หลักการทำบุญและปฏิบัติ

พระวิจติ รธรรมาภรณ์

Dhammaintrend รว่ มเผยแพรเ่ ป็ นธรรมทาน



สารบญั

จดหมายฉบับทหนง่ึ

ทำบุญ​ไดต​ ลอดวัน จาก​ตน่ื จ​ นห​ ัว​ถึง​หมอน ๑๒
เมอื่ แ​ รกต​ ่ืน ปฏบิ ัติ​ธรรมด​ วยก​ ารต​ ามด​ ​ลู มหายใจ ๑๔
ตงั้ ใจ​รกั ษาศลี ด​ ว ยก​ ารอ​ ธิษฐาน​ศลี ๑๖
ศกึ ษา​พระธรรม ดว ยก​ ารฟ​ ง เทศน และ​อา นหนงั สือ​ธรรมะ ๒๐
ตกั บาตรต​ อนเชา บุญ​ทท​่ี ำง​ายแ​ ต​อ านิสงส​มาก ๒๑
ไหวพ ระส​ วดมนตก​ อน​นอน สมาธแ​ิ บบ​ชาวบา น ๒๔
นอน​อยา งไรใ​หเ​ปน สขุ ๒๕
เหตแ​ุ หง ค​ วามฝ​ น ๒๖
วิธ​ีไหวพระส​ วดมนตก​ อ นน​ อน ๓๓
วาดวย​การ​แผเ มตตา ๓๘
ขณะน​ อนท​ ำสมาธภ​ิ าวนา ดวย​การ​กำหนดจ​ ติ ​ตาม​ดู​ลมหายใจ ๔๑
ไตรลักษณใ​ นช​ ีวิต ใน​ชวี ติ ​ม​ไี ตรลกั ษณ ๔๔

จดหมายฉบบั ท่ี ๒

งดเวน ​จากก​ าร​ทำบาปท​ กุ อยา ง ๖๓

ทำความดี ๗๐
ทำ​จติ ใจร​า เริงแ​ จม ใส ๗๑
มรดกข​ องบ​ รรพบรุ ุษ ๗๕
คุณคา ข​ อง​ความ​กตัญ​กู ตเวท ี ๗๙
สุวรรณส​ ามต​ ำนาน​คนก​ ตญั  ู ๙๓

จดหมายฉบับที่ ๓

แกนสาร​การบ​ วช ๑๐๙

หนาท​ี่ลูก​คอื ​กตญั ูบ​ ิดามารดา ๕ สถาน ๑๒๓

จดหมายฉบับท่ี ๔

ภพภ​ มู แิ​ ละ​การ​เวยี นว​ า ย​ตาย​เกิดใ​นพ​ ุทธศาสนา ๑๓๓
เหตุแ​ หงก​ ารเ​กิด​ในภ​ พ​ภูม​ิทแ่​ี ตกตางกนั ๑๓๙
สัตวโลก และก​ าร​ทองเ​ทีย่ วไป​ในโ​ลก​เบอื้ งตำ่ ๑๔๔
มนษุ ยโ ลก โลก​ของ​ความเ​ปน ​มนษุ ย  ๑๔๗
เทวโลก โลก​ของ​ผเู​ ขา ถงึ ​ความ​เปน​เทวดาอ​ ัน​นับ​เน่ืองใ​น​สวรรค  ๑๔๘
พรหม​โลก โลกข​ อง​ผูเ​ขาถงึ ค​ วามเ​ปนห​ มพู​ รหม ๑๗๑
การ​นบั ​อายุข​ องส​ วรรค​และ​พรหม​โลก ๑๘๓

จดหมายฉบบั ท่ีหน่งึ

กรงุ เทพมหานคร, ระหวางพ​ รรษา ปพ​ ุทธศกั ราช ๒๕๔๒
ตรงก​ ับ​วันแรม ๘ คำ่ เดอื น ๙



​
​

เ​จรญิ พร​โยม​พอ​ใหญ- โ​ยมแ​ ม​ใ หญ​ทง้ั สอง

​
ในพ​ รรษาน​ ้ี ​อ​ าตมา​ไดซ​ ้อื พ​ ระไตรปฎกม​ า​ชุด​หน่ึง ๔​ ๕ ​เลม​
พระไตรปฎ กน​ ้ี เ​ปน ​หนงั สือ​รวม​คำ​สอนข​ อง​พระพทุ ธเจา ​ทัง้ หมด​
เทา ​ที่พระส​ าวกใ​น​สมยั ​พทุ ธกาล​ รวบรวมไ​ว​ไ ด ​ ก​ าร​ได​อา น​
พระไตรปฎก​ก็​เหมอื นก​ าร​ไดเ​ ขา ไป​เฝา ​พระพุทธองค ​แลว ​ฟงธรรม​
เฉพาะพ​ ระ​พักตร ​​
คัมภีร​พระไตรปฎ กน​ ้นั ​มี ๓​ ​ชดุ ​คือ
​(๑​ )​ ​พระว​ นิ ัยป​ ฎ ก ​ ค​ มั ภีร​บ ันทกึ ค​ ำส​ อน ใ​น​สว นท​ ีเ​่ ปน​
วินัย​ หรือ ​ศีล​ของ​ภิกษ​ุและ​ภิกษณุ ี ​ ​ตลอดจน​ระเบยี บ​แบบ​แผน​
ตางๆ​ ​ เ​พอ่ื ค​ วามงดงามเ​ปนอนั ​หน่ึง​อันเดียว​กนั ​ ของ​พระสงฆ​ใน​
พระพทุ ธศาสนา

หลักการทำบญุ และปฏิบตั ิธรรมในชวี ติ ประจำวัน ๙

(​๒)​พ​ ระ​สุตตันตปฎก ​ค​ ัมภีรบ​ นั ทกึ เ​ทศนา​ของ​พระพทุ ธเจา ​
ทพ่ี ระองค​เทศนโ​ปรดบ​ คุ คล​ในโ​อกาส​ตางๆ​ ต​ ลอด​ระยะเวลา ๔​ ๕​
พรรษา ​ ตลอดจน​คำ​สอนข​ อง​พระสงฆส​ าวก​
ทงั้ ​ที่​เปน ​ภกิ ษุ ​ภ​ ิกษณุ ี ​​อุบาสก ​แ​ ละ อ​ ุบาสกิ า ​ท​ พ่​ี ระองคท​ รง​
รบั รองว​า​ถูกตอ งต​ ามธ​ รรมต​ ามว​นิ ยั

(๓​ )​ ​พระอภิธรรมปฎก ​ ค​ มั ภรี ​ท ีบ่​ ันทกึ ห​ ัวขอธ​ รรม ​ท่​ี
แสดงสภาวะ​ของจ​ ติ ​ลว นๆ​ พ​ ระ​อภธิ รรม​เปน ธ​ รรมะ​ทสี่​ ำคญั ​
พระพุทธเจา จงึ ​เลอื ก​ไป​แสดง​โปรดพ​ ระพุทธม​ ารดา บ​ น​สวรรค​
ชั้น​ดาวดึงส ​ ​พระองคใ​ ชเวลา​เทศนาอ​ ยู ๑​ ​พรรษาจ​ ึง​จบ ​ ​สว น​
พระพุทธ​มารดา เ​มอ่ื ​ฟง​พระพทุ ธเจา​เทศนาก​ ัณฑ​นีจ้​ บ​แลว ​ กไ็ ด​
บรรลุ​โสดาปต ติผล (​ฟ​ ง ​แลวด​ ​ชู ื่นใ​จ)​

​ ​เนื้อหา​พระ​อภิธรรม​ที่​พระพุทธองค​ทรง​แสดง​โปรด​
พระพุทธมารดาน​ ัน้ ​มี ​๗ ห​ มวด ​​คอื ​(๑​ )​ธ​ มั มสังคณ ี (​๒)​​วภิ งั ค​
(​๓)​​ธาตุกถา ​​(๔​ )​​ปคุ คลบ​ ญั ญัติ ​​(๕​ )​​กถาว​ ัตถุ ​​(๖​ )​​​ยมก​
(๗​ )​ป​ ฏ ​ฐาน ​​

​พระสงฆ​น ำมาใ​ชสวด ​ใน​งาน​ทำบุญอ​ ุทศิ ใ​ห​ผ วู ายชนม​ใน​
ปจ จุบนั ​ เ​ราเ​รยี กก​ นั ​วา ​“​พระอภธิ รรม ๗​ ​คัมภรี ” ​ ​ ​และ​ในว​นั ​
ท่ี​พระพุทธองค​เสด็จ​กลับ​จาก​จำพรรษา​บน​สวรรคช้ัน​ดาวดึงส​
น้นั ไ​ด​ม​ปี ระชาชน​มา​รอร​ับเสด็จ​เปน ​จำนวน​มาก ​จ​ งึ ​เกดิ ป​ ระเพณ​ี
ตกั บาตร​เท​โวโรหณ​ ะ ห​ ลงั อ​ อกพรรษา​มาจ​ นถ​ งึ ​ปจจุบัน​

รวมคมั ภีรท​ ี่​บนั ทกึ ค​ ำ​สอนข​ อง​พระเจา ​ทง้ั ๓​ ​ชดุ ​เ​รยี กวา ​
“พ​ ระไตรปฎก”​

๑๐ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

พ​ ระไตรปฎกน​ ​้ี พระสงฆท​ รง​จำไว​เฉพาะ​พระพ​ ักตร​ของ​
พระพุทธเจา ​ ด​ วย​การท​ องบน ​สาธยาย​ มา​ตัง้ ​แตพ​ ระพุทธองค​
ยงั ท​ รงพระช​ นมอ​ ยู ​ ต​ ง้ั ตน​แตพร​ะอบ​ุ าล​ีเถระ​ ทำห​ นา​ท่ีทรง​จำ
พ​ ระว​ินยั ​พ​ ระอ​ านนท​เถระ ท​ รงจ​ ำพ​ ระ​สูตร ​และพ​ ระสา​รีบ​ ุตร​เถระ​
ทรง​จำพระอ​ ภธิ รรม ​ ป​ รากฏใ​ห​เ ห็น​เปน ต​ ัวอยาง​ใน​ปจจุบัน ​ ​คอื ​
การส​ วดพระ​ปาฏโิ​มกขใ​นว​ นั อ​ ุโบสถ ​ ​การเ​จริญพ​ ระพุทธมนต​
และก​ ารท​ ำวัตร​สวดมนต​ข องพ​ ระสงฆ​

ภายหลงั ​พระพทุ ธองค​ป รินิพพานไ​ด ​๓ ​ เดือน ​ไ​ดม​ ​กี าร
จัด​ระเบียบแ​ บบ​แผน การท​ รง​จำ​คำส​ อน​ใหม​ใหเ​ปน ระบบมากขน้ึ
เรยี กวา ​“​​การส​ ังคายนา”​​​โดยม​ พ​ี ระม​หาก​ ัสสป​เถระ​เปน​ประธาน

การ​สงั คายนาห​ รอื ​การร​วบรวมคำส​ อน​นี้ พระสา​รบ​ี ตุ ร
เถระ​ ผ​เู ปน​อัครส​ าวกเ​บ้อื งข​ วา​ของพ​ ระพุทธองค แ​ ละเ​ปน
พ​ ระเ​ถระผ​ ู​ใหญใ​นส​ มัยน​ นั้ ​ ​ได​ม​กี าร​รเิ ร่ิมท​ ำ​ไวเ​ ปน ​แบบอยาง
ตงั้ แ​ ต​สมัยท​ ่​ีพระพทุ ธองค​ยังท​ รงพ​ ระช​ นมอ​ ย ู จนเ​กดิ พระ​สูตรๆ
ห​ นง่ึ ​ชือ่ ​สงั คีต​ิสูตร แ​ ปล​วา พระส​ ตู ร​วา ดว ยก​ ารส​ ังคายนา​
หรอื ​พระ​สตู ร​วา ดวย​การจ​ ัดร​ะเบยี บค​ ำส​ อนน​ ่ันเอง

​
ภายหลังจ​ าก​พระพทุ ธองคป​ รินิพพานป​ ระมาณ ​๔๕๐ ป​ ​
จึงไ​ดม​ ีก​ ารบ​ ันทึก​คำส​ อนเ​ปน ​ตวั หนงั สอื ​ ก​ ารบ​ นั ทกึ ค​ ำส​ อนเ​ปน ​
ตวั หนงั สือเ​กิดขน้ึ ท​ ​ี่ทวปี ล​ งั กา ​หรอื ​ประเทศ​ศรลี ังกาท​ ี​่เราร​ูจกั ก​ ัน​
ในป​ จ จบุ นั

หลกั การทำบุญ และปฏิบัตธิ รรมในชีวิตประจำวัน๑๑

อาตมาบ​ วช​มาต​ ัง้ แ​ ตเ​ ยาววยั ​จนบ​ ดั น้ีย​ า งเขา ​วัยหนมุ ​เ​คย​
ตงั้ ​ใจ​ไวว า จะ​หาโ​อกาสอ​ าน​พระไตรปฎ ก ​ ศกึ ษาธ​ รรมะข​ อง​
พระพทุ ธเจา ​ใหส​ ม​กบั ท​ ​ี่ไดเกิดมา บ​ วชใ​น​พระพทุ ธศาสนา ​เ​ปนความ​
ตั้งใ​จมาน​ านแ​ ลว ​วา เ​มอื่ บ​ วชเ​ปนพ​ ระภิกษ​ุ จะ​อานพ​ ระไตรปฎ กส​ กั ​
รอบเ​ปน ​อยา งน​ อ ย ​​บดั นี้ก​ ็พ​ อจ​ ะม​ ี​เวลาบ​ า ง​แลว

ทุกครง้ั ท​ ี่เ​ปดห​ นังสอื พ​ ระไตรปฎ ก​ออกอ​ าน ​ ​มคี​ วามรสู ึก​
เหมือน​นงั่ ​อยู​เ ฉพาะ​พระพ​ ักตร​ ฟงธรรม​จากพ​ ระพทุ ธองค ​ เ​ม่ือ​
พบข​ อ ​ธรรมะท​ ี่ประทบั ใ​จ ​อ​ าตมา​คดิ ​ถงึ ​โยมท​ ัง้ สอง ​อ​ ยาก​ให​โ ยม​
ทัง้ สอง​รู​ในส​ ิง่ ​ที่​อาตมา​รู ​อยากใ​ห​เหน็ ​ใน​สงิ่ ท​ อ​่ี าตมา​เหน็ ​​อยาก​
ให​อา น​ ในส​ ิง่ ​ทอ่​ี าตมา​อาน ​ แ​ ต​คงเ​ปน ไป​ไมได ​เพราะเ​หตุผลแ​ ละ​
ปจจัย​หลายอยา ง ​​จงึ อ​ ยาก​เขยี นจ​ ดหมาย ​เ​พ่อื ​บอกเลา เ​ร่ืองราว​
ท​ไี่ ด​ศึกษาเ​ลา เรียน​ใหโ​ยม​ทัง้ สอง​ฟง

ตง้ั ใ​จจ​ ะ​สงจดหมาย​ฉบบั ​น้​ี ไป​พรอมกบั ​โยม​ปา ​ ​แตเ​ผอิญ​
เขยี นไมทันเ​พราะ​มีเ​รอื่ ง​โนน เ​รือ่ ง​น้​ีตองท​ ำ ​ จ​ ดหมาย​ฉบับน​ ี้​จึง​
สง ​มาชา ​กวากำหนด​หลายว​ัน ​ ​ได​ฝากเ​พยี งม​ วน​เทป​ธรรมะม​ าใ​ห​
เผื่อวาจ​ ะ​ไดฟ​ งไ​ปกอน ​​ในว​ยั ท​ ่​ีลว งเลย​มา​จน​ถึงบ​ ้ันปลาย​ชีวิต​เชน น้ี​
อยาก​ใหโ​ยมท​ งั้ สอง ​ตัง้ หนาต้งั ต​ า​บำเพ็ญบุญ​บำเพ็ญก​ ุศล ​ไ​มต​ อ ง​
หว งไ​มต​ องก​ งั วล​หนา​ท่กี​ ารง​าน​อกี แ​ ลว ​ ​ควร​แสวงหาห​ ลกั ​ แ​ ละ​
ทีพ่ ึ่งท​ าง​ใจใ​ห​ต น​เอง

ตอ ไปน้ี ​ท​ กุ สงิ่ ​ทุกอยาง​ใหล​ ูกหลานจ​ ัดการ​ดแู​ ลก​ นั เอง ​​ให​
โยมพ​ อ ใ​หญโ​ ยม​แมใ​หญ​ต้งั ห​ นา ต้งั ต​ าแ​ สวงหา​สิง่ ​ทเี่​ปนบญุ เ​ปน​กุศล​
คนอ​ ืน่ ​เขา​จะเ​อา​อะไร ​​จะค​ ดิ ​อะไร ​​จะ​รวย​อยางไรก​ ็ชา งเ​ขา​เถอะ​
อยา ต​ อ งการ อ​ ยาอ​ ยากได อ​ ยากม​ อ​ี ยา งเ​ขา​อกี ต​ อ ไป ​​เพราะ​เวลา​

๑๒ พระวจิ ติ รธรรมาภรณ์

แหงค​ วาม​อยากได​อยาก​ม​ขี อง​คน​แก​ หมดลง​แลว ​อยาไ​ปห​ วงล​ กู ​
หว งห​ ลาน ​ห​ วงท​ รพั ย​ส มบตั ิ ​​ไม​ตองค​ ดิ วา อ​ ยากใ​หล​ ูกหลานเ​ปน ​
โนนเ​ปน น​ ่ี ค​ วรห​ า​ที่พึง่ อ​ ันแ​ นน อนใ​หต​ ัวเอง​กอน ​ต​ งั้ ใ​จใ​หม​ ่งั ค​ งแ​ นว ​
แน ว​า ​

​“เ​วลาท​ เ่ี หลืออ​ ยู ​ตง้ั แ​ ตว​ ันน​เี้ ปน ตนไป ​ จ​ ะ​ยึดมน่ั ​
​ใน​พระรตั นตรัย ค​ ือ พ​ ระพทุ ธ ​พ​ ระธรรม ​พ​ ระสงฆ ​จ​ ะเ​อา​
พระรัตนตรัยเ​ปน​ท่ีพงึ่ ​​สิ่งอ​ ่ืน​นอกเหนือจ​ ากนไี้​มเ อาแ​ ลว”​

ทำบุญ​ได​ตลอดวนั
จากต​ น่ื จ​ น​หัวถ​ ึง​หมอน

​
ส​ วนเ​รือ่ งก​ ารท​ ำบุญ​น้นั ​ ไ​ม​จำเปนต​ อ ง​ไปข​ วนขวาย​
แสวงบุญ จ​ าก​ทไี่ หน ​เ​พราะ​บุญ​อยใ​ู นต​ วั เรา จ​ งึ ​ควรข​ วนขวาย​
แสวงบุญ ​ ใน​ตวั เรา​นี​แ้ หละ ​เ​รา​สามารถ​ทำบุญไ​ด​ตลอด​ทัง้ วนั ​
ตง้ั แ​ ต​ตื่นนอน​ จวบจนเ​ม่อื ​หวั ​ถึง​หมอน โ​ดยไ​ม​จ ำเปน ต​ องไ​ป​
แสวงบญุ ​จากท​ ่ไี หน ​
​กายเ​ปนท​ ่ตี ั้งแ​ หง บ​ ญุ ​ ว​ าจาเ​ปน ​ที่ต้งั แ​ หง บ​ ุญ ​ ใ​จ​เปน ​
ที่ตง้ั ​แหง บ​ ุญ ​ แ​ สวงบญุ ​จากก​ าย ​ ​วาจา ​ ใ​จ ​ ด​ วยก​ ารท​ ำด​ี
พดู ดี ​ค​ ดิ ​ด ​ี ตลอดวนั ​เ​ราก​ ็​สามารถ​ทำบุญ​ไดต​ ลอดวนั

หลกั การทำบญุ และปฏิบัตธิ รรมในชวี ติ ประจำวนั ๑๓

​ ​ตอ ไปน้ี ​ จ​ ะ​ขอแ​ นะนำ “​​หลกั การท​ ำบุญ​และว​ ธิ ีปฏบิ ตั ิ​
ธรรมใ​นช​ วี ิต​ประจำวัน”​ ​อยางถ​ กู วิธี ​ซ่ึงน​ า จ​ ะเ​หมาะสำหรับโ​ยม​
ทั้งสอง​ทไี​่ ป​วดั ไ​มได ​เ​นือ่ งจาก​รางกายแ​ ละ​สงั ขารไ​มอ​ ำนวย ​​

​กอน​อ่ืน​โยม​ท้ังสองต​ องค​ ดิ อ​ ยาง​มีห​ ลกั ว​า ​บญุ กศุ ลอ​ ยท​ู ​ีใ่ จ​
เปน สำคัญ ​แ​ ม​เรา​ไม​สามารถ​ไปแ​ สวงบญุ ใ​น​ที่ต​ างๆ​​ได ต​ ามท​ ่​ผี คู น​
โฆษณา​บอกกลาวว​า ​ไปแ​ สวงบญุ ท​ ​่ีนนั้ ท​ ี่นจ​ี้ ึง​จะ​ไดบ​ ญุ ​มาก ​ ​กอ​็ ยา​
ไปท​ กุ ขร อ นใ​จว​า ​เราไ​ปไ​มไ ด

​อย​ทู ่​บี า นก​ ส็​ ามารถ​ทำบุญไ​ดต​ ลอดวัน ​​เนือ่ งจากก​ าร​กระทำ​
ตา งๆ​ใ​นช​ วี ติ ​ประจำวนั ​ก็เ​ปน บ​ อ เกิด​แหง​บุญกุศล​อย​แู ลว ​​เชน ​

ก​ ารอ​ ปุ ฏฐาก​บำรงุ ​เล้ยี งดพ​ู อแ​ ม ก​ ​เ็ ปนบ​ อ เกดิ แ​ หง ​บุญ ​​การ​
แสดงค​ วามเ​คารพ​นอบนอม​ตอ​ปู ย​ า ต​ า ย​ าย พ​ ี่ ​ปา น​ า ​อา ผ​ ​ู
เปน ​บรรพบุรุษ ท​ เ​ี่ รียกวา ว​ ุฑฒาปจายนธ​ รรม แ​ ปลว​า ก​ ารแ​ สดง​
ความอ​ อนนอม​ตอ ​ผู​ใหญใ​ นต​ ระกลู ก​ ​็เปน ​บอ เกิด​แหง​บุญ ​ความร​กั ​
ความผ​ ูกพนั ​ ชว ยเหลอื ​เกอ้ื กลู ​ระหวา งญ​ าตพิ​ ีน่ อง ก​ ​็เปน​บอเกิด​
แหง บ​ ุญ ​ ​การอ​ นุเคราะห​บ ตุ รหลาน​ดวย​เมตตาจิต ก​ ็​เปน บ​ อ เกิด​
แหง​บุญ ​ ก​ าร​ม​ีน้ำใ​จเ​ก้อื กลู ​เพ่ือนฝูง​พวกพอง​บริวาร​ ตามสมควร​
แก​โอกาส ก​ เ​็ ปน​บอ เกิด​แหง​บญุ ​ ​การ​อนเุ คราะห​บคุ คลผ​ ู​ตกยาก ​
กเ​็ ปน ​บอ เกดิ ​แหง ​บญุ ​ ​หรอื ​แมกระท่ังก​ ารส​ งเคราะห​สตั วต​ วั เล็ก​
ตัวน​ อย ส​ งู ขึ้นไ​ป​จนถ​ งึ ​การใ​หทาน​รักษาศีลเ​จริญภาวนา ล​ วน​เปน​
บอ เกดิ ​แหง ​บุญ

๑๔ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

ห​ ากเ​รา​ทำดี ​ พ​ ูดดี ​คิด​ดี​กบั พ​ อ​แม ญ​ าตพิ​ ี่นอ ง ​เพ่ือนฝงู ​
ตลอดจน​การท​ ำตน​ให​เปน ​ประโยชน​ตอ ส​ งั คม​ท​่ีเราอ​ ยูอาศยั เ​หลานี้​
ลวน​เปน บุญ​เปน ก​ ุศลท​ ั้งสนิ้ พ​ ระพุทธเจาต​ รสั ว​า ​

“​​สิ่ง​ทง้ั หลาย​มี​ใจ​เปนหนง่ึ ​ ​ม​ใี จป​ ระเสรฐิ ท​ ่ีสุด ​ทกุ สงิ่ ​
สำเร็จม​ าจากใ​จ ​ถ​ า​ใจ​ไมดี​เสียแ​ ลว ​จ​ ะพ​ ดู ​หรือจ​ ะ​ทำ​อะไรก็ตาม​
ก็​ยอม​จะ​เกิด​ทุกข​ตาม​มา​เหมือน​ลอหมุน​ไปตาม​รอยเทา​โค​ท่ี​
ลากเ​กวียน”​

โคล​ ากเ​กวียนเ​ปน อ​ ยา งไร โยมพ​ อ ​ใหญโ​ยม​แมใ​หญ ก็ร​ูอย​ู
แลว เพราะบ​ า นเ​ราม​ เ​ี กวียน​​

​ดวย​เหตนุ ี้ ​ โ​ยม​ท้งั สองจ​ ึงต​ อ ง​คิด​ใหเ​ ปน บุญ​เปน ก​ ศุ ล ​ ค​ ิด​
แต​ส่งิ ​ท่ด​ี ๆี ​ ​ขอ​แนะนำ​วธิ ท​ี ำบุญใ​นช​ ีวิตป​ ระจำวนั ​ ​ตงั้ ​แตต​ น่ื นอน​
จวบจนเ​ม่อื ห​ วั ​ถงึ ห​ มอน ​ ​ตาม​ความ​เหมาะสมแ​ ก​ร า งกายและ
ส​ งั ขาร​ของ​โยม​ทัง้ สอง

​

เ​มอ่ื ​แรก​ต่ืน
ป​ ฏบิ ตั ิ​ธรรมด​ ว ยก​ าร​ตาม​ด​ูลม​หายใ​จ

​ ​
การป​ ฏิบัต​ธิ รรมห​ รอื ก​ ารท​ ำสมาธ​ิน้นั ​เราส​ ามารถ​ทำได​
ตลอด​ทัง้ วัน ​ ​ตั้งแ​ ต​ตนื่ นอน​ตอนเชา ​เรา​กเ​็ ขา สู​เสน ทางน​ ัก​ปฏบิ ัติ​
ธรรม​ดว ย​การ​ดลู​ มห​ ายใ​จ ​ว​ิธีปฏบิ ัต​งิ ายๆ​​ค​ ือ

หลักการทำบุญ และปฏบิ ัตธิ รรมในชีวิตประจำวนั ๑๕

เ​ม่อื แ​ รก​รสู ึกตวั ​อ​ ยา ​พง่ึ ข​ ยบั ​ตัว​หรือลุก​จาก​ท่ีนอน ​ให​นอน​
อย​ูในท​ า เ​ดิมพ​ รอ มกบั เ​อา​ความรสู กึ ​ไปจ​ บั ท​ ล่​ี มห​ าย​ใจ ​​หายใ​จ​เขา ​รู
หาย​ใจ​ออก​รู ​ ส​ อง​ครง้ั ​ ส​ ามครง้ั ​ ​หรือ​มากกวา น​ ัน้ ตาม​
ความเหมาะสม ​ เ​ปนการ​เร่ิมตน ​ชวี ติ ว​ันใ​หม​ท ี​ล่ มห​ าย​ใจเ​ขาอ​ อก

จาก​น้นั ​​คอ ย​เอาค​ วามรสู ึกไ​ปส​ ำรวจดรู​างกายว​า ​ เราน​ อน​
ทา ไ​หน ม​ อื ​วาง​อยอ​ู ยา งไร ​เ​ทา​วาง​อยูอ​ ยา งไร ด​ ใู​หเ​หน็ ท​ ่ัว​รางกาย​
ตลอดจน​ผาหม ​หมอน ​มงุ ​และอ​ ากาศ ​ จงึ ​ลกุ ข้นึ ​ห​ รือห​ ากม​ ี​เวลา​
จะน​ ่ังท​ ำสมาธิ ต​ อ ก​ ็ได ​​

น่​กี เ​็ ปน การ​ปฏบิ ัติ​ธรรมเ​ชนก​ นั ​ ห​ ากไ​ม​ย ดึ ติดร​ูป​แบบจ​ น​
เกินไป ก​ าร​ปฏิบัตธิ​ รรมก​ ​็ไมใ​ช​เร่อื ง​ยากเ​ลย ​

​ ​
การป​ ฏิบัติ​ธรรม​ไม​จ ำเปน ต​ อง​ม​วี ธิ ีม​ าก ​ไม​จำเปน​ตอง​
ขึ้นกมั มฏั ฐาน ​​ไมจ​ ำเปนต​ องข​ น้ึ ครู ​​ไ​ม​จำเปน​ตอ งข​ า​ขวาท​ ับข​ า​
ซาย ​ม​ ือขวาท​ บั ​มอื ซา ย ​​ตั้ง​กาย​ตรงด​ ำรงส​ ตม​ิ ั่น ​​ม​ีสติ​เปนไป​
เฉพาะหนา ​ ห​ าย​ใจเ​ขาร​หู​ าย​ใจอ​ อกร​ู ​ ใ​ห​เอา​ความเ​หมาะสม​
ของ​รางกาย​และส​ งั ขาร​ของเ​ราเ​ปนป​ ระมาณ ​​

ปฏิบัติ​ธรรม​ควร​ให​กลมกลืน​ไปกับ​การ​ดำเนิน​ชีวิต​ของ​
เราใ​หม​ าก​ทีส่ ุด ​​อ​ ยา​ไป​ยดึ ร​ูปแ​ บบ​มาก​เกินไป ​

๑๖ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

ตั้ง​ใจ​รักษาศลี ด​ วยก​ าร​อธิษฐาน​ศีล

​
​เมือ่ ก​ ำหนด​ลมห​ าย​ใจ​แลว ​​ตอไปใ​หก​ ำหนดท​ ่จ​ี ะร​ักษาศลี ​ให​
บริสทุ ธิ์ ​บรบิ ูรณ ​​เปน การส​ มาทานศ​ ีล​ดว ย​ตนเ​อง ​​
​การร​ะวัง​กาย​ไมใ​หท​ ำรายผ​ ใู​ด ห​ รือ​สตั วใ​ด จ​ นเ​กดิ ​ความ​
ลำบากเ​ดอื ดรอน ​ ​การ​ระวังว​าจา​ไม​ใหก​ ระทบก​ ระทัง่ ​ผ​ใู ด ​ หรอื ​
สัตวใ​ด จ​ น​เกิดค​ วามล​ ำบาก​เดือดรอ น ​ ​การร​ะวงั ​ใจไ​มใ​หค​ ิด​ท​จี่ ะ
ท​ ำราย​ผ​ูใ ด​ หรอื ส​ ัตว​ใด ​ ไ​ม​ใหม​ คี​ วาม​ตองการท​ ีจ​่ ะเ​หน็ ผ​ ​ใู ด​ หรอื ​
สตั ว​ใด ​ไดรบั ค​ วาม​พนิ าศย​ อยยบั ​ก​ าร​ระวงั ด​ งั กลา วน​ ี้ช​ ่อื วา ​“ก​ าร​
รักษาศลี ”​​​
สำหรบั ศ​ ีล​ใน​ระดบั พ​ ื้นฐาน ท​ ช่​ี าวบา นโ​ดยท​ ว่ั ไป​รกั ษา ม​ ี ​๕​
ประการ ​เรยี กว่า “ศิล ๕” ค​ อื ​
​ ​(​๑)​ ​ไม​เ บียดเบยี น​เขนฆา ผ​ ูอน่ื ​ใหไ​ดรบั ค​ วาม​ลำบาก​
เดอื ดรอน เ​จ็บปวด ท​ กุ ขท รมาน ​ ท​ ง้ั ท​ างกาย​และท​ างจิตใ​จ​
ตลอดจนก​ ารฆ​ า ด​ วยส​ ายตา ​ ค​ ือ ​การม​ อง​ผอู ื่นด​ ว ยส​ ายตา​
ดูหมน่ิ ​ดู​แคลน ​​​​​​​​​​​​​​​​​
(​๒)​ ​ไม​ฉอ โกง ล​ ักขโมย ย​ กั ยอก บ​ บี ค้ัน เ​บยี ดบัง ​คอ​
รัปช่นั เ​อาส​ มบัต​ิของผ​ ูอืน่ ​ ​ตลอดจน​ใช​วธิ กี าร​ถา ยเท​สมบัติ​
ของ​สว นรวม ​หรือข​ องชาติ ​มา​เปนส​ มบัตข​ิ องต​ น​​​
(​​๓)​ไ​มป​ ระพฤติผ​ ดิ ล​ กู เ​มีย​ผูอืน่ อ​ ัน​จะเ​ปน​เหต​ใุ หพ​ อ แ​ ม​
ญาติ ​พ่นี อ งเ​ขาเ​จ็บปวดใ​จ ต​ ลอดจนก​ าร​คา ประเวณี ​และก​ าร​
ทำตน ​หรือ​ประดิษฐส​ ่ิง​ใหเ​ กดิ ​การย​ ั่วยุ​ทางเพศ ​​

หลกั การทำบญุ และปฏิบัติธรรมในชีวิตประจำวัน๑๗

​ ​(​๔)​ ไ​มโ​กหก​พกลม ​ ห​ ลอกลวง ​ ​ปล้ินปลอน ​ ​มเ​ี ลห ​
เหลย่ี ม ส​ รา งเ​รอ่ื งเ​ท็จหลอกผ​ ูอ่ืนใ​หห​ ลงเชอื่ โ​ดย​ทต่​ี น​เอง​ไมม ​ี
คุณสมบตั ิเ​ชน​นัน้ อ​ ยู​ใน​ตวั ​หรอื ใ​ชภ​ าษาโ​นม นา วฝ​ งู ชน ใ​ห​เกดิ ​
ความค​ ิดเห็นไ​ป​ในทางท​ ไ่​ี มถ กู ตองช​ อบธรรม ​ เ​พ่ือป​ ระโยชน​
แกต​ นเ​อง ​ ​ แ​ กพ​ วกพอง​บรวิ าร ​หรือป​ ระโยชน​ท ่ีไ​มถ กู ตอ ง​
ชอบธรรม​ดา นใ​ด​ดา นห​ นึง่ ​

​(​๕)​ ไ​ม​เกย่ี วขอ งก​ บั ​สิ่งเ​สพติดข​ องมึนเมา ​ ​ตลอดจน​
สนบั สนุน ส​ งเสรมิ ​โฆษณา​ประชา​สัมพนั ธเ​ ชญิ ชวน​ให​ผคู น​
เกิดค​ วามเห็น​คลอยตาม​ เกิดค​ วาม​นยิ มชมชอบ​สงิ่ เ​สพติด​
ของมึนเมา ​​

​
ศ​ ีลท​ งั้ ๕​ ​ขอ น​ ี้ ย​ งั มข​ี อความ​ท​ีต่ องข​ ยายเ​พม่ิ เตมิ ​อกี แ​ ตจ​ ะ​
หา​โอกาส​อธบิ ายความ​ถงึ โ​ทษท​ ​จ่ี ะเ​กดิ ข้ึน​ใน​จดหมายฉ​ บบั ห​ นา ​
ศ​ ลี ​๕ น​ ี​แ่ หละเ​ปน ส​ ่งิ ​สำคัญ ​ ​เปนส​ ว น​เบอ้ื งตน ​ ในก​ าร​
ประคบั ป​ ระคองจ​ ิต​ใจใ​ห​ส งู ข้ึน ​ ห​ ากไ​มม​ีโอกาส​ไป​รับ​จาก​พระสงฆ​
ทว่ี ัด ​ต่นื เ​ชา ม​ า​กใ​็ หน​ ึก​อธิษฐาน​ในใ​จท​ กุ วนั เ​ปนการร​ักษาศลี ​ดวย​
การ​อธิษฐานศ​ ีลว​า ​​
“​​วันนจ​้ี ะ​ตั้งใ​จร​ักษาศีล ๕​ ​ให​บรสิ ุทธ์​บิ ริบรู ณ ​ ไ​มใ​ห​
ดางพรอ ย ​ไ​มใ​ห​เศรา หมอง”​
คำว​า ​ “​ด​ างพรอย”​ น​ ้ี ​ ห​ มายถ​ ึง ​ ​ศีล​ยงั ไ​ม​ข าด ​แต​ศลี ​
เศราหมอง ​ ห​ รอื ม​ ​ีรอยดาง ​เชน ​ ​อยากก​ นิ ป​ ลา ​ แ​ ลว​บอก​ลูก​
บอก​หลาน​ไปหา​ปลา​ให​กิน ​จึงเ​ปน​เหตุใ​ห​ลูกหลาน​ตอง​ฆา ​ปลา

๑๘ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

อยางน​ ศ้​ี ลี ​ยงั ไ​มข​ าด ​ แ​ ตศ​ ีล​ดางพรอย ​ ​หรือ​เศราหมอง ​ เ​พราะ​
แมเ​ รา​ไมไ ด​ฆาส​ ัตวด​ วยต​ วั เอง แ​ ตก​ เ็​ปนเ​หตใ​ุ ห​ผ ูอน่ื ฆ​ า ​ ​อาหาร
การกนิ ก​ อ็​ ยา ไ​ปย​ งุ ยาก ​ล​ กู หลาน ​จัดหาอ​ ะไรใ​ห​กนิ ​ก​็กินต​ ามม​ตี าม​
ได ​ ก​ ินพ​ อใ​หร​างกาย​ดำรง​อย ู​ เพอื่ ท​ ำคณุ ​งามค​ วาม​ดีต​ อไป ค​ น​
แก​ม​ชี ีวิต​อยูเ​พือ่ เ​ปนหลักใ​จใ​ห​กบั ล​ กู ​กับห​ ลาน เ​พื่อใ​ห​ลูกหลาน​ได​
ปลดหน้​ชี วี ติ ​แคน ้​กี ​็พอ​แลว ​ไ​ม​ตอ ง​บนไ​ม​ตอ ง​วา ใ​ห​ลูกหลาน ​ย​ งิ่ มี​
อายยุ นื ​อย​นู าน ​ลกู หลาน​ก็​ยง่ิ ม​ ี​โอกาสไ​ดป​ ลดเปลอ้ื งห​ น้​ชี ีวติ ​ได​ม าก

​​
เมื่อถ​ งึ ​วนั พระ ​๘ ​ค​ ่ำ ​๑๕ ค​ ำ่ ​​โยม​ทัง้ สองไ​ปว​ ดั ไ​มไ ด ​ก​ ็​
ใหอ​ ธษิ ฐาน​ศลี ​อุโบสถ​ทีบ​่ า น ​ ​ ถ​ าต​ ้งั ​ใจ​อธิษฐาน​ศลี อ​ ุโบสถ​จะ​มี​
อานสิ งสม​ าก ​ศ​ ีล​นัน้ ​สำเรจ็ ​ไดด​ วย​การ​อธิษฐาน ค​ อื ก​ าร​ตั้งใ​จ​
รักษาศีล ​ อยาง​หน่ึง ​ แ​ ละส​ ำเรจ็ ​ไดด​ ว ยก​ ารส​ มาทาน ​ ​หรอื ​
การ​รบั ศีลจ​ ากพ​ ระสงฆ​ อยา งห​ น่งึ ​​

ก​ ารร​กั ษาศลี ท​ ้งั สองอ​ ยาง​ มี​อานสิ งสเ​ชนเ​ดียว​กัน ​เรา​
สะดวก​อยา งไร​ ก​็เลือกต​ ามค​ วามเ​หมาะสม ​ ​อยา​ใหเ​ กดิ เ​ปน
ความ​ยดึ ติดร​ูปแ​ บบ ​ จ​ น​ทำ​ใหช​ วี ติ ด​ แู​ ปลก​แยกจากส​ งั คม อ​ ดึ อัด​
ขดั ของ​ไป​เสีย​หมด ​​ตน​เองก​ ​็ขัดของ ค​ นร​อบ​ขอ ง​ก็​อดึ อดั ​​สังคม​
กม​็ องด​ ว ย​สายตาแ​ ปลก​ประหลาด ​เอาค​ วามเ​หมาะสม​แก​สังขาร​
และ​ให​สอดคลองไ​ปกบั ​การด​ ำเนินช​ วี ติ ​เปน หลัก ไ​มจ​ ำเปน ต​ อ ง​นงุ ​
ขาวห​ มข​ าว ​ใสเส้ือ​มอฮอ ม ​อวด​ใหค​ นอ​ ืน่ ​เหน็ วา ​เรา​เครงศ​ ลี ​เครง​
ธรรม ​ ​จน​ด​ูเปน การส​ รา งภาพ​ มากกวา​จะส​ ราง​ศลี ศ​ ลี อ​ ย​ทู ีก​่ าย​
วาจา ​ใจ ไ​มไ ดอ​ ยทู​ ี​่เครือ่ งแ​ ตงตวั ​

หลกั การทำบญุ และปฏิบตั ธิ รรมในชีวิตประจำวัน๑๙

สว น​ผ​ูอธษิ ฐานศ​ ีล​อุโบสถ​ แลว​ปลอดภยั ​จากอ​ บุ ตั เิ หตุ​
สามารถ​รกั ษาช​ ีวิตร​อดม​ าไ​ด ​ก​็เห็น​จะม​ ​พี ระม​ หา​ชนก​เปน​ตวั อยาง​

เ​มื่อ​พระ​มหาช​ นก​เดินเรือ​ไปค​ า ขาย​ทางทะเล ​เรือ​ได​ป ระสบ​
มรสุม​ ถกู ค​ ลน่ื ใ​หญ​ซ ัด​แตก​กลางม​ หาสมทุ ร ​พระม​ หาช​ นกแ​ หวก​
วา ยน้ำอ​ ยกู​ ลางท​ ะเล​ตลอด ​๗ ​วนั ​ห​ ว ง​มหรรณพ​จรด​ขอบฟา ม​ อง​
ไมเ หน็ ​ฝง ​แตพ​ ระ​มหาช​ นกก​ ​ไ็ ม​ยอมท​ อ ย​ งั คงแ​ หวกวา ยต​ อ ไป ด​ ว ย​
ความ​เพียรพ​ ยายาม ​คร้นั ถ​ ึง​วนั ท​ ี่ ๗​ จ​ ึงเ​งยหนา ​ข้ึนบ​ น​ทอ งฟา ​เห็น​
พระจนั ทรเ​ต็มดวงก​ ​็รวู า ​วนั น้เี​ปนว​นั ​พระอโุ บสถ จ​ ึง​บว นปากด​ ว ย​
นำ้ เค็มต​ งั้ ใ​จอ​ ธิษฐาน​ศลี ​อุโบสถก​ ลางท​ ะเล ​ ​ดว ย​อานสิ งสแ​ หง ​ศลี ​
ทอ่ี​ ธษิ ฐาน ​เ​ปน ​เหตใุ​ห​เทพธดิ าม​ าช​ วย​ให​รอดชวี ติ ​​เรอ่ื ง​พระ​มหา​
ชนกป​ รากฏ​อยูใ​ นพ​ ระเจา ๑​ ๐ ช​ าติ ​โยม​ทง้ั สอง​คงเ​คย​ไดย ิน​พระ​
ทา นเ​ทศนจ​ าก​หนังสือผ​ ูก​ใบล​ านใ​หฟ​ ง ​​

น​่ีเปน ​ตัวอยา งอ​ านสิ งส​ ท่เี กิดจ​ าก​การอ​ ธษิ ฐานศ​ ีล ​ แ​ มไ​ม​
ไดร บั จ​ าก​พระสงฆ​ กม็​ ​ีอานสิ งสเ​ ชน ก​ ัน ​ เ​พราะ​ขึน้ ​อย​ทู ่​คี วาม​ตง้ั ​
ใจดี

กลา ว​โดยส​ รุป ​ก​ ารร​ักษาศีล ​คือ
ก​ ารป​ ระคบั ป​ ระคอง​จิตไ​มใ​ ห ค​ ิดราย ​​
ประคับ​ประคองว​ าจา​ ไมใ​หพ​ ดู ร​า ย ​​
ประคับ​ประคองก​ าย​ ไม​ให​ท ำรา ยใ​ครๆ​​
อันเปน​เหต​ใุ หเ​ขา​เกิด​ความ​เจบ็ ปวดท​ ุกขทรมาน - ​
เ​กดิ ค​ วามโ​ศกเศราเ​สยี ใ​จ​นั่นเอง

๒๐ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

ศ​ ึกษา​พระธรรม ​​ดว ยก​ าร​ฟงเทศน​
และ​อา นหนังสอื ธ​ รรมะ

​
ห​ ลังจาก​สำรวจศ​ ีล​แลวใ​ห​เ ปด​เทป​ธรรมะ​ฟง ​ เ​น่ืองจาก​
ตอนเชา ​เปน เวลา​เงยี บสงบ ​แ​ ละเ​รา​ก็ไดน​ อนหลบั ม​ าเ​ตม็ ท​ ี่ ​จติ ​ยัง​
ผอง​ใส​จงึ ​เหมาะ​แกก​ าร​ฟง ธรรม ​​หรอื จ​ ะ​เปดห​ นงั สอื ​ธรรมะอ​ าน​สัก​
หนาส​ องหนา ​กไ็ ด ​​แลว ​แตค​ วาม​เหมาะสม ​​
​ ​
การ​ฟง เทศนน​ ้นั ​ไมจ​ ำเปนต​ องไ​ปท​ ีว่ ัด ​แมโ​ยมท​ ั้งสองไ​ป​
ฟงเทศนท​ ีว่ ดั ไ​มไ ด  ก​ ไ็​มเ ปนไร ​ ​ฟง​เทปธ​ รรมะ​หรือ​อานหนังสอื ​
ธรรมะท​ ​สี่ งไป​ให ​ ถือวา เ​ปน การฟ​ งเทศน​เหมือน​กัน ​ ข​ อ​ให​ต ้ัง​ใจ​
ใหเ​ปนบุญ​เปนก​ ุศล ​ ด​ วย​การ​นึกใ​น​ใจว​า ​“​ขอ​ใหเ​ขาใ​จ​ใน​ธรรม​
ของพ​ ระพุทธเจา ต​ าม​เทปธ​ รรมะ​ที​ก่ ำลัง​ฟง ห​ รอื ​หนังสอื ท​ ​ีก่ ำลงั ​
อา น”​​เ​ปน อัน​ใชไ ด ​​ไปว​ดั ​ฟง เทศนด​ ว ยห​ ู แ​ ตใ​ จ​ไมได​ฟ ง ​ดว ย​ ก็​
เหมอื นไ​มไ ดไ​ ป ​​

ท่​ีพูด​น ี้​ ไมไ ด​ห มายความวา ​ ​การไ​ปฟ​ งเทศน​ที่วดั ไ​ม​
จำเปน ​แต​หมายความวา ​หาก​เรา​ไมม โ​ี อกาสไ​ปฟ​ งเทศนท​ ว่ี ัด​
เพราะส​ งั ขารร​า งกายไ​ม​อำนวย ​ดว ยห​ นา​ทกี​่ าร​งาน ​หรือจ​ ะ​
ดวยข​ อ ขัดของอ​ ่นื ใ​ด​ก็ตาม ​ ก​ ็ไ​ม​ควร​ทำความเ​ดอื ด​เน้อื ​รอ น​
ใจ​วา​ ไมไ ด​ไปฟ​ งเทศน​แ ลว จ​ ะไ​มไ ด​บ ุญ ​ควร​คิด​วา การส​ รา ง​
ปญ ญา​บารมี ท​ ำไดห​ ลายท​ าง ​ ต​ องเ​ลอื ก​ตามโ​อกาส​และ​ความ​

หลักการทำบญุ และปฏิบตั ิธรรมในชีวติ ประจำวนั ๒๑

เหมาะสม​ใน​เวลาน​ ั้นๆ​ ​ ใช​สติปญญา​พนิ ิจ​พิจารณา​การท​ ำบุญ
ท่เ​ี หมาะสมแ​ กต​ วั เรา​เอง ​​จงึ ​ช่อื วา​ทำบญุ ​โดยใ​ช​ป ญญา ​อ​ ยาง​น​้ี
ได​ท้ังบ​ ญุ ​ไดท​ ั้งป​ ญญา

​แต​ถา ว​นั ​ไหนล​ กู หลาน​วา งจ​ ากก​ ารท​ ำงาน ​ เ​ขา​มี​โอกาส​
พาไปฟ​ ง เทศนท​ ว่ี ัด ​ ​ก​ย็ ิง่ ​เปนการเ​พิ่มว​ริ ยิ บ​ ารมีม​ ากข้นึ ​เพราะ​ผ​ู
ทไ่ี​ป​ฟงเทศน​ที่วัดน​ ัน้ ไ​ด​ท ง้ั บ​ ุญส​ วน​ทเี่​ปน ป​ ญ ญาบ​ ารมี ​บญุ ท​ ี​เ่ ปน ​
วิรยิ ​บารมี ​ แ​ ละบ​ ุญ​สว น​ท​่ีเปน ​เนกขัมม​บารมี ​ เ​พราะ​การพ​ ราก​
กาย​ออกจาก​บา น ​จาก​ลกู หลาน ​จาก​ทรพั ย​สมบตั ิ ​จาก​ความ​
สะดวกสบายท​ ​่บี านม​ า​ไดน​ ัน้ ​​ทำไดย​ าก ​​

​

ตักบาตรต​ อนเชา
บ​ ุญท​ ี่ท​ ำ​งาย​แตอ​ านิสงสม​ าก

​
ห​ ลังจาก​ฟง เทศน​พอสมควรแ​ ลว ​ ​ถาต​ กั บาตรไ​ด ​ก​็ออก
ไปต​ กั ​ใ​หล​ กู หลานจ​ ัดหา​ให ​​ตัก​ท่ีห​ นา บานน​ ่ัน​แหละ ​
ไมต​ อ ง​ไปไกล ​ ​ตักบาตร​คนเ​ดยี ว​กไ็ ด ​ ​แต​ให​นึก​อนุโมทนา
​ใน​ใจ ​ค​ น​ไป​ตักบาตร​ก็ใ​หน​ กึ ​วา​ใหค​ น​ท่ไี​มไดม​ า ม​ ​สี ว นบุญ​ดว ยก​ นั ​
หรอื ว​ันไ​หน​ไม​ส ะดวก​บอก​ลกู หลานต​ ัก​แทน​ก็ได ​​เราน​ กึ ​อนโุ มทนา​
ยินด​ีในใ​จ ​เ​รยี กวา ​
บญุ เ​กดิ จ​ ากก​ ารอ​ นโุ มทนา ​​(อ​ นุโมทนามยั )​​​

๒๒ พระวจิ ติ รธรรมาภรณ์

ค​ วาม​หมาย​ของ ​คำ​วา “​​อนุโมทนา”​ ​ ค​ ือ ​ ค​ วามรูส กึ ​
ยนิ ดีใ​นก​ าร​ทำความดีข​ องค​ น​อน่ื ​ ​เปน บ​ ญุ กศุ ลเ​หมอื นก​ ัน ​ อ​ ยา​
นกึ ว​า​ไมเ​ปน ​ ​อาตมาไ​ด​บอกโ​ยมท​ ้งั สอง​ไปต​ ั้ง​แตต น​แลว​ วา
การท​ ำบุญท​ ำก​ ุศลท​ กุ อยา งอ​ ยูท​ ใ่ี​จเ​ปนสำคัญ ​ ​แต​ก​็ไมไ ด​
หมายความวา จ​ ะ​คอย​อนโุ มทนา​บุญ​ทคี่​ น​อ่ืน​ทำ โ​ดย​ทตี่​ น​เองไ​มท​ ำ​
อะไร​เลย ​ ​

​คำ​อธบิ าย​ตอ ไปน้ี ค​ งจ​ ะท​ ำ​ใหเ​กิดค​ วาม​เขาใ​จความ​
สำคัญ​ของ​ใจ​ได​บาง ​ ​ โ ดยท​ วั่ ไปเ​ราม​ กั ​จะ​ม​ีคำถ​ าม​วา ​ ​ภรรยา​
​ตกั บาตร ​​สามไ​ี มได​ต กั ​​สามี​จะ​ได​บ ุญ​หรอื เปลา ?​​​

​ตอบ​วา​ ท้ังไ​ดแ​ ละไ​มไ ด ​เ​พราะ​ขึน้ อ​ ยู​กับ​ใจ ​ถ​ า ค​ นท​ ​่ีไมได​
ไป​ตกั บาตร ​ ​แตม​ ​ีใจย​ นิ ดวี​า ​เรา​กม็​ ี​สว นรว ม​เพราะเ​รา​เปน ​คน​หา​
เปน ค​ น​จัดแ​ จง ​ท​ กุ ส่ิง​ท่ภ​ี รรยาท​ ำบุญ ​เ​กดิ จ​ าก​นำ้ พ​ ักน​ ำ้ แ​ รงข​ อง​
เราร​ว ม​กัน ​ ​ความรสู กึ พ​ ลอยย​ ินดใี​นก​ ารท​ ำบญุ ข​ องภ​ รรยาเ​ชนน​้ี
เกิดเ​ปน บญุ เ​ปน ​กุศลเ​ชน ​กัน ​​คำถ​ าม​น​ีจ้ งึ ​ตอบ​ไดเ​ปน ​๓ อ​ ยาง ​ค​ ือ

​๑.​ ภรรยาท​ ำบญุ ต​ กั บาตร ​สามี​ไมไ ด​ท ำ ​ แ​ ต​นกึ ​ใหส​ ามี​
มส​ี วนแหงบ​ ญุ ร​ว มกบั ​ตน​ดว ย ​ ส​ ว นส​ าม​ีกน​็ กึ อ​ นโุ มทนาพ​ ลอย​
รว มยนิ ดี​ใน​การ​ทำบญุ ข​ อง​ภรรยา ​ ไ​ดบ​ ุญท​ ั้งสองค​ น​เทาๆ​กัน
เรยี กวา ​“​บญุ ​เกดิ จ​ าก​การอ​ นุโมทนา”​​​หรือ​บุญเ​กดิ จ​ ากก​ าร ​ยนิ ดี​
ในก​ าร​ทำบุญ​ของผ​ ูอื่น เ​หมือนค​ นส​ องค​ นจ​ ดุ ค​ บไฟต​ อ ​ไฟ​จากก​ ัน​
จะเ​กิดเ​ปนไฟส​ วางข้นึ ส​ อง​ดวง ​

หลกั การทำบญุ และปฏบิ ัตธิ รรมในชวี ติ ประจำวัน๒๓

​๒.​​​​​ภรรยา​ทำบุญต​ กั บาตร ​​สาม​ไี มไดส​ นใ​จ ​​กลบั ​คิดวา​
อยากท​ ำก​ ็ท​ ำ​ไป ​ไ​มเกี่ยว​กนั ตัว​ใคร​ตัวม​ ัน ห​ รือไ​มรทู​ ำบุญไ​ป​ทำไม​
พระสงฆอ​ งคเ​ จาไ​มเ หน็ จ​ ะ​ทำ​อะไร ก​ ินๆ​น​ อนๆ​ถ​ า อ​ ยาง​นี้ ภ​ รรยา​
ได​บ ุญค​ นเ​ดยี วแ​ นนอน ​​แตส​ าม​ีไมไ ด ​เ​พราะจ​ ติ ใ​จไ​มน​ อ มไ​ปใ​น​บุญ​
ที​ภ่ รรยา​ทำ ​​นึกง​ายๆ​เ​ม่อื ​ภรรยา​จุด​คบไฟ ส​ งใ​ห​สาม​ีตอ ไ​ฟ ​แ​ ต​
สาม​ีไมยอม​ตอ ​ไ​ฟ​กไ็​มตดิ ​แ​ ทน​ที่​จะ ​เกิด​มี​แสงสวาง​สองด​ วง​
ก็​มีด​ วง​เดียว​เหมือนเดิม

๓​ .​​​ภรรยา​ตกั บาตร ​แต​ไ ม​นกึ ​เปน บญุ เ​ปน ​กุศล ​ใ​จ​ไม​นอม​
ไปใ​น​บญุ ​ท่ีต​ นเ​องก​ ำลงั ​ทำ ​นึกด​ า ​​นึกอ​ ิจฉาริษยา​คนโ​นน ​คน​น้ี ​​นึก​
ตำหนิ​พระสงฆ​วา ​ทำไม​เปนอ​ ยาง​น้ัน​อยางน​ ี้ อ​ งคน​ ​จี้ ะ​เปน พ​ ระแ​ ท​
หรือเปลา ​ ภ​ รรยาไ​ดบ​ ญุ เ​หมือน​กนั ​ ​แต​ได​น อ ย เ​พราะใ​จป​ ด ไ​ม​
เปดรับบ​ ุญ ​เ​นือ่ งจาก​ความ​อจิ ฉารษิ ยา ​​ความ​โกรธ ​ความ​อาฆาต​
ปดกัน้ ​ทางม​ าแ​ หงบ​ ญุ ​ทจ่ี​ ะ​เขา สใ​ู จ ​ ​เหมือน​คบไฟ​ท​จี่ ุด​ไฟ ​ แ​ ต​
ม​เี ช้อื ​ไมดี​มัน​ก​็ไม​สวาง ​ ส​ ว นส​ าม​ีนกึ ด​ ​ใี จ​วา ​ภรรยา​ทำบุญ ม​ ​ี
จิต​ใจ​ยินด​ีเลอ่ื มใ​ส​นกึ อ​ นุโมทนา ​ ​สาม​ไี ด​บญุ ​มากกวา​ภรรยา​
ผทู ำ ​​ทงั้ นี​เ้ พราะ​จติ ใ​จส​ ามี เ​ปดรับบ​ ุญ​มากกวา​ภรรยา ​จ​ ิต​สามี​
เหมอื นค​ บไฟท​ ่ี​มีเ​ชื้อ​ดี ​แม​จะ​ตอจาก​คบไฟท​ ี่​มแ​ี สงน​ อย ​กส​็ วาง​
โชตชิ วง​มากไ​ดเ​ ชน ​กัน ​​

การท​ ำบญุ ​จึงข​ ้นึ ​อยู​ท​่จี ิตใ​จ​ยินดใี​นก​ ารท​ ำความดี เ​ปน
สำคัญ ​เรยี กวา ​“​บญุ เ​กิดจ​ าก​การ​อนุโมทนา”​ (​อ​ นโุ มทนามัย)​​
หรือบ​ ุญ​เกิด​จากก​ าร​พลอย​ยินดี​ในก​ าร​ทำบุญ​ของ​ผูอ่นื

๒๔ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

​ไหวพ ระ​สวดมนตก​ อน​นอน ​
​สมาธ​ิแบบช​ าวบาน

​
ก​ อ น​นอนค​ วร​ไหวพระ​สวดมนต ​ ​อันเปน ​ขนบธ​ รรมเนียม​
เปน ​แบบแ​ ผน​ และเ​ปนห​ ลักปฏบิ ตั ิ ​เกี่ยวกับ​การน​ อนข​ องค​ น​
ไทย​แต​โบราณ ​ ​เพื่อร​ะลึก​ถึง​พระพทุ ธเจา ​ ​พระธรรมเ​จา ​ ​พระ​
สงั ฆ​อริยเ​จา ​ ก​ าร​สวดมนต ก​ อ น​นอนเ​ปน ก​ ุศโลบาย​เพื่อ​
ผอนคลายจ​ ิต ​หรือเ​ปนการ​ลดระดับ​จิตท​ ีว​่ ิง่ ​วนุ ​มาท​ ั้งวนั ​ ใ​ห​ส งบ
ร​ะงบั ก​ อน​เขาสูค​ วาม​หลบั ​ ​เพอ่ื ไ​มใ​ ห​ห ลบั ไ​ป ​พรอ มกับ​ความ​
กระวนกระวาย​กระสับกระสาย ​​
ห​ ากว​นั ไ​หนม​ ​กี จิ ม​ าก ​เหน่อื ย​หลา ไ​มม เี​วลา ​ ​ อ​ ยา งน​ อ ย​
ควรไ​ดก​ ราบ​หมอน​สัก ​๓ ​ครั้ง ​วา ​นะโม ๓​ จ​ บ ​​​หรืออ​ ยา งไ​มไ ด​
จรงิ ๆ​ ล​ มตวั ล​ งนอน​ ยกมอื ไหว​จ รด​หัว ​ ​แคน​้ีกท็​ ำใ​หช​ วี ติ ง​ดงาม​
ตาม​แบบอยา งช​ าวพทุ ธท​ ่ดี​ ีแลว
​ ​การส​ วดมนต ​หากส​ วด​เปน ภ​ าษาบ​ าล​ไี มไ ด​ กน็​ ึก​เปน ​
ภาษาไทย ​แลว​นกึ ท​ บทวน​รอบว​นั ท​ ีผ่ านมา ​ ​คือ ​ ​ให​สำรวจดูว​า ​
ศีลเ​ราบ​ ริสทุ ธ​ิ์หรือเปลา ​ ถ​ า บ​ ริสทุ ธกิ์​ ใ​็ หน​ กึ ​ดีใ​จว​า ​“​วันนีศ้​ ีล​เรา​
บรสิ ทุ ธิ์”​​​ถา ​ศีลข​ าด ​หรอื ด​ า งพรอ ยไ​มบ​ ริสทุ ธ์​ิบรบิ ูรณ ​ก​ ​ใ็ ห​นกึ ว​า​
“พ​ รงุ นจ​้ี ะ​ตัง้ ​ใจใ​หม​ใหม​ ่ันคง​ขึ้น​กวา น​ ี้”​​​นกึ ​ตลอดไป​ถงึ ก​ าร​ทำบญุ ​
ใหท าน​ท​่ไี ด​ทำ ​​
ใ​นท​ ี่น้ี จ​ ะ​แนะนำ​วธิ ​สี วดมนตไ​ หวพ ระก​ อน​นอนแ​ ต​พ อส​ ั้นๆ​​
ใหเ​ ลอื กป​ ฏบิ ัต​ติ าม​ความเ​หมาะสม

หลักการทำบญุ และปฏิบัติธรรมในชีวิตประจำวนั ๒๕

น​ อน​อยางไรใ​ห​เปนสขุ
​
ก​ ารน​ อนเ​ปน อ​ ิรยิ าบถใ​หญท​ ีส่​ ำคัญข​ องค​ นเ​รา ​​พระพทุ ธเจา ​
ทรงส​ อน​เรา​ ให​รจู ัก​ใช​ก าร​นอนท​ ำสมาธิ ​อกี อ​ ิริยาบถห​ นง่ึ ​
นอกเหนือจ​ ากก​ ารท​ ำสมาธ​แิ บบ​นั่ง ​(​สมาธ)ิ ​ ​ ​และ​เดนิ ​(​จงกรม)​​
เปน การใ​ชก​ าร​นอน บ​ ริหารจ​ ติ ใ​จ​ใหสะอาด​ผอง​ใส​งดงาม ​ ไ​ม​
หยาบกระดา ง​กา วราว ​​

​การ​ไหวพระ​กอนน​ อน ​ เปน ร​ูปแ​ บบ​วิถชี​ วี ติ ​อนั งดงาม
​ของ​ชาวไทยม​ าแ​ ต​โบราณ ​ ​ วา​โดย​รูปแ​ บบ​การไ​หวพระก​ อ น​นอน
ย​ ึดแ​ บบ​มาจากก​ าร​ทำสมาธิ ​ แ​ ต​แทน​ที​จ่ ะใ​ช​วธิ น​ี ่ัง​บรกิ รรมค​ ำใ​ด
​คำห​ นง่ึ ​เ​ชน ​​พทุ -​โธ,​​พอง​หนอ-ย​ ุบห​ นอ,​ส​ ัมมา​อะระหงั เ​ปนตน ​
เพอ่ื ​เปน​สอ่ื ​ให​เ ขา​ถงึ ค​ วาม​สงบ ​ก​ ็ก​ ลบั ​ใช​การไ​หวพระ​สวดมนต​
เปน อ​ ุบาย ​

​
การไ​หวพ ระส​ วดมนต​กอน​นอน จ​ ึงเ​ปน ว​ธิ ีการ​เขา สส​ู มาธ​ิ
ตาม​วิถ​ีชวี ติ แ​ บบ​ไทยๆ​ ​มา​แต​โบราณ ​ ​เพอื่ เ​ปน​ส่อื ใ​หเ​ ขา ส​คู วาม​
หลบั อ​ ยาง​สบาย​ ไมก​ ระสบั กระสา ย ​ เ​มอื่ ห​ ลับก​ ็ไ​ม​ฝนรา ย ​ ​ต่ืนก​็
สดช่นื ​ไมง​ วงซมึ ​​เปน ท​ ร่ี กั ข​ อง​เทวดา​และ​มนุษยท​ ง้ั หลาย
​เม่อื จกั เ​กดิ ​เหตุราย​ในช​ ีวิต ​กท็​ ำ​ให​เกิดน​ มิ ติ ร​ ูลว งหนา ​​ที่​
เรียกวา “​เ​ทพ​สังหรณ” ​​ค​ อื ​​เทวดาบ​ อกเหตล​ุ วงหนา

๒๖ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

​เหต​ุแหง ค​ วาม​ฝน

​
​ความ​ฝน เ​กดิ จ​ าก​สาเหต​ุใด​นั้น เ​ ปนการอ​ ยากท​ ่​ีจะอ​ ธบิ าย​

ได เ​พราะม​ ค​ี ำ​อธบิ ายจ​ ากห​ ลายด​ า น ​ ไ​มว า​จะเ​ปน ​ทางด​ า นก​ าร​
แพทย ​ทางด​ านจ​ ติ วทิ ยา ต​ ลอดจน​นกั จ​ ิตวเิ คราะห​ท ง้ั หลาย ​ตา ง​ก​็
มคี​ ำ​อธิบาย​ท​แ่ี ตกตา ง​กนั อ​ อกไป ​

​เฉพาะ​ในค​ มั ภีรท​ าง​พระพทุ ธศาสนาเ​ราน​ น้ั ​ ไ​ดก​ ลาว​ถึง​
สาเหตุท​ ​ท่ี ำใ​ห​ค นเ​ราฝ​ น ไ​ว ​๔​ ​​ประการ ​ค​ ือ

ธ​ าตุโขภะ ​
ธาต​ุใน​รา งกาย​กำเริบป​ น ปว น​

เกดิ ​จาก​ความ​ผิดปกติ​ทางรา งกาย ​อ​ นั ม​ ส​ี าเหต​มุ าจาก​การ​
เปลย่ี น​แปลง​ของ​ธาตใุ​นร​างกาย ​ ท​ ำใ​ห​ธาตเ​ุ กดิ ​ความ​ไมส​ มดลุ ​
เชน ​ธาตุไฟม​ ากไป ท​ ำ​ให​ตัวรอ น​กลาย​เปนไข ​ ไมส บาย ก​ ​็ทำ​ใหฝ​ น ​
ได ​ธาตน​ุ ้ำ​มากไป ​เกิด​ปวดปส สาวะข​ ณะห​ ลบั ก​ ท​็ ำ​ใหฝ​ น เ​ปนตน ​
ความฝ​ น​เชน นี​ม้ ักเ​กิดขนึ้ ​ เมอื่ ​นอนผ​ ิดทา ​หรือ​เจบ็ ปวย​เปนไข​
ไมส บาย ​จ​ นบ​ างคร้ังท​ ำ​ให​น อน​ละเมอเพอพกจ​ บั ความ​ไมไ ด​เหมอื น​
คนข​ าดสติ ​ เ​รื่อง​ท​่ีฝนม​ กั ​เปน เรอื่ งท​ ที​่ ำใ​หเ​กดิ ​ความน​ ากลวั ต​ างๆ​​​
เชน ฝ​ น ​วา ต​ ก​จาก​ภูเขาห​ รือต​ ก​จากท​ ี่สงู ล​ อยไ​ป​ใน​อากาศเ​หมือน​

หลกั การทำบุญ และปฏบิ ัตธิ รรมในชวี ติ ประจำวัน๒๗

เหาะไ​ด ​ถ​ กู ​ภตู ผี ​ป​ ศ าจ ​ย​ กั ษ​มาร​ว่งิ ไล ​​ถกู ส​ ตั วรา ย ​​เชน ​เ​สอื ​
ชาง ​ห​ รอื ​โจรผูร าย​ว่ิงไล ​ฆาฟน ​​เปนตน ​​ในขณะท​ ว่​ี ่งิ หนี​มค​ี วาม​
รสู ึกวา ว​ง่ิ ​ได​ชาม​ าก ​ ช​ า​จนบ​ างครงั้ เ​รา​ตองก​ ระโดด​สอง​ขา​แทน​
การว​ิ่ง ​​เพอ่ื ​หนีจาก​สงิ่ ท​ ่ีน​ าส​ ะพรึงกลวั น​ น้ั ​​พอ​รสู ึกตัว​ต่นื ก​ เ​็ หนื่อย​
แทบข​ าดใ​จ ​​เหมือนว​ง่ิ ​มา​ดว ย​ความเรว็ ห​ ลายส​ บิ ก​ ิโลเมตร

​

อ​ น​ุภูต​ปุพพะ ​
ฝน​เนอ่ื ง​มาจากอ​ ารมณท​ ่ไี​ดป​ ระสบม​ า ​

​ความ​ฝน​ชนิด​น้ี​เกิด​จาก​จิต​ที่​หมกมุน​ครุนคิด​ใน​เรื่อง​ใด​เรื่อง​
หน่ึง ​ทป่ี​ ระสบ​พบเห็น ​หรอื ไ​ดยนิ ​ได​ฟง ​มา​ในช​ ีวิตป​ ระจำวนั ​ ​เชน ​
ประสบเ​หตกุ ารณบ​ างอยา งม​ า ​ ​จติ ​จะเ​กบ็ เ​หตุการณ​นั้น​ไว​แลว ​
กลายเ​ปน ความฝ​ น ​แม​บางครง้ั ​เรา​มค​ี วามร​สู กึ วา ล​ ืมเ​หตุการณน​ ้ัน​
ไป​นาน​แลว ​แ​ ตจ​ ิตย​ ังคง​เกบ็ เ​หตกุ ารณ​น้นั ​ไวใ​นจ​ ติ ​ใตส​ ำนกึ ​​เพียง​
รอเ​วลา​แสดงออกเ​ทา ​น้นั ​​เม่อื เ​หตกุ ารณ​น้ันม​ า​ปรากฏใ​นค​ วามฝ​ น ​
จึงท​ ำ​ให​นกึ ข​ ึน้ ​ไดท​ ันที​ อารมณ​น ้ัน​อาจเป็นเรื่องในอดีตชาติ อาจ​
เปน ​อารมณ​ท​่ีเราป​ ระสบม​ า​ชา นาน ​หรอื เ​พ่ิงจ​ ะ​ผา นไปใ​นว​นั น​ น้ั แ​ ลว ​
เกบ็ ฝ​ ง ไ​ว​ใ นจ​ ติ ใ​ต​สำนกึ ​แลว​ฝน ​ไป​กไ็ ด

๒๘ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

เ​ท​วตปู ​สงั หรณ ​​
เทวดา​บอกเหตใุ​ห​รูล วงหนา

​ความ​ฝน​ที่​เทวดา​นำมา​เปนสาเหตุ​ที่​จะ​บอกเลา​เร่ืองราว​
หรอื ​เหตุการณ​บ างอยา ง​ใหผ​ ​ูฝน ร​บั รู ​ ค​ วามฝ​ น น​ ้นั อ​ าจ​เปน​
เหตกุ ารณ​ตา งๆ​ ​ตาม​อำนาจก​ ารบ​ นั ดาลข​ อง​เทวดา ​ ​ถา ​เทวดา​
รกั เ​มตตา ​ปรารถนาจ​ ะ​ใหการ​คุม ครองร​กั ษา​ และ​หวังป​ ระโยชน​
จะบ​ ันดาลใ​หฝ​ น ดี ​และเ​ปนผลใ​นทางท​ ่ีด​ ี ​ ส​ วนก​ ารท​ ​จี่ ะฝ​ น ดี​และ​
เปนผลดี ต​ ามอ​ ำนาจ​ของ​เทวดา​น้ัน ​ผ​ ูฝ​ น​ตอ ง​เปน​ทร่ี ักข​ องเ​ทวดา​
และม​ นษุ ย​ทงั้ หลายด​ ว ย ​การ​จะ​เปน ท​ รี่ ัก​ของเ​ทวดา​และม​ นุษย​
ท้ังหลาย​ กต็​ อง​เปน​ผู​มี​ทาน ค​ ือ ก​ าร​ใหป นส​ ง่ิ ของต​ ามโ​อกาส ​ ​ม​ี
ศีล ​คอื ​ความ​สะอาด​กายแ​ ละ​สะอาดว​าจา ​ ​ความ​สงบเสง่ยี ม​
ออนนอ ม​ถอ มตน ​​ไมห​ ยาบกระดา ง​กาวรา ว ​อ​ วดด​ ้ือถ​ ือดี ​​ดหู มิน่ ​
เหยยี ดหยาม​ผูอ น่ื ​​และม​ ีธ​ รรม​อนั ง​าม ค​ ือ ห​ มัน่ ​ฝกหดั ข​ ดั เกลา ​จิต​
ใจ​ใหสะอาด​ผอง​แผว

​

พระพทุ ธเจ้าตรสั ว​า ​
ผ​ ​มู ีศ​ ลี ​มธ​ี รรม​อนั ง​ามย​ อม​เปน ท​ ีร่ ัก ​ของเ​ทวดา​และม​ นุษย​
ทงั้ หลาย ​ ผ​ ูม​ ศ​ี ลี ธรรมง​ามอ​ ยา ​วาแ​ ตม​ นษุ ย​เ ลยท​ ร่ี กั ​ แ​ มเ​ ทพ​
เทวา​ท้งั หลาย ​ ก​ช็ นื่ ชม​ตอ ก​ ารป​ รากฏตวั ข​ องเ​ขา

หลกั การทำบญุ และปฏบิ ัตธิ รรมในชวี ิตประจำวัน๒๙

​ พ​ ระเจา ส​ ุทโธทน​ ะ ​​พระพทุ ธ​บิดา ​เ​ม่ือ​พระพุทธเจา ​ตรัสรู​
แลว​ เทวดา​ได​น ำ​เร่อื งน​ ั้น​มาบ​ อก​ให​รลู ว งหนา ก​ อนท​ ี่​จะไ​ดร ับข​ าว​
จากผ​ คู น ​ ซ​ งึ่ ​เปนความห​ วังดข​ี องเ​ทวดา ​ในท​ างตรงก​ นั ข​ าม ห​ าก​
เทวดาโ​กรธห​ วัง​จะ​ให​พ ินาศ ​ ​ก​็จะ​ให​น มิ ติ ท​ ​ไ่ี มด​ตี า งๆ​ แ​ สดงใ​หร​ู​ถึง​
ความ​ไม​พ อใ​จ ​หรอื ค​ วามต​ อ งการบ​ างอยาง​ของเ​ทวดา

​ ​ยกตัวอยา ง​พระเจาส​ ทุ โธท​นะ พ​ ระพทุ ธบ​ ิดา​เชน ก​ นั ​ข​ ณะ​
ท่ี​เจา ชายส​ ิ​ทธตั ถะ​ออกบวช​ไมท​ ราบว​าอ​ ยู​แหง หน​ตำบล​ใด พระเจา ​
สุทโธทน​ ะ ก็เ​ฝาแ​ ตค​ ิดถึง​อยม​ู าว​นั หน่งึ ​เทวดา​ฝายท​ ่ีไ​ม​ปรารถนาด​ี
ได​มา​เขา ฝน โ​ดย​ถอื ห​ อ ​กระดกู ม​ าด​ ว ย ​แลวบ​ อกวา ​ ​เจาชาย​ส​ิ
ทธตั ถะต​ ายแ​ ลว ​​เปน ตน ​​

บ​ างคร้งั เ​ทวดา​ให​ฝ นดี แ​ ตม​ ผ​ี ลรา ย ใ​นค​ ัมภรี ​ทางศ​ าสนา
ไ​ด​ยกตัวอยาง​พระเ​ถระ​รปู ​หนึง่ ​ ​จำวดั ​อย​ใู นว​หิ าร​แหงห​ นงึ่
ตดั ​ตนไม​ซงึ่ ​เทวดาส​ ิง​อยู ​ ต​ นไม​นน้ั ​เปน ต​ นไม​ใหญ ​ จึงเ​ปน ว​ิมาน
ข​ องเ​ทวดา ​ เ​ทวดา​โกรธ​มาก​ หลอกใ​ห​พระเ​ถระต​ ายใ​จ โดยม​ า
​เขาฝน บ​ อกค​ วาม​จริงใ​ห​ทราบห​ ลายครงั้ ​หลายคราว ไมเ คย
ผ​ ดิ พลาด ซงึ่ ถ​ ือวาเ​ปน ​ฝนดี

เมื่อพ​ ระ​เถระต​ ายใ​จ​แลว คราว​หนง่ึ ​เทวดาจ​ ึง​เขาฝน ​บอก
วา ​“อ​ กี ​๗ ว​ ันพระเจา​แผนดนิ ผ​ูเปน อ​ ุปฏ ฐาก​จะ​สิน้ พระชนม” ​​
เพราะ​ความ​ทพี่ ระ​เถระฝ​ นแ​ ลวจ​ รงิ ม​ าตลอด ​ ท​ านจ​ งึ ​บอกค​ วาม​
ฝนน​ ั้นแ​ กค​ นท​ ้งั หลาย ​​จนค​ วามท​ ราบ​ถึงพ​ ระเจา แ​ ผน ดิน ​ท​ า ว​เธอ​
ระวงั พ​ ระองคจ​ นต​ ลอด ๗​ ​วนั ล​ ว ง​ไป​แลว ​ ​กไ็​ม​เกดิ อ​ นั ตรายแ​ ต​
อยางไร จ​ งึ ​กรว้ิ พ​ ระเ​ถระว​า ​ คิด​การ​ขบถ ​​รบั ส่งั ​ใหต​ ดั ม​ อื ​ตัด​เทา ​
พระ​เถระเ​สีย

๓๐ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

บ​ พุ นิมิต ​​​
นิมิต​บอกเหตดุ​ ีราย​ให​ร ูลวงหนา ​​

​
ความฝ​ นช​ นิดน​ ​ีเ้ กดิ ด​ ว ย​อำนาจบ​ ญุ กศุ ล ​ แ​ ละอ​ ำนาจ​
บาปกรรม ​ ห​ รอื ​เปน​บุพนมิ ติ แ​ หง ก​ ารท​ จี​่ ะต​ อง​เสวยผ​ ล​แหง ​
บุญกศุ ล ​ซึง่ เ​ปนฝ​ า ยด​ ี ​​และเ​ปน บ​ พุ นิมติ ​แหง ​การท​ ี่​จะต​ องเ​สวย​ผล​
แหง บ​ าปกรรม ​ซ่ึง​เปน ​ฝา ยช​ ัว่
​ ​ความ​ฝน ท​ ​เ่ี รยี กวา “​บ​ ุพนิมิต”​ ​เปน ผลม​ าจากอ​ ำนาจ​บุญ
แ​ ละอ​ ำนาจก​ รรม​ท​่ีคนๆ​ ​นัน้ ​ ได​ส่งั สม​อบรม​และ​กระทำไ​ว ม​ า​
บนั ดาลใ​ห​ปรากฏเ​ปน ​ลางบอกเหตุ ​ พ​ ูดง​า ยๆ​ ​ถงึ เวลา ​ท่​บี ุญ
​หรือก​ รรมจ​ ะใ​หผ ล​ กจ​็ ะเ​กดิ น​ ิมติ ​ใหร​ ลู ว งหนา ​ท้งั บ​ ุญแ​ ละ​กรรม​
ลว น​เปน น​ ิมิต ​ ท​ี่ปรากฏ​ให​ทราบล​ วงหนา ​ เ​มื่อแ​ รกจ​ ะต​ ้งั ครรภ​
พระนาง​สริ มิ​ หาม​ ายา ​มารดาข​ องพ​ ระโพธิสัตว ​ ทรงฝ​ น ​วา ​
พระยา​ชา งเผอื ก​หากนิ ​อยใู​ น​ภเู ขาใ​หญ ​เขา มา​เดนิ ​ประทักษณิ ​
เวยี นขวาร​อบพ​ ระองค​ แลวแ​ หวกเ​ขา ​อย​ใู น ​ พระ​
ครรภ ​ ​ตอ มา ​พระองค​ก ​ท็ รงครรภ ค​ วาม​ฝน ​นีจ้​ งึ ​เปน​
บุพนิมติ ​แหงก​ าร​เสวย​ผลบุญท​ ่เ​ี ปน ลางบ​ อก​ให​ร ลู ว งหนา ว​า ​
พระองคจ​ ะไ​ดพ​ ระ​โอรส​ผ​ูเลศิ
น​ อกจากน​ น้ั ​ พระเจา โ​กศล​ราช​ทรงพ​ ระ​สุบิน ๑​ ๖ ข​ อ ​​ดงั ​
ปรากฏใ​นม​ หา​สบุ ิน​ชาดก ​ แ​ ตล ะข​ อ​เปน​บุพนมิ ติ ​ที่​ปรากฏใ​ห​ทราบ​
ลว งหนา ​ ​ถึง​ความเ​ปน เ​ปลี่ยน​แปลงท​ ​่จี ะเ​กิดขนึ้ ​ ใน​โลกอ​ นาคต​
ท้งั ​ความ​เปลย่ี น​แปลง​ของ​สังคมมนษุ ย ​ ธ​ รรมชาติ ​ แ​ ละ​ภัยพิบตั ิ​
นานาประการ ​​

หลักการทำบญุ และปฏิบตั ธิ รรมในชวี ิตประจำวนั ๓๑

​ใน​คมั ภรี ​ทาง​ศาสนา ​ ยงั ​ไดก​ ลา วอ​ กี วา ​ ค​ วาม​ฝน ช​ นดิ ​
ธาตุโขภะ ​และ​อนุ​ภตู ป​ ุพพะ ​ไ​ม​ค วร​เช่ือถือ ​ไ​มเ​ปน จริง ​เพราะ​
สต​ิไมอ​ ยูใ​น​สภาพ​ปกติ ​ ​ความ​ฝน ช​ นดิ เ​ทว​ ตูป​สงั หรณ เ​ปน จริง​
บาง ​ไม​จ ริง​บาง ​ท้ังน​ข้ี ึ้น​อยู​กับ​เทวดา ผ​ ​มู า​เขาฝนเ​ปน ตัว​แปรว​า ​มี​
ความ​ประสงคเ​ ชน ไร

สวนค​ วามฝ​ น ช​ นิด บ​ ุพนมิ ิต น​ ัน้ ​ ท​ าน​ยนื ยนั อ​ ยา ง
แ​ นน​ อนลง​ไปเ​ลยว​า ​ เปน ความจ​ ริง​ตาม​ทฝ​่ี น ​ทุกประการ​ไมคลาด​
เคลือ่ น ​​และ​ทาน​ใหข​ อ​สงั เกต​วา ​ค​ วาม​ฝน​ทเ่​ี ปน บ​ ุพนมิ ิตโดยมากจะ​
ปรากฏ​เฉพาะใ​นเ​วลาค​ อ น​รงุ ​ ​ทัง้ น​ี้เพราะเ​วลาห​ วั ค่ำ แ​ ละ​เวลาเ​
ท่ียงค​ ืนน​ ้นั ​ เ​ปนเวลาท​ ร่​ี างกาย​กำลงั ​เผาผลาญ​อาหาร ​ ธ​ าตไุ ฟ​
กำลังท​ ำงาน ท​ ำ​ให​ธ าต​ใุ น​รางกาย​คน​เรา​ไมป กติ ​ ​ จ​ งึ ม​ ีผ​ ล​ทำ​ให​
ความฝ​ นค​ ลาดเ​คลื่อนไ​ม​แนน อน ​ ค​ วามฝ​ น​นนั้ ​อาจ​จริงก​ ไ็ ดไ​มจ​ ริง​
กไ็ ด ​​พดู ​งายๆ​​คอื ต​ ้งั แ​ ต​หัวคำ่ ​จนถ​ ึง​หลงั เท​ ีย่ งค​ ืน ​ธาตุ​ในร​างกาย​
ยงั ท​ ำงาน​อยู ​​แตเ​วลา​คอนร​ุงเ​ปน เวลาท​ ่ี​รา งกาย​เผาผลาญอ​ าหาร​
เสร็จ​แลว ​รางกายอ​ ยใ​ู นส​ ภาพป​ กติ ​​ความ​ฝน ท​ ป​่ี รากฏ​ในช​ ว งนจี​้ งึ ​
เปนจรงิ อ​ ยางแ​ นน อน ​เ​พราะ​เปนความฝ​ น ท​ ี​ไ่ มได​ข ึ้นอ​ ยก​ู บั ​อิทธิพล​
ของร​า งกาย ​​แต​เปน ความ​ฝน ท​ ป​่ี รากฏ​เพราะอ​ ำนาจบ​ ุญกุศล ​แ​ ละ​
อำนาจ​บาปกรรมข​ องผ​ ูน​ ัน้ ​​

ถ​ าค​ วามฝ​ น​เกิดจ​ ากอ​ ำนาจ​บญุ กุศล​ก​็จะฝ​ น ดี ​และ​ม​ีผลดี​
ถา ฝ​ น ​เกิดจ​ าก​อำนาจ​บาปกรรมก​ ็​จะ​ฝน รา ย ​ ​และม​ ผ​ี ลราย​ดวย​
ความฝ​ น ช​ นดิ ​บุพนมิ ิต​จะไ​มม ี ​“ฝ​ น รา ยก​ ลาย​เปน ด​ ี”​ ห​ รอื ​
“ฝ​ น ดีก​ ลายเ​ปน​รา ย”​​ถ​ า ​ความ​ฝนราย​ก​็จะม​ ี​ผลรา ย ​ฝ​ น ดี​กจ​็ ะม​ ​ี
ผลดี ​​ทา น​จงึ ใ​หข​ อส​ งั เกต​ไวว​า ​​

๓๒ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

​ถา ​ฝน ใ​นเ​วลาค​ อ น​รงุ ใหส​ นั นษิ ฐาน​วา เ​ปน ​
“บพุ นิมติ ”​ ​แหง ​อำนาจ​บญุ ​ ห​ รือก​ รรมท​ ่กี​ ำลังจ​ ะ​ใหผ ล ​ ซ​ ึ่ง​
ปรากฏ​ใหเ​ราร​ ูลวงหนา

​
​นอกจากน​ ้นั ​ ​ในค​ มั ภีรท​ าง​ศาสนา​ยงั ไ​ดแ​ สดงอาการ​ท่ี​จติ
​คนเ​รา​จะ​เขา สภ​ู าวะ​ความ​ฝน ​ไว​วา ​ถ​ าน​ อน​หลบั สนทิ ​จะ​ไมฝ​ น ​​ตื่น​
อยกู​ ​ไ็ มฝ​ น ​แ​ ต​เวลา​ท่​ีฝนเ​ปนเวลา​ที​่จติ ​กำลงั อ​ ยใ​ู นช​ วงห​ ลับเ​หมอื น​
การห​ ลับ​ของล​ งิ ​ค​ อื ห​ ลบั ๆ​​ตื่นๆ​​หรอื ​คร่ึงห​ ลับ​ครึ่ง​ตน่ื น​ น่ั เอง ​​

​แต​ท้ังน้ี​ทั้ง​น้ัน​ก็​เปนการ​ยาก​ท่ี​จะ​ระบุ​ลง​ไปได​อยาง​
ชดั เจน​วา ​ทเ่ี​รา​ฝน ​นั้นเ​ปนความฝ​ นช​ นิดใ​ด ​ ​ จ​ รงิ ห​ รอื ​ไม​จริง
เ​พยี ง​นำห​ ลกั ​เกีย่ วกับค​ วาม​ฝน ​ทางพ​ ระพุทธศาสนา ม​ า​ให​โ ยม​
ทงั้ สองร​​ูไว ​ เปนข​ อ​สงั เกตเ​ทา ​นั้น ​ ​สว นค​ วาม​ฝนท​ างด​ านก​ าร​
แพทย ​​และน​ ักจ​ ิตวเิ คราะห ​เห็นวา ​ไมมค​ี วามจ​ ำเปน​จะต​ อ ง​พูดถ​ งึ ​
ใน​ที่นี้ ​​​เพราะไ​ม​เ กย่ี วกับ​เรอ่ื ง​ศาสนา​

ต​ อ ไปน้ ี เ​ปน ว​ธิ ีไ​หวพระ​สวดมนตก​ อ น​นอน ​ ​จำได​วา ​ เม่ือ​
ยงั เด็ก ​ โ​ยมท​ ้ังสอง​เคยส​ อน​ใหอ​ าตมา​ไหวพระส​ วดมนต​ก อ น​นอน​
บท​สวดมนต​ที่อ​ าตมา​จำข​ น้ึ ​ใจมา​จนถ​ ึงท​ กุ วนั น ้ี​ กค็​ ง​เปน ​บท ​นะโม​
๓ ​จบ ​​ถ​ ึงว​นั พระ ๘​ ​คำ่ ​๑๕ ​ค่ำ อ​ าตมา​มีหนาท​ ่ีเก็บ​ดอกไมใ​ หโ​ยม​
แม​ใหญไ​ ป​บชู าพ​ ระ​ที่วดั ​และ​บชู า​พระท​ ี​ห่ ัวนอน ​ภ​ าพต​ างๆ​ย​ งั อ​ ยู​
ใน​ความทรงจำ​ของอ​ าตมา​ไมลบ​เลื่อน

หลักการทำบญุ และปฏบิ ตั ธิ รรมในชีวติ ประจำวนั ๓๓

​วธิ ี​ไหวพ ระส​ วดมนต​กอ น​นอน

​

บ​ ทก​ ราบ​พระรตั นตรยั

​อะระหัง ​สัมมา​สัมพุทโธ ภ​ ะคะวา,​พ​ ุทธัง ภ​ ะคะ​วนั ตัง อะภวิ าเท​มิฯ
(​ก​ ราบ)

ส​ ะวาก​ขาโ​ต ​​ภะคะว​ะ​ตา ​​ธัมโม,​​ธ​ มั มงั ​​นะม​ ัสสาม​ ิฯ ​
(​กราบ)​

​สปุ ะฏิปน โน ​​ภะคะ​วะโ​ต ส​ า​วะก​ ะสังโฆ,​​​ส​ ังฆัง ​น​ ะม​ าม​ ฯิ
(ก​ ราบ)​

บ​ ท​นมัสการ​พระพุทธเจา

น​ ะโม ​ตสั สะ ​ภ​ ะคะว​ะโ​ต ​อ​ ะระหะ​โต ​ส​ ัมมาส​ มั พทุ ธสั สะฯ
​(​วา ๓​ จ​ บ)​

​บท​ไตรสรณคมน

พทุ ธงั ​​สะระณัง ​​คจั ฉาม​ ิ
ธ​ มั มงั ​​สะระณงั ​​คจั ฉา​มิ
สังฆงั ​ส​ ะระณัง ​​คจั ฉาม​ ิ
ทุ​ต​ิยมั ป ​​พุทธงั ​​สะระณงั ​​คจั ฉาม​ ิ
​ทต​ุ ยิ​ มั ป ​​ธมั มัง ​ส​ ะระณัง ​​คจั ฉาม​ ิ
ทต​ุ ิ​ยัมป ​​สงั ฆัง ​ส​ ะระณงั ​​คจั ฉาม​ ิ
ตะต​ ยิ​ ัมป ​​พุทธงั ​ส​ ะระณงั ​ค​ ัจฉา​มิ
ตะต​ ิ​ยมั ป ​​ธมั มงั ​​สะระณงั ​ค​ ัจฉาม​ ิ
ตะต​ ิ​ยมั ป ​ส​ งั ฆงั ​​สะระณงั ​​คจั ฉาม​ ิ ​ฯ​

(ถ้าพอเท่านี้ กใ็ หข้ ้ามไปสวดบทแผเ่ มตตา หน้า ๔๐ ตอ่ ได้)

๓๔ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

หลังจากนีใ​้ ห​น ั่งพ​ บั เพยี บ แ​ ละ​เลือกส​ วดมนตต​ าม​ท่ต​ี องการ​
สดุ ​แลว​แตว า​ ใคร​จะม​ ​ีบทส​ วดมนต​พเิ ศษอ​ อกไปอ​ ยางไร บ​ างคนม​ ี​
พระ​คาถา​บท​ตา งๆ​​บางคนส​ วด​พระ​คาถา​ชินบ​ ัญชร เ​ปนตน ​เสร็จ​
แลว ส​ วด​บท​ถวายพ​ ร​พระ​เปนลำดับ​สบื ไป

​ ​บท​ถวาย​พร​พระ​เปน​คาถา​ที่​พรรณนา​ถึง​เหตุการณ​ที่​
พระพุทธเจา ​ชนะม​ าร ​ผ​ า นพน อ​ ปุ สรรคค​ ร้งั ​สำคัญไ​ปได​ดวยด ี​ ดวย
วธิ ีข​ อง​พระองคเ​อง ​​

เปน ค​ าถาว​าดว ย​ชัยชนะอ​ ันย​ ิง่ ใ​หญ​ข องพระพทุ ธองค​ ทีม่​ ี
ต​ อ พ​ ญามาร ( พ​ ญาว​สวตั ตม​ี าราธริ าช) ,​ อ​ าฬวกย​ กั ษ, ​ ช า งน​ าฬาคริ ,ี
​องคุลี​มาล,​นาง​จิญจ​มาน​วิกา,​สัจ​กนิ​คนธ,นันโทปนันท​นาคราช
และ​ทา วมหาพรหม ​ก​ ารส​ วด​ถวาย​พร​พระ เ​ชื่อว​า ​ จะ​ทำใ​หช​ ีวิต
ผานพน ​ปญ หา ​อปุ สรรคแ​ ละ​ภยันตราย​ตางๆ​ใ​นช​ วี ติ ไ​ปได คนไ​ทย
ตง้ั แ​ ต​โ บราณ​จึงน​ ิยมส​ วดบ​ ท​ถวายพ​ ร​พระ​ ใน​ชวี ิต​ประจำวนั ​​และ​
นยิ มน​ มิ นต​พ ระสงฆม​ า​สวด ใ​น​การ​ทำบุญใ​น​โอกาสต​ า งๆ​​

แ​ ม​ในป​ จจุบัน ​ที่วัดส​ ระเ​กศ ​ ห​ ลวงพอเ​จาประคุณส​ มเดจ็
พระพ​ ฒุ ​าจารย ​(​เก่ียว ​​อปุ เสโณ)​​ก​ ​ใ็ หพ​ ระสงฆภายใ​นว​ดั ​สาธยาย​
บทถ​ วาย​พร​พระ​นตี้​ ามโ​บราณ​คติ ​ห​ ลังท​ ำวตั รเย็น​ทุกวัน​มิไดข​ าด

​ ​เม่ือ​ครงั้ ​ทอ​่ี าตมา​บวช​เปน​สามเณร​ใหมๆ​ ​ ​นอกจาก​บท​
ยะถาฯลฯ ​สำหรบั ​ใหพ ร​ญาติโยม ​และ​บทป​ ฏสิ งั ​ขาโ​ยฯลฯ ​สำหรบั ​
พิจารณาอ​ าหารบ​ ิณฑบาต ​ท​ต่ี อง​จำแ​ ลว ​ก​ ็ย​ งั ม​ีบท​ถวาย​พร​พระ น​ ่ี​
แหละ ​ท​ ถ​่ี กู ​บงั คับใ​ห​ทอง​จำเปนอ​ ันดับแ​ รก ​ร​สู ึกวา​ทอ ง​ยากมาก​
กวาจ​ ะจ​ ำได​แตละ​บท​แสนจ​ ะ​ยาก ​​แตเ​มอ่ื ​จำไดแ​ ลว ก​ ลับเปน บ​ ทท​ ี​่
สวด​แลว ม​ คี​ วามไ​พเราะ​จบั จติ ​​แ​ ละต​ ดิ อ​ ยูใ​ นใ​จต​ ลอดมา

หลกั การทำบญุ และปฏบิ ตั ธิรรมในชวีติ ประจำวนั ๓๕

บ​ ท​ถวาย​พร​พระ

​ ​
อต​ิ ปิ  ​​โส ​ภ​ ะคะวา ​อ​ ะระหงั ​​สมั มา​สัมพทุ โธ,​ว​ิชชา​จะระณ​ ะ
สมั ปน โน ​​สุคะโ​ต ​โ​ล​กะ​วิท,ู ​​​อะนุตตะโร ​ป​ ุริสะทัมมะ​สาระถิ ​ส​ ตั ถา,​
เทวะ​มะนุสสาน​ งั ​พ​ ุทโธ ​ภ​ ะคะวา​ติ ​​ฯ ​​​​​​​​​
​ ส​ วากข​ า​โต ​​ภะคะว​ะ​ตา ​​ธัมโม,​​ส​ นั ​ทฏิ ฐโิ ก ​​อะกาลิโก,​​​เอ​
หปิ ส​สิโก,​​​โอปะ​นะย​ โิ ก,​ป​ จ จัตตัง ​เ​วทิตพั โ​พ ​ว​ญิ ูหตี​ ฯิ ​

(​อานว​ า ว​ ญิ ูฮ​ีต)ิ ​​​
ส​ ปุ ะฏิปน โน ​ ภ​ ะคะ​วะโ​ต ​ ​สาว​ะก​ ะสงั โฆ,​ ​ ​อชุ ป​ุ ะฏิปน โน​
ภะคะว​ะ​โต,​​ส​ าว​ะก​ ะสงั โฆ ​ญ​ ายะปะฏปิ นโน ​​ภะคะ​วะ​โต ​​สาว​ะก​ ะ
สงั โฆ,​​ส​ ามี​จิปะฏิปน โน ​ภ​ ะคะ​วะโ​ต ​ส​ า​วะ​กะสงั โฆ,​​ย​ ะททิ งั ​​จัต​ตาริ
ปรุ สิ ะ​ยคุ านิ ​ อ​ ฏั ฐะ​ปุริสะปคุ คะ​ลา,​ ​ เ​อสะ ​ ภ​ ะคะว​ะโ​ต ​ ​สาว​ะก​ ะ
สงั โฆ,​​​อาหุ​เนยโย,​​​ปาหุเ​นยโย,​​ท​ กั ข​ เิ ณยโย,​​​อญั ​ชะล​ ​กี ะร​ะณโี ย,​​
อะนตุ ​ตะรัง ​​ปุญญักเ​ขตตงั ​โลกัสสา​ติ ​​ฯ
​

​ ​พาห​ ุง ​​สะหัสสะมะภนิ มิ ​มติ​ ะสาวุธนั ตงั
​คร​ีเ​มขะลงั ​​อุทติ ะโฆระสะเ​สนะ ​​มา​รัง
ท​ านาท​ธิ มั มะ​วิธ​นิ า ​ช​ ติ ะวา ​ม​ ุนนิ โท
ต​ นั เตช​ ะสา ​ภ​ ะ​วะตุ ​เ​ต ​​ชะ​ยะมังคะ​ลานิฯ
​ ม​ าราต​ เิ ร​กะ​มะภิยชุ ฌติ ะส​ พั พะร​ัตตงิ
โ​ฆรมั ปะน​ าฬะ​วะก​ ะม​ ักขะมะ​ถัทธะ​ยักข​ งั
​ขันตีสท​ุ นั ​ตะวธิ ิน​ า ​​ชิตะวา ​ม​ นุ ินโท
​ตันเต​ชะสา ​ภ​ ะว​ะตุ ​​เต ​​ชะย​ ะมงั คะ​ลานฯิ

๓๖ พระครปู ลดั สวุ ฒั นธรี คณุ

​ น​ าฬ​ าค​ริ งิ ​ค​ ะ​ชะว​ะ​รงั ​​อะต​ ม​ิ ตั ตะภ​ ูตัง
​ทาว​ัคคจิ ักก​ ะม​ ะสะนี​วะ ​​ส​ุทาร​ณุ นั ตงั
​เมตตัมพเุ ส​กะ​วธิ ​นิ า ​ช​ ติ ะวา ​ม​ ุนนิ โท
ต​ ันเต​ชะ​สาภะว​ะตุ ​เ​ต ​ช​ ะย​ ะมังคะ​ลานิฯ
​ ​อกุ ขติ ตะขคั คะมะ​ติ​หตั ถะสท​ุ ารณุ​ ันตงั
​ธาว​นั ต​ ิโย​ชะน​ ะปะถ​ งั คุ​ลมิ าล​ ะว​ันตัง
อ​ ทิ ธภี ส​ิ งั ขะต​ ะมะโน ​​ชิตะวา ​​มุนินโท
​ตันเตช​ ะสา ​ภ​ ะว​ะตุ ​​เต ​ช​ ะย​ ะมังคะล​ านิฯ
​ ก​ ัตะวาน​ ะ ​ก​ ฏั ฐะมทุ ะ​รงั ​อ​ ิว​ะ ​ค​ ัพภ​ นิ ​ยี า
​จญิ จายะ ​ท​ ฏุ ฐะ​วะ​จะน​ ัง ​ช​ ะน​ ะก​ ายะ​มัชเฌ
ส​ ันเตน​ ะ ​​โสมะ​วิธนิ​ า ​​ชิตะวา ​ม​ นุ ินโท
​ตนั เตช​ ะสา ​​ภะว​ะตุ ​​เต ​ช​ ะ​ยะมังคะล​ านิฯ
​ ส​ จั จ​ ัง ​ว​ห​ิ ายะ ​​มะ​ติสจั ​จะก​ ะ​วาทะเกต​ งุ
ว​า​ทาภ​ ิโรปต ะ​มะนงั ​​อะ​ตอิ​ นั ธะภ​ ูตัง
​ปญ ญาปะ​ทีปะช​ ะล​ิโต ​​ชิตะวา ​​มนุ ินโท
ต​ ันเต​ชะสา ​​ภะว​ะตุ ​เ​ต ​ช​ ะย​ ะมังคะ​ลานฯิ
​ น​ ันโท​ปะนนั ทะ​ภุชะคัง ​ว​ิพธุ งั ​​มะหิทธงิ
​ปตุ เต​นะ ​เ​ถระ​ภุชะ​เค​นะ ​​ทะ​มาปะ​ยัน​โต
​อธ​ิ ูปะ​เทส​ ะวิธน​ิ า ​​ชติ ะน​ า ​​มนุ นิ โท
ต​ นั เต​ชะสา ​ภ​ ะว​ะตุ ​เ​ต ​ช​ ะ​ยะมงั คะ​ลานฯิ
​ ​ทุคคาหะทิฏฐ​ภิ ุชะ​เค​นะ ​ส​ ทุ ฏั ฐะหตั ​ถงั
พ​ รมั มงั ​​วส​ิ ุทธ​ชิ ุตม​ิ ิท​ ธพิ ะกาภิธา​นัง
​ญาณาคะเ​ท​นะ ​​วธิ น​ิ า ​​ชติ ะวา ​​มุนนิ โท
​ตันเต​ชะสา ​​ภะ​วะตุ ​เ​ต ​ช​ ะ​ยะมงั คะล​ านฯิ

หลกั การทำบญุ และปฏบิ ตั ธิรรมในชวีติ ประจำวนั ๓๗

เ​อต​ าป ​พ​ ุทธะ​ชะ​ยะมงั คะล​ ะอ​ ฏั ฐะค​ าถา
โ​ย ​​วา​จะโน ​​ทนิ​ ะ​ทิเน ​​สะระเต ​​มะต​ ันท​ ี
ห​ ติ ะวาน​ ะเน​กะวว​ิ ิธานิ ​​จุ​ปท ทะวานิ
โ​มก​ขัง ​​สขุ​ ัง ​อ​ ะธคิ ะเมยยะ ​น​ ะโร ​ส​ ะปญโญฯ

มะ​หาก​ ารณุ ิโก ​​นาโ​ถ หิ​ตายะ ​ส​ พั พะ​ปาณ​ินัง
ปเ​ู รตะวา ​ป​ าระ​มี ​ส​ ัพพ​ า ปต โ​ต ​ส​ ัมโพธ​มิ ุตตะมงั

เ​อเต​นะ ​ส​ จั ​จะว​ชั เชน​ ะ ​ โหตุ ​​เต ช​ ะ​ยะมงั คะลัง ฯ​
​ชะ​ยนั ​โต ​โ​พธย​ิ า ​ม​ ูเล สกั ​กะยาน​ ัง นนั ทิ​วฑั ฒะโน
เ​อวงั ​ต​ ะว​ัง ​​ว​ิชะโย ​โ​หหิ ​ ชะย​ ัสสุ ​​ชะย​ ะมังคะเล
​อะปะร​าช​ติ ะปลลงั เก ​ สเี ส ​​ปะฐะวโิ ปกขะเร
อ​ ะภเิ สเก ​ส​ พั พะพ​ ทุ ธาน​ งั ​ อัคค​ ปั ปตโ​ต ​ป​ ะโมทะ​ติ ฯ​
​สุขกั ขัตตัง ​​สมุ งั คะลงั ​ สปุ ะภาตัง ​ส​ หุ ุฏฐิตัง
ส​ ขุ ะโณ ​​สม​ุ ุหตุ ​โต ​​จะ ​ ​สยุ ิฏฐงั ​พ​ รัมมะจาริสุ
​ปะ​ทัก​ขิณงั ​​กาย​ะกัมมัง ​ วาจาก​ ัมมงั ​​ปะ​ทักข​ ณิ ัง
ป​ ะท​ กั ข​ ิณงั ​​มะโนกัมมงั ​ ​ปะณิธี ​เ​ต ​​ปะท​ กั ขณิ า
​ปะท​ กั ขณิ านิ ​​กัตะวาน​ ะ ​ ละภ​ ันตตั เถ ​​ปะท​ ัก​ขิเณ ​ฯ
​
ภะ​วะตุ ​ส​ พั พะม​ ังคะลัง ​ รกั ​ขันตุ ​ส​ ัพพะ​เทวะ​ตา
ส​ ัพพะ​พทุ ธ​านุภาเวน​ ะ สะท​ า ​ โ​สตถี ​ ​ภะว​ันตุ ​ ​เตฯ
ภะว​ะตุ ​ส​ พั พะม​ งั คะลงั ​ รักข​ ันตุ ​ส​ ัพพะ​เทวะ​ตา
​สพั พะธมั ​มาน​ ภุ าเว​นะ ​ สะ​ทา ​ โ​สตถี ​ ​ภะ​วนั ตุ ​ ​เตฯ
​ภะ​วะตุ ​ส​ ัพพะม​ ังคะลงั ​รกั ข​ ันตุ ​ส​ ัพพะเ​ทวะ​ตา
​สัพพะส​ ังฆานุภาเวน​ ะ ​สะท​ า ​ ​โสตถี ​ภ​ ะ​วนั ต ุ เตฯ

๓๘ พระครปู ลดั สวุ ฒั นธรี คณุ

วาดว ย​การ​แผเ มตตา

​การแ​ ผเมตตา ​คอื ก​ ารต​ ั้ง​ความป​ รารถนาดี​ไป​ใน​มวล​
สรรพสัตว ​ต​ ลอดจนเ​ทพ​เทวาภ​ ูติ ​ผี ป​ ศ าจท​ ้งั หลาย ​​ไมม ปี​ ระมาณ​
ไมม ​ีขอบเขต ​ไ​ร​พรม​แดนข​ ีดขั้น ไ​มวา​เขาผ​ นู​ ัน้ ​หรอื ​สตั วน​ ้ัน​จะเ​ปน ​
เชอื้ ชาติ ​ศาสนา​อะไร จ​ ะ​เกยี่ วของ​กับเ​รา​โดย​ความ​เปน ญ​ าติ ​โ​ดย​
ความ​เปนป​ ระเทศ ​เชื้อชาติ ศ​ าสนา​หรอื ไ​มก​ ต็ าม ​ให​ม​จี ติ ก​ วา งขวาง​
ไรพ​ รมแ​ ดน ​ไมม​ีขอบเขต​ขดี ขั้น ​ขอใ​ห​เ ขา​ไดม​ ค​ี วามส​ ขุ ​ ​อยา ​ได​ม​ี
ความท​ ุกขระทมข​ มขืน่ ใ​จ

​ใน​การ​ดำเนนิ ​ชวี ติ ​ ส​ งิ่ ​ท่ีท​ ุกคน​ปรารถนาก​ ​ค็ อื ค​ วามส​ ุข
​และต​ อ งการห​ ลีกเลยี่ งจ​ าก​ภัยอนั ตราย​ตางๆ​ ซ​ ึ่ง​จะ​ทำใ​หช​ ีวิต​
เปนทุกข ​ ​เรา​ตองการค​ วาม​สุขอ​ ยางไร ​คน​อ่นื ​และ​สตั วอ​ ่นื ก​ ็​
ตองการค​ วาม​สุขอ​ ยางน​ ้นั ​ พ​ ระพทุ ธเจา ​จึงส​ อน​ใหเ​ อาค​ วามรสู กึ ​
ตัวเรา​เอง เ​ปรยี บเ​ทยี บกับค​ วามรูสกึ ​ของ​คนอ​ ่นื แ​ ละ​สตั ว​อ ืน่ ​จ​ ะ​
ไดเห​็นอกเ​ห็น​ใจ (​ม​ ีเ​มตตา)​ ​คนอ​ นื่ แ​ ละ​สัตว​อืน่ ม​ ากขึ้น ​ ​แลว​ไม​
เบยี ดเบยี นซ​ ่ึงก​ นั ​และ​กนั ​ให​ไดรับค​ วามร​ะทมข​ มขน่ื ​ใจ ​​

ก​ าร​แผเมตตาจ​ งึ ​ควร​แผ​ให​ทัง้ แ​ ก​ต นเ​องแ​ ละค​ น​อ่ืน ต​ ลอดจน​
สรรพสัตวท​ งั้ หลาย โ​ดย​ตั้ง​ความ​ปรารถนา​ให​ทุกส​ รรพชีวติ ​มคี​ วาม​
สุข​เสมอก​ ัน ​อ​ ยา ​ไดเ​บียดเบียนข​ มเหง​น้ำ​ใจซ​ ง่ึ ​กนั แ​ ละ​กนั

หลักการทำบุญ และปฏบิ ตั ธิ รรมในชวี ติ ประจำวัน๓๙

​ ​กอ นแ​ ผเ มตตาค​ วร​ทำสมาธิ ๓​ -​๕ น​ าที ​ ​นอย​หรอื ​
มากกวา น​ น้ั ต​ าม​โอกาส ​ ​เพื่อ​ให​จ ติ ​ออ นโยน ​ ง​ดงาม ​ ส​ วาง​
สะอาด ​ ​ผอ ง​แผว ​ ​จิตท​ ​่ีผอ ง​แผวเ​กิดจ​ ากก​ ำลังส​ มาธิ ​ แ​ ม​จ ะ​ชว่ั ​
ระยะเวลาส​ น้ั ​ ก​ ​เ็ ปนจ​ ติ ท​ ีว่ างจ​ าก​ความ​อาฆาตพยาบาท ​ ค​ วาม​
อิจฉารษิ ยา ​ว​า ง​จากก​ ามราคะ ​​วาง​จาก​ความ​ทะยานอยาก ​แ​ ละ​
วาง​จากค​ วามห​ มนหมอง​เศราซึม ลงั เลส​ งสยั ​จบั จด ไ​มแ​ นนอน
จงึ ​เหมาะแ​ ก​การแ​ ผเ มตตา

​ ใ​นก​ ารแ​ ผเมตตา ​ ไ​ม​จ ำเปน ต​ องก​ ลา ว​เปน ​ภาษาบ​ าลี​
เสมอไป ​

แ​ ต​ที่น​ ำ​ภาษา​บาลี​มา ​ ​ก็​เพยี งเพือ่ จ​ ะใ​หไ​ดร​ ​แู บบท​ ีใ่​ช​
โดยท​ ั่วไป​เทาน​ ้ัน ​ แ​ มจ​ ะไ​ม​ก ลา วเ​ปน ภ​ าษา​บาลี ​ก​ใ็ หน​ ึก​เปน​
ภาษาไทย ​ ​ขอ​ให​เปน ภ​ าษาข​ องค​ วามรูสกึ ​ ​เรา​รูสึกอ​ ยาง​
น้นั ​จรงิ ๆ​ ร​สู ึก​เมตตาส​ งสาร​การเ​กดิ ​ของ​ตน​เอง ท​ ่ีต​ องเ​ผชญิ ​
ความท​ กุ ข ​ ​ความ​เศรา โศก ​ ​โรคภยั ไ​ข​เจบ็ ​ ​และต​ องเผชิญกบั ​
ความ​แกค​ วามเ​จบ็ ​ความต​ ายไ​มรจู กั จ​ บส้นิ ​ ​ความรสู ึกน​ ้ี​ให​เ กดิ ​
ตลอดไป​ จน​ถงึ ​สรรพสัตว​ท กุ ​จำพวก​ทุก​หมเ​ู หลา ​ แ​ ม​แ ตศ​ ตั รู​
ท่ี​จอ งท​ ำลายลา ง​เรา ก​ ใ​็ ห​รสู กึ เ​ชน​น้นั ​ ​ใหน​ ึก​ไป​ถงึ ส​ ่ิงท​ ี่​มองไ​ม
เหน็ ​​เชน ​เ​ทวาอ​ ารกั ษ​พ ระภูม​ิเจา ​ที​ท่ ั้งหลาย​ดว ย ​​

ก​ ารแ​ ผเมตตาน​ ั้น ​ แม​กลา ว​เปน ​ภาษาบ​ าลี ​​แตค​ วามรสู กึ ​
ไมไดเ​ปนไปตามภ​ าษา​ท่​ีกลาว​ ก็​ไมม ​ปี ระโยชน​อ ะไร ​ ​ไม​ควร​
ยดึ ​รปู ​แบบ​ใหม​ าก

๔๐ พระวจิ ติ รธรรมาภรณ์

ค​ ำแ​ ผเมตตา​ให​แกต​ นเ​อง

​
อะหงั ​ส​ ุขโิ​ต ​โ​ห​มิ ขอ​ใหข​ า พเจาม​ ีค​ วามส​ ุข
น​ ทิ ท​ ุกโข ​โ​หม​ ิ ​ ปราศจาก​ความ​ทกุ ข
​อะเวโร ​โ​หม​ ิ ​ ​ ไมม ี​เวรไ​มม ี​ภัย ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​
อ​ พั ย​ าป​ ชโฌ ​โ​ห​ม ิ ​ ไมม​กี าร​เบียดเบียนซ​ ึง่ ก​ นั แ​ ละ​กัน ​​​​
​อะนโี ฆ ​​โหม​ ิ ​ ไมม ี​ความ​ทกุ ขก​ าย​ทุกข​ใจ ​​​​​​​​​​​​​​
ส​ ขุ ี อ​ ตั ตาน​ งั ป​ ะรหิ ะราม​ ิ มี​ความ​สุขกาย​สขุ ​ใจแ​ ละ​รกั ษาต​ น
​ ​ ​ ​ ให​พ นจ​ ากท​ กุ ขภ​ ัยท​ ้งั ส้นิ ​เถดิ ​ฯ

​
คำแ​ ผเมตตาใ​ห​สรรพสัตว ​​​​​​​​​​​​​

สพั เพ ​ส​ ตั ต​ า ​ สัตว​ทงั้ หลาย​ทง้ั ปวง​ทเี​่ ปเพอ่ื ทุกข 
เกดิ ​แก เ​จบ็ ​ตายด​ ว ยก​ ัน​ทงั้ หมด​
ท้ังสน้ิ
​อะ​เวรา ​​โหนตุ ​ จง​เปนสุขเ​ปนสขุ ​เถดิ อ​ ยา ไ​ด​ม ​ี เวร
​ แก​ก ันแ​ ละ​กนั เ​ลย
​อัพย​ า​ปช ฌา โ​หนตุ ​ จงเ​ปนสขุ ​เปน สุข​เถดิ ​อยา ไดเ บียด
เบียนซึ่งก​ นั ​และก​ ันเ​ลย
​อะนฆี า ​โ​หนต ุ ​ จง​เปน สขุ ​เปน สุข​เถดิ ​อ​ ยา ​ได​ม​ี
ความ ท​ ุกข​ก าย​ทุกข​ใจเ​ลย
ส​ ขุ ี อ​ ัตตาน​ ัง ​ปะริหะรันตุ ​ จง​ม​คี วาม​สขุ กาย​สุขใ​จ แ​ ละ ​รักษา​
ตนให​พน ​ จาก​ทกุ ขภ​ ยั ​ดว ยก​ นั ​

ท้ังส้นิ เ​ทอญฯ

หลักการทำบญุ และปฏิบัติธรรมในชีวติ ประจำวัน๔๑

จากน​น้ี ึกอ​ ธิษฐาน​ใจ ​ ถ​ งึ ญ​ าตบ​ิ รรพบุรุษ​ทงั้ ส​ องฝา ย ​
ของเ​รา ​ ​คือ ​ปู ​ ย​ า ​ ​ตา ​ ​ยาย ​ เ​รือ่ ยม​ าโ​ดย​ลำดบั จ​ นถ​ ึง​
มารดา​บิดา​แมย​ งั มชี​ วี ติ ​อยู ​ ​กข็​ อใ​หท า นม​ ค​ี วาม​สขุ ​ ม​ ​ีสขุ ภาพ​
รางกายแ​ ขง็ ​แรง อ​ ธษิ ฐานถ​ งึ เ​ทวาอ​ ารกั ษ ​ เ​จา กรรม​นายเวร​
ไดอ​ นโุ มทนา ​ ​เพ่อื จ​ ะไ​ดเ​ปน​ผมู สี วนแ​ หง​บุญ ท​ ี่เ​รา​ได​ทำใ​น​
แตละวนั ​ ​เม่ืออ​ นโุ มทนา​แลว ข​ อใ​หท​ ำการค​ ุมครองป​ กปกรักษา​
ให​ม​ีความเ​จริญ​รุงเรือง​กาวหนา ใ​นช​ วี ติ ม​ ี​ความ​รมเย็น​เปน สุข​แก​
ตัวเราเ​อง ​ แ​ ละท​ กุ ๆ​ ​คนใ​น​ครอบครัว ​ ​เสร็จ​แลว ก​ ราบ ​๓ ห​ น

ข​ ณะ​นอน​ทำสมาธิภ​ าวนา ​
ดวย​การก​ ำหนด​จติ ​ตาม​ดลู​ ม​หายใ​จ

​
​ขณะก​ ำลงั น​ อนใ​ห​นึก​ภาวนา ​ ต​ ามลม​หายใ​จ ค​ ือ ​เอา​
ความรูสกึ ไ​ปตาม​ดล​ู ม​หายใ​จ ​เ​มื่อ​หาย​ใจ​เขา ​ก​ ​็รูสึกวา​ลมห​ ายใ​จ​
ผา นเขา ไปใ​น​โพรงจมกู ​ผาน​หนา อก ​ ​จน​ถึง​ทอ ง​ทก่ี​ ำลงั ​ขยาย​พอง​
ข้ึน ​​ดนั ซ​ ี่โครงจ​ น​ลมเ​ตม็ ​ปอด ​​เมือ่ ​หาย​ใจอ​ อก ​​ให​นึกต​ ามลม​หาย​
ใจ​ทกี​่ ำลัง​ออก​มาจากท​ อ ง ​ ผ​ านห​ นา อก​แลว​ไหลร​ิน​ผาน​โพรงจมกู ​
เมอ่ื ห​ ายใ​จเ​ขา ต​ น ล​ มอ​ ยูท​ ป​่ี ลายจมูก ​ก​ ลางล​ มอ​ ย​ูท​่ีหนาอก ​ป​ ลาย​
ลมอ​ ยทู​ ่​ที อ ง ​ เ​ม่ือห​ ายใ​จอ​ อกต​ น ​ลมอ​ ยท​ู ​่ที อง ​ ก​ ลาง​ลมอ​ ยท​ู ี​่
หนา อก ​​ปลายล​ ม​อยทู​ จ่ี​ มกู ​ห​ รือจ​ ะด​ ู​อาการ ย​ ุบ-​พอง​ของท​ องจ​ น​
ลม​หายใ​จ​หยุดอ​ ยู

๔๒ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

​ ล​ มห​ ายใ​จค​ นเ​รา​น้ัน ​หาก​พิจารณาใ​หล​ ะเอยี ด​แลว​ จะพ​ บ​
วา ​ ​เมือ่ หายใ​จเ​ขา จ​ นล​ มห​ าย​ใจ​เตม็ ป​ อด ​ ​กอน​จะห​ ายใ​จ​ออกมา​
ลม​จะ​หยดุ อ​ ยคู​ รูห นง่ึ ก​ อ น​แลว จ​ ึง​หาย​ใจ​ออกมา ด​ ​ูให​เห็นช​ ัดเจนถ​ งึ ​
ขนาดน​้ี จงึ เ​รยี กวา “​จ​ ิต​ตามดลู​ ม​หาย​ใจ”​

​ ​คำว​า ​“​จิต​ตาม​ดู​ลม​หาย​ใจ”​ ใ​นท​ นี่ ี้ ​ ​ไมได​หมาย​ถงึ ด​ ู​
ดว ยต​ า ​ แ​ ตใ​ หร​ดู​ ว ย​ความร​สู กึ วา ​ลม​หายใ​จ​เปน ​อยา ง​น้ีๆ​ ​ เ​อา​
ความรูสกึ ไ​ป​ตามลม​หายใ​จ ​​นึกอ​ ยา ง​นไ้​ี ป​จนกวา จ​ ะ​หลบั ​อ​ ยา​ให​
หลับไ​ปกับ​ความคิด​ปรุง​แตง ฟ​ งุ ซา น ค​ ดิ ถ​ งึ เ​รื่อง​โนน เ​รื่องน​ ี่ ​คิด​ถงึ ​
คนโ​นนค​ น​นี้ ​ ต​ อง​เรียนรู​เพือ่ ​ทจ่​ี ะ​อยูก​ ับป​ จ จบุ ัน​ขณะ ​ ค​ ือ ​ เ​ม่อื ​
หลับก​ ​็หลับ​ไปกบั ล​ ม​หายใ​จ ​ ​อยาห​ ลับ​ไปกบั ​โลก​ของอ​ ดตี ​หรือโ​ลก​
ของ​ความ​ใฝฝ น ​ ​เม่อื ต​ ื่นเ​ชา ​ขึ้นม​ า​กต​็ น่ื ม​ า​กบั ล​ ม​หายใ​จ ​ อ​ ยา​ตืน่ ​
มา​กับ​การ​ละหอ ยห​ า​อดตี ห​ รือก​ าร​โหยหา​โลกแ​ หงค​ วามใ​ฝฝน พ​ อ​
รูสึกตัวก​ ​็นกึ ถ​ งึ ล​ ม​หาย​ใจ​กอ นอ​ ยา ง​อ่นื ​​อยา​นกึ ถ​ งึ ​คนโ​นนค​ นน​ ี้ ​​สิง่ ​
โนนส​ ิ่ง​น้ี ​​นกึ ถ​ ึงล​ ม​หายใ​จ​กอน ​เ​สรจ็ แ​ ลวค​ อยเ​ปดเ​ทศน​ฟ ง ​​และ​
ทำ​กจิ ท​ ำ​หนา ​ทข​่ี อง​ตน​ท​ีม่ ตี​ อไป

​
การ​ดล​ู มห​ าย​ใจก​ อนน​ อน อ​ าจจ​ ะท​ ำ​ใหห​ ลบั ​ยากใ​น​
ระยะ​แรก ​ เ​พราะจ​ ติ ม​ วั เ​ปน กังวล​อยู​ก บั ​ลมห​ าย​ใจว​า​จะเ​ขา​
หรือ​จะอ​ อก ​ แ​ ตพ​ อป​ ฏิบตั ​ไิ ป​สักร​ะยะ​หนึ่ง ​กจ็​ ะเ​ห็น​เปน​ธรรมดา​
ถงึ เวลาน​ น้ั เ​รา​ไมได​ใส​ใจแ​ ลว​วา ​ ลมห​ าย​ใจจ​ ะ​เขา​หรอื จ​ ะ​ออก ​ เ​รา​
เปน ​แตเ พียง​ผูร​ูอาการ​ทล่ี​ มก​ ระทบ​จมกู ​ขณะเ​ขา ข​ ณะอ​ อกเ​ทา น​ ั้น ​​
​เราเ​ปน แ​ ตเพยี งผ​ ร​ู ูวา ม​ ​ลี มห​ าย​ใจ ​ล​ ม​หายใ​จ​มี​อยูแ​ ต​ผ​ู
หายใ​จ​ไมมี

หลกั การทำบุญ และปฏบิ ัติธรรมในชีวิตประจำวนั ๔๓

​ ​การท​ ำ​อยา ง​น้​ี เรียกวา “​​ปฏิบัตธ​ิ รรม”​​หรือ “​​ทำสมาธิ”​
หรือ ​“บ​ ำเพ็ญภ​ าวนา”​แ​ ตถ​ า ว​ัน​ไหนท​ ​ตี่ ื่นขนึ้ ม​ าแ​ ลว ​​ไมม ีล​ ม​หาย​
ใจ​ให​ด ู​ใหพ จิ ารณา​ตาม หรือใ​หก​ ำหนดต​ าม ​​ก​ค็ อื ว​นั ​ท​ี่เราไ​มม ธ​ี รรม​
จะใ​ห​ปฏบิ ัติ ​แ​ ละ​วันท​ ​ี่เราไ​มม​ีโอกาสจ​ ะไ​ด​ปฏบิ ัติธ​ รรมต​ อไป

​
ตาม​ทกี​่ ลาว​มาท​ ั้งหมด ​ ​ตง้ั ​แต ​ตักบาตร ​ ​รกั ษาศลี ​
ฟง เทศน ​ ​และป​ ฏบิ ตั ิธ​ รรม ​ ​ขอ​ท​ไ่ี ด​บญุ กศุ ล​มาก​ท่ีสดุ ​ ค​ อื ​
ปฏบิ ตั ธ​ิ รรม​อยูก​ ับ​ลม​หาย​ใจ​เขาอ​ อก ​ ​ซึ่ง​เปน การม​ ุง​เขาไ​ปสู​
การ​ขดั เกลา​จติ โ​ดยต​ รง ​​

แ​ ม​ก ารป​ ฏิบตั ิ​ธรรมจ​ ะ​ได​บญุ ม​ าก​ แต​กไ็​มไ ด​ห มายความ
วา ก​ าร​ตักบาตร ​​รกั ษาศลี ​​ฟง เทศน ​​หรอื ​การ​ทำบญุ กศุ ล​อยาง​
อนื่ ไ​มส​ ำคัญ ​แทจ รงิ แ​ ลว กเ​็ ปนส​ ิง่ ​สำคัญ ​เพยี งจ​ ัดร​ะดับใ​ห​เ ห็น​
ความ​สำคัญข​ องก​ าร​ทำบญุ อ​ ยาง​ธรรมดา​อยาง​กลาง​และ​อยาง​
สูงสดุ ​เทา น​ ั้น ​

​แม​ก าร​ปฏบิ ัต​ิธรรม ​การร​ักษาศีล ๘​ ห​ รือ​ศีลอ​ โุ บสถ ​ ​กไ​็ ม​
จำเปนจ​ ะต​ อ งไ​ป​ปฏบิ ัต​ิกับพ​ ระสงฆ​ทีว่ ัด ​ป​ ฏบิ ตั ธิ​ รรม​ทบี่​ า นน​ ี่​แหละ​
ปฏิบตั ธิ​ รรม​อย​กู ับ​ลมห​ ายใ​จ ​ท​ ำ​ท่ไี หนเ​วลา​ไหนก​ ็ได ​​กลางวัน​นั่ง​
อยูห​ นา บา น​นกึ ​อยาก​ทำสมาธิ ​ก​ ็เ​อา​สติไ​ปตามด​ ู​ลม​หาย​ใจ ​​คร้ัง​
ละ ๓​ ​นาที ​๔ ​นาที ​หรอื ​๕ ​นาที ห​ รือ ​๑๐ น​ าที ​​สองค​ รัง้ ส​ ามครง้ั ​
ก็ได แ​ ลว แ​ ตโ​อกาส ​​

๔๔ พระวจิ ติ รธรรมาภรณ์

อยา ไ​ปย​ ึด​วา ต​ อ งไ​ป​ทำสมาธ​ิทนี่ ั่น​ท่ีนี่ และ​ตอ งน่งั ​สมาธ​ิ
ไ​ด​เ ทาน​ ั้น​นาทเ​ี ทา น้ีนาที ​จ​ ะก​ ่ี​นาทีก​ ็​เปนการปฏบิ ตั ​ิธรรมเ​หมอื น​
ก​ ัน คงเ​คยไ​ดย ิน​พระสงฆ​ท า น​เทศนส​ อน การ​ทำสมาธิช​ ัว่ ​ชาง​
กระพือ​ห​ชู ่ัวง​แู​ ลบ​ลน้ิ ​กเ็​ปนบุญ​มหาศาล ย​ าก​จะ ค​ ำนวณ​นบั ​
อานิสงส​ได

​การ​ทำสมาธ​ินน้ั ​แมจ​ ะ​นอนอ​ ย​ูด​ูลมห​ าย​ใจ​กไ็ ด ​น​ ่ังอ​ ยู​ดล​ู ม​
หายใ​จ​กไ็ ด ​ย​ ืน​อย​ดู ​ลู ม​หาย​ใจ​ก็ได ​​ถา​ความรสู กึ ​ห​ รือส​ ตย​ิ ัง​อยก​ู บั ​
ลมห​ ายใ​จ​เปนอนั ใ​ชได ​ ถ​ ือวาเ​ปน การป​ ฏิบตั ิธ​ รรมบ​ ำเพญ็ ​ภาวนา​
เชน ​กัน ​ใ​หท านก​ ใ็​หม​ าตลอด ​ต​ กั บาตรห​ ยาดน้ำ​ไมไ ด​ขาด ​​ลอง​
ปฏิบัตธ​ิ รรมด​ ​ูบาง ​กน​็ า ​จะ​เปน ส​ ิ่งท​ ่​ีดี

​

ไ​ตรลักษณใ​นช​ ีวิต ​​
ในช​ วี ิต​มี​ไตรลกั ษณ

​ ​
นอกจาก​น้นั ​ อ​ าตมา​ได​สง เ​ทป​ไปใ​ห ​ เ​พราะอ​ ยากใ​ห​โยม​
ท้ังสองม​ ​โี อกาส​ฟง ธรรม​มากๆ​ ต​ ื่น​เชา​มาเ​ปด ​เทศนฟ​ ง ไดย​ งิ่ ด​ ​ี
เพราะต​ อนเชามดื ​เปน เวลา​ทเ่​ี งยี บสงบ ​ ร​างกาย​และจ​ ติ ใ​จ​ได​นอน​
พกั ผอน​เพียงพอ ​​จงึ ม​ ค​ี วามส​ งบร​ะงับ​ม​คี วามอ​ อนโยน พ​ รอ ม​ทจี่​ ะ​
รบั ธ​ รรมะไ​ด​ดีกวา ​เวลาอ​ นื่ ​ ม​ าถ​ ึง​วันน้ี ​โยมท​ งั้ สอง​ก็​อายมุ ากแ​ ลว​
รา งกาย​และ​สงั ขารเ​ปลี่ยนไป ​ ใ​นว​ยั ​๘๐ เ​ชน นี้ ​โยม​คง​รูแ​ ลว​วา ​
ความแ​ ทจรงิ ข​ องช​ วี ิต​เปน​อยางไร ​​

หลกั การทำบญุ และปฏิบัติธรรมในชวี ติ ประจำวนั ๔๕

​พระพทุ ธเจา​สอน​วา ​ ​เมอื่ เ​ราเ​กดิ ​ ส​ ิ่ง​ที​จ่ ะ​ตามเ​ราม​ า ​คอื ​
คน​เรา​ทุกคน​ตองต​ อส​ ูกบั ค​ วาม​ทุกข อ​ ัน​เกดิ ​จากค​ วาม​เปลยี่ นแ​ ปลง​
ของ​รางกาย​และจ​ ติ ใ​จ ​ ​กายเ​ปล่ียนแปลงก​ ็เ​ปน เ​หตแ​ุ หงท​ ุกข ​ ​ใจ​
เปล่ียนแ​ ปลง​ก็เ​ปน ​เหตแุ​ หงท​ กุ ข ​เรา​ตอ งเ​ผชิญค​ วาม​ทกุ ข​นับต​ ้ัง​แต​
การ​ทำ​มา​หาเล้ยี งชพี ​ค​ วาม​ผิดหวัง ​​ความเ​ศราโศกเ​สยี ใ​จ ​ค​ วาม​
ร่ำไรรำพัน ​ ​ความ​เจ็บปวย ​ ค​ วาม​พลัดพราก​จากส​ งิ่ ​ท​เ่ี รา​รกั ​เรา​
หวง​แหน ​ ​ความไ​มส​ มหวังใ​น​ส่งิ ​ทเ​ี่ รา​ปรารถนา ​ ​และท​ ุกขเ​พราะ​
ความ​ตาย ​​

ท​พ่ี ดู ถ​ งึ ​ชีวติ ว​ าเ​ปนทกุ ข ​ไ​มใ​ช​เปน การม​ องโลกใ​นแ​ งร า ย​
แตเ​ปนการ​มองโลก​ตาม​ท่​มี ันเ​ปน​หรือม​ อง​ชีวิต​ตาม​ความ​เปนจรงิ
วาม​ ันเ​ปน อ​ ยา งน​ ้นั ​ของม​ ัน​จริงๆ​ แ​ ละเ​รา​จะ​อย​ูก ับค​ วามเ​ปนจรงิ ​
ของ​ชีวิต​เชน​น้ัน​อยาง​ม​คี วาม​สุข​ได​อ ยางไร พ​ ระพุทธเจา ส​ อน​วา ​

​“น​ ำ้ ตา​สตั วท​ ร่ี​องไห ​ถึงห​ มญู าต​ทิ ต่​ี าย ​มากกวา ​น้ำ​ใน​
มหาสมุทรท​ ัง้ ๔​ ​แหง ทไี​่ หลม​ าร​วมก​ นั ​”​​

ตอนแ​ รกย​ ัง​คดิ แ​ ยง​วา ​เปน ไปไดอ​ ยางไร ​ ​นำ้ ตาอ​ ะไร​จะ​
มากมายข​ นาด​นัน้ แ​ ตต​ อนน​เ้ี ริม่ เ​ขา​ใจ​มากขึ้น ​ ไ​ป​ท่ีไหน​กเ​็ หน็ ​คน​
รอ งไห​ ถึง​ญาต​พิ น่ี อ ง​ของต​ น​ท่​เี จ็บปว ยล​ มตาย ​เ​ห็นค​ น​เปนทุกข​
เพราะก​ ารส​ ูญเสยี ​เพราะ​การ​พลดั พราก เ​พราะ​ความ​ลม เหลวใ​น​
ชีวติ ​ท้งั ช​ วี ติ ใ​นห​ นา ท​ ​ีก่ ารง​าน ​​และ​ชวี ติ ​ครอบครัว ​​เลยท​ ำใ​ห​เขา ​
ใจ​ และส​ งบ​ระงบั ลงไ​ด​บา ง

๔๖ พระวจิ ติ รธรรมาภรณ์

ความต​ าย ​ ค​ วาม​ไมเ​ทย่ี ง​แทแ​ นน อนข​ อง​ชวี ติ เ​ปนเร่อื ง​
ท่ีพระพุทธเจา​สอนอ​ ยูเ​สมอ ​ เ​พือ่ ​ไม​ใ หเ​รา​ประมาท​จน​หลงลมื ​
ชวี ิต ​ไ​ม​ให​เรา​ใชช ีวติ ​จนล​ ืมว​า ​ชีวิตก​ ​ห็ มดไ​ด ​​เหมือน​น้ำ​ในโ​อง ใ​ช​
ไปเรอ่ื ยๆ​ม​ นั ​ก​ห็ มด ​ต​ าง​กนั ​แต​นำ้ ห​ มดแ​ ลวต​ ัก​เติมใ​หม​ได ​​แตช​ ีวิต​
คนไ​ม​เปน อ​ ยา ง​น้นั ​ใ​ช​หมด​แลว ​หมด​เลย ​​พระพุทธเจา ​จึงส​ อนใ​ห​
เตรียมตัว​เตรยี ม​ใจไ​ว​ใหพ รอ ม​ สำหรับ​ความ​ไมเ​ท่ยี งข​ อง​ชวี ิต​ทจ​่ี ะ​
มาถ​ งึ ​เรา​ทุกคน ​​

ถาต​ ้งั อ​ าย​ุไว ​๘๐ ป​  ​ต​ อนน​้ีกเ​็ ทา กับวา ​ โยม​ทัง้ สองใ​ช​ห มดไป​
แลว

พระพุทธเจาส​ อน​วา ค​ วาม​เปล่ียน​แปลง​ใน​รา งกาย​คนเ​รา​มี​
อยู​ตลอดเ​วลา ​แตเ​ราไ​ม​ร ูสึกวา ร​างกาย​กำลัง​เปลี่ยน​แปลง ​​เพราะ​
การ​สับเปลีย่ น​อริ ิยาบถ ​เ​ชน ​​

เ​วลาย​ ืน ​ -​​เมื่อ​เรม่ิ ป​ วด​จน​ทนไ​มไ หว เ​รา​กน​็ ่งั ​​
​เวลา​นงั่ ​ -​​เมื่อเ​ร่ิม​ปวดจ​ น​ทน​ไมไหว​เราก​ ​็นอน ​​
​เวลา​นอน ​ -​เ​มือ่ เ​ร่มิ ​ปวด​จน​ทนไ​มไ หว ​เราก​ ็พ​ ลิกตัว ​​

​เพราะก​ ารส​ ับเปลีย่ นอ​ ริ ยิ าบถ​เชนนี้ ​เรา​จงึ ​ไมม ​ีโอกาส​เหน็ ​
ทกุ ข​ใน​รา งกายอ​ ยา งแ​ จมชัด ​ ​ถา ​อยาก​เหน็ ​ตัว​ทกุ ขว​ า ​เปน ​อยางไร​
เราอ​ าจ​ทดสอบด​ ว ยก​ ารย​ นื ห​ รือ​นง่ั ​ใน​อริ ยิ าบถเ​ดมิ ​นานๆ​ ​ดก​ู ไ็ ด​
ตอน​แรก​จะเ​หน็ วา ​ไมร​สู ึก​ปวดเม่ือยอ​ ะไร ​ ​แตพ​ อ​นานๆ​เขา เมื่อ​
ความเ​ปลยี่ นแ​ ปลง​ในร​างกาย​เพมิ่ ค​ วาม​เขมขนข​ ึน้ เ​รา​ก​็ทนไ​มไ หว

หลักการทำบุญ และปฏบิ ัตธิ รรมในชวี ิตประจำวนั ๔๗

จน​ตองเ​ปล่ยี น​อิริยาบถ ​ ถ​ า อ​ ยาก​รูวา จ​ รงิ ไ​หม ​ ​กใ​็ หน​ ึก​ทบทวน
ดูว​า ๓​ ๐ ป​ กอ นเ​ราเ​ปนอ​ ยา งไร ​ ม​ ีค​ วามร​สู กึ วา แ​ ข็งแ​ รง​
สมบรู ณด ี ​ ถ​ า​เทยี บกับว​ัย​ท​่มี อ​ี ยู ​ ข​ ณะน​ร้ี ูสึกเ​ปน​อยา งไร ​ ​เรา​
จะเห็น​ความ​แตกตาง​กัน ​ เ​รา​เคยว​องไวป​ ราดเปรียว​กลบั เ​ช่ืองชา ​
เปนสัญลกั ษณบ​ ง บอก​ถงึ ​ไตรลกั ษณ​ท่ี​ปรากฏใ​นช​ ีวติ

​
​การเ​ห็นค​ วาม​แตกตา ง​กัน​นี้เ​อง ​ เ​รียกวา เ​หน็ ​ความ​
เปล่ียนแ​ ปลงของ​ชวี ิต ห​ รือ​จะ​เรยี กต​ ามพ​ ระพุทธเจา ​ ก​็เรียก
วา ​เ​หน็ ​ไตรลักษณใ​ น​ชีวติ ​​ท่วี าเ​ห็น​ไตรลักษณ ​คอื เ​ห็นวา ​ชวี ิตน​ ้ี​
ม​ีลักษณะแ​ ทๆ​​ของม​ นั ​อยู ​๓ ​อยาง ​ไ​มม​ใี ครส​ ามารถ​เปล่ียนแ​ ปลง​
ความ​แทจริงน​ ีไ​้ ด
​

​

๔๘ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

อนจิ จงั ​​เ​ปลีย่ นแ​ปลงแ​ลว ผ​ า น​เลย ​​

​
เหน็ วา ​รางกาย​เรา​มนั ไ​มเ ท​ ย่ี ง ​ ​ ม กี​ ารเปลย่ี นแ​ ปลง​
อยูต​ ลอด​เวลา ​​จาก​เดก็ ​เปน​หนมุ ​​จากห​ นมุ เ​ปน ​แก ​​ป​รวน​แปร​
อ​ ยู​เชนนไี้​มม ี​ท่ีส​ ้นิ สดุ ​
​ลอง​นกึ ดกู​ ไ็ ดว​า ​ ไมเ ​ท่ยี งจ​ ริง​ไหม ส​ ายนำ้ มูล ลว น​บายหนา ​
ไปส​ลู ำโขง ​​สุดทายม​ นั ​ก็​ตกโขงท​ ุก​หยดห​ ยาด ​​บางห​ ยดหยาด ไ​ม​
ถงึ โขงด​ วยซ้ำ ​ เพราะ​ถูก​ตักถ​ กู ส​ บู ​ขึน้ ไ​ป​ทำนา​ทำไร  ​ระหวาง
ทางท​ไ่ี หลผ​ านไป แ​ ละ​ถกู ​แสง​อาทติ ยแ​ ผดเผา​ระเหย​กลาย​เปน​
ไอนำ้ ​ไปกอ น
ชวี ติ ไ​ม​ย อ นกลบั ​เหมอื น​สาย​น้ำไหล​ลงส​ ท​ู รี่ าบลมุ ​​เ​มื่อเ​กิด​
แลว ท​ ุกคน​ลว นบ​ ายหนา ​ไปสู​ความ​ตาย เ​หมือนแ​ มน ำ้ ม​ ูลบ​ า ยหนา​
ไปสล​ู ำโขง ​​จากอ​ ายุ ​๑๐ ป​  ​​ก็ ​๒๐ ป​  ​​๓๐ ​ป ​​๔๐ ป​  ​​๕๐ ป​ ​
๖๐ ป​  ​​๗๐ ​ป ​​๘๐ ป​  ​๙​ ๐ ป​  ​๑​ ๐๐ ป​  ​​ชวี ิตไ​หล​ไปเ​ปน กระ​
แส​เหมอื นส​ ายนำ้ ​ ​แต​นอยมากท​ ี่​คนจ​ ะม​ ีอาย​ถุ งึ ๘​ ๐ ​ป ​ ​๙๐ ​ป
ห​ รอื ๑​ ๐๐ ป​  ​ค​ นส​ ว นมากต​ ายเ​สีย​ใน​ระหวาง ​​บางคนอ​ ายุไมถ​ งึ ​
๑๐ ป​ ​ก็​ตาย ​​บางคนไ​ม​ถ ึง ​๒๐ ​​บางคน​ไมถ​ งึ ๓​ ๐ ​​บางคนไ​มถ​ ึง ​๔๐​
เรียกวา ​เปนความ​ไมเ ​ทยี่ งแ​ ท​แนน อนข​ องช​ วี ติ ​หรอื ​เรียกวา ​
“อนจิ จงั ” ​เ​ราไ​ม​อยาก​ใหม​ นั ​เปน ​เชน น​ นั้ ​แ​ ตม​ นั ก​ เ็​ปนของ​มนั ​เอง​
เรา​อยาก​ใหม​ นั เ​ปน ​ตามใ​จเ​รา ม​ นั ก​ ็ไ​ม​เปน ​ไ​มอ​ ยากใ​ห​แก ​ มันก​ ​แ็ ก​
ไม​อยาก​ให​เ จบ็ ​มนั ​กเ็​จ็บ ​ ไ​ม​อยากใ​ห​ตายม​ ันก​ ็​ตาย ​ ท​ านเ​รียกวา ​
มนั เ​ปนของม​ นั เ​อง ​ไ​มได​อ ยูใ​นอ​ ำนาจ ​​ไมได​อยู​ใน​การค​ วบคมุ ข​ อง​
เรา ​​คือ เ​ราไ​มมี​อำนาจเ​หนอื ​ชวี ติ แ​ ละร​า งกายต​ นเ​อง ​​ใครๆ​​บังคับ​
ควบคุมค​ วาม​เปลี่ยนแ​ ปลงข​ องช​ วี ิต​และร​างกายใ​ห ​เปนไปตาม​
ความต​ อ งการ​ของ​ตน​ไมไ ด

หลกั การทำบญุ และปฏิบตั ิธรรมในชีวติ ประจำวัน๔๙

​ทุก​ขัง บ​ ีบค้ันจ​ งึ ​เจบ็ ปวด ​​

​เหน็ วา ​ชีวิตค​ นเ​รา​เปน​ทางผา น​ของค​ วามท​ กุ ข ​ ก​ าร​
เกิด ก​ ็เ​ปนทกุ ข ​ ​ความแ​ กก​ ​็เปนทกุ ข ​ ค​ วาม​เจบ็ ก​ เ็​ปน ทกุ ข​
ความต​ าย​ก็​เปน ทกุ ข ​ ​ ความ​ไมส​ บายกายค​ วาม​ไมส บาย​ใจ​
ความคับ​แคน ​ใจก​ เ็​ปน ทุกข ​ ก​ ลา วโ​ดยส​ รปุ ​ ​กาย​ของ​เราน​ ี้​
แหละ เ​ปน ท​ ี่ต้งั ​แหง ​ความท​ ุกข ​ ​ใน​บรรดา​ความ​ทุกขท​ งั้ มวล​
จะ​ผา นเขา มาส​ ​ูชวี ติ ​ของ​เรา มากบ้าง น้อยบา้ ง

ลองน​ ึกดว​ู า ​ จริง​ไหม ​ ​เร่ิมต​ ้งั ​แต​ต ่นื เ​ชา ม​ า ​ เ​รา​ไม​ทกุ ข​
เอง ​ ​เราก​ เ​็ ปนฝ​ ายท​ ำใ​ห​เขาท​ กุ ข ​ ห​ ลาน​จากก​ ็​ทุกข ​ ล​ กู จากก​ ​็
ทกุ ข ​ เ​รา​พูด​ลกู ​ไมใ​ ส​ใจ​ท่​ีจะร​ับฟง เ​รา​ก​็ทุกข ​ ​คนท​ เ​่ี รา​รกั เ​ขา​
มาก​กท​็ กุ ข​มาก ​ ​คน​ท​่ีเราร​ักน​ อย​ก็ท​ กุ ข​นอ ยห​ นอ ย ​ ต​ อ งค​ อย​
ตง้ั ร​บั ค​ วามทกุ ข​อ ยต​ู ลอด ​บางคนร​ับค​ วามท​ กุ ขไ​มไ ด ​ ​กเ็​อา​แต​
เศรา โศกเ​สยี ใ​จ​ ไม​เ ปนอนั ​อยูอนั กิน ​พอ ​แมต าย​เราก​ ็​ทกุ ข​ร องหม​
รอ งไห​เปนทุกข​เสีย​ใจ ญ​ าต​พิ ี่นอง​ตาย​เราก​ ร็​องหม ร​อ งไห​ เปน
ทกุ ข​เสีย​ใจ ​​ลูกหลานต​ าย​เรา​ก​ร็ อ งหม ​รองไห​ เปน ทุกข​เสยี ใ​จ ​​ไมได​
ด่ัง​ใจห​ วัง​กร็​อ งหมร​องไห ​เปนทุกข​เ สีย​ใจ ​​แมร​างกายเ​รา​ก็เ​ชน ก​ นั ​
มี​การเ​ปลี่ยน​แปลง​กเ​็ ปน ทุกข

พระพทุ ธเจาต​ อ งการใ​ห​เราร​วู า ​ ท่​เี รา​เปน ทุกขเ​ พราะ
อะไร ​พ​ ระพทุ ธองค​จึงส​ อน​ให​รูเ ทา ทนั ถ​ ึงส​ าเหตุ​แหง ท​ กุ ขว​ า ท​ เ​่ี รา​
เปน ทกุ ขเ​ พราะ​เรา​ไป​ยดึ ว​า ​ สงิ่ น​ ้ันๆ​เ​ปนของเ​รา ​

ท​ นี ​้ีทาน​เปรยี บ​ให​เหน็ ​งา ยๆ​ ​เราเ​หน็ ล​ ูกชาย​คนอ​ ่นื ต​ าย​ทำไม​
เรา​ไม​ร อ งไห ​ แ​ ต​พ อล​ กู ชายเ​รา​ตาย ​ ทำไมร​องไหเ​ปน ทกุ ข​เสยี ​ใจ​
น่​กี เ​็ ปน ส​ ิ่งท​ ีน​่ า คดิ ​เหมอื นก​ นั

๕๐ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

แทจ ริงแ​ ลว ​ เ​รา​คดิ วา ​ ลูก​เปน ของ​เราจ​ รงิ ๆ​ ​(ภ​ าษาพ​ ระ​
เรยี กวา ย​ ดึ ม่ัน)​​​แต​พระพุทธเจาบ​ อกวา ​ลกู ก​ บั เ​ราเ​กีย่ วของก​ ัน​ใน​
แง​คุณธรรม ​​เราม​ ​พี รหมว​หิ ารธรรม ​​คอื ​ม​ ค​ี วาม​เมตตา ​​กรุณา​
มุทิตา ​​อเุ บกขาต​ อ​ลกู ๆ​​พอ ​แม​ม ค​ี วามเ​มตตา​เอ้ืออาทร​ตอ​ลกู ​หา​
ประมาณม​ ไิ ด ​ท​ าน​เปรยี บพ​ อแ​ มว​า​ผเ​ู ปน​เพยี งดงั ​พรหม ​​เพราะ​
มพี​ รหมว​ิหารธรรมต​ อ​ลกู ๆ​ ไ​มม ีข​ อบเขต ​ ​จงึ เ​ช่อื ​วา ​เปน​พรหม​
ของ​ลกู ​ ใ​นขณะ​ทล่ี​ ูกๆ​ ​ตอ งป​ ฏบิ ัตต​ิ อพ​ อ แ​ มด​ วย​คณุ ธรรมข​ อง​ลกู ​
เชนก​ ัน ​ค​ ือ ​เ​ลยี้ งด​ทู าน​เปน การ​ตอบแ​ ทนบ​ ญุ คุณ ​เ​ชอ่ื ฟง ​คำ​
วากลาว ต​ ักเตอื น ส​ ง่ั สอน ​ ​ไมท​ ำ​ให​พอ​แมอ​ ับอายข​ ายหนา​
เสอื่ มเสีย​ชือ่ เสยี ง​วงศตระกูล ​ป​ ระพฤติตนใ​หเ​หมาะ​ท่ี​จะ​เปน​ผ​ู
ไดร​ับมรดก ​​และเ​มอ่ื ท​ านว​ ายชนม​ คอย​ทำบญุ ​อุทิศไ​ป​ให ​

​
นีเ​่ ปนห​ นา ท​ ี​ข่ อง​ลูกท​ จี่​ ะพ​ ึงปฏิบตั ติ​ อ​พอแ​ ม​ผ​ูมีพ​ ระคุณ ​ จ​ ึง​
ช่ือวา ​ลกู ​มค​ี วาม​กตัญกู​ ตเวที ​​ในทางพ​ ระพุทธศาสนา ​พ​ อ แ​ ม​
ลูกเ​กย่ี วขอ งกันด​ ว ยค​ ุณธรรม​ดังกลาวน​ ้ี ​ ม​ ​ใิ ช​เ ก่ียวของก​ ันด​ วย​
การย​ ึดถ​ อื วา เ​ปนของ​เรา ​ ​อันเปน ​ท่มี าข​ องค​ วาม​ทุกข ​ พ​ อ แ​ ม​
ทไี่​มมคี​ ุณธรรม​ดงั กลาว ไ​มช​ ่อื วา​ เปน​พอ ​แมต​ าม​ความห​ มาย​ของ​
พระพทุ ธเจา ​แ​ ต​เปน ไดเ​พียง “​​ผ​ใู ห​ล กู ​เกดิ ”​​
​
​เก่ียวกบั เ​ร่อื งค​ ุณธรรมส​ ำหรับ​พอแ​ มล​ ูกน​ เี้​ปนเรอื่ งใ​หญ ​มี​
แงม มุ ท​ ตี่​ องท​ ำความเ​ขา​ใจอ​ ยางก​ วางขวาง​อกี ม​ าก ​​
จะ​ขอก​ ลา ว​เปน​สว นหนึง่ อ​ กี ต​ าง​หาก​ในค​ ราวต​ อไป