ຄວາມຮ້ອນ ປທ. ມະໄລທອງ ພົມສຸພາ

ດືັ່ງນ້ືັນ, ການເຮັດໃຫ້ພະລັງງານພາຍໃນຂອງວັດຖຸປ່ຽນແປງສາມາດປະຕິບັດໄດ້ສອງວິທີຄ: ການຜະລິດ
ແຮງງານ ແລະ ການສົືງ່ ຄວາມຮອ້ ນ ເຊິ່ືງຈະໄດ້ສຶກສາໃນຫົວຂື້ໍຕໄໍ່ື ປ.

ການປ່ຽນແປງພະລັງງານພາຍໃນລະບົບ ຄ ຜົນລົບພະລັງງານພາຍໃນລະບົບຫັງການປຽ່ ນແປງ (U2) ກັບ
ພະລັງງານພາຍໃນລະບບົ ກ່ອນການປຽ່ ນແປງ (U1) ຂຽນແທນດວ້ ຍ (U) ເຊງິ່ື ມີສດູ ພົວພັນດງ່ັື ນ:້ີື

U = U2 - U1 3
33
U = 2 P2V2 - 2 P1 V1 = 2 (PV)
33 3
U = 2 nRT2- 2 nRT1 = 2 nRT
33 3
U = 2 NkBT2- 2 NkBT1 = 2 NkBT

ຂນ້ືຶ ຢກູ່ ບັ ການປຽ່ ນແປງອນຸ ຫະພູມ (T) , ການປຽ່ ນແປງຄວາມດັນ ແລະ ບໍລິມາດ (PV)

ຕົວຢ່າງ 5.1 ພະລງັ ງານພາຍໃນຂອງແກສຮີລຽມ 10 ໂມລ ຈະປ່ຽນແປງໄປເທົື່າໃດ ເມອ່ື ອຸນຫະພູມຂອງ
ແກສປຽ່ ນແປງໄປ 20 ອງົ ສາເຊລຊຽດສ໌?

ວທິ ແີ ກ:້
ເຮາົ ຮ:ູ້ n =10mol

T = 20C = 20K

U = ?

ອີງຕາມສູດ: U = 3 nRT
2

ແທນຄ່າ: U = 3 108.31 20 = 2,493J
2

ດັື່ງນື້ນັ , ພະລັງງານພາຍໃນຂອງແກສຮີລຽມປຽ່ ນແປງ 2,493 ຈູລ.
ຕວົ ຢາ່ ງ 5.2 ແກສໂມເລກູລອາຕອມດ່ຽວຊະນິດໜ່ືງຶ ມມີ ວນສານ 60 ກາມ ເມອື່ ອຸນຫະພມູ ປຽ່ ນແປງ 10

ເຄລວນິ . ພະລັງງານຂອງແກສນີື້ຈະປຽ່ ນແປງເທືາ່ົ ໃດ ກໍານດົ ໃຫ້ມວນສານໂມເລກູລຂອງແກສນີື້ເທາ່ືົ ກັບ 15?
ວິທແີ ກ:້

ເຮົາຮູ້: m = 60g

T =10K

U = ?
M = 15g / mol

ອີງຕາມສດູ : U = 3 m RT
2M

MALAITHONG PHOMSOUPHA 94

ແທນຄາ່ : U = 3  60  8.3110 = 498.6J
2 15

ດືັ່ງນນ້ືັ , ພະລງັ ງານພາຍໃນຂອງແກສປຽ່ ນແປງ 498.6 ຈູລ.

3. ແຮງງານກບັ ການປຽ່ ນແປງບລໍ ມິ າດຂອງລະບບົ ເມອືຶ່ ຄວາມດນັ ຄງົ ຕວົ

ໃນການໜບີ ແກ໊ສຢູໃ່ ນບັືງ້ ສູບ, ບງ້ັື ສູບມອີ ນຸ ຫະພມູ ສງູ ຂນ້ື (ຮ້ອນຂ້ນື )ນັນື້ ສະແດງວ່າ ພະລັງງານໃນລະບົບ
ເພື່ມີ ຂນ້ື . ຖ້າໃນລະບບົ ບໍ່ືໄດຮ້ ັບພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນເຂົາ້ື ຫ ສື່ົງອອກ, ພະລງັ ງານພາຍໃນລະບົບທ່ືເີ ພມີື່ ຂນື້ ຈະ
ເທາ່ືົ ກບັ ແຮງງານທຜ່ືີ ະລດິ ອອກໃຫລ້ ະບບົ ເທົືາ່ ນັືນ້ .

ຖາ້ ອອກແຮງ F ກະທບົ ກັບລູກສູບ ແລະ ເຮັດໃຫລ້ ູກສູບເຄື່ອນທລືີ່ ງົ ເປນັ ໄລຍະທາງໂດຍຄວາມດັນຄງົ
ຕົວ.

ຮບູ 5.2 ການກະທບົ ຄວາມແຮງໃສລ່ ູກສູບໄດໄ້ ລຍະທາງໃດໜ່ງືຶ

ແຮງງານ = ຄວາມແຮງ X ໄລຍະທາງ

W = FX

W = (PA)X
W = P(AX )

W = PV

W = PV = nRT = NK BT

ມີສອງກໍລະນີຄ:

- ເຮາົ ອອກແຮງກົດບລໍ ມິ າດມນັ ຫຼຸດ ແຮງງານທື່ີເກີດແມນ່ ແຮງງານທີືສ່ ືງິ່ ແວດລ້ອມກະທບົ ຕືລ່ໍ ະບົບ.

- ເຮົາປອ່ ຍລກູ ສບູ ເຄອື່ ນທືີ່ ບໍລິມາດເພີ່ມື ຂື້ນ ແຮງງານທືີ່ເກດີ ແມນ່ ແຮງງານທີື່ລະບບົ ຜະລດິ ອອກ.

ສງິື່ ທຄ່ືີ ວນເອາົ ໃຈໃສ:່

1. ຖ້າ W ເປັນບວກ(+) ແລ້ວ V2 V1 ຄ:
- W ເປັນແຮງງານທ່ືີເແກສ໊ ຜະລິດອອກກະທບົ ເອງ W ເປັນບວກ(+)

- ແກ໊ສຂະຫຍາຍຕົວ ຫ ບລໍ ມິ າດເພ່ືີມຂນື້ V2 V1 ເນອື່ ງມາຈາກຄວາມແຮງຂອງແກສ໊ ຜະລດິ ອອກເອງ
2. ຖາ້ W ເປນັ ລບົ (-) ແລ້ວ V2 V1 ຄ:
- W ເປັນແຮງງານທ່ືີເຮາົ ກະທບົ ເອງ W ເປນັ ລົບ(-)

- ແກ໊ສຫຼຸດລົງ ຫ ບລໍ ິມາດຫຼຸດລົງV2 V1 ເນອື່ ງມາຈາກຄວາມແຮງພາຍນອກມາກະທົບ
ສະຫຼຸບແລ້ວ: ຖ້າບໍລິມາດເພີ່ືມຂ້ືນ V ເປັນບວກ W ກໍ້ື່ເປັນບວກ, ກົງກັນຂ້າມຖ້າຖ້າບໍລິມາດຫຼຸດລົງ

V ເປັນລບົ W ກືໍ້ເ່ ປນັ ລົບ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 95

• ແຮງງານກັບການປຽ່ ນແປງບລໍ ມິ າດເມ່ືອຄວາມບ່ືໍດັນຄງົ ຕົວ ຫ ບື່ໍຄງົ ຕວົ ກືໍໄ່ ດໂ້ ດຍພຈິ າລະນາຈາກພືນ້ ທີື່
ໃຕກ້ ຣາຟ P – V
ແຮງງານ ກບັ ການປຽ່ ນແປງບໍລິມາດຂອງແກ໊ສເພມ່ືີ ຂນ້ື V2 V1 ຫ ຫຼຸດລງົ V2 V1 ເມອ່ື ຄວາມດັນຄງົ ທື່ີ

ຫ ບຄືໍ່ ົງທກີື່ ືໍ່ໄດ້ ຊອກ W = ພນ້ື ທີໃື່ ຕ້ກາຟ P −V

ຮບູ 5.3 ການຊອກຫາແຮງງານໃນກຣາຟການພວົ ລະຫວາ່ ງຄວາມດັນ ແລະ ບລໍ ມິ າດ

4. ກດົ ເກນທສື່ີ ນູ ຂອງຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄອ່ື ນ ( The zeroth law of thermodynamics )

ກົດຂືໍ້ທີື່ໜືຶ່ງຂອງນິວເຕິນ ໄດ້ເວື້ົາເຖິງພາວະດຸນດ່ຽງວ່າ “ວັດຖຸຈະຮັກສາພາວະຢຸດນິື້ງ ຫ ພາວະເຄື່ອນທີື່
ສະໝາ່ໍື ສະເໝີໃນເສັື້ນທາງຊື່ ນອກຈາກຈະມີແຮງພາຍນອກມາກະທົບໃສ່” ກດົ ຂໍື້ານ້ືີຂອງນິວເຕິນຈາໍ ກັດຢໃູ່ ນຂອບ
ເຂດລະບບົ ກົນລະສາດເທ່ືົານນັື້ . ເຖງິ ຢ່າງໃດກໍຕາມລະບບົ ທຈືີ່ ະຂຽນຕໄໍ່ື ປນເ້ີື ປັນລະບບົ ບທາງຄວາມຮອ້ ນ ເຊືິ່ງສາດ
ຄວບຄຸມລະບົບກົນລະສາດນໍາອີກ. ດື່ັງນືັ້ນ, ເມື່ອຂຽນວ່າລະບົບດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນໃນບົດນື້ີເຮົາຈະຕ້ອງໃຫ້
ຄວາມໝາຍວ່າ ເປັນລະບບົ ທີື່ບມ່ໍື ີການປຽ່ ນແປງພາວພາຍໃນລະບບົ ເມ່ືອເວລາປຽ່ ນໄປ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 96

ແນວຄິດກ່ຽວກັບການດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນ ສາມາດສະແດງດ້ວຍການພິຈາລະນາ ລະບົບ 2 ລະບົບ
ເຊື່ິງແຍກຈາກກັນດ້ວຍວດຖຸກັນຄວາມຮ້ອນດ່ືັງຮູບ 5.4 ເມ່ືອມີການປ່ຽນແປງຄວາມຮ້ອນໃນລະບົບ A ຈະບໍື່ມີ
ຜົນກະທບົ ຕລໍື່ ະບບົ B ແຕ່ຖາ້ ແຍກອອກຈາກກັນດ້ວຍວັດຖຸນໍາຄວາມຮ້ອນດືັ່ງຮບູ 5.5 ເມ່ືອປຽ່ ນແປງຄວາມຮ້ອນ

ໃນລະບົບ ຈະມີຜນົ ເຮດັ ໃຫ້ລະບບົ ປ່ຽນແປງຕາມກັນ.

ຮບູ 5.4 ກັື້ນດ້ວຍທາດກນັ ຄວາມຮ້ອນ ຮູບ 5.5 ກັນ້ື ດວ້ ຍທາດນາໍ ຄວາມຮອ້ ນຮບູ

ຂາ້ ງເທິງລະບັບທັງສອງແຍກອອກຈາກກັນດ້ວຍວດັ ຖຸຂັື້ນກາງ ເຊງ່ິື ເປນັ ທາດກັນື້ ຄວາມຮອ້ ນ ແລະ ທາດ

ນໍາຄວາມຮອ້ ນຕາມລາໍ ດບັ .

ລະບົບ A ແລະ B ລ້ອມດ້ວຍທາດກັນຄວາມຮ້ອນ

ເພືອ່ ໃຫ້ແຍກອອກຈາກສງິ່ື ແວດລອ້ ມພາຍນອກ ແຕ່ລະບົບ

ທງັ ສອງແຍກອອກຈາກກັນດ້ວຍກາໍ ແພງຊັກນໍາຄວາມຮ້ອນ

ດ່ືັງຮູບ 5.6 ເມື່ອມີການປ່ຽນແປງຄວາມຮ້ອນພາຍໃນ

ລະບົບ A ຈະເຮັດໃຫ້ລະບົບ B ປ່ຽນແປງຕາມ ໄລຍະ

ເວລາໜື່ຶງລະບບົ ຈະເຂົາື້ ສພູ່ າວະດນຸ ດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນ.

ຮບູ 5.6 ລະບົບທງັ ສອງແຍກອອກຈາກກນັ ດ້ວຍກາໍ ແພງຊັກນາໍ ຄວາມຮອ້ ນລ້ອມຮອບລະບບົ ທງັ ສອງ

ຮບູ 5.7 ລະຫວາ່ ງ A ກັບ B ກັື້ນດວ້ ຍກາໍ ແກງກັນຄວາມຮອ້ ນ
ລະຫວາ່ ງ A ກບັ C ແລະ B ກັບ C ກ້ນືັ ດວ້ ຍວດັ ຖຸຊັກນາໍ ຄວາມຮ້ອນ
ຈາກຮູບ 5.7 ເຮາົ ຈະພສິ ູດໃຫ້ເຫນັ ວ່າລະບົບ A ກັບ B ເຊ່ືິງກືນ້ັ ດວ້ ຍກໍາແກງກັນື້ ຄວາມຮ້ອນ ສາມາດເຂົ້ືາ
ສູ່ລະບົບດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນໄດ້ ເຖິງວ່າຈະບໍື່ໄດ້ສໍາພັດກັນໂດຍກົງກໍຕາມດ່ັືງຮູບ 5.7 ຖ້າເຮົາໃຫ້ລະບົບ A
ແລະ B ສໍາພັດກັບລະບົບທື່ີສາມຄ C ໂດຍຜ່ານກໍາແພງວັດຖຸຊັກນໍາຄວາມຮ້ອນ ເລີື່ມຕົ້ືນລະບົບ A ມີການປ່ຽນ
ແປງທາງຄວາມຮ້ອນ ໄລຍະເວລາໜຶື່ງ ລະບບົ A ແລະ C ຈະເຂາ້ົື ສພູ່ າວະດຸ່ນດ່ຽງທາງຄວາມຮອ້ ນ ສ່ວນລະບົບ B

MALAITHONG PHOMSOUPHA 97

ແລະ C ກໍຈະຈະເຂ້ົືາສູ່ພາວະດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນເຊ່ືັນດຽວກັນ. ແບບຈໍາລອງສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ A ແລະ B
ກໍຢູ່ພາວະດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນໄດ້ໂດຍບໍ່ືຕ້ອງສໍາພັດກັນໂດຍກົງ. ສະຫຼຸບເປັນກົດເກນທືີ່ໜ່ືຶງຂອງຄວາມຮ້ອນ
ເດີນເຄື່ອນໄດວ້ ່າ “ລະບບົ ທັງສອງຈະຢູ່ໃນພາວະດນຸ່ ດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນໄດ້ດວ້ ຍການໃຊ້ລະບົບທີື່ສາມາເຊງືິ່ ຊວ່ ຍ
ໃຫ້ເກີດພາວະດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນໄດ້ພອ້ ມກນັ .

ກົດຂ້ືໍນ້ືີຂ້ອນຂ້າງຈະແຈ້ງຊັດເຈນ ບື່ໍຄກັບກົດເກນຂອງຄວາມຮັກທ່ີືຄຸມເຄອ ເຊ່ັືນ ສົມຊາຍຮັກບົວໄລ
ແລະ ສົມສັກຮັກບວົ ໄລ ແຕ່ບ່ືໍໄດສ້ ະຫຼຸບວ່າ ສມົ ຊາຍຮກັ ສົມສັກ ຄົນລະເລືອ່ ງກນັ . ມີຂໜ້ືໍ ້າສັງເກດວ່າ ກົດຂທືໍ້ ໜີ່ື ງ່ືຶ ,
ສອງ ແລະ ສາມຂອງຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄື່ອນຖກສ້າງຂຶື້ນມາກ່ອນ (ຍັງບໄ່ືໍ ດ້ອະທິບາຍ) ກົດຂທ້ືໍ ີ່ືສູນຈືຶງ່ ຖກຕັ້ືງຂື້ນຶ ມາ
ເພ່ືອຈະບອກວ່າມາກ່ອນກດົ ຂໍ້ືທໜ່ືີ ືຶ່ງ. ປະລິມານທໃື່ີ ຊບ້ ອກວ່າລະບົບທງັ ສອງຢໃູ່ ນພາວະດນຸ ດ່ຽງທາງຄວາຮ້ອນກຄໍ
ອຸນຫະພູມ ຖ້າລະບົບທັງສອງຢູ່ໃນພາວະດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນສະແດງວ່າມີອຸນຫະພູມດຽວກັນ ແລະ ຖ້າ
ລະບບົ ທງັ ສອງບໄືໍ່ ດ້ຢໃູ່ ນພາວະດຸນດຽ່ ງທາງຄວມຮອ້ ນສະແດງວາ່ ມອີ ຸນຫະພູມແຕກຕ່າງກນັ .

ສາມາດສະຫຼຸບໄດ້ວ່າ “ຖ້າລະບົບ A ແລະ B ຢູ່ໃນພາວະດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄ່ືອນ ແລະ B
ລະບົບ ແລະ C ຢູ່ໃນພາວະດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄື່ອນແລ້ວ ລະບົບ A ແລະ C ຈະຢູພ່ າວະດຸ່ນດຽງທາງ
ຄວາມຮອ້ ນເດີນເຄ່ືອນເຊືັນ່ ກັນ”

ເວົ້ືາໂດຍສະຫຼຸບກໍຄພາວະດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄ່ືອນມີຄຸນລັກສະນະຖ່າຍທອດໄດ້ນ້ືັນເອງ, ອີກ
ຢາ່ ງໜືຶງ່ ທືມ່ີ າຂອງກດົ ເກນຂືສໍ້ ູນນມ້ີື ີທີື່ມາຈາກການທືນ່ີ ັກວິທະຍາສາດຄິດວາ່ ກດົ ຂນ້ືໍ ເ້ີື ປັນພ້ນື ຖານທື່ີສໍາຄັນຕ່ໍືກົດເກນ
ຂ້ືໍທ່ືີໜຶ່ືງ ແຕ່ເນື່ອງຈາກກົດຂໍື້ນືີ້ຫາກໍໄດ້ຮັບຄວາມສໍາຄັນພາຍຫັງຈາກກົດເກນຂໍື້ທ່ືີໜ່ຶືງ ແລະ ສອງມີຊື່ສຽງມາດົນ
ນານແລວ້ ນກັ ວທິ ະຍາສາດຈືຶ່ງຕດັ ສນິ ໃຈບໍປ່ື ຽ່ ນລໍາດບັ ຕົວເລກ ແລະ ຕ້ງັື ໃຫກ້ ົດຂນ້ືໍ ືເ້ີ ປັນກດົ ຂືໍທ້ ່ີສື ູນ.

ກົດຂໍື້ນ້ືີເປັນກົດທ່ືີໄດ້ຈາກການທົດລອງ ແລະ ເປັນຫັກການໃນການວັດແທກອຸນຫະພູມຂອງວັດຖຸຕ່າງໆ
ດ້ວຍເຄ່ືອງມວັດອຸນຫະພູມ ຫ ເທີໂມມີເຕີ ໂດຍການແທນວັດຖຸອັນທືີ່ສາມເປັນເທີໂມມີເຕີ ໂດຍເມ່ືອເທີໂມມີເຕີ
ວັດລະດບັ ອຸນຫະພູມຂອງວດັ ຖຸສອງຢາ່ ງນືັ້ນແລວ່ ພົບວາ່ ມີຄ່າເທ່ືົາກນັ ຈາກຫກັ ການໃນຂທໍື້ ີສື່ ູນຂອງຄວາມຮອ້ ນເດີນ
ເຄ່ືອນສາມາດລະບຸໄດ້ວ່າວັດຖຸສອງຢ່າງຢູ່ໃນພາວະດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນຕ່ໍືກັນໄດ້ເຖິງວັດຖຸດັື່ງກ່າວຈະບ່ໍືໄດ້ສໍາ
ພດັ ກນັ ກຕໍ າມ.

5. ກດົ ເກນທໜີ່ື ງ່ຶື ຂອງຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄອ່ື ນ (Frist Law of Thermodynamic)

ກດົ ເກນທໜ່ືີ ່ືຶງຂອງຄວາມຮ້ອນເດເີ ຄ່ອື ນເວືົ້າກົດເກນກຽ່ ວກັບການຮັກສາພະລັງງານຄ “ພະລັງງານພາຍໃນ
ຂອງລະບົບທ່ືີເພີື່ມຂນືຶ້ ເທົາື່ ກບັ ພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນທືີ່ນໍາເຂ້ືົາສູ່ລະບົບ ລບົ ດ້ວຍພະລງັ ງານທີ່ືສູນເສຍໄປຈາກແຮງ
ງານຂອງລະບົບກະທບົ ຕສໍ່ື ່ືິງແວດລ້ອມ”

ເວົ້ືາໄດ້ວ່າ ພະລັງງານໃນລະບົບຄວາມຮ້ອນເດີນເຄື່ອນຈະມີຄ່າລວມເທືົ່າເດີມຕະຫອດ. ຄວາມຮ້ອນທ່ືີ
ເກີດຂຶ້ືນຄຂະບວນການນໍາພະລັງງານເຂົ້ືາສູ່ລະບົບຈາກແຫ່ືງທີື່ມີອຸນຫະພູມສູງ ຫ ສູນເສຍພະລັງງານອອກຈາກ
ລະບົບໂດຍສົ່ືງອອກໄປຍງັ ແຫືງ່ ອນຸ ຫະພມູ ຕໍ່ືາ, ພະລງັ ງານນອ້ີື າດສູນເສຍໄປຈາກການເກດີ ແຮງງານກົນລະສາດຕສໍື່ ່ິືງ
ແວດລ້ອມຂອງລະບົບ ຫ ອາດເວ້ົືາວ່າ ການເກີດແຮງງານກົນລະສາດຕໍ່ືສື່ິງແວດລ້ອມເຮັດໃຫ້ເກີດພະລັງງານຂືຶ້ນກໍ
ໄດ້. ກົດຂທື້ໍ ືີ່ໜ່ືຶງເວົາ້ື ເຖິງພະລງັ ງານເຫືົ່ານີື້ວາ່ ມີຜົນລວມຄງົ ທື່ີ ນັນື້ ຄ ການປ່ຽນແປງຂອງພະລັງງານພາຍໃນ ຍ່ອມຈະ
ເທ່ືົາກັບປະລິມານຄວາມຮ້ອນທ່ີືນໍາເຂື້ົາສູ່ລະບົບ ລົບດ້ວຍປະລິມານຄວາມຮ້ອນທີື່ສູນເສຍອອກຈາກລະບົບ (ເຊິື່ງ
ເຮດັ ໃຫເ້ ກີດແຮງງານຕສໍ່ື ິືງ່ ແວດລອ້ ມ) ກົດຂນໍື້ ສື້ີ າມາດຂຽນເປນັ ສົມຜນົ ໄດ້ດັ່ງື ນືີ້:

MALAITHONG PHOMSOUPHA 98

U = Q −W
ໂດຍທືີ່ U ໝາຍເຖິງປະລິມານການປ່ຽນແປງພະລັງງານພາຍໃນລະບົບ, Q ຄ ຄວາມຮ້ອນທ່ືີນໍາ
ເຂົ້ືາສູ່ລະບົບ ແລະ W ຄແຮງງານທ່ືີເກີດຈາກລະບົບ. ຫາກປຽບທຽບໃຫ້ເຂ້ົືາໃຈງ່າຍ ຖ້າຄວາມຮ້ອນຄເງິນ ການ
ປ່ຽນແປງຂອງເງິນກ່ືໍຄຕົວຂອງເຮົາກໍ່ືຄ ( U ) ຍ່ອມເທ່ົືາກັບເງິນທືີ່ເຮົາຫາມາໄດ້ ( Q ) ລົບດ້ວຍເງິນທື່ີເຮາ
ຈ່າຍອອກໄປ (W ) ນ້ືັນເອງ.
ສະແດງວ່າ ລະບບົ ທາງຄວາມຮ້ອນເດນີ ເຄອ່ື ນສໍາພັດກບັ ພາຍນອກໄດ້ສອງທາງຄ:
- ທາງທາໍ ອດິ ເປັນການຖາ່ ຍໂອນພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນເຂ້ືາົ ຫ ອອກຈາກລະບົບໂດຍກົງ.

ຮູບ 5.8 ເປັນການຖາ່ ຍໂອນຄວາມຮອ້ ນໃຫ້ກັບລະໂດຍກົງເຊ່ືັນ ການລນົ ໄຟ ຫ ທາງຂດົ ລວດຄວາມຮ້ອນ
- ທາງທ່ືີ ສອງ ເປັນແຮງງານທ່ີື ລະບົບກ ະທົບກັບພາຍນອກເຊັື່ນ ແກ ສພາຍໃນກະບອກ ລູບສູບ

ຂະຫຍາຍຕົວ ດັນໃຫ້ລູກສູບເຄ່ືອນທີ່ື ເກີດເປັນແຮງງານກົນລະສາດຂືຶ້ນ. ເພ່ືອໃຫ້ການອະທິບາຍໃນບົດນ້ືີບ່ືໍ
ຊັບຊ້ອນຈົນເກີນໄປເຮົາຈະຈໍາກັດໃຫ້ລະບົບມີມວນສານຄງທືີ່ ບືໍ່ມີການຖ່າຍເທມວນສານເຂ້ືົາ ແລະ ອອກຈາກ
ລະບົບ.

ໃນການສຶກສາກົດຂື້ໍທ່ືີໜືຶ່ງຂອງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄ່ືອນຈະພິຈາລະນາເມ່ືອແກສທື່ີຢູ່ໃນກະບອກລູກສູບ
ເປັນລະບົບ. ເມື່ອໃຫ້ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ ( Q ) ແກ່ລະບົບຍ່ອມເຮັດໃຫ້ອຸນຫະພູມຂອງລະບົບເພ່ືີມຂືຶ້ນ
ພະລັງງານພາຍໃນລະບົບ ( U ) ເພີື່ມຂຶ້ືນ ເຊື່ິງມີຜົນເຮັດໃຫ້ຄວາມໄວຂອງໂມເລກູລເພືີ່ມຂື້ຶນ ດັນລູກສູບຍົກ
ກອ້ ນນໍ້ືາໜັກຂຶນ້ື ເຮດັ ໃຫ້ເກດີ ແຮງງານ (W ) ດັື່ງຮູບ 5.9.

ຮູບ 5.9 ການໃຫພ້ ະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນແກ່ລະບົບເພ່ອື ໃຫລ້ ະບບົ ຜະລດິ ແຮງງານ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 99

ສະນັື້ນ ສາມາດສະຫຼຸບໄດ້ວ່າ ກົດຂື້ໍ 1 ຂອງ ເທີໄມໄດນາມິກສ໌ ເປັນກົດເກນຮັກສາພະລັງງານໂດຍເວືົ້າ

ວ່າ: ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນທັງໝົດທີ່ືໃຫ້ແກ່ລະບົບຕ້ອງມີຄ່ເທ່ືົາກັບຜົນລວມພະລັງງານພາຍໃນລະບົບທື່ີເພີື່ມຂ້ືນ

ກບັ ແຮງງານທືີ່ກະທົບໂດຍລະບົບນ້ນັື ສາມາດຂຽນຄວາມສາໍ ພັນໄດ້ດ່ືັງນ:ືີ້

ຈາກກດົ ເກນຮັກສາພະລັງງານ: ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນເຂາື້ົ ສູ່ລະບບົ = ພະລັງງານພາຍໃນລະບົບ + ແຮງ

ງານທ່ືີຜະລດິ ອອກໂດຍລະບົບ

ຂຽນໄດ້: Q = U + W

33 3
U = 2 PV= 2 nRT= 2 NkBT

W = PV = nRT = NKBT
Q ຄ ພະລງັ ຄວາມຮ້ອນທນ່ີື ໍາເຂາ້ືົ ສລູ່ ະບບົ

W ຄແຮງງານທ່ລີື ະບົບຜະລິດອອກ
U ຄພະລງັ ງານພາຍໃນທື່ີເພືີມ່ ຂື້ນ

ແຕ່ຄວາມຈິງແລວ້ ການປຽ່ ນແປງຂອງລະບົບ ອາດມກີ ໍລະນອີ ືນ່ ມາກ່ຽວຂ້ອງນາໍ ອີກດັງື່ ນືນ້ັ ການພວົ ພັນ

ຂອງກົດຂືໍທ້ ີ 1ຂອງ ເທີໂມໄດນາມກິ ສ໌ ອາດຈະຕ້ອງສຶກສາເຄືອ່ ງໝາຍນາໍ ອກີ

 Q = U  W

ເນອື່ ງຈາກການປ່ຽນແປງຂອງປະລິມານຕ່າງໆ Q, U ,W ມທີ ັງເພີື່ມຂນ້ືຶ , ລຸດລົງ ແລະບ່ໍືປຽ່ ນແປງ. ດື່ັງ

ນັນ້ື , ຈ່ງຶື ມກີ ານສກຶ ສາເຄອ່ື ງໝາຍບອກການປຽ່ ນແປງເປນັ ບວກ, ລົບ ແລະສູນ ເຊ່ງິື ຈະພຈິ າລະນາດ່ືັງຕາຕະລາງລຸ່ມ

ນ:ືີ້
ຕາຕະລາງ 5.1 ສະຫຼຸບເຄອ່ື ງໝາຍຂອງ Q, U , W

ປະລມິ ານ ເຄອື່ ງໝາຍ

ພະລງັ ພາຍໃນລະບົບເພື່ີມຂືຶນ້ (ອຸນຫະພມູ ເພ່ີືມຂນ້ື ) +

U ພະລັງງານພາຍໃນລະບບົ ລຸດລົງ(ອຸນຫະພມູ ຫຼຸດລົງ -

ພະລງັ ງານພາຍໃນລະບົບຄົງທີື່(ອນຸ ຫະພູມຄງົ ທື່)ີ 0

ແຮງງານທືີລ່ ະບບົ ຜະລດິ ອອກ(ບໍລມິ າດເພີ່ມື ຂື້ນ) +

W ແຮງງານທ່ືີສ່ງືິ ແວດລ້ອມໃຫ້ກັບລະບົບ (ບລໍ ິມາດຫຼຸດລົງ) -

ບມໍ່ື ີແຮງງານເກີດຂ້ືນຶ (ບໍລິມາດຄງົ ທື)ີ່ 0

ຄວາມຮ້ອນເຂ້າົື ສລູ່ ະບບົ (ເພື່ີມຂື້ນ) +

Q ຄວາມຮອ້ ນອອກຈາກລະບບົ (ຫຼຸດລງົ ) -

ບ່ືໍພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນເຂາືົ້ ແລະ ອອກຈາກລະບົບ 0

• ການພວົ ພນັ ລະຫວາ່ ງ U W Q ພຈິ າລະນາຈາກເສນັື້ ສະແດງ P-V 100
MALAITHONG PHOMSOUPHA

ຮູບ 5.10

1. ຫາ W ໄດ້ຈາກເນ້ືອທໃ່ີື ຕເ້ ສືັ້ນສະແດງ

- ຖາ້ ບໍລມິ າດເພມ່ືີ ຂ້ືນ W ເປັນບວກ

- ຖາ້ ບໍລິມາດຫຼຸດລງົ W ເປັນລບົ

- ຖ້າ ບລໍ ິມາດຄົງທ່ືີ W ເປັນ 0

2. ຊອກຫາ U ໄດຈ້ າກ P1V1 ແລະ P2V2 ພະລັງງານພາຍໃນລະບບົ ບ່ຂໍື ນື້ ກບັ ເສັືນ້ ທາງ ຖາ້ ບໍລມິ າດ

ແລະ ຄວາມດັນ ຂອງແຕ່ລະກາຟເທົາ່ື ກນັ ແລະ ຄວາມດັນແຕ່ລະບອ່ ນເທ່ືາົ ກັນ P1, P2 ແລະ V1 V2 ເທື່າົ ກນັ .

- U ເທົາ່ື ກນັ ຄິດໄລ່ຈາກ U = 3 − P1V1 )
2 (P2V2

- W ບື່ໍເທົາ່ື ກນັ ຍ້ອນເທ່າົື ກບັ ພື້ນທືີ່ໃຕ້ເສ້ັນື ສະແດງເພາະພືນ້ ທ່ືີໃຕ້ກາຟບໍ່ເື ທົືາ່ ກັນ

ຕວົ ຢ່າງ 5.3 ຂະບວນການທາງຄວາມຮ້ອນສະແດງດວ້ ຍແຜນວາດ P −V ໃນຮູບ 5.11 ລະບົບເກີດຂະ

ບວນການທາງຄວາມຮ້ອນປ່ຽນແປງຈາກພາວະ a ໄປຍັງພາວະ d ຕາມເສັື້ນທາງ ab ມີຄວາມຮ້ອນໄຫເຂ້ືົາສູ່

ລະບບົ 600J ແລະ ຕາມເສັ້ນື ທາງ bd ມີຄວາມຮອ້ ນໄຫເຂ້ືົາສລູ່ ະບບົ 200J ຈງົ່ື ຊອກຫາ:

ກ. ການປຽ່ ນແປງຂອງພະລັງງານພາຍໃນຕາມເສັືນ້ ທາງ ab

ຂ. ການປຽ່ ນແປງຂອງພະລັງງານພາຍໃນຕາມເສ້ນືັ ທາງ abd

ຄ. ການປຽ່ ນແປງພະລັງງານພາຍໃນລະບົບຕາມເສນ້ືັ ທາງ acd

ວທິ ແີ ກ:້

ຮບູ 5.11 ແຜນວາດ P −V ສະແດງເສນືັ້ ທາງຂອງຂະບວນການທາງຄວາມຮອ້ ນ 101
ກ. ເສືັນ້ ທາງ ab ບືໍ່ມີການປຽ່ ນແປງບລໍ ມິ າດ ດງັື່ ນືນັ້ W = 0 ແລະ U = Q = 600J

MALAITHONG PHOMSOUPHA

ຂ. ເສັນ້ື ທາງ bd ຄວາມດັນຄົງທື່ີ ລະບົບຜະລິດແຮງງານລະຫວາ່ ງການຂະຫຍາຍຕົວ
W = Wab + Wbd /Wbd = P(V2 − V1) Wab = 0

( )W = 8 104 5 10−3 − 2 10−3 = 240J

ເສນ້ືັ ທາງ a bd ຜະລິດແຮງງານອອກທັງໝົດ 240 ຈູລ ແລະ ຄວາມຮອ້ ນທີື່ໄຫເຂ້າືົ ໄປໃນລະບົບເທົື່າກັບ
800 ຈລູ ແທນໃສໃ່ ນສົມຜົນ U = Q −W

U = 800− 240 = 560J , Q = 600 + 200 = 800
ດ່ງືັ ນືນ້ັ , ການປຽ່ ນແປງພະລັງງານພາຍໃນຕາມທາງ abd ເທ່າືົ ກັບ 560 ຈູລ
ຄ. ພະລັງງານພາຍໃນຕາມເສືັ້ນທາງ acd ບປ່ືໍ ຽ່ ນ ເພາະຂ້ືນຶ ກັບພາວະເລມີື່ ຕືົ້ນ ແລະ ພາວະສດູ ທ້າຍ.
ດງັ່ື ນນືັ້ , ຕາມເສ້ນັື ທາງ acd : U = 560J

ແຮງງານທັງໝົດW = P(V2 −V1)

( )W = 3104 510−3 − 210−3 = 90J

ແທນລງົ ໃນສມົ ຜນົ Q = U +W
Q = 560+ 90 = 650J

ຕົວຢ່າງ 5.4 ໃນການອັດແກສຮີລຽມໃນລະບົບປິດຈໍານວນ 0.5 ກິໂລໂມລຈາກບໍລິມາດ 0.6m3 ໃຫ້
ເຫອ 0.2m3 ດວ້ ຍຄວາມດນັ ຄງົ ທີ່ື1.5105 N / m2 . ຈືົ່ງຊອກຫາ

ກ. ແຮງງານໃນການອັດແກສນເື້ີ ປນັ ຈັກໂມລ
ຂ. ພະລັງງານພາຍໃນລະບົບຂອງແກສປຽ່ ນແປງໄປຈກັ ຈູລ
ວທິ ແີ ກ:້
ກ. ຈາກ W = PV

W = P(V2 – V1 )
W = (1.5 x 105)(0.2 – 0.6)
W = - 6 x 104 J
ຂ. ຈາກ Q = U + W
0 = U + - 6 x 104 J
U = 6 x 104 J

6. ຂະບວນການທາງຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄອ່ື ນ

ຂະບວນການທີື່ສາໍ ຄັນທາງຄວາມຮອ້ ນເດີນເຄອ່ື ນມີ 4 ຂະບວນການຄ:

6.1 ຂະບວນການຄວາມຮອ້ ນຄງົ ທືີ່ (Adiabatic process)

ເປັນຂະບວນການທີື່ເກີດຂື້ຶນໂດຍບໍ່ືມີຄວາມຮ້ອນໄຫເຂືົ້າຫ ໄຫອອກຈາກລະບົບ ໂດຍການຫຸ້ມດ້ວຍ
ລະບົບກັນຄວາມຮ້ອນຫອີກກໍລະນີຄລະບົບມີການປ່ຍນແປງຢ່າງວ່ອງໄວຈົນລະບົບບືໍ່ທັນໄດ້ແລກປ່ຽນຄວາມ
ຮອ້ ນກັບພາຍນອກ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 102

ຈາກກດົ ເກນທື່ີນ່ືງຶ ຂອງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄືອ່ ນ ເມອື່ ຄວາມຮ້ອນຄົງທີື່ຄ Q = 0 ແທນລງົ ໃນສູດ
U = Q −W ຈະໄດ້: U = −W

ຖ້າລະບົບຂະຫຍາຍຕົວ ແຮງງານມີຄ່າເປັນບວກ ແລະ ພະລັງງານພາຍໃນມີຄ່າເປັນລົລ ໝາຍຄວາມວ່າ
ລະບົບຜະລິດແຮງງານກັບພາຍນອກເຮັດໃຫ້ພະລັງງານພາຍໃນລຸດລົງ ໃນທາງກົງກັນຂ້າມກັນຖ້າລະບົບຫົດຕົວ
ແຮງງານຈະເປັນຄ່າລົບ ແລະ ພະລັງງານພາຍໃນຈະເປນັ ຄ່າບວກ ໝາຍຄວາມວ່າລະບບົ ຖກພາຍນອກກະທົບແຮງ
ງານໃສ່ເຮັດໃຫ້ພະລັງງານພາຍໃນເພື່ີມຂ້ຶືນ ເຮົາສາມາດວັກແທກການປ່ຽນແປງພະລັງງານພາຍໃນໄດ້ຈາກ
ອຸນຫະພມູ ພາຍໃນລະບົບປ່ຽນແປງ.

6.2 ຂະບວນການບລໍ ມິ າດຄງົ ທ່ືີ (Isochoric process)

ເປັນຂະບວນການທືີ່ເກີດຂຶ້ືນ ໂດຍບໍມີການປ່ຽນແປງບໍລິມາດຂອງລະບົບ ຕົວຢ່າງເຊືັ່ນ ບັນຈຸແກ໊ສໃນ
ພາຊະນະປດິ ໝົດ ລະບົບບສໍື່ າມາດຜະລິດແຮງງານໄດ້ ນັືນ້ ຄ ແຮງງານເທົືາ່ ສູນ ຈະໄດ້:

U2 −U1 = U = Q

ສະແດງວ່າ ປະລມິ ານຄວາມຮ້ອນທັງໝົດທໄີື່ ຫລເຂົາື້ ສລູ່ ະບົບຈະເພ່ືມີ ພະລັງງານພາຍໃນພຽງຢ່າງດຽວ.

6.3 ຂະບວນການຄວາມດນັ ຄງົ ທ່ືີ (Isobaric process)

ເປນັ ຂະບວນການທ່ີືເກີດຂຶື້ນໂດຍບມ່ໍື ີການປ່ຽນແປງຄວາມດັນຂອງລະບົບ ຕົວຢ່າງເຊື່ັນ ຕ້ມືົ ນໍື້າໃນໝື້ໍເປີດ
ຝາ ເປນັ ຕົ້ືນ. ປະລມິ ານທາງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄື່ອນທັງສາມຕົວ U , Q,W ບເືໍ່ ປັນສູນ. ການຄດິ ໄລຫ່ າແຮງງານ
ນາໍ ໃຊ້ສູດ:

W = P(V2 −V1)

ຈາກ Q = 3 PV + PV = 5 PV
22

6.4 ຂະບວນການອນຸ ຫະພມູ ຄງົ ທ່ີື (Isothermal process)

ເປນັ ຂະບວນການທ່ີືເກີດຂື້ນຶ ໂດຍບມ່ືໍ ກີ ານປ່ຽນແປງຂອງອນຸ ຫະພມູ ເຊນ່ືັ ການຫອມແຫວຂອງນໍາ້ື ກອ້ ນ
ໂດຍປົກກະຕິຖ້າບແ່ືໍ ມ່ນການປຽ່ ນແປງພາວະ ການຄວບຄມຸ ອຸນຫະພມູ ໃຫຄ້ ົງທເີ່ື ປນັ ໄປໄດ້ຍາກຫາຍ ຕົວຢ່າງເຊ່ືັນ
ການອດັ ແກສໃນກະບອກລູກສູບດ້ວຍການກົດລກູ ສູບລົງຊາ້ ໆ ເມື່ອບລໍ ມິ າດລດຸ ລົງ ຄວາມດັນເພືມີ່ ຂືຶນ້ ແລະ
ອນຸ ຫະພູມເພມ່ືີ ຕາມ ຖ້າຕອ້ ງການຄວບຄຸມໃຫ້ອຸນຫະພູມຄງົ ທື່ີ ພາຊະນະບນັ ຈແຸ ກສຈະຕອ້ ງເຮດັ ດວ້ ຍວດັ ສະດຸທ່ີື
ຊັກນາໍ ຄວາມຮ້ອນຢາ່ ງສມົ ບນູ ເພອື່ ໃຫ້ມີການແລກປຽ່ ນພະລງັ ງານລະຫວ່າງແກສກບັ ພາຍນອກຢຕູ່ ະຫອດເວລາ
ໂດຍບມໍື່ ກີ ານສະສົມພະລງັ ງານພາຍໃນໄວ້ເລຍີ .

Q = W
ຕົວຢ່າງ 5.5 ແກສຈໍານວນ 1025 Mo ຖ້າຕ້ອງການໃຫ້ແກສຈໍານວນນີມີອຸນຫະພູມເພື່ີມຂຶື້ນ 1C ຕ້ອງ
ໃຫ້ຄວາມຮອ້ ນແກ່ແກສນເື້ີ ທົ່ືາໃດ ເມ່ອື ບລໍ ມິ າດຂອງແກສຄົງທີື່?
ວທິ ແີ ກ:້
ເຮາົ ຮູ້: N = 1025 Mo

T =1C

MALAITHONG PHOMSOUPHA 103

Q = ?

V = Const W = 0

ຈາກສູດ: Q = U +W

ແທນຄ່າ: Q = 3 NK B T +0= 3 1025 1.3810−23 1
2 2

Q = 207J

ດ່ືັງນ້ນັື , ຕອ້ ງໃຫ້ຄວາມຮ້ອນແກສເທ່ົາື ກັບ 207J
ຕົວຢ່າງ 5.6 ໃນການອັດແກສ 2 ໂມລໃນກະບອກລູກສູບຕ້ອງຜະລິດແຮງງານໃຫ້ກັບລະບົບ 400 ຈູລ

ຖ້າລະບົບບຖືໍ່ າ່ ຍເທຄວາມຮ້ອນເລຍີ ຢາກຮວູ້ າ່ ອນຸ ຫະພູມຂອງແກສຈະສງູ ຂືຶ້ນເທ່ົາື ໃດ?

ວິທແີ ກ:້

ເຮົາຮູ້ n = 2mol

W = −400J
Q = 0

T = ?

ຈາກສູດ: Q = U +W
ແທນຄາ່ : 0 = 3 nRT − 400

2
0 = ( 3  28.31 T ) − 400

2

T =16.04K =16.04C

ດງ່ືັ ນນືັ້ , ອນຸ ຫະພູມຂອງແກສສູງຂືນຶ້ 16.04K ຫ 16.04C
ຕົວຢ່າງ 5.7 ເມ່ືອລະບົບຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງຊ້າໆ ໂດຍຄວາມດັນ ແລະ ອຸນຫະພູມຄົງທີ່ື ເມື່ອວັດ
ຄວາມດັນໄດ້ 5105 Pa ແລະ ບໍລິມາດຂອງລະບົບເພີ່ືມຈາກ 5 ລິດ ເປັນ 10 ລິດ. ຈືົ່ງຊອກຫາພະລັງງານ
ຄວາມຮອ້ ນທໃີື່ ຫແ້ ກ່ລະບບົ ?
ວິທແີ ກ:້
ເຮາົ ຮູ້ P = 5105 Pa = Const
V1 = 5l = 510−3 m3
V2 = 10l = 1010−3 m3

Q = ?

ຈາກສູດ: Q = U +W

ແທນຄາ່ : Q = 0 + P(V2 −V1 ) = 5105  (10 − 5)10−3 = 2500J

ດງັ່ື ນ້ືັນ, ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທືໃ່ີ ຫ້ແກ່ລະບົບເທ່າືົ ກັບ 2500 ຈູລ
ຕວົ ຢາ່ ງ 5.8 ລະບົບນຶງ່ື ເລມີ່ື ຕົືນ້ ທໍາງານຈາກ A → B →C → A ສະແດງດ້ວຍກາຟດງ່ືັ ຮູບ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 104

ຮບູ 5.12

Q U W

A→B

B →C

C→D
ກ. ຈ່ືງົ ຕື່ມເຄອ່ື ງໝາຍໃນຕາຕະລາງໃຫສ້ ົມບູນ

ຂ. ຈົື່ງຊອກຫາແຮງງານຈາກ A → B, B → C,C → A

ຄ. ຈ່ງົື ຊອກຫາພະລັງງານພາຍໃນລະບົບທີ່ືປຽ່ ນໄປຈາກ A → B, B → C,C → A

ງ. ຈື່ົງຊອກຫາພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຈາກ A → B, B → C,C → A

ວທິ ແີ ກ:້

ວເິ ຄາະໂຈດ

- ຈາກກາຟ P,V ຊອກຫາແຮງງານໄດ້ຈາກເນ້ອື ທໃືີ່ ຕ້ກາຟ.

- ຈາກກາຟ P,V ຊອກຫາພະລງັ ງານພາຍໃນລະບົບໄດ້ຈາກ U = 3 P2V2 − 3 P1V1
2 2

- ຈ່ງົື ຊອກຫາພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນຈາກ A → B, B → C,C → A

ກ. ຕື່ມເຄືອ່ ງໝາຍໃຊ້ໃນຕາຕະລາງ

- ຊອກ W = ? W(A → B) = +(VB VA )

W (B → C) = 0(VC = VB )
W (C → A) = −(VA  VC )

- ຊອກ U ຈາກ U = 3 P2V2 − 3 P1V1
2 2

U(A → B) = +(P = const,VB  VA )

U (B → C) = +(V = const, PC  PB )

U (C → A) = +(PA  PC ,VA  VC )

MALAITHONG PHOMSOUPHA 105

- ຊອກ Q ຈາກ Q = U + W

Q(A → B)= (+)+ (+)= (+)
Q(B →C)= (+)+ (0)= (+)
Q(C → A)= (−)+ (−)= (−)

Q U W
+ +
A→B + + 0
-
B →C + -

C→A -

ຂ. ຊອກW = ? ຈາກW = ເນ້ືອທືໃີ່ ຕ້ກາຟ P,V

W (A → B) = 20103  (4 −1) = 6 104 J

W(B →C) = 0

W (C → A) = 1  (20 + 80)103  (1− 4) = −15104 J

2

ດືັ່ງນນັື້ , ແຮງງານຈາກ A → B, B → C ແລະ C → A ເທ່ືົາກັບ 6104 J , 0 ແລະ −15104 J

ຄ. ຊອກ U =? ຈາກ U = 3 P2V2 − 3 P1V1
2 2

U (A → B) = ( 3  20103  4) − ( 3  20103 1) = 9104 J

22

U (B → C) = ( 3  80103  4) − ( 3  20103  4) = 36104 J

22

U (C → A) = ( 3  20103  4) − ( 3  80103 1) = −45104 J

22

ດງ່ືັ ນັືນ້ , ພະລງັ ງານພາຍໃນລະບບົ ປ່ຽນແປງໃນຊວ່ ງ A → B, B → C ແລະ C → A ເທາົ່ື ກັບ

9 104 J , 36 104 J ແລະ − 45104 J ຕາມລາໍ ດັບ.

ງ. ຊອກ Q = ? ຈາກ Q = U +W

Q(A → B) = (9104 ) + (6104 ) =15104 J

Q(B → C) = (36103) + (0) = 36104 J

Q(C → A) = (−45104 ) + (−15104 ) = −45104 J

ດ່ັງື ນື້ນັ , ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນໃນຊວ່ ງ A → B, B → C ແລະ C → A ເທື່ົາກັບ 15104 J ,
36 104 J ແລະ − 60104 J ຕາມລໍາດັບ.

ຕວົ ຢາ່ ງ 5.9 ເມອ່ື ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນ 64.9 ຈູລ ແກ່ແກສ 0.5 ໂມລທບີ່ື ນັ ຈໃຸ ນກະບອກສູບແກສທາໍ ໄດ້ 40
ຈລູ ດັນລູກສບູ ໃຫ້ເຄອື່ ນທີ່ື. ອຸນຫະພມູ ຂອງແກສເພືີມ່ ຂນ້ືຶ ຈັກເຄລວິນ?

ວິທແີ ກ:້
ເຮົາຮູ້ Q = 64.9J

n = 0.5mol

MALAITHONG PHOMSOUPHA 106

W = 40J
T = ?
ຈາກສດູ : Q = U +W
64.9 = 3 nRT + 40

2
24.9 = 3  0.58.3T

2

T = 4K

ດ່ງືັ ນັ້ນື , ອນຸ ຫະພູມຂອງແກສເພີມື່ ຂຶນ້ື 4 ເຄລວິນ

7. ຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະຂອງແກສ໊ ອດຸ ມົ ຄະຕິ

ສໍາລັບຂະບວນການບໍລິມາດຄົງທືີ່ລະບົບບ່ໍືຜະລິດແຮງງານ, ພະລັງງານພາຍໃນປ່ຽນແປງເທົ່ືາກັບຄວາມ
ຮ້ອນທື່ີຖ່າຍເທເຂ້ືົາລະບົບ ຫ ອອກຈາກລະບົບ. ສ່ວນຂະບວນການຄວາມດັນຄົງທີື່ ບໍລິມາດມີການປ່ຽນແປງ
ສະແດງວ່າລະບົບຜະລິດແຮງງານ. ຈາກການກວດວັດປະລິມານຄວາມຮ້ອນທື່ີໄຫເຂົ້ືາໄປໃນຂະບວນການ
ຄວາມດັນຄົງທີື່ຈະມີຫາຍກວ່າຂະບວນການບໍລິມາດຄົງທີື່ ເຫດຜົນເພາະວ່າພະລັງງານສ່ວນໜ່ືຶງປ່ຽນໄປເປັນແຮງ
ງານ ສ່ວນທເ່ີື ຫອເທ່ືົານ້ັືນທປ່ືີ ່ຽນແປງພະລັງງານພາຍໃນລະບົບ.

ໃນທາງການປະຕິບັດເຮົາສາມາດຊອກຫາຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະໂມລຂອງແກສເມ່ືອບໍລິມາດຄົງທື່ີ ແທນ
ດ້ວຍ CV ດ້ວຍການເພື່ີມອຸນຫະພູມຂອງແກສໃນພາຊະປິດ ແລະ ຊອກຫາຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະໂມລເມ່ືອ
ຄວາມດັນຄົງທີື່ ດ້ວຍ CP ດ້ວຍການເພີື່ມຂອງຫະພູມຂອງແກສໃນພາຊະນະເປີດ. ມີຂ້ໍືສັງເກດວ່າຍາມໃດ
CP  CV ສະເໝ.ີ

7.1 ຂະບວນການບລໍ ມິ າດຄງົ ທ່ືີ

ບນັ ຈແຸ ກ໊ສ n ໂມລ ອຸນຫະພມູ T ໃນພາຊະນະປດິ ທບີ່ື ມື່ໍ ກີ ານປຽ່ ນແປງຮບູ ຮາ່ ງ ຫ ບໍລິມາດ ເມ່ືອ
ອນຸ ຫະພມູ ເພມ່ືີ ຂຶື້ນເລກັ ນອ້ ຍເປນັ T + dT ຈະມີປະລມິ ານຄວາມຮ້ອນເຂື້ົາສພູ່ າຊະນະ dQ .

ສາມາດຊອກຫາຕາມສູດ:
dQ = nCV dT

ຂະບວນການບລໍ ມິ າດຄງົ ທີ່ື dW = 0 ແທນລງົ ໃນສມົ ຜົນ dQ = dU + dW ຈະໄດ:້ dQ = dU
ດື່ງັ ນື້ນັ , dU = nCV dT

7.2 ຂະບວນການຄວາມດນັ ຄງົ ທີື່

ບນັ ຈຸແກສ n ໂມລ ໃນກະບອກລູກສບູ ທສີື່ າມາດຄວບຄມຸ ລກູ ສູບໃຫເ້ ຄື່ອນທືີ່ຂນ້ຶື ລງົ ໄດ້ ເພື່ອຮກັ ສາ
ຄວາມດັນພາຍໃນລະບບົ ໃຫ້ຄົງທ່ີື ເມ່ອື ອນຸ ຫະພູມເພມີື່ ເປັນT + dT ຈະມປີ ະລິມານຄວາມຮ້ອນເຂົາື້ ສພູ່ າຊະນະ
dQ ເຮດັ ໃຫ້ບໍລມິ າດຂອງກະບອກລກູ ສບູ ປ່ຽນແປງເກດີ ແຮງງານ dW .

ສາມາດຊອກຫາ dQ ໄດ້ຈາກ:
dQ = nCPdT

MALAITHONG PHOMSOUPHA 107

ແຮງງານທີື່ຜະລິດໂດຍແກສ: dW = PdV
ສາໍ ລບັ ແກສອດຸ ມົ : PV = nRT
ເມອື່ ຄວາມດນັ ຄົງທືີ່ເຮົາສາມາດຂຽນໃນຮູບ: PdV = nRdT
ດ່ືັງນນັ້ື , dW = nRdT ແທນລົງໃນສົມຜນົ dQ = dU + dW ຈະໄດ:້

nCPdT = dU + nRdT
ຈາກສມົ ຜົນ dU = nCV dT ສາມາດໃຊ້ໄດ້ກບັ ທຸກຂະບວນການເຖງິ ຈະເປັນຂະບວນການຄວາມດນັ ຄງົ

ທ່ກີື ໍຕາມ ເພາະຖ້າມພີ າວະເລີື່ມຕ້ນົື ແລະ ພາວະສຸດທາ້ ຍຄກັນກໍສາມາດນໍາມາໃຊຮ້ ່ວມກນັ ໄດ້ ເນື່ອງຈາກແກສອຸ

ດມົ ຄະຕິ ພະລງັ ງານພາຍໃນຂື້ຶນກບັ ອນຸ ຫະພູມເທົື່ານ້ນັື ແລະ ບ່ໍືຂືນ້ຶ ກັບເສນັ້ື ທາງຂອງຂະບວນການ. ດ່ັງື ນື້ນັ ໃຫ້

ແທນ dU = nCV dT ລງົ ໃນສມົ ຜົນ nCPdT = dU + nRdT ຈະໄດ້:

nCPdT = nCV dT + nRdT

ແລະຖອນໄດ:້ CP = CV + R

R = CP − CV

CP  CV ສະເໝີ: ຄາ່ ຄງົ ທີ່ື R ສາມາດຂຽນຢໃູ່ ນຮູບຂອງຄວາມແຕກຕາ່ ງລະຫວ່າງ CP ກັບ CV ດ່ືັງ

ສົມຜົນຂາ້ ງເທິງ

ຕາຕະລາງ 5.2 ຄວາມຮອ້ ນຈາໍ ເພາະໂມລຂອງແກສທຄີື່ ວາມດນັ ຕາໍື່ (ທຽບໄດກ້ ບັ ແກສອດຸ ມົ ຄະຕ)ິ

ຊະນິດຂອງແກສ ແກສ CP (J / molK) CV (J / molK) CP − CV  = CP
CV

ແກສອາຕອມດຽ່ ວ He 20.78 12.47 8.31 1.67
Ar 20.78 12.47 8.31 1.67

ແກສອາຕອມຄູ່ H 28.74 20.42 8.32 1.41
29.07 20.76 8.31 1.40
2 29.41 21.10 8.31 1.40
29.16 20.85 8.31 1.40
N

2

O

2

CO

ແກສຫາຍອະຕອມ CO 36.94 28.46 8.48 1.30
8.98 1.29
2 40.37 31.39 8.65 1.33

SO 34.60 25.95

2

HS

2

 = CP
CV

ສໍາລັບແກສອາຕອມດ່ຽວ  = 1.67 ແລະ ອາຕອມຄູ່  = 1.4 ສ່ວນແກສຫາຍອາຕອມ  ມີຫາຍຄ່າ

ດັື່ງຕາຕະລາງຂ້າງເທິງສະຫຼຸບໄດ້ວ່າ ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງແກສມີຄ່າພົວພັນກັບໂຄງສ້າງທາງໂມເລກູລຂອງແກ

ສນ້ືັນ. ສັງເກດຈາກຕາຕະລາງເຫັນວ່າ CV ຂອງແກສອະຕອມດ່ຽວເທົື່າກັບ 12.47(J / molK). ສໍາປະສິດການ

ຂະຫຍາຍຕົວຂອງທາດແຂງ ແລະ ທາດແຫວນອ້ ຍຫາຍເມື່ອທຽບກັບແກສ ເຮັດໃຫ້ CP ໃກ້ຄຽງກັບ CV ຄ່າໃນ

ຕາຕະລາງຈຶືງ່ ນຍິ ົມບອກເປນັ ຄາ່ CP ແທນ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 108

ຮບູ 5.13 ການປຽ່ ນແປງພະລງັ ງານພາຍໃນຂອງແກສອຸດົມຄະຕບິ ື່ໍຂຶືນ້ ກບັ ເສືັນ້ ທາງແຕ່ຂຶື້ນກບັ ຄວາມແຕກຕ່າງຂອງ
ອຸນຫະພູມສຸດທ້າຍ ແລະ ເລ່ືີມຕ້ນົື

ສາໍ ລັບແກສອດຸ ົມຄະຕິພະລັງງານພາຍໃນຂ້ືນຶ ກັບອຸນຫະພມູ ເທາົ່ື ນ້ັືນຈາກຮູບ 5.13 ເປັນເສ້ັືນສະແດງ p-V
ຂອງເສ້ັືນອຸນຫະພູມຄົງທືີ່ 2 ເສື້ັນ ເສັື້ນທໍາອິດອຸນຫະພູມ T ມີພະລັງງານພາຍໃນ U ເສ້ືັນທືີ່ສອງອຸນຫະພູມ
T + dT ມພີ ະລັງງານພາຍໃນU + dU ຂະບວນການປ່ຽນແປງຈາກເສືັ້ນທໍາອິດເປັນເສືັ້ນທ່ືີສອງພະລັງງານພາຍໃນ
ປ່ຽນແປງໄປ dU ເທື່ົາກັນ ເທິງເສ້ືັນທາງຂອງຂະບວນການ ab, ac, ad ແລະ ef ເມື່ອພິຈາລະນາເສັື້ນທາງ ab ຈະ
ເປັນການປ່ຽນແປງແບບຂະບວນການບໍລິມາດຄົງທື່ີ ແຮງງານເທົື່າສູນ ສ່ວນເສັ້ືນທາງ ad ເປັນຂະບວນການ
ຄວາມດນັ ຄົງທີ່ື ເນືອ້ ທື່ໃີ ຕ້ເສນ້ັື ad ຄແຮງງານທ່ືລີ ະບບົ ຜະລິດອອກ.

8. ຂະບວນການຄວາມຮອ້ ນຄງົ ທສ່ືີ າໍ ລບັ ແກສອດຸ ມົ ຄະຕິ

ເມ່ອື ເຮົາເປດີ ຝາແຊມເປນມນັ ຈະເກດີ ສຽງດງັ ປ໊ອກຂືຶ້ນ ແລະກະດອນອັດຈະກະເດັນອອກຂະນະດຽວກັນ
ນັ້ືນກໍມີທາດແຫວພຸ່ງອອກເປັນຝອຍຕາມຂື້ຶນມາ. ໃຫ້ເຮົາສັງເກດທືີ່ຮູບຈະມີກຸ່ມຂອງໝອກອ້ອມຮອບກະປາກ
ຂວດນໍາສາເຫດຂອງການເກດີ ກຸ່ມໝອກມານກັ ຟີຊິກສາມາດອະທິບາຍໄດ້ ແຕ່ກອ່ ນຈະຕອບໄດ້ພວກເຮົາມາສຶກສາ
ຂະບວນການຕໄໍື່ ປນກ້ີື ອ່ ນ.

ຂະບວນການຄວາມຮ້ອນຄົງທື່ີ ເປັນຂະບວນການທື່ີເກີດຂື້ຶນໂດຍບື່ໍມີຄວາມຮ້ອນໄຫເຂື້ົາ ຫ ໄຫອອກ
ຈາກລະບົບ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມໃນທາງປະຕິບັດບໍື່ມີທາງທີື່ຈະປະຕິບັດໄດ້ ມີແຕ່ການປະມານຄ່າເທົ່ືານ້ັືນ ເຊັ່ືນ:
ຫຸ້ມດ້ວຍລະບົບກັນຄວາມຮ້ອນ ຫ ເກີດການປ່ຽນແປງຢ່າງວ່ອງໄວ ຈົນເຮັດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນບືໍ່ທັນໄຫເຂ້ົືາ ຫ ໄຫ
ອອກຈາກລະບົບ.

ຮູບ 5.14 ແຜນວາດ P −V ຂອງຂະບວນການ
ຄວາມຮ້ອນຄົງທືີ່ຂະນະທີື່ແກສຂະຫຍາຍຕວົ ຈາກ Va ໄປເປັນ
Vb ອຸນຫະພູມລຸດລົງຈາກ T + T ໄປເປັນ T ເຮັດໃຫ້
ພະລັງງານພາຍໃນລຸດລົງ ເນ່ືອງຈາກການຜະລິດແຮງງານຂອງ
ແກສ ສັງເກດເບິື່ງວ່າເສ້ືັນຂະບວນການຄວາມຮ້ອນຄົງທ່ືີຈະ
ຊັນກວ່າເສື້ັນອຸນຫະພູມຄົງທ່ືີສະເໝີ. ຂະບວນການຄວາມ
ຮ້ອນຄົງທື່ີຂອງແກສອຸດົມຄະຕິ ດັື່ງຮູບ 4.14 ຂະນະທື່ີແກ
ສຂະຫຍາຍຕົວຈາກ Va ໄປເປັນ Vb ພາວະເລີື່ມຕົື້ນຢູ່ທືີ່ເສັື້ນ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 109

ຮບູ 5.14 ແຜນວາດ P −V ຂອງຂະບວນ
ການຄວາມຮອ້ ນຄົງທ່ີືຂະນະທື່ີແກສ

T + T ໄປສ້ືີນສຸດທ່ີືເສ້ັືນ T ແຕ່ຖ້າເປັນຊ່ວງການອັດແກສຈະເລີ່ືມ ຈາກVb ໄປສີ້ືນສຸດVa ລັກສະນະຂອງຂະ
ບວນການຈະກົງກັນຂ້າມກັບແບບທໍາອິດ ໂດຍອນຸ ຫະພູມຂອງແກສຈະສງູ ຂຶືນ້ .

ຮູບ 5.15

ກ. ບໍລມິ າດຂອງແກສເພ່ມືີ ຂຶ້ືນຖ້າຍກົ ກ້ອນນືາໍ້ ໜກັ ອອກຂະບວນການນເີື້ ປັນຂະບວນການອະເດຍບາຕິກ

ຂ. ຂະບວນການນເ້ີື ລີື່ມຈາກ i ໄປ f ຂອງກາຟ

ຂະບວນການຄວາມຮ້ອນຄົງທ່ີືມຕີ ວົ ຢ່າງຫວງຫາຍ ເຊັນ່ື ການອັດນໍື້າຢາໃນເຄື່ອງຄອມເພຣສເຊຣີ ໌ (ຕູ້ເຢນັ ,

ແອ...) ນ້ືໍາຢາຈະມີອຸນຫະພູມສູງກວ່າອາກາດປົກກະຕິ ເຊ່ິງື ເປັນຜົນຈາກການອັດຂອງລູກສູບຢາ່ ງວ່ອງໄວ ຫ ພາຍ

ໃນກະບອກລູກສູບຂອງເຄື່ອງຈັກກາຊວນ (ຈັກດີເຊລ) ຂະນະຢູ່ທື່ີຈັງຫວະອັດ ອຸນຫະພູມຂອງແກສຈະສູງຂຶື້ນ

ໃນຈັງຫວະດຽວກັນຫົວຊີດຈະຊີດຝອຍນ້ືໍາມັນເຂົື້າສູ່ກະບອກລູກສູບ ຢູ່ທີື່ຄວາມດັນ ແລະ ອຸນຫະພູມນືີ້ເຊ້ືອເພີງ

ຈະຖກລະເບີດຂື້ຶນ ຂະຫຍາຍຕົວດັນລູກສູບໃຫ້ເຄື່ອນທີື່ລົງ. ພິຈາລະນາການປ່ຽນແປງຂອງລະບົບໃນຊ່ວງນ້ອຍໆ

dT ຖ້າບໍລິມາດປ່ຽນແປງໄປ dV ຈາກສົມຜົນ dU = nCV dT ແຮງງານຈໍານວນນ້ອຍໆທືີ່ລະບົບຜະລິດອອກ

ຄ W = PdV ເນອື່ ງຈາກເປນັ ຂະບວນການຄວາມຮ້ອນຄງົ ທີ່ື dQ = 0 ຈະໄດ້: dU = −W

nCV dT = −PdV

ສາໍ ລບັ ແກສອດຸ ມົ ຄະຕິ P = nRT
V

ແທນລງົ ໃນສົມຜົນຂາ້ ງເທິງຈະໄດ:້

nCV dT = −nRT dV
V

dT + R dV = 0
T CV V

ແຕ່ວາ່ : R = (CP −CV ) = CP −1 =  −1

CV CV CV

dT + ( −1) dV = 0

TV

MALAITHONG PHOMSOUPHA 110

ເຄົ້ືາຕໍາລາຄ:

lnT + ( −1)lnV = Const

lnT + lnV −1 = Const

 ln TV  −1 = Const

ສຸດທາ້ ຍຈະໄດ້: TV  −1 = Const

ກໍານົດໃຫ້ພາວະເລມ່ືີ ຕືົ້ນ T1,V1 ແລະ ພາວະສດຸ ທ້າຍ T2,V2 ແທນລງົ ໃນສົມຜນົ TV  −1 = Const ຈະ

ໄດ:້

T1V1 −1 = T2V2 −1

ສາໍ ລັບແກສອດຸ ົມຄະຕ:ິ T = PV
nR

ແທນລງົ ໃນສົມຜົນ TV  −1 = Const ຈະໄດ້:

 PV V  −1 = Const
 nR 
n, R ເປນັ ຄາ່ ຄົງທ່ີືຍາ້ ຍໄປຄນູ ກັບຄາ່ ຄົງທື່ທີ າງຂວາຈະໄດ້: PV  = Const
ກາໍ ນດົ ໃຫ້ພາວະເລມີື່ ຕົ້ືນ P1,V1 ແລະ ພາວະສຸດທາ້ ຍ P2,V2 ແທນລງົ ໃນສົມຜົນ PV  = Const ຈະ
ໄດ້:
P1V1 = P2V2
ຕົວຢ່າງ 5.10 ອັດຕາສ່ວນການອັດຂອງເຄ່ືອງຈັກດີເຊລຄ 15 (ໝາຍຄວາມວ່າ ອາກາດໃນກະບອກລູກ
ສູບຈະຖກອັດລົງ 1 ເທົື່າຂອງບໍລິມາດເລື່ີມຕົື້ນ) ຖ້າຄວາມດັນເລີ່ືມຕ້ືົນເທົ່ືາກັບ 105 Pa ແລະ ອຸນຫະພູມ

15
ເລມືີ່ ຕນົື້ ຄ 27 ອງົ ສາເຊລຊຽດສ໌. ຈ່ົືງຊອກຫາຄວາມດັນ ແລະ ອນຸ ຫະພມູ ສດຸ ທ້າຍ ເມ່ືອອາກາດຖກອັດຈົນເຕັມທ່ີື

ຮູວ້ າ່ ອາກາດເຂື້ົາໄປໃນກະບອກລກູ ສບູ ເປນັ ສວ່ ນປະສມົ ຂອງອອກຊີເຈນ ແລະ ໄນໂຕເຈນມີ  = 1.40 ?

ວິທແີ ກ:້

ເຮາົ ຮູ້ V1 = 15
V2

P1 = 105 Pa

T1 = 27 + 273= 300K

P2 = ?

V2 = ?

 = 1.40

ຈາກສູດ: T1V1 −1 = T2V2 −1

 T2 = T1  V1  −1 = 300 (15)0.4 = 886K ຫ 613 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌
V2

MALAITHONG PHOMSOUPHA 111

ຈາກສດູ : P1V1 = P2V2

 P2 = P1  V1  = 105  (15)1.4 = 44.3105 Pa  44atm
V2

ດງ່ືັ ນ້ັືນ, ອຸນຫະພູມ ແລະ ຄວາມດັນໃນພາວະສຸດທາ້ ຍຄ 613C ແລະ 44atm

ຂສໍ້ື ັງເກດ: ຈາກຕວົ ຢາ່ ງ 5.10 ເມ່ືອກະບອກລກູ ສບູ ຖກອດັ ລົງ 1 ເທື່າົ ຄວາມຈງິ ສຸດທ້າຍໜ້າຈະເທືາ່ົ ກບັ
15

15atm ແຕ່ເພາະອນຸ ຫະພມູ ເພ່ມີື ເປນັ 613C ເຮດັ ໃຫ້ຄວາມດນັ ເພ່ມີື ຂືຶ້ນເປັນ 44atm.

ຖ້າເຮາົ ຮອູ້ ນຸ ຫະພມູ ເລມືີ່ ຕືົ້ນ ແລະ ສດຸ ທາ້ ຍເຮົາຈະໄດ:້

W = nCV (T1 −T2 )

ຫ ຖ້າຮຄູ້ ວາມດນັ ແລະ ບໍລິມາດເລມືີ່ ຕົ້ນື ແລະ ສດຸ ທາ້ ຍສາໍ ລບັ ແກສອຸດົມຄະຕິ PV = nRT ໃຫເ້ ຮົາ

ແທນ T = PV ລງົ ໃນສົມຜນົ W = nCV (T1 −T2 ) ຈະໄດ້:
nR

W = CV (P1V1 − P2V2 )
R

W =  1 1 (P1V1 − P2V2 )
−

ລະບົບຂະຫຍາຍຕວົ ອນຸ ຫະພູມລຸດລງົ T1  T2 ຫ P1V1  P2V2 ແຮງງານເປນັ ບວກ ແຕ່ຖາ້ ລະບບົ ຫົດ

ຕວົ ອຸນຫະພມູ ເພີືມ່ ຂື້ນຶ T1  T2 ຫ P1V1  P2V2 ແຮງງານເປນັ ລບົ .
ຕວົ ຢາ່ ງ 5.11 ຈາກຕົວຢ່າງ 5.10 ເມືອ່ ອາກາດໃນກະບອກລກູ ສບູ ຖກອັດຈນົ ເຕມັ ທ.ີື່ ຈ່ົືງຊອກຫາແຮງ

ງານຂອງແກສຜະລດິ ອອກເມື່ອບໍລມິ າດເລມ່ືີ ຕ້ືນົ ຄ 1 ລິດ.

ວິທແີ ກ:້

ຈາກສູດ: n = P1V1
T1R

ແທນຄາ່ : n = 105 10−3 = 0.04mol
300 8.314

CV (ຂອງອາກາດ) = 20.8J / molK ລົງໃນສົມຜນົ W = nCV (T1 − T2 ) ຈະໄດ້:

W = nCV (T1 −T2 ) = 0.04 20.8(300− 886) = −488J

ຫຈະຊອກຫາໄດ້ຈາກສົມຜົນW = CV (P1V1 − P2V2 )
R

( )W 1   1 
= 1.40  105 10−3 −  44.3105  15 10−3 = −488J

ມາຮອດນ້ີືສາມາດຕອບຄໍາຖາມການໄຂຝາແຊມເປນທີື່ວ່າ ເວລາໄຂຝາຂວດແຊມເປັນຈະເຫັນກຸ່ມຄວັນ

ເກີດຂ້ຶືນບໍລິເວນປາກຂວດ. ສາເຫດມາຈາກຄວາມດັນຂອງແກສພາຍໃນຂວດ

ມີຄ່າສູງກວ່າຄວາມດັນຂອງບັນຍາກາດພາຍນອກ ຂະນະທື່ີແກສຂະຫຍາຍຕົວ

ອອກສບູ່ ນັ ຍາກາດ ແກສຈະມີບໍລມິ າດເພ່ີືມຂືຶ້ນ ນນ້ືັ ກສໍ ະແດງວາ່ ມແີ ຮງງານເກີດ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 112

ຂ້ືຶນ ເພາະຂະບວນການອະເດຍບາຕິກເກີດຂືຶ້ນຢ່າງວ່ອງໄວ ຄວາມຮ້ອນຍັງບື່ໍທັນໄລເຂ້ົືາສູ່ລະບົບ ແຮງງານທື່ີເກີດ
ຂນ້ືຶ ຈ່ຶືງເປັນແຮງງານຈາກແກສພາຍໃນລະບົບ ເມ່ືອພະລງັ ງານພາຍໃນລະບົບລຸດລົງ ອຸນຫະພູມຂອງແກສກໍຈະລຸດ
ລງົ ໄປຕາມ ເຊິ່ືງຈະເຮດັ ໃຫ້ອາຍນໍາ້ື ກນ່ືັ ຕົວເປນັ ຢອດນາໍື້ ບໍລິເວນປາກຂວດ ເຊງື່ິ ເປນັ ໝອກຂືຶ້ນມາ.

ຮູບ 5.16 ຄວັນທືີ່ເກີດຂ້ຶນື ໃນ
ການເປດີ ຝາຂວດແຊມເປນ

9. ທດິ ທາງຂອງຂະບວນການຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄອື່ ນ

ຂະບວນການທາງຄວາມຮ້ອນເດນີ ເຄືອ່ ນທ່ືີເກີດຂືຶ້ນໃນທໍາມະຊາດປ່ຽນແປງໄປໃນທດິ ທາງດຽວສະເໝີໄປ
ແລະ ບໍື່ກັບທິດທາງ ຕົວຢ່າງເຊ່ັືນ ວັດຖຸ 2 ຢ່າງມີອຸນຫະພູມຕ່າງກັນມາສໍາພັດກັນ ຄວາມຮ້ອນຈະໄຫຈາກວດັ ຖຸທືີ່
ຮ້ອນໄປຫາວັດຖທຸ ເ່ືີ ຢນັ ກວາ່ ແຕ່ບໄໍື່ ຫກັບຈາກວັດຖຸເຢັນໄປຫາວັດຖທຸ ີື່ຮ້ອນກວາ່ .

ການປ່ຽນພະລັງງານກນົ ລະສາດໄປເປັນພະລັງຄວາມຮ້ອນມີໃຫ້ເຫນັ ກັນໃນຊີວິດປະຈາໍ ວັນຢ່າງຫວງຫາຍ
ໃນຊີວິດປະຈໍາວັນເພາະເກີດຂຶື້ນໄດ້ງ່າຍ ຕົວຢ່າງເຊື່ັນ ເມື່ອຢຽບເບກຂອງລົດຈະເກີດຄວາມຮ້ອນຂື້ຶນ ຫ ຄວາມ
ຮອ້ ນເກີດຈາກການສຽດສີຂອງເຄື່ອງຈັກ ແລະ ຄວາມຮອ້ ນຂອງນ້າືໍ ທີື່ເກີດຈາກການລະບາຍຄວາມຮອ້ ນຂອງເຄ່ອື ງ
ຈັກ ເປັນຕືົ້ນ. ໃນທາງກົງກັນຂ້າມການປ່ຽນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນກັບໄປເປັນພະລັງງານກົນຈັກເກີດຂືຶ້ນໄດ້ຍາກ
ແລະ ບ່ໍືມີທາງທຈື່ີ ະເກີດຂ້ຶນື ໄດ້ຢາ່ ງສົມບນູ ຮອ້ ຍເປເີ ຊນັ .

ຕວົ ຢາ່ ງຂາ້ ງເທິງກ່ຽວຂ້ອງກັບທິດທາງຂະບວນການ ແຕ່ລະຂະບວນການທເ່ືີ ກີດຂ້ນືຶ ຈະເປັນໄປໃນທິດທາງ
ດຽວກັນ ຫ ກັບກັນ. ເມື່ອເວ້ືາົ ເຖງິ ທິດທາງຂອງຂະບວນການເຮດັ ໃຫ້ຕ້ອງແບ່ງຂະບວນການຕ່າງໆທາງຄວາມຮ້ອນ
ເດີນເຄືອ່ ນເປນັ ຫັກການໃຫຍ່ໆໄດ້ 2 ແບບຄ:

ກ. ຂະບວນການຫັນກັບໄດ້ໝາຍເຖິງເມື່ອລະບົບເກີດການປ່ຽນແປງພາວະແລ້ວສາມາດກັບມາສູ່ພາວະ
ເດີມໄດ້ ໂດຍການປ່ຽນແປງຄຸນລັກສະນະບາງຢາງພາຍໃນລະບົບພຽງເລັກນ້ອຍຕົວຢ່າງເຊືັ່ນ ເຮັດໃຫ້ວັດກ. ມີ
ອນຸ ຫະພູມສູງກວ່າວັດຖຸຂ. ເລກັ ນ້ອຍ ເມ່ືອນໍາມາສໍາພັດກັນເກີດການຖ່າຍເທຄວາມຮ້ອນຈາກວັດຖຸກ. ໄປຫາຂ.
ແຕ່ຖ້າລຸດອນຸ ຫະພູມຂອງກ. ລົງເລັກນ້ອຍຈົນເທືົ່າກັບຂ. ຂະບວນການຈະຫັນກັບໄດ້ຄວາມຮ້ອນໄຫກັບຈາກຂ.
ໄປຫາກ. ຫອກີ ຕົວຢາ່ ງໜຶືງ່ ກໍຄໃຫ້ແກສໃນກະບອກລູກສູບຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງຊ້າໆ ແຕ່ເມື່ອເພີ່ືມຄວາມດັນໃຫກ້ ັບ
ລູກສູບພຽງເລັກນ້ອຍ ແກສຈະຄ່ອຍໆຍຸບຕົວລົງ. ລັກສະນະຂອງຂະບວນການທັງສອງແບບຂ້າງເທິງນື້ີເປັນແບບ
ຫນັ ກັບໄດ້ ເຊິື່ງເປັນຂະບວນການທືີລ່ ະບົບມຄີ ວາມດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນເດນີ ເຄ່ືອນ.

ຂ. ຂະບວນການແບບຫັນກັບບ່ໍືໄດ້ໝາຍເຖິງຂະບວນການທີ່ືລະບົບເກີດການປ່ຽນແປງພາວະໄປແລ້ວບໍື່
ສາມາດກັບມາຍັງພາວະເດີມໄດ້ ເກີດຂຶື້ນເມ່ືອລະບົບບ່ຽງເບນໄປຈາກພາວະດຸນດ່ຽງທາງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄື່ອນ
ຫາຍຕົວຢ່າງເຊັື່ນການຖ່າຍເທຄວາມຮ້ອນລະຫວ່າງວັດຖຸທ່ືີມີອຸນຫະພູມແຕກຕ່າງກັນຫາຍ, ການຂະຫຍາຍຕົວ
ຂອງແກສໃນຊ່ວງກວ້າງຫາຍ ແລະການປ່ຽນພະລັງງານກົນລະສາດເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ. ທັງໝົດນີື້ເປັນຂະ
ບວນການທີ່ືລະບົບບມືໍ່ ີຄວາມດຸນດຽ່ ງທາງຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄ່ອື ນ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 113

ບດົ ເຝກິ ຫດ 5

1. ລະບບົ ໜ່ຶືງເມ່ືອໄດ້ຮັບພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ 6000 ຈູລ ຈະເຮັດໃຫ້ພະລັງງານພາຍໃນລະບົບເພີື່ມຂື້ນ

4500 ຈລູ ຢາກຮູວ້ າ່ ໃນກໍລະນີນື້ເີ ຮາົ ຕ້ອງເຮດັ ວຽກໃຫແ້ ກລ່ ະບບົ ຫ ລະບົບຜະລດິ ແຮງງານອອກເອງເທືົ່າໃດ?

2.ຖ້າແກ໊ສອຸດົມຄະຕິໃນພະຊະນະປິດໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ 350 ຈູລ ແລະ ໄດ້ເຮົາກະທົບແຮງງານໃສ່

148 ຈລູ ພະລັງງານພາຍໃນແກສ໊ ຈະປ່ຽນໄປເທົາື່ ໃດ?

3. ຖ້າແກ໊ອຸອົມຄະຕິຈໍານວນໜ່ຶືງໃນພາຊະນະໃບໜື່ຶງໄດ້ຮັບພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ 450 ຈູລ ແລະ ເຮົາ

ອອກແຮງໃຫ້ແກກ່ ບັ ລະບບົ ແກສ໊ 150 ຈລູ ພະລງັ ງານພາຍໃນລະບົບນ້ເືີ ພມືີ່ ຂນ້ື ຫ ຫຼຸດລງົ ເທົາື່ ໃດ?

4. ຖ້າເຮັດໃຫ້ແກ໊ສເຮລີອອມ 1 ໂມລ ຮ້ອນຂ້ືນຈາກ 0 ອົງສາເຊ ເປັນ 100 ອົງສາເຊ ພາຍໃຕ້ຄວາມດັນ

ຄົງທື່ີ 1105 N / m2 ພະລັງງານຂອງແກສ໊ ນີ້ມື ີຄ່າເພ່ີມື ຂ້ນື ເທາ່ືົ ໃດ?

ກ. 415 J ຂ. 830 J ຄ. 1245 J ງ.2075 J

5. ແກ໊ສຈໍານວນໜ່ືຶງ 4 1026 ໂມເລກຸນ ຖ້າຕ້ອງການໃຫ້ແກ໊ສຈໍານວນນ້ີືມີອຸນຫະພູມສູງເພື່ີມຂ້ືນ 1

ອງົ ສາເຊຊຽດສ໌ ຕອ້ ງໃຫພ້ ະລັງງານຄວາມຮ້ອນ ກັບທາດນື້ີ ເທາື່ົ ໃດ? ເມອື່ ບລໍ ິມາດຄງົ ທື່ີ.

6. ແກ໊ສເຮລຽມຈໍານວນໜືຶ່ງມີຈໍານວນ N ໂມເລກຸນ ໃນປະລິມານໜຶ່ືງທີື່ອຸນຫະພູມ T ເຄລວິນຖ້າ

ຕ້ອງການຫຼຸດອຸນຫະພູມຂອງແກ໊ສນ້ັືນເປັນ ເປັນ T/2 ເຄລວິນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຈາກແກ໊ສນື້ັນມີປະລິມານ

ເທາ່ືົ ໃດ

ກ. 1 ຂ. 3 ຄ. 3 ງ. 2NKBT
2 NK BT 2 NK BT 4 NK BT

7. ລວດຄວາມຮ້ອນຂະໜາດ 10 watt ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນກັບຈໍານວນ 1 ໂມລເຊືີ່ງບັນຈຸຢູ່ໃນຖງັ ທ່ືີປດິ ແຈບ

ຢາກຮວູ້ າ່ ຕ້ອງໃຊເ້ ວລາຈກັ ນາທອີ ຸນຫະພມູ ຂອງແກສ໊ ນ້ຈືີ ະປຽ່ ນໄປຈາກ 27C ໄປເປນັ 67C ?

8. ຕ້ອງໃຫພ້ ະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນເທືາົ່ ໃດແກ່ທາດ ຮີຣຽມ ໃນພາຊະນະປດິ ເຊ່ືິງມີບໍລິມາດ 1 ແມັດກ້ອນ

ຄວາມດນັ ຂອງແກ໊ສຈ່ຶງື ເພ່ມີື ຂ້ນື 0.4x 105 ປາສກາລ ໃຫ້ຄດິ ວາ່ ບລໍ ມິ າດຂອງພາຊະນະບປ່ືໍ ຽ່ ນແປງ.

9.ຈະຕ້ອງໃຫ້ຄວາມຮ້ອນເທືົ່າໃດແກ່ແກ໊ສ ເຮລີອອມ ຈໍານວນ1 ໂມລ ທືີ່ບັນຈຸຢູ່ໃນກະບອກສູບ ແລ້ວ

ເຮັດໃຫແ້ ກສ໊ ນືັນ້ ດນັ ໃຫ້ລູກສບູ ເຮດັ ວຽກ 20 ຈູລ ແລະ ອນຸ ຫະພູມເພ່ືີມຂືນ້ 10 ເຄລວິນ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 114

10. ເມື່ອໃຫ້ຄວາມຮ້ອນ 69.9 ຈູລ ໃຫ້ແກ່ແກ໊ສ 1 ໂມລ ທ່ີືບັນຈຸຢູ່ໃນ
ກະບອກສູບ ແກ໊ສນີື້ຜະລິດແຮງງານອອກ 20 ຈູລດັນລູກສູບດັນລູກສູບໃຫ້ເຄື່ອນທ່ືີ
ອນຸ ຫະພມູ ຂອງແກ໊ສຈະເພີ່ືມຂນື້ ຈກັ ເຄລວິນ.

ຮບູ 5.17

11. ແກ໊ສອຸດົມຄະຕິ ໃນກະບອກລູກສູບມີອຸນຫະພູມທໍາອິດ 293 ເຄລວິນ ມີຈໍານວນໂມລ 1 ໂມລ
15

ຖ້າແກ໊ສນືີ້ໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ 75 ຈູລ ແລະ ຂະຫຍາຍຕົວຈົນອຸນຫະພູມເພ່ືີມຂື້ນເປັນ 343 ເຄລວິນ ຖາມວ່າ

ແກ໊ສນ້ືຜີ ະລດິ ແຮງອອກເທ່າືົ ໃດຈລູ ?

ກ. 34 ຂ. 35 ຄ. 36 ງ. 37

12. ໃນການອັດແກ໊ສອາກກົງຈາກປະລິມານ 20 ແມັດກ້ອນ ຄວາມດັນ ນິວເຕີນ/ຕາແມັດ ໃຫ້ບໍລິມາດ

ເຫອ 10 ແມັດກ້ອນ ໂດຍໃຫ້ຄວາມດັນຄົງທືີຈ່ ່ງືົ ຊອກຫາແຮງງານໃນການອັດແກ໊ສດືງ່ັ ກາ່ ວ.

13. ແກ໊ສໃນລູກສູບມີບໍລິມາດ 1 ລດິ ເກີດການຂະຫຍາຍຕົວຫັງຈາກໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ ມບີ ໍລິມາດເພ່ືີມ

ຂື້ນ 2.50 ລິດ ໂດຍຄວາມດັນຄົງທ່ືີ 1 ບັນຍາກາດ ຈື່ົງຊອກຫາແຮງງານເນື່ອງຈາກການຂະຫຍາຍຕົວຂອງແກ໊ສຢູ່
ໃນຫົວໜ່ວຍຈູລ ແລະ ພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນທືີໃ່ ຫກ້ ບັ ແກສ໊ (ກາໍ ນົດໃຫ້ 1 ບນັ ຍາກາດເທົື່າ 105 Pa).

14. ໃນການອັດແກ໊ສເຮລຽມ ຈໍານວນ 0.5 ກິໂລໂມລ ຈາກບໍລິມາດ 0.6 ແມັດກ້ອນ ໃຫ້ເຫອພຽງ 0.2

ແມັດກ້ອນ ດ້ວຍຄວາມດັນຄົງທີ 3 x 105 Pa ຖ້າລະບົບຫຼຸມຫືໍ່ດ້ວຍໂລຫະທືີ່ໜ້າຫາຍ ຈືົ່ງຊອກຫາແຮງງານໃນ

ການອດັ ແກສ໊ ແລະ ພະລັງງານພາຍໃນລະບົບຂອງແກ໊ສທືີ່ປ່ຽນແປງໄປ.

15. ແກ໊ສອຸດົມຄະຕຊິ ະນິດຕອມດ່ຽວກໍາລັງຂະຫຍາຍຕົວຢາ່ ງຊ້າໆ ໃນກະບອກລູກສູບໂດຍມຄີ ວາມດັນ

ຄົງທ່ືີ P ບໍລິມາດ ປ່ຽນຈາກ V1 ເປັນ V2 ແລະ ອຸນຫະພູມ ປ່ຽນຈາກ T1 ເປັນ T2 ແກ໊ສ ອຸດົມຄະຕິນືີ້ໄດ້ຮັບ

ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນເທາື່ົ ໃດ?

ກ. 3 P(V2 − V1 ) ຂ. 5 P(V2 − V1 ) ຄ. 3 R(T2 − T1 ) ງ. 5 R(T2 − T1 )
2 2 2 2

16. ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຈໍານວນໜື່ຶງແກ່ແກ໊ສເຮລຽມທື່ີບັນຈຸຢູ່ໃນກະບອກລູກສູບ ເມ່ືອແກ໊ສຂະຫຍາຍຕົວ

ພາຍໃຕ້ຂະບວນການຄົງທ່ີືຈືົ່ງຊອກຫາວ່າ ແກ໊ສໃຊ້ຄວາມຮ້ອນໃນການເພີ່ືມພະລັງພະລັງງານພາຍໃນຮ້ອຍລະ

ເທ່ືາົ ໃດຂອງປະລມິ ານຄວາມຮ້ອນທືີໄ່ ດຮ້ ັບ.

17. ແກ໊ສອດຸ ົມຄະຕິ ແກ໊ສຮີລຽມບັນຈຢຸ ູ່ໃນກະບອກລູກສູບທືີ່ມລີ ູກສບູ ເຄ່ອື ນທ່ີືໄດ້ໂດຍອິດສະຫະໂດຍ

ອຸນຫະພູມ 364 ເຄລວິນ ບໍລິມາດ 2 ລິດຄວາມດັນ 1 ບັນຍາກາດເທື່ົາກັບຄວາມດັນພາຍນອກຖ້ານເອົາກະບອກ

ສູບນ້ືີໄປແຊ່ນ້ໍືາແຂງພົບວ່າສຸດທ້າຍແກ໊ສມີອຸນຫະພູມ 273 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ແລະ ບໍລິມາດຫຼູດລົງເຫອ 1.5 ລິດ

ຄວາມຮ້ອນທັງໝົດທີື່ອອກຈາກແກ໊ສໃນກະບອກລູກສູບມີເທົື່າໃດ ຈູລ (ກໍານົດໃຫ້ ຄວາມດັນ 1 ບັນຍາກາດເທົ່ືາ
ກັບ 105 ປາສກາລ.

18. ອອກແຮງດັນລູກສູບໃນກະບອກທືີ່ມີເສ້ັືນຜ່າໃຈກາງ 2.4 ຊັງຕີແມັດ ປາກົດວ່າລູກສູບເຄ່ືອນທ່ືີຈາກ

ເດີມ 0.05 ແມດັ ເກີດຄວາມຮອ້ ນໃນກະບອກລູກສບູ 20 ຈລູ ຍາກຮູ້ແຮງງານທ່ໃີື ຊ້ດັນກະບອກລກູ ສບູ ມທີ ່ົາື ໃດ?

MALAITHONG PHOMSOUPHA 115

19. ແກ໊ຮີໂດຣແຊນທີ S.T.P ບັນຈຸໃນກະບອກລູບສູບ 30 ລິດ ເຊ່ືີງລູກສູບເຄື່ອນທື່ີໄດ້ຢ່າງຄ່ອງແຄ່ວ
ເມື່ອໃຫ້ຄວາມຮ້ອນແກ່ແກ໊ສຮີໂດຣແຊນໃນກະບອກລູກສບູ ເຮັດໃຫ້ລກູ ສບູ ເຄອື່ ນທ່ອືີ ອກຢ່າງຊາ້ ໆ ຈນົ ອຸນຫະພູມ
ເພີື່ມເປັນ 60 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ຖາມວ່າຕ້ອງໃຊ້ຄວາມຮ້ອນເທ່ົືາໃດແກ່ແກ໊ສດັື່ງກ່າວ(ກໍານົດໃຫ້ 1 ບັນຍາກາດເທົື່າ
105 ນວິ ຕນັ /ຕາແມດັ .

20. ໃນການອັດແກ໊ສ 4 ໂມລໃນກະບອກສູບຈ້ອງອອກແຮງງານໃຫ້ລະບົບ 400 ຈູລ ຖ້າລະບົບບືໍ່ຖ່າຍເທ່
ຄວາມຮອ້ ນອອກເລີຍຢາກຮ້ວູ ່າອຸນຫະພູມຂອງແກສ໊ ຈະສູງຂື້ນເທາົື່ ໃດ?

21. ໃນກະບອກລກູ ສູບຈໍານວນໜ່ງືຶ ຖກອດັ ຈນົ ອນຸ ຫະພມູ ປຽ່ ນຈາກ 27 ອງົ ສາເຊລຊຽດສ໌ ເປນັ 37 ອງົ ສາ
ເຊລຊຽດສ໌ ໃນກໍລະນີນື້ີຕ້ອງໃຫ້ແຮງງານ ແກ່ແກ໊ສ 2.493 X 104 ຈູລ ຢາກຮູ້ວ່າແກ໊ສນີ້ືມີຈໍານວນ ຈັກໂມລຖ້າ
ກະບອກລກູ ສບູ ບໍ່ືມກີ ານຖາ່ ຍເທຄວາມຮອ້ ນອອກ?

22. ແກສ໊ ອດຸ ົມຄະຕິ 2 ໂມລ ຄວາມດັນ 5 X 105 ນິວຕັນ/ຕາແມັດ ອຸນຫະພູມ 27 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ເມື່ອ
ໃຫ້
ພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນ ແກແ່ ກ໊ສ ໂດຍຄວາມດັນບປໍື່ ່ຽນແປງ ຈົນກ່ວາບລໍ ິມາດຂອງແກສ໊ ເປັນ 20 ລິດຢາກຮວູ້ ່າ
ພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນທື່ີໃຫກ້ ັບແກສ໊ ນມ້ືີ ເີ ທືາົ່ ໃດ?

23. ຈາກຮບູ 5.18 ຈົືງ່ ຕມ່ື ເຄອ່ື ງໝາຍໃສ່ໃນຕາຕະລາງໃຫ້ສົມບູນ

ຮູບ 5.18
24. ຈາກຂືໍ້ 23 ຈື່ົງຊອກຫາແຮງງານ, ພະລັງງານພາຍໃນລະບົບ ແລະ ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຕາມ
ເສນ້ັື ທາງ A → B, B → C,C → A ?
25. ຈາກກຣາຟການພົວພັນລະຫວ່າງ P ກັບ V ຂອງລະບົບເຊື່ີງປະກອບດ້ວຍແກ໊ສ He 2 ໂມລ ຈ່ືົງ
ຊອກ U , W ແລະ Q ຂອງລະບົບເມືອ່ ແກສ໊ ປຽ່ ນພາວະຈາກ a ໄປ b.

ຮູບ 5.19

MALAITHONG PHOMSOUPHA 116

26. ແກ໊ສໃນກະບອກລູກສູບໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ 300 ຈູລ ເຮັດໃຫ້ບໍລິມາດປ່ຽນແປງ 5 X 10-3 ແມັດ
ກ້ອນ ຖ້າໃນຂະບວນການນີື້ລະບົບມີຄວາມດັນຄົງຄ່າ 2 X 105 ປາສກາລ ເຄື່ອງໝາຍ U ແລະ W ເປັນ
ແນວໃດຕາມລາໍ ດັບ?

27. ດືັ່ງຮູບ 5.20 ຖ້າລະບົບເຮັດວຽກຈາກ A → B →C → A ດັື່ງຮູບ ແຮງງານທື່ີລະບົບຜະລິດອອກ
ຈະມຄີ ່າເທື່າົ ໃດ?

ຮູບ 5.20 ຮູບ 5.21

28. ດືງ່ັ ຮບູ 5.21 ໃນການອດັ ແກ໊ສອດຸ ມົ ຄະຕິ ຈາກ A ໄປ B ເຮາົ ຕ້ອງກະທບົ ແຮງງານຈກັ ກໂິ ລຈລູ ?

29. ດ່ັືງຮູບ 5.22 ລະບົບໜ່ືຶງປະກອບດ້ວຍກະບອກລູກສູບບັນຈຸແກ໊ສ ຖ້າແກ໊ສພາຍໃນກະບອກສູບມີ

ການປ່ຽນແປງຄວາມດັນ ແລະ ບໍລິມາດ ດືັ່ງກາຟຈາກ A ໄປຫາ B ແລະ ໄປຫາ C ຈ່ົືງຊອກຫາແຮງງານທີື່ແສ

ຜະລິດອອກໃນຫວົ ໜວ່ ຍກິໂລຈູລ?

ຮູບ 5.22 ຮບູ 5.23

30. ດັື່ງຮູບ 5.23ຈາກກາຟການພົວພັນລະຫວ່າງຄວາມດັນ ແລະ ບໍລິມາດ ລະບບົ ປະກອບດ້ວຍແກ໊ສເຮ

ລີອອມ 1 ໂມລ ມີການປ່ຽນແປງພາວະຈາກ a ໄປຫາ b ຈື່ົງຊອກຫາຄ່າການປ່ຽນແປງພະລັງງານພາຍໃນລະບົບ

ຫຼຸດລົງ ຫ ເພມີື່ ຂ້ືນເທົື່າໃດ?

31. ດ່ືັງຮູບ 5.24 ກຣາຟສະແດງການປ່ຽນແປງຄວາມດັນ ແລະ ບລໍ ິມາດຂອງລະບບົ ແກ໊ສ ໃຫ້ຂ້ໍມື ູນດັື່ງນີື້

ຕາມເສັ້ືນທາງ acb ມີພະລັງງານຄວາມຮ້ອນໃຫ້ແກລ່ ະບົບ 500 ຈູລ ແລະ ລະບົບຜະລິດແຮງງານອອກແມ່ນ 200

ຈູລ ສ່ວນຕາມເສັ້ືນທາງ abc ແຮງງານທືີ່ລະບົບຜະລິດອອກແມ່ນ 100 ຈູລຈືົ່ງຊອກຫາພະລັງງານຄວາມຮ້ອນທ່ືີ

ໃຫແ້ ກ່ລະບບົ ຕາມເສັື້ນທາງ adb ນ້ີື

MALAITHONG PHOMSOUPHA 117

ຮູບ 5.24 ຮູບ 2.25

ກ. 300 ຈລູ ຂ. 400 ຈູລ ຄ. 500 ຈູລ ງ. 600 ຈູລ

33. ໃນຂະບວນການໜຶື່ງລະບົບໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນເຂ້ົືາ 8.00 kcal ໃນຂະນະທີ່ືລະບົບຜະລິດແຮງງານ

6.00 kJ ໃນຂະບວນການນພ້ີື ະລງັ ງານພາຍໃນຂອງລະບບົ ປຽ່ ນໄປເທ່າົື ໃດ?
34. ຄວາມຮ້ອນຈໍາເພາະຂອງນ້ືໍາມີຄ່າ 4184 J/kg.K ພະລງັ ງານພາຍໃນຂອງນ້ືາໍ 50 ກາມ ປ່ຽນໄປຈັກຈູ

ລເມື່ອນໍ້ືາມີອຸນຫະພູມສູງຂຶ້ືນຈາກ 21 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ເປັນ 37 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ໂດຍບື່ໍຄໍານຶງເຖິງການ

ຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງນືໍາ້

MALAITHONG PHOMSOUPHA 118

ບດົ ທີ 6

ເຄອ່ື ງຈກັ ຄວາມຮອ້ ນ (Thermal Engine),

ກດົ ເກນທສ່ືີ ອງຂອງຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄອ່ື ນ ແລະ ເອນໂທຣປີ

1. ເຄອື່ ງຈກັ ຄວາມຮອ້ ນ (Thermal Engine)

ສັງຄົມຍຸກປັດຈຸບັນຕ້ອງອາໄສແຫື່ງພະລັງງານຕ່າງໆ ນອກຈາກພະລັງງານຮ່າງກາຍຂອງຄົນ ແລະ ສັດ,
ແຫ່ືງພະລັງງານສ່ວນໃຫຍ່ຢູ່ໃນຮູບການເຊື້ອເພີງເຊື່ັນ: ຖ່ານຫີນ ຫ ນ້ືໍາມັນ ເຊ່ິືງເກັບພະລັງງານໄວ້ໃນຮູບຂອງ
ພະລັງງານພາຍໃນ, ເມ່ືອເອົາເຊ້ືອເພີງເຫື່ົານັ້ືນມາເຜົາ ພະລັງງານພາຍໃນຈະປ່ຽນເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ ເຊ່ືິງ
ອາດນໍາໄປໃຊ້ໃນການຫຸງຕື້ົມ ຫ ຂະບວນການຕ່າງໆທາງເຄມີສາດ ແລະ ຟີຊິກສາດ. ນອກນືັ້ນຍັງສາມາດໄປໃຊ້
ກບັ ເຄື່ອງຈັກ, ລົດລາງພາຫະນະຕາ່ ງໆໂດຍທື່ົວໄປໃນກໍລະນນີ ື້ີແມ່ນພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນປ່ຽນເປັນພະລງັ ງານກົນ
ລະສາດ.

ການປ່ຽນພະລັງງານພາຍໃນເປັນພະລັງງານຄວາມຮ້ອນເປັນບັນທື່ີເຮັດໄດ້ງ່າຍໂດຍການເຜົາເຊ້ືອເພີງຕາມ
ປກົ ກະຕິ ແຕ່ການປ່ຽນພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນເປັນພະລງັ ງານກົນລະສາດເປນັ ກາໍ ມະວິທທີ ີ່ຫື ຍຸ້ງຍາກສັບຊ້ອນ ເພາະ
ຕອ້ ງອາໄສເຄ່ອື ງຈັກເຊັ່ນື ເຄື່ອງຈກັ ທ່ີືໃຊນາໍ້ື ມນັ ເປນັ ຕ້ນືົ .

ເຄ່ອື ງຈັກທີື່ປຽ່ ນພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນເປນັ ພະລັງງານກົນລະສາດເອ້ືີນວ່າ ເຄ່ືອງຈກັ ຄວາມຮ້ອນ. ຕົວກາງ
(ທາດປະຕິກອນ) ທີ່ືຢູ່ພາຍໃນເຄື່ອງຈັກຈະດູດກນພະລັງງານຈາກພາຍນອກ Q ເພ່ືອໃຊ້ໃນການຂະຫຍາຍ ແລະ
ຫດົ ຕົວຂອງຕົວກາງ ເຮັດໃຫ້ເກີດແຮງງານ W ກະທົບຕື່ໍພາຍນອກ ດືັ່ງເຊືັນ່ ເຄື່ອງຈັກແກສໂຊລນີ ຕວົ ກາງພາຍໃນ
ຄ ເຊື້ອເພງີ ກັບອາກາດ, ຕູ້ເຢນັ ກເໍ ປັນເຄ່ອື ງຈັກຄວາມຮອ້ ນຊະນິດໜື່ຶງ ແລະ ຕວົ ກາງພາຍໃນຄ ນ້ືໍາຢາຟີອອນ ສວ່ ນ
ເຄ່ອື ງຈັກອາຍນາ້ໍື ມຕີ ົວກາງພາຍໃນຄ ອາຍນ້ໍືາ.

ເນື່ອງຈາກເຮັດວຽກຂອງເຄ່ືອງຈັກມີລັກສະນະໝູນວົນເປັນຮອບ (ວັດຖະຈັກ) ເຮັດຕົວກາງພາຍໃນໝູນ
ເປນັ ຮອບເຊືນັ່ ກນັ ຍກົ ຕົວຢ່າງເຊ່ືັນ ນື້າໍ ໃນເຄື່ອງຈກັ ອາຍນ້ືໍາຈະຖກໝູນວຽນກັບມາໃຊ້ອກີ ເປນັ ວົງຮອບຕໍເ່ື ນອ່ື ງ ແຕ່
ສໍາລັບເຄ່ືອງຈັກລະເບີດໃນທ່ືີໃຊ້ເຊື້ອເພີງ ແລະ ອາກາດເປັນຕົວກາງ ເຊ່ິືງຕົວກາງທ່ືີບ່ໍືໄດ້ໝູນວຽນກັບມາໃຊ້ອີກ
ເພາະຈະລະບາຍເປັນອາຍເສຍອອກໄປໃນ 1 ຮອບ ຕົວກາງທື່ີເຂື້ົາມາໃນຈັງຫວະດູດຂອງຮອບໃໝ່ຄເຊ້ືອເພີງໃໝ່
ແຕມ່ ີລກັ ສະນະເໝອນເດມີ ທຸກປະການ ດ່ັືງນື້ັນເພ່ອື ໃຫຄ້ ິດໄລໄ່ ດງ້ າ່ ຍຂື້ນຶ ຈງ່ືຶ ຖວາ່ ເປນັ ຕົວກາງອັນດຽວກນັ .

ເຄ່ືອງຈັກຄວາມຮ້ອນທຸກຊະນິດໃນໂລກນີ້ືມີຫັກການຄ້າຍໆກັນທັງໝົດ ຄໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນຈາກແຫື່ງ
ຈ່າຍຄວາມຮ້ອນທີ່ືມີອຸນຫະພູມສູງ ເຊ່ືັນ ການເຜົາໄໝ້ຂອງເຊ້ືອເພີງໂດຍກົງສືົ່ງຜ່ານໃຫ້ກັບຕົວກາງ ຫັງຈາກຕົວ
ກາງທໍາງານແລ້ວອຸນຫະພູມຈະລຸດຕໍື່າລົງ ຖ້າເປັນເຄື່ອງຈັກລະເບີດໃນແກ໊ສທີື່ໄດ້ຮັບການເຜົາໄໝ້ຍັງມີຄວາມ
ຮອ້ ນຈາໍ ນວນໜ່ງືຶ ຖກປ່ອຍອອກມາເປນັ ອາຍເສຍສອູ່ າກາດພາຍນອກ.

ລະບົບທື່ີມີລັກສະນະການປ່ຽນແປງເປັນຮອບວຽນ ເມື່ອຄົບຮອບຈະມີພາວະເລ່ີືມຕົ້ືນ ແລະ ພາວະສຸດ
ທ້າຍເປນັ ພາວະດຽວກນັ ເພາະສະນນັື້ U = 0 ຈາກກົດເກນທີື່ 2 ເຮາົ ໄດ້:

MALAITHONG PHOMSOUPHA 119

U = U 2 −U1 = 0
0 = Q −W
Q = W

ສະຫຼຸບໄດຈ້ າກສົມຜົນວ່າ ຄວາມຮ້ອນທເື່ີ ຄອ່ື ງຈັກໄດຮ້ ບັ ຈະເທ່ືາົ ກບັ ແຮງງານທ່ເືີ ຄອ່ື ງຈັກຜະລິດອອກ.
ແບບຈາໍ ລອງຂອງເຄອ່ື ງຈກັ ຄວາມຮ້ອນປະກອບດວ້ ຍ:

- ແຫງື່ ຈ່າຍຄວາມຮ້ອນອນຸ ຫະພມູ ສງູ (hot reserve) ແທນດ້ວຍ TH
- ແຫືງ່ ຮັບຄວາມຮ້ອນອຸນຫະພມູ ຕາໍ່ື (cold reserve) ແທນດວ້ ຍ TC
- ພາກສ່ວນຂັບເຄືອ່ ນ
ແຫື່ງຈ່າຍຄວາມຮ້ອນອຸນຫະພູມສູງຈະຖ່າຍເທຄວາມຮ້ອນໃຫ້ກັບຕົວກາງດ້ວຍ QH ຫັງຈາກທີ່ືຕົວກາງ
ທໍາງານແລ້ວຖ່າຍເທໄປທີ່ືແຫື່ງຮັບຄວາມຮ້ອນອຸນຫະພູມຕໍ່ືາ QC ຖ້າ Q ມີເຄື່ອງໝາຍເປັນບວກສະແດງ
ວ່າຄວາມຮ້ອນຖ່າຍເທເຂົື້າຕົວກາງ ແຕ່ຖ້າເປັນລົບສະແດງວ່າຄວາມຮ້ອນຖ່າຍເທອອກຈາກຕົວກາງ ດັື່ງນ້ືັນ ເຄ່ືອງ
ຈກັ ຄວາມຮ້ອນທ່ືົວໄປ QH ເປັນບວກ ແລະ QC ເປັນລບົ .

ຮູບ 6.1 ການຖາ່ ຍເທຄວາມຮ້ອນຂອງເຄ່ອື ງຈັກຄວາມຮ້ອນ
QH ເປນັ ຄວາມຮ້ອນທແືີ່ ຫງື່ ຈາ່ ຍຄວາມຮ້ອນອນຸ ຫະພູມສູງຖ່າຍເທໃຫກ້ ບັ ເຄືອ່ ງຈກັ
QC ເປນັ ຄວາມຮອ້ ນທື່ເີ ຄ່ືອງຈັກຖາ່ ຍເທໄປທແືີ່ ຫື່ງຮບັ ຄວາມຮອ້ ນອນຸ ຫະພູມຕໍືາ່ ແລະ ທາງແຍກສະແດງ
ເຖງິ ແຮງງານທເື່ີ ຄ່ືອງຈກັ ຜະລິດອອກ W
QH ແລະ QC ເປັນຄວາມຮອ້ ນທ່ືີຖາ່ ຍເທເຂົື້າ ແລະ ອອກຈາກເຄືອ່ ງຈກັ ສໍາລັບການປ່ຽນແປງພາຍໃນ 1
ຮອບ ດ່ັງື ນ້ັນື ຄວາມຮ້ອນທງັ ໝົດທ່ີືຖ່າຍເທເຂ້າົື ເຄື່ອງຈັກຕ່ໍ 1 ຮອບຄ
Q = QH + QC
Q = QH − QC

QC ມີເຄ່ືອງໝາຍເປັນລົບເພາະເປັນຄວາມຮ້ອນທີ່ືຖ່າຍເທອອກຈາກຕົວກາງ ລະບົບທີ່ືມີລັກສະນະການ
ປ່ຽນແປງເປັນຮອບວຽນ U = 0 ແທນລົງໃນກົດເກນທ່ີື 1 ຈະໄດ້:

MALAITHONG PHOMSOUPHA 120

W = Q = QH + QC
ສົມມຸດວ່າເຮົາສາມາດປ່ຽນຄວາມຮ້ອນ QH ທັງໝົດເປັນແຮງງານ ຈະໄດ້ QH = W ແລະ QC = 0
ແຕ່ຈາກການປະຕິບດັ ເປັນໄປບ່ືໍໄດ້ ເພາະຈະມີຄວາມຮ້ອນບາງສວ່ ນຖ່າຍເທອອກຈາກລະບົບ ດັື່ງເຊ່ືັນເຄື່ອງຈກັ ລະ

ເບີດໃນຄວາມຮ້ອນທ່ີືຖ່າຍເທອອກມາກໍຄອາຍເສຍ ຖ້າເຮົາເອົາມອັດທ່ືໍຈະພົບວ່າມີຄວາມຮ້ອນຢູ່ ດັ່ືງນັ້ືນ ໃນທາງ

ປະຕິບັດ QC ບມືໍ່ ີທາງເປນັ ສູນ.
ນຍິ າມປະສິດທິພາບຄວາມຮ້ອນ: e = W
QH
e ຄອດັ ຕາສວ່ ນຂອງແຮງງານກັບຄວາມຮ້ອນທ່ຖີື ່າຍເທເຂາືົ້ ເຄື່ອງຈກັ

ຫ = ສິື່ງທ່ີືໄດ້ຮັບ ຈະມີຄ່ານ້ອຍກວ່າ 1 ສະເໝີ ເພາະສະນື້ັນເຄ່ືອງຈັກທີື່ມີປະສິດທິພາບສູງສຸດໃນໂລກ
ສິື່ງທ່ີືຕ້ອງຈ່າຍ

ນີື້ຈະມີຄ່າ e ໃກ້ຄຽງ 1 ນືັ້ນຄເພື່ອເຮັດໃຫ້ເຄື່ອງຈັກມີປະສິດທິພາບສູງສຸດ ແລະ ຄວາມຮ້ອນທີື່ຖ່າຍເທອອກມາ

ຈະຕ້ອງນ້ອຍທສີ່ື ດຸ .

ແທນສມົ ຜນົ W = Q = QH + QC
ລົງໃນສມົ ຜນົ e = W ຈະໄດ:້

QH
e = W = QH + QC

QH QH
= 1 + QC

QH

ຫ e = 1− QC
QH

e ບມື່ໍ ຫີ ົວໜວ່ ຍ
ຕົວຢ່າງ 6.1 ເຄ່ືອງຈັກແກສໂຊລີນໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ 2500 ຈູລ ແລະ ຜະລິດແຮງງານ 500 ຈູລຕືໍ່

ຮອບ. ກໍານົດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຈາໍ ເພະແຝງຂອງການເຜົາໄໝ້ເຊອ້ື ເພີງ L = 5104 J / g ໃນແຕລ່ ະຮອບຂອງເຄື່ອງ

ຈກັ . ຈົ່ງື ຊອກຫາ

ກ. ປະສດິ ທພິ າບທາງຄວາມຮ້ອນ

ຂ. ຄວາມຮ້ອນທ່ອີື າຍເສຍຖ່າຍເທອອກມາ

ຄ. ຈາໍ ນວນເຊ້ອື ເພີງທໃືີ່ ຊ້
ງ. ຖາ້ ເຄື່ອງຈກັ ໝູນດ້ວຍຄວາມໄວ 100 ຮອບ/ວນິ າທີ ຈື່ົງຊອກຫາກໍາລັງເປນັ ວດັ ແລະ ກໍາລັງມາ້ .

ຈ. ອດັ ຕາການເຜົາໄໝຂ້ ອງເຊ້ືອເພງີ

ວທິ ແີ ກ:້

ໃຫ້ QH = 2500J

W = 500J

ກ. ຈາກສູດ e = W
QH

MALAITHONG PHOMSOUPHA 121

ແທນຄາ່ e = 500 = 0.2 = 20%
2500

ຂ. ຈາກສູດ: W = Q = QH + QC
ແທນຄ່າ: 500 = 2500+ QC
QC = −2000J
ຄວາມຮອ້ ນທ່ີືອາຍເສຍປ່ອຍອອກມາເທື່າົ ກັບ 2000 ຈລູ .
ຄ. ໃຫ້ m ເປນັ ມວນສານຂອງເຊືອ້ ເພີງທ່ີືຖກເຜົາ ດັື່ງນນ້ືັ
QH = mL
2500= m5104
 m = 0.05g
ງ. ກໍາລງັ ງານຄອັດຕາສ່ວນລະຫວ່າງແຮງງານກັບເວລາ ແຕ່ຖ້ານບັ ກໍາລັງໃນ 1 ຮອບ ເວລາທໃື່ີ ຊ້ຄ 1/100

ວນິ າທີ

P=W = 500 = 50,000W
t 1

100
P = 50KW

ຮວູ້ ່າ 1hp = 746W

P = 50,000 1
746

P = 67hp

ຈ. ອດັ ຕາການເຜາົ ໄໝ້ຂອງເຊື້ອເພງີ ຄ ປະລິມານຂອງເຊື້ອເພີງທຖ່ີື ກເຜາົ ໃນແຕລ່ ະຮອບຕເໍື່ ວລາໃນ 1

ຮອບ

m = 0.05 = 5g / s
t 1

100

ເຊອ້ື ເພີງຖກເຜາົ ໃນ 1 ຊືວ່ົ ໂມງ = 5 3,600 = 18,000g / h = 18Kg / h

ເພ່ືີມເຕີມ: ຮູ້ວ່າຄວາມໜາແໜ້ນຂອງເຊ້ືອເພີງ = 0.7g / cm3 ດ່ັືງນື້ັນບໍລິມາດຂອງເຊ້ືອເພີງທ່ືີໃຊ້ໃນ 1

ຊືົວ່ ໂມງຄ: 25,700cm3 = 25.7l = 6.8Gallon

ເຄື່ອງຈັກຄວາມຮ້ອນແບ່ງອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ ເຄ່ືອງຈັກລະເບີດໃນ (ເຄ່ືອງຈັກເຜົາໄໝ້ໃນ) ແລະ

ເຄ່ອື ງຈກັ ລະເບີດນອກ (ເຄອ່ື ງຈກັ ເຜົາໄໝນ້ ອກ).

2. ເຄອ່ື ງຈກັ ລະເບດີ ໃນ (Internal Combustion Engine)

ເຄື່ອງຈັກລະເບີດໃນຄເຄື່ອງຈັກທື່ີມີການລະເບີດຫ ເຜົາໄໝ້ສ່ວນປະສົມຂອງເຊື້ອເພີງກັບອາກາດ (ທາດ
ປະຕິກອນ) ເກີດຂື້ຶນພາຍໃນເຄື່ອງຈັກ ແຮງລະເບີດຈາກການເຜົາໄໝ້ຈະຖກປ່ຽນເປັນພະລັງງານເພ່ືອໃຊ້ໃນການ
ຂັບເຄ່ືອນພາຫະນະ. ເຄື່ອງຈັກລະເບີດໃນໄດ້ແກ່ ເຄື່ອງຈັກແກສໂຊລີນ ຫ ເຄື່ອງຈັກແອັດຊັງ (Gasoline

MALAITHONG PHOMSOUPHA 122

Engine), ເຄື່ອງຈັກດີເຊລ ຫ ເຄ່ືອງຈັກກາຊວນ (Diesel Engine), ເຄ່ືອງຈັກອາຍພົື່ນ (Jet Engine) ແລະ
ອ່ືນໆ.

2.1 ເຄອ່ື ງຈກັ 4 ຈງັ ຫວະ (4 stoke engine)

ເຄື່ອງຈັກ 4 ຈັງຫວະ ເປັນເຄ່ືອງຈັກທື່ີໃຊ້ໃນລົດໃຫຍ່, ລົດຈັກ,
ລົດບັນທຸກ...ທີ່ືໃຊ້ເຄື່ອງໃຊ້ເຄື່ອງຈັກທີ່ືມີການເຜົາໄໝ້ໃນ. ສໍາຫັບເຄື່ອງ
ຈັກແອັດຊັງ ອາຍຂອງນໍາມັນຈະຖກອັດແລວ້ ຈດຸ ລະເບີດໂດຍຫົວທຽນ.

ອົງປະກອບສໍາຄັນຂອງເຄ່ືອງຈັກ 4 ຈັງຫວະແມ່ນ ຝາສູບ, ເສ້ືອ
ສູບ, ອ່າງນືໍ້າມັນເຄື່ອງ, ກະບອກສູບ, ລູກສູບ, ກ້ານສູບ, ເພົາຂ້ໍືຫວ່ຽງ,
ເພົາລູກບ້ຽວ, ລ້ືີນອາຍດີ, ລືີ້ນອາຍເສຍ, ສະປິງ, ຫົວຊີດ, ຫົວທຽນ ແລະ
ລ້ໍຊື ວ່ ຍແຮງ.

ຮູບ 6.2 ອງົ ປະກອບຂອງເຄືອ່ ງຈກັ ຄວາມຮອ້ ນ

ລາຍລະອຽດຂອງແຕລ່ ະອົງປະກອບເຮົາສາມາດສງັ ເກດຮູບ 6.2 ເຊິື່ງຈະມຕີ ວົ ອກັ ສອນກໍາກບັ ດັື່ງລຸມ່ ນີ:ື້

A. Intake Valve, Rocker Arm and spring ກ້າມເດອງກດົ ວາວອາຍດີ

B. Valve Cover ຝາສູບ

C. Intake port ທອື່ໍ າຍດີ

D. Head ກບີ ລະບາຍ

E. Coolant ແຫ່ງື ຄວາມເຢັນຫວັດຖໃຸ ຫ້ຄວາມເຢນັ

F. Engine Block ເຮອນຈກັ

G. Oil Pan ຖາດນ້ືາໍ ມັນເຄ່ອື ງ

H. Oil Sump ທອ້ ງເຄື່ອງຈກັ ນ້ືໍາມນັ ເຄອ່ື ງ

I. Camshaft ແກນລູກບຽ້ ວຫ ເພົາລູກບ້ຽວ

J. Exhaust Valve, Rocker Arm and spring ກ້າມເດອງກົດວາວອາຍເສຍ

K. spark Plug ຫົວທຽນ

L. Exhaust Port ທອືໍ່ າຍເສຍ

M. Piston ເສືອ້ ສບູ

N. Connecting Rod ກາ້ ນສູບ

O. Rod Boarding ເຟອງການສບູ

P. Creankshaft ເພົາຂວ້ືໍ ່ຽງ

 Top Dead Centerສນູ ຕາຍເທິງ ∆Spark ໄຟເຄ່ືອງຈັກ ຫ ປະກາຍໄຟ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 123

1. Intake ດດູ 2. Compression ອດັ
3. Combustion ລະເບດີ 4. Exhaust ຄາຍ

• ການທາໍ ງານຂອງເຄອື່ ງຈກັ ແກສໂຊລນີ 4 ຈັງຫວະ
ໃນແຕ່ລະຮອບການທໍາງານ (Cycle) ເຄື່ອງຈັກ 4 ຈັງຫວະ ລູກສູບຈະເຄື່ອນທື່ີຂ້ືຶນລົງ 4 ຄ້ືັງ (ຂືຶ້ນ 2 ຄັື້ງ

ລົງ 2 ຄ້ືັງ) ໂດຍເພົາຈະໝູນ 2 ຮອບ. ການທືີ່ລູກສູບຂ້ຶືນລົງ 4 ຊ່ວງ ເຮັດໃຫ້ເກີດການທໍາງານຂຶ້ືນ 4 ຈັງຫວະ
ຈັງຫວະທງັ 4 ຂອງເຄ່ືອງຈັກແກສໂຊລນີ ມດີ ງ່ັື ນີ້:ື

- ຈັງຫວະດູດ (Intake stroke) ເມ່ືອລູກສູບເລື່ີມເຄື່ອນທ່ືີລົງ ສ່ວນປະສົມຂອງນໍື້າມັນເຊ້ືອເພີງກັບ
ອາກາດ (ເຄື່ອງຈັກດີເຊລຈະດູດສະເພາະອາກາດພຽງຢ່າງດຽວ) ຈະຖກດູດເຂືົ້າມາໃນກະບອກລູກສູບໂດຍຜ່ານ
ລນ້ືີ ອາຍດີ (intake vavle) ຫ ວາວນັ້ນື ເອງ, ລ້ນີື ອາຍດຈີ ະປດິ ທປື່ີ ະມານປາຍຈັງຫວະດູດ (ໃກ້ສນູ ຕາຍລ່າງ).

- ຈັງຫວະອັດ (Compression stroke) ເມ່ືອລູກສູບເລື່ີມເຄ່ືອນທື່ີຂຶື້ນລີື້ນທັງສອງ ທັງລີື້ນໄອດີ ແລະ
ລ້ືີນອາຍເສຍ (Exhaust valve) ຈະປິດສ່ວນປະສົມຂອງນ້ືໍາມັນເຊື້ອເພີງກັບອາກາດ (ເຄື່ອງຈັກດີເຊລຈະມີແຕ່
ອາກາດພຽງຢ່າງດຽວ) ຈະຖກອດັ ຈົນກະທັງໃກ້ສູນຕາຍເທງິ ສວ່ ນປະສົມຈະຖກຈູດໂດຍຫົວທຽນ (ເຄ່ືອງຈັກດີເຊ
ລນາໍ ມັນເຊ້ອື ເພງີ ຈະຖກຊດີ ເຂົືາ້ ມາໂດຍຫວົ ຊດີ ) ການເຜົາໄໝຈ້ ່ືຶງເລມ່ືີ ຂືຶ້ນ.

- ຈັງຫວະກໍາລັງ, ຈະຫວະລະເບີດ (Power stroke) ເມື່ອລູກສູບເລ່ີືມເລ່ືອນລົງລ້ີືນທັງສອງຍັງຄົງປິດຢູ່
ແຮງດັນຂອງແກສທ່ີືເກີດຈາກການເຜົາໄໝ້ຈະກະທົບລົງເທິງຫົວລູກສູບ ຜັກດັນໃຫ້ລູກສູບເລ່ືອນລົງ ຈົນໃກ້ສູນ
ຕາຍລາ່ ງ ລີນື້ ອາຍເສຍຈະເປດີ .

- ຈັງຫວະຄາຍ, ຈະຫວະອາຍເສຍ
(Exhaust Stoke) ເມື່ອລູກສູບເລີ່ືມເລ່ືອນຂື້ຶນ
ຈະຜັກດັນໃຫ້ອາຍເສຍທືີ່ຄ້າງໃນກະບອກລູກ
ສບູ ອອກໄປພາຍນອກໂດຍຜ່ານລື້ີນອາຍເສຍທ່ືີ
ເປີດຢູ່ ລີື້ນອາຍເສຍຍັງຄົງເປີດຢູ່ຈົນກວ່າລູກ
ສູບຜ່ານສູນຕາຍເທິງໄປເລັກນ້ອຍ ຈາກນ້ັືນຈະ
ເປັນການເລ່ືີມຈັງຫວະດູດໃນຮອບການທໍາງານ
ຕໄໍື່ ປ.

ເຄື່ອງຈັກ 4 ຈັງຫວະທຸກເຄ່ືອງໃນແຕ່
ລະຮອບການທໍາງານຈະປະກອບດ້ວຍຈັງຫວະ
ທັງ 4 ດງ່ືັ ກ່າວລຽງກນັ ໄປຕາມລາໍ ດບັ .

MALAITHONG PHOMSOUPHA ຮູບ 6.3 ຫັກການທາໍ ງານຂອງເຄ່ອື ງຈກັ 4 ຈັງຫວະ
124

ໃນຊວ່ ງເລມ່ືີ ຕນົື້ ຂອງຈັງຫວະດູດກະບອກລກູ ສູບມີບລໍ ມິ າດນ້ອຍທີື່ສດຸ V ຈນົ ເມືອ່ ລກູ ສບູ ເຄື່ອນທີ່ລື ງົ ຈົນ

ສດຸ ຈະມີບລໍ ິມາດຫາຍທ່ີືສຸດ rV , r ເອືນ້ີ ວ່າ ອັດຕາສ່ວນຂອງການອັດ (Compression ratio) ສໍາລັບເຄື່ອງຈັກ

ລດົ ຍົນທີື່ໄປອັດຕາສ່ວນຂອງການອັດເທືົ່າກັບ 8 ຊ່ວງສຸດທ້າຍຂອງຈັງຫວະດູດ. ກົນໄກຂອງເຄື່ອງຈັກຈະເຮັດໃຫ້

ວາວອາຍດີປິດ ເຂາົ້ື ສຈູ່ ັງຫວະອັດ ລູກສູບເລມ່ີື ເຄື່ອນທ່ີືຂື້ຶນ ສ່ວນປະສົມຖກລູກສູບອັດຈາກບໍລິມາດ rV ຈນົ ເຫອ

V ຂະນະດຽວກັນນ້ືນັ ວົງຈອນໄຟຟ້າຈະຈຸດຫົວທຽນເຮັດໃຫ້ສ່ວນປະສມົ ລະເບີດ ແກສຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວ່ອງໄວ

ຜັກດັນໃຫ້ລູກສູບເຄ່ືອນທ່ືີລົງ ເກີດແຮງງານ W ຂ້ຶືນ ປົດປ່ອຍຄວາມຮ້ອນຈໍານວນໜຶື່ງ QC ເຂືົ້າສູ່ຈັງຫວະຄາຍ

ກົນໄກຂອງເຄື່ອງຈັກຈະເຮັດໃຫ້ວາວອາຍເສຍເປີດ ລູກສູບເຄື່ອນທືີ່ຂຶື້ນຍູ້ສ່ວນປະສົມທືີ່ເຜົາໄໝ້ແລ້ວອອກມາທາງ

ວາວອາຍເສຍ ເພ່ອື ເລມີື່ ຈັງຫວະດູດໃໝ່ ໝູນວາວເປັນຮອບວຽນຕເໍ່ື ນື່ອງຕະຫອດໄປຈົນກວ່າເຊືອ້ ເພງີ ຈະໝດົ .

ເຄື່ອງຈັກແກສໂຊລີນ 4 ຈັງຫວະດືັ່ງກາຟດ້ານຂ້າງເອືີ້ນວ່າ

ຮອບວຽນອອດໂຕ້ ເລືີ່ມພິຈາລະນາທີື່ຈຸດ a ສ່ວນປະສົມຈະຖກອັດ

ຢ່າງວ່ອງໄວເປັນຂະບວນການແບບຄວາມຮ້ອນຄົງທື່ີຕາມເສື້ັນ ab

ທື່ີຈດຸ b ເມື່ອຫົວທຽນຈູດສ່ວນປະສົມຈະລະເບີດຄວາມຮ້ອນ QH
ເພມືີ່ ເຂື້ົາມາຕາມເສັ້ືນ bc ທີື່ຈຸດ c ລູກສູບຈະຖກຍລູ້ ົງຢ່າງໄວ ເນ່ືອງ

ຈາກການຂະຫຍາຍ ຕົວຂອງແກສຕາມເສືັ້ນ cd ເປັນຂະວນການ

ແບບຄວາມຮ້ອນຄົງທ່ີື ທືີ່ຈຸດ d ອາຍເສຍຖກຖ່າຍເທອອກມາຈາກ

ເຄື່ອງຈັກພ້ອມກັບຄວາມຮ້ອນ QC ຕາມເສືັ້ນ da ໃນທາງປະຕິບັດ

ອາຍເສຍທ່ີືປອ່ ຍອອກມາບໄ່ືໍ ດ້ໝູນວຽນກບັ ໄປໃຊ້ໃນລະບບົ ອີກ.

ຮູບ 6.4 ສະແດງກາຟ P −V ຂອງເຄື່ອງຈກັ ແກສໂຊລນີ 4 ຈງັ ຫວະ

ຂະບວນການຕາສເສນັ້ື bc ແລະ da ເປັນຂະບວນການບລໍ ມິ າດຄງົ ທີ່ື ຄວາມຮ້ອນ QH ແລະ QC ທື່ີ

ໄຫເຂື້າົ ແລະ ອອກຕາມເສນ້ືັ ທາງນ້ີື ຂຽນເປນັ ສົມຜົນໄດ້ດັງື່ ນືີ້:

QH = nCV (TC − Tb )
QC = nCV (Ta −Td )

ແທນລົງໃນສົມຜນົ e = W = QH + QC ຈະໄດ:້
QH QH

e = TC − Tb + Ta − Td
TC − Tb

ເສ້ັນື ທາງ ab ແລະ cd ເປນັ ຂະບວນການຄວາມຮ້ອນຄງົ ທ່ືີ ຂຽນເປັນການພົວພັນໄດ້ດງັ່ື ນ້ີື:

( )Ta rV  −1 = TbV  −1

( )Td rV  −1 = TcV  −1

ແທນຄ່າ Tb ແລະ TC ລົງໃນສມົ ຜນົ e = TC − Tb + Ta − Td ຈະໄດ້:
TC − Tb

MALAITHONG PHOMSOUPHA 125

e = Td r  −1 − Ta r  −1 + Ta − Td
Td r  −1 − Ta −1

( )e
= (Td − Ta ) r  −1 −1
( )Td − Ta r  −1

( )e =
r −1 − 1 = 1− 1
r  −1 r  −1

ປະສິດທິພາບທາງຄວາມຮ້ອນຂອງເຄ່ືອງຈັກຄວາມຮ້ອນຈະນ້ອຍກວ່າ 1 ສະເໝີ ດືັ່ງຕົວຢ່າງເຊ່ືັນກໍານົດ

ໃຫ້ r = 8 ແລະ  = 1.4 (ອາກາດ) ແທນລົງໄປໃນສົມຜົນຈະໄດ້ e = 0.66 ຫ 66% ປະສິດທິພາບນ້ີືຈະສູງ

ຂຶື້ນເມ່ືອເພືີ່ມຄ່າ r ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມອຸນຫະພູມຈະສູງຂ້ືຶນໄປຕາມເຊັ່ືນກັນ ສ່ວນປະສົມອາດຈະລະເບີດກ່ອນ

ລວ່ ງໜ້າ ໂດຍທ່ຫີື ວົ ທຽນຍງັ ບື່ໍທັນໄດ້ຈດູ ເຮດັ ໃຫເ້ ຄືອ່ ງຈກັ ນອ໊ ກໄດ້.

ແບບຈໍາລອງຕາມແຜນວາດ 6.4 ເປັນແບບຈໍາລອງທາງອຸດົມຄະຕິ ໂດຍປະມານວ່າສ່ວນປະສົມມີຄຸນ

ລັກສະນະແບບແກສອຸດົມຄະຕິ ເຊືິ່ງບືໍ່ຄິດໄລ່ແຮງຮຸກຖູ, ການໄຫວົນ ແລະ ການສູນເສຍຄວາມຮ້ອນຂອງສ່ວນ

ປະສົມໃຫ້ກັບໜ້າລູກສູບ ແລະ ອ່ືນໆ. ປະກອບກັນກບັ ຍັງມີປັດໄຈອື່ນໆທ່ືຍີ ັງບທື່ໍ ັນເວ້ືາົ ເຖິງ ເຮດັ ໃຫກ້ ານເຜໄົ ໝ້ບ່ືໍ

ສົມບູນ ທາດໄຮໂດຄາບອນຍັງເຜົາໄໝ້ບື່ໍໝົດ ປ່ອຍອາຍເສຍອອກມາເປັນຄວັນສີດໍາ ລຸດຜ່ອນປະສິດທິພາບຂອງ

ເຄືອ່ ງຈັກລງົ ປະສດິ ທພິ າບຕົວຈງິ ມປີ ະມານພຽງ 20%.

ເຄ່ືອງຈັກແບບທ່ີື 2 ທ່ືີຈະເວ້ົືາເຖິງຄ ເຄ່ືອງຈັກດີເຊລເຊິ່ືງຄກັບ

ເຄື່ອງຈັກແກສໂຊລີນພສໍ ົມຄວນ ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມມີສ່ວນທີື່ແຕກຕາ່ ງກັນ

ຄ ນໍ້ືາມັນດີເຊລ (ນໍ້ືາມັນກາຊວນ) ບໍ່ືໄດ້ເຂົື້າໄປໃນກະບອກລູກສູບແຕ່ຈະ

ຖກຊີດເຂື້ົາໄປໃນຊ່ວງເລມີື່ ຕົ້ືນຂອງຈັງຫວະສ່ືົງກາໍ ລັງ ແລະ ຈະລະເບີດຂ້ຶືນ

ໂດຍບ່ໍືໃຊ້ຫົວທຽນ ເຮັດໃຫ້ແກສຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວ່ອງໄວດັນລູກສູບ

ຕາມເສນັື້ ທາງ cd .

ແຜນວາດຮອບວຽນດີເຊລ ດັ່ືງຮູບ 6.5 ເລ່ີືມຈາກ a ອາກາດຈະ

ຖກອັດດ້ວຍຂະບວນການຄວາມຮ້ອນຄົງທື່ີຕາມເສ້ືັນທາງ ab ຈົນຮ້ອນທືີ່

ສຸດທ່ືີຈຸດ b ນໍ້ືາມັນດີເຊລຈະຖກຊີດຜ່ານທາງຫົວຊີດເຂົື້າໄປທາງກະບອກ ຮູບ 6.5 ແຜນວາດ
ລກູ ສູບຢ່າງວ່ອງໄວ ມີຄວາມຮ້ອນ QH ເພີ່ືມເຂົື້າມາໂດຍການເຜົາໄໝ້ຂອງ ຂອງເຄື່ອງຈັກດເີ ຊລ
ນ້ືໍາມັນຕາມເສື້ັນທາງ bc ເປັນຂະວນການແບບຄວາມດັນຄົງທີື່ ທືີ່ຈຸດ c

ແກສຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວ່ອງໄວ ຕາມເສັື້ນທາງ cd ເປັນຂະບວນການແບບຄວາມຮ້ອນຄົງທ່ືີ ທີື່ຈຸດ d ອາຍເສຍ

ເຢັນລົງ ຄາຍຄວາມຮ້ອນ QC ຕາມເສ້ັືນທາງ da ເປັນຂະບວນການແບບບໍລິມາດຄົງທີື່ ຄົບຮອບຈັງຫວະ

ເລມີື່ ຮອບໃໝ.່

ເນື່ອງຈາກເຊ້ືອເພີງບໍ່ືໄດ້ເຂື້ົາມາໃນກະບອກລູກສູບໃນຈັງຫວະອັດ ຈືຶ່ງເປັນໄປໄດ້ເລີຍທືີ່ເຊ້ືອເພີງຈະລະ

ເບີດກ່ອນເວລາ ຄກັບເຄ່ືອງຈັກແກສໂຊລີນ ແລະ ອັດຕາສ່ວນການອັດຂອງເຄື່ອງຈັກດີເຊລສູງກວາ່ ເຄື່ອງຈັກແກສ

ໂຊລນີ ຫາຍ ໂດຍທ່ົືວໄປປະມານ 15 ຫາ 20 ຖ້າອາກາດມີ  = 1.4 ປະສດິ ທິພາບຂອງເຄືອ່ ງຈັກດີເຊລອດຸ ົມຄະຕິ

ມີປະມານ 66 ຫາ 70% ເພາະອັດຕາການອັດສງູ ຂ້ໍືເສຍຄເຄື່ອງຈກັ ດີເຊລມີຂະໜາດໃຫຍ່ ແລະ ນັກ ແຕ່ຂດໍ້ື ີກໍມີຄ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 126

ບືໍ່ຈໍາເປັນຕ້ອງໃຊ້ຄາບີວເຣເຕີ ແລະ ຫົວທຽນ ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມລະບົບຊີດນື້ໍາມັນຂອງເຄື່ອງຈັກດີເຊລມີລາຄາສູງ
ອອກແບບຍາກ ຕອ້ ງໃຊຄ້ ວາມທ່ຽງຕົງສງູ ແລະ ມໂີ ອກາດທນີື່ ໍ້າື ມນັ ຈະອດຸ ຕນັ ຫົວຊີດໄດ້ງ່າຍ.

2.2 ເຄອື່ ງຈກັ 2 ຈງັ ວະ ( 2 Stoke Engine )

ເຄອື່ ງຈັກ 2 ຈງັ ຫວະຄເຄ່ອື ງຈັກທເືີ່ ຮດັ ວຽກ 2 ຈງັ ຫວະຄ:
- ຈງັ ຫວະທີ 1 ຄຊ່ວງຊັກດດູ ແລະ ອັດ.
- ຈງັ ຫວະທີ 2 ຄຊ່ວງຊກັ ລະເບີດ ແລະ ຄາຍ.
ເຄື່ອງຈັກ 2 ຈັງຫວະຈະບື່ໍວາວເປີດປິດອາຍດີ ແລະ ອາຍເສຍ ແຕ່ຈະໃຊ້ລູກສູບເປັນຕົວເປີດປິດອາຍດີ
ແລະ ອາຍເສຍແທນ ເຊ່ືິງເຄື່ອງຈັກ 2 ຈັງຫວະຈະມີຮອບວຽນການໝູນໄວກວ່າເຄື່ອງຈັກ 4 ຈັງຫວະ ແລະ ການ
ເຜາົ ໄໝ້ກມໍ ີປະສິດທພິ າບດ້ອຍກວາ່ ເຄ່ອື ງຈັກ 4 ຈງັ ຫວະ.
ອົງປະກອບສໍາຄັນຂອງເຄື່ອງຈັກ 2 ຈັງຫວະມີຄ: ຫ້ອງລະເບີດ, ຫົວທຽນ, ເສື້ອສູບ, ທ່ໍືອາຍເສຍ, ລີດ
ວາວ, ເຮອນຈັກ, ເຊ້ືອເພງີ ແລະ ທເືໍ່ ຊ້ອື ເພີງ.

ຮູບ 6.6 ອົງປະກອບຂອງເຄ່ອື ງຈກັ 2 ຈງັ ຫວະ

Combustion Chamber ຊວ່ ງຫົວສູບ ຫ ຫ້ອງລະເບດີ
Spark Plug ຫວົ ທຽນ
Piston ເສືອ້ ສູບ
Exhaust Outlet ທອໍື່ າຍເສຍ
Reed Valve ລດີ ວາວ
Crank Case ເຮອນຈັກ
Feul Intake ທເືໍ່ ຊອ້ື ເພີງ
Fuel ເຊອ້ື ເພີງ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 127

• ການທາໍ ງານຂອງເຄອ່ື ງຈກັ ແກສໂຊລນີ 2 ຈງັ ຫວະ

ເຄ່ືອງຈັກສອງຈັງຫວະລູກສູບຈະເຄ່ືອນທ່ືີຂ້ືຶນລົງລວມ 2 ຄັື້ງ ຫ ເພົວຂໍ້ືາວ່ຽງໝູນໄປໜືຶ່ງຮູບ 360 ອົງສາ

ແມນ່ ການທໍາງານຄບົ ວງົ ຈອນ ເຊ່ືງິ ໄດ້ແກ່ ດູດ-ອດັ -ລະເບີດ-ຄາຍ.

ການທີື່ເອີືນ້ ວາ່ ເຄື່ອງຈກັ ສອງຈງັ ຫວະ ເນື່ອງມາຈາກມີການເຄ່ອື ນທີ່ືຂ້ືຶນລງົ ຂອງລູກສບູ ລວມ 2 ຄື້ງັ ຫ 2

ຈງັ ຫວະເພາະຂາື້ໍ ວ່ຽງໝນູ ໄດ້ 1 ຮອບ ເຄ່ືອງຈັກທາໍ ງານຄົບວົງຈອນການລະເບດີ ໄດ້ກາໍ ລງັ ງານ 1 ຄ້ງັື .

ເຄ່ອື ງຈກັ 2 ຈັງຫວະຖກອອກແບບມາບໍ່ຄື ກັບເຄອ່ື ງຈກັ ເບນຊິນ 4 ຈງັ ຫວະ. ເຄື່ອງຈັກ 4 ຈັງຫວະຈະໃຊ້

ວາວອາຍດີ ແລະ ວາວອາຍເສຍເປັນກົນໄກໃນການຈ່າຍອາຍດີ ແລະ ອາຍເສຍສະຫັບກັນ, ແຕ່ເຄື່ອງຈັກ 2

ຈັງຫວະຖກອອກແບບໃຫ້ມີຊ່ອງອາຍດີ ແລະ ອາຍເສຍຢູ່ທ່ືີກະບອກສູບ ເຊິ່ືງຊ່ອງນືີ້ຈະປິດຫ ເປີດໄດ້ຢູ່ທີ່ືການ

ເຄືອ່ ນທ່ືີຂອງຕວົ ລູກສູບ ເທືາົ່ ກບັ ວ່າລູກສູບເຮດັ ໜ້າທເ່ືີ ປນັ ວາວໄປໃນຕວົ .

- ຈັງຫວະດູດ ແລະ ອັດ: ເປັນຈັງຫວະທີ່ືລູກ

ສູບເຄື່ອນທ່ືີຈາກສູນຕາຍລຸ່ມຂຶື້ນສູ່ສູນຕາຍເທິງລະຫວ່າງ

ການເຄື່ອນທີື່ນ້ືີເອງດ້ານເທິງລູກສູບຄການອັດອາກາດ

ອາຍດ.ີ ໃນຂະນະດຽວກນັ ຊອ່ ງອາຍເສຍຈະຖກປດິ ດວ້ ຍ

ຕົວລູກສູບໂດຍອັດຕະໂນມັດໂດຍທີື່ເວລາດຽວກັນນັື້ນ ລດີ ວາວ
ຊອ່ ງອາຍດເີ ຮດັ ໃຫ້ອາກາດອາຍດີໄຫເຂ້າົື ສ່ຫູ ້ອງເພາົ ຂ້ໍືວ່ຽງ

ໂດຍອດັ ຕະໂນມັດ.

ຮບູ 6.7 ການທໍາງານຂອງເຄື່ອງຈັກ 2 ຈງັ ຫວະ (ດູດ ແລະ ອັດ)
- ຈັງຫວະລະເບີດແລະຈັງຫວະຄາຍ: ເມ່ືອ

ລູ ກ ສູ ບ ເຄ່ື ອ ນ ທ່ືີ ຂ້ືຶ ນ ໄ ປ ສູ ນ ສູ ນ ຕ າ ຍ ເທິ ງກໍ ຈ ະ ເກີ ດ
ປະກາຍໄຟຈາກຫົວທຽນເຮັດໃຫ້ເກີດລະເບີດເພ່ືອ
ດັນລູກສູບລົງໄປສູ່ສູນຕາຍລຸ່ມອີກຄ້ັືງ.ໃນລະຫວ່າງ
ການເຄື່ອນທ່ືີລົງຄືັ້ງນີື້ຄວາມສູງຂອງລູກສູບກໍຈະໄປ
ປິດຊ່ອງອາກາດເຂ້ືົາອາຍດີແລະດ້ານເທິງຂອງລູກສູບ
ກຈໍ ະພືົ້ນຊອ່ ງທາງອອກອາຍເສຍເຮັດໃຫ້ອາກາດອາຍ
ເສຍໄຫອອກໄປໃນຂະນະດຽວກັນນີື້ເອງດ້ານເທິງ
ຂອງລູກສູບກໍຈະພົ້ືນຊ່ອງເພົາຂໍ້ືວ່ຽງອາຍດີຈາກຫ້ອງ
ເພົາຄໍບ່ຽງໄຫເຂົື້າໄປໄລ່ອາຍເສຍແລະເຂົ້ືາໄປແທນທ່ືີ
ຫ້ອງເຜົາໄໝ.້
ຮູບ 6.8 ການທໍາງານຂອງເຄ່ືອງຈກັ 2 ຈງັ ຫວະ (ລະເບດີ ແລະ ຄາຍ)

MALAITHONG PHOMSOUPHA 128

2.3 ເຄອື່ ງຈກັ ອາຍພ່ົືນ (Jet Engine)

ເຄື່ອງຈັກອາຍພ່ືົນເປັນເຄອື່ ງຈັກທ່ີືໃຊ້ສ້າງກໍາລັງຂັບດັນອາກາດ ອາໄສກົດເກນການເຄ່ືອນທ່ືີຂອງນິວເຕີ ທີື່
ວ່າຄວາມແຮງເທື່ົາກັບອັດຕາການປ່ຽນແປງ ໂມມັື່ງຕັນ ແລະ ຄວາມແຮງດັນເທື່ົາກັບແຮງປະຕິກິລິຍາ. ດື່ັງນືັ້ນໃນ
ທາງທິດສະດີຄງວາມແຮງຂັບດັນອາກາດທີ່ືເກີດຂ້ືນຈະເປັນຜົນຈາກອັດຕາການປ່ຽນແປງໂມມັື່ງ ເຊ່ິືງມາຈາກການ
ເຄື່ອນທ່ີືຢ່າງໄວວາຂອງອາຍພ່ືົນທ່ີືອອກຈາກທ້າຍເຄ່ືອງຈັກ ນິຍາມນີື້ຄວບຄຸມທັງເຄ່ືອງຈັກອາຍພື່ົນແບບ
Turbojet, Turbofan, Turboprop ຫ Turboshaft ແລະ Propfan. ເຄ່ືອງຈັກອາຍພື່ົນເກອບທັງໝົດເປັນ
ຊະນິດເຜົາໄໝພ້ າຍໃນ ແຕ່ບາງຊະນິດທ່ືີບມ່ືໍ ີການເຜົາໄໝ.້

ຮບູ 6.9 ເຄ່ອື ງຈັກອາຍພນືົ່

ຮບູ 6.10 ການທໍາງານຂອງເຄື່ອງຈັກອາຍພນົື່
ໂດຍທື່ົວໄປເມື່ອເວົື້າເຖິງເຄ່ືອງຈັກອາຍພ່ົືນ ຈະໝາຍເຖິງເຄື່ອງຈັກທືີ່ໃຊ້ອາກາດພາຍໃນ ເຊ່ິືງປົກກະຕິຈະ
ປະກອບດ້ວຍ ເຄື່ອງອັດອາກາດ (Compressor) ທືີ່ໝູນດ້ວຍກໍາລັງຂັບເຄ່ືອງຈາກກົງຫັນ (Turbine) ຕາມຫັກ
ຮອບວຽນເບຣຕັນ (Brayton cycle) ພະລັງງານທ່ືີເຫອທ່ີືຢູ່ໃນຮູບຂອງແກສຮ້ອນກໍຈະເຄ່ືອນທ່ີືຜ່ານຫົວຊີດ
(Nozzle) ເຮັດໜ້າທ່ີືເລ່ືັງຄວາມໄວຂອງແກສອອກຈາກເຄ່ືອງຈັກ ເພ່ືອສ້າງເປັນແຮງຂັບໃຫ້ເຄ່ືອງຍົນເຄ່ືອງທ່ີືໄປ

ທາງໜາ້ ຕໄໍື່ ປ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 129

ເຄື່ອງຈກັ ທ່ີືໃຊຫ້ ັກການດັ່ືງກ່າວເປັນເຄື່ອງຈັກພ້ືນຖານທີື່ຕິດຕັື້ງໃນເຄື່ອງຍົນທບ່ີື ິນໃນໄລຍະໄກ ແຕ່ຖ້າໃຊ້
ສໍາລັບເຄ່ືອງຍົນທ່ືີເດີນທາງດ້ວຍຄວາມໄວຕືໍ່າກວ່າສຽງ ປະສິດທິພາບຈະຕໍື່າ ເນ່ືອງຈາກສື້ິນເປອງເຊ້ືອເພີງ. ດັ່ືງນືັ້ນ
ເຄື່ອງຍົນສະໄໝໃໝ່ທ່ເີື ດີນທາງດວ້ ຍຄວາມໄວຕໍື່າກວ່າສຽງ (Subsonic) ຫ ເຄ່ອື ງຍົນໂດຍສານຂະໜາດໃຫຍ່ທື່ົວ
ໄປຈະໃຊ້ເຄ່ືອງຍົນອາຍພົື່ນແບບ High-bypass turbofan ເຊ່ິືງເຮັດໃຫ້ຄວາມໄວໄດ້ຫາຍກວ່າບິນໄດ້ໄລຍະທໄ່ີື ກ
ກວ່າຈະມີປະສິດທິພາບດ້ານການສ້ືິນເປອງເຊ້ືອເພີງທືີ່ດີການທຽບເທົື່າກັບປະສິດທິພາບຂອງເຊ້ືອເພີງໃນເຄື່ອງຍົນ
ແບບລູກສບູ .

3. ເຄອື່ ງຈກັ ລະເບດີ ນອກ ຫ ເຜາົ ໄໝພ້ າຍນອກ (External combustion engine)

ເຄືອ່ ງຈັກເຜາົ ໄໝພ້ າຍນອກແມ່ນເຄ່ອື ງຈັກທືີ່ຜະລິດພະລັງງານຄວາມຮອ້ ນຂຶນື້ ໂດຍເກີດຈາກການເຜົາໄໜ້
ພາຍນອກກະບອກສູບ (ເສ້ືອສູບ) ຂອງເຄ່ືອງຈັກແລ້ວແຍກໄປເປັນພະລັງງານກົນຈັກທ່ືີຕົວເຄ່ືອງຈກັ ເຊືິ່ງເຄື່ອງຈັກ
ເຜາົ ໄໝ້ພາຍນອກໄດແ້ ກເ່ ຄ່ືອງຈັກອາຍນໍື້າ (Steam Engine), ເຄ່ອື ງກນັ ຫັນອາຍນາ້ໍື (Steam turbine Engine)
ແລະ ອ່ນື ໆ.

ເຄ່ືອງຈັກເຜົາໄໝ້ນອກເປັນເຄື່ອງຈັກທ່ືີການເຜົາໄໝ້ເກີດຂືຶ້ນພາຍນອກເຄື່ອງຈັກຈາກເຊື້ອເພີງຕ່າງໆເຊັ່ືນ
ຖ່ານຫີນ, ໄມ້, ນໍື້າມັນ ຫ ເຊອ້ື ເພງີ ອນື່ ໆ ໃຊ້ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນຈາກການເຜົາໄໝ້ເຊືອ້ ເພີງປຽ່ ນພາວະທາດແຫວ
ໃຫ້ກາຍເປັນອາຍນ້ໍືາແຮງດັນສູງກືໍ່ໃຫ້ເກີດການປ່ຽນເປັນພະລັງກົນຈັກໝູນເຄື່ອງຈັກ. ຂໍ້ືເສຍຂອງເຄື່ອງຈັກຂອອງ
ເຄ່ືອງຈັກເຜົາໄໝ້ນອກຈະສູນເສຍພະລັງງານຄວາມຮ້ອນໂດຍບໍື່ມີປະໂຫຍດໄປຫາຍ. ໂທມັດສ໌ ນີວໂຄແມນ
(Thomas Newcoman) ໄດ້ປະດິດເຄ່ືອງຈັກອາຍນໍ້ືາເຊິ່ືງເປັນເຄ່ືອງຈັກເຜົາໄໝ້ນອກຄ້ງືັ ທໍາອິດໃນປີ ຄ.ສ 1705
ແລະ ເປນັ ທີ່ືນິຍມົ ກນັ ຫາຍ ແລະ ໄດ້ພດັ ທະນາຕໂໍ່ື ດຍ ເຈມ ວັດຕ໌.

ເຈມ ວດັ ຕ໌ ເກດີ ເມ່ືອວັນທືີ່ 19 ມັງກອນ ພ.ສ 1736-19 ສິງຫາ ຄ.ສ 1819
ເປັນນັກວິສະວະກອນ ແລະ ນັກປະດິດຊາວສະກອດແລນ ຜູ້ປັບປຸງເຄ່ືອງຈັກ
ອາຍນືໍ້າ ຈົນນໍາພາລາສະອານາຈັກອັງກິດໄປສູ່ຍຸກການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ
ໂດຍສະເພາະອຸດສາຫະກໍາການຜະລິດ ແລະ ການຕໍ່ືເຮອ ແລະ ເຮັດໃຫ້ອັງກິດ
ເປັນເຈື້ົາອານານິຄົມໃນເວລາຕໍື່ມາ. ເຄ່ືອງຈັກຂອງທ່ານເປັນຕືົ້ນແບບຂອງເຄ່ືອງ
ຈັກທ່ືີໃຊ້ນ້ືໍາມັນໃນປັດຈຸບັນດ ເປັນຜູ້ໃຊ້ຄໍາສັບ“ແຮງມາ” ເປັນວິທີການຄດໄລ່
ປະສິດທິ ພາບການເຮັດວຽກຂອງເຄືອ່ ງຈັກ ແລະ ຊ່ືຂອງລາວໄດ້ຮັບໄປຕັື້ງຊ່ືຫົວ
ໜ່ວຍຂອງກໍາລັງໄຟຟ້າໃນລະບົບຫົວໜ່ວຍສາກນົ .
ຮູບ 6.11 ທາ່ ນ ເຈມ ວັດຕ໌
ເຄ່ືອງຈັກອາຍນໍື້ານັບວ່າເປັນເຄື່ອງຈັກຍຸກທໍາອິດທືີ່ຖກນໍາໄປໃຊ້ໃນລົດຈັກອາຍນືໍ້າ, ລົດໄຟອາຍນ້ໍືາ, ເຮອ
ກນົ ໄຟ, ເຄື່ອງຈກັ ໃນໂຮງງານອດຸ ສາຫະກໍາ…ເປນັ ຕົນ້ື ແລະ ເປັນຈດຸ ເລື່ມີ ຕ້ົນື ຂອງອຸດສາຫະກໍາສະໄໝໃໝ່.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 130

ຮູບ 6.12 ເຄ່ືອງຈກັ ເຜາົ ໄໝ້ນອກ (ເຄ່ອື ງຈກັ ອາຍນໍາ້ື )

3.1 ເຄອື່ ງຈກັ ອາຍນາ້ໍື (Steam engine) ຮບູ 6.13 ລົດໄຟອາຍນ້ືໍາ
ເຄື່ອງຈັກອາຍນື້ໍາເປັນເຄ່ືອງຈັກປະເພດເຜົາໄໜ້ ຂື້ໍດີຂອງເຄ່ືອງຈັກອາຍນໍື້າຄດານທືີ່

ພາຍນອກທີ່ືໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຜ່ານທາດແຫວ (ນ້ໍືາ) ແລະ ສາມາດໃຊ້ແຫື່ງຄວາມຮ້ອນຈາກຫຍັງກໍໄດ້
ເຮັດການປ່ຽນອາຍຂອງທາດແຫວເປັນພະລັງງານກົນຈັກ ເຊັ່ືນ ຖ່ານຫີນ, ຟນ, ນ້ືໍາມັນປີໂຕລຽມ ຫ
ເຊງືິ່ ສາມາດນໍາມາປ່ຽນເປນັ ພະລັງງານໄຟຟ້າໄດ້ ໂດຍການ ຈົ ນ ຮ ອ ດ ນິ ວ ເຄ ຍ . ແ ລ ະ ແ ມ້ ແ ຕ່ ໃ ນ
ນາໍ ໃຊອ້ າຍນ້ືາໍ ມາໝູນກັງຫັນຂອງເຄ່ືອງປ່ັືນໄຟ(ໄດນາໂມ). ປດັ ຈຸບັນ ເຄ່ືອງຈກັ ອາຍນືໍາ້ ຫ ກນົ ໄກທືີ່ຖກ
ເຄື່ອງຈັກອາຍນ້ໍືາຕ້ອງມີໝ້ືໍຕ້ືົມນໍ້ືາໃນການເຮັດໃຫ້ເກີດ ພັດທະນາຂ້ືຶນຈາກເຄື່ອງຈັກອາຍນ້ໍືາຍັງຄົງ
ອາຍນື້ໍາ ອາຍນືໍ້າທ່ືີໄດ້ຈາກການຕ້ືົມຈະນໍາໄປເປັນຄວາມ ປາກົດຢູ່ໃນເຄື່ອງກົນຈັກເກອບທຸກປະເພດ
ແຮງໃນການດັນກະບອກສບູ ຫ ກັງຫັນ. ເຊ່ັືນ ໂຮງງານໄຟຟ້າພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ
ຈົ ນ ເຖິ ງກ ະ ບ ອ ກ ລູ ກ ສູ ບ ໃນ ເຄື່ ອ ງຈັ ກ
ເຄ່ອື ງຈັກອາຍນໍືາ້ ລົດຍນົ .

ຮູບ 6.14 ຫັກການທໍາງານຂອງ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 131

ເຄ່ືອງຈກັ ອາຍນໍື້າເຄ່ືອງທໍາອິດທ່ີືມີການບັນທຶກໄວ້ຄ Arolipile ຄົນທ່ືີປະດິດຄວິສະວະກອນ ແລະ ນັກຟີ
ຊິກສາດຊາວເກັກ ໃນຊ່ວງສະຕະວັດທີ່ື 1 ແຕ່ຄ້ັືງນືັ້ນນໍາມາໃຊ້ເປັນເຄື່ອງຫືີ້ນ. ຕໍື່ມາເມື່ອ ຄ.ສ 1663 ທ່ານ
ເອດັ ເວີດ ໂຊເມເີ ຊດັ ໄດອ້ ອກແບບ ແລະ ນໍາໄປໃຊເ້ ປັນປະໂຫຍດໃນການປັ້ືມນ້ືໍາ.

ເມອື່ ຄ.ສ 1680 ນັກຟຊີ ິກສາດຊາວຝັື່ງເສດ ເດນນີສ ປາປີນ (Denis Papin)
ສ້ າງໝ້ືໍ ຕ້ືົ ມ ຄ ວ າມ ດັ ນ ຈຸ ດ ປ ະ ສົ ງເພື່ ອ ໃຊ້ ໃນ ກ ານ ເຮັ ດ ອ າຫ ານ ເຊ່ືິ ງຖ ເປັ ນ ໝ້ືໍ
ຄວາມດັນລຸ້ນທໍາອິດ ເພ່ືອປ້ອງກັນການລະເບີດຂອງໝໍ້ືຕືົ້ມຄວາມດັນ ລາວຈ່ືຶງໄດ້ອອກ
ແບບວາວລຸດຄວາມດັນ (Release Valve). ນອກຈາກນີື້ຍງັ ສັງເກດເຫັນວ່າຮອບວຽນ
ການທໍາງານຂອງວາວເປັນຈັງຫວະຂື້ຶນລົງ ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມຄິດກ່ຽວກັບເຄື່ອງຈັກ
ແບບກະບອກລູກສູບ ແຕ່ລາວກໍບ່ືໍໄດ້ສ້າງເຄື່ອງຈັກອາຍນື້ໍາທ່ືີໃຊ້ງານຈິງໄດ້ ຕ່ືໍມາ
ວິສະວະກອນໂທມັສ ຊາເວີຣີ (ThomasSavery) ໄດ້ໃຊ້ການອອກແບບແບບຂອງປາ
ປນິ ມາເປນັ ເຄ່ືອງຈັກອາຍນືໍ້າທ່ືີໃຊງ້ ານໄດ້.
ຮບູ 6.15 ເຄ່ືອງຈກັ ອາຍນ້ໍືາແບບລກູ ສູບ ໂດຍທ່ານ Denis Papin
ໃນອຸດສາຫະກໍາເຄື່ອງຈັກອາຍນໍື້າຊ່ວງທໍາອິດເປັນຂອງທ່ານ ໂທມັດຊາເວີຮີ ເມ່ືອຄ.ສ 1712 ເຄື່ອງຈັກ
ອາຍນນືໍ້າແບບບັນຍາກາດ (Atmospheric-engine) ຂອງໂທມັສນີວໂຄແມນ ໄດ້ທົດລອງ ແລະ ໃຊ້ໃນອຸດ
ສາຫະກໍາ. ຕໍື່ມາທ່ານທັງສອງໄດ້ຮ່ວມກັນພັດທະນາເຄື່ອງຈັກອາຍນື້ໍາແບບຄານ (Beam engine) ທີ່ືສາມາດໃຊ້
ຄວາມດຫັນບັນຍາກາດ ແລະຄວາມດັນສູນຍາກາດ ຊ່ວງທໍາອິດຂອງອຸດສາຫະກໍາໃຊ້ເຄ່ືອງຈັກອາຍນ້ໍືາແບບ
ສູນຍາກາດໃນການປ້ັືມນືໍ້າຈາກເໝອງ ເຄື່ອງຈັກອາຍນືໍ້າຂອງນິວໂຄແມນ ລຸ້ນທໍາອິດທໍາງານຊ້າ ແລະ ຕ້ອງໃຊ້ຄົນ
ເປດີ -ປດິ ວາວເອງ ຕືໍ່ມາຈຶງ່ື ປຽ່ ນມາໃຊເ້ ຄອ່ື ງຈກັ ເອງໃນການເປດີ -ປດິ ວາວ.
ຕໍ່ືມາ ເຈມ ວັດຕ໌ໄດ້ພັດທະນາເຄື່ອງຈັກອາຍນໍ້ືາແບບຂອງນິວໂຄແມນ ແລະ ໄດ້ຈົດສິດທິບັດ ເຄ່ືອງຈັກ
ອາຍນ້ໍືາແບບວັດຕ໌ Watt Steam Engine ເຊງ່ິື ທາໍ ງານລະອຽດກວ່າ ແລະ ມປີ ະສດິ ທິພາບຫາຍກວາ່ .
ການພັດທະນາໃນເລື່ອງຂອງປະສິດທິພາບຊ່ວງຕືໍ່ມາຈາກການປະດິດຂອງ OliverEvans ແລະ
Rechard Trevithick ໂດຍການໃຊ້ອາຍນືໍ້າແຮງດັນສູງ ເຊ່ືິງເຄື່ອງຈັກອາຍນໍື້າທ່ືີໃຊ້ແຮງດັນສູງທືີ່ Trevithick
ສ້າງໄວ້ເປັນທືີຮ່ ູຈ້ ກັ ໃນຊ່ືເຄ່ອື ງຈັກອາຍນາື້ໍ ແບບຄໍຣນສີ ໌ (Cornish engines)
ເຖິງຢາ່ ງໃດກໍຕາມເຄື່ອງຈັກອາຍນ້ືໍາແຮງດນັ ສງູ ມີອັນຕະລາຍຫາຍ ຈາກໝໍ້ືຕົ້ືມລະເບີດ ເພາະບສື່ໍ າມາດທົນ
ຄວາມດັນສູງໄດ້ ແລະ ເປັນສາເຫດຂອງອຸປະຕິເຫດຫາຍໆເຫດການ ສິ່ືງສໍາຄັນຂອງເຄ່ືອງຈັກອາຍນ້ໍືາແບບ
ຄວາມດັນສູງຄ ຄວາມພິຖີພິຖັນໃນການຜະລິດວາວນິລະໄພເຊື່ິງໃຊ້ໃນການປ່ອຍຄວາມດັນທີື່ເກີນຂອງເຄ່ືອງຈັກ
ອາຍນ້ືໍາ ແລະ ເຫດນື້ີເອງຕ້ອງມີການບໍາລຸງຮັກສາເຄ່ືອງຈັກອາຍນື້ໍາທ່ີືເຂັື້ມງວດ ແລະ ກໍານົດມາດຕະຖານການ
ຜະລດິ ວາວນິລະໄພ.
ເຄືອ່ ງຈັກອາຍນໍ້າື ມຫີ າຍປະເພດເຊື່ງິ ໄດ້ແກ:່
ກ. ເຄອື່ ງຈກັ ອາຍນນືໍາ້ ແບບສູບຂນື້ຶ ລງົ (ReciprocatingEngines)

MALAITHONG PHOMSOUPHA 132

ຄວາມແຕກຕ່າງຂອງການທໍາງານຂອງເຄື່ອງຈັກອາຍ
ນ້ໍືາແບບສູນຍາກາດ ແລະ ແບບຄວາມດັນສູງ ອາຍນ້ືໍາ
ຄວາມດັນສູງມສີ ີແດງ, ຄວາມດັນຕໍື່າມີສີເຫອງ ແລະ ອາຍນືໍ້າ
ຄວບແໜ້ນສີນໍ້ືາເງິນ ຂ້າງເທິງຂອງເຄ່ືອງຄວາມດັນແບບ
ສູນຍາກາດຕ້ອງເປີດສູ່ອາກາດເພ່ືອໃຫ້ຄວາມດັນບັນຍາກາດ
ກະທົບດ້ານເທິງຂອງເສື້ອສູບ ເຄ່ືອງຈັກແບບນີ້ືໃຊ້ການທໍາ
ງານຂອງອາຍນໍ້ືາໃນການເຄື່ອນທ່ີືລູກສູບໃນກະບອກລູກສູບ
ທ່ືີປດິ ສະໜດິ .

ຮບູ 6.16 ເຄອື່ ງຈັກອາຍນາ້ືໍ ແບບສບູ ຂຶນ້ື ລງົ
ຂ. ເຄ່ືອງຈັກອາຍນ້ໍາື ແບບຄວາມດັນສູນຍາກາດ (Vacuumengines)

ຈງັ ຫວະການທໍາງານຂອງເຄອ່ື ງຈກັ ອາຍນືາ້ໍ ແບບສນູ ຍາກາດຄ ການໃຫ້ອາຍນ້ືາໍ ຄວາມດນັ ຕໍື່າເຂ້າົື ໄປໃນ
ກະບອກລູກສູບ ແລະ ທາໍ ການປິດວາວທາງເຂົື້າ ລກູ ສູບເຄອື່ ນທໄ່ືີ ປຢູ່ບໍລເິ ວນດ້ານເທິງ ຫັງຈາກນັນ້ື ອາຍນາ້ືໍ ຈະ
ທ້ອນຕົວເປັນຢອດນາ້ືໍ ເຊງືິ່ ເຮັດໃຫ້ບລໍ ມິ າດຂອງອາຍນືໍ້າລດຸ ລງົ ເຮດັ ໃຫ້ເກດີ ເປນັ ສນູ ຍາກາດ.

ຈາກນັ້ືນຄວາມດັນບັນຍາກາດຈະກົດອີກດ້ານຂອງລູກສູບ ເຮັດໃຫ້ລູກສູບເຄ່ືອນທື່ີໄປຢູ່ດ້ານລຸ່ມ ແລະ
ກະບອກລູກສູບຕິດຢູ່ກັບຄານນືໍ້າໜັກດ້ານນອກພຽງພໍທີ່ືຈະເຮັດໃຫ້ອາຍນືໍ້າຄວາມດັນຕໍ່ືາດັນລູກສູບເຄື່ອນທີ່ືໄປ
ດ້ານເທິງສຸດໄດ້ອີກຄງັື້ ເປັນແບບນກີ້ື ບັ ໄປກບັ ມາດເຮັດໃຫ້ສາມາດນາໍ ມາໃຊ້ເປນັ ແຮງກດົ ດັນໄດ.້

ຮບູ 6.17 ເຄ່ອື ງຈກັ ຄວາມຮ້ອນແບບຄວາມດັນສູນຍາກາດ
ໃນເຄ່ືອງຈັກອາຍນື້ໍາຂອງນິວໂຄແມນ ນໍື້າເຢນັ ໄດ້ຖກຊີດໂດຍກົງຜ່ານເຂ້າືົ ໄປໃນກະບອກລູກສູບເລີຍ ແຕ່
ໃນເຄື່ອງຈັກອາຍນື້ໍາຂອງວັດຕ໌ມີການແຍກກະບອກເປັນຫ້ອງອາຍນື້ໍາຄວບແໜ້ນ ແລະ ຫ້ອງຫັກອອກຈາກກັນ
ໂດຍກັນດ້ວຍວາວ ປະສິດທິພາບຂອງເຄ່ືອງຈັກຂອງນິວໂຄແມນ ຂ້ືຶນຢູ່ກັບການສູນເສຍຄວາມຮ້ອນໃນຈັງຫວະ
ຄວບແໜ້ນ ແລະ ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນເພາະເກດີ ຂຶ້ືນໃນຫອ້ ງຫັກພຽງຫອ້ ງດຽວ ການແຍກຂະບວນການທ້ອນອາຍຂອງ
ອາຍນາ້ໍື ໄປຢອູ່ ກີ ຫ້ອງເຮດັ ໃຫ້ປະສິດທິພາບການທາໍ ງານລດຸ ລງົ .

3.2 ກງັ ຫນັ ນາ້ືໍ (Steam turbine engine)

ກັງຫັນນືາ້ໍ ເປັນອຸປະກອນ ຫ ເຄື່ອງຈກັ ທີ່ືໃຊ້ອາຍນ້ໍືາແຮງດັນສູງມາຂັບເຄື່ອນກງັ ຫັນໃຫ້ໝູນອອ້ ມເພາົ ກັງ
ຫນັ ອາຍນື້າໍ ທເືີ່ ປັນຮູບຄັນຮ່ືົມຫາຍທ່ີສື ດຸ ໄດ້ຖກຄດິ ຄນ້ືົ ໂດຍ Sir CharlesParsons ໃນ ຄ.ສ 1884.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 133

ຮູບ 6.18 ກງັ ຫັນນາ້ໍື

ກງັ ຫັນອາຍນືໍ້າໄດ້ເຂ້ືົາມາແທນທື່ີເຄ່ືອງຈັກອາຍນໍ້ືາແບບມີລູກສູບເດີມເພາະມີປະສິດທິພາບອຸນຫະພູມດີກ
ວ່າ ແລະ ອັດຕາສ່ວນກໍາລັງຕໍ່ືນ້ໍືາໜັກ (Power-to-weight ratio) ສູງກວ່າ ເນື່ອງຈາກການເຄ່ືອນທ່ືີແບບອາໄສ
ການໝູນ ຈຶື່ງເໝາະສົມຢ່າງຍ່ິືງທີື່ຈະໃຊ້ໃນການຂັບເຄື່ອນເຄື່ອງກໍາເນີດໄຟຟ້າ ປະມານ 90% ຂອງການຜະລິດ
ໄຟຟ້າທັງໝົດໃນປະເທດສະຫະລັດອາເມຣິກາເປັນການໃຊ້ກັງຫັນອາຍນ້ືໍາ. ກັງຫັນອາຍນໍື້າເປັນຮູບແບບໜື່ຶງຂອງ
ເຄ່ືອງຈັກຄວາມຮ້ອນທີື່ມາຈາກການປັບປຸງໃນປະສິດທິພາບອຸຫະພູມເປັນຢ່າງດີດ້ວຍ ໃນການຂະຫຍາຍຕົວຂອງ
ອາຍນາ້ືໍ ນືນ້ັ ຜາ່ ນຂນັື້ ຕອນຫາຍຂັ້ືນຕອນ ເຮັດໃຫຜ້ ົນທໄີື່ ດ້ນ້ັືນເຂ້າືົ ໃກ້ຂະບວນການຫັນກບັ ໄດ້ໃນອຸດມົ ຄະຕິ.

ຕວກບິນອາຍນືາໍ້ ເປນັ ອຸປະກອນ ຫ ເຄ່ືອງຈັກທໃືີ່ ຊ້ອາຍນາ້ໍື ແຮງດນັ ສງູ ມາຂັບເຄ່ືອນຕວກບິນໃຫປ້ ືິ່ນເພາົ ,
ຕວກບນິ ອາຍນໍາື້ ທີເ່ື ປັນຮບູ ປະທາໍ ຫາຍທ່ສືີ ດຸ ຖກຄດິ ຄ້ົນື ໂດຍ (Sir Charles Parsons) ໃນປີ ຄສ 1884.

ຕວກບິນອາຍນາ້ໍື ໄດເ້ ຂົື້າມາແທນທ່ືີເຄ່ອື ງຈັກອາຍນ້າືໍ ແບບມີລກູ ສູບເດີມ ເພາະມີປະສດິ ທິພາບດກີ ວ່າ ແລະ
ອັດຕາສ່ວນກໍາລັງຕ່ໍືນືໍ້າໜັກ (power to weight ratio) ສູງກວ່າເນ່ືອງຈາກຕວກບິນອາຍນືໍ້າເຄື່ອນທ່ີືແບບອາໄສ
ການປື່ນິ (rotary motion) ຈງ່ຶື ເໝາະສົມທສ່ີື ຸດທືີ່ຈະໃຊ້ໃນການຂັບເຄອ່ື ນເຄ່ືອງກໍາເນດີ ໄຟຟາ້ ປະມານ 90% ຂອງ
ການຜະລິດໄຟຟ້າທັງໝົດໃນປະເທດອາເມລິກາເປັນການໃຊ້ຕວກບິນອາຍນ້ືໍາ. ຕວກບິນອາຍນໍື້າເປັນຮູບແບບໜ່ຶືງ
ຂອງເຄ່ືອງຈັກຄວາມຮ້ອນທ່ີືມາຈາກປັບປຸງໃນປະສິດທິພາບອຸນຫະພູມເປັນຢ່າງຫາຍດ້ວຍ ໃນການຂະຫຍາຍຕົວ
ຂອງອາຍນ້ືໍາຜ່ານຂັ້ືນຕອນຫາຍຂ້ືັນຕອນເຮັດໃຫ້ຜົນທ່ືີໄດ້ນື້ັນເຂ້ືົາໃກ້ລັກສະນະຂະບວນການປີ້ືນກັບໄດ້ໃນອຸດົມ
ຄະຕິ.

ຮູບ 6.19 ຫກັ ການທໍາງານຂອງເຄອ່ື ງຈັກຕວກບນິ ອານນໍ້ືາ 134
MALAITHONG PHOMSOUPHA

• ຫກັ ການເຮດັ ວຽກຂອງກງັ ຫນັ ນາືໍ້ (Steam turbine)
ອາຍນື້ໍາທື່ີມີອຸນຫະພູມ ແລະ ຄວາມດັນສູງຈາກທໍ່ືອາຍນ້ໍືາໄຫເຂ້ືົາສູ່ເຄ່ືອງຈັກຕວກບິນອາຍນ້ໍືາຜ່ານທາງ

ລະບົບຄວບຄຸມ. ເພື່ອຄວບຄຸມການໄຫຂອງອາຍນື້ໍາທີື່ຈະໄປປືິ່ນຕວກບິນອາຍນ້ໍືາໃຫ້ເໝາະສົມກັບຄວາມໄວຂອງ
ຮອບ ຫ ພາວະທ່ືີຕອ້ ງການ. ຈາກນນ້ືັ ອາຍນໍື້າກືໍ່ຈະໄຫເຂືົ້າສູ່ຕວົ ຕວກບິນໂດຍມີເພາົ ແລະໃບພັດຕດິ ຕັງື້ ຢູ່, ພາຍໃນ
ຕົວຖັງເພົານືີ້ຈະຖກຮັບຮອງດ້ວຍ (Bearing) ເມື່ອອາຍນ້ໍືາໄຫເຂື້ົາສູ່ຕົວຕວກບິນອາຍນໍ້ືາເຮັດໃຫ້ຄວາມໄວຂອງ
ການໄຫຂອງອາຍນ້ໍືາໃນຕວກບິນສູງຂຶື້ນ, ອາຍນືໍ້າທີມີຄວາມໄວສູງນ້ືີຈະໄປປະທະກັບໃບພັດ (Moving Blade)
ທ່ືຕີ ິດຢ່ກູ ັບເພາົ ເຮັດໃຫ້ເກີດແຮງຍ້ດູ ນັ ໃຫເ້ ພາົ ຂອງຕວກບິນປນືິ່ ໂດຍເພາົ ຂອງຕວກບິນຈະຢແູ່ ກນດຽວກັນກບັ ເຄອື່ ງ
ກໍາເນີໄຟຟ້າ. ເມື່ອອາຍນ້ໍືາຜ່ານຊຸດຂອງໃບພັດຈົນຄົບ ຄວາມດັນ ແລະ ອຸນຫະພູມຈະລຸດລົງ, ອາຍນ້ືໍາກໍຈະໄຫ
ອອກຈາກຕວກບນິ ເຂ້ົາື ສເູ່ ຄອ່ື ງຄວບຄມຸ ເມື່ອອາຍນືໍາ້ ໄຫເຂົາ້ື ສູ່ເຄອື່ ງຄວບຄຸມອາຍນືໍ້າຈະຖາ່ ຍເທຄວາມຮ້ອນຜາ່ ນທ່ໍື
ແລະ ປຽ່ ນແປງພາວະເປນັ ນືໍາ້ ບໍລິສຸດອີກຄັື້ງ.

4. ຕເູ້ ຢນັ (Refrigerator)

ຕເູ້ ຢັນເປັນສິ່ືງປະດິດມະຫັດສະຈນັ ທືີ່ປ່ຽນແປງວິຖີຊວີ ິດຂອງມະນຸດ ເຊງ່ິື ແຕ່ກອ່ ນມະນດຸ ເຄີຍເກັບຮກັ ສາ
ອາ ຫານເຊ່ືັນຊື້ີນຕ່າງໆດ້ວຍເກອຫຕາກແດດ ເຊ່ິືງເຮັດໃຫ້ລົດຊາດຂອງອາຫານປ່ຽນໄປ ແຕ່ປັດຈຸບັນເຮົາມີຕູ້ເຢັນ
ແທນ.

ຕູ້ເຢັນຄຕູ້ທືີ່ໃຫ້ຄວາມເຢັນ ເຊ່ືິງຊ່ວຍເກັບຮັກສາອາຫານໃຫ້ສົດ ແລະ ໃຫ້ໃໝ່ຢູ່ສະເໝີເພາະຄວາມເຢັນ
ຈະຊວ່ ຍຢຸດຢັື້ງການຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕຂອງແບັກທເີ ຣຍ ທ່ີືເຮດັ ໃຫອ້ າຫານເກດີ ການບດູ ເນົາ່ື .

ຍົກຕົວຢ່າງເຊື່ັນຖ້າເຮົາວາງນົມໃວ້ໃນຫ້ອງທືີ່ອຸນຫະພູມປົກກະຕິປະມານ 2-3 ຊົ່ືວໂມງຈະເກີດການບູດ
ເນົ່ືາຂ້ືຶນແລ້ວ ແຕ່ຖ້າເຮົານໍາໄປວາງໃສ່ຕູ້ເຢັນມັນສາມາດຢູ່ໄດ້ 2-3 ອາທິດຄວາມເຢັນໃນຕູ້ເຮັດໃຫ້ແບັກທີເຣຍຢຸດ
ກິດຈະກໍາ ແລະ ເຮັດໃຫ້ພວກມັນຈະເລີນເຕີບໂຕຊ້າທັນທີ ແລະ ຖ້າເຮົາແຊ່ນົມຈົນແຂງແບັກທີເຣຍຈະຢຸດການ
ຈະເລນີ ເຕີບໂຕທນັ ທນີ ົມສາມາດເກັບໄວ້ດົນເກອບເປນັ ເດອນຫດົນກວ່ານືັນ້ .

ດ່ືັງນື້ັນ ປັດຈຸບັນຢູ່ໃນເຮອນເກອບທຸກຫັງໃນທືົ່ວປະເທດຈະມີຕູ້ເຢັນໄວ້ໃຊ້ເພ່ືອຖະໜອມອາຫານ. ເມ່ືອ
ເຮົາງ່ຽງຫູຟງັ ຂາ້ ງຕເູ້ ຢັນທຸກໆ 15 ນາທີເຮາົ ຈະໄດ້ຍນິ ສຽງດງັ ຫງື່ ໆຂອງມໍເຕໄີ ຟຟ້າ.

ຕເູ້ ຢັນເປັນເຄ່ືອງຈັກຄວາມຮ້ອນຊະນິດໜືຶ່ງ ແຕ່ວ່າການທໍາງານຂອງມນັ ຈະກົງກັນຂ້າມກັບເຄ່ືອງຈັກແກສ
ໂຊລນີ ຫ ດີເຊລຄ ຖາ່ ຍເທຄວາມຮ້ອນອອກຈາກ TC ໄປຍັງ TH ແລະ ຂືໍ້ແຕກຕ່າງສໍາຄັນອີກ 2 ຢ່າງຄ:

- ເຄື່ອງຈັກຄວາມຮ້ອນຜະລິດແຮງງານໃຫ້ກັບພາຍນອກ ສ່ວນຕູ້ເຢັນຕ້ອງໃຊ້ແຮງງານພາຍນອກກະທົບ
ໃສ່.

- ເຄື່ອງຈັກຄວາມຮ້ອນມີ QH ເປັນບວກ ແລະ QC ເປັນລົບ ແຕ່ຕູ້ເຢັນມີ QC ເປັນບວກ ແລະ
QH ,W ເປັນລບົ .

ພິຈາລະນາຂະບວນການທ່ືີເປນັ ຮອບວຽນແບບຕເູ້ ຢນັ ຈາກກດົ ເກນທໜ່ີື ງຶ່ື ຂອງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄອ່ື ນຈະ
ໄດ:້

− QH = QC −W
ແຕ່ທງັ QH ແລະ W ເປນັ ລບົ ດືງັ່ ນນືັ້
| QH |= QC + |W |

MALAITHONG PHOMSOUPHA 135

ສັງເກດຮູບຂ້າງເທິງເຫັນວ່າ QC ຖກດຶງອອກຈາກຕູ້ເຢັນແລະ QH ຄຄວາມຮ້ອນທື່ີຕູ້ເຢັນລະບາຍອອກສູ່ພາຍ

ນອກ ເຊິ່ືງມີຄ່າຫາຍກວ່າ QC ຈາກຈຸດທື່ີຕ້ອງການຄວາມປະຢັດ ແລະ ມີປະສິດທິພາບ ຕູ້ເຢັນທີື່ດີຈະຕ້ອງດຶງ

ຄວາມຮອ້ ນ QC ຈາກພາຍໃນຕເູ້ ຢນັ ໃຫຫ້ າຍທີືສ່ ຸດ ໂດຍຜະລດິ ແຮງງານໃຫໜ້ ອ້ ຍທສີື່ ຸດ ຕົວການທສື່ີ າໍ ຄັນທໃີື່ ຊບ້ ືົ່ງ

ບອກຄຸນລັກສະນະນກ້ີື ໍຄ ສາໍ ປະສດິ ການເຮັດວຽກ ສັນຍາລັກດ້ວຍ K .

ຮບູ 6.20 ການຖາ່ ຍເທຄວາມຮອ້ ນຂອງຕເູ້ ຢນັ

K = QC ແທນຄ່າ W = QC − QH
W

ຈະໄດ້: K = QC
QH − QC

K ບມ່ືໍ ຫີ ົວໜ່ວຍ

ຕວົ ຢາ່ ງ 6.2 ຕເູ້ ຢນັ ເຄ່ອື ງໜງືຶ່ ຕ້ອງໃຊ້ແຮງງານ 520 ຈລູ ຈ່ຶືງສາມາດດຶງຄວາມຮ້ອນອອກຈາກພາຍໃນ

ຕູເ້ ຢນັ 220 ຈລູ . ຈືົ່ງຊອກຫາ

ກ. ຄວາມຮອ້ ນທີືລ່ ະບາຍອອກສູ່ພາຍນອກ

ຂ. ປະສິດທິພາບການທໍາງານຂອງຕູເ້ ຢັນ

ວິທແີ ກ:້

ໃຫ້ W = 520J

QC = 220J

ກ. QH = ?
ຈາກສດູ : QH = QC +W

ແທນຄາ່ : QC = 520 + 220 = 740J

ດ່ືັງນນ້ັື , ຄວາມຮອ້ ນທ່ີືລະບາຍອອກສຂູ່ າ້ ງນອກຄ 740 ຈູລ

ຂ. K = ?

ຈາກສູດ: K = QC
QH − QC

ແທນຄາ່ : K = 220 = 0.42 = 42%
740− 220

ດັື່ງນ້ນັື , ປະສດິ ທພິ າບການທໍາງານຂອງຕເູ້ ຢັນເທາ່ົື ກບັ 42%

ແນວຄິດພນ້ື ຖານການທາໍ ງານຂອງຕູເ້ ຢັນມາຈາກຫກັ ການທາງຟີຊກິ ສາດ ໂດຍໃຊ້ຫກັ ການທືີວ່ າ່ ຂະນະທ່ືີ

ຂອງທາດແຫວປຽ່ ນແປງພາວະເປນັ ແກ໊ສ ມັນຈະດູດຄວາມຮອ້ ນ ທົດລອງທານໍາ້ື ເຫາ້ືົ ໃສຜ່ ວິ ໜັງຂອງເຮາົ ຈະຮ້ສູ ຶກ

ເຢັນ ເພາະວ່າເຫືົາ້ ລະເຫີຍອາຍໄດ້ໄວ ມັນຈ່ືຶງດດູ ຄວາມຮ້ອນອອກຈາກຜິວໜັງ ແລະ ເຮັດໃຫເ້ ກີດຄວາມເຢັນຂ້ຶນື

ທາດແຫວທືໃີ່ ຊໃ້ ນຕູເ້ ຢັນເອືນ້ີ ວາ່ ທາດທໍາຄວາມເຢນັ (refrigerant) ເຊ່ງິື ລະເຫີຍອາຍທື່ີອຸນຫະພມູ ຕາ່ືໍ ດງ່ັື ນ້ັືນຈຶື່ງ

ສາມາດລຸດອຸນຫະພູມພາຍໃນຕ້ເູ ຢັນລງົ ຕໍ່າື ກວ່າຈດຸ ເຢອກແຂງໄດ້.

ເຮົາລອງນາໍ ທາດທາໍ ຄວາມເຢນັ ທາລງົ ຫງັ ແຂນ (ບືໍ່ຄວນປະຕບິ ັດ) ແລະ ເຮດັ ໃຫ້ມນັ ລະເຫີຍ ຜິວໜງັ ຂອງ

ເຮາົ ຈະເຢນັ ຄກັບຖກແຊນ່ າໍື້ ກອ້ ນ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 136

ຕ້ເູ ຢນັ ມີສວ່ ນປະກອບສາໍ ຄນັ 5 ພາກສວ່ ນຄ:
- ຄອມເພຣສເຊີ (Compressor)
- ທື່ແໍ ລກປຽ່ ນຄວາມຮອ້ ນ ສ່ວນທເືີ່ ປນັ ກຽວຮອ້ ນ ມີລກັ ສະນະຂດົ ໄປມາຢນູ່ ອກຕເູ້ ຢັນ
- ວາວຂະຫຍາຍ (Expansion vavle)
- ທໍື່ແລກປຽ່ ນຄວາມຮອ້ ນ ສ່ວນທືີ່ເປັນກຽວເຢນັ ມີລັກສະນະຂດົ ໄປມາຢພູ່ າຍໃນຕເູ້ ຢັນ
- ທາດທໍາຄວາມເຢັນ ເປນັ ທາດແຫວບັນຈຢຸ ູ່ ແລະ ໄຫວຽນຢພູ່ າຍໃຕ້ຕເູ້ ຢນັ .

ໃນວົງການອຸດສາຫະກໍາສວ່ ນໃຫຍຈ່ ະໃຊ້ແອມໂມນຽມເປນັ ທາດທາໍ ຄວາມເຢນັ ແອມໂມນຽມບລໍ ສິ ດຸ ລະ
ເຫີຍອາຍທີື່ອນຸ ຫະພູມ -32 ອົງສາເຊລຊຽດສ.໌

ກນົ ໄກພືນ້ ຖານການທໍາງານຂອງຕເູ້ ຢນັ ເປັນດືງັ່ ນ:ື້ີ

- ຄອມເພຣສເຊີອັດທາດທໍາຄວາມເຢັນທີ່ືຢູ່ໃນພາວະແກສ ເຮັດໃຫ້ອຸນຫະພູມ ແລະຄວາມດັນເພີ່ືມຂ້ືຶນ

(ສີສ້ົືມ) ຜ່ານໄປຍັງກຽວຮ້ອນຢູ່ດ້ານຫັງຕູ້ເຢັນ ຄວາມຮ້ອນຈະ

ຖກລະບາຍອອກ (ຕູ້ເຢັນສະໄໝໃໝ່ອອກແບບໃຫ້ສວຍງາມ

ໂດຍປິດບັງກຽວຮ້ອນໄວ້ຈ່ືຶງເບ່ືິງບເື່ໍ ຫັນ). A ທາງໃນຕເູ້ ຢັນ
- ທາດທໍາຄວາມເຢັນຖກປ່ຽນພາວະແຫວ (ສີມ່ວງ) B ຄອມເພສເຊີ
C ວາວຂະຫຍາຍ
ໄຫຜາ່ ນໄປຍັງວາວຂະຫຍາຍ.

ຮບູ 6.21 ກົນໄກການທາໍ ງານຂອງຕເູ້ ຢັນ

- ເມ່ືອຜ່ານວາວຂະຫຍາຍ ຄວາມດັນຈະລຸດລົງຢ່າງວ່ອງໄວ ທາດທໍາຄວາມເຢັນທ່ີືຢູ່ໃນພາວະແຫວປ່ຽນ
ເປັນແກສໃນທນັ ທີ (ສນີ ້ືາໍ ເງິນ).

- ທາດທໍາຄວາມເຢັນໄຫຜ່ານເຂົື້າໄປໃນກຽວເຢັນ ແລະ ດູດຄວາມຮ້ອນຈາກພາຍໃນຕູ້ເຢັນອອກມາຕໍ່ື
ຈາກນັື້ນຜ່ານເຂືົາ້ ໄປໃນຄອມເພຮສເຊີ ແລະ ຖກອດັ ເປັນຮອບວຽນເຂື້ົາສຂູ່ ນ້ືັ ຕອນທືີໜ່ ືຶ່ງ.

ລອງສງັ ເກດຂະນະທີເຮົາກາໍ ລງົ ຂບັ ລດົ ແລະ ເປີດແອ ເຮົາຈະໄດ້ຍນິ ສຽງນື້ໍາຢາໄຫຜາ່ ນວາວຂະຍາຍ.
ເປັນທື່ີໜ້ າເສຍດາຍວ່າ ແກສແອມໂມນຽມເປັນພິດຖ້າໃນລະບົບຕູ້ເຢັນມີການຮືົ່ວໄຫຍ່ອມເປັນ
ອັນຕະລາຍຍື່ງິ ດ່ັືງນນັ້ື ພາຍໃນຕເູ້ ຢັນບາງເຄືອ່ ງຈຶ່ືງບໃໍ່ື ຊ້ແອມໂມນຽມເປັນທາດທາໍ ຄວາມເຢນັ .
ທາດທໍາຄວາມເຢັນທ່ີືນິຍົມໃຊ້ກັນຫາຍເອ້ີືນວ່າ CFC (Chlorofluorocarbons) ຖກຜະລິດຂື້ຶນມາຄືັ້ງ
ທາໍ ອດິ ໂດຍບໍລສິ ດັ ໃນປີ ຄ.ສ 1930 ເປນັ ທາດບມໍ່ື ພີ ິດໃຊທ້ ົດແທນແອມໂມນຽມ.
ໃນປີ ຄ.ສ 1970 ນັກວິທະຍາສາດຄືົ້ນພບົ ວ່າທາດ CFC ເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ືສື່ິງແວດລ້ອມ ໂດຍສະເພາະ
ຊ້ັືນໂອໂຊນໃນບນັ ຍາກາດ ດ່ັືງນັື້ນ ໃນປີ ຄ.ສ 1990 ທ່ືົວໂລກ ຈື່ງຶ ຕດັ ສິນໃຈຫາທາດໃໝ່ແທນ CFC.
ຕໄໍື່ ປນຄ້ືີ ທາງເລອກໃນການຜະລດິ ຄວາມເຢັນແບບຕາ່ ງໆ ບາງວິທນີ ກັ ຮຽນອາດຈະສາມາດຜະລິດໄດ້.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 137

ການທາໍ ຄວາມເຢນັ ບື່ໍຕອ້ ງໃຊທ້ າດທໍາຄວາມເຢນັ ແຕ່ພຽງຢ່າງດຽວມີອຸປະກອນບາງຊະນດິ ພຽງແຕ່ເຮາົ ສຽບ
ປກັ ເຂື້ົາກັບກົື້ນກອກຢາສບູ ມັນກໍສາມາດໃຫ້ຄວາມເຢັນໄດ້ ການທໍາຄວາມເຢັນແບບນເີື້ ປັນປາກົດການທາງວທິ ະຍາ
ສາດທ່ືີວ່າ Peltier effect ຫ Thermo electric effect.

ເຮົາສາມາດສ້າງປາກົດການແບບນື້ີງ່າຍໆ ໂດຍອຸປະກອນປະກອບດ້ວຍແບັດເຕີຣີ, ສາຍທອງ 2 ເສືັ້ນ
ແລະ ລວດເຫັກປະສົມບິສມັດ ໃຫ້ຕໍື່ສາຍທອງທັງສອງເຂືົ້າກັບຂ້ົືວທັງສອງຂອງແບັດເຕີຣີ ແລະ ເຊ່ືອມເສ້ັືນລວດ
ເຂືົາ້ ກັບສາຍທອງແດງທງັ ສອງ.

ເມອື່ ກະແສໄຟຟາ້ ໄຫຈາກສາຍທອງແດງໄປທເ່ີື ສນັ້ື ລວດຜ່ານຈດຸ ເຊ່ອື ຕເໍ່ື ກີດຄວາມຮ້ອນຂ້ືນຶ ແລະ ເມື່ອກະ
ແສໄຫຈາກເສນືັ້ ລວດໄປທ່ີືທອງແດງຈຸດເຊອື່ ຕຈໍ່ື ະເຢັນ ອຸນຫະພູມສາມາດລຸດລງົ ໄດ້ເຖິງ 4.4 oC.

ຖ້າເຮົາສ້າງຕເູ້ ຢັນແບບນໃື້ີ ຫ້ນາໍ ຈດຸ ເຊອ່ື ມທຮີື່ ້ອນໄວ້ນອກຕເູ້ ຢັນ ແລະ ຈຸດເຊອື່ ມທ່ືີເຢັນໄວ້ພາຍໃນຕເູ້ ຢັນ
ແລະ ຕ້ອງການຄວາມເຢັນສູງກໃໍ ຫ້ຕໍື່ຈຸດເຊ່ືອມຕໍື່ຫາຍໆຈຸດ ເຮັດໃຫ້ຄວາມເຢັນລດຸ ລົງໄປເຖິງລະດັບຄວາມເຢັນທີື່
ຕ້ອງການ.

• ການທດົ ລອງ
- ເພື່ອຈະເຮດັ ໃຫ້ເຮາົ ເຂື້ົາໃຈວາ່ ເກີດຫຍັງຂ້ນຶື ໃນຕເູ້ ຢນັ ເຮົາມາທົດລອງດ່ັງື ຕໄໍື່ ປນ້ືີ
ການທດົ ລອງ 1
- ອຸປະກອນ: ຖ້ວຍບິກເກີ, ເຄ່ືອງວັດແທກອຸນຫະພູມໃນຊ່ວງ 0-120 oC ຫ ຫາຍກວ່າ ແລະ ຕະກຽງ

ໄຟ.
- ວິທີການທົດລອງ: ວາງບິກເກີລົງເທິງຕະກຽງໃສ່ນໍື້າເຄິື່ງໜ່ືຶງຂອງບິກເກີ ແລະ ວາງເຄື່ອງວັດອຸນຫະພູມ

ວັດແທກອຸນຫະພູມຂອງນ້ືໍາ, ຈຸດໄຟໃຫ້ຕະກຽງ ອຸນຫະພູມຂອງນ້ືໍາຈະສູງຂືຶ້ນເລ້ືອຍໆ ຈົນເຖິງ 100oC ນືໍ້າເລ່ືີ
ມຟົດ ຂະນະທືີ່ປ່ຽນພາວະຈາກທາດແຫວເປັນທາດອາຍ ອຸນຫະພູມຈະຄົງທີື່ທ່ືີ 100 oC ອຸນຫະພູມນີື້ເປັນ
ອຸນຫະພູມນືໍ້າຟົດທື່ີລະດັບນໍ້ືາທະເລ ຖ້າເຮົາໄປທົດລອງທີ່ືຈອມພູທ່ີືຄວາມດັນນ້ອຍກວ່າຄວາມດັນບັນຍາກາດ ນ້ໍືາ
ຈະຟດົ ທອີື່ ນຸ ຫະພມູ ຕໍ່ືາກວ່ານືີ້ ດງ່ືັ ນັ້ືນ ຖາ້ ເຮາົ ເຮາົ ແຕ່ງກິນເທງິ ຈອມພູ ຕອ້ ງໃຊເ້ ວລາຄວົ ກວົ ດນົ ກວ່າ.

ການທົດລອງ 2
- ອຸປະກອນ: ຊາມແກ້ວທ່ີືໃຊ້ກັບເຕົາອົບໄດ້, ເຄື່ອງວັດອຸນຫະພູມ 0-250 ອົງສາເຊລຊຽດສ໌ ຫ ຫາຍ
ກວ່າ ແລະ ເຕົາອົບ.
- ວິທີການທົດລອງ: ວາງເທີໂມມິເຕີໄວ້ໃນຊາມທື່ີບັນຈຸນື້ໍາ ນໍ້ືາເຂົ້ືາເຕົາອົບຕືັ້ງອຸນຫະພູມ 200 oC ຂະນະ
ທ່ືີອຸນຫະພູມຂອງເຕົາອບົ ເພື່ມີ ຂຶນື້ ຈນົ ເຖິງ 100 oC ນ້ໍືາຈະເລມ່ີື ຟດົ ແຕ່ວາ່ ອຸນຫະພມູ ຂອງນໍ້ືາຄົງທທືີ່ ື່ີ 100 oC ເຖິງ
ວາ່ ອຸນຫະພູມຂອງເຕາົ ຈະເປັນ 200 oC.
ການທົດລອງມີຄວາມໜ້າສົນໃຈຫາຍເຮົາລອງຈິນຕະນາການວ່າ ສົມມຸດວ່າມີສັດປະຫາດຊະນິດໜ່ືຶງ
ສາມາດອາໄສໄດ້ທີ່ືອຸນຫະພູມ 200 oC ເຊື່ິງເປັນອຸນຫະພູມປົກກະຕິຂອງມັນ ເປັນອຸນຫະພູມຂອງເຕົາອົບພໍດີ
ເມ່ືອນໍານາໍື້ ມາຕັື້ງມນັ ຈະຟົດທີ່ື 100 oC ແລະ ລະເຫຍີ ອາຍ ເຮົາຄດິ ວາ່ ສັດໂຕນຈ້ີື ະຮສູ້ ກຶ ຢ່າງໃດ?
ຄໍາຕອບຄ ມັນຈະຮ້ສູ ກຶ ເຢັນ ເພາະອນຸ ຫະພູມຟດົ ຂອງນໍື້ານອ້ ຍກວ່າອນຸ ຫະພມູ ອອ້ ມຂ້າງ ແລະ ມນັ ຈະດູດ
ກນຄວາມຮອ້ ນຈາກບໍລເິ ວນອ້ອມຮອບໄປນາໍ .

MALAITHONG PHOMSOUPHA 138

ອາກາດເຢນັ ແບບນຍີ້ື ັງເກີດຂນ້ືຶ ກັບມະນດຸ ເຊ່ືນັ ກັນ ເມ່ືອເຮົາໄປຢູ່ໃກ້ກບັ ໄນໂຕເຈນແຫວ ເຮາົ ຈະຮູ້ສກຶ ເຢັນ
ເພາະໄນໂຕເຈນແຫວຟົດທື່ີອຸນຫະພູມ -195 oC ແລະ ມັນຈະດູດຄວາມຮ້ອນຈາກບໍລິເວນອ້ອມຮອບ ເພື່ອໃຊ້
ໃນການປ່ຽນພາວະ.

• ບ່ອນຈດຸ ໄຟແຊກ໋ (Butane Lighter)
ບອ່ ນຈຸດໄຟແຊ໋ກທື່ີນຍິ ົມໃຊ້ກັນ ພາຍໃນບນັ ຈຸທາດແຫວເອ້ີືນວາ່ ບິວເທນ ມັນຢໃູ່ ນພາວະຂອງທາດແຫວ

ໄດ້ ເພາະຖກຄວາມດັນອັດໄວ້ ພາວະປົກກະຕິທືີ່ຄວາມດັນບັນຍາກາດບິວເທນຈະຟົດທື່ີອຸນຫະພູມ 31 ຟາເຣນ
ຮາຍຕ໌ ຫ ປະມານ 0 oC ເມອື່ ເຮາົ ເປີດວາວຄວາມດັນລຸດລງົ ບິວເທນຈະລະເຫຍີ ອາຍເປັນແກສ ພໍມປີ ະກາຍໄຟທີື່
ເກີດຈາກການສຽດສີ ມັນຈະລຸກເປນັ ໄຟ ສາມາດນາໍ ໄປໃຊ້ງານຕາມຄວາມປະສງົ .

ຮບູ 6.22 ໄຟແຊກ໋

5. ກດົ ເກນທີ່ື 2 ຂອງຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄອື່ ນ

ຄວາມຈງິ ໄດ້ຮບັ ການພສິ ດູ ມາແລ້ວທວ່ີື ່າບມື່ໍ ເີ ຄືອ່ ງຈກັ ອນັ ໃດທີສື່ າມາດປ່ຽນພະລງັ ງານຄວາມຮ້ອນໃຫ້ເປັນ
ແຮງງານໄດ້ຢ່າງສົມບູນແບບ ເຊ່ືິງໝາຍເຖິງປະສິດທິພາບຂອງເຄື່ອງຈັກນັື້ນມີ 100% ການທົດລອງທຸກຊະນິດໃນ
ໂລກນືີ້ລ້ວນແລ້ວແຕ່ບອກຢ່າງຈະແຈ້ງວ່າບໍ່ືມີທາງເປັນໄປໄດ້ ເຊື່ິງຈະນໍາໄປສູ່ກົດເກນທືີ່ 2 ຂອງຄວາມຮ້ອນເດີນ
ເຄືອ່ ນ.

“ສໍາລັບທຸກໆລະບົບພາຍໃຕ້ຂະບວນການທາງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄືອ່ ນທື່ີມີລກັ ສະນະເປັນຮອບວຽນ ເມື່ອ
ໝູນຄົບຮອບເປັນໄປບ່ໍືໄດ້ທື່ີຈະຖ່າຍເທຄວາມຮ້ອນຈາກແຫ່ືງດຽວ ແລະ ປ່ຽນໄປເປັນແຮງງານໄດ້ຢ່າງສົມບູນ”.
(ຂຄໍ້ື ວາມທີ 1)

ເວືົາ້ ງ່າຍກຄໍ ບມ່ໍື ີທາງທື່ີຈະສ້າງເຄອື່ ງຈກັ ທມີື່ ີປະສິດທິພາບເຕມັ 100%.
ສົມມຸດວ່າກົດເກນທີື່ 2 ນ້ືີ ບື່ໍເປັນຄວາມຈິງ ຄເຮົາສາມາດສ້າງເຄ່ືອງຈັກທີ່ືມີປະສິດທິພາບ 100% ມັນກໍ
ໜາ້ ຈະເປນັ ໄປໄດ້ວ່າຈະສ້າງເຄ່ືອງຈັກທີດ່ື ູດຄວາມຮ້ອນຈາກອາກາດອອ້ ມຂາ້ ງ ນໍາມາຂັບເຄື່ອນເຄອື່ ງຈກັ ເຊືງ່ິ ກໍບຂ່ືໍ ັດ
ແຍງ່ ກບັ ກດົ ເກນທ່ືີ 1 ແຕ່ຢາ່ ງໃດ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 139

ກດົ ເກນທື່ີ 1 ແຕກຕ່າງຈາກກົດເກນທືີ່ 2 ເພາະອະທິບາຍທໍາມະຊາດຂອງລະບົບໃນລັກສະນະແຕກຕ່າງ
ກັນ ຖ້າສັງເກດໃຫ້ດຈີ ະພົບວ່າ ກົດເກນທືີ່ 1 ເປນັ ກົດເກນຮກັ ສາພະລງັ ງານ ທີ່ືພະລງັ ງານບ່ືໍສນູ ເສຍໄປໃສ ປ່ຽນຮູບ
ກບັ ໄປກັບມາເທື່າົ ນ້ືນັ ສວ່ ນກົດເກນທີື່ 2 ຈະຈໍາກັດທດິ ທາງທີື່ພະລັງງານສາມາດປ່ຽນແປງ ຫ ຖກໃຊໄ້ ປ.

ຮູບ 6.23 ການຖາ່ ຍເທຄວາມຮອ້ ນ ເຊິ່ງື ຂດັ ແຍ່ງກບັ ກດົ ເກນທີ່ື 2
a ຕເູ້ ຢນັ ທືີ່ບຕໍ່ື ້ອງໃຊະແຮງງານຈາກພາຍນອກ (ຂດັ ແຍງ່ ກບັ ກດົ ເກນທືີ່ 2) ຕໍ່ືເຂົ້ືາເປັນລະບບົ ດຽວກບັ
ເຄອ່ື ງຈັກຄວາມຮ້ອນ.
b ເຄອ່ື ງຈັກຄວາມຮອ້ ນທ່ມີື ີປະສິດທພິ າບ 100% (ຂັດແຍ່ງກບັ ກົດເກນທື່ີ 1) ໃຊ້ເຄອື່ ງຈກັ ນ້ີືໄປໝນູ
ຄອມເພສເຊຂີ ອງຕເູ້ ຢັນ ເພອື່ ຖ່າຍເທຄວາມຮອ້ ນຈາກ TC ໄປ TH .

ເພາະຕູ້ເຢນັ ຕ້ອງການແຮງງານຈາກພາຍນອກຈຶື່ງນໍາໄປສກູ່ ົດເກນທສ່ີື ອງຂອງຄວາມຮ້ອນເດີນເຄອ່ື ນເພີມ່ື
ເຕມີ ທວ່ີື າ່ “ສໍາລບັ ທຸກໆລະບົບພາຍໃຕ້ຂະບວນການທາງຄວາມຮອ້ ນເດນີ ເຄືອ່ ນເປັນໄປບໄ່ໍື ດ້ທີ່ືລະບບົ ຈະຢໃູ່ ນ
ພາວະໂດດດ່ຽວ ຖາ້ ຂະບວນການຂອງລະບົບນນ້ັື ມກີ ານຖ່າຍເທຄວາມຮ້ອນ ຈາກບລໍ ເິ ວນທືີ່ມີອຸນຫະພມູ ຕາໍ່ື ໄປ
ຍງັ ບ່ອນທີ່ືມອີ ນຸ ຫະພູມສູງ” (ຂຄື້ໍ ວາມທີ 2)

ຈາກກົດເກນຂາ້ ງເທິງຄາ້ ຍກັບບກໍ່ື ຽ່ ວຂ້ອງກັບຂ້ໍືຄວາມທາໍ ອດິ ທອື່ີ ະທບິ າຍປະສິດທພິ າບຂອງເຄອ່ື ງຈກັ
ຄວາມຮອ້ ນ ແຕ່ຄວາມຈິງທງັ ສອງຂໍຄື້ ວາມມີຄວາມກຽ່ ວຂ້ອງກນັ ຢ່າງສມົ ບູນ ຈາກຮູບ a ຕເູ້ ຢັນທ່ືີບຕໍື່ ອ້ ງໃຊແ້ ຮງ
ງານ (ຂັດກບັ ຂ້ຄໍື ວາມທີ 2) ເມ່ືອຕເໍື່ ປນັ ລະບົບດຽວກັນກບັ ເຄື່ອງຈັກຄວາມຮອ້ ນກໍຈະເຮັດໃຫ້ເຄ່ອື ງຈັກນຂີ້ື ດັ ກັບ
ຂ້ໍຄື ວາມທີ 1 ເພາະບມໍ່ື ີເຄື່ອງຈັກທມືີ່ ີປະສິດທພິ າບ 100% ຫ ດື່ັງໃນຮບູ b ເຄື່ອງຈັກຄວາມຮ້ອນປະສິດທິພາບ
100% (ຂດັ ກບັ ຂຄ້ືໍ ວາມທີ 1) ໝູນຄອມເພສເຊຂີ ອງຕູ້ເຢນັ ຈະເຮດັ ໃຫຕ້ ເູ້ ຢນັ ຂັດກັບຂ້ຄືໍ ວາມທີ 2 ເພາະລະບົບບໍ່ື
ໄດ້ແຮງງານຈາກພາຍນອກ ຈງືຶ່ ສະຫຼຸບໄດ້ວ່າຖ້າຂດັ ກັບຂືໍຄ້ ວາມທີ 1 ກຂໍ ດັ ກັບຂ້ໍືຄວາມທີ 2 ຫ ຖາ້ ຂດັ ກັບຂືໍ້ຄວາມ
ທີ 2 ກໄໍ ປຂັດກບັ ຂໍຄ້ື ວາມທີ 1.

6. ຮອບວຽນກາກໂນ

ຈາກກົດເກນທ່ືີສອງ ຈະເຫັນວ່າບື່ໍມີທາງທື່ີຈະສ້າງເຄ່ືອງຈັກຄວາມຮ້ອນໃຫ້ມີປະສິດທິພາບເຕັມ 100%
ເຄື່ອງຈັກຄວາມຮ້ອນທ່ີືມີປະສິດທິພາບສູງສຸດທາງທິດສະດີຄວນຈະເປັນເທືົ່າໃດ ຜູ້ທ່ືີຕອບຄໍາຖາມນີື້ຄນັກ
ວິສະວະກອນຊາວຝືັ່ງເສດຊ່ືວ່າ ຊາຕິ ກາກໂນ ໃນປີ ຄ.ສ 1824 ລາວໄດ້ສ້າງແບບຈໍາລອງທາງອຸດົມຄະຕິຂອງ
ເຄື່ອງຈັກຄວາມຮ້ອນ ເຊິື່ງເຮັດໃຫ້ເກດີ ປະສິດທິພາບສູງສຸດເທົື່າທືຈ່ີ ະເປັນໄປໄດ້ ຮອບວຽນຂອງເຄ່ືອງຈັກນ້ີືມີຊື່ວ່າ
ຮອບວຽນກາກໂນ.

MALAITHONG PHOMSOUPHA 140

ເພ່ືອຈະໃຫ້ເຄື່ອງຈັກກາໂນມີປະສິດທິພາບສູງສຸດ ຈື່ຶງ

ຕ້ອງໃຫທ້ ກຸ ຂະບວນການເປັນແບບຫນັ ກບັ ໄດ້ ການຖາ່ ຍເທຄວາມ

ຮ້ອນເຊ່ືິງເກີດຈາກຄວາມແຕກຕ່າງຂອງອຸນຫະພູມເປັນຂະບວນ

ການທ່ືີຫັນກັບບືໍ່ໄດ້ ດັື່ງນື້ັນລະຫວ່າງການຖ່າຍເທຄວາມຮ້ອນຈືຶ່ງ

ຕ້ອງຮັກສາອຸນຫະພູມໃຫ້ຄົງທີ່ື ດື່ັງເຊ່ັືນ ຂະນະທ່ີືເຄ່ືອງຈັກໄດ້ຮັບ

ຄວາມຮ້ອນຈາກແຫ່ືງຈ່າຍຄວາມຮ້ອນອຸນຫະພູມສູງ TH ຈະຕ້ອງ
ຮັກສາອຸນຫະພູມໃຫ້ຄົງທື່ີຕະຫອດ ແຕ່ຖ້າຂະບວນການມີການ

ປ່ຽນແປງອຸນຫະພູມ ການປ່ຽນແປງນັື້ນຈະຕ້ອງເປັນແບບຄວາມ

ຮ້ອນຄົງທີ່ື ທັງນືີ້ກໍເພື່ອໃຫ້ໝົດວົງຈອນຂອງຮອບວຽນກາກໂນ

ເປນັ ແບບຫນັ ກບັ ໄດ້.

ຮບູ 6.24 ເສືັນ້ ສະແດງຂອງຮອບວຽນກາກໂນ

ວົງຈອນຂອງຮອບວຽນກາກໂນມີ 4 ເສືັ້ນທາງດ້ວຍກັນ ປະກອບດ້ວຍອຸນຫະພູມຄົງທື່ີ 2 ເສັ້ືນທາງ ແລະ

ຂະບວນການຄວາມຮ້ອນຄົງທື່ີ 2 ເສັື້ນທາງ ໃຊ້ແກສອຸດົມຄະຕິເປັນຕົວກາງສໍາລັບການຖ່າຍໂອນຄວາມຮ້ອນດັື່ງ

ຮບູ 5.23 ເປນັ ເສນັື້ ສະແດງການພວົ ພັນລະຫວ່າງຄວາມດັນ ແລະ ບໍລິມາດຂອງຮອບວຽນກາກໂນມເີ ສ້ືັນທາງຕາມ

ລາໍ ດັບລຸ່ມນີ:ື້

1. ເລມ່ີື ຈາກຈດຸ a ແກສຂະຫຍາຍຕົວແບບອຸນຫະພມູ ຄົງທ່ີືດູດກນຄວາມຮອ້ ນເຂົືາ້ ມາໃນລະບບົ ເປນັ

ປະລິມານ Q ຈາກແຫ່ງື ຈາ່ ຍຄວາມຮອ້ ນອນຸ ຫະພມູ ສງູ T (ເສ້ືນັ ທາງ ab)

H H

2. ຈາກຈດຸ b ແກສຂະຫຍາຍຕົວແບບຄວາມຮ້ອນຄົງທືີ່ ອຸນຫະພມູ ລດຸ ລງົ ຈາກ T ເປນັ T (ເສ້ັືນທາງ

H C

bc).

3. ຈາກຈດຸ cອດັ ແກສແບບອນຸ ຫະພມູ ຄງົ ທີືຄ່ າຍຄວາມຮອ້ ນອອກຈາກລະບບົ ເປັນປະລິມານ QCໄປຍັງ

ແຫ່ືງຮັບຄວາມຮອ້ ນອນຸ ຫະພູມຕໍ່ືາ T (ເສັນ້ື ທາງ cd).

C

4. ຈາກຈດຸ d ອັດແກສແບບຄວາມຮ້ອນຄົງທ່ີືອນຸ ຫະພມູ ເພມ່ີື ຈາກ Tcເປັນ TH(ເສ້ັືນທາງ da)

ຕົວກາງໃນເຄ່ອື ງຈັກຄວາມຮ້ອນກາກໂນນເືີ້ ປນັ ແກສອດຸ ມົ ຄະຕິຈຶ່ືງສາມາດໃຊ້ສົມຜນົ ຂອງແກສອຸດມົ ຄະຕິ

ຄດິ ໄລ່ຫາປະສິດທພິ າບທາງຄວາມຮ້ອນໄດ້ ເທິງເສ້ືັນທາງ ab ເປນັ ຂະບວນການແບບອຸນຫະພມູ ຄົງທ່ບີື ມ່ໍື ກີ ານປ່ຽນ

ແປງຂອງພະລັງງານພາຍໃນ ΔU = O ດືງັ່ ນນັື້ QHຈະເທາ່ືົ ກັບ Wabຈະໄດ້.

ab

Wab = QH = nRTH ln Vb
Va

ເຊືນັ່ ດຽວກັນເທງິ ເສືັນ້ ທາງcd ເປນັ ຂະບວນການແບບອຸນຫະພມູ ຄົງທ່ືີ ΔU = O ດັງື່ ນັ້ນື QCຈະເທືົ່າກັບ

cd

W ຈະໄດ້.

cd

Wcd = QC = nRTC ln Vd = −nRTH ln Vc
Vc Vd

QCເປນັ ລົບ ເພາະ Vdນ້ອຍກວ່າ VCອັດຕາສ່ວນຂອງປະລິມານຄວາມຮ້ອນທັງສອງຄ

MALAITHONG PHOMSOUPHA 141

QC = − TC ln(VC Vd )
QH TH ln(Vb Va )

ສມົ ຜນົ ມຕີ ົວປ່ຽນຫາຍຕວົ ເຮັດໃຫ້ຈຈື່ ໍາໄດ້ຍາກ ເຮົາຈະເຮັດໃຫກ້ ະທດັ ຮດັ ແລະ ງ່າຍຂ້ນືຶ

ເລມ່ີື ຈາກການພົວພນັ ລະຫວ່າງອຸນຫະພມູ ແລະ ບລໍ ິມາດ ຕາມເສນັ້ື ທາງ bc ເປັນຂະບວນການຄວາມ

ຮ້ອນຄງົ ທ່ີື ຈະໄດ້.

THVb −1 = TCVC −1

ເຊນື່ັ ດຽວກັນຕາມເສືນ້ັ ທາງ da ຈະໄດ:້

THVa −1 = TCVd −1

ສມົ ຜນົ ທງັ ສອງມາຫານກັນຈະໄດ:້

Vb −1 = Vc −1
Va −1 Vd −1

Vb = Vc
Va Vd

ແທນລງົ ໃນສມົ ຜົນ QC = − TC ln(VC Vd ) ຈະລຸດຮບູ ຮາ່ ງລົງເຫອ
QH TH ln(Vb Va )

QC = − TC
QH TH

ແທນລົງໃນສົມຜນົ e = 1− QC ຈະໄດ້.
QH

e = 1− TC = TH − TC
TH TH

ຄໍາຕອບທີື່ໄດ້ໜ້າສົນໃຈຫາຍ ເພາະປະສິດທິພາບຂອງເຄ່ືອງຈັກກາກໂນຂື້ຶນຢູ່ກັບຄວາມແຕກຕ່າງຂອງ

ອຸນຫະພູມທັງສອງເທ່ືົານ້ັືນ ປະສິດທິພາບຈະສູງຖ້າຄວາມແຕກຕ່າງຂອງອຸນຫະພູມຫາຍ ແລະ ຈະນ້ອຍຖ້າ
ອຸນຫະພມູ ເກອບເທ່າົື ກັນ ເຖງິ ຢ່າງໃດກໍຕາມປະສິດທພິ າບຈະບມໍ່ື ີທາງເທື່ົາກບັ 1 ເພາະ TC ບ່ໍືມີທາງທຈ່ືີ ະເປນັ ສນູ .

ຕົວຢ່າງ 6.3 ເຄື່ອງຈັກກາກໂນທໍາງານຢູ່ລະຫວ່າງແຫ່ືງຈ່າຍ ແລະ ຮັບຄວາມຮ້ອນອຸນຫະພູມມີ 500k

ແລະ 350k ຕາມລໍາດັບ ຖ້າເຄື່ອງຈັກໄດ້ຮັບຄວາມຮ້ອນ 2000J ຈາກແຫື່ງຈ່າຍຄວາມຮ້ອນອຸນຫະພູມສູງ. ຈື່ົງ
ຊອກຫາພະລັງງານທ່ີືໄດ້ເມ່ືອເຄື່ອງຈັກເຄື່ອນໄປໄດ້ 1 ຮອບ ຄວາມຮ້ອນທີື່ຖ່າຍເທອອກມາໃນແຫື່ງຮັບຄວາມ

ຮ້ອນອນຸ ຫະພມູ ຕໍື່າ ແລະ ປະສດິ ທພິ າບຂອງເຄອ່ື ງຈັກກາກໂນ?

ວິທຄີ ດິ ໄລ:່

ໃຫ້ TH = 500K
TC = 350K

QH = 2000J

W =?

e=?

MALAITHONG PHOMSOUPHA 142

ຈາກສດູ : QC = − TC  QC = −QH TC = −2000350 = −1400J
QH TH TH 500

ຈາກກົດເກນທ່ືີໜ່ງືຶ W = QH + QC = 2000−1400= 600J

ຈາກສດູ : e = 1− 350 = 0.3 = 30%
500

ບວືໍ່ ່າເຄ່ືອງຈັກໃດທີ່ືມີປະສິດທິພາບສູງກວ່າເຄ່ືອງຈັກກາກໂນ ຖ້າທໍາງານໃນຊ່ວງຂອງອຸນຫະພູມເທົ່ືາກັນ

ເພາະວ່າແຕ່ລະເສັ້ືນທາງຂອງຮອບວຽນກາກໂນເປັນຂະບວນການຫັນກັບໄດ້ສັງເກດໄດ້ຈາກສົມຜົນ e = 1− TC
TH

ປະສິດທິພາບຂອງເຄ່ືອງຈັກກາກໂນຂື້ຶນຢູ່ກັບຄວາມແຕກຕ່າງຂອງອຸນຫະພູມ TH ແລະ TC ບື່ໍຂ້ືຶນກັບຕົວ

ກາງຂອງເຄ່ືອງຈັກ ບໍື່ວ່າຈະໃຊ້ຕົວກາງຊະນິດໃດກໍຕາມ. ດືັ່ງນັື້ນ ເພື່ອຈະໃຫ້ເຄ່ືອງຈັກມີປະສິດທິພາບສູງສຸດ TH

ມີຄ່າສູງທ່ືີສຸດເທື່ົາທ່ີືຈະເຮັດໄດ້ ແລະ TC ກໍຕ້ອງຕືໍ່າທີ່ືສຸດເທົ່ືາທື່ີຈະເຮັດໄດ້ ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມທື່ີເຄ່ືອງຈັກລະບາຍ

ອອກບມໍື່ ີທາງທ່ືີຈະຕືໍ່າກວ່າອຸນຫະພູມຂອງຕົວກາງທືີ່ໃຊ້ໃນລະບົບລືໍ່ເຢັນ ຍົກຕົວຢ່າງເຊ່ືັນ ອຸນຫະພູມຂອງນື້ໍາທີ່ືໃຊ້

ໃນລະບົບລເ່ືໍ ຢັນ ຫ ອາກາດເປັນຕົື້ນ ຫ ອີກກໍລະນີໜຶ່ືງໝືໍ້ນືໍາ້ ຂະໜາດໃຫຍ່ໃນໂຮງງານມີຈຸດຈໍາກດັ ທີື່ບື່ໍສາມາດຈະ

ເພີ່ືມ TH ໃຫ້ສູງຂືຶ້ນໄດ້ ທັງນ້ືີເພາະຄວາມດັນອາຍນື້ໍາທ່ືີເພີ່ືມຂ້ືຶນຜູ້ສ້າງໝໍື້ນ້ໍືາຕ້ອງອອກແບບໝໍື້ນືໍ້າທື່ີມີຄວາມແຂງ
ແຮງສູງເຮັດໃຫຄ້ ່າໃຊ້ຈາ່ ຍສູງຂຶນ້ື ດ້ວຍ.

ຫັງຈາກທີື່ນ້ືາໍ ຜ່ານລະບົບລະບາຍຄວາມຮ້ອນຂອງເຄື່ອງຈັກລງົ ສທູ່ ະເລສາບ ຫ ແມ່ນໍື້າ ອຸນຫະພູມຂອງນືໍ້າ

ຈະເພ່ີືມຂື້ຶນຫສຍອົງສາ ເຊືິ່ງຈະມີຜົນຕໍື່ລະບົບນິເວດໂດຍລວມ ການປ່ຽນແປງອຸນຫະພູມຂອງແມ່ນື້ໍາພຽງເລັກ

ນ້ອຍຈະເຮັດໃຫ້ປະສິດທິພາບການເຜົາຜານອາຫນຂອງສ່ືິງມີຊີວິດປ່ຽນແປງໄປ ດັື່ງນ້ັືນມົນລະພິດທາງຄວາມຮ້ອນ

ເປັນສືິງ່ ທື່ີຫກີ ລຽງບໄືໍ່ ດ້ເລີຍ.

7. ເອນໂທປີ

ໂສມໜ້າ “ຊາບັດ ກູລາ” ສາວນ້ອຍຊາວອັຟກາ

ນິດສະຖານທີື່ຄ້າຍອົບພະຍົບໃນປະເທດປາກິດ

ສະຖານຖ່າຍໄວ້ເມື່ອາຍຸ 13 ປີ (ດ້ານຊ້າຍ) ທີ່ື

ວາລະສານ “ເນຊັນແນລ ຈີໂອກາຟຟິກ” ເຄີຍນໍາ

ຂ້ຶືນປົກເມ່ືອ 17 ປີທື່ີແລ້ວ ຖເປັນສັນຍາລັກແທນ

ຊະກໍາຂອງຜູ້ອົບພະຍົບຊາວອັຟການິດສະຖານ

ເມື່ອໄວໆນ້ືີທາງວາລະສານສະບັບນື້ີໄດ້ສື່ົງທິມງານ

ຮູບ 6.25 ຊາບັດ ກູລາ ອອກຕາມຫາສາວນ້ອຍນິລະນາມຜູ້ນືີ້ໄປທ່ືົວປະ
ເທດອັຟກນັ ນິດສະຖານ ເພືອ່ ນໍານາງໄປຂ້ນຶື ປກົ ອີກ

ຄືັ້ງ. ຮບູ ຂ້າງທີ່ືເຮົາສງັ ເກດນ້ນືັ ມີຄວາມສາໍ ພັນກັບເລ່ືອງຂອງເອນໂທປີຢ່າງເລກິ ເຊິ່ືງ ເຊ່ືິງເອນໂທປີເປັນປະລິມານທາງ

ຟີຊກິ ທໃືີ່ ຊ້ວັດຄວາມມີລະບຽບຂອງລະບບົ . ນກັ ຟີຊິກຈະອະທິບາຍຄວາມກ່ຽວເນອື່ ງນໃ້ືີ ຫ້ຮ.ູ້

MALAITHONG PHOMSOUPHA 143