ຫັດແຕ່ງ- ຊອ. ປທ. ສີບຸນດ່ອນ ແກ້ວພິຈິດ

194 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ - ພສິູດ - ວຈິ ານ ຄໍາພາທດິຂອງພວກນາຍທນຶທີ ່ວ່າ: “ງວົຄວາຍເຫນັ ແກ່ຫຍາ້ ຂີ ້ຂາ້ເຫນັແກ່ກນິ.. ກ. ຕັ ້ງປັນຫາ: ຢ່ ູໃນແຕ່ລະຊນົຊັນ້ ກໍມວີນັນະຄະດຮີບັ ໃຊສ້ ດິຜນົປະໂຫຍດຂອງໃຜມນັ ເວົ ້າລວມ, ເວົ ້າສະເພາະຢ່ ູໃນຊນົ ຊັນ້ຂອງພວກນາຍທນຶມນັກໍ ່ສວຍໃຊວ້ ນັນະຄະດເີພ ່ອເປັນພາຫະນະຮບັ ໃຊສ້ ດິຜນົປະໂຫຍດຂອງ ມນັ ເພ ່ອໂຄສະນາ ຖບັຖມົ ຢຽບຢໍ ່ າຊນົຊັນ້ຊາວຜູອ້ ອກແຮງງານ. ດັ ່ງຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: "ງວົຄວາຍເຫນັແກ່ຫຍາ້ ຂີ ້ຂາ້ເຫນັແກ່ກນິ.” ຂ. ແກໄ້ຊບ້ ນັຫາ: + ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍແປນຂອງ ງວົ-ຄວາຍ. * ເປັນຫຍງັຈຶ ່ ງເວົ ້າວ່າ: " ງວົຄວາຍເຫນັແກ່ຫຍາ້... ງວົ-ຄວາຍ ແມ່ນສດັ ທີ ່ ກນິຫຍາ້ ແຕ່ມນັກໍຮູເ້ລອ ກຫຍາ້ກນິບໍ ່ ແມ່ນວ່າອນັ ໃດແມ່ນຫຍາ້ມນັກໍ ່ຈະກນິ ໄປໝດົ ແລະ ອນັ ໃດຢ່ ູໃນໃນສວນມນັ ກໍ ່ຈະບຸເຂົ ້າກນິທໍາລາຍໝດົ ມນັ ກໍຮູກ້ ນິ ແລະ ມນັ ກໍຮູເ້ລອ ກສະ ຖານທີ ່ ກິ ່ ນ ແລະ ຮູ້ ພກັ ຜ່ອນ ມນັບໍ ່ກົມ້ ໜາ້ກນິຕະຫ ອດມ ້ຕະຫ ອດຄນ ຈກັ ເທ ່ອ. + ເປັນຫຍງັຈຶ ່ ງເວົ ້າວ່າ: “ ຂີ ້ຂາ້ເຫນັແກ່ກນິ.” - ຂີ ້ຂາ້ ແມ່ນເປັນຄນົຮບັ ໃຊໃ້ຫແ້ກ່ເຈົ ້າຂຸນມຸນນາຍທີ ່ ຮັ ່ງມ, ີ ເປັນຄນົທີ ່ທຸກຍາກລາບາກ ເອາົຫ ງັສ່ ູຟາ້ - ເອາົໜາ້ ສ່ ູດນິ ຂາດທີ ່ ເພິ ່ ງອາໄສ ເຂາົເຈົ ້າກໍດຄດິ ແລະ ເລອ ກບ່ ອນຢ່ ູບ່ ອນກນິຄກ ນັ ບໍ ່ ແມ່ນວ່າເຫນັ ອນັ ໃດແຊບ ຫ ເພິ ່ນຫວງ ຫາ້ມກໍ ່ຈະລກັ ກນິ. (ອະທບິ າຍ-ວຈິ ານ) - ແມ່ ນຄໍາເວົ ້າ ທີ ່ ຜິດພາດ ແລະ ບໍ ່ ຖ ກຕອ້ ງ ພວກເຂາົແຕ່ງຂຶ ້ນເພ ່ ອປິດຫູບັງຕາກ່າວໂຈມຕີຊນົ ຊັນ້ ຊາວ ຜູ້ ອອກແຮງງານພອ້ ມທງັຕວົ ະຕົມ້ ຫ ອກລວງ ຂູດເນ ້ອເຖ ອໜງັ ຂົ ່ມເຫງັເຕງັເຕກັ ເປັນຂອ້ ຍຂາ້ມາ້ຕ່າງໃຫ້ແກ່ພວກມນັ : (ອະທບິ າຍວຈິ ານ) - ອາດຈະຍກົ ເອາົຄສຸພາສດິຂອງຊນົຊັນ້ນາຍທນຶຕ ່ມວ່າ: " ເປັນຂອ້ ຍໃຫເ້ປັນຂອ້ ຍອາດຍາ ເປັນພາ ໃຫເ້ປັນໝາວດັ . ຄ. ສະຫລຸບບນັຫາ: - ເນັນ້ໜກັ ກ່ ຽວກບັຄວາມດູໝິ ່ນປະໝາດຂອງຊນົຊັນ້ເທງິທີ ່ມຕີໍ ່ປະຊາຊນົຊາວຜູອ້ ອກແຮງງານໂດຍຫຍໍ ້. - ແມ່ນຄໍາສຸພາສດິທີ ່ຜດິໝດົ . - ສະແດງທດັສະນະຂອງຕນົ ເອງຕໍ ່ບດົ

195 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ-ພສິູດ-ວຈິ ານ ຄສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: “ໂຮມກນັ ເຮາົຢ່ ູ ແຍກໝ່ ູເຮາົຕາຍ”. ກ, ຕັ ້ງບນັຫາ: ຊາດໃດຊາດໜຶ ່ ງກ່ອນຈະມຄີວາມຈະເລນີຮຸ່ງເຮອ ງສວີໄິລກໍຕໍ ່ ເມ ່ອຄນົ ໃນຊາດນັນ້ ມຄີວາມສາມກັ ຄີເປັນຈດິ ໜຶ ່ ງໃຈດຽວກນັສາ້ງສາພດັທະນາປະເທດຊາດບາ້ນເມອ ງ, ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ຄນົ ໃນຊາດນັນ້ຫາກຂາດຄວາມສາມກັ ຄກີນັ ກໍຈະເຮດັ ໃຫຊ້າດນັນ້ ໄປສ່ ູເຫວເລກິ ອນັມດ ມວົ . ດັ ່ງນັນ້ຈຶ ່ ງສອດຄ່ອງກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ໂຮມກນັ ເຮາົຢ່ ູ ແຍກໝ່ ູເຮາົຕາຍ. ຂ. ແກໄ້ຂບ້ ນັຫາ: * ເປັນຫຍງັຈຶ ່ ງເວົ ້າວ່າ: " ໂຮມກນັ ເຮາົຢ່ ູ... - ໂຮມກນັ ເຮາົຢ່ ູແມ່ນມຫີ າຍຄນົຮ່ວມກນັ ເປັນກອ້ນກໍາລງັເປັນປຶກແຜ່ນແໜນ້ ໜາ ຢ່ ູພອ້ມພຽງກນັສາ ມກັ ຄເີປັນຈດິໜຶ ່ ງໃຈດຽວກນັ . (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ). - ເຮາົຢ່ ູແມ່ນຢ່ ູເພ ່ອສາ້ງສາພດັທະນາປະເທດຊາດ ບາ້ນເມອ ງຢ່ ູເພ ່ອພດັທະນາຕນົ ເອງ ແລະ ປະເທດ ຊາດຢ່ ູເພ ່ອປົກປັກຮກັ ສາ ແລະ ເບິ ່ ງຄວາມສະຫງບົສຸກຂອງບາ້ນເມອ ງ. (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ). * ເປັນຫຍງັຈຶ ່ ງວ່າ: *...ແຍກໝ່ເູຮາົຕາຍ.... - ແຍກໝ່ ແູ ມ່ນຢ່ ູພໍໃຜພໍລາວ, ບໍ ່ສາມກັ ຄກີນັ . (ອະທບິ າຍ). - ເຮາົຕາຍແມ່ນໝາຍເຖງິບໍ ່ມຊີວີດິ ຫ ບໍ ່ມໝີ ່ຄູ ່ ູຢູໂດດດ່ ຽວປ່ ຽວພອຍ... (ອະທບິ າຍ-ວຈິ ານ). ພວກເຮາົຢາກມຄີວາມສຸກ ໝັນ້ຄງົຖາວອນຕອ້ງເຮດັແນວໃດ? - ຕອ້ງມຄີວາມຮກັ ແພງສາມກັ ຄກີນັ ຊ່ວຍເຫ ອ ຊຶ ່ ງກນັແລະກນັ . ຄ. ສະຫລຸບປັນຫາ: -ເນັນ້ໜກັ ກ່ ຽວກບັຄວາມສາຄນັຂອງຄວາມສາມກັ ຄໂີດຍຫຍໍ ້. - ສະແດງຄວາມຮູສ້ ກຶ ຂອງຕນົ ເອງຕໍ ່ກບັຫວົບດົ .

196 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ - ພສິູດ ຄາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: “ ສູຊ້ ນົພົນ້ທຸກ ສຸກພາຍຫ ງັ.” ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ: ພວກເຮາົຢາກເຮດັ ວຽກງານໃດໜຶ ່ ງ ໃຫສ້ ໍາເລດັ ຜນົ ໄປດວ້ ຍດຕີອ້ ງມຄີວາມອດົ ທນົ ພະຍາຍາມ ເຮດັ ຈນົ ສຸດ ກກົ ສຸດປາຍຈຶ ່ ງຈະເກດີດອກອອກຜນົ ໃນບັນ້ ປາຍແລະຄວາມສຸກສມົ ຫວງັກໍ ່ຈະໄດມ້ າຕາມຄວາມ ມຸ່ງຫວງັ. ດັ ່ງນັນ້ , ຈຶ ່ ງເໝາຍສມົ ກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ” ສູຊ້ ນົພົນ້ທຸກ ສຸກພາຍຫ ງັ.” ຂ. ແກໄ້ຊບ້ ນັຫາ: ສູຊ້ ນົພົນ້ທຸກ ໝາຍຄວາມວ່າແນວໃດ? (ອະທບິ າຍ) + - ຕອ້ງມນີໃຈມານະອດົທນົຕໍ ່ອຸປະສກັ ຕ່າງໆ ເຊັ ່ນ: ການສກຶ ສາຮ່າຮຽນ, ການເພີ ່ມພູນຜະລດິຜນົ . (ອະທບິ າຍພສິູດ) - ຕອ້ງມຄີວາມເດດັດ່ ຽວໜຽວແໜນ້ ສູຊ້ ນົຕໍ ່ໜາ້ທີ ່ວຽກງານຕ່າງໆ ໃຫບ້ ນັລຸຜນົສາເລດັ . (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) - ຖາ້ບໍ ່ມຄີວາມອດົທນົພະຍາຍາມ ບຸກບນ ກໍ ່ຈະເຮດັ ໃຫວ້ ຽກງານບໍ ່ ສາເລດັຜນົ . (ອະທບິ າຍ-ວຈິ າານ)ສຸກພາຍ ຫ ງັ ໝາຍຄວາມວ່າ ແນວໃດ? (ອະທບິ າຍ) ມສີຸກແມ່ນ ມຄີວາມສຸກ ຄວາມສະບາຍ ແມ່ນໜາກຜນົທີ ່ ໄດຮ້ ບັຈາກຄວາມມານະອດົທນົພາກພຽນເຊັ ່ນ ຮຽນຈບົວຊິ າ ຊີບມີວຽກເຮັດງານທໍາ ເປັນພະນັກງານຕ່ າງໆມີອັດຕາກິນ, ພອ້ ມນັນ້ ກໍ ່ ມີອາຫານການ ກິນ ມີວັດຖຸຮັບໃຊ... ້ (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) - ຢາກດດັ ແປງ ຫ ປະຕດິສາ້ງສິ ່ ງໃດສິ ່ ງໜຶ ່ ງເກດີຢ່ ູໃນທໍາມະຊາດມາຮບັ ໃຊສ້ງັຄມົ ໄດນ້ ັນ້ເຮາົຈະຕອ້ງ ມຄີວາມ ຮູຢ້່ າງກວາ້ງຂວາງ, ມເີຕກັ ນກິ , ມວີຊິ າສະເພາະເຊັ ່ນ: ເປັນນກັ ວສິະວະກອນ ຂຸດຄົນ້ ວດັຖຸຕ່າງໆ. (ອະທບິ າຍ-ພສິຸດ) - ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ພວກເຮາົຫາກບໍ ່ມຄີວາມມານະອດົທນົ , ບໍ ່ມຄີວາມບຸກບນ ຕໍ ່ວຽກງານກໍ ່ຈະເຮດັ ໃຫ້ພວກເຮາົ ບໍ ່ສາເລດັຜນົກາຍເປັນຄນົທຸກຍາກລໍາບາກ ສງັຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດກໍບໍ ່ຈະເລນີ. ຄ. ສະຫລຸບບນັຫາ: ຜ່ານຈາກການອະທບິ າຍ - ພສິູດ ສຸພາສດິມາຂາ້ງເທງິນັນ້ ເຫນັ ວ່າຖກ ຕອ້ງເພາະວ່າຄວາມອດົ ທນົ ພະຍາຍາມ ເປັນສິ ່ ງທີ ່ ນາ່ໍພາພວກເຮາົໄປສ່ ູຜນົ ສໍາເລດັ ຂອງທຸກໆໜາ້ທີ ່ ວຽກງານ, ດັ ່ງນັນ້ ນອ້ງເອງຈະ ຕັ ້ງໜາ້ເຝິກຝົນຫ ໍ ່ຫ ອມຕນົ ເອງໃຫກ້ າຍເປັນຄນົດຸໝັ ່ນຂະຫຍນັພຽນຕໍ ່ການຮຮຽນ, ຕໍ ່ໜາ້ທີ ່ວຽກງານ ໃຫ້ສາເລດັຜນົ ດັ ່ງຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: " ເກົ ້າອດົ ເກົ ້າເຍ ້ອນຫາກຊໄິດທ້່ອນຄໍາ.”

197 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ - ພສິູດ ຄາສຸພາສດິ ທີ ່ວ່າ: “ຖີມ້ ລກັ ສະນະຊາດ ຂາດລມົ ຫາຍໃຈ ລມ ຍຸກສະໄໝ ເຖງິ່ຫາຍໃຈກໍໄຮຄ້່າ”. ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ: ລກັ ສະນະຊາດ ແມ່ນມູນພາກທີ ່ສໍາຄນັທີ ່ສຸດສໍາລບັຊາດໜຶ ່ ງໆ ແຕ່ວ່າຊາດກໍມລີກັ ສະນະຊາດທີ ່ ເປັນ ເອກະລກັ ປະຈາໍ ຊາດຂອງໃຜລາວ, ຖາ້ຊາດໃດໜຶ ່ ງ ຫາກຂາດລກັ ສະນະຊາດ ຄວາມເປັນຊາດກໍຈະສູນ ເສຍໄປ ສມົ ທບົກບັກໍາລງັ ແຮງທີ ່ກາ້ວໜາ້ຂອງຍຸກສະໄໝ ຄນົຈາໍພວກນັນ້ຈະບໍ ່ມຄີຸນຄ່າຫຍງັທງັໝດົຕໍ ່ ກບັຊາດ ແລະ ສງັຄມົ , ດັ ່ງນັນ້, ຈຶ ່ ງເໝາະ ສມົ ກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: “ຖິມ້ ລກັ ສະນະຊາດຂາດລມົ ຫາຍໃຈ ລມ ຍຸກສະໄໝເຖງິຫາຍໃຈກໍໄຮຄ້່າ.” ຂ. ແກໄ້ຊປ້ ັນຫາ: + ລກັ ສະນະຊາດ ສະແດງອອກສອງດາ້ນຄ: ດາ້ນເນ ້ອໃນ ແລະ ດາ້ນຮູບການສລິະປະ - ດາ້ນເນ ້ອໃນແມ່ນເວົ ້າເຖງິການດໍາລງົຊວີດິ , ນໄິສໃຈຄໍ, ວດັທະນະທໍາ, ຮດີຄອງປະເພນ.ີ - ດາ້ນຮູບການສລິະປະ ແມ່ນເວົ ້າເຖງິຮູບຊງົ ການປາກເວົ ້າ, ການນ່ ຸງຖ, ການໄປການມາ, ການກນິຢ່ ູ, ການ ນວນຊ ່ນ. + ເປັນຫຍງັຈຶ ່ ງເວົ ້າວ່າ: * ຖິມ້ ລກັ ສະນະຊາດ ຂາດລມົ ຫາຍໃຈ... ຄນົລາວເຮາົຖາ້ຖິມ້ ລກັ ສະນະຊາດຈະກາຍເປັນຄນົ ເສຍທາດຂາດຄຸນ ເພາະວ່າຜ່ານມາຈນວນ ໜຶ ່ ງຄນົລາວໄປ ນຍິມົ ຊມົ ຊອບຊາດອ ່ນ ບູຊາ ແລະ ຍກົ ຍອ້ງຊາດອ ່ນເຊັ ່ນ ຊາວໜ່ ຸມສ່ວນຫ າຍແມ່ນລມ ລກັ ສະນະຊາດເປັນຕົນ້ການນ່ ຸງ ຖ, ການກນິຢ່ ູ, ການປາກ...ແມ່ນບໍ ່ຖກ ກບັຮດີຄອງປະເພນລີາວເຮາົ. (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) + ເປັນຫຍງັຈຶ ່ ງເວົ ້າວ່າ: "...ລມ ຍຸກສະໄໝ ເຖງິຫາຍໃຈກໍໄຮຄ້່າ. - ຍຸກສະໄໝປັດຈບຸ ນັແມ່ນ ຍຸກວທິ ະຍາສາດທີ ່ກາ້ວໜາ້ ຄນົທີ ່ ໄປຕາມຍຸກໃໝ່ ແມ່ນຄນົທີ ່ກາ້ວໜາ້ທນັ - ສະ ໄໝ ມເີຕກັ ນກິສູງ. - ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ພວກເຮາົຫາກລມ ຍຸກສະໄໝກໍ ່ຈະພາໃຫປ້ ະເທດຊາດບໍ ່ຈະເລນີກາ້ວໜາ້. (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) - ພວກເຮາົເກດີມາເປັນຄນົລາວຕອ້ງພູມໃຈຕໍ ່ຊາດລາວ, ຕອ້ງຮກັ ຊາດລາວ ແລະ ປົກປັກຮກັ ກສາເອກະລດັ ຂອງຊາດໄວໃ້ຫຢ້ ນຍາວ. ຄ. ສະຫລຸບບນັຫາ: - ເນັນ້ໜກັ ກ່ ຽວກບັຄວາມສາຄນັຂອງລກັ ສະນະຊາດໂດຍຫຍໍ ້ - ສະແດງຄວາມຮູສ້ກຶ ຂອງຕນົ ເອງຕໍ ່ກບັຫວົບດົ

198 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ ແລະ ວຈິ ານ ຄາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ໄມຄ້ດົ ເອາົໄວເ້ຮດັຂໍ ເຫ ກັ ງເໍອາົໄວເ້ຮດັກ່ ຽວ ຄນົຄດົລຽ້ວ ເອາົໄວບ້ໍ ່ດີ ຄວາມສດັ ຊ ່ ບໍລສິຸດ ແມ່ ນທດັ ສະນະຄຸນສມົ ບດັ ອນັ ໜຶ ່ ງເຊິ ່ ງເປັນໄມຫ້ າວດັ ແທກເຖິງຄຸນຄ່າຂອງຄນົ ຜູໜ້ ຶ ່ ງ ຫາກວ່າມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດສູງປານໃດກໍຕາມ, ຖາ້ເປັນຄນົ ທີ ່ ບໍ ່ມສີນິທໍາປະຈໍາໃຈແລວ້ ຖ ວ່າເປັນຄນົທີ ່ ສງັຄມົ ບໍ ່ ຕອ້ ງການ ໄຮຄຸ້ນຄ່າ, ດັ ່ງນັນ້ ມນັ ຈຶ ່ ງຖ ກຕອ້ ງກບັ ຄໍາສຸພາສດິທີ ່ ວ່າ: ໄມຄ້ ດົ ເອາົໄວເ້ຮດັ ຂໍ ເຫ ກັ ງເໍອາົໄວເ້ຮດັ ກ່ ຽວ ຄນົ ຄດົລຽ້ວເອາົໄວບ້ໍ ່ດ.ີ ຢ່ ູໃນສງັຄມົ ໃດກໍ ່ຕາມຈະເປັນໃນອະດດີ ກໍຄປ ັດຈບຸ ນັ ແລະ ອະນາຄດົ ໃຜໆກໍ ່ຕອ້ງການຄວາມສະຫງບົ ສຸກ ຢາກດໍາລງົຊວີດິດວ້ ຍຄວາມຜູກພນັທີ ່ດງີາມ ເພ ່ອຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮອ້ ຍໃນສງັຄມົ . ຖາ້ຫາກເຕມັ ໄປ ດວ້ ຍຄນົດີ ມຄີຸນສມົ ບດັ , ມຄີວາມສດັ ຊ ່ບໍລສິຸດ ສງັຄມົ ນັນ້ກໍຈະມຄີວາມສະຫງບົສຸກ. ຄນົ ເຮາົໃຜໆກໍມຄີວາມ ຕອ້ງການວດັຖຸສິ ່ ງ ຂອງ ເພ ່ອມາເກ ້ອກູນການດໍາລງົຊວີດິຂອງຕນົ , ແຕ່ຖາ້ຫາກການໄດມ້ າຊຶ ່ ງຄວາມບໍລສິຸດຜຸດ ຜ່ ອງແລວ້ ກໍບໍ ່ມໃີຜຈມົ ວ່າ ແລະ ສຽດສ, ີພອ້ ມກນັນັນ້ ຍງັໃຫກ້ ານຍອ້ງຍໍສນັ ລະເສນີຕ ່ມອກີ . ຖາ້ຫາກໄດມ້ າ ດວ້ ຍການຍກັ ຍອກ, ສໍກ້ ງົ ສງັຄມົ ເຂາົຈະກ່າວປະນາມເຊັ ່ນ: ເປັນຄນົ ສໍລ້ າດບງັຫ ວງ ແນ່ນອນຜນົ ຂອງກໍາຈະນໍາ ສະໜອງບໍ ່ ວນັ ໃດກໍວນັ ໜຶ ່ ງໃນຕໍ ່ໜາ້ຢ່ າງ ຢ່ າງບໍ ່ ຕອ້ງສງົໄສ. ດັ ່ງໃນອະດດີຄນົທີ ່ ບໍ ່ ດກີ ໍຖກ ປະຊາຊນົ ສາບແຊ່ງ ແລະ ຖກ ເນລະເທດອອກຈາກແຜ່ ນດນິ ເກດີຂອງ ຕນົ ໄປອາໄສເພິ ່ ງປາລະມຢີ່ ູຕ່າງປະເທດຢ່ າງບໍ ່ມກີບັວນັຄນ ມາ ເຊັ ່ນ: ຜຸຍ ຊະນະນກິອນ, ບຸນຊມົ ນະຈາໍ ປາສກັ , ພູມີໜໍ ່ ສະຫວນັ , ກຸປະສດິ ອະໄພ, ວ່າງປາວ ແລະ ຜູອ້ ່ ນໆ ທີ ່ ກະທໍາບໍ ່ ດຕີ ໍ ່ ປະເທດຊາດຂອງເຮາົ ນີ ້ແຫ ະມນັຖ ກຕອ້ ງກບັ ຄໍາ ສຸພາສດິທີ ່ ວ່າ ຕນົ ຕໍ ່ກວ່າຫຍາ້ ຮກົ ຄນົ ຊົ ່ ວ ຫາກວ່າ ແຕ່ ຄນົ ທີ ່ ດມີ ຜີນົ ງານຕໍ ່ ປະເທດຊາດຍາມໃດປະຊາຊນົ ລາວກໍຍງັ ນບັຖ ແລະ ໃຫກ້ ານ ເຄາົລບົ ຍກົ ຍອ້ງ ໃນຕະຫ ອດຊວີດິ ຂອງເພິ ່ນດັ ່ງ ທ່ານ ໄກສອນພມົ ວຫິ ານ,ທ່ານສຸພານຸວງົ ຜູນ້ ໍາ ຜູອ້ ່ ນໆ ແລະ ສສີອງວລິ ະຊນົ ທີ ່ມຄີຸນງາມຄວາມດຕີ ໍ ່ ປະເທດຊາດ ເຂາົເຈົ ້າຍງັຄດິ ຮອດຄດິ ເຖິງຕະຫ ອດການໄປເທົ ່າ ໃດໆ ດັ ່ງຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ ຕກົ ນໍ ້າບໍ ່ ໄຫ ຕກົ ໄຟບໍ ່ ໄຫມ້ຫ ທໍາດໄີວຫ້ າຍຄນົ ເຂາົຊ່າ ໃນສງັຄມົ ລາວສະໄໝກ່ອນ ກໍ ່ຄ ປັດຈບຸ ນັ ຍງັມຄີນົ ຈໍານວນໜຶ ່ ງສວຍໃຊຖ້ ານະຕໍາແໜ່ງ ຊ ່ ສຽງຂອງຕນົ ໄປ ໃນທາງທີ ່ ບໍ ່ ຊອບກໍມເີຊັ ່ນ: ການສໍລ້ າດບງັຫ ວງ ຫ ວງບງັລາດເຮດັ ໃຫຊ້ ບັ ສມົ ປັດຂອງຊາດຂອງແຜ່ ນດນິ ຕກົ ເຮ່ ຍເສຍ ຫາຍເປັນຈໍານວນບໍ ່ ໜອ້ ຍ ແລວ້ ເອາົເງນິ-ຄໍາ ຈໍານວນທີ ່ ລກັ ລອບໄດນ້ ັນ້ ໄປສາ້ງຮັ ່ງຄູນມແີກ່ຕນົ , ຄອບຄວົ ,ຍາດຕພິ ີ ່ ນອ້ງ ໂດຍບໍ ່ ຄດິ ເຖງິບາບກໍາຈະຕາມມາ. ໃນລະບອບເກົ ່າພວກທີ ່ກໍາອໍານາດເຮດັ ທຸກຢ່ າງເພ ່ອ ໃຫໄ້ດວ້ ດັຖຸເງນິ-ຄໍາມາ ເປັນຂອງຕນົ ເອງດງັ: ລດັຖະບານຫ່ ຸນວຽງຈນັ ແລະ ລູກແຫ ງ້ຕນີມຂ ອງຈກັ ກະພດັ ຂາຍ ປະເທດຊາດ,ຂາຍປະຊາຊນົ , ຂາຍຊບັ ພະຍາກອນທໍາມະຊາດທີ ່ມໃີຫແ້ກ່ເຂາົ, ຍອ້ ນການກະທໍາຂອງພວກເຂາົ ເຫ ົ ່ານັນ້ ບໍ ່ ດີກໍຖກ ປະຊາຊນົ ລາວຂບັ ໄລ່ ໄສຫວົໜີຕຫີ ວົໜ່າຍອອກໄປນອກປະເທດຢ່ າງບໍ ່ມວີນັກບັຄນ ມາອກີ ເຊັ ່ນ ຜຸຍຊະນະນກິອນທີ ່ ເປັນຫວົ ໂປ່ ໂຕການ ,ບຸນອູມ້ ນະຈໍາປາສກັ , ວງັປາວ ແລະ ຜູອ້ ່ນໆ, ແຕ່ຢ່ ູໃນສງັຄມົ ລາວ ເຮາົປັດຈບຸ ນັ ພວກທີ ່ ຂາດຫ ກັ ໝັນ້-ຂາດສນິລະທໍາ ກໍຖ ກປະຊາຊນົ ລາວກ່າວປະນາມເຊັ ່ນກນັ ຄ: ບາງຄນົ ກໍຖ ກປົດ ອອກຈາກໜາ້ທີ ່ ການກໍມ, ີຮາ້ຍແຮງໄປກ່ວານັນ້ ຖ ກ ເຈົ ້າໜາ້ທີ ່ ຕວົ ໄປດດັ ສາ້ງ ໂດຍອງີຕາມຜນົ ຂອງເຂາົທີ ່ ກະທໍາມາໃນອະດດີ . ທ່ານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານກ່າວວ່າ ຖາ້ຂາດ ຄວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດ ແຕ່ຄຸນສມົ ປັດດີສາມາດນໍາໃຊໄ້ດ້ເພາະຄວາມສາມາດນໍາລຸງໄດ, ້ແຕ່ມຄີວາມຮູສູ້ງ ແຕ່ຂາດຄຸນ

199 ສມົ ມຸດໃຊກ້ ານບໍ ່ ໄດຄ້ ນົ ເຮາົຖາ້ຢາກໃຫສ້ງັຄມົ ຍອມຮບັນບັຖ ແລະ ໃຫກ້ ຽດ ຕອ້ງເປັນຄນົພຽບພອ້ມໄປດວ້ ຍຄວາມຮູ້ ຄວາມ ສາມາດ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັທດັ ສະນະທີ ່ ດີຫ ເວົ ້າອກີ ຢ່ າງໜຶ ່ ງວ່າ ຕອ້ງເປັນຄນົ ສດັ ຊ ່ບໍລສິຸດ, ມສີລີ ະປະ ໃຈຢ່ ູສະ ເໝ, ີຕາ້ນແນວຄດິທີ ່ ເຫນັ ແກ່ຜນົ ປະໂຫຍດສ່ ວນຕວົ ເປັນໃຫຍ່ , ຕອ້ງເປັນຄນົ ໂອບເອ ້ອອາລແີກ່ຄນົອອ້ມ ຂາ້ງ ໃຫກ້ ານ ຊ່ ວຍເຫ ອ ເພ ່ອນມະນຸດດວ້ ຍກນັ . ຖາ້ເຮດັ ໄດແ້ນວນີ ້ ເຊ ່ອແນ່ວ່າ ຊ ່ສຽງຮຽງນາມຂອງຕນົ ຈະຖກ ຍອມຮບັ ຈາກມະຫາ ຊນົທົ ່ວໄປ, ອນັ ສໍາຄນັ ຕອ້ງຕາ້ນແນວຄດິສໍ ້ໂກງກອບໂກຍ ຫ ແນວຄດິຄດົ ລຽ້ວເຊິ ່ ງມນັຈະ ເປັນຕວົກດົໜ່ ວງຖ່ ວງດງຶ ຄວາມກາ້ວໜາ້ຂອງຕນົ ໃຫໝ້ ດົ ໄປ. ປະຊາຊນົ ລາວເຄຍີກ່າວຂານກນັ ວ່າ: ໄມຄ້ ດົ ໃຊ້ໄວເ້ຮດັ ຂໍເພ ່ ອເກາະກະຕ່າ ສິ ່ ງ ຂອງໄວທ້ ີ ່ ສູງເພ ່ອບໍ ່ ສດັກໍ ່ກວນທໍາລາຍ ຍງັມປີະໂຫຍດບໍ ່ ໜອ້ ຍ, ແຕ່ຖາ້ແມ່ນຄນົ ຄດົ ຄນົ ບໍ ່ ດເີອາົໄວບ້ໍ ່ມປີະໂຫຍດຫຍງັ ເພາະມນັຈະຄ່ ອຍດຄ່ ອຍກນິບາ້ນກນິ ເມອ ງ ສາ້ງຄວາມຮັ ່ງມແີກ່ຕນົ ເອງ ເປັນການໃຫຍ່ ແລວ້ ຈະເຮດັ ໃຫປ້ ະເທດຊາດ ຖ ກຈບິຫາຍວາຍວອດຍອ້ ນ ຄດ ັ ່ງບດົ ຮຽນອນັ ເຈບັ ແສບໃນອະດດີ ຜ່ານມາແລວ້ ນັນ້ ຄບ ດົ ຮຽນທີ ່ ດີເລີດ ແລະ ເປັນ ສດັຈະທໍາຍງັຊງົຄຸນຄ່າທີ ່ສຸດ ຜ່ານການຊີ ້ແຈງ ແລະ ໄຈແ້ຍກມານັນ້ ເຫນັວ່າຄຸນສມົ ບດັທດັສະນະຫ ກັ ໝັນ້ເປັນສິ ່ ງວດັແທກເຖງີ ຄຸນຄ່າຂອງ ຄນົ ຜູໜ້ ຶ ່ ງຢ່ ູໃນສງັຄມົ , ຖາ້ຫາກຂາດໃນດາ້ນນີ ້ແລວ້ ສງັຄມົ ຈະບໍ ່ ຍອມຮບັ ນບັ ຖ ແລະ ຕອ້ ງການ ເດດັ ຂາດ, ສະນັນ້ , ພວກ ເຮາົທີ ່ ເປັນນກັ ຮຽນ-ນກັ ສກຶ ສາ ຕອ້ ງເປັນຄນົ ທີ ່ ມຄີຸນສມົ ບດັ ທີ ່ ດີແລະ ມຄີວາມຮູຄ້ ວາມ ສາມາດສູງມຄີວາມ ສດັຊ ່ບໍລສິຸດ ສງັຄມົ ຈຶ ່ ງຍອມຮບັນບັຖ. ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ແລະ ສອດຄອງທີ ່ສຸດ ກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ໄມຄ້ດົ ເອາົໄວເ້ຮດັຂໍ ເຫ ກັ ງເໍອາົໄວເ້ຮດັກ່ ຽວ ຄນົຄດົລຽ້ວ ເອາົໄວບ້ໍ ່ດີ

200 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ ແລະ ວຈິ ານກອນຕໍ ່ ໄປນີ ້ ປາກພໍ ່ ແມ່ນີ ້ ວອນເລົ ່າລມົ ສອນ ໃຫໝ້ ່ອມຄອນໆຄດິ ຮໍ ່າຄະນງິມະໂນນອ້ມ ຖະໜອມຈາໍ ຈດົແຕມ້ ຢ່ າໂລເລລວນລວງ ຍອ້ນເພີ ່ນວງຮກັ ເຈົ ້າ ເອາົຄວາມດຊີ່ວຍສາ້ງ ບໍ ່ວາງຕຕ ່ອນຄໍາ ນີ ້ແລວ້ ພໍ ່ ແມ່ຜູໃ້ດກໍຢາກໃຫລູ້ກຕນົ ມຄີວາມສຸກ,ຢາກໃຫລູ້ກເປັນຄນົ ດີມອີະນາຄດົ ອນັ ສດົ ໃສ.ພວກເພີ ່ ນຮກັ ຫອມ ລູກຫ າຍ,ລຽ້ງມາແຕ່ ໜອ້ ຍໆຈນົ ໃຫຍ່ ເປັນໜ່ ຸມເປັນສາວ, ເອາົເຂົ ້າສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນ,ບອກສອນແຕ່ ແນວດໆີ ໃຫເ້ຮາົມີ ຄວາມຮູ້ສາມາດກຸມ້ ຕນົ ເອງໄດເ້ໝອ ນດັ ່ງຄໍາກອນທີ ່ ວ່າ: ຄໍາປາກພໍ ່ ແມ່ນີ ້ວອນເລົ ່າລມົ ສອນ ໃຫອ້ ມຄອນໆຄດິ ຄ່ ອຍ ຄະນງິມະໂນນອ້ມ ຖະໜອມຈດົແຕມ້ ຢ່ າ ໂລເລລວນລ່ ວງ ຍອ້ ນເພິ ່ນຫວງຮກັ ເຈົ ້າ ເອາົຄວາມຊ່ ວຍສາ້ງ ວາງຕອນຄໍາ ນີ ້ແລວ້ ຄວາມສາມາດ ພໍ ່ ແມ່ ຮກັ ລູກເໝອ ນກບັ ດວງຕາຂອງພວກເພີ ່ ນ,ຄວາມຮກັ ທີ ່ ມຕີ ໍ ່ ລູກມຫີ າຍເຫ ອ ລົນ້ ບໍ ່ ສາມາດຫາສິ ່ ງໃດມາ ປຽບທຽບໄດ້ຕັ ້ງແຕ່ ແມ່ຄອດອອກມາດວ້ ຍຄວາມທໍລະມານລໍາບາກ,ພວກເພິ ່ ນມຄີວາມດໃີຈທີ ່ ສຸດທີ ່ ໄດມ້ ີລູກເຕົ ້າ ເກດີມາເປັນຜູສ້ ບຶທອດກອ້ ນເລອ ດຂອງຕນົ ທງັພໍ ່ ແລະ ແມ່ກໍໄດບ້ ອກສອນເຮາົ ນບັ ແຕ່ ຍງັນອ້ ຍໆເຊັ ່ນ: ສອນຍ່າງ, ສອນເວົ ້າ ສອນໃຫເ້ຮາົຮູຈ້ກັ ສິ ່ ງຕ່າງໆ ເປັນຜູໃ້ສ່ກະດູມເສ ້ອໃຫເ້ຮາົ,ປ້ອນເຮາົກນິອາຫານ,ສອນຖູແຂວ້ ເທ ່ອລະເຫ ັມ້ ... ນບັຕັ ້ງແຕ່ວຽກນອ້ ຍຈນົ ເຖງິວຽກໃຫຍ່ ...ເມ ່ອເຖງິອາຍຸກໍພາເຮາົເຂົ ້າໂຮງຮຽນ ເພ ່ອສະແຫວງຫາ ຄວາມຮູ, ້ເປັນຜູແ້ບ່ງ ເບາົຄວາມສຸກທຸກເຮາົ,ຍາມໃດກໍຢ້ານແຕ່ລູກລໍາບາກ,ເປັນຫ່ວງເປັນໃຍນໍາລູກ,ລູກກນິ ເຂົ ້າອີ ່ມຫ ບ ໍ ່ ?ລູກຮຽນແລວ້ ຫ ຍ ງັ ... ເພ ່ ອຄວາມສຸກຂອງລູກພໍ ່ ແມ່ສາມາດຫາທຸກຢ່ າງມາໃຫໄ້ດ້ເຖິງຈະຕອ້ ງ ເສຍສະລະປານໃດກໍຕາມ ທງັໝດົ ນີກ້ ໍ ເພາະວ່າພໍ ່ ແມ່ຮກັ ຫ່ ວງລູກ ເຮດັ ທຸກສິ ່ ງໃຫດ້ ທີ ີ ່ ສຸດເພ ່ອລູກຂອງຕນົ . ພໍ ່ ແມ່ ພະຍາຍາມບອກສອນລູກໄປໃນທາງທີ ່ ດ, ີ ໃຫລ້ ູກຕັ ້ງໃຈສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນ,ສັ ່ງສອນກລິ ຍິ າມາລະຍາດ,ການນ່ ຸງຖ ລວມເຖິງທ່າທີການໄປມາຕ່າງໆ,ຢາກໃຫລ້ ູກມີ ຄວາມອດົ ທນົ ຮູຄ້ ບົ ໝ່ ູເພ ່ ອນທີ ່ ດໆີ ,ເຂົ ້າໂຮງຮຽນທີ ່ ດີໆຢ່ ູໃນສງັຄມົ ທີ ່ ດີຫ ກີ ເວັນ້ ໃຫລ້ ູກມແີນວຄວາມຄດິທີ ່ ບໍ ່ ດີຫ ເຮດັ ສິ ່ ງທີ ່ ຜດິສນິຜດິທໍາເປັນຕົນ້ ແມ່ນ ຄວາມຂີ ້ຄາ້ນ,ມກັ ງ່າຍ,ບໍ ່ ດີຫ ກີ ເວັນ້ ໃຫລູ້ກມແີນວຄວາມຄດິທີ ່ ບໍ ່ດີຫ ເຮດັ ສິ ່ ງທີ ່ ຜດິສນິຜດິທໍາເປັນຕົນ້ ແມ່ນ ຄວາມຂີ ້ຄາ້ນ,ມກັ ງ່າຍ,ບໍ ່ ຕັ ້ງໃຈຮຽນ,ຄບົ ຄາ້ສາຍມາຄມົ ທີ ່ ບໍ ່ ດ,ີຫ ິ ້ນກນິຟຸມເຟ ອຍ,ຕດິ ເຫ ົ ້າ ຕດິຢາ...ເພາະຈະເຮດັ ໃຫລູ້ກກາຍເປັນຄນົບໍ ່ດ,ີເສ ເພ ສຸດທາ້ຍກໍບໍ ່ມຄີຸນຄ່າຫຍງັໃນສງັຄມົ .ດວ້ ຍເຫດນີ ້ ເຖງິບາງສິ ່ ງບາງ ຢ່ າງທີ ່ ພໍ ່ ແມ່ເວົ ້າຈະບໍ ່ ໄດດ້ ັ ່ງໃຈເຮາົ ກໍບໍ ່ ໃຫ້ຄຽດ ຫ ກຽດຊງັພວກເພິ ່ນ ເຮາົຄວນພຈິ າລະນາເບິ ່ ງໃຫດ້ ໆີວ່າ ສິ ່ ງນັນ້ມນັ ຖ ກຫ ບ ໍ ່ ? ຖາ້ເຮາົເຮດັ ຜດິ ກໍ ່ຄວນປັບ ປ່ ຽນ ເພາະພໍ ່ ແມ່ເຮດັ ໄປນັນ້ ກໍເພ ່ ອຢາກໃຫລ້ ູກໄດດ້ ,ີເຮາົຕອ້ງຈດົ ຄໍາຕກັ ເຕອ ນ ບອກສອນຂອງພໍ ່ ແມ່ ໄວ້ຖາ້ ເຮົາບໍ ່ ຟັງຄວາມພໍ ່ ແມ່ , ປະພຶດໄປໃນທາງທີ ່ ຜິດເຮົາກໍຈະເປັນຄົນເສຍທາດຂາດຄຸນ ຕວົຢ່ າງ: ໃນຄອບຄວົໜຶ ່ ງມີພໍ ່ ແມ່ຮກັ ແລະ ຫວງແຫນຫ າຍ, ແຕ່ສອງຄນົນີພ້ ດັມບີຸກ ລູກຊາຍສອງຄນົ ເຊິ ່ ງເປັນລູກຫວົ ແກວ້ຫວົ ແຫວນ ຄະລກິ ທີ ່ ຕ່າງກນັ ຜູເ້ປັນອາ້ຍເປັນຄນົ ດຸໝັ ່ນ ແລະ ມຄີວາມອດົທນົ ,ແຕ່ຜູເ້ປັນນອ້ງເປັນຄນົ ຂີ ້ດ ້ແລະ ໜາ້ອ ່ ນ ພໍ ່ ແມ່ຢາກໃຫລ້ ູກເປັນຄນົ ດ, ີໄດອ້ ບົ ຮມົ ບອກສອນລູກໄປໃນທາງທີ ່ ດີແລະ ສົ ່ງເຂົ ້າໂຮງຮຽນເພ ່ ອໃຫມ້ ວີຊິ າ ຄວາມຮູ້ຜູເ້ປັນອາ້ຍຕັ ້ງໃຈຮໍ ່າຮຽນ,ສ່ວນຜູເ້ປັນນອ້ງພດັບໍ ່ສນົ ໃຈຕໍ ່ການຮຽນ, ມແີຕ່ ໄປທ່ ຽວຫ ິ ້ນ,ຍາມເລງີກໍອາໄສ ກ່າຍ

201 ໝ່ ູເມ ່ອຮຽນຈບົຜູເ້ປັນອາ້ຍມຄີວາມຮູກ້ ໍຖກ ຮບັ ເຂົ ້າເຮດັ ວຽກ ມວີຊິ າຊບີ ສາມາດກຸມ້ ຕນົ ເອງ.ກງົກນັ ຂາ້ມກບັ ຜູເ້ປັນ ນອ້ງຮຽນບໍ ່ ໄດ, ້ບໍ ່ມຄີວາມສາມາດໄດໄ້ປຮບັ ຈາ້ງເປັນກໍາມະກອນ, ອະນາຄດົ ໝົ ່ນໝອງ, ສງັເກດເຫນັ ຄວາມແຕກຕ່າງ ຈາກສອງອາ້ຍນອ້ ງໄດຢ້່ າງຊັດເຈນ, ຖາ້ເຮົາຟັງຄວາມບອກສອນຂອງພໍ ່ ແມ່ ເຮັດ ແຕ່ ສິ ່ ງທີ ່ ດີ,ຖ ກຕອ້ ງເຮົາກໍຈະມີ ອະນາຄດົ ສດົ ໃສ,ຈາກການສະເໜມີ າດວ້ ຍເຫດ ແລະ ຜນົ ເຮາົສະຫຸ ບໄດວ້່າ ບດົກອນນີ ້ແມ່ນຖກ ຕອ້ງທີ ່ ສຸດທຽບໃສ່ ກບັ ສະພາບຄວາມເປັນຈງິໃນປັດຈບຸ ນັ , ໃນນີ ້ພວກເຮາົຢາກຍກົ ໃຫເ້ຫນັ ເຖງິບດົ ບາດຄວາມສໍາຄນັ ຫ ບຸນຄຸນຂອງ ພໍ ່ ແມ່ຜູທ້ ີ ່ ພະຍາຍາມຕກັ ເຕອ ນເຮາົໄປໃນທາງທີ ່ ດ, ີ ບດົກອນດັ ່ງກ່າວນີ ້ຢາກສອນເຮາົໃຫມ້ ຄີວາມກະ ຕນັ ຍູຮູ້ບຸນຄຸນພໍ ່ ແມ່ ,ໃຫຟ້ ັງຄວາມຕກັ ເຕອ ນສັ ່ງສອນພວກເພິ ່ ນ.ພໍ ່ ແມ່ມແີຕ່ ຢາກໃຫເ້ຮາົດ,ີຖາ້ພວກເຮາົມຄີວາມສຸກ ພວກ ເພິ ່ ນກໍມີ ຄວາມສຸກນໍ,ພໍ ່ ແມ່ບໍ ່ ໄດຫ້ ວງັຫຍງັຫ າຍ ຂໍພຽງລູກມຄີວາມອບົ ອຸ່ນ,ມຄີວາມສະຫງບົສຸກ. ບໍ ່ ວ່າລູກຈະ ເປັນແນວໃດ ພໍ ່ ແມ່ກໍ ່ຈະຄອຍອຸມ້ ຊູຊ່ ວຍເຫ ອ ລູກ.. ບຸນຄຸນພໍ ່ ແມ່ເລດີ ເກນີທີ ່ ຈະພນັ ລະນາລງົໜາ້ເຈຍ້ ນີ ້ໄດ. ້ ດັ ່ງຄໍາສຸພາສດິ ຕອນໜຶ ່ ງ ກ່າວໄວວ້່າ: ຄຸນພໍ ່ ເທົ ່າພູເຂາົກາ້ ຄຸນແມ່ເທົ ່າຟາ້ກບັແຜ່ ນດນິ ໝດົຊວີດິທີ ່ຍງັເຫ ອ ຂອງ ພວກເຮາົກໍບໍ ່ສາມາດທດົ ແທນພະ ຄຸນເພິ ່ນໄດ, ້ ພໍ ່ ແມ່ຍ່ອມເສຍສະລະທຸກຢ່ າງ ທອ້ ນເງນິເທ ່ອລະກບີ ເພ ່ ອໃຫລູ້ກ ໄດຮ້ໍ ່າຮຽນ, ອດົກນິຜກັ ໃຫລູ້ກໄດກ້ ນິ ຊິ ້ນ,ເຮດັວຽກໜກັ ໜ່ວງລໍາບາກເພ ່ອມເີງນິລຽ້ງລູກ ໃຫລູ້ກຢ່ ູເຢັນເປັນສຸກ ຍງັໄດ... ້ ສະນັນ້,ຢ່ າໄດໄ້ປໂທດ ຫ ວ່າຫຍງັພໍ ່ ແມ່, ຈົ ່ງຕັ ້ງໃຈຮໍ ່າຮຽນ ຟັງຄໍາບອກສອນຂອງພໍ ່ ແມ່,ສິ ່ ງດໆີທີ ່ ເພີ ່ນ ຕກັ ເຕອ ນ ແນະນໍາໃຫເ້ອາົມານໍາໃຊໃ້ນຊວີດິ , ສງັຄມົ , ບດົຮຽນຕ່າງໆທີ ່ພໍ ່ ແມ່ສອນໃຫເ້ຮາົຮູທ້ ງັຄໍາແນະນໍາ ຕ່າງໆ ລວ້ ນແຕ່ມປີະໂຫຍດທງັນັນ້. ຈົ ່ງຈດົຈາໍ ຄໍາສັ ່ງສອນຂອງພໍ ່ ແມ່ ໄວ້ທຸກຢ່ າງລວ້ ນແຕ່ຈະມຜີນົຕຕີໍ ່ຊວີດິຂອງ ເຮາົ. ຜ່ານການອາ້ງເຫດຜນົ ແລະ ໄຈແ້ຍກວເິຄາະມານັນ້ ເຮາົສາມາດສະຫຸ ບໄດວ້່າ ບຮມົ ສັ ່ງສອນ ຂອງພໍ ່ ແມ່ລວ້ ນ ແຕ່ມຄີຸນຄ່າ ແລະ ເປັນປະໂຫຍດແກ່ພວກເຮາົ.. ນອ້ງເອງໃນຖານະເປັນນກັ ຮຽນຄນົ ໜຶ ່ ງ ຂໍປະຕຍິ ານວ່າຈະເປັນລູກ ກະຕນັຍູຂອງພໍ ່ ແມ່ຕັ ້ງໃຈຮໍ ່າຮຽນ,ຟັງຄໍາສັ ່ງສອນຂອງພວກເພິ ່ນ, ເຮດັແຕ່ສິ ່ ງດໆີ ຖກ ຕອ້ງ ໃນອະນາຄດົ ກໍຈະເປັນຄນົ ທີ ່ ມຄີຸນຄ່າໃຫແ້ ກ່ປະເທດຊາດ,ຮ່ ວມເປັນສ່ ວນໜຶ ່ ງ ເພ ່ ອສາ້ງສາ ແລະ ພດັ ທະນາປະເທດຊາດໃຫມ້ ຄີວາມຮຸ່ງເຮອ ງ ສວີໄິລ. ດັ ່ງນັນ້,ຄໍາສັ ່ງສອນ,ຫ່ວງໃຍຂອງພໍ ່ ແມ່ທີ ່ມຕີໍ ່ລູກສຸດທີ ່ ສອດຄ່ອງກບັຄໍາກອນທີ ່ວ່າ: ປາກພໍ ່ ແມ່ນີ ້ ວອນເລົ ່າລມົ ສອນ ໃຫໝ້ ່ອມຄອນໆຄດິ ຮໍ ່າຄະນງິມະໂນນອ້ມ ຖະໜອມຈາໍ ຈດົແຕມ້ ຢ່ າໂລເລລວນລວງ ຍອ້ນເພີ ່ນວງຮກັ ເຈົ ້າ ເອາົຄວາມດຊີ່ວຍສາ້ງ ບໍ ່ວາງຕຕ ່ອນຄໍາ ນີ ້ແລວ້

202 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ + ພສິູດ ຄ າກອນທີ ່ວ່າ: ເພິ ່ນວ່ານໍ ້າ ເຕມັ ແຕ່ປູປາ ເພິ ່ນວ່ານໍ ້າ ເຕມັ ແຕ່ຮວງເຂົ ້າ ພູເຂາົກວ້າງ ຈວງຈນັ ເຕມັ ປ່ າ ຫນີສລີາຢ່ ູນໍ ້າ ເປັນແກວ້ຄ່າແພງ ປະເທດລາວເຮາົເປັນປະເທດທີ ່ ອຸດມົ ຮັ ່ງມທີ າງດາ້ນຊບັ ພະຍາກອນທໍາມະຊາດເຊິ ່ ງລວມມຢີ່ ູທງັ ທາງໜາ້ດນິ ແລະ ພ ້ນດນິ ທີ ່ ເປັນທນຶຮອນອນັມະຫາສານແກ່ການພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫຈ້ ະເລນີ ຮຸ່ງເຮອ ງໃນອະນາຄດົ ດັ ່ງນກັ ກະວີພູມີວງົວຈິດິ ໄດພ້ ນັລະນາເປັນຄໍາກອນໄວວ້່າ: ເພິ ່ນວ່າ ເຕມັ ແຕ່ປາ ຫນີສລີານ ເປັນແກວ້ຄ່າແພງເພິ ່ນວ່ານາ ເຕມັ ແຕ່ຮວງເຂົ ້າ ພູເຂາົກວາງ ຈວງຈນັ ເປັນມາ ປະເທດລາວເປັນປະເທດໜຶ ່ ງທີ ່ ຕັ ້ງຢ່ ູໃນແຫ ມສຸວນັນະພູມ ເຊິ ່ ງມພີູມສນັຖານແຕກຕ່າງກນັ ເຊັ ່ນ: ພາກເໜອ ສ່ ວນຫ າຍ ເປັນພຍາ ພູພຽງ. ສ່ ວນທົ ່ງພຽງມນີອ້ ຍ, ສະເພາະພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ເປັນທົ ່ງພຽງສ່ ວນໃຫຍ່ເຊິ ່ ງກາຍເປັນອ່ ູເຂົ ້າອ່ ູ ປາຂຶ ້ນອຸດມົ ຮັ ່ງມຂີອງປະເທດເຮາົ. ເມ ່ອເວົ ້າເຖິງຄວາມ ອຸດມົ ຮັ ່ງມທີ າງດາ້ນຊບັ ພະຍາກອນທໍາມະຊາດ ເພິ ່ ນໄດແ້ ບ່ງ ອອກເປັນ ສອງຢ່ າງຄ: ພາກສ່ ວນທີ ່ ຢ່ ູເທງິໜາ້ດນິ ເຊັ ່ນ ພູຜາ ປ່ າໄມ, ້ແມ່ນໍ ້າລໍາເຊ, ທົ ່ງພຽງອນັກວ້າງໃຫຍ່ຫ າຍແຫ່ງທີ ່ ເປັນແຫ່ ງທໍາການຜະລດິ ໃຫແ້ກ່ປະຊາຊນົ ເຮາົ.ນອກນັນ້ ຍງັມສີດັ ສາວາສິ ່ ງຫ າຍຊະນດິທີ ່ ຢ່ ູເທງິບກົ ນໍ ້າ ພາກສ່ ວນຢ່ ູພ ້ນ ດນິລວມມ: ີບໍ ່ ເງນິ,ບໍ ່ , ບໍ ່ກົ ່ວ,ບໍ ່ກ,ບໍ ່ທອງ,ບໍ ່ ແກວ້, ມາດ ແລະ ອ ່ນໆເປັນຈໍານວນ ຫ ວງຫ າຍ, ທງັໝດົ ນັນ້ ໄດເ້ປັນພະ ລງັແຮງໃຫແ້ກ່ການພດັທະນາປະເທດຊາດເຮາົໃຫຈ້ ະເລນີຮຸ່ງເຮອ ງ ໃນອະນາຄດົ ໄດ້ເວົ ້າສະເພາະປ່ າໄມ້ແມ່ນກວມເອາົ ຫ າຍພໍສມົ ຄວນໃນພ ້ນທີ ່ຂອງປະເທດລວມທງັ ພາກເໜອ ,ພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ.້ດັ ່ງຄໍາກອນຂຽນໄວວ້່າ ພູເຂາົກວ້າງ ຈວງຈນັ ເຕມັ ປ່ າ ໃນອະດດີ ຜ່ານມາ ກໍຄປ ັດຈບຸ ນັ ທາງພກັ -ລດັ ໄດຂຸ້ດຄົນ້ ໄມທ້ ີ ່ມຢີ່ ູໃນລາວເຊັ ່ນ: ໄມດ້່ ູ,ໄມແ້ຕ,້ໄມຄ້ ະ ຍຸງ,ໄມ້ໂລ່ງເລ່ງ ໄມແ້ຄນ,ໄມຈ້ ວງໄມຈ້ ນັ ,ໄມບ້າກ ແລະ ອ ່ ນໆ ເຊິ ່ ງສາ້ງລາຍຮບັ ໃຫແ້ກ່ຊາດໄດຫ້ ວງຫ າຍ ສມົ ຄວນ, ນອກຈາກນັນ້ ປະເພດໄມປ້່ ອງກໍໄດຖ້ ກ ນໍາເຂົ ້າສ່ ູໂຮງງານອຸດສະຫະກໍາເຊັ ່ນ:ຜະລດິ ເຈຍ້,ໄມ້ຈີມ້ ແຂວ້ ,ໄມດ້່ ູ, ຈກັ ສານ ແລະ ອ ່ນໆ. ນອກຈາກໄມແ້ລວ້ ຢ່ ູຕາມພູຜາປ່ າດງົຕາມພາກຕ່າງໆນັນ້ ຍງັມີສດັຫ າຍຊະນດິອາໄສຢ່ ູເຊັ ່ນ: ຊາ້ງ, ກວາງ, ຟານ, ເອຍ,ເມຍີ, ເຫງນັ,ຮອກ,ຈອນ, ກະທງິ,ເຍອ ງ, ງຫູ າຍຊະນດິ , ເໝັນ້,ທອນ,ບ່າງ,ເຈຍ ແລະ ອ ່ນໆ ນອກນັນ້ ຍງັມີ ສດັ ປີກຕ ່ມອກີຫ າຍຊະນດິ ເຊັ ່ນ: ໄກ່ ປ່ າ ນກົ ຍຸງ,ນກົ ຍາງ,ຮຸງ້ແຫ ວ,ນກົ ແຂກ,ສາລກິ າ,ນກົ ອຽ້ງ,ນກົ ເຂາົ,ນກົ ກກົ ນກັ ຈບິ ນກົ ຈາບ ແລະ ອ ່ ນໆຢ່ າງຫ ວງຫ າຍ.ດັ ່ງຄໍາກອນຂຽນໄວວ້່າ ຢ່ ູໃນຂງົເຂດນັນ້ ສດັ ສິ ່ ງກໍ ່ມຫີ າຍ ມງີວົຄວາຍທງັໝູ ໝ່ ູ ກະທງິເຄ ່ອງແບ ຕໍ ່ ແອເຕມັ ດງົກວ້າງ ກວາງຟານມານັ ່ງ ງເສອ ແຮດຊາ້ງ ເພິ ່ນຄ່າງທະນີແລະ ສກັ ກູນາມຫີ າຍ ໝ ່ນແນວ ງາມລົນ້ ມແີນວຂນົ ເຫ ອ ງສວີ ຂຽວເທົ ່າແດງອ່ ອນ ກະໂດດຄອນໄຕ່ເຕັນ້ ແຈວ້ ສົ ່ງສຽງ.ພາກສ່ວນທີ ່ ເປັນທົ ່ງພຽງນບັແຕ່ ເໜອ ເຖິງໃຕ້ກໍ ່ ໄດບຸ້ກເບກີ ກາຍເປັນເນ ້ອທີ ່ທໍາການຜະລດິ ເຊັ ່ນ: ເປັນທົ ່ງນາ ເປັນສວນ ເປັນໄຮ່ ແລະ ອ ່ ນໆ ຈນົມຄີໍາ ກອນຂຽນໄວວ້່າ: ເພິ ່ນວ່ານາເຕມັ ແຕ່ຮວງເຂົ ້າ ເຊິ ່ ງໄດສ້າ້ງລາຍຮບັ ໃຫແ້ກ່ຊາດແກ່ປະຊາຊນົ ເປັນຕົນ້ ມເີຂົ ້າກນິກຸມ້ ປີ ແລະ ຂາຍເປັນສິນຄາ້ຢ່ ູທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ສະເພາະແມ່ ນໍ ້າລໍາເຊຕ່າງໆແຕ່ ເໜ ອເຖິງໃຕໄ້ດກ້ າຍເປັນ ເງ ່ອນໄຂ ຄນັ ໃຫແ້ກ່ຊາດເປັນຕົນ້ ສາ້ງຊນົລະປະທານເອາົນໍ ້າເຂົ ້າສ່ ູແຫ່ ງການຜະລດິຕ່າງໆ, ສາ້ງເປັນເຂ ່ອນ ໄຟຟາ້ນໍ ້າຕກົ

203 ເຊັ ່ນ: ເຂ ່ ອນໄຟຟາ້ນໍ ້າງ ່ມ, ເຂ ່ ອນໄຟຟາ້ ນໍ ້າເທນີ 2,ເຂ ່ ອນໄຟຟາ້ ເທນີ -ຫນີບູນ, ເຂ ່ ອນໄຟຟາ້ ນໍ ້າລກີ ເມອ ງຫນີ ເຫີບ ແຂວງວຽງຈນັ ,ເຂ ່ອນໄຟຟາ້ນດງົ ແຂວງຫ ວງພະບາງ, ເຂ ່ອນ ໄຟຟາ້ເຊເຊດ ແຂວງອດັຕະປ ,ເຂ ່ອນໄຟຟາ້ນໍ ້າເລກິ ແຂວງ ວຽງຈນັ ,ເຂ ່ ອນໄຟຟາ້ນໍ ້າທາ,ເຂ ່ ອນໄຟຟ້າ ນໍ ້າມງັ ແຂວງວຽງຈນັ .ຢ່ ູແຕ່ ລະສາຍນໍ ້າກໍຍງັມີປູປາກບົ ,ຂຽດ,ອ່ ຽນ ແລະ ອ ່ນໆ. ສດັ ເຫ ົ ່ານັນ້ກໍໄດ້ເປັນສິ ່ ງລຽ້ງຊບີປະຊາຊນົ ລາວ ແລະ ເປັນສນິຄາ້ມາແຕ່ດນົ ນານ ສາຍນໍ ້າບາງແຫ່ງໄດກ້ າຍເປັນ ແຫ່ ງ ທ່ອງທ່ ຽວ ເຊັ ່ນ: ແມ່ນໍ ້າຂອງ ເມອ ງວງັວຽງ,ຕາດເຍອ ງ,ຕາດຟານ ຢ່ ູແຂວງຈໍາປາສກັ ,ຕາດກວາງຊີຢ່ ູ ແຂວງຫ ວງ ພະບາງ,ນໍ ້າຕກົ ຕາດຫວົຄນົ ແຂວງເຊກອງ ແລະ ຢ່ ູຫ າຍໆແຂວງໃນທົ ່ວປະເທດຕ ່ມອກີ . ສະຖານທີ ່ ເຫ ົ ່ານີ ້ໄດສ້າ້ງຄວາມ ສນົ ໃຈ ໃຫແ້ກ່ຄນົ ຕ່າງດາ້ວທາ້ວຕ່າງແດນເຂົ ້າໄປທ່ ຽວຊມົ ໃນແຕ່ລະປີຫ າຍພໍສມົ ຄວນ.ພເິສດຕາມແມ່ນໍ ້າຂອງຍງັເປັນ ເສັນ້ ທາງຄມົ ມະນາຄມົ ທີ ່ ສໍາຄນັ ຂອງລາວນບັທງັ ອະດດີ ແລະ ປັດຈບຸ ນັ , ສະເພາະຢ່ ູທາງພາກໃຕມ້ ຄີອນພະເພງັເປັນ ແຫ່ ງທ່ ອງທ່ ຽວ ຕກົ ຕາດທີ ່ ສູງກ່ວາໝ່ ູຢ່ ູໃນອາຊອີ າຄະເນຕ ່ມອກີ ແລະ ຢ່ ູລໍາແມ່ນໍ ້າຂອງແຖວບາ້ນເວນີຄາມ ເມອ ງຈໍາ ສກັ ຍງັມປີາໂລມາ ຫ ປາຄ່າເຊິ ່ ງເປັນປາຊະນດິໜຶ ່ ງທີ ່ ໃຫຍ່ຢ່ ູໃນລາວ.. ຍອ້ນຄວາມອຸດມົ ຮັ ່ງມຄີແ ນວ ແລະ ນ ນັນ້ ທ່ານ ພູມວີງົວຈິດິຈຶ ່ ງໄດຂ້ ຽນເປັນຄໍາກອນວ່າ: ເພິ ່ນວ່າມ ເຕມັ ແຕ່ປາ ນີ ້ແຫ ະຢັ ້ງຢ ນເຖງິຄວາມຮັ ່ງມຂີອງລາວເຮາົ. ສໍາຫ ບັ ຊບັ ພະຍາກອນທໍາມະຊາດທີ ່ ຢ່ ູພ ້ນດນິມຫີ ວງຫ າຍ ແຕ່ຍງັມບີາງຊະນດິຍງັບໍ ່ທນັ ໄດຂຸ້ດ ຄົນ້ ອອກມາໃຊ້ ເຊັ ່ນ:ບໍ ່ ເຫ ກັ ຢ່ ູແຂວງຊຽງຂວາງ, ບໍ ່ມາດ, ມຈີໍານວນໜຶ ່ ງທີ ່ ໄດຂຸ້ດຄົນ້ ແລວ້ ມບີໍ ່ ຄໍາ ເຊ ໂປນ ແຂວງສະຫວນັ ນະເຂດ, ບໍ ່ ຄໍາພູເບຍ້ ແຂວງ ໄຊສມົ ບູນ,ບໍ ່ກົ ່ວ ໂພນຕີ ້ວ ແຂວງຄໍາມ່ວນ,ບໍ ່ ເກອ ບາ້ນເກນິ ເມອ ງທຸລະຄມົ ແຂວງວຽງຈນັ ບໍ ່ຖ່ານ ຫີນຢ່ ູບາ້ນດອນ ເມອ ງເຟ ອງ ແຂວງວຽງຈນັ , ບໍ ່ ແກວ້ ຢ່ ູແຂວງບໍ ່ ແກວ້ .ນອກຈາກນີ ້ແລວ້ ຫີນ ແລະ ຊາຍຢ່ ູຕາມລໍາ ນໍ ້າຂອງ,ພູຫນີປູນຢ່ ູເມອ ງວງັວຽງ ແລະ ເມອ ງທ່າແຂກ ແຂວງຄໍາມ່ວນກໍຖກ ຂຸດມານໍາໃຊໃ້ນແຕ່ລະປີນບັບໍ ່ຖວ້ ນເຊັ ່ນ: ຜະລດິ ເປັນ ຊມີ ງັ, ຫນີ -ຊາຍທີ ່ ຢ່ ູຕາມລໍາແມ່ນໍ ້າຕ່າງໆກໍຖກ ນໍາຂຶ ້ນມາຂາຍເປັນສນິຄາ້ປະເພດກໍ ່ສາ້ງອາຄານ-ບາ້ນເຮອ ນ ແລະ ອ ່ນໆຢ່ ູໃນແຕ່ລະແຫ່ງຢ່ າງຫ ວງຫ າຍ...ຢ່ ູບ່ ອນນີ ້ຈຶ ່ ງສາມາດຢັ ້ງຢ ນໄດວ້່າຄໍາກອນທີ ່ ທ່ານ ພູມີວງົວຈິດິຂຽນໄວ້ ວ່າ: ຫນີສລີາ ກໍເປັນແກວ້ ແພງແມ່ນບນັຫາທີ ່ມຈີງິ ແລະ ຖກ ຕອ້ງຢ່ ູໃນ ສງັຄມົ ລາວປັດຈບຸ ນັ ກໍຄ ອະດດີທີ ່ຜ່ານມາ. ຜ່ານການນໍາສະເໜີແລະ ອາ້ງອງີມານັນ້ຈຶ ່ ງສາມາດສະຫຸ ບໄດວ້່າ ຄໍາກອນນັນ້ ແມ່ນເວົ ້າ ເຖງິຄວາມອຸດມົ ຮັ ່ງມີ ທາງດາ້ນຊບັ ພະຍາກອນທໍາມະຊາດຂອງປະເທດລາວເຮາົ ສິ ່ ງເຫ ົ ່ານັນ້ ແມ່ນປັດໄຈ ພ ້ນຖານ ແລະ ສໍາຄນັ ຕໍ ່ກບັການພດັ ທະນາເສດຖະກດິ-ສງັຄມົ ລາວໃຫກ້ າ້ວໜາ້ໃນອະນາຄດົ , ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງກບັຄໍາກອນທີ ່ ທ່ານ ພູມວີງົວຈິດິ ໄດ້ ພນັລະນາໄວວ້່າ: ເພິ ່ນວ່ານໍ ້າ ເຕມັ ແຕ່ປູປາ ເພິ ່ນວ່ານໍ ້າ ເຕມັ ແຕ່ຮວງເຂົ ້າ ພູເຂາົກວ້າງ ຈວງຈນັ ເຕມັ ປ່ າ ຫນີສລີາຢ່ ູນໍ ້າ ເປັນແກວ້ຄ່າແພງ

204 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ + ພສິູດຄາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ອດົສົມ້ ຈຶ ່ ງໄດກ້ ນິຫວານ ອດົທນົທານວຽກງານຈຶ ່ ງແລວ້ ຄວາມອດົທນົ ເປັນບໍ ່ ເກດີແຫ່ງຜນົ ສໍາເລດັ ຫາກມຄີວາມອດົທນົຢ່ ູບ່ ອນໃດຜນົ ສໍາເລດັກໍຍ່ອມເກດີຂຶ ້ນຢ່ ູບ່ ອນ ຫນັ ຢ່ າງແນ່ນອນ. ຖາ້ບໍ ່ມຄີວາມອດົທນົ ແລວ້ ວຽກງານທຸກຢ່ າງກໍຈະບໍ ່ ປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ໄດ.້ດັ ່ງນັນ້,ມນັຈຶ ່ ງ ສອດຄ່ ອງ ກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ອດົສົມ້ ຈຶ ່ ງໄດກ້ ນິຫວານ ອດົທນົທານວຽກງານຈຶ ່ ງແລວ້. ຄດ ັ ່ງທີ ່ ຮູນ້ໍາກນັ ແລວ້ ວ່າ ຄນົ ເຮາົເກດີມາບໍ ່ ແມ່ນຈະພບົກບັຄວາມສະດວກ,ງ່າຍໆ ສະເໝໄີປ ແລະ ກໍບໍ ່ ແມ່ນ ຈະພບົຄວາມຫຍຸງຍາກຕະຫ ອດໄປ ້ ,ທຸກຢ່ າງຈະສໍາເລດັຜນົ ໄດກ້ ໍຕໍ ່ ເມ ່ອມຄີວາມອດົທນົ ອດົກນັທງັນັນ້. ຕວົຢ່ າງ: ໝາກ ໄມທ້ ຸກຊະນດິຕອ້ງເປັນໄປຕາມກດົ ເກນຂອງມນັ ເຊັ ່ນ ເປັນດອກກ່ອນ,ຈຶ ່ ງເປັນໝາກອ່ ອນ,ແລວ້ ໃຫຍ່ຂຶ ້ນມາຕາມການ ເວລາຂອງມນັ ເມ ່ອຮອດຍາມສຸກມນັກໍຈະສຸກຕາມກໍານດົ ດັ ່ງນັນ້,ຖາ້ເຮາົຕອ້ງການກນິ ໝາກໄມທ້ ີ ່ສຸກ ກໍຕອ້ງອດົທນົຄ ບໍ ່ຕອ້ງກນິໝາກເວລາຍງັອ່ອນເຊັ ່ນ: ເຮາົຢາກກນິໝາກມ່ວງສຸກ ຫວານແຊບ ບໍ ່ຕອ້ງກນິມນັໃນເວລາຍງັເປັນໝາກນອ້ ຍ. ໃນຄວາມໝາຍທີ ່ ແທຈ້ງິຂອງຄໍາສຸພາສດິນີ ້ແມ່ນເວົ ້າເຖງິຄວາມ ອດົທນົພາກພຽນພະຍາຍາມ. ເມ ່ອເຮດັອນັ ໃດກໍຕອ້ງມີ ຄວາມອດົທນົ ພາກພຽນຈຶ ່ ງຈະສໍາເລດັ ໄດ້ຕວົຢ່ າງ: ນກັ ຮຽນທຸກຊັນ້ ຢາກປະສບົຜນົສໍາເລດັ ໃນການຮຽນຕອ້ງຢຶດໝັນ້ ໃນຄວາມອດົທນົ ເປັນຫ ກັ ເຊັ ່ນ: ອດົ ຟັງຢູ ອະທບິ າຍບດົ ຮຽນ,ອດົ ອ່ານໜງັສ, ອດົ ຂຽນ ແລະ ຈດົກ່າຍບດົ ຮຽນ,ອດົ ແກ້ ບດົ ເຝິກຫດັທີ ່ມອບໃຫ.້ຢາກເຮດັ ໄດແ້ນວນັນ້ ຕອ້ງຕດັສນິໃຈຕໍ ່ສູກ້ ບັແນວຄດິຂີ ້ຄາ້ນມກັ ງ່າຍ,ຂາດຄວາມອດົທນົ , ພໍ ່ນາ ຢາກໄດເ້ຂົ ້າກນິກຸມ້ ປີຕອ້ ງ ຕດັ ສນິ ໃຈຜ່ານຜ່າຄວາມຫຍຸງ້ຍາກນານາປະການທີ ່ ເກດີຂຶ ້ນໃນລະດູການຜະລດິ ນັນ້ ເຊັ ່ນ: ຕອ້ງຕ ່ນເດກິ ລຸກເຊົ ້າ, ເຮດັ ວຽກຢ່ າງລໍາບາກກາກກໍາ ຫ ງັສູຟ້ າ້ໜາ້ສູດ້ ນິ ເຮດັທງັເຊົ ້າທງັແລງ,ຝົນຈະຕກົ ແດດຈະອອກ, ສະຖານທີ ່ ການ ຜະລິດຈະຢ່ ູໃກ້ຫ ໄກ ກໍບໍ ່ ໄດງ້ໍ ້ງ່ຽງ ຈຶ ່ ງຈະມີຜົນສໍາເລັດໄດ້ເຊິ ່ ງກົງກັບຄໍາສຸພາສິດທີ ່ ວ່ າ: ເກົ ້າອດົ ເກົ ້າເຍ ້ອນ ຫາກຊໄິດທ້ ອ້ ນອກີ ຕວົ ຢ່ າງໜຶ ່ ງທີ ່ ຍກົ ໃຫເ້ຫນັ ຄວາມອດົທນົ ພະຍາຍາມຂອງທ່ານຜູນ້ ໍາການປະຕວິ ດັ ລາວຄ: ພາຍຫ ງັຈກັ ກະພດັ ຕ່າງດາ້ວເຂົ ້າມາຮຸກຮານປະເທດລາວ ນໍາການປະຕວິດັ ໄດພ້ ະຍາຍາມປຸກລະດມົ ປະຊາຊນົ ລາວທຸກເຜົ ່າລຸກຂຶ ້ນຕໍ ່ສູຢ້່ າງພລິ ະອາດຫານ ເປັນເວລາຫ າຍປີໃນທີ ່ ສຸດກໍຍອ້ ນຄວາມມານະອດົທນົ ນັນ້ເອງຈຶ ່ ງ ສາມາດ ຂບັ ໄລ່ ພວກຈກັ ກະພດັ ຕ່າງດາ້ວອອກຈາກຜ ນແຜ່ ນດນິ ລາວເຮາົໄດ້ເອກະລາດ ປະເທດລາວມສີນັ ຕພິ າບ ແລະ ຜນ ແຜ່ນດນິອນັຄບົຖວ້ ນຄດ ັ ່ງທຸກມ ້ນີກ້ ໍ ່ຍອ້ນຄວາມອດົທນົຕໍ ່ສູຂ້ ອງບນັດາທ່ານຜູນ້ໍາ ແລະ ປະຊາຊນົລາວແຕ່ເໜອ ເຖງິໃຕ, ້ ພເິສດອກີຕວົຢ່ າງໜຶ ່ ງທີ ່ພສິູດໃຫເ້ຫນັຢ່ າງຈະແຈງ້ເຖງິຄວາມອດົທນົ ອດົກັນ້ ຜູນ້ໍາການປະຕວິດັສາມາດແຫກຄຸກໄດໄ້ປ ສ່ ູເຂດທີ ່ ໝັນ້ ໄດຢ້່ າງພລິ ະອາດຫານ ກໍ ່ຍອ້ ນຄວາມອດົທນົ ຂນົຂວາຍ ພວກສາລະວດັທະຫານທີ ່ ເຮດັ ໜາ້ທີ ່ ເວນຍາມຄຸກ ນັນ້ເອງ. ກອງພນັທສີອງຜ່າວງົປິດລອ້ ມຂອງສດັ ຕູໄດຢ້່ າງປອດ ໄພກໍຍອ້ ນມຄີວາມພະຍາມອດົທນົ ຕໍ ່ ສູກ້ ບັສດັ ຕູດວ້ ຍ ຫ າຍຮູບການ ຫ າຍວທິ ີຈຶ ່ ງປະສບົຜນົຕາມທີ ່ຄດິ ໄວ.້ ກງົກນັຂາ້ມຫາກບໍ ່ມຄີວາມອດົທນົວຽກງານໃດໆກໍຈະບໍ ່ສາມາດສໍາເລດັ ເຊັ ່ນ: ວຽກງ່າຍ ກໍກາຍເປັນ ວຽກງານ ທີ ່ ຍາກ, ແທນທີ ່ ວຽກນັນ້ ຈະສໍາເລດັ ລງົໃນເວລາອນັ ສັນ້ ກໍເລຍີ ເປັນເວລາຫ າຍມ ້ ເຖງິເດອ ນ ເຖງິຈຶ ່ ງ ສໍາເລດັ ຕວົ ຢ່ າງ: ນກັ ຮຽນຖາ້ຂາດຄວາມອດົທນົ ຕໍ ່ການຮຽນແລວ້ ການຮຽນໃນປີນັນ້ ກໍຈະບໍ ່ ໄດຮ້ ບັ ຜນົ ເທົ ່າທີ ່ ຄວນດັ ່ງຄໍາສຸພາສດິລາວ ກ່າວໄວວ້່າ: ເຮດັ ນາໝດົ ປີໄຟໄໝເ້ລົ ້າເຂົ ້າ ພໍ ່ ນາຫາກບໍ ່ມຄີວາມອດົທນົ ເຮດັ ນາກໍຈະບໍ ່ ມອີາຫານການກນິ , ຈາກບ່ ອນນີ ້

205 ຈຶ ່ ງສາມາດຢັ ້ງຢ ນໄດວ້່າ ມແີຕ່ຄວາມອດົທນົ ພະຍາຍາມ ພາກພຽນເທົ ່ານັນ້ ຈຶ ່ ງ ສາມາດເອາົຊະນະທຸກຢ່ າງໄດ.້ວຽກງານ ຈະສໍາເລດັ ໄດກ້ ໍຕໍ ່ ເມ ່ອມຄີວາມອດົທນົ ສຸພາສດິລາວໄດກ້່າວໄວວ້່າ: ເສັນ້ທາງພສິູດມາ້ ການເວລາພສິູດຄນົ ຫ ເກົ ້າອດົ ເກົ ້າເຍ ້ອນ ຫາກຊໄິດທ້່ອນຄໍາ ມຄີວາມອດົທນົກໍສາມາດ ເຮດັ ໄດທ້ ຸກຢ່ າງເຊັ ່ນ: ເຂາົເປັນນກັ ບນິ ,ແພດ, ນກັ ຄົນ້ ຄວ້າ ກໍ ຍອ້ນເກດີມາຈາກຄວາມອດົທນົຮຽນທງັນັນ້ ຜ່ານການສະເໜີວເິຄາະໄຈແ້ຍກມານັນ້ ຈຶ ່ ງເຫນັ ໄດວ້່າຄວາມອດົທນົ ພະຍາຍາມມບີດົ ບາດສໍາຄນັຕໍ ່ວຽກ ງານ ທຸກຢ່ າງ, ຫາກມຄີວາມພະຍາຍາມແລວ້ ວຽກງານກໍ ່ຈະປະສບົ ຜົນສໍາເລດັ ໄດຕ້ າມຄາດໝາຍ, ກງົກນັ ຂາ້ມ ຫາກບໍ ່ມີ ຄວາມອດົ ທນົ ວຽກງານຈະບໍ ່ ສໍາເລດັ ຢ່ າງແນ່ ນອນ. ສະນັນ້ , ເຮາົເປັນນກັ ຮຽນຕອ້ງໄດເ້ຝິກແອບຕນົ ເອງ ໃຫມ້ ຄີວາມ ອດົທນົ ເປັນຕົນ້ ທນຶຈຶ ່ ງຈະປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ໃນການຮໍ ່າຮຽນໄດ້ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງສອດຄ່ ອງກບັຄໍສຸພາສດິທີ ່ ວ່າ: ອດົ ສົມ້ ຈີ ່ ງໄດກ້ ນິຫວານ ອດົທນົທານວຽກງານຈຶ ່ ງແລວ້.

206 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ + ພສິູດ ແລະ ວຈິ ານ ຄາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ເກົ ້າອດົ ເກົ ້າເຍ ້ອນຫາກຊໄິດທ້່ອນຄໍາ ຄວາມອດົທນົພະຍາຍາມເປັນຫນົທາງພາໄປສ່ ູຄວາມສໍາເລດັທຸກຢ່ າງ ໃນໜາ້ທີ ່ການງານຕ່າງໆຫາກບໍ ່ມີຄວາມ ພະຍາຍາມແລວ້ ແນ່ນອນຜນົສໍາເລດັກໍຈະບໍ ່ ເກດີຂຶ ້ນໄດ.. ້ ດັ ່ງນັນ້,ເຖົ ້າແກ່ບູຮານຈຶ ່ ງມຄີໍາສອນໄວວ້່າ: ເກົ ້າອດົ ເກົ ້າເຍ ້ອນ ຫາກຊໄິດທ້່ອນຄໍາ. ຄວາມອດົທນົ ໄດກ້ າຍເປັນປັດໄຈອນັໜຶ ່ ງທີ ່ ສໍາຄນັ ຂອງມວນມະນຸດເຊິ ່ ງມະນຸດທຸກຄນົບໍ ່ ອາດສາມາດຂາດ ປັດ ໄຈນີ ້ໄດ. ້ຖາ້ບຸກຄນົ ໃດຂາດຄວາມອດົທນົ ໃນການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນ ຫ ເຮດັ ໜາ້ທີ ່ ວຽກງານຕ່າງໆກໍຍາກທີ ່ ຈະ ກາ້ວໄປສ່ ູ ຄວາມສໍາເລດັ ໄດ້ດັ ່ງຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າ:ເຮດັ ມາໝດົ ປີໄຟໄໝເ້ລົ ້າເຂົ ້າ, ກງົກນັ ຂາ້ມມຄີວາມອດົ ທນົ ພະຍາຍາມຢ່ ູບ່ ອນໃດ ຄວາມສໍາເລດັກໍເກດີຂຶ ້ນຢ່ ູບ່ ອນນັນ້.ສະນັນ້ ຄໍາວ່າ ອດົ ແມ່ນສະແດງເຖງິຈດິໃຈຍດຶໝັນ້, ទំແລະ ຕັ ້ງໝັນ້ ໃນອຸດມົ ການ ອນັ ໃດອນັ ໜຶ ່ ງ ເພ ່ອກາ້ວໄປສ່ ູຄວາມສໍາເລດັ ໃນເປົ ້າໝາຍດັ ່ງກ່າວນັນ້ ໃຫໄ້ດ້ຖາ້ ພວກເຮາົມຄີວາມອດົທນົ ແນ່ນອນຜນົ ສໍາເລດັຈະຕອ້ງຕາມມາຈະຊາ້ ຫ ໄວ ສຸດທາ້ຍກໍ ່ຕອ້ງໄດດ້ ັ ່ງປະສງົ ແຕ່ ໃນບາງເທ ່ອຖາ້ພວກເຮາົອດົພຽງຄັ ້ງໜຶ ່ ງຍາມດຽວ ອາດບໍ ່ ພຽງພໍຫ ບໍ ່ ເໝາະກບັຄວາມຫຍຸງ້ຍາກສບັ ສນົຂອງໜາ້ ທີ ່ ວຽກງານທີ ່ ພວກເຮາົກໍາລງັປະເຊນີຢ່ ູເພ ່ອໃຫວ້ ຽກງານ ທີ ່ກໍາລງັດໍາເນນີຢ່ ູນັນ້ມປີະສດິທຜິນົ ແລະ ສໍາເລດັ ຕາມ ຄາດໝາຍທີ ່ກໍານດົ ໄວ້ພວກເຮາົກໍ ່ຕອ້ງການຄໍາວ່າ ອດົ ຫ າຍໆ ເທ ່ອຈຶ ່ ງຈະປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ໄດ້ຄໍາ ໝາຍເຖງິວດັຖຸສິ ່ ງໜຶ ່ ງທີ ່ມຄີຸນຄ່າລາຄາແພງສາມາດແປຮູບມາເປັນເຄ ່ອງປະດບັ ເອ້ ທີ ່ມຄີວາມສວຍສດົ ງດົງາມເປັນສິ ່ ງໝາຍ ຕາ ແລະ ຕອ້ງການຂອງຜູພ້ ບົ ເຫນັ ຢາກໄດມ້ າຄອບຄອງ ແຕ່ ທ່ອນຄໍາ ໃນຄໍາ ສຸພາສດິນີ ້ໝາຍເຖງິຜນົ ສໍາ ເລດັທີ ່ ໄດມ້ າຈາກຄວາມອດົທນົ ເຊິ ່ ງຜນົ ຕອບແທນຂອງຄວາມອດົທນົ ພະຍາຍາມນັນ້ ມນັ ອາດຈະອອກມາໃນຮູບ ບນັ ດາເຜົ ່າຜູທ້ ີ ່ມນີໍ ້າໃຈຮກັ ຊາດໄດຄ້ ຽງບ່າຄຽງໄຫ່ ກນັຕໍ ່ສູຕ້າ້ນພວກຈກັ ກະພດັລ່າຫວົ ເມອ ງຂຶ ້ນ ແບບເກົ ່າ ແລະ ແບບໃໝ່ ເຊິ ່ ງເປັນການຕໍ ່ສູທ້ ີ ່ສຸດແສນລະອດິລະອຽ້ວ,ລໍາບາກ, ຍດ ເຍ ້ອ, ຍາວນານ ເຖງິປານນັນ້ກໍຕາມ ນກັ ຮບົ ປະຕວິດັທຸກຄນົ ໄດອ້ ດົທນົ ຕໍ ່ສູຜ້່ານຜ່າອຸປະສກັ ນານາປະການເຊັ ່ນ: ຟາ້ຝົນລມົ ແຮງ,ທາກກດັຍຸງກນິ ....ສິ ່ ງ ເຫ ົ ່າ ນັນ້ເປັນພຽງບນັຫາເລກັ ນອ້ ຍ ສໍາລບັ ນກັ ຮບົ ປະຕວິດັ ແລວ້ ບນັຫາທີ ່ ຍິ ່ ງໃຫຍ່ ແມ່ນການຕໍ ່ສູກ້ ບັສດັຕູທີ ່ມກີ ໍາລງັພນົ ເໜອ ກ່ວາ,ທງັອາວຸດຍຸດໂທປະກອນກໍທນັ ສະໄໝ ແຕ່ຍອ້ ນນໍ ້າໃຈຮກັ ຊາດອນັ ສູງສົ ່ງຂອງບນັ ດານກັ ຮບົ . ປະຕວິດັ ແລະ ພໍ ່ ແມ່ປະຊາຊນົທີ ່ມນີໍ ້າໃຈຮກັ ຊາດທຸກຄນົ ສຸດທາ້ຍກໍ ່ສາມາດເອາົຊະນະພວກສດັ ຕູຜູຮຸ້ກຮານໄດ, ້ລາວທງັຊາດມອີດິສະ ລະພາບ ນັນ້ຄຜ ນົສໍາເລດັທີ ່ ໄດມ້ າຈາກການອດົທນົຕໍ ່ສູເ້ປັນເວລາຫ າຍສບິປີແບບຂອງວດັຖຸ ຫ ຈ ດິໃຈ ກໍມຄີຸນຄ່າສໍາລບັ ມະນຸດເຮາົທງັນັນ້ ຄດ ັ ່ງໄລຍະເຮດັການປະຕວິດັຊາດປະຊາທປິະໄຕ, ບນັດາຜູນ້ໍາຂອງການປະຕວິດັພອ້ມດວ້ ຍອາ້ຍນອ້ງ ທະຫານ,ພະນກັ ງານ,ພໍ ່ ແມ່ປະຊາຊນົ ສາມາດປົດປ່ ອຍປະເທດຊາດອອກຈາກແອກຄອບຄອງຂອງພວກຈກັ ກະພດັ ລ່າ ເມອ ງຂຶ ້ນ ເຮດັ ໃຫປ້ ະຊາຊນົ ລາວທງັຊາດມອີດິ ສະລະພາບ ນັນ້ ຄຜ ນົ ສໍາເລດັ ທີ ່ ໄດມ້ າຈາກການອດົ ທນົ ຕໍ ່ ສູເ້ປັນເວລາ ຫ າຍສບິປີ. ມາເຖງິປັດຈບຸ ນັ ນີ ້ຄນົ ລາວໄດເ້ປັນເຈົ ້າຂອງປະເທດຊາດ ຍູທ່າງທໍາມາຫາກນິສາ້ງບາ້ນແປງເມອ ງ ຖາ້ ເວົ ້າເຖິງ ຊາວນາທີ ່ທໍາການຜະລດິກ່ອນຈະໄດເ້ຂົ ້າມາກນິກໍຕອ້ງໄດອ້ ດົທນົຜ່ານຜ່າຕໍ ່ຄວາມທຸກຍາກ ແລະ ເວລາ ນບັແຕ່ ໄຖໝຸດ, ໄຖຄົນ້ ,ຫວ່ານກາ້,ປັກດໍາ,ຫ ກົ ຫຍາ້,ໃສ່ ຝ່ ຸນ,ເກບັກ່ ຽວ.... ສິ ່ ງດັ ່ງກ່າວນັນ້ ຊາວນາຕອ້ງໄດອ້ ດົ ທນົ ຜ່ານຜ່າທຸກຂະບວນ

207 ການຂັນ້ ຕອນ.ເຖງິຝົນຈະຕກົ ແດດຈະກໍາ ຊາວນາກໍບໍ ່ ໄດຫ້ ວາດຫວັ ່ນເພ ່ອໃຫຜ້ ນົ ຜະລດິ ໄດ້ເຕມັ ເມດັ ເຕມັ ໜ່ ວຍ.ແຕ່ ກງົກນັຂາມ້ ຊາວນາຫາກຂາດຄວາມອດົທນົ ເຊັ ່ນ:ແດດກາ້ກໍ ່ຢຸດ, ຝົນຕກົ ເຊາົ,ເມ ່ອຍ ຫ າຍກໍຢ່ າ...ການເຮດັ ໄຮ່ ໃສ່ ນາກໍ ຈະບໍ ່ທນັກບັລະດູການ ຜນົ ເກບັກ່ ຽວກໍ ່ຈະບໍ ່ ໄດຮ້ ບັຜນົ ດີຊວີດິການເປັນຢ່ ູກໍຈະ ທຸກຍາກຂາດເຂນີ.ຊວີດິນກັ ຮຽນພວກ ເຮາົກໍ ່ ເຊັ ່ນດຽວກນັ ຖາ້ຢາກຮຽນໃຫເ້ກັ ່ງເສງັໃຫໄ້ດກ້ ໍຈາໍ ເປັນຕອ້ງມຄີວາມ ອດົທນົພະຍາຍາມໃນການຄົນ້ ຄວ້າຮໍ ່າຮຽນ, ແກບ້ ດົ ເຝິກຫດັ ,ຖາມຄູ-ອາຈານໃນສິ ່ ງທີ ່ ຕນົ ເອງບໍ ່ທນັ ເຂົ ້າໃຈດີຫ ສນົທະນາແລກປ່ ຽນບດົຮຽນກບັໝ່ ູຄ່ ູ. ນອກຈາກນີ ້ ການປະຕບິດັ ລະບຽບວໄິນກໍເປັນສິ ່ ງທີ ່ ຕອ້ງເອາົໃຈໃສ່ ເພາະວ່ານອກຈາກຈະຮຽນເກັ ່ງແລວ້ ພວກເຮາົຍງັຕອ້ງມຄີຸນສມົ ປັດດອີກີ ຕ ່ມ ຈຶ ່ ງຈະສມົ ເປັນສດິ ເອກຂອງຄູເປັນ ລູກຄາ້ຮູຂ້ ອງພໍ ່ ແມ່ ເປັນພນົ ລະເມອ ງດຂີອງສງັຄມົ . ສະນັນ້, ທຸກຄນົ ຕອ້ງມຄີວາມອດົທນົ ເພ ່ອໃຫເ້ກດີຄຸນ ປະໂຫຍດອນັສູງສຸດໃຫແ້ກ່ຕນົ ເອງ ແລະ ປະເທດຊາດ. ຜ່ານການໃຫເ້ຫດຜນົ ແລະອາ້ງຫ ກັ ຖານຕວົ ຈງິມານັນ້ ພວກເຮາົເຫນັ ໄດວ້່າບໍ ່ວ່າວຽກງານໃດໆກໍຕາມ ກໍລວ້ ນ ແຕ່ຕອ້ງການຄວາມມານະອດົທນົ ພະຍາຍາມ ຈຶ ່ ງຈະກາ້ວໄປສ່ ູຜນົ ສໍາເລດັ ໄດ.້ດັ ່ງນັນ້,ພວກເຮາົຍງັຢ່ ູໃນໄວ ຮຽນຈໍາເປັນ ຕອ້ ງໄດເ້ຝິກຝົນຕນົ ເອງໃຫມ້ ຄີວາມອດົ ທນົ ເຂົ ້າໃນການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນເພ ່ ອນໍາເອາົຄວາມຮູຄ້ ວາມ ສາມາດໄປສາ້ງສາ ພດັທະນາຕນົ ເອງ ແລະປະເທດຊາດໃຫຈ້ ະເລນີຮຸ່ງເຮອ ງ,ມແີຕ່ຄວາມອດົທນົ ເທົ ່ານັນ້ທີ ່ ຈະນໍາ ເອາົຜນົ ສໍາເລດັມາສ່ ູຕນົ ເອງໄດ້ດັ ່ງນັນ້, ມນັສຸດທີ ່ຖກ ຕອ້ງກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ເກົ ້າອດົ ເກົ ້າເຍ ້ອນຫາກຊໄິດ້ທ່ອນຄໍາ.

208 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ ແລະ ວຈິ ານບນັຫາທີ ່ວ່າ: ໜ່ ຸງຖແ ນວໃດຈຶ ່ ງຖກ ກບັວດັທະນະທໍາແລະປະເພນລີາວ. ວດັ ທະນະທໍາເປັນສິ ່ ງປະດບັ ເອ້ເພີ ່ມກຽດສກັ ສໃີຫແ້ກ່ຊາດ,ແຕ່ ລະຊາດ ແຕ່ ລະເຜົ ່າພນັ ກໍລວ້ ນແຕ່ມວີດັທະ ນະທໍາດາ້ນການນ່ ຸງຖເ ຊິ ່ ງເປັນປະເພນປີະຈໍາຊາດ ປະຈາໍ ເຜົ ່າຂອງຕນົ . ຊາດລາວກໍມກີ ານນ່ ຸງຖທ ີ ່ ເປັນເອກະລກັ ສະເພາະ ຂອງຄນົລາວມາແຕ່ບູຮານນະການ ຈນົກາຍເປັນປະເພນອີນັດງີາມ ເຊິ ່ ງຕກົ ທອດມາຫ າຍຍຸກຫ າຍ ສະໄໝ, ແຕ່ປັດຈບຸ ນັ ນີ ້ປະເພນອີນັ ດງີາມນັນ້ນບັມ ້ນບັຫຸ ດໜອ້ ຍຖອຍລງົໂດຍສະເພາະແມ່ນໃນຖນັ ແຖວຊາວໜ່ ຸມ ໄວໜ່ ຸມ ເຫນັ ວ່າມນັ ເປັນ ການທໍາລາຍວດັທະນະທໍາຂອງລາວເພ ່ອປົກປັກຮກັ ສາວດັທະນະທໍາຂອງຊາດໄວຈ້ ຶ ່ ງ ມຄີໍາຖາມຕັ ້ງຂຶ ້ນມາວ່າ: ນ່ ຸງຖແ ນວ ໃດຈຶ ່ ງຖກ ກບັວດັທະນະທໍາແລະປະເພນລີາວ. ປັດຈບຸ ນັນີ ້ ເປັນທີ ່ ແຜ່ກນັຫ າຍທີ ່ ສຸດຈະເປັນໃນຕວົ ເມອ ງ ຫ ຊນົນະບດົລວ້ ນແຕ່ເຫນັຊາວໜ່ ຸມໄວໜ່ ຸມຈໍານວນ ຫ ວງຫ າຍພາກນັນຍິມົ ນ່ ຸງຖທ ີ ່ຜດິຜຽ້ນໄປຈາກວດັທະນະທໍາລາວ ໃນເວລານີ ້ສ ່ຕ່າງໆໄດເ້ຂົ ້າມາມບີດົບາດ ແລະ ມອີດິທິ ພນົ ໃນສງັຄມົ ລາວເຊິ ່ ງປະກອບດວ້ ຍການສ ່ ສານທີ ່ ໄຮພ້ ມົ ແດນເຊັ ່ນ ອນິ ເຕເີນດັ ອເີມວ,ຄອມພວິ ເຕ, ີໂທລະພາບ,ສິ ່ ງ ພມິ ແລະ ຮູບແບບການໂຄສະນາຕ່າງໆ ເຮດັ ໃຫຊ້າວໜ່ ຸມທງັຫ າຍເທເີທມີ ນໍາຂະບວນການນັນ້ ເວົ ້າລວມ, ເວົ ້າສະເພາະ ແມ່ນໄວໜ່ ຸມທີ ່ ຢ່ ູໃນໄວສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນແມ່ນໄດຮ້ ບັ ຜນົ ກະທບົ ຈາກສ ່ຕ່າງໆເຫ ົ ່ານັນ້ ຢ່ າງ ຫ ກີ ລຽ້ງບໍ ່ ໄດ້ຖາ້ພວກເຮາົບໍ ່ ຮູ້ ເລອ ກເຟັນ້ ອນັ ໃດກໍດີມທີ ງັຜນົດີແລະ ຜນົ ເສຍຕາມມາເຊັ ່ນ: ການເບິ ່ ງ ໂທລະພາບຂອງຕ່າງປະເທດຈະມຫີ າຍສິ ່ ງຫ າຍ ຢ່ າງອອກມາໃຫເ້ຮາົໄດເ້ບິ ່ ງໄດຊ້ ມົ ໂດຍສະເພາະໂທລະພາບໄທໃນນັນ້ ຜນົ ດຈີ ະເຮດັ ໃຫເ້ຮາົເຂົ ້າເຖິງຂໍມ້ ູນຂ່າວສານ ຕ່າງໆຢ່ າງທນັ ການ ເປັນຄນົ ທນັ ໂລກທນັ ສະໄໝ ທູຕາ ສະຫວ່າງແຈງ້, ມຄີວາມກາ້ວໜາ້ ແລະ ເປັນຄນົ ສະຫ າດ, ແຕ່ ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ຫາກບໍ ່ຮູເ້ລອ ກເຟັນ້ ແລະ ຊມົ ໃຊ້ເປັນ ກໍ ່ຈະຕກົ ເປັນທາດຮບັ ໃຊຢ້່ າງເມາົມວົ ແລະ ເປັນຄນົ ໂງ່ຈາ້ຫ າ້ຫ ງັ ຕວົ ຢ່ າງ: ການຫ ິ ້ນເກມໃດໜຶ ່ ງ,ການເບິ ່ ງ ຂ່າວ,ການເບິ ່ ງຮູບເງາົເລ ່ ອງຕ່າງໆ ທງັໝດົ ນັນ້ ກໍມຂີໍດ້ ີແລະ ຂໍ ້ເສຍອກີ ແອບ ຊອ້ ນຢ່ ູບໍ ່ ໜອ້ ຍແກ່ ໄວໜ່ ຸມເຊັ ່ນ ແກ່ເກນີ ໄວ,ຖ ຫ ອກລວງໄດງ້່າຍ,ປັບໂຕຕາມສິ ່ ງທີ ່ ຮູຈ້ ກັ ບໍ ່ທນັ , ຮຽນແບບສິ ່ ງບໍ ່ ດ,ີລະ ບບົ ສງັຄມົ ມຄີວາມສບັ ສນົ ຫ າຍຢ່ າງເກດີຂຶ ້ນໂດຍສະເພາະແມ່ນປາກດົການຫຍໍທ້ ໍຕ້່າງໆເຊັ ່ນ: ການປຸ້ນຈີ ້ ,ຂີ ້ລກັ ງດັແງະ ຄາດຕະກໍາ, ການ ນ່ ຸງຫົ ່ມຕາມແບບສງັຄມົ ປະເທດອ ່ນ, ດັ ່ງນັນ້ ຊາວໜ່ ຸມໄວໜ່ ຸມລາວພວກເຮາົຄວນໄດເ້ລອ ກເຟັນ້ ໃນ ການບໍລໂິພກ ມີແລະ ຂໍມ້ ູນຂ່າວສານຕ່າງໆທີ ່ ເປັນປະໂຫຍດ ເໝາະສມົ ກບັຕນົ ເອງຕວົຢ່ າງ: ການຮຽນແບບແຟຊນັ ,ຊງົ ຜມົ , ການນ່ ຸງຫົ ່ມ ແລະ ແຕ່ງຕວົຕາມແບບຊາວຕ່າງປະເທດເປັນຕົນ້ ການນ່ ຸງນອ້ ຍຫົ ່ມນອ້ ຍ. ປັດຈບຸ ນັນີກ້ ານນ່ ຸງຖ ທີ ່ລໍາ ຍຸກສະໄໝໄດເ້ຂົ ້າມາສ່ ູລາວ ແລະ ເປັນທີ ່ ນຍິມົ ໃນໄວໜ່ ຸມລາວເຊັ ່ນ:ຜູຍ້ງິນ່ ຸງໂສງ້ຂາສັນ້ ,ເສ ້ອແຂນກົນ້ ເສ ້ອສາຍດຽວ, ເສ ້ອເຕ ່ອຍເອກິ , ຍອ້ມຜມົ ສທີ ອງ ສໍາຫ ບັ ໄວໜ່ ຸມຊາຍພດັ ບ່ ອງຫູໃສ່ ຕາ້ງ,ສກັ ລາຍຕາມຕນົ ຕວົ ,ນ່ ຸງ ໂສງ້ຂາລຍີໆ... ທງັ ໝດົ ນີ ້ລວ້ ນແຕ່ ແມ່ນສິ ່ ງທີ ່ ຝ່ າຝ ນກບັ ວດັ ທະນະທໍາ ແລະ ປະເພນຂີອງລາວເຮາົທີ ່ ເຄີຍ ປະຕບິ ດັ ກນັ ມາເປັນເວລາດນົ ນານ.ເພ ່ອຢາກໃຫວ້ ດັທະນະທໍາອນັ ດງີາມນັນ້ຄງົຢ່ ູຄ່ ູກບັຄນົລາວຕະຫ ອດໄປຕອ້ງແມ່ນພວກເຮາົເປັນຄນົສບ ສານ ແລະ ເປັນຜູປ້ ະຕບິດັ ...ໂດຍສະເພາະດາ້ນການນ່ ຸງຖເ ຊັ ່ນ ຜູຍ້ງິຕອ້ງນ່ ຸງສິ ້ນມຫີ ວົມຕີນີ ,ນ່ ຸງເສ ້ອແຂນສັນ້ ຫ ແຂນ ສາມສ່ ວນ ຜມົ ຈົ ່ງຍາວ ຂອດເກົ ້າຫ ີໜບີໄວຕ້າມຄວາມເໝາະສມົ ,ນີ ້ສະແດງເຖງິເອກະລກັ ຂອງຄວາມເປັນ ຜູຍ້ງິລາວ,ເປັນຄນົ ລາວ ເຊິ ່ ງແຂກຕ່າງດາ້ວທາ້ວຕ່າງແດນກໍໃຫຄ້ ວາມຍອ້ງຍໍສນັ ລະເສນີການນ່ ຸງຖຂ ອງແມ່ຍງິລາວ ກໍຄຄ ນົ ລາວເຮາົ.ນອກຈາກ

209 ການນ່ ຸງຖຂ ອງແມ່ຍງິແລວ້ ຜູຊ້າຍກໍມຄີວາມສໍາຄນັບໍ ່ ໜອ້ ຍເຊັ ່ນ: ບໍ ່ຄວນນ່ ຸງ ໂສງ້ຂາລບີເກນີໄປ,ຜມົ ຕດັສນັພໍດພີ ໍງາມ,ບໍ ່ ຄວນໃສ່ ຕຸມ້ ຫູແລະ ສກັ ລາຍຕ່າງໆຕາມຕນົ ຕວົ , ເຮດັ ໄດແ້ນວນີ ້ຈຶ ່ ງ ຖກ ຕອ້ງກບັວດັທະນະທໍາການນ່ ຸງຖຂ ອງຄນົ ລາວ ໂດຍແທຈ້ງິ. ກໍ ່ຈງິຢ່ ູວ່າໂລກນີ ້ ເຂາົພດັທະນາແລວ້ ແຕ່ວ່າເຮາົ ຄວນສົ ່ງເສມີ ສິ ່ ງທີ ່ມນັດີແລະ ປະຕເິສດສິ ່ ງທີ ່ ບໍ ່ ເໝາະສມົ ເຊັ ່ນ: ສິ ່ ງໃດທີ ່ບໍ ່ຄວນຮຽນເອາົແບບຢ່ າງກໍຄວນຫ ກີ ເວັນ້ ຕວົຢ່ າງນ່ ຸງໂສງ້ຂາສນັ ເກນີຂອບເຂດ, ນ່ ຸງເສ ້ອເປ ່ ອຍເອກິທີ ່ ເປັນ ການຍວົ ະຍວນກວນຕາເພດກງົກນັຂາ້ມເວົ ້າ ສະເພາະແມ່ຍງິ. ໂລກຍິ ່ ງພດັທະນາເທົ ່າໃດຂອງເກົ ່າໆຍິ ່ ງມຄີຸນຄ່າເທົ ່ານັນ້, ຂອງເກົ ່າອນັ ລໍ ້າຄ່ານັນ້ ຈະຮກັ ສາໄວ້ໄດກ້ ໍແມ່ນພວກເຮາົທງັໝດົ ເປັນເຈົ ້າການເປັນຜູປ້ ະຕບິດັ ນັນ້ເອງ ດັ ່ງຄໍາຄມົ ບດົ ໜຶ ່ ງ ກ່າວວ່າ:ເສຍວດັທະນະທໍາຄ ເສຍຊາດ ຂາດການສກຶ ສາຄຂ າດວນິຍານ ຢ່ ູໃນມະຕກິ ອງປະຊຸມໃຫຍ່ ຄັ ້ງທີ9 ຂອງພກັ ເພິ ່ນໄດກ້ ໍານດົ ໄວກ້່ ຽວ ກບັວດັທະນະທໍາວ່າ: ປົກປັກຮກັ ສາວດັທະນະທໍາອນັ ດງີາມຂອງຊາດ,ເລອ ກເຟັນ້ ເອາົສິ ່ ງຍອດ ຍິ ່ ງຂອງຍຸກສະໄ ໝາຕໍ ່ຍອດໃຫແ້ກ່ວດັທະນະທໍາລາວສູງເດັ ່ນຂຶ ້ນ.. ແຕ່ການນ່ ຸງຖຂ ອງໄວໜ່ ຸມລາວປັດຈບຸ ນັ ເໝາະສມົ ແລະ ຖ ກຕອ້ ງກບັ ວດັ ທະນະທໍາອນັ ດງີາມຂອງຊາດລາວແລວ້ ບໍ?ນີ ້ຂໍໃຫເ້ປັນຂໍຄ້ ດິ ແກທຸກໆຄນົ ໃນສງັຄມົ ເພ ່ອຈະໄດ້ ແນະນໍາໄປໃນທາງທີ ່ຖກ ຕອ້ງ ເໝາະສມົ ກບັວດັທະນະທໍາ ແລະ ປະເພນຂີອງລາວເຮາົ. ຜ່ານການສະເໜ, ີອາ້ງອງີ ແລະ ໄຈແ້ຍກມານັນ້ ພວກເຮາົເຫນັ ໄດວ້່າການນ່ ຸງຖແ ມ່ນມຄີວາມສໍາຄນັຫ າຍ ສມົ ຄວນຕໍ ່ກບັວດັທະນະທໍາລາວໂດຍສະເພາະແມ່ນຕໍ ່ກບັການດໍາລງົຊວີດິຂອງຄນົ ລາວເພາະການນ່ ຸງຖສ ະແດງ ເຖງິເອກະ ລກັ ທີ ່ ໂດດເດັ ່ນຂອງບຸກຄນົ , ຂອງເຜົ ່າພນັ ຂອງຊາດ. ດັ ່ງນັນ້, ພວກເຮາົທຸກຄນົ ຄວນພອ້ ມກນັ ອະນຸລກັ ຮກັ ສາວດັທະ ນະທໍາປະເພນອີນັດງີາມນີ ້ໄວໃ້ຫຄ້ງົຢ່ ູຄ່ ູຄນົລາວຕະຫ ອດໄປ ດັ ່ງຄໍາເວົ ້າເຄຍີກ່າວຂານກນັ ມາວ່າ:ແມ່ຍງິລາວຕອ້ງນ່ ຸງສິ ້ນ ກນິເຂົ ້າໜຽວກຽ້ວແຄນ ຫ ວດັທະນະທໍາບອກຊາດ ມາລະຍາດບອກຕະກຸນ ນີ ້ ເປັນສິ ່ ງທີ ່ຄນົລາວທຸກຄນົຕອ້ງຄໍານງຶເຖງິ ວ່າ ນ່ ຸງຖແ ນວໃດຈຶ ່ ງຈະຖກ ຕອ້ງກບັວດັທະນະທໍາ ແລະ ປະເພນຂີອງ ລາວເຮາົ.

210 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ + ພສິູດ ຄາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ຕ ່ນເດກິ ໄດວ້ ຽກຫ າຍ ຕ ່ນສວາຍໄດວ້ ຽກໜອ້ ຍໄປ ທຫີ ງັບໍ ່ທນັ ເພິ ່ນ ຄວາມດຸໝັ ່ນເປັນທນຶຮອນອນັ ປະເສດີສໍາລບັທຸກຄນົ ໃນການດໍາລງົຊວີດິ ,ຫາກມີຄວາມດຸໝັ ່ນເປັນອາຈນົຈະ ເຮດັ ໃຫຊ້ ວີດິການເປັນຢ່ ູດຂີ ຶ ້ນເລ ້ອຍໆ ແລະ ຈະເຮດັ ໃຫກ້ ານກາ້ວໄປຂາ້ງ ໜາ້ໄດຢ້່ າງໂດດເດັ ່ນ, ກງົກນັຂາ້ມ ຫາກຂາດ ຄວາມດຸໝັ ່ນຂະຫຍນັພຽນແລວ້ ວຽກງານທຸກຢ່ າງຍາກ ຈະສໍາເລດັ ໄດ.້ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ແລະ ສອດຄ່ອງກບັຄໍາ ສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ຕ ່ນເດກິ ໄດວ້ ຽກຫ າຍ ຕ ່ນສວາຍໄດວ້ ຽກໜອ້ ຍ ໄປທີ ່ຫ ງັບໍ ່ທນັ ເພິ ່ນ. ຄນົ ເຮາົເກດີມາແນ່ນອນຢາກເຮດັ ໃຫຊ້ ວີດິການເປັນຢ່ ູຂອງຕນົດຂີ ຶ ້ນຕອ້ງໄດອ້ ອກແຮງງານໃນ ແຕ່ລະວນັ ແຕ່ການອອກ ແຮງງານນັນ້ເປັນປັດໄຈຕດັສນິການຄງົຕວົຂອງການດໍາລງົຊວີດິ ແລະ ສງັຄມົ ,ວຽກງານທຸກຢ່ າງຈະປະສບົຜນົສໍາເລດັ ໄດ້ ກ່ອນອ ່ນໝດົຕອ້ງແມ່ນຄວາມດຸໝັ ່ນ ແລະ ອດົທນົ ເປັນຕົນ້ທນຶແຫ່ງຊວີດິຕວົຢ່ າງ:ຊາວນາທີ ່ ເຮດັການຜະລດິຍິ ່ ງຕອ້ງມີ ຄວາມດຸໝັ ່ນ ເພາະການເຮດັການຜະລດິ ປູກຝັງ ມນັຂຶ ້ນກບັລະດູການເຊັ ່ນ: ການຜະລດິ ເຂົ ້າໃນປີໜຶ ່ ງ ມຫີ າຍຂັນ້ ຕອນ ນບັແຕ່ສາ້ງ ຊນົລະປະທານ ເພ ່ອເອາົນໍ ້າເຂົ ້ານາ,ການກະກຽມອຸປະກອນການຜະລດິ ເຊັ ່ນ: ໄຖ,ຄາດ ,ກໍາລງັແຮງງານລາກ ແກ່ ...ເມ ່ອເຖິງເວລາລງົມກ ານຜະລດິ ຈຶ ່ ງທ່ ວງທນັ ກບັ ລະດູການ.ມຄີໍາສຸພາສດິທີ ່ ເວົ ້າເຖິງການຜະລດິ ໄດກ້່າວໄວ້ວ່າ: ເດອ ນຫກົ ໃຫຕ້ກົ ກາ້ ເດອ ນຫາ້ໃຫແ້ປງໄຖ ແລະ ສບິຕົນ້ຫ າ້ ບໍ ່ທໍ ່ຫາ້ຫວົປີ. ອນັນີມ້ ນັບົ ່ງບອກເຖງິ ການເຄ ່ອນໄຫວຂອງ ຄນົ ຕໍ ່ການຜະລດິ , ຫາກບໍ ່ມຄີວາມດຸໝັ ່ນ ການຜະລດິຈະຊກັ ຊາ້ ຜນົ ຜະລດິກໍຈະບໍ ່ ເຕມັ ເມດັ ເຕມັ ໜ່ ວຍດັ ່ງຄໍາເວົ ້າຂອງ ເຖົ ້າແກ່ບູຮານກ່າວເປັນອຸທາຫອນສອນໃຈເອາົໄວວ້່າ: ນາຂາ້ມນັ ຫາກໄດແ້ຕ່ຕົນ້ ຮວງນັນ້ ແມ່ນບໍ ່ມີຈັ ່ງຊັນ້ຖາ້ຢາກໃຫ້ ຜນົຜະລດິ ໄດສ້ ະມດັຕະພາບສູງ ຕອ້ງທນັກບັ ລະດູການສະເໝ.ີຖາ້ເປັນນກັ ຮຽນ ຫາກມຄີວາມດຸໝັ ່ນຕດິຕວົຢ່ ູສະເໝກີ ໍ ຈະເຮດັການຮໍ ່າຮຽນດຂີ ຶ ້ນເຊັ ່ນ: ດຸໝັ ່ນໃນການອ່ານ,ການຂຽນ,ການຖາມ,ການຟັງ ແລະ ການຊອກຮູຄ້ ົນ້ ຄວ້າ ແນ່ນອນ ບອກໄດວ້່າ ຕອ້ ງມຄີວາມຮູບ້ ໍ ່ຫ າຍກໍຄງົໜອ້ ຍຢ່ ູໃນນີ ້ນບັ ແຕ່ການມາໂຮງຮຽນຫາກມຄີວາມດຸໝັ ່ ນ ມນັ ຈະເປັນການ ເຝິກຝົນຫ ໍ ່ຫ ອມທດັ ສະນະຄຸນສມົ ປັດຂອງຕນົ ໃຫກ້ າຍເປັນນກັ ຮຽນທີ ່ ດພີ າຍໃນຫອ້ງ, ກງົກນັຂາ້ມ ຫາກ ບໍ ່ມຄີວາມດຸ ໝັ ່ນແລວ້ ມນັ ຈະເປັນກດົ ໜ່ ວງຖ່ ວງດງຶອະນາຄດົ ຂອງຕນົ ເຊັ ່ນ: ຄາ້ນມາໂຮງຮຽນ ຈະເຮດັ ໃຫກ້ ານຮຽນບໍ ່ ປົກກະຕິ ຄວາມຮູຈ້ ະຖກ ຈາໍກດັ ເວລາສອບເສງັກໍຈະໄດຄ້ ະແນນບໍ ່ ດີໃນທີ ່ສຸດມບີາງຄນົຂາດໂຮງຮຽນເລ ້ອຍໆກໍເກດີຄວາມອາຍ ຕໍ ່ຄູ,ຕໍ ່ໝ່ເູພ ່ອນ ແລວ້ກໍ ່ອອກໂຮງຮຽນໄປ ແລະ ອກີຢ່ າງໜຶ ່ ງ ຖາ້ເກດີມຄີວາມຄາ້ນຂຶ ້ນມາເວລາໃດ ມນັຈະດງຶຈ່ອງແນວ ຄວາມຄດິ ໃຫເ້ອນອ່ ຽງໄປໃນທາງທີ ່ ບໍ ່ ດເີຊັ ່ນ: ຄາ້ນອ່ານ ກໍຈະເຮດັ ໃຫຄ້ ວາມຮູບ້ ໍ ່ກວ້ າງຂວາງ,ດາ້ນຂຽນ ກໍຈະເຮດັ ໃຫ້ ການຂຽນບດົ ບໍ ່ ເປັນ,ຄາ້ນຖາມ ກໍ ່ຈະເຮດັ ໃຫຄ້ ວາມເຂົ ້າໃຈຕໍ ່ ບດົ ຮຽນບໍ ່ ເລກິ ເຊິ ່ ງ ແລະ ອ ່ ນໆ. ເວົ ້າລວມແລວ້ ຄວາມ ຄາ້ນເປັນຕວົການທີ ່ ບໍ ່ ດຕີ ໍ ່ການເຄ ່ອນໄຫວຂອງຄນົ ເຮາົ.ຖາ້ເຮາົຢາກມຄີວາມກາ້ວໜາ້ ຢາກເຮດັ ໃຫກ້ ານດໍາລງົຊີວດິ ຮຸ່ງ ເຮອ ງຈະເລນີມແີຕ່ ຢຶດໝັນ້ ໃນຄວາມດຸໝັ ່ນເທົ ່ານັນ້ .ຕໍ ່ກບັ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າຕ ່ ນເດກິ ໄດວ້ ຽກຫ າຍ ມນັ ເປັນຄວາມຈງິ ໂດຍ ສະເພາະແມ່ນຊາວນາ ຊາວສວນ ຈະມເີວລາຫ າຍໃນການທໍາການຜະລດິ ໃນມ ໜ້ ຶ ່ ງໆ; ຫາກຕ ່ ນສວາຍແນ່ ນອນ ການ ເຮດັ ວຽກກໍ ່ຈະໄດ້ໜອ້ ຍ ເພາະການເວລາບໍ ່ ລໍຖາ້ ດັ ່ງຄໍາສຸພາສດິກ່າວໄວວ້່າ:ການໝູນວຽນຂອງການເວລາປຽບເໝອ ນ ກະແສນໍ ້າໄຫ ໄຫ ໄປແລວ້ ໄປເລຍີ.ການເວລາຈະຊ່ວຍແຕ່ຄນົຜູດຸ້ໝັ ່ນເທົ ່ານັນ້ ແລະ ເວລານັນ້ຈະເປັນ ສິ ່ ງພສິູດເຖງິທາດ ແທ້,ການເຄ ່ອນໄຫວຂອງຄນົດັ ່ງຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ເສັນ້ທາງພສິູດມາ້ ການເວລາພສິູດ ຄນົ ແລະ ຕໍ ່ກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ໄປທຫີ ງັ

211 ບໍ ່ທນັ ເພິ ່ນ ອນັນີ ້ ເປັນສດັຈະທໍາ ເປັນວທິ ະຍາສາດແທ. ້ ຖາ້ເພິ ່ນ ອອກໄປກ່ອນຕັ ້ງຫ າຍຊົ ່ວໂມງ ເຮາົຈຶ ່ ງອອກຫ ງັ ຖາ້ເປັນ ແນວໄດແ້ນວດເີພິ ່ນກໍຈະເອາົໄປໝດົ ແລວ້. ຈາກບ່ອນນີ ້ຈຶ ່ ງຢັ ້ງຢ ນໄດວ້່າຖາ້ນກັ ຮຽນໄປໂຮງຮຽນບໍ ່ທນັ ໝ່ ູຫາກເພິ ່ນເຂົ ້າ ໂຮງຮຽນກ່ອນ ແນ່ນອນ ຈະໄດຮ້ ຽນຫ າຍກ່ວາ ແລະ ອາດຮບັຮູຫ້ າຍກວ່າ. ຜ່ານການສະເໜີແລະ ອາ້ງອງີມານັນ້ ເຫນັ ໄດວ້່າ ຄວາມດຸໝັ ່ນມບີດົ ບາດສໍາຄນັ ແລະ ເປັນຕໍ ່ກບັການເຄ ່ ອນ ໄຫວວຽກງານຂອງຄນົ ເຮາົ.ຄວາມດຸໝັ ່ນມຄີຸນຄ່າສູງຕໍ ່ກບັການດໍາລງົຊວີດິ . ຫາກ ມຄີວາມດຸໝັ ່ນເປັນທນຶຮອນແລວ້ ຈະ ເຮດັ ໃຫຕ້ ນົ ເອງກາ້ວໄປເຖງິຈດຸ ທີ ່ ໝາຍໄດຢ້່ າງແນ່ນອນຖາ້ຂາດຄວາມດຸໝັ ່ນວຽກງານທຸກຢ່ າງຍາກທີ ່ ຈະສໍາເລດັ ໄດຕ້ າມ ຄາດໝາຍ ແລະ ມນັຈະເປັນຕວົການກດົໜ່ວງ ຖ່ ວງດງຶອະນາຄດົຂອງຕນົ , ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ເໝາະສມົ ກບັຄໍາສຸ ພາສດິທີ ່ວ່າ: ຕ ່ນເດກິ ໄດວ້ ຽກ ຫ າຍ ຕ ່ນສວາຍໄດວ້ ຽກໜອ້ ຍ ໄປທີ ່ຫ ງັບໍ ່ທນັ ເພິ ່ນ.

212 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ+ພສິູດຄາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ໄດກ້ ນິໝາກ ຢ່ າລມ ຜູບຸ້ກ ໄດມ້ ຄີວາມ ສຸກຢ່ າລມ ກະ ມະນຸດທີ ່ ດໍາລງົຊີວດິ ຢ່ ູໃນສງັຄມົ ນີ ້ໄດມ້ ຢີ່ ູມກີ ນິ ຢ່ າງອີ ່ ມໜາ້ສໍາລານ ແລະ ມຄີວາມສຸກຄວາມສະບາຍ,ໄດ້ ຊມົ ໃຊວ້ ດັຖຸສິ ່ ງຂອງຕ່າງໆ ສ່ ວນຫ າຍແລວ້ ແມ່ນເກດີມາຈາກການອອກແຮງງານ ແລະ ຫວົ ຄດິປະດດິສາ້ງຂອງ ຄນົ ຮຸ່ນ ກ່ອນ. ສະນັນ້, ພວກເຮາົເປັນຄນົ ເກດີໃໝ່ ໃຫຍ່ລຸນຕອ້ງເປັນຄນົກະຕນັຍູຮູບຸ້ນຄຸນຂອງຄນົຮຸ່ນກ່ອນດັ ່ງ ສຸພາສດິບູຮານ ລາວກ່າວໄວວ້່າ: ໄດກ້ ນິໝາກ ຢ່ າລມ ຜູປູ້ກ ໄດມ້ ຄີວາມສຸກ ຢ່ າລມ ຜູກ້ ະທໍາ ຄດ ັ ່ງທີ ່ ພວກເຮາົເຫນັ ແລະ ຮບັ ຮູນ້ໍາກນັ ແລວ້ ວ່າ ຕົນ້ ໄມທ້ ຸກຊະນດິທີ ່ ໃຫໝ້ າກ ໂດຍສະເພາະແມ່ນໝາກໄມ້ ທີ ່ ຢ່ ູໃນຮົວ້ ໃນສວນ ຫ ໃນບາ້ນເຊັ ່ນ: ໝາກມ່ວງ,ໝາກໝາກພາ້ວ....ສ່ ວນຫ າຍແລວ້ ລວ້ ນແຕ່ມຜີູປູ້ກ ແລະ ຜ່ານການ ບວົລະບດັຮກັ ສາເປັນເວລາຫ າຍຟາ້ຫ າຍປີຈຶ ່ ງຈະໄດກ້ ນິໝາກ, ດັ ່ງນັນ້, ເມ ່ອພວກເຮາົໄດກ້ ນິໝາກ ແລວ້ກໍ ່ບໍ ່ຄວນລມ ຜູ້ ປູກ ຄວນສບ ຕໍ ່ ບວົ ລະບດັ ປົກປັກຮກັ ສາໄວເ້ຊັ ່ນ: ບໍ ່ທໍາລາຍຕົນ້ ໄມ, ້ບໍ ່ຖາງບໍ ່ ຟັນຖີມ້ ພອ້ ມທງັ ເສມີ ຂະຫຍາຍ ແລະ ປູກຕ ່ມອກີ ທງັນີກ້ ໍເພ ່ອໃຫທ້ ຸກຄນົ ມຢີ່ ູມກີ ນິຢ່ າງພຽງພໍ ເມ ່ອໃດມຄີວາມສະໜຸກສະໜານ ແລວ້ ກໍ ່ບໍ ່ ຄວນລມົ ຜູທ້ ີ ່ ໄດ້ ກະທໍາມາກ່ອນເປັນຕົນ້ : ພວກເຮາົໃນປະຈບຸ ນັ ນີ ້ທຸກຄນົ ໄດມ້ ຄີວາມສຸກສະບາຍ, ປາສະຈາກເສກິ ເສອ ເໜອ ໃຕ, ້ ທຸກ ຄນົ ຢ່ ູທ່າງທໍາມາຫາກນິ ແລະ ໄປມາຢ່ າງສະດວກສະບາຍມຄີວາມເບກີ ບານ ມ່ວນຊ ່ນ ທງັໝດົ ສິ ່ ງເຫ ົ ່ານັນ້ ລວ້ ນແຕ່ ໄດ້ ມາຈາກການກະທໍາ ແລະ ຫວົ ຄດິປະດດິສາ້ງຂອງຄນົ ຮຸ່ນກ່ອນເຊັ ່ນ:ບນັ ພະບຸລຸດເຮາົໃນສະໄໝບູຮານເປັນຕົນ້ ເຈົ ້າຟາ້ ງຸ ່ມ, ເຈົ ້າໄຊຍະເສດຖາທລິ າດ,ເຈົ ້າສຸລຍິະວງົສາ ແລະ ຜູອ້ ່ນໆ ພອ້ມນັນ້ກໍມທີ ງັນກັ ຮບົວລິະຊນົຄນົກາ້ ອາ້ຍສທີ ອງ ແລະ ຜູອ້ ່ນໆລວ້ ນແຕ່ ແມ່ນຜູທ້ ີ ່ມຄີວາມຈງົຮກັ ພກັ ດຕີ ໍ ່ປະເທດຊາດ,ຕໍ ່ປະຊາຊນົ ,ມນີໍ ້າໃຈຮກັ ຊາດ,ຮກັ ບາ້ນເກດີເມອ ງນອນ, ມນີໍ ້າໃຈອງົອາດກາ້ຫານ,ມຄີວາມ ມານະອດົທນົ ,ເອ ້ອເຟ ້ອເພ ່ອແຜ່ ,ເສຍສະລະ ແລະ ຮກັ ແພງຊ່ ວຍເຫ ອ ເຊິ ່ ງກນັ ແລະ ກນັ .ນອກຈາກບນັ ຫາທີ ່ ກ່າວມາແລວ້ ເມ ່ອເວົ ້າເຖິງສະໄໝປະເທດຊາດຕກົ ເປັນຫວົ ເມອ ງຂຶ ້ນໃຫແ້ກ່ຈກັ ກະພດັ ຕ່າງ ດາ້ວ ພວກເຂົາໄດກ້ ດົ ຂີ ່ ຂູດຮີດພອ້ ມທັງຈຸດເລົາເຜົາຜານເຮ ອນຊານບາ້ນຊ່ ອງ, ໄຮ່ ນາຮົວສວນ ້ ,ພູຜາປ່ າດົງ ແລະ ຊບັ ພະຍາກອນອນັ ລໍ ້າຄ່າຂອງປະເທດເຮາົເກອ ບຈະບໍ ່ມຫີ ຍງັເຫ ອ ຄາ້ງເຊັ ່ນ: ຈກັ ກະພດັ ອາເມຣິກາ, ຕໍ ່ກບັ ການກະທໍາ ອນັ ໂຫດຮາ້ຍປ່ າເຖ ່ ອນທີ ່ກ່າວມານັນ້ ບນັ ດາຜູນ້ ໍາອນັ ແສນເຄາົລບົ ຮກັ ຂອງພວກເຮາົກໍ ່ ໄດຕ້ ດັ ສນິ ໃຈ ແລະ ທຸມ້ ເທເຫ ່ ອ ແຮງທງັໝດົ ເພ ່ອອຸທດິຊວີດິ ເລອ ດເນ ້ອໃຫແ້ກ່ການຕໍ ່ສູ, ້ພອ້ ມກນັນັນ້ກໍໄດສ້ ມົ ທບົກບັບນັ ດາເຜົ ່າ ຕ່າງໆລຸກຂຶ ້ນຕໍ ່ສູຢ້່ າງ ລະອດິລະອຽ້ວຫ າຍສບິກ່ວາປີຈຶ ່ ງໄດຮ້ ບັ ໄຊຊະນະນັນ້ກໍຍອ້ ນຜນົ ງານຂອງບນັ ດາ ທ່ານ ຜູນ້ ໍາເຊັ ່ນ: ທ່ານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ, ທ່ານສຸພານຸວງົ ແລະ ຜູນ້ ໍາຜູອ້ ່ນໆອກີ , ດັ ່ງນັນ້ ມນັຈຶ ່ ງສອດຄ່ ອງກບັຄໍ ສຸພາສດິທີ ່ ວ່າ: ຄ່າຂອງຄນົ ຢ່ ູທີ ່ ຜນົ ຂອງ ງານ ຜນົຂອງງານຢ່ ູທີ ່ການກະທໍາ, ສຸພາສດິນີມ້ ຄີວາມໝາຍວ່າຄນົຜູ້ໜຶ ່ ງທີ ່ຈະມຄີຸນຄ່າໄດນ້ ັນ້ຕອ້ງວດັກນັຢ່ ູທີ ່ ຜນົ ງານທີ ່ ສະແດງອອກ ບໍ ່ ແມ່ນມແີຕ່ເວົ ້າແຕ່ປາກຊ ່ໆແຕ່ບໍ ່ສາມາດເຮດັ ຫຍງັໄດເ້ລຍີແລວ້ ຂາ້ງວ່າຕນົ ເອງມຄີຸນຄ່າສູງສົ ່ງດັ ່ງຄໍາສຸພາ ສດິລາວບູຮານກ່າວໄວວ້່າ ໝາກຜນົ ເກດີຈາກການເຮດັຜນົສໍາເລດັ ເກດີຈາກການກະທໍາ ບໍ ່ ແມ່ນເວົ ້າໆແຕ່ບໍ ່ກະທໍາຫຍງັ.

213 ສະນັນ້,ພວກເຮາົທີ ່ ເປັນຄນົ ເກດີ ໃໝ່ ໃຫຍ່ລຸນ,ເປັນນກັ ຮຽນ-ນກັ ສກຶ ສາຕອ້ງຮູບຸ້ນຄຸນຂອງພວກເພິ ່ ນ, ເພາະພວກເພິ ່ ນ ແມ່ນບຸກຄນົທີ ່ມຄີຸນງາມຄວາມດໃີນການຕໍ ່ສູ້ແລະ ປົກປັກຮກັ ສາປະເທດຊາດໄວໃ້ຫພ້ ວກເຮາົ ໄດຢ້່ ູຢ່ າງສະໜຸກສຸກ ສະບາຍຄທ ຸກມ ້ນີ ້ , ນອກຈາກບນັຫາທີ ່ກ່າວມາແລວ້ ພວກເຮາົເກດີມາເປັນຄນົຮູປ້າກຮູເ້ວົ ້າ, ເຮດັວຽກເຮອ ນການຊານ,ມີ ຄວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດ ແລະ ມທີ ດັສະນະຄຸນສມົ ບດັອນັດງີາມນັນ້ ກໍລວ້ ນແຕ່ ໄດມ້ າຈາກການສກຶ ສາອບົຮມົ ຈາກພໍ ່ ແມ່ ແລະ ຄູບາອາຈານ ດັ ່ງສຸພາສດິທີ ່ ວ່າ: ບຸນຄຸນພໍ ່ ແມ່ນີໜ້ ກັ ເກິ ່ ງທໍລະນີໃຜຜູຢ້ໍາແຢງນບົຫາກຊດິ ເີມອ ໜາ້. ໝາຍວ່າ ຖາ້ຜູ້ ໃດຫາກຮູຈ້ ກັ ເຄາົລບົ ນບັຖພ ໍ ່ ແມ່, ຮກັ ແພງເບິ ່ ງແຍງພໍ ່ ແມ່ ໃຫດ້ ີຜູ້ນັນ້ກໍຈະເປັນຄນົທີ ່ມຄີວາມກະຕນັ ຍູຮູບຸ້ນຄຸນພໍ ່ ແມ່ ອະນາຄດົ ຂາ້ງໜາ້ກໍຈະມແີຕ່ຄວາມຈະເລນີຮຸ່ງເຮອ ງ ເຮດັ ຫຍງັທໍາຫຍງັກໍ ່ຈະປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ຫ ບ່ ອນໃດມຄີູບ່ ອນ ນັນ້ມແີສງສະຫວ່າງ ໝາຍວ່າຄູເປັນຜູໃ້ຫແ້ສງ ສະຫວ່າງແກ່ພວກເຮາົ ພວກເຮາົທີ ່ ເປັນນກັ ຮຽນ ນກັ ສກຶ ສາກ່ອນຈະມີ ຄວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດໄດກ້ ໍແມ່ນຍອ້ນຄູເປັນຜູອ້ ບົຮມົ ບົ ່ມສອນເຮາົມາຈຶ ່ ງກາຍເປັນພະນກັ ງານ,ທະຫານ,ຕໍາຫ ວດ ແລະ ອ ່ນໆ ກໍແມ່ນຍອ້ນຄທູ ງັນັນ້ ໜາ້ທີ ່ຂອງພວກເຮາົກໍຕອ້ງເຝິກ ຝົນຫ ໍ ່ຫ ອມຕນົ ເອງໃຫກ້ າຍເປັນຄນົດຂີອງສງັຄມົ ເປັນລູກ ທີ ່ ດຂີອງພໍ ່ ແມ່ ແລະ ເປັນພນົ ລະເມອ ງດຂີອງປະເທດຊາດ, ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ຄນົຮຸ່ນຫ ງັຫາກບໍ ່ ຮູບຸ້ນຄຸນຂອງຄນົຮຸ່ນກ່ອນ ແລວ້ ຈະເຮດັ ໃຫສ້ງັຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດກາ້ວໄປສ່ ູຄວາມມດ ມວົ . ສະນັນ້, ພວກເຮາົທີ ່ ເກດີມາເປັນຄນົ ລາວທີ ່ ດໍາ ລງົຊວີດິຢ່ ູ ໃນຜນ ແຜ່ນດນິລາວ ຕອ້ງຮູຈ້ກັ ຮກັ ຖິ ່ ນກໍາເນດີ ແລະ ຮູຈ້ກັ ບຸນຄຸນຂອງຜູທ້ ີ ່ກະທໍາມາກ່ອນ, ພອ້ມນັນ້ກໍຕອ້ງ ຮູຈ້ າລກຶ ບຸນຄຸນ ແລະ ຮຽນເອາົຄຸນງາມຄວາມດ,ີຮຽນເອາົແບບຢ່ າງທີ ່ ດຂີອງຄນົ ຮຸ່ນກ່ອນມາເປັນແບບແຜນໃນ ການດໍາ ລງົຊວີດິໃຫກ້ າຍເປັນຄນົທີ ່ມຄີຸນຄ່າໃນສງັຄມົ . ຜ່ານການສະເໜີອາ້ງເຫດຜນົ ຕວົ ຈງິມານັນ້ ພວກເຮາົທີ ່ ເປັນຄນົຮຸ່ນຫ ງັຄວນຈາລກຶ ຄຸນງາມຄວາມດຂີອງ ເພິ ່ນ ໄວໃ້ນຄວາມຊງົຈໍາຂອງພວກເຮາົຕະຫ ອດໄປ, ພວກເຮາົທີ ່ ເປັນນກັ ຮຽນ-ນກັ ສກຶ ສາຄວນເຝິກ ຝົນຫ ໍ ່ຫ ອມຕນົ ເອງ ຮຽນເອາົສິ ່ ງທີ ່ ດງີາມຂອງຄນົຮຸ່ນກ່ອນໃຫກ້ າຍເປັນຄນົທີ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ,ມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດ,ໃຫຄ້ ວາມ ເຄາົລບົ ນບັ ຖ ແລະ ຮູບຸ້ນຄຸນຂອງບນັ ພະບຸລຸດ,ທ່ານຜູນ້ ໍາ,ພໍ ່ ແມ່ ແລະ ຄູອາຈານທີ ່ມຄີຸນງາມຄວາມດຕີ ໍ ່ປະເທດ ຊາດຕະຫ ອດໄປ ເພາະມພີວກເພິ ່ນເປັນຜູທ້ ີ ່ ເຮດັ ,ຜ່ານຜ່າຄວາມທຸກຍາກມາກ່ອນພວກເຮາົຈຶ ່ ງມຄີວາມສະໜຸກ ສຸກສະບາຍຄດ ັ ່ງທຸກວນັ ນີ ້ .. ດັ ່ງນັນ້ ມນັຈຶ ່ ງສອດຄ່ອງກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ:ໄດກ້ ນິໝາກ ຢ່ າລມ ຜູປູ້ກ ໄດມ້ ຄີວາມສຸກ ຢ່ າລມ ຜູກ້ ະທໍາ,

214 ຫວົບດົ ອະທບິ າຍ + ພສິຸດ ແລະ ວຈິ ານ ດາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ວຽກງານສກຶ ສາຕອ້ງໄປກ່ອນວຽກງານອ ່ນບາດກາ້ວໜຶ ່ ງ ທ່ານປະທານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານກ່າວວ່າ: ການສກຶ ສາຕອ້ງໄປກ່ອນວຽກງານອ ່ນຍາດກາ້ວໜຶ ່ ງ ແລະ ເປັນໃຈກາງຂອງ ທຸກວຽກງານໃນສງັຄມົ . ຈົ ່ງອະທບິ າຍ,ພສິຸດ ແລະ ວຈິ ານ ຄໍາເວົ ້າ ດັ ່ງກ່າວນັນ້ມາເບິ ່ ງ. ຈະເປັນວຽກງານໃດ,ໜ່ ວຍງານ,ກມົ ກອງ ຫລສ ໍານກັ ງານອງົການໃດກໍຕາມລວ້ ນແຕ່ຕອ້ງການພະນກັ ງານ,ລດັ ຖະກອນຜູ້ທີ ່ມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັ ທດັ ສະນະທີ ່ ດຈີ ຶ ່ ງຈະເຮດັ ໃຫວ້ ຽກງານເດນີ ແມ່ນແລ່ ນສະ ດວກ,ແຕ່ ສິ ່ ງເຫລົ ່ານັນ້ ຕອ້ ງແມ່ ນການສກຶ ສາເປັນປັດໄຈສໍາຄນັ ແລະ ຕດັ ສນິ ເປັນຜູກ້ ໍ ່ ສາ້ງ ແລະ ປັບປຸງບໍາລຸງໃຫ, ້ ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງສອດຄ່ ອງກບັຄໍາ ເວົ ້າຂອງທ່ານ ປະທານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານທີ ່ ວ່າ: ການສກຶ ສາຕອ້ງໄປກ່ອນວຽກງານ ອ ່ນຍາດກາ້ວໜຶ ່ ງ ແລະ ເປັນໃຈກາງຂອງ ທຸກວຽກງານໃນສງັຄມົ . ໃນພາລະກດິປົກປັກຮກັ ສາ ແລະ ສາ້ງສາປະເທດຊາດແມ່ນພາລະກດິທີ ່ ໜກັ ໜ່ ວງມກີ ຽດ ສະຫງ່າງາມ ແລະ ກໍ ່ ແມ່ນພາລະກດິຂອງປວງຊນົ ລາວທງັຊາດ ນອນຢ່ ູໃນນັນ້ມຫີ ລາຍສາຂາວຽກງານທີ ່ ຕກົ ເປັນຄວາມຮບັ ຜດິຊອບຂອງ ພະນກັ ງານ ລດັຖະກອນທີ ່ ສງັກດັ ໃນສາຂາ,ອງົກອນ,ກມົ ກອງ,ພະແນກການນັນ້ໆເປັນຜູຕ້ ດັສນິຮ່ ວມກນັ . ແຕ່ຢາກໃຫ້ ຄວາມ ຮບັ ຜດິ ຊອບຂອງແຕ່ ລະຄນົ ປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ນັນ້ ມນັພດັ ຂຶ ້ນຢ່ ູກບັ ຄວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດຂອງແຕ່ ລະຄນົ ນັນ້ ເອງ.ຄວາມຮູ, ້ ຄວາມສາມາດຈະເກດີຂຶ ້ນໄດ້ຕອ້ງແມ່ນການສກຶ ສາເປັນຜູສ້ າ້ງ ແລະ ກໍານດົ ໃຫ, ້ ຢ່ ູໃນນີ ້ລວມທງັລະດບັ ການສກຶ ສາສາມນັ , ລະດບັ ວຊິ າການ ແລະ ວຊິ າສະເພາະ, ຢາກໄດແ້ ນວນັນ້ ພະນກັ ງານ,ລດັ ຖະກອນແຕ່ ລະຄນົ ຕອ້ ງ ຜ່ານການສກຶ ສາແຕ່ລະຂັນ້ ເຊັ ່ນ: ຂັນ້ ຕໍ ່າ,ກາງ ,ສູງ ແລະ ມລີະດບັ ວຊິ າການ ກໍຄ ວຊິ າສະເພາະດາ້ນໃດດາ້ນໜຶ ່ ງທີ ່ ແນ່ ນອນ ຈຶ ່ ງຈະມຄີວາມສາມາດເຮດັສໍາ ເລດັໜາ້ທີ ່ ໄດ;້ໂດຍສະເພາະປັດຈບຸ ນັຍິ ່ ງເປັນຍຸກໂລກາພວິດັ ,ເຕກັ ໂນໂລຊທີ ນັສະໄ ໝ,ແຕ່ລະກມົ ກອງ, ຫອ້ງການ,ກະຊວງ ຕ່າງໆຕອ້ງໄດບ້ ນັ ຈອຸ ຸປະກອນ ຫລ ເຄ ່ອງມທ ີ ່ທນັ ສະໄໝເຂົ ້າຊ່ ວຍເປັນ ຕົນ້ : ຄອມພວິ ເຕ,ີເຄ ່ອງທດົ ລອງ,ເຄ ່ອງວດັ ແທກ,ເຄ ່ອງ ກວດກາ ແລະ ອ ່ນໆ. ຫາກວ່າພະນກັ ງານ,ລດັຖະກອນບໍ ່ມຄີວາມຮູ້ ສູງກໍຈະບໍ ່ສາມາດນໍາໃຊເ້ຄ ່ອງມເ ຫລົ ່ານັນ້ເຂົ ້າໃນວຽກ ງານຂອງຕນົ ໄດຢ້່ າງມປີະສດິທພິ າບ, ແລວ້ມນັຈະເປັນຕວົ ກດົ ໜ່ ວງຖ່ ວງດງຶຄວາມກາ້ວໜາ້ຂອງສງັຄມົ . ສະນັນ້ ,ຈຶ ່ ງສາມາດ ເວົ ້າໄດວ້່າການສກຶ ສາເປັນຂອດສໍາຄນັ ,ເປັນໃຈກາງ ແລະ ຕດັ ສນິ ໃຫແ້ກ່ທຸກວຽກງານ,ຕອ້ງເຮດັກ່ອນ ແລະ ຕອ້ງມກີ່ອນໝ່ ູເພາະມນັ ເປັນດໄຈຕດັ ສນິຜນົ ສໍາເລດັ ຂອງທຸກວຽກ ງານໃນທຸກຂັນ້,ມແີຕ່ເອາົການສກຶ ສາເຊິ ່ ງໝາຍເຖິງການຍກົ ລະດບັ ຄວາມ ຮູຄ້ ວາມສາມາດໃຫແ້ກ່ພະນກັ ງານ ລດັ ຖະ ກອນເທົ ່ານັນ້ຈຶ ່ ງຈະເຮດັສໍາເລດັໜາ້ທີ ່ອນັມກີ ຽດສະຫງ່ານີ ້ໄດ້ຕວົຈງິກໍມແີຕ່ເອາົ ການສກຶ ສາໄປກ່ອນ ແລະ ເປັນໃຈກາງ ເທົ ່ານັນ້ ເຊັ ່ ນ: ໃນບນັ ດາປະເທດທີ ່ ດອ້ ຍພດັ ທະນາຢ່ ູໃນໂລກນີ ້ຍອ້ ນພະຊາຊນົ ໃນຊາດ ນັນ້ ໆມລີ ະດບັ ການສກຶ ສາຕໍ ່ ຕວົ ຢ່ າງປະເທດລາວເຮາົປະຊາຊນົ ກກ ໜງັສຫ ລາຍ ລະດບັ ວຊິ າການບໍ ່ມ,ີຖາ້ມກີ ໍຕໍ ່າ ຈົ ່ງເຮດັ ໃຫ້ສະມດັ ຕະພາບການ ຜະລດິຍງັຕໍ ່ລາຍຮບັ ໄດໜ້ ອ້ ຍ ແລະ ອ ່ນໆ ເວົ ້າລວມລະດບັ ຝີມແ ຮງງານນາຍຊ່າງຕໍ ່າຍອ້ ນບໍ ່ມລີະດບັ ການສກຶ ສາ ວຊິ າ ການບໍ ່ ໄດຮ້ ບັການພດັທະນາທ່ານ ເລນນິຜູນ້ ໍາການປະຕວິດັທີ ່ ຍິ ່ ງໃຫຍ່ຂອງໂລກເວົ ້າວ່າ: ຖປ້ ະຊາຊນົ ພາຍ ໃນຊາດນັນ້ ຍງັສກຶ ໜງັສຢ ່ ູບໍ ່ຕອ້ງເວົ ້າເຖງິການພດັທະນາ.ຈັ ່ງຊັນ້ທດິສະດຂີອງທ່ານ ເລນນິກໍໄດຊ້ ີ ້ໃຫເ້ຫນັວ່າຢາກພດັທະນາ ປະເທດ ຊາດໃຫກ້ າ້ວໜາ້ ມແີຕ່ ຍກົ ລະດບັ ການສກຶ ສາຂອງປະຊາຊນົ ພາຍໃນຊາດ ໃຫສູ້ງຂຶ ້ນເທົ ່ານັນ້ ຈຶ ່ ງຈະປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ

215 ຕາມຄາດໝາຍທີ ່ ວາງໄວ.້ໄປຄຽງຄ່ ູກບັການສກຶ ສາທາງດາ້ນສາມນັສກຶ ສາ,ວຊິ າການ,ວຊິ າສະເພາະແລວ້ ,ບນັຫາການສກຶ ສາອບົ ຮມົ ແນວຄດິຄຸນສມົ ບດັທດັສະນະ ກໍເປັນວຽກງານໜຶ ່ ງທີ ່ ຈະຕອ້ງດໍາເນນີໄປດຽງຄ່ ູກນັ ແລະ ຕອ້ງເຮດັ ຢ່ ູເລ ້ອຍໆ ເພາະວ່າແນວຄດິ ຄຸນສມົ ບດັມນັ ເປັນປັດໄຈໜຶ ່ ງທີ ່ ຕດັ ສນິ ເຖງິການກະທໍາຂອງຄນົ ກໍຄຜ ນົ ສໍາເລດັ ຂອງວຽກງານດັ ່ງປະ ທານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ກ່າວໄວວ້່າ: ປະເທດຊາດບໍ ່ອາດຝາກຝັງທນຶຮອນອນັປະເສດີ ແລະ ລໍ ້າຄ່າໄວກ້ ບັບຸກຄນົທີ ່ບໍ ່ມີ ຄວາມຮູຄ້ ວາມ ສາມາດ ແລະ ຂາດຄຸນສມົ ບດັ . ຜູທ້ ີ ່ມລີ ະດບັ ການສກຶ ສາສູງ ແຕ່ ຂາດທດັ ສະນະຄຸນສມົ ບດັ ແມ່ນໃຊ້ ການບໍ ່ ໄດ. ້ກງົກນັ ຂາ້ມ,ຜູ້ທີ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ທດັ ສະນະຫລກັ ໝັນ້ ດີຫາກຂາດລະດບັ ການສກຶ ສາ ສາມາດບໍາລຸງສາ້ງຕ ່ມ ໄດ.້ນີ ້ຄຄ ໍາເວົ ້າທີ ່ ເປັນສດັ ຈະທໍາທີ ່ ສຸດ,ມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດສູງ ກໍຕອ້ງມທີ ດັ ສະນະຄຸນສມົ ບດັ ຄວບຄ່ ູກນັ ໄປຈຶ ່ ງຈະ ນບັ ວ່າເປັນຄນົ ທີ ່ ສມົ ບູນແບບໄດ, ້ປະເທດຊາດຈຶ ່ ງຈະມອບໝາຍທີ ່ ອນັ ມກີ ຽດໃຫ.້ຈັ ່ງຊັນ້ ບນັຫາການສກຶ ສາອບົ ຮມົ ກໍ ່ ສາ້ງແນວຄດິດຸນສມົ ບດັທດັສະນະຂອງ ພະນກັ ງານ, ລດັຖະກອນຢ່ ູໃນແຕ່ລະຂະແໜງການວຽກງານ,ໃນແຕ່ລະຂງົເຂດ ມນັກໍມຄີວາມຈໍາເປັນພາວະວໄິສດກີ ນັກບັ ການຍກົ ລະດບັການສກຶ ສາ,ວຊິ າສະເພາະ ວຊິ າການອ ່ນໆເຊັ ່ນກນັ .ຢາກໃຫ້ ຄຸນນະພາບຂອງວຽກງານຕ່ ໍ,ດຸນທາດຂອງ ພະນກັ ງານ,ລດັຖະກອນດສີ ິ ່ ງຕດັ ສນີສາ້ງແນວຄດິຄຸນສມົ ບດັທີ ່ ດໃີຫແ້ກ່ເຂາົ ເຈົ ້າ.ຖາ້ຫາກຂາດດາ້ນນີ ້ແລວ້ ວຽກງານງ່າຍມນັ ກໍ ່ຈະຫຍຸງ້ຍາກສບັສນົກາເປັນການຖ່ ວງດງຶລະດບັຄາດໝາຍສູຊ້ ນົ ໃນໜ້ າທີ ່ ວຽກງານນັນ້ເອງ. ເວົ ້າລວມແລວ້ ການສກຶ ສາ ອບົ ຮມົ ດາ້ນແນວຄດິຄຸນສມົ ບດັ ເປັນວຽກງານສໍາຄນັ ແລະ ຕົນ້ ຕໍຢ່ ູໃນ ແຕ່ ລະຂະແໜງການ,ກມົ ກອງ,ຫອ້ ງການ....ຖາ້ຢ່ ູບ່ ອນ ໃດຫາກມກີ ານສກຶ ສາອບົ ຮມົ ທາງດາ້ນແນວຄດິ ຢ່ ູເລ ້ອຍໆ ຢ່ ູ ບ່ອນນັນ້ວຽກງານທຸກດາ້ນກໍເດນິແມ່ນແລ່ນສະດວກ ແລະ ສໍາ ເລດັຜນົຕາມລະດບັຄາດໝາຍາງແນ່ນອນ. ຜ່ານການສະເໜີແລະ ອາ້ງອງີມານັນ້ ຈຶ ່ ງສາມາດສະຫລຸບໄດວ້່າ:ການສກຶ ສາຕອ້ງໄປກ່ອນວຽກງານອ ່ ນໆຍາດ ກວ້ ໜຶ ່ ງ ແລະ ເປັນໃຈກາງໃຫແ້ກ່ທຸກວຽກງານໃນສງັຄມົ ແມ່ນຄວາມຈໍາເປັນ ຖາ້ບໍ ່ມລີະດບັການສກຶ ສາ ແລະຂາດການ ສກຶ ສາອບົ ຮມົ , ຫາແນວຄອງພະນກັ ງານ, ລດັ ຖະກອນ ຄອນແຄນ ຂາດຫລກັ ໝັນ້ ອຸດມົ ການແລວ້ ວຽກງານຕ່າງໆໃນ ສງັຄມົ ກໍ ່ຈະບໍ ່ ປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ຢ່ າງແນ່ນອນ. ມແີຕ່ຍກົ ລະດບັ ຄວາມຮູດ້ າ້ນການສກຶ ສາ,ຄວາມສາມາດດາ້ນວຊິ າການ ວຊິ າສະເພາະ ແລະ ເຮດັ ໜາ້ທີ ່ການສກຶ ສາອບົຮມົ ແນວໃດຢ່ ູເລ ້ອຍໆຈົ ່ງຈະກາ້ວໄປສ່ ູຜນົ ສໍາເລດັ ໄດ.້ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ ງ ແລະ ເໝາະສມົ ທີ ່ ສຸດ ກບັ ຄໍາເວົ ້າຂອງປະທານ ໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານກ່າວໄວວ້່າ: ການສກຶ ສາຕອ້ ງໄປກ່ອນວຽກ ງານອ ່ນໆ ບາດກາ້ວໜ ່ ງ ແລະ ເປັນໃຈກາງຂອງທຸກວຽກງານໃນສງັຄມົ .

216 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບາຍ ິ ແລະ ວຈິ ານຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ນກັ ຮຽນມວີໄິນ ໃສ່ ໂຈການສກຶ ສາ ແລະ ຫ່າງໄກຢາເສບຕດິ . ການຮຽນເປັນສິ ່ ງສໍາຄນັ ແລະ ຈໍາເປັນໃນຊວີດິ , ແຕ່ຢາກໃຫກ້ ານຮຽນສໍາເລດັ ຜນົ ຕອ້ງປະກອບດວ້ ຍ ຫ າຍໆ ປັດໄຈ ໃນນັນ້ ປັດໄຈສໍາຄນັກໍຄຕ ອ້ງມລີະບຽບວໄິນຢ່ າງເຂັມ້ ງວດ ຕັ ້ງໜາ້ຕໍ ່ການຮໍ ່າຮຽນ ໄກຢາເສບຕດິຈຶ ່ ງຈະກາຍເປັນ ນກັ ຮຽນດໄີດ. ້ ສະນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງ,ເໝາະສມົ ແລະ ສອດຄ່ ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າ: ນກັ ຮມວໄິນ ໃສ່ ໂຈການສກຶ ສາ ແລະ ຫ່າງໄກຢາເສບຕດິ . ແລະ ຕ່າງ ດັ ່ງທີ ່ ຮບັ ຮູນ້ ໍາກນັ ແລວ້ ວ່າ ໃນຂະບວນວວິ ດັ ຂອງການຮຽນແມ່ນຂະບວນການຫນັ ປ່ ຽນວຖິ ີຊວີ ດິ ຂອງຄົນຜູ ້ ໜຶ ່ ງ.. ຄນົ ເຮາົເກດີມາໃຜໆກໍ ່ຢາກມຄີວາມກາ້ວໜາ້, ຢາກມຄີວາມກາ້ວໜາ້ຕອ້ງໄດຮ້ໍ ່າຮຽນ, ການຮໍ ່າຮຽນ ຕອ້ງເລີ ່ມແຕ່ ນອ້ຍຫາໃຫຍ່, ແຕ່ງ່າຍຫາຍາກ, ແຕ່ຕໍາຫາສູງ, ການຮຽນການປະຕວິດັລບົລາ້ງຄວາມໂງ່ຈາ້ ຫ າ້ຫ ງັ ຫ ເວົ ້າຄວາມໜຶ ່ ງວ່າ ການຮຽນເປັນຂໍກະແຈໄຂປະຕູໄປສ່ ູແສງສະຫວ່າງ ແນ່ນອນຢາກປະສບົ ຜນົ ສໍາ ເລດັກໍ ່ຕອ້ງໄດເ້ຝິກຝົນຫ ໍ ່ຫ ອມຕນົ ເອງ ໃນທຸກດາ້ນເປັນຕົນ້ ດາ້ນລະບຽບວໄິນ ແລະ ຄວາມອດົ ທນົ .. ລະບຽບ ວໄິນແມ່ນຂໍບ້ ງັຄບັ ໃຫທ້ ຸກຄນົ ຕອ້ງປະຕບິດັ ເພ ່ອຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮອ້ ຍ,ຄວາມສວຍງາມຢ່ ູໃນສງັຄມົ ກໍຄ ໃນຫອ້ງຮຽນ ແລະ ໂຮງຮຽນ, ທຸກໆໂຮງຮຽນໃນ ທົ ່ວປະເທດຈະແມ່ນຢ່ ູໃນຕວົ ເມອ ງ ຫ ຊນົນະບດົພູດ ລວ້ ນແຕ່ຕອ້ງມລີະບຽບວໄິນທງັນັນ້, ຫາກວ່ານກັ ຮຽນຄນົ ໃດຕັ ້ງ ໜາ້ປະຕບິດັ ລະບຽບວໄິນ ມນັ ເປັນການເຝິກຝົນ ທໍ ່ຫ ອມຕນົ ເອງໃຫເ້ປັນຄນົທີ ່ມລີະບຽບວໄິນ ແລວ້ ຈະເກດີຄວາມງດົ ງາມຂຶ ້ນແກ່ຕນົ ສະເໝ. ີກງົກນັຂາ້ມຫາກບໍ ່ມລີະບຽບວໄິນມນັຈະກໍ ່ ໃຫເ້ກດີຄວາມສບັ ສນົ ວຸນ້ ວາຍຂຶ ້ນຕວົຢ່ າງ: ເວລາຄູ ຂຶ ້ນຫອ້ງສດິສອນຫາກນກັ ຮຽນບໍ ່ຍອມ ປະຕບິດັລະບຽບວໄິນໃນການຮຽນແລວ້ ໃນຊົ ່ວໂມງນັນ້ກໍຈະເຮດັ ໃຫປ້ ະສດິທິ ພາບການສອນ-ການຮຽນບໍ ່ ໄດຮ້ ບັ ຜນົ ເທົ ່າທີ ່ຄວນເຊັ ່ນ:ທາ້ວ.......ບໍ ່ຍອມປະຕບິດັລະບຽບວໄິນຂອງຫອ້ງໃນທີ ່ ສຸດຜນົ ການຮຽນຂອງລາວກໍບໍ ່ປະສມົ ຜນົສໍາເລດັ ໄດຄ້: ການສອບເສງັເລ ່ອນຊັນ້ ຫ ຈບົຊັນ້ບໍ ່ ໄດຕ້າມລະດບັຄາດໝາຍ ກໍເລຍີ ຄາ້ງຫອ້ງເກົ ່າ ເຊິ ່ ງກງົ ກບັຄໍາສຸພາສດິບູຮານລາວກ່າວໄວວ້່າ: ເຮດັ ນາໝດົ ປີໄຟໄໝເ້ລົ ້າເຂົ ້າ.. ຫາກວ່າເປັນເຊັ ່ນນີ ້ ເຖງິຈະ ຍກົ ຍາ້ຍໄປ ຮຽນຢ່ ູໂຮງຮຽນໃດກໍຕາມຜູກ້່ ຽວກໍຈະສາ້ງຄວາມສບັສນົ , ເສ ່ອມເສຍໃຫແ້ກ່ ໂຮງຮຽນນັນ້.ດັ ່ງນັນ້ ເຮາົຕອ້ງ ເປັນ ເຈົ ້າການປະຕບິດັລະບຽບວໄິນຢ່ າງເຂັມ້ ງວດ ຢ່ າໃຫລ້ ະບຽບເປັນເຈົ ້າບງັຄບັຕນົ ເອງ.ໄປຄຽງຄ່ ູກນັນັນ້ຢາກໃຫກ້ ານ ຮຽນປະສບົຜນົ ສໍາເລດັ ນອກຈາກມລີະບຽບວໄິນດແີລວ້ ເຮາົຕອ້ງເປັນຜູ້ທີ ່ມກັ ຄົນ້ ຄວ້າຮໍ ່າຮຽນຢ່ ູສະເໝເີຊັ ່ນ: ເວລາຄູ ສດິສອນ, ອະທບິ າຍບດົ ຮຽນຕອ້ງຕັ ້ງໃຈຟັງຢ່ າງຈດົຈໍ ່ ຈດົກ່າຍ ບດົ ຮຽນໃຫຄ້ ບົຖວ້ ນ, ສໍຖ້ າມຄູເມ ່ອຕນົ ເອງບໍ ່ ເຂົ ້າໃຈ ເພ ່ອໃຫບ້ ນັຫາຕ່າງໆນັນ້ກາຍເປັນບນັຫາຈະແຈງ້ຊດັ ເຈນ, ຈ ່ຈໍາໄດດ້ ີດັ ່ງສຸພາສດິລາວກ່າວໄວວ້່າ: ອາຍຄູບໍ ່ ໄດຄ້ ວາມຮູ້ ອາຍໝ່ ູບໍ ່ ໄດບ້ ດົ ຮຽນ ການຮຽນບໍ ່ ແມ່ນຈະອ່ານ ພຽງຄັ ້ງດຽວ,ຂຽນຄັ ້ງດຽວຈະປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ໂລດ ຕອ້ງຜ່ານເວລາ ຍາວນານ, ຫຍຸງ້ຍາກສບັສນົ , ຫ າຍຄັ ້ງພໍສມົ ຄວນ ແລະ ຕັ ້ງໃຈຮຽນຈຶ ່ ງກາ້ວໄປເຖງິເປົ ້າໝາຍໄດດ້ ັ ່ງເຊັ ່ນ: ທ່ານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ອະດດີ ເລຂາທກິ ານໃຫຍ່ພກັ ປະຊາຊນົປະຕວິດັລາວ,ອະດດີປະທານປະເທດ ສ ປ ປ ລາວເພິ ່ນມຄີວາມສາ ມາດປາກ ເວົ ້າພາສາຕ່າງປະເທດໄດຫ້ າຍພາສານັນ້ ເພິ ່ນໃຊເ້ວລາຮຽນຫ າຍປີໃນເວລາຮໍ ່າຮຽນເພິ ່ນຕັ ້ງໜາ້ຄົນ້ ຄວ້ າຢ່ າງ ເອາົຈຶ ່ ງເຂົ ້ານັ ່ງຢ່ ູທງັພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດບໍ ່ ອຍປະເວລາໃຫລ້່ ວງເລຍີ ໄປຢ່ າງໄຮຄ້່າ ເພິ ່ນຖອ ຸດມົ ຄະຕິທີ ່ ວ່າ: ສຽນ ຈຶ ່ ງ ຈຶ ່ ງມຄີວາມສາມາດ,ມຄີວາມສາມາດຈຶ ່ ງເຮດັ ໄດ້ເຮດັ ໄດຈ້ ັ ່ງປະສບົຜນົ ສໍາເລດັ , ສະນັນ້,ການ ຮຽນມຄີວາມສໍາຄນັທີ ່

217 ສຸດຕໍ ່ທຸກຊວີດິ ຫາກຜູໃ້ດໄຝ່ ຫາການສກຶ ສາຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນ ແນ່ນອນຈະມຄີວາມກາ້ວໜາ້ບໍ ່ ຫ າຍກໍຄງົໜອ້ ຍ ແລະ ກໍ ່ ກວາກໍ ່ບໍ ່ ຮຽນ ຫ ເ ວົ ້າອກີ ຢ່ າງໜຶ ່ ງ ຖາ້ຕັ ້ງຕໍ ່ການຮຽນກໍ ່ສາມາດຂບັ ໄລ່ ຄວາມໂງ່ຈາ້ ຟາ້ຫ ງັໃຫຫ້່າງໄກຈາກດນົ ໄດ້ກງົກນັ ຂາ້ມຫາກບໍ ່ ຕັ ້ງໃຈຮໍ ່າຮຽນກໍ ່ຈະກາຍເປັນຄນົຖອຍ, ເສຍເວລາໄປຊ ່ໆ. ເວລາກວດກາ ເລະ ຄອຍເບິ ່ ງກໍ ່ຈະໄດຕ້ ະແນນ ຈາກການກວດກາ ແລະ ແອບເສງັນັນ້ມນັ ໄດຊ້ ີ ້ໃຫເ້ຫນັຜນົ ຂອງພດຶຕກິ ໍາໃນການຮໍ ່າຮຽນ. ໃນສ່ ູມ ້ນີ ້ສງັຄມົ ຂະຫຍາຍຕວົ ກາ້ວໜາ້ນໍາໃຊເ້ທກັ ໂນໂລຊທີ ີ ່ທນັສະໄໝເຂົ ້າໃນ ການເຮດັວຽກໃນທຸກຂງົເຂດວຽກງານ ຫາກວ່າບໍ ່ມລີະດບັການສກຶ ສາ ທີ ່ ແນ່ນອນໃນລະດບັ ໃດໜຶ ່ ງກໍຈະກາຍເປັນ ຄນົຫວ່າງງານ, ເປັນຄນົທີ ່ສງັຄມົ ບໍ ່ ໃຫຄ້ ວາມສໍາຄນັ ,ບໍ ່ ໃຫຄ້ ວາມໄວວ້ າງໃຈ ໃນທີ ່ສຸດກໍເປັນຄນົ ໂລເລ ເສເພ ກາຍເປັນມານຂອງສງັຄມົ .ແຕ່ຢາກໃຫກ້ ານຮຽນປະສບົຜນົ ສໍາເລດັຕນົ ເອງຕອ້ງເປັນເຈົ ້າ ການໃນການຮຽນ ພອ້ ມ ກນັນັນ້ ບໍ ່ ຕອ້ງພວົ ພນັກບັສິ ່ ງເສບຕດິ ເຊັ ່ນ: ຢາບາ້, ສິ ່ ງມນ ເມາົອ ່ນໆ ຖາ້ຜູໃ້ດເຂົ ້າໄປຂອ້ງກ່ ຽວ ກບັສິ ່ ງນີ ້ແລວ້ ຈະ ເຮດັ ໃຫຕ້ ນົ ເອງເສຍໂອກາດຕໍ ່ການຮຽນ,ເສຍອະນາຄດົ ,ເສຍສຸຂະພາບ ແລະ ເສຍວດັຖຸເງນິຄໍາ ສງັ ຄມົ ຈະບໍ ່ ຍອມຮບັນບັຖ ໃນທີ ່ສຸດກໍກາຍເປັນຄນົ ເສຍທາດຂາດຄຸນ, ກງົກນັຂາ້ມ ຄນົທີ ່ມຊີ ່ສຽງ ໂດງດງັໄປທົ ່ວໂລກນັນ້ ລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ແມ່ນບຸກຄນົທີ ່ ເອາົໃຈໃສ່ການສກຶ ສາ ມລີະບຽບວໄິນດທີ ງັນັນ້. ຜ່ານການສະເໜ, ີພສິ ູດ ວເິຄາະ ວຈິ ານ ມານັນ້ ຈຶ ່ ງເຫນັ ໄດວ້່າການມລີະບຽບວໄິນດີມນັ ຈະເຮດັ ໃຫ້ຕນົ ເອງ ເປັນຜູທ້ ີ ່ມກັ ລະບຽບວໄິນແລວ້ ເກດີຄວາມງດົງາມແກ່ຕນົ ເອງ ໂດຍສະເພາະຕໍ ່ການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນ ຫາກ ຂາດລະບຽບ ວໄິນກໍ ່ຈະບໍ ່ ປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ໄດ. ້ ການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນສຸດທີ ່ ສໍາຄນັ ,ຈໍາເປັນ ແລະ ຂາດບໍ ່ ໄດ້ຫາກ ວ່າຕັ ້ງຕໍ ່ ເອາົໃຈໃສ່ ການຮຽນດວ້ ຍຄວາມອດົ ທນົ ແນ່ ນອນກໍ ່ຈະກາຍເປັນນກັ ຮຽນດ, ີ ຮຽນເກັ ່ງຂອງໂຮງຮຽນ ສງັຄມົ ໄດ້ແຕ່ ສິ ່ ງສໍາຄນັ ບໍ ່ ຄວນເອາົຕວົ ເຂົ ້າໄປພວົພນັກບັສິ ່ ງເສບຕດິທີ ່ ຈະນໍາຜນົ ບໍ ່ ດມີ າສ່ ູຕນົ ເອງ ດັ ່ງນັນ້,ມນັ ຈຶ ່ ງສອດຄ່ ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າ: ການ ຮຽນດມີ ວີໄິນ ໃສໃຈການສກຶ ສາ ແລະ ຫ່າງໄກຢາເສບຕດິ .

218 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ ຄໍາສຸພາສດິບູຮານລາວ ທີ ່ ເວົ ້າວ່າ: “ຮົວ້ຫ າຍຫ ກັ ຈີ ່ ງໝັນ້ ພິ ່ນອ້ງຫ າຍຊັນ້ຈີ ່ ງດ”ີ ຄວາມສາມກັ ຄເີປັນກອ້ ນກໍາລງັແຮງອນັມະຫາສານທີ ່ ສາມາດເອາົຊະນະທຸກຢ່ າງໄດຖ້ າ້ຫາກຂາດຄວາມສາມກັ ຄແີລວ້ການເຮດັວຍກງານໃດກໍ ່ຍາກທຮີ່ຈະສໍາເລດັ ໄດ້ດັ ່ງນັນ້ ມນັຈີ ່ ງສອດຄ່ອງກບັຄໍາສຸພາສດິບູຮານທີ ່ວ່າ: “ຮົວ້ຫ າຍຫ ກັ ຈີ ່ ງໝັນ້ ພິ ່ນອ້ງຫ າຍຊັນ້ຈີ ່ ງດ”ີ ຄວາມສາມກັ ຄແີມ່ນຄວາມພອ້ມພຽງກນັ ເປັນເອກະພາບກນັທາງດາ້ນແນວຄດິແລະ ການປະຕບິດັ ຕວົ ຈງີ ໃນ ເມ ່ອທຸກຄນົ ເຫນັ ດເີຫນັ ພອ້ ມຫ ຕ ກົ ລງົກນັ ໃນວຽກງານໃດໝ ່ ງເພ ່ ອເຮດັ ໃຫສ້ ໍາເລດັ ຕາມລະດບັ ຄາດໝາຍທີ ່ ກໍານດົ ໄວ້ ດັ ່ງຊາວນາເຮດັການຜະລດິ ເປັນຕົນ້ ແມ່ນເຮດັນາ, ເຮດັສວນ ກໍ ່ຫວງັຢາກໄດຜ້ ນົຜະລດິທີ ່ຕນົ ໄດອ້ ອກເຮ ່ອເທແຮງໃສ່ນັນ້ ໄດຮ້ ບັຜນົຕາມທີ ່ຄດິ ໄວ,້ ແຕ່ຢາກໄດແ້ນວນັນ້ບນັຫາສໍາຄນັຕອ້ງມສີ ີ ່ ງປອ້ ງກນັ ເພ ່ອບໍ ່ ໃຫສ້ ດັສາວາສີ ່ ງຕ່າງເຂົ ້າໄປທໍາລາຍ ໄດ້ກໍ ່ຄກ ານເຮດັ ຮົວ້ ນນັ ເອງຮົວ້ ແໜນ້ ໜາກໍ ່ສາມາດປ້ອງກນັ ໄດ,້ແຕ່ການເຮດັ ຮົວ້ ອອ້ ມທົ ່ງໄຮ່ , ທົ ່ງນາ, ສວນ ເຊີ ່ ງເປັນ ອານາເຂດກວ້າງຂວາງນັນ້ເຮາົບໍ ່ສາມາດຈະໃຊໄ້ມຫ້ ກັ ຮົວ້ ພຽງອນັໜ ່ ງ,ອນັດຽວໄດ້ຕອ້ງປະກອບດ່ວຍຫ າຍໆ ຫ ກັ , ຮາວ ແລະ ຕອກ ເພ ່ອມດັຮາວຕດິກບັຫ ກັ ຕ່າງໆນັນ້ ໃຫແ້ໜນ້ ແກ່ນ ດັ ່ງນັນ້: ຊາວຜູອ້ ອກແຮງງານລາວບູຮານເຄຍີດໍາລງົຊວີດິ ແລະ ຕດີພນັກບັການຜະລດິມາກ່ອນ ຈີ ່ ງໄດສ້ງັລວມມາເປັນບດົຮຽນເພ ່ອຕກັ ເຕອ ນສັ ່ງສອນຄນົລຸນ້ຫ ງັໄດຮ້ ບັຮູ້ຄຢ າກ ຮບັ ປະກນັ ໝາກຜນົ ຂອງການຜະລດິ ຕອ້ ງມຮີ ົວ້ ທີ ່ ແໜນ້ ໜາເທົ ່ານັນ້ . ແຕ່ ຄວາມໝາຍທີ ່ ແທຈ້ ງີຂອງຄໍາສຸພາສິດບັດນີ ້ ແມ່ນເວົ ້າເຖີງບດົ ບາດ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ແລະ ໝາກຜນົ ຂອງຄວາມສາມກັ ຄີຄວາມສາມກັ ຄຄີກ ານຢ່ ູຮ່ ວມກນັຢ່ າງມີ ຄວາມສຸກມກີ ານພວົ ພນັ ເຊີ ່ ງກນັ ແລະ ກນັ ບນົ ພ ້ນຖານຍາດຕພີນີອ້ງຊູມຊນົ ດຽວກນັ ຊນົ ເຜົ ່າ ແລະ ເຊອ ຊາດລາວ... ເທົ ່ານັນ້ຍງັບໍ ່ພຽງພໍພວກເຮາົຕອ້ງຮ່ວມສໍາພນັກບັຕ່າງປະເທດ ຫ ນາໆຊາດທີ ່ຢ່ ູໃນໂລກຕ ່ມອກີ ຖາ້ມຄີວາມສາມກັ ຄກີ ນັ ແລວ້ ມນັປ-ຍເໝອ ນກໍາແພງເພດັ ທີ ່ ເຂັມ້ ແຂງບໍ ່ມສີດັຕູຕວົ ໃດເຂົ ້າມາທໍາລາຍໄດ້ຄວາມສາມກັ ຄຄີກ ານໃຫຄ້ ວາມຊ່ ວຍ ເຫ ອ ກນັ ໃນຍາມມວີຽກມງີານ ແລະ ເວລາພບົ ຄວາມຫຍຸງ້ຍາກເຊັ ່ນ: ການເຮດັ ໄຮ່ ໃສ່ ນາ ການເຮດັ ເຮອ ນເຮດັ ຊານ, ເວ ລາເຈບັ ເປັນ ງານບຸນຕ່າງໆ ແລະ ອ ່ນໆ... ຖາ້ເຮາົມຄີວາມສາມກັ ຄກີ ນັ ແລວ້ ວຽກງານທຸກຢ່ າງກໍ ່ຈະສໍາເລດັ ຜນົ ໄດຄ້ ດັ ່ງ ຄໍາສຸພາສດິກ່າວໄວວ້່າ: ຄວາມສາມກັ ຄມີ ຢີ່ ູບ່ ອນໃດ ຄວາມສໍາເລດັກໍ ່ມຢີ່ ູບ່ ອນນັນ້ເຊັ ່ນປະຫວດັ ສາດຂອງຊາດລາວໄດ້ ຢັ ້ງຢ ນໃຫເ້ຫນັ ຢ່ າງຈະແຈງ້ ມາແລວ້ ຄປ ະເທດຊາດຂອງພວກເຮາົຫຸ ດພົນ້ ຈາກການເປັນຫວົ ເມອ ງຂ ້ນຂອງຕ່າງຊາດໄດ້ ປະເທດເຮາົໄດມ້ ກີ ານພດັທະນາຫ າຍສີ ່ ງຫ າຍຢ່ າງຂ ້ນມານັນ້ ຄໝ າກຜນົ ຂອງຄວາມສາມກັ ຄທີ ງັນັນ້ ມບີດົ ເພງປະຕວີດັ ບດົ ໜ ່ ງ ເຊີ ່ ງຮອ້ງໂດຍ ບວົ ເງນີ ຊາພູວງົວ່າ ຖາ້ເຮາົສາມກັ ຄກີ ນັຂຸດພູຖມົ ທະເລກໍ ່ ໄດນ້ ີ ້ ເປັນການຢັ ້ງຢ ນເຖີງຄວາມສາມກັ ຄ,ີປະຈບຸ ນັ ນີພ້ ວກຄນົ ທີ ່ ບໍ ່ຫວງັດຕີ ໍ ່ ລະບອບໃໝ່ ຂອງພວກເຮາົພວກມນັ ໃຊທ້ ຸກຮູບແບບເພ ່ ອຫວງັທໍາລາຍ, ໃສ່ ຮາ້ຍ ປ້າຍສລີ ະບອບໃໝ່ ນີ ້ຕັ ້ງແຕ່ປົດປ່ ອຍສໍາເລດັ ຈນົຮອດປັດຈບຸ ນັ ແຕ່ຜນົ ອອກມາຄ ພວາກເຮາົສາມາດປົກປັກຮກັ ສາປະ ເທດຊາດໄວໄ້ດຢ້່ າງໝັນ້ ຄງົນັນ້ກໍ ່ຍອ້ນຄນົລາວພວກເຮາົມຄີວາມສາມກັ ຄກິ ນັຕໍ ່ສູນ້ ັນ້ເອງ ສີ ່ ງທີ ່ຢັ ້ງຢ ນໃຫເ້ຫນັ ເຖີງໝາກ ຜນົ ຂອງຄວາມສາມກັ ຄຄີ : ສາມາດຍາດເອາົໄຊຊະນະຈາກພວກປະຕກີ ານກະຫາຍສງົຄາມຢ່ ູຫ າຍແຫ່ງເຊັ ່ນບນັຮບົສາມ ໝ່ ູບາ້ນ ບນັ ຮບົ ບໍ ່ ແຕນ ທີ ່ ແຂວງໄຊຍະບູລີການບຽດຍດຶ ເຂົ ້າດ່ານຊ່ ອງເມກັ ຂອງສດັ ຕູ ຢ່ ູແຂວງຈໍາປາສກັ ຫ ການຈດັ ກອງປະຊູມລະດບັ ສາກນົ ຕ່າງໆທີ ່ ລາວເຮາົເປັນເຈົ ້າພາບສາມາດບນັ ລຸຜົນສໍາເລດັ ຢ່ າງງງົາມເຊັ ່ນ: ກອງປະຊູມຜູນ້ ໍາອາ

219 ຊຽນ, ກອງປະຊູມ ອາເຊມັ 9 ງານມະຫາກໍາກລິ າ ອາຊຽນ ແລະ ງານມະຫາກໍາກລິ າມະຫາວທິ ະຍາໄລອາຊຽນ ແລະ ອ ່ນໆ. ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ບໍ ່ມຄີວາມສາມກັ ຄກີ ນັຈະມຫີ າຍໆບນັຫາເກດີຂ ້ນເຊັ ່ນ: ການເຮດັ ວຽກງານທຸກຢ່ າງຍາກທີ ່ ຈະ ສໍາເລດັ ຜນົ ໄດ້ວຽກງ່ານກໍ ່ຈະກາຍເປັນຍາກ, ຕອ້ ງໃຊເ້ວລາຫ າຍວນັ ຫ າຍເດອ ນ ຫ ອາດເປັນປີຈີ ່ ງສໍາເລດັ ຈະໄດຮ້ ບັ ຄວາມລໍາບາກຫ າຍຢ່ າງ... ຄດ ັ ່ງພວກເຮາົຮູນ້ໍ ່ກນັ ແລວ້ ວ່າ: ໃນອະດດິຜ່ານມາຊາດລາວເຮາົເປັນແນວໃດພບົກບັ ບນັ ຫາ ໃດແດ່ ເຊັ ່ນ: ພາຍຫ ງັເຈົ ້າສຸລຍິະວງົສາຊີ ້ນພະຊນົ ແລວ້ ອານາຈກັ ລາວລາ້ນຊາ້ງທີ ່ ເຂັມ້ ແຂງໃນເມ ່ອກ່ອນ ກໍ ່ອ່ອນເພຍລງົ ແຍກອອກເປັນ ສາມອານາຈກັ ຄ ອານາຈກັ ຄ ອານາຈກັ ວຽງຈນັ , ອານາຈກັ ຫ ວງພະບາງ ແລະ ອານາຈກັ ຈໍາປາສກັ ອນັ ເປັນເງ ່ອນໄຂ ໃຫແ້ກ່ພວກສກັ ດນີາສະຫຍາມເຂົ ້າມາຍດຶອງແຜ່ນດນີລາວໄດຢ້່ າງງ່າຍດ່າຍ ອກີບນັຫາໜ ່ ງທີ ່ສະທອ້ ນໃຫ້ ເຫນັການຂາດການພວົພນັສາມກັ ຄກີນັຄສ ະໄໝການຕໍ ່ຕາ້ນກບັຈກັກະພດັລ່າເມອ ງຂ ້ນແບບເກົ ່າເຊັ ່ນ: ຂະບວນການຕໍ ່ສູ້ ຂອງພໍ ່ກະດວດ, ອງົແກວ້, ອງົກມົ ມະດໍາ ເຈົ ້າຟາ້ປັດໃຈ ແລະ ຂະບວນການຕໍ ່ສູອ້ ່ນໆ ໃນສະໄໝນັນ້ລວ້ ນແຕ່ຖກ ປາລາ ໄຊທງັສິ ້ນ ຍອ້ນຂາດຄວາມສາມກັ ຄີເວົ ້າສະເພາະແມ່ນ ຂາດການນໍາພາລວມສູນ. ຈາກການນໍາສະເໜີແລະ ການອາ້ງຫ ກັ ຖານມານັນ້ ຈີ ່ ງສາມາດຢັ ້ງຢ ນໄດວ້່າ: ຄວາມສາມກັ ຄເີປັນບໍ ່ ເກດີ ແຫ່ງ ຄວາມສໍາເລດັທຸກຢ່ າງ, ເປັນກໍາແພງເພດັ ບໍ ່ມສີດັ ຕູຕວົ ໃດສາມາດທໍາລາຍໄດມ້ ແີຕ່ສາມກັ ຄກີ ນັ ໃຫແ້ໜນ້ ແຟນ້ ເທົ ່ານັນ້ ພວກເຮາົຈີ ່ ງສາມາດປົກປັກຮກັ ສາ ແລະ ພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫຈ້ ະເລນີ ແລະ ໝັນ້ ຄງົຖາວອນ ສະເພາະນກັ ຮຽນ ຍີ ່ ງຕອ້ ງໄດສ້ າມກັ ຄກີ ນັ ຢ່ ູສະເໜີຕະລູມບອນເຂົ ້າໃສ່ ການຮໍ ່າຮຽນຊ່ ວຍເຫ ອ ເຊີ ່ ງກນັ ແລະ ກນັ ເພ ່ ອພອ້ ມກນັກາ້ວໜາ້ ດັ ່ງນັນ້ ມນັຈີ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ແລະ ສອດຄ່ອງແລວ້ກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: “ຮົວ້ຫ າຍຫ ກັ ຈີ ່ ງໝັນ້ ພິ ່ນອ້ງຫ າຍຊັນ້ຈີ ່ ງດ”ີ

220 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ-ພສິູດຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: “ຢ່ ູຄນົດຽວໃຫລ້ ະວງັແນວຄດິ ຢ່ ູຮ່ວມມດິໃຫລ້ ະວງັວາຈາ” ການມສີ ະຕລີ ະວງັຕວົ ເປັນປັດໄຈໜ ່ ງທີ ່ ເຮດັ ໃຫເ້ຮາົປາສະຈາກຄວາມຜດິ ພາດໄດ້ຈະເປັນຜນົ ດແີກ່ຕນົ ເອງ ແລະ ສງັຄມົ ໃນການດໍາລງົຊວີດິຮ່ ວມກນັຢ່ າງມຄີວາມສຸກ ສະນັນ້ມນັຈີ ່ ງຖກ ຕອ້ງແລະ ສອດຄ່ ອງກບັການເຄ ່ອນໄຫວ ຂອງຄນົ ເຮາົທຸກຄນົ ດັ ່ງຄວາມເວາົທີ ່ ເຄີຍກ່າວຂານກນັ ໄວວ້່າ: “ຢ່ ູຄນົ ດຽວໃຫລ້ ະວງັແນວຄດິ ຢ່ ູຮ່ ວມມດິ ໃຫລ້ ະວງັ ວາຈາ” ຄດ ັ ່ງພວກເຮາົຮູນ້ໍາກນັ ແລວ້ ວ່າ ຄນົ ຜູໜ້ ່ ງປະກອບດວ້ ຍສີ ່ ງທີ ່ ເປັນຮູບປະທໍາ ນາມມະທໍາຮູບປະທໍາຄສ ີ ່ ງທີ ່ ປະ ກດົ ເຫນັ ດວ້ ຍຕາ, ສໍາຜດັ ດວ້ ຍມນ ັນ້ ຄ: ຮ່າງກາຍຕວົ ຈງີຂອງຕນົ ແລະ ການກະທໍາ ສ່ ວນສ່ ວນນາມມະທໍາເປັນສີ ່ ງທີ ່ ພວກເຮາົບໍ ່ ສາມາດມອງເຫນັ ໄດ້ແລະ ຈບັບາຍບໍ ່ ໄດນ້ ັນ້ ຄແ ນວຄດິ ຈນິຕະນາການ... ແນວຄດິ ເປັນສີ ່ ງບນັ ຊາເຖີງການ ເຄ ່ອນໄຫວຂອງຄນົທຸກຢ່ າງລວມທງັອນັ ດ,ີອນັ ບໍ ່ ດີອນັຖກ ຕອ້ງ, ອນັ ບໍ ່ຖກ ຕອ້ງອນັ ຄວນກະທໍາ ແລະ ອນັ ບໍ ່ ຄວນກະ ທໍາ ແລະ ອ ່ນໆ... ຄນົ ເຮາົໃນແຕ່ລະມ ມ້ ສີອງຢ່ າງສູຢ້ ັນກນັລະຫວ່າງແນວຄດິທີ ່ ດີແລະ ແນວຄດິທີ ່ ບໍ ່ ດີຫາກວ່າສີ ່ ງໃດ ຊະນະມນັກໍ ່ຈະບງັຄບັ ໃຫມ້ ຜີນົອອກມາຢ່ າງຈະແຈງ້ ເຊັ ່ນ: ແນວຄດິດຊີະນະມນັຈະບງັຄບັ ໃຫຄ້ ນົ ເຮາົເຮດັ ໃນສີ ່ ງທີ ່ ດຄີ : ຕັ ້ງໃຈຮຽນໃຫເ້ກັ ່ງ, ກະທໍາແຕ່ສີ ່ ງທີ ່ມປີະໂຫຍດແກ່ຕນົ ເອງ, ສງັຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດບາ້ນເມອ ງຕວົຢ່ າງ: ພວກເຮາົທີ ່ ມນີໍ ້າໃຈຮກັ ຊາດ ຮກັ ບາ້ນເກດີ ເມອ ງນອນຍາມໃດກໍ ່ ເຮດັທຸກສີ ່ ງທຸກຢ່ າງ ທ່ມູ ເທທງັເຮ ່ອແຮງກາຍ ແລະ ຊບັ ສດິນເພ ່ອ ພດັ ທະນາປະເທດຊາດບາ້ນເມອ ງໃຫຈ້ ະເລນີກາ້ວໜາ້ ໃຫຈ້ ະເລນີກາ້ວໜາ້ ແຕ່ກງົກນັ ຂາ້ມ ພວກເຮາົມແີນວຄດິ ບໍ ່ ດີ ເປັນເຈົ ້າການບນັ ຊາກໍ ່ສະແດງອອກຢ່ າງຈະແຈງ້ເຊັ ່ນ: ພວກຂີ ້ລກັ ງດັແງ, ປຸ້ນຈີ ້ຕເີຈົ ້າເອາົຂອງ ພວກອນັ ຕະພານ, ແກງ້ ກວນເມອ ງ, ພວກທີ ່ ບໍ ່ຫວງັດຕີ ໍ ່ ລະບອບອໃໝ່ , ພວກທີ ່ມົວ້ ອສູມກບັ ສີ ່ ງເສບຕດິ ແລະ ອ ່ ນໆ... ດັ ່ງນັນ້ ແນວຄດິມີ ບດົ ບາດສໍາຄນັທີ ່ ສຸດ ຕໍ ່ການເຄ ່ອນໄຫວຂອງຄນົ ເຮາົ ຈາກບນັຫາແນວຄດິ ເປັນສີ ່ ງບນັ ຊານີ ້ : ມນັຈີ ່ ງບອກເຕອ ນຄນົ ເຮາົ ສະເໜວີ່າ ໃຫມ້ ສີະຕລີ ະວງັຕວົສະເໝີຈີ ່ ງຈະບໍ ່ມບີນັຫາອນັ ບໍ ່ ດເີກດີຂ ້ນກບັຕນົ ເອງ ດັ ່ງນັນ້: ຊາວບູຮານລາວຈີ ່ ງປະດດິ ແຕ່ງເປັນຄໍາເວົ ້າເພ ່ອເປັນອຸທາຫອນສອນໃຈໄວວ້່າ: ຢ່ ູຄນົ ດຽວໃຫລ້ ະວງັແນວຄດິ ສະນັນ້ ກ່ອນຈະເຮດັ ອນັ ໃດລງົໄປ ຕອ້ງພນິດິ ພຈິ າລະນາຢ່ າງຮອບຄອບເສຍກ່ອນ, ຖາ້ຫາກວ່າເຮດັກ່ອນຄດິຜດິພາດມາແກໄ້ຂບໍ ່ ໄດ.້ຢ່ ູຄນົ ດຽວມນັອາດ ຄດິຫ າຍສີ ່ ງຫ າຍຢ່ າງໃນແຕ່ລະວນິ າທຖີ າ້ຫາກຕນົ ເອງຕໍ ່ສູກ້ ບັມນັບໍ ່ ໄດ້ຄນົ ເຮາົກໍ ່ຈະຖກ ແນວຄດິດາ້ນໃດ ດາ້ນໜ ່ ງລາກ ເຮາົໄປເຖີງຈດຸ ນັນ້ ໄດ້ບໍວນັ ໜ ່ ງກໍ ່ວນັ ໜ ່ ງຢ່ າງແນ່ນອນ ດັ ່ງຄໍາເວົ ້າຜູເ້ຖົ ້າຜູແ້ກ່ ໄດສ້ງັສອນໄວວ້່າ:ຄດິດມີ ປີະໂຫຍດ ຖາ້ ຄດິບໍ ່ດຈີະໃຫໂ້ທດຕວົຢ່ າງ ນກັ ຮຽນທີ ່ຄດິວ່າ: ລະບຽບເຮດັຫຍງັໃຫຕ້ ນົ ເອງບໍ ່ ໄດດ້ ອກຖາ້ຄດິແບບນີ ້ການກະທໍາທີ ່ ບໍ ່ ດີ ມນັກໍ ່ສະແດງອອກຄ: ມແີນວຄດິທາ້ທາຍ, ແນວຄດິໝີ ່ ນປະໝາດ, ແນວຄດິບໍ ່ ຢ້ານກວົ , ແນວຄດິບໍ ່ ເຄາົລບົ , ແນວຄດິ ຢຽບຢໍ ່ າກໍ ່ປະໂລຂ ້ນ ມາຢ່ າງເຫນັກບັຕາ. ຄນົ ເຮາົຢ່ ູໃນສງັຄມົ ໃດກໍ ່ຍ່ອມພວົ ພນັ ເຊີ ່ ງກນັ ແລະ ກນັບໍ ່ມຜີູໃ້ດຈະຢ່ ູພຽງຄນົ ດຽວໂດຍປະສະຈາກການພວົ ພນັ ກບັ ໂລກພາຍນອກ, ພາຫານະຂອງການພວົ ພນັ ນັນ້ ຄ ພາສາເພ ່ ອສ ່ ຈດຸ ປະສງົ, 5ວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມຄດິຕໍ ່ກນັ ແລະ ກນັ ການພວົພນັກນັມຫີ າຍຮູບແບບເຊັ ່ນ: ການພວົພນັຖ່ ນະຄອບຄວົ , ຍາດຕພິ ີ ່ນອ້ງ, ໝ່ເູພ ່ອນ, ເພ ່ອນຮ່ວມງານ, ຢ່ ູໃນນີ ້ຈະມສີອງລກັ ສະນະຄ: ພວົ ພນັ ທາງດາ້ນຈດິ ໃຈ ແລະ ພວົ ພນັ ທາງດາ້ນວດັ ຖຸ, ນກັ ປາດທ່ານໜ ່ ງຂຽນໄວວ້່າ:

221 ປາກເປັນເອກ, ເລກເປັນໂທ ຈັ ່ງຊັນ້ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ ສະແດງອອກໄປມນັ ສ່ ອງແສງເຖີງທດັ ສະນະຄຸນສມົ ບດັ ຂອງຄນົ ຈາກ ບນັ ຫານີ ້ຈີ ່ ງມຄີວາມເວົ ້າຂ ້ນມາວ່າ: ວດັ ທະນະທໍາບອກຊາດ ມາລະຍາດບອກຕະກຸນ, ຄໍາເວົ ້າທຸກຄໍາທີ ່ ເວົ ້າອອກໄປຄ ປ່ ອງຢ້ຽມຂອງຫວົ ໃຈຄນົ ຍອ້ ນແນວນັນ້ ຜູເ້ຖົ ້າຜູແ້ກ່ ບູຮານ ຈີ ່ ງມຄີໍາເວົ ້າບອກສອນລູກຫ ານ ໄວວ້່າ: ຄດິກ່ອນຈີ ່ ງເວົ ້າ ເຈົ ້າຈີ ່ ງມສີຸກ ບໍ ່ທຸກຫວົ ໃຈ ດັ ່ງນນັ ຖາ້ຫາກເວົ ້າ ກ່ອນຄດິ ຜດິພາດເອາົຄດິບໍ ່ ໄດ,້ ມຄີໍາພງັເພຍີກ່າວໄວວ້່າ: ຄໍາເວົ ້າທຸກຄໍາ ທີ ່ ເວົ ້າອອກປຽບດງັເຮາົຖົ ່ ມນໍ ້າລາຍ ອອກຈາກປາກ ເຊີ ່ ງບໍ ່ ສາມາດນໍາມາກນີຄນ ໄດ,້ ສະນັນ້ ຄນົ ເຮາົທີ ່ ຢ່ ູອອ້ ມຂາ້ງຈະ ຮກັ ແພງ, ຈະລງັກຽດ ແລະ ເບ ່ອໜ່າຍ ຍອ້ນວາຈາຂອງຕນົ ເປັນສໍາຄນັ . ຊາວບູຮານຈີ ່ ງມສີະຕໄີວວ້່າ: ເງນີຄໍາຂອງຫາໄດ້ ນໍ ້າໃຈຂອງຫາຍາກ ເສຍເງນີເສຍຄໍາເທົ ່າໃດເສຍໄດ້ຂໍຢ່ າເສຍໃຈ ຖາ້ຄນົ ໃດເອາົໃຈຕນົ ເອງໂດຍບໍ ່ຄໍານງ ເຖີງໝ່ຄູ ່ ູຄ: ເຮດັ ຕາມໃຈ, ເວົ ້າຕາມໃຈ ໄດໃ້ຈຕນົແລວ້ ພໍບຸກຄນົນນັຈະໄຮມ້ ດິ ຈະບໍ ່ມຜີູໃ້ດໃຫຄ້ ວາມເມກຕາ ປານໃີນເວລາຖກ ຂໍຫ້ ຍຸງ້ ຍາກສບັສນົ . ກງົກນັຂາ້ມຄນົ ໃດເວົ ້ານວົຫວົມ່ວນ ມຄີວາມເກງັໃຈຄນົອ ່ນ ຄດິກ່ອນຈີ ່ ງເວົ ້າຄດິກ່ອນຈີ ່ ງລງົມກ ະທໍາ ບຸກ ຄນົນັນ້ເຂາົຈະໃຫຄ້ ວາມເຄາົລບົນບັຖ ແລະ ເກງຂາມສະເໜດີ ັ ່ງຄໍາບູຮານໄດກ້່າວໄວວ້່າ: ປາກດມີ ສີແີກ່ ໂຕ, ປາກບໍ ່ດພີ າ ຕວົໝົ ່ນໝອງ. ຜ່ານການສະເໜີແລະ ອາ້ງອີງມານັນ້ ເຫນັ ໄດວ້່າ ແນວຄດິ ແລະການເວົ ້າ ມຄີວາມສໍາຄນັ ທີ ່ ສຸດຕໍ ່ ກບັ ການ ເຄ ່ ອນໄຫວຂອງຄນົ ເຮາົໃນການດໍາລງົຊວີດິຢ່ ູໃນສງັຄມົ ແຕ່ ລະໄລຍະມນັບົ ່ງບອກເຖີງຄຸນສມົ ບດັທດັ ສະນະ, ລະດບັ ວດັ ທະນະທໍາ ຄວາມກາ້ວໜາ້ຂອງຄນົ ເຮາົ ສະນັນ້ ພວກເຮາົເປັນນກັ ຮຽນຄວນໄດຍ້ ກຶ ຖ ເປັນຄະຕປິ ະຈໍາໃຈຢ່ ູສະເໝີ ເພ ່ ອຫ ີກເວັນ້ ຈາກການຜິດພາດທງັໝດົ ທີ ່ ຈະເກດີຂ ້ນກບັ ຕນົ ເອງແລະ ພະຍາຍາມຝ ກຝົນຕນົ ເອງ ເປັນຄນົ ທີ ່ ມສີ ະຕີ ລະວງັຕວົ ຢ່ ູເລອ ຍໆ. ດັ ້ງນັນ້ ມນັ ຈີ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ແລະ ສອດຄ່ ອງແລວ້ ກບັ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າ: “ຢ່ ູຄນົ ດຽວໃຫລ້ ະວງັແນວຄດິ ຢ່ ູ ຮ່ວມມດິໃຫລ້ ະວງັວາຈາ”.

222 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍຄໍາເວົ ້າວ່າ: ຮຽນໜງັສແ ມນຮກັ ຊາດ. ການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນແມ່ ນການຄົນ້ ຄວ້ າຊອກຮູສ້ ິ ່ ງຕ່າງໆເພ ່ ອເພີ ່ມພູນຄວາມຮູຂ້ ອງດນົ ໃຫສູ້ງຂຶ ້ນ, ຄວາມ ຮູ້ ແມ່ນໄດມ້ າຈາກການຮໍ ່າຮຽນ ເພ ່ອຈະນໍາໄປພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫມ້ ຄີວາມຈະເລນີສວີ ໄິລໄປພອ້ ມໆກບັ ປະເທດ ອ ່ນໆ ການພດັທະນາຕນົ ເອງໃຫມ້ ຄີວາມຮູ້ຄວາມສາມາດເພ ່ອປະກອບສ່ວນເຂົ ້າໃນການສາ້ງສາບາ້ນ ເມອ ງມນັແມ່ນໜ້ າທີ ່ຂອງຄນົລາວທຸກຄນົ , ສະນັນ້,ມນັຈຶ ່ ງສອດຄ່ອງແລະຖກ ຕອ້ງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຮຽນໜງັສ ແມ່ນຮກັ ຊາດ, ທຸກຄນົທີ ່ ເກດີມາບນົ ໜາ້ໂລກນີ ້ລວ້ ນແຕ່ຕອ້ງໄດຮ້ ບັການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນທງັນັນ້ ຖາ້ຜູໃ້ດບໍ ່ ໄດຮ້ ບັການສກຶ ສາ ຮໍ ່າຮຽນຄນົ ຜູນ້ ັນ້ກໍ ່ຈະກາຍເປັນຄນົ ທີ ່ ບໍ ່ມຄີວາມຮູ້ຄວາມສາມາດ ແລະ ເປັນຜູທ້ ີ ່ກໜງັສນ ັນ້ເອງ. ກງົກນັຂາ້ມກບັ ຜູທ້ ີ ່ ໄດຮ້ ບັການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນຄນົຜູນ້ ັນ້ກໍຈະມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດ ນໍາພາສາ້ງສາປະເທດຊາດ ໃຫຈ້ ະເລນີກາ້ວໜາ້ໄດ້ບໍ ່ ມໃີຜທີ ່ ຢາກຝາກຝັງທນຶຮອນອນັ ປະເສດີ ແລະ ປະເທດຊາດໄວກ້ ບັຄນົທີ ່ ບໍ ່ມຄີວາມຮູ້ຄວາມສາມາດດອກ, ຄວາມຮູ້ ນັນ້ ເປັນສິ ່ ງທີ ່ ດີແລະ ມນັ ເໝອ ນດັ ່ງແສງສະຫວ່າງນໍ ້າພາຕນົ ໄປສ່ ູຄວາມກາ້ວໜາ້. ຄວາມຮູນ້ ັນ້ ບໍ ່ ສາມາດຊ ້ -ຂາຍຄກ ນັ ກບັສິ ່ ງຂອງຕ່າງໆຕາມທອ້ງຕະຫ າດ, ເຮາົຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນແມ່ນເຮາົມຄີວາມຮູ. ້ ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ເຮາົບໍ ່ ຮຽນເຮາົກໍບໍ ່ ຮູ້ສະ ນັນ້, ພວກເຮາົຢາກມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດບໍ ່ມທີ າງອ ່ນໃດ ມແີຕ່ຮຽນເລ ້ອຍໆເທົ ່ານັນ້ຈຶ ່ ງຈະເຮດັ ໃຫຕ້ ນົ ເອງມຄີວາມຮູ້ ສູງຂຶ ້ນໄປເລ ້ອຍໆດັ ່ງຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າ: ຮຽນແລວ້,ຮຽນອກີ ,ຮຽນ ເລ ້ອຍໆໄປ. ການຮຽນຮູບ້ໍ ່ມວີນັສິ ້ນສຸດ,ບໍ ່ມວີນັທີ ່ຈະພຽງ ພໍເປັນຈກັ ເທ ່ ອ ເພ ່ ອມາປະກອບວຊິ າຊບີບໍ ່ມວີ ຽກເຮດັ ງານທໍານເອງ ເຊິ ່ ງກງົກນັ ກບັ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າຮຽນໜງັສ ແມ່ນຮກັ ຊາດ.ຄນົ ໃນຊາດ ຖາ້ຂາດການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນ ແລວ້ ກໍບໍ ່ ສາມາດນໍາເອາົວທິ ະຍາສາດໄປນໍາພາຜູອ້ ່ນໄດ້ແລະ ບໍ ່ ສາມາດ ແລກປ່ ຽນຄວາມຄດິຄວາມເຫນັ ເຊິ ່ ງກນັ ແລະ ກນັຖາ້ເປັນເຊັ ່ນນັນ້ ປະເທດຊາດຈະບໍ ່ຈະເລນີກາ້ວໜາ້ກບັປະເທດອ ່ນໆ ໄດ. ້ ການຮຽນທີ ່ ແທຈ້ ງິ ການຍກົ ບດົ ບາດຂອງການຮຽນຮູ້ແລະ ຢາກໃຫຕ້ ນົ ເອງມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດ ສະ ຫ າດ ຫ ກັ ແຫ ມ, ມຫີ ວົ ຄດິ ປະດດິສາ້ງໃໝ່ ໆ ຈຶ ່ ງມຄີວາມສໍາເລດັ ໃນໜາ້ທີ ່ການງານໄດ. ້ ການຮຽນແມ່ນການສະ ແຫວງ ຫາ ຄວາມຮູຄ້ ວາມ ສາມາດໃໝ່ ໆ ເພ ່ອຈະມາປັບປຸງຕນົ ເອງໃຫດ້ ຂີ ຶ ້ນ ແລວ້ ນໍາເອາົສິ ່ ງເຫ ົ ່ານັນ້ ໄປພດັທະນາທາງດາ້ນຄວາມ ສາມາດໃຫສູ້ງຂ ້ນ. ການຮຽນຜນົ ດໃີຫເ້ກດີຄວາມຮູ.້ຄວາມສາມາດເພ ່ອນໍາໄປພດັທະນາປະເທດຊາດບາ້ນ ເມອ ງຂອງ ເຮາົໃຫຈ້ ະເລນີຮຸ່ງເຮອ ງ ພອ້ມກນັນັນ້, ການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນເຖງິວ່າຈະຫຍຸງ້ຍາກສບັສນົປານໃດກໍ ຕາມຖາ້ຫາກມຄີວາມ ພະຍາຍາມແລວ້ ແນ່ນອນສິ ່ ງທີ ່ ເຮາົຢາກຮູຢ້າກເຫນັ ຢາກໄດກ້ ໍຈະເປັນຂອງເຮາົ ແລະ ສິ ່ ງ ນັນ້ ແຫ ະມນັຈະເປັນສິ ່ ງເສມີ ສາ້ງຄວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດຂອງເຮາົໃຫສູ້ງຂຶ ້ນເລ ້ອຍໆ ເພ ່ອwpະກອບສ່ ວນ ເຂົ ້າໃນການພດັທະນາປະເທດຊາດຂອງ ເຮາົໃຫບ້ ນັລຸສໍາເລດັຜນົ ໄດ,້ເຖົ ້າແກ່ບູຮານລາວຈຶ ່ ງມຄີໍາເວົ ້າກ່າວໄວວ້່າ: ຄວາມພະຍາຍາມເປັນບໍ ່ ເກດີແຫ່ງຜນົ ສໍາເລດັ ,ມີ ຄວາມພະຍາຍາມຢ່ ູໃສຜນົສໍາເລດັຍ່ອມເກດີຂຶ ້ນຢ່ ູບ່ອນນັນ້ຢ່ າງ ແນ່ນອນ. ຜ່ານການສະເໜີມານັນ້ ຈຶ ່ ງເວົ ້າໄດວ້່າ ການສກຶ ສາຮຽນຮູເ້ປັນສິ ່ ງສໍາຄນັ ທີ ່ ສຸດສໍາລບັ ທຸກຄນົ , ມແີຕ່ ຄນົ ຄວາ ຮຽນເທົ ່ານັນ້ ຈຶ ່ ງຈະສາມາດຍກົ ລະດບັ ຄວາມຮູຂ້ ອງຕນົ ໃຫສູ້ງຂຶ ້ນ ເຊິ ່ ງຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າ ຮຽນໜງັສແ ມ່ນຮກັ ຊາດ ໄດຊ້ ີ ້ໃຫ້ ເຮາົເຫນັ ວ່າການຮຽນມບີດົ ບາດສໍາຄນັ ແລະ ຈໍາເປັນໃນຊວີດິ ຂອງທຸກຄນົ , ໂດຍສະເພາະແມ່ນກັ ຮຽນ ດັ ່ງພວກເຮາົ

223 ຄວນຕັ ້ງໜາ້ເຝິກຝົນຕນົ ເອງໃຫມ້ ຄີວາມຮູ້ຄວາມສາມາດ ຄວາມສະຫ າດຫ ກັ ແຫ ມນທີ ່ ຈ ພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫ້ ຈະເລນີກາ້ວໜາ້ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ແລະ ສອດຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ ໜງັສ ແມ່ນຮກັ ຊາດ.

224 ຫວົບດົ ຈົ ່ງອະທບິ າຍ • ພສິູດ+ ວຈິ ານ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ ຢາເສບຕດິ ເປັນໄພຕໍ ່ຊວີດິ ເປັນຜດິຕໍ ່ສງັຄມົ , ສິ ່ ງມນ ເມາົເປັນສິ ່ ງທີ ່ ບໍ ່ ດຕີ ໍ ່ກບັ ສງັຄມົ ປັດຈບຸ ນັ ຢາເສບຕດິກໍາລງັແຜ່ຫ າຍເປັນສິ ່ ງທໍາລາຍຄວາມສະຫງບົ ສຸກ ຂອງມະນຸດໃນໂລກ ເພາະວ່າຢາເສບຕດິ ເປັນອນັ ຕະລາຍຕໍ ່ກບັຊວີດິຈດິໃຈ ແນວຄດິ ຮ່າງກາຍ ຄອບຄວົ ສງັຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດ ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງສອດຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຢາເສບຕດິ ເປັນໄພຕໍ ່ຊວີດິ ເປັນພດິຕໍ ່ ສງັຄມົ ໂລກມນັກວ້ າງຢ່ າງບໍ ່ມຂີອບເຂດ ຜະລດິ ຕະພນັ ທາງດາ້ນກະສກິ ໍາ ແລະ ອຸດສາຫະກໍາຢ່ າງ ຫ ວງຫ າຍ ເພ ່ອໃຫມ້ ວນມະນຸດໃນໂລກນີ ້ໄດບ້ໍລໂິພກ; ໃນນັນ້ລວມມຜີະລດິຕະພນັທາງດາ້ນວດັຖຸ ແລະ ຈດິໃຈ ເປັນຈາໍ ນວນນບັ ບໍ ່ຖວ້ ນ, ຜະລດິຕະພນັ ເຫ ົ ່ານັນ້ ລວມມທີ ງັອນັ ດີທີ ່ ໃຫຄຸ້ນປະໂຫຍດແກ່ຜູບ້ ໍລໂິພກ ແລະ ມອີນັ ບໍ ່ ດເີຊິ ່ ງເປັນພດິ ໄພໃຫ້ ແກ່ຜູຊ້ ມົ ໃຊກ້ ໍມຢີ່ າງຫ ວງຫ າຍເຊັ ່ນ: ຢາເສບຕດິປັດຈບຸ ນັ ນີມ້ ຢີ່ າງແຜ່ຫ າຍຢ່ ູໃນສງັຄມົ ເຊັ ່ນ: ເຫ ົ ້າປາຮູບ,ຢາຝິ ່ ນ,ຊາ, ເຮ ໂຣອນີ ,ປາຣີຢາບາ້ ແລະ ອ ່ນໆ.ຢາເສບຕດິ ເຫ ົ ່ານັນ້ບາງຊະນດິ ເມ ່ອເສບເຂົ ້າໄປ ແລວ້ ຈະພາໃຫຮ້່າງກາຍອ່ ອນເພຍ ເຢຍ ລ່ອຍ ຊຸດໂຊມ ບໍ ່ມເີຮ ່ອແຮງ ກາຍເປັນຄນົຂີ ້ຄາ້ນມແີຕ່ກນິກບັນອນເຊັ ່ນ: ຢາເສໂຣດນິ ,ຢາບາ້ຊາ.. ຢາເສບຕດິປະເພດນີ ້ ເມ ່ອເສບເຂົ ້າໄປມນັຈະເກດີອາການປິ ່ ນເລົ ່າ ເສຍສະຕິເຮດັ ໃຫຈ້ ດິໃຈບໍ ່ທ່ ຸນທ່ ຽງ ກະວນົກະວາຍໃຈຮາ້ຍ ແລະ ສະແດງ ພດຶຕກິ ໍາອນັບໍ ່ດອີອກມາໃນເວລາຫວົ ເຊັ ່ນ: ບໍ ່ມເີງນິຊ ້ ເກດີການປຸນ້ ຈີ ້ ງດັແງະເອາົວດັຖຸອນັມຄີ່າພາຍໃນຄອບຄວົ ຫ ຂອງ ຜູອ້ ່ ນ ເພ ່ ອໄປຊ ້ຢານັນ້ມາກນິ ,ມາ ເສບ, ບາງປະກດົການທີ ່ ຮາ້ຍແຮງໄປກ່ວານັນ້ເມ ່ອຫວົ ຂຶ ້ນມາແຮງກໍ ່ ເກດີອາລມົ ທີ ່ ບໍ ່ ເພິ ່ ງປາຖະໜາຂຶ ້ນມາເຊັ ່ນ: ມກີ ານຄາດຕະກໍາ ດັ ່ງຢ່ ູແຂວງສະຫວນັ ນະເຂດ ລູກຂໍເງນິພໍ ່ ໄປຊ ້ຢາບາ້ມາເສຍ ພໍ ່ ບໍ ່ ໃຫເ້ກດີ ຄາວຄວາດ ແລວ້ ເອາົມດີມາແທງພໍ ່ ຈນົ ເສຍຊວີດິ ,ແລວ້ ຖອດເອາົແຫວນມຂ ອງພໍ ່ ໄປຂາບເພ ່ອຊ ້ຢາມາເສບ,ຢ່ ູແຂວງພະ ບາງ ໃນວນັທີ12 ມຖິ ຸນາ 2014 ມຊີາວໜ່ ຸມຄນົໜຶ ່ ງທີ ່ວາແຮງເລຍີ ໄປປາດເອາົເດກັ ນອ້ ຍປະມານ 6 ເດອ ນຈາກ ແມ່ຍງິ ຄນົ ໜຶ ່ ງເປັນຕວົ ປະກນັ ເພ ່ອບງັຄບັ ເອາົເງນິ ແລະ ຍງັມຫີ າຍໆກໍລະນບີໍ ່ ເກດີຂຶ ້ນຢ່ ູແຕ່ລະທອ້ງຖິ ່ ນ. ຜນົ ອາ້ຍຂອງສິ ່ ງເສບ ຕດິທີ ່ ສະເໜມີ າຍງັບໍ ່ ພຽງແຕ່ເທົ ່ານັນ້, ສິ ່ ງໜຶ ່ ງທີ ່ ສະແດງໃຫເ້ຫນັ ອາການຈາກການເສບສິ ່ ງເສບ ຕດິນັນ້ ຄກ ານຄວບຄຸມ ສະຕອິ າລມົ ບໍ ່ ໄດເ້ຊັ ່ນ: ການຂບັຂີ ່ລດົ ໄວ ແລວ້ເກດີອຸປະຕເິຫດຕາມທອ້ງຖະໜນົຢ່ າງນບັ ບໍ ່ຖວ້ ນ ສິ ່ ງແຫ ະທີ ່ຫາ ຍໆຄນົ ບໍ ່ ເພິ ່ ງປາຖະໜາຈະໂດຍບງັເອນີ ຫ ເ ຈດຕະນາ ລວ້ ນແຕ່ເກດີຜນົ ເສຍຫາຍຕາມ ມາເຊັ ່ນ: ເສຍຊບັ ສນິ ເງນິ-ຄ,ເສຍເວລາ ເສຍອງົຄະໄວຍນ, ເສຍຊວີດິມມີ າແລວ້ ຢ່ ູຕາມທອ້ງຖິ ່ ນຕ່າງໆຢ່ າງ ຫ ວງຫ າຍ.ນີ ້ແຫ ະເປັນສິ ່ ງຢັ ້ງຢ ນເຖງິຄວາມເປັນໄພຕໍ ່ ຊວີດິຈາກສິ ່ ງເສບຕດິປະເພດຢາບາ້, ນອກຈາກນັນ້ ຍງັ ເປັນຜນົຮາ້ຍຕໍ ່ຄອບຄວົຕ ່ມອກີຕວົຢ່ າງ: ໃນຄອບຄວົຫາກມຄີນົ ຕດິພນັກບັຢາບາ້ ແລະ ອ ່ນໆແລວ້ ຈະເຮດັພາບ ໃນຄອບຄວົບໍ ່ມຄີວາມສະຫງບົ,ສບັສນົວຸນ້ ວາຍ ເຊັ ່ນ: ການອາລະວາດ, ຮາ້ຍກນັລະຫວ່າງພໍ ່ ,ແມ່,ອາ້ຍເອ ້ອຍ ນອ້ງ ແລະ ຄນົ ອ ່ນໆ ດັ ່ງທີ ່ ເຫນັມາແລວ້ ລູກຂາ້ພໍ ່ ,ຕແີມ່, ເອາົດາບແມ່ເພ ່ອບງັຄບັ ເອາົເງນິ ໃນເມ ່ອສະຖາ ປັນຄອບຄວົທີ ່ ເປັນພ ້ນຖານຂອງສງັຄມົ ບໍ ່ມຄີວາມສະຫງບົສຸກແນ່ນອນມນັກໍມຜີນົກະທບົ ເຖງິ ສງັຄມົ ໂດຍລວມ ແລະ ປະເທດຊາດຄ: ປະຊາຊນົ ພບົກບັຄວາມເດອ ດຮອ້ ນ,ບໍ ່ມຄີວາມສະຫງບົ ອນັ ນີ ້ແຫ ະຈຶ ່ ງເວົ ້າວ່າ ສິ ່ ງເສບຕດິ ເປັນພດິ ໄພຕໍ ່ສງັຄມົ , ເກດີມກີ່ ຸມແກງ້ອນັ ຕະພານ,ແກງ້ກວນເມອ ງທີ ່ ສາ້ງຄວາມສບັ ສນົ ຕໍ ່ສງັຄມົ .. ແຕ່ສິ ່ ງທີ ່ ເປັນ ອນັ ຕະລາຍຮາ້ຍແຮງກວ່ານັນ້ ສິ ່ ງເສບຕດິ ປັນຈະໄປຕດັ ຮອນກໍາລງັແຮງຂອງສງັຄມົ ໃຫອ້່ ອນເພຍເປ້ຍລ່ ນຍາໄຈ ແລວ້ ຂາດກໍາລງັພົ ່ນສາ້ງສາບາ້ນເມອ ງເຊັ ່ນ: ກໍາລງັໄວໜ່ ຸມ-ຊາວໜ່ ຸມເປັນກະດູກສນັຫ ງັຂອງຊາດ, ເວົ ້າລວມແລວ້ ຄນົ ທີ ່

225 ພວົ ພນັກບັປາເສບຕດິຈະປະສບົກບັຫ າຍບນັຫາຈນົມຄີໍາເວົ ້າກ່າວຂານກນັວ່າ: ຜູກ້ ນິຕາຍ ຜູຂ້ າຍຕດິ ຄຸກ ທຸກແຫ່ງທຸກ ຜູທ້ ີ ່ລະໃຈແມ່ນພໍ ່ ແມ່ ນີ ້ແຫ ະຄເ ຫດ ແລະ ຜນົຈາກສິ ່ ງເສບຕດິ , ການເສບສິ ່ ງເສບ ຕດິ ເປັນຫ າຍ ແຕ່ການອອກຈາກມນັ ຍາກເຊັ ່ນ: ເມ ່ອຕດິ ແລວ້ ເຮດັ ໃຫຮ້່າງຈ່ອຍຜ່ ອມ ເປັນພະຍາດ ໃນທີ ່ ສຸດ ເສຍຊວີດິ ຍອ້ ນມາແລວ້ ຫ າຍຄນົ , ໃນໄລຍະ ຜ່ານມາມຫີ າຍຄນົຖກ ເຈົ ້າໜາ້ທີ ່ ຈບັ ໄດ້ໄລ່ທນັ ນໍາໄປດດັ ສາ້ງເປັນ ເວລາຫ າຍເດອ ນ,ຫ າຍປີເຮດັ ໃຫເ້ສຍເວລາໃນການ ພດັທະນາຕນົ ເອງ ແລະ ຄອບຄວົ ອນັ ນີ ້ແຫ ະຜນົ ຈາກການ ພວົ ພນັກບັສິ ່ ງເສບຕດິ ເຊັ ່ນ:ເຮດັ ໃຫເ້ສຍອະນາຄດົ ,ເສຍ ຊ ່ ສຽງ,ເສຍວງົຕະກຸນ.ກງົກນັຂາ້ມ ຄນົທີ ່ບໍ ່ຕດິຢາເສບຕດິ ຈະເປັນຄນົທີ ່ມສີຸຂະພາບເຂັມ້ ແຂງ ຮ່າງກາຍອຸດມົ ສມົ ບູນ ນີກ້ ໍ ່ ສະແດງໃຫພ້ ວກເຮາົເຫນັ ວ່າ ຄນົທີ ່ ບໍ ່ຫຍຸງ້ກ່ ຽວ ກບັຢາເສບຕດິ ຈະເຮດັ ໃຫຕ້ ນົ ເອງມອີະນາຄດົທີ ່ ລດົ ໃສ,ສະຫງ່າລາສ,ີ ຈດິໃຈທ່ ຸນທ່ ຽງ ມຄີຸນສມົ ບດັທີ ່ດ, ີມນີໍ ້າໃຈ ຮກັ ຊາດ ຮກັ ບາ້ນເກດີເມອ ງນອນ, ຮກັ ພໍ ່ ແມ່ຄູບາອາຈານ ແລະ ໝ່ເູພ ່ອນທີ ່ ຢ່ ູອອ້ ມຂາ້ງ, ເປັນຄນົທີ ່ ຮູອ້ າ້ຍຮູດ້ ີຈໍາແນກມດົສດັ ຕູໄດ, ້ກໍຈະເຮດັ ໃຫປ້ ະເທດຊາດ ມຄີວາມຈະເລນີສວີ ໄິລ ດັ ່ງຄໍາເວົ ້າ ທີ ່ວ່າ: ສງັຄມົ ສວີໄິລສະຫງບົສຸກ ເມ ່ອທຸກຄນົຫ່າງໄກຢາເສບຕດິ , ເມ ່ອຮູວ້່າຢາເສບຕດິມຜີນົຮາ້ຍຕໍ ່ຊວີດິ ຕໍ ່ສງັຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດແລວ້ ພວກເຮາົຄວນສະກດັກັນ້ ຫ ກີ ລຽ້ງ ແລະ ປ້ອງກນັ ບໍ ່ ໃຫສ້ ິ ່ ງເສບຕດິ ແຜ່ ລາມອອກ ດວ້ ຍການບໍ ່ຫ ງົ ເຊ ່ອຈາກການຊກັ ຊວນຂອງຄນົອ ່ນ, ໂດຍສະເພາະການຈອບອອຍຂອງໝ່ ູໃຫທ້ ດົ ລອງເສບ,ຊ ້ -ຂາຍ, ຈດັສົ ່ງ ເພາະມນັ ເປັນຕົນ້ ເຫດຂອງການຕດິຢາ, ຖາ້ເຮາົເປັນໝ່ ູເລຍີ ເຮາົກໍ ່ຄວນຊ່ ວຍເຫ ອ ເຊັ ່ນ: ອະທບິ າຍໃຫເ້ຂາົຮູ້ຜດິ ໄພຂອງມນັທີ ່ມີ ຜນົທາງລບົຕໍ ່ສຸຂະພາບ,ຕໍ ່ຄອບຄວົ , ສງັຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດ, ເປັນຄນົຢ່ າຫວງັລວຍທາງ ລດັ , ຈົ ່ງເຫນັອະນາຄດົຂອງ ຕນົ ,ເປັນຄນົ ແລວ້ ຢ່ າໃຫເ້ສຍຊາດເກດີ , ຖາ້ຜູໃ້ດພວົ ພນັ ກບັ ສິ ່ ງເສບຕດິ ແລວ້ ມວີນັ ໜຶ ່ ງ ຂາ້ງໜາ້ຈະຕອ້ງ ຫ ັ ່ງນໍ ້າຕາ ແຕ່ ຢາກສະກດັກັນ້ ສິ ່ ງເສບຕດິ ໄດພ້ ວກເຮາົຕອ້ງຈໍາກດັຜູທ້ ີ ່ ຜະລດິ ,ຜູທ້ ີ ່ ຂາຍ,ຜູທ້ ີ ່ ຈາ ໜ່າຍ,ຜູຄ້ ນົ ສົ ່ງໃຫໝ້ ດົ ສິ ້ນໄປ, ສງັຄມົ ຈຶ ່ ງຈະສະຫງບົສຸກ ປອດໄພເມ ່ອໄດສ້ ິ ່ ງເສບຕດິ . ຜ່ານການສະເໜີຄາ້ງອງີ ແລະ ໄຈແ້ຍກມານັນ້ ພວກເຮາົຈຶ ່ ງເຫນັ ວ່າສິ ່ ງເສບຕດິແມ່ນສານເສບຕດິ ຊະນດິໜຶ ່ ງ ທີ ່ມໄີພຕໍ ່ຊວີດິ ມຜີດິຕໍ ່ສງັຄມົ ຢ່ າງຫ ວງຫ າຍ ຖາ້ຜູໃ້ດຫາກພວົພນັກບັສິ ່ ງເສບຕດິແລວ້ ຈະເຮດັ ໃຫຊ້ ວີດິ ກໍຄອ ະນາຄດົ ບໍ ່ ລດົ ໃສ,ກອບຄວົວຸນ້ ວາຍ ສງັຄມົ ບໍ ່ ສະຫງບົສຸກ, ໂດຍສະເພາະກໍາລງັແຮງຂອງສງັຄມົ ຈະ ອ່ ອນເພຍ ເປັຍລ່ ອຍ ສະນັນ້, ພວກເຮາົທີ ່ ເປັນໄວໜ່ ຸມທີ ່ ເປັນກະດູກສນັ ຫ ງັຂອງຊາດຈົ ່ງຫ່າງໄກສິ ່ ງເສບຕດິທງັ ປວງ.ດັ ່ງນັນ້ , ມນັ ຈຶ ່ ງຖ ກຕອ້ ງ ແລະ ສອດຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ສິ ່ ງເສບຕດິ ເປັນໄພຕໍ ່ຊວີດິ ເປັນຜດິຕໍ ່ສງັຄມົ

226 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ເງນິເຕມັ ພາ ບໍ ່ທໍ ່ຜະຫຍາເຕມັ ປູມ. ເງນິເປັນວດັຖຸທີ ່ມຄີໍາສາມາດຈບັຈ່າຍຊ ້ຂາຍ ແລກປ່ ຽນວດັຖຸຕ່າງໆໄດ້ແຕ່ຖາ້ຂາດການປະຢັດມດັທະຍດັ ເຖງິ ຈະມຫີ ວງຫ າຍປານໃດກໍ ່ຕາມມວີນັໜຶ ່ ງຈະໝດົສິ ້ນໄປຢ່ າງແນ່ນອນ. ກງົກນັຂາ້ມຫາກມຜີະຫຍາ ປັນຍາ ກໍຄມ ຄີວາມຮູ້ ຄວາມສາມາດເຕມັ ຕວົແລວ້ກນິ ຫ ໃຊຈ້່າຍບໍ ່ໝດົ ເປັນຈກັ ເທ ່ອ.ດັ ່ງນັນ້ ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ແລະ ສອດຄ່ອງກບັຄໍາສຸພາສດິ ທີ ່ວ່າ: ເງນິເຕມັ ພາ ບໍ ່ທໍ ່ຜະຫຍາເຕມັ ປູມ. ທຸກຄນົ ຢ່ ູໃນໂລກນີ ້ບໍ ່ ອມດໍາລງົຊວີດິຢ່ າງແຕກຕ່າງກນັຈະເປັນສະຖານທີ ່ ,ຖານະທາງດາ້ນເສດຖະກດິ ສະພາບ ແວດລອ້ ມທາງສງັຄມົ ,ອາຊບີ ,ຊນົ ຊັນ້ ແລະ ອ ່ນໆ. ທຸກຄນົ ລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ຕອ້ງການປັດໄຈສີ ່ ຢ່ າງຄ: ເຮອ ນຊານທີ ່ ຢ່ ູອາ ໄສ, ເຄ ່ອງນ່ ຸງຫົ ່ມ,ອາຫານການກນິ ແລະ ຢາປົວພະຍາດ …. ທງັໝດົ ນັນ້ ບາງຄນົກໍໄດມ້ າ ດວ້ ຍການຕົນ້ ນອອກແຮງ ງານທາງຮ່າງກາຍ ແລະ ມນັສະໜອງ ຫ ງັສູຟ້າ້ ໜາ້ດນິ ປັດໄຈທງັສີ ່ຢ່ າງນັນ້ມນັ ຂຶ ້ນກບັຖານະທາງດາ້ນເສດຖະກດິພາຍ ໃນຄອບຄວົ ເຊັ ່ນ:ຜູທ້ ີ ່ ຮັ ່ງມີລໍ ້າລວຍ ທຸກຢ່ າງຈະໄດມ້ າຢ່ າງສມົ ປະສງົ ຕາມຄວາມຕອ້ງການ ເມ ່ອມເີງນິຄໍາກໍສາມາດໄດ້ ເຊັ ່ນ: ເຮອ ນຫ ງັງາມ,ເຄ ່ອງໃຊສ້ ອຍທຸກຊະນດິ , ອາຫານ ການກນິບໍ ່ຫ າຍລດົຊາດ,ລດົລາພາຫະນະ ເວລາເຈບັ ເປັນກໍ ່ຈະ ມສີ ິ ່ ງຊ່ ວຍໜູນໃຫພ້ ົນ້ ຈາກໄພພະຍາດ ແລະ ໂລຄາໄດ້ມຄີໍາເວົ ້າກ່າວຂານກນັມາແຕ່ສະໄໝໃດໆວ່າ: ເງນິປາກໄດ້ໄມ້ ເຮດັ ເຮອ ນງາມ , ໄຮຊ້ ບັ ໂລຄາໄດ້ມຄີໍາເວົ ້າກ່າວຂານກນັມາແຕ່ສະໄໝໃດໆວ່າ: ເງນິປາກໄດ້ໄມເ້ຮດັ ເຮອ ນງາມ , ໄຮ້ ຊບັ ບ ປັນຍາ ໄດສ້ ະຫຍາພາຊບັຫາຍ, ຈາກຄໍາເວົ ້າດັ ່ງກ່າວນີມ້ ນັ ໄດຊ້ ີ ້ໃຫເ້ຫນັ ຄວາມໝາຍຢ່ າງເລກິ ເຊິ ່ ງເພ ່ອໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ໄດຄ້ ົນ້ ຄດຶ ເຂົ ້າໃນການດໍາລງົຊວີດິປະຈໍາວນັ . ຜະຫຍາທນຶຮອນອນັ ລໍ ້າຄ່າທີ ່ ສາມາດຊອກຫາມາໄດດ້ ວ້ ຍ ການຄົນ້ ຄວ້ າ ຮໍ ່າຮຽນ, ສະເພາະເງນີຄໍາເປັນຂອງມຄີ່າກໍຈິ ່ ງຫາກຜູຊ້ ມົ ໃຊບ້ໍ ່ມກີ ານຄດິ ໄລ່ ,ຫ ິ ້ນກນິຟຸມເຟ ອຍ ແລະ ບໍ ່ຮູໜ້ ນູ ໃຊ້ເຖງິຈະ ມຫີ ວງຫ າຍປານໃດກໍຕາມ ມວີນັ ໜຶ ່ ງໃນຕໍ ່ໜາ້ກໍ ່ຈະໝດົ ໄປກໍເປັນໄດ, ້ ກງົກນັຂາ້ມ ຖາ້ມີຜະຫຍາປັນຍາ ຄມ ຄີວາມຮູ້ ຄວາມສາມາດເຕມັ ຫວົ ເຖງິຈະບໍ ່ມເີງນິຄໍາ ເຂາົກໍສາມາດຄົນ້ ຄວ້າຊອກຫາມາໄດບ້ໍ ່ ຫ າຍກໍ ່ຄງົໜອ້ ຍ, ແນ່ນອນຄນົ ເຮາົບໍ ່ ມຜີູໃ້ດດອກທີ ່ ຈະປ່ ອຍໃຫຕ້ ນົ ເອງຕາຍດວ້ ຍຄວາມຫອດຫວີ .ເມ ່ອມຜີ ະຫຍາ ປັນຍາແລວ້ ກໍຍຸທ່າງໃຊຈ້່າຍຂາຍກນິ ຕາມຄວາມສາມາດຂອງຕນົ ຢ່ ູໃນນີ ້ຜະຫຍາແມ່ນໄດມ້ າຈາກການຄົນ້ ຄວ້ າ ວ່າຮຽນ ຢາກມເີງນິມຄີໍາຕອ້ ງຕໍ ່າຮຽນວທິ ີ ຊອກຫາໄຄວຄວ້າ ດວ້ ຍການໝູນໃຊຜ້ ະຫຍາປັນຍາເຂົ ້າໃນສະພາບ ຕວົ ຈງິຕວົ ຢ່ າງ: ພໍ ່ ຄາ້ຊາວຂາຍ ຍອ້ ນເຂາົມປີັນຍາ ໜູນໃຊຊ້ ບັທີ ່ ຕນົມ,ີດອອມປອມໃຊ້ໃນແຕ່ລະມ ້ແຕ່ລະວນັ ບາງຄນົກໍກາຍເປັນຜູຮ້ ັ ່ງມີແຕ່ກງົກນັຂາ້ມ ບາງຄນົ ລງົທນຶ ໃສ່ກດິຈະການໃດໜຶ ່ ງກໍບໍ ່ປະສບົຜນົສໍາເລດັ ຫ ກດິຈະການຫ ົມ້ ຈມົ ຍອ້ນຂາດຂະຫຍານັນ້ເອງ ຢ່ ູໃນນີ ້ຂະຫຍາເປັນຕວົ ຊີ ້ວດັ ອນັ ໜຶ ່ ງຖາ້ໃຜຍຍາຫ າຍແນ່ນອນ ລາຍຮບັກໍຈະສູງກວ່າຜູທ້ ີ ່ມຜີະຫຍາໜອ້ ຍເຊັ ່ນ: ຄູຊັນ້ ໃຫຍ່ ຫ ວ່າຄວາມຮູສູ້ງ ກໍຈະໄດເ້ງນິເດອ ນຫ າຍ ແຕ່ຊັນ້ ນອ້ຍໝາຍເຖງິຄວາມຮູບ້ໍ ່ ສູງກໍຈະໄດເ້ງນິເດອ ນຕໍ ່າກວ່າ ເວົ ້າເຖງິພະນກັ ງານການນໍາຂັນ້ ຕ່າງໆຖາ້ມຄີວາມຮູສູ້ງກໍ ່ຈະໄດຮ້ ບັ ໜາ້ທີ ່ ຕໍາແໜ່ງສູງ ແຕ່ຖາ້ບໍ ່ມຄີວາມຮູກ້ ໍບໍ ່ ສາມາດເປັນການນໍາໄດ້ນີ ້ແຫ ະຄບ ດົ ບາດ ຂອງສະຫຍາປັນຍາ.

227 ຜ່ານການສະເໜມີ ານັນ້ ຈຶ ່ ງເຫນັ ວ່າເງນິຄໍາກໍມບີດົ ບາດສໍາຄນັ ຢ່ ູໃນຊວີດິສງັຄມົ ຖາ້ຂາດເງນິຄໍາກໍບໍ ່ ສາມາດດໍາ ເນນີກດິຈະການຕ່າງໆໄດ. ້ແຕ່ຖາ້ຂາດຜະຫຍາປັນຍາຍິ ່ ງຈະເຮດັ ໃຫຊ້ ວີດິສງັຄມົ ລໍາບາກບດົບາດ ຄວາມສໍາຄນັຂອງສະ ຫຍາມນັສູງກ່ວາເງນິຄໍາ ຖາ້ຂາດຄວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດແລວ້ມເີງນິຄໍາຫ ວງຫ າຍກໍມວີນັ ໜຶ ່ ງຈະໝດົສິ ້ນໄປ; ຜະຫຍາໃຊ້ ຈ່າຍກນິບໍ ່ມວີນັໝດົສິ ້ນເປັນຈກັ ເທ ່ອເຮາົສາມາດໝນູ ໃຊໄ້ດທ້ ຸກສະພາບການ. ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ແລະ ເໝາະສມົ ທີ ່ສຸດກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ເງນິເຕມັ ພາ ບໍ ່ທໍ ່ຜະຫຍາເຕມັ ປູມ.

228 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ + ພສິູດ + ວຈິ ານ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: “ທໍາດໄີວຫ້ າຍຄນົ ເຂາົຊ່າ ທໍາຊົ ່ວນັນ້ເຂາົຍອ້ງກໍ ່ຢ່ າທໍາ” ຢ່ ູໃນສງັຄມົ ໃດກໍ ່ຕາມການເຄ ່ ອນໄຫວປະຈໍາວນັ ເປັນສິ ່ ງຈໍາເປັນ ແລະ ຕອ້ ງການທີ ່ ສຸດເພ ່ ອການດໍາລງົຄງົຢ່ ູ ຂອງມວນມະນຸດ ແນ່ ນອນການເຄ ່ ອນໄຫວເຫ ົ ່ານັນ້ ອາດປາສະຈາກບໍ ່ ໄດເ້ຊິ ່ ງລວມມອີນັ ດີແລະ ອນັ ອ່ ອນທີ ່ ເປັນ ກດົ ເຫນັ ສມົ ຄ່ ູກນັ , ຖາ້ເຮດັ ໄດດ້ ກີ ໍຈະມຄີໍາຍອ້ງຍໍຊມົ ເຊຍີຕາມມາ,ແຕ່ເມ ່ອທໍາສິ ່ ງບໍ ່ ດກີ ໍຈະມທີ າງສຽງວພິ າກວຈິ ານ ຕ່າງໆ ນາໆເກດີ ຂຶ ້ນ, ສະນັນ້ , ຈະເຮດັ ຫຍງັທໍາຫຍງັກໍ ່ຄວນໄດພ້ ຈິ າລະນາໄຕ່ ຕອງໃຫເ້ຖິງຖອງແລວ້ ຈຶ ່ ງລງົ ປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ ດັ ່ງນັນ້ ມນັຈຶ ່ ງສອດຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ ທໍາດໄີວຫ້ າຍຄນົ ເຂາົຊ່າ ທໍາຊົ ່ວນັນ້ເຂາົຍອ້ງກໍຢ່ າທໍາ. ຄດ ັ ່ງທີ ່ ພວກເຮາົຮູນ້ໍາກນັ ແລວ້ ວ່າທຸກຄນົ ທີ ່ ເກດີມາບນົ ໜາ້ໂລກນີ ້ຍ່ ອມໄດເ້ຄ ່ອນໄຫວດາ້ນຕ່າງໆເພ ່ອ ຄວາມ ຄງົຢ່ ູຂອງຕນົ ນບັແຕ່ວຽກນອ້ຍຫາວຽກໃຫຍ່, ວຽກງ່າຍຫາວຽກຍາກ,ແຕ່ຕໍາຫາສູງຕາມແຕ່ລະດບັຂອງ ວຽກນັນ້ໆ...ຢ່ ູ ໃນການເຄ ່ ອນໄຫວເຫ ົ ່ານັນ້ ຍ່ ອມມຜີ ົນຕາມມາຢ່ າງຈະແຈງ້ໃນຮູບແບບຕ່າງໆໂດຍມຜີນົ ກະທບົ ເຖິງ ຄນົ ເຮາົຢ່ າງແນ່ ນອນໃນນັນ້ ລວມມທີ ງັດາ້ນດ, ີດາ້ນອ່ ອນ ຂໍຜ້ ດິ ພາດ ຂໍບ້ ກົ ຜ່ ອງ ໜອ້ ຍຫ າຍແຕກຕ່າງ ກນັ ເຊິ ່ ງມນັ ຂຶ ້ນກບັ ແອບເຂດ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຂອງຄນົ ຜູນ້ ັນ້ ເຊັ ່ນ: ພະນກັ ງານ,ທະຫານ,ຕໍາຫ ວດ, ພໍ ່ ຄາ້ຊາວ ຂາຍ,ຊາວນາ,ຊາວສວນ,ມະກອນ .....ຢ່ ູໃນນີຖ້ າ້ແອບເຂດຄວາມຮບັຜດິຊອບຂອງຄນົຕໍ ່ການເຄ ່ອນໄຫວວຽກ ງານນັນ້ນອ້ຍຄວາມດກີ ໍຈະມໜີ ອ້ ຍ,ຄວາມ ຜິດພາດຍກົ ຜ່ ອງ ຫ ຈດຸ ອ່ ອນກໍຈະມໜີ ອ້ ຍ. ກງົກນັ ຂາ້ມຖາ້ຂອບເຂດຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບກວ້ າງຂວາງ ຫ ໃຫຍ່ ໂຕ ຄວາມດກີ ໍ ່ຈະມຫີ າຍ ໄປຄຽງຄ່ ູກນັນັນ້ ຈດຸ ອ່ ອນ ຂໍຜ້ ດິພາດ ຫ ຂໍ ້ຍກົ ຜ່ ອງກໍຈະມເີໝອ ນກນັ .ແນ່ນອນຄວາມບາງຄັ ້ງກໍ ຈະຖກ ຍອ້ງຍໍຫ ອາດເບິ ່ ງບໍ ່ ເຫນັຊໍ ້າ ແຕ່ຈດຸ ຜ່ອນຂໍ ້ຜດິພາດ ຂໍບ້ ກົ ຜ່ອງແມ່ນຈະເກບັກໍາໄດດ້ ີແລວ້ກໍຖກ ສງັຄມົ ວພິ າກ ວຈິ ານ, ໃສ່ຮາ້ຍປາ້ຍສຕີ່າງໆນາໆດັ ່ງ ສຸພາສດິບູຮານລາວກ່າວໄວວ້່າ: ດສີາມປີບໍ ່ພົນ້ ຄ່າສອກ ໜາ້ຊົ ່ວສາມມ ພ້ ົນ້ ອອກຄ່າ ວາ ຫ ບໍ ່ ແມ່ນຈະໄດ້ດສີະເໝໄີປ ແຕ່ທໍາຊົ ່ວໄດດ້ມີ ຖີ ມົ ໄປກໍມີນີ ້ແຫ ະຄ ທາດແທ້ແລະ ປາກດົການຂອງສງັຄມົ ທີ ່ຍງັມີ ຢ່ ູ, ການກະ ທໍາຄວາມດມີ ນັແສນຍາກລໍາບາກ ແຕ່ການທໍາຊົ ່ວນັນ້ມນັ ງ່າຍແສນງ່າຍເພ ່ອນກບັປອກກວ້ ຍ.. ແຕ່ທຸກຄນົ ກໍຄວນທໍາດໄີວ້ຫ ກີ ເວັນ້ ການທໍາຊົ ່ວ ມຄີໍາເວົ ້າກ່າວຂານກນັ ໄວວ້່າ: ດປີ ະດບັກາຍໄວໃ້ຫເ້ຮອ ງຮອງ ດກີ່ວາ ເຮດັ ສິ ່ ງຊົ ່ວ ມວົໝອງຮ່າງກາຍຈະດໍາແຫ . ້ ການກະທໍາຄວາມດເີຖງິວ່າສງັຄມົ ບໍ ່ ຮບັ ຮູບ້ ໍ ່ ຍອ້ງບໍ ່ ສນັ ລະເສນີ ຄງົມີໜຶ ່ ງໃນຂາ້ງໜາ້ ສງັ ຄມົ ຄງົມຕີາສະຫວ່າງແຈງ້ເຫນັ ໄດຄ້ ວາມທີ ່ກະທໍາມານັນ້, ເຖົ ້າແກ່ບູຮານເພິ ່ນໄດກ້່າວໄວ້ວ່າ: ຄວາມດກີ ອ້ ນຄໍາ ເຖງິຈະ ຕກົ ຢ່ ູໃນສິ ່ ງທີ ່ ເປີເປ ້ອນເຊັ ່ນ: ຂີ ້ອກີທີ ່ ເນົ ່າເຫນັ ເມ ່ອເອາົມາລາ້ງສ່ວຍ ສດັ ປີຄວາມມຄີຸນຄ່າຂອງກໍຍງັບໍ ່ ສູນສິ ້ນ ນີ ້ປຽບຄ ຄວາມດມີ ນັແມ່ນລດັຈະ ເຖງິຈະບໍ ່ມສີ ິ ່ ງຕອບແທນກໍຕາມ ຈົ ່ງ ສບ ຕໍ ່ທໍາຄວາມດຕີ ໍ ່ ໄປເລ ້ອຍໆ...... ກງົກນັຂາ້ມ ຫາກມີ ຄນົ ມາຍຸຍງົສົ ່ງເສມີ ໃຫກ້ ະທໍາໃນສິ ່ ງທີ ່ ບໍ ່ ດີຈຶ ່ ງໄດໃ້ຊ້ວຈິ າລະນະຍານຕກຶ ຕອງປັນຫານັນ້ ໃຫເ້ລກິ ເຊິ ່ ງເຖິງຖອງຢ່ າງລະ ອຽດຖີ ່ຖວ້ ນເສຍກ່ອນ ແລວ້ ສມົ ຄວນກະທໍາຈຶ ່ ງ ລງົມປ ະຕບິດັ ;ແຕ່ຫາກໄຕ່ຕອງເບິ ່ ງແລວ້ເຫນັວ່າບໍ ່ສມົ ຄວນກະທໍາກໍ ່ຢ່ າ ກະທໍາເລຍີ ເພາະມນັຈະເກດີມຜີນົກະທບົ ຕໍ ່ຕນົ ເອງ ແລະ ສງັຄມົ ກໍຄວນຫ ກີ ເວັນ້ເຊັ ່ນ: ການລກັ ຊບັພນົລະເມອ ງ,ການ ຄາ້ຄນົ ,ການຄາ້ຂາຍສິ ່ ງທີ ່ ຜດິກບັກດົ ໝາຍບາ້ນເມອ ງ,ການຫ ິ ້ນກນິແບບຟຸມເຟ ອຍ,ການຕວົ ະຕົມ້ ,ການສໍລ້ າດທງັຫ ວງ ຫ ວງທງັຫລາດ,ການຂມົ ຂ ່ນ ອານາຈານ ແລະ ອ ່ນໆ.ເຖງິເຂາົຈະຍອ້ງຍໍ ຫ ເ ຂາົຈະໃຫລ້ າງວນັ ອນັ ງດົງາມເທົ ່າໃດກໍຕາມ ຈົ ່ງຫ ກີ ເວັນ້ ຢ່ າໄດ້ຕກົ ເປັນທາດຂອງເງນິ-ຄໍາ, ຄນົ ເຮາົເກດີມາເປັນມະນຸດພຽງຄັ ້ງດຽວ ຊວີດິ ເປັນຂອງມຄີໍາອນັ ໃຫຍ່

229 ຫ ວງ ເຮາົຈົ ່ງເປັນເຈົ ້າການຊວີດິຂອງຕນົ ເອງ ຢ່ າໃຫຄ້ ນົອ ່ນຈງູດງັເໝອ ນດັ ່ງ ງວົ,ຄວາຍ,ມາ້..ເພ ່ອໄດມ້ າຄເ ງນິ-ຄໍາ ຢ່ ູບ່ອນ ນີ ້ແຫ ະຈຶ ່ ງເວົ ້າໄດວ້່າ: ຫາຊົ ່ວນັນ້ເຂາົຍອ້ງກໍຢ່ າທໍາ ໃນອະດດີຜ່ານມາມຄີນົ ຈໍານວນບໍ ່ ໜອ້ ຍທີ ່ ໄດຕ້ ກົ ເປັນທາດ ຂອງເງນິ ຄໍາຢ່ າງບໍ ່ ຄດິ ເຫນັ ຄຸນຄ່າຂອງຊວີດິ ແລະ ປະເທດຊາດບາ້ນເມອ ງ ຕວົ ຢ່ າງ ພວກປະຕກິ ານຂວາຈດັ ວຽງຈນັທີ ່ ເປັນລູກ ແຫ ງ້ຕນີມໃ ຫແ້ກ່ພວກຈກັ ກະພດັ ລ່າເມອ ງຂຶ ້ນແບບໃໝ່ ເຊັ ່ນ: ຜຸຍ ຊະນະນກິ ອນ,ບຸນອູມ້ ນະ ຈໍາປາສກັ ພູມີໜໍ ່ ສະ ຫວນັ , ວ່າງປາວ ແoາ ສງິວງົສາ,ໂງ່ນ ຊະນະນກິ ອນ ແລະ ຜູອ້ ່ນໆ ຈໍານວນຄນົ ເຫ ົ ່ານີ ້ ເຫນັ ແກ່ເງນິຄໍາ,ບດົຖາບນັດາສກັ ແລວ້ ລມ ທຸກສິ ່ ງທຸກຢ່ າງ ຂາດນໍ ້າໃຈຮກັ ຊາດ,ຮກັ ບາ້ນເກດີເມອ ງນອນ, ລມ ປະຊາຊນົຄນົລາວ ແລວ້ ປະຕບິດັຕາມຄໍາສັ ່ງ ຂອງພວກຈກັ ກະພດັ ຄ: ລງົມເ ຊັ ່ນຂາ້ປະຊາຊນົ ລາວຜູທ້ ີ ່ ຮກັ ຊາດ, ປະຊາຊນົ ຜູທ້ ີ ່ ສະໜບັ ສະໜູນການປະຕວິດັ ເຊັ ່ ນ:ຈບັ ຜູນ້ໍາເຂົ ້າຄຸກ ທີ ່ ໂພນເຄງັຈາໍ ນວນ 16 ທ່ານ, ຂາ້ທ່ານ ກນິມິ ພນົ ເສນາ ເຊິ ່ ງເປັນຜູໜ້ ຶ ່ ງ ທີ ່ ເຫນັດເີຫນັພອ້ມໃຫມ້ ສີນັ ຕພິ າບ ຢ່ ູລາວ ແລະ ຜູອ້ ່ນໆ.ນອກຈາກນັນ້ ຍງັມກີ່ ຸມຄນົ ໜຶ ່ ງສະແຫວງຫາຄວາມຮັ ່ງມຢີ່ າງຂາດນໍ ້າໃຈມະນຸດສະທໍາ ຄໍຂາບສິ ່ ງ ເສບຕດິ ຕ່າງໆເຊັ ່ນ: ຢາ ຫ ປາ ເຮໂຣອນິ ,ຊາ ທີ ່ ກດົ ໝາຍຕອ້ ງຫາ້ມ, ຈໍານວນຄນົ ເຫ ົ ່ານີ ້ໃນທີ ່ ສຸດກໍຖ ກເຈົ ້າໜາ້ທີ ່ ບາ້ນ ເມອ ງຈບັ ໄດໄ້ລ່ທນັ ເອາໄປ ົ ດດັ ສາ້ງຢ່ ູສູນຕ່າງໆເຊັ ່ນ ສູນສມົ ສະຫງ່າ,ດອນທາ້ວ,ດອນນາງ,ຄຸກ ເປັນເວລາຫ າຍປີ. ຍອ້ ນ ຕກົ ເປັນທາດຂອງ ຄນົ ອ ່ ນທີ ່ຫວງັຜນົ ຕອບແທນເງນິ-ຊານັນ້ ເອງ. ບນັ ຫາໜຶ ່ ງອກີ ການສບັ ບໍ ່ ຄວາມເພ ່ ອຫວງັຜົນຕອບ ແທນໃນ ສິ ່ ງໃດສິ ່ ງໜຶ ່ ງ ຖາ້ຫາກເປັນມະນຸດທີ ່ ແທຈ້ງິກໍ ່ຄວນໄດຄ້ ດິ ໄລ່ ເບີ ່ ງຜນົ ໄດຜ້ ນົ ເສຍ ແນວໃດທີ ່ ຈະຕາມມາເສຍ ກ່ອນ ເຮາົບໍ ່ຄວນເປັນຄນັໜາ້ໄວ້ຫ ງັຫ ອກເພ ່ອຫວງັດແີຕ່ຕນົ ໂຄ່ນລົມ້ ນອ ່ນ, ຖາ້ເປັນຄນົແບບນີມ້ ະຫາຊນົ ເຂາົຈະ ເວົ ້າ ວ່າ: ເຈົ ້າ - ທ່ານເປັນຄນົ ເຫນັ ແກ່ຜນົ ປະໂຫຍດສ່ ວນຕວົ ເປັນໃຫຍ່ ດັ ່ງສຸພາສດິ ບູຮານລາວກ່າວໄວວ້່າ: ເອາົ ຕວົ ລອດ ເປັນຍອດດີຫ ຕໍ ່ ໂຕເອງຄວາ້ ແດ່ ຊົ ່ວໃຫຄ້ ນົອ ່ນ. ຜ່ານການສະເໜ,ີຄາ້ງຫ ກັ ຖານຕວົ ຈງິ ແລະ ໂຈແ້ຍກຢ່ າງມເີຫດຜນົ ມານັນ້ ຈຶ ່ ງເຫນັ ໄດວ້່າ ທຸກການກະ ຢ່ ູໃນ ສງັຄມົ ຍ່ອມມຜີນົ ກະທບົ ຕໍ ່ມະນຸດຢ່ າງແນ່ນອນ,ເພາວ່າການເຄ ່ອນໄຫວ ການກະທໍານັນ້ ແມ່ນ ກດົ ເກນຂອງການຄງົຕວົ ຂອງມະນຸດ ຫາກບໍ ່ມກີ ານເຄ ່ອນໄຫວແລວ້ ມະນຸດຈະຄງົຕວົ ໄດແ້ນວໃດ ແຕ່ ຄວນຄວາມ ຫ ກີ ເວັນ້ຄວາມຊົ ່ວທງັປວງ, ມຄີຸນຄ່າແກ່ຕວົ ຊົ ່ວພາຕວົມວົໝອງ ດັ ່ງນັນ້ ຄວນ ປະພດຶປະຕບິດັ ໃນສິ ່ ງທີ ່ຖກ ຕອ້ງ ແລະ ເປັນທໍາ ມນັຈຶ ່ ງສອດຄ່ ອງ ແລະ ເໝາຍສມົ ກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຫໍາດໄີວ້ຫ າຍຄນົ ເຂາົຊ່າ ທ່າຊົ ່ວນັນ້ເຂາົຍອ້ງກໍ ່ຢ່ າທໍາ.

230 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ນກັ ຮຽນທີ ່ດຕີອ້ງເປັນຜູທ້ ີ ່ມລີະບຽບວໄິນ ແລະ ຮໍ ່າຮຽນເກັ ່ງ. ການຮຽນເປັນສິ ່ ງສໍາຄນັ ແລະ ຈໍາເປັນໃນຊວີດິ ,ແຕ່ ຢາກໃຫກ້ ານຮຽນສໍາເລດັ ຜນົ ຕອ້ງປະກອບດວ້ ຍ ຫ າຍໆ ປັດໄຈ, ໃນນັນ້ ປັດໄຈສໍາຄນັ ຄຕ ອ້ງມລີະບຽບວໄິນດ,ີເຂັມ້ ງວດ ແລະ ຕັ ້ງໜາ້ການຮຽນຈຶ ່ ງຈະ ກາຍເປັນນກັ ຮຽນດໄີດ, ້ ສະນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງເໝາະສມົ ແລະ ສອດຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ນກັ ຮຽນທີ ່ດຕີອ້ງ ເປັນຜູທ້ ີ ່ມລີະບຽບວໄິນດີແລະ ຮໍ ່າຮຽນເກັ ່ງ. ດັ ່ງທີ ່ຮບັຮູນ້ໍາກນັແລວ້ ວ່າ ໃນຂະບວນວວິດັຂອງການຮຽນແມ່ນຂະບວນການຫນັປ່ ຽນວຖິ ຊີວີດິຂອງຄນົຜູ້ໜຶ ່ ງ ຄນົ ເຮາົເກດີມາໃຜໆກໍຢາກມຄີວາມກາ້ວໜາ້,ຢາກມຄີວາມກາ້ວໜາ້ຕອ້ງໄດຮ້ໍ ່າຮຽນ,ການຮໍ ່າຮຽນຕອ້ງເລີ ່ມ ແຕ່ນອ້ ຍ ຫາໃຫຍ່ ,ແຕ່ງ່າຍຫາຍາກ, ແຕ່ຕໍາທາຕຸງ, ການຮຽນການປະຕວິດັ ລບົ ລາ້ງຄວາມໂງ່ຈາ້ຫ າ້ຫ ງັ ຫ ເ ວົ ້າ ຄວາມໜຶ ່ ງວ່າ ການ ຮຽນເປັນຂໍກະແຈໄຂປະຕູໄປສ່ ູແສງສະຫວ່າງ ແນ່ ນອນຢາກປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ກໍ ່ຕອ້ງໄດ້ເຝິກຝົນຫ ໍ ່ຫ ອມຕນົ ເອງໃນ ທຸກດາ້ນເປັນຕົນ້ ດາ້ນລະບຽບວໄິນ ແລະ ຄວາມອດົ ທນົ , ລະບຽບວໄິນແມ່ນຂໍບ້ ງັຄບັ ໃຫທ້ ຸກຄນົ ຕອ້ ງປະຕບິ ດັ ເພ ່ອ ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮອ້ ຍ,ຄວາມສວຍງາມຢ່ ູໃນສງັຄມົ ກໍຄ ໃນຫອ້ງຮຽນ ແລະ ໂຮງຮຽນ, ທຸກໆໂຮງຮຽນໃນທົ ່ວ ປະເທດຈະແມ່ນຢ່ ູໃນເມອ ງ ຫ ຊນົນະບດົ ພູດອຍ ລວ້ ນແຕ່ຕອ້ງມລະບຽບ ີ ວໄິນທງັນັນ້ ຫາກວ່ານກັ ຮຽນຄນົ ໃດຕັ ້ງໜ້ າປະຕບິດັ ລະບຽບວໄິນ ມນັ ເປັນການເຝິກຝົນຕນົ ເອງໃຫເ້ປັນຄນົທີ ່ມີລະບຽບວໄິນ ແລວ້ ຈະເກດີຄວາມດຄີວາມງາມ ຂ ້ນແກ່ຕນົ ສະເໝ, ີກງົກນັຂາ້ມຫາກບໍ ່ມລີະບຽບວໄິນແລວ້ມນັກໍ ່ ໃຫເ້ກດີຄວາມສບັສນົວຸນ້ ວາຍຂຶ ້ນຕວົຢ່ າງ:ເວລາຄູຂຶ ້ນ ມດິສອນຫາກນກັ ຮຽນບໍ ່ ຍອມປະຕບິ ດັ ລະບຽບວໄິນໃນ ການຮຽນແລວ້ ໃນຊົ ່ ວໂມງນັນ້ ກໍ ່ຈະເຮດັ ໃຫປ້ ະສດິທພິ າບ ການສອນ-ການຮຽນບໍ ່ ໄດຮ້ ບັ ຜນົ ເທົ ່າທີ ່ ຄວນເຊັ ່ນ:ໃນ ຫອ້ງ ມ 3 ທາ້ວ....ຍອມປະຕບິດັ ລະບຽບວໄິນຂອງຫອ້ງໃນທີ ່ ສຸດຜນົ ການຮຽນຂອງລາວກໍບໍ ່ ປະສບົຜນົ ສໍາ ເລດັ ໄດຄ້ : ການສອບເສງັເລ ່ອນຊັນ້ ຫ ຈ ບົຊັນ້ ບໍ ່ ໄດ້ເລຍີຄາ້ງຫອ້ງເກົ ່າ, ກງົ ກບັຄໍາສຸພາສດິບູຮານລາວກ່າວໄວ້ວ່າ: ເຮດັພາດໄຟໄໝເ້ລົ ້າເຂົ ້າ, ຫາກວ່າເປັນເຊັ ່ນນີ ້ ເຖງິຈະຍກົ ຍາ້ຍໄປຮຽນຢ່ ູໂຮງຮຽນ ໃດກໍຕາມຜູກ້່ ຽວກໍຈະ ສາ້ງຄວາມສບັ ສນົ ສ ່ອມເສຍໃຫແ້ກ່ ໂຮງຮຽນນັນ້ ດັ ່ງນັນ້ເຮາົຕອ້ງເປັນເຈົ ້າການປະຕບິດັລະບຽບ ວໄິນຢ່ າງເຂັມ້ ງວດ ຢ່ າໃຫລ້ ະບຽບເປັນເຈົ ້າຟັງຄບັຕນົ ເອງ. ໄປຄຽງຄ່ ູກນັນັນ້ ຢາກໃຫກ້ ານຮຽນປະລບັ ຜນົ ສໍາເລດັ ນອກຈາກມລີະບຽບວໄິນດແີລວ້ ຍງັບໍ ່ທນັ ພຽງພໍ ເທ ່ ອ ເຮາົຕອ້ງເປັນຜູທ້ ີ ່ມກັ ຄົນ້ ຄວ້ າຮໍ ່າຮຽນຢ່ ູສະເໝ, ີເວລາຄູສດິສອນ,ອະທບິ າຍບດົ ຮຽນຕອ້ງຕັ ້ງໃຈຟັງຢ່ າງຈດົຈໍ ່ . ຈດົກ່າຍ ບດົ ຮຽນໃຫຄ້ ບົຖວ້ ນ, ຖາມຄູເມ ່ອຕນົ ເອງບໍ ່ ເຂົ ້າໃຈເພ ່ ອໃຫບ້ ນັຫາຕ່າງໆທີ ່ ຄນົ ບໍ ່ ເຂົ ້າໃຈນັນ້ ກາຍເປັນ ປັນຫາຈະແຈງ້, ຊດັ ເຈນ,ຈ ່ຈໍາໄດດ້ ີດັ ່ງສຸພາສດິລາວກ່າວໄວວ້່າ: ມາບໍ ່ ໄດຄ້ ວາມຮູ້ອາຍບໍ ່ ໄດບ້ ດົຮຽນ. ການຮຽນບໍ ່ ແມ່ນຈະອ່ານພຽງຄັ ້ງ ດຽວ,ຂຽນຄັ ້ງດຽວຈະປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ໂລດ ຕອ້ ງຜ່ານເວລາຍາວນານ ຫຍຸງ້ຍາກສບັ ສນົ ,ຫ າຍຄັ ້ງພໍສມົ ຄວນ ແລະ ຕັ ້ງໃຈຮຽນຈຶ ່ ງໄປເຖງິເປົ ້າໝາຍໄດດ້ ັ ່ງເຊັ ່ນ: ທ່ານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ອະດດີ ເລຂາທກິ ານໃຫຍ່ພກັ ປະຊາຊນົ ປະຕວິ ດັ ລາວ,ອະດດີປະທານປະເທດ ສ ປ ປ ລາວເພິ ່ນມີຄວາມສາມາດປາກເວົ ້າພາສາຕ່າງປະເທດໄດຫ້ າຍພາສານັນ້ ໃນເວລາ ຮໍ ່າຮຽນເພິ ່ນຕັ ້ງໜາ້ຄົນ້ ຄວ້າຢ່ າງເອາົຈງິ ເອາົຈງັຢ່ ູທງັພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ ບໍ ່ ປ່ ອຍປະເວລາໃຫລ້່ ວງເລຍີ ໄປຢ່ າງໄຮ້ ຄ່າ ເພິ ່ ນຖ ອຸດມົ ຄະຕທິ ີ ່ ວ່າ: ຮຽນຈຶ ່ ງຮູຈ້ ຶ ່ ງມຄີວາມສາມາດ,ມຄີວາມສາມາດຈຶ ່ ງເຮດັ ໄດ້ເຮດັ ໄດຈ້ ັ ່ງປະສບົ ຜົນເລັດ.

231 ສະນັນ້,ການຮຽນມີຄວາມສໍາຄນັທີ ່ ສຸດຕໍ ່ທຸກຊວີດິ ຫາກຜູໃ້ດໃຝ່ ຫາການສກຶ ສາ,ຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນ ແນ່ນອນຈະມຄີວາມ ກາ້ວໜາ້ບໍ ່ຫ າຍ ກໍຄງົໜອ້ ຍ ແລະ ກໍ ່ດກີ່ວາທີ ່ ບໍ ່ ຮຽນ ຫ ເວົ ້າຢ່ າງໜຶ ່ ງ ຖາ້ຕັ ້ງຕໍ ່ການຮຽນກໍສາມາດຂບັ ໄລ່ ຄວາມໂງ່ຈາ້ຫ າ້ ຫ ງັໃຫ້ຫ່າງໄກຈາກຕນົ ໄດ, ້ກງົກນັຂາ້ມຫາກບໍ ່ ຕັ ້ງໃຈຮໍ ່າຮຽນກໍຈະກາຍເປັນຄນົທໍຖ້ ອຍ,ເສຍເວລາໄປຊ ່ໆ.ເວລາກວດ ກາ ສອບເສງັກໍຈະໄດຄ້ ະແນນຈາກການກວດກາ ແລະ ຕອບເສງັນັນ້ ມນັ ໄດຊ້ ີ ້ໃຫເ້ຫນັ ຜົນຂອງພດຶ ຕກິ ໍາໃນ ການຮໍ ່າ ຮຽນ.ໃນສ່ ູມ ້ນີ ້ສງັຄມົ ຂະຫຍາຍຕວົ ກາ້ວໜາ້ນໍາໃຊເ້ທກັ ໂນໂລຊທີ ີ ່ທນັ ໄໝເຂົ ້າໃນການເຮດັ ວຽກໃນທຸກ ຂງົເຂດວຽກ ງານ ຫາກວ່າບໍ ່ມລີ ະດບັ ການສກຶ ສາທີ ່ ແນ່ ນອນໃນລະດບັ ໃດໜຶ ່ ງກໍຈະກາຍເປັນຄນົ ຫວ່າງງານ,ເປັນຄນົ ທີ ່ ສງັຄມົ ບໍ ່ ໃຫ້ ຄວາມສໍາຄນັ ,ບໍ ່ ໃຫຄ້ ວາມໄວວ້າງໃຈ ສງັຄມົ .ໃນທີ ່ສຸດກໍເປັນຄນົ ໂລເລກາຍເປັນມານຂອງ ຜ່ານການສະເໜພີສິູດ, ວເິຄາະ ມານັນ້ ຈຶ ່ ງເຫນັ ໄດວ້່າການມລີະບຽບວໄິນດມີ ນັຈະເຮດັ ໃຫຕ້ ນົ ເອງເປັນ ຜູທ້ ີ ່ມີ ລະບຽບວໄິນແລວ້ ເກດີຄວາມງດົງາມແກ່ຕນົ ເອງ ໂດຍສະເພາະຕໍ ່ການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນ ຫາກຂາດລະບຽບ ວໄິນກໍຈະບໍ ່ ປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ໄດ. ້ ການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນມນັກໍສຸດທີ ່ ສໍາຄນັ ເປັນຢ່ າງຍິ ່ ງ ແລະຂາດບໍ ່ ໄດ້ຫາກວ່າ ຕັ ້ງຕໍ ່ ເອາົໃຈໃສ່ການ ຮຽນດວ້ ຍຄວາມອດົ ທນົ ແນ່ ນອນກໍ ່ຈະກາຍເປັນນກັ ຮຽນດີ,ຮຽນເກັ ່ງຂອງໂຮງຮຽນແລະສງັຄມົ ໄດ້ດັ ່ງນັນ້ ,ມນັ ຈຶ ່ ງ ສອດຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ນກັ ຮຽນທີ ່ດຕີອ້ງເປັນຜູມ້ ລີະບຽບວໄິນດີແລະ ຮຽນເກັ ່ງ.

232 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຄວນອະນຸລກັ ການນ່ ຸງຖຂ ອງແມ່ຍງິລາວ. ການນ່ ຸງຖເ ປັນວດັທະນະທໍາຢ່ າງໜຶ ່ ງຂອງແຕ່ລະຊາດ ແຕ່ລະພາສາ ເວົ ້າລວມແມ່ນແມ່ຍງິທີ ່ ເປັນສນັ ຍະລກັ ຜູ້ ໃຫກ້ ໍາເນດີມະນຸດ ໂດຍສະເພາະແມ່ນແມ່ຍງິລາວເຊິ ່ ງປ່ ູຍ່າ ຕາຍາຍເປັນຜູສ້ າ້ງວດັ ທະນະທໍາການ ນ່ ຸງຖ ທີ ່ ງດົງາມເປັນ ເລດີມາຫ າຍ ເຊັ ່ນຄນົມາແລວ້ ດັ ່ງນັນ້, ແມ່ຍງິລາວໃນປັດຈບຸ ນັ ຄວນອະນຸລກັ ຮກັ ສາການນ່ ຸງ ຖທ ີ ່ ເປັນຄວາມສວຍງາມ ຂອງແມ່ຍງິລາວໄວໃ້ຫຄ້ງົຢ່ ູກບັຊາດລາວຕະຫ ອດໄປ. ປັດຈບຸ ນັ ນີ ້ ເຊິ ່ ງເປັນຍຸກແຫ່ງໂລກາພວິດັ , ຍຸກແຫ່ງຂໍມ້ ູນຂ່າວສານ, ຍຸກແຫ່ງການປ່ ຽນແປງທາງດາ້ນ ເຕກັ ໂນ ໂລຊທີ ີ ່ທນັ ສະໄໝ ໃນນີ ້ຢາກເວົ ້າເຖງິການນ່ ຸງຖຂ ອງແມ່ຍງິລາວເຮາົ ໂດຍສະເພາະກໍແມ່ນການນ່ ຸງສິ ້ນ ແອວ ແອວລອຍ ຕາມກະແສນຍິມົ ເຊິ ່ ງປາກດົ ເຫນັບາງກຸ່ມຄນົຢ່ ູຕາມສະຖານທີ ່ ຕ່າງໆເຊັ ່ນ: ໂຮງຮຽນ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລ ແລະ ສະຖານ ທີ ່ອ ່ນໆ ການນ່ ຸງຖເ ປັນສິ ່ ງສໍາຄນັທີ ່ ສຸດຕໍ ່ກບັຄນົ ເຮາົ ຕັ ້ງແຕ່ປ່ ູຍ່າຕາຍາຍສບ ຫອດມາແຕ່ດກຶ ດໍາບນັຈນົມາຮອດປັດຈບຸ ນັ ເຫນັວ່າຍງັຮກັ ສາໄວໄ້ດດ້ເີປັນສ່ວນຫ າຍ ມພີຽງແຕ່ສ່ວນໃດສ່ວນ ໜຶ ່ ງເທົ ່ານັນ້ທີ ່ປ່ ອຍປະລະເລຍີ ແລະ ເຮດັ ໄປຕາມໃຈ ຕນົ ເອງ, ການນ່ ຸງຖໃ ນເມ ່ອກ່ອນແມ່ຍງິລາວແມ່ນປະຕບິດັ ຕາມວດັຫນະທໍາລາວເຊັ ່ນ: ການນ່ ຸງຖເ ວລາແຕ່ງດອງ, ເຂົ ້າ ວດັ ຟັງທໍາ.... ການນ່ ຸງຖແ ບບໃດຂໍໃຫຖ້ ກ ຕອ້ງ ຕາມກາລະເທສະ ເໝາະສມົ ພໍດພີ ໍງາມສມົ ກບັ ເປັນແມ່ຍງິລາວ, ແຕ່ມາ ຮອດປັດຈບຸ ນັ ເຫນັວ່າ ຍງັມແີມ່ຍງິລາວ ບາງກ່ ຸມຄນົ ຍງັນ່ ຸງໂສງ້ເຂົ ້າວດັກໍມ, ີອນັນີກ້ ໍ ່ຖວ ່າຜດິຕໍ ່ວດັທະນະທໍາຂອງລາວ. ເມ ່ອເວົ ້າເຖງິການນ່ງຸ ສິ ້ນ ຕາມການປາກດົ ເຫນັຕວົຈງິຂອງໄວໜ່ ຸມນກັ ຮຽນ, ນກັ ສກຶ ສາມະຫາວທິ ະຍາໄລ ບາງກຸ່ມກໍາລງັ ເຫີ ່ ໄປຕາມກະແສນຍິມົ ອນັທີ ່ມາແຮງ, ລອກແບບຈາກປະເທດບາ້ນໃກເ້ຮອ ນຄຽງຫ າຍພໍສມົ ຄວນ ໂດຍສະເພາະການ ນ່ ຸງສິ ້ນແອວຈນົສະໂພກ ອນັທີ ່ ເພິ ່ນເອີ ້ນວ່າ: ແນວຕໍ ່ ຫ ແອວລອຍ. ການນ່ ຸງແບບນີ ້ຜ່ານມາເຫນັວ່າມບີາງສ່ວນຍງັຝ ນຕໍ ່ ຄວາມເປັນຈງິໂດຍບໍ ່ ຄໍານງຶເຖງິສາຍຕາຜູທ້ ີ ່ກໍາລງັເບິ ່ ງຄນົ ເຮາົມຫີ າຍຄວາມຄດິ ຫ າຍທດັ ສະນະທີ ່ ແຕກຕ່າງກນັ ໄປ, ເຂາົ ເຈົ ້າຄດິວ່າຈະເຮດັ ໃຫຕ້ ນົ ເອງມຄີວາມ ໝັນ້ ໃຈ, ໂດດເດັ ່ນຕະຫ ອດເວລາແຕ່ເຖງິຢ່ າງກໍຕາມເຮາົເປັນຄນົ ລາວ ໂດຍສະ ເພາະແມ່ຍງິລາວກໍ ່ຕອ້ ງຮກັ ສາ ວດັ ທະນະທໍາລາວໄວ້ຄວນນ່ ຸງຖ ໃຫຖ້ ກຕອ້ ງຕາມກາລະເທສະ ພໍເໝາະພໍຄວນ ເຊິ ່ ງ ບນັຫາດັ ່ງກ່າວແມ່ນ ປາກດົການຫຍໍທ້ ໍຮູ້ບແບບໜຶ ່ ງທີ ່ ເກດີຂຶ ້ນຢ່ ູໃນສງັຄມົ ລາວຂອງພວກເຮາົ, ສະນັນ້ ເຮາົເປັນຄນົລາວ, ເປັນໄວໜ່ ຸມ ໄວສກຶ ສາ ທີ ່ກໍາລງັເປັນໜໍ ່ ແໜງຂອງປະເທດຊາດ ຄວນຮກັ ສາວດັທະນະທໍາ, ຮດີຄອງປະເພນກີ ານນ່ ຸງຖທ ີ ່ ເປັນ ເຫ ົ ່ານັນ້ ໃຫໝ້ ດົສິ ້ນໄປ. ປັດຈບຸ ນັ ຄນົຕ່າງປະເທດເຂົ ້າມາປະເທດເຮາົຢ່ າງຫ ວງຫ າຍ, ສະນັນ້ ເພ ່ອເຮດັ ໃຫແ້ຂກຕ່າງດາ້ວທາ້ວ ຕ່າງແດນ ໄດເ້ຫນັ ວດັທະນະທໍາອນັ ດງີາມຂອງຊາດລາວບໍ ່ ພຽງແຕ່ການນ່ ຸງຖ ເທົ ່ານັນ້ ຍງັມວີດັທະນະທໍາອ ່ນໆ ອກີຫ າຍຢ່ າງ ເພ ່ອ ໃຫເ້ປັນທີ ່ ຍອມຮບັ ຂອງແຂກຕ່າງດາ້ວທີ ່ ເຂົ ້າມາທ່ ຽວຊມົ ກໍຄ ມາຢ້ຽມຢາມປະເທດເຮາົ ເຊິ ່ ງ ອນັ ນັນ້ ສ່ ວນຫ າຍແມ່ນ ຄນົ ລາວເຮາົໝດົທຸກຄນົ ຕອ້ງພອ້ ມພາກນັ ເຮດັ ພາກນັປະຕບິດັ ຈຶ ່ ງຈະເກດີ ເປັນຈຶ ່ ງໄດມ້ ີສຸພາສດິລາວບູຮານໄດສ້ ອນໄວ້ ວ່າ: ພາສາບອກຊາດ ມາລະຍາດບອກຕະກຸນ ຫ ເສຍມາລະຍາດ ເທົ ່າກບັ ເສດ ຊາດເກດິ.

233 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ ບໍ ່ສຸດ + ວຈິ ານ ຄາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຄ່າຂອງຄນົ ຄນົ ເຮາົເປັນສດິທີ ່ປະເສດີທີ ່ ເກດີຂຶ ້ນມາບນົ ໂລກໜ່ວຍດຽວກນັ ຕ່າງແຕ່ວ່າຖສ ນັຊາດ ແລະພາສາປາກເວົ ້າ, ຂດີ ຂຽນແຕກຕ່າງກນັ ເທົ ່ານັນ້, ແຕ່ເປັນຫຍງັຈຶ ່ ງເກດີມກີ ານຄໍລດັ ເອາົປຽບ ແລະ ບຽດບຽນເຊິ ່ ງກນັ ແລະ ກນັ ນັນ້ ກໍ ່ຍອ້ ນ ຍງັບໍ ່ ເຖງິບຸນຄ່າຂອງຄນົ ແລະ ທດັສະນະໃນການເບິ ່ ງຕ່າງກນັນັນ້ເອງ. ປະຊາຊນົລາວບູຮານໄດປ້ ະດດິແຕ່ງເປັນຄໍາສຸພາສດິ ເພິ ່ນບອກໃຫຮູ້ຄຸ້ນຄ່າຂອງຕນົວ່າ: ຫນົທາງພສິູດມາ້ ການ ເວລາພສິູດຄນົ , ປາກຈະຮູວ້່າຄນົ ເຮາົຜູໃ້ດຜູໜ້ ຶ ່ ງເປັນແນວໃດ ດີຊົ ່ວ ມນີດິໄສໃຈກໍແນວໃດ ມນັຈະສະແດງອອກຢ່ ູ ທີ ່ ການກະທໍາ ການປະພດຶ ຫ ແມ່ນການເຮດັ ຕວົ ຈງິນັນ້ ສິ ່ ງນັນ້ ແຫ ະເປັນການພສິ ູດໃຫເ້ຫນັ ເຖີງທາດແທ້ຄຸນຄ່າຂອງ ຄນົ ຜູໜ້ ຶ ່ ງ.ຕາມທໍາມະດາຄນົ ເຮາົກ່ອນຈະຮູ້ແລະ ເຂົ ້າໃຈກນັ ໄດກ້ ໍ ່ຕອ້ງຮ່ ວມເຮດັ ວຽກ, ຮ່ ວມທດົ ສອບວຽກງານຮ່ ວມ ສນົທະນາ ຈຶ ່ ງຈະຮູວ້່າບຸກຄນົ ນັນ້ມຄີວາມສາມາດ ແລະ ສະຫ ຽວສະຫ າດພຽງໃດ. ເຮາົຕອ້ງເຂົ ້າໃຈວ່າ: ຄນົທີ ່ມາ ເຮດັ ວຽກແມ່ນມຄີວາມຫວງັເພ ່ ອຄວາມກາ້ວໜາ້, ມຄີວາມສຸກໃນຊວີດິ ແລະ ເປັນທີ ່ ຮກັ ນບັຖ ຂອງຄນົ ໃນສງັຄມົ ແລະ ເພ ່ ອນໆທີ ່ ຮ່ ວມວຽກຮ່ ວມງານດວ້ ຍກນັ ດັ ່ງນັນ້ , ບຸກຄນົ ທີ ່ ເປັນຫວົ ໜາ້ວຽກງານນັນ້ ໆຕອ້ ງໄດພ້ ດັ ທະນາຕນົ ເອງຫ າຍ ດາ້ນເປັນຕົນ້ ແມ່ນດາ້ນແນວຄດິຄເ ປົ ່ ນອ ່ນໃຫເ້ປັນຄນົທີ ່ມຄີ່າແຕ່ ບໍ ່ ຄວນມອງຂວ້າມ ຈຶ ່ ງຈະເຮດັ ໃຫວ້ ຽກ ງານເປັນໄປ ໄດ້ແລະ ພະນກັ ງານທີ ່ ຢ່ ູໃນການຄຸມ້ ຄອງເບິ ່ ງແຍງຂອງຕນົ ຈຶ ່ ງຈະມຄີວາມສຸກ, ໝາຍຄວາມວ່າໃຫໄ້ດ້ທງັວຽກ ແລະ ໄດທ້ ງັຄນົ ພອ້ ມ ສຸພາສດິລາວບູຮານກ່າວໄວວ້່າ: ດນິຂອງຕນົ ຢ່ ູທີ ່ ຜນົ ຂອງງານ ບໍ ່ ແມ່ນວ່າຄ່າຂອງຄນົ ຢ່ ູ ທີ ່ ຄນົ ຂອງໃຜ ຂອງມນັ ຫ ກ່ ຸມຂອງຕນົ . ສະນັນ້, ທຸກໆຄນົຢາກໃຫຕ້ ນົ ເອງກາຍເປັນຄນົທີ ່ມຄີຸນຄ່າກໍ ່ຕອ້ງປະຕບິດັຫ າຍໆຢ່ າງໃຫໄ້ດເ້ຊັ ່ນ:ຕອ້ງມຄີວາມ ເຊ ່ອໝັນ້ ຕນົ ເອງວ່າທຸກໆວຽກງານທີ ່ ຈະເຮດັນັນ້ຕອ້ງເຮດັ ໄດຢ້່ າງແນ່ນອນໝາຍຄວາມວ່າຕອ້ງມຄີວາມຕດັສນິ ໃຈສູງຕອ້ງພດັທະ ນາຕນົ ເອງຢ່ ູເລ ້ອຍໆບໍ ່ ຍອມຢຸດຢ່ ູພຽງແຕ່ຄນົ ເກົ ່າ,ເຮດັ ວຽກດວ້ ຍຄວາມຕັ ້ງໃຈ ແລະ ມຄີວາມຫວງັ ສູງ ຫ ມຈີນິຕະນາ ການທີ ່ດ,ີຕອ້ງເປັນຄນົທີ ່ອ່ ອນນອ້ມຖ່ ອມຕນົ , ຮບັຍງັຄວາມຄດິທີ ່ດີຫ ຄໍາຕຊິມົ ຈາກຄນົອອ້ມຂາ້ງ ຫ ມະຫາຊນົ ແລວ້ ນໍາເອາົມາຄດິນັນ້ ມາພຈິ າລະນາແກໄ້ຂຄນົ ໃດທີ ່ອວດຕນົ ເອງວ່າຕທິ ຸກເລ ່ອງກໍດີໃນນັນ້ ກໍາລງັຂຸດຂຸມຝັງສນົ ເອງແລວ້ ຫ ເປັນຄນົທີ ່ ສະຫ າດໜອ້ ຍ.ການຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນມນັປຽບດັ ່ງທວນໄຟທີ ່ ໃຫແ້ສງສະຫວ່າງ ຫ ເວົ ້າຢ່ າງໜຶ ່ ງ ການຮຽນເປັນ ການເພີ ່ມ ສະມດັຕະພາບຂອງການຮບັ ຮູໂ້ລກອນັກວ້າງໃຫຍ່ ໄພສານນັນ້ເອງ, ແຕ່ການຮບັ ຮູຄ້ ນົ ໃຜຄນົ ນັນ້ ແມ່ນການ ເຫນັ ແກ່ຕວົ ແລະ ບໍ ່ ຄວນມພີດຶ ຕກິ ໍາແບບນີ ້ ເພາະສງັຄມົ ເຂາົຈະວຈິ ານ. ການເບິ ່ ງຂອງຕນົ ຕວົ ຈງິ ແມ່ນ ລດັ ຖະ ທໍາ ແມ່ນວທິ ະຍາສາດ ທີ ່ທຸກຄນົ ຍ່ອມຮບັ ຮູ,້ດັ ່ງສຸພາສດິລາວກ່າວໄວວ້່າ: ຢ່ າຫນັ ແຕ່ໜາ້ແຄ່ງຕນົ ເອງ ຫ ເສັນ້ ຜມົ ບງັ ຜູເ້ຂາົ ການລງົໃກຊ້ ດິຕດິແທດກບັມະຫາຊນົ ເຮາົຈະເຫນັ ໄດຄ້ ວາມຕອ້ງການ ແລະ ຮບັ ຮູຕ້ ວົ ຈງິຫ າຍທີ ່ ສຸດ, ຄວນ ຫ ກີ ເວັນ້ ມນັຫາທີ ່ວ່າ: ເຂາົເວົ ້າແບບນັນ້ ຫ ໄດຍ້ ນິຄນົອ ່ນເວົ ້າແບບນີ ້ , ໂດຍສະເພາະຜູທ້ ີ ່ ເປັນການຈດັຕັ ້ງຕອ້ງເປັນເສາົ ຫ ກັ ທີ ່ ແໜ້ ນແກ່ ນຂອງຄົນທັງຫ າຍ ເພາະເຂົາເຫ ົ ່ານັນ້ ອາສທ່ານເປັນຫູ ເປັນຕາ ເປັນກະບອກສຽງໃຫແ້ ກ່ ເຂົາເຈົ ້າ; ຖາ້ທ່ານມີ ທດັສະນະເອນອຽງເບ ້ອງໃດເບ ້ອງໜຶ ່ ງທ່ານຈະຂາດຄວາມສດັທາຈາກມະຫາຊນົ ແລະ ສງັຄມົ ຢ່ າງ ແນ່ນອນ.

234 ຜ່ານການນໍາສະເໜອີາ້ງອງີ ແລະ ໄຈແຍກມານັນ້ຈີ ່ ງເຫນັວ່າ ຄນົ ເປັນອງົປະກອບສງັຄມົ ໃນການເຮດັ ວຽກງານ ຖາ້ຢາກໄດວ້ ຽກນຕອ້ງມສີາຍຕາເບິ ່ ງຄນົຢ່ າງສດັຈະວພິ າກ ແລະ ໜນູ ໃຊນ້ເຂົ ້າໃນແຕ່ລະວຽກງານ ໃຫເ້ໝາະສມົ , ຄວນ ຫ ກີ ລ່ ຽງບນັຫາໃນຕວົ ກຸມກ່ອນ ພກັ ພວກ ມກັ ງ່າຍ ແລະ ຕອ້ງຮບັ ຮູຄຸ້ນຄ່າຂອງແຕ່ລະຄນົ ຢ່ າງຖກ ຕອ້ງ ຢ່ າມອງເຫນັ ແຕ່ພຽງດາ້ນດຽວ ໂດຍສະເພາະຢ່ າເຫນັ ແຕ່ຕົນ້ ຈດຸ ອ່ອນ ມນັຈະດຜ່ ອນຄວາມ ລາວຫນັ ຂອງຄນົ , ສະນັນ້, ຈຶ ່ ງມນີະໂນ ສໍານກຶ ,ມສີດັຈະທໍາ ແລະ ຮບັຮູຄຸ້ນຄ່າຂອງແຕ່ລະຄນົຢ່ າງພາວະວໄິສ, ສງັຄມົ ຈຶ ່ ງຈະມຄີວາມສວີໄິລ ແລະ ສະຫງບົສຸກ.

235 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ+ພສິູດ ແລະ ວຈິ ານ ບນັຫາທີ ່ວ່າ: ໂຮງຮຽນເປັນມບ່ອນຜະລດິຄວາມເປັນທໍາ ຜະລດິຄວາມຮູ້ແລະ ປຸງແຕ່ງຄນົຢ່ າງແທຈ້ງິ. ຈະຢ່ ູໃນສງັຄມົ ໃດກໍ ່ຕາມ ຄນົ ເຮາົຈະມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດ ມສີາຍຕາເບິ ່ ງກວ້າງມອງໄກມີຄວາມຮູຜ້ ດິ ຮູ້ ຖກ ຕູ້ມຄີວາມເປັນທໍາຢ່ ູໃນໃຈໄດ້ກໍຕໍ ່ ເມ ່ອຄນົ ເຮາົກໍຕອ້ງໄດຜ້່ານການສກຶ ສາອບົ ຮມົ ບົ ່ມເຜາບ ຈາກໂຮງຮຽນທີ ່ ເປັນ ສະຖານອບົຮມົ ສາ້ງກໍ ່ໃຫເ້ກດີສິ ່ ງເຫ ົ ່ານັນ້ມາໄດ, ້ ດັ ່ງນັນ້ ມນັຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ສອດຄ່ອງ ແລະ ເໝາະສມົ ກບັສດັຈະທໍາທີ ່ວ່າ: ໂຮງຮຽນເປັນບ່ອນຜະລດິຄວາມເປັນ ທໍາ,ຜະລດິຄວາມຮູ້ແລະ ປຸງແຕ່ງຄນົຢ່ າງແທຈ້ງິ ກໍຄດ ັ ່ງທີ ່ ພວກເຮາົຮບັ ຮູ້ແລະ ເຂົ ້າໃຈນໍາກນັ ແລວ້ ວ່າ ທຸກຄນົ ທີ ່ ເກດີມາບນົ ໜາ້ໂລກນີ ້ລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ມາ ກບັ ຄວາມໂງ່ຈາ້ຫ າ້ຫ ງັທງັນັນ້ ຜ່ານຈາກການເຕບີ ໃຫຍ່ ຂະຫຍາຍຕວົ ມາເປັນລໍາດບັ ເຊັ ່ນ: ຈາກເບາົໄວກາ້ວຂຶ ້ນມາ ເປັນໄວ ອາຍຸຮຽນ,ໄວໜ່ ຸມ,ໄວກາງຄນົ ແລະ ໄວຊະລາ....ຕອ້ງໄດຜ້່ານການຮຽນຮູທ້ ງັໝດົ ຈາກສງັຄມົ ນບັທງັລະ ຖາບນັ ຄອບ ຄວົ ແລະ ສະຖາບນັ ການສກຶ ສາຂັນ້ ຕ່າງໆເຊິ ່ ງລວມທງັໂຮງຮຽນສາມນັ ,ໂຮງຮຽນວຊິ າຊບີ , ວທິ ະຍາໄລ ແລະ ມະຫາ ວທິ ະຍາໄລ....ຈາກບ່ອນນີ ້ສາມາດເວົ ້າໄດວ້່າຢ່ ູຕາມໂຮງຮຽນສາມນັຕ່າງໆກໍມຫີ ກັ ສູດການຮຽນ-ການຖ່າຍທອດຄວາມ ຮູໃ້ຫໃ້ນແຕ່ລະຂັນ້ເຊັ ່ນ:ຂັນ້ອະນຸບານ-ລຽ້ງເດກັ ,ຂັນ້ປະຖມົ ,ຂັນ້ມດັທະຍມົ ຕົນ້ ຢາບ;ໂຮງຮຽນວຊິ -ຊບີຕ່າງໆເຊັ ່ນ: ນວິ ທະຍາໄລ ແລະ ຂັນ້ມະຫາວທິ ະຍາໄລ, ໃນຈດຸ ປະສງົເປົ ້າໝາຍລວມ ຂອງການຜດິສອນ ຮໍ ່າຮຽນ ແມ່ນເພ ່ອເພີ ່ມຄວາມ ຮູຄ້ ວາມສາມາດໃຫແ້ກ່ຄນົ ໃນສງັຄມົ ເພ ່ອກາຍມາເປັນກໍາລງັ ແຮງຂອງສງັຄມົ ເຂົ ້າໃນການພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫ້ ຈະເລນີກາ້ວໜາ້ ຖາ້ຫາກປະຕເິສດການສກຶ ສາແລວ້ ຄນົຢ່ ູໃນສງັຄມົ ກໍຈະກາຍເປັນຄນົ ໂງ່ຈາ້ຫ າ້ຫ ງັ, ຂາດຄວາມຮູຄ້ ວາມ ສາມາດຕັ ້ງຢ່ ູໃນລະບອບເກົ ່າສະໄໝຈກັກະພດັລ່າເມອ ງຂຶ ້ນແບບເກົ ່າເຂົ ້າມາຮຸກຮານລາວມຄີນົຖກ ຫງເຖງິ 95% ຍອ້ນ ພວກເຂາົບໍ ່ ໄດສ້ ົ ່ງເສມີ ວຽກງານ ການສກຶ ສາຢ່ າງກວ້າງຂວາງ,ຝະຊາຊນົ ລາວຈໍານວນຫ ວງຫ າຍບໍ ່ ໄດຮ້ ບັ ການສກຶ ສາຈຶ ່ ງ ເປັນຕົນ້ ເຫດເຮດັ ໃຫ້ປະຊາຊນົ ລາວກກ ໜງັສ ຕາມສະຖຕິມິ ເີຖງິ 95% ໝາຍຄວາມວ່າໃນຮອ້ ຍຄນົ ມຄີນົກກ ໜງັສ ເຖງິ 5 ຄນົ . ພາຍຫ ງັປະເທດຊາດໄດຮ້ ບັ ການປົດປ່ ອຍແລວ້ ພກັ -ລດັ ຖະບານໄດມ້ ອງກວ້າງເຫນັ ໄກຕໍ ່ອະນາຄດົ ຂອງ ປະ ເທດຊາດ ກໍຄວ ຖິ ີຊວີດິຂອງປະຊາຊນົ ລາວ ເພິ ່ນຈຶ ່ ງມແີນວທາງນະໂຍບາຍຢ່ າງລະອຽດຈະແຈງ້ກ່ ຽວກບັວຽກ ງານສກຶ ສາຄ: ວຽກງານສກຶ ສາຕອ້ງໄປກ່ອນວຽກງານຄນົບາດກາ້ວໜຶ ່ ງ,ວຽກງານສກຶ ສາຕອ້ງເປັນໃຈກາງໃຫແ້ກ່ ວຽກງານອ ່ນໆ. ຈາກນັນ້, ຈຶ ່ ງໄດມ້ ກີ ານຂະຫຍາຍໂຮງຮຽນລງົສ່ ູຊນົ ນະບດົ ໃຫທ້ ົ ່ວເຖິງ ເຮດັ ໃຫເ້ດກັ ໃນເກນອາຍຸ ຮຽນໃຫໄ້ດຮ້ໍ ່າຮຽນ ໃນຊັນ້ ປະຖມົ ,ມດັທະຍມົ ຕອນຕົນ້ ແລະ ຕອນປາຍຢ່ າງສບ ເນ ່ອງມາຈນົ ເຖງິທຸກວນັ ນີ ້ນອກຈາກລະບບົ ສາມນັສກຶ ສາ ແລວ້ ພກັ -ລດັຖະບານ ກໍຄ ກະຊວງສກຶ ສາຍງັໄດຈ້ ດັຕັ ້ງໃຫມ້ ກີ ານຮຽນ-ການ ສອນແບບປະຊາສກຶ ສາຕ ່ມອກີ ໃນຂອບ ເຂດທົ ່ ວປະເທດເພ ່ ອລບົ ລາ້ງຄວາມກກ ໜງັສຂ ອງປະຊາຊນົ ລາວຂຶ ້ນ ຢ່ າງເປັນຮູບປະທໍາ ຕກົ ມາຮອດຊຸມປີ80 ໃນ ສະຕະວດັທີx ຈຶ ່ ງສາມາດລບົລາ້ງຄວາມກກ ໜງັສຂ ອງ ປະຊາຊນົ ໄດຈ້າໍ ນວນໜຶ ່ ງ ອກີ ບນັຫາໜຶ ່ ງການສດິສອນ-ຮຽນຢ່ ູ ໃນແຕ່ລະຊັນ້,ແຕ່ລະຂັນ້ນັນ້ບໍ ່ ໄດສ້ ດິສອນ ຄວາມຮູພ້ ຽງແຕ່ດາ້ນດຽວເທົ ່ານັນ້ ຍງັໄດສ້ ະສມົ ຄວາມຮູດ້າ້ນສນິທໍາຕ ່ມອກີ ເພ ່ ອເຮັດໃຫຄ້ ົນຢ່ ູໃນສັງຄົມທີ ່ ດໍາລົງ ຊີວິດຮ່ ວມກັນຢ່ າງສະຫງບົສຸກ ຕອ້ ງໃຫກ້ ຽດ ເຄົາລົບເຊິ ່ ງກັນ ແລະ ກັນ,

236 ປາສະຈາກການອາຄາດບາດໝາງ. ລບົ ລາຂາ້ຟັນກນັ ໝາຍວ່າທຸກຄນົ ຕອ້ງດໍາລງົຊວີດິແບບມຄວາມສຸກ ີ ແລະ ເປັນລະ ບຽບຮຽບຮອ້ ຍ. ຕວົຢ່ າງ: ໂຮງຮຽນລາມນັກໍ ່ຕອ້ງມລີະບຽບວໄິນ ທຸກຄນົຕອ້ງເຄາົລບົກດົ ກໍຄຂ ໍບ້ງັຄບັນັນ້ຢ່ າງເຄັ ່ງຄດັ ,ເມ ່ອໃຫຍ່ ຂຶ ້ນມາ ກໍຕອ້ງໄດສ້ ກຶ ສາກດົໝາຍບາ້ນເມອ ງ ເຊິ ່ ງເປັນຂໍບ້ງັຄບັທຸກຄນົ ຕອ້ງໄດປ້ ະຕບິດັ ຢ່ າງເຂັມ້ ງວດ ແລະ ເທົ ່າ ທຽມກນັ . ກງົ ກນັຂາ້ມຢ່ ູໃນສງັຄມົ ຫາກຂາດຄຸນນະທໍາ,ຂາດສນິລະທໍາ,ຂາດລະບຽບວໄິນ, ບໍ ່ມກີ ານໃຫກ້ ຽດແກ່ ກນັ ແລວ້ ສງັຄມົ ນັນ້ ຈະເປັນແນວໃດ? ແນ່ ນອນການເດໄພພປິ ັດຕ່າງໆຕໍ ່ ສງັຄມົ ຈະເກດີຂຶ ້ນມາຢ່ າງຫ ວງຫ າຍ ເຊັ ່ນ: ການຂາ້ຟັນລນັ ແທງ, ການລ່ວງລະເມດີສດິທ, ິການເອາົປຽບເອາົລດັ ,ການຈາໍ ແນກເຊິ ່ ງກນັ ແລະ ກນັ ...... ສິ ່ ງເຫ ົ ່ານີ ້ຈະລະງບັໄດກ້ ໍ ່ຕໍ ່ ເມ ່ອທຸກ ຄນົ ມສີນິທໍາປະຈໍາໃຈ ຢາກໃຫຄ້ ນົ ມສີນິທໍາປະຈໍາໃຈຕອ້ ງໄດຮ້ ບັ ການສກຶ ສາ ອບົ ຮມົ ຈາກໂຮງຮຽນ, ຈາກສະຖາບນັ ການສກຶ ສາອ ່ ນໆທີ ່ ເປັນແຫ່ ງ ເປັນບໍ ່ ປ່ າເພິ ່ ນຈຶ ່ ງຈະເກດີຂຶ ້ນໄດ.້ສນິ ເປັນ ນາມມະທໍາເຊິ ່ ງສະແດງອອກທາງດາ້ນຈດິໃຈ ແລະ ການກະທໍາສອງຢ່ າງນີ ້ຕອ້ງຄວບຄ່ ູກນັ ໄປ ຂອງຄນົ ຢ່ ູໃນ ສງັຄມົ ເປັນຕົນ້ ໃນຂັນ້ ການນໍາ ການປົກຄອງຕອ້ງມສີນິ ທໍາປະຈາໍ ໃຈລະເໝເີພ ່ອຄຸມ້ ຄອງສງັຄມົ ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ ຫາກຂາດສນິທໍາແລວ້ ສງັຄມົ ຈະເກດີຄວາມສບັສນົວຸນ້ ວາຍຂຶ ້ນ, ບໍ ່ມຄີວາມສະຫງບົສຸກ ປະຊາຊນົ ຈະເດອ ດຮອ້ ນ ຢ່ າງແນ່ນອນ. ຄວາມຮູ້ແລະ ສນິ ເປັນໄມຫ້ າວດັ ແທກເຖງິທາດແທ້ ຂອງຄນົ , ຫາກຂາດສິ ່ ງໃດສິ ່ ງໜຶ ່ ງ ຄນົ ຜູນ້ ັນ້ກໍ ່ຈະບໍ ່ຄບົຖວ້ ນສມົ ບູນ ທງັໝດົນັນ້ ແມ່ນໂຮງຮຽນເປັນບ່ອນຜະລດິ ແລະ ກໍ ່ສາ້ງຂຶ ້ນມາ. ຜ່ານການສະເໜ, ີອາ້ງອງີ ວເິຄານ ແລະ ໄຈແ້ຍກມານັນ້ ຈຶ ່ ງສາມາດສະຫຸ ບໄດວ້່າຄນົ ເຮາົຈະມຄີວາມ ຮູຄ້ ວາມ ສາມາດ ແລະ ມຄີວາມເປັນລະດບັ ໃດໜຶ ່ ງນັນ້ ຕອ້ງໄດຜ້່ານການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນຈາກໂຮງຮຽນເປັນ ບ່ອນຫ ໍ ່ຫ ອມໃຫຢ້່ າງ ແນ່ນອນ ຫາກບໍ ່ມໂີຮງຮຽນຄນົ ເຮາົກໍຈະບໍ ່ມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດ ແລະ ຈະບໍ ່ມສີນິທໍາປະ ຈາໍ ໃຈເລຍີ.ຈາກບ່ອນນີ ້ຈຶ ່ ງ ຢັ ້ງຢ ນໄດວ້່າ: ໂຮງຮຽນເປັນບ່ອນຜະລດິຄວາມເປັນທໍາ,ຜະລດິຄວາມຮູ້ແລະ ປຸງ ແຕ່ງຄນົຢ່ າງແທຈ້ງິ.

237 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ການຊິ ້ນໍາທີ ່ມສີລີະປະພາໃຫວ້ ຽກງານກາ້ວສ່ ູຄວາມສໍາເລດັ . ທຸກໆວຽກງານທີ ່ຈດັຕັ ້ງປະຕບິດັ ໄດຮ້ ບັຜນົດນີ ັນ້ ນອກຈາກເຫນການດີມງີບົປະມານ ແລະ ຜູຈ້ ດັຕັ ້ງ ປະຕບິດັ ເກັ ່ງແລວ້ ປັດໄຈໜຶ ່ ງທີ ່ ຂາດບໍ ່ ໄດກ້ ໍແມ່ນການຊີ ້ນໍານໍາພາຕນິ ັນ້ ເອງ ການຊີ ້ນໍານໍາພາດແີມ່ນມາຈາກການ ປະສບົການ ມີ ຄວາມເຂົ ້າອກົ ເຂົ ້າໃຈໃນວຽກງານນັນ້ ຢ່ າງໜກັ ແໜນ້ ເລກິ ເຊິ ່ ງໃນລະດບັທີ ່ ແນ່ນອນ ດັ ່ງນັນ້ ມນັ ຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ເໝາະສມົ ກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ ການຊີ ້ນໍາມສີລິະປະ ພາໃຫວ້ ຽກງານກາ້ວສ່ ູຄວາມສໍາເລດັ . ຄດ ັ ່ງທີ ່ ພວກເຮາົໄດຮູ້ນ້ໍາກນັ ແລວ້ ວ່າ ທຸກໆວຽກງານຢ່ ູໃນສງັຄມົ ຈະປະສບົ ຜນົ ສໍາເລດັ ໄດຕ້ ອ້ງມກີ ານຊີ ້ນໍາ ນໍາ ພາຈາກການຈດັ ຕັ ້ງທີ ່ ຂຶ ້ນກບັ ວຽກງານນັນ້ ໂດຍມຜີູນ້ ໍາເປັນຫວົ ໜາ້ ການທີ ່ ຈະເປັນຜູຊ້ ີ ້ນໍາໄດດ້ ນີ ັນ້ ມນັກໍບໍ ່ ແມ່ນ ເລ ່ ອງ ງ່າຍຕາມພໍປານໃດ. ບຸກຄະລາກອນຜູທ້ ີ ່ ຈະເປັນຜູຊ້ ີ ້ນໍາ ນໍາພາຕອ້ງໄດຮ້ ບັການພດັທະນາໂດຍຜ່ານການ ເຝິກຝົນຫ ໍ ່ຫມ ແລະ ຮຽນຮູຢ້່ າງເປັນລະບບົ ປະສບົ ການໃນໜາ້ທີ ່ ວຽກງານໄລຍະໃດໜຶ ່ ງ ສິ ່ ງທີ ່ ສໍາຄນັ ອກີ ປະການໜຶ ່ ງຕອ້ງມມີ ະນຸດ ສໍາພນັ ດີມເີດກັ ນກິ ນໍາໃຊຄ້ ນົ ເຂົ ້າໃນວຽກງານຈຶ ່ ງສາມາດບນັ ລຸຜນົ ສໍາເລດັ ຢ່ າງມີປະມດິຕພິ າບໄດຜູ້ຊ້ ີ ້ນໍາແມ່ນຜູທ້ ີ ່ ເຂົ ້າ ໃຈຄນົ ເນ ່ອງຈາກຄນົ ເປັນຜູຂ້ ບັ ເຄ ່ອນອງົກອນ ແລະ ຮູຮ້່ ວມເຮດັ ວຽກງານກບັ ພະນກັ ງານຕອ້ງມສີລິ ະປະ, ວາທະສນິ ຢ່ າງມເີຫດມຜີນົ ແລະ ຄອ້ງແລວ້ ນີມ້ ນວນໃນການເວົ ້າຈາປາໄສ ຈູງໃຈ ຄນົ ສ່ ວນໃຫຍ່ ຊຶ ່ ງເຫນັ ຜນົ ປະໂຫຍດຂອງອງົ ກອນ ແລະ ປະເທດຊາດ,ນໍາໃຊບຸ້ກຄນົ ທີ ່ ຢ່ ູພາຍໃຕກ້ ານຊີ ້ນໍາເຮດັ ວຽກບນັ ລຸຕາມແຜນການ ກໍເພ ່ອປະໂຫຍດທີ ່ ຕນົ ຄາດຫວງັໄວ, ້ເວົ ້າອນັ ໃດຕອ້ ງມຫີ ກັ ການ, ຕອ້ ງ ປະຕບິ ດັ ໃຫເ້ປັນຜນົ ສໍາເລດັ ຢ່ າງເປັນຮູບປະທໍາ ແລະ ຜູນ້ ໍາຕອ້ ງເປັນ ແບບຢ່ າງ.ໃນຂະນະດຽວກນັ ຜູຊ້ ີ ້ນໍາຕອ້ ງຈາກດັ ຮດັ ແຄບ ການເປັນບຸກຄນົ ປະເພດທດົ ສະດນີ ໍ ້າເຕົ ້າເປົ ່ າ ຫ ຈໍາກດັ ປະ ເພດຄນົ ເຮອ ບໍ ່ພາຍພດັ ເອາົຕນີຈ່ມຸ ນໍ ້າ ມາດຈະພາໃຫ້ຂະບວນການຜດິ ເຂວ ຫ ເຮດັ ໃຫຜູ້ອ້ ່ນມາຕ ຄວາມເຂົ ້າໃຈຜດິຕໍ ່ ໜາ້ວຽກທີ ່ກໍາລງັເຮດັ ຢ່ ູ ສິ ່ ງສໍາຄນັ ຂອງການຊີ ້ນໍາ ແມ່ນຜູຊ້ ີ ້ນໍາບໍ ່ ຄວນສາ້ງເປັນກຸ່ມກອ້ ນຕົນ້ ເອງ ຫ ຍກົ ກຸ່ມຄນົ ໃດໜຶ ່ ງ ຂຶ ້ນ ເພ ່ ອໃຫເ້ປັນຫ ກັ ແຫ່ ງ ເຊິ ່ ງຜູນ້ ັນ້ ຕດິ ຕາມຜູນ້ ີ ້ວ່າເຮດັ ວຽກດີຫ ບໍ ່ ເຊິ ່ ງການ ກະທໍາແບບນີຖ້ ວ່າເປັນເລ ່ ອງທີ ່ ຕອ້ງ ຫາ້ມບໍ ່ ຄວນເຮດັ ເພາະ ເພ ່ ອນຮ່ ວມງານທງັຫ າຍຈະຈອ້ງມອງຕດິ ຕາມຕໍ ່ ລາຄາໄປຫ າຍແງ່ຫ າຍມຸມເປັນຕົນ້ ການສມົ ທຽບດາ້ນຜນົ ປະໂຫຍດ ລະຫວ່າງຜູທ້ ີ ່ ຢ່ ູໃນກຸ່ມທີ ່ມນີ າຍຮ່ ວມຢ່ ູນໍາ ແລະ ຜູຢ້່ ູນອກກຸ່ມ, ຜູຊ້ ີ ້ນໍາຕອ້ ງມວີທິ ກີ ານແຫ ມ ຄມົ ໃນການຕລີາຄາດວ້ ຍລະບບົຕ່າງໆເຊັ ່ນ ການລາຍງານປະຈາໍ ອາທດິ , ເດອ ນ ແລະ ໄຕມາດ ຫ ການປະເມນີໜາ້ວຽກ ຕາມບໍລມິ າດວຽກຂອງໜ່ ວຍງານຕ່າງໆຕາມລະບຽບ ການທີ ່ ວາງໄວ້ແລະ ເປັນລະບບົ ,ເມ ່ອກວດກາພບົ ເຫນັ ຄວາມ ຂາດຕກົ ບກົ ພ່ອງກໍຕອ້ງອະທບິ າຍ ຊີ ້ໃຫເ້ຫນັດາ້ນດດີາ້ນອ່ອນ ຢ່ າຟາ້ວດີລາຄາກ່າວວ່າຮຸນແຮງ ບາງເທ ່ອຄວາມຜດິພາດ ອາດເກດີມາຈາກຄວາມຮູເ້ທົ ່າບໍ ່ ເຖງິການກໍເປັນໄດ້ຫ ອາດເກດີ ມາຈາກຍງັໃໝ່ ມປີະສບົການໜອ້ ຍ ລອງຜດິລອງຖກ ຫ ຂາດການແນະນໍາ ການປຶກສາຫາລຈ າກຜູຊ້ ີ ້ນໍາກໍໄດ້ການຮບັ ຮູຂ້ໍມ້ ູນຈາກທາງນອກຝ່ າຍດຽວໂດຍຂາດການພຈິ າລະ ນາຢ່ າງຄກັ ແນ່ນັນ້ ບາງຄັ ້ງອາດຈະເປັນສາເຫດ ພາໃຫມ້ ກີ ານປັ ່ ນປ່ ວນຈດິໃຈຂອງພະນກັ ງານຕາມພາຍຫ ງັກໍເປັນໄດໃ້ນ ຖານະຜູຊ້ ີ ້ນໍາທີ ່ ພາອງົກອນຂບັ ເຄ ່ ອນ ໄປຂາ້ງໜາ້ນັນ້ ຕອ້ ງມສີ ະຕິມຄີວາມລະມດັ ລະວງັເປັນຢ່ າງສູງ, ເພາະການຂບັ ເຄ ່ອນອງົກອນໄປຂາ້ງໜາ້ນັນ້ ແມ່ນໄປພອ້ ມພະນກັ ງານ ພອ້ ມຜນົ ງານທີ ່ ໜາ້ພາກພູມໃຈ, ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ລູກນອ້ງຕກົ

238 ເຮ່ ຍເສຍຫາຍເປັນແຖວຫ ຄາ້ງແຕ່ຫວົ ໜາ້ຜູຊ້ ີ ້ນໍາກບັພກັ ພວກຊັນ້ ກໍເທົ ່າກບັວ່າ ເອາົຕວົ ລອດເປັນຍອດດເີທົ ່ານັນ້ ແຫ ະ ໃນທີ ່ສຸດກໍຂາດພາວະ 2 ຂອງການເປັນຜູຊ້ ີ ້ນໍານັນ້ເອງ. ຜ່ານການຊີ ້ແຈງມານັນ້ ຈຶ ່ ງເຫນັ ໄດວ້່າ ວຽກງານທຸກຢ່ າງຈະສໍາເລດັ ຜນົ ໄດກ້ ໍຕອ້ງມຜີູຊ້ ີ ້ນໍາທີ ່ມປີະສບົ ການ ມີ ຄວາມຊໍານຊິໍານານ ມຄີວາມໄວວ້າງໃຈຈາກພະນກັ ງານໃນອງົກອນນັນ້, ອນັສໍາຄນັທີ ່ສຸດຜູທ້ ີ ່ ເປັນຜູຊ້ ີ ້ນໍາທີ ່ ດີຕອ້ງເປັນຜູ້ ທີ ່ມມີ ະນຸດສໍາພນັດຈີດິໃຈກວ້າງຂວາງ ແລະ ເປັນທໍາ ຫ ກີ ເວັນ້ການພກັ ພວກ ກຸ່ມກອ້ນ ສະນັນ້ ຈຶ ່ ງສະຫຸ ບໄດວ້່າການຊີ ້ ນໍາທີ ່ມສີລິະປະຈຶ ່ ງພາໃຫວ້ ຽກງານກາ້ວສ່ ູຄວາມສໍາເລດັ .

239 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ-ພສິູດ-ວຈິ ານ ຄາຜະຫຍາພາສດິທີ ່ວ່າ: “ກວາງກນິໝາກຂາມປອ້ ມໄປຄາກົນ້ລະມງັ ລະວງັຂີ ້ບໍ ່ ໄດ້ສາມມ ກ້ ະຕ່າຍຕາຍ” ຄວາມສຸກອນັ ແທຈ້ງິຂອງມວນມະນຸດນັນ້ ຄກ ານໄດດ້ ໍາລງົຊວີດິຢ່ ູໃນສງັຄມົ ທີ ່ມຄີວາມສະຫງບົສຸກ ມຄີວາມ ຮກັ ຫອມຕອມຕຸມ້ ຕໍ ່ກນັ ຢ່ າງສະໜດິ ແໜນ້ ໂດຍປາສະຈາກການເອາົລດັ ເອາົປຽບ ກດົຂີ ່ ຂູດຮດີ ເຊິ ່ ງກນັ ແລະ ກນັ ເວົ ້າ ລວມ. ເວົ ້າສະເພາະກໍຄສ ງັຄມົ ລາວໃນເມ ່ອກ່ອນ, ແມ່ນບໍ ່ມຄີວາມຍຸຕທິ ໍາເພາະຍາມໃດກໍມພີວກຊນົ ຊັນ້ ສກັ ດນີ າ ນາຍ ທນຶທີ ່ມແີນວຄດິ ໂລບມາກໂລພາ ແລະ ເຫນັຜນົປະໂຫຍດສ່ວນຕວົຫ າຍກ່ອນສ່ວນລວມ. ພອ້ມດຽວກນັນັນ້, ກໍຍງັໝູ ນໃຊອ້ໍານາດບາດໃຫຍ່ ຂອງຕນົ ເອງເຂົ ້າໃນການຂົ ່ມເຫງັເຕງັເຕກັ ປະຊາຊນົຊາວຜູອ້ ອກແຮງງານຢ່ າງໂຫດຮາ້ຍປ່ າ ເຖ ່ ອນ ເພ ່ອນໍາພາມາເຊິ ່ ງຜນົປະໂຫຍດຂອງຕນົ ເອງ. ດັ ່ງນັນ້, ມນັຈຶ ່ ງສອດຄ່ອງກບັຜະຫຍາພາສດິທີ ່ວ່າ: 'ກວາງກນິໝາກຂາມປອ້ ມໄປຄາກົນ້ລະມງັລະວງັຂີ ້ບໍ ່ ໄດ້ສາມມ ກ້ ະຕ່າຍຕາຍ " ແມ່ນແລວ້ ວ່າ ຢ່ ູໃນທໍາມະຊາດທີ ່ມຄີວາມອຸດມົ ສມົ ບູນ ແລະ ສວຍສດົ ງດົງາມ ລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ ແມ່ນບ່ ອນຢ່ ູ ຫາໄພຂອງສດັນອ້ ຍໃຫຍ່ນາໆຊະນດິ ໃນນັນ້ ສດັ ແຕ່ລະຊະນດິລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ມກີ ານປະພດຶການເຄ ່ອນໄຫວທີ ່ ແຕກຕ່າງ ກນັ ໄປ, ແຕ່ເຖງິຢ່ າງໃດກໍຕາມສດັທີ ່ ໃຫຍ່ ແລະ ມກີ ໍາລງັວງັຊາ ອນັ ແຮງກາ້ ກໍມກັ ໄລ່ ລ່າສດັ ນອ້ ຍທີ ່ມກີ ໍາລງັວງັຊານອ້ ຍ ກວ່າ ເພ ່ອເອາົມາເປັນອາຫານການກນິແກ່ມນັ ເອງ. ສ່ ວນສດັ ນອ້ ຍທີ ່ ຕກົ ຢ່ ູໃນທ່າຮບັກໍມກັ ຈະຖກ ສດັ ໃຫຍ່ກນິຕະຫ ອດ ເວລາ, ດັ ່ງນັນ້, ເມ ່ອເວົ ້າເຖງິ ກວາງແລວ້ມນັກໍເປັນສດັປະເພດໜຶ ່ ງງທີ ່ມສີ ີ ່ ຂາມຮີູບຮ່າງໃຫຍ່ສູງຄຽງຄ່ ູກບັພາລະກໍາລງັທີ ່ ແຂງ ແກ່ນກ່ອນສດັຊະນດິອ ່ນໆເປັນຕົນ້ ກໍຄ: ພວກກະຕ່າຍ, ລະມງັ... ສ່ ວນອາຫານທີ ່ມນັມກັກນິກໍຄໝ າກຂາມປອ້ ມ ນັນ້ເອງ. ບໍ ່ ພຽງແຕ່ເທົ ່ານີ ້ລະມງັກໍເປັນສດັ ຊະນດິໜຶ ່ ງທີ ່ມສີ ີ ່ ຂາເຊັ ່ນດຽວກບັກວາງ ແຕ່ຫາກຈະມາປຽບທຽບເຖງິກວາງ ແລວ້ ມນັກໍຈະມກີ ໍາລງັວງັຊາທີ ່ ອ່ ອນດວ້ ຍກວ່າກວາງຫ າຍເທົ ່າ. ທາງດາ້ນການດໍາລງົຊວີດິກໍທໍາມະດາສາມນັຄ ອາໄສຢ່ ູ ໃນປ່ າດງົພງົໄພທົ ່ວໄປນັນ້ເອງ. ສ່ວນໂຕກະຕ່າຍສດັກໍເປັນສດັທີ ່ຫ າຍຄນົຄງົຮູຈ້ກັ ດເີຊິ ່ ງມຮີູບຮ່າງລກັ ສະນະຄ: ມສີອງຫູ ສີ ່ ຂາ ແລະ ຮູບ ຮ່າງຂອງມນັ ແມ່ນນອ້ ຍກ່ວາໂຕກວາງ ແລະ ໂຕລະວງັ. ດັ ່ງນັນ້ , ເມ ່ອມາປຽບທຽບກບັ ຄນົ ເຮາົແລວ້ ກວາງ ໝາຍເຖງິຊນົຊັນ້ທີ ່ຮັ ່ງມໄີປດວ້ ຍຊບັສນິ ເງນິຄໍາ, ມໜີ າ້ມຕີາ ມອີໍານາດບາດໃຫຍ່ຢ່ ູໃນສງັຄມົ ສະໄໝກ່ອນ, ໃນນີ ້ ກວາງເປັນຕວົ ແທນໃຫແ້ກ່ຊນົ ຊັນ້ ຜູປ້ ົກຄອງທີ ່ມອີໍານາດໃນສງັຄມົ ປົກຄອງ ດວ້ ຍຄວາມບໍ ່ ຍຸຕທິ ໍາ ເພາະໃນທຸກໆເວລາ ພວກເຂາົມກັ ຈະມແີນວຄດິ ບໍ ່ ດ, ີ ໂລບມາກໂລພາ, ມກັ ໃຫຍ່ ໃຝ່ ສູງ ໂດຍການຊອກສະແຫວງຫາ ສດິ ຜນົ ປະ ໂຫຍດ ຈາກຜູທ້ ີ ່ທຸກຍາກໃສ່ ຕນົ ເອງ, ພອ້ ມທງັກດົຂີ ່ ຂູດຮດີພໍ ່ ແມ່ປະຊາຊນົ ເພ ່ອນໍາເອາົໄປສາ້ງຮັ ່ງຄູນມໃີຫແ້ກ່ຕນົ ເອງ. ສ່ ວນ ລະວງັ ອາຍເຖິງ ພວກເສນາອາມາດທີ ່ ເປັນລູກແຫ່ ງຕນີມໃ ຫກ້ ບັ ພວກຊນົ ຊັນ້ ຮັ ່ງມີເປັນຄນົ ມນີ ໄິສໂອອ້ ວດ ເຊັ ່ນວ່າ: ເວລາ ເພ ່ອນຕອ້ງການ ຫ ປະສງົສິ ່ ງໃດພວກເຂາົກໍເປັນຜູອ້ ອກໜາ້ແທນຕາຈດັຫາມາໃຫ້ເຮດັທຸກຢ່ າງທໍາທຸກສິ ່ ງເພ ່ອໃຫ້ ເຈົ ້າ ນານໄດເ້ຫນັ ເຖງິຄຸນງາມຄວາມດຂີອງຕນົ ເອງ. ໃນທີ ່ ສຸດສິ ່ ງໃດທີ ່ ພະຍາສັ ່ງຖາ້ພວກເຂາົຫາມາບໍ ່ ໄດໃ້ຊບ້ໍ ່ທນັກໍຖກ ຕາບນໍ ້າຢ່ ູເໜອ ຄ. ໍ ສະນັນ້, ພາລະອນັຫຍຸງ້ຍາກ ດັ ່ງກ່າວຈຶ ່ ງຕກົ ໄປເປັນຂອງປະຊາຊນົຊາວຜູອ້ ອກແຮງງານທີ ່ ໄດຮ້ ບັ ເຄາະ ຮາ້ຍ ແລະ ພ ້ນຖານຂອງເຂາົເຈົ ້າແມ່ນເປັນຄນົ ທຸກຍາກຂາດເຂນີຢ່ ູແລວ້ ພດັ ຍງັມາສາ້ງຄວາມເດອ ດເນ ້ອຮອ້ ນໃຈຢ່ າງ ຮາ້ຍແຮງໃຫແ້ກ່ເຂາົເຈົ ້າອກີ . ດັ ່ງຄໍາສຸພາສດິທີ ່ ວ່າ: " ກວາງກນິໝາກຂາມປ້ອມ ໄປຄາກົນ້ ລະມັ ່ງ ລະມັ ່ງຂີ ້ບໍ ່ ໄດ້ສາມມ ້

240 ກະຕ່າຍຕາຍ ". ດັ ່ງນັນ້, ເມ ່ອພວກເຮາົຄດິຫວນຄນ ເບິ ່ ງແລວ້ ບໍ ່ມຈີກັ ເທ ່ອດອກ ທີ ່ວ່າກວາງກນິໝາກຂາມປອ້ ມແລວ້ ໄປ ຄາກົນ້ຂີມ້ ັ ່ງ. ຜ່ານການຊີ ້ແຈງມານັນ້ ຈຶ ່ ງເຫນັ ໄດວ້່າ ວຽກງານທຸກຢ່ າງຈະສໍາເລດັ ຜນົ ໄດກ້ ໍຕອ້ງມຜີູຊ້ ີ ້ນໍາທີ ່ມປີະສບົ ການ ມີ ຄວາມຊໍານຊິໍານານ ມຄີວາມໄວວ້າງໃຈຈາກພະນກັ ງານໃນອງົກອນນັນ້, ອນັສໍາຄນັທີ ່ສຸດຜູທ້ ີ ່ ເປັນຜູຊ້ ີ ້ນໍາທີ ່ ດີຕອ້ງເປັນຜູ້ ທີ ່ມມີ ະ ນຸດສໍາພນັ ດຈີດິໃຈກວ້າງຂວາງ ແລະ ເປັນທໍາ ມຄີວາມຍຸດຕທິ ໍາ ຫ ກີ ເວັນ້ ການພກັ ພວກ ກຸ່ມກອ້ ນ ສະນັນ້ ຈຶ ່ ງ ສະຫຸ ບໄດວ້່າການຊີ ້ນໍາທີ ່ມສີລິະປະຈຶ ່ ງພາໃຫວ້ ຽກງານກາ້ວສ່ ູຄວາມສໍາເລດັ .

241 ເອກະສານອາ້ງອງີ 1. ປ ມ້ ແບບຮຽນພາສາລາວຊັນ້ມດັທະຍມົ ປີທີ3 ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ສວສ 2008 2. ປ ມ້ ແບບຮຽນພາສາລາວຊັນ້ມດັທະຍມົ ປີທີ1 ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ສວສ 2010 3. ວທິ ສີອນພາສາລາວ 2 ສາຍສາ້ງຄູມດັທະຍມົ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ກມົ ສາ້ງຄູສູນພດັທະນາຄູ2008 4. ວທິ ສີອນພາສາລາວ 2 ສາຍສາ້ງຄູປະຖມົ ກະຊວງສກຶ ສທກິ ານກມົ ສາ້ງຄູສູນພດັທະນາຄູ2008 5. ວທິ ສີອນພາສາລາວ 3 ສາຍສາ້ງຄູມດັທະຍມົ ຕົນ້ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິາ ກມົ ສາ້ງຄູສູນພດັທະນາຄູ 2008 6. ວທິ ສີອນວນັນະຄະດລີາວ 2 ສາຍສາ້ງຄູມດັທະຍມົ ຕົນ້ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິາ ກມົ ສາ້ງຄູສູນພດັທະນາ ຄູ 2008 7. (ຄດັຈາກ ແວບັhttp://www.sethakit-psx.la/detail6037.html ວນັທີ03/10/2021) 8. https://lanxanglpb.weebly.com/3737376437353762373737223762373237713713.html ມລໍ ະດກົ ລາ້ນຊາ້ງຫ ວງພະບາງ ວນັທີ03/10/2021)

242