ຫັດແຕ່ງ- ຊອ. ປທ. ສີບຸນດ່ອນ ແກ້ວພິຈິດ

144 3. ອງົປະກອບຂອງບດົແຕ່ງປະສມົ ອງົປະກອບຂອງບດົ ແຕ່ງປະສມົ ປະຫອບມເີຄົ ້າໂຄງດັ ່ງນີ ້ : ຕັ ້ງບນັຫາ, ສະຫູ ບບນັຫາ ແລະ ແກໄ້ຂບນັຫາ. ອະທບິ າຍ, ພສິູດ ແລະ ວຈິ ານ 4.ຂັນ້ຕອນ ແລະ ວທິ ແີຕ່ງບດົແຕ່ງປະສມົ 4.1 ການຊອກລະດບັຄາດໝາຍຂອງຫວົບດົ ວທິ ສີະແດງຄໍາຫນັ ໃນບດົແຕ່ງປະສມົ ມີ4 ວທິ ຄີ: ກ.ວທິ ອີາ້ງຫ ກັຖານ ຍກົ ຂໍຄ້ ວາມທົ ່ວໄປຂ ້ນກ່ອນແລວ້ ຈີ ່ ງອາ້ງຫ ກັ ຖານ ຕວົຢ່ າງ ບດົຄວາມເລ ່ອງ ຂໍມ້ ູນກອນຜະຫຍາມະຫາໄຊ 656 ຂໍ ້ ດນີ ແດນທີ ່ມອີ ະລຍິ ະທໍາອນັ ເກົ ່າແກ່ ໃນສະຕະວດັ ທີ6 ເປັນຕົນ້ ມາ ແລະເສ ່ ອມອໍານາດລງົໃນສະໄໝສະຕະ ວດັ ທີ9 ຊ ່ ວ່າ ອານາຈກັ ສໂີຄດຕະບອງ ຫ າຍຮອ້ ຍປີຜ່ານໄປດນີ ແດນແຫ່ງນີ ້ຍງັຢ່ ູໃນຄວາມຊງົຈໍາ ທາງດາ້ນປະຫວດັ ສາດ, ບູຮານຄະດີປູສະນຍິະສະຖານຄ ພະທາດສໂີຄດຕະບອງ, ພະທາດພະນມົ (ຢ່ ູຟັ ່ງຂວານໍ ້າຂອງ) ຊາກເມອ ງຮາ້ງທີ ່ ຫ່າງຈາກປາກນໍ ້າເຊບັ ້ງໄຟປະມານ 15 ກໂິລແມດັ ( ປະຫວດັສາດຢັ ້ງຢ ນວ່າ: ແມ່ນເມອ ງມະຣຸກຂະນະຄອນເມອ ງຫ ວງ ຂອງອາຈານຈກັ ສໂີຄດຕະບອງ)( ຄດັມາຈາກວາລະສານ ວນັນະສນິສະບບັປະຈາໍ ເດອ ນ 5/95 ໜາ້38) ອາ້ງຫ ກັ ຖານແລວ້ ຈີ ່ ງຍກົ ຂໍຄ້ ວາມຕາມຫ ງັ ຕວົຢ່ າງ ບດົຄວາມເລ ່ອງ ຮບີຮອ້ ນບູລະນະສອ້ມແປງໂຮງຮຽນ ໃຫແ້ກ່ມ ້ໄຂສກົ ຮຽນໃໝ່ ທີ ່ຈະມາເຖງີ ຄດ ັ ່ງພວກເຮາົຮູດ້ ແີລວ້ ວ່າ ປີນີ ້ໄດເ້ກດີມຟີາ້ຝົນຫ າຍ ເຮດັ ໃຫໂ້ຮງຮຽນຫ າຍບ່ອນຖກ ນ້ ້າຖວ້ ມ, ຫ ງັຄາຮົ ່ວ, ບໍ ່ມຝີາແອມ້ ແລະ ອ ່ນໆ ຍີ ່ ງໄປກວ່ານີ ້ມໂີຮງຮຽນບາງແຫ່ ງ ໃນເວລາພກັ ປີຮຽນອໍານາດການປົກຄອງທອ້ງຖີ ່ ນ ບໍ ່ ໄດເ້ອາົໃຈໃສ່ ປົກ ປັກຮກັ ສາ ປ່ ອຍປະໃຫສ້ ດັລຽ້ງເຂົ ້າໄປທໍາລາຍ ເຮດັ ໃຫເ້ປີເປ ້ອນ ໂດຍບໍ ່ ໄດຮ້ ບັການບູລະນະສອ້ມແປງເທົ ່າທີ ່ ຄວນ ປະ ກດົການທງັໝດົນີຫ້ າກພວກເຮາົເມນີເສຍີບໍ ່ ເຫນັຄວາມສໍາຄນັຂອງວຽກງານການສກຶ ສາໃນທອ້ງຖີ ່ ນຂອງຕນົ ແລະ ບໍ ່ຮບິ ຮອ້ ນລງົມ ແກໄ້ຂປົວແປງກໍ ່ຈະມຜີນົ ສະທອ້ ນເຮດັ ໃຫລູ້ກຫ ານບໍ ່ ສາມາດເຂົ ້າໂຮງຮຽນໄດທ້ ນັ ເວລາ. ການສດິສອນ ຮໍ ່າ ຮຽນບໍ ່ ເປັນປົກກະຕຂີ າດວກັ , ຂາດຕອນ ເຮດັ ໃຫຄຸ້ນນະພາບການສກຶ ສາຕໍ ່າ ບໍ ່ມປີ ະສດິທທິ ພາບສູງ ( ຄັ ້ງຈາກໜງັສ ພມີ ວຽງຈນັໃໝ່ ສະບບັລງົວນັທີ1/9/95 ໜາ້ 3). ຂ.ວທິ ຕີ ັ ້ງຄໍາຖາມ ຢາກໃຫຜູ້ອ້່ານເອາົໃຈໃສ່ບນັຫາທີ ່ຕນົ ເວົ ້າ ແລະ ຂຽນອອກ ຕອ້ງໃຊວ້ທິ ສີະແດງຄໍາເຫນັ ແບບຕງັຄໍາຖາມແລວ້ ຕອບເລຍີ ຫ ຕັ ້ງຄໍາຖາມ ແຕ່ບໍ ່ ຕອບ ປະໃຫຜູ້ອ້ ່ນຄດິ ແລະ ຕອບເອາົເອງ. ຕວົຢ່ າງ1 ຕັ ້ງຄໍາຖາມແລວ້ ຕອບເລຍີ 1.ຢາກໃຫຊ້ ວີກິ ານເປັນຢ່ ູກນີອີ ່ມນ່ ຸງອຸ່ນພວກເຮາົຄວນເຮດັແນວໃດ?

145 -ພວກເຮາົຕອ້ງອອກແຮງງານເພີ ່ມພູນຜະລດິຜນົຫາລຽ້ງກູມ້ ຕນົ ເອງ. 2.ຄວາມສາມກັ ຄແີມ່ນຫຍງັ? -ຄວາມສາມກັ ຄແີມ່ນບໍ ່ ເກດີແຫ່ງຄວາມສໍາເລດັຂອງທຸກໆວຽກງານ 3.ພວກເຮາົມາໂຮງຮຽນທຸກມ ້ນີ ້ ເພ ່ອເຮດັຫຍງັ? ພວກເຮາົມາໂຮງຮຽນທຸກໆມ ້ ເພ ່ອຮຽນໜງັສ. ຕວົຢ່ າງ 2 ຕັ ້ງຄໍາຖາມແລວ້ ບໍ ່ຕອບປະໃຫຜູ້ອ້ ່ນຄດິ ແລະ ຕອບເອງ -ຢາກຮຽນໜງັສໃ ຫເ້ກັ ່ງນກັ ຮຽນຄວນເຮດັແນວໃດ? -ຢາກມຄີຸນສມົ ບດັທີ ່ດນີກັ ຮຽນຄວນເຝີກຝົນຫ ໍ ່ຫ ອມຫຍງັແດ່ ? -ຖາ້ພວກເຮາົເປັນຄນົຂີ ້ຄານ, ມກັ ງ່າຍ ຈະມຜີນົສະທອ້ ນຫຍງັຕໍ ່ການດໍາລງົຊວີດິ? -ຢາກສາ້ງສາພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫຈ້ ະເລນີກາ້ວໜາ້ພວກເຮາົຄວນເຮດັແນວໃດ? ຄ.ວທິ ສີະແດງຄວາມເຫນັແບບຕ່ອງໂສ.້ ວທິ ສີ ະແດງຄໍາເຫນັ ແບບຕ່ອງໂສ້ແມ່ນການສະແດງຄວາມເຫນັທີ ່ມລີກັ ສະນະໃຫແ້ຕ່ລະບນັຫາເກາະກ່າຍກນັ ພວົ ພນັກນັ ແຕ່ຕົນ້ ຮອດປາຍ ເຊັ ່ນ ບນັຫາສະເໜກີ່ອນເກາະໄປໃສ່ ບນັຫາຫ ງັ ແລະ ຕໍ ່ໆໄປ, ສຸດທາ້ຍກໍ ່ ໄປຮອດບນັຫາ ຕົນ້ ຕໍທີ ່ຈະແກ.້ສະນນັ ຈດຸ ພເິສດຂອງການສະແດງຄວາມເຫນັແບບນີ ້ຍາມໃດບນັຫາຈະແກໄ້ຂຕອ້ງຢ່ ູທາ້ນສະເໜ.ີ ຕວົຢ່ າງ ວດັທະນະທໍາອນັ ຈບົ ງາມຂອງຊາດ ຈະຢ່ ູຄ່ ູກບັຄນົລາວຕອ້ງອາໃສປະຊາຊນົ ລາວທງັຊາດເປັນຜູປ້ ົກປັກຮກັ ສາປະຊາຊນົ ລາວທງັຊາດຈະປົກປັກຮກັ ສາວດັທະນະທໍາໄວໄ້ດ້ຕອ້ງມຄີວາມຕ ່ນຕວົ , ຢາກໃຫປ້ ະຊາຊນົມຄີວາມຕ ່ນຕວົຕອ້ງມກີ ານ ໂຄສະນາໃຫເ້ຂົ ້າໃຈ. ສະນນັ ວຽກງານໂຄສະນາຂນົຂວຍແມ່ນວຽກງານທີ ່ສໍາຄນັ . ຢາກໃຫໂ້ຮງຮຽນກາ້ວໜາ້ຕອ້ ງມຜີູນ້ ໍາ ຜູນ້ ໍາພາຕອ້ ງມແີຜນການ ຢາກໃຫແ້ ຜນການສໍາເລດັ ບຸກຄນົ ພາຍໃນຫອ້ ງຕອ້ ງ ເປັນເອກະພາບກນັທາງດາ້ນແນວຄດິ ແລະ ການກະທໍາ ຢາກເປັນເອກະພາບຕອ້ ງຕາ້ນແນວຄດິ ເຫນັ ແກ່ຕວົ ສະນັນ້ ແນວຄດິ ເຫນັແກ່ຕວົແມ່ນບໍ ່ດ.ີ ງ.ວທິ ສີະແດງຄວາມເຫນັ ແບບປຽບທຽບ ຢາກໃຫບ້ ນັຫາໃດໜ ່ ງພົນ້ເດັ ່ນຂ ້ນ ເຮາົຕອ້ງໃຊວ້ທິ ປີຽບທຽບສີ ່ ງທີ ່ກງົກນັຂາ້ມ ທງັນີ ້ ເພ ່ອເຮດັ ໃຫຜູ້ອ້່ານ ເຫນັ ສີ ່ ງທີ ່ກງົກນັຂາ້ມນັນ້ຈະແຈງ້, ແລະ ບນັຫາທີ ່ຢາກໃຫຜູ້ອ້ ່ນຮູກ້ ໍ ່ຍີ ່ ງເດັ ່ນຂ ້ນ. ຕວົຢ່ າງ ຢາກຮູວ້່າຕນົ ເອງຮຽນພາສາໄດ້ຫ ບໍ ່ກໍ ່ຕອ້ງປຽບທຽບໃສ່ເວລາເລີ ່ມຕົນ້ ຮຽນໃໝ່ກບັປະຈບຸ ນັ . ຢາກຮູວ້່າ ປະເທດ ສ ປ ປ ລາວຈະເລນີກາ້ວໜາ້ ກໍ ່ຕອ້ງປຽບທຽບໃສ່ເວລາປົດປ່ ອຍໃໝ່ກບັປະຈບຸ ນັ ເຮາົກໍ ່ຮູໄ້ດຢ້່ າງຈະແຈງ້. ການສມົ ທຽບລະຫວ່າງບດົອະທບິ າຍ, ບດົພສິູດ ແລະ ບດົວຈິ ານ 1.ຈດຸ ຄກ ນັ

146 - ບດົອະທບິ າຍ, ບດົພສິູດ ແລະ ບດົວຈິ ານ ແຕ່ລະປະເພດບດົລວ້ ນແຕ່ນໍາໃຊ້ການອະທບິ າຍ, ການພສິູດ ແລະ ການ ວຈິ ານຮ່ວມກນັ . ຈະນໍາໃຊຫ້ າຍ ຫ ໜອ້ ຍນັນ້ ແມ່ນຂ ້ນກບັຄວາມຕອ້ງການຂອງຫວົບດົ ເຊັ ່ນ: ຂຽນບດົພສິູດ ຕອ້ງເອາົ ບດົພສິູດເປັນຕົນ້ ຕໍສ່ ວນບດົອະທບິ າຍ, ບດົວຈິ ານສໍາຮອງ. -ຍດົອະທບິ າຍ, ບດົພສິູດ ແລະ ບດົວຈິ ານ ລວ້ ນແຕ່ມໂີຄງຮ່າງຄກ ນັ ເຊັ ່ນ ຕັ ້ງບນັຫາ, ແກບ້ນັຫາ ແລະ ສະຫູ ບນັຫາ. 2. ຈດຸ ຕ່າງກນັ -ອະທບິ າຍແມ່ນໃຊເ້ຫດຜນົ ເພ ່ອຊີ ້ແຈງບນັຫາເປັນຕົນ້ ຕໍສ່ວນອາ້ງຫ ກັ ຖານ ແລະ ສງັເກດຕລີ າຄາເປັນບນັຫາສໍາຮອງ. -ການພສິູດແມ່ນການນໍາໃຊຫ້ ກັ ຖານເປັນຕົນ້ ຕໍ, ສ່ວນການນໍາໃຊເ້ຫດຜນົ ແລະ ສງັເກດຕລີ າຄາເປັນບນັຫາສໍາຮອງ. -ບດົວຈິ ານແມ່ນການສງັເກດຕລີາຄາບນັຫາຖກ ບນັຫາຜດິ ແລະ ຊອກຫາຄຸນປະໂຫຍດຂອງບນັຫາເປັນຕົນ້ ຕໍ, ສ່ ວນ ການນໍາໃຊເ້ຫດຜນົ ແລະ ອາ້ງຫ ກັ ຖານຕວົຈງີເປັນອນັສໍາຮອງ. ຕາຕະລາງປຽບທຽບລະຫວ່າງ ບດົອະທບິ າຍ, ບດົພສິູດ ແລະ ບດົວຈິ ານ. ບດົອະທບິ າຍ ບດົພສິູດ ບດົວຈິ ານ -ອະທບິ າຍດວ້ ຍເຫດຜນົ ເປັນຕົນ້ ຕໍ -ວຈິ ານ ແລະ ພສິູດສັນ້ໆ -ອາ້ງຫ ກັ ຖານຕວົຈງີເ່ັນຕົນ້ ຕໍ -ອະທບິ າຍ ແລະ ວຈິ ານສັນ້ໆ -ວຈິ ານເປັນຕົນ້ ຕໍ -ອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດສັນ້ໆ ຕວົຢ່ າງ: ໂຮງຮ່າງແກໄ້ຂບນັຫາ ສາມປະເພດຂາ້ງເທງີ ບດົອະທບິ າຍ ບດົພສິູດ ບດົວຈິ ານ -ສາມກັ ຄແີມ່ນແນວໃດ? -ເຫດໃດຈີ ່ ງເວົ ້າວ່າ: ຄວາມ ສາມກັ ຄເີປັນກອ້ນກໍາລງັແຮງອນັ ມະຫາສານ (ຈດຸ ຕົນ້ ຕ)ໍ -ອາ້ງຫ ກັ ຖານສັນ້ໆ -ຜນົປະໂຫຍດຂອງຄວາມ ສາມກັ ຄ(ີວຈິ ານສັນ້ໆ) -ຄວາມສາມກັ ຄແີມ່ນຫຍງັ? ອະທບິ າຍສັນ້ໆ -ອາ້ງຫ ກັ ຖານສາມກັ ຄເີປັນກອ້ນກໍາລງັ ແຮງອນັມະຫາສານ (ຈດຸ ຕົນ້ ຕໍ)ຜນົ ປະໂຫຍດຂອງຄວາມສາມກັ ຄ(ີວຈິ ານ ສັນ້ໆ) -ຄວາມສາມກັ ຄແີມ່ນຫຍງັ? -ອາ້ງຫ ກັ ຖານສັນ້ໆ -ຜນົປະໂຫຍດຂອງຄວາມສາມກັ ຄີ (ວຈິ ານ) -ສາມກັ ຄກີບັ ໃຜ? -ສາມກັ ຄແີນວໃດ? -ສາມກັ ຄເີພ ່ອຫຍງັ?

147 4.2 ການສາ້ງໂຄງຮ່າງ ໂຄງຮ່າງບດົແຕ່ງປະສມົ ມີ3 ພາກສ່ວນຄ: ຕັ ້ງບນັຫາ, ແກບ້ນັຫາ ແລະ ສະຫູ ບບນັຫາ 1.ຕັ ້ງບນັຫາ ການຕັບ້ນັຫາມຫີ າຍວທິ ີແລວ້ ແຕ່ຄວາມເໝາະສມົ , ບາງເທ ່ອອາດຈະຕັ ້ງບນັຫາໂດຍທາງກງົ ຫ ຕັ ້ງບນັຫາ ໂດຍທາງອອ້ມ. -ການຕັ ້ງບນັຫາໂດຍທາງໂກງແມ່ນເວົ ້າເຖງີສີ ່ ງທີ ່ ເຮາົຈະແກໄ້ຂນັນ້ ໂລດ. -ການຕັ ້ງບນັຫາໂດຍທາງອອ້ມ ແມ່ນເວົ ້າເຖງີຄວາມສໍາຄນັ ທີ ່ມາ ແລະຄວາມໝາຍຂອງບນັຫາ. - ຂຽນໃຫກ້ ະທດັຮດັ ແຕ່ ໃຫກ້ ວມລວມເນ ້ອໃນຕົນ້ ຕໍຂອງຫວົ ເລ ່ອງ - ເອາົຫວົບດົມາຄດັ 2.ແກບ້ນັຫາ -ການແກບ້ນັຫາ ແມ່ນດໍາເນນີໄປຕາມລໍາດບັ ຄ ແກໄ້ຂບນັຫາທໜີ ່ ງສໍາເລດັ ແລວ້ ກາ້ວເຂາົສ່ ູບນັຫາທສີອງຕໍ ່ທ ໄປ. -ການແຕ່ງບດັປະເພດໃດກໍ ່ຕາມ ລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ນໍາໃຊວ້ທິ ສີໍາພນັວກັ ຕອນ ເພ ່ອໃຫແ້ຕ່ລະບນັຫາເກາະກ່າຍກນັ ເປັນລະບບົແລະ ຈບັໃຈແກ່ຜູອ້່ານ ໂດຍໃຊຄ້ໍາຕໍ ່ຄ: ສະຫູ ບຕອນເທງີແລວ້ ຕໍ ່ ໃສ່ຕອນລ່ ູມຕາມລໍາດບັຕໍ ່ ໄປ. -ການແກບ້ນັຫາ ແມ່ນອງີໃສ່ຫວົບດົທີ ່ມເີນ ້ອໃນໜອ້ ຍ, ຫ າຍຕ່າງກນັ . -ແກບ້ນັຫາໄປຕາມເນ ້ອໃນຂອງແຕ່ລະຈດຸ -ໃນການອະທບິ າຍ, ພສິູດ ແລະ ວຈິ ານຕາມຄວາມເໝາະສມົ -ແກໄ້ຂບນັຫາຈນົກວ່າໝດົ ເນ ້ອໃນຂອງຫວົບດົ 3. ສະຫູ ບບນັຫາ -ສງັລວມຄນ ໂດຍຫຍໍ ້ໃນຄວາມສໍາຄນັຂອງບດົ -ເວົ ້າເຖີງຄູນຄ່າ ແລະ ຜນົສະທອ້ ນຂອງບນັຫານັນ້ຕໍ ່ຊວີດິຕວົຈງີ. -ສະແດງທດັສະນະຂອງຕນົ ເອງຕໍ ່ກບັຫວົບດົ -ເອາົຫວົບດົມາອດັ 4.3 ການແຕ່ງຕວົຈງີ ຕວົຢ່ າງ ຫວົບດົ : ເມ ່ອເວົ ້າເຖີງບນັຫາການຍກົ ບດົບາດຂອງຄູໃຫສູ້ງຂ ້ນໃນສງັຄມົ ທ່ານ ໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານໄດກ້່າວວ່າ ຄູຕອ້ງຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນດວ້ ຍຕນົ ເອງ ເພ ່ອຍກົ ລະດບັດາ້ນການເມອ ງ, ວດັທະນະທໍາ, ວຊິ າສະເພາະຂອງຕນົ ໃຫນ້ ບັມ ້ນບັ ສູງຂ ້ນ, ຕອ້ງມລີະດບັຄວາມຮູກ້່ ຽວກບັວຊິ າສະເພາະຂອງຕນົສອນຢ່ າງເລກີ ເຊີ ່ ງ, ຕອ້ງເພີ ່ມພູນຄູນສາ້ງສລີະປະກ່ ຽວກບັ ວຊິ າຄູໃຫສູ້ງຂ ້ນເລ ້ອຍໆ ເພ ່ອຊອກຫາວທິ ທີ ີ ່ດກີວ່າໝ່ ໃູ ນການທ່ານທອດຄວາມຮູໃ້ຫແ້ກ່ນກັ ຮຽນ, ຕອ້ງປະຕບິດັຕໍ ່ ເດກັ ດວ້ ຍທດັສະນະທ່າທ,ີແບບແຜນການດໍາລງົຊວີດິອນັຖກ ຕອ້ງ ແລະ ມບີຸກຄະລກິກະພາບດ,ີຕອ້ງເປັນແຫວ່ນແຍງອນັ ໃສແຈງ້ໃຫແ້ກ່ນກັ ຮຽນ ນັນ້ແມ່ນຄວາມມຸງ້ຂອງສງັຄມົ ທີ ່ມຕີໍ ່ຄູ-ອາຈານຈົ ່ງອະທບີາຍ + ພສິູດ + ວຈິ ານ

148 (ຄດັຈາກປ ມ້ ຍຸດທະສາດການສກຶ ສາ ສໍາລບັສໍາລບັ ໄລຍະນີ ້ ເຖງີປີ2020 ໜາ້ທີ83 ພມີ ທີ ່ ວສິະຫາກດິການພມີ ຈາໍ ໜ່ າຍສກຶ ສາ) ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ -ການສາ້ງສາພດັທະນາປະເທດຊາດ ພກັ -ລດັຮຽກຮອ້ງຕອ້ງການຄູຄແ ນວໃດ -ຄູຄວນອອກແຮງຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນດວ້ ຍຕນົ ເອງທາງດາ້ນວຊິ າສະເພາະ, ຍກົ ລະດບັທາງດາ້ນການເມອ ງ, ດາ້ນວດັທະນະ ທໍາຄແ ນວໃດ? -ເອາົຫວົບດົມາຂຽນລງົໃສ່ ຂ.ແກບ້ນັຫາ ຄູຄວນອອກແຮງຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນດວ້ ຍຕນົ ເອງທາງດາ້ນວຊິ າສະເພາະ, ຍກົ ລະດບັທາງດາ້ນການເມອ ງ, ດາ້ນວດັທະນະ ທໍາຂອງຕນົ ເອງໃຫນ້ ບັມ ້ນບັສູງຂ ້ນເລ ້ອຍໆ (ອະທບິ າຍ + ພສິູດ) -ວຽກງານຂອງຄູແມ່ນວຽກງານໜ ່ ງ ທີ ່ຫຍຸງ້ຍາກ ແຕ່ມກີ ຽດສະຫງ່າງາມ(ຍກົ ຕວົຈງີມາພສິູດ) -ຕອ້ງມສີລີະປະກ່ຍວກບັວຊິ າສະເພາະ -ຕອ້ງມລີະດບັຄວາມຮູກ້່ ຽວກບັວຊິ າສະເພາະທີ ່ຕນົສອນຢ່ າງເລກີ ເຊີ ່ ງ (ອະທບິ າຍ + ພສິູດ) -ຕອ້ງມສີລີະປະກ່ ຽວກບັວຊິ າຄູ(ພເິສດ) -ເຂົ ້າໃຈຫ ກັ ການແລະ ວທິ ສີອນຢ່ າງເລກີ ເຊີ ່ ງ -ມຫີ ວົຄດິປະດດິສາ້ງດ ມພີບິ ໄຫວຄ່ອງແຄວ້ - ສະດຸງ້ໄວ, ມກີ ານປັບປຸງຄວາມຮູ,້ວທິ ສີອນໃຫດ້ ຂີ ້ນ ຢາກມລີະດບັຄວາມຮູທ້ າງດາ້ນວຊິ າສະເພາະຄູຕອ້ງເຮດັແນວໃດ? -ຕອ້ງສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນຢ່ ູໃນໂຮງຮຽນສາ້ງຄູ -ຮຽນບໍາລູງຄູ -ຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນນໍາໝ່ຄູ ່ ູແລະ ຊວີດິຕວົຈງີ -ຮຽນດວ້ ຍຕນົ ເອງ(ອ່ານປ ມ້ ຕ່າງໆ) ເປັນແຫວ່ນແຍງໃສແຈງ້ໃຫແ້ກ່ນກັ ຮຽນ -ມທີ ດັສະນະທີ ່ຖກ ຕອ້ງ -ມແີບບແຜນການດໍາລງົຊວີດິທີ ່ຈບົ ງາມ -ເຝີກຝົນຕນົ ເອງຮອບດາ້ນໃຫສ້ ອດຄ່ອງກບັຍຸກສະໄໝ ຖາ້ຄູຂາດການຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນ ລະດບັຄວາມຮູຕ້ໍ ່າເວລາສອນນກັ ຮຽນຈະເປັນແນວໃດ(ພສິູດ, ວຈິ ານ) -ເຮດັ ໃຫກ້ ານສອນບໍ ່ມປີະສດິທພິ າບ -ນກັ ຮຽນຂາດຄວາມເຊ ່ອຖ -ສງັຄມົ ບໍ ່ມຄີວາມກາ້ວໜາ້, ປະເທດບໍ ່ມຄີວາມຈະເລນີ (ພສິູດ, ວຈິ ານ)

149 ຄ. ສະຫູ ບບນັຫາ -ສງັລວມຄນ ບດົບາດຂອງຄູໃນການກໍ ່ສາ້ງຄນົລຸນ້ ໃໝ່ ໃຫກ້ າຍເປັນຄນົທີ ່ດຢີ່ ູໃນສງັຄມົ . -ສະແດງທດັສະນະຂອງຕນົຕໍ ່ຫວົບດົ -ເອາົຫວົບດົມາອດັທາ້ຍ ຕວົຢ່ າງ2 ຫວົບດົ ປະທານ ໂຮຈມີ ນິເວົ ້າວ່າ: ຄນົຜູໜ້ ່ ງຕອ້ງມວີຊິ າສະເພາະເລກີ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັແດງ.(ອະທບິ າຍ, ວຈິ ານ) ກ.ຕັ ້ງບນັຫາ ຄນົ ເຮາົເກດີຂ ້ນມາໃນບນົນາ້ໂລກນີ ້ຢາກເປັນຄນົທີ ່ສມົ ບູນແບບ, ຕອ້ງມຄີວາມຮູ,້ຄວາມສາມາດ ແລະ ມທີ ດັສະນະທີ ່ ຖກ ຕອ້ງ ດັ ່ງຄໍາເວົ ້າຂອງປະທານໂຮຈມີ ນິໄດເ້ວົ ້າວ່າ: ຄນົຜູໜ້ ່ ງຕອ້ງມວີຊິ າສະເພາະເລກີ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັແດງ. ຂ. ແກບ້ນັຫາ ວຊິ າສະເພາະເລກີ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັແດງໝາຍຄວາມວ່າແນວໃດ? -ວຊິ າສະເພາະ(ອະທບິ າຍ) -ຄຸນສມົ ບດັແດງ(ອະທບິ າຍ) ຄນົມວີຊິ າສະເພາະເລກີ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັແດງແມ່ນຄນົແນວໃດ? -ຍກົ ຕວົຢ່ າງມາຢັ ້ງຢ ນ -ຄນົທີ ່ມວີຊິ າສະເພາະເລກີ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັແດງຈະມປີະໂຫຍດຫຍງັຕໍ ່ຕນົ ເອງ ແລະ ສ່ວນລວມ (ວຈິ ານ) ຢາກມວີຊິ າສະເພາະເລກີ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັແດງຕອ້ງເຮດັແນວໃດ? -ຮໍ ່າຮຽນທດິສະດີແລະ ປະສບົການຕວົຈງີ -ເຝີກຝົນທດັສະນະຄະຕີແລະ ການກະທໍາໃຫຖ້ ກ ຕອ້ງ. ຄ. ສະຫູ ບ -ສງັລວມກ່ ຽວກບັ ເນ ້ອໃນໃຈຄວາມສໍາຄນັຄນ ໂດຍຫຍໍ ້ -ສະແດງທດັສະນະຂອງຕນົ ເອງຕໍ ່ຫວົບດົ -ເອາົຫວົບດົມາຂຽນໃສ່ . ຕວົຢ່ າງ3 ຫວົບດົຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ມຄີວາມສາມາດ ແຕ່ ຂາດຄຸນສມົ ບດັ , ມຄີຸນສມົ ບດັແຕ່ຂາດຄວາມສາມາດເຮດັວຽກງານຫຍງັກໍ ່ຍາກ. ພສິູດ, ວຈິ ານ. ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ ຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດເປັນສີ ່ ງທີ ່ຈາໍ ເປັນແລະ ຂາດບໍາໄດ້ສໍາລບັຄນົ ເຮາົ ຖາ້ຄນົຜູໜ້ ີ ່ ງຫາກຂາດອນັໜ ່ ງໃນ ບນັຫາດັ ່ງກ່າວນັນ້. ຈະພບົຄວາມຫຍຸງ້ຍາກໃນການປະຕບິດັວຽກງານ. ດັ ່ງນັນ້ ມນັຈີ ່ ງສອດຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ມີ ຄວາມສາມາດ ແຕ່ຂາດຄຸນສມົ ບດັ , ມຄີຸນສມົ ບດັແຕ່ຂາດຄວາມສາມາດເຮດັວຽກງານຫຍງັກໍ ່ຍາກ.

150 ຂ. ແກບ້ນັຫາ ມຄີວາມສາມາດ ແຕ່ຂາດຄຸນສມົ ບດັ ເປັນຫຍງັຈີ ່ ງພວົຄວາມຫຍຸງ້ຍາກ. -ຢາກເຮດັ ໃຫວ້ ຽກງານມປີະສດິທຜິນົສູງມນັຮຽນຮອ້ງໃຫມ້ ຄີຸນສມົ ບດັ (ຍກົຫ ກັ ຖານມາອາ້ງອງີ) -ຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດມແມ່ນສີ ່ ງຕດັສນິຜນົສໍາເລດັຂອງວຽກງານ (ຍກົ ຜູມ້ ຄີຸນສມົ ບດັດີແລະ ຜູທ້ ີ ່ມີ ຄຸນສມົ ບດັບໍ ່ດ)ີວຈີານ. ມຄີຸນສມົ ບດັ ແຕ່ຂາດຄວາມສາມາດເຮດັວຽກງານຫຍງັກໍ ່ຍາກ. -ຢາກເຮດັວຽກໃຫມ້ ປີະສດິທຜິນົມນັຮຽກຮອ້ງໃຫມ້ ຄີວາມສາມາດ(ຍກົຫ ກັ ຖານການເຄ ່ອນໄຫວວຽກງານຕ່າງໆ) -ມຄີຸນສມົ ບດັແຕ່ຂາດຄວາມສາມາດເຮດັວຽກງານຫຍງັກໍ ່ຍາກ (ເຮດັວຽກຊກັ ຊາ້, ຜນົສໍາເລດັບໍ ່ສູງ, ບໍ ່ສໍາເລດັ ) ອາ້ງຫ ກັ ຖານ ແລະ ວຈິ ານ. -ມຄີວາມສາມາດເຮດັ ໃຫວ້ ຽງານສໍາເລດັຜນົຢ່ າງຈບົ ງາມ(ຍກົ ຫ ກັ ຖານ) -ການນໍາໃຊຄ້ ວາມສາມາດເພ ່ອເຮດັ ໃຫວ້ ຽກງານສໍາເລດັນັນ້ກໍ ່ພວົພນັ ເຖງີຄຸນສມົ ບດັ . ຄ.ສະຫູ ບ -ຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດເປັນສີ ່ ງທີ ່ຂາດບໍ ່ ໄດ້ແລະ ແມ່ນຄວາມຕອ້ງການຂອງສງັຄມົ , ຄນົທີ ່ມຄີຸນສມົ ບດັດ,ີມີ ຄວາມສາມາດພຽງພໍເປັນກໍາລງັແຮງໃນການສາ້ງສາພດັທະນະປະເທດຊາດໃຫຈ້ ະເລນີຮຸ່ງເຮອ ງເຮາົຄວນເຝີກຝົນ ຄວາມສາມາດ ແນວໃດ? ໃຈຄວາມ ບດົແຕ່ງປະສມົ ແມ່ນບດົຂຽນທີ ່ປະກອບດວ້ ຍບດົອະທບິ າຍ, ພສິູດ ແລະ ວຈິ ານໄປພອ້ມໆກນັ ໂດຍອາໃສຫວົ ບດົ ເປັນຫ ກັ ໃນການຂຽນ ພອ້ມນັນ້ ກໍ ່ຍງັຮຽນຮູຄ້ ວາມສໍາຄນັຂອງບດົແຕ່ງປະສມົ , ວທິ ສີາ້ງໂຄງຮ່າງ, ແຕ່ງຕວົຈງີຢ່ ູໃນ ຫອ້ງຮຽນ. ຕວົຢ່ າງ 2: ຫວົບດົ ທ່ານ ໄກ່ສອນ ພມົ ວຫິ ານ ໄດກ້່າວໄວວ້່າ: “ພວກເຮາົບໍ ່ຄວນຝາກຝັງທນ ຮອນອນັປະເສດີເລດີລໍ ້າຂອງຊາດໄວກ້ ບັຄນົທີ ່ບໍ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດພຽງພໍ” ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ ການສາ້ງສາປະເທດຊາດໃດໜ ່ ງໃຫມ້ ຄີວາມຈະເລນີຮຸ່ງເຮອ ງນັນ້ ມນັ ຮຽກຮອ້ ງໃຫຄ້ ນົ ຮຸ່ນໝ່ ູມຜູທ້ ີ ່ ຈະສບ ຕໍ ່ ພາລະກດິ ອນັ ໜກັ ໜ່ ວງຂອງປະເທດໃນອະນາຄດົ ນັນ້ , ຕອ້ ງເປັນຄນົ ທີ ່ ພຽງພອ້ ມໄປດວ້ ຍຄຸນສມົ ບດັ , ແລະ ຄວາມ ສາມາດພຽງພໍຈີ ່ ງຈະໄດຮ້ ບັຄວາມໄວວ້າງໃຈຈາກະເທດຊາດ ດັ ່ງນັນ້ ທ່ານໄກ່ສອນ ພມົ ວຫິ ານ ໄດກ້່າວໄວວ້່າ: “ພວກ ເຮາົບໍ ່ຄວນຝາກຝັງທນ ຮອນອນັປະເສດີເລດີລໍ ້າຂອງຊາດໄວກ້ ບັຄນົທີ ່ບໍ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດພຽງພໍ”. ຂ. ແກບ້ນັຫາ ທນຶຮອນອນັປະເສດີຂອງຊາດມຫີ ຍງັແດ່ ? - ຊບັພະຍາກອນທໍາມະຊາດ, ໜາ້ທີ ່ຂອງການປະຕວິດັ , ເຍາົວະຊນົ , ຊາວໝ່ມູ .( ອະທບິ າຍ ພສິູດ)

151 ຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດມກີ ານພວົພນັກນັແນວໃດແດ່ ? ຖາ້ຂາດອນັ ໃດອນັໜ ່ ງ ໃນສອງຈະເປັນແນວໃດ? -ຄນົທີ ່ມຄີຸນສມົ ບດັແມ່ນຄນົແນວໃດ? (ອະທບິ າຍ, ພສິູດ) -ຄນົທີ ່ມຄີວາມສາມາດເປັນຄນົ ແນວໃດ? (ອະທບິ າຍ, ພສິູດ) -ຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດແມ່ນການພວົພນັກນັຢ່ າງຊະນດິແໜນ້ ແລະ ຕດັແຍກອອກຈາກກນັບໍ ່ ໄດ້(ອະທບິ າຍ , ພສິູດ ແລະ ວຈິ ານ ). ປະເທດຊາດຄວນຝາກຝັງທນ ຮອນອນັປະເສດີເລດີລໍ ້າຂອງຊາດໄວກ້ ບັບຸກຄນົແນວໃດ? -ຄນົທີ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດພຽງພໍ (ອະທບິ າຍ, ພສິູດ ແລະ ວຈິ ານ ). -ຖາ້ປະເທດຊາດຝາກຝັງທນ ຮອນອນັປະເສດີເລດີລໍ ້າຂອງຊາດ ໄວກບັຄນົບໍ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຂາດຄວາມສາມດຈະ ເປັນແນວໃດ? (ອະທບິ າຍ, ພສິູດ ແລະ ວຈິ ານ ). ຄ. ສະຫູ ບ ຜ່ານການໄຈແ້ຍກມາຂາ້ງເທງີນັນ້ ພວກເຮາົມາສາມາດຢັ ້ງຢ ້ນໄດວ້່າ: ຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດແມ່ນໄມຫ້ າ ວດັແທກຄຸນຄ່າວດັແທກຂອງຄນົຢ່ ູໃນສງັຄມົ , ຖາ້ຫາກຂາດອນັ ໃດອນັໜ ່ ງແມ່ນບໍ ່ ໄດ້ສະນັນ້ ພວກເຮາົຄວນເຝີກຝົນຫ ໍ ່ ຫ ອມຕນົ ເອງ ໃຫມ້ ຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດພຽງພໍ. ເພ ່ອແບກຫາມພະລະກດິໃນການສາ້ງສາຂອງປະເທດຊາດ ໃຫກ້ າ້ວໜາ້ຢ່ າງບໍ ່ຢຸດຢັ ້ງດັ ່ງຄະຕພິດົຂອງທ່ານ ໄກ່ສອນ ພມົ ວຫິ ານ ໄດກ້່າວວ່າ: “ພວກເຮາົບໍ ່ຄວນຝາກຝັງທນ ຮອນ ອນັປະເສດີເລດີລໍ ້າຂອງຊາດໄວກ້ ບັຄນົທີ ່ບໍ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດພຽງພໍ”. ຕວົຢ່ າງ ບດົແຕ່ງຕວົຈງີ ຫວົບດົ “ພວກເຮາົບໍ ່ຄວນຝາກຝັງທນ ຮອນອນັປະເສດີ ເລດີລໍ ້າຂອງຊາດໄວກ້ ບັຄນົທີ ່ບໍ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມ ສາມາດພຽງພ”ໍ ປະເທດຊາດຂອງພວກເຮາົຈະມຄີວາມຈະເລນີຮຸ່ງເຮ ່ອງສວີ ໄິລກາ້ວໜາ້ໄດ້ກໍາຕໍ ່ ເມ ່ອກໍ ່ຕໍ ່ ເມ ່ອມກີອ້ ນທນ ອນັ ປະເສດີ ແລະ ມຊີຍັ ພະຍາກອນມະນຸດ ທີ ່ມຄີວາມສາມດອນັ ສູງສົ ່ງຖາ້ຄນົ ໃນຊາດ ຫາກຂາດຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມ ສາມາດແລວ້ ປະເທດຊາດຂອງພວກເຮາົ ກໍ ່ຈະບໍ ່ມີຄວາມກາ້ວໜາ້ ຄດ ັ ່ງຄໍາເວົ ້າຂອງທ່ານ ໄກ່ສອນ ພມົ ວຫິ ານ ໄດກ້່າວ ໄວວ້່ າ: “ພວກເຮົາບໍ ່ ຄວນຝາກຝັງທ ນຮອນອັນປະເສີດເລີດລໍ ້າຂອງຊາດໄວກ້ ບັ ຄົນທີ ່ ບໍ ່ ມຄີຸນສົມບັດ ແລະ ຄວາມ ສາມາດພຽງພ”ໍ ທນ ຮອນອນັ ປະເສີຂອງຊາດແມ່ ນຊບັ ພະຍາກອນທໍາມະຊາດ ເປັນຕົ ້າ ປ່ າໄມ,້ ບໍ ່ ໂລຫະ, ເຄ ່ ອງຄໍ ້າຂງຶຄູນ, ມູນມງັມໍລະດກົ ຂອງປະຊາຊນົ ແລະ ຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດເຊັ ່ ນ: ອະນຸຊນົ , ເຍາົວະຊນົ ແລະ ຊາວໝ່ ູມ... ເຊີ ່ ງ ຊັບພະຍາກອນທັງສອງຢ່ າງນີ ້ຈະເປັຮກອ້ ນກໍາລັງໃນການພັດທະນາສາ້ງສາປະເທດຊາດ ໄປສູຄ້ ວາມອຸດົມຮັ ່ງມີ ເຂັມ້ ແຂງ ດັ ່ງນັນ້ , ພວກເຮາົເອາົທນຶ ຮອນອນັ ປະເສດີ ເຫ ົ ່ານີ ້ໄວກ້ ບັຄນົ ແນວໃດ ແລະ ເປັນຫຍງັພວກເຮາົຈີ ່ ງບໍ ່ ຝາກໄວ້ ກບັ ບຸກຄນົ ທີ ່ ບໍ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດພຽງພໍ? ອນັ ນີ ້ກໍ ່ຍອ້ ນວ່າຄນົ ທີ ່ ບໍ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ເປັນຄນົທີ ່ ວາດດໍາລງົ ຊວີດິ ທີ ່ບໍ ່ສອດ ຄ່ອງກບັຮດິຄອງປະເພນີອນັດລີາມ ແລະ ກດົໝາຍຂອງຊາດ, ບາ້ນເມອ ງ. ນອກຈາກນີ ້ຍງັເປັນຜູທ້ ີ ່ມີ ແນວຄດິ ຄບັ ແຄບ, ໂລບມາກໂລພາ, ສໍລ້ າດ ບງັຫ ວງ... ຖາ້ພວກເຮາົ ເອາົກອ້ ນທນ ອນັ ປະເສດີຂອງຊາດ ໄວກ້ ບັ

152 ຄນົ ຈໍາພວກນີມ້ ນັກໍ ່ບໍ ່ ຕ່າງຫຍງັກບັ ຝາກໄຂ່ ໄວນ້ໍາການ ຝາກໝາໄວກ້ ບັແຂ້ຕວົ ຈງີມນັກໍ ່ພສິູດໃຫ່ພວກເຮາົເຫນັ ແລວ້ ຢ່ ູ ໃນລະບອບເກົ ່າຜ່ານມາ ພວກເຈົ ້າຂຸນມູນນາຍ ທງັຫ າຍ ໄດກ້ ອບໂກຍເອາົຊບັພະຍາກອນທໍາມະຊາດໄປສາ້ງຮັ ່ງຄູມໃີຫ້ ແກພ້ ວຫກມນັ . ພວກມນັມຄີວາມສະໜຸກ ສະໜານບນົ ຄວາມອດຶຫວິ , ຢາດເລອ ດ ແລະ ນໍ ້າຕາຂອງປະຊາຊນົ ຊາວຜູ້ ອອກແຮງງານ, ພວກເຂາົໄດເ້ຮດັ ໃຫປ້ ະເທດຊາດ ຕກົ ເປັນຫວົ ເມອ ງຂ ້ນຂອງຊາດຕ່າງດາ້ວເຮດັ ໃຫປ້ ະຊາຊນົ ລົມຫາຍ ້ ຕາຍຈາກ ຍອ້ ນສງົຄາມຮຸກຮານຂອງພວກຈກັ ກະພດັ , ເຮດັ ໃຫເ້ດກັ ນອ້ ຍ ອະນຸຊນົ , ເຍາົວະຊນົ , ກາຍເປັນຄນົ ໂງ່ຈາ້ຍ ຫ າ້ຫ ງັ, ຊາວໝ່ມູ ເປັນນກັ ເລງອນັຕະພານ, ຍງີສາວເປັນໂສເພນ.ີ.. ອນັນເີປັນບດົຮຽນອນັແສນເຈບັທີ ່ສຸດຂອງປະຊາຊນົ ລາວ ທີ ່ ໄດຝ້ າກປະເທດຊາດ ໄວກ້ ບັຄນົທີ ່ ບໍ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ . ຂາດສະຕຊິ າດ ແລະ ຂາດຄວາມສາມາດ, ແຕ່ຜູທ້ ີ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດພຽງພໍນັນ້ ແມ່ນບຸກຄນົທີ ່ ຈົ ່ງຮກັ ພກັ ດີຕໍ ່ປະເທດຊາດ, ເປັນຜູທ້ ີ ່ກໍາແໜນ້ ແນວທາງນະໂຍບາຍ ຂອງພກັ ມມີ ານະຈດິ ປະຕວີດັ ມສີະຕຕີ ໍ ່ການຈດັຕັ ້ງ, ມລີະບຽບວໄິນ, ມຄີວາມຮບັ ຜດິຊອບຕໍ ່ໜາ້ທີ ່ ວຽກງານ, ມກີ ານ ພວົ ພນັ ສະໜດິ ແໜນ້ ກບັ ມະຫາຊນົ , ດໍາລງົຊວີດິ ປອດໃສຂາວສະອາດ ທງັເປັນຜູທ້ ີ ່ມຄີວາມຮູສູ້ງທາງດາ້ນທດິສະດີ ການເມອ ງມລີະດບັວດັທະນະທໍາ ເຕກັ ນກິ ວທິ ະຍາສາດ ທີ ່ ແນ່ນອນ ແລະ ຍງັມຄີວາມສາມາດ ໃນການຈດັຕັ ້ງປະຕບິດັ ໂຄງການ, ແຜນການຢ່ າງມປີ ະສດິທຜິ ນົ ສູງ, ໝາຍຄວາມວ່າ ຜູທ້ ີ ່ ຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດ ພຽງພໍນັນ້ ແມ່ ນ ບນັດານກັ ຮບົວລິະຊນົ ບນັດາຜູນ້ໍາທີ ່ມຄີຸນງາມຄວາມດຕີໍ ່ປະເທດຊາດ ແລະ ໄດຮ້ ບັ ການໄວເ້ນ ້ອເຊ ່ອໃຈຈາກປະຊາຊນົ ເຊີ ່ ງຕະຫ ອດຊວີດິຂອງເຂາົເຈົ ້າແມ່ນ ຕໍ ່ສູ້ເພ ່ອຄວາມສຸກຂອງປະຊນົ ຊນົ ບນັດາເຜົ ່າ ແລະ ຄວາມມັ ່ງຄັ ່ງສມົ ບູນຂອງຄນົ ລາວທງັຊາດ ຖາ້ເຮາົປະທນ ອນັ ປະເສດີຂອງ ຊາດມອບໝາຍໄວກ້ ບັບຸກຄນົທີ ່ ໄດກ້່າວມາແລວ້ ນັນປະເທດຊາຊາດຂອງ ້ ພວກເຮາົຈະມຄີວາມເຂັມ້ ແຂງ ຈະເລນີ ກາ້ວໜາ້ໄວ ຕວົ ຈງີ ກໍ ່ ໄດຢ້ ັ ້ງຢ ນໃຫພ້ ວກເຮາົເຫນັ ນບັ ແຕ່ ປະເທດຊາດຂອງ ພວກເຮາົ ໄດສ້ ະຖາປະນາເປັນ ປະເທດ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ປະຊາຊນົ ພນົ ລະເມອ ງລາວ ທຸກຄນົ ຍູທ່າງທໍາມາຫາກນິ ສາ້ງປະເທດຊາດດວ້ ຍຄວາມຜາສຸກ ມສີດິ ເສລພີ າບ . ບນັ ດາເດກັ ນອ້ ຍ, ອະນຸຊນົ ເຍາົວະ ຊນົ , ຊາວມ່ ູມ ເຖົ ້າແກ່ ຍງີຊາຍ, ລວ້ ນແຕ່ ໄດຮ້ ບັການສກຶ ສາ ຮໍ ່າຮຽນໃຫກ້ າຍເປັນຜູທ້ ີ ່ມຄີວາມກາ້ວໜາ້, ມລີະດບັ ວດັ ທະນະທໍາ ແລະ ມແີບບແຜນການດໍາລງົຊວີດິທີ ່ ຈບົ ງາມ ເຊີ ່ ງໄດເ້ຮດັ ໃຫເ້ຂາົເຈົ ້າ ກາຍເປັນກໍາລງັແຮງ ໃນການປົກປັກ ຮກັ ສາ ແລະ ສາ້ງສາປະເທດຊາດ ຍອ້ ນແນວນັນ້ , ຈີ ່ ງເຮດັ ໃຫຊ້ ວີດິການເປັນຢ່ ູຂອງປະຊາຊນົ ບນັ ດາເຜົ ່າ ມຄີວາມອຸ ດມົ ສມົ ບູນແລະ ເຂັມ້ ແຂງຂ ້ນໄປເລ ້ອຍໆ. ໄດເ້ຮດັ ໃຫ້ໃບໜາ້ຂອງປະເທດຊາດ ມກີ ານປ່ ຽນແປງດຂີ ້ນຫ າຍດາ້ນ, ຖາ້ ພວກເຮາົປຽບທຽບໃສ່ ກບັ ລະບອບເກົ ່າໃນເມ ່ອກ່ ອນແມ່ນມຄີວາມແຕກຕ່າງກນັ ປານຟາ້ກຍັ ດນີ , ອນັ ນີ ້ກໍ ່ຍອ້ ນວ່າ: ພວກເຮາົໄດຝ້າກຝັງທນ ຮອນອນັປະເສຂິອງຊາດໄວກ້ ບັຄນົທີ ່ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ມຄີວາມຮູ້ຄວາມສາມາດສູງສົ ່ງ. ຜ່ານການອະທບີາຍ ພສິູດ ແລະ ວຈິ ານມາຂາ້ງເທງີນັນ້ ໄດຊ້ ີ ້ບອກໃຫຮູ້ວ້່າ ຄໍາເວົ ້າຂອງທ່ານ ໄກ່ສອນ ພມົ ວຫິ ານ ຜູນ້ໍາທີ ່ ແສນເຄາົລບົຮກັ ຂອງພວກເຮາົ ນັນ້ ສຸດທີ ່ຖກ ຕອ້ງ ເພາະວ່າ ໃນພາລະກດິ ປົກປັກຮກັ ສາ ແລະ ສາ້ງສາປະເທດຊາດໃຫ້ ຈະເລນີຮຸ່ງເຮອ ງສວິ ໄິລ, ລະຫວ່າງ ຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດແມ່ນສີ ່ ງຈາໍ ເປັນ ແລະ ສໍາຄນັ ສໍາລບັພວກເຮາົ ເຊີ ່ ງ ເປັນໜໍ ່ ແໜງຂອງຊາດ ດັ ່ງນັນ້ ພວກເຮາົເປັນນກັ ຮຽນຍີ ່ ງຕອ້ງໄດອ້ ອກແຮງເຝີກຝົນຫ ໍຫ ອມຕນົ ເອງ ໃຫກ້ າຍເປັນຄນົທີ ່ ມຄີຸນສມົ ບດັ ແລະ ຄວາມສາມາດສູງ ເພ ່ ອພດັ ທະນາ ແລະ ສາ້ງສາປະເທດຊາດ ຂອງພວກເຮາົໃຫຈ້ ະເລນີກາ້ວໜາ້ ຖາວອນສບ ຕໍາໄປພາຍໜາ້.

153 ຕວົຢ່ າງ: ບດົປະສມົ ອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດ ຫວົບດົ ອະທບິ າຍ-ພສິູດ ຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: “ເກົ ້າອດົ ເກົນ້ເຍ ້ອນ ຫາກຊໄີດທ້່ອນຄໍາ”. ຄວາມອດົທນົ ພະຍາຍາມເປັນຫນົ ທາງພາໄປສ່ ູຄວາມສໍາເລດັ ໃນໜາ້ທີ ່ການງານຕ່າງໆ. ດັ ່ງນັນ້ ບູຮານຈີ ່ ງມຄີໍາ ສອນໄວວ້່າ: “ເກົ ້າອດົ ເກົນ້ເຍ ້ອນ ຫາກຊໄີດທ້່ອນຄໍາ”. ຄວາມອດັທນົ ໄດກ້ າຍເປັນປົດໄຈອນັ ໜ ່ ງທີ ່ ສໍາຄນັ ຂອງມວນມະນຸດເຊີ ່ ງມະນຸດທຸກຄນົ ບໍ ່ ອາດສາມາດຂາດປັດ ໄຈນີ ້ໄດ້ຖາ້ບຸກຄນົ ໃດຂາດຄວາມອດົທນົ ໃນການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນ ຫ ເຮດັ ນາ້ທີ ່ ວຽກງານຕ່າງໆ ກໍາຍາກທີ ່ ຈະກາ້ວໄປສ່ ູ ຄວາມສໍາເລດັ ດັ ່ງຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຄວາມອດົທນົພະຍາຍາມຢ່ ູບ່ອນໃດ ຄວາມສໍາເລດັຢ່ ູບ່ອນນັນ້. ສະນັນ້ ຄໍາວ່າ ອດົ ແມ່ນ ສະແດງເຖງີຈດິໃຈຍດຶໝັນ້, ຕໍ ່ສູ້ແລະ ຍດຶໝັນ້ ໃນອຸດມົ ການອນັ ໃດ ອນັໜ ່ ງເພ ່ອກາ້ວໄປສ່ ູຄວາ່່ມສໍາເລດັ ໃນເປົ ້າໝາຍ ດັ ່ງກ່າວນັນ້ ໃຫໄ້ດ.້ຖາ້ພວກເຮາົມຄີວາມອດົທນົ ແນ່ນອນຜນົ ສໍາເລດັກໍ ່ຈະຕອ້ງຕາມມາຈະຊາ້ຫ ໄ ວ ສຸດທາ້ຍກໍ ່ຈະຕອ້ງ ໄດດ້ ັ ່ງປະສງົ, ແຕ່ ໃນບາງຄັ ້ງ ຖາ້ພວກເຮາົອດົ ພຽງຄັ ້ງໜ ່ ງຍາມດຽວ ອາດບໍ ່ ພຽງພໍ ຫ ບໍ ່ ເໝາະກບົ ຄວາມຫຍຸງ້ຍາກ ສບັ ສນົ ຂອງໜາ້ທີ ່ ວຽກງານ ທີ ່ ພວກເຮາົກໍາລງັປະເຊນີຢ່ ູເພ ່ອໃຫວ້ ຽກງານທີ ່ ພວກເຮາົກໍາລງັດໍາເນນີຢ່ ູນັນ້ມປີະສດິທຜິນົ ແລະ ສໍາເລດັ ຕາມຄາດໝາຍ ພວກເຮາົຕອ້ ງການຄໍາວ່າ ອດົ ຫ າຍໆເທ ່ ອຈີ ່ ງຈະສບົ ຄວາມສໍ ່າເລດັ ໄດ້ຄໍາ ໝາຍນເຖີງ ວດັຖຸສີ ່ ງໜ ່ ງທີ ່ມຄີຸນຄ່າລາຄາແພງສາມາດແປຮູບມາເປັນເຄ ່ ງປະດບັ ອທ້ ີ ່ມຄີວາມສວຍສດົ ງດົງາມເປັນສີ ່ ງໝາຍຕາ ແລະ ຕອ້ງການຂອງຜູພ້ ບົ ເຫນັຢາກໄດມ້ າຄອບຄອງແດ່ ທ່ອນຄໍາ ໃນ ຄໍາສຸພາສດິຂາ້ງເທີ ່ ງນັນ້ ໝາຍເຖງີຜນົສໍາເລດັທີ ່ ໄດມ້ າ ຈາກຄວາມອດົ ທນົ ເຊີ ່ ງຜນົ ຕອບແທນຂອງຄວາມ ອດົ ທນົ ພະຍາຍາມນັນ້ ມນັ ອາດຈະອອກມາໃນຮູບຂອງວດັ ຖຸ ຫ ຈດິໃຈ ກໍ ່ມຄີຸນຄ່າສໍາລບັມະນຸດເຮາົທງັນັນ້ຄດ ັ ່ງໄລຍະເຮດັການປະຕວິດັຊາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ, ບນັ ດາຜູນ້ ໍາຂອງການປະ ຕວີດັ ພອ້ ມດວ້ ຍອາ້ຍນອ້ງທະຫານ , ພະນກັ ງານ ພໍ ່ ແມ່ປະຊາຊນົ ບນັ ດາເຜົ ່າ ຜູທ້ ີ ່ມນີໍ ້າໃຈຮກັ ຊາດໝດົທຸກຄນົ ໄດຄ້ ຽງ ບ່າຄຽງໄລ່ ຕໍ ່ສູ້ຕາ້ນພວກຈກັ ກະພດັ ລ່າເມອ ງຂ ້ນແບບເກົ ່າ ແລະ ແບບໃໝ່ ເຊີ ່ ງເປັນການຕໍ ່ສູທ້ ີ ່ ລະອດິ ລະອຽ້ວ ລໍາບາກ ແລະ ຍດຶ ເຍ ້ອຍາວນານ. ເຖີງປານນັນ້ກໍ ່ຕາມ ນກັ ຮບົ ປະຕວິດັທຸກຄນົ ໄດອ້ ດົທນົ ຕໍ ່ສູຜ້່ານຜ່າອຸປະສກັ ນາໆປະການເຊັ ່ນ: ຝົນຕກົ , ລມົ ແຮງ, ທາກຈບັ , ຍຸງກນີ . ສີ ່ ງເຫ ົ ່ານີ ້ ເປັນພຽງບນັຫາເລກັ ນອ້ ຍ, ສໍາລບັ ນກັ ຮບົ ປະຕວິດັ ແລວ້ ບນັຫາທີ ່ຫຍີ ່ ງ ໃຫຍ່ ແມ່ນການຕໍ ່ສູກ້ ບັສດັຕູທີ ່ມກີ ໍາລງັພນົ ເໜອ ກວ່າ ທງັອາວຸດຍຸດໂທປະກອນ ກໍ ່ທນັສະໄໝ ແຕ່ຍອ້ນນໍ ້າໃຈຮກັ ຊາດ ອນັສູງສົ ່ງຂອງບນັດານກັ ຮບົປະຕວີດັແລະ ພໍ ່ ແມ່ປະຊາຊນົຜູທ້ ີ ່ມນີໍ ້າໃຈຮກັ ຊາດທຸກຄນົ . ສຸດທາ້ຍກໍ ່ສາມາດຕເີອາົໄຊຊະ ນະພວກສດັ ຕູຮຸກຮານໄດ.້ ສາມາດປົດປ່ ອຍປະເທດຊາດອອກຈາກແອກຄອບຄອງຂອງພວກຈກັ ກະພດັ ລ່າເມອ ງຂ ້ນ ເຮດັ ໃຫປ້ ະຊາຊນົລາວທງັຊາດມອີອິສະຫ ະພາບ ນັນ້ຄຜ ນົສໍາເລດັທີ ່ ໄດຈ້າກການອດົທນົ ຕໍ ່ສູເ້ປັນເວລາ ສບີປີ. ມາຮອດ ປະຈບຸ ນັ ນີ ້ຄນົ ລາວໄດເ້ປັນເຈົ ້າຂອງປະເທດຊາດຍູທາງທໍາມາຫາກນີສາ້ງບາ້ນແປງເມອ ງ ຖາ້ເວົ ້າເຖີງຊາວນາທີ ່ທໍາການ ຜະລດິ ກ່ອນຈະໄດເ້ຂົ ້າກໍ ່ຕອ້ງອດົທນົຜ່ານຜ່າຕໍ ່ຄວາມຫຍຸງ້ຍາກ ແລະ ເວລານບັແຕ່ ໄຖຮຸດ, ໂຖຄົນ້, ຫວ່ານກາ້, ປັກດໍາ , ຫ ກົ ຫຍາ້ ໃສ່ ຝ່ ຸນ, ເກບັກ່ ຽວ ...ສີ ່ ງດັ ່ງກ່າວນັນ້ ຊາວນາກໍ ່ຕອ້ງໄດອ້ ດົທນົ ຜ່ານຜ່າທຸກຂະບວນການຂັນ້ ຕອນ ເຖີງຝົນ ຈະຕກົ ແດດຈະກາ້ ຊາວນາກໍາບໍ ່ ໄດຫ້ ວາດຫວັ ່ນເພ ່ອໃຫຜ້ ນົ ຜະລດິ ໄດເ້ຕມັ ເມດັ , ເຕມັ ໜ່ວຍ. ແຕ່ກງົກນັຂາ້ມ ຖາ້ຊາວ ນາພວກເຮາົ ຂາດຄວາມອດົທນົ ເຊັ ່ນ: ແດດກາ້ກໍ ່ຢຸດ, ຝົນຕກົ ກໍາເຊາົ ເມ ່ອຍຫ າຍກໍ ່ຢ່ າ, ການເຮດັ ໄຮ່ ໃສ່ ນາກໍ ່ຈະບໍ ່ທຍັ ກບັລະດູການຜນົ ເກບັກ່ ຽວ ກໍ ່ຈະບໍ ່ ໄດຮ້ ບັ ຜນົ ດຊີວີດິການເປັນຢ່ ູກໍ ່ຈະທຸກຍາກ ຂາດເຂນີ ຊວີດິຂອງນກັ ຮຽນພວກເຮາົ

154 ກໍ ່ ເຊັ ່ນດຽວກນັຖາ້ຢາກຮຽນໃຫເ້ກັ ່ງເສງັໃຫໄ້ດ,້ ກໍ ່ຈໍາເປັນຕອ້ງອດົທນົ ພະຍາຍາມໃນການຄົນ້ ຄວາ້ຮໍ ່າຮຽນແກບ້ ດົ ເຝີກ ຫດັ ຖາມຄູອາຈານໃນສີ ່ ງທີ ່ ຕນົ ຍງັບໍ ່ທນັ ເຂາົໃຈ ຫ ສນົທະນາແລກປ່ ຽນບດົຮຽນ ກບັໝ່ ູຄ່ ູ. ນອກຈາກນີ ້ການປະຕບີດັ ລະບຽບວໄິນ ກໍ ່ ເປັນສີ ່ ງທີ ່ ຕອ້ ງເອາົໃຈໃສ່ ເພາະວ່າ ນອກຈາກຈະຮຽນເກັ ່ງແລວ້ ພວກເຮາົຍງັຕອ້ ງມຄີຸນສມົ ບດັ ດີອີກ ດວ້ ຍ, ຈີ ່ ງຈະສມົ ເປັນສດິ ເອກຂອງຄູເປັນລູກຄໍາຮູຂ້ ອງພໍ ່ ແມ່ ເປັນຄນົ ດຂີ ອງສງັຄມົ . ສະນັນ້ , ທຸກຄນົ ຕອ້ ງ ມຄີວາມ ອດົທນົ ເພ ່ອໃຫເ້ກດີປະໂຫຍດອນັສູງສຸດ ໃຫແ້ກ່ຕນົ ເອງ ແລະ ປະເທດຊາດ. ຜ່ານການໃຫເ້ຫດຜົນ ແລະ ອາ້ງຫ ກັ ຖານຕວົ ຈງີ ມາຂາ້ງເທງີ ພວກເຮາົເຫນັ ໄດວ້່າ ບໍ ່ ວ່າວຽກງານໃດໆ ຈະ ນອ້ ຍ ຫ ໃຫຍ່ ກໍ ່ລວ້ ນແຕ່ຕອ້ງການຄວາມມານະອດົທນົ ພະຍາຍາມ ຈີ ່ ງຈະກາ້ວໄປສ່ ູຄວາມສໍາເລດັ ໄດ.້ ດັ ່ງນັນ້ ພວກ ເຮາົຍງັຢ່ ູໃນໄວຮຽນຈໍາເປັນຕອ້ ງໄດເ້ຝີກຝົນຕນົ ໃຫມ້ ຄີວາມອດົ ທນົ ເຂົ ້າໃນການສກຶ ສາຮໍ ່າຮຽນເພ ່ ອນໍາເອາົ ຄວາມຮູ,້ ຄວາມສາມາດ ໄປສາ້ງສາພດັທະນາປະເທດຊາດ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ໃຫຈ້ ະເລນີຮຸ່ງເຮອ ງ ຂ ້ນໄປເລ ້ອຍໆ. ບດົຕວົຢ່ າງ2: ບດົປະສມົ ອະທບິ າຍ ແລະ ວຈິານ ຫວົ ບດົ : ອງີໃສ່ ນທິ ານກອ້ມເລ ່ອງ ເສອ ກບັລສ ີໃນເລ ່ອງຂອງສຽວສະຫວາດມາອະທບິ າຍ ແລະ ວຈິ ານ ຄໍາຜະຫຍາທີ ່ ວ່າ: “ໂມໂຫນີ ້ ພາໂຕຕກົ ຕໍ ່າ ເໝອ ນດັ ່ງເສອ ໂຄ່ງຮາ້ຍ ຕາຍຍອ້ນກະຕ່າຍລວງ” ນທິ ານກອ້ມເລ ່ອງ ເສອ ກບັລສ ີ ໃນປ່ າດງົພງົໄພອນັ ຕບ ໜາແຫ່ງໜ ່ ງຍງັມເີສອ ລາຍໂຕໜ ່ ງທີ ່ມຈີດິ ໃຈ ໂຫດກາ້ ແຕ່ ລະມ ມ້ ແີຕ່ ໄປທ່ ຽວຂາ້ຂບົ ກນີຄນົຫ ສດັ ເອາົແຕ່ມນັພບົພໍ ້ມມີ ໜ້ ່ ງມນັມຄີວາມອດີເມ ່ອຍໂຮຍແຮງຫ າຍກໍ ່ ເລຍີນອນຢ່ ູເທງີໂພນຈອມບວກແຫ່ງໜ ່ ງ ບງັເອນີໃນໂພນຈອມບວກແຫ່ງນັນ້ພດັມງີູ ເຫົ ່າຫອ້ມໂຕໜ ່ ງນອນຂດົຢ່ ູໃນຮູ, ເສອ ລາຍນັນ້ພດັນອນອດັປາກຮູທີ ່ ງູ ເຫົ ່າ ນອນຢ່ ູ, ງຫູ າຍໃຈບໍ ່ ໄດຈ້ ີ ່ ງເກດີມຄີວາມວຸນ້ ວາຍເລຍີອອກມາ, ເຫນັ ເສອ ນອນຕນັ ຮູ່ຢ່ ູມນັ ເລຍີຕອດເສອ ລາຍໂຕນັນ້ຈນົ ເຮດັ ໃຫເ້ສອ ລາຍດີ ້ນຕາຍດກ ໆ. ໃນຄະນະທີ ່ ເສອ ພວມນອນຕາຍຢ່ ູກໍ ່ມພີະລສ ອີ ງົໜ ່ ງເດນີທາງຜ່ານມາພໍເລຍີຄດິຢາກຊ່ ວຍກູເ້ອາົຊວີດິຂອງເສອ ໂດຍໃຊ້ ການອ່ານຄາຖາມນົຢາແລວ້ ເປົ ່ າເສອ ສາມເທ ່ອເຮດັ ໃຫເ້ສອ ຟ ້ນຄນ ມາໄດ.້ເມ ່ອເປັນດັ ່ງນັນ້ ແທນທີ ່ ເສອ ໃຈໂຫດໂຕນັນ້ ຈະຮູບຸ້ນຄຸນຂອງລສ ີແຕ່ ຊໍ ້າພດັ ເກດີຄວາມໂມໂຫ. ຫາວ່າລສ ມີ າລບົ ກວນມນັ ໃນຍາມທີ ່ຫ ບັ ນອນຝັນຢ່ ູ ພະລສ ເີລີຍ ບອກວ່າ: ກູເປັນຜູກ້ ູເ້ອາົຊວີດິຂອງມງ ຄນ ມາເປັນຫຍງັຈີ ່ ງມຄີວາມໂກດແຄນ້ ແລະ ຈະກນິກູອກີ , ຈະວ່າແນວໃດເສອ ກໍ ່ ບໍ ່ ເຊ ່ອ ລສ ເີລຍີຊວນເສອ ໄປຫາເທວະດາອງົໜ ່ ງ ຢ່ ູຮມົ ຕົນ້ ມ່ວງຕົນ້ ໜ ່ ງໃກໆ້ ນັນ້ເພ ່ອໃຫເ້ທວະດາອງົນັນ້ ແກ່ ໄຂຊ່ ວຍ. ເມ ່ອໄປພບົ ເທວະດາ ເສອ ແລະ ລສ ີຕ່າງກໍ ່ ເຫ ົ ່າເຫດການທີ ່ ເກດີຂ ້ນສ່ ູເທວະດາຟັງ ເທວະດາຊໍ ້າພດັ ຄດິວ່າຄວາມຈງີກໍ ແມ່ນລສ ໄີດຊ້່ ວຍກູເ້ອາົຊວີດິຂອງເສອ ຄນ ມາແທ,້ແຕ່ລສ ບີ ໍ ່ ເປັນທີ ່ ເພີ ່ ງແຫ່ງກູແຕ່ຢ່ າງໃດດອກ.ໃນໄລຍະຜ່ານມາ ມແີຕ່ ເສອ ເທົ ່ານັນ້ ເປັນທີ ່ ເພີ ່ ງຂອງກູເພາະນບັ ແຕ່ເສອ ໂຕນີມ້ າອາໄສຢ່ ຸປ່ າດງົແຫ່ງນີກ້ ໍ ່ ເລຍີບໍ ່ມຄີນົ ໃດສາມາດມາຕດັ ໄມຖ້ າງປ່ າ

155 ນີ ້ໄດ.້ ກູຈີ ່ ງຍູທາງຢ່ ູຢ່ າງສະໜຸກສຸກສະບາຍ, ເທວະດາອງົນັນ້ ເລຍີ ເວົ ້າອອກວ່າ: ມນັ ສມົ ຄວນແລວ້ ທີ ່ ໃຫເ້ສອ ກນີລສ ີ ຕນົນີ ້ ເສຍ ເພາະວ່າ ໃນເວລາເສອ ນອນພວມຫ ບັນອນຝັນຢ່ ູ ເປັນຫຍງັຈີ ່ ງໄປຄົນ້ເສອ ລຸກປຸກເສອ ຕ ່ນ? ເມ ່ອເຫນັວ່າບໍ ່ ໄດຜ້ ນົຫຍງັແລວ້ ລສ ກີ ໍ ່ ເລຍີຊວນເສອ ໄປຫາພະຍາໝາຈອກ ໂຕໜ ່ ງແລວ້ກໍ ່ ເຫ ົ ່າຕົນ້ ປາຍສາຍເຫດ ໃຫໝ້ າ ຈອກຟັງ. ໝາຈອກໃຈໂລເລນັນ້ກໍ ່ຊໍ ້າພດັຄດິວ່າ: ເຖີງວ່າຈະຕດັສນີໃຫລ້ ສ ເີປັນຝ່ າຍຖກ ແລວ້ ຕນົຈະບໍ ່ ໄດຮ້ ບັປະໂຫຍດ ຫຍງັມແີຕ່ ໃຫເ້ສອ ເປັນຝ່ າຍຖກ ເທົ ່ານັນ້ ຈີ ່ ງຈະມຄີຸນປະໂຫຍດແກ່ຕນົ . ໃນເມ ່ອເສອ ກນີລສ ແີລວ້ ຕນົກໍ ່ຈະໄດເ້ລມັ ດູກ ໜງັນໍາເສອ ແດ່ , ຄດິແລວ້ ໝາຈອກກໍ ່ ເວົ ້າວ່າ: ຫັນ້ ແຫ ະ ... ລສ ເີອຍີ ! ຍາມເສອ ນອນຫ ບັ ນອນຝັນຢ່ ູ ເຈົ ້າຊໍ ້າພດັ ໄປປຸກ ໄປກວນເຮດັຫຍງັ? ສມົ ຄວນແລວ້ ເສອ ຕອ້ງກນີລສ ,ີລສ ເີຫນັ ວ່າຈະເປັນອນັ ຕະລາຍແລວ້ ກໍ ່ ເລຍີພາເສອ ໄປຫາພະຍາ ງວົໂຕໜ ່ ງແລະ ກໍ ່ພາກນັ ເລົ ່າຕົນ້ ປາຍສາຍເຫດໃຫພ້ ະຍາງວົຟັງ. ພະຍາງວົຟັງແລວ້ ກໍ ່ຄດິ ໃນໃຈວ່າ: ລສ ເີປັນຜູຜ້ ດິ ແລວ້ ໄປຄົນ້ ເສອ ລຸກປຸກເສອ ຕ ່ນມາເຮດັຫຍງັອກີ , ສມົ ຄວນແລວ້ ທີ ່ ເສອ ຕອ້ງກນີລສ ເີພ ່ອລງົໂທດລສ .ີລສ ຢີ ້ານຫ າຍເລຍີປົບ ໄປຫາພະຍາລງີໂຕໜ ່ ງ. ພະຍາລງີກໍາເວົ ້າຄພ ະຍາງວົ ສຸດທາ້ຍລສ ກີ ໍ ່ ເລຍີພາເສອ ໄປຫາພະຍາກະຕ່າຍໂຕໜ ່ ງ, ແລວ້ກໍ ່ ເລົ ່າ ຕົນ້ ປາຍສາຍເຫດໃຫພ້ ະຍາກະຕ່າຍຟັງວ່າ: ກູຊ້່ ວຍຊວີດິຂອງເສອ ໄວໄ້ດແ້ລວ້, ມນັຊໍ ້າພດັ ວ່າຈະກນີກູຍອ້ ນວ່າກູໄປປຸກ ມນັ ຍາມນອນຫ ບັ ນອນຝັນ, ກູເລຍີພາມນັມາຫາມງ , ກະຕ່າຍເອຍີ , ເຈົ ້າຈົ ່ງຊ່ ວຍຕດັ ສນິ ບນັ ຫາໃຫແ້ ດ່ . ກະຕ່າຍພຈິ າ ລະນາຖວ້ ນຖີ ່ ແລວ້ ເຫນັ ວ່າເສອ ບໍ ່ ດບີ ໍ ່ ຮູບຸ້ນຄຸນຜູອ້ ່ນທີ ່ ຊ່ ວຍເອາົຊວີດິຂອງຕນົ ເອງໄວ,້ ລສ ເີປັນຜູດ້ ີແລະເຮດັຖ ກຕອ້ ງ ແທ.້ ພະຍາກະຕ່າຍເລຍີ ເວົ ້າວ່າ: ຂອ້ ຍຈະຕດັ ສນີ ໃຫແ້ຕ່ດຽວນີ ້ພວກເຈົ ້າຕອ້ງພາຂອ້ ຍໄປຫາໂພນຈມູ ປວກບ່ ອນເກດີ ເຫດທໍາອດີພຸນ້ກ່ອນ.ເມ ່ອໄປຮອດໂພນຈມູ ປວກບ່ ອນເສອ ນອນຕາຍແລວ້, ກະຕ່າຍເລຍີບອກວ່າເສອ ເອຍີ ! ດຽວນີ ້ໃຫ້ ເຈົ ້າໄປນອນຫ ບັ ຢ່ າງສະບາຍຢ່ ູບອນເກົ ່າຂອງເຈົ ້າຢ່ ູໂພນຈມູ ປວກ ແລະ ໃຫນ້ ອນຫ ບັ ສະບາຍຄກ ບັກ່ອນທີ ່ ລສ ບີ ໍ ່ທນັມາ ພບົ ນັນ້ເນ!ີຂອ້ ຍກບັລສ ຈີ ະອອກໄປຢ່ ູຂາ້ງນອກຕດິຕາມເບີ ່ ງກ ເວົ ້າແລວ້ ເສອ ກໍ ່ ໄປນອນຫູບັ ຢ່ າງສະບາຍຢ່ ູເທງີໂພນຈມູ ປວກ ແລະ ນອນຕນັ ຮູງຄູ ເ ກົ ່າ. ເມ ່ອງຫູ າຍໃຈບໍ ່ ໄດມ້ ນັກໍ ່ມຄີວາມເດອ ດຮອ້ ນຈີ ່ ງອອກມາ. ເມ ່ອເຫນັ ເສອ ນອນຕນັ ຮູ ຂອງມນັ ອກີ , ມນັກໍ ່ ໂມໂຫ ແລະ ຈົ ່ມວ່າ: ກູຕອດມນັ ຕາຍໄປແລວ້ ເທ ່ ອໜ ່ ງຍງັຈອງຫອງມານອນຕນັ ອກີ , ກູຈະຕອດ ມນັຕາຍອກີ ເປັນຄັ ້ງທສີອງ, ເມ ່ອເຫນັ ເສອ ຕາຍອກີ ລສ ເີລຍີຖາມກະຕ່າຍວ່າ: ຈະໃຫຂ້ ອ້ ຍໄປຢາເອາົເສອ ຄນ ມາອກີບໍ ່ ? ກະຕ່າຍຕອບວ່າ: ບໍ ່ ຕອ້ງປົວເອາົມນັຄນ ມາ, ມນັ ເປັນຜູທ້ ີ ່ ບໍ ່ ຮູບຸ້ນຄຸນຜູອ້ ່ນ, ປະໃຫມ້ ນັຕ່າຍໃຫແ້ຮງໃຫກ້ າມາຕອດກນີ ຊີ ້ນ ກນີໜງັມນັຢ່ ູຫນັ . ພະລສ ເີຫນັ ວ່າກະຕ່າຍສະຫ າດ ແລະ ເປັນຜູມ້ ບີຸນຄຸນຊ່ ວຍເອາົຊວີດິ ຂອງຕນົ ພົນ້ ຈາກອນັ ຕະລາຍກໍ ່ ເລີຍພາ ກະຕ່າຍໄປຢ່ ູທີ ່ຫໍໂຮງຂອງລາວເອງເຊີ ່ ງເປັນບ່ ອນທີ ່ມພີດ ພນັໝາກໄມຫ້ າຍຊະນດິທີ ່ ແຊບນວົ ໃຫກ້ ະຕ່າຍກນີຢ່ າງອີ ່ມໜໍາ ສໍາລານ. ບດົ ແຕ່ງ ໃນສງັຄມົ ທີ ່ມຊີ ັນ້ ໂດຍສະເພາະໃນສງັຄມົ ລະບອບສກັ ດນີ າ, ຖາ້ເບີ ່ ງຄກັ ຄກັ ໆແລວ້ ເຫນັ ວ່າເຕມັ ໄປດວ້ ຍ ຄວາມຂດັ ແຍ່ງແຂ່ງຂນັ ກນັ , ຊງີດ,ີຊງີເດັ ່ນ ແລະ ກດົ ຂີ ່ ຂູດຮດິ ກນັ ລະຫວ່າງສອງຊນົ ຊັນ້ ທີ ່ ແຕກຕ່າງກນັ ຊນົ ຊັນ້ ປົກ ຄອງມກັ ຈະເອາົປຽບຊນົ ຊັນ້ ຖ ກປົກຄອງສະເໝີບໍ ່ ວ່າດວ້ ຍຮູບການໃດໆ. ເຖີງວ່າຊນົ ຊັນ້ ຖ ກປົກຄອງຄປ ະຊາຊນົ ຜູ້ ອອກແຮງງານນັນ້ ຈະມບີຸນຄຸນແກ່ເຂາົເຈົ ້າຫ າຍປານໃດກໍ ່ຕາມເໝອ ນດັ ່ງນທີ ານກອ້ມເລ ່ອງ ເສອ ກບັລສ ີໃນເລ ່ອງຂອງ ສຽວສະຫວາດທີ ່ ໄດສ້່ ອງແສງໃຫເ້ຮາົເຫນັ ຢ່ າງຈະແຈງ້ວ່າ: ເສອ ອນັ ຮາ້ຍກາດ ອໍາມະຫດິ ໂຕນັນ້ ຈະຂາ້ເນ ້ອເຖ ອໜງັ

156 ຮອດຜູມ້ ພີະຄູນອນັ ໃຫຍ່ຫ ວງແກ່ຕນົ ຄລ ສ ຜີູມ້ ຈີດິໃຈເມດຕາ ກະລຸນາ. ສຸດທາ້ຍ ບາບກໍ ່ບໍ ່ ແພບຸ້ນ, ຍາມໃດ ສນິທໍາ ກໍ ່ ຊະນະອະທໍາຢ່ ູສະເໝເີສອ ໂຕນັນ້ກໍ ່ ໄດຈ້ ບົຊວີດິລງົຍອ້ ນ ກະຕ່າຍໂຕໜ ່ ງ ທີ ່ມຄີວາມສະຫ ຽວສະຫ າດ, ສີ ່ ງນັນ້ ມນັສມົ ແລວ້ກບັຄໍາສຸພາສດິບູຮານທີ ່ວ່າ: “ໂມໂຫນີ ້ ພາໂຕຕກົ ຕໍ ່າ ເໝອ ນດັ ່ງເສອ ໂຄ່ງຮາ້ຍ ຕາຍຍອ້ນກະຕ່າຍລວງ” ໃນປ່ າດງົພງົໄພອນັກວ້າງໃຫຍ່ ໄພສານ, ເສອ ເປັນສດັທີ ່ ໃຫຍ່ປະເພດໜ ່ ງກນີສດັຕ່າງໆເປັນອາຫານ ເປັນຕົນ້ ແມ່ນ ພວກ ກວາງ, ຟານ, ໄກ.້.. ປະຊາຊນົ ລາວຜູມ້ ມີ ູນເຊ ້ອດຸໝັ ່ນຂະຫຍນັ ພຽນໃນສະໄໝກ່ອນ ເຄຍີ ໄດຍ້ ກົ ເອາົເສອ ມາເປັນຕວົ ແທນໃນແກ່ຊນົ ຊັນ້ ປົກຄອງທີ ່ ຊົ ່ ວຊາ້ ແລະ ກດົ ຂີ ່ ຂົ ່ມເຫງັປະຊາຊນົ ຜູອ້ ອກແຮງງານ,ປະຊາຊນົ ຜູອ້ ອກແຮງງານຂອງ ພວກເຮາົໄດສ້ ງັເກດເບີ ່ ງພດຶ ຕກິ ໍາຂອງເສອ ແລວ້ ໄດຍ້ ກົ ເອາົເສອ ມາເປັນຕວົ ລະຄອນໃນນທິ ານ, ຈດຸ ປະສງົເພ ່ ອກ່າວ ປະນາມ ແລະ ໂຈມຕຊີນົ ຊັນ້ ປົກຄອງໃນເມ ່ອກ່ອນຍອ້ ນສງັຄມົ ໃນເວລານັນ້ຂາດຄວາມຍຸດຕທິ ໍາ ເຮດັ ດບີ ໍ ່ ໄດດ້ ,ີປະຊາ ຊນົລາວໃຕກ້ ານປົກຄອງຂອງລະບອບສກັ ດນີາ ອາດຍາສດິ ພວກເຈົ ້າຂຸນມູນນາຍຕ່າງໆ ແມ່ນສຸດທີ ່ ແສນລະກໍາລໍາບາກ, ປະຊາຊນົ ລາວບໍ ່ ຮູຫ້ ນົ ທາງທີ ່ ຈະຕໍ ່ ສູຄ້ ແ ນວໃດ ກໍ ່ມແີຕ່ ໃຊວ້ ທິ ແີຕ່ງເລ ່ ອງຂ ້ນເພ ່ ອກ່າວປະນາມສງັຄມົ ອນັ ເປ ່ ອຍເຍ ່ອຍ ແລະ ເນົ ່າເໝນັ ນັນ້ ໂດຍທາງອອ້ ມ. ດວ້ ຍຮູບການຍກົ ເອາົຕວົ ລະຄອນສດັ ມາເວົ ້າ, ກ່າວປະນາມຄນົ . ນອກຈາກນັນ້ ປະຊາຊນົລາວຜູອ້ ອກແຮງງານຍງັໄດຍ້ ກົ ເອາົກະຕ່າຍທີ ່ ເປັນສດັນອ້ ຍ ແລະ ໃຫກ້ ະຕ່າຍເປັນຕວົແທນອນັ ເປັນສນັ ຍາລກັ ໃຫແ້ກ່ປະຊາຊນົ ຜູອ້ ອກແຮງງານໄດຜ້່ານການອອກແຮງງານຫ າຍຫ ບົ ຫ າຍຕ່າວ ເພ ່ ອຕໍ ່ ສູກ້ ບັ ໄພທໍາມະຊາດ ແລະ ໄພ ສງັຄມົ ຈ ່ ງເຮດັ ໃຫເ້ຂາົເຈົ ້າກາຍເປັນບຸກຄນົທີ ່ສະຫ ຽວສະຫ າດ ຮູເ້ທົ ່າທນັກບັສດັຕູ. ສງັຄມົ ທີ ່ ເຕມັ ໄປດວ້ ຍຄວາມບໍ ່ ຍຸຕທີ ໍາໃນສະໄໝກ່ອນ ເຮດັ ໃຫປ້ ະຊາຊນົ ຜູອ້ ອກແຮງງານຂອງພວກເຮາົໃນສະໄໝນັນ້ ເຕມັ ໄປດວ້ ຍຄວາມທຸກຍາກຂາດເຂນີ, ເຮດັ ໃຫຫ້ າຍຊັນ້ຄນົທີ ່ບໍ ່ມຢີ່ ູມກີນີຍີ ່ ງເພີ ່ມທະວຄີວາມທຸກຈນົໃຫເ້ຂາົເຈົ ້າລງົຊກັ ໃຊ.້ການກະທໍາຂອງພວກສກັ ດນີ າຕໍ ່ປະຊາຊນົຜູອ້ ອກແຮງງານນັນ້ ແມ່ນສຸດທີ ່ ຊົ ່ວຊາ້ສາມານເປັນຕົນ້ ແມ່ນດວ້ ຍຮູບການ ກດົຂີ ່ ຂູດຮດິຂອງປະຊາຊນົ , ນໍາເອາົປະຊາຊນົ ໄປເປັນກຸລ,ີ ໄປເປັນຂາ້ທາດ, ເຮດັ ໃຫເ້ຮດັ ສວນ, ເຮດັ ວຍກເຮອ ນການ ຊານທຸກອນັທຸກແນວ. ຖາ້ບໍ ່ ເຮດັກໍ ່ຖກ ພວກມນັທບູ ຕີທໍລະມານຈນົ ເຖງີແກ່ຄວາມຕາຍ, ສ່ວນຄ່າຈາ້ງແຮງງານກໍ ່ມພີຽງ ໜອ້ ຍດຽວເທົ ່ານັນ້ອນັ ເຮດັ ໃຫສ້ງັຄມົ ໃນສະໄໝນັນ້ເກດີຄວາມບໍ ່ສະເໝພີ າບກນັ . ສງັຄມົ ໃດກໍ ່ຕາມທີ ່ມກີ ານກກດົຂີ ່ຂົ ່ມ ເຫງັກນັ ເທົ ່າໃດ ແນ່ນອນແມ່ນຕອ້ງມກີ ານຕໍ ່ສູຕ້ ອບໂຕຄ້ ນ ຢ່ ູສະເໝ,ີໃນເລ ່ອງ ເສອ ກບັລສ ີນີ ້ກໍ ່ແມ່ນຮູບການໜ ່ ງໃນ ການຕໍ ່ສູທ້ ີ ່ປະຊາຊນົລາວ ພວກເຮາົໄດໝ້ ນູ ໃຊໃ້ນເວລາຄດິແຕ່ງໂດຍມຫີ ວົຄດິອນັສະຫ າດຫ ກັ ແຫ ມເຂົ ້າໃສ່ ໃນບດົ ເຊີ ່ ງ ມນັສະແດງໃຫເ້ຮາົເຫນັ ວ່າ ປະຊາຊນົ ຂອງພວກເຮາົໃນເມ ່ອກ່ອນ, ອດົ ບໍ ່ ລນົທນົ ບໍ ່ ໄດ້ຕໍ ່ການກະທໍາອນັ ໄຮມ້ ະນຸດສະ ທໍາດັ ່ງກ່າວ ຈີ ່ ງພາກນັລຸກຮ ້ຂ ້ນຕໍ ່ສູດ້ ວ້ ຍຮູບການກ່າວປະນາມ ແລະ ໂຈມຕແີບບທາງອອ້ມ. ໃນເລ ່ອງ ເສອ ກບັລສ ີນີ ້ ເຫນັ ໄດວ້່າ ເສອ ເປັນຕວົ ແທນໃຫແ້ກ່ຝ່ າຍອະທໍາຢ່ າງຈະແຈງ້ ເຊີ ່ ງຍາມໃດກໍ ່ຫວງັຈະ ຄູບກນີຊີ ້ນ ກນີໜງັ ຂອງສດັ ໃຫຍ່ນອ້ ຍທງັຫ າຍ, ບໍ ່ ວ່າລສ ຈີ ະເປັນຜູມ້ ພີະຄຸນອນັ ໃຫຍ່ຫ ວງທີ ່ ຊ່ ວຍຊູບຊວີດິ ໃໝ່ ໃຫກ້ ໍ ່ ຕາມ ແຕ່ມນັກໍ ່ຍງັຫາຂໍອ້າ້ງວ່າມາປຸກມນັ ເວລານອນຊໍ ້າອກີ , ຊໍ ້າບໍ ່ພໍມນັຍງັຄດິວ່າຈະກນີລສ ອີ ງົນັນ້ອກີ . ການກະທໍາຂອງ ເສອ ແມ່ນການກະທໍາທີ ່ຊົ ່ວຊາ້ສາມານທີ ່ ສຸດ ຫາອນັປຽບບໍ ່ ໄດ.້ ໃນສງັຄມົ ໃດໆກໍ ່ຕາມ ໂດຍສະເພາສງັຄມົ ຂອງພວກເຮາົ ໃນປະຈບຸ ນັ ແມ່ນບໍ ່ ຕອ້ງການບຸກຄນົທີ ່ມແີນວຄດິທີ ່ ບໍ ່ ດຄີກ ບັ ເສອ ໂຕນີ ້ . ຖາ້ຫາກວ່າສງັຄມົ ໃດທີ ່ມບີຸກຄນົ ດັ ່ງກ່າວນັນ້

157 ຈະເຮດັ ໃຫສ້ ງັຄມົ ນັນ້ ວຸນ້ ວາຍເຮດັ ໃຫສ້ ງັຄມົ ເກດີຄວາມອາຄາດບາດໝາງກນັ , ຕ່າງຄນົ ຕ່າງກໍ ່ຄດິ ແຕ່ ຈະເອາົລດັ ເອາົ ປຽບກນັ , ບໍ ່ມນີໍ ້າໃຈເອ ້ອຍເຟ ້ອຍເພ ່ ອແຜ່ ເມດຕາເຊີ ່ ງກນັ ແລະ ກນັ , ສຸດທາ້ຍມນັ ຈະເຮດັ ໃຫສ້ ງັຄມົ ນັນ້ ພງັທະລາຍ ແລະ ຈບິຫາຍວາຍວອດ ຍອ້ ນກ່ ູມຄນົທີ ່ ບໍ ່ ດດີ ັ ່ງກ່າວ. ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ຫາກສງັຄມົ ໃດຫາກເຕມັ ໄປດວ້ ຍບຸກຄນົ ທີ ່ ມນີໍ ້າ ໃຈເຜ ່ ອແຜ່ ເມດຕາກະລຸນາ ດັ ່ງລສ ຜີູໃ້ຈບຸນແລວ້ ແນ່ນອນວ່າສງັຄມົ ນັນ້ກໍ ່ຈະເຕມັ ໄປດວ້ ຍຄວາມສຸກສໍາລານ, ຄວາມ ເບກີບານມ່ວນຊ ່ນ ບໍ ່ມກີ ານເຂັ ່ນຂາ້ກນັ , ບໍ ່ມກີ ານເອາົລດັ ເອາົປຽບກນັຈະເຮດັ ໃຫສ້ງັຄມົ ນັນ້ກາຍເປັນສະຫວນັແກ່ທຸກໆ ຄນົ ແລະ ກາຍເປັນທີ ່ຕອ້ງການໃຝ່ ຝັນຂອງທຸກຄນົ . ຮູບພາບຂອງເທວະດາໃນເລ ່ອງເປັນຮູບພາບທີ ່ ບົ ່ງບອກຢ່ າງຈະແຈງ້ເຖີງຄວາມອະທໍາໃນສງັຄມົ ເທວະດາຕາມຄວາມສໍາ ນກ ແລະ ຈດິຕະນາການຂອງປະຊາຊນົ ຊາວຜູອ້ ອກແຮງງານແລວ້ ຖວ ່າເປັນບຸກຄນົທີ ່ມບີຸນວາດສະໜາ, ເປັນຜູມ້ ສີນິ ທໍາປະຈໍາໃຈ ແຕ່ກງົກນັຂາ້ມ ໃນເລ ່ອງນີ ້ຊໍ ້າເປັນຄນົ ຂີ ້ຂາດຕາຂາວ ຢ້ານແຕ່ຄນົມາຕດັ ໄມບ້່ ອນທີ ່ ຕນົ ອາໄສຢ່ ູ, ນບັ ເສອ ມາຢ່ ູແລວ້ ບໍ ່ມຄີນົມາກາ້ຕດັ , ພຽງແຕ່ເຫດຜນົ ໜອ້ ຍດຽວເທົ ່ານັນ້ ເທວະນດາກໍ ່ຫ ບັຕາອາ້ປາກໃຫເ້ສອ ເປັນຜູຖ້ ກ ແລະ ສົ ່ງເສມີ ໃຫເ້ສອ ກນີລສ ີຕນົ ນັນ້ ຊໍ ້າອກີ . ສີ ່ ງນີ ້ໄດຢ້ ັ ້ງຢ ນເຖີງຄວາມບໍ ່ ເປັນທໍາໃນສງັຄມົ ສະໄໝກ່ອນ ທີ ່ ຂາດຄວາມຍຸຕີ ທໍາ ເຫນັ ແກ່ສນິຜນົ ປະໂຫຍດສ່ ວນຕວົ ແລວ້ ກະທໍາສີ ່ ງຊົ ່ວຊາ້ລງົໄປໂດຍບໍ ່ ຄໍານງ ເຖີງຜນົ ກໍາທີ ່ ຕນົ ຈະໄດຮ້ ບັ ເລຍີ , ເຖີງ ວ່າ ຈະເປັນເທວະດາ ເປັນຜູຖ້ ສ ນີທໍາກໍ ່ຕາມແຕ່ກໍ ່ສາມາດກະທໍາສີ ່ ງຊົ ່ວຊາ້ລງົໄດ,້ ເຂົ ້າກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ປະຊາຊນົລາວສະໄໝ ກ່ອນກ່າວໄວວ້່າ: ມຖ ສ າກ ປາກຖສ ນີ ຫ ໜາ້ເປັນພະ ຫວົ ໃຈເປັນມານ. ນອກຈາເທວະດາຜູຊ້ ົ ່ວຊາ້ແລວ້, ຍງັມພີະຍາໝາຈອກ, ພະຍາງວົ ແລະ ພະຍາລງີອກີທີ ່ມີຄວາມຄດິຕໍ ່າຊາ້ຂາດການຄົນ້ ຄດິ ຮີ ່ນຕອງວ່າ ແນວໃດຖກ , ແນວໃດຜດິ , ພວກເຂາົເຫນັດໃີຫເ້ສອ ໂຕນັນ້ກນິລສ ີອນັນີ ້ , ມນັສະແດງໃຫພ້ ວເຮາົເຫນັ ວ່າບຸກຄນົທີ ່ກໍາອໍານາດບາດໃຫຍ່ ., ມຍີດົສກັ ຕໍາແໜ່ງສູງໆເປັນຮອດພະຍາ ແຕ່ພດັມຄີວາມຄດີ ໂງ່ງ່າວ ບໍ ່ ຮູຈ້ ໍາແນກອນັ ໃດຖກ , ອນັ ໃດຜດິ , ພອ້ ມນັນ້, ກໍ ່ຍງັສົ ່ງເສມີ ໃຫຜູ້ມ້ ຄີວາມຜດີຄເ ສອ ໃຫເ້ປັນຝ່ າຍຖກ , ສີ ່ ງນີ ້ປະຊາຊນົ ລາວຂອງພວກ ເຮາົ ແມ່ນກຽດຊງັທີ ່ ສຸດ ແລະ ໄດຍ້ ກົ ໃຫເ້ຫນັ ຄວາມບໍ ່ ດີແລະ ໄຮສ້ ນິທໍາໃນສງັຄມົ ສະໄໝກ່ອນຜ່ານຕວົ ລະຄອນເທ ວະດາ, ພະຍາໝາຈອກ, ພະຍາງວົ ແລະ ພະຍາລງີ. ໃນເລ ່ອງ ເສອ ກບັລສ ີເຫນັ ໄດວ້່າປະຊາຊນົ ລາວມຄີວາມມຸ່ງມາດ ປາຖະໜາ ທີ ່ ຈະກ່າວປະນາມ ແລະ ໂຈມຕຊີນົ ຊັນ້ ປົກຄອງໃນສະໄໝນັນ້ ທີ ່ ເຕມັ ໄປດວ້ ຍຄວາມບໍ ່ ຍຸຕທີ ໍາເຊີ ່ ງສະແດງ ອອກຜ່ານຕວົລະຄອນພະຍາຕ່າງໆ. ທໍາມະ ຍ່ອມຊະນະອະທໍາ, ສດັ ຈະທໍາອນັນີ ້ແມ່ນຄວາມເປັນຈງີທີ ່ ບໍ ່ ອາດຫ ກີ ລຽ້ງໄດ.້ເສອ ແມ່ນຕວົ ແທນໃຫ້ ແກ່ ຝ່ າຍອະທໍາສູດທາ້ຍອະທໍາກໍບໍ ່ ອາດເອາົຊະນະທໍາມະໄດ.້ ດວ້ ຍການຊ່ ວນເຫ ອ ຈາກກະຕ່າຍໂຕນອ້ ຍທີ ່ ມຄີວາມ ສະຫ າດຫ ກັ ແຫ ມກະຕ່າຍໄດໃ້ຊຍຸ້ດທະວທິ ອີ ນັ ແນບນຽນເຮດັ ໃຫເ້ສອ ຫ ງົກນົ ສຸດທາ້ຍເສອ ໂຕຮາ້ຍກາດນັນ້ ກໍ ່ຖ ກງູ ຕອດຕ່າຍຄເ ກົ ່າ ແລະ ບໍ ່ມໃີຜຈະຊ່ວຍໄດອ້ກີ . ຈາກການຊ່ວຍເຫ ອ ຂອງກະຕ່າຍ ລສ ກີ ໍ ່ ໄດຫ້ ອດຈາກຄວາມຕາຍອນັ ເຮດັ ໃຫລ້ ສ ເີກດີຄວາມຄດິທີ ່ຈະຕອບບຸນແທນຄຸນຕໍ ່ກະຕ່າຍ ເລຍີພາກະຕ່າຍໄປຢ່ ູນໍາຫໍໂຮງຂອງຕນົ ແລະ ຢ່ ູບ່ອນນັນ້ກໍ ່ ເຕມັ ໄປດວ້ ຍໝາກໄມ້ຫ າຍໆຊະນດິທີ ່ ແຊບນວົ ໃຫກ້ ະຕ່ານກນີ. ອນັນັນ້ມນັ ໄດຢ້ ັ ້ງຢ ນໃຫເ້ຫນັວ່າ ເຮດັດຍີ່ອມໄດດ້ ີ ເໝ ອນກບັກະຕ່າຍທີ ່ ໄດຮ້ ບັຄວາມສຸກສໍາລານຈາກການກະທໍາດຂີອງຕນົ . ໃນສງັຄມົ ຂອງພວກເຮາົທຸກວນັ ນີ ້ຄວາມອະທໍາຍງັມຢີ່ ູ, ບຸກຄນົທີ ່ກະທໍາດແີລວ້ ບໍ ່ມໃີຜເຫນັ ຄຸນຄ່າ ສີ ່ ງນັນ້ມນັ ເຮດັ ໃຫ້ ຄນົ ໃນສງັຄມົ ມຄີວາມທໍຖ້ ອ້ ຍໃນຊວີດິ . ເຖງີຈະເຮດັດປີານໃດກໍບໍ ່ ໄດດ້.ີແຕ່ວ່າພວກທີ ່ທໍາຊົ ່ວພດັ ໄດດ້ມີ ຢີ່ າງມາກມາຍ.

158 ຄວາມເປັນຈງີແລວ້ ບາບກໍານັນ້ ມນັ ບໍ ່ ເຫນັ ກບັ ຕາ, ມນັ ອາດຈະມວີນັ ໃດວນັ ໜ ່ ງທີ ່ ຈະປະກາດໃຫເ້ຮາົຮູເ້ຖີງຜົນຂອງ ການທໍາດີແລະ ທໍາຊົ ່ວ. ບຸກຄນົທີ ່ທໍາດຢີ່ ູແລວ້ ກໍ ່ຄວນທໍາດຕີ ໍາໄປເລ ້ອຍໆ ເພະາວ່າໝາກຜນົ ຂອງຄວາມດນີ ັນ້ ຈະຕອບ ສະໜອງເຮາົບໍ ່ ຊາ້ກໍ ່ ໄວ.້ສ່ ວນພວກທີ ່ກະທໍາຊົ ່ວນັນ້ ສຸດທາ້ຍພວກເຂາົກໍາຈະຖກ ຜນົ ແຫ່ງການທໍາຊົ ່ວນັນ້ ຕອບສະໜອງ ຄນ ຢ່ າງສະສມົ ແນ່ນອນ. ເຮາົເປັນນກັ ຮຽນ ນກັ ສກ ສາຫ ປະຊາຊນົ ຜູອ້ ອກແຮງງານກໍຕາມ ຄວນມຄີວາມຊ ່ສດັ ສຸດຈະ ຫ ດິ ມຄີວາມເມດຕາກະລຸນາ ເພາະວ່າສີ ່ ງນັນ້ມນັຈະຊ່ວຍໃຫສ້ງັຄມົ ຍອມຮບັພວກເຮາົ, ເຮດັ ໃຫພ້ ວກເຮາົເປັນຄນົ ມຄີ່າ ໃນສງັຄມົ ແລະ ຄວນຄດິຢ່ ູສະເໝວີ່າ: ຄນົ ເຮາົ ເລອ ກທີ ່ ຈະເກດີບໍ ່ ໄດແ້ຕ່ສາມາດເລອ ກທີ ່ ຈະເປັນຄນົດີຫ ເປັນຄນົ ບໍ ່ ດີ ໄດດ້ ວ້ ຍຕນົ ເອງ. ຜ່ານການອະທບິ າຍ ວຈິ ານມາຂາ້ງເທງີນັນ້ ພວກເຮາົສາມາດເວາົໄດວ້່າ: ຢ່ ູໃນສງັຄມົ ໜ ່ ງໆ ຖາ້ຫາກເຮາົປະຕບີດັຕນົ ເປັນ ຄນົ ດແີລວ້ ກໍ ່ຈະໄດຮ້ ບັ ແຕ່ຜນົ ການເປັນຄນົ ດເີພາະວ່າ: ຄນົ ດີເປັນຄນົທີ ່ທຸກຄນົ ຮກັ ແພງ ແລະ ສະແຫວງຫາ ຄນົ ດນີ ີ ້ ຢ່ ູບ່ ນອໃດກໍ ່ ໄດຮ້ ັບແຕ່ ການຍອ້ ງຍໍສັນລະເສີນ, ສ່ ວນວ່ າຄົນບໍ ່ ດີກໍ ່ ຈະເຮັດໃຫຕ້ ົນຕກົ ຕໍ ່າ ເພາະເປັນຄົນມແີນວຄດິ ເຫນັ ແກ່ຕວົ , ມກັ ຈະທໍາຮາ້ຍຜູອ້ ່ ນ. ຄນົ ບໍ ່ ດນີ ີ ້ແມ່ນເປັນທີ ່ ລງັກຽດຂອງສງັຄມົ . ສຸດທາ້ຍສງັຄມົ ກໍ ່ກ່າວປະນາມ ແລະ ວຈິ ານຄວາມຊົ ່ວຊາ້ຂອງຕນົທີ ່ ໄດເ້ຮດັ ໄວ.້ ຜ່ານບດົ ເລ ່ອງເສອ ກບັລສ ນີ ີ ້ ເຫນັ ໄດວ້່າເປັນທີ ານເລ ່ອງໜ ່ ງທີ ່ ດໃີນການສກຶ ສາແນວຄດິຂອງພວກເຮາົ ເຊີ ່ ງເປັນນກັ ຮຽນນກັ ສກຶ ສາ ລວມທງັທຸກຊັນ້ ຄນົ ໃນສງັຄມົ ເພາະວ່າບດົ ເລ ່ອງໄດສ້ ະຫູ ບໃຫ້ ພວກເຮາົເຫນັຢ່ າງຈະແຈງ້ແລວ້ ວ່າ ຍາມໃດ ສນີທໍາກໍ ່ຊະນະອະທໍາຢ່ ູສະເໝີຍາມໃດຄນົທີ ່ດຄີຄ ນົມສີນິທໍານັນ້ ກໍຊະນະ ຄນົທີ ່ ບໍ ່ດໃີນສງັຄມົ ໄດ.້ ດັ ່ງນັນ້, ພວກເຮາົທຸກຄນົ ຄວນຮໍ ່າຮຽນເອາົແຕ່ສີ ່ ງທີ ່ ດໆີໃນບດົ ເພ ່ອນໍາເອາົໄປໃຊໃ້ນຊວີດິປະຈາໍ ວນັ ຂອງພວກເຮາົ ແລະ ບໍ ່ ຄວນເອາົເປັນແບບຢ່ າງອນັ ບໍ ່ ດີເປັນຕົນ້ ແມ່ນເສອ , ເທວະດາ, ພະຍາໝາຈອກ, ພະຍາງວົ ແລະ ພະຍາລງີ ທີ ່ ຢ່ ູໃນ ເລ ່ອງຄວນເປັນຄນົທີ ່ມສີນິທໍາດັ ່ງລສ ແີລະ ກະຕ່າຍນອ້ ຍຜູສະຫ າດຫ ກັ ແຫ ມ. ດັ ່ງນັນ້, ເຖົ ້າແກ່ບູຮານກໍ ່ຄບ ນັ ພະບູລຸດ ຂອງພວກເຮາົໄດສ້ ັ ່ງສອນພວກເຮາົສະເໝວີ່າ: “ໂມໂຫນີ ້ ພາໂຕຕກົ ຕໍ ່າ ເໝອ ນດັ ່ງເສອ ໂຄ່ງຮາ້ຍ ຕາຍຍອ້ນກະຕ່າຍລວງ” ສະຫູ ບແລວ້ ບດົ ແຕ່ງປະສມົ ແມ່ນບດົ ແຕ່ງ ທີ ່ ໃຊທ້ ດິສະດ,ີຂໍມ້ ູນຕວົຈງີມາອະທບິ າຍ, ພສິູດ ວຈິ ານ ເພ ່ອໃຫຜູ້ຟ້ ັງເກດີມີ ຄວາມເຊ ່ອໝັນ້ ຕໍ ່ບດົ ແຕ່ງ, ໃນບດົ ແຕ່ງປະສມົ ບໍ ່ ໄດກ້ ໍານດົ ຕາຍຕວົ ຂ ນ ້ ກບັຫວົ ບດົ ຫ ບນັຫາ ທີ ່ ຕອ້ງການແຕ່ງ ການ ແຕ່ງບດົແຕ່ງປະສມົ ຈະອະທບິ າຍເປັນຈດຸ ຕົນ້ ຕໍຫ ຈະພສິູດ ແລະ ວຈິ ານເປັນຈຕຸ ົນ້ຕໍນັນ້ ແມ່ນຂ ນ ້ກບັຄວາມຕອ້ງການ ຂອງຫວົຂໍທ້ ີ ່ຢາກ ຫ ບນັຫາໃຫແ້ຕ່ງ.

159 ບດົທ ີ8 ບດົວເິຄາະ 1. ຄວາມໝາຍຂອງບດົວເິຄາະ ຄໍາວ່າ: ວະເຄາະ ແມ່ນມາຈາກພາສາປາລີ“ວຄິ ະຫະ” ແລະ ພາສາສນັ ສະກດິວ່າ “ວຄິ ະຣະຫະ” ແປວ່າແຍກ ອອກມາເປັນສ່ວນໆ ເຊັ ່ນ: ວເິຄາະສບັ , ປະໂຫຍກ, ຂ່າວບດົຄວາມ, ບດົປະພນັວນັນະຄະດ,ີ ແລະ ອ ່ນໆ. ບດົວເິຄາະ ແມ່ນບດົແຕ່ງປະສມົ ປະເພດໜ ່ ງ ທີ ່ ໄຈແຍກອອກເປັນສ່ວນໆ ເພ ່ອພຈິ າລະນາບນັຫາໃດໜ ່ ງຫ ບດົ ປະພນັວນັນະຄະດໃີດໜ ່ ງ ຢ່ າງລະອຽດທີ ່ຖວ້ ນໂດຍໃຊເ້ຫດຜນົທາງທດິສະດີແລະ ຫ ກັ ຖານຕວົຈງີມາພສິູດ ອະທບີາຍ ແລະ ວຈິ ານ. ( ກຽງແກວ້ ນວນນວງົ ບຸນຍໍພມົ ມະບຸດ ປີ1998,ໜາ້ 88.) ບດົ ວເິຄາະ ແມ່ນບດົ ແຕ່ງປະເພດໜ ່ ງ ທີ ່ ໄຈແ້ຍກອອກເປັນສ່ ວນໆ ເພ ່ອພຈິ າລະນາບນັຫາໃດໜ ່ ງ, ຕວົ ລະຄອນໃດໜ ່ ງ ໂດຍມກີ ານຕລີ າຄາຕາມທດັ ສະນະ ແລະ ຄວາມຄດິຂອງຜູວ້ ະເຄາະ ຢ່ າງລະອຽດທີ ່ຖວ້ ນ ໂດຍໃຊເ້ຫດຜນົທາງດສີ ະດີ ແລະ ຫ ກັ ຖານຕວົຈງີມາວເິຄາະ.(ຄູນ ພມົ ມະທາ ຄໍາເມງິ ດວງທອງລາ ປີ2009, ໜາ້ 71.) ບດົ ວເິຄາະ ແມ່ນບດົ ແຕ່ງປະເພດໜ ່ ງ ທີ ່ ຄົນ້ ຄວາ້ ແລະ ຈໍາແນກເຂົ ້າເລກີ ກ່ ຽວກບັລກັ ສະນະຕ່າງໆໃນບນັຫາ ໃດບນັຫາໜ ່ ງ, ບດົ ປະພນັ ໃດໜ ່ ງ ຫ ຕວົ ລະຄອນໃດໜ ່ ງໂດຍມກີ ານຕລີ າຄາທດັ ສະນະ ແລະ ຄວາມຄດິຂອງຜູວ້ ເຄາະ ິ ເຊັ ່ນ: ບດົວເິຄາະການເມອ ງສງັຄມົ , ບດົວເິຄາະບດົປະພນັວນັ ະຄະດ,ີບດົວເິຄາະຕວົລະຄອນ ແລະ ອ ່ນໆ. ( ມທີ ອງ ສຸວນັມໄີຊ ຄໍາຮຸ່ງ ແສນມະນີປີ1997 ໜາ້ 63) ສະຫູ ບ ບດົ ວເິຄາະ ແມ່ນບດົ ແຕ່ງ ທີ ່ ໄຈແຍກອອກເປັນສ່ ວນໆ, ເປັນຕອນ ເພ ່ ອພຈິ າລະນາບນັ ຫາໃດໜ ່ ງ ຫ ບດົ ປະພນັວນັນະ ຄະດໃີດໜ ່ ງ ຢ່ າງລະອຽດທີ ່ຖວ້ ນ ໂດຍໃຊເ້ຫດຜນົທາງທດິສະດີແລະ ຫ ກັ ຖານຕວົຈງີມາພສິ ູດ ອະທີ ບາຍ ແລະ ວຈິ ານໄປຕາມລາໍ ດບັຂອງບດົ ເລ ່ອງ. 2. ປະເພດຂອງບດົວເິຄາະ ບດົ ວເິຄາະ ລວມມບີດົ ວເິຄາະການເມອ ງສງັຄມົ , ບດົ ວເິຄາະບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດີແລະ ບດົ ວເິຄາະ ຕວົ ລະຄອນ. ກ. ບດົວເິຄາະການເມອ ງ-ສງັຄມົ . ການເມອ ງ-ສງັຄມົ ແມ່ບນັຫາໜ ່ ງທີ ່ ເກດຂີ ້ນໃນຊວີດິປະຈໍາວນັຂອງຄນົ ເຮາົ ການວເິຄາະ ການເມອ ງ-ສງັຄມົ ຈະຕອ້ງໄດ້ ໄຈແ້ຍກໃຫເ້ຫນັ ເຫດການໃດ ເຫດການໜ ່ ງ.ບນັ ຫາໃດ, ບນັ ຫາໜ ່ ງ ລວມທງັດາ້ນດີແລະ ດາ້ນບໍ ່ ດີທີ ່ ເກດີຂ ້ນຢ່ ູໃນ ສງັຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດ. ການວເິຄາະຄວນມກີ ານໄຈແ້ຍກປະເດນັ ຕ່າງທ ຂອງເລ ່ອງ ໂດຍຍກົ ໃຫເ້ຫນັທີ ່ ໄປ ແລະ ທີ ່ ມາຂອງເລ ່ອງ ເພ ່ອໃຫຮູ້ເ້ຫດການທີ ່ຈະເກດີຂ ້ນໃນອະນາຄດົ . ພາສາທີ ່ ໃຊໃ້ນການຂຽນບດົວເິຄາະຕອ້ງແມ່ນພາສາທີ ່ ເປັນທາງການ, ຊດັ ເຈນ, ອ່ານແລວ້ເຂົ ້າໃຈງ່າຍ.

160 ຂ. ວເິຄາະບດົປະພນັ ວນັນະຄະດ ີ ແມ່ ນການຄົນ້ ຄວາ້ ພຈິ າລະນາ ຈໍາແນກເນອ ໃນແນວຄດິ , ຮູບການສີລະປະ ແລະ ຕີລາຄາຄຸນຄ່າຂອງບດົ ປະພນັວນັນະຄະດໃີດໜ ່ ງ ຕາມທດັສະນະຫ ກັ ໜັນ້ ຄວາມຮູ້ຄວາມເຂົ ້າໃຈຂອງຜູວ້ເິຄາະ. ຈດຸ ປະສງົຂອງການວເິຄາະບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດີແມ່ນເພ ່ ອໃຫຜູ້ອ້່ານຮບັ ຮູ້ແລະ ເຂົ ້າໃຈຄຸນຄ່າທາງດາ້ນ ເນ ້ອໃນ ແລະ ສລີ ະປະການແຕ່ງ, ພອ້ ມທງັຈໍາແນກໄດຈ້ ດຸ ດ,ີຈດຸ ອ່ ອນ ຂອງບດົ ປະພນັ ວນັນະຄະດີດັ ່ງກ່າວ ນອກນນັ ຈະຊ່ ວຍໃຫຜ້ ູຂ້ ຽນບົດວິເຄາະຮູຈ້ ກັ ການແກໄ້ຂຈຸດບົກພ່ ອງຂອງຕົນເອງເພ ່ ອເຮັດໃຫກ້ ານປະດິດແຕ່ງບົດປະພັນ ວນັນະຄະດອີ ່ນໆດຂີ ້ນ. ຜູວ້ເິຄາະ ອາດຈະວເິຄາະໄດ້2 ຢ່ າງຄ: ວເິຄາະຈດຸ ສະເພາະຈດຸ ໃດຈດຸ ໜ ່ ງ ແລະ ວເິຄາະທງັໝດົ ເລ ່ອງ 1. ວເິຄາະຈດຸ ສະເພາະຈດຸ ໃດຈດຸ ໜ ່ ງ ແມ່ ນການກ່າວເຖີງອງົປະກອບຂອງເນ ້ອໃນຈດຸ ໃດຈດຸ ໜ ່ ງຂອງບດົ ເລ ່ ອງ ວເິຄາະຄວາມໝາຍແງ່ໃດແງ່ໜ ່ ງ ຂອງບດົກາບກອນ, ວເິຄາະສະເພາະການສາ້ງຕວົລະຄອນ, ການກະທໍາຂອງຕວົລະຄອນໃນນະວະນຍິາຍເປັນຕົນ້. 2.ວເິຄາະທງັໝດົ ເລ ່ອງ ແມ່ນການກ່າວເຖີງອງົປະກອບທີ ່ ສໍາຄນັ ທຸກຢ່ າງຂອງເລ ່ ອງ ຫ ບດົ ປະພນັ ເຊັ ່ນ: ວເິຄາະເນ ້ອໃນ ແລະ ສລີ ະ ປະການແຕ່ງ ພອ້ມທງັຄຸນຄ່າ, ຄວາມໝາຍ ແລະ ອ ່ນໆ. ຜູວ້ ເິຄາະຈະເລອ ກໃຊວ້ ທິ ີໃດກໍ ່ ໄດ້ແລວ້ ແຕ່ ຄວາມເໝາະສມົ ບດົ ວນັ ນະຄະດີບາງເລ ່ ອງມຜີູວ້ ເິຄາະຫ າຍແລວ້ ເພ ່ ອ ຫ ກີ ເວັນ້ ການເວົ ້າຊໍ ້າ ກໍ ່ອາດຈະເລອ ກວເິຄາະຈດຸ ໃດຈດຸ ໜ ່ ງກໍ ່ ໄດ້ສ່ ວນເລ ່ອງໃໝ່ທີ ່ ບໍ ່ທນັ ມໃີຜວເິຄາະມາກ່ອນ ກໍ ່ອາດ ຈະໃຊວ້ທິ ວີເິຄາະທງັໝດົກໍ ່ ໄດ.້ ການວະເຄາະບດົປະພນັ ວນັນະຄະດີຈະເກດີຂ ້ນໄດກ້ ໍ ່ຕໍ ່ ເມ ່ອຜູອ້່ານ ອ່ານແລວ້ ຮູຄ້ ດິພຈິ າລະນາບນັຫາ ຫ ເນ ້ອ ໃນສໍາຄນັຂອງບດົ , ຄດິຫາເຫດຜນົ , ຄວາມເປັນຈງີ, ຄວາມຖກ ຕອ້ງ ປຍບທຽບກບັຄວາມເປັນໄປໄດ້ໃນສງັຄມົ ຕວົຈງີ ແລະ ປະເມນີຄ່າຂອງບດົ ວນັນະຄະດນີ ັນ້. ຄ. ວເິຄາະ ຕວົລະຄອນ ບດົ ວເິຄາະຕວົ ລະຄອນແມ່ນບດົ ແຕ່ງປະເພດໜ ່ ງເຊີ ່ ງໄຈແຍກ ລງົເລກີ ໃຫເ້ຫນັ ຈດຸ ພເິສດ ດາ້ນຕ່າງໆຂອງຕວົ ລະຄອນໃດໜ ່ ງ ຂອງເລ ່ອງ. ໂດຍອາໃສຂໍປ້ ີກຫຍ່ອຍຂອງເລ ່ອງເພ ່ອສະແດງໃຫເ້ຫນັ ຈດຸ ພເິສດ ທາງດາ້ນແນວຄດິນດິ ໄສໃຈຄໍພອ້ມທງັຕລີາຄາຕວົລະຄອນນັນ້ ຕາມທດັສະນະ ແລະ ຄວາມຄດິ ຂອງຜູແ້ຕ່ງ. ບາດກາ້ວຕ່າງໆໃນການແຕ່ງບດົວເິຄາະຕວົລະຄອນ ບາ້ດກາ້ວທ1ີ: ອ່ານບດົ ປະພນັ ນັນ້ ໜ ່ ງ ຫ ສອງເທ ່ອ ເພ ່ອສງັເກດຕວົ ລະຄອນນັນ້ ວ່າ ແມ່ຍຄນົ ແນວໃດ? ປະເພດໃດ? ເປັນ ຕວົລະຄອນເອກ ຫ ສໍາຮອງ? ເປັຮຕວົສໍາຄນັ ໃນເລ ່ອງຫ ບ ໍ ່ ?

161 ບາດກາ້ວທ ີ2: ບນັທກຶ ຂໍປ້ ີກຫຍ່ອຍ ແລະ ລາຍລະອຍດຕ່າງທກ່ ຽວກບັຕວົລະຄອນນັນ້ ໃຫໝ້ ດົ ເຊີ ່ ງຈະຢ່ ູໃນຕອນຕ່າງທຂອງ ບດົ ປະພນັ ເຊັ ່ນ: ກລິຍິ າທ່າທ,ີການກະທໍາ, ຄວາມເວົ ້າ, ຮູບຮ່າງ, ຄວາມຄດິ , ແລະ ແບບແຜນການດໍາລງົຊວີດິ , ການ ນ່ ຸງຖກ ານກນິຢ່ ູ ແລະ ອ ່ນໆ... ນອກນັນ້ຍງັບນັທກ ຄວາມເຫນັຂອງນກັ ປະພນັ ແລະ ຄວາມເຫນັຂອງຕວົລະຄອນອ ່ນໆ ໃນເລ ່ອງ ຕໍ ່ຕວົລະຄອນຕວົນັນ້ນໍາອກີ . ບາດກາ້ວທ3ີ: ເລ ່ອກເຟັນ້ ເອາົແຕ່ຈດຸ ພເິສດ, ປີກຫຍ່ອຍທີ ່ ສໍາຄນັ , ຈດຸ ໃດທີ ່ ບໍ ່ ສໍາຄນັ ມະຫຍກີມະຫຍ່ອຍໂພດກໍ ່ບໍ ່ ເອາົ ແລວ້ ຈດັຮຽງໃຫເ້ປັນລະບຽບ. ການຊອກຈດຸ ພເິສດນີິ ້ ເພີ ່ນສງັເກດສອງດາ້ນຄ: -ຈດຸ ພເິສດພາຍນອກ: ເຊັ ່ນ: ຮູບຊງົ, ສໜີ າ້, ການນ່ ຸງຖ, ຄວາມຊນີເຄຍີ, ທ່າທາງການໄປມາ... -ຈດຸ ພເິສດພາຍໃນ: ເພີ ່ນສງັເກດແນວຄດິຈດິໃຈຄວາມສາມາດ ແລະ ນໄິສໃຈຄໍ. ສໍາລບັ ຈດຸ ພເິສດທີ ່ ຕອ້ ງການວເິຄາະ ນັນ້ ແມ່ນຈດຸ ພເິສດພາຍໃນ ແຕ່ ຈດຸ ພເິສດນີມ້ ກັ ສະແດງອອກທາງພາຍ ນອກເຊັ ່ນ: ວາດການຢ່ ູກນິ , ການນ່ ຸງຖ, ກລິຍິ າມາລະຍາດ... ສະນັນ້ ຕອ້ງອງີໃສ່ ຈດູ ພເິສດພາຍນອກ ເພ ່ອໄຈແ້ຈກຈດຸ ພເິສດດາ້ນຈດິ ຂອງຕວົ ລະຄອນ. ການວເິຄາະຕວົ ລະຄອນຄວນເລອ ກເອາົຈດຸ ພເິສດທີ ່ ເດັ ່ນແລະ ແຕກຕ່າງຈາກຕວົ ລະຄອນອ ່ນບໍ ່ ແມ່ນຈະນໍາມາກ່າວຈນົໝດົ . ບາດກາ້ວທ4ີ: ຊອກຫ ກົ ຖານຕ່າງໆ ທີ ່ ຢ່ ູກະແຈກກະຈາຍໃນຫ າຍຕອນໃນບດົປະພນັມາອາ້ງອງີ ແລະ ຢັ ້ງຢ ນຈດຸ ພເິສດ ຕ່າງໆຂອງຕວົລະຄອນທີ ່ຊອກມາໄດນ້ ັນ້. ຕວົຢ່ າງ ໂຄງຮ່າງບດົວເິຄາະຕວົລະຄອນ ຕັ ້ງບນັຫາ -ສະເໜຕີວົລະຄອນ -ກ່າວເຖງີຈດູ ພເິສດຂອງຕວົລະຄອນທີ ່ຕນົຈະໄຈແ້ຍກຢ່ າງຈະແຈງ້ ແກໄ້ຂບນັຫາ -ໄຈແ້ຍກຈດຸ ພເິສດຕ່າງໆ ໂດຍຍກົ ເອາົບນັດາຂໍປ້ ີກຫຍ່ອຍອອກມາພສິູດແຕ່ລະຈດຸ ພເິສດ -ສງັເກດເບີ ່ ງແຕ່ລະຈດຸ ພເິສດເຫ ົ ່ານັນ້ຄຸນຄ່າທາງດາ້ນປະຫວດັສາດ ໃນສະໄໝນັນ້ ແລະ ໃນປະຈດຸ ບນັ ຕາມ ທດັສະນະຂອງຜູວ້ເິຄາະ, ອາດຈະວຈິ ານເຖງີຂໍບ້ ກົ ພ່ອງກໍ ່ ໄດ)້ -ສງັເກດຕລີາຄາເຖງີຄຸນສມົ ບດັ , ທາດແທຂ້ ອງຕວົລະຄອນມຜີນົສະທອ້ ນແກ່ສງັຄມົ ແຕ່ກ່ອນ ປະຈບຸ ນັ ແນວໃດ?. ສະຫູ ບ -ຄວາມຮູສ້ກຶ ຂອງຕນົຕໍ ່ຕວົລະຄອນນັນ້ເປັນແນວໃດ? -ຖອດຖອນບດົ ຮຽນກ່ ຽວກບັ ການດໍາລງົຊວີ ດິ ທີ ່ ໄດຈ້ າກແນວຄດິ ຈດິ ໃຈຂອງຕວົ ລະຄອນສມົ ທຽບໃສ່ ຕນົ ເອງ.

162 ຄວາມສໍາຄນັຂອງການສອນບດົວເິຄາະ ການສອນບດົ ວເິຄາະ ບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດີແມ່ນເພ ່ອຊ່ ວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮບັ ຮູ້ແລະ ເຂົ ້າໃຈຄຸນຄ່າທາງດາ້ນ ເນ ້ອໃນ ແລະ ສລີ ະປະການແຕ່ງ ພອ້ ມທງັຈໍາແນກ ຈດຸ ດີ, ອ່ ອນຂອງບດົ ປະພນັວນັນະຄະດດີ ັ ່ງກ່າວ ນອກຈາກນັນ້ຍງັ ຊ່ວຍໃຫຜູ້ຂ້ ຽນບດົວເິຄາະ ຮູຈ້ກັການແກໄ້ຂຈດຸ ບກົ ຜ່ອງ ຂອງຕນົ ເພ ່ອເຮດັ ໃຫກ້ ານປະດດີແຕ່ງ ບດົປະພນັວນັນະຄະດີ ເລ ່ອງອ ່ນໆດຂີ ້ນ. ຫ ກັ ການວເິຄາະບດົປະພນັວນັນະຄະດ ີ 1. ໃຊຫ້ ກັ ການພຈິ າລະນາ ການສອນບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດແີຕ່ລະປະເພດ ຄູຄວນແນະນໍາໃຫນ້ ກັ ຮຽນສກຶ ສາຄົນ້ ຄວາ້ ເບີ ່ ງລກັ ສະນະ ແລະ ວທິ ີ ການແຕ່ງ ບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດີແຕ່ ລະປະເພດ ເພ ່ ອໃຫຮູ້ວ້່າ ມນັມລີກັ ສະນະສະເພາະແນວໃດ, ການວເິຄາະບດົ ປະພນັ ແຕ່ ລະເລ ່ ອງຕອ້ ງໃຫສ້ ອດຄ່ ອງກບັ ລກັ ສະນະສະເພາະ ສະນັນ້ ພວກເຮາົບໍ ່ ສາມາດໃຊຫ້ ກັ ການອນັ ດຽວກນັສໍາ ລບັວເິຄາະບດົວນັ ນະຄະດແີຕ່ລະເລ ່ອງໃນປະເພດຄໍາຮອ້ງກອງ ແລະ ປະເພດຄໍາຮອ້ ຍແກວ້. 2. ໃຊເ້ຫດຜນົ ບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດໃີດໜ ່ ງ ຕອ້ ງອງີໃສ່ ເຫດຜນົ ແລະ ຄວາມຖ ກຕອ້ ງ ບໍ ່ ແມ່ນຄວາມຮູສ້່ ວນຕວົ ມາຕດັ ສນິ ຄຸນຄ່າ ບດົປະພນັວນັນະຄະດ.ີ 3. ໃຊຄ້ ວາມຍຸຕທິ ໍາ ວທິ ວີ ເິຄາະບດົ ປະພນັ ວນັ ນະະຄະດບີ ໍ ່ ຄວນເບີ ່ ງແຕ່ດາ້ນໃດດາ້ນໜ ່ ງຄວນວເິຄາະທງັດາ້ນດີແລະ ດາ້ນອ່ ອນໄປພອ້ ມໆ ກນັ . 3. ວທິ ກີ ານວເິຄາະ - ວເິຄາະບດົ ຢ່ ູໃນການວເິຄາະບດົ ປະພນັ , ຄູອາດຈະອງີໃສ່ ເລ ່ອງຕວົ ຈງິບາງເລ ່ອງ ອາດຈະແບ່ງຕອນກໍ ່ ໃຫວ້ ິເຄາະໄປຕາມ ເນ ້ອໃນ ໂດຍແຍກເນ ້ອເລ ່ອງອອກເປັນສ່ ວນໆ ໂດຍໃຫເ້ຫນັ ວ່າໃຜ, ເຮດັຫຍງັ, ຢ່ ູໃນ ແນວໃດ ແລະ ເມ ່ອໃດ. ແຍກ ຈາລະນາແຕ່ ລະສ່ ວນໃຫລ້ ະອຽດລງົໄປວ່າປະກອບກນັ ຢ່ າງໃດ ຫ ປະກອບດວ້ ຍຫຍງັ ແດ່ , ພຈິ າລະນາໃຫເ້ຫນັ ວ່າຜູ້ ຂຽນໃຊກ້ ນົ ລະວທິ ີຢ່ າງໃດໃນການນໍາສະເໜີເລ ່ ອງນັນ້ , ເນ ້ອຄວາມຕອນໃດເປັນ ຂໍ ້ເທດັ ຈງິ ຫ ຄວາມຮູ, ້ ຕອນໃດ ເປັນຄວາມຄດິ ເຫນັ , ຕອນໃດສະແດງອອກຊຶ ່ ງອາລມົ ຫ ຄວາມຮູສ້ ກຶ , ຄວາມ ຮູ, ້ທດັ ສະນະ, ອານນົ ຫ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນັນ້, ຜູຂ້ ຽນ ຂຽນດວ້ ຍເຈຕະນາຫຍງັ ຫ ຕອ້ງການໃຫຜູ້ອ້່ານ ຫ ຜູຮ້ ບັ ສາເກດີປະລຍິ າຕອບສະໜອງຢ່ າງໃດ ລວມທງັ ຜູຂ້ ຽນໃຫຂ້ໍຄ້ ດິຕ່າງໆແກ່ຜູອ້່ານໄດຢ້່ າງໃດ ແລະ ພຈິ າລະ ມາເປັນຄັ ້ງສຸດທາ້ຍ ເນ ້ອໃນສໍາຄນັທີ ່ ສຸດຂອງເລ ່ອງນັນ້ ແມ່ນ ຫຍງັ ແລະ ສິ ່ ງສໍາຄນັຮອງລງົໄປແມ່ນຫຍງັ. ຖາ້ບດົ ເລ ່ອງຫາກເໝາະສມົ ກບັການວເິຄາະຕວົ ລະຄອນ ເຮາົກໍຕອ້ງວເິຄາະໂປຕາມການເຄ ່ອນໂຫວ ຂອງຕວົ ລະຄອນ ຊຶ ່ ງມຕີວົ ລະຄອນຝ່ າຍສນິຄາ້ ແລະ ຝ່ າຍອະ ຫ ເອີ ້ນວ່າ ຕວົ ລະຄອນເອກ ແລະ ສໍາຮອງ. ຈດຸ ປະສງົຂອງການວເິຄາະ ຕາມຕວົລະຄອນກໍເພ ່ອຢາກຮູເ້ນ ້ອໃນສໍາຄນັທີ ່ສຸດແລະເນ ້ອໃນສໍາຮອງຂອງເລ ່ອງ ເຊັ ່ນກນັ .

163 ຫ ງັຈາກນັນ້ກໍມກີ ານສະຫຸ ບຕລີາຄາຄຸນຄ່າທາງດາ້ນເນ ້ອໃນ ແລະ ສລິະປະການແຕ່ງ. ເຖງິຢ່ າງໃດກໍຕາມ, ໃນການວເິຄາະບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດທີ ຸກຊະນດິ , ສິ ່ ງທີ ່ຫ ກີ ເວັນ້ ບໍ ່ ໄດກ້ ໍຄ ການພິຈາລະ ນາເຖິງການໃຊຖ້ ອ້ ຍຄໍາ, ສໍານວນພາສາລາວວ່າເໝາະສມົ ກບັ ລະດບັ ແລະ ປະເພດຂອງການຂຽນ ຫ ບໍ ່ ເຊັ ່ນໃນການ ບນັ ຍາຍຜູປ້ ະພນັໜາ້ຈະໃຊສ້ໍານວນສາມນັທີ ່ ເໝາະສມົ ກບັພາສາຂຽນບໍ ່ຄວນໃຊສ້ໍານວນແບບ ດຽວກບັການສນົທະນາ ລະຫວ່າງຄນົທີ ່ ຄຸນ້ ເຄຍີກນັ ແລະໃນບດົ ສນົທະນາກໍ ່ບໍ ່ ຄວນໃຊສ້ໍານວນທີ ່ ເປັນແບບແຜນ ພາໃຫບ້ໍ ່ ຄກ ບັການໂດຍທົ ່ວໆ ໄປ ຄວນໃຊສ້ໍານວນໃຫເ້ໝາະສມົ ກບັສະພາບຕວົຈງິ ຫ ເໝາະສມົ ກບັ ກາລະສະໄໝທີ ່ ໃນເລ ່ອງນັນ້ເກດີຂຶ ້ນ. ນອກຈາກນີ ້ສິ ່ ງທີ ່ ບໍ ່ ຄວນລມ ກໍຄກ ານໂຈແ້ຍກຄໍາສບັ ເພ ່ ອກາ້ວໄປສ່ ູເນ ້ອໃນໃຈຄວາມຂອງເລ ່ ອງ. ເມ ່ອໄຈ້ ແຍກບດົ ແນ່ນອນຈະເກດີມຄີວາມຄດິແຊກ ແລະ ຄວາມຄດິ ເພີ ່ມຕ ່ມ ຄໃ ນລະຫວ່າງທີ ່ ເຮາົວເິຄາະໂຈແ້ຍກຍກົ ເລ ່ ອງ ຈະມຄີວາມຄດິ ເກດີຂ ້ນໃນສະໝອງຂອງເຮາົ ຈິ ່ ງບໍ ່ ໄດປ້ າກດົ ຢ່ ູໃນບດົ ຄວາມຄດິ ຊະ ນດິ ນີ ້ ເອີ ້ນວ່າ ຄວາມຄດິ ແຊກ, ຄວາມຄດິແຊກຂອງແຕ່ລະຄນົ ຍ່ອມບໍ ່ ເໝອ ນກນັ ນອກຈາກຄວາມຄດິແຊກຍງັ ມຄີວາມຄດິ ເພີ ່ມຕ ່ມ. ຄວາມຄດິ ເພີ ່ມ ຕ ່ມຂອງແຕ່ລະຄນົ ຍ່ອມບໍ ່ ເໝອ ນກນັ , ຄວາມຄດິ ເພີ ່ມຕ ່ມນີທ້ ຸກໆຄນົ ອາດ ຈະຕ ່ມເຂົ ້າໃນເວລາຕລີ າຄາຄຸນຄ່າທາງດາ້ນ ເນ ້ອໃນ ແລະ ສລິະປະຂອງບດົ ເລ ່ອງ ແຕ່ ໃຫມ້ ຄີວາມກ່ ຽວເນ ່ອງ ກບັ ເນ ້ອໃນໃຈຄວາມຂອງເລ ່ອງ. 3.1. ວທິ ກີ ານວເິຄາະແບບທາງຕັ ້ງ ວິທີທາງຕັ ້ງແມ່ ນການໄຈແຍກຕາມສາຍຕົວລະຄອນໂດຍອີງໃສ່ ການເຄ ່ ອນໄຫວຂອງຕົວລະຄອນຕໍ ່ ເນ ່ ອງກນັ ແຕ່ ຕົນ້ ຕະຫ ອອດປາຍ 3.2. ວທິ ກີ ານວເິຄາະແບບທາງຂວາງ ແມ່ນການໄຈແ້ຍກບນັຫາຕະຫ ອດບດົ ໂດຍຜ່ານເນ ້ອໃນຂອງແຕ່ລະຕອນ ເປັນຕົນ້ ແມ່ນກາບກອນ - ວທິ ທີ າງຕັ ້ງ ແມ່ນໂຈແ້ຍກໄປຕາມສາຍຕວົ ລະຄອນໂດຍອງີໃສ່ການເຄ ່ອນໄຫວຂອງຕວົ ລະຄອນຕໍ ່ ເນ ່ອງກນັ ແຕ່ຕົນ້ ຕະຫ ອດປາຍ. ເຖງິຢ່ າງໃດກໍຕາມ, ໃນການສອນວເິຄາບດົ ຂຶ ້ນກບັ ເນ ້ອໃນຕວົ ຈງິຂອງບດົທີ ່ ຈະວເິຄາະ ບໍ ່ມວີທິ ໃີດ ທີ ່ ຕາຍຕວົ ຖາ້ເປັນ ຄໍາສຸພາສດິ ແລະ ຄໍາຜະຫຍາ, ເຮາົອາດຈະວເິຄາະເນ ້ອໃນ ແລະ ຄວາມໝາຍໂດຍຜ່ານ ການຈາໍ ແນກສບັພາສາ ເພາະວ່າຄໍາສຸພາສດິ ແລະ ຄໍາຜະຫຍາກໍປຽບເໝອ ນບດົວນັນະຄະດໜີ ຶ ່ ງທີ ່ອຸດມົ ສມົ ບູນໄປດວ້ ຍເນ ້ອໃນ ແລະ ຮູບການ ສລີປະ. ຢາກເຂົ ້າໃຈບດົ ວນັ ນະຄະດໜີ ຶ ່ ງຕອ້ງໄຈແ້ຍກສລີ ະປະການແຕ່ງ ຊຶ ່ ງລວມມສີບັ ພາສາ, ການປະກອບສາ້ງຂອງ ເລ ່ອງ. ຖາ້ບໍ ່ຮູສ້ ບັພາສາກໍບໍ ່ຮູເ້ນ ້ອໃນ, ພາສາແມ່ນມູນພາກໜຶ ່ ງ ຂອງວນັນະຄະດ, ີພາສາແມ່ນພາຫະນປະກອບສາງຂອງ ້ ວນັນະຄະດ, ີພາສາອາດຈະສະແດງວາດແຕ່ງໜ ່ ງ ຂອງນກັ ແຕ່ງ. ວເິຄາະມູນພາກນີ ້ແມ່ນຊ່ວຍໃຫນ້ກັ ຮຽນເກດີມຄີວາມ ສະເທອ ນໃຈ ເຫນັ ໄດສ້ ິ ່ ງທີ ່ດ, ີສິ ່ ງທີ ່ບໍ ່ດີແລະ ສິ ່ ງທີ ່ ງາມຂອງພາສາວນັນະຄະດ.ີ 4.ຂັນ້ ຕອນ ແລະ ວທິ ກີ ານໃນການວເິຄາະ 4.1 ຂັນ້ ຕອນການວເິຄາະ 1. ຂັນ້ ຕອນຂອງການວເິຄາະບດົປະພນັວນັນະຄະດ ີ

164 ການວເິຄາະບດົປະພນັວນັນະຄະດີແບ່ງອອກເປັນ 2 ຂັນ້ຕອນຄ: ຂັນ້ຕອນກະກຽມ ແລະ ຂັນ້ຕອນວເິຄາະ ກ. ຂັນ້ກະກຽມ ໄລຍະອ່ານ ການວເິຄາະໄດດ້ ີກ່ອນອ ່ນມດົ ຕອ້ງເຂາົໃຈເນ ້ອໃນ ຂອງບດົ ປະພນັ ວນັນະຄະດນີ ັນ້ ສາກ່ອນ ຢາກເຂົ ້າໃຈເນ ້ອ ໃນຂອງບດົປະພນັວນັນະຄະດນີ ັນ້ ຕອ້ງອ່ານຫ າຍເທ ່ອ, ວທິ ອີ່ານທີ ່ສໍາຄນັຄວນສກຶ ສາຄົນ້ ຄວາ້ອງົປະກອບທີ ່ ສໍາຄນັ ຂອງ ປ ມ້ , ຄໍານໍາ, ສາລະບານ, ເນ ້ອເລ ່ອງ, ພາກເພີ ່ມຕ ່ມ, ບນັນານຸກມົ , ແລະ ອ ່ນໆ. -ຄໍານໍາ ແມ່ນບອກຄວາມໝາຍໃນການແຕ່ງເນ ້ອໃນສໍາຄນັ ຂອງເລ ່ອງ ແລະ ບາງຄັ ້ງບອກວທິ ໃີຊປ້ ້ມໄວອ້ ກີ ດວ້ ຍ. ການ ອ່ານຄໍານໍາເຮດັ ໃຫຜູ້ອ້່ານຮູຈ້ ດຸ ປະສງົໃນການແຕ່ງ ແລະ ວທິ ສີກຶ ສາເນ ້ອໃນປ ມ້ . -ສາລະບານ ແມ່ນບອກຂອບເຂດເນ ້ອໃນແຕ່ລະບດົ ແຕ່ລະພາກ ຕາມລະດບັກ່ອນ ແລະ ຫ ງັຕະຫ ອດເຖິງພາກສ່ ວນ ຕ່າງທຂອງປ ມ້ . -ເນ ້ອເລ ່ອງ ແມ່ນບອກເຖງີເນ ້ອໃນລະແຽດທງັມດົຂອງປ ມ້ ຖາ້ເຮາົຕອ້ງການຈດຸ ໃດຈດຸ ໜ ່ ງຄວນເບີ ່ ງສາລະບານ ແລວ້ກໍ ່ ເປີດເອາົເລຍີ. -ການອ່ານບດົ ປະພນັ ວນັ ນຄະດີຄວນອ່ານ ສອງ-ສາມເທ ່ ອຈນົຫກວ່າເຂົ ້າໃຈເນ ້ອໃນຂອງເລ ່ ອງ ເພ ່ ອພຈິ າລະນາວ່າ ເລ ່ ອງນີມ້ ເີນ ້ອໃນສໍາຄນັ ຕົນ້ ຕໍເວົ ້າເຖີງຫຍງັ, ຕວົ ລະຄອນເອກແມ່ນໃຜ? ຕວົ ລະຄອນສໍາຮອງແມ່ນໃຜ? ໃຜເປັນຜູ້ ແຕ່ງ? ສໍານກັ ພມີ ໃດ? ພມິ ປີໃດ?. ໄລຍະຊອກຫາຂໍມ້ ູນ ປັນທກ ຂໍປ້ ີກຫຍ່ອຍ ແລະ ລາຍລະອຽດຕ່າງໆກ່ ຽວກບັຕວົ ລະຄອນ,ເຫດການເຄ ່ອນໄຫວໃນເລ ່ອງ ເຊີ ່ ງຈະຢ່ ູ ໃນຕອນຕ່າງໆຂອງບດົປະພນັ ເຊັ ່ນ: ກລິຍິ າທ່າທາງ, ການກະທໍາ, ຄວາມເວົ ້າ, ຮູບຮ່າງ, ແນວຄດິ , ແບບແຜນການດໍາລງົ ຊວີດິ , ການນ່ ຸງຖ, ການກນິຢ່ ູແລະ ອ ່ນໆ. ຖາ້ຫາກຜູວ້ເິຄາະອ່ານ ແລະ ຄົນ້ ຄວາ້ເນ ້ອໃນ, ຂອບເຂດບດົປະພນັຍງັບໍ ່ທນັ ຄົບຖວ້ ນຄວນຊອກອ່ ານເອກະສານອ ່ ນໆທີ ່ ມີສ່ ວນພົວພັນກ່ ຽວກັບບົດເຊັ ່ ນ ປ ້ມປະຫວັດສາດ, ປ ້ມປະຫວັດສໍ ວນັນະຄະດດີ ທດິສະດວີນັນະຄະດ,ີປະຫວດັນກັ ແຕ່ງ, ປ ມເລ ່ອງ, ວາລະສານໜງັສພ ມິ ແລະ ອ ່ນໆ. ຂ. ຂັນ້ຕອນຂອງການວເິຄາະ ຫ ງັຈາກເກບັຂໍມ້ ູນໄດຮ້ ຽບຮອ້ ຍແລວ້ກໍ ່ສາ້ງໂຄງຮ່າງ (ອາດຈະສາ້ງໂຄງຮ່າງກ່ອນຊອກຂໍມ້ ູນກ່ອນກໍ ່ ໄດ)້ ແລວ້ ວເິຄາບນັຫາຕາມໂຄງຮ່າງ. ໂຄງຮ່າງວເິຄາະບດົ ເລ ່ອງເປັນຄໍາຮອ້ ຍແກວ້ ກ.ຕັ ້ງບນັຫາ -ສະເໜຄີວາມເປັນມາສະພາບແວດລອ້ມທາງດາ້ນປະຫວດັສາດທີ ່ບດົປະພນັ ວນັນະຄະດກີ ໍາເນດີ -ສະເໜຊີ ່ ແລະ ປະຫວດັຜູແ້ຕ່ງ ຫ ນາມປາກກາ -ສະເໜເີນ ້ອໃນຕົນ້ ຕໍຂອງເລ ່ອງໂດຍຫຍໍ ້

165 ຂ.ແກບ້ນັຫາ ການວເິຄາະແຕ່ລະບດົອາດບໍ ່ຄກ ນັ ໂດຍອງີໃສ່ຈດຸ ພເິສດຂອງບດົ ບາງບດົ ເຮາົອາດວເິຄາະ ໄປຕາມເນ ້ອເລ ່ອງ ແລະ ຄວາມໝາຍຂອງແຕ່ລະຕອນ, ບາງບດົອາດຈະວເິຄາໄປຕາມສາຍຕວົລະຄອນ, ການວເິຄາະທາງດາ້ນສລີະປະການ ແຕ່ງນັນ້ ບດົ ໃດກໍ ່ ເຮດັ ໄປຕາມລະບບັຢ່ າງຈະແຈງ້ ແລະ ມເີຫດຜນົ : -ວເິຄາະເນ ້ອໃນຄວາມໝາຍຂອງຕວົລະຄອນ -ວເິຄາະການກະທໍາຂອງຕວົລະຄອນ -ວເິຄາະບນັຫາອ ່ນໆຕາມທີ ່ຜູວ້ ເິຄາະເຫນັວ່ ້າຈາໍ ເປັນ -ຈາໍ ແນກເນ ້ອໃນ ແລະ ສລີະປະ -ວເິຄາະສລີະປະການແຕ່ງ -ຕໍານວີຈິ ານການແຕ່ງ. ຄ.ສະຫູ ບ -ຕລີາຄາລວມຜນົສະທອ້ ນ, ຄຸນປະໂຫຍດ, ແລະ ການນໍາໃຊ້ -ສະແດງທດັສະນະຄວາມຮູສ້ກ ຕໍ ່ບດົຂອງຕນົ ເອງ ໂຄງຮ່າງວເິຄາະບດົວນັນະຄະດບີດົຄໍາຮອ້ ຍກອງ ຫວົບດົ ເມອ ງລາວສວຍງາມຮັ ່ງມີ( ຄດັຕອນ ) ປ ມ້ ແບບຮຽນພາສາລາວ ແລະ ວນັນະຄະດຊີ ັນ້ມດັທະຍມົ ປີທສີາມໜາ້ ທີ91-95. (...) ຟັງເຢີພວກພນີອ້ງ ພໍ ່ ແມ່ນລູງຕາ ຫ ານຊວິ າຈາຍກົ ເລ ່ອງລາວມາເວົ ້າ ພໍເປັນເລາົໆໃຫ້ ຈດົຈາໍ ຄດິຮໍ ່າ ແລວ້ ຈີ ່ ງນໍາອອກແຈງ້ ສະແດງໃຫໝ້ ່ຟູ ັງ ປະເທດລາວແມ່ນຕັ ້ງ ຢ່ ູແຫ ມໃຫຍ່ອນິດູຈນີ ມແີຜ່ນດນີດອນຜນ ໃຫຍ່ຍາວໄກກວາ້ງ ກໍ ່າຟ່ າຍທາງເໜອ ພຸນ້ ດນີຈນີກວາ້ງໃຫຍ່ ຕັ ້ງຂະໜງົເນັ ່ງໄວ້ ຂວາງຂັຂ້ເຂດແດນ ທາງຝ່ າຍແຄວນ້ ແດນດ່ານບງົລະພາ ມປີ່ າດງົພູຜ່າ ຊໍ ່ຊນັລຽນຊັນ້ ພູຫ ວງເປັນແດນໃຫ້ ຫວຽດນາມລາວນອ້ງພີ ່ ສາມກັ ຄຢີ່ ູເລ ້ອຍ ບໍ ່ມມີ ້ຈດຶຈາງ ທາງພາກໃຕ້ ຕດິຕໍ ່ກໍາປູເຈຍ

166 ປະເທດເພາົພງົສາ ເພ ່ອນແພງພນັຊັນ້ ຜູກສໍາພນັທາງດາ້ນ ການເມອ ງບໍ ່ມຮີ່າງ ຢ່ ູເປັນກາງທ່ ຽງແທ້ ສະເໝດີາ້ມດັ ່ງລາວ ທາງດ່ານດາ້ວ ກໍ ້າຝ່ າຍປັດສມີ ເມ ຕາມບຸເພເຄຍີຕດິ ປະເທດໄທຄຽງໃກ້ ຢ່ ູຝາກໃນລໍານໍ ້າ ນະທຂີອງໄຫ ຜ່ານ ຕັ ້ງຢ່ ູຄນົລະດາ້ນ ສອງເບ ້ອງແບ່ງແດນ ເຂດນີ ້ຍງັທຸກແຄນ້ ແສນຍີ ່ ງອະວໄິສ ປວງປະຊາຊນົ ໄທ ທຸກບໍ ່ມທີ າງເວົ ້າ ອາເມລກີ າເຂົ ້າ ຮາວປີີ ້ປົ ່ ນ ສນົລະວນົບບີບີ ້ ຕຂີາ້ຫົ ່ມເຫງັ ມນັໜບີເຕງັພີ ່ນອ້ງ ຝູງໝ່ປູ ະຊາຊນົ ຍວົະໃຫຄ້ ນົ ໄທລນົ ພຸ່ງກນັຟັນມາ້ງ ເອາົທະຫານມາສາ້ງ ແປງເປັນຖານທບັ ໃຫຍ່ ຫວງັຊເີອາົໃຫໄ້ດ້ ໄປຂ ້ນແກ່ມນັ ພີ ່ນອ້ງໄທຈີ ່ ງປັນ້ ເປັນໝ່ສູ າມກັ ຄີ ລຸກຂ ້ນຕເີລວລບົ ປາບມນັມານຮາ້ຍ ພວກມນັຕາຍໄປຍອ້ນ ປະຊາກອນກາ້ກັ ່ນ ປະຫານມນັມອດມຽ້ນ ໄປແລວ້ ອະເນກນອງ ທາງຝ່ າຍຫອ້ງ ກໍ ້າຝ່ າຍພາຍບັ ລາວກໍ ່ພວົພນັກບັ ເຂດແດນດນີກວ້າງ ອນັຢ່ ູທາງເທງີເບ ້ອງ ນະທຂີອງໄຫ ຜ່ານ ປະເທດມອນພະມາ້ ປະຊາເຊ ້ອຮັ ່ງມີ ປະເທດນີ ້ ກໍ ່ຕັ ້ງຢ່ ູໃຈກາງ ມແີນວທາງຄດ ຽວ ດັ ່ງລາວເຮາົພີ ້ ເຂາົກໍ ່ ເຄຍີຕສີູ້ ສດັຕູພວກຢີ ່ ປ່ ຸນ ອາເມລກີ າມາເຂາົກໍ ່ປຸນຕໍ ່ຕາ້ນ ບໍ ່ຍອມໃຫຮຸ້ກຮານ ເມອ ງລາວເປັນເຂດບາ້ນ ສະຖານຖີ ່ ນງາມຕາ ທາງເໜອ ມພີູຜາ ໜ່ວຍພະນອມລຽນຊອ້ ນ ຍນີສະອອນດງົໄມ້ ໄພສນົແສນຍ່ານ ເປັນດັ ່ງ ອຸດທຍິ ານໃຫຍ່ກວ້າງ ຂຽວສະອູມ້ ຊ່ ູຍາມ

167 ເດອ ນຍີ ່ສາມສີ ່ ເຕາົ ເອົ ້າອຸ່ນລະດູບານ ແສນສໍ ່າປານມາລາ ເບກີ ເບຍີບານແຍມ້ ສດີ່າງແດງດໍາແຫ ້ ເຫ ງ ກະຈານເຕມົ ປ່ າ ເໝອ ນດັ ່ງດາວສ່ ອງຟາ້ ປະດາເຫ ້ອມເຮ ່ອເຮອ ງ ຍາມເມ ່ອລມົ ປີ ່ ນເປ ້ອນ ພດັຝ່ ຸນລະອອງຫອມ ໄປສ່ ູຈອມພູສູງ ກີ ່ນກະຈວນຟອງຟົ ້ງ ຝູງໝ່ດູ ງົດອນດາ້ວ ຕະການຕາກວ້າງໃຫຍ່ ຫອມກີ ່ນດວງດອກໄມ້ ກະຈາຍກົວ້ທົ ່ວແດນ ນບັແຕ່ ໃນເຂດແຄວ້ ນ ພະນອມປ່ າໄພໜາ ບໍ ່ອາດພນັລະນານບັ ອ່ານປຸນປານໄດ້ ອະເນກນອງລໍາໄມ້ ແນວດມີ ຄີ່າ ສາມາດຂາຍແລກຜາ້ ຂອງໃຊເ້ຄ ່ອງດງົ ຢ່ ູໃນຂງົເຂດນັນ້ ສດັສີ ່ ງກໍາມຫີ າຍ ມງີວົຄວາຍທງັໝ່ ູ ໝ່ກູ ະທງີເຍອ ງແບ້ ອໍແອເຕມັ ດງົກວ້າງ ກວາງຟານມາ້ມັ ່ງ ມທີ ງັເສອ ແຮດຊາ້ງ ໝເີໝັນ້ ຄ່າງທະນີ ກະຕ່າຍແລ່ນລີ ້ນລີ ້ ໜໝີ ່ລູ ງີເຫງນັ ຝູງກະເລນັ ງູ ເຫ ອ ມ ເຕົ ່າກະແຕແມງໄມ້ ໄກໆພຸນ້ ຍຸງຍອງຮອ້ງສົ ່ງ ຄບັປ່ າດງົດ່ານໄມ້ ສະເນອ ນກອ້ງໄກ່ຂນັ ສບັພະພນັຫ າກລໍ ້າ ຫ າຍສໍ ່າປັກສີ ສກັ ກຸນາມຫີ າຍ ໝ ່ນແນວງາມລົນ້ ມແີນວຂນົ ເຫ ອ ງສີ ້ວ ຂຽວເທາົແດງອ່ອນ ກະໂດດຄອນໄຕ່ເຕັນ້ ແຈຈີ ້ວສົ ່ງສຽງ ຟັງຍນີທາດໆພຽ້ນ ກອ້ງປ່ າໄພໜາພຸນ້ເຍີ ນັນ້ແມ່ນອາໂປໂຕນ ຕາດສູງແສນທາ້ງ ຕກົ ໃສ່ກາງວງັນໍ ້າ ເຫວຊນັ ເປັນລັ ່ນ ເຫນັແຕ່ຄວນັມດຶກູມ້ ຟອງຟົ ້ງສົ ່ງສຽງ ຕກົ ບໍ ່ຮູຂ້າດສຽ້ງ ໄຫ ຫ ັ ່ງເປັນສາຍ ໄຫ ກະຈາຍລງົໄປ ສ່ ູນະທທີ ານກວ້າງ ໄຫ ເປັນທາງວຽນລອ້ມ ໂງເງກຽ້ວກອດ

168 ລອງປ່ ອງນັນ້ປ່ ອງນີ ້ ລງົເຂົ ້າສ່ ູຂອງ ກໍ ້າຝ່ າຍຫອ້ງ ໃຕຕ້ໍ ່າດນີພຽງ ລຽງລາຍຕດິ ຕໍ ່ກນັຍາວກວ້າງ ເປັນບ່ອນຄນົແປງສາ້ງ ກະທໍານາກາ້ຫວ່ານ ສຸກສໍາລານຍີ ່ ງລໍ ້າ ຂອງເຂົ ້າມັ ່ງມູນ ພວກນີ ້ປຸນປຽບໄດ້ ສາງໃຫຍ່ມະຫາສານ ທຸກປະການມຄີບົ ເຄ ່ອງກນີສນີຄາ້ ມໝີ ່ປູ າໃນນໍ ້າ ອະນນັຕງັລາ້ນສໍ ່າ ຍູທາງນໍາອອກຄາ້ ຂາຍຊ ້ສ່ ູວນັ ຈັ ່ງແມ່ນມນັມາວນແທ້ ທອ້ງຖີ ່ ນດນີລາວ ເປັນທົ ່ງຍາວໄກສຸດ ຊົ ່ວຕາຕງົຢຽ້ມ ຕາມທໍານຽມເມອ ງບາ້ນ ສະຖານທອງທຽວທ່ອງ ເປັນບ່ອນພງົພີ ່ນອ້ງ ທຽວຢ ້ຢ່ ອງຢາມ ເຖງີເມ ່ອຍາມແດດຕອ້ງ ລະດູດ່ານເດອ ນສບີສອງ ຕາລໍ ່າມອງຍງັແຖວ ທົ ່ງນາຕອນເຊົ ້າ ຈັ ່ງແມ່ນງາມຮວງເຂົ ້າ ເຫ ອ ງລຽ້ນເປັນແຜ່ນ ຕະຫ ອດໄປທົ ່ວແຄນ້ ສະເໝປີັນ້ ປ່ ຽງຄໍາ ນອກຈາກເຂົ ້າແລະນໍ ້າ ສດັສີ ່ ງເດຍລະສານ ຍງັມຂີອງບູຮານ ມີ ່ ງເມອ ງງາມລົນ້ ອນັມຄີນົ ໃນດາ້ວ ປະຊາກອນໂລກລ່ ູມ ໄຫ ຫ ັ ່ງມາຫໍ ່ຫູມ້ ຢາມຢຽ້ມສ່ ູປີ ພູສໃີສສ່ອງແຈງ້ ຕັ ້ງຢ່ ູຫ ວງພະບາງ ອງົພະບາງຄໍາຕນັ ມີ ່ ງເມອ ງເປັນເຄົ ້າ ອນັທີ ່ ເນາົໃນຫອ້ງ ອາລາມຫ ວງວດັ ໃໝ່ ມປີະຫວດັບອກໄວ້ ໃຫເ້ຮາົຮູສ້ ບ ມາ ພະທາດຫ ວງຜ່ານຟາ້ ຕັ ້ງຢ່ ູວຽງຈນັ ທງັວດັຈນັອນີແປງ ອຸບມງົອງົຕ ້ ມຊີ ່ລຊ າລໍ ້າ ຊຽງຍນ ສສີະເກດ ເປັນປະເພດໃຫຍ່ກວ້າງ ງາມລົນ້ ລວດລາຍ ຊຽງຂວາງເປັນເຂດຄາ້ ທົ ່ງໃຫຍ່ ໄຫຫນີ ຕັ ້ງຢ່ ູຕນີພູຜາ ອະເນກນອງງາມລົນ້

169 ເຂນົວ່າຄນົ ເຈອ ງສາ້ງ ສະໄໝປາງເປີງເກົ ່າ ໃນເມ ່ອເຂາົຢ່ ູເຝົ ້າ ເປັນເຈົ ້າຄອບຄອງ ກບັທງັວດັບາ້ນພອ້ງ ຫ າຍແບບລງີລາຍ ວດັບາ້ນຄາຍສພີມົ ພະທອງອງົຕ ້ ມຊີ ່ລຊ າແທ້ ບຸນກອງທາດຝ່ ຸນ ບ່ອນທີ ່ບາງກອງພຸນ້ ເປັນເຈົ ້ານັ ່ງປອງ ທາດອງີຮງັຢ່ ູກອ້ງ ສະຫວນັນະເຂດລາວກາງ ເປັນບ່ອນປາງບຸນງນັ ສ່ ູປີບໍ ່ມເີວັນ້ ບໍລເິວນແຂວງໃຕ້ ຈາໍ ປາຕັ ້ງຢ່ ູ ມວີດັພູໃຫຍ່ກວ້າງ ທາງຂ ້ນກໍາຫນີ ນັນ້ແມ່ນເປັນສີ ້ນໆ ຂອງປະເສດີບາງອນັ ທີ ່ ໄດບ້ ນັຍາຍຍກົ ອອກເປັນຕວົຕັ ້ງ ແຕ່ວ່າຍງັຫ າຍລົນ້ ຈນົໃຈບໍ ່ ໄດຈ້ ່ ໃຜໄດໄ້ປຢ່ ອງຢ ້ນ ຢາມແທຫ້ າກຊເິຫນັ ເມອ ງລາວນີ ້ຊໍ ້າພດັ ເປັນເຂດບາ້ນ ສະຖານມັ ່ງມູນດີ ໃນດນີມເີຫ ກັ ຂາງ ກົ ່ວເງນີຄໍາແກວ້ ມສີ່ ູແນວຂອງໃຊ້ ທອງຊນ ນໍ ້າມນັກາດ ຂີ ້ ເຈຍມາດ ແລະ ເຜີ ້ ງ ປູນແປງຖ່ານຫນີ ທງັເຄ ່ອງກນີເຄ ່ອງໃຊ້ ຂອງປະເສດິມຫີ າຍ ມຢີ່ ູຢາຍຕາມທຸກ ທົ ່ວແດນດນີດາ້ວ ແຜນດນີລາວເຮາົນີ ້ ດໄີປມດົທຸກຢ່ າງ ທງັບ່ອນແຄບບ່ອນກວ້າງ ກໍ ່ ເປັນແທຄ້່າຄໍາ ນີ ້ແຫ ະເພີ ່ນວ່ານໍ ້າ ເຕມັ ແຕ່ປູປາ ເພີ ່ນວ່ານາ ເຕມັ ແຕ່ຮວງເຂົ ້າ ເພີ ່ນວ່າພູເຂນົກວ້າງ ຈວງຈນັ ເປັນປ່ າ ຫນີສລີາຢ່ ູນໍ ້າ ເປັນແກວ້ຄ່າແພງ. ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ -ສະເໜເີຄົ ້າກໍາເນດິ, ສະພາບແວດລອ້ມ ທາງດາ້ນປະຫວດັສາດຂອງບດົກອນ -ສະເໜຊີ ່ ແລະ ປະຫວດັຜູແ້ຕ່ງ ຫ ນາມປາກກາ - ສະເໜເີນ ້ອໃນຕົນ້ ຕໍຂອງບດົກອນຄດັຕອນໂດຍຫຍໍ ້

170 ຂ. ແກບ້ນັຫາ -ການແບ່ງຕອນເລີ ່ມແຕ່ເມອ ງລາວເປັນເຂດບາ້ນສະຖານຖີ ່ ນງາມຕາ ຮອດ ກະຈາຍກົວ້ທົ ່ວແດນ ເວົ ້າເຖງີເມອ ງລາວທາງພາກເໜອ ເຕມັ ແຕ່ພູຜາປ່ າໄມຮ້ອດລະດູບານໃໝ່ດອກໄມນ້າໆພນັຫ າກຫ າຍສໄີດບ້ານເຕມັ ປ່ າ ຍາມເມອ ລມົ ໂຊດ ພດັກີ ່ນຫອມຂອງດວງດອກໄມໄ້ດກ້ ະຈາຍໄປທົ ່ວດງົດອນ. -ແຕ່ຟັງສຽງທາດໆພຽ້ງສະເໜປີັນ້ ປ່ ຽງຄໍາ. ເວົ ້າເຖງີຢ່ ູໃນປ່ າຍງັມນີໍ ້າໂຕນຕາດໄຫ ລງົສ່ ູສາຍນໍ ້າຕ່າງໆ ແລວ້ ໄຫ ໄປໂຮມຢ່ ູນໍ ້າຂອງຢ່ ູທາງດນີພຽງກໍ ່ຍງັມທີ ົ ່ງນາອນັ ກວ້າງໄກສຸດສາຍຕາເຕມັ ໄປດວ້ຍປູປາ ແລະ ແສງຕາເວນັຊ່ອງໃນຍາມເຊົ ້າເບີ ່ ງຮວງເຂົ ້າເປັນສເີຫ ອ ງຄດ ັ ່ງຄໍາ. -ແຕ່ ນອກຈາກເຂົ ້າ ແລະ ນໍ ້າ ຮອດເປັນແກວ້ຄ່າແພງ ເວົ ້າເຖງີເມອ ງລາວຍງັມວີດັຖຸບູຮານອນັລໍ ້າຄ່າ ເຊັ ່ນ: ພະບາງ ແລະ ທາດສໍາຄນັຕ່າງໆຄທ າດພູສ,ີທາດຫ ວງຕະຫ ອດ ຮອດວດັວາອາຮາມຕ່າງໆ; ຢ່ ູວຽງຈນັມວີດັ ອນີແປງ, ອູບມຸງ, ອງົຕ ້ , ຊຽງຢ ນ ແລະ ວດັສສີະເກດກ ຢ່ ູຊຽງຂວາງມທີ ົ ່ງ ໄຫຫນີ, ວດັວາອາຮາມ, ທາງສະຫວນັນະເຂດ ມທີ າດອງີຮງັ, ແລະ ທາງພາກໃຕມ້ ວີດັພູຈາໍ ປາສກັ ກ ເມອ ງລາວຍງັມຊີບັ ໃນດນີ ສນິໃນນໍ ້າອນັມມີ ູນຄ່າມະຫາສານ. 4.2 ວທິ ກີ ານວເິຄາະ ວເິຄາະບດົປະພນັວນັນະຄະດ ີ ຕວົຢ່ າງ: ວເິຄາະບດົລ ່ອງ: “ປ່ ູເຍ”ີ ບດົ ເລ ່ອງ “ປ່ ູເຍ”ີ ຍ່າເຍເີລົ ່າພ ້ນໃຫລູ້ກຂອງຕນົຟັງດວ້ ຍຄວາມໂສເສົ ້າ ເຊີ ່ ງເປັນເລ ່ອງທີ ່ລະທມົ ຂມົ ຂ ່ນມາຫ າຍຟາ້ຫ າຍປີແລວ້ທີ ່ ມນັອດັອັນ້ ໃນຊວງອກັ ຂອງເເພີ ່ ນ. ລູກເອຍີ ! ນບັ ເປັນເວລາເຫງີນານມາແລວ້ ທີ ່ ແມ່ຄອງຄອຍຖາ້ລູກມບີນັຍາພໍຈະຮບັຟັງເລ ່ອງແມ່ເລົ ່າດ ພໍ ່ຂອງເຈົ ້າຊ ່ວ່າປູ ເຍ,ີສ່ວນແມ່ເອງກໍ ່ບໍ ່ ແມ່ນມະນຸດທໍາມະດາດອກ. ແຕ່ເດມີ ພໍ ່ ແມ່ນີ ້ແມ່ນແຖນ ເຊີ ່ ງຖກ ພະຍາອນີ ພະຍາພມົ ສົ ່ງລງົມາ ຍງັໂລກມະນຸດ ເພ ່ອເປັນເຈົ ້າຈອມແຫ່ງສດັສາວາສີ ່ ງທງັຫ າຍ. ຄາວກ່ອນໂລກນີ ້ກໍ ່ມມີ ະນຸດແລວ້, ແຜ່ນດນີນີ ້ ເຍອ ກເຢັນ, ຄນົ ເຮາົດໍາລງົຊວີດິດວ້ ຍຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກທີ ່ສຸດ, ລມົ ມດິຕດັ ມດິແຖພດັວີ ່ໆປານວ່າຈະແຫກເນ ້ອແຫກໜງັ ມະນຸດມຂີນົດກົ ປົກຕນົ ໂຕ, ເປ ອຍເນ ້ອເປ ອຍກາຍເຮດັຫຍງັກໍ ່ບໍ ່ ເປັນ ນອນນໍາດນິ ກນິນໍາຫຍາ້... ພໍຕາເວນັປະກດົຂ ້ນແຕ່ລະເທ ່ອສ່ອງແສງລງົສ່ ູໜາ້ດນີມະນຸດຈີ ່ ງຫຸ ດພົນ້ ຄວາມໜາວ ຕົນ້ ໄມໃ້ບຫຍາ້ ສດັສາວາສີ ່ ງຈີ ່ ງຟ ້ນຊບີຂ ້ນມາ. ໃນແຕ່ລະຄັ ້ງທີ ່ຕາເວນັລບັ ໄປແຜນດນີກບັ ເຢ ອກເຢັນລງົມະນຸດໜາວສັ ່ນທດົໆກກົ ໄມໃ້ບຫຍາ້ ຮ່ວງໂຮຍຍູບຍອບຫ່ ຽວ ແຫງ້ ສດັສາວາສີ ່ ງຂດົ ໂຂໂງກະດາ້ງ. ຄນົ ເຮາົຮຽກຊູມກນັ ເປັນກ່ ູມເປັນກອ້ນພາກນັຫຸ ລັ ່ງທັ ່ງເທມຸງ້ນາ້ໄປສ່ ູດວງຕາເວນັ . ມຸງ້ນາ້ໄປເລອ ຍໆຈນົທນົຄວາມຫວິ ໂຫຍບໍ ່ ໄດ້ກໍ ່ຕາຍອດ ຕາຍຫວິ ໄປ. ເຂາົເຈົ ້າຕາຍຂຸຕາຍຫ ົ ່ນໄປແຕ່ກໍ ່ບໍ ່ ໄປຮອດດວງ ຕາເວນັຈກັ ເທ ່ອກ ພໍ ່ ເຈົ ້າເຫນັ ເປັນຈັ ່ງຊັນ້, ຍາມໃດກໍ ່ອຸກອັ ່ງທັ ່ງແຄນ້ ຊອກຫາວທິ ີໃຫມ້ ະນຸດບນັ ເທາົຄວາມທຸກໄຮເຂນັ ໃຈ , ພໍ ່ ເຈົ ້າໄປຮອດພູໜ່ວຍໜ ່ ງ ເຊີ ່ ງມນີໍ ້າໂຕນຕາດຄູມ້ ໆ, ອາຍນໍ ້າພຸ່ງຂ ້ນມດຶກູມ້ ດັ ່ງເມກປົກຄູມໜ່ວຍພູ, ຄວາມເຢັນ ພຸ່ງອອກດັ ່ງລູກສອນຮອ້ ຍເຫ ັມ້ ພນັ ເຫ ັມ້ ສຽບແທງເນ ້ອກາຍ, ພໍ ່ ເຈົ ້າເຫນັບ່ອນນັນ້ມໝີ າກໄມມ້ ະນໂີຄດ ຍອ້ນໄດກ້ ນີ

171 ໝາກໄມນ້ ັນ້ທນັ ໃດພໍ ່ ເຈົ ້າກໍ ່ ເກດີກໍາລງົມະຫາສານກ ຕໍ ່ແຕ່ນັນ້ມາພໍ ່ ເຈົ ້າທ່ ຽວໄປທຸກຫນົທຸກແຫ່ງເພ ່ອໃຊເ້ຮ ່ອແຮງຂອງ ຕນົຊ່ ່ວຍຊູມວນມະນຸດຕາ້ນທານຄວາມໜາວຕາ້ນທານຍກັ ມານ ຜສີ າງນາງຮາ້ຍ ແລະ ສດັຮາ້ຍຕ່າງໆ ແຕ່ເຖງີປານນັນ້ ມະນຸດຍງັປະສບົຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກຢ່ ູ. ເມ ່ອເຫນັແນວນັນ້ພໍ ່ ເຈົ ້າຈີ ່ ງອຸກອັ ່ງ, ລາວຈີ ່ ງຕັ ້ງໃຈເດດັ ດ່ ຽວວ່າ: ເຮດັແນວ ໃດຈະຊ່ວຍມະນຸດມຄີວາມສຸກ ພໍ ່ ເຈົ ້າຈີ ່ ງໂສຕາຍທະຍານເຫາະຂ ້ນໄປບ່ອນມດີວງຕາເວນັຢ່ ູ. ໃນບ່ອນນັນ້ ມກີອງໄຟ ມະໄລກນັອນັມະຫມ າ ຍາມໃດກໍ ່ລຸກວ ່ໆຢ່ ູຈັ ່ງຊັນ້ສົ ່ງແສງແຈງ້ສະຫວ່າງ ສະໄຫວຢ່ ູທຸກເວລາ ພໍ ່ ເຈົ ້າຈີ ່ ງລກັ ເອາົໄຟກອ້ນ ໜ ່ ງໄປຍດັ ໃສ່ ໃຈກາງຂອງໜ່ວຍໂລກກ ໄຟກອ້ນນັນ້ນບັມ ້ນບັ ໃຫຍ່ຂ ້ນ ແລະ ໄໝລ້າມໄປທົ ່ວແກ່ນ ຂອງດນີ ຈີ ່ ງເຮດັ ໃຫຜ້ງ ແຜ່ນດນີ ເກດີຄວາມອບົອຸ່ນ. ຍອ້ນແນວນັນ້ສດັສາວາສີ ່ ງທງັປວງຈີ ່ ງເກດີແມ່ ແຜ່ພນັຢ່ າງໄວວາ. ນບັແຕ່ມໄີຟມາ ການດໍາລງົຊວີດິຂອງມະນຸດກໍ ່ມກີ ານປ່ ຽນແປງຕ່າງເກົ ່າ. ມະນຸດທີ ່ຢ່ ູທຸກຫນົທຸກແຫ່ງກໍ ່ຮອ້ງລໍາທໍາເພງ ເພ ່ອສນັລະເສນີ ຄຸນງາມຄວາມດຂີອງພໍ ່ ເຈົ ້າ. ມ ໜ້ ່ ງພະອນີຢຽ້ມຜ່ານຫ ບ ເມກສ່ອງລງົມາເຫນັວ່າ ໂລກມະນຸດມເີຮອ ນຊານບາ້ນຊ່ອງເກດີຂ ້ນຫ າຍດັ ່ງໃບໄມ້ ໃນປ່ າ, ຜູຄ້ ນົຫຸ ລັ ່ງທັ ່ງເທກນັ ໄປອອກແຮງງານທໍາມາຫາກນິດັ ່ງຝູງມດົຝູງປວກ.ພະອນີມຄີວາມໂກດເຄອ ງທີ ່ສຸດເພາະຮູ້ ວ່າ ພໍ ່ຂອງເຈົ ້າໄດນ້ໍາເອາົໄຟໄປສູມໂລມະນຸດ, ພະອນີກໍ ່ຮຽກເອາົພໍ ່ຂອງເຈົ ້າໄປລງົໂທດ ແລະ ສັ ່ງໃຫເ້ອາົໄຟຍດັ ໃສ່ທອ້ງ ພໍ ່ ເຈົ ້າ, ໄຟເຜາົໄໝພ້ໍ ່ ເຈົ ້າຕາຍຊາກສບົຂອງພໍາເຈົ ້າເລຍີກາຍເປັນພູເຂາົໄຟມະໄລກນັ ໃນໃຈກາງຊ່ອງພູນັນ້ ຍາມໃດໄຟກໍ ່ ລຸກວ່ ູໆເຜາົຕບັ ໄຕໃສພຸ້ງພໍ ່ ເຈົ ້າຕະຫ ອດເວລາ, ຄອນໆໄຟພດັພຸ່ງຂ ້ນໝດົມ ໝ້ ດົຄນ ເຖງີວ່າພໍ ່ ເຈົ ້າຕາຍໄປແລວ້ກໍ ່ຕາມພໍ ່ ເຈົ ້າຍງັເປັນຮ່ວງເປັນໄຍນໍາມະນຸດຢາ້ມະນຸດຈະຖກ ດບັສູນຍອ້ນຄວາມໜາວ. ບາດກາ້ວໃນການແຕ່ງບດົວເິຄາະ ກ. ບາດກວ້ທ1ີອ່ານບດົ ເລ ່ອງ “ປ່ ູເຍ”ີ ຜ່ານການອ່ານເລ ່ອງ “ປ່ ູເຍ”ີພວກເຮາົເຫນັວ່າ “ປ່ ູເຍ”ີ ເປັນຜູໂ້ພດມະນຸດ ເຊີ ່ ງເປັນສນັຍາລກັ ແຫ່ງຄວາມມຸ່ງ ມາດປາກຖະໜາ ແລະ ນໍ ້າໃຈຕໍ ່ສູຢ້່ າງເດດັດ່ ຽວຂອງມວນມະນຸດຕວົລະຄອນ “ປ່ ູເຍ”ີແມ່ນຕວົລະຄອນເອກຂອງ ເລ ່ອງ. ຂ. ບາດກາ້ວທີ2 ຈດົຂໍປ້ ີກຫຍ່ອຍຕ່າງໆ -ພໍ ່ ເຈົ ້າເຫນັຈັ ່ງຊັນ້, ຍາມໃດກໍ ່ອຸກອັ ່ງທັ ່ງແຄນ້ ຊອກຫາວທິ ໃີຫມ້ ະນຸດບນັ ເທາົຄວາມທຸກໄຮເຂນັ ໃຈ - ພໍ ່ ເຈົ ້າທ່ ຽວໄປທຸກຫນົທຸກແຫ່ງ ເພ ່ອໃຊເ້ຮ ່ອແຮງຂອງຕນົ ເອງຊ່ວຍເຫ ອ ຊູມະນຸດ -ຍອ້ນໄດກ້ ນີໝາກໄມມ້ ະນໂີຄດ, ທນັ ໃດນັນ້ພໍ ່ ເຈົ ້າກໍ ່ ເກດມີ ກີ ໍາລງັ ແຮງອນັມະຫາສານ. -ເມ ່ອເຫນັມະນຸດພບົຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກພໍ ່ ເຈົ ້າຍີ ່ ງອຸກອັ ່ງ -ພໍ ່ ເຈົ ້າຈີ ່ ງໂສຕາຍທະຍານເຫາະຂ ້ນເອາົໄຟໄປຍດັ ໃສ່ກາງຂອງໜ່ວຍໂລກ -ມະນຸດທີ ່ຢ່ ູທຸກຫນົ , ທຸກແຫ່ງ ຕ່າງກໍ ່ຮອ້ງລໍາທໍາເພງ ເພ ່ອສນັລະເສນີຄຸນງາມຄວາມດຂີອງພໍ ່ ເຈົ ້າ -ຊາກສບົຂອງພໍາເຈົ ້າເລຍີກາຍເປັນພູໄຟມະໄລກນັນບັແຕ່ນັນ້ມາ -ເຖງີວ່າພໍ ່ ເຈົ ້າຈະຕາຍໄປແລວ້ກໍ ່ຕາມ, ພໍ ່ ເຈົ ້າກໍ ່ຍງັເປັນຮ່ວງເປັນໄຍນໍາມະນຸດຈະຖກ ດບັສູນຍອ້ນຄວາມໜາວ ແລະ ອ ່ນໆ.

172 ຄ. ສະຫູ ບຂໍປ້ ີກຫຍ່ອຍ ນໍ ້າໃຈຮກັ ຫອມມະນດຸ ແລະ ນໍ ້າໃຈເສຍສະຫ ະອນັສູງສົ ່ງຂອງປ່ ູເຍີທີ ່ມຕີໍ ່ມະນຸດ. - ຄວາມສໍານກຶ ຂອງປ່ ູເຍີ - ນໍ ້າໃຈເສຍສະຫ ະອນັສູງສົ ່ງຂອງປ່ ູເຍີ ຫ ກັ ຖານອາ້ງອງີ -ພໍ ່ ເຈົ ້າເຫນັຈັ ່ງຊັນ້, ຍາມໃດກໍ ່ອຸກອັ ່ງທັ ່ງແຄນ້ ຊອກຫາທຸກວທິ ທີ າງໃຫມ້ ະນຸດບນັ ເທາົຄວາມທຸກໄຮເ້ຂນັ ໃຈ -ເມ ່ອເຫນັມະນຸດພບົຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກພໍ ່ ເຈົ ້າຍີ ່ ງອຸກອັ ່ງ -ຊາກສບົຂອງພໍາເຈົ ້າເລຍີກາຍເປັນພູໄຟມະໄລກນັນບັແຕ່ນັນ້ມາ ນໍ ້າໃຈຕໍ ່ສູກ້ ບັ ໄພທໍາມະຊາດ -ກໍາລງັມນັມະຫາສານຂອງປ່ ູເຍເີພ ່ອເອາົຊະນະກບັ ໄພທໍາມະຊາດ -ຄວາມຕັ ້ງໃຈອນັ ເດດັດ່ ຽວຂອງປ່ ູເຍໃີນການຕໍ ່ສູຕ້າ້ນກບັ ໄພທໍາມະຊາດ ເພ ່ອຍາດເອາົຊວີດິຂອງມວນມະນຸດ. ຫ ກັ ຖານ - ພໍ ່ ເຈົ ້າທ່ ຽວໄປທຸກຫນົທຸກແຫ່ງ ເພ ່ອໃຊເ້ຮ ່ອແຮງຂອງຕນົ ເອງຊ່ວຍເຫ ອ ຊູມະນຸດ -ພໍ ່ ແລະ ເຈົ ້າຈີ ່ ງລກັ ເອາົໄຟກອ້ ນໜ ່ ງໄປຍດັ ໃສ່ກາງຂອງໜ່ວຍໂລກອ ່ນໆ. ບດົວເິຄາະຕວົຈງີ ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ ເລ ່ອງ ປ່ ູເຍີແມ່ນເທບນຍິາຍພ ້ນເມອ ງຂອງລາວໃນສະໄໝບູຮານ ທີ ່ສ່ອງແສງໃຫເ້ຫນັນໍ ້າໃຈເສຍສະຫ ະອນັ ສູງ ສົ ່ງ, ນໍ ້າໃຈຕໍ ່ ສູອ້ ນັ ເດດັ ດ່ ຽວ ແລະ ນໍ ້າໃຈຮກັ ຫອມມວນມະນຸດເພ ່ ອຕາ້ນກບັ ໄພທໍາມະຊາດ ຍາດເອາົສຸກມາໃຫແ້ ກ່ ມວນມະນຸດ ເລ ່ອງນີ ້ແມ່ນປະຊາຊນົຜູອ້ ອກແຮງງານເປັນຜູແ້ຕ່ງ. ຂ. ແກບ້ນັຫາ ບດົ ເລ ່ ອງ “ປ່ ູເຍ”ີ ແມ່ ນສະແດງໃຫເ້ຫນັ ຕວົ ລະຄອນທີ ່ ມຈີດິ ໃຈປະເສີດ ແລະ ສູງສົ ່ງຫ າຍ, ເພີ ່ ນເປັນຜູຮ້ ກັ ຫອມມວນມະນຸດຢ່ າງແທຈ້ງີ, ທຸກເວລາເພີ ່ ນໄດແ້ຕ່ຄດິ ເປັນຫ່ວງເປັນໄຍ, ອຸກອັ ່ງທັ ່ງແຄນ້ ເມ ່ອເຫນັມວນມະນຸດພບົ ແຕ່ ຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກ ດັ ່ງຕອນໜ ່ ງຂອງບດົ ເລ ່ອງເວົ ້າວ່າ: ພໍ ່ ເຈົ ້າເຫນັ ຈັ ່ງຊັນ້ , ຍາມໃດກໍາອຸກອັ ່ງທັ ່ງແຄນ້ ຊອກຫາ ວທິ ໃີຫມ້ ວນມະນຸດບນັ ເທາົຄວາມທຸກໄຮເ້ຂນັ ໃຈ... ຄວາມສໍານກຶ ຂອງປ່ ູເຍີເວລາໃດ ກໍ ່ຢາກໃຫມ້ ວນມະນຸດຫຸ ດພົນ້ ອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກ, ເມ ່ອເຫນັ ມະນຸດທຸກຍາກລໍາບາກ ລົມ້ ຫາຍຕາຍໄປກໍ ່ ຍີ ່ ງເຮດັ ໃຫປ້່ ູເຍີມຄີວາມ ອຸກອັ ່ງ, ດັ ່ງຕອນໜ ່ ງຂອງບດົ ເລ ່ອງວ້ົ ້າວ່າ: ເມ ່ອເຫນັມະນຸດພບົຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກພໍ ່ ເຈົ ້າຍີ ່ ງອຸກອັ ່ງ... ນີ ້ສະແດງວ່າ ປູເຍີໄດມ້ ນີໍ ້າໃຈຮກັ ຫອມມະນຸດ ແລະ ເປັນຫ່ວງເປັນໄຍ ຢ່ າງແທຈ້ງີ. ຈາກຄວາມເປັນຫ່ ວງເປັນໄຍ ອນັ ບໍ ່ມຂີອບເຂດຂອງປ່ ູເຍີທີ ່ມຕີໍ ່ມະນຸດນັນ້ ໄດກ້ າຍເປັນສີ ່ ງຊຸກຍູໃ້ຫປ້່ ູເຍມີ ີ ຈດິໃຈອນັ ປະເສດີ ແລະ ສູງສົ ່ງຄ ນໍ ້າໃຈເສຍສະຫ ະ, ຄວາມເສຍສະຫ ະດັ ່ງກ່າວນັນ້ ບໍ ່ມສີ ີ ່ ງໃດຈະປຽບທຽບໄດກ້ ປ່ ູເຍີ ໄດສ້່ ຽງຕໍ ່ ຄວາມລໍາບາກນາໆປະການ ເພ ່ ອໄປຊອກຫາບ່ ອນທີ ່ ມຕີ າເວັນແລວ້ ນໍາເອາົຄວາມອບົ ອຸ່ນມາໃຫແ້ ກ່ ມວນ ມະນຸດ, ດັ ່ງຕອນໜ ່ ງຂອງບດົ ເລ ່ອງໄດກ້່າວວ່າ: ພໍ ່ ເຈົ ້າຈີ ່ ງໂສຕາຍ ທະຍານເຫາະຂ ້ນໄປສ່ ູບ່ ອນຕາເວນັຢ່ ູ... ເຖງີຈະມໄີພ

173 ອນັຕະລາຍ,ຮອ້ ຍຢ່ າງພນັ ແນວ, ເຖງີຕນົ ເອງຈະພບົຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກ ປ່ ູເຍີກໍ ່ຍອມສະຫ ະສ່ ຽງຕໍ ່ຄວາມຕາຍ ເພ ່ອ ຊ່ ວຍເຫ ອ ມະນຸດ ດັ ່ງຕອນໜ ່ ງຂອງບດົ ເລ ່ອງກ່າວວ່າ: ຊາກສບົ ຂອງພໍ ່ ເຈົ ້າເລຍີກາຍເປັນພູເຂາົໄຟມະໄລກນັ ... ປ່ ູເຍີໄດ້ ຕາຍໄປຍອ້ນຖກ ພະອນີລງົໂທດ ແຕ່ນໍ ້າໃຈເສຍສະຫ ະອນັສູງສົ ່ງນັນ້ ຍງັຄງົຢ່ ູໃນດວງໃຈຂອງມະນຸດໂດຍບໍ ່ມວີນັຫ ງົລມ ໄດ.້ ໃຜໆກໍ ່ຍອ້ງຍໍສນັ ລະເສນີ ຄຸນງາມຄວາມດຂີອງປ່ ູເຍີດັ ່ງຕອນໜ ່ ງຂອງເລ ່ ອງໄດກ້່າວ່າ: ມະນຸດທີ ່ ຢ່ ູທຸກຫນົ ທຸກ ແຫ່ງຕ່າງກໍ ່ຮອ້ງລໍາທໍາເພງ ເພ ່ອສນັລະເສນີຄຸນງາມຄວາມດຂີອງພໍ ່ ເຈົ ້າ... ຍາມໃດເພີ ່ນກໍາເປັນຫ່ວງເປັນໄຍ ແລະ ນໍ ້າໃຈ ອນັ ປະເສີຂອງປ່ ູເຍີບໍ ່ ໄດຕ້ າຍໄປພອ້ ມກບັ ຄວາມຕາຍຂອງປ່ ູເຍ,ີ ເຖີງເພີ ່ ນໄດຕ້ າຍໄປແລວ້ ກໍ ່ ຕາມ ແຕ່ ຍງັເປັນຫ່ ວງ ເປັນໄຍນໍາມະນຸດ ຢາ້ນມະນຸດຖກ ດບັສູນຍອ້ນຄວາມໜາວ. ນອກຈາກນໍ ້າໃຈເສຍສະຫ ະດັ ່ງກ່າວນັນ້ ແລວ້ , ປ່ ູເຍຍີ ງັເປັນນກັ ສູອ້ ນັ ເດດັ ດ່ ຽວໜ່ ຽວແໜນ້ ເປັນວລິ ະບູລຸດທີ ່ ອງົອາດ ກາ້ແກ່ນ ເພ ່ອເອາົຊະນະກບັ ໄພທໍາມະຊາດດ ກໍາລງັວງັຊາຂອງປູເຍເີກດີຂ ້ນຍອ້ ນໄດກ້ ນິໝາກໄມມ້ ະນໂີຄດ ເຊີ ່ ງກໍາລງັ ແຮງດັ ່ງກ່າວຍີ ່ ງເພີ ່ມໃຫນ້ໍ ້າໃຈຕໍ ່ສູຂ້ ອງປູເຍທີ ະວຄີ ູນຂ ້ນ. ປູເຍໄີດໃ້ຊກ້ ໍາລງັຂອງຕນົ ເດໄີປທຸກຫນົທຸກແຫ່ງດວ້ ຍຄວາມ ເດດັດ່ ຽວດ ດັ ່ງບດົ ເລ ່ອງຕອນໜ ່ ງໄດກ້່າວວ່າ ພໍ ່ ເຈົ ້າທ່ ຽວໄປທຸກຫນົທຸກແຫ່ງ ເພ ່ອໃຊເ້ຮອ ແຮງຂອງຕນົຊ່ວຍເຫ ອ ມວນ ມະນຸດ...ການຕໍ ່ສູຂ້ ອງປູາເຍນີ ັນ້ ແມ່ນ ຕໍ ່ສູດ້ ວ້ ຍຊວີດິ , ບໍ ່ຫວັ ນໄຫວຢ້ານກວົຕໍ ່ອຸປະສກັ ໃດໆເຖີງທໍາມະຊາດຈະນາບຄ່ ູ ແລະ ມອີນັ ຕະລາຍຮອ້ ຍຢ່ າງພນັ ແນວດ ດວ້ ຍນໍ ້າໃຈຕໍ ່ສູຂ້ ອງປ່ ູເຍນີ ັນ້ ບໍ ່ມສີ ີ ່ ງໃດຈະກັນ້ຫາ້ມໄດ.້ປ່ ູເຍໄີດໃ້ຊກ້ ໍາລງັແຮງ ຂອງຕນົ ທີ ່ມີລກັ ເອາົໄຟໄປຍດັ ໃສ່ ໃຈກາງຂອງໜາວຍໂລກ ເພ ່ ອໃຫມ້ ວນມະນຸດເກດີຄວາມອບົ ອຸ່ນ ດັ ່ງບດົ ເລ ່ ອງໄດ້ ກ່າວວ່າ: ພໍ ່ ເຈົ ້າຈີ ່ ງລກັ ເອາົໄຟກອ້ນໜ ່ ງໄປຍດັ ໃສ່ ໃຈກາງຂອງໜາວຍໂລກ... ຄວາມຕັ ້ງໃຈອນັ ແຮງກາ້ຂອງປ່ ູເຍນີ ັນ້ ເຮດັ ໃຫປ້່ ູເຍເີອາົຊະນະກບັອຸປະສກັ ທຸແຫະການ ແລະ ສາມາດຍາດເອາົ ຄວາມສຸກມາໃຫແ້ກ່ມວນມະນຸດ ເຊີ ່ ງມະນຸດທຸກຄນົບໍ ່ອາດຈະຫ ງົລມ ໄດ.້ ຈາກຄວາມເສຍສະຫ ະ ແລະ ນໍ ້າໃຈອນັສູງສົ ່ງດັ ່ງກ່າວ ມນັສະແດງໃຫເ້ຫນັຈດິໃຈຂອງມະນຸດເຮາົໃນສະໄໝ າກ່ອນ ເຖງີວ່າເຂາົເຈົ ້າຈະທຸກຍາກລໍາບາກແຕ່ກໍ ່ມຈີດິໃຈປະເສດີເອ ້ອເຟ ້ອເພ ່ອແພ່ຊ່ວຍເຫ ອ ເຊີ ່ ງກນັ ແລະ ກນັ ເປັນຢ່ າງ ດ.ີມາຮອດປະຈບຸ ນັນີ ້ມະນຸດເຮາົໄດກ້ າ້ວໜາ້ຫ າຍແລວ້ ແຕ່ຄຸນຄ່າແຫ່ງຈດິໃຈ ແລະ ການກະທໍາຂອງປ່ ູເຍີສາມາດນໍາ ເອາົມາເປັນບດົຮຽນອນັລໍ ້າຄ່າຕໍ ່ຄນົ ເຮາົ, ເປັນແຫວ່ນແຍງອນັ ໃສແຍງ້ໃນການພວົພນັ ແລະ ຢ່ ູຮ່ວມກນັ ໃຫມ້ ຄີວາມຜາ ສຸກ. ຄ. ສະຫູ ບ ຜ່ານການວເິຄາະເລ ່ ອງ ປ່ ູເຍີຈີ ່ ງເຫນັ ວ່າແມ່ ນເລ ່ ອງທີ ່ ເວາົເຖີງບຸກຄນົ ທີ ່ ກາ້ວໜາ້, ຍກົ ຍອ້ ງສນັ ລະເສີນດາ້ນ ຈດິໃຈກໍ ່ຄກ ານກະທໍາຂອງຕວົລະຄອນ ປ່ ູເຍີພວກເຮາົທຸກຄນົ ຈີ ່ ງສມົ ຄວນນໍາເອາົໄປເປັນບດົຮຽນໃນການດໍາລງົຊວີດິ ໂດຍສະເພາະ ການມນີໍ ້າໃຈຄໍ ່ກນັ , ຮູຮ້ ກັ ແພງກນັຊ່ ວຍເຫ ອ ຜູອ້ ່ນໃນຍາມທຸກຍາກ ແລະ ຮູຈ້ ກັ ເສຍສະຫູະຊວີດິສ່ ວນ ຕວົ ເພ ່ອຜນົປະໂຫຍດລວມຂອງມະນຸດ ດັ ່ງຄໍາສຸພາສດິບູນານກ່າວວ່າ: ເງນີຄໍາຂອງຫາໄດ້ນໍ ້າໃຈຂອງຫາຍາກ.

174 ຕວົຢ່ າງ ຫວົ ເລ ່ອງ ໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງ (ຄດັຈາກປ ມ້ ແບບຮຽນ ພາສາລາວວນັນະຄະດີຊັນ້ມດັທະຍມົ ປີທີ5 ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານແລະ ກລິາ ສະຖາ ບນັຄົນ້ ຄວາ້ ວທິ ະຍາສາດ ການສກຶ ສາ ປີ2014) ໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງມນີທິ ານເລົ ່າສບ ກນັມາວ່າ: ໃນກາລະເມ ່ອກ່ອນພຸນ້ ໂລດເຮາົຍງັເປັນດນີ ເປັນຫຍາ້ ເປັນຟາ້ ເປັນແຖນ, ແຖນຢ່ ູເມອ ງບນົ ຄນົຢ່ ູເມອ ງລ່ ູມ. ລະຫວ່າງຄນົ ແລະ ແຖນ ແມ່ນເຄຍີທ່ອງທຽວໄປມາຫາສ່ ູກນັຢ່ ູບໍາຂາດ ໂດຍອາໃສ ເຄອ ເຂາົກາດ ພາດແຕ່ເມອ ງຂ ້ນສ່ ູເມອ ງແຖນໄປມາຫາສ່ ູກນັ . ມພີະຍາແຖນໃຫຍ່ເປັນເຈົ ້າເຊີ ່ ງມອີໍານາດເໜອ ແຖນ ທງັຫ າຍ ແລະ ມະນຸດທງັຫ າຍ. ຄນົ ເມອ ງລ່ ູມຂ ້ນກບັ ເມອ ງແຖນ ໂດຍພະຍາແຖນເປັນຜູປ້ ົກຄອງ ແລະ ນໍາພາມະນຸດ ສາ້ງສາທໍາມາຫາກນິເປັນເວລາດນົນານ. ປາງນັນ້ ຍງັມຂີຸນໃຫຍ່ທງັສາມທີ ່ພະຍາແຖນໄດສ້ ົ ່ງລງົມາສາ້ງເມອ ງລ່ ູມຜູທ້ ໜີ ່ ງຊ ່ວ່າ: ປູາລາງເຊງີ, ຜູທ້ ສີອງ ຊ ່ວ່າ: ຂຸນເຄດັ , ຜູທ້ ສີາມຊ ່ວ່າ: ຂຸນຄານ. ຂຸນທງັສາມໄດລ້ງົມາຢ່ ູສາ້ງເມອ ງລ່ ູມກນິປາ, ເຮດັນາເມອ ງລ່ ູມກນີເຂົ ້າ. ພະ ຍາແຖນຫ ວງໄດສ້ ັ ່ງໄວ໊ວ່າ: ຄນົ ເມອ ງລ່ ູມນີ ້ກນິເຂົ ້າກໍ ່ໃຫບ້ ອກ ໃຫໝ້ າຍ ກນີແລງກນິງາຍກໍ ່ໃຫບ້ ອກແຖນກ ເມ ່ອກນິ ອນັ ໃດດີອນັ ໃດແຊບ ກໍ ່ໃຫແ້ບ່ງສ່ວນສົ ່ງໃຫແ້ຖນເປັນຕົນ້ ວ່າ ໄດກ້ ນິຊີ ້ນກໍ ່ໃຫສ້ ົ ່ງຂາ, ໄດກ້ ນີປາກໍ ່ໃຫສ້ ົ ່ງຮອດແກ່ແຖນ , ພໍ ່ ແຖນຫ ວງຄອງຖາ້ກນິພາເຂົ ້າ, ພໍ ່ ແຖນເຖົ ້າຄອງກນິພາງາຍ. ຄາວຕໍ ່ມາຄນົທງັຫ າຍຍງັບໍ ່ທນັຟັງຄວາມແຖນ; ກນິເຂົ ້າກໍ ່ ບໍ ່ບອກບໍ ່ໝາຍ ກນີແລງກນິງາຍກໍ ່ບໍ ່ບອອກບໍ ່ຄອບ ໄດກ້ ນີຊີ ້ນກໍ ່ບໍ ່ສົ ່ງຫາ ໄດກ້ ນີປາກໍ ່ບໍາສົ ່ງຮອດ. ເມ ່ອນນັພະຍາແຖນ ເລຍີສັ ່ງໃຫຂຸ້ນທງັສາມມາເວົ ້າໃຫຄ້ ນົ ເມອ ງລ່ ູມ ສອງທີສາມທີແຕ່ຄນົ ເມອ ງລ່ ູມກໍ ່ບໍ ່ຟັງ, ແຖນຄຽດຫ າຍ ເລຍີບນັດານ ໃຫນ້ໍ ້າຖວ້ ມເມອ ງລ່ ູມ ລດິລຽງ ຖວ້ ມເມອ ງພຽງມຸດມວ້ຍ, ຄນົທງັຫ າຍລວ້ ນຕາຍໄປໝດົ . ປ່ ູລາງເຊງີ, ຂຸນເຄດັ ແລະ ຂຸນຄານ ຮູວ້່າແຖນຄຽດໃຫແ້ກ່ພວກຕນົ ຈີ ່ ງໄດພ້າກນັ ເອາົໄມຄ້່າແຮງ້ແປງເປັນແພ ເອາົໄມແ້ປເຮອ ນແປງເປັນຜາ້ ແລວ້ ພາກນັ ເຂົ ້າຢ່ ູໃນແພນັນ້. ເມ ່ອມລມົ ຕຟີອງນໍ ້າ ຈ ່ ງພດັ ເອາົແພນັນ້ຂ ້ນສ່ ູເມອ ງແຖນ ຂຸນທງັສາມຈີ ່ ງເຂົ ້າໄປໄຫວພ້ ະຍາແຖນເມ ່ອພະຍາແຖນເຫນັ ຂຸນທງັສາມ ຈີ ່ ງຖາມວ່າ: ສູເຈົ ້າຂ ້ນມາຫາຕູພີ ້ ເຮດັສງັ?ສູເຈົ ້າ ເລົ ່າບໍ ່ຟັງຄວາມຕູສູຈກັ ເປັນສນັ ໃດກໍ ່ຢາສູແລ. ເມ ່ອນັນ້ຂຸນທງັສາມຈີ ່ ງເລົ ່າເຫດການໃນເມອ ງລ່ ູມໃຫພ້ ະຍາແຖນຟັງທຸກ ປະການ. ພະຍາແຖນຈີ ່ ງເວາົວ່າ: ຕູໃຊໃ້ຫຄ້ ນົ ໄປບອກ ສອງທີສາມທີພວກສູຫາກບໍ ່ຟັງ ບໍ ່ ຢໍາຟາ້ ຢໍາແຖນ, ບໍ ່ຢໍາຜຢີໍາ ເຈົ ້າ ສູບໍ ່ຢ ນ ສູບໍ ່ ຟັງອາດຍາສູຊບິ ໍ ່ຍງັພໍຮອ້ ຍແລ ຕາຍກໍ ່ຕາມແຕ່ສູເທີ ້ນ. ຫ ງັຈາກນັນ້ ພະຍາແຖນຈີ ່ ງສັ ່ງໃຫຂຸ້ນທງັສາມໄປ ພກັ ຢ່ ູແຖນລໍເປັນການຊົ ່ວຄາວ. ເມ ່ອນໍ ້າບກົ ແຫງ້ລງົແລວ້, ຂຸາທງັສາມກໍ ່ຄດິຮອດເມອ ງລ່ ູມ ຈີ ່ ງພາກນັ ເຂາົຫາພະຍາແຖນ ແລະ ເວົ ້າວ່າ: ຕູຂອ້ ຍ ນີ ້ຢ່ ູເມອ ງບນົບໍ ່ ແກ່ວນ ແລ່ນເມອ ງຟາ້ບໍ ່ ເປັນ, ຕູຂອ້ ຍຂໍຄນ ເມອ ຢ່ ູສາ້ງເມອ ງລ່ ູມກນີປາ ເຮດັນາເມອ ງລ່ ູມກນີເຂົ ້າດັ ່ງເກົ ່າ. ເຫ ົ ່າສອງທເີທີ ້ນ. ພໍໄດຟ້ ັງດັ ່ງນັນ້ ພະຍາແຖນກໍ ່ ເຫນັດນີໍາ ແລະ ແຕ່ງໃຫຂຸ້ນທງັສາມລງົມາສາ້ງເມອ ງລ່ ູມອກີກ ຄາວນີ ້ ພະຍາແຖນໄດມ້ ອບຄວາຍຕູໃ້ຫໂ້ຕໜ ່ ງ ເພ ່ອໃຊໃ້ນການເຮດັນາ. ພາຍຫ ງັທີ ່ ໄດຮ້ ບັຄໍາສັ ່ງຈາກພະຍາແຖນແລວ້, ຂຸນທງັ ສາມກໍ ່ພາກນັອອກຈາກດອນແຖນລໍລງົມາເມອ ງລ່ ູມ; ເມ ່ອລງົມາຮອດແລວ້ ກໍ ່ພາກນັຖາງປ່ າຫຍາ້ອອ້ ຍນເູຮດັນາໃສ່ດນີ ແຫ່ງໜ ່ ງທີ ່ຕັ ້ງຢ່ ູລ່ ູມເມອ ງແຖນນັນ້ ໂດຍອາໃສຄວາມຕູທ້ ີ ່ພະຍາແຖນມອບໃຫ້ເຂາົເຈົ ້າໄດພ້າກນັ ໄຖຊ່າວໃຫເ້ປັນນາ, ດນີແຫ່ງນັນ້ຈີ ່ ງມຊີ ່ວ່າ ນານອ້ຍອອ້ ນໜູສບຶມາ.

175 ເມ ່ອຢ່ ູມາໄດສ້າມປີຄວາຍຕູໂ້ຕນັນ້ເລຍີຕາຍ, ເຂາົເຈົ ້າໄດປ້ ະຊາກຄວາຍນັນ້ ໄວນ້ານອ້ຍອອ້ ຍໜູຕໍ ່ມາໄດມ້ ເີຄອ ນໍ ້າເຕົ ້າ ປົ ່ ງອອກຈາກຮູດງັຄວາຍແລວ້ເກດີເປັນໝາກໃຫຍ່ໜ່ວຍໜ ່ ງທໍ ່ກບັຮນີເຂົ ້າຮຽກວ່າ: ໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງ ຢ່ ູພາຍໃນໝາກນໍ ້າ ເຕົ ້ານັນ້ ຊໍ ້າພດັມຄີນົ ເວົ ້າຈາສຽງຮອ້ງໂຮດງັກອ້ງເປັນອກ ກະທກ ນກຶ ນອງ. ຂຸນທງັສາມເຫນັດັ ່ງນັນ້ ກໍ ່ມຄີວາມປະຫ າດ ໃຈຫ າຍ. ທນັ ໃດນັນ້ ປ່ ູລາງເຊງີ ຈີ ່ ງດງັໄຟເຜາົເຫ່ັ ່ັກຊີຈນົແດງ ແລວ້ ຊໝີ າກນໍ ້າເຕາົປຸງໜ່ ວຍປະຫ າດນັນ້ທນັທ,ີແລວ້ ກໍ ່ມຄີນົບຸບຽດກນັອອກມາ, ແຕ່ວ່າອອກມາໄດເ້ທ ່ອລະເລກັ ເທ ່ອລະໜອ້ ຍດວ້ ຍຄວາມລໍາບາກ ແລະ ຊາ້ນານ, ເນ ້ ່ ອງ ຈາກວ່າຮູນໍ ້າເຕົ ້າມນັຮູນອ້ຍໂພດ, ເມອ ເຫນັ ແນວນັນ້ຂຸນຄານຈີ ່ ງເອາົສິ ່ວໄປເຈາະຕ່ມ ແປງຮູນັນ້ ໃຫໃ້ຫຍ່ກວ່າເກົ ່າ; ເທ ່ອນີ ້ ຄນົທງັຫ າຍ ຈີ ່ ງອອກມາຢ່ າງສະບາຍ ພອ້ມດວ້ ຍສມົ ບດັ ເຂົ ້າຂອງເງນີທອງ ງວົ, ຄວາຍ, ຊາ້ງມາ້, ໝ,ູ ໝາ, ເປັດ, ໄກ່ ເປັນອນັມາກ ເປັນເວລາ ສາມມ ້ສາມຄນ ຈີ ່ ງໝດົ . ເມ ່ອອອກໝດົແລວ້ ຂຸນທງັສາມຈີ ່ ງຈດັແບ່ງຄນົ ເຫ ົ ່ານັນ້ອອກເປັນໝ່ ູ ທງັໃສ່ຊ ່ຕ່າງກນັ ເພ ່ອບໍ ່ ໃຫສ້ ບັ ສນົ . ຄນົທອີອກຈາກຮູຊນີ ັນ້ ຮຽກວ່າ ລາວເທງີ ແບ່ງອອກເປັນສອງໝວດໝ່ ູໝ່ທູ ໜີ ່ ງ ຮຽກວ່າໄທລມົ , (ຊາວລມົ ) ແລະ ອກີໝ່ໜູ ່ ງຮຽກວ່າ: ໄທວີ(ຊາວວ)ີສ່ວນທີ ່ອອກຕາມຮູສີ ່ວນັນ້ເປັນເຜົ ່າໃນລາວ. ແບ່ງອອກເປັນສາມໝ່ ູໝ່ ູໜ ່ ງ ຮຽກວ່າ ໄທເລງີ ໝ່ ູໜ ່ ງຮຽກວ່າໄທລໍແລະ ໝ່ໜູ ່ ງອກີຮຍກວ່າ ໄທຄວາງ ສ່ວນໝ່ ູທີ ່ອອກສຸດທາ້ຍນັນ້ຮຽກວ່າ ລາວສູງ ເມ ່ອຈດັດັ ່ງນັນ້ແລວ້ ປ່ ູລາງເຊງີຍງັໄດບ້ ອກສອນຄນົທງັຫ າຍຮູຈ້ ກັ ຮກັ ແພງນບັຖກ ນັ ເປັນອາ້ຍເປັນນອ້ງ ແລະ ໃຫຖ້ ວ ່າ ເປັນຊາດອນັດຽວກນັ ຜູອ້ ອກກ່ອນໃຫຖ້ ເ ປັນອາ້ຍ ຫ ເອ ້ອຍ ຜູອ້ ອກລຸນໃຫຖ້ ເ ປັນນອ້ງ ຕາມລໍາດບັ . ນອກນັນ້ ປ່ ູລາງເຊງີຍງັໄດບ້ ອກສອນໃຫຄ້ ນົທງັຫ າຍຮູຈ້ກັທໍາມາຫາກນີລຽ້ງຊບີ ຮູຈ້ກັ ປຸກແປງຢາ້ວເຮອ ນ ແລະ ສາ້ງຄອບຄວົ ເປັນຜວົ ເມຍຕາມຮດິຄອງປະເພນ.ີແຕ່ນັນ້ມາເຂົ ້າເຈົ ້າຈີ ່ ງເກດີມລີູກຍງີ, ລູກຊາຍ ຢ່ າງຫ ວງຫ າຍ, ປ່ ູ ລາງເຊງີໄດບ້ ອກສອນໃຫລູ້ກຫານຝູງນັນ້ຮູຈ້ກັ ຮກັ ພໍ ່ ແພງແມ່, ຮກັ ປູ, ຮກັ ຍ່າ, ຮກັ ຕາ, ຮກັ ນາຍ ເຊີ ່ ງເປັນເຊ ້ອສາຍຂອງ ຕນົ ແລະ ຮູຈ້ກັ ຮກັ ສາມູນມງັທີ ່ພໍ ່ ແມ່ ປ່ ູຍ່າ ຕານາຍໄດສ້າ້ງສມົ ໄວໃ້ຫ.້ ຍອ້ນໄດຮ້ ບັການສກຶ ສາອບົຮບົສງັສອນຈາກຂຸນແຖນທງັສາມ, ຄນົທງັຫ າຍຈີ ່ ງເຄາົລບົນບັຖຮ ູບຸ້ນຄຸນຂອງຂຸທງັ ສາມຢ່ າງສູງສົ ່ງ ແລະ ຮຍກເປັນປ່ ູເປັນຕານບັແຕ່ນັນ້ມາ. ຈາກນັນ້ຄນົທງັຫ າຍໄດຂ້ ະຫຍາຍອອກຢ່ າງກວ້າງຂວາງ ບາງ ຄາວກໍ ່ ເຕົ ້າໂຮມກນັ ເຂົ ້າເປັນເອກະພາບ ບາງຄາວກໍ ່ແຍກກນັອອກເປັນຫ າຍຈຫຸ າຍເຫ ົ ່າຫ າຍເຜົ ່າຫ າຍກໍ, ເຖງີຈະຕກົ ໄປຢ່ ູ ແຫ່ງຫນົ ໃດຄນົ ເຫ ົ ່ານັນ້ກໍ ່ຍງັນບັຖກ ນັວ່າ ເປັນອາ້ຍເປັນນອ້ງເຊ ້ອສາຍດຽວກນັ ເຊັ ່ນ: ລາວເທງີຖເ ປັນອາ້ນກກົ , ລາວລູມ ເປັນນອ້ງກາງ ແລະ ລາວສູງເປັນນອ້ງຫ າ້. ໃນສະໄໝ່ປະຈບຸ ນັປະຊາຊນົລາວຕາມທອ້ງຖີ ່ ນຕ່າງໆຍງັນບັຖ ທ່ ຽວໄປມາຫາສ່ ູກນັ ກນິເຂົ ້າເຊາົເຮອ ນນໍາກນັ ສະເພາະຢ່ າງຫຍີ ່ ງແມ່ນບາ້ນໃກເ້ຮອ ນຄຽງກນັ ເມ ່ອມວີຽກງານກໍ ່ຂໍຄວາມຊ່ວຍເຫ ອ ກນັ ເຮດັກ ເມ ່ອມພີທິ ຕີາມຮດິຄອງ ປະເພນເີປັນຕົນ້ ວ່າ ແຕ່ງດອງ ຫ ງານບຸນ ຕ່າງທ ກໍ ່ມກີ ານບອກເຫ ົ ່າເຖງີກນັ ແລວ້ເຕົ ້າໂຮມກນັຈນົກາຍເປັນປະເພນສີບ ມາເຖງີສ່ ູມ ້ນີ ້ .

176 ໂຄງຮ່າງວເິຄາະບດົ ເລ ່ອງ “ໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງ” 1.ຕັ ້ງບນັຫາ ເລ ່ອງ “ໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງ” ແມ່ນເທບນຍິາຍສ່ອງແສງປະຫວດັສາດຂອງລາວ +ຕວົລະຄອນ ແລະ ເຫດການແມ່ນເຄີ ່ ງປະຫວດັສາດ ແລະ ເຄີ ່ ງວນັນະຄະດີ -ສະເໜເີນ ້ອໃນລວມຂອງບດົ ເລ ່ອງ ໂດຍສງັລວມ 2.ແກບ້ນັຫາ ຄວາມສໍານກຶການພວົພນັລະຫວ່າງແຖນກບັຄນົ -ເມ ່ອກ່ອນຄນົ ແລະ ແຖນເຄຍີທ່ອງທຽວໄປມາຫາສ່ ູກນັ -ພະຍາແຖນສົ ່ງຂຸນໃຫຍ່ທງັສາມລງົມາສາ້ງເມອ ງລ່ ູມ -ຂຸນນໍາພາສາ້ງສາ ແລະ ໃຫຄ້ໍາຕຕກັ ເຕອ ນສັ ່ງສອນຫ າຍຢ່ າງ ສາເຫດທີ ່ພາໃຫເ້ກດີນໍ ້າຖວ້ ມ -ຄາວຕໍາມາຄນົທງັຫ າຍເລຍີບໍ ່ ຟັງຄວາມແຖນ, ບໍ ່ປະຕບີດັຕາມຄໍາທີ ່ ແຖນບອກ -ພະຍາແຖນໄດບ້ ນັດາໃຫເ້ກດີໄພນໍ ້າຖວ້ ມ ການກໍາເນດີຊນົ ເຜົ ່າລາວ -ເມອ ນໍ ້າບກົ ຂຸນທງັສາມກໍ ່ກບັມາຢ່ ູເມອ ງລ່ ູມອກີ -ພະຍາແຖນມອບຄວາຍຕູໃ້ຫໂ້ຕໜ ່ ງເພ ່ອໃຊເ້ຮດັນາ, ຕໍ ່ມາຄວາຍໂຕນັນ້ເລຍີຕາຍ -ຕໍ ່ມາມເີຄອ ນໍ ້າເຕົ ້າປຸງປົ ່ ງອອກຈາກຮູດງັຄວາຍ ແລະ ເກດີເປັນໝາກໃຫຍ່ ພາຍໃນນໍ ້າເຕົ ້ານັນ້ມຄີນົ ເວົ ້າຈາກນັ ນໍ ້າໃຈມານະອດົທນົ ພາກພຽນພະຍາຍາມຂຸນທງັສາມໃນການຊ່ວຍເຫ ອ ມວນມະນຸດ. 3.ສະຫູ ບບນັຫາ. -ຄຸນຄ່າດາ້ນເນ ້ອໃນຂອງບດົ -ສະແດງຄວາມຮູສ້ກຶ ຕໍ ່ກບັບດົ

177 ບດົວເິຄາະເລ ່ອງ “ໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງ” ເລ ່ ອງໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງ ເປັນເທບນບິ າຍເລ ່ ອງໜ ່ ງທີ ່ ພົນ້ ເດັ ່ນໃນສະໄໝສງັຄມົ ບໍ ່ທນັ ມຊີນົ ຊັນ້ ເປັນບດົ ເລ ່ ອງທີ ່ ສ່ ອງແສງປະຫວດັ ສາດຂອງຊາດລາວ ເຊີ ່ ງຕວົ ລະຄອນ ແລະ ເຫດການໃນເລ ່ ອງແມ່ ນເຄີ ່ ງປະຫວດັ ສາດ ແລະ ເຄີ ່ ງ ວນັ ນະຄະດີເນ ້ອໃນບດົ ໄດສ້່ ອງອສງໃຫ້ເຫນັການພວົ ພນັ ລະຫວ່າງແຖນກບັມະນຸດ ການດບັ ສູນ ແລະ ການກໍາເນດີ ຊນົ ຊາດລາວໂດຍການນໍາພາຂອງຜູນ້ ໍາໃນປະຫວດັ ສາດໃນການສາ້ງບາ້ນແປງເມອ ງໃນສະໄໝບູຮານຕາມວນັ ນະຄະດີ ໂດຍມຂີຸນທງັສາມເປັນຕວົແທນ. ແຕ່ສະໄໝດກ ດໍາບນັ ແຖນ ແລະ ມະນຸດທງັຫ າຍມກີ ານພວົພນັກນັ ໄປມາຫາສ່ ູກນັບໍ ່ ໄດຂ້າດ ໂດຍອາໃສເຄອ ເຂາົກາດເພ ່ອທ່ອງທ່ ຽວໄປມາຫາສູກ້ ນັ ; ໃນເວລານັນ້ ດນີຂອງເຮາົຍງັເປັນດນີ ເປັນຫຍາ້ເປັນຟາ້ເປັນແຖນກ ຕໍ ່ມາພະຍາ ແຖນຈີ ່ ງໄດສ້ ົ ່ງຂຸນໃຫຍ່ທງັສາມລງົມາສາ້ງເມອ ງລ່ ູມເຊັ ່ນ: ປ່ ູລາງເຊງີ, ປ່ ູເຄດັ ແລະ ປ່ ູຄານ. ພອ້ມກນັນັນ້ພະຍາແຖນໄດ້ ສັ ່ງສອນມ່ວນມະນຸດຫ າຍສີ ່ ງຫ າຍຢ່ າງ ເຊີ ່ ງສະແດງອອກໃນບດົ ເລ ່ ອງທີ ່ ເວົ ້າວ່າ: ໃນເວລາກນີ ເຂົ ້າກໍ ່ ໃຫບ້ ອກໃຫໝ້ າຍ ເຖີງຍາມແລງຍາມງາຍກໍ ່ ໃຫບ້ ອກໃຫຂ້ ອບ ກນີ ຊີ ້ນໃຫສ້ ົ ່ງຫາ ກນີ ປາໃຫສ້ ົ ່ງຮອດ. ມວນມະນຸດທງັຫ າຍກໍ ່ພອ້ ມກຍັ ປະຕບິ ດັ ຕາມພະຍາແຖນສັ ່ງທຸກຢ່ າງຫ ຍອ້ ນວ່າ: ພວກຂຸນທງັສາມເປັນພະບູລຸດທີ ່ ຈົ ່ງຮກັ ພກັ ດີແລະ ຊ ່ ສດັ ຕໍ ່ ຜູເ້ປັນ ນາຍ ເຊີ ່ ງສະແດງອອກໃນການລງົມາສາ້ງເມອ ງລ່ ູມ ຕາມຄໍາສັ ່ງຂອງພະຍາແຖນດ ເມ ່ອໄດຖ້ ກມອບໝາຍໃຫເ້ຮດັ ກໍ ່ ພອ້ມກນັປະຕບີດັ ໂດຍບໍ ່ ໄດຂ້ ດັຂນ ໃນເວລາລງົມາສ່ ູເມອ ງລ່ ູມ ກໍ ່ນໍາພາມວນມະນຸດສາ້ງບາ້ນແປງເມອ ງ ເຮດັ ໄຮ່ ໄຖນາ ຊອກຢ່ ູຫາກນິ ແຕ່ ໃນເວລາຕໍ ່ມາຍອ້ ນມວົ ເມາົນໍາແຕ່ວຽກໄຮ່ການນາກໍ ່ ເລຍີລມ ຄໍາທີ ່ ພະຍາແຖນສັ ່ງເຖງີເວລາໄດກ້ ນີຊີ ້ນ ກນີປາ ກນີອາຫານແນວດໆີກໍ ່ບໍ ່ ໄດສ້ ົ ່ງໃຫພ້ ະຍາແຖນເໝອ ນແຕ່ເກົ ່າມາຫ ງັ. ຍອ້ ນມວນມະນຸດໃນເມອ ງລ່ ູມ ບໍ ່ ປະຕບີດັ ຕາຄໍາສັ ່ງສອນຂອງພະຍາແຖນສັ ່ງເອາົໄວ້ພະຍາແຖນເສຍໃຈຈີ ່ ງ ບນັ ດານໃຫເ້ກດີ ໄພນໍ ້າຖວ້ ມເມອ ງລ່ ູມ ດັ ່ງສະແດງອອກໃນບດົ ຕອນໜ ່ ງທີ ່ ວ່າ: ພະຍາແຖນບນັ ດານໃຫນ້ໍ ້າຖວ້ ມເມອ ງ ລ່ ູມລດິລຽງ ຖວ້ ມເມອ ງພຽງມຸດມອ້ ຍ ຈາກເນ ້ອໃນຕອນນີ ້ສະແດງໃຫເ້ຮາົເຫນັ ວ່າ: ເມອ ງມະນຸດຖກ ໍາພນໍ ້າຖວ້ ມຢ່ າງ ຮາ້ຍແຮງ ຈນົ ບໍ ່ມມີ ະນຸດແລະ ສດັ ສາວາສີ ່ ງຊະນດິ ໃດຈະເອາົຊວີດິ ລອດເຫ ອ ຈາກໄພພບິ ດັ ຄັ ້ງນີ ້ໄດ້ແຕ່ ໃນເວລາດຽວ ກນັນັນ້ ຂຸາທງັສາມໄດຫ້ າທຸກວທິ ທີ າງເພ ່ອຊ່ ວຍໃຫຕ້ ນົ ເອງຫຸ ດພົນ້ ຈາກຄວາມຕາຍ ເຊີ ່ ງມນັສະແດງອອກໃນບາງຕອນ ທີ ່ ເວົ ້າວ່າເມ ່ອນັນ້ຂຸນທງັສາມຈີ ່ ງພາກນັ ເອາົໄມຂ້່າແຮງ້ ແປງເປັນແພ ເອາົໄມແ້ປເຮ ້ອນແປງເປັນຟາ້ ແລວ້ ພາກນັ ເຂົ ້າຢ່ ູແພ ນັນ້. ເມ ່ອລມົ ພດັຟອງນໍ ້າຈີ ່ ງພດັ ເອາົແພນັນ້ຂ ້ນຮອດເມອ ງແຖນ ຈາກເນ ້ອໃນຕອນນີ ້ສະແດງໃຫເ້ຮາົເຫນັວ່າຂຸນທງັສາມ ເປັນບນັ ພະບູລຸດທີ ່ມຄີວາມເກັ ່ງກາ້ສາມາດດ ມຄີວາມສະຫ າດ ມໄີຫວພບີ ໃນການຕໍ ່ ສູກ້ ບັ ໄພທໍາມະຊາດໃນສະໄໝ ນັນ້. ຍອ້ ນຄວາມຜູກພັນທີ ່ ມຕີ ໍ ່ ເມອ ງລ່ ູມ ເຖີງວ່ າຕົນເອງຈະເອົາຊີວດິ ລອດກບັ ໄປຢ່ ູເມອ ງແຖນຢ່ າງສະນຸກສຸກ ສະບາຍຕາມເດມີ ແຕ່ກໍ ່ຍງັຄດິ ເຖງີເມອ ງລ່ ູມ ບ່ອນທີ ່ ເຄຍີຢ່ ູອາໃສໃນເມ ່ອກ່ອນຂຸນທງັສາມຈີ ່ ງຂໍລງົມາສາ້ງເມອ ງລ່ ູມອກີ ເທ ່ອໜ ່ ງ ຄາວນີພ້ ະຍາແຖນໄດມ້ ອບຄວາຍຕູ່້ໃຫໂ້ຕໜ ່ ງເພ ່ອເອາົມາຮບັ ໃຊໃ້ນການໄຖຊ່າວນາເຮດັ ເປັນບ່ ອນທໍາມາຫາ ກນີກ ຈາກເນ ້ອໃນຕອນນີ ້ສະແດງໃຫເ້ຫນັ ວ່າ ມະນຸດດເລີ ່ມມກີ ານເຮດັ ໄຮ່ ໄຖນາ ມກີ ານບຸກເບກີ ເນ ້ອທີ ່ ປ່ າເພ ່ ອເຮດັ

178 ໄຮ່ນາຮົວ້ ສວນ. ໝາຍຄວາມວ່າ ຄນົລາວມມີ ູນເຊ ້ອ ດຸໝັນ້ຂະຫຍນັພຽນອອກແຮງງານມາແຕ່ສະໄໝບູຮານ ເຊີ ່ ງບນັພະ ບຸ ູລຸດຂອງພວກເຮາົໄດຖ້່າຍທອດໄວໃ້ຫເ້ຊັ ່ນວ່າ: ການເຮດັ ໄຮ່ ໄຖນາ ການຊອກຢ່ ູຫາກນີ . ຂຸນທງັສາມໄດຖ້ າງປ່ າຫຍາ້ ອອ້ ຍໜູເພ ່ອບຸກເບກີ ເຮດັ ເປັນນາຕໍ ່ມາດນີແຫ່ງນັນ້ ຈີ ່ ງໃສ່ ຊ ່ວ່າ: ນານອ້ ຍອອ້ ຍໜູຈາກບເົລ ່ອງຕອນນີ ້ສະແດງໃຫພ້ ວກ ເຮາົເຫນັ ວ່າ ຊ ່ ສະຖານທີ ່ ຕ່າງໆລວ້ ນແຕ່ມທີ ີ ່ ໄປທີ ່ມາແຕກຕ່າງກນັ . ໃນຕວົ ຈງີແລວ້ ການເອີ ້ນຊ ່ ສະຖານທີ ່ ຕ່າງໆໃນປະ ເທດເຮາົສ່ ວນຫ າຍແມ່ນເອີ ້ນຕາມພູມສນັ ຖານ, ເອີ ້ນຕາມຊ ່ ເຈົ ້າກກົ ເຈົ ້າເຫ ົ ່າ ຜູທ້ ີ ່ ໄປຢ່ ູກ່ອນໝ່ ູເອີ ້ນຕາມຕໍານານຂອງ ນທິ ານເຊັ ່ນວ່າ: ພູທາວ, ້ ພູນາງ (ຢ່ ູແຂວງຫ ວງພະບາງ) ຖໍ ້າຂຸນລາງ, ນາງອົວ້ (ຢ່ ູແຂວງວຽງຈນັ ) ພູບາຈຽງ, ພູສ່າເຫ ົ ້າ ພູ ໄກ່ຕົມ້ (ຢ່ ູແຂວງຈາໍ ປາສກັ ຝ ແລະ ສະຖານທີ ່ອ ່ນໆອກີ . ທຸກສີ ່ ງທຸກຢ່ າງລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ໝູນວຽນປ່ ຽນໄປຕາມການເວລາ ບໍ ່ ວ່າຄນົຫ ສດັ ສາວາສີ ່ ງລວ້ ນແຕ່ມເີກດີ ,ແກ່ , ເຈບັ , ຕາຍ ຕາມອາຍຸສງັຂານ ເຊັ ່ນດຽວກບັຄວາຍຕູທ້ ີ ່ ພະຍາແຖນມອບໃຫຂຸ້ນທງັສາມເອາົມາໄຖຊ່າວນາກໍ ່ ໄດຕ້າຍໄປ, ພວກເຂາົຈີ ່ ງໄດປ້ ະຊາກຄວາຍເຖີກໂຕນັນ້ ໄວ້ຕໍ ່ມາເລຍີມເີຄອ ນໍ ້າເຕົ ້າປົ ່ ງອອກຈາກຮູດງັຄວາຍ ແລະ ເກດີ ເປັນໝາກ ໃຫຍ່ , ແຕ່ ວ່າຢ່ ູໃນໝາກນໍ ້າເຕົ ້ານັນ້ມສີຽງຄນົ ເວົ ້າຈາກນັ ຂຸນທງັສາມຈີ ່ ງໄດຊ້ ອກຫາທຸກວທິ ທີ າງເຊັ ່ນວ່າ: ໃຊສ້ ີ ່ ວເຈາະ ເປັນເວລາດນົ ນານຈີ ່ ງສາມາດຊ່ ວຍມວນມະນຸດ ແລະ ສດັ ສາວາສີ ່ ງຈີ ່ ງອອກມາໄດຢ້່ າງສະດວກສະບາຍ ເມ ່ອຝູງຄນົ ອອກມາແລວ້ ປ່ ູລາງເຊງີຈີ ່ ງໄດໃ້ຫຄ້ໍາຕກັ ເຕອ ນ ສັ ່ງສອນ ໃຫຮ້ກັ ແພງສາມກັ ຄກີນັ ເໝອ ນດັ ່ງພີ ່ນອ້ງຮ່ວມທອ້ງແມ່ດຽວ ກນັ ເພາະເກດີອອກມາຈາກໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງໜ່ ວຍດຽວກນັ . ຈາກເນ ້ອໃນຕອນນີ ້ໄດສ້ ະແດງໃຫເ້ຮາົເຫນັ ວ່າ ຂຸນທງັ ສາມເປັນຜູທ້ ີ ່ມນີໍ ້າໃຈມະນຸດສະທໍາ ອນັສູງສົ ່ງໃນການຊ່ວຍເຫ ອ ຊວີດິຂອງຄນົອ ່ນໃຫເ້ກດີຂ ້ນມາໃໝ່ ອກີ ເທ ່ອໜ ່ ງ ຖາ້ບໍ ່ ມຂີູນມແີຖນ ມວນມະນຸດບໍ ່ ສາມາດ ກໍາເນດີ ເກດີຂ ້ນມາອກີ . ປຽບເໝອ ນດັ ່ງວ່າ: ປະເທດຊາດຂອງພວກເຮາົໃນເມ ່ອ ກ່ອນ ເຊີ ່ ງຕກົ ເປັນຫວົ ເມອ ງຂ ້ນຂອງສກັ ດນີ າຕ່າງດາ້ວ ໃນເວລາທີ ່ ຄນົ ລາວພວກເຮາົຕກົ ເປັນຂອ້ ຍຂາ້ມາ້ໃຊຂ້ ອງສດັຕູຢ່ ູ ນັນ້, ຄນົ ລາວທຸກຊນົ ເຜົ ່າແຕ່ເໜອ ນຕະຫ ອດໃຕ້ກໍ ່ ໄດພ້ ອ້ ມກນັລຸກຂ ້ນຕໍ ່ສູ້ກບັສດັ ຕູເປັນເວລາຫ າຍປີພາຍໃຕກ້ ານນໍາ ອນັ ສະຫ າດສ່ ອງໃສຂອງທ່ານຜູນ້ ໍາລາວບນັ ດາເຜົ ່າ; ເຖີງແມ່ນວ່າຈະເສຍສະຫ ະຈນົກະທັ ້ງຊວີ ດິ ເລອ ດເນ ້ອເພ ່ ອອຸທດິ ແກ່ຜນ ແຜ່ນດນີອນັຄບົຖວ້ ນ ຂອງພວກເຮາົ, ເຖີ ່ ງແມ່ນວ່າຈະພບົກບັຄວາມຫຍຸງ້ຍາກລໍາບາກກາກກໍາ ແຕ່ພວກເພີ ່ນກໍ ່ບໍ ່ ໄດທ້ ໍຖ້ ອຍ , ຍອມຕາຍດີກວ່າຍອມເປັນຂອ້ ຍຂາ້ເປັນເວລາຫ າຍປີຈີ ່ ງສາມາດຍາດໄດໄ້ຊຊະນະ. ມາເຖີງປະຈບຸ ນັ ນີ ້ ພວກເຮາົຍູທາງທໍາມາຫາກນີພອ້ມກນັສາ້ງສາບາ້ນແປງເມອ ງນບັມ ້ນບັຈະເລນີກາ້ວໜາ້ຂ ້ນເລ ່ອງໆ. ຜ່ານການວເິຄາະບດົ ເລ ່ອງໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງມາຂາ້ງເທງີນັນ້, ເຫນັວ່າເມ ່ອຶກ່ອນແຖນ ແລະ ມະນຸດ ມກີ ານພວົພນັ ກນັ ຢ່ າງສະໜດິ ແໜນ້ ຊນົ ເຜົ ່າຕ່າງໆຢ່ ູໃນລາວເຮາົ ກໍາເນດີມາຈາກໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງໜ່ ວຍດຽວກນັ ໂດຍໄດຮ້ ບັ ການ ຊ່ ວຍເຫ ອ ຈາກຂຸນທງັສາມເຊີ ່ ງຮ່ ວມແຮງໂຮມໃຈກນັ ຊ່ ວຍເຫ ອ ມວນມະນຸດໃຫອ້ ອກຈາກໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງໜ່ ວຍໃຫຍ່ ນັນ້ ໄດ.້ ຈາກແນວຄດິໃນເລ ່ອງໝາກນໍ ້າເຕົ ້າປຸງ ໄດສ້ ະທອ້ ນເຖງີແນວຄດິຄວາມຮກັ ແລະ ຄວາມສາມກັ ຄຂີອງປວງຊນົ ລາວບນັດາເຜົ ່າ ແລະ ມແີຕ່ຄນົ ເຮາົສາມກັ ຄປີອງດອງກນັ ເທົ ່ານັນ້ ຈີ ່ ງສມາດຜ່ານຜ່າອຸປະສກັ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ຍາກນາໆ ປະການໄດ້ປະຊາຊນົ ລາວບນັ ດາເຜົ ່າມຄີວາມພູມໃຈທີ ່ ພວກເຮາົມບີດົ ເລ ່ອງ, ມບີນັ ພະບູລຸດທີ ່ ເປັນສນັ ຍາລກັ ແຫ່ງຕົນ້ ກໍາເນດີຂອງຄນົຊາດລາວ.

179 ສະຫ ບໄດວ້່າ: ບດົວເິຄາະ ແມ່ນບດົແຕ່ງ ທີ ່ ໄຈແຍກອອກເປັນສ່ວນໆ, ເປັນຕອນ ເພ ່ອພຈິ າລະນາບນັຫາໃດໜ ່ ງ ຫ ບດົປະພນັວນັນະ ຄະດໃີດໜ ່ ງ ຢ່ າງລະອຽດທີ ່ຖວ້ ນ ໂດຍໃຊເ້ຫດຜນົທາງທດິສະດີແລະ ຫ ກັຖານຕວົຈງີມາພສູດ ິ ອະທບີ າຍ ແລະ ວຈິ ານໄປຕາມລໍາດບັ ຂອງບດົ ເລ ່ອງ ເຊີ ່ ງການວເິຄາະສ່ ວນຫ າຍຈະເນັນ້ ເຖີງການວເິຄາະການເມອ ງສງັຄມົ , ການວເິຄາະບດົປະພນັ -ວນັນະຄະດີແລະ ການວເິຄາະຕວົລະຄອນ.

180 ໂຄງຮ່າງບດົ ແຕ່ງແບບຢ່ າງ ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ອດົສົມ້ ຈີ ່ ງໄດກ້ ນີຫວານ ອດົທນົທານວຽກງານຈີ ່ ງແລວ້ ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ ທຸກໆຊີວິດທີ ່ ເກີດມາໃນພິພົບແຫ່ງນີ ້ຕອ້ ງງໄດປ້ ະເຊີນໜາ້ກບັ ອຸປະສັກ ຄວາມຫຍຸງ້ຍາກ ຮອ້ ຍແປດພນັ ປະການ ບໍ ່ມຊີວີດິ ໃດຈະບໍ ່ ພບັກບັອຸປະສກັ ບໍ ່ ພບັກບັຄວາມທຸລະກນັດານແຕ່ຄວາມຫຍຸງ້ຍາກສບັ ສນົ ດັ ່ງກ່າວມນັ ແມ່ນ ຈດຸ ເລີ ່ມຕົນ້ ຂອງຊວີດິ ທີ ່ຈະມຸງ້ສ່ ູຄວາມຜາສຸກເຊີ ່ ງເປັນບ່ອນຄນົທຸກຄນັທີ ່ຈະປາກຖະໜາດັ ່ງຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ອດົສົມ້ ຈີ ່ ງໄດກ້ ນີຫວານ ອດົທນົທານວຽກງານຈີ ່ ງແລວ້ ຂ. ແກບ້ນັຫາ -ນໍາເຂົ ້າສ່ ູບນັຫາໃຊກ້ ານອະທບິ າຍ ຄວາມໝາຍແປນ, ເລກີ (ສົມ້ ຫວານ) -ສົມ້ : ປຽບເໝອ ນຄວາມອດົທນົພາກພຽນພະຍາຍາມຂອງຄນົ . ຜູໜ້ ່ ງ (ອະທບີາຍ) -ບອກຄວາມຫວານແມ່ນ ຄວາມຜາສຸກທີ ່ ແທຈ້ງີທີ ່ຕອບສະນອງຈາກຄວາມອດົທນົຂອງຄນົຜູໜ້ ່ ງ (ອະທບິ າຍ ,ໃຊເ້ຫດຜນົ ) -ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍກວ້າງ, ແຄບ -ໝາກໄມທ້ ຸກຊະນດິ ກ່ອນຈະມລີດົຫວານຂ ້ນມາໄດ້ມນັຕອ້ງໄດຜ້່ານລດົສົມ້ ເສຍກ່ອນເຊັ ່ນ: ອາ້ງກບັມະນຸດ ເຮາົ ກ່ ອນຈະປະສບົ ຜົນສໍາເລດັ ທີ ່ ຕນົ ປາກຖະນາກໍ ່ ຄຄ ວາມສຸກ ທີ ່ ແທຈ້ ງີ ມນັ ກໍ ່ ຕອ້ ງໄດຜ້່ານ ຄ ້ນຟອງແຫ່ງຄວາມ ອດົທນົບຸກບນ ພາກພຽນພະຍາຍາມ ຜ່ານຜ່າອູປະສກັ ຄວາມຫຍຸງ້ຍາກ ບໍ ່ນບັວ່າເທົ ່າໃດແລວ້. -ນໍາໃຊເ້ຫດຜນົ ເພ ່ອ ເຮດັ ໃຫບ້ ນັຫານັນ້ ຈະແຈງ້ -ວັດຖຸສີ ່ ງຂອງຕ່າງໆ. ຢ່ ູໃນປະກດົ ການທໍາມະຊາດ ແລະ ສັງຄົມ ກ່ ອນພວກເຮົາຈະປະກດົ ຕວົ ອອກຢ່ າງ ສະຫງ່າຜ່າເຜຍີ ໄດນ້ ັນ້ ມນັກໍ ່ຕອ້ງໄດຜ້່ານສາຍເຫດໃນກະໂຕຂອງມນັຢ່ າງແນ່ນອນ -ນໍາໃຊກ້ ານອາ້ງຫ ກັ ຖານຕວົຈງີມາຢັ ້ງຢ ນ.( ປະຊາຊນົລາວຕາ້ນກບັຈກັກະພດັ ຝຣັ ່ງ, ອາເມລກີ າ...) ການບຸກບນ ຕໍ ່ ສູຂ້ ອງປະຊາຊນົ ເຮາົ ເຊີ ່ ງໄດອ້ ອກເຮ ່ ອເທແຮງ ທູມ້ ເທທາງແຮງງານ, ແຮງໃຈ ເອາົຫ ງັສູຟ້ າ້, ໜາ້ສູດ້ ີນ ອດົທນົໝົຍ້ທຸກ ບໍ ່ຈກັ ວ່າເທົ ່າໃດ ຈີ ່ ງສາມາດເຮດັ ໃຫຊ້ ວີດິການເປັນຢ່ ູຂອງເຂາົເຈົ ້າຄອ້ ຍດຂີ ້ນ. ຄ. ສະຫູ ບ ມານະຈດິ ແຫ່ງຄວາມອດົ ທນົ ພະຍາຍາມ ແມ່ ນຕົນ້ ກໍາເນດີ ຂອງທຸກສີ ່ ງ ທຸກຢ່ າງ ບໍ ່ ມສີ ີ ່ ງໃດອີກ ຈະເໝອ ນ ຄວາມພາກພຽນຂອງຄນົ ເຮາົ ໄດເ້ຮດັ ໃຫ້ແຕ່ລະຄນົ ຕັ ້ງທ່ ຽງໝັນ້ ກາ້ເຮດັ ກາ້ທໍາໃນສຮໍີ ່ ງທີ ່ຕນົ ເອງຮບັຜດິຊອບເພ ່ອຜນົ ປະໂຫຍດແກ່ ຕນົ ເອງ ກໍ ່ ຄ ສງັຄມົ . ພຽງແຕ່ ເຮາົມຄີວາມອດົ ທນົ ພາກພຽນພະຍາຍາມສີ ່ ງເລົ ່ານັນ້ ກໍ ່ ຈະສໍາເລດັ ຢ່ າງ ແນ່ນອນເຊີ ່ ງສດຶຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ອດົສົມ້ ຈີ ່ ງໄດກ້ ນີຫວານ ອດົທນົທານວຽກງານຈີ ່ ງແລວ້.

181 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຊາວໝ່ມູ ຈົ ່ງກາຍເປັນດັ ່ງນກົ ອນີຊີທີ ່ບໍ ່ຫວນັກວົຕໍ ່ພະຍຸລມົ ແດງ ຈົ ່ງກາຍເປັນສນິ ໄຊໃນຍກົ ສະໄໝພວກເຮາົ ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ ຊາວໝ່ມູ ໃນລະບອບໃໝ່ ມບີດົບາດ ແລະ ຄວາມໝາຍສໍາຄນັແນວໃດ ຕໍ ່ພາລະກດິປະຕວິດັ ດັ ່ງຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຊາວໝ່ມູ ຈົ ່ງກາຍເປັນດັ ່ງນກົ ອນີຊີທີ ່ບໍ ່ຫວນັກວົຕໍ ່ພະຍຸລມົ ແດງ ຈົ ່ງກາຍເປັນສນິ ໄຊໃນຍກົ ສະໄໝພວກເຮາົ ຂ. ແກບ້ນັຫາ -ເປັນຫຍງັຈີ ່ ງເວົ ້າວ່າ: ຊາວໝ່ມູ ມບີດົບາດສໍາຄນັຕໍ ່ພະລະກດິປະຕວິດັ ( ອະທບິ າຍ ) -ຊາວໝ່ມູ ເປັນແຂນຂວາຂອງພກັ ຄແ ນວໃດ? ຍກົ ຕວົຢ່ າງມາປະກອບ. -ໜາ້ທີ ່ອນັໜກັ ໜ່ວງ ໃນພະລະກດິປົກປັກຮກັ ສາ ແລະ ສາ້ງສາປະເທດຊາດ ມນັຂ ້ນກບັກໍາລງັແຮງຊາວໝ່ ູມຄ ແນວໃດ? -ຊາວໝ່ມູ ຕອ້ງອອກແຮງ ເຝີກຝົນຕນົ ເອງ ໃຫມ້ ຫີ ກັ ໝັນ້ການເມອ ງ ມຄີູນສມົ ບດັສນິທໍາປະຕວິດັ ແນວໃດ? -ຊາວໝ່ ູມເຮາົຫາກຂາດຄວາມຮູ້ຄວາມສາມາດ ແລະ ຂາດຄຸນສມົ ບດັ ແລວ້ ຈະມຜີ ົນສະທອ້ ນ ຕໍ ່ ຕນົ ເອງ ແລະ ສງັຄມົ ແນວໃດ?(ສມົ ທຽບກບັຊາວໝ່ມູ ໃນລະບອບບເກົ ່າ) - ພອ້ ມທງັປະຕບິ ດັ ຄໍາຂວນັ ສາມສາມກັ ຄສີ ີ ່ ບຸກ ຂອງສະຫະພນັ ຊາວໝ່ ູມ ສູນກາງແນວໃດ? ຖາ້ສມົ ທຽບ ກບັຄໍາທີ ່ ວ່າ ຊາວໝ່ມູ ຈົ ່ງກາຍເປັນດັ ່ງນກົ ອນີຊີທີ ່ ບໍ ່ຫວນັກວົຕໍ ່ພະຍຸລມົ ແດງ ຈົ ່ງກາຍເປັນສນິ ໄຊໃນຍກົ ສະໄໝພວກ ເຮາົລດັທສິດັ ຈະທໍາສງັຄມົ ນຍິມົ ພວມຕໍາປີກໃຫຊ້່າວໝ່ ູມ ບນີຂ ້ນສູງ ບນີ ໄປໄກ ບນິ ໄດໄ້ວ ເພ ່ອບນັ ລຸອຸດມົ ຄະຕີແລະ ຄວາມຟັກໃຜ່ ອນັສູງສົ ່ງ ຂອງຕນົ ຄ. ສະຫູ ບ ຊາວໝ່ ູມແມ່ນໝໍ ່ ແໜງ ແມ່ນທນຶຮອ້ ນ ອນັ ປະເສດີ ແລະ ເປັນຜູສ້ ບຶທອດພາລະກດິປະຕບິດັ ໃນການປົກປັກ ຮກັ ສາ ແລະ ກໍ ່ ສາ້ງປະເທດຊາດ ຢາກເຮດັ ໄດຕ້ າມຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່ານັນ້ ຊາວໝ່ ູມຕອ້ ງໄດເ້ຝີກຝົນຫ ໍ ່ຫ ອມຕນົ ເອງຕັ ້ງໜາ້ ຄົນ້ ຄວາ້ຍກົ ລະດບັຄວາມຮູໃ້ຫສູ້ງ ແລະ ຄວາມສາມາດ ໃຫກ້ າ້ວນໜາ້ຂ ້ນເລອ ຍໆ.ເຮດັ ໄດຄ້ ແ ນວນັນ້ຈີ ່ ງຈະສມົ ກບັຄໍາ ເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຊາວໝ່ມູ ຈົ ່ງກາຍເປັນດັ ່ງນກົ ອນີຊີທີ ່ບໍ ່ຫວນັກວົຕໍ ່ພະຍຸລມົ ແດງ ຈົ ່ງກາຍເປັນສນິ ໄຊໃນຍກົ ສະໄໝພວກເຮາົ

182 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຊາດທີ ່ ເປັນຄນົນີ ້ ໃຫທ້ ໍາພຽນຄນ ກົ ເຈົ ່າ ຍາມເມ ່ອບນີເຜັ ່ນຜາ້ຍ ຈີ ່ ງຂາວແຈງ້ດັ ່ງນກົ ຍາງ ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ ເປັນຄນົຕອ້ງມຄີຸນສມົ ບດັທດັສະນະທີ ່ຖກ ຕອ້ງ ຮູຖ້ ະໝອມທ່ອມຕວົທງັມຄີວາມຮູ້ຄວາມສາມາດພຽງພໍ ຂ. ແກບ້ນັຫາ -ອະທບິ າຍ ພຽນຄນ ກັ ເຈົ ່າ ( ຄວາມໝາຍແປນ, ເລກີ ) -ຄວາມໝາຍເລກີ ເປັນຕົນ້ ຕອ້ງມຄີວາມຮູ້ຄວາມສາມາດ ຄວາມສະຫ າດ ມຄີຸນສມົ ບດັຄ່ ຽມຄມົ ບໍ ່ ເປັນຄນົ ອວດອົ ່ງທະນງົຕວົ ຖາ້ເປັນນກັ ຮຽນ ນກັ ສກຶ ສາຕອ້ງຮູຈ້ກັການອອກແຮງງານ ຮູຮ້ກັ ແພງນບັຖພ ໍ ່ ແມ່, ແລະ ເຊ ່ອຟັງ ຄໍາ ສັ ່ງສອນ ຂອງເອ ້ອຍ, ອາ້ຍ, ຄູບໍ ່ຝ່ າຝ ນຕໍ ່ ກດົລະບຽບຂອງໂຮງຮຽນ ກໍ ່ຄລ ະບຽບການຈດັຕັ ້ງ ເປັນຄນົດຸໝັ ່ນ ເອາົໃຈໃສ່ຕໍ ່ການຄົນ້ ຄວາ້ ຮໍ ່າຮຽນ ຢາດແຍ່ງແຂ່ງຂນັ ເອາົຄະແນນ ທີ ່ດເີດັ ່ນ ໃນແຕ່ລະເດອ ນ ( ຫາຫ ກັ ຖານມາຢັ ້ງຢ ນ) -ຍາມເມ ່ອບນີດພັ ່ນຜາ້ຍ ຈີ ່ ງຂາວແຈງ້ດັ ່ງນກົ ຍາງ ເປັນຄນົ ຖາ້ຮູທ້ ະໜອມທ່ອມຕວົ ແລະ ຍາດແຍ່ງເອາົຄວາມສາມາດໄດດ້ ແີລວ້ ເມ ່ອເວລາຊມົ ໃຊປ້ ະກອບເຂາົກບັ ພະລະກດິ ວຍກງານ ກໍ ່ຈະພບົແຕ່ຂໍສ້ ະດວກ ແລະ ເຮດັໜາ້ທີ ່ວຽກງານກາ້ວເດນີໄປຢ່ າງບໍ ່ຢຸດຢັ ້ງ. ພສິູດ ຕໍ ່ບນັຫາທີ ່ກ່າວມາຂາ້ງເທງີນັນ ້ ຊີ ້ໃຫເ້ຫນັວ່າ ຄໍາສຸພາສດິພ ້ນເມອ ງບດົນີ ້ມທີ ດັສະນະອບົຮບົ ທດັສະນະ ຄຸນສມົ ບດັ ແລະ ມຄີຸນຄ່າສູງ ມນັຖ່າຍທອດບດົຮຽນອນັປະເສດີ ເລດີລໍ ້າໃຫແ້ກ່ພວກເຮາົ. ຄ. ສະຫູ ບ -ເວົ ້າຄນ ໂດຍຫຍໍ ້ -ຕລີາຄາທາງດາ້ນຄຸນຄ່າ ດາ້ນເນ ້ອໃນສຸພາສດິ -ວາງທດັສະນະສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັຂອງຕນົຕໍ ່ບດົ

183 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ຄໍາຄ່າລົນ້ ຂດົຂອດເປັນແຫວນ ສແີດງສຸກ ກໍ ່ ເພາະມຫີ ວົ ແກວ້ ຄຄ ນົຮູ້ ວຊິ າດຫີ າຍຢ່ າງ ກລິຍິ າຊ່ວຍຍູ້ ຊູຂ ້ນຈັ ່ງຊເີຮອ ງ ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ -ຄວາມຮູ,້ຄວາມສາມາດ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັ ຂ. ແກບ້ນັຫາ -ຄ່າຂອງຄນົ ຫ ວດັຖຸ ມຄີຸນຄ່າສູງ ຕໍ ່ການດໍາລງົຊວີດິແນວໃດ ? ( ອະທບິ າຍ) -ສມົ ທຽບຄ່າຂອງວດັຖຸ ກບັຄ່າຂອງຄນົທີ ່ມຄີວາມຮູນ້ ັນ້ ເປັນແນວໃດ? ( ອະທບິ າຍ ) -ເປັນຫຍງັ ຈີ ່ ງຕອ້ງມຄີຸນສມົ ບດັ ມກີລິຍິ າມາລະຍາດຕ ່ມອກີ (ຈົ ່ງໃຫເ້ຫດຜນົຕວົຈງີ ເວົ ້າສະເພາະໃນປະຈຸ ບນັ ) -ປະເທດຊາດຍີ ່ ງຕອ້ງການຄນົທີ ່ມຄີວາມຮູ້ຄວາມສາມາດ ແລະ ຄູນສມົ ບດັ -ຈົ ່ງສງັລວມ ແລະ ສມົ ທຽບ ລະຫວ່າງ ວດັຖຸ ແລະ ຄນົ ມຄີວາມຮູ້ເຂົ ້າໃສ່ກນັ ຄ. ສະຫູ ບ -ເວົ ້າຄນ ຄວາມສໍາຄນັຂອງວດັຖຸ ພອ້ມກນັນີກ້ ໍ ່ຍກົ ໃຫເ້ຫນັຄວາມສໍາຄນັ ແລະ ຄວາມຈາໍ ເປັນຂອງຄວາມຮູ,້ ຄວາມສາມາດ ແລະ ຄຸນສມົ ບດັ . -ຖອດຖອນບດົຮຽນ ແລະ ສະແດງຄວາມຮູສ້ກຶ ຕໍ ່ບດົ .

184 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: “ອອກແຮງງານແມ່ນມກີ ຽດ” ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ ອະນາຄົດແຫ່ງຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮ ອງຂອງປະເທດຊາດໃດໜ ່ ງມນັ ໄດຝ້ າກໄວກ້ ບັ ຜູອ້ ອກແຮງງານຂອງ ປະເທດນັນ້ ສະນັນ້ ບນັຫານີ ້ມນັຈີ ່ ງຖກ ຕອ້ງ ແລະ ສອດຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: “ອອກແຮງງານແມ່ນມກີ ຽດ” ຂ. ແກບ້ນັຫາ 1. ພສີູດແຮງງານແມ່ນມກີ ຽດ ກ. ອອກແຮງງານດດັແປງສງັຄມົ ອາ້ງຫ ກັ ຖານທີ ່ ເກດີມາໃນລະບອບບໃໝ່ . ຂ. ອອກແຮງງານແມ່ ນດດັ ແປງຊີວດິທໍາມະຊາດ, ອາ້ງຫ ກັ ຖານເຊັ ່ ນ: ການສາ້ງຊນົ ລະປະທານໃນເຂດປົດ ປ່ ອຍ. ຄ. ແຮງງານສາ້ງວທິ ະຍາສາດ, ອາ້ງຫ ກັ ຖານໃນຕ່າງປະເທດ ເຊັ ່ນ: ການຜະລດິ ເຄ ່ ງຈກັທນັສະໄໝ. 2. ພສິູດການອອກແຮງງານ ແມ່ນຈາໍ ເປັນ ຜະລດິສີ ່ ງຂອງຈາໍ ເປັນແກ່ການດໍາລງົຊວີດິປະຈາໍ ວນັ ກ. ຈໍ ່ ເປັນແກ່ຕນົ ເອງ ຂ. ຈາໍ ເປັນສໍາລບັປະຊາຊນົ ແລະ ປະເທດຊາດ ອອກແຮງງານເຮດັ ໃຫປ້ ະຊາຊນົ ມຢີ່ ູມກີ ນີ ອີ ່ມໜໍາສໍາລານ ເມ ່ອປະຊາຊນົ ອີ ່ມໜໍາສໍາລານ ປະເທດຊາດກໍ ່ ໄດຮ້ ບັ ການ ປັບປຸງ ປະຊາຊນົ ໃນຊາດກໍາໄດຮ້ ບັການປັບປຸງ ແມ່ນການສາ້ງສາງພດັທະນາປະເທດໄປສ່ ູຄວາມອຸດມົ ຮັ ່ງມີ ຄ. ສະຫູ ບ ການອອກແຮງງານແມ່ມກີ ຽດ ແລະ ກໍ ່ ແມ່ ນໜາ້ທີ ່ ຂອງໝດົ ທຸກຄນົ ສະນັນ້ ທຸກຄນົ ຈີ ່ ງຕອ້ ງອອກແຮງງານ ແລະ ມທີ່າທທີ ີ ່ຖກ ຕອ້ງ ຕໍາການອອກແຮງງານ ເພາະວ່າທຸກຄນົແມ່ນອງົປະກອບຂອງສງັຄມົ .

185 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ຮກັ ຫໍ ່ກນັໝາຍໝັນ້ ຫ າຍສນັພູກໍ ່ປີນໄຕ່ ຫ າຍປ່ າດງົໂຄກຄອ້ ຍ ຂວາງຂັນ້ກໍ ່ດ່ ຸງໄປ ສອງຊາດລາວຫວຽດໄດ້ ຝັງຄວາມຮກັ ຢ່ ູໃນໃຈ ຮົ ່ງຮ່າທງັລໍາຂອງ ບໍ ່ ເລກີປຸນປານໄດ້ ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ -ເວົ ້າເຖີງຄວາມສໍາຄນັຂອງຄວາມສາມກັ ຄີ ຂ. ແກໄ້ຂບນັຫາ ອະທບິ າຍ -ເວົ ້າຫຍໍສ້າຍພວົພນັທາງດາ້ນພູມສາດ, ປະຫວດັສາດ ລະຫວ່າງ ສອງຊາດ ມນັ ໄດສ້ ະແດງອອກ ແນວໃດ? -ມູນເຊ ້ອສາມກັ ຄີລະຫວ່າງສອງຊາດ ລາວ-ຫວຽດນາມ ໄດສ້ ະແດງອອກຄແ ນວໃດ? -ສາຍພວົພນັພເິສດ ການຮ່ວມມຢ ່ າງຮອບດາ້ນ ລະຫວ່າງ ສອງຊາດ ລາວ-ຫວຽດນາມ ເຊີ ່ ງໄດເ້ຄຍີຮ່ວມມກ ນັ ຕໍ ່ສູຕ້າ້ນກບັພວກລ່າເມອ ງຂ ້ນ ຝຣັ ່ງ ແລະ ອາເມລກິ າ ຈນົ ເຖງີສະໄໝປົກປັກຮກັ ສາ ແລະ ກໍ ່ສາ້ງປະເທດ ໃນປະຈບຸ ນັ ສະແດງອອກແນວໃດ. - ສດັຕູໄດອ້ ອກແຮງມາ້ງເພທໍາລາຍ ຄວາມສາມກັ ຄຂີອງປະຊາຊນົທງັສອງຊາດນີ ້ຄແ ນວໃດ? -ພວກເຮາົໄດສ້າມກັ ຄກີນັຕໍ ່ສູ້ເຮດັ ໃຫພ້ ວກເຂາົ ປາລາໄຊ ຢ່ າງແສນເຈບັແສບແນວໃດ? ຄ. ສະຫູ ບ -ເວົ ້າຫຍໍ ້ກ່ ຽວກບັຄວາມສາມກັ ຄີແບບພເີສດລະຫວ່າງສອງຊາດລາວ-ຫຽວດນາມຄນ . -ສະແດງຄວາມຮູສ້ກຶ ຕໍ ່ບດົ (ຂຽນຫວົບດົອດັທາ້ຍຄນ )

186 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ ແລະ ພສິູດຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ທ່ານມກັ ຊນິ ປອກກີໄດເ້ວາົວ່າ: “ວນັນະຄະດີແມ່ນໝາກຫວົ ໃຈຂອງຈກັກະວານ ແຕ່ໝາກຫວົ ໃຈນັນ້ມນັ ໄດຕ້ ດິປີກ ຕນີ ເວີ ່ນຢ່ ູກາງເວຫາອາກາດ” ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ ສີ ່ ງທີ ່ ສວຍງາມກວ່າໝ່ ູຢ່ ູໃນສງັຄມົ ແມ່ນວນັ ນະຄະດີເພາະວນັ ນະຄະດມີ ນັ ໄດບ້ ໍາລູງຈດິ ໃຈ ຂອງຄນົ ເຮາົຢ່ າງ ເລກີ ເຊີ ່ ງເໝອ ດັ ່ງຄໍາເວົ ້າຂອງທ່ານ ທ່ານມກັ ຊນິ ປອກກີໄດເ້ວາົວ່າ: “ວນັນະຄະດີແມ່ນໝາກຫວົ ໃຈຂອງຈກັກະວານ ແຕ່ໝາກຫວົ ໃຈນັນ້ມນັ ໄດຕ້ ດິປີກ ຕນີ ເວີ ່ນຢ່ ູກາງເວຫາອາກາດ” ຂ. ແກບ້ນັຫາ -ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງມາກຫວົ ໃຈ ຕວົຈງີຂອງຄນົ ເປັນແນວໃດ? -ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍສໍາຄນັຂອງວນັນະຄະດີ - ວນັນະຄະດແີມ່ນມາກຫວົ ໃຈຂອງຈກັກະວານ ຍອ້ນຫຍງັ( ມນັສກຶ ສາແນວຄດິຂອງຄນົ ເຮາົ ໃຫມ້ ຄີວາມຮູສ້ກຶ ໂສກ, ມ່ວນຊ ່ນ ແລະ ຄຍດຊງັ -ວນັ ນະຄະດີສາ້ງວນິ ຍານ ແລະ ຊວີດິ ຂອງຄນົ ເຮາົໃຫອຸ້ດມົ ສມົ ບູນ(ຊອກເອາົສຸພາສດິ ຫ ກາບກອນ ສ່ ອງແສງເຖີງ ຄວາມຮກັ , ການຕໍ ່ສູ້ແລະ ການສາ້ງສາມາອາ້ງອງີ -ວນັ ນະຄະດີຕດິ ປີກເວີ ່ ນເວຫາ ອາກາດ (ອາ້ງໃຫຄ້ ນົ ເຮາົມຈີດິ ໃຈ ອນັ ເຂມັ ແຂງ ມຊີ ່ ສຽງ ອນັ ດງົດງັກອງກງັວານພາ ພວກເຮາົກາ້ວສ່ ູອຸດມົ ການແຫ່ງຄວາມເປັນທໍາ ຄ. ສະຫູ ບ -ວນັນະຄະດີເໝອ ນຢາບໍາລູງພເິສດຄແ ນວໃດ? -ວນັນະຄະດຈີງຸ ແຂນຕວົຈງີ ພາພວກເຮາົໄປສ່ ູອຸດມົ ຄະຕອີນັສູງສົ ່ງ -ສະແດງຄວາມຮູສ້ກຶ ຕໍ ່ບດົ .

187 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ, ພສິູດຄໍາເວົ ້າທີ ່ວ່າ: ທ່ານເລນນິ ໄດເ້ວົ ້າວ່າ: “ພາລະກດິສລີ ະປະວນັ ນະຄະດໄີດກ້ າຍເປັນພາກສ່ ວນໜ ່ ງ ໃນພາລະກດິປະຕວິດັກໍາ ມະຊບີ ທງັໝດົ ຕອ້ ງກາຍເປັນກງົກວຽນອນັ ໜ ່ ງ ແລະ ເຫ ກັ ຕາປູກຽວອນັ ໜ ່ ງ ທີ ່ ສໍາຄນັ ທີ ່ ກໍາລງັເຄ ່ ອນຍາ້ຍ ພາຍໃຕ້ ການບນັຊາຂອງກອງນໍາໜາ້ຂອງພກັ ທີ ່ຕ ່ນຕວົຂອງຊນົຊັນ້ກໍາມະກອນ” ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ ສລີະປະວນັນະຄະດເີປັນອາວຸດທີ ່ ແຫ ມຄມົ ເປັນກະບອກສຽງຂອງຊນົຊັນ້ ໂຄສະນາແນວທາງການເມອ ງຂອງ ພກັ ມນັຕດິພນັກບັພະລະກດິປະຕວິດັ ຂອງຊນົຊນັກໍາມະກອນມນັ ໄດຊຸ້ກຍູໃ້ຫພ້າລະກດິແຫ່ງການຕໍ ່ສູລ້ ະບອບສງັຄມົ ນຍິມົ ຂອງພກັ ເຮາົກາ້ວເຂາົສ່ ູ ໄຊຊະນະ ເຊີ ່ ງມນັ ໄດສ້ ອດຄ່ ອງກບັ ຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າ: : “ພາລະກດິສລີ ະປະວນັ ນະຄະດໄີດ້ ກາຍເປັນພາກສ່ ວນໜ ່ ງ ໃນພາລະກດິປະຕວິດັກໍາມະຊບີ ທງັມດົຕອ້ງກາຍເປັນກງົກວຽນອນັ ໜ ່ ງ ແລະ ເຫ ກັ ຕາປູກຽວ ອນັໜ ່ ງ ທີ ່ສໍາຄນັ ທີ ່ກໍາລງັເຄ ່ອນຍາ້ຍ ພາຍໃຕກ້ ານບນັຊາຂອງກອງນໍາໜາ້ຂອງພກັ ທີ ່ຕ ່ນຕວົຂອງຊນົຊັນ້ກໍາມະກອນ” ຂ. ແກບ້ນັຫາ -ວຽກງານສລີະປະວນັນະຄະດີມບີດົບາດແນວໄດຕ້ໍ ່ພາລະກດິປົກປັກຮກັ ສາກໍ ່ສາ້ງປະເທດຊາດ -ວນັນະຄະດີມຄີວາມສໍາຄນັແນວໃດຕໍ ່ຊວີດິການເປັນຢ່ ູ ຕໍ ່ການເຄ ່ອນໄຫວຂອງຄນົ ໃນສງັຄມົ -ວນັນະຄະດປີະຕວິດັ ມຄີວາມສໍາຄນັແນວໃດ ຢາກຮບັຮູວ້່າ ມີຫ ບໍ ່ ພວກເຮາົເອາົບນັຫາຫຍງັມາຢັ ້ງຢ ນ ຄ. ສະຫູ ບ ຜ່ານການອະທບິ າຍ ມາຂາ້ງເທີງ ພວກເຮາົມຄີວາມຮູຈ້ ກັ ແນວໃດຕໍ ່ ບດົ ບາດ ແລະ ໜາ້ທີ ່ ຕໍ ່ ຄວາມສໍາຄັນ ຂອງວນັ ະຄະດປີະຕວີດັ .

188 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ - ພສິູດ ຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: “ຢ່ ູໃຫປູ້ກມອນ ໃຫຊ້ ອນຮົວ້.” ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ: ຄນົ ເຮາົດລງົຊວີດິຢ່ ູໃນສງັຄມົ ຢາກມຄີວາສຸກ ແລະ ເຮດັ ໃຫຄ້ ນົອ ່ນຮກັ ແພງຈະຕອ້ງດຸໝັ ່ນຂະຫຍນັ ພຽນຕໍ ່ວຽກງານ ຕ່າງໆ ແລະ ກໍ ່ສາ້ງຄວາມດເີອາົໄວໃ້ຫຫ້ າຍ, ດັ ່ງນັນ້ ຈຶ ່ ງຖກ ຕອ້ງກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: ”ຢ່ ູໃຫປູ້ກມອນ ໃຫຊ້ ອນຮົວ້.” ຂ. ແກໄ້ຊບ້ ນັຫາ: + ເປັນຫຍງັຈຶ ່ ງເວົ ້າວ່າ: ” ຢ່ ູໃຫປູ້ກມອນ...” (ອະທບິ າຍ). - ຢ່ ູແມ່ນ ໃຫເ້ຮດັ ໃຫສ້າ້ງ ໃຫກ້ ະທາຄວາມດເີມ ່ອຢ່ ູຮ່ວມກນັ ເຊັ ່ນ: ຝ່ ຸນຄອບຄວົ , ໝ່ຄູ ່ , ູ ພີ ່ນອ້ງ ແລະ ຢ່ ູນໍາສງັຄມົ . (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) + ເປັນຫຍງັຈຶ ່ ງເວົ ້າວ່າ: " ....ໜໃີຫຊ້ ອນຮົວ້.” (ອະທບິ າຍ) - ໜແີມ່ນ ຈາກໄປ ຫ ຍກົ ຍາ້ຍໄປຢ່ ູປ່ ອນອ ່ນ. ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) ຊອນຮົວ້ ແມ່ນໃຫໝ້ ັ ່ນຢ ້ຢາມຖາມຂ່າວ, ມາຢຽ້ມຢາມບໍ ່ ໃຫຫ້ ງົລມ . (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ພວກເຮາົຫາກ ຢ່ ູແລວ້ ບໍ ່ ເຮດັ ບໍ ່ສາ້ງ ບໍ ່ຊອກ ບໍ ່ຫາ ບໍ ່ກະທໍາຄວາມດແີລວ້ ຈະເຮດັ ໃຫ້ຕນົ ເອງກາຍເປັນຄນົບໍ ່ ດີບໍ ່ມຢີ່ ູມກີນິອດຶຢາກ ຂາດເຂນີ ແລະ ບໍ ່ມໝີ ່ຄູ ່ ູ, ບໍ ່ມພີ ີ ່ນອ້ງຄນົອ ່ນກໍບໍ ່ຮກັ ແພງນບັ ຖ: (ອະທບິ າຍ-ວຈິ ານ) ເມ ່ອພວກເຮາົຫາກຖກ ຍກົ ຍາ້ຍໜໄີປຢ່ ູບ່ອນອ ່ນກໍບໍ ່ ໃຫເ້ມນີເສຍີ ຫ ຫ ງົລມ ບ່ອນທີ ່ ເຄຍີຢ່ ູໝັ ່ນຢ ້ຢາມ ຖາມຂ່າວ ມີ ຂອງຕອ້ ນຂອງຝາກ, ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ພວກເຮາົຫາກບໍ ່ໝັ ່ນຢ ້ຢາມຖາມຂ່າວແລວ້ ກໍຈະເຮດັ ໃຫຄ້ ວາມຮກັ ແພງນັນ້ຈດ ຈາງຫາຍໄປດັ ່ງຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ: " ແກວ້ບໍ ່ຜດັສາມປີເປັນຫນີແຮ່ ພີ ່ນອ້ງມາບໍ ່ ແວ່ສາມປີເປັນ ຜູອ້ ່ນ.” - ພວກເຮາົເປັນນກັ ຮຽນຄວນສາ້ງຕນົ ໃຫເ້ປັນຄນົດຸໝັ ່ນຂະຫຍນັພຽນ ຕໍ ່ວຽກງານຕໍ ່ການຮຽນ ແລະ ກໍ ່ສາ້ງຄວາມດເີອາົ ໄວໃ້ຫຫ້ າຍ. - ອາດຈະຍກົ ເອາົຄາ່ໍສຸພາສດິອ ່ນມາຢັ ້ງຢ ນອກີ ເຊັ ່ນ: "ຢ່ ູໃຫສ້າ້ງຄວາມດີໜໃີຫເ້ພິ ່ນຄດິຮອດ." ຫ "ຄນົ ດຕີກົ ນບໍ ່ ໄຫ ຕກົ ໄຟບໍ ່ ໄໝ.້” ຄ. ສະຫລຸບບນັຫາ: ຜ່ານຈາກການອະທບິ າຍ - ພສິູດຄາສຸພາສດິມາຂາ້ງເທງິນັນ້ເຫນັວ່າ:ຖກ ຕອ້ງເພາະການສາ້ງຄວາມ ດມີ ນັມີ ຄວາມສໍາຄນັ ແລະ ຈາໍ ເປັນໃນການຢ່ ູຮ່ວມກນັ ມນັຊ່ວຍໃຫຄ້ ນົອ ່ນຮກັ ແພງ ແລະນບັຖ ພອ້ ມທງັ ເຮດັ ໃຫຕ້ ນົ ເອງມີ ກຽດ ແລະ ຊ ່ສຽງໃນວງົສງັຄມົ . ສະນັນ້ພວກເຮາົຄວນເຝິກຕນົ ເອງໃຫກ້ າຍເປັນຄນົຮູຜູ້້ ດຂີອງປະເທດຊາດ.

189 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ - ວຈິ ານ ຄະຫຍາທີ ່ວ່າ: ເຫນັວ່າຜກັ ຫມົ ຫຽ້ນ ແຄມທາງຢ່ າຟາ້ວຢໍ ່ າ ບາດວ່າພໍຊຸມນໍ ້າ ຍງັຊປິີ ້ນປົ ່ ງໃບ.” ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ: ການດໍາລງົຊວີດິຂອງຄນົ ເຮາົຢ່ ູໃນສງັຄມົ ມຫີ າຍອນັແຕ່ກຕ່າງກນັ ບາງຄັ ້ງກໍກາ້ວຂຶ ້ນ ບາງຄັ ້ງກໍຫຸ ດລງົ. ສະນັນ້, ພວກເຮາົບໍ ່ຄວນດູໝິ ່ນປະໝາດເຊິ ່ ງກນັແລະກນັ , ດັ ່ງນັນ້, ຈຶ ່ ງສອດຄ່ອງກບັຄສຸພາສດິທີ ່ ວ່າ: " ເຫນັວ່າຜກັ ຫມົ ຫຽ້ນ ແຄມທາງຢ່ າຟາ້ວຢ ບາດວ່າພໍຝ່ ຸນນ ຍງັຊປິີ ້ນປົ ່ ງໃບ.” ຂ. ແກໄ້ຊປ້ ັນຫາ: + ອະທບິ າຍ ຄວາມໝາຍແປນຂອງຜກັ ຫມົ ແລະ ຝ່ ຸນນາ. - ຜກັ ຫມົ ແມ່ນ ພດ ຊະນດິໜຶ ່ ງທີ ່ມເີນ ້ອອ່ອນ, ມນັມຫີ າຍຊະນດິຄ: ຜກັ ຫມົ ພາ້ວ, ຫວົໜາມ ແລະ ຜກັ ຫົ ່ມຫດັ . ມນັມຄີຸນປະໂຫຍດຫ າຍຢ່ າງໃຫແ້ກ່ຄນົ ແລະ ສດັ . (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) ຝ່ ຸນແມ່ນທາດບໍາລຸງຊະນດິໜຶ ່ ງທີ ່ພວກເຮາົເອາົໄປໂຮຍໃສ່ພດ ໃຫມ້ ຄີວາມງາມງອກງາມເຊັ ່ນ: ຝ່ ຸນ ທໍາມະຊາດ, ຝ່ ຸນເຄມ... ( ີ ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) + ອະທບິ າຍ ຄວາມໝາຍເລກິ ຂອງຜກັ ຫມົ ຝ່ ຸນ. - ຜກັ ຫມົ ປຽບທຽບໃສ່ ຊະຊາຊນົຊາວຜູອ້ ອກແຮງງານ. - ຝ່ ຸນ ປຽບທຽບໃສ່ຜູທ້ ີ ່ມຄີວາມຮູສູ້ງຄ: ຄູ-ອາຈານ, ນກັ ປາດຜູນ້ໍາທີ ່ດີ(ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) - ຜກັ ຫມົ ຫຽ້ນ ແມ່ນໝາຍເຖງິປະຊາຊນົຜູທ້ ີ ່ທຸກຍາກຂາດເຂນີ, ຂາດການສກຶ ສາ, ຂາດອາຫານການ ກນິ, ຂາດວດັຖຸສິ ່ ງຂອງຮບັ ໃຊ, (້ ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) - ພໍຝ່ ຸນນແມ່ນ ຜູທ້ ີ ່ ໄດສ້ກຶ ສາອບົຮມົ ຈາກຜູມ້ ຄີວາມຮູກ້ ໍ ່ສາມາດບນ ຕວົຂຶ ້ນໄດ. (້ ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) - ຈາໍພວກຄນົບໍ ່ດຄີ ຊນົຊັນ້ເທິ ່ ງເຂາົຖ ປະຊາຊນົຜູອ້ ອກແຮງງານເປັນຄນົຊັນ້ຕໍ ່ , ຂີທ້ ຸກຂີ ້ຍາກ ເປັນ ຂອ້ ຍເປັນ ຂາ້ເພິ ່ນ. (ວຈິ ານ) ( ອາດຈະຍກົ ເອາົຄນົທີ ່ຂາຍຊາດເຊັ ່ນ: ບຸນອູມ້ , ວງັປາວ, ກະຕ່າຍມາຢັ ້ງຢ ນ). - ໃນປັດຈບຸ ນັພວກເຮາົຄວນວາງທດັສະນະອນັຖກ ຕອ້ງໝ່ຄູ ່ ູຄູ-ອາຈານ ແລະ ຍາດຕພິ ີ ່ນອ້ງ. ຄ. ສະຫລຸບບນັຫາ: - ເນັນ້ນກັ ກ່ ຽວກບັຄວາມສາຄນັຂອງຄຸນສມົ ບດັ ໂດຍຫຍໍ ້. - ສະແດງຄວາມຮູສ້ກຶ ຂອງຕນົຕໍ ່ບດົ

190 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ-ພສິູດ ພາສດິສອນໃຈຂອງ ຂຶ ້ນທຍິ ານສອນລູກ ທີ ່ວ່າ: ຊາດທີ ່ ແນວນາມບົ ້ງ ແປນໂຕກາຊຕິອດ ກນິແລວ້ ເຮດັ ໃຫເ້ປັນດັ ່ງມອ້ນ ຫຸມ້ ຫໍ ່ ໂຕ ນັນ້ເດີ ກ ຕັ ້ງບນັຫາ ເພ ່ອເປັນການເຕອ ນໃຈສາວສໍ ່ານອ້ ຍທງັຫ າຍ ຢ່ າໄດລ້່ ວງເລງຕາມອາລມົ ມກັ ຂອງຕນົ ຢ່ າເຮດັ ຕາມ ຄໍາບນັ ຊາ ສັ ່ງຂອງຄວາມໄປໃນ ເຮດັ ຕາມຄວາມໜາ້ ຕວົ ຂອງຄນົ ຢ່ າລ່ ວງຢ່ າປ່ ອວໃຈໄປ ຕາມສິ ່ ງຫ ອກລໍບ້ ວົ ະເຊົ ້າ ຈິ ່ ງສກັ ສາຕນົ ເອງໃສ່ ປອດໄພຈາກມເ ປ ້ອນຝົນຫນັ ຂອງຜູຊ້ າຍຫ ອກລວງ ແລະ ຂອງພວກພາຍໜາ້ຄາ້ປະເວນທີ ງັຫ າຍ ດັ ່ງນັນ້ ຈຶ ່ ງ ຖກ ຕອ້ງກບັຄໍາສຸພາສດິທີ ່ວ່າ ຊາດທີ ່ ແນວນາມນຶ ່ ງ ແປນໂອກາດ0 ກນັແລວ້ ເຮດັ ໃຫເ້ປັນດັ ່ງມອ້ນ ໃບຫຸມ້ ຫໍ ່ ໂຕ ນັນ້ເນີ ່ *. ຂ ແກບ້ນັຫາ * ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍແປນ່ ບົ ້ງ-ມອ້ນ ບົ ້ງແມ່ນສດັ ຊະນດິໜຶ ່ ງທີ ່ມເີນ ້ອອ່ ອນ ມນັມກັ ດໍາລງົຊວີດິຢ່ ູຕາມຕົນ້ ພດ ມນັມກັ ຫອ້ ຍແຂນແປນໂຕ ກດັຍອດໄມຍ້ ອດ ຕອງກນີ ຢ່ າງສະບາຍ ດັ ່ງນັນ້ ຈຶ ່ ງເຮດັ ໃຫພ້ ວກນກົ ພວກກາຕອດກນີຢ່ າງງ່າຍດາຍ. -ມອ້ ນ ກໍ ່ ແມ່ນສດັ ທີ ່ມເີນ ້ອອ່ ອນຄກ ບັ ບົ ້ງ ມນັ ດໍາລງົຊວີດິ ຢ່ ູບ່ ອນລບັ ລີ ້ມນັ ອາໄສຢ່ ູບ່ ອນຝັກຫ ອກ ມໃີຍ ຫູມ້ ຕນົ ຕວົ ຂອງມນັ ໄວຈ້ ນົໃຫຍ່ເປັນຝັກຫ ອກແລວ້ ໃຫໃ້ຍໄໝອນັມຄີຸນຄ່າສູງແກ່ມະນຸດ 3. ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍເລກິ ປິ ້ ງ - ມອ້ນ. - ປິ ້ ງປຽບເໝອ ນສາວສນອ້ ຍ ບໍ ່ ຮູຈ້ ກັ ຮກັ ສາຕວົ , ບໍ ່ ສະຫງວນຄວາມດຄີວາມງາມ ແລະ ຄວາມເປັນ ສາວຂອງຕນົ ໄວ. ້ (ອະທບິ າຍ ວຈິ ານ). - ມອ້ ນປຽບເໝອ ນຄນົທີ ່ ປະພດຶດີຖກ ຕອ້ງຕາມຮດີຄອງປະເພນອີນັ ດງີາມ, ມຈີະລຍິ ະທໍາ, ມສີນິທ ແລະ ວດັທະນະ ທາປະຈາໍ ໃຈ ແລະ ຮູຈ້ກັ ຮກັ ສາຕນົ ເອງ ຮູສ້ ະຫງວນເນ ້ອສະຫງວນຄງີ ຄວາມງາມ ແລະ ອາລມົ ໃນຄວາມເປັນສາວ ຜູມ້ ີ ກຽດສກັ ສ. ( ີ ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) - ພວກເຮາົເປັນນກັ ຮຽນຕອ້ງຮູສ້ ະຫງຽມຄ່ ຽມຄມົ ແລະ ຮກັ ສາກຽດຂອງຕນົ ໄວ້(ອະທບິ າຍ). ສະຫລູບບນັຫາ: -ເນັນ້ໜກັ ກ່ ຽວກບັຄວາມສາຄນັຂອງຄຸນສມົ ບດັ ໂດຍຫຍໍ ້. - ສະແດງຄວາມຮູສ້ກຶ ຂອງຕນົຕໍ ່ກບັຫວົປົດ.

191 ຫວົບດົ : ຈົ ່ງອະທບິ າຍ - ພສິູດ ຄໍາເວົ ້າຂອງທ່ານ ມາກຊມິ ກ໊ອກກີທີ ່ວ່າ: " ນກັ ປະພນັນກັ ກະວີລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ແມ່ນຫູແມ່ນຕາ ແມ່ນກະບອກສຽງຂອງຊນົຊັນ້. ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ: ຄນົ ເຮາົທີ ່ມຊີວີດິຢ່ ູບນົ ໜາ້ໂລກນີ ້ລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ມຊີວີດິຮບັ ໃຊສ້ງັຄມົ ມຊີວີດິ ເພ ່ ອຮບັ ໃຊຊ້ ນົ ຊັນ້ ຂອງຕນົ ເວົ ້າ ລວມ, ເວົ ້າສະເພາະ ນກັ ປະພນັ ນກັ ກະວກີ ໍເຊັ ່ນດຽວກນັ . ດັ ່ງນັນ້, ຈຶ ່ ງສອດຄ່ອງກບັຄໍາເວົ ້າທີ ່ ວ່າ: * ນກັ ປະພນັນກັ ກະວີ ລວ້ ນແລວ້ ແຕ່ແມ່ນຫູແມ່ນຕາ ແມ່ນກະບອກສຽງຂອງຊນົຊັນ້.” ຂ. ແກໄ້ຊບ້ ນັຫາ: + ອະທບິ າຍ ຫ- ຕາ. - ຫູຂອງນກັ ປະພນັ ໃຊໄ້ວງ້່ຽງຟັງສຽງຈົ ່ມທຸກຈົ ່ມຍາກ ຈົ ່ມຫາຄວາມມ່ ຸງມາດປາຖະໜາຟັງແລວ້ ບນັທກຶ ໄວໃ້ນ ບດົປະພນັຂອງເຂົ ້າເຈົ ້າ - ຕາຂອງນກັ ປະພນັ ໃຊໄ້ວເ້ບິ ່ ງພຈິ າລະນາ ບນັຫາທີ ່ ເກດີຂຶ ້ນໃນຕໍ ່ໜາ້ຂອງເຂົ ້າເຈົ ້າ ບນັຫາຕ່າງໆນັນ້ ເຂາົເຈົ ້າຈະຈແນກໃຫຖ້ ກ ຕາມທດັສະນະຂອງເຂາົເຈົ ້າ ແລວ້ ຂຽນລງົບດົປະພນັຂອງເຂາົເພ ່ອໃຫຜູ້ອ້ ່ນ ເຫນັນາ. + ອະທບິ າຍ ກະບອກສຽງ. - ແມ່ນສຽງຮອ້ງຂອງນກັ ປະພນັ ສຽງຮອ້ງນັນ້ມສີຽງປ້ອຍດ່າ, ສຽງຮອ້ງຊມົ ເຊຍີ , ສຽງຮອ້ງນັນ້ ຜ່ານກຸ່ມ ຄມົ ຂອງຊນົຊັນ້ເຂາົຮູຮ້ກັ ຮູຊ້ງັ ຮູເ້ບ ່ອໜ່າຍ ບນັຫາທີ ່ກຸ່ມຄນົຂອງຊນົຊັນ້ອ ່ນສາ້ງຂຶ ້ນ. - ສຽງຮອ້ ງຂອງເຂາົເຈົ ້າໄດກ້່າວເຕອ ນໃຫທ້ ຸກຄນົ ເຂັມ້ ແຂງ, ເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ມ່ວນຊ ່ ນ, ໂສກເສົ ້າ, ຕ ່ ນເຕັນ້ ສຽງ ຮອ້ງຂອງເຈົ ້າໄດປ້່ າວເຕອ ນໃຫຊ້ ນົຊັນ້ຂອງຕນົ ເຂັມ້ ແຂງແລວ້ ກາ້ວເດມີ ຕາມເສັນ້ທາງສງັຄມົ ນຍິມົ . - ຍກົ ຫ ກັ ຖານສະໄໝຈກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າຮຸກຮານລາວເຊັ ່ນ ເລ ່ອງ “ພດັ ພາກຈາກສພີນັ ດອນ, ເລ ່ອງ ອາ້ຍສີ ທອງ, ເລ ່ອງກອງພນັທີ ່ສອງ...” ແລະ ບດົ ເພງ ”ທົ ່ງນາແຊງບາ້ນ ນອ້ງ...” (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) ນກັ ປະພນັ ນກັ ກະວີເປັນຜູໂ້ຄສະນາແນວທາງການເມອ ງຂອງພກັ ຄວາມງມາດປາຖາແນວຄດິ ຈດິໃຈຂອງຊນົຊັນ້ຕນົ . (ອະທບິ າຍ) ຄ. ສະຫລຸບບນັຫາ: - ເນັນ້ໜກັ ກ່ ຽວກບັຄວາມໝາຍຄວາມສໍາຄນັ ໃນການເອາົຊວີດິຮບັ ໃຊສ້ງັຄມົ ໂດຍຫຍໍ ້ ສະແດງຄວາມຮູສ້ກຶ ຂອງຕນົຕໍ ່ກບັຫວົບດົ .

192 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ-ພສິູດ ຄກອນທີ ່ວ່າ: ຍາມເມ ່ອຊວີດິຢັ ້ງ ຍງັຢ່ ູເປັນຄນົ ຢ່ າຍອມຈນົຕາແຈ ນັ ່ງແລດູລາ້ ສອງຂາສອງແຂນພອ້ມ ຖະໜອມຄງີເຄ ່ອນຍ່າງ ແມ່ນເສັນ້ທາງຄດົ ໂຄງ້ ຍາວເຍີ ້ນກໍດ່ ຸງໄປ .. ກ. ຕັ ້ງບນັຫາ: ພວກເຮາົດໍາລງົຊວີຢິ່ ູໃນສງັຄມົ ຢາກໃຫຕ້ ນົ ເອງມຄີວາມສຸກຄວາມສະບາຍກໍ ່ຕອ້ງໄດອ້ ດົທນົ ພະຍາ ຍາມຊອກ ສະແຫວງຫາເອາົວຊິ າຄວາມຮູມ້ າໃສ່ຕນົ , ກງົກນັຂາ້ມຖາ້ພວກເຮາົຢ່ ູລາ້ເມນີເສຍີບໍ ່ຊອກຮູຮ້່ ຮຽນບໍ ່ ເຮດັບໍ ່ສາ້ງກໍຈະເຮດັ ໃຫຕ້ ນົ ເອງບໍ ່ກາ້ວໜາ້ ສງັຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດກໍບໍ ່ຈະເລນີ. ດັ ່ງນັນ້ຈຶ ່ ງສອດ ຄ່ອງກບັຄາກອນທີ ່ວ່າ: - ຍາມເມ ່ອຊວີດິຢັ ້ງ ຍງັຢ່ ູເປັນຄນົ ຢ່ າຍອມຈນົຕາແຈ ນັ ່ງແລດູລາ້ ສອງຂາສອງແຂນພອ້ມ ຖະໜອມຄງີເຄ ່ອນຍ່າງ ແມ່ນເສັນ້ທາງຄດົ ໂຄງ້ ຍາວເຍີ ້ນກໍດ່ ຸງໄປ .. ຂ. ແກບ້ນັຫາ - ພວກເຮາົເກດີມາເປັນຄນົຢ່ ູໃນໂລກນີກ້ ໍຖວ ່າໂຊກດແີລວ້ທີ ່ ໄດມ້ າເປັນມະນຸດທີ ່ສມົ ບຸນ (ອະທບິ າຍ ພສິູດ). - ຄໍາວ່າ "ຄນົ " ແມ່ນຜູທ້ ີ ່ຮູຄ້ ວາມ ຮູຮ້າ້ຍ ຮູດ້ ີຮູຜ້ ດິ ຮູຖ້ ກ (ອະທບິ າຍ)- - ຄນົ ດແີມ່ນຄນົທີ ່ມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດມຄີຸນສມົ ບດັ ດມີ ຄີວາມດຸໝັ ່ນຂະຫຍນັ ພຽນ, ມຄີວາມຮກັ ແພງ ສາມກັ ຄຊີ່ ວຍເຫ ອ ຊຶ ່ ງກນັ ແລະກນັ ພອ້ ມກນັສາ້ງສາພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫມ້ ຄີວາມຈະເລນີຮຸ່ງ ເຮອ ງ (ອະທບິ າຍພສິູດ). - ກງົກນັຂາ້ມຄນົທີ ່ຂີ ້ຄາ້ນບໍ ່ຊອກຮູຮ້ ຽນບໍ ່ ເຮດັບໍ ່ ສາ້ງກໍ ່ຈະເຮດັ ໃຫສ້ງັຄມົ -ປະເທດຊາດແລະຕນົ ເອງບໍ ່ມຄີວາມ ກາ້ວໜາ້ (ວຈິ ານ). - ຄນົ ເຮາົຖາ້ພບົ ກບັ ຄວາມຫຍຸງ້ຍາກ ກໍຕອ້ ງໃຊຄ້ ວາມອດົ ທນົ ພະຍາຍາມຜ່ານຜ່າອຸປະສກັ ນາໆ ປະ ການ ເດດັດ່ ຽວໜຽວແໜນ້ ຈນົໃຫໄ້ດຮ້ ບັຜນົສໍາເລດັ (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ) - ພວກເຮາົເປັນນກັ ຮຽນ ຕອ້ ງສາ້ງຕນົ ເອງໃຫເ້ປັນຄນົ ດມີ ຄີວາມບຸກບນ ພະຍາຍາມຊອກຮູຮ້່າຮຽນນ ຜູທ້ ີ ່ມີ ຄວາມຮູສູ້ງ (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ). ຄ. ສະຫຸ ບບນັຫາ; ຜ່ານການອະທບິ າຍ - ພສິູດກອນມາຂາ້ງເທງິນັນ້ເຫນັ ວ່າຖກ ຕອ້ງເພາະວ່າຄນົ ເຮາົເມ ່ອມຊີວີດິຢ່ ູ ກໍຕອ້ງຊອກ ຫາຮຽນເອາົຄວາມຮູໃ້ຫຫ້ າຍເພ ່ອມາພດັທະນາຕນົ ເອງໃຫກ້ າຍເປັນຄນົດຂີອງປະເທດ ຊາດ. ສະນັນ້ ນອ້ງເອງຈະຕັ ້ງໜ້ າເຝິກຝົນຕນົ ເອງຊອກຮູຮ້ໍ ່າຮຽນນໍາໝ່ຄູ ່ ູ, ຄູ-ອາຈານ ເພ ່ອນໍາໄປສາ້ງສາ ພດັທະນາປະເທດຊາດໃຫມ້ ຄີວາມສວີໄິລ;

193 ຫວົບດົ : ອະທບິ າຍ - ພສິູດ ຄາກອນທີ ່ວ່າ: “ ການສກຶ ສາເປັນຮາກເຫງ ົ ້າຊູຊ່ວຍພູມປັນຍາ ການສກຶ ສາເປັນແສງທຽນ.. ສ່ອງແສງໃສແຈງ້ ກ. ຕັ ້ງປັນຫາ: - ເມ ່ອໃດການສກຶ ສາ ມກີ ານຂະຫຍາຍຕວົ ປະເທດຊາດກໍມຄີວາມສວີໄິລ. - ອະນາຄດົຂອງປະເທດຊາດໄດມ້ ອບໝາຍໃຫແ້ກ່ນກັ ຮຽນຮູ້.. - ຂຽນຄນ ຫວົບດົ ຂ. ແກໄ້ຊບ້ ນັຫາ: - ບໍ ່ ວ່າປະເທດໃດ ຫາກມວີທິ ະຍາສາດ-ມວີທິ ະຍາການ ລະດບັ -ວດັ ທະນະທາຂອງຊາດນັນ້ ຫາກມີການ ຂະຫຍາຍຕວົມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດສູງແນ່ນອນປະເທດນັນ້ກໍຈະມຄີວາມຈະເລນີ (ພສິູດ).ອະນາຄດົ ຂອງ ຊາດຈະ ມຄີວາມຈະເລນີມນັຂຶ ້ນກບັ ເຍາົວະຊນົ -ຊາວໜ່ ຸມຂອງຊາດ. (ອະທບິ າຍ-ພສິູດປະເທດຊາດຍາມໃດກໍ ່ຕອ້ງການໃຫທ້ ຸກ ຄນົມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດສູງເພ ່ອສາ້ງສາພດັທະນາປະເທດຊາດ (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ). - ຖາ້ຄນົ ໃນຊາດຫາກມຄີວາມຮູຄ້ ວາມສາມາດມຄີຸນສມົ ບດັ ດມີ າປະກອບສ່ ວນໃຫແ້ຕ່ ລະຂະແໜງໃນ ການ ສາ້ງສາປະເທດຊາດນັນ້ກໍຈະມຄີວາມຮຸ່ງເຮອ ງສວີໄິລ (ອະທບິ າຍ-ພສິູດ). ຄ. ສະຫຸ ບບນັຫາ: - ເນັນ້ໜກັ ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄນັຂອງການຮຽນໂດຍຫຍໍ ້. - ສະແດງຄວາມຮູສ້ກຶ ຂອງຕນົ ເອງຕໍ ່ບດົ .