ຄວາມຮ້ອນ ປທ. ມະໄລທອງ ພົມສຸພາ

ວທິ ະຍາໄລຄປູ າກເຊ, 2022

ຄວາມຮອ້ ນ

ສາຍສາ້ ງຄມູ ັດທະຍົມ ລະບບົ 12+4
ປະລິນຍາຕຣີ ຄູຟຊີ ິກສາດ ປີທີ 2

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປທ ນາງ ມະໄລທອງ ພມົ ສພຸ າ
ກວດແກໂ້ ດຍ: ປທ ສາໍ ລານ ທະວທີ ົງ

ປທ ອານງົ ດາວອນ ປອນຈັນໄທ
ປທ ນາງ ລັດສະໝີ ພມິ ມະສງິ

ວທິ ະຍາໄລຄປູ າກເຊ, 2022

ຄາໍ ນາໍ

ຜຮູ້ ຽບຮຽງໄດຮ້ ັບການຮັບຮອງ ຈາກວທິ ະຍາໄລຄປູ າກເຊໃຫຮ້ ຽບຮຽງເອກະສານປະກອບການສອນວິຊາ
ຄວາມຮ້ອນ ເພ່ືອຕອບສະໜອງຄວາມຕອ້ ງການຂອງວທິ ະຍາໄລຄູປາກເຊທຕື່ີ ້ອງມີປມ້ື ຄວາມຮອ້ ນ ເພ່ອື ໃຊເ້ ຂ້າົື ໃນ
ການສອນ.

ເອກະສານປະກອບການສອນວິຊາຄວາມຮ້ອນເຫ້ັືມນີ້ື, ຜູ້ຮຽບຮຽງໄດ້ຮຽບຮຽງຂື້ນໂດຍເອົາເນ້ືອໃນ,
ບັນຫາຂອງວິຊາຄວາມຮ້ອນຈາກຕໍາລາຕ່າງໆທັງພາຍໃນ ແລະ ຕາ່ ງປະເທດ ມາຮຽບຮຽງຄນເພື່ອໃຫ້ເໝາະສມົ ກັບ
ຫກັ ສດູ ແລະ ເໝາະກັບການທີື່ນກັ ສກຶ ສາຈະເອາົ ໄປນາໍ ໃຊໃ້ ນການສກຶ ສາ.

ໃນເອກະສານປະກອບການສອນເຫ້ືັມນີື້ມີທັງໝົດ 6 ບົດໂດຍໄດ້ຈັດຕາມລໍາດັບດືັ່ງນ້ືີ: ທິດສະດີເດີນ
ເຄ່ືອນໂມເລ່ກູນ ແລະ ການປະກອບສ້າງຂອງທາດຕ່າງໆ, ອຸນຫະພູມ ແລະ ຄວາມຮ້ອນ, ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງ
ວັດຖຸຍ້ອນຄວາມຮ້ອນ, ແກສອຸດົມຄະຕິ, ຄວາມຮ້ອນເດີນເຄ່ືອນ, ເຄື່ອງຈັກຄວາມຮອ້ ນ ໂດຍສັງລວມແລວ້ ເນື້ອ
ໃນທີື່ບັນຈຸໃສ່ປື້ມເຫ້ັືມນີ້ື ແມ່ນມີຈຸດປະສົງເພື່ອທືີ່ຈະໃຫ້ນັກຮຽນນັກສຶກສາ ໄດ້ສຶກສາຄົື້ນຄວ້າກ່ຽວກັບບັນຫາ
ຕ່າງໆກ່ຽວກບັ ໂມເລ່ກນູ , ອຸນຫະພມູ ,ຄວາມຮ້ອນ, ແລະ ແກສອດຸ ົມຄະຕິ ໃນນັນ້ື ມທີ ງັ ທິດສະດີ ແລະ ບົດເລກ.

ການຮຽບຮຽງປື້ມເຫ້ັືມນ້ີື, ຜູ້ຮຽບຮຽງໄດ້ດໍາເນີນການຮຽບຮຽງດ້ວຍຄວາມຮີບຮ້ອນ ແລະ ຟ້າວຟັ່ືງເພື່ອ
ໃຫ້ສໍາເລັດພາຍໃນເວລາອັນສັື້ນ. ຈາກບັນຫາທີ່ືກ່າວມານັື້ນ, ແນ່ນອນວ່າ ຈະປາສະຈາກຄວາມຜິດພາດບື່ໍໄດ້.
ດື່ັງນັ້ືນ, ຜູ້ຮຽບຮຽງ ຈື່ຶງຂໍຄວາມຮ່ວມມນໍາທຸກຄົນທື່ີໄດ້ຊົມໃຊ້ ຫ ໄດ້ອ່ານປື້ມເຫ້ືັມນີື້. ຖ້າທ່ານເຫັນຂໍ້ືຜິດພາດ ຫ
ບັນຫາປະການໃດ ກະລຸນາສ່ືົງຄໍາເຫັນໃຫ້ຜູ້ຮຽບຮຽງໄດ້ໂດຍສ່ືົງຜ່ານອີເມວທືີ່ໄດ້ຕິດຄັດມາໃນປືມ້ ເຫ້ືັມນືີ້. ຜູ້ຮຽບ
ຮຽງຍນີ ດີຮບັ ຟັງ ແລະ ແກໄ້ ຂບັນຫາ.

ຜຮູ້ ຽບຮຽງຫວັງຢາ່ ງຍ່ືງິ ວ່າ ປ້ມື ເຫມື້ັ ນ້ີືຈະເປັນປະໂຫຍດຕ່ຜໍື ູ້ນໍາໃຊ້ ແລະ ຫວງັ ຢາ່ ງຍງື່ິ ວ່າ ຈະໄດ້ຮັບ ຄາໍ ຕິ
ຊົມທ່ເີື ປັນປະໂຫຍດຈາກຜູ້ຊົມໃຊ້ທງັ ຫາຍ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA i

ສາລະບານ

ຄາໍ ນາໍ .............................................................................................................................................i
ສາລະບານ ..................................................................................................................................... ii
ບດົ ທີ 1.........................................................................................................................................1
ທດິ ສະດເີ ດນີ ເຄອື່ ນໂມເລກລູ ແລະ ການປະກອບສາ້ ງຂອງທາດຕາ່ ງໆ ........................................................1

1. ທດິ ສະດເີ ດີນເຄື່ອນໂມເລກຸນ.....................................................................................................1
2. ປະລິມານທາດ ແລະ ຄຸນລັກສະນະພື້ນຖານຂອງໂມລເລກູລ............................................................2
2.1 ປະລິມານທາດ ແລະ ຈໍານວນອາໂວກາໂດຣ (Avogadro)............................................................2
2.2 ມວນສານຕ່ໜືໍ ຶງື່ ໂມເລກລູ ........................................................................................................2
2.3 ການຕໍາກນັ ແລະ ໄລຍະທາງເດນີ ສະເລ່ຍ ...................................................................................3
2.4 ແຮງສໍາພນັ ລະຫວ່າງໂມເລກລູ ..................................................................................................3
3. ການປະກອບສາ້ ງດ້ວຍໂມເລກູລຂອງທາດຕາ່ ງໆຢູ່ໃນແຕລ່ ະພາວະ.....................................................5
3.1 ພາວະແກສ໊ - ແກສ໊ ອຸດົມຄະຕິ .................................................................................................5
3.2 ພາວະແຫວ ..........................................................................................................................7
3.3 ພາວະແຂງ ...........................................................................................................................8
ບົດເຝິກຫດັ 1...........................................................................................................................10
ບດົ ທີ 2.......................................................................................................................................13
ອນຸ ຫະພມູ ແລະ ຄວາມຮອ້ ນ ..........................................................................................................13
1. ອຸນຫະພມູ (Temperature)...................................................................................................13
1.2 ຄວາມໝາຍຂອງອຸນຫະພູມ...................................................................................................13
1.2 ຫວົ ໜ່ວຍວັດແທກອຸນຫະພມູ ແລະ ການພວົ ພັນລະຫວາ່ ງ ຫວົ ໜ່ວຍວດັ ແທກອຸນຫະພູມ .................13
2. ຄວາມຮ້ອນ (heat) ...............................................................................................................18
2.1 ຄວາມໝາຍຂອງຄວາມຮ້ອນ .................................................................................................18
2.2 ຫວົ ໜ່ວຍຂອງພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນ (Unit of Thermal Eenergy)...........................................19
2.3 ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນກັບການປຽ່ ນແປງອຸນຫະພມູ ຂອງວດັ ຖຸ ......................................................20
2.4 ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນກບັ ການປຽ່ ນແປງພາວະຂອງວັດຖຸ.............................................................22

MALAITHONG PHOMSOUPHA ii

2.5 ກຣາຟລະຫວ່າງອນຸ ຫະພູມ (T) ກບັ ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທືທ່ີ າດໄດຮ້ ັບ (Energy added) ..............27
2.6 ການປຽ່ ນຮູບພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນ.........................................................................................28
3. ສມົ ຜົນດນຸ ດ່ຽງທາງຄວາມຮອ້ ນ ແລະ ການຊອກຫາອຸນຫະພູມປະສມົ .............................................32
4. ການຖາ່ ຍໂອນຄວາມຮອ້ ນ ຫ ການສົື່ງຄວາມຮອ້ ນ .......................................................................34
4.1 ການນໍາຄວາມຮ້ອນ (Heat conduction) ...............................................................................34
4.2 ການເລອ່ື ນຍບັ ຄວາມຮ້ອນ (Heat convection) ......................................................................36
4.3 ການແຜ່ລັງສີ (Heat radiation)............................................................................................38
ບດົ ເຝິກຫັດ 2...........................................................................................................................40
ບດົ ທີ 3.......................................................................................................................................45
ການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງວດັ ຖຸຍອ້ ນຄວາມຮອ້ ນ.....................................................................................45
1. ມະໂນພາບການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງວດັ ຖດຸ ວ້ ຍຄວາມຮ້ອນ..............................................................45
2. ສມົ ຜົນການຂະຫຍາຍຕົວຍ້ອນຄວາມຮອ້ ນແບບຕ່າງໆ ..................................................................45
2.1 ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງວດັ ຖດຸ ້ວຍຄວາມຮອ້ ນແບບເສັື້ນ ..............................................................45
2.2 ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງວັດຖດຸ ວ້ ຍຄວາມຮ້ອນທາງດາ້ ນເນ້ອື ທື່ີ ແລະ ທາງດ້ານບໍລມິ າດ ......................49
2.3 ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງທາດແຫວ ...........................................................................................54
ບດົ ເຝກິ ຫດັ 3 ...........................................................................................................................56
ບດົ ທີ 4.......................................................................................................................................59
ແກສ໊ ອດຸ ມົ ຄະຕິ ............................................................................................................................59
1. ຄນຸ ລກັ ສະນະຂອງແກສອດຸ ົມຄະຕິ............................................................................................59
2. ກດົ ເກນລວມຂອງແກສ໊ ..........................................................................................................71
3. ທິດສະດີເດີນເຄອ່ື ນໂມເລກຸນຂອງແກສ໊ (Kinetic theory of gas) ................................................75
3.1 ແບບຈາໍ ລອງຂອງແກ໊ສອຸດມົ ຄະຕິ ...........................................................................................76
3.2 ຄວາມດນັ ແລະ ອນຸ ຫະພູມຕາມທດິ ສະດີເດນີ ເຄື່ອນໂມເລກຸນຂອງແກສ໊ ........................................77
3.3 ຄວາມໄວຕາມທດິ ສະດີເດນີ ເຄ່ອື ນໂມເລກນຸ ຂອງແກສ໊ ...............................................................79
3.4 ການຊອກຫາອຸນຫະພູມປະສົມ ແລະ ຄວາມດນັ ປະສມົ ຈາກທດິ ສະດເີ ດີນເຄ່ືອນໂມເລກຸນຂອງແກສ໊ ....83
ບດົ ທີ 5.......................................................................................................................................92
ຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄອື່ ນ ( Thermal dynamics ) .............................................................................92

MALAITHONG PHOMSOUPHA iii

1. ພະລັງງານພາຍໃນ (Internal energy of system).....................................................................92
2. ການປ່ຽນແປງພະລັງງານພາຍໃນລະບບົ ......................................................................................93
3. ແຮງງານກບັ ການປ່ຽນແປງບລໍ ິມາດຂອງລະບບົ ເມື່ຶອຄວາມດັນຄງົ ຕົວ...............................................95
4. ກດົ ເກນທີສື່ ູນຂອງຄວາມຮ້ອນເດນີ ເຄ່ອື ນ ( The zeroth law of thermodynamics )......................96
5. ກດົ ເກນທໜື່ີ ່ຶງື ຂອງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄອື່ ນ (Frist Law of Thermodynamic)................................98
6. ຂະບວນການທາງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄ່ອື ນ ..................................................................................102
6.1 ຂະບວນການຄວາມຮ້ອນຄົງທ່ືີ (Adiabatic process) ............................................................102
6.2 ຂະບວນການບໍລມິ າດຄົງທືີ່ (Isochoric process) ..................................................................103
6.3 ຂະບວນການຄວາມດນັ ຄງົ ທືີ່ (Isobaric process) ..................................................................103
6.4 ຂະບວນການອນຸ ຫະພມູ ຄົງທືີ່ (Isothermal process).............................................................103
7. ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງແກສ໊ ອຸດມົ ຄະຕິ..................................................................................107
7.1 ຂະບວນການບໍລມິ າດຄງົ ທີື່ ..................................................................................................107
7.2 ຂະບວນການຄວາມດັນຄງົ ທືີ່................................................................................................107
8. ຂະບວນການຄວາມຮ້ອນຄງົ ທສີ່ື າໍ ລບັ ແກສອດຸ ົມຄະຕິ..................................................................109
9. ທິດທາງຂອງຂະບວນການຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄອ່ື ນ .......................................................................113
ບດົ ທີ 6.....................................................................................................................................119
ເຄອື່ ງຈກັ ຄວາມຮອ້ ນ (Thermal Engine),...................................................................................119
ກດົ ເກນທສ່ີື ອງຂອງຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄອື່ ນ ແລະ ເອນໂທຣປີ ...............................................................119
1. ເຄ່ືອງຈັກຄວາມຮ້ອນ (Thermal Engine)..............................................................................119
2. ເຄື່ອງຈກັ ລະເບີດໃນ (Internal Combustion Engine) ...........................................................122
2.1 ເຄ່ືອງຈັກ 4 ຈັງຫວະ (4 stoke egine).................................................................................123
2.2 ເຄອື່ ງຈກັ 2 ຈັງວະ ( 2 Stoke Engine )...............................................................................127
2.3 ເຄອື່ ງຈກັ ອາຍພ່ົນື (Jet Engine)..........................................................................................129
3. ເຄອ່ື ງຈັກລະເບດີ ນອກ ຫ ເຜົາໄໝ້ພາຍນອກ (External combustion engine) ............................130
3.1 ເຄ່ືອງຈກັ ອາຍນາ້ໍື (Steam engine) ......................................................................................131
3.2 ກັງຫນັ ນ້າໍື (Steam turbine engine)...................................................................................133
4. ຕເູ້ ຢນັ (Refrigerator) ........................................................................................................135

MALAITHONG PHOMSOUPHA iv

5. ກົດເກນທື່ີ 2 ຂອງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄ່ືອນ .................................................................................139
6. ຮອບວຽນກາກໂນ ...............................................................................................................140
7. ເອນໂທປີ...........................................................................................................................143
8. ການປ່ຽນຮບູ ຂອງພະລງັ ງານ ..................................................................................................151
ບດົ ເຝິກຫດັ 6.........................................................................................................................153
ບນັ ນານກຸ ມົ ................................................................................................................................156

MALAITHONG PHOMSOUPHA v

ບດົ ທີ 1

ທດິ ສະດເີ ດນີ ເຄອື່ ນໂມເລກລູ ແລະ ການປະກອບສາ້ ງຂອງທາດຕາ່ ງໆ

1. ທດິ ສະດເີ ດນີ ເຄອື່ ນໂມເລກນຸ

ຖ້າເຮົາສີດນື້ໍາຫອມໃສ່ຕົວເຮົາ ກ່ືິນຄວາມຫອມຈະກະຈາຍໄປທືົ່ວຫ້ອງ. ນໍ້ືາຫອມກະຈາຍອອກມາເປັນ
ລະອອງນື້ໍາ ແລະ ກະຈາຍໄປທ່ົືວບໍລິເວນ ນ້ືັນສະແດງວ່ານືໍ້າຫອມເຄື່ອນທ່ີືໄປໄດ້ທຸກທິດທາງ ແລະ ສາມາດແຊກ
ຊມຶ ເຂົື້າໃນອາກາດໄດ້. ເຊື່ັນດຽວກັນຖ້າເຮົາຢອດນໍື້າມຶກລົງໃນຈອກນືໍ້າທື່ີມີອຸນຫະພູມຕ່າງກັນ ຈະສັງເກດເຫັນວ່າ
ນ້ໍືາມຶກຈະກະຈາຍອອກ ແລະ ເຄ່ືອນທື່ີເປັນກະແສວົນວຽນທີື່ບືໍ່ມີທິດທາງອັນແນ່ນອນ ແລະ ຄ່ອຍໆຈາງອອກ.
ສຸດທ້າຍນ້ໍືາມຶກກະຈາຍຢູ່ໃນນື້ໍາຢ່າງສະໝືໍ່າສະເໝີ. ຂະບວນການກະຈາຍນືໍ້າເມິກໃນຈອກທື່ີມີອຸນຫະພູມສູງກວ່າ
ຈະໄວກວ່າໃນນໍືາ້ ທີ່ືມອີ ຸນຫະພມູ ຕື່າໍ ກວ່າ.

ຢູ່ໃນການຄົ້ືນຄວ້າໂຄງປະກອບສ້າງຂອງທາດແຂງ, ນັກວິທະຍາສາດໄດ້ທົດລອງໜີບທ່ອນຊນ ແລະ
ທ່ອນຄໍາໃສ່ກັນ ໂດຍໃຫ້ໜ້າຕິດແປະຂອງພວກມັນຕິດແຈບກັນ ແລ້ວປະໄວ້ເປັນເວລາ 5 ປີ. ຜົນການທົດລອງ
ເພື່ິນສງັ ເກດເຫນັ ວາ່ ຢໜູ່ ້າຕດິ ແປະກັນເກດີ ຊນືັ້ ໂລຫະປະສມົ ລະຫວາ່ ງຊນ ແລະ ຄາໍ ຂຶນ້ື ປະມານ 1 ມລິ ແີ ມັດ.

ຈາກຂື້ໍມູນຂ້າງເທິງມັນສະແດງໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ອາກາດ, ນືໍ້າ, ຊນ, ຄໍາ ແລະ ທາດຕ່າງໆທ່ີືເຮົາເບິ່ືງເຫັນເນື້ອມັນ
ຕັນນືັ້ນທາດຕ່າງໆທ່ືີເຮົາເບ່ືິງເຫັນເນ້ືອມັນຕັນນືັ້ນ (ບື່ໍເຫັນມີຊ່ອງຫວ່າງໃດໆ) ໃນຕົວຈິງມັນປະກອບເປັນດ້ວຍ
ບັນດາເມັດ ຫ ອະນຸພາກນ້ອຍໆທື່ີບື່ໍຕິດກັນ ໝາຍຄວາມວ່າ ລະຫວ່າງອະນຸພາກມີໄລຍະຫ່າງ ຫ ມີຊ່ອງຫວ່າງ,
ແຕ່ລະອະນຸພາກຢູ່ໃນພາວະເຄ່ືອນທີື່ຢູ່ເລື້ອຍໆ ແລະ ອຸນຫະພູມຍ່ືິງສູງການເຄ່ືອນທີ່ືຂອງບັນດາອະນຸພາກຍິື່ງໄວ.
ບັນດາອະນຸພາກທີື່ປະກອບເປັນສ່ືິງວັດຖຸຕ່າງໆໃນທາງວິທະຍາສາດເອື້ີນວ່າ: ໂມເລກູລ. ໃນ 1 ໂມເລກູລອາດຈະ
ປະກອບດວ້ ຍອະຕອມຂອງທາດດຽວ ຫ ອາດຈະມີຫາຍທາດກໄໍ ດ້.

ໂມເລກູລ (Molecule) ເປັນສ່ວນທີື່ນ້ອຍທື່ີສຸດຂອງທາດເຊື່ິງສາມາດຄົງຕົວຢູໄ່ ດຕ້ າມລາໍ ພງັ ແລະ ຍັງຄົງ
ຄວາມເປັນທາດດ່ັືງກ່າວໄວ້ໄດ້. ໂມເລກູລປະກອບດ້ວຍອາຕອມຂອງທາດເພືອ່ ເກີດພັນທະເຄມີກັນກາຍເປັນທາດ
ຊະນິດຕ່າງໆ.

ຕົວຢ່າງ 1.1. ໂມເລກລູ ອອກຊເີ ຈນປະກອບເປນັ ດວ້ ຍ 2 ອາໂຕມອົກຊີແຊນ (ຮູບ 1.1).
ຕວົ ຢາ່ ງ 1.2. ໂມເລກູລຂອງນາື້ໍ ປະກອບດວ້ ຍອາໂຕມຮີໂດຣແຊນ 2 ອາຕອມ ແລະ ອກົ ຊີແຊນ 1 ອາໂຕມ
(ຮູບ 1.2).

ຮູບ 1.1 ອາໂຕມອອກຊເີ ຈນ ຮບູ 1.2 ອາໂຕມນື້າໍ
MALAITHONG PHOMSOUPHA
1

ຈາກຜົນການຄ້ືົນຄວ້າການປະກອບສ້າງຂອງວັດຖຸຕ່າງໆ, ນັກວິທະຍາສາດໄດ້ສະຫຼຸບເປັນທິດສະດີ ເຊ່ືິງ
ເອນ້ືີ ວາ່ : ທິດສະດເີ ດີນເຄອື່ ນໂມເລກລູ ໄວ້ດືັ່ງນ:ີື້

- ທກຸ ໆວັດຖຸລ້ວນແຕປ່ ະກອບດວ້ ຍໂມເລກູລ.
- ບັນດາໂມເລກລູ ທ່ີືປະກອບເປນັ ວັດຖຸຕາ່ ງໆເຄື່ອນທີ່ືຢູຢ່ ່າງບໍື່ຢດຸ ຢືັ້ງ.
- ຄວາມໄວສະເລ່ຍຂອງບັນດາໂມເລກູລທ່ືີປະກອບເປັນວດັ ຖຸຕາ່ ງໆຍືິ່ງໄວ ອຸນຫະພູມຂອງວດັ ຖກຸ ໍຍງ່ືິ ສູງ.
- ບັນດາໂມເລກລູ ທີື່ປະກອບເປັນວດັ ຖຸຕ່າງໆກະທບົ ຄວາມແຮງດງຶ ດດູ ແລະ ຄວາມແຮງຍູ້ເຊິ່ງື ກນັ ແລະ ກັນ.

2. ປະລມິ ານທາດ ແລະ ຄນຸ ລກັ ສະນະພນື້ ຖານຂອງໂມລເລກລູ

2.1 ປະລມິ ານທາດ ແລະ ຈາໍ ນວນອາໂວກາໂດຣ (Avogadro)

ມັນເປັນການຍາກທື່ີຈະນັບຈໍານວນອາຕອມ ຫ ຈໍານວນໂມເລກຸລ ທື່ີປະກອບເປັນທາດຕ່າງໆ ໃຫ້ໄດ້ຈໍາ
ນວນທແືີ່ ນນ່ ອນ. ສະນ້ັນື , ນັກວທິ ະຍາສາດຈງຶື່ ຮັບຮອງເອົາມາດຕາການຟຊີ ິກອນັ ໜຶ່ງື ເຊງ່ືິ ເອ້ີນື ວ່າ ປະລມິ ານທາດ.

ປະລິມານທາດແມ່ນ ຈໍານວນອະນຸພາກ (ອາຕອມ ຫ ໂມເລກູນ) ຂອງທາດນັື້ນໆໃນໜຶ່ືງຫົວໜ່ວຍໂມລ
(Mol).

1 ໂມລ ແມ່ນປະລິມານທາດ ທີ່ືມີຈໍານວນອະນຸພາກເທົື່າກັບຈໍານວນອາຕອມທ່ີືມີຢູ່ໃນຄາບອນ 12 ກາມ
ເຊືິງ່ ມຈີ າໍ ນວນອະນຸພາກເທ່ືາົ ກັບ 6.021023 Atom.

ໃນປີ ຄ.ສ 1811 ຈອນ ດາລຕັນ (John Dalton) ເປັນຜູ້ບຸກເບີກຄວາມຮູ້ທາງເຄມີແບບໃໝ່ ລາວຄື້ົນ
ພົບກົດເກນພື້ນຖານທີື່ວ່າ ທາດທຸກຊະນິດທີ່ືມີຈໍານວນໂມລເທົ່ືາກັນຈະມີຈໍານວນໂມເລກູລເທື່ົາກັນດ້ວຍຈໍານວນ
ອາຕອມ ຫ ໂມເລກລູ ໃນ 1 ໂມລ ມີຊເ່ື ອ້ືນີ ວ່າ: ຈໍານວນອາໂວກາໂດຣ.

ໃນການຄ້ົືນຄວາ້ ຂອງນກັ ວິທະຍາສາດຍງັ ຄິດໄລໄ່ ດວ້ ່າ ທາດຕ່າງໆ 1 ໂມລລວ້ ນແຕມ່ ີ 6.021023 Mo .
ຈໍານວນ 6.021023 ເອນ້ືີ ວາ່ : ຈໍານວນອາໂວກາໂດຣ (Avogadro constants) ສັນຍາລກັ N A .

n = m = N ................(1.1)
M NA

M ແທນມວນສານຕ່ືໍໂມລ (ບາງເທ່ືອເພ່ືິນເອ້ືີນວ່າ: ມວນສານໂມເລກູລ, ບາງເທ່ືອເອ້ືີນວາ່ : ນືາ້ໍ ໜັກໂມເລ

ກູລ ແລະ ບາງຄືງັ້ ກໍເອນີື້ ວາ່ ມວນໂມລາຣ໌).

2.2 ມວນສານຕໜ່ໍື ງື່ຶ ໂມເລກລູ

ເພື່ອຄິດໄລ່ຫາມວນສານຕືໍ່ ໜ່ຶືງໂມເລກູລຂອງໄຮໂດເຈນຢູ່ໃນເງ່ືອນໄຂມາດຕະຖານ (ອຸນຫະພູມ 0

ອົງສາເຊລຊຽດສ໌, ຄວາມດັນ 1 ບັນຍາກາດ). ເພື່ິນຮູ້ວ່າ: ໃນເງື່ອນໄຂມາດຕະຖານ ໄຮໂດເຈນມີຈໍານວນໂມເລ

ກລູ ເທົ່າື ກັບ 6.021023 Mo .

ຈາກສດູ 1.1 ກໍໄດ້: M = NAm  m = M …………..(1.2)
NA

ແທນຄ່າ: m= M = 2  3.3 10−24 g
NA 6.02  1023

MALAITHONG PHOMSOUPHA 2

ເອົາໃຈໃສ່: ຖ້າຫາກຊອກຫາມວນສານອາຕອມຂອງໄຮໂດເຈນເຮົາໃຊ້ຄ່າ M = 1g / mol ເພາະວ່າ 1 ໂມເລກູລ
ຂອງໄຮໂດເຈນປະກອບດ້ວຍ 2 ອາຕອມ.

ຕວົ ຢ່າງ 1.3. ຈ່ົືງຊອກຫາມວນສານຕ່ໍືໂມເລກູລຂອງແກ໊ສອອກຊີເຈນ ແລະ ໄນໂຕເຈນ ຮູ້ວ່າ ມວນສານ
ໂມເລກູລຂອງອອກຊເີ ຈນ ແລະ ໄນໂຕເຈນ ເທືາ່ົ ກບັ M = 32g / mol ແລະ M = 28g / mol ຕາມລໍາດັບ.

2.3 ການຕາໍ ກນັ ແລະ ໄລຍະທາງເດນີ ສະເລຍ່

ໃນການຄົ້ືນຄວ້າການເຄື່ອນທີື່ໂມເລກູລອາກາດຢູ່ໃນເງ່ືອນໄຂມາດຕະຖານ ເພິື່ນພົບວ່າ: ໃນ 1 ວິນາທີ,
ແຕ່ລະໂມເລກູລຕໍາກັບໂມເລກລູ ອນ່ື 7.5109 ເທ່ອື ແລະ ໄປໄດ້ໄລຍະທາງປະມານ 485 ແມດັ .

ຮູບ 1.3 ການເຄ່ືອນທຂ່ືີ ອງໂມເລກລູ ທ່ືີບ່ເືໍ ປນັ ລະບຽບເຮັດໃຫເ້ ກີດການຕໍາກັນ

ການຄນົື້ ຄວ້າໄລຍະທາງເດີນສະເລ່ຍ ໃນການເຄື່ອນທີື່ເສລຂີ ອງໂມເລກລູ ໄນໂຕເຈນ ເພນິື່ ຄິດໄລໄ່ ດດ້ ັືງ່ ນີື້:

 = 485  6.4610−8 m
7.5 109

ຕາຕະລາງ 1.1 ຄ່າມວນສານຈາໍ ເພາະ ແລະ ຄວາມໄວສະເລ່ຍຂອງໂມເລກູລບາງທາດ

ທາດ ມວນສານຈາໍ ເພາະ kg / m3 ຄວາມໄວ m/ s

H 0.0899 1840

N 1.2505 493

Ar 1.7840 413

He 0.1785 1305

O 1.4289 461
ອາກາດ 1.2928 485

2.4 ແຮງສາໍ ພນັ ລະຫວາ່ ງໂມເລກລູ

ນກັ ວິທະຍາສາດໄດ້ສຶກສາພົບວາ່ ລະຫວ່າງໂມເລກູລກະທົບຄວາມແຮງດຶງດດູ ແລະ ຄວາມແຮງຍູ້ເຊື່ິງກັນ
ແລະ ກັນ ເອື້ີນວ່າ: ຄວາມແຮງສໍາພັນ. ການດຶງດູດ ແລະ ຍູ້ກັນຂອງບັນດາໂມເລກູລເປັນທາດທຸກຊະນິດປະກອບ
ຂືຶ້ນມາຈາກອະນຸພາກນ້ອຍໆ ເອີື້ນວ່າ: ໂມເລກູລ. ໂມເລກູລສາມາດແຕກຕົວເປັນອີອົງຈ່ືຶງເຮັດໃຫ້ເກີດແຮງດຶງດູດ
ແລະ ແຮງຍູໄ້ ຟຟາ້ ລະຫວ່າງໂມເລກູລ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 3

“ໄຟຟ້າບັນຈຸໃນອີອງົ 2 ຕົວຢ່ໃູ ກ້ກັນຈະດຶງດູດກັນຖ້າເປນັ ຊະນດິ ຕາ່ ງກັນ ແລະ ຍູ້ກັນຖ້າເປັນຊະນິດດຽວ

ກັນ”. ຂະໜາດຂອງຄວາມແຮງປ່ຽນແປງພົວພັນກບັ 1 ຄໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງໄຟຟາ້ ບັນຈຸ. ການພົວພັນນ້ີືມີ
r2 ,r

ຊືວ່ າ່ : ກົດເກນກູລົງ. ເຖງິ ຢາ່ ງໃດກໍຕາມຄວາມແຮງທາງໄຟຟາ້ ລະຫວາ່ ງໂມເລກູລບືໍ່ໄດປ້ ່ຽນແປງຕາມ 1 ໂດຍກົງ
r2

ເພາະວ່າໂມເລກູລມີຂະໜາດ ບໍື່ແມ່ນຈຸດນ້ອຍໆ ດັື່ງທ່ີືນິຍາມໄວ້ເບ້ືອງຕ້ົືນ ແລະ ພາຍໃນຍັງປະກອບດ້ວຍໄຟຟ້າ

ບັນຈບຸ ວກ ແລະ ລບົ ເຮັດໃຫ້ຄວາມແຮງລະຫວ່າງໂມເລກລູ ຂອ້ ນຂາ້ ງສະລບັ ສັບຊ້ອນ ດືງັ່ ທ່ຈືີ ະນິຍາມຕ່ືໍໄປ.
ໃນຮູບ 1.4 ເປັນກາຟທ່ືີສະແດງຄວາມແຮງກະທົບລະຫວ່າງໂມເລກູລກັບໄລຍະທາງ r . ຖ້າໂມເລກູລຢູ່

ຫ່າງກັນຫາຍ ຄວາມແຮງກະທົບມີຄ່ານ້ອຍ ແລະ ເປັນແຮງດຶງດູດ, ແຕ່ເມ່ືອໂມເລກູລຢູ່ໃກ້ກັນແຮງດຶງດູດກໍຍືິ່ງສູງ

ຂຶື້ນຢ່າງວ່ອງໄວຈົນເຖງິ ຈຸດສູງສຸດ ແລະ ລດຸ ລົງເປັນສູນທື່ີໄລຍະ r0 , ແຕ່ຖ້າໄລຍະຫ່າງຫາກນ້ອຍກວ່າ r0 ແຮງດຶງ

ດູດຈະປ່ຽນເປັນແຮງຍູ້ແທນ ແລະ ມີຂະໜາດເພີື່ມຂື້ຶນຢ່າງວ່ອງໄວ. ດືັ່ງຮູບ 1.4 ຍັງມີກາຟອີກເສື້ັນເປັນກາຟ

ສະແດງພະລັງງານທ່າຕ້ງັື ກັບໄລະທາງ r ພະລງັ ງານທາ່ ຕັ້ງື ມຄີ ່ານອ້ ຍທືສ່ີ ດຸ ທີືໄ່ ລຍະ r0 .

ໃນພາວະແກ໊ສເມື່ອອຸນຫະພູມສູງຂ້ຶືນ ໂມເລກູລ

ຂອງແກ໊ສຈະເຄ່ືອນທີື່ໄວຂືຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ພະລັງງານເດີນເຄື່ອນ

ສູງຂຶື້ນຕາມ ແຕ່ຖ້າລຸດອຸນຫະພູມລົງໂມເລກູລຈະເຄື່ອນທີື່

ຊ້າລົງ ພະລັງງານເດີນເຄື່ອນຈະຕື່ໍາລົງ ແລະ ຖ້ານ້ອຍກວ່າ
ພະລັງງານທ່າຕ້ັືງຕ່ືໍາສຸດໃນຮູບ 1.4 ໂມເລກູລຈະລວມຕົວ

ກັນໃນສະຖານະທາດແຫວ ຫ ບໍືກ່ ທໍ າດແຂງ.

ຮູບ 1.4 ແຮງກະທບົ ລະຫວ່າງໂມເລກູລທງ້ັື ສອງຈະ
ປຽ່ ນແປງຈາກແຮງດງຶ ດູດເປັນແຮງຍູ້ ເມ່ືອໄລຍະ

ຫາ່ ງໂມເລກູລນອ້ ຍກວ່າ r0 ທໄີື່ ລຍະນ້ືີມພີ ະລງັ ງານ

ທ່າຕັືງ້ ນ້ອຍທ່ີສື ຸດ

ພາວະແຂງ ໂມເລກູລເຄ່ືອນທ່ີືໄດ້ໃນຂອບເຂດທ່ືີຈໍາກັດຢູ່ໃນລັກສະນະແບບສ່ັືນໄກວໂດຍມີແອມປີຈູດ
ຂອງການສືັ່ນຂ້ອນຂ້າງນ້ອຍ ດັື່ງຮູບ 1.5 ເປັນຜຶກໂປຕີນຂອງໄວຣັສຊະນິດໜ່ືຶງຖ່າຍດ້ວກ້ອງຈຸລະທັດອິເລັກຕອນ
ຂະຫຍາຍ 80.000 ເທາ່ືົ .

ພາວະແຫວ ໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງໂມເລກູລຫາຍກວ່າ
ພາວະແຂງ ຈ່ືຶງມີອິດສະຫະໃນການເຄື່ອນທີື່ໄດ້ຫາຍກວ່າ ແຕ່
ນ້ອຍກວ່າພາວະແກສ໊ .

ພາວະແກ໊ສ ໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງໂມເລກູລຫາຍກວ່າ
ພາວະແຂງ ແລະ ພາວະແຫວ ຈ່ືຶງມີແຮງດຶງດູດລະຫວ່າງໂມເລ
ກລູ ຕໍືາ່ ມີພະລັງງານເດີນເຄ່ືອນສູງ.

ຮູບ 1.5 ຜຶກໂປຕີນຂອງໄວຣັສຊະນິດໜືຶ່ງ

ຂະໜາດຂອງຜຶກປະມານ 0.002mm

MALAITHONG PHOMSOUPHA 4

ທາດສ່ວນໃຫຍ່ຈ່ືຶງຢູ່ໃນພາວະແຂງເມ່ືອອຸນຫະພູມຕື່ໍາ ແລະ ປ່ຽນແປງພາວະແຫວ ແລະ ແກ໊ສ ເມື່ອ
ອຸນຫະພູມສູງຂຶື້ນ ຖ້າພິຈາລະນະລວມໆເຫັນວ່າ ອຸນຫະພູມເຮັດໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງພາວະ ແຕ່ຖ້າພິຈາລະນາ
ໃນລະດບັ ໂມເລກລູ ການເພື່ີມອຸນຫະພມູ ຈະໄປເພມືີ່ ພະລງັ ງານເດີເຄືອ່ ນຂອງໂມເລກູລ.

ຮບູ 1.6 ສະແດງລກັ ສະນະໂມເລກູລຂອງທາດໃນພາວະຕາ່ ງໆເມ່ືອບນັ ຈໃຸ ນພາຊະນະ

3. ການປະກອບສາ້ ງດວ້ ຍໂມເລກລູ ຂອງທາດຕາ່ ງໆຢໃູ່ ນແຕລ່ ະພາວະ

3.1 ພາວະແກສ໊ - ແກສ໊ ອດຸ ມົ ຄະຕິ
ກ. ພາວະແກສ໊

ນ້ືໍາ, ເຖິງວ່າຈະຄົງຕົວຢູ່ໃນພາວະອາຍ (ອາຍນືໍ້າ) ຫ ພາວະແຫວ (ນໍື້າ) ຫ ພາວະແຂງ (ນໍື້າກ້ອນ ຫ ນໍື້າ
ແຂງ) ລວ້ ນແຕ່ປະກອບສ້າງດ້ວຍໂມເລກູລຂອງທາດດ້ວຍກັນຄ ໂມເລກູລຂອງນ້ືໍາ. ຕ່າງແຕ່ວ່າມວນສານຈໍາເພາະ
ຂອງອາຍນື້ໍາໜ້ອຍກວ່າມວນສານຈໍາເພາະຂອງນໍື້າກ້ອນເປັນຕ້ືັງພັນເທ່ືອ. ບັນຫາດ່ືັງກ່າວສະແດງໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຄວາມ
ໜາແໜ້ນຂອງໂມເລກູລຂອງນ້ໍືາຢູ່ໃນພາວະອາຍຕໍື່າກວ່າໃນພາວະແຂງເປັນພນັ ເທ່ືອ. ດ່ືງັ ນື້ນັ , ໂມເລກູລຂອງນື້ໍາໃນ
ພາວະອາຍຈຶື່ງໄກກນັ ທ່ືສີ ຸດ, ສວ່ ນໂມເລກູລຂອງນ້ືໍາໃນພາວະແຂງຢໃູ່ ກ້ກນັ ທີ່ືສຸດ. ຈາກຕວົ ຢ່າງກ່ຽວກັບນໍືາ້ ສາມາດ
ບອກໃຫ້ເຮາົ ຮ້ວູ ່າ: ໂມເລກູລຂອງທາດຕ່າງໆຢູໃ່ ນພາວະແກສ໊ ຢໄູ່ ກກນັ ທສ່ີື ຸດ.

ຮບູ 1.7 ໂຄງສ້າງໂມເລກູລຂອງຄາບອນໄດອອກໄຊ, ນ້ືໍາ (ແກສ໊ ) ແລະ ໄນໂຕເຈນອອກໄຊ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 5

ຮູບ 1.8 ໂມເລກູລຂອງພາວະແກສ໊ ຢູ່ຫາ່ ງກນັ ຫາຍຈື່ຶງເຮດັ ໃຫ້ລອຍໄປມາໄດງ້ ່າຍ
ເນ່ືອງຈາກ ໂມເລກູລຂອງທາດຕ່າງໆໃນພາວະແກ໊ສຢູ່ໄກກັນທີື່ສຸດ ຈ່ຶືງເຮັດໃຫ້ຄວາມແຮງດຶງດູດ ແລະ
ຄວາມແຮງຍູ້ (ຄວາມແຮງສໍາພັນ) ລະຫວ່າງໂມເລກູລນ້ອຍທີ່ືສຸດ ເຊ່ືິງເກອບວ່າບື່ໍມີເລີຍ. ດື່ັງນື້ັນ, ຈ່ືຶງເຮັດໃຫ້ໂມ
ເລກູລຂອງແກ໊ສສາມາດເຄື່ອນທີ່ືໄປໄດ້ທຸກທິດທາງຢ່າງເສລີ. ຍ້ອນເຫດຜົນດັື່ງກ່າວ ເຮັດໃຫ້ແກ໊ສຕ່າງໆມີຮູບຮ່າງ
ແລະ ບໍລິມາດບ່ືໍຕາຍຕົວ. ສະນັື້ນ, ເມ່ືອແກ໊ສປະລິມານຈໍາກັດໜ່ຶືງໃສ່ພາຊະນະບັນຈຸທ່ືີມີຂະໜາດໃຫຍ່ ຫ ນ້ອຍ
ເທືົ່າໃດກໍໄດ້, ແກ໊ສ ກໍຈະກະຈາຍຢູ່ທ່ົືວບໍລິເວນຂອງພາຊະນະບັນຈຸມັນ. ເນ່ືອງຈາກຄຸນລັກສະນະຂອງແກ໊ສຄ
ດັ່ືງກ່າວ, ຈຶື່ງສາມາດໜີບບໍລິມາດຂອງແກ໊ສໃຫ້ລຸດລົງ ຫ ດຶງໃຫ້ເພື່ີມຂືຶ້ນໄດ້. ບັນຫາດັ່ືງກ່າວສາມາດສັງເກດໄດ້
ຈາກສູບລົມໃສ່ກງົ ລດົ ແລະ ບັນຈຸແກສ໊ ໃສ່ຖງັ ຫງຸ ຕມ້ົື ...

ຮບູ 1.9 ບນັ ຈແຸ ກສ໊ ໃນຖງັ ຫ ພາຊະນະອ່ືນໆເພືອ່ ການໃຊງ້ ານ
ຂ. ແກສ໊ ອຸດມົ ຄະຕິ (Ideal Gas)
ການຄ້ົືນຄວ້າຂອງນັກວິທະຍາສາດພົບວາ່ ຖ້າບນັ ຈຸແກ໊ສໃສ່ຖັງອນັ ໜງ່ຶື ໃຫ້ຄວາມດນັ ຂອງແກ໊ສໃນຖັງເທື່ົາ
ກບັ ຄວາມດັນມາດຕະຖານແມ່ນບໍລມິ າດຂອງຖັງບັນຈຸແກ໊ສໃຫຍກ່ ວ່າຜົນບວກບລໍ ິມາດຂອງໂມເລກູລແກ໊ສທັງໝົ
ດໃນຖັງນນັື້ ຕງືັ້ ລາ້ ນເທື່ອ.
ເນື່ອງຈາກບໍລິມາດທັງໝົດຂອງບັນດາໂມເລກູລນ້ອຍທ່ີືສຸດ ເມ່ືອທຽບກັບບໍລິມາດຂອງເຄ່ືອງບັນຈຸ,
ສະນືັ້ນ ຄວາມແຮງດຶງດູດ ແລະ ຄວາມແຮງຍູ້ລະຫວ່າງໂມເລກູລກໍນ້ອຍທ່ືີສຸດທຽບກັບຄວາມແຮງຕໍາກັນຂອງ
ພວກມັນ. ໃນກໍລະນີຄດື່ັງກ່າວ ເພ່ືອໃຫ້ງ່າຍໃນການຄ້ົືນຄວ້າເພ່ິືນຖວ່າ ແຕ່ລະໂມເລກູລເປັນເມັດວັດຖຸໜື່ຶງ
(Point material) ແລະ ຖວ່າ ບັນດາໂມເລກູລກະທົບເຊງິື່ ກນັ ແລະ ກນັ ກແໍ ຕເ່ ມ່ືອພວກມັນຕໍາກນັ ເທົ່າື ນ້ືັນ.
ແກ໊ສໜື່ຶງທີ່ືຖວ່າ ແຕ່ລະໂມເລກູລຂອງມັນເປັນເມັດວັດຖຸໜຶ່ືງ ແລະ ໂມເລກູລກະທົບເຊື່ິງກັນ ແລະ ກັນ
ກແໍ ຕ່ເມ່ອື ພວກມັນຕາໍ ກນັ ເທາ່ືົ ນ້ືັນ ເອນີ້ື ວາ່ ແກສ໊ ອຸດມົ ຄະຕິ. ແກ໊ສອຸດົມຄະຕິຄແກສ໊ ທ່ມືີ ີຄຸນລັກສະນະໄປຕາມທິດ
ສະດີຂອງແກ໊ສ ແລະ ທິດສະດີເດີນເຄື່ອນໂມເລກູລຂອງແກ໊ສ. ແກ໊ສຈິງທືີ່ຢູ່ພາຍໃຕ້ຄວາມດັນ ແລະ
ອຸນຫະພູມຕື່ໍາກໍສາມາດຖວາ່ ເປັນແກສ໊ ອຸດົມຄະຕໄິ ດ.້

MALAITHONG PHOMSOUPHA 6

ຄ. ແກສ໊ ຈງິ (Real Gas)
ແກສ໊ ຈິງແມ່ນແກ໊ສທນ່ືີ າໍ ໃຊໃ້ ນຊີວດິ ປະຈາໍ ວນັ ປກົ ກະຕິຈະມອີ ຸນຫະພູມສູງ ແລະ ຄວາມດນັ ຕ່າືໍ . ແກ໊ສຈິງ
ຄແກ໊ສທມ່ືີ ຄີ ນຸ ລະສະນະບ່ເືໍ ປັນໄປຕາມສົມຜົນຂອງແກ໊ສສມົ ບນູ ແບບ, ແກ໊ສທາໍ ມະຊາດເກອບທງັ ໝົດ (ນອກຈາກ
ທາດອາຍລ້າບາງຊະນິດ) ມີພຶດຕິກໍາເປັນແກ໊ສຈິງ. ແກ໊ສທີື່ມີຢູ່ຈິງຕາມທໍາມະຊາດກໍມຫີ າກຫາຍຊະນິດ, ແກ໊ສບາງ
ຊະນິດກໍມປີ ະໂຫຍດຕ່ືໍສງິ່ື ມີຊີວດິ ເຊ່ືັນ: ແກສ໊ ອອກຊີເຈນເປັນແກ໊ສທເ່ືີ ຮົາໃຊ້ຫາຍໃຈ, ສວ່ ນແກ໊ສຄາບອນໄດອອກ
ໄຊ (CO2) ເປັນແກ໊ສທ່ືີຕື້ົນໄມ້ນໍາໄປໃຊ້ໃນຂະບວນການສັງເຄາະແສງ, ແກ໊ສໄນໂຕເຈນເຊ່ືິງເປັນແກ໊ສທື່ີມີເປເີ ຊັນ
ຫາຍທືສີ່ ຸດທ່ມືີ ໃີ ນທໍາຊາດ ເປັນຕ້ົືນ. ແກສ໊ ບາງຊະນິດກເໍ ປນັ ຜິດຕມ່ືໍ ະນດຸ ເຊື່ັນ: CO2 ຖ້າສດູ ດມົ ເຂ້ືາົ ໄປຫາຍໆອາດ
ຈະເຮັດໃຫ້ເສຍຊີວິດໄດ້. ແກ໊ສເຫືົ່ານືີ້ລ້ວນແຕ່ມີເອກະລັກສະເພາະຕົວທັງຄຸນລັກສະນະທາງກາຍຍະພາບ ແລະ
ທາງເຄມ.ີ
ເນ່ືອງຈາກແກ໊ສມະຂະໜາດນ້ອຍຫາຍ ເຮົາບໍື່ສາມາດສັງເກດພຶດຕິກໍາຂອງແກ໊ສແຕ່ລະໂມເລກູລ ຫ ແຕ່
ລະອາຕອມໄດ້ ຈ່ຶືງສຶກສາແກ໊ສເປັນລ້ານໆອາຕອມພ້ອມໆກັນ ໂດຍການໃຊ້ຂ້ໍືມູນຢ່າງຈາກຫາຍແບບຈໍານວນ
ຫວງຫາຍ. ດັື່ງນັື້ນ, ຈຶື່ງເກີດມີທິດສະດີຕ່າງໆຢ່າງຫວງຫາຍ ເພື່ອມາທໍານາຍພຶດຕະກໍາໂດຍລວມຂອງແກ໊ສ
ປະລິມານຫາຍ ໂດຍພິຈາລະນາຈາກໂມເລກູລແກ໊ສເປັນສ່ວນນອ້ ຍໆໄປ ແລ້ວກໍໃຊ້ຄວາມຮູທ້ າງຄະນິດສາດ ແລະ
ທາງສະຖຕິ ເິ ຂ້!ົື ມາຄິດໄລຄ່ ໍານວນ ແລະ ທາໍ ນາຍພຶດຕກິ ໍາຂອງແກ໊ສທື່ີເກດີ ຂ້ຶືນທງັ ໝດົ ໄດ້.

3.2 ພາວະແຫວ

ພາວະແຫວຂອງທາດຕ່າງໆ ເປັນພາວະລະຫວ່າງກາງຂອງພາວະແກ໊ສ ແລະ ພາວະແຂງ. ດືັ່ງນ້ັືນ, ຄວາມ
ແຮງສໍາພັນລະຫວ່າງໂມເລກູລໃນພາວະແຫວໃຫຍ່ກວ່າພາວະແກ໊ສ ແລະ ນ້ອຍກວ່າພາວະແຂງ ແຕ່ກໍໃຫຍ່ພໍ
ສົມຄວນ ມັນສາມາດດຶງໃຫ້ບັນດາໂມເລກູລຢູ່ໃກ້ກັນ ແລະ ເຄື່ອນທືີ່ສ່ືັນໄກວອ້ອມທືີ່ຕ້ືັງດຸ່ນດ່ຍງບໍື່ຄົງທື່ີ ແຕ່ບືໍ່
ສາມາດລດຸ ອອກຈາກກ້ອນທາດແຫວໄດ້. ດືັ່ງນ້ືັນ, ທາດແຫວຈ່ືຶງມີຮບູ ຮ່າງບໍແື່ ນນ່ ອນ (ປຽ່ ນແປງຕາມຮູບຮ່າງຂອງ
ພາຊະນະບັນຈຸ).

ທາດແຫວ (Liquid) ມກີ ານຈດັ ລຽງຕົວຂອງອະນຸພາກທ່ີືບໍ່ເື ປັນລະບຽ ແລະ ມີຊ່ອງຫວ່າງລະຫວາ່ ງອະນຸ
ພາກ ເຮັດໃຫ້ອະນຸພາກຂອງທາດແຫວມີອິດສະຫະໃນການເຄື່ອນທື່ີໄດ້ດີກວ່າທາດແຂງ ແຕ່ຈະບ່ໍືແຍກຈາກກັນຄ
ກັບແກສ໊ ເຊນື່ັ ນາືໍ້ , ນມົ ສດົ , ເຫືາ້ົ ເປັນຕືົ້ນ.

ຮບູ 1.10 ໂຄງສ້າງໂມເລກລູ ນໍື້າໃນພາວະແຫວ 7
MALAITHONG PHOMSOUPHA

ຄຸນລັກສະນະທື່ວົ ໄປຂອງທາດແຫວມີດ່ງັື ນ:້ີື
- ທາດແຫວມີອະນພຸ າກຢູໃ່ ກ້ກນັ , ມພີ ະລງັ ງານເດີນເຄອ່ື ນ ແລະ ເຄືອ່ ນທີື່ຢາ່ ງຊາ້ ຕະຫອດເວລາ.
- ມີຮູບຮາ່ ງບໍືແ່ ນ່ນອນ ປ່ຽນແປງຕາມຮບູ ຮາ່ ງຂອງພາຊະນະບັນຈ.ຸ
- ມີບລໍ ິມາດຄົງທບືີ່ ່ືໍວ່າຈະຢູ່ໃນພາຊະນະຮບູ ຮາ່ ງແບບໃດກໍຕາມ, ບໍື່ສາມາດບບີ ອັດໄດ້ ແຕຈ່ ະຂະໜາດຕົວ
ຫ ຫົດຕົວພຽງເລັກນ້ອຍເມື່ອອຸນຫະພູມປ່ຽນແປງ ແລະ ຄວາມແຮງຖ່ວງໜັກກໍເຮັດໃຫ້ທາດແຫວໄຫຈາກສູງຫາ
ຕາໍ່ື ສະເໝີ.
- ມີຄວາມໜາແໜນ້ ລຸດລງົ ເມອ່ື ຢທຽບໃສພ່ າວະແຂງ.
- ອະນຸພາກ ຫ ໂມເລກູລທາດແຫວມີການແຜ່ກະຈາຍຢ່າງຊ້າໆເນື່ອງຈາກໂມເລລູລມີການເຄື່ອນທື່ີ.
ເມ່ືອນໍາເອົາທາດແຫວສອງຊະນິດທືີ່ບືໍ່ເກີດປະຕິກິລິຍາກັນມາປະສົມກັນ ອະນຸພາກຂອງທາດແຫວຈະແພ່ກະຈາຍ
ປນົ ເປກາຍເປນັ ເນອ້ື ດຽວກັນ.
- ທາດແຫວມີການລະເຫີຍອາຍ ແລະ ມຄີ າ່ ຄວາມດັນໃນພາວະອາຍສະເພາະຕົວ.

ຮບູ 1.11 ທາດແຫວມຄີ ວາມໜຽວ ແລະ ມຮີ ບູ ຮ່າງຂືຶ້ນກບັ ພາຊະນະບັນຈຸ

3.3 ພາວະແຂງ
ໂມເລກູລຂອງທາດຕ່າງໆຢູ່ໃນພາວະແຂງ ຫ ໂມເລກູລຂອງທາດແຂງຢູ່ໃກ້ກັນທີ່ືສຸດ ແລະ ສັບຊ້ອນຢ່າງ

ເປນັ ລະບຽບເຊງືິ່ ປະກອບເປນັ ໜ່າງມະນີດ່ງືັ ຮບູ 1.12.

ໜ່າງມະນີຂອງເກອ (Nacl) ໜ່າງມະນຂີ ອງເພັດ ໜ່າງມະນີຂອງເຫັກອອກໄຊ (FeO)

ຮູບ 1.12 ໜາ່ ງມະນຂີ ອງທາດແຂງ

ເນອ່ື ງຈາກໂມເລກູລຂອງທາດແຂງຢູ່ໃກ້ກນັ ທສ່ີື ຸດ. ດັ່ງື ນັນື້ , ຄວາມແຮງກະທບົ ເຊືິງ່ ກັນ ແລະ ກັນລະຫວ່າງ

ໂມເລກູລໃຫຍສ່ າມາດບງັ ຄັບໃຫ້ແຕ່ລະໂມເລກລູ ຢູ່ໃນທີືຕ່ ້ືັງແນນ່ ອນໜື່ຶງ ແລະ ການເຄື່ອນທ່ືີຂອງແຕ່ລະໂມເລກູລ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 8

ພຽງແຕ່ສື່ັນໄກວອ້ອມທີ່ືຕືັ້ງດຸ່ນດ່ຽງທືີ່ບື່ໍປ່ຽນແປງໜ່ຶືງ. ທ່ີືຕັ້ືງດຸ່ນດ່ຽງທີື່ບືໍ່ປ່ຍນແປງດືັ່ງກ່າວກໍຄ ຂອດໃນໜ່າງມະນີ
ຂອງທາດແຂງ (ໜວ່ ຍມນົ ນອ້ ຍໃນຮບູ 1.12).

ຄນຸ ລກັ ສະນະຂອງທາດແຂງມດີ ງ່ືັ ນື້ີ:
- ບລໍ ມິ າດຄົງທ່ືີ ບ່ຂໍື ຶືນ້ ກບັ ຮບູ ຮາ່ ງຂອງພາຊະນະບນັ ຈ.ຸ
- ມີຮບູ ຮ່າງຄງົ ທ່ີື ບື່ປໍ ່ຽນແປງຕາມຮບູ ຮາ່ ງພາຊະນະບນັ ຈ.ຸ
- ອະນຸພາກຢ່ໃູ ກ້ຊິດກັນຢາ່ ງເປນັ ລະບຽບ.
- ມກີ ານລະເຫດີ ໄດ.້
- ການປ່ຽນແປງພາວະຂອງທາດແຂງມີຄ: ການຫອມແຫວ(Melting) ຄປ່ຽນຈາກພາວະແຂງເປັນພາວະ
ແຫວ ແລະ ການລະເຫີດ (Sublimation) ຄປ່ຽນຈາກພາວະແຂງເປັນພາວະອາຍ ຖດຍບ່ືໍຕ້ອງປ່ຽນເປັນທາດ
ແຫວກ່ອນ ຕົວຢ່າງເຊັ່ືນ: ຢາດັບກື່ິນຫ້ອງນື້ໍາ (Naphthalene), ຢາມ໋ອງ ຫ ກາລະບູນ, ໄອໂອດິນ, ນໍ້ືາແຂງແຫ້ງ
(CO2(S)) ເປັນຕນືົ້ .
ສະຫຼຸບ: ໂມເລກລູ ຂອງທາດໃນພາວະຕາ່ ງໆ.
- ທາດອາຍ (ແກ໊ສ) ເປັນທາດທີ່ືມີໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງໂມເລກູລຫາຍທ່ືີສຸດ ແຕ່ລະໂມເລກູລມີການ
ເຄ່ອື ນທແີ່ື ບບບມໍ່ື ີທິດທາງເຮດັ ໃຫ້ບໍລມິ າດຂອງທາດອາຍປ່ຽນແປງໄປຕາມບໍລມິ າດຂອງພາຊະນະທືີບ່ ນັ ຈ.ຸ
- ທາດແຫວມີໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງໂມເລກູລບື່ໍຄົງທີ່ືເນ່ືອງຈາກໂມເລກູລຂອງທາດແຫວມີການເຄື່ອນທື່ີ
ຕະຫອດເວລາ (ຄຸນລັກສະນະດືັ່ງກ່າວນ້ືີເຮັດໃຫ້ຮູບຮ່າງຂອງທາດແຫວປຽ່ ນແປງໄປຕາມຮູບຮ່າງພາຊະນະບັນຈຸ).
ສາໍ ລັບໄລຍະຫ່າງລະຫວາ່ ງໂມເລກູລຂອງທາດແຫວໂດຍສ່ວນໃຫຍແ່ ລ້ວຈະມຄີ ່າໃຫຍກ່ ວາ່ ໄລຍະຫ່າງລະຫວາ່ ງໂມ
ເລກູລຂອງທາດແຂງ.
- ທາດແຂງໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງອະນພຸ າກນ້ອຍທສີື່ ຸດເຮັດໃຫ້ມຄີ ວາມໜາແໜ້ນສູງ, ແຮງດຶງດດູ ລະຫວາ່ ງ
ອະນຸພາກໃຫຍເ່ ຮັດໃຫທ້ າດແຂງປ່ຽນຮບູ ຮ່າງໄດ້ຍາກ.

ຮບູ 2.13 ໂຄງສາ້ ງໂມເລກູລ ແລະ ລກັ ສະນະຂອງນາ້ໍື ໃນພາວະຕ່າງໆ 9
MALAITHONG PHOMSOUPHA

ບດົ ເຝກິ ຫດັ 1

1. ຈ່ງົື ອະທບິ າຍເນື້ອໃນຂອງທິດສະດເີ ດີນເຄອ່ື ນໂມເລກູລເວື້ົາເຖງິ ຫຍັງ?

2. ຈ່ງືົ ອະທບິ າຍຄວາມດນັ , ອຸນຫະພູມ ແລະ ບໍລມິ າດຂອງທາດອາຍໃນຮເງ່ອື ນໄຂມາດຕະຖານ?

3. ຈ່ົືງບອກການປະກອບສ້າງດ້ວຍໂມເລກູລຂອງທາດຕ່າງໆຢູ່ໃນພາວະແກ໊ສ, ພາວະແຫວ ແລະ ພາວະ

ແຂງ?

4. ແກ໊ສອຸດົມຄະຕແິ ມນ່ ແກສ໊ ຄແນວໃດ? ແຕກຕ່າງຈາກແກສ໊ ຈິງແນວໃດ?

5. ຄຸນລັກສະນະຂອງທາດໃນພາວະຕາ່ ງໆ ແຕກຕ່າງກນັ ຄແນວໃດ?
6. ຍ້ອນຫຍັງຮູບຮ່າງລັກສະນະຂອງທາດແຫວຈືງ່ຶ ຂ້ຶນື ກັບຮູບຮາ່ ງຂອງພາຊະນະບັນຈຸ? ແຕ່ເປັນຫຍັງເກອ

ທີື່ເປນັ ທາດແຂງແຕ່ເມ່ືອຖອກໃສ່ຂວດ ຮູບຮ່າງຂອງມນັ ກຄໍ ກັບຂວດນນັ້ື ?

7. ຈື່ົງຊອກຫາມວນສານຕ່ໍືໂມເລກູລຂອງແກ໊ສອອກຊີເຈນ ແລະ ໄນໂຕເຈນ ຮູ້ວ່າ ມວນສານໂມເລກູລ

ຂອງອອກຊີເຈນ ແລະ ໄນໂຕເນຈ ເທ່ືາົ ກບັ M = 32g / mol ແລະ M = 28g / mol ຕາມລໍາດບັ .

8. ຈົງ່ື ປຽບທຽບອດັ ຕາສວ່ ນມວນສານໂມເລກູລຂອງ O2 ແລະ O3 ຮູ້ວ່າ ມວນສານໂມເລກລູ ຂອງອອກຊີ

ເຈນ ແລະ ໂອໂຊນ ເທືົາ່ ກບັ M = 32g / mol ແລະ M = 48g / mol ຕາມລາໍ ດບັ ?

9. ຈາກຮູບ 2.14 ການຈດັ ລຽງອະນຸພາກ ແລະ ການເຄືອ່ ນທີ່ຂື ອງອະນພຸ າກຂອງທາດໃນພາວະໃດ?

ກ. ພາວະແຂງ ຂ. ພາວະແຫວ ຄ. ພາວະແກ໊ສ ງ. ພາສມາ

ຮບູ 2.14
10. ຈາກຮູບ 2.15 ການຈັດລຽງອະນຸພາກ ແລະ ການເຄ່ືອນທ່ືີຂອງອະນຸພາກຂອງທາດໃນພາວະໃດ?

ກ. ພາວະແຂງ ຂ. ພາວະແຫວ ຄ. ພາວະແກ໊ສ ງ. ພາສມາ

ຮບູ 2.15
11. ຈາກຮູບ 2.16 ການຈັດລຽງອະນຸພາກ ແລະ ການເຄ່ອື ນທ່ຂືີ ອງອະນຸພາກຂອງທາດໃນພາວະໃດ?

ກ. ພາວະແຂງ ຂ. ພາວະແຫວ ຄ. ພາວະແກສ໊ ງ. ພາສມາ

ຮູບ 2.16 10
MALAITHONG PHOMSOUPHA

12. “ທາດຊະນິດໜ່ຶືງມີຮູບຮ່າງບໍ່ືຄົງທ່ືີ ປ່ຽນແປງໄປຕາມພາຊະນະບັນຈຸ” ເປັນຄຸນລັກສະນະຂອງທາດ

ໃນພາວະໃດ?

ກ. ພາວະແຂງ ຂ. ພາວະແຫວ ຄ. ພາວະແກ໊ສ ງ. ພາວະແຫວ ແລະ

ແກ໊ສ

13. ຂືໃ້ໍ ດຕືໍ່ໄປນື້ຖີ ກຕ້ອງ?

ຕວົ ເລອກ ທາດ ພາວະ ຮບູ ຮາ່ ງ ບໍລມິ າດ

ກ ແປງ້ ຝຸ່ນ ທາດແຫວ ຄງົ ທື່ີ ຄງົ ທີື່

ຂ ນືໍາ້ ຕານຊາຍ ທາດແຂງ ຄົງທີ່ື ຄງົ ທີ່ື

ຄ ເຫາື້ົ ທາດແຫວ ຄົງທ່ືີ ບືຄ່ໍ ງົ ທີື່

ງ ອາກາດ ແກ໊ສ ບ່ໍຄື ງົ ທືີ່ ຄງົ ທ່ືີ

14. ຄວາມເແຮງສາໍ ພັນໂມເລກູລຂອງທາດເກດີ ຈາກຄວາມແຮງປະເພດໃດຕໄໍື່ ປນ້:ືີ

ກ. ຄວາມແຮງດຶງດູດມວນສານໂມເລກລູ ຂ. ຄວາມແຮງໄຟຟາ້ ບນັ ຈໂຸ ມເລກູລທື່ແີ ຕກຕົວເປນັ ໄອອນ

ຄ. ຄວາມແຮງນິວເຄຍຂອງແຕລ່ ະໂມເລກລູ ງ. ຄວາມແຮງແມ່ເຫັກຂອງແຕລ່ ະໂມເລກູລ

15. ເມ່ືອທາດປ່ຽນພາວະຈາກແຫວເປັນແຂງ ມັນຈະຄາຍຄວາມຮ້ອນອອກມາ ພະລັງງານເດີນເຄື່ອນໂມ

ເລເລກຸນຈະປ່ຽນແປງແນວໃດ?

ກ. ເພີ່ືມຂຶ້ນື ຂ. ຫລຸດລົງ ຄ. ເທາ່ືົ ເດີມ ງ. ເປັນໄປໄດ້ທັງ 3 ຂໍ້ື

16. ຈາກແບບຈາໍ ລອງຂອງແກ໊ສ ແກ໊ສຖກບີບອດັ ໃຫມ້ ບີ ໍລິມາດນ້ອຍລງົ ກວາ່ ເດມີ ໄດ້ຫາຍເພາະ

ກ. ໂມເລກລູ ຂອງແກ໊ສມີຂະໜາດນ້ອຍຫາຍ ຂ. ໂມເລກລູ ຂອງແກ໊ສຢູ່ຫາ່ ງກນັ ຫາຍ

ຄ. ໂມເລກູລຂອງແກ໊ສເຄອ່ື ນທ່ືີແບບບຣາວນຽນ ງ. ໂມເລກູລຂອງແກສ໊ ຕໍາແລ້ວເສຍພະລັງງານ

17. ແກ໊ສອຸດົມຄະຕິບັນຈຸໃນພາຊະນະປິດເມ່ືອລຸດບໍລິມາດໃຫ້ເຫອເຄື່ິງໜ່ືຶງ ແຕ່ເພ່ືີມອຸນຫະພູມເປັນ 2

ເທົື່າ. ພະລັງງານຂອງແກ໊ສມຄີ ່າເປນັ ເທາື່ົ ໃດ?

ກ. ເທືາ່ົ ເດມີ ຂ. ເພ່ືີມຂ້ຶືນເປັນ 2 ເທື່ົາ ຄ. ເພ່ີືມຂ້ືຶນເປນັ 4 ເທົື່າ ງ. ເພືມີ່ ຂຶ້ນື ເປັນ 8 ເທາ່ືົ

18. ອນຸ ຫະພູມຂອງແກສ໊ ອດຸ ົມຄະຕິຂ້ືຶນຢກູ່ ບັ ຂໍືໃ້ ດຕ່ໍໄື ປນ້ີື

ກ. ຄວາມຮອ້ ນທ່ືໃີ ຫ້ກັບແກສ໊ ຂ. ການປຽ່ ນພາວະຂອງແກສ໊

ຄ. ຄວາມດນັ ແລະ ບລໍ ມິ າດຂອງແກສ໊ ງ. ພະລັງງານເດນີ ເຄືອ່ ນສະເລຍ່ ໂມເລກລູ ແກ໊ສ

19. ຂື້ໃໍ ດທ່ີືໂມເລກູລຂອງແກສ໊ ບ່ເືໍ ປນັ ໄປຕາມແບບຈາໍ ລອງຂອງແກ໊ສອຸດົມຄະຕ?ິ

ກ. ມີທິດການເຄ່ືອນທີບື່ ໍ່ືແນ່ນອນ ຂ. ມກີ ານຕາໍ ກັນແບບບືຫໍ່ ົດຢດສມົ ບນູ

ຄ. ເປນັ ອະນຸພາກທ່ີມື ີຂະໜາດນ້ອຍ ງ. ບື່ໍມີແຮງດຶງດູດ ຫ ແຮງຍູ້ລະຫວ່າງໂມເລກລູ

20. “ທາດຊະນິດໜງ່ືຶ ມແີ ຮງຍດຶ ໜ່ຽວລະຫວ່າງອະນພຸ າກໜ້ອຍຫາຍ ແລະ ມີຊອ່ ງວາ່ ງລະຫວ່າງອະນພຸ າກ

ຫາຍທື່ສີ ຸດ” ເປັນຄຸນລກັ ສະນະຂອງທາດໃນພາວະໃດ?

ກ. ອະນຸພາກ ຂ. ທາດແຂງ ຄ. ທາດແຫວ ງ. ແກ໊ສ

21. “ທາດຊະນິດໜື່ຶງມີແຮງຍຶດໜ່ຽວລະຫວ່າງອະນຸພາກຢູ່ໃກ້ກັນ ແລະ ສັື່ນໄກວຢູ່ກັບທື່ີ” ເປັນຄຸນ

ລັກສະນະຂອງທາດໃນພາວະໃດ?

ກ. ອະນພຸ າກ ຂ. ທາດແຂງ ຄ. ທາດແຫວ ງ. ແກສ໊

22. ຂື້ໍໃດສະແດງເຖິງຄຸນລກັ ສະນະຂອງທາດໄດຖ້ ກຕ້ອງ?

MALAITHONG PHOMSOUPHA 11

ກ. ອາກາດຈະປ່ຽນແປງຮູບ ເມື່ອຖກປ່ອຍອອກຈາກປູມເປ້າົື .

ຂ. ບໍລິມາດຂອງນື້າໍ ຈະປ່ຽນແປງເມ່ືອເທຈາກຈອກແກວ້ ໃສ່ກະຕກິ ນ້ໍາື .

ຄ. ຈອກແກວ້ ຈະປ່ຽນແປງຮບູ ຮ່າງ ເມ່ືອໃສນ່ າໍ້ື ລົງໄປ.

ງ. ກອ້ ນຫີນຈະມຮີ ບູ ຮາ່ ງປ່ຽນໄປ ເມອື່ ຍກົ ອອກຈາກພືນ້ ໃສ່ແກດັ ໄມ້.

23. ຂໍໃື້ ດຕໄື່ໍ ປນີ້ືຖກຕ້ອງ?

ກ. ອະນຸພາກຂອງທາດທກຸ ພາວະຈະເຄອ່ື ນທື່ີໄດ້ຢ່າງອິດສະຫະຕະຫອດ.

ຂ. ແຮງຍຶດໜ່ຽວລະຫວ່າງອະນພຸ າກຂອງແກສ໊ ນອ້ ຍຫາຍ ເຮັດໃຫ້ແກສ໊ ຟງຸ້ ກະຈາຍໄດຢ້ າ່ ງອິດສະຫະ.

ຄ. ທາດແຫວ ແລະ ແກສ໊ ສາມາດປ່ຽນແປງຮບູ ຮ່າງໄດ້ຕາມພາຊະນະທບ່ີື ນັ ຈຸ ແລະ ມີບລໍ ິມາດບໍື່ຄງົ ທີ.ື່

ງ. ທາດຊະນດິ ໜ່ືຶງໃນພາວະແຂງ ແລະ ແຫວທີບ່ື ໍລິມາດເທາື່ົ ກນັ ຈະມຈີ ໍານວນອະນພຸ າກເທືາ່ົ ກັນ.

24. ຖ້າເຮົາເທນ້ໍືາແດງບໍລິມາດ 50 ຊັງຕີແມັດກ້ອນລົງໃນຈອກບິກເກີ ຜົນການທົດລອງທື່ີເກີດຂື້ຶນເປັນ

ແນວໃດ?

ກ. ບລໍ ມິ າດຂອງນາືໍ້ ແດງເພ່ມີື ຂນ້ຶື . ຂ. ບໍລມິ າດນ້ໍືາແດງຫຼຸດລງົ

ຄ. ບລໍ ມິ າດຂອງນາ້ືໍ ແດງບື່ປໍ ຽ່ ນແປງ ງ. ບໍລິມາດນືາ້ໍ ແດງເພມ່ືີ ຂນ້ຶື ຫ ຫຼຸດລງົ ກໄໍ ດ.້

MALAITHONG PHOMSOUPHA 12

ບດົ ທີ 2

ອນຸ ຫະພມູ ແລະ ຄວາມຮອ້ ນ

1. ອນຸ ຫະພມູ (Temperature)

1.2 ຄວາມໝາຍຂອງອນຸ ຫະພມູ
ຄວາມຮ້ອນ ແລະ ຄວາມເຢັນໃຊ້ຄວາມຮູ້ສຶກ ຫ ການສໍາພັດບອກໄດ້ຍາກ ຕົວຢ່າງເຊ່ັືນ: ນ້ືໍາຮ້ອນຈອກ

ໜ່ຶືງກັບນໍ້ືາເຢັນເປັນຈອກໜ່ືຶງ ຕື້ັງປະໄວ້ໄລຍະເວລາໜ່ືຶງ ເຈ້ືົາຈະບອກວ່າ ນໍື້າຮ້ອນເຢັນລົງ ແລະ ນໍື້າເຢັນຮ້ອນຂຶື້ນ

ເຊືິ່ງອັນທ່ືີຈິງແລ້ວ ນ້ືໍາຮ້ອນກໍຍັງຮ້ອນຢູ່ ແລະ ນ້ໍືາເຢັນກໍຍັງເຢັນຢູ່ພຽງແຕ່ປ່ຽນແປງເລັກນ້ອຍເທົ່ືານ້ືັນ. ເຊື່ັນດຽວ
ກັບຖ້າເຮົາຖາມຕ່າງໆປະເທດ 2 ຄົນ ຜູ້ທ່ືີຢູ່ເຂດໜາວເຊ່ືັນທະວິບຢູໂຣບ ແລະ ອີກຜູ້ໜຶື່ງມາຈາກເຂດຮ້ອນເຊັື່ນ
ທະວິບອາຟຣິກກາໃຕ້ ດ້ວຍຄໍາຖາມດຽດກັນວ່າ: “ຢູ່ເມອງລາວອາກາດຮ້ອນ ຫ ໜາວ?” ເຮົາກໍຈະໄດ້ຄໍາຕອບທີື່

ຕ່າງກັນ ຜູ້ທີ່ືມາແຕ່ເຂດໜາວກໍຕອບວ່າຢູ່ເມອງລາວຮ້ອນຫາຍ ແຕ່ຜູ້ທື່ີຢູ່ເຂດຮ້ອນກໍຈະຕອບວ່າເມອງລາວໜາວ

ຫາຍປະມານນ້ືັນ . ດືັ່ງນ້ັືນ, ຖ້າຈະໃຫ້ບອກໄດ້ເຖິງປະລິມານຄວາມຮ້ອນ ແລະ ຄວາມເຢັນຈະຕ້ອງມີການ

ວັດແທກໃຫມ້ ີຄວາມຖກຕອ້ ງແມ່ນຢໍາ ປະລມິ ານນີ້ືເອ້ືນີ ວາ່ : ອນຸ ຫະພມູ .

ເນື່ອງຈາກວ່າ ວັດຖຸປະກອບດ້ວຍບນັ ດາໂມເລກູລ ເຄ່ືອນທ່ຢືີ ູ່ຕະຫອດເວລາ. ດື່ັງນັື້ນ, ບັນດາໂມເລກູລທື່ີ

ປະກອບເປັນວັດຖຸຈ່ືຶງມີພະລັງງານເດີນເຄ່ືອນ. ເມ່ືອວັດຖຸໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ ບັນດາໂມເລກູລເຄ່ືອນທີື່ໄວຂື້ຶນ

ແລ້ວມີຜົນເຮັດໃຫ້ພະລັງງານເດີນເຄ່ືອນສະເລ່ຍຂອງບັນດາໂມເລກູລເພີື່ມຂ້ືຶນ; ເມ່ືອວັດຖຸສູນເສຍຄວາມຮ້ອນ

(ວັດຖຸເຢັນລົງ) ພະລັງງານເດີນເຄ່ືອນສະເລ່ຍຈະລຸດລົງ. ປະລິມານທືີ່ ຊີື້ບອກລະດັບຄວາມຮ້ອນ ຫ ລະດັບ

ພະລັງງານເດີນເຄື່ອນສະເລ່ຍຂອງບັນດາໂມເລກລູ ທປ່ີື ະກອບເປນັ ວດັ ຖຸ ເອ້ືີນວ່າ ອຸນຫະພມູ .

ອຸນຫະພູມແມ່ນອາການທ່ືີບົື່ງບອກເຖິງປະລິມານຄວາມຮ້ອນ, ອຸນຫະພູມເປັນເຄື່ອງຊື້ີທິດທາງການໄຫ

ຂອງພະລັງງານພາຍໃນວດັ ຖເຸ ມ່ືອສອງວັດຖຸມາແປະກັນ; ພະລັງງານພາຍໃນຈະໄຫຈາກບ່ອນທ່ືມີ ີອນຸ ຫະພູມສູງໄປ

ຫາບ່ອນທີ່ມື ີອນຸ ຫະພມູ ຕໍື່າກວາ່ ໂດຍບ່ຄືໍ າໍ ນຶງເຖງິ ປະລິມານພະລັງງານພາຍໃນທັງໝດົ ຂອງແຕລ່ ະວັດຖແຸ ຕ່ລະອນັ .

ການພວົ ພັນລະຫວ່າງພະລງັ ງານເດນີ ເຄ່ືອນສະເລຍ່ ຂອງໂມເລກລູ ແລະ ອຸນຫະພມູ ເປນັ ໄປຕາມສດູ ດງັື່ ນ:ືີ້

Ek = 3 K BT
2

Ek ແມນ່ ພະລງັ ງານເດນີ ເຄອື່ ນສະເລ່ຍຂອງໂມເລກລູ (J)
KB ແມນ່ ສໍາປະສິດໂບສມານ (Boltzmann constant) ເຊງ່ິື ມີຄາ່ ເທືາ່ົ ກັບ1.3810−23 J K
T ອນຸ ຫະພມູ ສໍາບນູ (ອນຸ ຫະພູມແກນວນິ )

1.2 ຫວົ ໜວ່ ຍວດັ ແທກອນຸ ຫະພມູ ແລະ ການພວົ ພນັ ລະຫວາ່ ງ ຫວົ ໜວ່ ຍວດັ ແທກອນຸ ຫະພມູ

ໃນການວັດແທກອຸນຫະພູມເພື່ິນໃຊ້ຫາຍຫົວໜ່ວຍເຊ່ືັນ: ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ (Degree Celsius) ສັນຍາ
ລັກ ດ້ວ ຍ C , ແກ ນ ວິນ (Degree Kelvin) ສັນຍະລັກ ດ້ ວຍ K, ຟ າເຣັນຮາຍ (Degree Fahrenheit)
ສັນຍະລັກດ້ວຍ F ແລະ ໂຣເມີ (Degree Romer) ສັນຍາລັກດ້ວຍ R ໃນນ້ັືນອົງສາທື່ີນິຍົມໃຊ້ທື່ົວໄປແມ່ນ
ອົງສາເຊລ ຊຽດສ໌. ສາໍ ລັບເຄລວິນເປນັ ຫວົ ໜ່ວຍວດັ ແທກອນຸ ຫະພມູ ທີນ່ື ັກຟີຊິກໃຊ້ໃນດ້ານຟຊີ ກິ .

MALAITHONG PHOMSOUPHA 13

ເພືິ່ນເອ້ີືນເຄ່ືອງມທື່ີໃຊ້ວັດແທກອຸນຫະພູມວ່າ ເທີໂມມີເຕີ (Thermometer) ທາດບາເປັນທາດທີື່ນໍາ
ຄວາມຮ້ອນໄດ້ດີ, ມີການປ່ຽນແປງບໍລິມາດໄດ້ໄວກວ່າການທາດແຫວຊະນິດອ່ືນໆ, ຈຶື່ງເປັນການສະດວກຕໍ່ືການ
ທຽບລະດັບໃນເວລາອ່ານຄ່າ. ນອກຈາກນື້ັນ ນໍື້າບາຫອດຍັງຮັກສາສະພາບທີື່ເປັນທາດແຫວໄດ້ໃນຂອບເຂດການ
ປ່ຽນແປງອຸນຫະພູມກວ້າງ, ຫົວໜ່ວຍທື່ີໃຊ້ວັດແທກອຸນຫະພູມວັດແທກເປັນອົງສາເຊລຊຽດສ໌. ໃນລະບົບ SI
ໃຊ້ຫົວໜ່ວຍວັດແທກອຸນຫະພູມເປັນເຄລວິນ. ຫົວໜ່ວຍອງົ ສາເຊລຊຽດສ໌ເປັນຫົວໜ່ວຍທືີ່ໄດຈ້ າກການຖວ່າ ນືໍ້າ
ມີຈຸດປ່ຽນພາວະແຂງເປັນພາວະແຫວ ຫ ພາວະແຫວເປັນພາວະແຂງຢູ່ 0C ແລະ ມີຈຸດຟົດ 100C ໃນ
ເງື່ອນໄຂຄວາມ 1 ບັນຍາກາດ; ສ່ວນຫົວໜ່ວຍວັດແທກເຄລວິນໄດ້ຈາກການຖວ່າ ນື້ໍາມີຈຸດປ່ຽນພາວະແຂງເປັນ
ພາວະແຫວ ຫ ພາວະແຫວເປນັ ພາວະແຂງຢູ່ 273.15K ແລະ ມີຈຸດຟົດຢູ່ 273.15K ໃນເງ່ືອນໄຂຄວາມດັນ 1
ບນັ ຍາກາດ. ການແບງ່ ຂະໜາດ ຫ ມີການແບ່ງຂີດໝາຍໃນເທີໂມມີເຕີແຕລ່ ະຊະນິດ.

ການສ້າງເຄື່ອງວັດອຸນຫະພູມເພືິ່ນໄດ້ມີການກໍານົດ
ອຸນຫ ະພູ ມ ທ່ືີ ໃຊ້ ເປັ ນມ າດຕ ະຖ ານ ໃນກ ານ ແບ່ງຊ່ອ ງ
ລະຫວ່າງອງົ ສາ (ຊ່ອງສະເກລ) ດື່ັງນ:ີື້

- ຈຸ ດ ຟົ ດ ຄ ຈຸ ດ ຈຸ ດ ຟົ ດ ຂ ອ ງນໍື້ າບໍ ລິ ສຸ ດ ຢູ່ ທີ່ື
ຄວາມດນັ ຂອງ 1 ບັນຍາກາດ.

- ຈຸດກ້າມ ຄຈຸດທ່ີືນື້ໍາບໍລິສຸດກາຍເປັນນ້ືໍາແຂງທ່ືີ
ຄວາມດນັ 1 ບັນຍາກາດ.

ຮບູ 2.1 ເຄື່ອງວດັ ແທກອຸນຫະພູມແບບຕາ່ ງໆ
ໂດຍທວ່ືົ ໄປແລ້ວເຄ່ືອງວດັ ແທກອຸນຫະພູມມີຢູ່ 4 ຊະນິດຄ:
- ອງົ ສາເຊລຊຽດສແ໌ ບ່ງສະເກລໄວ້ 100 ຊອ່ ງມີຈຸດກ້າມຢູ່ 0C ແລະ ມຈີ ຸດຟົດຢູ່ 100C
- ຟາເຣນໄຮຕ໌ແບງ່ ສະເກລໄວ້ 180 ຊອ່ ງມີຈດຸ ກ້າມ 32F ແລະ ມີຈດຸ ຟດົ ຢູ່ 212F .
- ໂຣເມີແບງ່ ສະເກລໄວ້ 80 ຊ່ອງມຈີ ຸດກ້າມຢູ່ 0R ແລະ ມີຈຸດຟດົ ຢູ່ 80R .
- ເຄລວິນແບ່ງສະເກລໄວ້ 100 ຊອ່ ງມຈີ ຸກາ້ ມຢູ່ 273K ແລະ ມີຈຸດຟດົ ຢູ່ 373K .
ຮູບການປຽບທຽບເຄ່ືອງວດັ ແທກອນຸ ຫະພູມທັງ 4 ອົງສາມີຄດືັ່ງລມຸ່ ນ:້ືີ

ຮູບ 2.2 ມາດຕາສວ່ ນອຸນຫະພມູ ຕ່າງໆ 14
FP ຫ Freezing point ໝາຍເຖງິ ຈດຸ ກ້າມ
BP ຫ Boilling point ໝາຍເຖງິ ຈຸດຟດົ
ການປຽບທຽບອຸນຫະພູມທງັ 4 ຊະນິດໃສ່ກັນເຮົາມີຫັກການຄກງັື່ ລຸ່ມນ້ີື:

MALAITHONG PHOMSOUPHA

ກໍານດົ ໃຫ້ X ຄອນຸ ຫະພູມທືີ່ອ່ານໄດ້, F.P ຄຈຸດກາ້ ມ, B.P ຄຈຸດຟົດເຮາົ ໄດ້:
X − F..P = C − 0 = F − 32 = R − 0 = K − 273
B.P − F.P 100 − 0 212 − 32 80 − 0 373− 273

ດ່ັງື ນື້ັນ,
X − F.P = C = F − 32 = R = K − 273
B.P − F.P 100 180 80 100

ການວັດແທກກອຸນຫະພູມຈໍາເປັນຈະຕ້ອງມີມາດຕາສ່ວນທືີ່ໃຊ້ກໍານົດຄ່າຂອງອຸນຫະພູມມາດຕາສ່ວນທືີ່
ໃຊ້ໃນປັດຈບຸ ັນປະກອບດວ້ ຍມາດຕາສວ່ ນອນຸ ຫະພູມເຊລຊຽດສ໌ (Celsius scale) ເຊືງ່ິ ນໍາໃຊ້ທືວົ່ ໄປໃນຊີວດິ ປະ
ຈໍາວັນ, ສ່ວນໃນປະເທດສະຫະລັດອາເມລິກາມັກຈະໃຊ້ມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພູມຟາເຣັນໄຮຕ໌ (Fahrenheit
scale) ແລະມາດຕາສ່ວນສຸດທ້າຍທ່ືີມີຄວາມສໍາຄັນ ແລະ ໃຊ້ໃນງານວິທະຍາສາດກໍຄມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພູມສໍາ
ບູນຫ ເຄລວິນ(absolute or Kelvin scale) ເຊິືງ່ ວ່າລາຍລະອຽດຂອງທງັ ສາມມາດຕາສວ່ ນສະຫຼຸບໄດ້ດງືັ່ ນ:ືີ້

ກ. ມາດຕາສວ່ ນອນຸ ຫະພມູ ເຊລຊຽດສ໌ (Celsius scale)

ໃນປີ ຄ.ສ 1742 Anders Celsius ນັກດາຣາສາດຊາວສະວີເດນ ໄດ້ອອກແບບສະເກລເທີໂມມີເຕີ
ໃຫ້ອ່ານຄ່າໄດ້ງ່າຍຂື້ຶນ ໂດຍມີຈຸດກ້າມຂອງນື້ໍາ 0 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ແລະ ຈຸດຟົດຂອງນ້ືໍາ 100 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌.
ອງົ ສາເຊລຊຽດສສ໌ ນັ ຍາລັກດວ້ ຍ C ຫ t .

ຂ. ມາດຕາສວ່ ນອນຸ ຫະພມູ ຟາເຣນັ ໄຮຕ໌ (Fahrenheit scale)

ໃນປີ ຄ.ສ 1714 Gabrial Fahrenheit ນັກຟີຊິກຊາວເຢຍລະມັນໄດ້ປະດິດເທີໂມມີເຕີເຊື່ິງບັນຈຸທາດບາ
ໄວ້ໃນຫອດແກ້ວ ລາວພະຍາຍາມເຮັດໃຫ້ທາດບາລຸດອຸນຫະພູມຕືໍ່າສຸດ 0 ຟາເຣນຮາຍຕ໌ ໂດຍໃຊ້ນືໍ້າແຂງ ແລະ

ເກອປະສົມນ້ືໍາ ລາວພິຈາລະນາຈຸດກ້າມຂອງນໍ້ືາແຂງເທືົ່າກັບ 32 ຟາເຣນ
ຮາຍຕ໌ ແລະ ຈຸດຟດົ ຂອງນາ້ືໍ 212 ຟາເຣນຮາຍຕ໌ທີ່ືຄວາມດນັ 1 ບັນຍາກາດ.

ຮູບ 2.3 ທ່ານ Gabrial Fahrenheit
ໃນການນໍາໃຊ້ເຄື່ອງວັດແທກຈະຖກນໍາໄປປຽບທຽບກັບອຸນຫະພູມທືີ່ພາວະທັງສອງພ້ອມທັງກໍານົດຄ່າ

ອຸນຫະພູມນື້ັນໆໄວ້ທີື່ເຄື່ອງວັດແທກຈາກນ້ັືນຫາກເປັນເຄ່ືອງວັດແທກສໍາລັບມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພູມເຊລຊຽດສ໌
ຈະແບ່ງໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງອຸນຫະພູມ 0C ກັບ 100C ອອກເປັນ 100 ຫວ່າງ ເທື່ົາໆກັນ ແລະຫາກເປັນ
ມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພູມຟາເຣັນໄຮຕ໌ຈະແບ່ງໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງອຸນຫະພູມ 32F ກັບ 212F ອອກເປັນ 180
ຫວ່າງເທົ່ືາໆກັນດັື່ງຮູບຂ້າງເທິງ. ຈາກພື້ນຖານການກໍານົດມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພູມເຊລຊຽດສ໌ ແລະຟາເຣັນໄຮຕ໌
ເຫັນວ່າມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພູມທັງສອງມີການພົວພັນກັນຄຢູ່ອຸນຫະພູມ 0c ຈະເທື່ົາກັບອຸນຫະພູມ 32F
ແລະ 100 ຫວ່າງເຊລຊຽດສ໌ 100C ຈະເທົື່າກັບ 180 ຫວ່າງຟາເຣັນໄຮຕ໌ 180F . ດັ່ືງນື້ັນ, ອຸນຫະພູມເຊ
ລຊຽດສ໌ຈຶ່ືງສາມາດທຽບຫປ່ຽນເປັນອຸນຫະພູມຟາເຣັນໄຮຕ໌ໄດ້.ຕົວຢ່າງເຊ່ັືນນໍື້າຢູ່ອຸນຫະພູມ 60c ຈະຢູ່ຕໍາແໜ່ງ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 15

ເທງິ ເຄື່ອງວັດແທກຢູ່ສງູ ຈາກຈຸດກ້າມ 60 ຫວາ່ ງ, ແຕ່ເນ່ືອງຈາກ 100 ຫວ່າງເຊລຊຽດສ໌ເທາົື່ ກັບ 180 ຊ່ອງຟາເຣັນ

ໄຮຕ໌ 100C =180F ຫ ເວ້ົືາໄດ້ວ່າ 1 ຫວ່າງເຊລຊຽດສ໌ເທື່ົາກັບ 9 ຫວ່າງຟາເຣັນໄຮຕ໌ 1c = 180 F = 9 F .
5 100 5

ດື່ັງນ້ືັນ, 60 ຫວ່າງເຊລຊຽດສ໌ຈ່ືຶງເທົື່າກັບ 60 9 = 108 ຫວ່າງຟາເຣັນໄຮຕ໌ 60C = 60 9 F = 108F ໂດຍ
55

ເປັນ 108 ຫວ່າງຟາເຣັນໄຮຕ໌ທີ່ືຢູ່ເທິງຈຸດກ້າມ 32F . ດ່ັືງນັື້ນອຸນຫະພູມ 60c ຈ່ຶືງເທ່ືົາກັບ (32+108) F ຫ

140F ຈາກການພົວພັນກັນຂອງອຸນຫະພູມເຊລຊຽດສ໌ ແລະ ຟາເຣັນໄຮຕ໌ສາມາດຂຽນເປັນສົມຜົນໃນການປ່ຽນ

ອຸນຫະພູມໄດ້ດືັ່ງນ:້ືີ

F = 9 C + 32
5

F ຄອນຸ ຫະພູມຟາເຣນຮາຍຕ໌ (F)

C ຄອນຸ ຫະພມູ ອົງສາເຊ ( C ) ແຕ່ໂດຍສວ່ ນໃຫຍມ່ ັກສັນຍາລັກດວ້ ຍ t

ຄ. ມາດຕາສວ່ ນອນຸ ຫະພມູ ສາໍ ບນູ ຫ ເຄລວນິ (Absolute or Kelvin scale)

ໃນປີສະຕະວດັ ທີ 19 Lord Kelvin ນັກຟີຊິກຊາວອັງກິດຜູ້ຄົນ້ື ພບົ ການພວົ ພນັ ລະຫວ່າງຄວາມຮ້ອນ
ແລະ ອນຸ ຫະພູມ 0K = −273C .

ຮູບ 2.4 ທ່ານ Lord Kelvin ແລະ ເຄືອ່ ງວັດແທກອຸນຫະພູມເຄລວນິ
ສໍາລັບມາດຖານອຸນຫະພູມເຄລວິນ ຫອຸນຫະພູມສໍາບູນຈະໃຊ້ພາວະທີື່ທາດອາຍມີອຸນຫະພູມຕໍື່າທື່ີສຸດ
ເທົ່ືາທື່ີຈະເປັນໄປໄດ້ໃນທາງທິດສະດີ (ໂດຍທາດອາຍບ່ືໍປ່ຽນເປັນທາດແຫວ) ຢູ່ຕໍາແໜ່ງ 0 K ເທ່ືົາກັບ -273.15
c ໂດຍແຕ່ລະຫວ່າງຂອງມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພູມເຄລວິນຖກກໍານົດຕາມຫວ່າງຂອງມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພູມ
ເຊລຊຽດສ໌ ການພົວພັນລະຫວາ່ ງມາດຕາສ່ວນຂອງອຸນຫະພມູ ເຄລວນິ ແລະ ອນຸ ຫະພູມເຊລຊຽດຈ່ືຶງສາມາດຂຽນ
ເປນັ ສົມຜນົ ໄດ້ດ່ງັື ນ້ີ:ື T = C + 273
T ຄອຸນຫະພມູ ເຄລວນິ (K)
ສງ່ິື ທືີຄ່ ວນລະວງັ ໃນການອາ່ ນມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພມູ ເຄລວິນກໍຄຫົວໜ່ວຍຂອງອຸນຫະພມູ ຈະບໃ່ືໍ ຊເ້ ຄືອ່ ງ
ໝາຍອົງສາ ແຕ່ຈະໃຊ້ພຽງຕົວອັກສອນ K ແລະບໍື່ອ່ານວ່າອົງສາເຄລວິນ ແຕ່ໃຫ້ອ່ານວ່າ ເຄລວິນເທ່ືົານື້ັນຕົວຢ່າງ
ເຊັນື່ 500 K ອາ່ ນວາ່ 500 ເຄລວິນ.

ງ. ມາດຕາສວ່ ນອນຸ ຫະພມູ ໂຣເມີ (Romer scale)

MALAITHONG PHOMSOUPHA 16

ໂຣເມີແບ່ງສະເກລໄວ້ 80 ຊ່ອງມີຈຸດກ້າມຢູ່ 0R ແລະ ມີຈຸດຟົດຢູ່ 80R . ການປ່ຽນຫົວໜ່ວຍອົງສາ

ເຊລຊຽດສໃ໌ ຫເ້ ປນັ ໂຣເປນັ ໄປຕາມສົມຜນົ :

R= 4C
5

R ແມ່ນອນຸ ຫະພມູ ໂຣເມີ (R)

ຕວົ ຢາ່ ງ 2.1 ຈົງື່ ປ່ຽນອນຸ ຫະພມູ 100C ເປັນເຄລວນິ ?

ວທິ ແີ ກ:້ ຈາກແບບຕ້ງັື : T = t + 273

ແທນຄາ່ : T = 100+ 273T = 373K

ໝາຍຄວາມວ່າຖ້າອນຸ ຫະພູມຢູ່ຂີດທີ100C ອົງສາເຄລວນິ ຈະຢຂູ່ ດີ 373K

ຕົວຢ່າງ 2.2 ໃນຂະນະທື່ີອຸນຫະພູມຂື້ົວໂລກເໜອປາກົດເທີໂມມີເຕີທັງແບບເຊລຊຽດສ໌ ແລະ ແບບ

ຟາເຣນໄຮຕ໌ວດັ ອຸນຫະພູມຂອງອາກາດໄດເ້ ທືົາ່ ກນັ . ຈ່ງືົ ຊອກຫາອຸນຫະພູມຂອງອາກາດໃນຂະນະນ້ືັນ?

ວິທແີ ກ:້ ເມອື່ ເຮົາຮູ້: C = F = X = ?

ຈາກແບບຕັື້ງ: F = 32 + 9 C
5

ແທນຄ່າ: X = 32 + 9 X  X = −40
5

ດັືງ່ ນື້ນັ , ອຸນຫະພູມຂອງອາກາດເທາ່ືົ − 40C ຫ − 40F

ຕົວຢ່າງ 2.3 ເທີໂມມີເຕີເຄື່ອງໜ່ືຶງວັດແທກຈຸດກ້າມຂອງນືໍ້າໄດ້ -1 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ແລະ ຈຸດຟົດ

ຂອງນືໍ້າໄດ້ 103 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌. ຈື່ົງຊອກຫາວ່າ ໃນຂະນະທ່ີືມີອຸນຫະພູມ 50 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ເທີໂມມີເຕີນື້ີ

ຈະອ່ານຄ່າໄດ້ຈັກອງົ ສາ?

ວິທແີ ກ:້ ເມືອ່ ເຮົາຮູ້ F.P( X ) = −1C

B.P( X ) = 103C

C = 50C

X =?

ຈາກແບບຕ້ັືງ: X − F.P = C
B.P − F.P 100

ແທນຄ່າ: X +1 = C C = 50C
103+1 100

ດງ່ືັ ນນ້ືັ , ເທີໂມມເີ ຕນີ ຈື້ີ ະອ່ານຄ່າໄດ້ 51 ອງົ ສາເຊລຊຽດສ໌

ຕົວຢາ່ ງ 2.4 ໃນປະເທດສະຫະລດັ ອາເມລິກາທາ່ ນໝໍໄດ້ແຈງ້ ໃຫ້ຄົນໄຂ້ທ່ານໜຶ່ືງໃຫລ້ າວຮວູ້ ່າອນຸ ຫະ ພູມ

ຂອງລາວຢູ່ທ່ີື 104 ຟາເຣັນໄຮຕ໌ຖ້າຄົນໄຂ້ຄົນນ້ືີຢູ່ທ່ືີປະເທດລາວທ່ານໝໍຈະແຈ້ງອຸນຫະພູມຂອງລາວເປັນເທົ່ືາໃດ

ອງົ ສາເຊລຊຽດສ?໌

ວິທີແກ້: ຈາກເງ່ືອນໄຂຂອງຫົວບົດໃຫ້ຮູ້ວ່າອຸນຫະພູມຂອງຄົນໄຂ້ຢູ່ທີ 104 ຟາເຣັນໄຮຕ໌ສາມາດປ່ຽນເປັນ

ອນຸ ຫະພູມເຊລຊຽດສໄ໌ ດ້ຕາມສົມຜນົ ດືັ່ງລຸ່ມນ:ີື້

F = 9 C + 32  C = 5 F − 32)
59

MALAITHONG PHOMSOUPHA 17

C = 5 (104− 32)
9

C = 5 (104− 32)
9

C = 5 (72) C = 40C
9

ດງື່ັ ນນັື້ , ຖາ້ ຢູ່ລາວນາຍໝຈໍ ະແຈ້ງອນຸ ຫະພມູ ແມ່ນ 40 ອງົ ສາເຊລຊຽດສ໌
ຕວົ ຢາ່ ງ 2.5 ຈຸດຟດົ ປກົ ກະຕຂິ ອງໄນໂຕຣເຈນແຫວຢທູ່ ອືີ່ ນຸ ຫະພູມ −175.81C . ຈືົ່ງປຽ່ ນອນຸ ຫະພມູ
ຂອງຈດຸ ຟດົ ນໃີື້ ຫ້ຢໃູ່ ນມາດຕາສ່ວນອຸນຫະພູມເຄລວິນ.
ວທິ ີແກ້: ຈາກຈຸດຟົດຂອງໄນໂຕຣເຈນແຫວຢູ່ທີ່ື -175.81 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ສາມາດປ່ຽນເປັນມາດຕາສ່ວນ
ອຸນຫະພມູ ເຄລວນິ ໄດ້ຕາມສົມຜນົ :

T(K) = T(C)+ 273
T(K) = −195.81+ 273  T(K) = 77.19K

ດັ່ງື ນນືັ້ , ຈດຸ ຟົດຂອງໄນໂຕເຈນໃນຫົວໜ່ວຍແກນວນິ ແມນ່ 77.19 ແກນວິນ
F C K

ຈຸດກ້າມຂອງນາ້ືໍ ແຂງແຫງ້ ……. -109………………… -75………………… 195
ຈຸດຟດົ ຂອງໄນໂຕຣເຈນ……... -321………………… -196………………. 77
ສູນສໍາບນູ …………………. -460………………... -273…………….... 0
ຮູບ 2.5 ມາດຕາສວ່ ນອຸນຫະພມູ ເຊລຊຽດສ,໌ ຟາເຣນັ ໄຮຕ໌ ແລະ ແກນວິນທໃີື່ ຊ້ບອກຈຸດກາ້ ມຂອງນືາ້ໍ ແຂງແຫ້ງ

ແລະ ຈຸດຟດົ ຂອງໄນໂຕເຈນ

2. ຄວາມຮອ້ ນ (heat)

2.1 ຄວາມໝາຍຂອງຄວາມຮອ້ ນ
ໃນປີ ຄ.ສ 1799 ເຄົານທ໌ຣໍາຟອດ (Count Rumford ຄສ 1753-1814) ກໍາມະກອນຜະລິດປນໃຫຍ່

ຂອງກອງທັບອັງກິດສັງເກດພົບວ່າ: ໃນການເຈາະລໍາກ້ອງປນໃຫຍ່ຈະມີພະລັງງານຄວາມຮ້ອນໃນປະລິມານບ່ໍື
ຈາໍ ກດັ ອອກມາພ້ອມທັງສະເໜີວາ່ : ການທີື່ເປນັ ແບບນກ້ືີ ເໍ ພາະການເຈາະໄດ້ເພີືມ່ ການເຄ່ອື ນໄຫຂອງອາຕອມທລີ່ື ວມ
ຕົວກນັ ເປັນໂລຫະລາໍ ກ້ອງປນຄວາມຄິດນໄີື້ ດ້ຮບັ ການສະໜບັ ສະໜູນເພມ່ືີ ຂນຶື້ .

MALAITHONG PHOMSOUPHA 18

ຮູບ 2.6 ທ່ານ Count Rumford ແລະ ການຄົນ້ື ພບົ ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນໃນການຜະລິດເລາົ ປນໃຫຍ່

ເມື່ອເຈມສຈ໌ ລູ (Jemes Joule 1818-1889) ໄດ້ທດົ ລອງວັດຄ່າທແີື່ ນນ່ ອນຂອງແຮງງານທືີ່ຕອ້ ງໃຊ້ໃນ
ການທີືເ່ ຮດັ ໃຫເ້ ກີດພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນໃນປະລມິ ານໜຶງື່ ໆໄດ້ ເມ່ອື ວັດຖຸໄດ້ຮບັ ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນໂມເລກລູ
ຂອງວັດຖນຸ ້ັນື ຈະເຄືອ່ ນທີື່ເພີມ່ື ຂຶ້ນື ແລະອຸນຫະພູມກຈໍ ະສູງຂນ້ືຶ ນາໍ .

ຮບູ 2.7 ທາ່ ນ Jemes Joule ແລະ ການທດົ ລອງວັດຄ່າແຮງງານເພອ່ື ໃຫເ້ ກດີ ຄວາມຮອ້ ນ
ຕໍື່ມາໄດ້ມີການຍອມຮັບກັນໃນທີ່ືສຸດວ່າ: ຄວາມແຕກຕ່າງກັນລະຫວ່າງພາວະທັງ 3 ຂອງວັດຖຸນັ້ືນກໍຄ:
ຂອງແຂງ, ຂອງແຫວ ແລະແກສ໊ ນ້ືນັ ເກດີ ຈາກການເຄື່ອນທ່ືີຂອງໂມເລກູລ.
ໂມເລກູລໃນຂອງທາດແຂງເຖິງຈະຢຄູ່ ົງທີ່ືແຕ່ກສໍ າມາດສ່ັນື ໄດ້, ສ່ວນໂມເລກູລຂອງທາດແຫວເຄ່ືອນທ່ີືໄດ້
ແຕ່ຍັງຄົງສໍາຜັດກບັ ໂມເລກູລຂາ້ ງຄຽງສໍາລັບໂມເລກູລຂອງແກສ໊ ນ້ັືນເຄື່ອນທ່ືີໄດ້ຢ່າງອດິ ສະຫະ ແລະ ເຄ່ືອນທ່ືເີ ປັນ
ເສັື້ນຊຈ່ື ົນກວາ່ ຈະມີການຕໍາກັບໂມເລກລູ ທື່ີຢໃູ່ ກ້ຫຕໍາກບັ ວດັ ຖຸອື່ນ.
ຄວາມຮ້ອນແມ່ນພະລັງງານທີ່ືເກີດຈາກການສືັ່ນສະເທອນ ຫ ການເຄື່ອນທ່ືີສົນລະວົນຂອງບັນດາໂມເລ
ກລູ ໃນວດັ ຖຸ ສາມາດປຽ່ ນແປງມາຈາກພະລັງງານອືນ່ ແລະ ສາມາດປ່ຽນແປງເປນັ ພະລັງງານຮູບອ່ືນໄດ້ເຊ່ືັນກັນ.

2.2 ຫວົ ໜວ່ ຍຂອງພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນ (Unit of Thermal Eenergy)

ກ. ຫົວໜ່ວຍແຄລໍຣີ (Calorie,cal)
1 Cal ເທ່ົາື ກັບພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທ່ືີຖາ່ ຍເທໃຫນ້ ໍື້າມີມວນສານ 1g ເຮັດໃຫ້ມອີ ຸນຫະພູມສງູ ຂນ້ື 1

ອງົ ສາ.
ຂ. ໜ່ວຍບທີ ີຍູ (British thermal unit , BTU)
1 BTU ເທືາ່ົ ກັບ ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທຄີື່ າຍໃຫນ້ ືໍ້າມີມວນສານ 1 ປອນດ໌ ເຮັດໃຫ້ມອີ ຸນຫະພມູ ສູງ

ຂນຶື້ .
ຄ. ພະລງັ ານຄວາມຮອ້ ນທຽບເທົາື່ ກັບ ພະລັງງານກນົ ຈກັ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 19

1cal = 4.186J

1kcal = 4.186103 J

1J = 0.24 cal

1BTU = 252 cal = 1055 J

2.3 ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນກບັ ການປຽ່ ນແປງອນຸ ຫະພມູ ຂອງວດັ ຖຸ

ຄວາມຮ້ອນເປນັ ພະລງັ ງານເຊ່ືິງຖ່າຍໂອນລະຫວາ່ ງວດັ ຖຸທ່ືີມອີ ຸນຫະພູມຕ່າງກັນໂດຍຖ່າຍໂອນຈາກວັດຖຸ
ທມີື່ ີອນຸ ຫະພູມສູງໄປຫາວດັ ຖຸທີ່ືມີອຸນຫະພມູ ຕໍື່າກວ່າສະເໝີ. ຄວາມຮ້ອນທວື່ີ ດັ ຖຸໜຶງື່ ຮັບເອົາຫ ແຜອ່ ອກໂດຍເຮດັ
ໃຫ້ອນຸ ຫະພມູ ຂອງມັນເພມີ່ື ຂຶ້ືນຫລດຸ ລງົ ຈາກອນຸ ຫະພມູ ໜ່ງືຶ ເຖິງອນຸ ຫະພມູ ໜືຶ່ງນືນ້ັ ຄປະລິມານຄວາມຮ້ອນ ຫ
ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນ.

ກ. ປະລມິ ານການເກບັ ຄວາມຮອ້ ນ (Heat capacity)
ປະລິມານການເກັບຄວາມຮ້ອນ ແມ່ນປະລິມານຄວາມຮ້ອນທີ່ືເຮັດໃຫ້ວັດຖຸທັງໝົດກ້ອນທ່ືີກໍາລັງສຶກ

ສາຢນູ່ ້ັືນມີອນຸ ຫະພມູ ສງູ ຂນ້ື 1 ໜວ່ ຍອົງສາເຊລຊຽດສ.໌ ປະລມິ ານການເກັບຄວາມຮ້ອນສນັ ຍາລກັ ດວ້ ຍ C .

ກໍານົດໃຫ້ວັດຖຸມີມວນສານ ທັງໝົ ດເມ່ືອໄດ້ຮັບພະລັງງານຄວາມຮ້ອນເຂ້ືົາໄປ Q ພົບວ່າ
ອຸນຫະພູມປຽ່ ນແປງ T .

C = Q
T

ເຊນື່ັ ວ່າໃນການເຮດັ ໃຫເ້ ຫັກກ້ອນໜືຶງ່ ມີອຸນຫະພມູ ເພ່ືີມຂືນ້ 1 C ຕ້ອງໃຊຄ້ ວາມຮ້ອນ 1.13 J ກເໍ ອ້ີືນ
ວ່າ ເຫັກມີ ປະລມິ ານເກບັ ຄວາມຮອ້ ນ 1.13 J/  C .

ຖ້າຄິດໄລ່ເປນັ ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນສາມາດນາໍ ໃຊ້ສູດ:
Q = CT

ປະລິມານການເກບັ ຄວາມຮ້ອນເປັນປະລມິ ານສະກາແລມຫີ ວົ ໜວ່ ຍເປັນ J / K ຫ cal /C
ຂ. ປະລມິ ານເກບັ ຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະ (Specific heat capacity)

ແມ່ນປະລິມານຄວາມຮ້ອນທ່ີືເຮັດໃຫ້ວັດຖຸນັື້ນມີມວນສານ 1 ໜ່ວຍມີອຸນຫະພູມສູງຂື້ນໜືຶ່ງອົງສາ
ເຊລຊຽດສ໌ ຫ ເຄລວິນ ເອີື້ນວ່າ:ປະລມິ ານເກັບຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງວັດຖຸນັື້ນ(ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະສັນຍາລັກ
ດ້ວຍ C ).

ກໍານົດໃຫ້ວັດຖຸມີມວນສານ 1g ເມ່ືອໄດ້ຮັບພະລັງງານຄວາມຮ້ອນເຂ້ົືາໄປ Q ພົບວ່າອຸນຫະພູມ
ປ່ຽນແປງ T .ການພົວພັນລະຫວ່າງ C, Q, T

C = Q
mT

ເຊ່ນືັ ວາ່ ໃນການເຮັດໃຫເ້ ຫັກກາ້ 1g ມອີ ຸນຫະພູມເພືມ່ີ ຂນື້ 1 C ຕ້ອງໃຊ້ຄວາມຮອ້ ນ 1.13J ກເໍ ອື້ນີ
ວາ່ ເຫັກມີ ປະລມິ ານເກບັ ຄວາມຮ້ອນຈາໍ ເພາະ 1.13 J/  C .

ຖາ້ ຄດິ ໄລເ່ ປັນພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນສາມາດນໍາໃຊ້ສູດ:
Q = mcT

Q ໝາຍເຖິງປະລມິ ານຄວາມຮ້ອນທເື່ີ ຮັດໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງອນຸ ຫະພມູ (J)

MALAITHONG PHOMSOUPHA 20

m ໝາຍເຖິງມວນສານຂອງວັດຖຸ (Kg)
T ໝາຍເຖງິ ອນຸ ຫະພມູ ທປືີ່ ຽ່ ນແປງໂດຍທີື່ T = T2 − T1 (K)
ສງ່ືິ ທ່ີືຄວນຈ່ື:
ຖ້າ T2  T1 ວດັ ຖຸດັື່ງກາ່ ວດດູ ຄວາມຮອ້ ນ
ຖ້າ T2  T1 ວດັ ຖຸດ່ງັື ກາ່ ວຄາຍຄວາມຮ້ອນ
ຜນົ ຕາ່ ງຂອງອນຸ ຫະພູມເຄລວນິ T ເທື່າົ ກັບຜນົ ຕາ່ ງຂອງອນຸ ຫະພມູ ເຊລຊຽດສ໌ t
ໃນລະບົບ SI ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນມີຫົວໜ່ວຍເປັນຈູລ (J), ນອກຈາກນື້ີຍັງມັກພົບເຫັນຫົວໜ່ວຍ
ຂອງຄວາມຮ້ອນເປນັ ແຄລໍຣີ ແລະ ຫົວໜວ່ ຍຂອງຄວາມຮ້ອນໃນລະບົບບຣິທຊິ .໌

1Btu = 1054J

1cal = 4.184J
ປະລິມານຄວາມຮ້ອນວັດຖຸໜ່ືຶງຮັບເອົາ ຫ ແຜ່ອອກ ເພ່ືອເຮັດໃຫ້ອຸນຫະພູມເພີື່ມຂຶື້ນ ຫ ລຸດລົງຈາກ
ອຸນຫະພມູ ໜ່ງືຶ ເຖງິ ອຸນຫະພູມໜຶືງ່ ຂ້ືນຶ ກບັ ມວນສານ ແລະ ທາດທີ່ືປະກອບເປນັ ວດັ ຖຸນນ້ືັ . ຕວົ ຢາ່ ງເວລາເຮົາເອາົ ນ້ືໍາ
ແລະ ເຫ້ົືາໄປຕມ້ົື ເຫັນວາ່ ໃນໄລະເວລາເອົາດຽວກັນເຫ້າົື ຮ້ອນຂ້ຶນື ໄວກວາ່ ນືໍ້າ ດ່ືັງຮູບລຸ່ມນ້.ືີ

ຮບູ 2.8 ການທດົ ລອງຕົືມ້ ນໍາື້ ແລະ ເຫື້ົາ ເພ່ອື ສັງເກດການປ່ຽນແປງອຸນຫະພູມຂອງເຫາື້ົ ແລະ ນ້ໍືາ

ທາດແຕ່ລະຊະນິດມີຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະສະເພາະຕົວຂອງທາດນືນ້ັ ເຊງືິ່ ມີຄາ່ ປ່ຽນໄປຕາມອຸນຫະພມູ ເຫັກ

ໜ້ອຍ ສັງເກດຕາຕະລາງ 2.1 ແລະ 2.2

ຕາຕະລາງ 2.1 ຕາຕາລາງປະລມິ ານຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງທາດບາງຊະນດິ ໃນອນຸ ຫະພມູ 20 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌

ທາດ ລະບົບ SI (103 J KgK ) ລະບບົ CGS (cal gC)

ຮີໂດຣແຊນ 14.21

ນື້າໍ 4.18

ເຫ້ົືາ (ເອຕາໂນລ) 2.50

ເອແຕ 2.34

ປາຣາຟິນ 2.20

ນື້ໍາມັນແກ໊ສ 2.13

ນ້າືໍ ກ້ອນ 2.08

ອາລູມີນຽມ 0.89 0.210

MALAITHONG PHOMSOUPHA 21

ດນິ ຊາຍ 0.8

ແກບ 0.79

ອາກາດ 0.72

ເຫັກ, ຂາງ 0.45 0.119

ທອງແດງ 0.385 0.092

ທອງເຫອງ 0.380 0.091
ຄາໍ 0.131 0.030

ເງນີ , ກືົ່ວ 0.23 0.056

ບາ 0.14

ຊນ 0.13

ແກວ້ 0.84

ຫນີ ອອ່ ນ 0.86

ໄມ້ 1.7

ຕາຕະລາງ 2.2 ຕາຕາລາງປະລິມານຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະຂອງທາດບາງຊະນດິ ທ່ືີມອີ ນຸ ຫະພມູ ກາໍ ນົດໃຫ້

ປະລມິ ານຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະ

ທາດ ລະບົບ SI(103 J KgC ) ລະບບົ CGS (Cal / gC)

ນືໍາ້ (15C ) 4.18 1.000

ນໍາ້ື ( 0C ) 4.22 1.007

ນໍາ້ື ( −5C ) 2.08 0.493

ອາຍນາ້ືໍ (150C,1atm ) 1.98 0.472

ອາຍນໍ້າື (150C,4atm ) 2.17 0.519

ໝາຍເຫດ:

- ຄ່າໃນຕາຕາລາງຂ້າງເທິງຂອງປະລິມານຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຢູ່ຄວາມດັນບັນຍາກາດ (760mmHg)
ແລະ ອນຸ ຫະພູມ 20 ອງົ ສາເຊ ຫ 273 ເຄລວິນ.

- T ໃນຫົວໜ່ວຍ C ກັບ K ຈະມີຂະໜາດເທືົ່າກັນສະເໝີ ເຊັ່ືນ ອຸນຫະພູມປ່ຽນແປງ 5C ກໍ
ຈະປຽ່ ນແປງ 5K ເຊນ່ືັ ກັນ ດ້ວຍ T ເປນັ ບວກສະເໝ.ີ

- C ແລະ c ພົວພັນກັນໂດຍ C = c  c = Cm
m

2.4 ພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນກບັ ການປຽ່ ນແປງພາວະຂອງວດັ ຖຸ

ກ. ຂະບວນການປຽ່ ນພາວະຕາ່ ງໆຂອງວດັ ຖຸ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 22

ທາດໃນແຕ່ລະພາວະຈະມີການປ່ຽນແປງຈາກພາວະໜືຶ່ງໄປຫາອີກພາວະໜືຶ່ງໄດ້ຕ້ອງມີພະລັງງານຄວາມ
ຮ້ອນເຂົື້າມາກ່ຽວຂ້ອງ. ວັດຖຸຮັບ ຫຄາຍຄວາມຮ້ອນອຸນຫະພູມຂອງມັນປ່ຽນແປງແລະ ເມື່ອອຸນຫະພູມຂອງມັນ
ປ່ຽນແປງເຖງິ ໜ່ືຶງແລ້ວວດັ ຖຸຈະປຽ່ ນແປງພາວະເຊ່ັືນ: ຈາກພາວະແຂງໄປເປນັ ພາວະແຫວ ເອ້ນືີ ວາ່ ການຮ້ອນເປື່ອຍ,
ຈາກພາວະແຫວໄປເປັນພາວະອາຍເອື້ີນວ່າການລະເຫີຍອາຍ, ໃນທາງກົງກັນຂ້າມຈາກທາດອາຍກັບມາເປັນທາດ
ແຫວເອ້ນີື ວ່າ ການທ້ອນອາຍ ຫ ການກາຍເປັນທາດແຫວ ແລະຈາກທາດແຫວເປນັ ທາດແຂງເອືີ້ນວາ່ ການກາ້ ມ.

ການປ່ຽນແປງພາວະຂອງທາດຕ່າງໆສາມາດສະແດງດ້ວຍແຜນວາດຄດັື່ງລຸ່ມນ:ືີ້

ຮບູ 2.9 ການຮັບ ຫ ຄາຍຄວາມຮອ້ ນກັບການປຽ່ ນແປງພາວະຂອງທາດ
ເພ່ືອຄ້ົືນຄວ້າກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງພາວະຂອງທາດຕ່າງໆ, ເພິນ່ື ໄດ້ຄົ້ືນຄວ້າຂະບວນການປ່ຽນແປງພາວະ
ຂອງນືໍ້າ ເຊິື່ງເປັນທາດທື່ີປ່ຽນແປງພາວະຢູ່ໃນເງື່ອນໄຂອຸນຫະພູມທ່ີືສາມາດແທກໄດ້ງ່າຍ. ດ້ວຍການສະໜອງ
ຄວາມຮ້ອນໃນປະລິມານຄົງຄ່າໜຶ່ືງໃຫ້ແກ່ນ້ໍືາກ້ອນຈໍານວນໜືຶ່ງ. ຜົນປາກົດວ່າ: ນັບແຕ່ເລື່ີມຕ້ືົນຈົນເຖິງເວລານ້ໍືາ
ກ້ອນເລີ່ືມເປື່ອຍອຸນຫະພູມເພ່ືີມຂ້ຶືນ; ແຕ່ເມື່ອນື້ໍາກ້ອນເລີ່ືມເປື່ອຍເຖິງເປ່ືອຍຈົນໝົດ ອຸນຫະພູມບືໍ່ປ່ຽນແປງ (
0C ); ນັບແຕ່ນ້ໍືາກ້ອນເປື່ອຍໝົດແລ້ວເຖິງນ້ືໍາຟົດອຸນຫະພູມຂອງນືໍ້າເລືີ່ມເພືີ່ມຂື້ຶນຕາມລໍາດັບ; ນັດແຕ່ນໍື້າຟົດ
ເຖງິ ນືໍາ້ ລະເຫີຍອາຍຈນົ ໝົດ ອນຸ ຫະພູມບ່ືໍປ່ຽນແປງ (100C ).
ຕາມຂະບວນການປ່ຽນແປງພາວະຂອງນໍາ້ື ຕາມອນຸ ຫະພູມ ແລະ ເວລາເປນັ ໄປຕາມກາຟສະແດງ
ອນຸ ຫະພູມລຸມ່ ນ້ີື:

MALAITHONG PHOMSOUPHA 23

ຮູບ 2.10 ກາຟສະແດງການປຽ່ ນແປງພາວະຂອງນ້າໍື ຈາໍ ນວນໜ່ຶງື ຕາມອນຸ ຫະພູມ ແລະ ຄວາມຮອ້ ນ
ເມ່ືອນືໍ້າລະເຫີຍອາຍໝົດແລ້ວ, ຖ້າຢຸດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນແລ້ວໄປປະໄວ້ໃນຫ້ອງແຊ່ແຂງຂອງຕູ້ແຊ່ແຂງ;
ອາຍນື້ໍາຈະໂຮມຕົວເຂືົ້າກັນກາຍເປັນນໍ້ືາ, ແຕ່ຕະຫອດໄລຍະອາຍນ້ໍືາເລ່ີືມໂຮມຕົວກັນເຖິງເວລາເປັນນໍ້ືາຈົນໝົດ,
ອນຸ ຫະພູມບືປໍ່ ່ຽນແປງ (100C ); ຈາກນັນ້ື ອນຸ ຫະພມູ ຂອງນ້ໍືາລດຸ ລົງ ເມ່ືອເຖິງ 0C ນືໍ້າເລ່ີືມກ້າມ ແລະ ນບັ ແຕ່
ເວລາເລມ່ືີ ກາ້ ມເຖິງກ້າມຈົນໝົດ, ອຸນຫະພູມກໍບືປໍ່ ່ຽນແປງ ( 0C ). ຫັງຈາກກ້າມໝົດແລ້ວ ອນຸ ຫະພມູ ຈງຶື່ ລຸດລົງ
ຕືໍ່ ແລະ ກ້າມກາຍເປນັ ກອ້ ນແຂງ.
ໃນການຊອກຫາພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທືີ່ໃຊ້ໃນການປ່ຽນແປງພາວະຂອງທາດ ຕອ້ ງອາໄສປະລມິ ານບາງ
ຊະນິດທ່ືກີ ່ຽວຂ້ອງຄ:
ຂ. ຄວາມຮອ້ ນແຝງ (Latent heat)

ໃນການຄື້ົນຄວ້າທົດລອງກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງພາວະຂອງນ້ໍືາ, ໃນຂະນະທືີ່ນືໍ້າຮ້ອນເປື່ອຍ (ທ່ອນ BC
ໃນກາຟ)ແລະ ລະເຫຍີ ອາຍຢູ່ອຸນຫະພມູ ຟົດ (ທ່ອນ DE ໃນກາຟ); ນືາ້ໍ ກອ້ ນ ແລະ ນ້ືາໍ ຮບັ ເອາົ ຄວາມຮອ້ ນເຂາົື້ ຕ່ືມ
ລຽນຕິດ ແຕ່ອຸນຫະພູມບໍື່ປ່ຽນແປງ, ມັນພຽງແຕ່ເຮັດໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງພາວະເທືົ່ານັື້ນ. ຄວາມຮ້ອນທີື່ໃຊ້ໃນ
ການປຽ່ ນແປງພາວະຂອງທາດຕາ່ ງໆໂດຍອຸນຫະພູມບປໍື່ ່ຽນແປງ ເພນ່ືິ ເອ້ີືນວ່າ ຄວາມຮ້ອນແຝງມ:ີ ຄວາມຮ້ອນແຝງ
ຂອງການຮ້ອນເປື່ອຍ ຄວາມຮ້ອນແຝງຂອງການການເປັນອາຍ ຄວາມຮ້ອນແຝງຂອງການທ້ອນອາຍ ແລະ ຄວາມ
ຮອ້ ນແຝງຂອງການກາ້ ມ.

ຕວົ ຢ່າງ ຄວາມຮອ້ ນທ່ືໃີ ຊ້ໃນການປຽ່ ນແປງພາວະຂອງນືາ້ໍ ຈໍານວນໜື່ຶງຈາກນໍ້ືາກ້ອນກາຍເປນັ ນ້ືໍາ ເອນ້ືີ ວ່າ
ຄວາມຮອ້ ນແຝງຮ້ອນເປ່ືອຍຂອງນືໍາ້ .

MALAITHONG PHOMSOUPHA 24

ຮູບ 2.11 ການປຽ່ ນພາວະຈາກແຂງເປນັ ແຫວ ແລະ ແຫວເປັນອາຍຂອງນ້າືໍ
ຄ. ຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະແຝງ (Specific latent heat)

ແມ່ນຄວາມຮ້ອນທືີ່ໃຊ້ໃນການປ່ຽນແປງພາວະຂອງທາດຕ່າງໆໂດຍອຸນຫະພູມບືໍ່ປ່ຽນແປງ ຫ ຄວາມ

ຮ້ອນແຝງທື່ີໃຊ້ສໍາລັບທາດໜືຶ່ງທ່ືີມີປະລິມານເທົ່ືາກັບຫົວໜ່ວຍມວນສານ ປ່ຽນແປງພາວະໜຶື່ງໄປເປັນພາວະໜືຶ່ງ

ຈນົ ໝດົ ເອີນວາ່ : ຄວາມຮອ້ ນຈໍາເພາະແຝງ.

ຄວາມຮ້ອນຈາໍ ເພາະແຝງຄປະລິມານຄວາມຮ້ອນທີື່ເຮດັ ໃຫວ້ ັດຖຸມວນສານ 1 ຫວົ ໜ່ວຍປຽ່ ນພາວະໂດຍ

ອນຸ ຫະພູມບປ່ໍື ່ຽນແປງ.

ກາໍ ນດົ ໃຫ້ວດັ ຖຸທືີ່ມີມວນສານ m ປຽ່ ນພາວະໝົດພດໍ ໃີ ຊ້ຄວາມຮອ້ ນ Q ຖ້າວດັ ຖຸມວນສານ 1 ຫົວໜ່

ວຍປຽ່ ນພາວະໝົດພດໍ ຕີ ອ້ ງໃຊ້ຄວາມ Q .
m

ດັງ່ື ນື້ັນ, L = Q
m

ຄວາມຮ້ອນແຝງເປັນປະລມິ ານສະກາແລມີຫົວໜວ່ ຍເປັນ J kg ຫ cal g

ປະລິມານຄວາມຮ້ອນທ່ືີເຮັດໃຫ້ວດັ ຖຸປ່ຽນພາວະ: ກໍານົດໃຫ້ວັດຖຸມີມວນສານ m ມີຄວາມແຝງ L ເມ່ືອ

ໄດ້ຮບັ ຄວາມຮອ້ ນ Q ເຮັດໃຫວ້ ັດຖປຸ ່ຽນພາວະໝົດພດໍ .ີ ຈາກນິຍາມຂອງ L ທວ່ືີ າ່ L = Q .
m

ດ່ັງື ນັ້ນື , Q = mL

ຄາ່ ຄວາມຮອ້ ນແຝງຂອງການຮອ້ ນເປອ່ື ຍຂອງນາ້ືໍ (ຈາກນາ້ໍື ແຂງກາຍເປັນນື້າໍ ທີື່ C ) ທື່ີເອີ້ນື ວ່າ L ແຂງ

ເທົື່າກບັ 80cal g ຫ 333103 J / kg

ຄ່າຄວາມຮອ້ ນແຝງຂອງການກາຍເປນັ ອາຍຂອງນືາ້ໍ (ຈາກນໍື້າກາຍເປນັ ອາຍນ້ືໍາທ່ີື100C )ທເີື່ ອີນື້ ສ້ນືັ ໆວ່າ

L ອາຍເທາື່ົ ກບັ 540cal g ຫ 2256103 J / kg .

ຕາຕາລາງ 2.3 ຄວາມຮ້ອນແຝງທີືຄ່ ວາມດັນ 1 ບນັ ຍາກາດ

ທາດ ຈຸດຮອ້ ນ ຄວາມຮ້ອນແຝງຂອງການ ຄວາມຮອ້ ນແຝງຂອງການ

ເປ່ອື ຍ ເປ່ອື ຍ ຈຸດຟົດ ກາຍເປນັ ອາຍ
( C )
( ) ( )Kcal kg J kg 105 ( C ) Kcal kg J kg 105

MALAITHONG PHOMSOUPHA 25

ອອກຊີເຈນ -218.8 3.3 0.14 -183 51 2.1
ໄນໂຕຣເຈນ -210.0 2.0
ໄຮໂດເຈນ -259.3 6.1 0.26 -195.8 48 4.52
ເຮລຽມ -269.5 0.209
ບາ 0.586 -252.9 2.72
ເຫື້າົ ເອທລິ -39 8.5
ແອມໂມເນຍ -114 0.0523 -268.9 1.37
ນໍາື້ -77.8 22.6
ມາດ 0.118 357 3.26
ກົວື່ 0 8.7
ຊນ 119 25 1.04 78 204 8.71
ອາລມູ ນີ ຽມ 327
ເງນີ 327.3 8.0 0.33 -33.4 33 23
ຄາໍ 658 15.78
ທອງ 961 79.7 3.33 100 539 50.96
ເຫກັ ກາ້ 1063 63.4
ປລາຕນິ 1083 0.381 444.6
ທັງສະເຕນ 1808 48
1774 5.9 0.25 1750 208
3410
0.245 1750

3.868

21 0.88 2193 558

0.645 2660

1.34 1187

69.1 2.89 3023 1520

113

44 1.84 5900 1150

ຄວາມຮ້ອນທີ່ືເຮັດໃຫ້ວັດຖຸປ່ຽນພາວະລະຫວ່າງພາວະແຂງກັບພາວະແຫວຫລະຫວ່າງພາວະແຫວກັບ
ພາວະອາຍໂດຍທື່ີບືໍ່ມີການປ່ຽນແປງອຸນຫະພູມ ເຊ່ືີງເປັນຄວາມຮ້ອນແຝງຂອງການຮ້ອນເປື່ອຍ ແລະຄວາມຮ້ອນ
ແຝງຂອງການລະເຫຍີ ອາຍຕາມລໍາດບັ .

ຕົວຢ່າງ 2.6 ຈື່ົງຄິດໄລ່ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນທີື່ເຮັດໃຫ້ນ້ືໍາກ້ອນ 5 ກິໂລກາມຢູ່ອຸນຫະພູມ 0C ເປ່ືອຍ
ເປັນນືາໍ້ ຢູ່ 0C
ວິທແີ ກ້: ເຮົາຮູ້: m = 5kg

L = 333KJ / kg

Q = ?

ຈາກສູດ: Q = mL
ແທນຄ່າ: Q = 5 333
ດງ່ືັ ນື້ັນ, ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນທໃ່ືີ ຊໃ້ ນການຮ້ອນເປອື່ ຍເທືົ່າກບັ 1665 ກິໂລຈູລ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 26

2.5 ກຣາຟລະຫວາ່ ງອນຸ ຫະພມູ (T) ກບັ ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນທທ່ືີ າດໄດຮ້ ບັ (Energy added)

2090 ຮູບ 2.12 ກຣາຟສະແດງການປຽ່ ນແປງພາວະຂອງທາດໃນອຸນຫະພມູ ຕາ່ ງໆ
ພຈິ າລະນາພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນທີື່ໃຊ້ໃນການ ປ່ຽນນາື້ໍ ແຂງ 1g − 30C ເປັນອາຍນາ້ໍື ທັງໝົດ 120C .
Part A ນ້ືໍາແຂງປ່ຽນອຸນຫະພູມ ຈາກ − 30C ເປັນ 0C (ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງນືໍ້າແຂງເທົ່ືາກັບ
J / Kg. C ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທໄື່ີ ດ້ຮບັ = Cmt = 209010−3  (0 + 30) = 62.7J
Part B ນ້ໍືາແຂງປ່ຽນພາວະເປັນນ້ືໍາ ທີື່ 0C (ຄວາມຮ້ອນແຝງຂອງການຮ້ອນເປ່ືອຍຂອງນືໍ້າແຂງເທ່ົືາກັບ

333103 J / kg ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນທໄີ່ື ດຮ້ ບັ = Lm = 333103 10−3 = 333J
Part C ນື້ໍາປ່ຽນອຸນຫະພູມຈາກ 0C ເປັນ 100C (ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງນໍ້ືາທີ່ືໄດ້ຮັບເທື່ົາ

4190J / kgC ) = Cmt = 419010−3  (100 − 0) = 419J
Part D ນືໍ້າ100C ປ່ຽນສະຖານະເປັນອາຍນໍ້ືາ 100C (ຄວມຮ້ອນແຝງຈໍາເພາະຂອງການກາຍເປັນ

ອາຍນື້າໍ ເທ່າົື ກບັ 2260103 J / kg ) ພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນທີ່ືໄດ້ຮັບ = Lm = 2260103 10−3 = 2260J
Part E ອາຍນໍ້ືາປ່ຽນອຸນຫະພູມຈາກ 100C ເປັນ 120C (ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງອາຍນໍື້າເທ່ົືາກັບ

2010J / kg C )ພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນທໄືີ່ ດຮ້ ັບ = Cmt = 201010−3  (120 −100) = 40.2J
ຕົວຢ່າງ 2.7 ໃນການເຮັດໃຫ້ນໍ້ືາ 10 ກິໂລກາມຢູ່ 0C ລະເຫີຍອາຍຈົນໝົດຕ້ອງໃຊ້ພະລັງງານຄວາມ

ຮອ້ ນທງັ ໝົດເທືົາ່ ໃດ?

ວທິ ແີ ກ:້ m = 10kg Q = 5 333 = 1665KJ

L = 2256KJ / kg

C = 4.18KJ / kg.K

t1 = 0C
t2 = 100C
Q = ?

MALAITHONG PHOMSOUPHA 27

ຄວາມຮອ້ ນທີເ່ື ຮດັ ໃຫ້ນໍື້າ 0C ຮອ້ ນເຖິງ 100C

ຈາກສດູ : Q = mC(T2 −T1 )

ຄວາມຮອ້ ນແຝງເປນັ ອາຍຢູ່ຈຸດຟດົ 100C
ຈາກສດູ : Q = mL

ຄວາມຮ້ອນທງັ ໝດົ : Q = mC(T2 −T1 )+ mL

ແທນຄ່າ: Q = (10 4.18103 100) + (10 2256103 )
Q = 4180103 + 22560103 = 26740KJ

ດືັ່ງນ້ືັນ, ຕ້ອງໃຊພ້ ະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທັງໝດົ 26540 ກິໂລຈູລ.

2.6 ການປຽ່ ນຮບູ ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນ

ກ. ການປຽ່ ນຮບູ ພະລງັ ງານກນົ ຈກັ ເປນັ ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນ

ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນມາຈາກພະລັງງານກົນຈັກສະແດງອອກໃນ
ເວລາເຮົາໃຊ້ມຖູກັບໜ້າໂຕະ ຫ ພ້ືນ ເຮົາຈະຮູ້ສຶກວ່າມ ແລະ ບລໍ ິເວນທ່ີືຖກ
ຖູນື້ັນຮ້ອນຂຶ້ືນ, ກົງລດົ ທ່ືີໝູນຕາມທາງ ຫ ວັດຖຸຕ່າງໆທີ່ືເຄື່ອນທີື່ເທິງພື້ນໃດ
ໜຶື່ງ...ກໍລ້ວນແລ້ວກໍໃຫ້ເກີດຄວາມຮ້ອນສ່ວນທີ່ືສໍາພັດກັນສະເໝີ. ນອກ
ນັື້ນ ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຍັງສາມາດສ້າງພະລັງງານກົນຈັກໄດ້ເຊື່ັນກັນຄ
ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນທືີ່ເກີດຈາກການເຜົາໄໝ້ເຊ້ືອເພີງສາມາດຂັບເຄ່ືອນ
ເຄອື່ ງຈກັ ຕາ່ ງໄດ້ເຊນື່ັ ເຄອ່ື ງຈກັ ຄວາມຮອ້ ນປະເພດຕາ່ ງໆ.

ຮບູ 2.13 ສະແດງພະລັງງານກນົ ຈກັ ປຽ່ ນເປັນພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນ
ຈາກການສຶກສາກ່ຽວກັບກົດເກນຮັກສາພະລັງງານພົບວ່າ ພະລັງງານບໍື່ມີການສູນເສຍແຕ່ປ່ຽນຮູບເປັນ
ພະລັງງານຮູບອື່ນໄດ້ ໃນຫົວຂ້ືໍນີື້ຈະສຶກສາສະເພາະພະລັງງານກົນຈັກສາມາດປ່ຽນເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນໄດ້
ເຊນ່ືັ :
- ພະລັງງານເດີນເຄືອ່ ນປ່ຽນເປັນພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນ ເຊ່ັືນການຍິງລກູ ປນເຂາົື້ ຕໍາກບັ ຖງົ ຂື້ີຊາຍ ຫ ວັດຖຸ
ພບົ ວ່າພະລັງງານເດີນເຄືອ່ ນໄດປ້ ່ຽນເປັນແຮງງານທີ່ເື ກີດຈາກແຮງຕ້ານລກູ ປນແລ້ວກາຍເປັນພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນ
ຫ ເວາ້ືົ ສ້ັືນໆວ່າພະລັງງານເດີນເຄ່ອື ນຂອງລກູ ປນໄດປ້ ່ຽນແປງເປນັ ພະລງັ ງານເດີນເຄືອ່ ນ.

EC = Q

MALAITHONG PHOMSOUPHA 28

- ພະລັງງານທ່າຕ້ືັງປ່ຽນເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ ເຊື່ັນວັດຖຸຕົກຈາກບ່ອນສູງລົງສູ່ບ່ອນຕ່ືໍາ ແລ້ວວັດຖຸ

ຢຸດການເຄື່ອນທີ່ື ພົບວ່າພະລັງງານທ່າຕ້ືັງໄດ້ປຽ່ ນເປນັ ແຮງງານທເ່ີື ກີດຈາກແຮງຕາ້ ນແລ້ວກາຍເປັນພະລງັ ງານຄວາມ

ຮອ້ ນ ຫ ເວາ້ືົ ສນັື້ ໆວາ່ ພະລງັ ງານທ່າຕງື້ັ ປ່ຽນເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ.

EP = Q
ຕົວຢ່າງ 2.8 ຍິງລູກປນທື່ີມີມວນສານ 20 ກາມໃຫ້ເຄ່ືອນທີື່ດ້ວຍຄວາມໄວ 300 ແມັດ/ວິນາທີ ເຂົື້າຕໍາ
ກັບກໍາແພງ ປາກົດວ່າລູກປນຝັງເລິກເຂ້ົືາໄປໃນກໍາແພງ 3 ຊັງຕີແມັດ ຖ້າບໍ່ືນັບການສູນເສຍພະລັງງານເລີຍ. ຈົື່ງ

ຊອກຫາພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນຂອງລູກປນທເ່ີື ກີດຂນຶື້ ?
ວທິ ແີ ກ:້ ເຮົາຮ:ູ້ m = 20g = 2010−3 kg

v = 300m/ s Ԧ
x = 3cm = 310−2 m
Q = ? ຮູບ 2.14

ລູກປນເຄື່ອນທື່ີເຂ້ົືາໃນກໍາແພງແລ້ວຢຸດ ສະແດງ x
ວ່າມີການປ່ຽນຮູບພະລັງງານຈາກພະລັງງານເດີນເຄ່ືອນເປັນ

ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນ.

ອີງຕາມສດູ : EC = Q ເຊງື່ິ EC = 1 mv2  Q = 1 mv2
22

ແທນຄາ່ : Q = 1 2010−3 (300)2 = 900J

2

ດງ່ືັ ນື້ນັ , ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຂອງລກູ ປນເທ່ົືາກັບ 900 ຈລູ .

ຕວົ ຢາ່ ງ 2.9 ນາໍື້ ມວນສານ 1000 ກໂິ ລກາມ ຕົກຈາກໜ້າຜາສງູ 100 ແມດັ . ຖ້າພະລັງງານທັງໝົດປ່ຽນ

ເປນັ ພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນ. ຈົ່ືງຊອກຫາພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທີເ່ື ກີດຂຶື້ນເມື່ອນ້າໍື ຕກົ ເຖງິ ພ້ນື ?

ວທິ ແີ ກ:້ ເຮາົ ຮູ້: m = 1000kg

h =100m
Q = ?

ນ້ືໍາຕົກຈາກໜ້າຜາສູງແລ້ວຢຸດສະແດງວາ່ ມີ

ການປ່ຽນພະລັງງານຈາກພະລັງງານທ່າຕ້ັືງເປັນພະລັງ

ຄວາມຮອ້ ນ.

ຮູບ 2.15

ອີງຕາມສດູ : EP = Q ເຊືງ່ິ EP = mgh  Q = mgh
ແທນຄາ່ : Q = 100010100 = 106 J
ດັ່ງື ນັືນ້ , ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນທີ່ືເກດີ ຂືນຶ້ ເທາ່ືົ ກບັ 106 J
ຕົວຢ່າງ 2.9 ລາກວັດຖຸມວນສານ 10 ກິໂລກາມ ອຸນຫະພູມ 25 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ທີື່ວາງເທິງພ້ືນດ້ວຍ
ຄວາມແຮງຄົງທ່ີື 40 ນີວເຕິນ ເປັນໄລຍະທາງ 25 ແມັດ ປາກົດວ່າວັດຖຸມີຄວາມໄວ 10 ແມັດ/ວິນາທີ ຖ້າ

ພະລັງງານທື່ີສນູ ເສຍປ່ຽນເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນທັງໝົດ ( C = 200J / kg.K ). ຈ່ົືງຊອກຫາ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 29

ກ. ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນທເີື່ ກດີ ຂຶນ້ື ?

ຂ. ອຸນຫະພມູ ສດຸ ທ້າຍຂອງວັດຖ?ຸ

ວິທແີ ກ:້ ກ. ເຮົາຮູ:້ m = 10kg
t1 = 25C
F = 40N v=10m/s
S = 25m
F=40
N

v =10m/ s ຮບູ 2.14 S=25
C = 200J / kg.K mຮູບ 2.16

ກ. Q = ?

ຈາກສູດ: W = EC + Q

F.S = 1 mv2 + Q
2

40 25 = 1 10102 + Q
2

Q = 500J

ດງັ່ື ນືນັ້ , ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທເ່ືີ ກດີ ຂື້ຶນເທືາົ່ ກັບ 500 ຈລູ .

ຂ. t2 = ?

ຈາກສູດ: Q = mCT

500 = 10 200(t2 − 25)

t2 = 25.25C

ດງັື່ ນື້ັນ, ອນຸ ຫະພູມສຸດທ້າຍຂອງວດັ ຖຸເທົື່າກັບ 25.25 ອງົ ສາເຊລຊຽດສ໌

ຈາກການສຶກສາຜົນຂອງພະລັງງານຄວາມຮ້ອນທີ່ືມີຕໍ່ືທາດຕ່າງໆ ພົບວ່າ ເມື່ອທາດໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ ຫ

ຄາຍຄວາມຮ້ອນ ຈະເຮັດໃຫຄ້ ຸນລັກສະນະດ້ານຕ່າງໆຂອງທາດນືັ້ນປ່ຽນໄປ ເຊ່ັືນ ອຸນຫະພູມ, ພາວະ, ຮບູ ຮ່າງ, ບໍ

ລມິ າດ, ຄວາມໜາແໜນ້ , ຄວາມຫດົ ຢດ, ຄວາມຕ້ານ ເປນັ ຕນືົ້ ແຕໃ່ ນບົດນ້ຈີື ະສກຶ ສາພຽງ 2 ກລໍ ະນີຄ:

- ອຸນຫະພູມຂອງວັດຖຸປ່ຽນແປງ ເມ່ືອໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນອຸນຫະພູມຈະເພີ່ືມຂື້ຶນ ແລະ ເມ່ືອຄາຍຄວາມ

ຮອ້ ນອຸນຫະພູມຈະລຸດລງົ .

- ພາວະຂອງວັດຖຸປ່ຽນແປງ ເມື່ອວັດຖຸໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ ຫ ຄາຍຄວາມຮ້ອນໃນບາງຄັື້ງ ອຸນຫະພູມ

ຂອງທາດບ່ືໍປ່ຽນແປງຈະມຄີ ່າຄງົ ທືແ່ີ ຕພ່ າວະຂອງວັດຖຸປ່ຽນແປງ.

ຂ. ການປຽ່ ນແປງພະລງັ ງານໄຟຟາ້ ໄປເປນັ ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນ

ການປ່ຽນແປງພະລັງງານໄຟຟ້າເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ ເກີດຈາກກະແສໄຟຟ້າໄຫຜ່ານສາຍຊັກນໍາໃນ
ໄລຍະເວລາໃດໜ່ືຶງເຊິື່ງເປັນໄປຕາມຫັກເກນຈູນແລນເຊີ. ຕົວຢ່າງເວລາເຮົາໃຊ້ໄຟຟ້າໄປໄລຍະໜື່ຶງຈະສັງເກດເຫັນ
ວ່າສາຍໄຟຮ້ອນ ເພ່ິືນໄດ້ນໍາເອົາປະກົດການນ້ືີມາໃຊ້ໃນການປະດິດເຄ່ືອງໃຊ້ໄຟຟ້າທີື່ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນເຊືັ່ນ ເຕົາລີດ
ໄຟຟ້າ, ໝ້ືໍຕ້ມົື ນື້ໍາ, ໝ້ືໍຫຸງເຂາົື້ ... ແຕ່ຄວາມຮ້ອນທ່ີືເກີດຈາກໄສ້ດອກໄຟຟາ້ ບໍ່ໄື ດ້ແມ່ນເປາົ້ື ໝາຍການປ່ຽນພະລັງງານ
ໄຟຟາ້ ມາເປັນພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນ ແຕຍ່ ້ອນໄສຫ້ ອດໄຟແມ່ມີກະແສໄຟຟ້າແລ່ນຜ່ານມັນຈະຮ້ອນ ແລະ ຮຸ່ງຂຶ້ືນ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 30

ໃນທາງກົງກັນຂ້າມຄວາມຮ້ອນກໍສາມາດປ່ຽນໃຫ້ເປັນພະລັງງານໄຟຟ້າໄດ້ຄກັນເຊ່ັືນ ຄວາມຮ້ອນຈາກອາຍນ້ໍືາ
ສາມາດປຽ່ ນຮບູ ໄປເປນັ ພະລັງງານການໝູນຂອງເຄອື່ ງກາໍ ເນດີ ໄຟຟາ້ .

ຮູບ 2.17 ການປຽ່ ນພະລງັ ງານໄຟຟ້າເປັນພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນ

ຄ. ການປຽ່ ນແປງພະລງັ ງານເຄມໄີ ປເປນັ ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນ
ຄວາມຮ້ອນໄດ້ຈາກພະລັງງານເຄມີ (ປະຕິກິລິຍາເຄມີ) ໄດ້ແກ່ ປະຕິກິລິຍາແຍກຕົວ, ປະຕິກິລິຍາລວມ
ຕົວ, ການເຜົາໄໝ້ຈາກການຈູດຟນ ຫ ຖ່ານ ຫ ນ້ືໍາມັນ...ລ້ວນແລ້ວແຕ່ປ່ອຍພະລັງງານງານອອກມາໃນຮູບ
ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ. ເຊື່ັນດຽວກັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນກໍຍັງຊ່ວຍກະຕຸ້ນໃນການເກີດປະຕິກິລິຍາເຄມີ ແລະ
ການເຜາົ ໄໝ້ໄດໄ້ ວຂນຶ້ື .

ຮູບ 2.18 ພະລັງຄວາມຮອ້ ນຈາກການເຜົາໄໝ້ ແລະ ແສງຕາເວນັ

ຄວາມຮ້ອນໄດ້ມາຈາກພະລັງງານແສງສະຫວ່າງເຊື່ນັ ພະລງັ ງານແສງຕາເວັນຊວ່ ຍໃຫໜ້ ້າໂລກມີຄວາມອົບ
ອນຸ່ ເໝາະສົມແກ່ການດາໍ ລົງຄົງຕົວຂອງສິ່ືງມີຊີວິດຕ່າງໆ, ພະລັງແສງສະຫວ່າງຈາກດອກໄຟກໍໃຫ້ເກີດລັງສີຄວາມ
ຮ້ອນທືົ່ວບໍລິເວນ ແລະ ອື່ນໆ. ນອກນັ້ືນ ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຍັງສາມາດປ່ຽນເປັນພະລັງງານແສງໄດ້ເຊ່ືັນ ເມື່ອ
ໄສ້ລອດໄຟຟ້າຮອ້ ນຂຶືນ້ ຈົນແດງ ມນັ ຈະເປັືງ່ ແສງອອກມາ ເປັນຕືົ້ນ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 31

3. ສມົ ຜນົ ດນຸ ດຽ່ ງທາງຄວາມຮອ້ ນ ແລະ ການຊອກຫາອນຸ ຫະພມູ ປະສມົ

ໃນຊີວິດປະຈໍາວັນ ຖ້າມີນືໍ້າຮ້ອນເພ່ືອຢາກໄດ້ນໍ້ືາອຸ່ນ ເຮົາເອົານືໍ້າເຢັນມາຜ່າໃສ່ ຫ ຢາກໄດ້ນໍື້າຮ້ອນຢູ່ໃນ
ຈອກໜື່ຶງເຢັນລົງໄວ ເຮາົ ເອົາບ່ວງເຫັກຈຸມ່ ໃສ່...ປາກດົ ການຄດືງັ່ ກ່ືາວນ້ເືີ ກດີ ຂືຶ້ນເນືອ່ ງຈາກມີການຮບັ ແລະ ການສ່ືົງ
ຄວາມຮ້ອນລະຫວາ່ ງວັດຖ.ຸ ເຊນືັ່ ດຽວກັນເວລາເຮາົ ຕມ້ືົ ນ້າໍື ແລະ ເວລານັືນ້ ເຮາົ ກໍາລັງຈບັ ຄັນໝ້ືໍດັື່ງຮູບ ເຮົາຈະຮູ້ສຶກ
ວ່າເຮົາໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນຈາກຫາຍທິດທາງບໍ່ືວ່າຈະມາຈາກຄັນໝໍ້ື, ອາຍນື້ໍາໃນໝ້ໍື ແລະ ອາກາດອ້ອມບໍລິເວນເຕົາ
ດັື່ງຮບູ ນັືນ້ ກເໍ ພາະວ່າຄວາມຮອ້ ນໄດ້ສົື່ງຈາກເຕົາຜາ່ ນແວດລ້ອມມາຫາເຮາົ ນັື້ນເອງ.

ເມື່ອມີວັດຖຸຕື້ັງແຕ່ສອງຊະນິດຂ້ຶືນໄປທືີ່ມີອຸນຫະພູມຕ່າງກັນມາແຕະກັນ ຫ ປະສົມກັນ, ວັດຖຸທືີ່ມີ
ອນຸ ຫະພມູ ສູງຈະສື່ົງຄວາມຮ້ອນອອກ, ສ່ວນວດັ ຖຸທ່ືມີ ີອຸນຫະພູມຕ່າືໍ ຈະຮັບຄວາມຮອ້ ນເຂາົື້ ໄວ້ຈົນກວ່າອນຸ ຫະພູມ
ຂອງພວກມນັ ຈະຊງ່ືັ ຊາກັນ (ເທ່ົືາກນັ ) ຈຶ່ງື ຢຸດການສື່ງົ ຄວາມຮ້ອນ.

ຮບູ 2.19 ການສ່ືົງຄວາມຮ້ອນ
ຖ້າການສົື່ງຄວາມຮ້ອນຈາກວັດຖຸໜຶື່ງໄປຫາອີກວັດຖຸໜື່ຶງບໍ່ືມີການສູນເສຍຄວາມຮ້ອນໃຫ້ກັບແວດລ້ອມ
ຈ ະ ໄ ດ້ ຮັ ບ ປ ະ ລິ ມ ານ ຄ ວ າ ມ ຮ້ ອ ນ ທ່ືີ ວັ ດ ຖຸ ມີ ອຸ ນ ຫ ະ ພູ ມ ສູ ງ ສົື່ ງ ອ ອ ກ ເທື່ົ າ ກັ ບ ປ ະ ລິ ມ າ ນ ຄ ວ າ ມ ຮ້ ອ ນ ທີ່ື ວັ ດ ຖຸ ມີ
ອນຸ ຫະພມູ ຕື່າໍ ຮັບເອາົ ຫ ເວາົື້ ສ້ນືັ ໆວາ່ : “ຄວາມຮ້ອນສງ່ົື = ຄວາມຮອ້ ນທໄ່ີື ດ້ຮັບ”.
ແຜນຫກັ ການແກບ້ ົດເລກປະເພດສື່ງົ - ຮັບຄວາມຮອ້ ນອາດແບງ່ ເປັນຂນ້ັື ຕອນດງື່ັ ນີ:້ື
- ໃຫແ້ ຍກບດົ ເລກອອກເປັນສອງພາກສ່ວນຄ ພາກສ່ວນອນຸ ຫະພມູ ສູງ ແລະ ພາກສວ່ ນອຸນຫະພມູ ຕ່ໍືາ.
- ປະລິມານຄວາມຮ້ອນຢູ່ວັດຖຸທີື່ມີອຸນຫະພູມຕືໍ່າຮັບເອົາ ແລະ ວັດຖຸທີື່ມີອຸນຫະພູມສູງສ່ົືງອອກທັງໝົດ
ຄິດໄລຈ່ າກສົມຜົນ:

Q = CmT ແລະ Q = Lm
- ຊອກຫາຄ່າທຕີ່ື ອ້ ງການຕາມວາດລ່ມຸ ນ້ີື:

ຄວາມຮອ້ ນເພ່ີມື ຄວາມຮອ້ ນຫຼຸດ

ອຸນຫະພູມຕາໍື່ ອຸນຫະພູມສດຸ ທາ້ ຍ ອນຸ ຫະພູມສງູ
ຮູບ 2.19

Q ເພີືມ່ = Q ຫຼຸດ ຫ Q ດດູ = Q ຄາຍ

ໝາຍເຫດ:

MALAITHONG PHOMSOUPHA 32

ອຸນຫະພູມສຸດທ້າຍຈະຕ້ອງຢູ່ລະຫວ່າງອຸນຫະພູມຕ່ືໍາ ແລະ ອຸນຫະພູມສູງ ແລະ ຈະຕ້ອງບ່ໍືຕ່ືໍາກວ່າຈຸດ
ແຂງຕວົ ແລະ ບສືໍ່ ູງກວາ່ ຈຸດຟດົ ຂອງວັດຖຸທ່ີືເອົາມາປະສົມກັນ.

ຖ້າເອົາວັດຖຸປະສົມກັບນໍື້າ ຫ ນ້ືໍາກ້ອນແລ້ວເຫັນວ່າ ອຸນຫະພູມສຸດທ້າຍຄິດໄລ່ໄດ້ຕໍ່ືາກວ່າສູນອົງສາ
ເຊລຊຽດສ໌ ຫ ສູງກວ່າໜງື່ຶ ຮອ້ ຍອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ເຮົາຈະມີຫັກການພິຈາລະນາດງ່ືັ ລຸ່ມນືີ:້

- ຖ້າອຸນຫະພູມສຸດທ້າຍຄິດໄລ່ຕື່ໍາກວ່າສູນອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ສະແດງວ່າໃຫ້ເອົາອນຸ ຫະພູມສຸດທ້າຍແມ່ນ
ສູນອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ແລະ ເວລານນ້ືັ ນືາ້ໍ ກອ້ ນລະລາຍບ່ືໍໝດົ .

- ຖ້າອຸນຫະພມູ ສຸດທ້າຍຄິດໄລໄ່ ດສ້ ູງກວ່າໜຶື່ງຮ້ອຍອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ສະແດງວ່າອຸນຫະພູມສຸດທ້າຍຈງິ ໆ
ເທົາ່ື ກບັ ໜືງ່ຶ ຮອ້ ຍອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ແລະ ເວລານ້ືັນອາຍນັນື້ ກນື່ັ ຕວົ ໄປເປນັ ນືໍ້າບືໍ່ໝດົ .

ຮູບ 2.20

ຕວົ ຢາ່ ງ 2.10 ນາໍ້ື ກ້ອນກ້ອນໜື່ຶງມີມວນສານ 1 ກິໂລກາມ ຢູ່ໃນເງ່ືອນໄຂອຸນຫະພູມ 0C ຖກປ່ອຍລົງ

ໃສ່ນື້ໍາທືີ່ມີມວນສານ 5 ກິໂລກາມ ມີອຸນຫະພູມ 20C ຖ້າອຸນຫະພູມສຸດທ້າຍ 10 C ຖາມວ່ານໍື້າກ້ອນຈະມີ
3

ປະລມິ ານຮ້ອນເປ່ືອຍເທ່າືົ ໃດ ?

ວິທີແກ້: ເຮົາຮ:ູ້ mw = 5kg ນື້າໍ ກອ້ ນ 0℃ 10 ນື້າໍ
mI = 1kg 0℃ /3℃ 20℃
t1 = 0C
t2 = 20C ນາ້ືໍ ນາ້ືໍ
t = 10 C
3 ຮບູ 2.21

L=?

ຈາກແຜນວາດເຮົາໄດ:້ Q ເພ່ືີມ = Q ລດຸ

mI L + Cm I  10 − 0  = Cmw  20 − 10 
 3   3 

1L +1.110  = 1.5 20 − 10 
3  3

 L = 100 − 60 = 80cal / g
3

ຕົວຢ່າງ 2.11 ນ້ໍືາຟົດມີມວນສານ 100 ກາມ. ຖາມວ່າ ຈະສາມາດເຮັດໃຫ້ນືໍ້າກ້ອນຢູ່ອຸນຫະະພູມ

−9C ກາຍເປັນນາໍື້ ຢອູ່ ຸນຫະພມູ 0C ໄດຈ້ ັກກາມ?

MALAITHONG PHOMSOUPHA 33

ວິທີແກ:້ ເຮາົ ຮ:ູ້ mB = 100g

t1 = −9C −9℃ 0℃ 0℃ 100℃
ນ້ໍືາກ້ອນ ນື້າໍ ນາື້ໍ ຟົດ
t = 0C ຮບູ 2.22

t2 = 100C ນໍາື້ ກອ້ ນ

mI = ?

ຈາກແຜນວາດເຮົາໄດ້: Q ເພີມື່ = Q ລຸດ

CI mI (0 + 9)+ mI L = Cwmw (100− 0)

0.5 9mI + 80mI = 1100100

 mI = 104 = 118.34g
84.5

4. ການຖາ່ ຍໂອນຄວາມຮອ້ ນ ຫ ການສງ່ືົ ຄວາມຮອ້ ນ

ການສງົື່ ຄວາມຮອ້ ນເກີດຂຶນ້ື ເມອື່ ສອງຈຸດມີອນຸ ຫະພມູ ບເໍື່ ທົາື່ ກັນ ໂດຍຈະສ່ືງົ ຈາກຈຸດທ່ີືມີອຸນຫະພມູ ສູງໄປ
ຫາຈດຸ ທມີ່ື ອີ ນຸ ຫະພູມຕໍື່າກ່ວາ. ການສ່ງືົ ຄວາມຮອ້ ນຈາກຈດຸ ໜຶງື່ ໄປສຈູ່ ຸດໜ່ືງຶ ນນ້ັື ສາມາດເກີດໄດ້ 3 ຂະບວນການຄ:

4.1 ການນາໍ ຄວາມຮອ້ ນ (Heat conduction)

ເມື່ອຈັບສ້ືົນໜຶ່ືງຂອງທ່ອນໂລຫະ ແລ້ວເອົາສົື້ນໜື່ຶງໄປເຜົາໄຟດ່ືັງຮູບລຸ່ມນ້ືີ ເຖິງເວລາໜືຶ່ງເຮົາຮູ້ສຶກວ່າ ສື້ົນ

ທືີ່ເຮົາຈັບນືັ້ນຮ້ອນຂືຶ້ນ. ປາກົດການດ່ືັງກ່າວເກີດຂື້ຶນກໍເນ່ືອງຈາກວ່າ ຄວາມຮ້ອນຈາກສ້ົືນທ່ືີເຜົາໄຟເຄ່ືອນທື່ີມາເຖິງ

ສ້ືົນທີື່ມເຮົາຈັບ ເພາະເມື່ອສົ້ືນທ່ີືເຮົາເຜົາໄຟໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ ໂມເລກູລຈະສັື່ນໄກວແຮງຂຶື້ນ ແລະ ມີພະລັງງານ

ເດີນເຄື່ອນສູງ, ແລ້ວພວກມັນສື່ົງພະລັງງານເດີນເຄື່ອນຈໍານວນໜື່ຶງໃຫ້ໂມເລກູລຢູ່ໃກ້ມັນທ່ີືຍັງມີພະລັງງານເດີນ

ເຄື່ອນຕ່ືໍາກວ່າສື່ັນໄກວແຮງຂ້ຶືນນໍາ ແລ້ວກໍສື່ົງພະລັງງານຕໍື່ໆກັນໄປແນວນັ້ືນ ຈຶ່ືງເຮັດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນສົື່ງໄປຕາມ

ທ່ອນໂລຫະໄດ.້ ການສືົ່ງຄວາມຮ້ອນໂດຍທີ່ໂື ມເລກູລຂອງວັດຖບຸ ໍໄ່ື ດເ້ ຄ່ອື ນທໄ່ີື ປ ເອ້ືນີ ວ່າ ການນາໍ ຄວາມຮ້ອນ.

ທາດຕ່າງໆສາມາດນໍາຄວາມຮ້ອນໄດຕ້ ່າງກັນ. ທາດທ່ືີນໍາ

ຄວາມຮ້ອນໄດ້ດີເຊັື່ນ: ໂລຫະຊະນິດຕ່າງໆ ຈັດເປັນທາດນໍາ

ຄວາມຮ້ອນທ່ີືດີ; ສ່ວນທາດທ່ີືນໍາຄວາມຮ້ອນໄດ້ຊ້າຈັດເປັນທາດ

ກ້ືນັ ຄວາມຮອ້ ນ.

ຮູບ 2.23 ການນາໍ ຄວາມ ການສົ່ືງຄວາມຮ້ອນໂດຍທ່ີືໂມເລກູລຂອງວັດຖຸບ່ໍືໄດ້
ຮອ້ ນລະຫວາ່ ງສອງຈຸດ ເຄ່ືອນທ່ີືໄປເອ້ືີນວ່າການນໍາຄວາມຮ້ອນ. ເຊືິ່ງເກີດຈາກການຖ່າຍເທການສັື່ນ
ໄກວຂອງອາຕອມຫ ໂມເລກູລຕົວຊັກນາໍ ອອກໄປ

ເຊັ່ືນນໍາເອົາສືົ້ນຂອງແທ່ງທອງໄປຂາງໄຟທ່ືີຈຸດ A ສ້ືົນທອງຈະຮ້ອນຫາຍອາຕອມຂອງທອງຈະສືັ່ນຢ່າງຮຸນ
ແຮງ ແລະຖ່າຍຖອດການສັື່ນໄກວອອກໄປຈົນເຖງິ ຈຸດ B ການສນ່ັື ຂອງອາຕອມຫ ໂມເລກລູ ຈະເບົາລງົ ຄວາມຮ້ອນ
ຢຈູ່ ຸດ B ຈະບສ່ໍື ງູ ເທືາົ່ ຈດຸ A ການສື່ງົ ຄວາມຮ້ອນດືງ່ັ ກາ່ ວຈະເປັນໄປຢາ່ ງຊາ້ ໆ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 34

ເຮົາຮູ້ແລ້ວວ່າການນໍາຄວາມຮ້ອນຄປາກົດການທືີ່ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຖ່າຍເທພາຍໃນວັດຖຸໜຶ່ືງໆຫ

ລະຫວ່າງວັດຖຸສອງຢ່າງທ່ີືສໍາພັດກັນ ໂດຍມີທິດການເຄື່ອນທືີ່ຂອງພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຈາກສູງໄປຫາຕໍ່ືາ ໂດຍທື່ີ

ຕົວກາງ (ໂມເລກູລ) ບື່ໍມ່ືີການເຄື່ອນທ່ືີ. ເພາະການນໍາຄວາມຮ້ອນເປັນຂະບວນການທີ່ືເກີດຂື້ຶນເທິງຊື້ັນອາຕອມ

ຂອງອະນຸພາກເປນັ ໜື່ຶງໃນຂະບວນການຖ່າຍເທຄວາມຮ້ອນໃນໂລຫະການນາໍ ຄວາມຮ້ອນເປັນຜົນຈາກການເຄ່ືອນ

ທ່ີືຂອງອີເລັກຕອນເສລີ (ຄ້າຍຄການຊັກນໍາໄຟຟ້າ) ໃນທາດແຫວ ແລະທາດແຂງທ່ືີມີສະພາບການນໍາຄວາມຮ້ອນ

ຕໍື່າເປນັ ຜນົ ມາຈາກການສນ່ັື ຂອງໂມເລກູລໃກ້ກັນ. ໃນແກ໊ສການນາໍ ຄວາມຮ້ອນເກີດຂຶືນ້ ຜ່ານການສື່ນັ ສະເທອນລະ

ຫວ່າງໂມເລກູລຫ ການນໍາຄວາມຮ້ອນເປັນລັກສະນະການຖ່າຍເທຄວາມຮ້ອນຜ່ານໂດຍກົງຈາກວັດຖຸໜຶື່ງໄປຍັງ

ອີກວັດຖຸໜຶ່ືງໂດຍການສໍາພັດກັນ ເຊືັ່ນການເອົາມໄປຈັບການໍ້ືາຮ້ອນຈະເຮັດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຈາກການນື້ໍາໄປຍັງມ

ຂອງເຮົາຈ່ືຶງເຮັດໃຫ້ຮູ້ສຶກຮ້ອນ ເປັນຕືົ້ນ. ວັດຖຸໃດຈະນໍາຄວາມຮ້ອນໄດ້ດີຂຶື້ນກັບສໍາປະສິດການນໍາຄວາມຮ້ອນ

(k).
ຕາຕະລາງ 2.4 ສາໍ ປະສດິ ການນາໍ ຄວາມຮອ້ ນ

ວດັ ຖຸ ສໍາປະສິດການນໍາຄວາມຮ້ອນ k(W/m.K)

ອາກາດ 0.026

ອາລມູ ີນຽມ 237

ຄອນກີດ 1.82

ທອງແດງ 401

ເພັດ 2300

ນ້ືາໍ ກ້ອນ 2.2

ເຈຍ້ 0.05

ໄມ້ 0.1-0.35

ເງນິ 429

ເຫກັ 72-80

ຖ້າຄວາມຮ້ອນໄຫຈາກອຸນຫະພູມ T2 ໄປສູ່ອຸນຫະພູມ T1 ຕາມແກນ x ຂອງແທ່ງໂລຫະເຊ່ິືງມີຄວາມ
ຍາວ L ເນື້ອທ່ີືໜ້າຕັດ A ອັດຕາການໄຫຂອງຄວາມຮ້ອນ ຫ ກະແສຄວາມຮ້ອນແທນດ້ວຍ H ຄປະລິມານ
ຄວາມຮ້ອນທປ່ີື ຽ່ ນແປງ Q ໃນຊ່ວງເວລາ t ຂຽນດ້ວຍສມົ ຜນົ ດງື່ັ ນ:ືີ້

2 2 > 1
H = Q = kA T
1
t x ∆
ຫ H = dQ = kAT2 − T1
35
dt L

MALAITHONG PHOMSOUPHA

ຮູບ 2.24 ການນໍາຄວາມຮ້ອນໃນກອ້ ນໂລຫະ
k ເປັນຄາ່ ຄົງທີື່ບວກ ຫ ສະພາບນາໍ ຄວາມຮ້ອນ ຫ ສໍາປະສດິ ນໍາຄວາມຮອ້ ນ (Thermal
conductivity) ຂອງວັດຖຸ ຫົວໜວ່ ຍຂອງ H ຄ J.s−1 ຫ W .
ຕົວຢ່າງ 2.12 ກ້ອງໂຟມສໍາລັບໃຊ້ກິນເຂ້ືົາປ່າ ມີເນ້ືອທືີ່ພາຍໃນທັງໝົດ 0.4m2 ໜາ 2cm ຖ້ານໍາເອົານືໍ້າ
ກອ້ ນອຸນຫະພູມ 0C ເກັບໄວ້ໃນກ້ອງໂຟມ ແລະ ວັດແທກອຸນຫະພູມພາຍນອກໄດ້ 30C . ຈ່ືົງຊອກຫາວ່າໃນ
ເວລາ 1 ວັນ ນືໍ້າກ້ອນຈະລະລາຍໄປເທົື່າໃດ ?
ວິທແີ ກ:້ ເຮົາຮ:ູ້ A = 0.4m2

L = 2cm
t2 = 0C
t1 = 30C
t = 1day = 1 86400= 86400s

m=?

k = 0.01W / mK

ຈາກສດູ : H = kA T ຮບູ 2.25
x

ແທນຄ່າ: H = 0.01 0.4 30 − 0
0.02

H = 6W

ຈາກສດູ : H = Q  Q = Ht....(1)
t

ຈາກສດູ ປະລມິ ານຮ້ອນເປອ່ື ຍ: Q = Lm....(2) L = 335KJ / kg

ເອົາ (1) = (2) ໄດ:້ Ht = Lm  m = Ht
L

ແທນຄາ່ : m= 686400 = 1.547kg
335103

ດັງື່ ນັ້ືນ, ພາຍໃນ 1 ວນັ ນາ້ໍື ກອ້ ນຈະລະລາຍໄປທົງໝົດປະມານ 1.5 ກິໂລກາມ.

4.2 ການເລອ່ື ນຍບັ ຄວາມຮອ້ ນ (Heat convection)

ເປນັ ການສ່ືົງ - ຮັບຄວາມຮອ້ ນຜາ່ ນຕົວກາງທເ່ືີ ປັນທາດແຫວຫແກສ໊ ໂດຍການເຄອ່ື ນທີື່ຂອງໂມເລກູລຂອງ
ຕົວກາງເຊ່ືັນ: ອາກາດຢູ່ໃກ້ເຕາົ ໄຟເມ່ອື ໄດ້ຮບັ ຄວາມຮອ້ ນຈາກເຕາົ ໄຟບັນດາໂມເລກູລຂອງອາກາດມີພະລງັ ງານເດີນ
ເຄ່ືອນສູງຂ້ືຶນ, ພວກມັນເຄື່ອນທືີ່ໄວຂຶ້ືນ ແລະ ເຄ່ືອນທ່ີືໄປໄດ້ໄລຍະທາງທືີ່ໄກຂືຶ້ນ ໃນການເຄ່ືອນທ່ືີດືັ່ງກ່າວບັນດາ
ໂມເລກູລຂອງອາກາດນໍາເອົາຄວາມຮ້ອນທ່ີືພວກມັນໄດ້ຮັບໄປນໍາເມ່ືອໂມເລກູລຂອງອາກາດເຫື່ົານ້ືັນເຄ່ືອນທີື່ມາ
ກະທົບກບັ ຕົວເຮາົ ພວກມນັ ກໍສົື່ງຄວາມຮ້ອນໃຫກ້ ບັ ຕົວເຮາົ ດື່ງັ ນນືັ້ ເຮົາຈຶ່ືງຮສູ້ ກຶ ຮອ້ ນຂຶື້ນ.

ການເລ່ືອນຍັບຄວາມຮ້ອນເປັນການສ່ືົງຄວາມຮ້ອນໂດຍອາໄສໃຫ້ໂມເລກູລຂອງຕົວກາງເຄື່ອນທີື່ພາ
ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນໄປກັບຕົວກາງຈາກບໍລິເວນທ່ືີມີອຸນຫະພູມສູງໄປສູ່ບໍລິເວນທືີ່ມີອຸນຫະພູມຕໍ່ືາ ໂດຍອັດຕາ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 36

ການສົງ່ື ຄວາມຮ້ອນອອກຈາກວັດຖຸກອ້ ນໜື່ຶງໂດຍການເລືອ່ ນຍັບຄວາມຮ້ອນເປັນອັດຕາສ່ວນພົວພນັ ກງົ ກັບຄວາມ

ແຕກຕ່າງລະຫວ່າງອຸນຫະພູມຂອງທາດໄຫທ່ືີເປັນຕົວນໍາພາຄວາມຮ້ອນກັບອຸນຫະພູມຂອງເນື້ອທີ່ືໜ້ານອກ A

ທື່ຢີ ູຕ່ ດິ ກບັ ທາດໄຫ ຂຽນເປນັ ສົມຜນົ ໄດ້ດັງ່ື ນ້ີື:

H = Q = hAT
t

h ຄສໍາປະສິດການເລ່ືອນຍັບຄວາມຮ້ອນ (Convection coefficient)
ຕາຕະລາງ 2.5 ສໍາປະສິດການເລ່ືອນຍບັ ຄວາມຮ້ອນຕາມທາໍ ມະຊາດໃນອາກາດທຄີື່ ວາມດນັ ບັນຍາກາດ

ເນອ້ື ທືີ່ ສາໍ ປະສດິ ການເລືອ່ ນບຍັ ຄວາມຮ້ອນ (W / m2 K )

ແຜ່ນແນວນອນ, ຫັນໜ້າຂ້ຶືນເທງິ 2.491(T )1/ 4

ແຜ່ນແນວນອນ, ຫັນໜ້າລງົ ລຸ່ມ 1.314(T )1/ 4

ແຜ່ນແນວຕັື້ງ 1.775(T )1/ 4

ທໍ່ແື ນວນອນ ຫ ແນວຕັ້ືງທີ່ືມີເສນັ້ື ຜ່າສນູ ກາງ D 4.186 T 1/ 4
D

ຕົວຢ່າງ 2.13 ອາກາດພາຍໃນຫ້ອງມີອຸນຫະພູມ 15 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ແລະ ອາກາດພາຍນອກມີ
ອຸນຫະພູມ 35 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌. ຈືົ່ງຊອກຫາອັດຕາການສົື່ງຄວາມຮ້ອນຕໍື່ເນື້ອທີື່ໜືຶ່ງຕາລາງແມັດຂອງແກ້ວ
ປ່ອງຢອ້ ມເຊື່ງິ ມີສະພາບນໍາຄວາມຮ້ອນ 0.8W / mK ແລະ ໜາ 3mm .

ວທິ ແີ ກ:້
ເຮາົ ຮ:ູ້ t1 = 35C
H =?
A
k = 0.8W / mK
ການສງ່ືົ ຄວາມຮ້ອນຈະເກດີ ຂນຶ້ື ໂດຍ

- ການເລື່ອນຍບັ ຄວາມຮ້ອນໃນຫອ້ ງ.

- ການນາໍ ຄວາມຮ້ອນຜາ່ ນແກ້ວປອ່ ງຢ້ຽມ.

- ການເລ່ອື ນຍບັ ຄວາມຮ້ອນຂອງອາກາດພາຍນອກ.
ສົມມຸດໃຫ້ແກ້ວປ່ອງຢ້ຽມມີອຸນຫະພູມສະໝ່ໍືາສະເໝີ 25C ຜົນລົບອຸນຫະພູມລະຫວ່າງອາກາດພາຍ

ໃນຫ້ອງກັບແກ້ວປ່ອງຢ້ຽມຄ (15− 25)C = −10C ແລະ ຜົນລົບອຸນຫະພູມລະຫວ່າງແກ້ວປ່ອງຢ້ຽມກັບ
ອາກາດພາຍນອກຄ (25− 35)C = −10C ເຊິ່ືງເທ່ົືາກັນ (ບືໍ່ຈໍາເປັນຕ້ອງເທົື່າກັນສະເໝີໄປຂື້ຶນກັບອຸນຫະພູມ

ຂອງແກວ້ ). ດື່ງັ ນ້ນືັ , ສາໍ ປະສດິ ການເລອ່ື ນຍັບຄວາມຮອ້ ນໃນສອງກລໍ ະນີຄ:

h = 1.775(T )1/ 4
h = 1.775(10)1/ 4

h = 3.16W / m2 K

MALAITHONG PHOMSOUPHA 37

ແລະຈາກສົມຜົນ H = Q = hAT ການເລື່ອນຍັບຄວາມຮ້ອນຕໜໍື່ ງຶື່ ຫົວໜວ່ ຍເນືອ້ ທື່ີຄ:
t

H = hT
A

H = 3.16(−10) = −31.6W / m2

A

ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມແກ້ວປ່ອງຢ້ຽມມີອຸນຫະພູມພາຍນອກ ແລະພາຍໃນບືໍ່ເທ່ົືາກັນ ເພື່ອໃຫ້ເກີດການນໍາ

ຄວາມຮ້ອນໄດ້ໃນອດັ ຕາ 31.6W / m2 ໂດຍການສມົ ຜນົ H = kA T ຈະໄດ:້ T = HL .
x kA

T = −31.6310−3 = 0.118C
0.8

ດືັງ່ ນັ້ນື , ໜ້າໃນມອີ ຸນຫະພມູ ປະມານ 24.94C ແລະ ໜາ້ ນອກປະມານ 25.06C .

4.3 ການແຜລ່ ງັ ສີ (Heat radiation)

ເປັນການສ່ືົງຄວາມຮ້ອນອີກຢ່າງໜ່ືຶງທືີ່ບ່ືໍຕ້ອງຜ່ານຕົວກາງ ໂລກຂອງເຮົາຮັບພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຈາກ
ດວງອາທິດທັື້ງທີື່ບາງໄລຍະທໍາອິດແມ່ນສູນຍາກາດສະແດງວ່າຄວາມຮ້ອນຈາກດວງອາທິດບ່ືໍໄດ້ສື່ົງມາດ້ວຍການ
ຊັກນາໍ ຫການເລືອ່ ນຍັບຄວາມຮອ້ ນແຕ່ເປນັ ການແຜ່ລງັ ສ.ີ

ວັດຖຸທຸກຊະນິດທີ່ືມີອຸນຫະພູມສູງກວ່າສູນອົງສາສໍາບູນຈະປົດປ່ອຍພະລັງງານຈາກໜ້າຂອງວັດຖຸນ້ັືນ
ອັດຕາການແຜ່ລັງສີຈາກໜ້າວັດຖຸຈະເປັນອັດຕາສ່ວນພົວພັນກົງກັບເນ້ືອທີື່ໜ້ານອກ A ແລະ ອຸນຫະພູມສໍາບູນ

ກາໍ ລັງສື່ີ (ຫົວໜ່ວຍແກນວິນ). ນອກຈາກນຍື້ີ ັງຂນຶື້ ຢູ່ກັບຄາ່ e ເປັນສະພາບການສ່ົືງລັງສີ ( Emissivity) ເຊືິ່ງຂ້ືຶນ

ກບັ ທໍາມະຊາດຂອງພນ້ື ຜວິ ນັືນ້ ໆ ໂດຍຄາ່ e ຈະຢລູ່ ະຫວາ່ ງ 0 – 1 ໂດຍປກົ ກະຕິວັດຖຈຸ ະຢູ່ໃນພາວະສົມດນູ ທາງ
ຄວາມຮ້ອນກັບສິື່ງແວດລ້ອມ ກໍຈະແຜ່ ແລະ ດູດກນພະລັງງານໃນອັດຕາດຽວກັນ ຈ່ືຶງຈະເຮັດໃຫ້ອຸນຫະພູມບໍ່ື
ປ່ຽນແປງ, ແຕ່ຖ້າວັດຖຸນ້ືັນໄດ້ຮ້ອນກວ່າສ່ິືງແວດລ້ອມທືີ່ຢູ່ອ້ອມຮອບມັນກໍຈະແຜພະລັງງານອອກມາຫາຍກວ່າທ່ືີ
ຈະດູດກນ. ວັດຖຸແຜ່ລັງສີໃນອຸດົມຄະຕິ ຫ ວັດຖຸດໍາ (Black body) ຈະດູດກນລັງສີທັງໝົດທ່ີືຕົກກະທົບວັດຖຸ
ຄາ່ e ຂອງວັດຖຸດໍາມຄີ ່າເທົ່ືາກັບ 1.

ກດົ ເກນສະເຕຟານ ຂຽນເປນັ ສມົ ຜນົ ການແຜ່ລັງສຂີ ອງວດັ ຖຸໄວດ້ ືງັ່ ນ:ີື້
H = eAT 4
H ຄອດັ ຕາການແຜລ່ ັງສີ (W )
 ເປນັ ຄາ່ ຄົງທ່ືີສາກນົ ເອື້ີນວາ່ ຕົວຄົງຄ່າຂອງສະເຕຟານ-ໂບລຕ໌ມານ (

 = 5.6710−8W / m2 K 4 )
ຖາ້ ວັດຖຸມີອຸນຫະພມູ T1 ໃນຂະນະທແ່ີື ວດລອ້ ມມອີ ຸນຫະພມູ T2 ການແຜ່ລັງສີຂຽນໄດ້:

( )H = eA T14 − T24

ຕວົ ຢ່າງ 2.14 ແຜ່ນເຫັກກ້າຮູບຈະຕຸລດັ ຍາວດ້ານລະ 10 ຊັງຕີແມັດ ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຈນົ ເຖິງ 600 ອົງສາ
ເຊລຊຽດສ໌ ຖ້າຄ່າສະພາບແຜ່ລັງສີ e 1 ອດັ ຕາການແຜລ່ ງັ ສຄີ ວາມຮ້ອນຈະເປັນເທ່າືົ ໃດ?

ວິທແີ ກ:້

MALAITHONG PHOMSOUPHA 38

ເຮົາຮູ້: L =10cm = 0.1m  A = L2 = (0.1)2 = 0.01m2

t = 600C T = 600+ 273= 873K

e 1

H =?
ເຮາົ ຮວູ້ ່າເນອ້ື ທືີ່ໃນການແຜ່ລງັ ສມີ ີ 2 ດາ້ ນຄ A = 2  0.01 = 0.02m2
ອງີ ຕາມສດູ : H = eAT 4
ແທນຄາ່ : H = 1 5.6710−8 8734 = 658.67W
ດັືງ່ ນັື້ນ, ຖ້າເຮົາໃຫ້ຄວາມຮ້ອນກັບແຜນ່ ເຫັກໂດຍຜ່ານຂົດລວດຄວາມຮອ້ ນ ອັດຕາການສື່ົງຄວາມຮ້ອນທີື່
ໃຫ້ກບັ ແຜ່ນເຫັກເທາ່ືົ ກັບ 658.67 ວດັ .

MALAITHONG PHOMSOUPHA 39

ບດົ ເຝກິ ຫດັ 2

1. ອນຸ ຫະພູມ 40 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ເທົື່າກັບເທາື່ົ ໃດ ອງົ ສາເຄລວິນ?
2. ຖ້າຕ້ອງການເຮັດໃຫ້ນືໍ້າແຂງມີມວນສານ 1 ກິໂລກຣັມອຸນຫະພູມ −10C ກາຍເປັນອາຍນໍ້ືາຢູ່
ອຸນຫະພູມ100C ທັງໝົດຕ້ອງໃຊ້ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນເທົ່ືາໃດ(ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງນໍ້ືາແຂງເທືົ່າກັບ 2.10
kJ/kg.K, ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງນໍື້າເທືົ່າກັບ 4.18 kJ/kg.K, ຄວາມຮ້ອນແຝງຂອງການຮ້ອນເປ່ືອຍຂອງນ້ືໍາ
ແຂງ = 333 kJ/kg, ຄວາມຮ້ອນແຝງຂອງການກາຍເປັນອາຍຂອງນື້າໍ = 2256 kJ/kg)
3.ຈົື່ງຊອກຫາປະລິມານຄວາມຮ້ອນທີ່ືເຮັດໃຫ້ນື້ໍາແຂງ 100 ກຣັມ ອຸນຫະພູມ 0 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌
ກາຍເປັນນື້ໍາ 100 ກຣັມ ອຸນຫະພູມ 10 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ກໍານົດໃຫ້ ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງນໍື້າເທືົ່າກັບ 4200
ຈູລຕື່ໍກິໂລກຣັມ ເຄລວິນ ແລະ ຄວາມຮ້ອນແຝງຈໍາເພາະຂອງການຮ້ອນເປ່ືອຍຂອງນໍ້ືາກ້ອນບເທົື່າກັບ 333 ກິໂລ
ຈລູ ຕກໍ່ື ໂິ ລກຣມັ ?
4.ໃຫ້ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ 30000 ຈູລແກ່ນື້ໍາແຂງ 50 ກຣັມ ອຸນຫະພູມ 0 ອົງສາ ເຊລຊຽດສ໌
ອຸນຫະພູມຈະເພືີ່ມຂື້ນຈັກອົງສາ ຖ້າກໍານົດໃຫ້ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນແຝງຈໍາເພາະຂອງການຮ້ອນເປື່ອຍຂອງນ້ໍືາແຂງເທົ່ືາ
ກບັ 333 ຈລູ ຕກໍ່ື ຣັມ ແລະ ຄວາມຮ້ອນຈາໍ ເພາະຂອງນ້ືໍາເທື່າົ ກັບ 4.2 ຈູລ ຕືໍ່ ກຣັມ ອງົ ສາເຊລຊຽດສ໌?
5.ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນແກ່ທາດແຫວ A ແລະ B ເທືົ່າກັນ ເຮັດໃຫ້ທາດແຫວ A ມີອຸນຫະພູມເພ່ີືມຂື້ນ 10
ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ແລະ ທາດແຫວ B ມີອຸນຫະພູມເພື່ີມຂ້ືນ 20 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ຖ້າທາດແຫວ B ມີມວນສານ
ເປັນ 3 ເທາ່ືົ ຂອງທາດແຫວ A ຈງ່ົື ຊອກຫາຄວາມຮ້ອນຈໍາາເພາະຂອງຂອງ A ເທາ່ົື ກບັ ຈກັ ເທົ່າື ຂອງ B?
6. ຄວາມຮ້ອນທືີ່ເຮັດໃຫ້ນ ້ືາປະລີມານໜຶື່ງ ມີອຸນຫະພູມເພ່ີືນຂ້ືນ 3 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ສາມາດເຮັດໃຫ້
ກ້ອນໂລຫະກ້ອນໜືຶ່ງຊ່ືງມີມວນສານເປັນ 2 ເທື່ົາຂອງນ ື້າ ມີອຸນຫະພູມເພືີ່ມຂື້ນ 15 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ໂລຫະ
ກ້ອນນັື້ນມີຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະເທືົ່າໃດໃນຫົວໜ່ວຍ KJ/ Kg.K (ຄວາມຮ້ອນຈ າເພາະຂອງນ ້ືາເທົື່າ 4.18
KJ/Kg.K)?
7. ເມ່ືອໃຫ້ຄວາມຮ້ອນດ້ວຍອັດຕາຄົງທ່ືີ ແກ່ທາດຊະນິດໜ່ືຶງ ເຊ່ີືງມີມວນສານ 1 ກິໂລກັຣມ ໄດ້ການ
ພວົ ພັນລະຫວ່າງອພຸນຫະພູມ ແລະ ປະລມິ ານຄວາມຮ້ອນທ່ໃືີ ຫທ້ າດນ້ືັນດື່ັງຮູບ ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງທາດນັື້ນ
ເທາົື່ ກັບເທ່ືາົ ໃດ?

ຮູບ 2.26
8. ຈາກການທົດລອງວັດຄ່າຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງລະບົບປະກອບດ້ວຍຄາເລີຣິມິເຕີ ບັນຈຸນໍື້າທ່ີືມີເທີ
ໂມມີເຕີ ແລະ ແທ່ງແກ້ວຄົນຢູ່ ມີມວນສານລວມ 0.5 ກິໂລກຣັມ ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນແກ້ລະບົບໂດຍຜ່ານກະແສ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 40

ໄຟຟ້າເຂ້ົືາໄປຂົດລວດຄວາມຕາ້ ນ ດ່ືງັ ຮບູ ກ ເມອື່ ວດັ ແລະ ຂຽນກາຟລະຫວາ່ ງອຸນຫະພູມຂອງລະບບົ ກບັ ເວລາໄດ້
ກາຟດ່ັືງຮູບ ຂ ຖາ້ ຂດົ ລວດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນ 50 ວດັ ລະບົບມຄີ າ່ ຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະ ເທາົື່ ກບັ ເທົືາ່ ໃດ?

9. ນື້ໍາເຢັນ 7 ລິດ ອຸນຫະພູມ 15 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ປະສົມກັບນ ້ືາຮ້ອນ 3 ລິດ ອຸນຫະພູມ 90 ອົງສາ
ເຊລຊຽດສ໌ ຈງ່ົື ຊອກຫາອນຸ ຫະພມູ ປະສມົ ?

10. ຖ້າເອົາກ້ອນທອງແດງ ມມີ ວນສານ 2 ກິໂລກຣັມ ອຸນຫະພູມ 100 ອົງສາເຊລຊຽດສລ໌ ົງໃນນໍ້ືາ 5 ກິ
ໂລກຣັມ ອຸນຫະພູມ 25 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ຈະມອີ ຸນຫະພູມ ປະສມົ ເທືົ່າໃດ (ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງທອງແດງ=
0.1Cal / g c ,ຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະຂອງນືໍ້າ = 1Cal / g c )?

11. ທ່ອນເຫັກມີມວນສານ 50 ກຣັມ ອຸນຫະພູມ 300 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ຖກຍ່ອນລົງໃນນ້ໍາມີມວນ
ສານ 100 ກຣັມ ເຊື່ີງບັນຈຸໃນກະປ່ອງມວນສານ 70 ກຣັມ ແລະ ມີ ຢາງຫຼຸ້ມກະປ່ອງຢູ່ ເຮັດໃຫ້ນໍາ້ືມີອຸນຫະພູມ
ປ່ຽນຈາກ 6 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ໄປເປັນ 20 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ຈ່ືົງຊອກຫາຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງກະປ່ອງ (ກໍາ
ນົດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງເຫັກເທົ່ືາກັບ 0.45 ກິໂລຈູລຕື່ໍ ກິໂລກຣັມ ແກນວິນ ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງນໍ້າ
ເທົື່າກບັ 4.20 ກິໂລຈລູ ຕືໍ່ ກໂິ ລກຣັມ?

12. ເອົານືໍ້າແຂງ 50 ກຣັມ ອຸນຫະພູມ 0 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ລົງໃນນື້ໍາ 200 ກຣັມ ທີ່ືອຸນຫະພູມ 30
ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ຈະໄດອ້ ນຸ ຫະພູມສດຸ ທາ້ ຍເທ່ືົາໃດ(ຄວາມຮອ້ ນແຝງຂອງການຮ້ອນເປ່ອື ຍຂອງນໍື້າກອ້ ນເທືາ່ົ ກບັ 80
ແຄລຣີຕືກໍ່ ຣັມ ແລະ ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງນື້າໍ ເທ່ືົາກັບ 1 ແຄລຣີຕໍ່ືກຣັມ.ເຄລວິນ?

13. ກ້ອນທອງແດງ ມີມວນສານ 1 ກໂິ ລກຣັມ ທີື່ 100 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ໃສ່ລົງໃນນ້ໍາແຂງມີມວນສານ
200 ກຣັມຈົື່ງຊອກຫາອຸນຫະພູມສູດທ້າຍຂອງການປະສົມນ້ືີ(ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງທອງແດງເທ່ືົາກັບ 0.1
Cal/g.oC

14. ຍ່ອນນືໍ້າແຂງ 100 ກຣັມ ອຸນຫະພູມ 0 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ລົງໃນນ້ໍາ 1000 ກຣັມ ອູນຫະພູມ 60
ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ເຊືີ່ງບັນຈູໃນກະປ່ອງທອງແດງ ມີມວນສານ 200 ກຣັມ ຈືົ່ງຊອກຫາອຸນຫະພູມສຸດທ້າຍຂອງ
ທາດປະສມົ ນື້ີ (ຄວາມຈຸຄວາມຮ້ອນຂອງທອງແດງ 0.1 Cal /g.oC, ຄວາມຮອ້ ນແຝງຂອງການຮອ້ ນເປອ່ື ຍຂອງນໍ້ືາ
ແຂງ ເທືົາ່ 80 Cal/g)?

15. ນື້ໍາມັນເຄ່ືອງ 200 ກຣັມ ບັນຈູໃນກະປ່ອງທອງແດງມີມວນສານ 120 ກຣັມ ອຸນຫະພູມ 20 ອົງສາ
ເຊລຊຽດສ໌ເມື່ອນໍາເອົາທອງແດງມີມວນສານ 100 ກຣັມ ອຸນຫະພູມ 100 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ໃສ່ລົງໃນກະປ່ອງ
ປາກົດວ່າ ອູນຫະພູມສຸດທ້າຍເປັນ 25 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ກກໍານົດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງທອງແດງ = 0.1
Cal/goCຈງົື່ ຊອກຫາຄວາມຮ້ອນຈາໍ ເພາະຂອງນືໍາ້ ມນັ ?

16. ທາດແຫວ 3 ຊະນິດ A, B ແລະ C ຕາມລໍາດັບ ມີອຸນຫະພູມ 20, 50, 90 ໃນຫົວໜ່ວຍອົງສາ
ເຊລຊຽດສ໌ ຕາມລໍາດັບ, ທາດແຫວ B ມີ ມວນສານເປັນ 3 ເທື່ົາຂອງທາດແຫວ A ແລະ ທາດແຫວ C ມີມວນ
ສານເປັນ 3 ເທ່ົາື ຂອງ A ເມື່ອ ນໍາ A ແລະ B ມາປະສມົ ກນັ ພົບວ່າອນຸ ຫະພູມເປນັ 40 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ແຕ່ເມ່ືອ
ນໍາ B ແລະ C ມາປະສົມກັນ ພົບວ່າອຸນຫະພູມ ກາຍເປັນ 60 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ຢາກຮູ້ວ່າຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະ
ຂອງທາດແຫວທງັ ສາມຊະນິດ ?

17. ທື່ໍ PVC ປາຍປິດ ບັນຈຸເມັດໂລຫະໄວ້ໃນຈໍານວນໜ່ຶືງ ອຸນຫະພູມເມັດໂລຫະ ແມ່ນ 27. 5 ອົງສາ
ເຊລຊຽດສ໌ ເມືອ່ ເຮົາພິກປືີ້ນທ່ຢໍື າງຢາ່ ງໄວ ເຮັດໃຫ້ເມັດ ໂລຫະ ຕົກໄປໃນທຢ່ໍື ່າງເສລີ ໃນໄລຍະທາງ 50 ຊັງຕແີ ມັດ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 41

ຈໍານວນ 200 ຄືັ້ງ ປາກົດວ່າ ອຸນຫະພູມຂອງເມັດໂລຫະ ປ່ຽນເປັນ 30 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ຈົື່ງຊອກຫາຄ່າຄວາມ

ຮອ້ ນຈໍາເພາະຂອງໂລຫະນນື້ັ .
18. ໃນການທົດລອງປ່ຽນຮູບພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ ໂດຍໃຊ້ກະບອກທີື່ມີປະລິມານເກັບຄວາມຮ້ອນ

ເປັນ 100 ຈູລ ຕືໍ່ ແກນວິນ ມີຄວາມຍາວ 30 ຊັງຕີແມັດ ແລະ ລູກກົມໂລຫະ ທີ່ືມີຄ່າ ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະເປັນ
500 J/Kg.K ມມີ ວນສານ 100 ກຣັມ ຖາ້ ຕ້ອງການ ໃຫອ້ ຸນຫະພມູ ຂອງທັງໝົດ ໜວ່ ຍກມົ ແລະ ກະບອກ ທືີໃ່ ຊ
ບັນຈູມອີ ນຸ ຫະພມູ ສູງຂ້ືນ 1oC ຈະຕ້ອງພກິ ກະບອກຂນ້ື ລົງໃຫລ້ ກູ ກົມລ່ນົື ໃນກະບອກຢາ່ ງນ້ອຍຈກັ ຄ້ງືັ .

19. ນໍື້າຕົກຕາດແຫ່ງໜ່ືຶງ ສູງ 50 ແມັດ ຖ້າພະລັງານຂອງນືໍ້າຕົກ ປ່ຽນຮູບພະລັງານຄວາມຮ້ອນທັງໝົດ
ອຸນຫະພູມຂອງນໍາ້ື ທປີື່ າຍນໍືາ້ ຕກົ ສູງຂນື້ ເທາົ່ື ໃດ (ກໍານດົ ໃຫ້ ຄວາມຮ້ອນຈາໍ ເພາະຂອງນ້ືໍາ 4.2 x 103 J/kg.K?

20. ວັດຖູມີມວນສານ 100 Kg ໄຖຈາກພ້ືີນທີື່ສງູ 20 ເເມດັ ເມືອ່ ເຖິງພນື້ ວດັ ຖມູ ີຄວາມໄວ 10 ແມັດຕ່ືໍ

ວິນາທີຖ້າພະລັງານຂອງວັດຖຸສູນເສຍການໄຖຄືັ້ງນືີ້ ເຄີ່ືງໜຶື່ງເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນໃຫ້ແກ່ວັດຖຸ ອຸນຫະພູມ
ຂອງວດັ ຖນຸ ືນ້ັ ຈະປຽ່ ນໄປຈາກເດມີ ຈັກເຄລວິນ (ຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະຂອງວດັ ຖູ 50 J/Kg.K)?

21. ວັດຖໜຸ ່ຶືງມມີ ວນສານ 0.5 ກິໂລກຣັມ ຕົກຈາກພື້ນທ່ືີສູງຈາກພນື້ 200 ແມັດ ພບົ ວ່າຄວາມໄວ ຂອງ
ວັດຖຸ ກ່ອນກະທົບພ້ືນ ເທ່ືົາ 180 ແມັດ ຕືໍ່ ວິນາທີ ຖ້າ 25% ຂອງພະລັງານທີື່ສູນເສຍໄປຈາກການຕ້ານທ້ານຂອງ

ອາກາດກາຍເປັນຄວາມຮ້ອນທ່ືີສະສົມໃນວັດຖຸກ່ອນກະທົບພື້ນວັດຖູມີອຸນຫະພູມເພື່ີມຂື້ນຈາກເດີມເທືົ່າໃດ (ກໍາ
ນດົ ໃຫພ້ ະລງັ ານຄວາມຮອ້ ນຈໍາເພາະຂອງວັດຖຸເທືາົ່ ກັບ 500 J/Kg.K)?

22. ຈງ່ືົ ຊອກວາ່ ຕ້ອງໃຫ້ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນ ດ້ວຍກໍາລັງສະເລ່ຍຈັກ ວັດ ຈື່ຶງຈະເຮັດໃຫ້ໂລຫະມີມວນ
ສານ 1 ກິໂລກຣັມ ມີອຸນຫະພູມສູງຂ້ືນ 60 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ໃນເວລາ 5 ນາທີ ກໍານົດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນ
ຈາໍ ເພາະຂອງໂລຫະນືນັ້ ເທາ່ົື ກບັ 400 ຈູລ ຕໍື່ ກິໂລກຣມັ ເຄລວິນ.

23. ນໍາລວດເຮັດຄວາມຮ້ອນ ມີ ກໍາລັງ 1000 ວັດ ຈຸ່ມລົງໃນນໍ້ືາ 500 ກຣັມ ອຸນຫະພູມ 30 ອົງສາ
ເຊລຊຽດສ໌ ຖ້າມີການສູນເສຍຄວາມຮ້ອນໄປ 30% ຖາມວ່າອີກດນົ ປານໃດ ນໍ້າຈຶື່ງຟົດ (ກໍານົດໃຫຄ້ ວາມຮ້ອນຈໍາ
ເພາະຂອງນ້ໍາື ເທ່ືາົ ກັບ 4.2 ກິໂລຈລູ ຕໍື່ ກິໂລກຣມັ )?

24. ຖ້າໃຊ້ໝື້ໍຕ້ົືມນ້ໍາຂະໜາດ 200 ໂວລ 1000 ວັດ ຕືົ້ມນ້ໍືາ 1 ລິດ ອຸນຫະພູມ 20 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌
ນໍ້າຈະເລີື່ມຟົດພາຍໃນເວລາຈັກນາທີ ຖ້າຫາກການຕົ້ືມນ້ືໍາມີປະສິດທິພາບຮ້ອຍລະ 80 (ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະ
ຂອງນາໍ້ 4.2 KJ/Kg.K)?

25.ຖ້າຜ່ານກະແສໄຟຟ້າຂະໜາດ 15 A ມີຜົນລົບລະດັບໄຟຟ້າ 200 V ໄປຍັງກາຕົ້ືມນືໍ້າແບບຂົດລວດ
ເຊື່ີງມີນໍື້າບັນຈຸຢູ່ 500 g ຈື່ົງຄິດໄລ່ ເວລາໃຊ້ໃນການຕືົ້ມນືໍ້າອຸນຫະພູມ ຕືັ້ງແຕ່ 23 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ໃຫ້ຟົດຢູ່
ອຸນຫະພຸມ 100 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ຖາ້ 70% ຂອງພະລັງານໄຟຟາ້ ໃຊ້ຄວາມຮ້ອນໂດຍຕົງ (ກໍານົດໃຫຄ້ ວາມຮ້ອນ
ຈໍາເພາະຂອງນໍືາ້ 4.2 KJ/ KgK?

26. ໃນການທົດລອງເພື່ອຊອກຫາຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງທອງແດງກ້ອນໜືຶ່ງໜັກ 0.051kg ເຮັດໃຫ້

00

ຮ້ອນຄືັ້ງທໍາອິດທີ່ື 100 C ໃນອາຍນາໍື້ ແລ້ວຈ່ມຸ ລົງໃນນ້ືໍາທີ່ື 27 C ມວນສານຂອງນ້ືາໍ ໃນຄາລຣໍ ິມິເຕໜີ ັກ 0.1 kg

0

ມວນສານຂອງຖ້ວຍອາລູມີນຽມຊັື້ນໃນໜັກ 0.05 kg ຖ້າອຸນຫະພູມສຸດທ້າຍເປັນ 30 C ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະ

ຂອງທອງແດງມີຄາ່ ເທົາື່ ໃດ?

MALAITHONG PHOMSOUPHA 42

00

27. ນ້ໍືາມວນສານ 1 kg ທີື່ 20 C ຖ້າໃຫ້ອຸນຫະພູມເພີື່ມຂຶື້ນຈາກເດີມ 2 C ຈະມີພະລັງງານຄວາມ

ຮ້ອນເພີ່ືມຂຶ້ືນຈັກຈູລກໍານົດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງນໍື້າເທື່ົາກັບ 4.2 kJ/kg⋅K ແລະ ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະແຝງ

ຂອງການກາຍເປັນອາຍເທາົື່ ກບັ 2,256 kJ/kg?

28. ແທ່ງເຫັກມີມວນສານ 1kg ເຜົາໃຫ້ຮ້ອນຈົນມີອຸນຫະພູມ200 0 ຢ່ອນລົງໄປໃນພາຊະນະທີື່ມີນ້ືໍາ

C

100 g ແລະນໍື້າກ້ອນ 100 g. ຈືົ່ງຊອກຫາອຸນຫະພູມປະສົມສຸດທ້າຍກໍານົດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພະຂອງນ້ືໍາ 4.18

kJ/kg ແລະ ເຫັກເທືົ່າກັບ 0.45 kJ/kg.K ຕາມລໍາດັບ ແລະຄ່າຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະແຝງການຮ້ອນເປ່ືອຍຂອງນືໍ້າ

ເທົື່າກັບ333 kJ/kg?

0

29. ຖາ້ ຕ້ອງການໃຫ້ນໍືາ້ ກ້ອນມວນສານ 1 kg ອນຸ ຫະພມູ -10 C ກາຍ

0

ເປນັ ນາ້ໍື ທອີື່ ຸນຫະພູມ 100 C ທງັ ໝົດ. ຈ່ືົງຊອກຫາວ່າຕ້ອງໃຊ້ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນ

ເທ່ືົາໃດ? ຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະຂອງນືໍາ້ ກອ້ ນເທາົື່ ກບັ 2.1 kJ/kg.K ຄວາມຮ້ອນຈໍາ

ເພາະຂອງນາໍື້ ເທົື່າກບັ 4.18 kJ/kg.K ຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະແຝງຂອງການຮອ້ ນເປອື່ ຍ

ຂອງນາື້ໍ ກ້ອນເທືົ່າກບັ 333 kJ/kg?

ຮບູ 2.27
30. ນໍາເອົາເຈ້ຍມາພັບເປັນຮູບຖ້ວຍຖອກນ້ໍືາເຢັນ 4C ລົງໃສ່ 100ml ແລ້ວໃຊ້ແປວໄຟຈາກທຽນລົນ
ກ້ືົນຖ້ວຍກະດາດນັ້ືນຈົນອຸນຫະພູມເພ່ີືມຂຶ້ືນເປັນ 9C ພະລັງງານທີື່ແປວທຽນສົື່ງອອກມີຄ່າເທ່ືົາໃດ? ຮວູ້ ່າຄວາມ
ຮ້ອນຈາໍ ເພາະຂອງນ້າືໍ ເທືົ່າກັບ 4.18KJ kg.K ?
31. ຈື່ົງຊອກຫາຄ່າທີ່ືຕ້ອງການໃຫ້ຄວາມຮ້ອນດ້ວຍກໍາລັງສະເລ່ຍຈັກວັດຈືຶ່ງຈະເຮັດໃຫ້ໂລຫະທີື່ມີມວນ
ສານ 1kg ມີອຸນຫະພູມສູງຂຶື້ນໃນເວລາ 5 ນາທີກໍານົດໃຫຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງໂລຫະຊະນິດນືັ້ນເທື່ົາກັບ
400J kg.K .
32. ໃນການທົດລອງການປ່ຽນຮູບພະລັງງານທ່າຕັື້ງເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ ໂດຍການໃຊ້ທໍື່ກົມທືີ່ມີ
ຄວາມຮອ້ ນຈໍາເພາະເທ່ືົາກັບ100J K ມີລວງຍາວ 30cm ແລະຖກໜ່ວຍກົມໂລຫະທ່ີືມີຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະເທ່ືົາ
ກັບ 500J kg.K ມີມວນສານ 100g ຖ້າຕ້ອງການໃຫ້ອຸນຫະພູມທັງໜ່ວຍກົມ ແລະທ່ືໍກົມທີື່ໃຊ້ບັນຈຸທື່ີມີ
ອຸນຫະພູມສູງຂ້ນືຶ ເປັນ1C ຈະຕອ້ ງປື້ນີ ທ່ກືໍ ົມກບັ ໄປກບັ ມາຈກັ ເທອື່ ?
33. ວັດຖຸກ້ອນໜື່ຶງມີມວນສານ 0.5kg ຕົກຈາກພ້ືນສູງ 2m ເຫັນວ່າຄວາມໄວຂອງວັດຖຸກ່ອນກະທົບ
ພນື້ ເທ່ືາົ ກັບ180m s ຖາ້ 25 % ຂອງພະລັງງານເດີນເຄອ່ື ນທ່ີືສູນເສຍໄປຈາກແຮງຕ້ານຂອງອາກາດກາຍເປັນຄວາມ
ຮ້ອນທ່ີືສະສົມໄວ້ໃນວັດຖຸກ່ອນກະທົບພື້ນວັດຖຸມີອຸນຫະພູມເພີ່ືມຂຶ້ືນຈາກເດີມເທືົ່າໃດ?ກໍານົດໃຫ້ຄວາມຄວາມ
ຮອ້ ນຈາໍ ເພາະຂອງວດັ ຖເຸ ທືາົ່ ກັບ 500J kg.K .
34. ຄວາມຮ້ອນທືີ່ເຮັດໃຫ້ປະລິມານໜຶື່ງມີອນຸ ຫະພູມເພືີ່ມຂື້ຶນ 3C ສາມາດເຮັດໃຫ້ກ້ອນໂລຫະກ້ອນໜ່ຶື
ງເຊື່ິງມີມວນສານເທ່ືົາກັບສອງເທືົ່າຂອງນໍື້າມີອນຸ ຫະພູມເພ່ີືມຂືຶ້ນ15C ໂລຫະກ້ອນນ້ືັນມີຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະເທ່ືົາ
ໃດໃນຫວົ ໜວ່ ຍ KJ kg.K ຮ້ວູ າ່ ຄວາມຮ້ອນຈາໍ ເພາະຂອງນາືໍ້ ເທ່າືົ ກບັ 4.18KJ kg.K .

MALAITHONG PHOMSOUPHA 43