101 ปี หลวงปู่ดู่

ประวตั หิ ลวงพอ ดู พรหมปญ โญ

ชาตภิ มู ิ

พระคณุ เจา หลวงพอ ดู พรหมปญ โญ มชี าตกิ ำเนดิ ใน
สกลุ หนศู รี เดมิ ชอ่ื ดู เกดิ เมอ่ื วนั ท่ี ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ.
๒๔๔๗ ตรงกบั วนั ศกุ รข น้ึ ๑๕ คำ่ เดอื น ๖ ปม ะโรง ซงึ่ ตรงกบั
วนั วสิ าขบชู า ณ บา นขา วเมา ตำบลขา วเมา อำเภออทุ ยั จงั หวดั
พระนครศรอี ยธุ ยา

โยมบดิ าชอ่ื พดุ โยมมารดาชอื่ พมุ ทา นมพี น่ี อ งรว ม
มารดาเดยี วกนั ๓ คน ทา นเปน บตุ รคนสดุ ทา ย มโี ยมพส่ี าวอกี
๒ คน มชี อ่ื ตามลำดบั ดงั น้ี

๑. พส่ี าวชอื่ ทองคำ สนุ มิ ติ ร
๒. พสี่ าวชอ่ื สมุ พงึ่ กศุ ล
๓. ตวั ทา น

ปฐมวยั และการศกึ ษาเบอ้ื งตน

ชวี ติ ในวยั เดก็ ของทา นดจู ะขาดความอบอนุ อยมู าก ดว ย
กำพรา บดิ ามารดาตง้ั แตเ ยาวว ยั นายยวง พงึ่ กศุ ล ซงึ่ มศี กั ดเิ์ ปน
หลานของทา น ไดเ ลา ใหฟ ง วา บดิ ามารดาของทา นมอี าชพี ทำนา
โดยนอกฤดทู ำนาจะมอี าชพี ทำขนมไขม งคลขาย เมอ่ื ตอนทที่ า น

1

ยงั เปน เดก็ ทารก มเี หตกุ ารณส ำคญั ทคี่ วรบนั ทกึ ไว คอื ในคนื วนั หนงึ่
ซง่ึ เปน หนา น้ำ ขณะทบี่ ดิ ามารดาของทา นกำลงั ทอด “ขนมมงคล”
อยนู น้ั ทา นซง่ึ ถกู วางอยบู นเบาะนอกชานคนเดยี ว ไมท ราบดว ย
เหตุใดตัวทานไดกล้ิงตกลงไปในน้ำทั้งคนทั้งเบาะ แตเปนท่ี
อัศจรรยย่ิงที่ตัวทานไมจมนำ้ กลับลอยน้ำจนไปติดอยูขางร้ัว
กระทง่ั สนุ ขั เลย้ี งทบ่ี า นทา นมาเหน็ เขา จงึ ไดเ หา พรอ มกบั วงิ่ กลบั ไป
กลบั มาระหวา งตวั ทา นกบั มารดาทา น เมอื่ มารดาทา นเดนิ ตาม
สนุ ขั เลยี้ งออกมาจงึ ไดพ บทา นลอยนำ้ ตดิ อยทู ข่ี า งรว้ั ซงึ่ เหตกุ ารณ
ครงั้ นน้ั ทำใหม ารดาทา นเชอ่ื มน่ั วา ทา นจะตอ งเปน ผมู บี ญุ วาสนา
มากมาเกดิ

มารดาของทา นไดถ งึ แกก รรมตงั้ แตท า นยงั เปน ทารกอยู
ตอ มาบดิ าของทา นกจ็ ากไปอกี ขณะทา นมอี ายไุ ดเ พยี ง ๔ ขวบ
เทา นนั้ ทา นจงึ ตอ งกำพรา บดิ ามารดาตง้ั แตย งั เปน เดก็ เลก็ จำความ
ไมไ ด ทา นไดอ าศยั อยกู บั ยายโดยมโี ยมพส่ี าวทชี่ อ่ื สมุ เปน ผดู แู ล
เอาใจใสและทานก็ไดมีโอกาสศึกษาเลาเรียนท่ีวัดกลางคลอง
สระบวั วดั ประดทู รงธรรม และวดั นเิ วศนธ รรมประวตั ิ

สเู พศพรหมจรรย

เมอื่ ทา นอายไุ ด ๒๑ ป กไ็ ดเ ขา พธิ บี รรพชาอปุ สมบท
เมอ่ื วนั ที่ ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๖๘ ตรงกบั วนั อาทติ ยแ รม
๔ คำ่ เดอื น ๖ ณ วดั สะแก ตำบลธนู อำเภออทุ ยั จงั หวดั พระ
นครศรอี ยธุ ยา โดยมหี ลวงพอ กลนั่ เจา อาวาสวดั พระญาตกิ าราม

2

เปน พระอปุ ช ฌาย มหี ลวงพอ แด เจา อาวาสวดั สะแกขณะนนั้ เปน
พระกรรมวาจาจารย และมหี ลวงพอ ฉาย วดั กลางคลองสระบวั
เปน พระอนสุ าวนาจารย ไดร บั ฉายาวา “พรหมปญ โญ”

ในพรรษาแรกๆ นน้ั ทา นไดศ กึ ษาพระปรยิ ตั ธิ รรมทวี่ ดั
ประดทู รงธรรม ซงึ่ ในสมยั นน้ั เรยี กวา วดั ประดโู รงธรรม โดยมี
พระอาจารยผ สู อน คอื ทา นเจา คณุ เนอ่ื ง พระครชู ม และหลวงพอ
รอด (เสอื ) เปน ตน

ในดา นการปฏบิ ตั พิ ระกรรมฐานนนั้ ทา นกไ็ ดศ กึ ษากบั
หลวงพอ กลน่ั ผเู ปน อปุ ช ฌาย และหลวงพอ เภา ศษิ ยอ งคส ำคญั
ของหลวงพอ กลน่ั ซง่ึ มศี กั ดเิ์ ปน อาของทา น เมอื่ ทา นบวชไดพ รรษา
ทสี่ องประมาณปลายป พ.ศ. ๒๔๖๙ หลวงพอ กลน่ั กม็ รณภาพ
ทา นจงึ ไดศ กึ ษาหาความรจู ากหลวงพอ เภาเปน สำคญั นอกจากนี้
ทา นยงั ไดศ กึ ษาจากตำรบั ตำราทมี่ อี ยู จากชาดกบา ง จากธรรมบท
บา ง และดว ยความทท่ี า นเปน ผรู กั การศกึ ษาคน ควา ทา นจงึ ไดเ ดนิ
ทางไปศกึ ษาหาความรเู พม่ิ เตมิ จากพระอาจารยอ กี หลายทา นท่ี
จงั หวดั สพุ รรณบรุ แี ละสระบรุ ี

ประสบการณธ ดุ งค

ประมาณเดอื นพฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๔๘๖ ออกพรรษาแลว
ทานก็เร่ิมออกเดินธุดงคจากจังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยมี
เปา หมายทปี่ า เขาทางแถบจงั หวดั กาญจนบรุ ี และแวะนมสั การ
สถานทส่ี ำคญั ทางพระพทุ ธศาสนา เชน พระพทุ ธฉายและรอยพระ

3

พุทธบาท จังหวัดสระบุรี จากนั้นทานก็เดินธุดงคไปยังจังหวัด
สงิ หบ รุ ี สพุ รรณบรุ ี จนถงึ จงั หวดั กาญจนบรุ ี จงึ เขา พกั ปฏบิ ตั ติ าม
ปา เขาและถำ้ ตา งๆ

หลวงพอ ดู ทา นเคยเลา ใหฟ ง วา เรมิ่ แรกทท่ี า นขวนขวาย
ศกึ ษาและปฏบิ ตั นิ น้ั แทจ รงิ มไิ ดม งุ เนน มรรคผลนพิ พาน หากแต
ตอ งการเรยี นรใู หไ ดว ชิ าตา ง ๆ เปน ตน วา วชิ าคงกระพนั ชาตรี กเ็ พอ่ื
ทจ่ี ะสกึ ออกไปแกแ คน พวกโจรทปี่ ลน บา นโยมพอ โยมแมท า นถงึ ๒
ครง้ั แตเ ดชะบญุ แมท า นจะสำเรจ็ วชิ าตา ง ๆ ตามทต่ี ง้ั ใจ ทา นกลบั
ไดค ดิ นกึ สลดสงั เวชใจตวั เองทป่ี ลอ ยใหอ ารมณอ าฆาตแคน ทำรา ย
จิตใจตนเองอยูเปนเวลานับสิบๆ ป ในท่ีสุด ทานก็ไดต้ังจิต
อโหสกิ รรมใหแ กโ จรเหลา นน้ั แลว มงุ ดำเนนิ จติ ตามทางแหง ศลี
สมาธิ และปญ ญา อยา งแทจ รงิ

ในระหวา งทที่ า นเดนิ ธดุ งคอ ยนู นั้ ทา นเคยเลา ใหฟ ง วา ได
พบฝงู ควายปา กำลงั เดนิ เขา มาทางทา น ทา นตงั้ สตอิ ยคู รหู นงึ่ จงึ
ตดั สนิ ใจอยา งเดด็ เดยี่ วหยดุ ยนื ภาวนานงิ่ อยู ฝงู ควายปา ทมี่ งุ ตรง
มาทางทา นนน้ั พอเขา มาใกลจ ะถงึ ตวั ทา น กก็ ลบั เดนิ ทกั ษณิ ารอบ
ทา นแลว กจ็ ากไป บางแหง ทท่ี า นเดนิ ธดุ งคไ ปถงึ ทา นมกั พบกบั
พวกนกั เลงทชี่ อบลองของ ครงั้ หนง่ึ มพี วกนกั เลงเอาปน มายง่ิ ใส
ทา นขณะนง่ั ภาวนาอยใู นกลด ทา นเลา ใหฟ ง วา พวกนไี้ มเ คารพพระ
สนใจแต “ของด”ี เมอื่ ยงิ ปน ไมอ อก จงึ พากนั มาแสดงตวั ดว ยความ
นอบนอ ม พรอ มกบั ออ นวอนขอ “ของด”ี ทำใหท า นตอ งออกเดนิ
ธดุ งคห นไี ปทางอน่ื

4

การปฏบิ ตั ขิ องทา นในชว งธดุ งคอ ยนู น้ั เปน ไปอยา งเอา
จรงิ เอาจงั ยอมมอบกายถวายชวี ติ ไวก บั ปา เขา แตส ขุ ภาพธาตขุ นั ธ
ของทา นกไ็ มเ ปน ใจเสยี เลย บอ ยครงั้ ทท่ี า นตอ งเอาผา มาคาดที่
หนาผากเพ่ือบรรเทาอาการปวดศีรษะ อีกทั้งก็มีอาการเทาชา
รนุ แรงขน้ึ เรอื่ ยๆ แมก ระนนั้ ทา นกย็ งั ไมล ะความเพยี ร สมดงั ทท่ี า น
เคยสอนลกู ศษิ ยว า ““นพิ พานอยฟู ากตาย”” ในการประพฤติ
ปฏบิ ตั นิ น้ั จำตอ งยอมมอบกายถวายชวี ติ ลงไปดงั ทที่ า นเคยกลา ว
ไวว า ““ถา มนั ไมด หี รอื ไมไ ดพ บความจรงิ กใ็ หม นั ตาย ถา มนั ไม
ตายกใ็ หม นั ดี หรอื ไดพ บกบั ความจรงิ ”

ดงั นน้ั อปุ สรรคตา งๆ จงึ กลบั เปน ปจ จยั ชว ยใหจ ติ ใจของ
ผปู ฏบิ ตั แิ ขง็ แกรง ขน้ึ เปน ลำดบั

นมิ ติ ธรรม

อยมู าวนั หนงึ่ เขา ใจวา กอ นป พ.ศ. ๒๕๐๐ เลก็ นอ ย
หลงั จากหลวงพอ ดสู วดมนตท ำวตั รเยน็ และปฏบิ ตั กิ จิ สว นตวั เสรจ็
เรยี บรอ ยแลว ทา นกจ็ ำวดั เกดิ นมิ ติ ไปวา ไดฉ นั ดาวทม่ี แี สงสวา ง
มาก ๓ ดวง ในขณะทก่ี ำลงั ฉนั อยนู น้ั กร็ สู กึ วา กรอบๆ ดี กเ็ ลย
ฉนั เขา ไปทง้ั หมด แลว จงึ ตกใจตนื่ เมอื่ ทา นพจิ ารณาใครค รวญถงึ
นมิ ติ ธรรมทเ่ี กดิ ขน้ึ กเ็ กดิ ความเขา ใจขน้ึ วา แกว ๓ ดวงนนั้ กค็ อื
พระไตรสรณาคมนน นั่ เอง พอทา นวา “พทุ ธงั สรณงั คจั ฉาม,ิ
ธมั มงั สรณงั คจั ฉาม,ิ สงั ฆงั สรณงั คจั ฉาม”ิ กเ็ กดิ อศั จรรย
ขนึ้ ในจติ ทา น พรอ มกบั อาการปต อิ ยา งทว มทน ทงั้ เกดิ ความรสู กึ

5

ลกึ ซงึ้ และมน่ั ใจวา พระไตรสรณาคมนน แ้ี หละ เปน รากแกว ของ
พระพุทธศาสนา ทานจึงกำหนดเอามาเปนคำบริกรรมภาวนา
ตงั้ แตน นั้ เปน ตน มา

เนน หนกั ทกี่ ารปฏบิ ตั ิ

หลวงพอ ดทู า นใหค วามสำคญั อยา งมากในเรอื่ งของการ
ปฏบิ ตั สิ มาธภิ าวนา ทา นวา ““ถา ไมเ อา (ปฏบิ ตั )ิ เปน เถา เสยี
ดกี วา ”” ในสมยั กอ นเมอ่ื ตอนทศี่ าลาปฏบิ ตั ธิ รรมหนา กฏุ ทิ า นยงั
สรา งไมเ สรจ็ นน้ั ทา นกเ็ มตตาใหใ ชห อ งสว นตวั ทที่ า นใชจ ำวดั เปน
ทรี่ บั รองสานศุ ษิ ยแ ละผสู นใจไดใ ชเ ปน ทป่ี ฏบิ ตั ธิ รรม ซงึ่ นบั เปน
เมตตาอยา งสงู

สำหรบั ผทู ไี่ ปกราบนมสั การทา นบอ ยๆ หรอื มโี อกาสได
ฟง ทา นสนทนาธรรม กค็ งจะไดเ หน็ กศุ โลบายในการสอนของทา น
ทจี่ ะโนม นา วผฟู ง ใหว กเขา สกู ารปรบั ปรงุ แกไ ขตนเอง เชน ครง้ั หนง่ึ
มลี กู ศษิ ยว พิ ากษว จิ ารณค นนนั้ คนนใ้ี หท า นฟง ในเชงิ วา กลา ววา เปน
ตน เหตขุ องปญ หาและความยงุ ยาก แทนทที่ า นจะเออออไปตาม
อนั จะทำใหเ รอื่ งยงิ่ บานปลายออกไป ทา นกลบั ปรามวา “เรอื่ งของ
คนอนื่ เราไปแกเ ขาไมไ ด ทแี่ กไ ดค อื ตวั เรา แกข า งนอกเปน
เรอ่ื งโลก แตแ กท ต่ี วั เรานเี่ ปน เรอื่ งธรรม””

คำสอนของหลวงพอ ดจู งึ สรปุ ลงทก่ี ารใชช วี ติ อยา งคนไม
ประมาท นนั่ หมายถงึ วา สงิ่ ทจี่ ะตอ งเปน ไปพรอ มๆ กนั กค็ อื ความ

6

พากเพยี รทล่ี งสภู าคปฏบิ ตั ิ ในมรรควถิ ที เี่ ปน สาระแหง ชวี ติ ของ
ผไู มป ระมาท ดงั ทที่ า นพดู ย้ำเสมอวา หมน่ั ทำเขา ไวๆ “

ออ นนอ มถอ มตน

นอกจากความอดทน อดกลนั้ ยง่ิ แลว หลวงพอ ดยู งั เปน
แบบอยา งของผไู มถ อื ตวั วางตวั เสมอตน เสมอปลาย ไมย กตนขม
ผอู นื่ เมอื่ ครง้ั ทสี่ มเดจ็ พระพฒุ าจารย (เสงยี่ ม) วดั สทุ ศั นเ ทพวรา
ราม หรอื ทเ่ี ราเรยี กกนั วา “ทา นเจา คณุ เสงยี่ ม” ซง่ึ มอี ายพุ รรษา
มากกวา หลวงพอ ดู ๑ พรรษามานมสั การหลวงพอ โดยยกยอ งเปน
ครเู ปน อาจารย แตเ มอ่ื ทา นเจา คณุ เสงยี่ มกราบหลวงพอ เสรจ็ แลว
หลวงพอ ทา นกก็ ราบตอบ เรยี กวา ตา งองคต า งกราบซงึ่ กนั และกนั
เปนภาพท่ีพบเห็นไดยากเหลือเกินในโลกท่ีผูคนท้ังหลายมีแต
จะเตบิ โตทางดา นทฏิ ฐมิ านะ ความถอื ตวั อวดดี อวดเดน ยก
ตนขม ทา น ปลอ ยใหก เิ ลสตวั หลงออกเรยี่ ราด เทยี่ วประกาศให
ผคู นทง้ั หลายไดร วู า ตนเกง โดยเจา ตวั กไ็ มร วู า ถกู กเิ ลสขน้ึ ขค่ี อ
พาบงการใหเ ปน ไป

หลวงพอดูไมเคยวิพากษวิจารณการปฏิบัติธรรมของ
สำนกั ไหน ๆ ในเชงิ ลบหลหู รอื เปรยี บเทยี บดถู กู ดหู มนิ่ ทา นวา
“คนดนี ะ เขาไมต ใี คร”” ซง่ึ ลกู ศษิ ยท งั้ หลายไดถ อื เปน แบบอยา ง

หลวงพอ ดเู ปน พระพดู นอ ย ไมม ากโวหาร ทา นจะพดู ย้ำ
อยูแตในเรื่องของการปฏิบัติธรรมและความไมประมาท เชน
“ของดอี ยทู ต่ี วั เรา หมน่ั ทำ (ปฏบิ ตั )ิ เขา ไว” “ใหห มน่ั ดจู ติ

7

รกั ษาจติ ” “อยา ลมื ตวั ตาย” และ “ใหห มนั่ พจิ ารณาอนจิ จงั
ทกุ ขงั อนตั ตา” เปน ตน

อบุ ายธรรม

หลวงพอ ดเู ปน ผทู ม่ี อี บุ ายธรรมลกึ ซงึ้ สามารถขดั เกลา
จติ ใจคนอยา งคอ ยเปน คอ ยไป มไิ ดเ รง รดั เอาผล เชน ครงั้ หนง่ึ มี
นกั เลงเหลา ตดิ ตามเพอื่ นซงึ่ เปน ลกู ศษิ ยม ากราบนมสั การทา น
สนทนากนั ไดส กั พกั หนง่ึ เพอ่ื นทเ่ี ปน ลกู ศษิ ยก ช็ กั ชวนเพอ่ื นนกั เลง
เหลา ใหส มาทานศลี ๕ พรอ มกบั ฝก หดั ปฏบิ ตั สิ มาธภิ าวนา นกั เลง
เหลา ผนู นั้ กแ็ ยง วา “จะมาใหผ มสมาทานศลี และปฏบิ ตั ไิ ดย งั ไง
กผ็ มยงั กนิ เหลา เมายาอยนู ค่ี รบั ” หลวงพอ ดทู า นกต็ อบวา “เอง็
จะกนิ กก็ นิ ไปซิ ขา ไมว า แตใ หเ อง็ ปฏบิ ตั ใิ หข า วนั ละ ๕ นาที
กพ็ อ” นกั เลงเหลา ผนู นั้ เหน็ วา นง่ั สมาธแิ คว นั ละ ๕ นาที ไมใ ช
เรอ่ื งยากเยน็ อะไร จงึ ไดต อบปากรบั คำจากหลวงพอ

ดว ยความทเ่ี ปน คนนสิ ยั ทำอะไรทำจรงิ ซอ่ื สตั ยต อ ตวั เอง
ทำใหเ ขาสามารถปฏบิ ตั ไิ ดส ม่ำเสมอเรอ่ื ยมามไิ ดข าดแมแ ตว นั เดยี ว
บางครง้ั ถงึ ขนาดงดไปกนิ เหลา กบั เพอ่ื น ๆ เพราะไดเ วลาปฏบิ ตั ิ จติ
ของเขาเรม่ิ เสพคนุ กบั ความสขุ สงบจากการทจ่ี ติ เปน สมาธิ ไมช า
ไมนานเขาก็สามารถเลิกเหลาไดโดยไมรูตัวดวยอุบายธรรมท่ี
นอ มนำมาจากหลวงพอ ตอ มาเขาไดม โี อกาสมานมสั การทา นอกี
ครง้ั ทนี่ หี้ ลวงพอ ดทู า นใหโ อวาทวา “ทแ่ี กปฏบิ ตั อิ ยู ใหร วู า ไม
ใชเ พอ่ื ขา แตเ พอื่ ตวั แกเอง” คำพดู ของหลวงพอ ทำใหเ ขาเขา

8

ใจอะไรมากขนึ้ ศรทั ธา และความเพยี รตอ การปฏบิ ตั ิ กม็ มี าก
ขนึ้ ตามลำดบั ถดั จากนนั้ ไมก ป่ี  เขาผทู อี่ ดตี เคยเปน นกั เลงเหลา
กล็ ะเพศฆราวาสเขา สเู พศบรรพชติ ตง้ั ใจปฏบิ ตั ธิ รรมเรอื่ ยมา

อกี ครงั้ หนง่ึ มชี าวบา นหาปลามานมสั การทา น และกอ น
กลบั ทา นกใ็ หเ ขาสมาทานศลี ๕ เขาเกดิ ตะขดิ ตะขวงใจกราบ
เรยี นทา นวา “ผมไมก ลา สมาทานศลี ๕ เพราะรวู า ประเดย๋ี วกต็ อ ง
ไปจบั ปลา จบั กงุ มนั เปน อาชพี ของผมครบั ” หลวงพอ ตอบเขา
ดว ยความเมตตาวา “แกจะรเู หรอวา แกจะตายเมอ่ื ไหร ไม
แนว า แกเดนิ ออกไปจากกฏุ ขิ า แลว อาจถกู งกู ดั ตายเสยี กลาง
ทางกอ นไปจบั ปลา จบั กงุ กไ็ ด เพราะฉะนนั้ เมอื่ ตอนนแ้ี ก
ยงั ไมไ ดท ำบาปกรรมอะไร ยงั ไงๆ กใ็ หม ศี ลี ไวก อ น ถงึ จะมี
ศลี ขาดกย็ งั ดกี วา ไมม ศี ลี ”

หลวงพอ ดทู า นไมเ พยี งพร่ำสอนใหบ รรดาศษิ ยท ง้ั หลาย
เจรญิ บำเพญ็ คณุ งามความดเี ทา นน้ั หากแตย งั เนน ยำ้ ใหเ หน็ ความ
สำคญั และระมดั ระวงั ในการรกั ษาไวซ ง่ึ คณุ งามความดนี น้ั ๆ ให
คงอยู รวมทง้ั เจรญิ งอกงามขน้ึ เรอ่ื ยๆ ทา นมกั จะพดู เตอื นเสมอๆ
วา เมอ่ื ปลกู ตน ธรรมดว ยดแี ลว กต็ อ งคอยหมนั่ ระวงั อยา ใหห นอน
และแมลง ไดแ ก ความโลภ ความโกรธ และความหลง มากดั กนิ
ทำลายตน ธรรมทอ่ี ตุ สา หป ลกู ขนึ้ และอกี ครงั้ หนงึ่ ทท่ี า นแสดงถงึ
แบบอยางของความเปนครูอาจารยที่ปราศจากทิฏฐิมานะและ
เปย มดว ยอบุ ายธรรม กค็ อื ครงั้ ทมี่ นี กั ศกึ ษามหาวทิ ยาลยั ธรรม

9

ศาสตร ๒ คน ซงึ่ เปน ลกู ศษิ ยข องทา น มากราบลาพรอ มกบั
เรยี นใหท า นทราบวา จะเดนิ ทางไปพกั คา ง เพอื่ ปฏบิ ตั ธิ รรมกบั
ทา นพระอาจารยม หาบวั ญาณสมั ปน โน วดั ปา บา นตาด จงั หวดั
อดุ รธานี

หลวงพอ ดทู า นฟง แลว กย็ กมอื พนมขน้ึ ไหวไ ปทางขา งๆ
พรอ มกบั พดู วา “ขา โมทนากบั พวกแกดว ย ตวั ขา ไมม โี อกาส...”
ไมม เี ลยทท่ี า นจะหา มปรามหรอื แสดงอาการทเ่ี รยี กวา หวงลกู ศษิ ย
ตรงกนั ขา มมแี ตจ ะสง เสรมิ สนบั สนนุ ใหก ำลงั ใจเพอื่ ใหล กู ศษิ ย
ของทา นขวนขวายในการปฏบิ ตั ธิ รรมยง่ิ ๆ ขน้ึ ไป

แตถ าเปน กรณีท่มี ลี ูกศิษยม าเรยี นใหทา นทราบถงึ ครู
อาจารยน นั้ องคน ้ี ในลกั ษณะตนื่ ครตู น่ื อาจารย ทา นกจ็ ะปราม
เพอื่ วกเขา สเู จา ตวั โดยพดู เตอื นสตวิ า “ครอู าจารยด ๆี แมจ ะมี
อยมู าก แตส ำคญั ทต่ี วั แกตอ งปฏบิ ตั ใิ หจ รงิ สอนตวั เองใหม าก
นน่ั แหละจงึ จะด”ี

หลวงพอ ดทู า นมแี นวทางการสอนธรรมะทเ่ี รยี บงา ยฟง
งา ย ชวนใหต ดิ ตามฟง ทา นนำเอาสง่ิ ทเี่ ขา ใจยากมาแสดงใหเ ขา
ใจงา ย เพราะทา นจะยกอปุ มาอปุ ไมยประกอบในการสอนธรรมะ
จึงทำใหผูฟงเห็นภาพและเกิดความเขาใจในธรรมท่ีทานนำมา
แสดง แมว า ทา นมกั จะออกตวั วา ทา นเปน พระบา นนอกทไี่ มม คี วาม
รอู ะไร แตส ำหรบั บรรดาศษิ ยท งั้ หลาย คงไมอ าจปฏเิ สธวา หลาย
ครง้ั ทท่ี า นสามารถพดู แทงเขา ไปถงึ กน บงึ้ หวั ใจของผฟู ง ทเี ดยี ว

10

อกี ประการหนง่ึ ดว ยความทท่ี า นมรี ปู รา งลกั ษณะทเี่ ปน
ทนี่ า เคารพเลอื่ มใส เมอื่ ใครไดม าพบเหน็ ทา นดว ยตนเอง และถา
ยง่ิ ไดส นทนาธรรมกบั ทา นโดยตรง กจ็ ะยงิ่ เพมิ่ ความเคารพเลอื่ มใส
และศรทั ธาในตวั ทา นมากขน้ึ เปน ทวคี ณู

หลวงพอ ดทู า นพดู ถงึ การประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ ของคนสมยั
นว้ี า “คนเราทกุ วนั นี้ โลกเทา แผน ดนิ ธรรมเทา ปลายเขม็ เรา
มวั พากนั ยงุ อยกู บั โลกจนเหมอื นลงิ ตดิ ตงั เรอื่ งของโลก เรอ่ื ง
เละๆ เรอ่ื งไมม ที สี่ นิ้ สดุ เราไปแกไ ขเขาไมไ ดจ ะตอ งแกไ ขทต่ี วั
เราเอง ตนของตนเตอื นตนดว ยตนเอง”

ทานไดอบรมสั่งสอนศิษย โดยใหพยายามถือเอา
เหตกุ ารณต า งๆ ทเี่ กดิ ขน้ึ มาเปน ครสู อนตนเองเสมอ เชน ในหมู
คณะ หากมผี ใู ดประพฤตปิ ฏบิ ตั ดิ ี เจรญิ ในธรรมปฏบิ ตั ิ ทา นกก็ ลา ว
ชมและใหถ อื เปน แบบอยา ง แตถ า มผี ปู ระพฤตผิ ดิ ถกู ทา นตำหนิ
ตเิ ตยี น กใ็ หน อ มเอาเหตกุ ารณน นั้ ๆ มาสอนตนทกุ ครง้ั ไป ทา น
ไมไ ดช มผทู ำดจี นหลงลมื ตน และทา นไมไ ดต เิ ตยี นผทู ำผดิ จนหมด
กำลงั ใจ แตถ อื เอาเหตกุ ารณๆ เปน เสมอื นครทู เี่ ปน ความจรงิ แสดง
เหตผุ ลในเหน็ ธรรมทแ่ี ทจ รงิ

การสอนของทา นกพ็ จิ ารณาดบู คุ คลดว ย เชน คนบาง
คนพดู ใหฟ ง เพยี งอยา งเดยี ว ไมเ ขา ใจ บางทที า นกต็ อ งทำใหเ กดิ
ความกลวั เกดิ ความละอายบา งถงึ จะหยดุ เลกิ ละการกระทำทไ่ี ม
ดนี นั้ ๆ ได หรอื บางคนเปน ผมู อี ปุ นสิ ยั เบาบางอยแู ลว ทา นกส็ อน

11

ธรรมดา การสอนธรรมะของทา น บางทกี ส็ อนใหก ลา บางทกี ส็ อน
ใหก ลวั ทว่ี า สอนใหก ลา นน้ั คอื ใหก ลา ในการทำความดี กลา ใน
การประพฤตปิ ฏบิ ตั เิ พอ่ื ถอดถอนกเิ ลสออกจากใจไมใ หต กเปน ทาส
ของกเิ ลสอยรู ่ำไป สว นทสี่ อนใหก ลวั นน้ั ทา นใหก ลวั ในการทำ
ความชว่ั ผดิ ศลี ธรรม เปน โทษ ทำแลว ผอู น่ื เดอื ดรอ น บางทที า น
กส็ อนใหเ ชอื่ คอื ใหเ ชอื่ มน่ั ในคณุ พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ เชอ่ื
ในเรอ่ื งกรรม อยา งทท่ี า นเคยกลา ววา “เชอื่ ไหมละ ถา เราเชอ่ื
จรงิ ทำจรงิ มนั กเ็ ปน ของจรงิ ของจรงิ มอี ยู แตเ รามนั ไมเ ชอ่ื
จรงิ จงึ ไมเ หน็ ของจรงิ ”

หลวงพอดูทานสอนใหมีปฏิปทาสม่ำเสมอ ทานวา
“ขยนั กใ็ หท ำ ขเ้ี กยี จกใ็ หท ำ ถา วนั ไหนยงั กนิ ขา วอยกู ต็ อ งทำ
วนั ไหนเลกิ กนิ ขา วแลว นน่ั แหละ จงึ คอ ยเลกิ ทำ”

การสอนของทานนั้นมิไดเนนแตเพียงการนั่งหลับ
ตาภาวนา หากแตห มายรวมไปถงึ การกำหนดดู กำหนดรู และ
พจิ ารณาสง่ิ ตา ง ๆ ในความเปน ของไมเ ทย่ี ง เปน ทกุ ข เปน อนตั ตา
โดยเฉพาะอยา งยง่ิ ทา นชใี้ หเ หน็ ถงึ สงั ขารรา งกายทมี่ นั เกดิ มนั ตาย
อยตู ลอดเวลา ทา นวา เราวนั นี้ กบั เราเมอื่ ตอนเปน เดก็ มนั กไ็ ม
เหมอื นเกา เราขณะนก้ี บั เราเมอื่ วานกไ็ มเ หมอื นเกา จงึ วา เราเมอ่ื
ตอนเปน เดก็ หรอื เราเมอื่ วานมนั ไดต ายไปแลว เรยี กวา รา งกาย
เรามนั เกดิ - ตาย อยทู กุ ลมหายใจเขา ออก มนั เกดิ - ตาย อยู
ทกุ ขณะจติ ทา นสอนใหบ รรดาศษิ ยเ หน็ จรงิ ถงึ ความสำคญั ของ
ความทกุ ขย ากวา เปน สง่ิ มคี ณุ คา ในโลก

12

ทา นจงึ พดู บอ ยครง้ั วา การทเ่ี ราประสบทกุ ข นนั่ แสดงวา
เรามาถกู ทางแลว เพราะอาศยั ทกุ ขน นั่ แหละ จงึ ทำใหเ ราเกดิ
ปญ ญาขน้ึ ได

ใชช วี ติ อยา งผรู กั สนั โดษและเรยี บงา ย

หลวงพอ ดทู า นยงั เปน แบบอยา งของผมู กั นอ ยสนั โดษใช
ชวี ติ เรยี บงา ย ไมน ยิ มความหรหู ราฟมุ เฟอ ย แมแ ตก ารสรงน้ำ ทา น
กย็ งั ไมเ คยใชส บเู ลย แตก น็ า อศั จรรยเ มอ่ื ไดท ราบจากพระอปุ ฏ ฐาก
วา ไมพ บวา ทา นมกี ลนิ่ ตวั แมใ นหอ งทที่ า นจำวดั

มีผูปวารณาตัวจะถวายเคร่ืองใชและส่ิงอำนวยความ
สะดวกตา งๆ ใหก บั ทา น ซง่ึ สว นใหญท า นจะปฏเิ สธ คงรบั ไวบ า ง
เทา ทเ่ี หน็ วา ไมเ กนิ เลยอนั จะเสยี สมณะสารปู และใชส อยพอใหผ ู
ถวายไดเ กดิ ความปลมื้ ปต ทิ ไ่ี ดถ วายแกท า น ซง่ึ ในภายหลงั ทา น
กม็ กั ยกใหเ ปน ของสงฆส ว นรวม เชน เดยี วกบั ขา วของตา งๆ ทม่ี ี
ผมู าถวายเปน สงั ฆทานโดยผา นทา น และเมอ่ื ถงึ เวลาเหมาะควร
ทา นกจ็ ะระบาย โดยจดั สรรไปใหว ดั ตา งๆ ทอี่ ยใู นชนบทและยงั
ขาดแคลนอยู

สง่ิ ทท่ี า นถอื ปฏบิ ตั สิ มำ่ เสมอในเรอื่ งลาภสกั การะ กค็ อื
การยกใหเ ปน ของสงฆส ว นรวม แมป จ จยั ทม่ี ผี ถู วายใหก บั ทา นเปน
สวนตัวสำหรับคารักษาพยาบาล ทานก็สมทบเขาในกองทุน
สำหรบั จดั สรรไปในกจิ สาธารณประโยชนต า งๆ ทงั้ โรงเรยี นและ
โรงพยาบาล

13

หลวงพอดู ทานไมมีอาการแหงความเปนผูอยากเดน
อยากดงั แมแ ตน อ ย ดงั นนั้ แมท า นจะเปน เพยี งพระบา นนอกรปู
หนง่ึ ซง่ึ ไมเ คยออกจากวดั ไปไหน ทงั้ ไมม กี ารศกึ ษาระดบั สงู ๆ ใน
ทางโลก แตใ นความรสู กึ ของลกู ศษิ ยท ง้ั หลาย ทา นเปน ดง่ั พระ
เถระผถู งึ พรอ มดว ยจรยิ วตั รอนั งดงาม สงบ เรยี บงา ย เบกิ บาน และ
ถงึ พรอ มดว ยธรรมวฒุ ทิ ร่ี ถู ว นทวั่ ในวชิ ชาอนั จะนำพาใหพ น เกดิ พน
แก พน เจบ็ พน ตาย ถงึ ฝง อนั เกษม เปน ทฝี่ ากเปน ฝากตายและ
ฝากหวั ใจของลกู ศษิ ยท กุ คน

ในเรอ่ื งทรพั ยส มบตั ดิ ง้ั เดมิ ของทา น โดยเฉพาะอยา งยง่ิ
ทน่ี า ซง่ึ มอี ยปู ระมาณ ๓๐ ไร ทา นกไ็ ดแ บง ใหก บั หลานๆ ของ
ทา น ซง่ึ ในจำนวนน้ี นายยวง พง่ึ กศุ ล ผเู ปน บตุ รของนางสมุ โยม
พส่ี าวคนกลางทเี่ คยเลย้ี งดทู า นมาตลอด กไ็ ดร บั สว นแบง ทน่ี าจาก
ทา นดว ยจำนวน ๑๘ ไรเ ศษ แตด ว ยความทน่ี ายยวง ผเู ปน หลาน
ของทา นนไ้ี มม ที ายาท ไดค ดิ ปรกึ ษานางถมยาผภู รรยาเหน็ ควรยก
ใหเปนสาธารณประโยชน จึงยกท่ีดินแปลงน้ีใหกับโรงเรียน
วดั สะแก ซงึ่ หลวงพอ ดทู า นกโ็ มทนาในกศุ ลเจตนาของคนทงั้ สอง

กศุ โลบายในการสรา งพระ

หลวงพอ ดทู า นมไิ ดต ง้ั ตวั เปน เกจอิ าจารย การทที่ า น
สรา งหรอื อนญุ าตใหส รา งพระเครอ่ื งหรอื พระบชู า กเ็ พราะเหน็
ประโยชน เพราะบคุ คลจำนวนมากยงั ขาดทยี่ ดึ เหนย่ี วทางจติ ใจ
ทา นมไิ ดจ ำกดั ศษิ ยอ ยเู ฉพาะกลมุ ใดกลมุ หนง่ึ ดงั นนั้ คณะศษิ ยข อง

14

ทา นจงึ มกี วา งขวางออกไป ทง้ั ทใี่ ฝใ จธรรมลว น ๆ หรอื ทย่ี งั ตอ ง
องิ กบั วตั ถมุ งคล ทา นเคยพดู วา “ตดิ วตั ถมุ งคล กย็ งั ดกี วา ท่ี
จะใหไ ปตดิ วตั ถอุ ปั มงคล” ทง้ั นท้ี า นยอ มใชด ลุ ยพนิ จิ พจิ ารณา
ตามความเหมาะควรแกผ ทู ไี่ ปหาทา น

แมวาหลวงพอดูจะรับรองในความศักดิ์สิทธิ์ของพระ
เครอื่ งทท่ี า นอธษิ ฐานจติ ให แตส ง่ิ ทท่ี า นยกไวเ หนอื กวา นน้ั กค็ อื การ
ปฏบิ ตั ิ ดงั จะเหน็ ไดจ ากคำพดู ของทา นวา “เอาของจรงิ ดกี วา
พทุ ธงั ฯ ธมั มงั ฯ สงั ฆงั ฯ สรณงั คจั ฉามิ นแ่ี หละของแท”

จากคำพดู นี้ จงึ เสมอื นเปน การยนื ยนั วา การปฏบิ ตั ภิ าวนา
นแ้ี หละเปน ทสี่ ดุ แหง เครอ่ื งรางของขลงั เพราะคนบางคนแมแ ขวน
พระทผ่ี ทู รงคณุ วเิ ศษอธษิ ฐานจติ ใหก ต็ าม กใ็ ชว า จะรอดปลอดภยั
อยดู มี สี ขุ ไปทกุ กรณี อยา งไรเสยี ทกุ คนไมอ าจหลกี หนวี บิ ากกรรม
ทต่ี นไดส รา งไว ดงั ทที่ า นไดก ลา วไวว า สงิ่ ศกั ดสิ์ ทิ ธทิ์ อ่ี ยเู หนอื สง่ิ
ศกั ดสิ์ ทิ ธ์ิ กค็ อื กรรม

ดงั นน้ั จงึ มแี ต พระ “สต”ิ พระ “ปญ ญา” ทฝี่ ก ฝนอบรม
มาดแี ลว เทา นน้ั ทจี่ ะชว ยใหผ ปู ฏบิ ตั ริ เู ทา ทนั และพรอ มทจี่ ะเผชญิ
กบั ปญ หาและสงิ่ กระทบตา ง ๆ ทเ่ี ขา มาในชวี ติ อยา งไมท กุ ขใ จ ดจุ
วา สง่ิ เหลา นน้ั เปน เสมอื นฤดกู าลทผี่ า นเขา มาในชวี ติ บางครงั้ รอ น
บางครง้ั หนาว ทกุ สงิ่ ทกุ อยา งลว นเปน ไปตามธรรมดาของโลก

พระเครอื่ งหรอื พระบชู าตา งๆ ทท่ี า นอธษิ ฐานปลกุ เสกให
แลว นน้ั ปรากฏผลแกผ บู ชู าในดา นตา งๆ เชน แคลว คลาด ฯลฯ

15

นน่ั กเ็ ปน เพยี งผลพลอยได ซงึ่ เปน ประโยชนท างโลกๆ แตป ระโยชน
ทท่ี า นสรา งมงุ หวงั อยา งแทจ รงิ นนั้ กค็ อื ใชเ ปน เครอ่ื งมอื ในการ
ปฏบิ ตั ภิ าวนา มี พทุ ธานสุ ตกิ รรมฐาน เปน ตน นอกจากนแี้ ลว
ผปู ฏบิ ตั ยิ งั ไดอ าศยั พลงั จติ ทที่ า นตงั้ ใจบรรจไุ วใ นพระเครอื่ งชว ย
นอ มนำและประคบั ประคองใหจ ติ รวมสงบไดเ รว็ ขนึ้ ตลอดถงึ การ
ใชเ ปน เครอ่ื งเสรมิ กำลงั ใจและระงบั ความหวาดวติ กขณะปฏบิ ตั อิ กี
อนั ถอื เปน ประโยชนท างธรรมซง่ึ กอ ใหเ กดิ พฒั นาการทางจติ ของ
ผใู ช ไปสกู ารพง่ึ พาตนเองไดใ นทสี่ ดุ

จากทเ่ี บอื้ งตน เราไดอ าศยั พทุ ธงั สรณงั คจั ฉามิ
ธมั มงั สรณงั คจั ฉามิ และ สงั ฆงั สรณงั คจั ฉามิ คอื ยดึ เอา
พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ เปน สรณะ จนจติ ของเราเกดิ ศรทั ธา
โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ทเ่ี ราเรยี กกนั วา ตถาคตโพธสิ ทั ธา คอื เชอื่
ปญ ญาตรสั รขู องพระพทุ ธเจา ขนึ้ แลว เรากย็ อ มเกดิ กำลงั ใจขน้ึ วา
พระพทุ ธองคเ ดมิ กเ็ ปน คนธรรมดาเชน เดยี วกบั เรา ความผดิ พลาด
พระองคก เ็ คยทรงทำมากอ น แตด ว ยความเพยี ร ประกอบกบั พระ
สตปิ ญ ญาทท่ี รงอบรมมาดแี ลว จงึ สามารถกา วขา มวฏั ฏะสงสาร
สคู วามหลดุ พน เปน การบกุ เบกิ ทางทเี่ คยรกชฏั ใหพ วกเราไดเ ดนิ
กนั ดงั นนั้ เราซง่ึ เปน มนษุ ยเ ชน เดยี วกบั พระองค กย็ อ มทจี่ ะมี
ศกั ยภาพทจ่ี ะฝก ฝนอบรมกาย วาจา ใจ ดว ยตวั เราเองไดเ ชน
เดยี วกบั ทพี่ ระองคท รงกระทำมา พดู อกี อยา งหนง่ึ กค็ อื กาย วาจา
ใจ เปน สง่ิ ทฝ่ี ก ฝนอบรมกนั ได ใชว า จะตอ งปลอ ยใหไ หลไปตาม
ยถากรรม

16

เมอื่ จติ เราเกดิ ศรทั ธาดงั ทก่ี ลา วมานแ้ี ลว กม็ กี ารนอ ม
นำเอาขอธรรมคำสอนตาง ๆ มาประพฤติปฏิบัติขัดเกลากิเลส
ออกจากใจตน จติ ใจของเรากจ็ ะเลอ่ื นชนั้ จากปถุ ชุ นทห่ี นาแนน ดว ย
กเิ ลส ขนึ้ สกู ลั ยาณชน และ อรยิ ชน เปน ลำดบั เมอ่ื เปน ดงั นแ้ี ลว
ในทส่ี ดุ เรากย็ อ มเขา ถงึ ทพี่ ง่ึ คอื ตวั เราเอง อนั เปน ทพี่ งึ่ ทแี่ ทจ รงิ
เพราะกาย วาจา ใจ ทไ่ี ดผ า นขนั้ ตอนการฝก ฝนอบรมโดยการ
เจรญิ ศลี สมาธิ และปญ ญาแลว ยอ มกลายเปน กายสจุ รติ วาจา
สจุ รติ และมโนสจุ รติ กระทำสงิ่ ใด พดู สง่ิ ใด คดิ สงิ่ ใด กย็ อ มหา
โทษมไิ ด ถงึ เวลานน้ั แมพ ระเครอ่ื งไมม ี กไ็ มอ าจทำใหเ ราเกดิ ความ
หวนั่ ไหว หวาดกลวั ขน้ึ ไดเ ลย

เปย มดว ยเมตตา

นกึ ถงึ สมยั พทุ ธกาล เมอื่ พระพทุ ธองคท รงประชวรหนกั
คร้ังสุดทายแหงการปรินิพพาน ทานพระอานนทผูอุปฏฐาก
พระองคอ ยตู ลอดเวลา ไดห า มมานพผหู นงึ่ ซงึ่ ขอรอ งจะขอเขา เฝา
พระพทุ ธเจา ขณะนน้ั

พระอานนทค ดั คา นอยา งเดด็ ขาดไมใ หเ ขา เฝา แมม านพ
ขอรอ งถงึ ๓ ครงั้ ทา นกไ็ มย อม จนกระทง่ั เสยี งขอกบั เสยี งขดั
ดงั ถงึ พระพทุ ธองค พระพทุ ธองคจ งึ ตรสั วา “อานนท อยา หา ม
มานพนน้ั เลย จงใหเ ขา มาเดยี๋ วน”้ี เมอื่ ไดร บั อนญุ าตแลว มานพ
กเ็ ขา เฝา พระพทุ ธเจา ไดฟ ง ธรรม บรรลมุ รรคผลแลว ขอบวชเปน
พระสาวกองคส ดุ ทา ยมนี ามวา “พระสภุ ทั ทะ”

17

พระอานนททานทำหนาท่ีของทานถูกตองแลว ไมมี
ความผดิ อนั ใดเลยแมแ ตน อ ย สว นทพี่ ระพทุ ธเจา ใหเ ขา เฝา นน้ั เปน
สว นพระมหากรณุ าธคิ ณุ ของพระองคท ที่ รงมตี อ สรรพสตั วท ง้ั หลาย
โดยไมม ปี ระมาณ ยอ มแผไ พศาลไปทวั่ ทง้ั สามโลก พระสาวกรนุ
หลงั กระทง่ั ถงึ พระเถระหรอื ครบู าอาจารยผ สู งู อายโุ ดยทวั่ ไปทม่ี ี
เมตตาสงู รวมทงั้ หลวงพอ ยอ มเปน ทเี่ คารพนบั ถอื ของชนหมมู าก
ทา นกอ็ ทุ ศิ ชวี ติ เพอ่ื กจิ พระศาสนา กไ็ มค อ ยคำนงึ ถงึ ความชรา
อาพาธของทา น เหน็ วา ผใู ดไดป ระโยชนจ ากการบชู าสกั การะทา น
ทา นกอ็ ำนวยประโยชนน นั้ แกเ ขา

เมอ่ื ครง้ั ทหี่ ลวงพอ อาพาธอยู ไดม ลี กู ศษิ ยก ราบเรยี นทา น
วา “รสู กึ เปน หว งหลวงพอ ” ทา นไดต อบศษิ ยผ นู นั้ ดว ยความเมตตา
วา “หว งตวั แกเองเถอะ” อกี ครง้ั ทผ่ี เู ขยี นเคยเรยี นหลวงพอ วา
“ขอใหห ลวงพอ พกั ผอ นมากๆ”

หลวงพอ ตอบทนั ทวี า “พกั ไมไ ด มคี นเขามากนั เยอะ
แยะ บางทกี ลางคนื เขากม็ ากนั เราเหมอื นนกตวั นำ เราเปน
ครเู ขานี่ คร.ู .. เขาตรี ะฆงั ไดเ วลาสอนแลว กต็ อ งสอน ไมส อน
ไดย งั ไง”

ชวี ติ ของทา นเกดิ มาเพอื่ เกอื้ กลู ธรรมแกผ อู น่ื แมจ ะออ น
เพลยี เมอื่ ยลา สกั เพยี งใด ทา นกไ็ มแ สดงออกใหใ ครตอ งรสู กึ วติ ก
กงั วลหรอื ลำบากใจแตอ ยา งใดเลย เพราะอาศยั ความเมตตาเปน
ทตี่ งั้ จงึ อาจกลา วไดว า ปฏปิ ทาของทา นเปน ดงั่ พระโพธสิ ตั วห รอื

18

หนอ พทุ ธภมู ิ ซง่ึ เหน็ ประโยชนข องผอู น่ื มากกวา ประโยชนส ว นตน
ดงั เชน พระโพธสิ ตั วห รอื หนอ พทุ ธภมู อิ กี ทา นหนงึ่ คอื หลวงปทู วด
เหยยี บนำ้ ทะเลจดื พระสปุ ฏปิ น โนสมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยาซงึ่ หลวงพอ
ดไู ดส อนใหล กู ศษิ ยใ หค วามเคารพเสมอื นครอู าจารยผ ชู แี้ นะแนว
ทางการปฏบิ ตั ิ อกี ทา นหนงึ่

หลวงพอ ดู ทา นไดต ดั สนิ ใจไมร บั กจิ นมิ นตอ อกนอกวดั
ตง้ั แตก อ นป พ.ศ. ๒๔๙๐ ดงั นนั้ ทกุ คนทต่ี งั้ ใจไปกราบนมสั การ
และฟง ธรรมจากทา นจะไมผ ดิ หวงั เลยวา จะไมไ ดพ บทา น ทา น
จะนง่ั รบั แขกบนพนื้ ไมก ระดานแขง็ ๆ หนา กฎุ ขิ องทา นทกุ วนั ตง้ั แต
เชา จรดคำ่ บางวนั ทท่ี า นออ นเพลยี ทา นจะเอนกายพกั ผอ นหนา
กฎุ ิ แลว หาอบุ ายสอนเดก็ วดั โดยใหเ อาหนงั สอื ธรรมะมาอา น
ใหท า นฟง ไปดว ย

ขอ วตั รของทา นอกี อยา งหนง่ึ กค็ อื การฉนั อาหารมอื้ เดยี ว
ซง่ึ ทา นกระทำมาตง้ั แตป ระมาณป พ.ศ. ๒๕๐๐ แตภ ายหลงั คอื
ประมาณป พ.ศ. ๒๕๒๕ เหลา สานศุ ษิ ยไ ดก ราบนมิ นตใ หท า นฉนั
๒ มอื้ เนอ่ื งจากความชราภาพของทา น ประกอบกบั ตอ งรบั แขก
มากขน้ึ ทา นจงึ ไดผ อ นปรนตามความเหมาะควรแหง อตั ภาพ ทงั้
จะไดเ ปน การโปรดญาตโิ ยมจากทไี่ กลๆ ทต่ี ง้ั ใจมาทำบญุ ถวาย
ภตั ตาหารแดท า น

หลวงพอ แมจ ะชราภาพมากแลว ทา นกย็ งั อตุ สา หน งั่ รบั
แขกทม่ี าจากทศิ ตา ง ๆ วนั แลว วนั เลา ศษิ ยท กุ คนกต็ ง้ั ใจมาเพอื่

19

กราบนมสั การทา น บางคนกม็ าเพราะมปี ญ หาหนกั อกหนกั ใจ
แกไ ขดว ยตนเองไมไ ด จงึ มงุ หนา มาเพอ่ื กราบเรยี นถามปญ หาเพอื่
ใหค ลายความทกุ ขใ จ บางคนมาหาทา นเพอ่ื ตอ งการของดี เชน
เครอื่ งรางของขลงั ซง่ึ กม็ กั ไดร บั คำตอบจากทา นวา “ของดนี นั้ อยู
ทตี่ วั เรา พทุ ธงั ธมั มงั สงั ฆงั นแี่ หละของด”ี

บางคนมาหาทา นเพราะไดย นิ ขา วเลา ลอื ถงึ คณุ ความดี
ศลี าจารยิ วตั รของทา นในดา นตา งๆ บางคนมาหาทา นเพอ่ื ขอหวย
หวงั รวยทางลดั โดยไมอ ยากทำงาน แตอ ยากไดเ งนิ มากๆ

บางคนเจบ็ ไขไ มส บายกม็ าเพอื่ ใหท า นรดนำ้ มนต เปา หวั
ให มาขอดอกบวั บชู าพระของทา นเพอ่ื นำไปตม ดม่ื ใหห ายจากโรค
ภยั ไขเ จบ็ ตา ง ๆ นานาสารพนั ปญ หา แลว แตใ ครจะนำมาเพอื่ หวงั
ใหท า นชว ยตน บางคนไมเ คยเหน็ ทา นกอ็ ยากมาดวู า ทา นมรี ปู รา ง
หนา ตาอยา งไร บา งแคม าเหน็ กเ็ กดิ ปต ิ สบายอกสบายใจจนลมื
คำถามหรอื หมดคำถามไปเลย

หลายคนเสยี สละเวลา เสยี คา ใชจ า ยเดนิ ทางไกลมาเพอื่
พบทา น ดว ยเหตนุ ี้ ทา นจงึ อตุ สา หน ง่ั รบั แขกอยตู ลอดวนั โดยไม
ไดพ กั ผอ นเลย และไมเ วน แมย ามปว ยไข แมน ายแพทยผ ใู หก าร
ดแู ลทา นอยปู ระจำจะขอรอ งทา นอยา งไร ทา นกไ็ มย อมตามดว ย
เมตตาสงสาร และตองการใหกำลังใจแกญาติโยมทุกคนที่มา
พบทา น

20

ทา นเปน ดจุ พอ

หลวงพอ ดทู า นเปน ดจุ พอ ของลกู ศษิ ยท กุ ๆ คน เหมอื น
อยา งทพ่ี ระกรรมฐานสายพระอาจารยม นั่ เรยี กหลวงปมู นั่ วา “พอ
แมค รอู าจารย” ซงึ่ ถอื เปน คำยกยอ งอยา งสงู เพอ่ื ใหส มฐานะอนั
เปน ทร่ี วมแหง ความเปน กลั ยาณมติ ร

หลวงพอดูทานใหการตอนรับแขกอยางเสมอหนากัน
หมด ไมม กี ารแบง ชนั้ วรรณะ ทา นจะพดู หา มปราม หากมผี มู า
เสนอตวั เปน นายหนา คอยจดั แจงเกย่ี วกบั แขกทเ่ี ขา มานมสั การ
ทา น ถงึ แมจ ะดว ยเจตนาดี อนั เกดิ จากความหว งใยในสขุ ภาพของ
ทา นกต็ าม เพราะทา นทราบดวี า มผี ใู ฝธ รรมจำนวนมากทอี่ ตุ สา ห
เดนิ ทางมาไกล เพอื่ นมสั การและซกั ถามขอ ธรรมจากทา น หาก
มาถงึ แลว ยงั ไมส ามารถเขา พบไดโ ดยสะดวกกจ็ ะทำใหเ สยี กำลงั ใจ

นเี้ ปน เมตตาธรรมอยา งสงู ซงึ่ นบั เปน โชคดขี องบรรดา
ศิษยท้ังหลายไมวาใกลหรือไกล ท่ีสามารถมีโอกาสเขากราบ
นมสั การทา นไดโ ดยสะดวก หากมผี สู นใจการปฏบิ ตั กิ รรมฐานมา
หาทา น ทา นจะเมตตาสนทนาธรรมเปน พเิ ศษ อยา งไมเ หน็ แก
เหนด็ เหนอื่ ย บางครงั้ หลวงพอ กม็ ไิ ดก ลา วอะไรมาก เพยี งการ
ทักทายศิษยดวยถอยคำสั้นๆ เชน “เอา...กินน้ำชาสิ ” หรือ
“วา ไง...” ฯลฯ เทา นก้ี เ็ พยี งพอทยี่ งั ปต ใิ หเ กดิ ขนึ้ กบั ศษิ ยผ นู นั้
เหมอื นดงั หยาดนำ้ ทพิ ยช โลมใหเ ยน็ ฉำ่ เกดิ ความสดชนื่ ตลอดรา ง
กาย จน...ถงึ จติ ...ถงึ ใจ

21

หลวงพอ ดทู า นใหค วามเคารพในองคห ลวงปทู วดอยา ง
มาก ทั้งกลาวยกยองในความที่เปนผูท่ีมีบารมีธรรมเต็มเปยม
ตลอดถงึ การทจ่ี ะไดม าตรสั รธู รรมในอนาคต ใหบ รรดาลกู ศษิ ย
ทงั้ หลายยดึ มนั่ และหมนั่ ระลกึ ถงึ โดยเฉพาะอยา งยงิ่ เมอื่ ตดิ ขดั ใน
ระหวา งการปฏบิ ตั ธิ รรม หรอื แมแ ตป ระสบปญ หาในทางโลกๆ
ทา นวา หลวงปทู วดทา นคอยจะชว ยเหลอื ทกุ คนอยแู ลว แตข อให
ทกุ คนอยา ไดท อ ถอยหรอื ละทง้ิ การปฏบิ ตั ิ

หลวงพอ ดกู บั ครอู าจารยท า นอนื่

ในระหวา งป พ.ศ. ๒๕๓๐ - ๒๕๓๒ ไดม พี ระเถระและ
ครูบาอาจารยหลายทานเดินทางมาเย่ียมเยียนหลวงพอดู เชน
หลวงปบู ดุ ดา ถาวโร วดั กลางชศู รเี จรญิ สขุ จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
ทานเปนพระเถระซึ่งมีอายุยางเขา ๙๖ ป ก็ยังเมตตามาเย่ียม
หลวงพอ ดู ทว่ี ดั สะแกถงึ ๒ ครงั้ และบรรยากาศของการพบกนั ของ
ทา นทงั้ สองน้ี เปน ทปี่ ระทบั ใจผทู อ่ี ยใู นเหตกุ ารณอ ยา งยง่ิ เพราะ
ตา งองคต า งออ นนอ มถอ มตน ปราศจากการแสดงออกซง่ึ ทฏิ ฐิ
มานะใดๆ เลย แปง เสกทห่ี ลวงปบู ดุ ดาเมตตามอบใหห ลวงพอ ดู
ทา นกเ็ อามาทาทศี่ รี ษะเพอื่ แสดงถงึ ความเคารพอยา งสงู

พระเถระอกี ทา นหนงึ่ ซงึ่ ไดเ ดนิ ทางมาเยยี่ มหลวงพอ ดู
คอ นขา งบอ ยครงั้ คอื หลวงปโู งน โสรโย วดั พระพทุ ธบาทเขารวก
จงั หวดั พจิ ติ ร ทา นมคี วามหว งใยในสขุ ภาพของหลวงพอ ดอู ยา งมาก
โดยไดส งั่ ใหล กู ศษิ ยจ ดั ทำปา ยกำหนดเวลารบั แขกในแตล ะวนั ของ

22

หลวงพอ ดู เพอ่ื เปน การถนอมธาตขุ นั ธข องหลวงพอ ใหอ ยไู ดน านๆ
แตอ ยา งไรกด็ ี ไมช า ไมน าน หลวงพอ ดทู า นกใ็ หน ำปา ยออกไป
เพราะเหตแุ หง ความเมตตาทท่ี า นมตี อ ผคู นทงั้ หลาย

ในระยะเวลาเดียวกันน้ัน ครูบาบุญชุม ญาณสังวโร
วดั พระธาตดุ อนเรอื ง ทา นเปน ศษิ ยข องหลวงปโู งน โสรโย กไ็ ด
เดนิ ทางมากราบนมสั การหลวงพอ ดู ๒ ครง้ั โดยทา นไดเ ลา ใหฟ ง
ภายหลังวา เม่ือไดมาพบหลวงพอดู จึงไดรูวาหลวงพอดูก็คือ
พระภกิ ษชุ ราภาพทไ่ี ปสอนทา นในสมาธิ ในชว งทที่ า นอธษิ ฐาน
เขา กรรมปฏบิ ตั ไิ มพ ดู ๗ วนั ซง่ึ ทา นกไ็ ดแ ตก ราบระลกึ ถงึ อยตู ลอด
ทกุ วนั โดยไมร วู า พระภกิ ษชุ ราภาพรปู นค้ี อื ใคร กระทงั่ ไดม โี อกาส
มาพบหลวงพอ ดทู วี่ ดั สะแก เกดิ รสู กึ เหมอื นดงั พอ ลกู ทจี่ ากกนั ไป
นานๆ แมค รง้ั ท่ี ๒ ทพี่ บกบั หลวงพอ ดู หลวงพอ ดกู ไ็ ดพ ดู สอนให
ทา นเรง ความเพยี ร เพราะหลวงพอ จะอยอู กี ไมน าน

ครบู าบญุ ชมุ ยงั ไดเ ลา วา ทา นตง้ั ใจจะกลบั ไปวดั สะแกอกี
เพอ่ื หาโอกาสไปอปุ ฏ ฐากหลวงพอ ดู แตแ ลว เพยี งระยะเวลาไมน าน
นกั กไ็ ดข า ววา หลวงพอ ดมู รณภาพ ยงั ความสลดสงั เวชใจแกท า น
ทา นไดเ ขยี นบนั ทกึ ความรสู กึ ในใจของทา นไวใ นหนงั สอื งานพระ
ราชทานเพลงิ ศพหลวงพอ ดู ตอนหนงึ่ วา

“...หลวงปทู า นมรณภาพสนิ้ ไป เปรยี บเสมอื นดวงอาทติ ย
ที่ใหความสวางสองแจงในโลกและดับไป อุปมาเหมือนดังดวง
ประทีปที่ใหความสวางไสวแกลูกศิษยไดดับไป ถึงแมพระเดช

23

พระคณุ หลวงปไู ดม รณะไปแลว แตบ ญุ ญาบารมที ที่ า นแผเ มตตา
รอยยม้ิ อนั อมิ่ เอบิ ยงั ปรากฏฝง อยใู นดวงใจอาตมา มอิ าจลมื ได

ถา หลวงปมู ญี าณรบั ทราบ และแผเ มตตาลกู ศษิ ยล กู หา
ทกุ คน ขอใหพ ระเดชพระคณุ หลวงปเู ขา สพู ระนพิ พานเปน อมตะ
แดท า นเทอญ อาตมาขอกราบคารวะพระเดชพระคณุ หลวงปดู ู
พรหมปญ โญ ดว ยความเคารพสงู สดุ ”

ยงั มพี ระเถระอกี รปู หนงึ่ ทค่ี วรกลา วถงึ เพราะหลวงพอ ดู
ใหค วามยกยอ งมากในความเปน ผมู คี ณุ ธรรมสงู และเปน แบบอยา ง
ของผทู ม่ี คี วามเคารพในพระรตั นตรยั เปน อยา งยงิ่ ซง่ึ หลวงพอ ดไู ด
แนะนำสานศุ ษิ ยใ หถ อื ทา นเปน ครอู าจารยอ กี ทา นหนงึ่ ดว ย นน่ั กค็ อื
หลวงพอ เกษม เขมโก แหง สสุ านไตรลกั ษณ จงั หวดั ลำปาง

ปจ ฉมิ วาร

นบั แต พ.ศ. ๒๕๒๗ เปน ตน มา สขุ ภาพของหลวงพอ
เรม่ิ แสดงไตรลกั ษณะใหป รากฏอยา งชดั เจน สงั ขารรา งกายของ
หลวงพอ ซง่ึ กอ เกดิ มาจากธาตดุ นิ นำ้ ลม ไฟ และมใี จครองเหมอื น
เราๆ ทา นๆ เมอ่ื สงั ขารผา นมานานวนั โดยเฉพาะอยา งยง่ิ ถา มกี าร
ใชง านมาก และพกั ผอ นนอ ย ความทรดุ โทรมกย็ อ มเกดิ เรว็ ขน้ึ กวา
ปรกติ กลา วคอื สงั ขารรา งกายของทา นไดเ จบ็ ปว ยออ นเพลยี ลงไป
เปน ลำดบั ในขณะทบ่ี รรดาลกู ศษิ ยล กู หาทง้ั ญาตโิ ยมและบรรพชติ
กห็ ลง่ั ไหลกนั มานมสั การทา นเพม่ิ ขนึ้ ทกุ วนั ในทา ยทสี่ ดุ แหง ชวี ติ

24

ของหลวงพอ ดู ดว ยปณธิ านทต่ี งั้ ไวว า “สแู คต าย” ทา นใชค วาม
อดทนอดกลนั้ อยา งสงู แมบ างครง้ั จะมโี รคมาเบยี ดเบยี นอยา งหนกั
ทา นกอ็ ตุ สา หอ อกโปรดญาตโิ ยมเปน ปกติ พระทอี่ ปุ ฏ ฐากทา นได
เลา ใหฟ ง วา บางครง้ั ถงึ ขนาดทที่ า นตอ งพยงุ ตวั เองขน้ึ ดว ยอาการสนั่
และมนี ้ำตาคลอเบา ทา นกไ็ มเ คยปรปิ ากใหใ ครตอ งเปน กงั วลเลย
ในปท า ยๆ ทา นถกู ตรวจพบวา เปน โรคลน้ิ หวั ใจรว่ั แมน ายแพทย
จะขอรอ งทา นเขา พกั รกั ษาตวั ทโี่ รงพยาบาล ทา นกไ็ มย อมไป ทา น
เลา ใหฟ ง วา “แตก อ นเราเคยอยากดี เมอ่ื ดแี ลว กเ็ อาใหห ายยาก
อยา งมากกส็ แู คต าย ใครจะเหมอื นขา ขา บนตวั ตาย”

มบี างครงั้ ไดร บั ขา ววา ทา นลม ขณะกำลงั ลกุ เดนิ ออกจาก
หอ งเพอ่ื ออกโปรดญาตโิ ยม คอื ประมาณ ๖ นาฬกิ า อยา งทเ่ี คย
ปฏบิ ตั อิ ยทู กุ วนั โดยปกตใิ นยามทส่ี ขุ ภาพของทา นแขง็ แรงดี ทา น
จะเขา จำวดั ประมาณสห่ี า ทมุ แตก วา จะจำวดั จรงิ ๆ ประมาณ เทยี่ ง
คนื หรอื ตหี นง่ึ แลว มาตนื่ นอนตอนประมาณตสี าม มาชว งหลงั ที่
สขุ ภาพของทา นไมแ ขง็ แรง จงึ ตนื่ ตอนประมาณตสี ี่ - ตหี า เสรจ็
กจิ ทำวตั รเชา และกจิ ธรุ ะสว นตวั แลว จงึ ออกโปรดญาตโิ ยมทห่ี นา กฏุ ิ

ประมาณปลายป พ.ศ. ๒๕๓๒ หลวงพอ ดพู ดู บอ ยครง้ั ใน
ความหมายวา ใกลถ งึ เวลาทท่ี า นจะละสงั ขารนแ้ี ลว ในชว งทา ยของ
ชวี ติ ทา น ธรรมทถ่ี า ยทอดยง่ิ เดน ชดั ขนึ้ มใิ ชด ว ยเทศนาธรรมของ
ทา น หากแตเ ปน การสอนดว ยการปฏบิ ตั ใิ หด ู โดยเฉพาะอยา งยง่ิ
ปฏปิ ทาในเรอ่ื งของความอดทน สมดงั ทพี่ ระสมั มาสมั พทุ ธเจา ได
ประทานไวใ นโอวาทปาฏโิ มกขว า “ขนั ตี ปรมงั ตโป ตตี กิ ขา

25

ความอดทนเปน ตบะอยา งยง่ิ ” แทบจะไมม ใี ครเลย นอกจากโยม
อปุ ฏ ฐากใกลช ดิ ทที่ ราบวา ทท่ี า นนง่ั รบั แขกบนพน้ื ไมก ระดานแขง็ ๆ
ทกุ วนั ๆ ตง้ั แตเ ชา จรดคำ่ เปน ระยะเวลานบั สบิ ๆ ป ดว ยอาการ
ยมิ้ แยม แจม ใส ใครทกุ ขใ จมา ทา นกแ็ กไ ขใหไ ดร บั ความสบายใจ
กลบั ไป แตเ บอื้ งหลงั กค็ อื ความลำบากทางธาตขุ นั ธข องทา น ที่
ทา นไมเ คยปรปิ ากบอกใคร กระทงั่ วนั หนงึ่ โยมอปุ ฏ ฐากไดร บั การ
ไหวว านจากทา นใหเ ดนิ ไปซอื้ ยาทาแผลใหท า น จงึ ไดม โี อกาสขอดู
และไดเ หน็ แผลทกี่ น ทา น ซง่ึ มลี กั ษณะแตกซำ้ ๆ ซากๆ ในบรเิ วณ
เดมิ เปน ทส่ี ลดใจจนไมอ าจกลำ้ นำ้ ตาเอาไวไ ด

ทา นจงึ เปน ครทู เ่ี ลศิ สมดงั พระพทุ ธโอวาททวี่ า สอนเขา
อยา งไร พงึ ปฏบิ ตั ใิ หไ ดอ ยา งนน้ั ดงั นน้ั ธรรมในขอ “อนตั ตา”
ซงึ่ หลวงพอ ทา นยกไวเ ปน ธรรมชนั้ เอก ทา นกไ็ ดป ฏบิ ตั ใิ หเ หน็ เปน
ที่ประจักษแกสายตาของศิษยท้ังหลายแลวถึงขอปฏิบัติตอหลัก
อนตั ตาไวอ ยา งบรบิ รู ณ จนแมค วามอาลยั อาวรณใ นสงั ขารรา งกาย
ทจี่ ะมาหนว งเหนยี่ ว หรอื สรา งความทกุ ขร อ นแกจ ติ ใจทา นกม็ ไิ ด
ปรากฏใหเ หน็ เลย

ในตอนบา ยวนั ของวนั กอ นหนา ทท่ี า นจะมรณภาพ ขณะที่
ทา นกำลงั เอนกายพกั ผอ นอยนู น้ั กม็ นี ายทหารอากาศผหู นง่ึ มา
กราบนมสั การทา น ซงึ่ เปน การมาครง้ั แรก หลวงพอ ดไู ดล กุ ขนึ้ นงั่
ตอ นรบั ดว ยใบหนา ทส่ี ดใส ราศเี ปลง ปลง่ั เปน พเิ ศษ กระทง่ั บรรดา
ศษิ ย ณ ทนี่ นั่ เหน็ ผดิ สงั เกต หลวงพอ แสดงอาการยนิ ดเี หมอื นรอ
คอยบคุ คลผนู มี้ านาน ทา นวา “ตอ ไปนขี้ า จะไดห ายเจบ็ หายไข

26

เสียที” ไมมีใครคาดคิดมากอนวาทานกำลังโปรดลูกศิษยคน
สดุ ทา ยของทา น หลวงพอ ดทู า นไดแ นะนำการปฏบิ ตั พิ รอ มทง้ั ให
นง่ั ปฏบิ ตั ติ อ หนา ทา น ซง่ึ เขากส็ ามารถปฏบิ ตั ไิ ดผ ลเปน ทนี่ า พอใจ
ทา นย้ำในตอนทา ยวา “ขา ขอฝากใหแ กไปปฏบิ ตั ติ อ ”

ในคนื นน้ั กไ็ ดม คี ณะศษิ ยม ากราบนมสั การทา นซงึ่ การมา
ในครั้งนี้ไมมีใครคาดคิดมากอนเชนกันวาจะเปนการมาพบกับ
สงั ขารธรรมของทา นเปน ครงั้ สดุ ทา ยแลว หลวงพอ ดไู ดเ ลา ใหศ ษิ ย
คณะนฟ้ี ง ดว ยสหี นา ปรกตวิ า “ไมม สี ว นหนงึ่ สว นใดในรา งกาย
ขา ทไ่ี มเ จบ็ ปวดเลย ถา เปน คนอนื่ คงเขา หอ งไอซยี ไู ปนานแลว ”
พรอ มทงั้ พดู หนกั แนน วา “ขา จะไปแลว นะ” ทา ยทส่ี ดุ ทา นกเ็ มตตา
กลา วย้ำใหท กุ คนตง้ั อยใู นความไมป ระมาท “ถงึ อยา งไรกข็ ออยา
ไดท ง้ิ การปฏบิ ตั ิ กเ็ หมอื นนกั มวยขนึ้ เวทแี ลว ตอ งชกอยา มวั แต
ตง้ั ทา เงอะๆ งะๆ” นด้ี จุ เปน ปจ ฉมิ โอวาทแหง ผเู ปน พระบรมครู
ของผเู ปน ศษิ ยท กุ คน อนั จะไมส ามารถลมื เลอื นไดเ ลย

หลวงพอ ดไู ดล ะสงั ขารไปดว ยอาการอนั สงบดว ยโรคหวั ใจ
ในกฏุ ทิ า น เมอ่ื เวลาประมาณ ๕ นาฬกิ าของวนั องั คารที่ ๑๗
มกราคม พ.ศ. ๒๕๓๓ อายุ ๘๕ ป ๘ เดอื น อายพุ รรษา ๖๕
พรรษา สงั ขารธรรมของทา นไดต งั้ บำเพญ็ กศุ ลโดยมเี จา ภาพสวด
อภิธรรมเรื่อยมาทุกวันมิไดขาด ตลอดระยะเวลา ๔๕๙ วัน
จนกระทง่ั ไดร บั พระราชทานเพลงิ ศพเปน กรณพี เิ ศษ ในวนั เสารท ่ี
๒๐ เมษายน ๒๕๓๔

27

พระคณุ เจา หลวงพอ ดู พรหมปญ โญ ไดอ ปุ สมบทและ
จำพรรษาอยู ณ วัดสะแก มาโดยตลอด จนกระท่ังมรณภาพ
ยงั ความเศรา โศกและอาลยั แกศ ษิ ยานศุ ษิ ยแ ละผเู คารพรกั ทา น
เปนอยางย่ิง อุปมาดั่งดวงประทีปที่เคยใหความสวางไสวแก
ศษิ ยานศุ ษิ ยไ ดด บั ไป แตเ มตตาธรรมและคำสงั่ สอนของทา นจะยงั
ปรากฏอยใู นดวงใจของศษิ ยานศุ ษิ ยแ ละผทู เี่ คารพรกั ทา นตลอดไป
บดั นี้ สงิ่ ทคี่ งอยมู ใิ ชส งั ขารธรรมของทา น หากแตเ ปน หลวงพอ ดู
องคแท ท่ีศิษยทุกคนจะเขาถึงทานไดดวยการสรางคุณงาม
ความดใี หเ กดิ ใหม ขี น้ึ ทต่ี นเอง สมดงั ทท่ี า นไดก ลา วไวเ ปน คตวิ า

“ตราบใดกต็ ามทแ่ี กยงั ไมเ หน็ ความดใี นตวั กไ็ มน บั
วา แกรจู กั ขา แตถ า เมอื่ ใด แกเรมิ่ เหน็ ความดใี นตวั เองแลว เมอ่ื
นนั้ ...ขา จงึ วา แกเรม่ิ รจู กั ขา ดขี นึ้ แลว ”

ธรรมทง้ั หลายทท่ี า นไดพ รำ่ สอน ทกุ วรรคตอนแหง
ธรรมทบี่ รรดาศษิ ยไ ดน อ มนำมาปฏบิ ตั ิ นนั้ กค็ อื การทที่ า นไดเ พาะ
เมลด็ พนั ธแุ หง ความดงี ามบนดวงใจของศษิ ยท กุ คน ซงึ่ นบั วนั จะ
เตบิ ใหญผ ลดิ อกออกผลเปน สตแิ ละปญ ญาบนลำตน ทแ่ี ขง็ แรงคอื
สมาธิ และบนพนื้ ดนิ ทม่ี น่ั คงแนน หนาคอื ศลี สมดงั เจตนารมณ
ทท่ี า นไดท มุ เททง้ั ชวี ติ ดว ยเมตตาธรรมอนั ยงิ่ อนั จกั หาไดย าก
ทง้ั ในอดตี ปจ จบุ นั และอนาคต...

28

คตธิ รรม
หลวงพอ ดู พรหมปญ โญ

29

30

๑

สมมตุ แิ ละวมิ ตุ ิ

ในวนั สนิ้ ปเ มอ่ื หลายปก อ น ผเู ขยี นไดม าคา งคนื อยปู ฏบิ ตั ิ
ทวี่ ดั สะแก และไดม โี อกาสเรยี นถามปญ หาการปฏบิ ตั กิ บั หลวงพอ
เรอ่ื งนมิ ติ จรงิ นมิ ติ ปลอมทเ่ี กดิ ขน้ึ ภายในจากการภาวนา ทา นตอบ
ใหส รปุ ใจความไดว า

ตอ งอาศยั สมมตุ ขิ น้ึ กอ นจงึ จะเปน วมิ ตุ ไิ ด เชน การทำอสภุ ะ
หรอื กสณิ นน้ั ตอ งอาศยั สญั ญาและสงั ขารนอ มนกึ เปน นมิ ติ ขน้ึ ใน
ขนั้ นไี้ มค วรสงสยั วา นมิ ติ นนั้ เปน ของจรงิ หรอื ของปลอม มาจากภาย
นอกหรอื มาจากจติ เพราะเราจะอาศยั สมมตุ ติ วั นไี้ ปทำประโยชน
ตอ คอื ยงั จติ ใหเ ปน สมาธแิ นว แนข นึ้ แตก อ็ ยา สำคญั มน่ั หมายวา
ตนรเู หน็ แลว หรอื ดวี เิ ศษแลว

การนอ มจติ ตงั้ นมิ ติ เปน องคพ ระ เปน สง่ิ ทด่ี ี ไมผ ดิ เปน
ศภุ นมิ ติ คอื นมิ ติ ทด่ี ี เมอ่ื เหน็ องคพ ระ ใหต งั้ สตคิ มุ เขา ไปตรง ๆ (ไม
ปรงุ แตง หรอื อยากโนน น)้ี ไมอ อกซา ย ไมอ อกขวา ทำความเลอื่ มใส
เขา เดนิ จติ ใหแ นว แน สตลิ ะเอยี ดเขา ตอ ไปกจ็ ะสามารถแยกแยะ
หรอื พจิ ารณานมิ ติ ใหเ ปน ไตรลกั ษณจ นเกดิ ปญ ญา สามารถจะกา ว
เขา สวู มิ ตุ ไิ ด

31

๒

อปุ มาศลี สมาธิ ปญ ญา

คร้ังหน่ึงไดมีโอกาสสนทนาธรรมกับหลวงนาสายหยุด
ทา นไดเ มตตาเลา ใหผ เู ขยี นฟง วา หลวงพอ เคยเปรยี บธรรมะของ
พระพทุ ธเจา เหมอื นแกงสม แกงสม นนั้ มี ๓ รส คอื เปรยี้ ว เคม็
และเผด็ ซงึ่ มคี วามหมายดงั นี้

รสเปร้ียว หมายถึง ศีล ความเปรี้ยวจะกัดกรอนความ
สกปรกออกไดฉันใด ศีลก็จะขัดเกลาความหยาบออกจากกาย
วาจา ใจ ไดฉ นั นน้ั

รสเคม็ หมายถงึ สมาธิ ความเคม็ สามารถรกั ษาอาหาร
ตา งๆ ไมใ หเ นา เสยี ไดฉ นั ใด สมาธกิ ส็ ามารถรกั ษาจติ ของเราใหต งั้
มนั่ อยใู นคณุ ความดไี ดฉ นั นนั้

รสเผด็ หมายถงึ ปญ ญา ความเผด็ รอ นโลดแลน ไป เปรยี บ
ไดดั่งปญญา ที่สามารถกอใหเกิดความแจงชัด ขจัดความไมรู
เปลยี่ นจากของคว่ำเปน ของหงาย จากมดื เปน สวา งได ฉนั นน้ั

32

๓

หนงึ่ ในสี่

ครง้ั หนง่ึ หลวงพอ ไดป รารภธรรมกบั ผเู ขยี นวา ...
“ขา นงั่ ดดู ยา มองดซู องยาแลว กต็ ง้ั ปญ หาถามตวั เองวา
เรานปี่ ฏบิ ตั ไิ ด ๑ ใน ๔ ของศาสนาแลว หรอื ยงั ? ถา ซองยาน้ี
แบง เปน ๔ สว น เรานยี่ งั ไมไ ด ๑ ใน ๔ มนั จวนเจยี นจะไดแ ลว
มนั กค็ ลาย เหมอื นเรามดั เชอื กจนเกอื บจะแนน ไดท แ่ี ลว เรา
ปลอ ย มนั กค็ ลายออก เรานยี่ งั ไมเ ชอื่ จรงิ ถา เชอื่ จรงิ กต็ อ งได
๑ ใน ๔ แลว ”
ตอ มาภายหลงั ทา นไดข ยายความใหผ เู ขยี นฟง วา ทว่ี า ๑ ใน
๔ นั้น อุปมาดั่งการปฏิบัติธรรมเพ่ือใหบรรลุมรรคผลในพุทธ
ศาสนาซง่ึ แบง เปน ขน้ั โสดาบนั สกทิ าคามี อนาคามีและอรหตั ตผล
อยางนอยเราเกิดมาชาติหนึ่งชาติน้ี ไดพบพระพุทธศาสนาซึ่ง
เปรยี บเสมอื นสมบตั อิ นั ลำ้ คา แลว หากไมป ฏบิ ตั ธิ รรมใหไ ด ๑ ใน
๔ ของพทุ ธศาสนาเปน อยา งนอ ย คอื เขา ถงึ ความเปน พระโสดาบนั
ปด ประตอู บายภมู ใิ หไ ด กเ็ ทา กบั วา เราเปน ผปู ระมาทอยเู หมอื นเรา
มขี า วแลว ไมก นิ มนี าแลว ไมท ำ ฉนั ใดกฉ็ นั นนั้

33

๔

อานสิ งสก ารภาวนา

หลวงพอ ทา นเคยพดู เสมอวา
“อปุ ช ฌายข า (หลวงพอ กลน่ั ) สอนวา ภาวนาไดเ หน็
แสงสวา งเทา ปลายหวั ไมข ดี ชวั่ ประเดย๋ี วเดยี ว เทา ชา งกระดกิ
หู งแู ลบลน้ิ ยงั มอี านสิ งสม ากกวา ตกั บาตรจนขนั ลงหนิ ทะล”ุ
พวกเรามกั จะไดย นิ ทา นคอยใหก ำลงั ใจอยบู อ ยๆ วา
“หมน่ั ทำเขา ไว หมนั่ ทำเขา ไว ตอ ไปจะไดเ ปน ทพี่ งึ่ ภาย
หนา ”
เสมอื นหนงึ่ เปน การเตอื นใหเ ราเรง ความเพยี รใหม าก การ
ใหท านรกั ษาศลี รอ ยครง้ั พนั ครงั้ กไ็ มเ ทา กบั นงั่ ภาวนาหนเดยี ว นงั่
ภาวนารอ ยครงั้ พนั ครง้ั กศุ ลทไี่ ดก ไ็ มเ ทา กศุ ลจติ ทสี่ งบเปน สมาธิ
เกดิ ปญ ญาเพยี งครงั้ เดยี ว

ขนั ลงหนิ คอื ภาชนะใชใ สอ าหารสำหรบั เตรยี มใสบ าตรพระ ซง่ึ คนสมยั กอ นนยิ มใช

34

๕

แสงสวา งเปน กเิ ลส ?

มคี นเลา ใหห ลวงพอ ฟง วา มผี กู ลา ววา การทำสมาธแิ ลว
บงั เกดิ ความสวา งหรอื เหน็ แสงสวา งนนั้ ไมด เี พราะเปน กเิ ลส มดื ๆ
จงึ จะดี

หลวงพอ ทา นกลา ววา
“ทว่ี า เปน กเิ ลสกถ็ กู แตเ บอ้ื งแรกตอ งอาศยั กเิ ลสไปละ
กเิ ลส (อาศยั กเิ ลสสว นละเอยี ดไปละกเิ ลสสว นหยาบ) แตไ ม
ไดใ หต ดิ ในแสงสวา งหรอื หลงแสงสวา ง แตใ หใ ชแ สงสวา งให
ถกู ใหเ ปน ประโยชน เหมอื นอยา งกบั เราเดนิ ผา นไปในทม่ี ดื
ตอ งใชแ สงไฟ หรอื จะขา มแมน ำ้ มหาสมทุ รกต็ อ งอาศยั เรอื
อาศยั แพ แตเ มอ่ื ถงึ ฝง แลว กไ็ มไ ดแ บกเรอื แบกแพขนึ้ ฝง ไป”
แสงสวา งอนั เปน ผลจากการเจรญิ สมาธกิ เ็ ชน กนั ผมู สี ติ
ปญ ญาสามารถใชเ พอ่ื ใหเ กดิ ปญ ญาอนั เปน แสงสวา งภายใน ทไ่ี ม
มแี สงใดเสมอเหมอื น ดงั ธรรมทว่ี า “นตั ถิ ปญ ญา สมา อาภา
แสงสวา งเสมอดว ยปญ ญาไมม ”ี

35

๖

ปลกู ตน ธรรม

ครงั้ หนง่ึ หลวงพอ เคยเปรยี บการปฏบิ ตั ธิ รรมเหมอื นการ
ปลกู ตน ไม

ทา นวา ...ปฏบิ ตั นิ มี้ นั ยาก ตอ งคอยบำรงุ ดแู ลรกั ษาเหมอื น
กบั เราปลกู ตน ไม

ศลี ...................คอื ดนิ
สมาธ.ิ ..............คอื ลำตน
ปญ ญา.............คอื ดอก ผล
ออกดอกเมอื่ ใดกม็ กี ลน่ิ หอมไปทวั่ การปฏบิ ตั ธิ รรมกเ็ ชน
กนั ผรู กั การปฏบิ ตั ติ อ งคอยหมน่ั รดนำ้ พรวนดนิ ระวงั รกั ษาตน
ธรรม ใหผ ลดิ อก ออกใบ มผี ลนา รบั ประทาน
ตอ งคอยระวงั ตวั หนอน คอื โลภ โกรธ หลง มใิ หม ากดั
กนิ ตน ธรรมได
อยา งน.้ี ...จงึ จะไดช อื่ วา ผรู กั ธรรม รกั การปฏบิ ตั จิ รงิ

36

๗

วดั ผลการปฏบิ ตั ดิ ว ยสงิ่ ใด ?

มผี ปู ฏบิ ตั หิ ลายคน ปฏบิ ตั ไิ ปนานเขา ชกั เขว ไมช ดั เจนวา
ตนปฏบิ ตั ไิ ปทำไม หรอื ปฏบิ ตั ไิ ปเพอื่ อะไร ดงั ครงั้ หนงึ่ เคยมลี กู ศษิ ย
กราบเรยี นถามหลวงพอ ทา นวา

“ภาวนามากน็ านพอสมควรแลว รสู กึ วา ยงั ไมไ ดร ไู ดเ หน็ สง่ิ
ตา ง ๆ มนี มิ ติ ภายนอก แสดงสตี า งๆ เปน ตน ดงั ทผ่ี อู น่ื เขารเู หน็
กนั เลย ”

หลวงพอ ทา นยอ นถาม สนั้ ๆ วา
“ปฏบิ ตั แิ ลว โกรธ โลภ หลง ของแกลดนอ ยลงหรอื
เปลา ละ ถา ลดลง ขา วา แกใชไ ด ”

37

๘

เทวทตู ๔

ธรรมะทห่ี ลวงพอ ยกมาสง่ั สอนศษิ ยเ ปน ประจำ มอี ยเู รอ่ื ง
หนงึ่ คอื เทวทตู ๔ ทเ่ี จา ชายสทิ ธตั ถะพบกอ นบรรพชา คอื คนแก
คนเจบ็ คนตาย และสมณะ

ความหมายของคำวา เทวทตู ๔ หลวงพอ ทา นหมายถงึ
ผมู าเตอื น เพอื่ ใหร ะลกึ ถงึ ความไมป ระมาท ซง่ึ เปน เรอ่ื งทคี่ วรคดิ
แตค นสว นใหญม กั มองขา ม

หลวงพอ ปรารภอยเู สมอวา แก เจบ็ ตาย เนอ ...หมน่ั ทำเขา
ไว มคี วามหมายโดยนยั วา เมอื่ เราเกดิ มาแลว เรากย็ อ มกา วเขา สู
ความชราความแกเ ฒา อยตู ลอดเวลา มคี วามเจบ็ ปว ยเปน ธรรมดา
และเราจกั ตอ งตายเหมอื นกนั ทกุ คน

การเหน็ สมณะหรอื นกั บวช จงึ เปน นมิ ติ หมายทด่ี ที จี่ ะชกั จงู
ใหเ รากา วลว งความพน ทกุ ขไ ดใ นทสี่ ดุ โดย “ผมู าเตอื น” ทงั้ ๔
นเ่ี อง

38

๙

อารมณอ พั ยากฤต

เคยมผี ใู หญท า นหนงึ่ ไดก ราบเรยี นถามหลวงพอ วา อารมณ
อพั ยากฤตไมจ ำเปน ตอ งมไี ดเ ฉพาะพระอรหนั ต ใชห รอื ไม?

ทา นตอบวา “ใช แตอ ารมณอ พั ยากฤตของพระอรหนั ตท า น
ทรงตลอดเวลา ไมเ หมอื นปถุ ชุ นทมี่ เี ปน ครง้ั คราวเทา นน้ั ”

ทา นอปุ มาอารมณใ หฟ ง วา เปรยี บเสมอื นคนไปยนื ทต่ี รง
ทางสองแพรง ทางหนง่ึ ไปทางดี (กศุ ล) อกี ทางหนง่ึ ไปในทางทไ่ี ม
ดี (อกศุ ล) ทา นวา อพั ยากฤตมี ๓ ระดบั คอื

-ระดบั หยาบ คอื อารมณป ถุ ชุ นทเี่ ฉยๆ ไมค ดิ ดี ไมค ดิ ชวั่
ซงึ่ มเี ปน ครงั้ คราวเทา นน้ั

-ระดบั กลาง มใี นผปู ฏบิ ตั สิ มาธิ มสี ติ มคี วามสงบของจติ
วางอารมณจ ากสงิ่ ทด่ี ที ชี่ วั่ ดงั ทเ่ี รยี กวา อเุ บกขารมณ

-ระดบั ละเอยี ด คอื อารมณข องพระอรหนั ต ซงึ่ ไมม ที งั้
อารมณท คี่ ดิ ปรงุ ไปในทางดี หรอื ในทางไมด ี วางอารมณอ ยไู ด
ตลอดเวลา เปน วหิ ารธรรมของทา น

39

๑๐

ตรี โท เอก

ครง้ั หนง่ึ ผเู ขยี นจะจดั ทำบญุ เพอื่ เปน กตญั กู ตเวทติ าธรรม
นอ มถวายแดห ลวงพอ เกษม เขมโก เนอ่ื งในโอกาสทหี่ ลวงพอ ทา น
มอี ายคุ รบ ๗๔ พรรษา เมอื่ วนั ที่ ๒๘ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๒๘

ผเู ขยี นไดเ รยี นถามหลวงพอ วา
“การทำบญุ อยา งไร จงึ จะดที ส่ี ดุ ”
หลวงพอ ทา นไดเ มตตาตอบวา
“ของดนี น้ั อยทู เ่ี รา ของดนี น้ั อยทู จี่ ติ จติ มี ๓ ชน้ั ตรี โท
เอก ถา ตรกี ต็ ำ่ หนอ ย โทกป็ านกลาง เอกนอี่ ยา งอกุ ฤษฏ
มนั ไมม อี ะไร...ก็ อนจิ จงั ทกุ ขงั อนตั ตา ตวั อนตั ตานี่
แหละเปน ตวั เอก ไลไ ปไลม า ใหม นั เหน็ สงั ขารรา งกายเรา ตาย
แนๆ คนเราหนตี ายไปไมพ น ตายนอ ย ตายใหญ
ตายใหญก็ตายหมด ตายนอยก็หลับ ไปตรองดูให
ดเี ถอะ... ”

40

๑๑

ตอ งสำเรจ็

หลวงพอ เคยสอนวา ... “ความสำเรจ็ นน้ั มใิ ชอ ยทู กี่ ารสวด
มนตอ อ นวอนพระเจา มาประทานให หากแตต อ งลงมอื ทำดว ย
ตนเอง ถาต้ังใจทำตามแบบแลวทุกอยางตองสำเร็จ ไมใช
จะสำเรจ็ พระพทุ ธเจา ทา นวางแบบเอาไวแ ลว ครบู าอาจารย
ทกุ องคม พี ระพทุ ธเจา เปน ทส่ี ดุ กไ็ ดท ำตามแบบ เปน ตวั อยา ง
ใหเ ราดู อฐั ทิ า นกก็ ลายเปน พระธาตกุ นั หมด เมอ่ื ไดไ ตรต รอง
พจิ ารณาใหร อบคอบแลว ขอใหล งมอื ทำทนั ที ขา ขอรบั รองวา
ตอ งสำเรจ็ สว นจะชา หรอื เรว็ นนั้ อยทู คี่ วามเพยี รของผปู ฏบิ ตั ิ”

ขอใหต้ังปญหาถามตัวเองวา “สิ่งนั้น บัดน้ีเราไดลงมือ
ทำแลว หรอื ยงั ?”

41

๑๒

จะเอาโลกหรอื เอาธรรม

บอ ยครงั้ ทม่ี ผี มู าถามปญ หากบั หลวงพอ โดยมกั จะนำเอา
เรอ่ื งราวตา งๆ ทเี่ กย่ี วกบั หนา ทกี่ ารงาน สามี ภรรยา ลกู เตา ญาติ
มติ ร หรอื คนอนื่ ๆ มาปรารภใหห ลวงพอ ฟง อยเู สมอ

ครงั้ หนง่ึ ทา นไดใ หค ตเิ ตอื นใจผเู ขยี นวา
“โลกเทา แผน ดนิ ธรรมเทา ปลายเขม็ ”
ซง่ึ ตอ มาทา นไดเ มตตาขยายความใหฟ ง วา
“เรอ่ื งโลกมแี ตเ รอ่ื งยงุ ของคนอนื่ ทง้ั นน้ั ไมม ที สี่ นิ้ สดุ
เราไปแกไ ขเขาไมไ ด สว นเรอ่ื งธรรมนนั้ มที ส่ี ดุ มาจบทตี่ วั เรา
ใหม าไลด ตู วั เอง แกไ ขทตี่ วั เราเอง ตนของตนเตอื นตนดว ย
ตนเอง
ถาคิดส่ิงท่ีเปนธรรมแลว ตองกลับเขามาหาตัวเอง
ถา เปน โลกแลว จะมแี ตส ง ออกไปขา งนอกตลอดเวลา เพราะ
ธรรมแทๆ ยอ มเกดิ จากในตวั ของเรานท้ี ง้ั นน้ั ”

42

๑๓

แนะวธิ ปี ฏบิ ตั ิ

เคยมสี ภุ าพสตรที า นหนง่ึ มปี ญ หาถามวา นง่ั ปฏบิ ตั ภิ าวนา
แลว จติ ไมร วม ไมส งบ ควรจะทำอยา งไร ทา นแกใ หว า

“ “การปฏบิ ตั ิ ถา อยากใหเ ปน เรว็ ๆ มนั กไ็ มเ ปน หรอื
ไมอ ยากใหเ ปน มนั กป็ ระมาทเสยี ไมเ ปน อกี เหมอื นกนั อยาก
เปน กไ็ มว า ไมอ ยากเปน กไ็ มว า ทำใจใหเ ปน กลางๆ ตงั้ ใจให
แนว แนใ นกมั มฏั ฐานทเ่ี รายดึ มนั่ อยนู น้ั แลว ภาวนาเรอื่ ยไป

เหมอื นกบั เรากนิ ขา วไมต อ งอยากใหม นั อมิ่ คอ ยๆ กนิ
ไปมนั กอ็ มิ่ เอง ภาวนากเ็ ชน กนั ไมต อ งไปคาดหวงั ใหม นั สงบ
หนา ทขี่ องเราคอื ภาวนาไป กจ็ ะถงึ ของดี ของวเิ ศษในตวั เรา
แลว จะรชู ดั ขน้ึ มาวา อะไรเปน อะไร ใหห มนั่ ทำเรอื่ ยไป”

43

๑๔

การบวชจติ - บวชใน

หลวงพอ เคยปรารภไวว า ...
จะเปน ชายหรอื หญงิ กด็ ี ถา ตง้ั ใจประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ มศี ลี รกั
ในการปฏบิ ตั ิ จติ มงุ หวงั เอาการพน ทกุ ขเ ปน ทสี่ ดุ ยอ มมโี อกาสเปน
พระกนั ไดท กุ ๆ คน มโี อกาสทจ่ี ะบรรลมุ รรคผล นพิ พาน ไดเ ทา
เทยี มกนั ทกุ คน ไมเ ลอื กเพศ เลอื กวยั หรอื ฐานะแตอ ยา งใด ไมม ี
อะไรจะมาเปน อปุ สรรคในความสำเรจ็ ได นอกจากใจของผฏู บิ ตั เิ อง
ทา นไดแ นะเคลด็ ในการบวชจติ วา .....
ในขณะทเี่ รานงั่ สมาธเิ จรญิ ภาวนานน้ั คำกลา ววา
พทุ ธงั สรณงั คจั ฉาม.ิ ... ใหน กึ ถงึ วา เรามพี ระพทุ ธเจา เปน
พระอปุ ช ฌายข องเรา
ธมั มงั สรณงั คจั ฉาม.ิ ... ใหน กึ วา เรามพี ระธรรม เปน พระ
กรรมวาจาจารย
สงั ฆงั สรณงั คจั ฉาม.ิ ... ใหน กึ วา เรามพี ระอรยิ สงฆ เปน
พระอนสุ าวนาจารย
แลว อยา สนใจขนั ธ ๕ หรอื รา งกายเรานี้
ใหส ำรวมจติ ใหด ี มคี วามยนิ ดใี นการบวช

44

ชายกเ็ ปน พระภกิ ษุ หญงิ กเ็ ปน พระภกิ ษณุ ี
อยา งนจ้ี ะมอี านสิ งสส งู มาก จดั เปน เนกขมั บารมขี นั้ อกุ ฤษฏ
ทเี ดยี ว

45

๑๕

ควรทำหรอื ไม ?

ครง้ั หนง่ึ มลี กู ศษิ ยห ลวงพอ ผสู นใจธรรมปฏบิ ตั กิ ำลงั นงั่
ภาวนาเงยี บอยู ไมห า งจากทา นเทา ใดนกั บงั เอญิ มแี ขกมาหาศษิ ย
ผนู นั้ แตไ มเ หน็ กม็ ศี ษิ ยอ กี ทา นหนงึ่ เดนิ เรยี กชอ่ื ทา นผกู ำลงั นง่ั
ภาวนาอยดู ว ยเสยี งอนั ดงั และเมอ่ื เดนิ มาเหน็ ศษิ ยผ นู นั้ กำลงั ภาวนา
อยกู จ็ บั แขนดงึ ขนึ้ มาทงั้ ทก่ี ำลงั นงั่ ภาวนา

เมอ่ื ผนู น้ั หา งไปแลว หลวงพอ ทา นจงึ เปรยขนึ้ มาวา
“ในพทุ ธกาลครง้ั กอ น มพี ระอรหนั ตอ งคห นงึ่ กำลงั เขา
นโิ รธสมาบตั ิ ไดม นี กแสกตวั หนงึ่ บนิ โฉบผา นหนา ทา นพรอ ม
กบั รอ ง “แซก” ทา นวา นกแสกตวั นน้ั เมอื่ ตายแลว ไดไ ปอยใู น
นรก แมก ปั นพี้ ระพทุ ธเจา ผา นไปไดพ ระองคท สี่ แ่ี ลว นกแสก
ตวั นนั้ ยงั ไมไ ดข น้ึ มาจากนรกเลย”

46

๑๖

การอทุ ศิ สว นกศุ ลภายนอกภายใน

มบี างทา นเขา ใจคลาดเคลอ่ื นเกย่ี วกบั การอทุ ศิ สว นกศุ ลให
ผตู ายของหลวงพอ ซงึ่ ทา นเมตตาทำเปน ปกติ จงึ มคี วามหวงั วา เมอื่
ตนตาย หลวงพอ ทา นจะเมตตาใหบ ญุ สง วญิ ญาณ สง จติ ไปสวรรค
ไปนพิ พานได ดว ยตนเปน ผเู ขา วดั ทำทานและปรนนบิ ตั หิ ลวงพอ มา
นาน หลวงพอ ทา นกเ็ มตตาเตอื นวา

“ถา ขา ตายไปกอ น แลว ใครจะสง (บญุ ) ใหแ กละ ”
ดว ยความไมเ ขา ใจ ทา นผนู นั้ จงึ มคี ำตอบวา
“ขอใหห ลวงพอ อยตู อ ไปนานๆ ใหพ วกผมตายกอ น”
นเ่ี ปน จดุ ชวนคดิ ในคำเตอื นของทา นทบี่ อกเปน นยั วา การ
ไปสคุ ตหิ รอื การหลดุ พน นนั้ ตอ งปฏบิ ตั ิ ตอ งสรา งดว ยตนเองเปน
สำคญั มใิ ชห วงั พง่ึ บญุ พงึ่ กศุ ลผอู นื่ การอาศยั ผอู นื่ เมอ่ื ตายแลว นนั้
เปน เพยี งสว นนอ ยทอี่ าจจะได อกี ทงั้ ยงั เปน ความไมแ นน อนดว ย สู
ทำดว ยตวั เองไมไ ด เปน แงค ดิ ใหค ดิ วา ตอ งปฏบิ ตั ติ นใหม น่ั ใจใน
ตนเองตงั้ แตก อ นตาย เมอ่ื ถงึ เวลาจำตอ งทงิ้ ขนั ธจ ะไมต อ งมวั กงั วล
ตอ ภพชาตภิ ายหนา โดยเฉพาะอยา งยงิ่ การปฏบิ ตั ใิ หร แู จง ในธรรม
ตง้ั แตป จ จบุ นั ชาตนิ เ้ี ปน ดยี ง่ิ ทเี ดยี ว

47

๑๗

สตธิ รรม

บอยครั้งที่พวกเราถูกหลวงพอทานดุในเร่ืองของการไม
สำรวมระวงั ทา นมกั จะดวุ า

“ ใหท ำ (ปฏบิ ตั )ิ ไมท ำ ทำประเดยี๋ วเดยี ว เดย๋ี วออก
มาจบั กลมุ กนั อกี แลว ทเี วลาคยุ คยุ กนั ไดน าน “

ปฏปิ ทาของทา นตอ งการใหพ วกเราตงั้ ใจปฏบิ ตั ิ ตงั้ ใจทำให
จรงิ มสี ติ สำรวมระวงั แมเ วลากนิ ขา ว ทา นกใ็ หร ะวงั อยา พดู คยุ กนั
เอะอะเสยี งดงั

“สต”ิ นนั้ เปน สง่ิ สำคญั ทสี่ ดุ อยา งหนง่ึ ทจ่ี ะทำใหเ ราไดห ยดุ
คดิ พจิ ารณากอ นทจ่ี ะทำ จะพดู และแมแ ตจ ะคดิ สง่ิ ใดสง่ิ หนง่ึ วา สง่ิ
นั้นดีหรือชั่ว มีคุณประโยชนหรือเสียหาย ควรกระทำหรือควร
งดเวนอยางไร เม่ือย้ังคิดไดก็จะชวยใหพิจารณาทุกสิ่งทุกอยาง
ละเอยี ดประณตี และสามารถกลนั่ กรองเอาสง่ิ ทไี่ มเ ปน สาระไมเ ปน
ประโยชนอ อกใหห มด คงเหลอื แตเ นอื้ ทถี่ กู ตอ งและเปน ธรรมซง่ึ
เปน ของควรคดิ ควรพดู ควรทำแทๆ

48

๑๘

ธรรมะจากซองยา

บอ ยครงั้ ทห่ี ลวงพอ มกั จะหยบิ ยกเอาสง่ิ ของรอบตวั ทา นมา
อปุ มาเปน ขอ ธรรมะใหศ ษิ ยไ ดฟ ง กนั เสมอ

ครง้ั หนงึ่ ทา นไดอ บรมศษิ ยผ หู นง่ึ เกยี่ วกบั การรเู หน็ และได
ธรรมวา มที ง้ั ชน้ั หยาบ ชนั้ กลาง ชน้ั ละเอยี ด อปุ มาเหมอื นอยา งซอง
ยานี่ (หลวงพอ ทา นชไี้ ปทซ่ี องบหุ ร)่ี

“แรกเรมิ่ เราเหน็ แคซ องของมนั ตอ มา เราจะไปเหน็
มวนบหุ รอ่ี ยใู นซองนนั่ ในมวนบหุ รแ่ี ตล ะมวนกย็ งั มยี าเสน อยู
ภายในอกี แลว ทสี่ ดุ จะเกดิ ตวั ปญ ญาขน้ึ รดู ว ยวา ยาเสน นที้ ำมา
จากอะไร จะเรยี กวา เหน็ ในเหน็ กไ็ ด ลองไปตรองดแู ลว เทยี บ
กบั ตวั เราใหด เี ถอะ”

49

๑๙

ธรรมะจากโรงพยาบาล

โรงพยาบาลเปน สถานทบี่ ำบดั ทกุ ขข องมนษุ ยเ รา อยา ง
นอ ย ๓ ประการ ซง่ึ พระพทุ ธเจา ทรงแสดงไวใ นพระสตู รสำคญั
หลายเรอื่ ง คอื

ชาตทิ กุ ข - ความเดอื ดรอ นเวลาเกดิ
ชราทกุ ข - ความเดอื ดรอ นเมอื่ ความแกม าถงึ และ
พยาธทิ กุ ข - ความเดอื ดรอ นในยามเจบ็ ไขไ ดป ว ย
หลวงพอ เคยบอกกบั ผเู ขยี นวา ทโี่ รงพยาบาลนนั่ แหละมี
ของดเี ยอะเปน เหมอื นโรงเรยี น เวลาไปอยา ลมื ดตู วั เกดิ แก เจบ็
ตาย อยใู นนน้ั หมด
“ ดขู า งนอกแลว ยอ นมาดตู วั เรา เหมอื นกนั ไหม ”

50