หลักการทำบุญและปฏิบัติ

หลกั การทำบญุ และปฏบิ ัติธรรมในชวี ติ ประจำวัน ๕๑

​อนตั ตา ป​ ลอ ยวาง​ตัวตน​ท่วี​ างเปลา ​​

เ​ห็นวา ​ทกุ ส่ิง​ทกุ อยาง​ทเ​่ี ราค​ ิดวา ​ เปนต​ วั เรา​ ของเ​รา​
เปน ล​ ูก​เรา ​ เ​ปน​หลาน​เรา ​ ​แทจริง​แลว ม​ ัน​ไมเ​ ปน ของ​เราท​ ง้ั ​
น้ัน ​ ​มันเ​ปน ของม​ นั ​อยาง​นน้ั ​เอง ​ ​ม​แี ตค​ วามว​ า งเปลา ​ ล​ กู ​ก​็
ไมใ​ชข​ องเ​รา ​ ​หลาน​ก​ไ็ มใ​ ชข​ องเ​รา ​ ​นา​ก็​ไมใ​ ชข​ องเ​รา ​ ส​ วน​
ก็​ไม​ใช​ของเ​รา ​ ​ทรัพย​สมบัติก​ ิจการ​ตางๆ​ ​กไ​็ ม​ใช​ของ​เรา​
อยางแทจ ริง ​เ​พราะ​ส่งิ ​เหลา น​ ัน้ เ​ปน ​อนัตตา ​​ม​ใิ ชต​ วั ม​ ิ​ใช​ต น ​​มิ​
ใชส​ ัตวบ​ คุ คล เ​รา ​​เขา ​ทีจ​่ ะ​เขาไป​ยดึ ถ​ อื วาเ​ปนของเ​รา

​
​แต​ใ ห​นึกว​า ​ เปน ส​ ่งิ ท​ ี่​เกดิ ขึ้น ​เพื่อเ​กื้อกลู ​แกก​ ารด​ ำเนิน​
ชวี ติ ​เรา อ​ ยาง​ไมล​ ำบาก​ฝดเ​คือง ​ ​เพราะว​ันหนึง่ ​ลูกจ​ ะ​จากเ​รา​
ไป ​ ห​ รอื ​เรา​จะ​จากลกู ไ​ป ​ ​วนั หน่งึ ห​ ลาน​จะจ​ าก​เรา​ไป ​ ​หรอื ​เรา​
จะ​จากห​ ลานไ​ป ​ ว​นั หนง่ึ ​เราจะจ​ าก​ทรัพยส​ มบตั ิก​ ิจการต​ างๆ​ ไ​ป
เ​มื่อ​วนั ​นนั้ ม​ า​ถงึ ​​ของท​ กุ สงิ่ ​ทุกอยาง ท​ ี่เ​รา​มอ​ี ยู ก​ ไ​็ ม​ใช​ของ​เราแ​ ต​
จะ​เปน​ของโลก ​ใ​หค​ นอ​ ่ืน​ครอบครองต​ อ ไป ​
แ​ ลว ​เรา​จะ​ได​อะไร​ติดตวั ไ​ป ​ ไ​มม อ​ี ะไร​เลย ​ ม​ าม​ ือเปลา ​ไป​
มือเปลา ​ดว ย​กนั ​ท้ัง​นนั้
​

๕๒ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

เ​วลา​จากโ​ลกน​ ไ​้ี ป ​ไ​มมี​ใครน​ ำ​ลกู หลาน ​​ไรนาส​ าโท ​ท​ รัพย​
สมบตั ไ​ิ ป​ดว ย ​ ​ไมเ คยม​ ​ีมา​ในอดีต ​ ​ไมม ​ีในป​ จจบุ นั ​ และจ​ ะไ​มมใ​ี น​
อนาคต ​ เ​พราะส​ ่ิง​เหลาน​้ไี ม​ใ ชข​ อง​เรา ​ ม​ นั ​เปน ของม​ อี​ ยูค​ ู​กบั โ​ลก​
นี้ ​เ​ปน ส​ มบัติข​ องโลก ​​จะเ​ปน ของ​เรา​จริงๆ​​ก็แ​ ต​บ ญุ ​และ​บาป​เทา ​
น้ัน ​บ​ ุญ​เทา น​ นั้ จ​ ะ​ไปกับ​เรา ​​บาปเ​ทาน​ ัน้ ​จะ​ไปกบั เ​รา ​​จะเ​กาะต​ ิด​
ใน​จิตวญิ ญาณ​ของเ​ราต​ ลอดไป ​

​ทานจ​ งึ ส​ อน​วา ​ม​ีทรพั ยส​ มบัต​ใิ ห​เอา ป​ ระโยชน  ​๒ ​ดา น ​​คอื

ประโยชนท​ ​่ี ๑ ใหท​ รพั ยส​ มบตั ​ไิ ดเ​กอ้ื กลู แ​ ก​เรา​ และญ​ าตๆิ ​​
เหมาะสมแ​ กก ารเ​ลี้ยงชพี โ​ดย​ไม​ลำบาก ใ​หท​ รัพย​สมบตั ิ​อำนวย​
ประโยชนสขุ ​อยา ง​ชาวโลก​แกเ​รา ​​ซ่งึ ​เปนป​ ระโยชน​ในโ​ลก​นี้

​ประโยชนท​ ี ่ ​๒ ​​​ใหท​ รัพยส​ มบัติเ​ปน ​สง่ิ ​เกาะ​ติด​จติ ใ​จ​เรา
คอื ​ใ​หท​ รัพยส​ มบตั ​เิ ปน​ส่ือต​ อ ​เอาบ​ ุญ​มา​ไว​ใน​จติ ​ใจ​เรา ​​ให​สมบัติ​
เปนส​ วน​ชวยใ​หเ​รา​ไดม​ ี​โอกาสพัฒนาจ​ ติ วญิ ญาณใ​หง​ ดงาม​ขนึ้ ​​ได​
มโ​ี อกาส​ทำบญุ ​ ใหทาน​ รกั ษาศีล ​เจริญ​สมาธิ​ภาวนา ​ตาม​โอกาส​
เหมาะสม ​​เพราะบ​ ญุ (​และบ​ าป)​เ​ทา ​นั้น ​ จะเ​กาะต​ ิด​จิตวิญญาณ​
เราไ​ปยงั โ​ลกหนา ​ถ​ า บ​ ญุ ​มากกวา​บาป ​​จิต​ใจ​กผ็​ องใ​ส ​​เมื่อ​จติ ใ​จ​
ผองใ​ส​รื่นเริง​เบิกบาน ​ก​ ไ็​ปท​ ่ี​ดขี น้ึ ​กวาช​ าติ​นีต้​ าม​บญุ ​ทเี่ กาะ​ตดิ จ​ ติ ​
ใจ​นำไป ​ถ​ าบ​ าปม​ ากกวา ​กไ็​ปเ​กดิ ย​ งั ​ทที​่ ต่ี​ ่ำกวาช​ าตน​ิ ้ี ​ส​ ว นท​ รัพย​
สมบตั จิ​ ะอ​ ย​คู โ​ู ลก​เปนส​ มบัตขิ​ องค​ น​อน่ื ​ตอ ไป

หลกั การทำบญุ และปฏบิ ัติธรรมในชวี ติ ประจำวนั ๕๓

​ ค​ น​ทเ​่ี ขา​ใจความข​ อ ​น้ี ​จงึ ใ​ชจ าย​ทรัพย​ไป เพ่ือ​
ประโยชน​ท ัง้ ​๒ ​ประการ ​ดังกลาวข​ า งตน ​ เ​หมอื น​ผ้ึง​ดูด​
เอา​แตเ​ฉพาะ​นำ้ หวาน​จากเ​กสรดอกไม ​ เ​มอ่ื ​ผง้ึ ​บิน​ไปยงั ​
สวนดอกไม​ก็​ดูด​เอา​แต​น้ำหวาน​ของ​ดอกไมเทา​น้ัน​ไป​
ไมมี​ผง้ึ ต​ ัว​ใด​เอาด​ อกไม​ก ลับร​งั ​ไป​ดว ย ​ ​ผู​ท​ีเ่ ปน ป​ ราชญ เ​ขา​
ถึง​ศาสนาอ​ ยางถ​ กู ตอ ง ​ ​ควรท​ ้ิงท​ รัพยส​ มบัติ​ไว​ใ น​โลกอ​ ยา ง​
ชาญฉลาด ​แ​ ละ​ดูด​เอาแ​ ต​บญุ กศุ ลจ​ ากท​ รัพย​ส มบัต​นิ น้ั

พระพุทธเจาส​ อน​หลกั ​ไตรลกั ษณเ​ชน นี้ ​ ก​ เ​็ พ่อื ​ท​ี่จะ​ใหเ​ รา​
เตรียมต​ ัวรับ​ความไ​มเ ท​ ีย่ ง​ของ​ชวี ติ ไ​ดอ​ ยาง​รูเทาทัน ​ ​คน​ทเี่​ขา ​
ใจ​ธรรมะขอ​นี้ ​ เ​ม่ือ​ถึงคราว​ความเ​ปล่ยี นแ​ ปลงต​ ามไ​ตรลกั ษณ​
ผา นเขามา​ในช​ วี ิต ​ เ​ชน ​ ​ลกู ​หรอื ห​ ลานจ​ ากไป ​ ห​ รอื ข​ องรักข​ อง​
ชอบ​ใจ​อยา ง​อืน่ ​สูญหาย ​เ​ขา​จะ​เปน ทุกขเ​สยี ใ​จ​ก​็ไมนาน ​

​แต​ใ น​ท่สี ุด​ก็จ​ ะ​ทำ​ใจไ​ดว​า ​
“​​ชีวติ ​น้​ีไมเ ท​ ี่ยงแ​ ท​แนนอนจ​ รงิ ๆ​ ​ชีวติ ห​ า​แกน สาร​หา​
สาระท​ ่​คี วร​จะย​ ดึ ​วา ​เปนของ​เรา​ ไมไ ดจ​ ริงๆ​ ด​ ูอ​ ยาง​สิ่งท​ ี่เ​รา​
รกั ม​ าก​ท่ีสดุ ​ ​กย​็ งั ​จากเ​ราไ​ปได ​ ค​ น​ท่ีเ​ราร​ กั ม​ าก​ที่สุด​
ก็​ยงั จ​ าก​เรา​ไป ​ลูก​ทเ​ี่ รา​รัก​มาก​ทสี่ ดุ ​ก​ ​็ยังจ​ ากเ​ราไ​ป ​​หลาน​ท่ี​
เราร​กั ม​ าก​ท่สี ดุ ​ก​็ยงั ​จาก​เรา​ไป”​

๕๔ พระวจิ ติ รธรรมาภรณ์

​คนท​ ี่​เขา ​ใจ​คำส​ อน​วาดวย​เร่ือง​ไตรลกั ษณ​ เปนทกุ ข​เศรา โศก​
เสีย​ใจ​ ก​ไ็ มน าน ​ ​แลวจ​ ะ​ทำ​ใจไ​ด ​ ค​ วามท​ ุกข​ความ​เศรา โศก​เสีย​
ใจ​แผดเผาจติ ใ​จไ​ด​ไ มน าน ​ ​ก็จ​ ะ​กลับมา​รื่นเริงเ​บิกบาน​ ตง้ั ห​ นา ตั้ง​
ตา​ใน​การ​สรา งบญุ ​ สรา งก​ ศุ ล บ​ ำเพญ็ บ​ ารม​ตี อไป​อยางแ​ ชมชื่น​
สวนค​ นท​ ไ​่ี ม​เขา​ใจ​คำ​สอน​ทวี​่ า ดวย​เร่อื งไ​ตรลกั ษณ ​ ​กจ​็ ะ​เปนทกุ ข​
เศรา โศกเ​สียใ​จ ​ ​ไมส​ ามารถ​ทำใ​จ​ได ​ ​เขา​จะ​ถูกค​ วามท​ ุกข​ ความ​
เศราโศก เสีย​ใจ​แผดเผา ​จติ ใ​จย​ าวนาน

แทจริง ​ก​ ารม​ ส​ี ามภี รรยา ​​การม​ ลี​ กู ม​ ีห​ ลาน ​​มพี​ วกพอ ง​
มเี​รอื กสวน ​ไรนา ​ ​ม​ีทรัพย​ส มบตั ิ ​ ​ทา นใ​ห​ม ​ไี วเ​ พอื่ จ​ ะไ​ด​ส ราง​
บุญส​ รา ง​กุศลรว มก​ ัน ​ ​เปน ​เกราะ เ​ปน​ทีพ่ ่ึงใ​หก​ ันแ​ ละก​ ัน ​ ก​ ารม​ ี
​ลูกหลาน ​ ​มท​ี รพั ยส​ มบตั ิ ก​ ​เ็ พอื่ ​ชวยใ​ห​เราม​ ​ีโอกาสไ​ดส​ รา ง​บญุ ​
สรา ง​กศุ ล ​ บ​ ญุ กุศลน​ ี่เองเ​ปน ท​ พี่ ่งึ ​อนั ป​ ระเสริฐ​ทสี่ ุด​สำหรับ​เรา
ท่พี งึ่ ​อ่นื น​ อกจากบ​ ญุ กุศล​นไี​้ มมี ​ ​บุญกศุ ลเทาน​ ้ันเ​ปน​ญาตท​ิ ​่ี
ย่งิ กวา​ญาติ​ของเ​รา ​ ​เมอ่ื ถ​ งึ คราว​เราไ​ปค​ นเ​ดียว ​ เ​รา​จะ​
โดดเดี่ยว​ทามกลางอ​ นันต​จกั รวาล​อนั ​เว้ิงวา ง ​ ม​ ​เี พียงบ​ ญุ ​
กศุ ลเ​ทาน​ ั้นท​ ่​จี ะคอย​ปลอบ​ใจ​เรา ​ ​ญาตทิ​ ไี่ หนจ​ ะ​คอยป​ ลอบ​
ใจ พ​ อ​ให​เกิด​ความ​อบอนุ ​ ในยามเ​ชน​น้นั ​ ​นอกจากญ​ าติ ​
คือ ก​ ุศลข​ อง​เรา ​​ใหด​ ู​ตวั อยา งค​ นท​ ผี่ านมาเ​ถดิ ​เ​มอ่ื ต​ าย​มี​ใคร​
ไปเ​ปน เพ่ือน​เขา​บา ง ​ ​ก​ล็ ว นแ​ ต​ปลอ ย​ให​ไปค​ นเ​ดยี วด​ วยกนั ​ท้งั ​นั้น
ตา ง​คนต​ าง​ไป​ลกู ​กไ​็ มไ​ ปด​ วย​หลานก​ ็​ไมไ​ป​ดว ย ​ใ​ครๆ​​ก​ไ็ มไป​ดว ย​
ทัง้ น​ นั้

หลกั การทำบญุ และปฏิบตั ิธรรมในชวี ิตประจำวนั ๕๕

เร่อื ง​ดังกลาว​นี้ ​ม​ ี​ตัวอยา งป​ รากฏใ​น​พระ​สตู รๆ​ห​ นึ่ง ​ม​ ​ชี าย​
คนหน่งึ ฐ​านะพ​ อ​มอ​ี นั ​จะก​ ิน ​​มโ​ี อกาสก​ ท็​ ำบุญ ​ร​กั ษาศีล ​บ​ ำเพญ็ ​
ภาวนา ​(ท​ ำสมาธ)ิ ​ ​ ​เขา​ต้ัง​ใจท​ ำอ​ ย​ูอยา งน​ ้​ีตลอดชีวติ ​เมอื่ แ​ ก​แลว ​
ขณะ​นอน​อย​บู นเตยี ง​จวนจ​ ะต​ าย​ ก​ย็ ัง​อตุ สา หอ​ ยากฟ​ ง​พระสงฆ​
สวดมนต ​จ​ ึงบ​ อก​ลกู ไ​ปน​ ิมนตพ ระสงฆม​ า​สวดมนตใ​ หฟ​ ง ​​

​ขณะก​ ำลงั ​ฟงพ​ ระสงฆ​สวดมนต ​ ​ม​ีรถเทยี มมา​พรอ ม​ทั้ง​
เหลาเทวดาม​ าร​อร​บั ​ ​เทวดาท​ ีม​่ าจากส​ วรรคแ​ ตล ะ​ชนั้ ​ตา งก​ ็​รอ ง​
บอกวา ​​“ไ​ปอ​ ยส​ู วรรค​ช ั้นเดียว​กับเ​ราเ​ถิด ท​ านผ​ ูเ จรญิ ​​ไป​อย​ู
สวรรค​ช ้ันเดียวก​ ับ​เรา​เถิด”​​เ​ทวดาต​ า ง​แยง ​กัน​อยากใ​ห​ชายค​ น​
ดงั กลาว​น้ี ไ​ปอ​ ยสู​ วรรค​ชั้นเดียว​กบั ​พวก​ตน ช​ ายค​ น​นนั้ ​นกึ ​ใน​ใจ​วา ​
เทวดา​เหลาน้ี ม​ า​ขัดจังหวะฟ​ ง ส​ วดมนต​ของ​เรา ​​จงึ ​รองบ​ อกไ​ปว​า​
“​หยดุ ก​ อ น ​​หยดุ ​กอ น”​

พระสงฆก​ ำลังส​ วดมนต ​นึกว​า โ​ยม​บอก​ให​หยดุ ​จึงพ​ า​กัน​
หยดุ ​แลว ก​ ลับว​ัด ​​ลกู ๆ​​เหน็ ​ตางก​ ​พ็ าก​ นั ร​องหม ​รองไหค​ ร่ำครวญ​
อย​ขู า งเ​ตยี ง ​ ​นกึ ว​า พ​ อข​ าดสตหิ​ ลงล​ ะเมอไ​ป​เพราะก​ ลวั ต​ าย ​ พ​ อ​
ชายค​ น​นนั้ ล​ ืมตา​ขึน้ ม​ า ไ​มเ ห็นพ​ ระสงฆ ​ ก​ ลับเ​หน็ ล​ ูกๆ​ ​รอ งไหอ​ ย​ู
จงึ ถ​ าม​วา ​พระสงฆไ​ ปไ​หน​เสียล​ ะ ​​ลูกต​ อบว​า ก​ ​็พอบ​ อก​ให​ท า นห​ ยดุ ​
สวด ​​ทานก​ ลับ​ไปแ​ ลว ​​ชาย​คนน​ ั้น​ก็บอกวา ​​พอ ​ไมได​บอก​ใหท​ าน​
หยดุ ส​ วดมนต ​ แ​ ตพ​ อ ​บอกใ​หเ​ ทวดาท​ ี่จ​ ะ​มาร​บั ​พอ​ตา ง​หาก​หยดุ ​
คอยอ​ ยู​กอน ​​

๕๖ พระวจิ ติ รธรรมาภรณ์

​พอพ​ ดู ไ​ดเ​ทาน​ ั้น​เสียงล​ ูกก​ ​็ย่งิ ​รอ งไหล​ ัน่ ร​ะงม​บา น ค​ ร่ำครวญ​
วา ​พอ ก​ ​็ทำบญุ ท​ ำ​กุศลม​ าก ​ ​ทำไมเ​วลา​จะ​ส้ินใ​จ ​จงึ ​ละเมอเ​พอ​
พก​ไมมสี ต​ิ เหมือน​คน​ทำ​แตบ​ าปกรรมเ​ชนนี้ ​แลว ​ชาย​คนน​ ้นั ก​ บ​็ อก​
ลูกๆ​ว​า ​​อยา ร​องไห​ไปเ​ลย ​​พอ​ไมได​ละเมอห​ รอก ​​พอไ​มไดห​ ลงลืม​
สติ ​ส​ ตพ​ิ อ ย​ งั ​สมบูรณดอี​ ยู ​แ​ ต​เ ทวดาม​ าร​อ​รบั พ​ อ​จรงิ ๆ​​แลว ​เขา​
ก็ใ​ห​ลูก​เอาพ​ วงมาลัย​อธิษฐาน​ใหพ​ วงมาลัยไ​ป​คลอ งร​ถมา​ทีม​่ าจาก​
สวรรค​ช้ัน​ดุสติ ​​เมอ่ื ​ลกู โยน​ข้ึน​ไป ​ กป​็ รากฏว​า​พวงมาลัยห​ อยยอ ย​
อยู​กลางอ​ ากาศ ​แ​ ตม​ อง​ไมเ ห็น​รถ ​แ​ ลว​ชาย​คนน​ นั้ ​ก​็สอน​ลูกๆ​ว​า ​
ถาอ​ ยากไ​ป​อย​กู ับพ​ อ ​ให​ทำบุญกุศลไ​วม​ ากๆ​แ​ ละ​ต้งั ​ใจ​อธิษฐาน

​
​เรอ่ื ง​น​ด้ี เ​ู ปน เรื่อง​ทเ​่ี ขา ​ใจ​ยาก เ​พราะ​เปน ​สิ่ง​ที่​เราม​ อง​ไม​
เหน็ ดว ย​ตา ​ แ​ ตท​ าน​ก็ใ​หพ​ จิ ารณา​ เพ่ือ​เปน การเ​ปรียบเทยี บ​อยาง​
นว​ี้ า ​ ล​ ูกเ​ราค​ น​หน่งึ ​ จากญ​ าติ​พี่นอง​ไปอ​ ย​ูถิน่ ฐานบ​ านอ​ นื่ ​ไกล​
แสนไ​กล ​​นานเ​ปน ส​ีส่ บิ ห​ า ​สบิ ​ป ​​แต​วันหน่งึ ​ ลูกจ​ ะ​กลบั ​มาเย่ยี ม​
พอ ​แม​พีน่ อง​ตา งก​ ็ร​อคอยด​ วยใ​จจดจอ ​ เ​มือ่ ​ลกู ​มาถ​ งึ ​ความรสู ึก​
ระหวา งพ​ อ​แมล​ กู เ​ปนอ​ ยา งไร ​ด​ ใ​ี จ​อยางไร ​​บุญกุศล​ท​่ีเรา​ทำไ​ว​ก ็​
จะ​ตอนรับเ​รา เ​หมอื นพ​ อแ​ ม​ญ าติพ​ ่นี องต​ อนร​บั ลูกผ​ ูเดนิ ทาง​มาจาก​
แดนไ​กล ​ เ​ทวดาม​ า​คอยร​บั ​ชาย​คนด​ ังกลาว ​ เ​หมือนพ​ อ​แม​คอย​
รบั ลกู ​ท่เ​ี ดนิ ทางก​ ลบั ​จากต​ างประเทศน​ ่ันเอง ​​
​อยาค​ ดิ อ​ ะไร ​ ​วัย​วัน​ลวงเลย​มา​ถงึ ​วันน้แ​ี ลว ​ ค​ น​อนื่ เ​ขาจ​ ะ​
เอาอะไร​ กใ็​หเ​ขาเ​อาไปเ​ถอะ ​ ใ​หเ​ราม​ ี​เพยี งพอแ​ กก​ าร​ดำเนนิ ​ชวี ติ ​
อยไ​ู ดอ​ ยางไม​ฝ ด เค​ ือง ​​ไม​อตั คดั ​ขดั สน​ก็พ​ อแ​ ลว ​​

หลกั การทำบุญ และปฏบิ ัติธรรมในชวี ิตประจำวัน๕๗

ขอ​ใหโ​ ยมท​ ั้งสองหัน​มาส​ รางท​ รพั ยภาย​ใน​เถิด ​เ​พราะท​ รพั ย​
ภายนอก​นัน้ โยมส​ ราง​มา​มาก​แลว ​ อ​ าจ​จะ​กลา ว​ได​วา ส​ ราง​มาท​ ้ัง​
ชีวิต ​จ​ ากนี้ ​ปลอยใ​หเ​ ปน ห​ นา ​ท่​ีของ​ลกู หลานร​บั ชวง​ตอไป

โยมท​ ง้ั สองเ​หมือน​เปลวไฟ​ที​่กำลงั ​จะห​ มด​เช้ือ ​แ​ สงสวา ง​
ท่เี​คยเ​จิด​จรัส​กำลังอ​ อ นแ​ รงล​ ง​ทุกขณะ ​ ​ ​เพียง​ลมโชยพ​ ดั ก​ ็​
พรอ มจ​ ะ​วบู ด​ ับ ​

​บดั น​ี้ ถึงเวลา​ท​ี่จะ​ตอ งห​ ยดุ ​สรางท​ รัพย​ภ ายนอก​ หนั มา​
สรา ง​ทรัพยภาย​ในแ​ ลว ​ ด​ วย​วยั ท​ ี​ก่ าวม​ า​ถงึ โ​คง ส​ ุดทาย ข​ องช​ วี ติ ​
เชนนี้ ค​ งไ​มต​ างอ​ ะไรจ​ าก​นักกฬี า ​ทก​่ี ำลังจ​ ะ​ถงึ ​เสน ชัย ไ​รนา​ทรพั ย​
สมบตั ​ิกจิ การต​ า งๆ​ จ​ ะม​ ​ีประโยชนอ​ ะไร ส​ ำหรบั ค​ น​ที​ก่ ำลัง​จะ​เดิน​
ถงึ ป​ ลายทาง​แหง ช​ ีวิต ​​

ให​ถ ือวา ห​ มดภาระห​ นา​ท​แ่ี ลว ​ ​ปลอ ยใ​หเ​ ปน ภาระ​หนา ​ท่ี​
ของล​ กู หลาน ​

ห​ นา​ทีข่​ องโ​ยมท​ งั้ สอง ค​ อื ก​ ารส​ รางบ​ ญุ ​สรา งก​ ุศล ​
​ ​
นเ่​ี วลา​ก็ล​ วงเลยม​ า ๕​ ​ทมุ แ​ ลว ​เ​ปน ๕​ ​ทุมท​ ่ีห​ ว งความคดิ ​ยัง​
หมนุ ควา ง​อยก​ู บั ภ​ าพใ​บหนา ​ทเ่ี​หีย่ วยน บ​ ง บอก​ถึง​การผ​ านว​ันเ​วลา​
อนั ย​ าวนาน อ​ ิริยาบถท​ ่​เี คล่อื นไหวอ​ ยางง​กเงน่ิ แ​ ละท​ วงทำนอง​
นำ้ เสยี งท​ ี่​แหบพ​ รา ข​ องโ​ยม​ท้งั สอง ​​เรยี น​เหนอื่ ย​มา​ทั้งวนั ​แ​ ต​อด​
คดิ ​ถงึ โ​ยม​ท้งั สองไ​มไ ด ​อ​ ด​เปนหว งเ​ปน ใ​ยไ​มได ​​จงึ ​เขยี นจ​ ดหมายม​ า

๕๘ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

​
วันนคี้​ ง​หยดุ ไว​เ ทา นีก้​ อน ​​

ความจ​ ริง ​อยากม​ า​เลา ​อะไร​ให​โยม​พอ ​ใหญโ​ยม​แมใ​หญ​
ฟงม​ ากมาย เ​พื่อ​เปน การต​ อบแ​ ทน​ท่​โี ยม​ทั้งสอง​เลานทิ านใ​ห​ฟง ​
เม่อื ​วัยเดก็ ​ แ​ ตค​ งท​ ำ​อยางท​ ่ีใ​จ​คิดไ​มได ​ เ​นื่องจาก​ม​กี ิจ​ท​่ีตอง​
ทำห​ ลายอยา ง ​ จ​ ึง​ขอฝ​ าก​ธรรมะ​ไว​แตเ พียงเ​ทานี้ ​ ​ ​ไวจ​ ะ​เขียน​
มาอ​ กี ครั้ง ​ ​แตค​ ง​กำหนด​วนั ​ไมไ ด ​ ​ขออ​ ยา ใ​ห​โ ยมท​ ้ังสองต​ ั้งหนา​
ตง้ั ตารอ

ดวย​อานภุ าพแ​ หง ​คณุ ​พระศ​ ร​รี ตั นตรัย ​ แ​ ละ​ดวยอ​ านุภาพ​
แหงศลี ​ ​สมาธิ ​ ป​ ญ ญา​ อัน​เกดิ จ​ าก​การ​ท่อ​ี าตมา​ได​บรรพชา​
อปุ สมบท​ ในบ​ วรพ​ ระพทุ ธศาสนา และท​ ​เ่ี คย​ได​บำเพ็ญ​มาต​ ง้ั แต​
อดีตชาติต​ ลอดถ​ ึงช​ าติ​ปจ จุบัน ขอใหโ​ยม​พอใ​หญ​โยม ​แม​ใ หญ ​ม​ี
พระพุทธเจา ม​พี ระธรรมเ​จา และ​มีพระ​สงั ฆ​อริย​เจา เ​ปน ท​ ่ีพ่งึ ​
ทรี่ ะลึก​อย​เู สมอ อยา ​ได​ประมาท​กบั ​วัย และ​ชีวิต ม​ีสุขภาพกาย​
ทด​่ี ี แ​ ละส​ ุขภาพใ​จแ​ ชม ชนื่ ใ​นท​ าน ศีล ภาวนา ของต​ นๆ และ​
รนื่ เรงิ เ​บิกบาน​ในธ​ รรมข​ อง​พระพุทธเจา ​ตลอดไป.

กรุงเทพมหานคร, ระหวตางรพ​งก​รับรษว​ันาแปรพ​มทุ ๘ธศคักรำ่ าชเด๒ือ๕น๔๒๙

จดหมาย​ฉบับท​ ่สี อง

มาฆบูชา, ขน้ึ ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ ปพ​ ทุ ธศักราช ๒๕๔๓



เจริญพรโ​ยมพ​ อ ​ใหญ- โยมแ​ ม​ใหญท้ังสอง

วนั น้ีเ​ปนว​นั มาฆบชู า วันทส​่ี ำคญั ยงิ่ อ​ ีกว​นั หนึง่ ​ของผ​ ู​ที​่
นับถอื พ​ ระพทุ ธศาสนา อาตมาอ​ ยาก​นำเรือ่ ง​วนั ​มาฆบชู ามาเลา
ใ​หโ​ ยม​ท้งั สองฟง ตอ จ​ าก​เร่ืองก​ ารท​ ำบุญท​ ี่​เคยเ​ลา ใ​ห​ฟง ไปแ​ ลว
ขอใ​หโ ยม​ทงั้ สอ​งอยา ไ​ดเบอ่ื ​เสยี กอน

วันน้​ใี นอดีต เมือ่ ป​ ระมาณร​าว ๒๕๐๐ ปลว ง​แลว ภายใต​ปา
ไผอ​ นั เ​ขียว​คร้ึม พระพทุ ธองค​ผ​ูเปน บ​ รมศาสดาของ​เรา​ชาวพทุ ธ​
ทง้ั หลาย ได​แสดง​ธรรมะอ​ นั เ​ปนหลักค​ ุณธรรม​พ้ืนฐาน ​ของช​ วี ิต​
มนุษย ​ให​พ ระภกิ ษสุ งฆ​อ รหนั ต​สาวกไ​ดร ับ​รู วามนษุ ยค​ วรด​ ำเนนิ
ช​ วี ิต​อยา งไร​ จึงจ​ ะ​ไดช​ อื่ วา ​ เปนม​ นุษยท​ ​่ีสมบูรณ  คณุ ธรรมพ​ นื้ ฐาน​
ของ​ชวี ติ ​มนษุ ยท​ พี่​ ระองค​แสดง​มี ๓ ประการ คือ

• งดเวน​จาก​การท​ ำบาป​ทุกอยาง
• พยายาม​ทำความดีใ​หเ​จรญิ ง​อกงามไ​พบลู ย​ในจ​ ิตใจ
• หมั่นเ​จริญส​ มาธ​ิภาวนา​ชำระ​จิตใจใ​ห​ผ องใส

๖๒ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

เหตุการณด​ งั กลา ว เกิดขึน้ ท​ ่ีวัดเ​วฬุวัน หลงั พ​ ระพทุ ธเจา ​
ตรสั รไู ด ๙ เดอื น มีส​ าระ​ท่พี​ ระองคท​ รง​เนน​ให​เราไ​ดท​ ราบ​วา
ทุกคน​ลวนปรารถนาส​ ุข เ​กลียด​ทกุ ข​ดวยกนั ท​ ง้ั น้นั เราต​ า ง​ตองการ​
ใหต​ นเ​อง​และญาติ​พี่นอ งม​ ีค​ วามส​ ุข และเ​กลียดส​ ิง่ ท​ ่จี ะ​กอ ​ใหเ​กดิ ​
ทุกข  เม่อื ​รูวา​ญาติพน่ี อง​คน​ใดไ​มส บายเ​ปนทุกข​ป ระสบปญ หา
บา นท​ ้ัง​บาน​ก​ด็ จู ะ​เงียบเหงา เราต​ า งก​ ็ก​ ระวกี ระวาด ขวนขวาย​
หาทาง​ปองกัน​รักษา จ​ นถงึ ​ตอง​บวงสรวงบ​ นบาน​ศาลก​ ลาวใ​ห​หาย
หรอื ใ​หบ​ รรล​ุใน​ส่งิ ท​ ีต่​ น​ปรารถนา

ดวย​เหตุน ้ี คน​เราจ​ งึ ​ไมค​ วรใ​สร าย ไมค​ วรท​ ำรายซ​ งึ่ ก​ ัน
และกัน ควรด​ ำเนนิ ​ชีวติ ​อยาง​สงบเสง่ยี ม​เรยี บงาย ออนนอ ม​
ถอมตน ไมเ​ยอ หย่ิง​จองหอง ​ ดหู มน่ิ ด​ ูแคลนผ​ ูอ่ืน สำรวม​ระวัง
ไมก​ ระทบ​กระทง่ั ไมพ​ ยาบาท​ปองราย ไม​อิจฉารษิ ยา มค​ี วาม​
ออนโยนเ​มตตาป​ ราณ ี ปรารถนาใ​หผ​ อู ่นื ม​ ​คี วาม​สขุ เราป​ รารถนา​
ใหค​ วามส​ ุขเ​กดิ ​แก​ชีวิตเ​รา และ​ญาติพ​ ี่นอ ง ฉนั ใด​จง​ปรารถนา​ให​
ความส​ ขุ ​เชน น้ันเ​กดิ แ​ ก​ค นอ​ ืน่ ๆ ฉันน้ัน​เหมอื นกนั

ในขณะ​เดยี วกัน ก็เ​พียรพ​ ยายามเ​พ่ือใหช​ ีวิตเ​ราเ​อง มี​
ความ​เจรญิ ​กา วหนา ​ ม่นั คง​ใน​หนา ทกี​่ ารง​าน เปน การ​ประคบั ​
ประคองชีวิต​ไมใ​หล​ ำบาก​ผืดเคือง ไม่ให้เดือดรอ น

ในท่ีน้ี​จะ​แสดง​สาระ​หลักการ​ดังกลาว​น้ัน​แตเพียง​ยอๆ
คราวหนา ​ หาก​มี​โอกาส​ จะ​ไดก​ ลา ว​เฉพาะ​เร่อื งน​ ​้ี อยา งล​ ะเอยี ด​
อกี คร้ัง

หลักการทำบญุ และปฏิบตั ิธรรมในชีวติ ประจำวนั ๖๓

งดเวน ​จาก​การท​ ำบาป​ทุกอยาง


คณุ ธรรมพ​ นื้ ฐาน​ของ​ชีวิตข​ อ​ที่ ๑ การง​ดเวน จ​ ากก​ าร​
ทำบาปท​ ุกอยา ง
สาระใ​น​หลักการข​ อ ​ท่หี นงึ่ ​นี้ ​เรม่ิ ​ดว ย​การ​งดเวน จ​ ากส​ ง่ิ ท​ ี่​
เปน บ​ าป​ทกุ อยา ง เบอ้ื งตน​ของ​การ​งดเวน​จาก​บาป ​ กค​็ อื ก​ าร​มี​ศีล
๕ จติ ​ของคนท​ ่ม​ี ​ีศีล ๕ ยอมบ​ ง บอกไ​ด​วา ​เขาเ​ปน ​มนษุ ยอ​ ยาง​
สมบูรณ หากข​ าด​ศีล ๕ ฐานะ​จติ ​ของ​เขา​ก​็ต่ำลง​กวา​จติ ม​ นุษย 
ซึ่ง​ลกั ษณะข​ องจ​ ติ ​ท​่ไี มมศี​ ลี ๕ น ้​ี มิใชล​ กั ษณะ​จติ ข​ อง​มนษุ ย  ภพ​
ชาตต​ิ อ ไปข​ อง​เขา​ จึง​เหมาะ​แกภ​ พข​ อง​สัตว​เดรัจฉาน ภพข​ อง​
เปรต ภพ​ของอ​ สรู ​กาย หรอื ​ภพข​ องส​ ตั ว​นรกทัง้ หลาย ตาม​แต​
ความ​หนัก​เบา​ของก​ รรมท​ ีก่​ ระทำ

ศีล ๕ พ้นื ฐาน​ของ​ความ​เปน ม​ นุษย

ในท่นี จ​ี้ ะก​ ลาวถ​ ึง​ศลี ๕ ซึ่งเ​ปน ​พนื้ ฐาน​ของค​ วามเ​ปน ม​ นษุ ย
มส​ี าระท​ ่ีค​ วรท​ ำความเ​ขา ใจ ดงั นี้

เวนจ​ ากก​ าร​ฆา ​สัตวต​ ดั ช​ ีวิต หมายถงึ ม​คี วามเ​มตตา​
ปราณี สงสาร​สัตว ให​สงสารส​ ัตว​เหมอื นส​ งสาร​ลกู ๆ ของ​ตน​
เอง เราร​กั สงสาร แ​ ละห​ วงใยล​ ูกข​ องเ​รา​อยา งไร จงรกั ​สงสาร​
และห​ วงใยส​ ตั ว อยา งน​ ้ัน เรา​รกั ​ชีวติ ​ของเ​ราอ​ ยา งไร คนอ​ ื่น​

๖๔ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

และส​ ัตว​อื่น​ กร็​ัก​ชวี ติ เ​ขา​อยา งน​ นั้ เราห​ วาดหว่ันต​ อ​ความต​ าย​
อยา งไร คน​อ่ืน​และส​ ัตว​อ่ืนก​ ็หวาดหวั่น​ตอ ค​ วามต​ ายอ​ ยา ง​น้นั
เราห​ วาดหว่นั ​ตอ ค​ วามเ​จบ็ ปวด​ทุกข ทรมานอ​ ยา งไร คน​อน่ื แ​ ละ
​สัตวอ​ ืน่ ​ ก็​หวาดหว่ัน​ตอ ค​ วาม​เจบ็ ปวดท​ กุ ขทรมาน​อยาง​นน้ั
จึง​ไม​ควรฆ​ า ​ไม​ควรท​ ำลาย ไม​ควร​ทำให​เขาไ​ดร ับความ​ทกุ ข​ความ​
เจบ็ ปวด

ความ​จรงิ คนม​ ​ีธรรมะ​ก็ไ​ม​จำเปนต​ อง​รกั ษาศีล เพราะ​
มีธรรมะ​กค​็ อื ม​ ​ศี ลี อ​ ยใ​ู น​ตวั น​ ่ันเอง เชน คนม​ เี​มตตา​ธรรม มีค​ วาม​
เมตตา​ กค็ อื ม​ คี​ วามส​ งสารไ​ม​อยาก​ให​เ ขาไ​ดร บั ค​ วาม​ทุกขค​ วาม​
เดอื ดรอ น จงึ ไ​มเบียดเบียนใ​ครๆ ไม​ทำรายใ​ครๆ เม่ือไ​มเ​ บียดเบียน​
ไม​ทำราย เ​พราะ​เกดิ ความ​สงสาร​จงึ ​มีศ​ ลี ​อยใู​น​ตัว

ผลข​ อง​การ​ฆา ส​ ัตว​ตดั ช​ วี ิต เบียดเบยี น​ผูอนื่ ผทู​ ี​ช่ อบ​
ฆา​สตั วต​ ัดช​ ีวิต เบียดเบยี น​ผอู ื่น ​ ใหไ​ ดร บั ​ความเ​ดือดรอน แม​
มบ​ี ุญ​พอท่ีจะ​ใหเ​ กิด​เปน ​มนษุ ย​ได แตผ​ ลกรรม กจ​็ ะ​ทำให​เขา​เปน ​
คน​มรี​ูปราง​หนาตาอ​ ัปลักษณ​ นาเกลียด เปนค​ นม​ ี โรคภัยไ​ขเ​จบ็ ​
เบียดเบยี นม​ าก ม​ีอายสุ ้ัน ตายก​ อ นว​ัย​อนั ค​ วร และย​ ังเปนเหตใุ​ห​
คน​อายสุ น้ั ​มา​เกิดร​วม​ชายคา​เดยี วก​ ับ​เขา​ดวย

หลักการทำบุญ และปฏิบัติธรรมในชีวติ ประจำวัน ๖๕

เวน​จากก​ าร​ลกั ทรัพย  หมายถงึ ไม​ปรารถนาส​ ิง่ ของ​
ทรพั ยส มบตั ​ิ ท​ไี่ ด​มา​โดย​ม​ิชอบธรรม ม​กี ารว​างแผน​และใ​ชอ​ ำนาจ​
ฉอ โกง​เบียดเบยี น​แลว ไดม​ า เปนตน เราห​ วงแหนท​ รัพย​สมบัต​ิ
ของเ​ราอ​ ยา งไร คน​อน่ื ​กห็​ วงแหนท​ รพั ย​สมบตั ขิ​ องเ​ขาอ​ ยางน​ ้ัน
จึง​ไมค​ วร​ลกั ขโมย ​หรอื ฉ​ อโกงเ​อาสมบัติ​ของค​ นอ​ ่ืน​มาเ​ปนของต​ น
อนั จ​ ะเ​ปน สาเหตุท​ ำให​เขา​เปนทกุ ข เศรา โศก​เสยี ใจ

ผล​ของก​ ารล​ กั ทรัพย  ฉอ โกง คอ​รรัปชน่ั คอื เขา​
จะก​ ลายเ​ปน​คน​ยากจนข​ น แคน มค​ี วามอ​ ดอยาก ไมได​ใน​สิ่ง​ที​่
ตนปรารถนา มคี วามผดิ ห​ วงั ใ​นก​ ารป​ ระกอบอ​ าชีพอ​ ยู​ร ำ่ ไป ไม​
ประสบผลสำเร็จ​ในก​ ารค​ าขาย หรอื ห​ ากเ​ปน ค​ น​ร่ำรวยม​ ีท​ รพั ย​
สมบัตเิ​ปน​มรดกตกทอดม​ าจาก​ตระกลู จะเ​ปน ​คน​ไมมป​ี ญ ญา​รกั ษา​
มรดกน​ ้นั ไ​วไ​ด ทรพั ยส​ มบตั จิ​ ะ​พินาศ​ลม จม​ในที่สดุ

เวน​จาก​การ​ประพฤติ​ผิด​จาก​ครอง​ธรรม​ใน​เร่ือง​กาม
กาม​เปนเร่อื ง​ของช​ าวโลก เปน ธ​ รรมชาติข​ อง​มนุษย​ต ลอดจนส​ ตั ว​
ทกุ ​จำพวก แต​ม​ขี อ ​แตกตางกันร​ะหวางก​ ามในมนุษย​กับ​สัตว
ต​ รง​ท่ี​มนษุ ยม​ คี รอง​ธรรม​ในก​ าร​เสพ​กาม สัตวท​ ้ังหลาย ​ ไมม คี​ รอง​
ธรรมใ​นก​ าร​เสพ​กาม

๖๖ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

ครองธ​ รรมใ​น​กาม​ของม​ นษุ ย ไดแ ก “ขอบเขตข​ องก​ าร​

เสพกาม” ซงึ่ พ​ ระพทุ ธองค​ก ำหนด​ไวใ​ น​ศีล ๕ ขอ ท​ ี่​สาม คอื

มนุษย​ควรม​ ีกามแ​ ตเ​ฉพาะก​ บั ​คูครอง​ของ​ตน ตลอดจน​ไมแ​ สดง​

พฤติกรรม​เบยี่ งเบนกาม​ผดิ ​ไปจากป​ ระเวณ ี เชน ผูห ญงิ แ​ สดง​

กาม​ดวยก​ นั เอง หรือ ​ผชู ายแสดง​กามด​ ว ยก​ ันเอง อัน​

แสดงถงึ ​ความไ​ม​เ คารพ​ตอ​เพศข​ อง​ตน​เอง

เปนความจ​ รงิ ท​ ่ีวา กาม​เปนส​ ว นหน่ึง​ของช​ ีวิตม​ นษุ ย​

ปุถชุ นท่วั ไป แตก​ ไ็​ม​ควร​ใหก​ าม​ทวมทน ​จิตใจ จนท​ ำลาย​ความ

ด​ งี ามข​ อง​ความเปนม​ นษุ ย บางคน​อาจ​พดู วา ​ถา​เขาย​ อม​ละ ?

แมจ​ ะย​ อมก​ ไ็​มไดห​ มายความวา จ​ ะ​พน​จากก​ าร​ผิดศลี ​ขอน​ ี้

เพราะคนท​ ุกคน​นัน้ ม​ ก​ี ารค​ มุ ครอง จากห​ ลายส​ ิง่ คือ

พอ แมค​ ุมครอง
หมูญาต​ิคุมครอง
ธรรมะ คอื ความ​ถูกตอ งชอบธรรม​คมุ ครอง

ถา​เรา​ละเมิดก​ ารค​ ุม ครอง​ดงั กลาว​ขางตน ก ็เ​ปน อันผ​ ดิ ศลี
ท​ ง้ั นัน้ ถา ​ตวั ​เขาย​ นิ ยอม​เรา​ก็​ลวงละเมิด​พอ แม​เขา หรือ​ถา ​พอแม​
เขา​ยินยอม ใน​กรณข​ี องก​ าร​สง​ลูกม​ า​คา ประเวณี​ ตามค​ า นยิ ม​
ของ​บาง​ทอ งถนิ่ เราก​ ็​ลวงละเมดิ ​ญาตเ​ิ ขา หรอื ​แม​ถาญ​ าต​เิ ขา​
ยอมรบั

ก​ไ็ มไดพ​ นจ​ ากก​ าร​ลวงละเมิด ​การ​คมุ ครองจ​ าก​ธรรม

หลักการทำบญุ และปฏิบัตธิ รรมในชวี ติ ประจำวัน๖๗

ผลข​ อง​การป​ ระพฤตผิ​ ดิ ​ใน​กาม ผ​ทู ่ีป​ ระพฤติ​ผดิ ใ​นก​ าม​
เปนประจำ เพราะ​เศษก​ รรม​ที่เหลือ​ตกคา ง​ จะ​ทำใหเกดิ ​ใน​ตระกูล​
ตำ่ มผ​ี ูเ​ กลียดชัง​มาก​ โดยไ​ม​ทราบส​ าเหตุ ม​ีผ​คู ิดป​ องร​ายมาก
มกั ​ถูก​มองด​ วยส​ ายตาท​ ดี​่ หู มน่ิ เกดิ เ​ปนห​ ญิง กม​็ ​ีจติ ว​ ิปริต​
อยาก​เปน ​ชาย เกดิ ​เปน​ชาย ก​ ม​็ ​ีจิตว​ ปิ รติ อ​ ยากเ​ปนห​ ญงิ มี​
คดคี วาม​ฟองรอ ง​กลาวโ​ทษ ตอ ง​ใหไ​ดรับค​ วามอ​ ับอายข​ ายหนา ​อย​ู
เปน ประจำ เปนค​ น​ขขี้ ลาด​กลาๆ กลวั ๆ ขาดค​ วามม​ ่นั ใจ​ในต​ น​เอง
จนก​ ลาย​เปน​คนว​ติ กจริต เขา​จะม​ ​ีเหตุใ​ห​ตอ ง​พลดั พราก​จาก​คน​
ท​ต่ี น​รกั อ​ ยู​ร่ำไป หาก​ม​ลี กู สาว ก​็จะ​ถกู กระทำเ​ชนน้ัน ใ​ห​ไดร บั ​
ความ​เจ็บ​ปวดใจ

เวน ​จาก​การโ​กหก​หลอกลวง การ​โกหกเ​ปน การ​แสดง
ออก​ถงึ ​ความ​เปน ค​ น​ไมซ​ อื่ สัตยส​ ุจรติ ซ่ึงแ​ สดงออก​ทางการ​พดู ปด
ตอแหล ปลนิ้ ปลอน สอเสียด ใสค วาม​ผูอ ่ืน มคี​ ำ​กลา วว​า “ไมม​ี
ความช​ ั่ว​ใด​ทคี​่ นโ​กหก​ทำไ​มได” ถา​คน​สามารถโ​กหก โดย​มจ​ี ิต​
พยาบาท​ คิดจ​ ะใ​หเ​กิด​ความ​พินาศ​เสยี หายแ​ กผ​ อู น่ื ​ไดแ​ ลว ก​็ไมม ​ี
ความ​ชัว่ ​ใด​ทเ่​ี ขาจ​ ะ​ทำ​ไมไ ด

๖๘ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

ผลข​ อง​การพ​ ูดโกหก ผล​ของก​ าร​พดู โกหก จะ​ทำใหเ​ ปน​
คน​พดู จาน​ ารำคาญ ทรัพยส​ มบตั ิ​จะ​วิบัติ​ดวยไ​ฟ ดว ยน​ ำ้ ดวย​
โจร หรือ​ดว ยศ​ ัตรคู​ ูแคน คอื ทรัพยส​ มบัตจิ​ ะถ​ กู ​ไฟไหม นำ้ ทว ม
โจร​ปลน หรือศ​ ัตรคู​ แู คน ก​ อ ค​ วาม​เดอื ดรอ น​เสียหาย เกิด​การ​
ทะเลาะวิวาท​ บาดหมาง​ เปน ความไ​มรจู ักจ​ บสิน้ เส่ือมเสยี ​
ชือ่ เสยี งเ​กยี รติยศ เปน ค​ นห​ มด​ยางอาย และ​สดุ ทาย​จะก​ ลายเ​ปน ​
คน​ปญญา​เส่ือม

เวน​จาก​การ​ด่ืม​น้ำเมา​และ​เก่ียวของ​กับ​ส่ิง​เสพติด​
ใหโ ทษ การด​ ่ืมน​ ำ้ เมาแ​ ละส​ ่งิ ​เสพติด​ใหโ ทษ ​กอ​ให​เกิดค​ วาม​
ผิดพลาดใ​น​การค​ รอง​สติ ทำใหล​ มื ตวั เปน สาเหต​ุใน​การก​ ระทำ
ความผ​ ดิ อ​ ยา งรายแรง​ จนไ​มส​ ามารถ​แก​ได การ​ดื่มน​ ้ำเมา​
รวมถงึ ​สิ่ง​เสพติด​ทัง้ หลายท​ ัง้ ปวง นอกจาก​จะม​ ี​ผล​โดย​ตรงต​ อ
​สติ​ซึ่งเ​ปน ​สวนหนงึ่ ท​ ่ีร​ักษา​จติ ใ​หม่นั คง​แลว ​การ​ดืม่ ​น้ำเมา​และส​ งิ่ ​
เสพติด​ตา งๆ ยังม​ ผี ลตอ ร​า งกาย เปน ​ทมี่ าข​ อง​โรค​รา ย​มากมาย​
อีกดวย​ โดยเฉพาะ​เมื่อข​ าดสติ​เพราะ​เครอ่ื ง​มึนเมา เราอ​ าจท​ ำ​
ผิดศีล​ได​ทุก​ขอ

ผล​ของก​ าร​เก่ยี วของ​กบั ส​ งิ่ ​เสพติดใ​หโทษ การเ​กย่ี ว
ขอ ง​กับส​ งิ่ เ​สพติด​ใหโ ทษ คือ เขา​จะ​กลายเ​ปนคน​พดู ไมชัดถ​ อยช​ ัด​
คำ ฟนไ​มเ​ ปน ​ระเบียบ ปากเ​หม็น มีก​ ลน่ิ ตวั ม​ าก จิตไ​ม​เท่ยี ง​
คลายค​ นว​ิกลจริต

หลักการทำบญุ และปฏบิ ัตธิ รรมในชวี ิตประจำวนั ๖๙

ผลกรรมท​ ี่จะต​ ามม​ าจาก​การล​ ะเมดิ ​ศีล ๕ เปนนจิ ​ตามท่ี​
กลา ว​มา หากย​ งั ไ​ม​ป ระสบใ​นป​ จ จบุ นั ​ทันตาเห็น กจ​็ ะเ​กดิ ​ใน​ภพ​
ชาต​ติ อไป​อยางหลกี เลยี่ งไ​มไดแ​ นน อน

กลาว​โดย​สรปุ ศลี ๕ นั้น เปนค​ ุณธรรม​เบื้องตน​ของ​
ความ​เปน มนษุ ย เมือ่ ​มนุษย​เ รมิ่ ​บงั คับต​ น​ใหร​ักษาศีล ๕ ได​แลว
คณุ ธรรมข​ น้ั สูง อน่ื ๆ ก็จ​ ะ​ตามม​ า ในขณะเ​ดยี วกันท​ างม​ า​แหง ​
บาปกรรม​อืน่ ๆ ก็​จะ​เบาบาง​ลง​ดว ย เชน การ​เปนน​ ักเลงพ​ นัน
การ​เปนเ​สอื ผหู ญงิ การเ​ทีย่ วเตร  ความ​เยอหย่ิง​จองหอง​ลำพอง​
ตน ความ​ถือตวั วา ​ดว​ี า เ​กงก​ วา​ผอู ืน่ ความด​ ู ถกู ด​ ูหมน่ิ ​ผอู ื่น การ​
คิดจ​ ะเ​อาชนะค​ น​อน่ื เปน ตน เขาจ​ ะ​เร่มิ ร​​ดู ว ยต​ วั ​เขาเองว​า ​ สิ่ง​
เหลา นี้ๆ เปน โทษ ควร​งดเวน ไม​ค วร​ใหเ​กดิ ขึ้นใ​น​จติ ใจ

ผู​ทจ่ี ะเกิดเ​ปน​มนษุ ยไ​ ด​ในภ​ พ​ชาต​ิตอ ไป จงึ ​ตอง​รักษา​จิตใจ​
ให​ม​ีศลี ๕ เปน​อยา ง​นอย

๗๐ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

ทำความดี

คุณธรรมพ​ ้ืนฐานข​ อง​ชวี ติ ม​ นษุ ย​ขอ ​ท่ี ๒ คอื พยายาม​
ทำความด​ ​ใี หเ​จริญ​งอกงาม​ไพบูลย​ในจ​ ิตใจ ซึง่ ก​ ไ็​ดแก​การท​ ำบญุ ​
ใหทาน บำเพญ็ ส​ าธารณะป​ ระโยชนต​ อ ​สงั คม ไมเ​ปนค​ นต​ ระหนถ​่ี ี​่
เหนียว การใ​หท าน​ก​ค็ อื ​การ​สงเคราะหผ​ ูอน่ื แ​ ละ​สตั วอ​ ื่น​ดว ย​วตั ถุ​
สง่ิ ของ เรียกวา “อามิสท​ าน” นับตงั้ แตญ​ าตพิ​ นี่ อ ง พวกพอ ง
สมณะ​พราหมณ​ผทู รงศีล และส​ ัตวเ​ ดรัจฉาน ตลอดจนภ​ ตู ผปี ศาจ ​
ดวงวญิ ญาณ​ท้งั หลาย​ตามโ​อกาส และ​เหมาะสม​แกฐ​านะ​ของค​ น​
นั้นๆ

นอกจากน้ัน ยงั มท​ี านอ​ กี ​อยาง​หนึง่ คอื การ​ให​ธรรมะ​เปน ​
ทาน ซง่ึ ​ก​็รวมถงึ ก​ าร​ให​หนังสือ ส่อื ธ​ รรมะ​ตางๆ ตลอดจนก​ าร​
แนะนำ สง่ั ส​ อนให​ผ ูอ ่นื ค​ ดิ ด​ ี​ ทำด ี ใหเ​ขา​สามารถ​ครองช​ ีวติ ​อยูไ​ด​
ดวยค​ วาม​ดงี าม เปนการ​สงเคราะห​โดยธ​ รรม เรียกวา “ธรรม​
ทาน” เปน การ​ใหป​ ญญาแ​ ก​เขา ​ ไดด​ ำเนนิ ช​ ีวติ อ​ ยา งถ​ กู ตอง แ​ ละ​
มค​ี ุณคา

โดยท​ สี่ ดุ แม​การ​ใหโ อกาสท​ างการ​ศึกษาแ​ ก​ผูอน่ื ​ กจ็​ ดั เ​ขา​
ใน​ธรรมท​ านเ​ชนกัน เพราะถ​ ือวา เ​ปนการ​ให​ปญญา​ทำให​เ ขา​ได​
รวู า ​ อะไรค​ ือ​ความถ​ ูกผ​ ิด และ​เลอื กท​ ำ​แต​สิ่งท​ ่ถี ูกตองด​ งี าม​ดว ย​
ตัว​เขา​เอง

การ​ให​ธรรมเ​ปน​ทานน​ ​้ี พระพุทธเจาต​ รัส​วา ชนะ​การ​
ให​ท้ังปวง สัพพะท​ า​นัง ธมั มะ​ทาน​ งั ช​ินา​ต ิ แปล​วา การ​
ใหธ​ รรม​เปน ท​ าน ชนะ​การใ​ห​ท ั้งปวง คอื ไมม ​กี าร​ให​ใ ด​จะ​
ประเสริฐ​เทาใ​ห​ธ รรมะ

หลักการทำบญุ และปฏิบตั ธิ รรมในชีวิตประจำวัน๗๑

ทำ​จติ ใจ​ใหร า เริงแ​จม ใส

คุณธรรม​พ้ืนฐานข​ อง​ชวี ิต​มนษุ ย​ขอท​ ี่ ๓ คือ หมัน่ ​
เจริญส​ มาธิ ภาวนา​ชำระ​จติ ใจ​ให​ผ องใส ดวยก​ าร​เจรญิ ​สมาธิ​
วิปสสนา หรือ ฝก​กมั มฏั ฐาน เพ่อื ​ขจดั ก​ ิเลส คอื ความเ​ศรา หมอง​
จิต​ไม​ให​เปน ค​ นห​ ลง​มวั เมา ฟุง ซา น รำคาญ เบือ่ หนา ย อึดอัด
ขัดขอ ง คบั แคน สบั สน หมนหมอง​วาวนุ ฝก ​ใจ​ให​เกิดค​ วาม​
แกลวกลา มน่ั คง สวาง สะอาด ผอ งใส

สำหรับ​ผ​ทู ี่​ยังไ​มค นุ เคย​กับร​ปู แบบก​ ารท​ ำสมาธ ิ ไม​จำเปน​
ตองบรกิ รรมต​ ามร​ูปแบบ ​ท​ีค่ รบู าอาจารย​ก ำหนดไ​ว​ก ไ็ ด อาจ​นั่ง​
นกึ ถงึ พระพุทธรูป​ในว​ดั ​ท่ีเ​คยไ​ป​ทำบุญ หรือพ​ ระพุทธรปู ​ใน​หอง​
พระท​ ่บี​ าน ตลอดจน​ความ​ยง่ิ ใหญ​อนั น​ า อ​ ศั จรรย​ตางๆ ของ​
พระพุทธเ​จาท่​เี คยไ​ดยิน ไดฟ​ ง หรือไ​ดป​ ระสบม​ าด​ ว ยต​ น​เอง
เรียกวา “พทุ ธา​นสุ ​สติ” หรอื แ​ มค นท​ ่ด​ี ูพ​ ระเครอื่ งด​ ว ย​ความ​สขุ ใจ
เอิบ​อ่มิ ใจ​ก็​เปน ​พุทธ​านสุ ส​ ต​ไิ ดเ​ชนกัน ไมใ่ ช่เร่ืองเสยี หายอะไร

นกึ ถงึ พ​ ระสงฆผ​ ​ูปฏบิ ตั ดิ ี​ปฏิบตั ​ชิ อบ​ทเ​่ี รา​คนุ เคย หรือ​ท​ี่ได​
อนเุ คราะหเ​พอ่ื น​มนษุ ย​ผทู​ ุกขยาก ดว ย​เมตตาธ​ รรม​ท​่เี ราก​ ราบไหว​
สกั การะบชู า เรียกวา “ส​ งั ฆานุส​สติ”

นึกถงึ ท​ าน หรอื ​บุญกุศลท​ ี่​เคย​ทำ​มา นกึ ถงึ ก​ าร​ตักบาตร​
กรวด​นำ้ ขดุ น​ ำ้ ​บอ ก​ อศ​ าลา สรา งส​ าธารณะ​ประโยชนอ​ ่นื ๆ ตง้ั แต​
อดีต​จนถงึ ปจ จบุ นั ​ จะ​นอยหรือม​ ากก​ ็ตาม

เรยี กวา “จ​ าคานสุ สต”ิ

๗๒ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

นึกถงึ ศ​ ลี ​ท่​ตี นส​ มาทานร​ักษาว​า ​ บรสิ ทุ ธิห​์ รอื ไมอ​ ยา งไร
เรยี กวา “ส​ลี านสุ ​สต”ิ

เมอื่ ​คุนเคยแ​ ละม​ ​ีความ​พรอ มแ​ ลว ภาษาพ​ ระ เ​รยี กวา “มี​
อนิ ทรยี ​แ กก ลา ​นน่ั แหละ” จงึ ​คอยท​ ำตามร​ูปแบบ ท​ ี่ค​ รบู า
อาจารยส​ อน​ ตาม​จรติ ท​ ่ี​ตนช​ อบใจ ปฏิบตั ติ​ าม​แนว​ไหน​สำนกั ใ​ด​
แลว เ​กิดค​ วามเ​บา​สบาย​เปน สปั ป​ ายะ กถ​็ อื ​วา การป​ ฏบิ ัต​สิ มาธ​ิ
แนว​นน้ั ถกู ​กับ​จริต ถกู ​กบั อ​ ปุ นิสัยข​ องต​ น

คำ​วา “บริกรรม” หมายถึง ภาวนาห​ รือ​ทอ ง​คำ​
นั้นๆ ในใจก​ ลับไ​ปกลับมา เพ่ือผ​ ูกจิตไ​ม​ให​จติ ค​ ิด​เรอื่ ง​โนนเ​รือ่ ง​
นี ้ ครูบาอาจารย​ไ ด​ค ิดร​ูปแบบ​คำบ​ รกิ รรมไ​ว​หลายอยา ง แบบ​
สมยั โบราณ​ทพ่​ี ระอุปช ฌายใ​ชส​ อนน​ าค​ทจ่ี ะบ​ วชเ​ปน ​พระภกิ ษ ุ ซึ่ง​
ยัง​ใชเ​ ปน​คำ​บริกรรมใ​น​ปจ จบุ นั เชน

เกสา โลมา นะ​ขา ทันตา ตะโ​จ
ผมท​ งั้ หลาย ขนท​ ้ังหลาย เลบ็ ​ทง้ั หลาย ฟน ​ท้ังหลาย
หนงั ​ทง้ั หลาย
ตะโ​จ ทันตา นะ​ขา โลมา เกสา
หนงั ท​ ั้งหลาย ฟน ท​ งั้ หลาย เลบ็ ​ทง้ั หลาย ขน​ทัง้ หลาย
ผม​ทัง้ หลาย

หลกั การทำบุญ และปฏิบัตธิ รรมในชีวติ ประจำวัน๗๓

นอกจากนี้ ยงั มแ​ี บบ​กำหนด​ลมหายใจ คอื เอา​ความ
รูสกึ ไ​ปตามดู​ลมหายใจ เรียกวา “อานาปานส​ ติ” เมือ่ ​หายใจเขา ​
ก็​รสู กึ วา ลมหายใจ ผา นเขาไป​ใน​โพรงจมูก ผานห​ นา อก จนถึง​
ทองทีก่​ ำลงั พ​ องข​ น้ึ เม่อื หายใจออก ​ก​ใ็ หน​ กึ ​ตามล​ มหายใจ​ ทีก​่ ำลงั ​
ออก​มาจากท​ อ ง ผา นห​ นาอก แลว​ไหล​รนิ ​ผา น​โพรงจมกู เมอ่ื ​
หายใจเขา ตน ล​ มอ​ ยทู ี​่ปลายจมกู กลาง​ลมอ​ ยทู ี​ห่ นา อก ปลาย​
ลมอ​ ยูท ​ี่ทอง เม่อื ​หายใจออก ตน​ลม​อยูท ที่​ อ ง กลาง​ลมอ​ ยูท​ี่
หนา อก ปลายล​ มอ​ ยูท่ี​จมูก

การท​ ำสมาธแ​ิ บบอ​ านาปาน​สติ การ​ม​สี ตก​ิ ำหนดลมหาย
ใจ​นี้ ไมได​ห มายความวา​ จะ​ตองกำหนดใ​ห​เห็น​ลมที่อยู​ระหวา ง
ปลายจมูก อก และ​ทอง เพราะถ​ า เ​รา​มัวก​ งั วลอ​ ยู​อ ยา ง​นนั้ ​
จะท​ ำใหอ​ ึดอดั ​ กำหนด​อะไรไมได  แต​ใ ห​ร ู​ตามอ​ าการ​ของ​ลม
ท่​สี มั พันธอ​ ย​กู บั ​ทองทพี่​ องข​ ึน้ จนแ​ นน​และห​ ยดุ ต​ ั้งอย​ูขณะหนึ่ง​
กอนท​ ่จี ะห​ ายใจออก เ​ปนจังหวะ​ของล​ มหายใจต​ ามธ​ รรมชาต ิ
หรอื แ​ บบท​ ีค​่ ดิ ​ขนึ้ ​ใหมใ​ช​อยใ​ู น​ปจจบุ นั เชน พ​ ุทโธ, พองห​ นอ-ยุบ​
หนอ, สัมมา อ​ ะระหัง, เพง ล​ กู แกว เพง​เปลว​เทยี น เพง ​ธปู ฯลฯ
แตกตางกนั ​ไปตาม​สำนัก​น้ันๆ

การ​ปฏิบตั ส​ิ มาธทิ​ ุก​รปู แบบ ไมวา ​จะเ​ปนแ​ บบไหน ​สำนกั
ใ​ด ก็​มเ​ี ปา หมาย​เพ่ือ​เปน อ​ ุบายใ​หจ​ ติ เ​ขาถึง​ความส​ งบ หรอื ​ให​
จติ เ​ปน​สมาธิน​ ั่นเอง แต​ถึง​อยา งน​ ั้น ก​จ็ ำเปน ​ตอง​ใช​ค วาม​
ระมัดระวงั ใ​น​การ​เลอื ก​สำนกั ป​ ฏบิ ตั ิ เพราะ​มีก​ ารนำผ​ ลท​ ่​ี
เกดิ จ​ าก​สมาธิไ​ปห​ ลอกลวง​ชาวบาน เ​พื่อห​ วงั ผล​ลาภส​ ักการะ​
ชือ่ เสียง เกียต​ ​ิยศ และก​ าร​ยกยอปอปน ม​ าก

๗๔ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

ขอย​ ้ำว​ า เพื่อใหจ​ ติ ​เขาถงึ ​ความ​สงบ หรอื ​เปน ส​ มาธ​ิ
เทานนั้ มใิ ช เพือ่ ให​เห็นส​ ิ่ง​น้ัน​สงิ่ ​นี ้ เปน น​ น่ั ​เปน น​ ี่ หรอื ไ​ดส​ ่งิ ​
นัน้ ส​ ง่ิ ​น้ ี เปน​รูป​นัน้ รปู ​น้ี ซึง่ ม​ ใิ ช​เปาหมาย​ของ​สมาธิ ทกุ อยาง​
ทเี่​กดิ ข้นึ ​ในส​ มาธ​เิ ปน ม​ ายาของจ​ ติ ม​กี าร​เกดิ ข้ึน ตงั้ อยู และ​
ดับไ​ป เ​สมอกนั ​ทกุ ​ปรากฏการณ  ทกุ อยา งท​ เ​ี่ กดิ ขึน้ ใหน​ อม​เขา ​
มาสูห​ ลัก​ไตรลักษณ คือ นอม​เขา ​มาสต​ู น เปน​โอป​ น​ยิโก อยา ​
ยึดถอื ​จน​กลาย​เปน แ​ บก​สมาธิ เมื่อจ​ ะป​ รากฏม​ นั ​ก​็ตอ ง​ปรากฏ
เราจ​ ะ​หามว​ า “อยา​ปรากฏ​เลย” ไมไ ด  และ​เมือ่ จ​ ะห​ ายไป มนั ​
ก็ต​ อง​หาย เราจ​ ะ​เรยี กรอง​วา “อยา​หายไปเ​ลย” ไมได สง่ิ ​ท่​ี
ปรากฏ อาจ​เปน จริง​กไ็ ด ​ ไม​เปนจรงิ ​ก็ได แตถ​ งึ ​จะ​เปนจรงิ ก็​
ไม​พ น​กฎ​ไตรลกั ษณ คอื เกดิ ขึ้น ตงั้ อย ู ดบั ​ไป

ฐานะ​ของส​ มาธใ​ิ น พระพทุ ธศาสนา คือ เครอ่ื งมอื ฝ​ กหดั ​
ขดั เกลาจ​ ิต จึง​ควรห​ มนั่ ​เจริญ สมาธภิ​ าวนา​รกั ษาจ​ ิตใจใ​ห​ผอ งใส

สาระสำคัญ​ของ​หลักคำสอน​ใน​พระพุทธศาสนา​ท่ี​เรา​
นบั ถอื มา​ต้งั แตบ​ รรพบรุ ุษ​กม็​ แ​ี ตเ พยี ง​เทา นี้ หากโยมท​ ้ังสอง ทำได​
ดงั กลา วน​ ้ี​กช็ ือ่ วา ​เปน การส​ รางส​ มบัติท​ ​แ่ี ทจ รงิ ข​ องม​ นษุ ย

หลักการทำบญุ และปฏิบตั ิธรรมในชวี ติ ประจำวัน๗๕

มรดก​ของบ​ รรพบรุ ษุ

ในว​ันทส​ี่ ำคญั ​เชนน้ี ต้ังใจว​า จ​ ะเ​ขยี น​จด​หมายถงึ โ​ยม​
ทัง้ สอง​สัก​ฉบับ แตย​ งั ค​ ดิ ไมออกว​า​ จะเ​ขียน​เกี่ยวกบั เ​รอ่ื ง​ใด
มา​คิดได​ว า การท​ ่ี​คนผูใดผ​ ​ูหนึง่ ​ไดเ​ กดิ ม​ าใ​นต​ ระกลู ทม​ี่ ​ีศรทั ธา​ตงั้ ม่นั ​
ใน​พระพทุ ธศาสนา​นน้ั นับวา เปนผ​ ลบุญท​ ​่เี คยท​ ำไ​ว​แตช​ าติกอ นๆ
หาก​เกิดใ​นต​ ระกูลท​ ไี​่ มใสใ จใ​นก​ าร​บญุ ไมมจ​ี ติ ใจ​งดงาม ก็แ​ ทบจะ​
เรียกวา ปด ทาง​มนุษย ปดท​ างสวรรค ​ ปด ทาง​นิพพาน​ ในภ​ พ​
ชาต​ติ อ ไป แตป​ ระตส​ู ตั วเ​ ดรจั ฉาน ประตเู​ปรต อสูรก​ ายแ​ ละน​ รก
เปด ร​อ​รบั เพราะม​ า​จากที​ม่ ดื แลว ก​จ็ ะไ​ปส​ูทม่ี​ ดื เ​ชน เ​ดิม

อาตมาค​ ิดวา เปน​บญุ วาสนา​ท่ีป​ ยู าต​ า​ยาย​ ได​แผว ถาง​
ทางบ​ ญุ ​เอาไ​ว  เทากับเ​ปนการเ​ปด ทางไ​ป​มนุษย ​และส​ วรรค​ให ที่​
กลา ว​เชน น้​ีก็​เพอ่ื ท่จี ะ​ชีใ้ หเ ห็น​วา เม่ือ​ปยู าต​ าย​ าย​เปน ค​ น​ใจบญุ
ลูกหลาน​กม็​ ักจะ​เปน​คน​ใจบญุ ต​ าม ​เพราะล​ กู หลานเ​ห็น​ปูยา​ตา​ยาย​
ทำ ลูกๆ หลานๆ ก็​มักท​ ำตาม จงึ ​กลายเ​ปนว​า ​ ลกู หลานร​ับชว ง​
มรดก​บุญ ​ ตอ จากป​ ู ยา ตา ​ยาย​

น​ี่ยงั ไ​มได​กลาวถ​ ึง​อปุ นสิ ยั ​เดิม​ท่ี​ทำม​ า​แต​ชาตกิ อน ผูม​ ​ี
พระคณุ คอื ปู ยา ตา ยาย น้ัน​มีม​ รดก ๒ สวน​ทต​ี่ กทอด​มายัง​
ลูกหลาน คอื

๗๖ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

๑. มรดก คือ ทรัพย​สมบัติ และ​ช่อื เสียง​เกยี รตยิ ศซ​ ึง่ ​
เปน ท​ รัพยภ ายนอก ท่ี ปู ยา ตาย​ าย สราง​สมไ​ว  แลวต​ ก​ถึง​
ลูกหลาน

๒. มรดก คอื บุญกรรม ซึ่งเ​ปน ​ทรัพยภ​ ายใน แ​ ละ​
เปน​ทรพั ยทแี่​ ทจ รงิ

ท่วี า “ลูกหลาน​เปน ​ผูรับมรดกท​ รัพยส​ มบัติ” นัน้
จะ​ขอย​ กตวั อยาง​ใหเ​หน็ ง​ายๆ ปู ยา ตา ยาย ยอม​เปน​ผเ​ู หนือ่ ย​
ยากลำบากใ​นก​ ารป​ ระกอบ​อาชพี แผว ถางปา ดงพงพ ี ขุด​ดนิ ​ให​
เปนไ​รน า​ทงุ กวาง หรอื ​ประกอบ​ธุรกิจ​สรางม​ รดก​คือ​ทรพั ย​สมบตั ​ิ
ไว ลกู หลานเ​กดิ ม​ าแลว ​เปน แ​ ตเพียง​ผรู บั มรดก​ดำเนินก​ ิจการ​นน้ั ๆ
ตอจากพ​ อ แม ปู ยา ตา ยาย ทำนาป​ ลกู ขาวก​ ิน​สบาย ไม​ต อง​
เหนื่อยยาก​บกุ เบกิ เหมอื น​อยางท​ าน จะ​มี​ก​็แต​ซ อมแซมค​ ันนา
สับห​ ญาแ​ ละต​ น ​ไมเ ล็กๆ นอ ยๆ ที่เ​กิดขึน้ ใ​หม หรอื ​ขยาย​กิจการใ​ห​
ใหญโตเ​จรญิ ก​ าวหนา ข​ น้ึ เทานน้ั

ดวยเ​หตุน้ี ลกู หลาน​ทีเ่ กิด​ภายหลัง จึงไ​ดช​ ือ่ วา “เปน​
ผรู บั ชว งม​ รดก​คอื ​ทรพั ยสมบตั ิ”

หลักการทำบญุ และปฏิบัติธรรมในชวี ิตประจำวนั ๗๗

แต​ลูกหลาน​บางคน​เกิด​มา​เพื่อ​ลางผลาญ​มรดก​
บรรพบุรษุ ลา งผลาญ​ทงั้ ​มรดก คือ ทรพั ยส​ มบัติ ลาง​
ผลาญ​ทั้งม​ รดก​ คอื ​ ช่ือเสยี งเ​กียรติยศ​ของว​ งศต ระกลู
ยิง่ ถ​ า​เปน​ชือ่ เสียง​เกยี รติยศ ยงิ่ เ​ปนส​ ิง่ ​ท่ีส​ รา งไ​ด​ยากย​ ิ่ง​
กวา​จะส​ รา งข้นึ ​มาไ​ดน ัน้ ตอง​สั่งสม​คณุ ​งาม​ความ​ดี​มา​
ตลอดชีวติ แตถ​ าจ​ ะ​ตอง​มา​ถูกล​ า งผลาญ​ลง​โดยล​ กู หลาน​
สายเลอื ด​ตนเ​อง ก​น็ ับวา น​ า ใจหาย

ลกู หลาน​ทุกคน​จึงต​ อ ง​ตระหนกั เ​รอื่ งน้ใี​หด​ ี อยา ​ได​ยดึ ​
อารมณ​โลภ​เพราะเ​พง​มรดกท​ รัพยส​ มบัติ อยา ไ​ด​โกรธ​จน​
กอ​แคน​ เพยี งเ​พราะเ​ขาใจผดิ จนห​ ลงท​ ำลายลางม​ รดก คอื
ช่อื เสยี งเ​กยี รตยิ ศ ทบ่​ี รรพบุรษุ ป​ ู ยา ตา ยาย สั่งสม​มา จะ​
เปน ต​ ราบาปแ​ ก​ช ีวติ ​ตน ไ​มมีท​ ี​่สิ้นสดุ

ทีว่ า “ลูกหลาน​เปน ผ​ รู ับมรดก​บญุ ” เมอ่ื พ​ อ แม ปู ยา
ตา ยายเ​ปน ค​ น​ใจบญุ ลูกหลานก​ ​็มกั จะ​เปน​คน​ใจบญุ ​ตาม เพราะ​
ลกู หลาน​เหน็ ​พอ แม ปู ยา ตา ยาย​ทำ ลกู หลาน​กม็​ ัก​ทำตาม
เพราะ​เปน​ภาพติดตา ลกู หลาน​เลยไ​ด​รบั มรดกท​ างจิตใจ ตอจาก​
พอ แม ปู ยา ตา ยาย ความง​ดงาม​ออ นโยนด​ า นจ​ ติ ใจข​ องผ​ ​เู ปน​
บรรพบรุ ษุ มัก​แผไ​ปถงึ ล​ กู หลานใ​หเ​ปน ค​ นม​ ีอ​ ุปนิสัยอ​ อนโยน​ตาม

ลกู หลานจ​ ึงไ​ด​ชื่อวา
“เปน​ผูสืบตอ​เสน ทางบ​ ุญ​ของบ​ รรพบรุ ษุ ”

๗๘ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

ดวยเ​หต​ทุ ว​่ี ันนี​้ เปน ​วันทพี่​ ระพทุ ธเจาผ​ ูท รง​เปย มลน ด​ ว ย​
พรหมว​ิหารธรรม ทรงม​พี ระม​ หา​กรุณาธิคณุ อ​ ันห​ า​ทีส่ ุดม​ ไิ ด  ได​
แสดงห​ ลักการ​ดำเนิน​ชีวิตอ​ ยา ง​ถกู ตอ ง ใ​ห​แ กช​ าวโลก และ​
ชาวโลก​ตระหนักถึง​พระ​มหา​กรุณาธิคุณ​ขอ​น้ัน​ของ​พระพุทธเจา
จึงไ​ดร​วมกนั เ​วียนเทยี น​เพื่อรำลกึ ถึง​พระคณุ ข​ องพ​ ระองค

วนั เ​ชน น ี้ อาตมาจ​ ำไดว​ า ​ เมือ่ ​ยังเด็ก เคย​รว มเ​ดิน​
เวยี นเทียน​อยูก​ ับ​โยมท​ ้ังสอง เปนค​ วามทรงจำท​ อี​่ บอุนย​ ิ่ง

เม่อื ม​ า​หวนนึกถ​ งึ ค​ วามเ​มตตา ความ​ออนโยน​เอ้อื อาทร​ท่​ี
โยม​ท้งั สองม​ ​ีให​ห ลานๆ อาตมา​จึงอ​ ยากเ​ขียนเ​ก่ียวกับเ​ร่อื งค​ วาม​
กตัญูไ​ว เพื่อ​ยนื ยนั ถ​ ึง “เมตตาธ​ รรม” ของโ​ยม​ทงั้ สอง​ให​
ลูกหลานไ​ดร​บั ทราบไ​ว

ความ​กตัญน​ู ้ี เ​องเ​ปน​สว น​ชว ยส​ งเสริมใ​ห​ค น​เราเ​จรญิ ​
รุง เรอื ง​ในช​ วี ติ ตรงกันขาม​กับค​ วามอ​ กตญั ​ูลบหลบู​ ุญคุณ ม​ กั ​
สงผลใหป​ ระสบหายนะต​ างๆ เปนความ​จริง​ที่วา

ผ​มู คี​ วามกตญั ู ม​ ัก​ประสบ​ความ​เจรญิ ร​ งุ เรือง ผา น​
พนอันตราย​ใน​ชวี ิตไ​ปได​อยาง​นา อ​ ศั จรรย ผู​ลบหลูบ​ ญุ คุณ​
มกั ประสบ​หายนะ​อยา ง​นาประหลาด ผรู ูบ​ ุญคณุ ม​ ัก​เจริญ​
รุงเรอื ง เ​ปน เรื่อง​ธรรมดา เ​หมือนข​ นนกม​ ักล​ อยน้ำ สว นก​ อน​
หิน​มักจ​ มนำ้ คน​ไทยแ​ ต​โบราณ​จึงถ​ อื ​นกั หนา​วา “คนก​ ตญั ู​
ตกน้ำ​ไมไ​หล ต​ กไ​ฟ​ไมไ​ หม”

หลักการทำบุญ และปฏิบตั ธิ รรมในชวี ิตประจำวัน๗๙

ความ​จรงิ จดหมายฉ​ บบั ​น้​ี ไมได​มงุ ​จะใ​หโ​ ยม​ทง้ั สองอ​ า น
แตม​ งุ ทีจ่ ะ​ใหล​ กู หลาน​ได​อ าน กเ​็ พือ่ ทจ่ี ะใ​หไ​ ดซ​ มึ ซับเ​อา​คณุ ธรรม​
ขอน​ ​ี้ไว ตระหนักใ​นบ​ ุญคณุ ​ของผ​ ม​ู ​พี ระคณุ ​ ให​ม าก แลว​ให​เจรญิ ​
งอกงามไ​พบลู ยใน​จติ ใจ เพ่อื จะ​ได​เปนแ​ รงส​ ง เสรมิ ​ใหช​ วี ิตเ​ขาใ​น​
ปจ จุบันน​ ​ี้ ดำเนนิ ​ไปไดด​ ว ยด ี เปน อ​ ปุ นสิ ยั ​ท​่ดี ีใ​นภ​ พช​ าติต​ อ ๆ ไป
ไมป​ ระสบ​อปุ สรรคข​ ัดขอ ง ไมมเ​ี ภทภัยร​า ยแรงเ​กิดข้นึ ใ​นช​ วี ิต
แคลวคลาด​ปลอดภัย ​ในท​ที่ กุ ส​ ถาน และท​ ่สี ำคัญ จะ​ไม​ท ำใหเ กิด​
ความผ​ ดิ พลาด​ในก​ าร​ปฏบิ ตั ิ​ตอ ​พอ แม ปู ยาต​ า ยาย อันจ​ ะม​ ​ผี ล​
รายแรง​ ทำใหช​ วี ิต​เกิดค​ วามต​ กตำ่ ใ​นช​ าตน​ิ ้ี และช​ าติต​ อ ๆ ไป

คุณคาข​ อง​ความ​กตัญู​กตเวที


คำว​า “กตัญู” นี ้ หมายถึง คณุ คา ​แหงจ​ ิตใจท​ ่ี​งดงาม​
ออ นโยน ไมแ​ สดงอาการก​ าวรา ว​รุนแรง​ ตอ ผ​ ม​ู ​ีพระคณุ ​ ทัง้ ​
ความรูสึกน​ กึ คดิ คำพูด และก​ ารแ​ สดงออก​ทางกาย รจู กั ค​ ุณ​
ความ​ดี​ทท​ี่ านท​ ำแ​ กต​ นแ​ ลว ​จดจ​ ำใสใ จไ​ว ตระหนกั ​นึก​อยูเ​ สมอถ​ งึ ​
คณุ ค​ วามด​ นี​ ้นั ไมล​ บหลู ไม​ดหู มิ่น​ดูแคลน ไมเ​หยยี ดหยาม ไม​
เสแสรง​แกลง ท​ ำ ม​คี วามอ​ อ นนอ มโ​ดยธรรมชาต ิ เมอ่ื ​ม​ีโอกาส​ก​็
ตอบแทน ​ ดวย​สำนกึ ใ​น​พระคณุ น​ ั้น

๘๐ พระวิจิตรธรรมาภรณ์

นอกจากนนั้ ความ​กตัญู​ยงั ​หมายถงึ ​จิตใจ​ทมี​่ ค​ี วาม​สำนึก​
ในบญุ คณุ ​และไ​มลมื ​คุณ​ของผ​ ูอนื่ ไมวา​จะ​เปน ​ลกู ร​ะลกึ ถงึ ​บุญคณุ ​
พอแม บรรพบรุ ษุ ​ศษิ ย​ระลึกถึงบ​ ุญ​คณุ ครู​อาจารย  อาณา​ประชา​
ราษฏร​ร ะลึกถงึ ค​ ุณข​ องแ​ ผนดิน ​ เปน ตนก​ ต็ าม

ความก​ ตญั ู มใิ ชอ​ ยแู​ คไ​ มลืมเ​ทา น้ัน แตย​ งั ร​วมไปถงึ ​จติ ท​ ่ี​
คิด​จะ​ตอบแทนบ​ ญุ คุณ​ทาน อย​ูเ สมอเ​ม่ือ​มโ​ี อกาส


ความ​กตญั นู​ ี้​เอง เ​ปน มงคลส​ ูงสุด​อยางห​ นึ่ง ใ​น​ชวี ิต
ผคู นท​ ั้งหลายม​ ักม​ องขามม​ งคล​อนั ห​ าป​ ระมาณม​ ไิ ด คือ ความ​
กตัญูน​ ้ี​ไปไ​ขวควา ​หาม​ งคล​จาก​ท่ีอืน่ ไมวา ​จะ​เปน​ตน ไม กอน​
หิน จอมป​ ลอก ภผู า เขาย​ อมผ​ ิดหวังอ​ ยู​รำ่ ไป เพราะช​ ีวิต​อยา ง​
ชาวบา น ​ ไมม ม​ี งคล​ใด จะอ​ ำนวยป​ ระโยชน​แก​ลกู ๆ ได​อยาง​
สมบูรณ ​ เทา​ความก​ ตัญู

บางคนย​ งิ่ น​ าสงสาร กราบไหว​ตน ไม จอมป​ ลอก ภผู า
เทวรปู กอ น​หิน ฯลฯ โดย​หวัง​ทจี่ ะใ​ห​เกดิ ​มงคล​สุข​สวสั ดแี​ ก​ช ีวิต
แต​ไมเคยกราบไหวพ​ อแม ปู ยา ตา ยาย บรรพบุรุษ และ​ผู​มี​
พระคุณข​ องต​ น​เอง​เลย เพราะ​เหตทุ​ ข​่ี าดค​ วามรู ความเ​ขาใจ​ ไม​
ทราบว​า พอ แม ปู ยา ตา ยาย ผ​ูมี​พระคุณ​น่ันแหละเ​ปน มงคล​
สงู สดุ สำหรบั ต​ ัวเ​ขา

หลกั การทำบุญ และปฏบิ ัติธรรมในชวี ติ ประจำวัน ๘๑

เมอื่ ​เปนเ​ชน นค​้ี วาม​สุขส​ วัสด​จี ะ​เกิดแ​ กต​ ัวเราไ​ดอ​ ยา งไร

พระพุทธเจา​ได​ทรง​แสดง​ส่ิง​ที่จะ​ทำใหเกิด​มงคล​แก​ชีวิต​คน​
เรา​ไว ๓๘ ประการ หนง่ึ ใ​นม​ งคล ๓๘ ประการน​ ัน้ คือ “ความ​
เปน ​ผ​ูกตญั ”ู รจู ักเล้ยี งดู​มารดา​บิดา พระพุทธเจา ไ​ดต​ รัส​วา

มาตาป​ ต ุ อ​ ุปฏฐา​นัง เอ​ตัมมัง คะล​ ะ​มตุ ตะมัง
การเ​ลีย้ งด​ูมารดาบ​ ิดาเ​ปน มงคล​สงู สุด

ถา​ขาดค​ วามก​ ตัญเู​สยี ​อยางแ​ ลว อยา ​ได​หวงั ว​า ​ชวี ิต​จะ​
มม​ี งคล​สวน ​คำว​า “กตเวที” คือ การแ​ สดงออก​วา ​ตนเ​ปน ค​ น​
กตัญ ู หรอื ​การต​ อบแทนคุณ​ความ​ดีข​ องผ​ มู​ พ​ี ระคณุ เมอื่ ผ​ ูใ ด​ทำ​
อุปการค​ ณุ แ​ กเ​ ราแ​ ลว ก็​พยายาม​หาทางท​ ดแ​ ทนคณุ ​เมอื่ ​ม​ีโอกาส
เชน ลูกๆ ไดร ับอุปการะ​เล้ยี งด​ูจาก​พอ แม​จนเ​ตบิ โต มี​สตปิ ญ ญา​
ประกอบส​ มั มา​อาชีพ มร​ี ายไดเ​ปน ห​ ลักฐานแ​ ลว ก็​เลีย้ งดพู​ อแม​
เพอ่ื ​สนอง​พระคณุ ท​ าน​ตอบแทน

วา โ​ดยพ​ น้ื ฐาน​จติ ใจ​แลว พอแมไ​มต​ องการ​อะไร​จาก​ลกู แต​
เปน ภาระโ​ดยห​ นาท​่ขี องล​ ูกท​ ีจ่ ะต​ องท​ ำ ทำเ​พราะค​ วามเ​ปน ล​ กู ​ซงึ่ ​
ไมมีค​ ำอ​ ธิบายมากไป​กวา เ​ปนการ​แสดง​ความก​ ตเวท​มี ิใชท​ ำ​เพราะ​
พอ แมอ​ ยากใ​ห​ทำ หรือ​ทำตาม​คา นยิ ม​ของ​สังคม

๘๒ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

คำ​วา “เลี้ยงด”ู น้ ี ยงั มี​คำท​ ต​ี่ อง​ขยาย เพอื่ ​ความ​ชัดเจน​
ใน​เนอื้ ความ​อกี สวนมาก​คน​มกั ค​ ิดก​ นั ว​า เ​ลี้ยงด ู คอื การ​ให​
ขา ว​ปลาอ​ าหาร​ให​ส่งิ ของ เทานนั้ ​ถือวา เ​ปนการเ​ลย้ี ง​แลว ความ​
จริง​ไมใ ช จะช​ อื่ วา​ เล้ยี ง ​ตอ ง​เล้ยี งท​ ง้ั ก​ าย​และใ​จ เพราะ​ลกู ​
บางคน​ให​พ อ แม​กินข​ า ว​ปนน​ ำ้ ตา ความ​จริง​เขาก​ ​เ็ ลีย้ ง​ดวย​ขา ว​
ปลาอ​ าหาร​นน่ั แหละ แต​ม ค​ี ำพดู ห​ รือ​กิริยา​ทิม่ แทงใ​ห เจ็บใจ
คนแ​ ก​เ ลย​ตองก​ ินข​ า วก​ บั ​นำ้ ตา เรียกวา “เล้ียงก​ าย​แตไ​ มได​เลย้ี ง​
ใจ”

ทจ่ี ริง ​ในทางพ​ ระพทุ ธศาสนาไ​ดแ​ สดงก​ ารเ​ล้ยี งพ​ อ แม​ไว ๒
ประการ คือ

(๑) เล้ยี งก​ าย ไดแ ก การใ​หข​ า วป​ ลา​อาหาร​เครอื่ ง​ใชสอย
โดยต​ ระหนกั น​ ึกว​า ​พอ ​แมแ ก​แ ลว หมดเ​รี่ยวแรง หากนิ ​เองไ​มไ ด​
ตองอ​ าศยั ล​ กู พอ แมเ​ ปน พ​ ระอรหันต​ข องเ​รา เปน​พระอรหนั ต​
ในบ​ า น เรา​ปฏบิ ตั ต​ิ อ พ​ ระสงฆอ​ ยางไร จงป​ ฏิบตั ิต​ อ ​พอแม​
อยาง​นน้ั กราบพ​ ระสงฆ​ด วยใจอยางไร จง​กราบพ​ อแม​ด ว ยใจ​
อยา งน​ น้ั อธษิ ฐาน​ขอ​พรจ​ ากส​ ิง่ ​ศกั ดส์ิ ทิ ธ​อิ์ ยา งไร จงอ​ ธษิ ฐาน​
ขอพ​ ร​จากพ​ อแม​อ ยางน​ ัน้ อยา​ด​แี ต​ทำ​กบั ​พระสงฆ อยา ​ดี​แต​
ทำก​ บั ​สง่ิ ​ศักดส์ิ ิทธ ์ิ อยา​ดแี​ ตท​ ำก​ ับเ​คร่ืองราง​ของขลัง

เกีย่ วกับก​ ารท​ ำบุญ ทานช​ ้แี จง​ใหท​ ราบ​อ​ีกวา ทำบุญก​ ับ
พระสงฆ​ผทู รงศีล​ได​บุญ​มาก​ที่สุด สวนท​ ำบุญก​ ับค​ นธ​ รรมดา การ​
ทำบุญก​ ับ​พอแมไ​ ดบ​ ุญ​มากท​ ่ีสุด ปฏิบตั ิ​บำรุง​ใหท​ าน​มีค​ วามส​ ุขกาย​
ดว ย​อาหาร เครอ่ื ง​นงุ หม ที​่อยอู าศัย เม่อื ป​ ว ยไข​ก ​็หา​ยกู ​ยารกั ษา​
ทา น พอ แม​ท​แ่ี กตัวก​ ็​หวงั พ​ ง่ึ ​ลกู ถาไ​มพ​ ่งึ ล​ กู ​กไ​็ มร จู​ ะ​ไป​พงึ่ ใ​คร

อยา งท​ า นผ​ ูรู ไดเ​ขียนเ​ปนบ​ ทกลอน​แสดงถึงห​ วั อกพ​ อ แม​
ไวว​ า

หลกั การทำบุญ และปฏบิ ตั ธิ รรมในชีวติ ประจำวัน ๘๓

พอ แม​ก ็​แกเ ฒา จำ​จากเ​จา ​ไมอย​ูนาน
จะ​พบ​จะ​พองพาน เพียงเ​สยี้ ววาร​ของ​คนื ​วนั
ใจจริง​ไม​อยากจ​ าก เพราะ​ยัง​อยากเ​ห็นล​ ูกหลาน
แต​ชีพม​ ​ทิ นทาน ยอมร​าวราน​สลาย​ไป
ขอ​เถดิ ​ถา​สงสาร อยาก​ ลา วข​ าน​ให​ช ำ้ ใจ
คน​แกช​ ะแรว​ยั ยอ มเ​ผลอไผล​เปน แ​ นน อน
ไมร​ักก​ ​ไ็ มว า เพยี ง​เมตตา​ชว ยอ​ าทร
ให​กิน​และ​ใหน​ อน คลายท​ กุ ขผ​ อน​พอ​สุขใจ
เม่อื ​ยาม​เจา ​โกรธ​บง้ึ ให​น กึ ถึง​เมอ่ื เ​ยาวว ัย
รองไหย​ ามป​ ว ยไข  ได​ใ ครเ​ลา ช​ วยป​ ลอบโยน
เฝา ​เลี้ยงจ​ น​เติบใหญ  แมน ​เหน่อื ยก​ ายก​ ็​ยอมทน
หวังเ​พยี ง​จะ​ไดผล เตบิ โตจ​ น​สงางาม
ขอโทษถ​ า​ทำผิด ขอใหค​ ดิ ท​ กุ ​โมงย​ าม
ใจแ​ ท​ม​ีแต​ความ หวัง​คอยช​ วย​อำนวยช​ ยั
ตน ไมท​ ี​่ใกลฝ​ ง มี​หรือห​ วัง​อยนู​ าน​ได
วันหน่ึง​คง​ลม ไ​ป ทิง้ ​ฝง​ไว​ให​ว งั เวงฯ

อีกท​ ่หี น่งึ ​วา
ลกู เ​อยเ​จาร​ไู​หมย​ ายค​ น​น้ัน ถงึ ง​กงนั ​งมุ งาม​ตามประสา
ถงึ ​ยากจนเ​ขญ็ ใจว​ัยชรา เขาก​ เ็​ปน ​มารดาข​ องบ​ างคนฯ

อีกท​ ่ีหนง่ึ ว​ า
ยาม​มก​ี ิจห​ วงั ​เจา เ​ฝา​รบั ใช ยามป​ ว ยไขห​ วัง​เจาเ​ฝา ร​กั ษา
เม่อื ​ถึงคราวว​นั ต​ ายว​ายชวี า หวังล​ ูก​ยาป​ ดต​ าครา​ส้นิ ใจฯ

๘๔ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

ลกู ๆ จึงค​ วร​ตระหนกั ​ใน​การเ​ลย้ี งด​ูพอแม​ใหม​ าก ย่งิ ​อาย​ุ
มากย่ิงตอ ง​เอาใจใส นึกใ​ห​เ หน็ ​ดว ยใจว​า คนแ​ ก​ท ำอ​ ะไร​เอง​ไมไ ด
หา​อย​ูหากินเอง​ไมไ ด  คนแ​ กต​ องการ​กำลังใจ อาย​ยุ ่ิงเ​หลอื ​นอ ย​
เร่ยี วแรงย​ ง่ิ น​ บั วนั ​มแี ตจ​ ะ​หมด​ตามอ​ ายุ จะอ​ าศยั ​ใคร​ถาไ​มอ​ าศยั ​
ลูก ลูกใ​ห​กิน​ถึง​ไดก​ นิ ลกู ไ​มใ​ หก​ ไ​็ มได​ก นิ

(๒) เลีย้ งใ​จ ไดแก การท​ ำให​พ อ แมเ​กดิ ค​ วาม​เบาใจ ไม​
สรา งปญหา​ ซงึ่ จ​ ะท​ ำให​ทานห​ นักอก เปนทกุ ข​คบั แคนใจ

สำหรบั ​สุขทุกข​ของ​พอ แม 
สขุ ​ใด​จะ​เทา​สขุ ท​ ่ล​ี กู ก​ ตัญู
ทกุ ขใ​ดจ​ ะ​เทา ​ทุกข​ท​่ีลกู ​สรา ง​ปญ หา
เจ็บปวดใ​ด​จะเ​ทาเ​จบ็ ปวด​ที​่ลูกไ​รค​ วามก​ ตญั ู

การท​ ่ีล​ ูก​ไมส​ รางป​ ญ หาใ​หพ​ อแม​ทุกขใจ น​ี่ก็​เปนการเ​ล้ียง​ใจ​
พอแม แมจ​ ะเ​ปนการ​เลยี้ ง​ใจ​แบบ​ธรรมดาส​ ามญั ท​ ั่วไป ก็เ​ปน ส​ ่ิง​
ทพ่​ี อแม​ท กุ คน​ปรารถนา

นอกจากน ี้ ยงั ม​เี ลยี้ ง​ใจ​แบบท​ ีพ่​ ระพุทธองค​ทรง​ประสงค

ซึ่งก​ า ว​ข้นึ ม​ า​เปนการ​เลี้ยงใ​จอ​ กี ​ข้นั ห​ นง่ึ คือ หลอเลยี้ งจ​ ติ ใจ​

ทา น​ให​เจรญิ ง​อกงามด​ วยธ​ รรม พยายามห​ ลอ เล้ยี งจ​ ิตใจพอแม​

ใหส​ มบรู ณด​ วย​คณุ ธรรม

พอ แมไ​มศ​ รทั ธา​ใน​พระศาสนา เรา​ปลูกศ​ รทั ธา​

ให​ง อกงามไ​พบูลย​ใ นใจท​ าน

หลกั การทำบญุ และปฏบิ ตั ธิ รรมในชวี ิตประจำวนั ๘๕

ทาน​ไมเคย​รักษาศลี ​ ก​็ชักชวนใ​หท​ านมีโ​อกาสไ​ดร​ กั ษา
ศีล ไมเ คย​สละ​วตั ถ​ุสง่ิ ของท​ ำบญุ ​ใหท านก​ ็ช​ ักชวน​ให​ม​ีโอกาส​ได​
ทำบญุ ใ​หท าน ทา น​เกดิ ​ความห​ ลงผิด​ก​ช็ กั ชวน​ให​ท า น​เกิด​ปญ ญา​
เขาใจใ​นค​ วามไ​ม​เ ท่ียงแทแ​ นน อนข​ องช​ ีวิต เกิด​การ​ปลอยวาง​ได​
บาง บางครงั้ ​กน็​ ำ​ทานไ​ปท​ ำบญุ ​ใหท าน รักษาศลี เจริญภาวนา​
ตามโ​อกาส เมอื่ ​ถงึ ​วนั เกดิ ก​ ​็ชวน​ทา น​ไปต​ ักบาตรห​ รอื ท​ ำบญุ ว​นั เกิด
เปน ตน


ลกู ​ท่ี​ทำไดต​ าม​ขอ ๒ น้ ี
พระพุทธองค เรียกวา “อภชิ าตบตุ ร” หมายถงึ ลูกท​ ด​่ี ี​
ท่ปี​ ระเสริฐ เพราะส​ ามารถ​ให​ท รพั ย​ท ่แี​ ทจ รงิ แ​ ก​พอ แม​ได 

ลูก​ที่​เล้ียงดู​พอแม​ดวย​ขาว​ปลา​อาหาร​และ​เคร่ือง​ใชสอย​
ตางๆ ซงึ่ เ​ปน ส​ มบตั ภิ​ ายนอก​นน้ั เปน เรื่อง​ธรรมดา เพราะ​ทำได​
งาย ซ่งึ ​โดยท​ ว่ั ไป คนท​ ​่ีมกี ารศึกษา ​ เปนคน​ด​ีมี​ความ​กตญั ู​ก็​
ทำก​ ัน​ท้งั นนั้ เรยี กวา แมจ​ ะเ​ลยี้ ง​กาย​ให​มี​ความส​ ุขไ​มใ​ ห​ลำบาก​
เดอื ดรอน พอ แมก​ ็ย​ ังมโี​อกาสไ​ปอ​ บายภมู ิ แต​ลกู ​ที่ใ​ห​ท รัพย​
ท่แี​ ทจ รงิ ​ไดน​ ้นั ม​ ​นี อ ย เพราะล​ ูก​ท่ปี​ ด ประตอู​ บายภมู ใ​ิ หพ​ อแมน​ ั้น​
ทำได​ย าก เชน ชักนำพ​ อแมท​ ไ่ี​มม ี​ศรทั ธาใ​น​พระศาสนา​ ให​เกิด​
ศรัทธา ไมมี​ศีลธรรมก​ ็ช​ กั ชวน​ใหม​ ​ีศีลธรรม ไม​ทำบุญใ​หทาน​
เปน​คนต​ ระหน​่ถี ี​่เหนยี ว ก็​ชักชวน​ให​ทำบุญ​ใหทาน เปนการห​ ยบิ ย่นื ​
สวรรค​ให​พ อ แม 

๘๖ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

ลูก​ท​ที่ ำเ​ชนน​้ไี ดน​ ้นั เปนการย​ าก หาก​ลกู ค​ น​ใด​ทำได​
ก​เ็ ปนล​ ูกท​ ่​ปี ระเสรฐิ เพราะใ​ห​ทรพั ยท​ ี​่แทจ รงิ ​ แก​พ อ แม 
พระพุทธองค​จงึ เ​รียก​ลูก​เชน นว้​ี า “อภชิ าตบตุ ร”

ทรพั ยท​ ่​แี ทจริงน​ ​้ี ไมว า​จะเ​กิดช​ าต​ใิ ดภ​ พ​ใด ก​จ็ ะต​ าม​ไป​
ชวยเหลือเ​กื้อกลู ​ ไมใ​ห​ลำบาก​เดอื ดรอน คนไ​ทยแ​ ต​โ บราณ​
จงึ ​ถือวา ถา ​ลกู ชายท​ ีค​่ ิดจ​ ะ​ให​ทรัพยท​ ่​แี ทจ รงิ ​แก​พ อแม ตอ ง​
บวชเรยี น​เขียนอ​ าน เพราะก​ าร​บวชเ​ปน การต​ อบแทน​พระคุณ​
อยา งส​ งู สุด เปน การจ​ งู มือ​พอ แม​ออกจากม​ ุมมดื คอื อบายภมู ิ
แลว​นำ​เขา ส​ูมรรคา​แหง ส​ วรรค

ความก​ ตญั ​ูกตเวท​นี ี้ เปน ค​ ณุ ธรรมท​ ​ีม่ คี​ วามส​ ำคัญ แ​ ละ​
จำเปน แก​มนุษย​อยา งยงิ่ เพราะเ​ปน ค​ ุณธรรมท​ ส่ี​ รางสรรคม​ นุษย​
ให​เปน​คนด ี มี​ความ​เจริญ​กา วหนา ​และ​ชวย​พยงุ ​สังคมมนษุ ย ​ ให​
อย​ูรวมกัน​อยา ง​สันตสิ ขุ


พอแม​ที่​ตอ งการใ​หล​ กู ๆ ปฏบิ ตั ​ิตอ ต​ น​เอง​ดวย​ความ​
กตัญ​เู ชน ไร จงป​ ฏบิ ตั ิพ​ อแม​ของต​ นด​ ว ย​ความก​ ตัญู​
เชน นัน้ เพราะ​เรา​ปฏบิ ัตก​ิ บั พ​ อแม​ข องต​ น​อยางไร จะ​ไดร ับ
​การ​ปฏิบัต​ติ อบ​จากล​ ูกๆ ของ​เรา​อยาง​น้นั เชน กนั หากเ​ราป​ ฏบิ ตั ิ​
ตอ พ​ อ แมข​ อง​เรา​ดวยค​ วาม​กตญั ู ลกู ๆ ของเ​ราจ​ ะ​จำเปนแ​ บบ​
และป​ ฏบิ ตั ​ิตอ ​เราด​ วย​ความ​กตัญเ​ู ชน นั้น ตรงกันขาม หาก​เรา​
ปฏบิ ัติไ​มด ี​กบั ​พอแม  ก็​จะไ​ดรบั ก​ าร​ปฏบิ ัติ​ไมด เ​ี ชน นน้ั ต​ อบจ​ ากลูก​
ของ​ตน น่เ​ี ปนความ​อัศจรรยข​ อง​ความก​ ตัญแ​ู ละ​อกตญั ู

หลักการทำบญุ และปฏบิ ตั ธิ รรมในชวี ติ ประจำวัน๘๗

บางคนค​ รำ่ ครวญว​า ทำไมล​ ูก​เรา​ไม​ป ฏิบตั ิ​กบั ​เรา​เหมือน​ลกู ​
คน​อ่ืน​บาง แต​เขาก​ ไ​็ มไดถ​ ามต​ ัวเองว​า เคย​ปฏิบัตกิ​ บั พ​ อแม​เ ชนนัน้ ​
บางห​ รือเปลา

ความ​กตัญูน​ ี้ ​เปรียบเ​สมอื น​สายใย ทเ​ี่ ช่อื ม​สัมพันธร​ ะหวา ง​
ครอบครวั ให​พอ แม ลูก ​เกิดค​ วามอ​ บอนุ อ​ ยา ง​แนนแฟน หาก​
ขาด​ความก​ ตัญู สายใยท​ ีเ​่ ชอื่ ม​ความ​รักค​ วามผ​ กู พันร​ะหวาง​พอ
แม ลูก​ ก็ข​ าดสะบ้ัน​ลง และห​ ากส​ ังคม​ขาด​ความ​กตญั ู​กตเวที
ทุกคน​ไม​สำนึก​ใน​บุญคุณ​และ​ตอบแทน​บุญคุณ​ทาน​ผู​มี​บุญคุณ​แก​
ตนจน​ถงึ ขนาด​ได​ช่อื วา“ลกู เ​นรคณุ ” ก​น็ ับวา ​ นา ใจหาย เพราะ​
เทากบั วา ​ เขาไ​ด​ฆ าต​ นเ​อง​ใหต​ าย​จากค​ วามด​ ี

ลกู ​ท​่ีเนรคณุ พ​ อ แม​ไ ด ก​ ็​อยาห​ วังว​า เ​ขาจ​ ะส​ ามารถพ​ อกพูน​
คุณความด​ อี​ ยาง​อ่นื ให​เจรญิ ​งอกงามไ​พบลู ย​ข นึ้ ​ในจ​ ิตใจไ​ด อยา​
ได​หวงั ​วา เขา​จะท​ ำความด​ีอยา ง​อ่นื ​ได  และจ​ ะท​ ำใหช​ ีวติ ​เขา​
บกพรอ ง กลาย​เปน ค​ น​ม​จี ิต​ใจต่ำ หยาบกระดาง กาวราว​รนุ แรง
อาฆาตพยาบาท มองโลก​ใน​แงร าย มีแ​ ต​ความเ​หน็ แกไ ด  มงุ แ​ ต​
ประโยชน​ต น พระพุทธเจาจ​ งึ ​สอนว​า

“สำหรับค​ นอ​ กตัญแู​ ลว แมจ​ ะใ​หแ​ ผน ดินท​ ง้ั หมด
ก​็ไม​สามารถท​ ำให​คนอ​ กตัญ​ูพอใจไ​ด”
ภาษา​บาลวี​ า
“อะ​กะ​ตญั สุ สะ โป​สสั สะ นิจจ​ งั วิ​วะร​ ะทัสส​ ิโน
​สัพพัญ​เจ ปะฐะวงิ ทชั ช​ า เน​วะ นงั อ​ ะภิรา ธ​ ะเยฯ”

๘๘ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

พระพทุ ธ​ดำรสั ​บทน​ ้ีพระองคท​ รง​มงุ ​แสดงใหเ ห็นว​า ลักษณะ​
ของ​คน​อกตัญูน​ ัน้ อยาว​ า แต​จ ะ​ใหม​ รดก​ทรัพยส​ มบตั เ​ิ ทาทพี่​ อ
แม ปู ยา ตา ยาย ม​อี ย​ูเ ลย แมแตจ​ ะใ​หแ​ ผนดนิ ​ท้งั หมด ก​็ไม​
สามารถท​ ำใหค​ น​อกตัญ​พู อใจ​ได

นอกจากนั้น ความ​กตัญู ยงั เปน ​คณุ ธรรมท​ ี​่ใชเ​ปน ​
เครื่องวัดร​ะดับจ​ ติ ใจค​ น​ดวย ถา ​อยากร​วู า ค​ นๆ นั้นม​ จ​ี ิต​ใจสงู ​
หรือต​ ่ำ ทานใ​ห​ส งั เกตท​ คี​่ วาม​กตัญูเ​ปน เ​บ้อื ง​แรก และค​ น​ไทย​
มกั จะเ​ปรยี บผ​ ู​ท ข​่ี าดค​ วามก​ ตญั ​กู ตเวทีว​า ม​ ​ีฐานะ​ต่ำกวาส​ ุนัข
อาจเ​ปน เ​พราะส​ นุ ขั เปน ​สัตวท​ ใี​่ กล​ช ิดค​ นม​ ากท​ ี่สุด การ​เลี้ยงส​ นุ ัข​
กเ​็ พอ่ื ​เฝา บาน ให​ป องกันข​ โมยเ​ขาบ​ า น ความ​ด​ขี องส​ นุ ขั คอื ความ​
ซ่อื สัตยท​ ่​ีมนั ​มีต​ อเ​จาของ สนุ ขั จ​ ะ​ไมล ืม​บญุ คณุ ​เจาของ​ท​เ่ี ล้ียงด​ู
มัน มัน​จะ​แสดงความรักต​ อ ​เจา ของ และค​ อยป​ องกัน​อนั ตรายแ​ ก​
เจา ของ ทำหนา ที่​ดวย​ความ​ซ่อื สตั ยส​ ุจรติ

คนโ​บราณแ​ สดง​คณุ คาข​ อง​สุนขั ​วา เปนส​ ตั วซ​ อื่ ตรง​ไม​
คดโกง คนท​ ่​ีขาดค​ ุณธรรม คอื ความกตัญ​ูกตเวท ี จ​ งึ ข​ าด​
คุณธรรม​ของ​มนุษย  คน​ไทยจ​ งึ ​เปรียบค​ น​เชน น​้ีวา “ต่ำกวา ​
สุนัข”

หลกั การทำบุญ และปฏบิ ตั ิธรรมในชีวติ ประจำวนั ๘๙

เมอ่ื ​เราข​ าดค​ วามก​ ตญั ู​ ซึง่ เ​ปน ค​ ุณธรรม​ของ​มนษุ ยแ​ ลว
จะ​ตา งอ​ ะไรจ​ ากส​ ัตว  อยา งท​ ีไ​่ ดย นิ ข​ า ว​อยเ​ู สมอ​วา ลกู ค​ นโ​นนค​ น​
นี้ เนรคณุ ​ฆา หรอื ท​ ำรา ยพ​ อ แมข​ องต​ น ลกู เ​ชนนเี​้ ปนม​ นุษย​เพยี ง​
รูปรา ง แตจ​ ติ ใจเ​ลวทราม​ตำ่ ชา​กวา ​สตั วเ​ ดรจั ฉาน พระพุทธองค​
แสดงโ​ทษ​ของค​ นอ​ กตญั ​ูเนรคณุ ​พอ แม​ จนถงึ ฆ​ า​ วา ​เปน
“อนนั ตริยกรรม” คือ กรรมหนกั ทส่ี ุด เทา กบั ฆ​ า พ​ ระอรหันต ​
และ​ทำรายพ​ ระพทุ ธเจา ประตสู​ วรรค​ป ดแ​ ต ประต​ูนรก​เปด​รอ​
เขาอ​ ยางเดียว ความก​ ตัญ​กู ตเวที​น ้ี จงึ เ​ปน ​คณุ ธรรม​ท่​สี ำคัญ​
และจ​ ำเปนต​ อ งต​ ระหนกั ใ​ห​มาก แ​ ละน​ ำไป​ปฏบิ ตั ิ​อยา งถ​ กู ตอ ง เปน ​
สว นหนึง่ ​ของ​ชวี ิต


นอกจากค​ วามก​ ตญั ​กู ตเวที​ จะ​เปนเ​ครื่องวดั ​ระดบั ค​ ุณคา​
จิตใจ​มนุษย​แ ลว ยงั เปนเ​ครื่องหมายบ​ งบอก​ใหร​ วู า ใครเ​ปน​คนดี​
ดวย แม​ค น​รอบขางก​ ต็ าม เราค​ ดิ ​จะ​คบคาส​ มาคม​กับใ​คร เรา​
กต​็ องการท​ ่จี ะ​คบคนด​ี และ​เราจ​ ะร​วู า ​ ใครเ​ปน ​คนดีก​ ​็ตอ งส​ งั เกต​
สิ่งด​ ี​ทม​่ี ​ีอยู​ในต​ วั เ​ขา คือ สงั เกตค​ วาม​ประพฤติด​นี ่นั เอง ความ​
ประพฤตท​ิ ่​พี อจ​ ะ​บง บอกไ​ดว​ า ใคร​เปนค​ นดี และเ​ปน ท​ี่สงั เกตได​
งา ย​นนั้ คือ ความก​ ตัญูก​ ตเวที พระพุทธเจา ​จึงต​ รัส​วา

นิมิตตงั สาธุ รู​ปาน​ งั กตญั กู​ ตเวทติ า
ความ​เปนผูรูจกั บ​ ญุ ค​ ณุ ​คน เปนเ​ครอ่ื งหมาย​ของ​คนดี

๙๐ พระวจิ ติ รธรรมาภรณ์

ถา อ​ ยาก​รูว า​ คนร​อบขาง​เปน ​คนดี​หรือไม  กต็​ องด​ วู​า ​
เขาแ​ สดง​พฤติกรรมต​ อพ​ อ แม ปู ยา ตา ยาย ผู​ม ​พี ระคณุ ข​ อง​
ตน​อยางไร ถา ​คนใ​ด​แสดงพ​ ฤตกิ รรม​ที่​หยาบกระดาง กาวราว
รายกาจ มวี​าจาหยาบคายเ​หมือน​เขม็ ท​ ิม่ ใ​จ พอ แม  ปู ยา ตา ยาย
พดู ​กับ​พอ แมไ​ม​นุม นวลช​ วน​ฟง ทำใหเกดิ ​ความส​ ะเทือนใจ ก​็ใหร​ูว า​
เขา​ยงั ไ​มม ี​เครอ่ื งหมายข​ อง​คนดี คือ ยัง​ไมมค​ี วามก​ ตญั ูเ​ปน​
เครอ่ื งหมายท​ จี่ ะ​บอกไ​ดว​ า เ​ปนด​ ี

ควรต​ ัง้ ข​ อส​ งั เกตใ​น​การค​ บคา ส​ มาคม และ​อาจ​เปนค​ นไ​ม​
นาไ​ววางใจ​ ในก​ ารค​ บคาส​ มาคม


ขอให​เชอ่ื ไดว​ า คน​ทม​ี่ ​ีความก​ ตัญกู​ ตเวที คอื รูค ณุ ​และ
​สนองคณุ ผ​ ูอืน่ ​นั้น เปนค​ นดี​อยา ง​แทจ รงิ เรา​สามารถ​คบคา ​
สมาคมก​ ับ​คนประเภทน​ ี้ไ​ด​อยาง​อบอนุ ใจ ไมม โ​ี ทษภ​ ยั ป​ ระการใด
และเ​ปน ท​ ี่มาแ​ หงค​ วามเ​จริญร​งุ เรอื งใ​นช​ ีวติ

ตรงขา ม หาก​เราไ​ป​คบก​ บั ค​ นอ​ กตญั ูไ​มรูค ุณ​คนและ​
​ขาดค​ วามก​ ตเวที ไมร ูจกั ​ตอบแทนคณุ ผ​ อู น่ื ​ จะ​ไม​เปน ผลด​ี
แ​ กผ​ ูท​ ี่ไปค​ บ​ดว ย มแี​ ตจ​ ะ​นำโ​ทษ​ภยั ม​ าใ​ห และเ​ปนท​ ่มี าแ​ หง ​
ความพ​ นิ าศล​ มจม​ในท่สี ดุ

เพราะ​คน​อกตญั ู​มี​เสนยี ด​ในต​ วั เอง ใครคบก็นำฉิบหาย​
มาสผู่ ู้นัน้

หลกั การทำบุญ และปฏิบตั ธิ รรมในชวี ติ ประจำวัน๙๑

คน​ท​่ีมคี​ วาม​กตัญ​นู น้ั เปน ผ​ ​มู สี​ ริ มิ งคลใ​น​ตวั โดยไ​ม​
จำเปนต​ อง​แสวงหาส​ ริ ิมงคลจ​ ากท​ ไี่ หน​มาเ​สรมิ เขาย​ อ มม​ ​ีความ​
เจรญิ ก​ า วหนา ​ในช​ วี ติ ในห​ นา ท่​ีการ​งาน ​โดย​ธรรมชาติ เหมอื น​
ตนไม​ทมี​่ ดี​ นิ ​น้ำ ปุย และ​อากาศ​ดี ยอม​ม​ีความ​เจริญง​อกงาม​
ออกดอกออกผล ​โดยธ​ รรมชาติ

ตรงขาม หากค​ น​ใดข​ าด​ความ​กตญั ู มีค​ วามป​ ระพฤต​ิ
เนรคณุ ต​ อ ผ​ อู นื่ เชน ลกู ​เนรคณุ พ​ อแม  ศิษย​เนรคณุ ค​ รูบาอาจารย 
ประชาชน​เนรคณุ ​ตอ​แผน ดิน​เกิด ยอม​ประสบค​ วาม​วบิ ัติ​อยา ง​
นาประหลาด เพอื่ นฝูง​มัก​หา ง​หาย ไมม ​ีผ​เู คารพน​ บั ถอื ใน​เบ้อื ง​
แรก พนี่ อ งร​วมทอ ง​เรมิ่ ท​ ำตวั เ​หินหาง ตอมา​ญาตใิ​กลช​ ิด ตลอดจน​
เพอื่ น​ฝงู คน​รจู กั ​เรมิ่ ห​ า งห​ าย คนเ​หลา น​ีห้ าความเ​จริญไ​มไ ด แมด​ ู​
เหมอื นวา ​เจรญิ ​ ก​เ็ พยี ง​เพราะ​กรรม​ยงั ไ​ม​ไดชอง แต​เมอ่ื ใด​กรรม​
ไดชอ ง ​กจ็​ ะต​ กตำ่ ​ใน​เบื้องปลาย กลายเ​ปนห​ นัก​สองเทา ทเ​ี่ บาก​ ็​
กลายเ​ปน ห​ นกั ท​่ีหนัก​ก็ย​ ่ิง​หนกั ​มากย​ ่ิงขึน้ เขาจ​ ะ​ถูก​สาปแชง ว​า ​
เปน​คนช่ัวชา ​เลวทราม ​ ไมร คู ณุ ค​ น

แตค​ นท​ ีม่​ คี​ วาม​กตญั ​ูตอ​ผมู​ พี​ ระคณุ ยอมไ​ดรับ​การ​
ยกยอ งส​ รรเสรญิ ​และเ​ปน ผ​ ​ูมี​ความ​กาวหนา ท​ี่ดอ​ี ยู​แ ลว ก​็
จะด​ ยี ่งิ ๆ ข้นึ ไ​ป เมอื่ ถ​ งึ คราว​เคราะห​ ท่ห​ี นกั ​ก็จ​ ะ​กลาย​เปน เ​บา
เพราะผ​ ล​ของเ​กาะ​แกว คือ ความก​ ตัญ​ขู อง​ตนน​ ่ันเอง

สมเดจ็ พระ​สมั มาสัมพ​ ทุ ธเจา ​นั้น พระองคม​ ิไดเ​ พียงส​ อน
ให​คนม​ ​คี วาม​กตัญูอ​ ยา งเดียว

๙๒ พระวิจติ รธรรมาภรณ์

แตพ​ ระองค​ได​ทรง​ปฏบิ ตั ​ิคุณธรรม​ขอน​ ้ี ด​ วยพระองค​เอง
ทรงแ​ สดง​กตัญ​กู ตเวท​ตี อ ​พระพทุ ธ​มารดา คือ พระนางส​ ิริ​
มหา​มายา อ​ ยางท​ ่ี​ไมเคย​แสดงแ​ กใ​คร​มาก​ อน ดว ยก​ าร​เสดจ็ ไ​ป​
จำพรรษา​ใน​สวรรคช​ น้ั ​ดาวดึงส  ทรงแ​ สดง​พระอ​ ภิธรรม​ ซง่ึ ถ​ ือ
วาเ​ปนปรมัตถ​ธรรม คอื ธรรม​อัน​สูงสดุ มี​ขอความ​ลึกซึ้ง​แก​
พระนาง​สิร​มิ หา​มายา เพอื่ ท​ ดแ​ ทนคา ข​ าวป​ อ น​นำ้ นม ท่ีพ​ ระพทุ ธ​
มารดา​ได​ทรง​ใหกำเนิด​และเ​ล้ียงด​พู ระองค​มา พระพุทธองคไ​ ด​
แสดงพ​ ระธรรม​เทศนา สามารถ​โปรดพ​ ระพทุ ธ​มารดา ​ใหส​ ำเร็จ​
โสดาปต ตผิ ล

สวนพ​ ระพุทธ​บดิ า คอื พระเจา​สุทโธทน​ ะน​ ้ัน พระพุทธ
องค​ไ ด​เ สด็จไ​ป​แสดง​พระธรรม​เทศนาโ​ปรด จนส​ ามารถบ​ รรล​ุ
มรรคผล​ชน้ั สูง

เ
พราะฉะนั้น องคส​ มเด็จพระ​สัมมาสัม​พุทธเจา ​จึง​ไดร ับก​ าร​
ยกยองว​า “เปนยอดก​ ตัญู” เพราะ​ทรง​ไดส​ นอง​พระคณุ ข​ อง​
มารดาบ​ ดิ า ดว ยก​ ารบำรงุ ​จติ ใจ​ให​บรรลมุ​ รรคผลน​ ิพพานด​ งั กลา ว​
แลว
สำหรับบ​ คุ คล​ผ​ูเปน ต​ วั อยางด​ า น​ความก​ ตัญก​ู ตเวที มี​อย​ู
มาก ทั้งใ​นส​ มยั พ​ ทุ ธกาล และ​สมยั ป​ จจุบนั น​ ้ี

หลักการทำบุญ และปฏบิ ัติธรรมในชีวติ ประจำวัน๙๓

คุณธรรม คือ ความ​กตญั กู​ ตเวทที​ ่​ีกลาวม​ า​น้ี จัดว​า​
เปน คุณธรรมส​ ำคัญ​ของม​ นษุ ย เปน ​เคร่ืองหมายเ​ชิดชูม​ นษุ ย​ให​เปน ​
คนด ี ผใู ดม​ีความก​ ตญั ก​ู ตเวที ยอม​มคี​ วาม​เจริญก​ าวหนา ​ไม​
ตกต่ำ เปนทีย​่ กยอ ง ของ​คน​ทัว่ ไป แ​ ละ​ผล​ของ​ความก​ ตัญ​ูกตเวท​ี
น้ี ยงั เปน ​อานุภาพป​ กปอง คุมครอง​เขา​ใหพ​ น​จาก​ภยนั ตรายต​ า งๆ
ได

ผทู​ ่ไ​ี ดรับอ​ านภุ าพ​แหง ​ความ​กตญั ก​ู ตเวที คุมครอง​
ปองกัน ม​ีตวั อยา งม​ าก จะ​ขอแ​ สดง​ตัวอยาง​เพยี ง “สุวรรณส​ าม”
คนเ​ดียว ซ่ึง​ม​ีปรากฎ​อย​ูใน​ชาดก ​ทีพ​่ ระพุทธองคไ​ด​ต รัส​เลา​ไว จะ​
ขอนำ​มาเลาใ​หโยมท​ งั้ สอง​ฟง

สวุ รรณส​ ามต​ ำนานค​ นก​ ตญั ู


ใน​คมั ภีรท​ าง​พระพุทธศาสนาเ​ลาว​า สุวรรณ​สามเ​ปน ผ​ ูม​ ​ี
ความ​กตัญู เล้ยี งดมู​ ารดาบ​ ิดาต​ าบอด​ ซง่ึ บ​ ำเพญ็ ​ศลี พ​ รตอ​ ยใู​ น​
ปา สุวรรณส​ าม​มหี​ นาทีใ่​น​การ​แสวงหาผ​ ลไม เผือก​มัน ใ​น​ปา แ​ ละ​
นำน​ ้ำใ​นล​ ำธาร​มา​เลย้ี งดูมารดา​บิดา
วนั หนึ่ง ขณะท​ ล่ี​ งไ​ป​ตักน้ำ​ใน​ลำธาร มฝ​ี ูง​สัตวป า เชน
เกง กวาง เปน ตน เปนเพื่อนต​ ิดตาม​แวดลอมไ​ป และ​เปนเวลา​
เดียวกัน​กับ​พระเจาแผนดนิ ​พระองคห​ นึ่ง​ พระนามว​า “พระเจา​
กบลิ ร​าช” เสดจ็ ​ประพาส ปา เ​พอ่ื ​ลา สัตว

๙๔ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

ทรงท​ อดพระเนตรเ​ห็น ​สวุ รรณ​สามม​ ีส​ ตั วป าแ​ วดลอม​
รกั ใคร ​ ตดิ ตาม​มา​เปน อนั มาก ก็​ทรงม​ ี​จิต​รษิ ยาช​ ายหนมุ ผ​ นู​ น้ั
จงึ ​เอาล​ ูกศร อาบยาพษิ ย​ ิงส​ วุ รรณส​ าม​ลมล​ ง ฝงู ​สตั วป า ​
ทแ่ี วดลอมส​ วุ รรณ​สาม เหน็ ​ชายหนุม ถ​ ูกย​ งิ ล​ มล​ ง ​ กต็​ กใจแ​ ตกตืน่ ​
ว่ิงหนีไปค​ นละ​ทิศค​ นละทาง

สวุ รรณ​สามร​ตู ัว​วา ถ​ ูกย​ งิ สุด​แสน​จะ​เจ็บปวด​เพราะ​พิษ​
แผลลูกศรท​ ี่​กำซาบด​ วยย​ าพิษ เห็นวา​ตนค​ งต​ อ ง​สิน้ ชวี ิตอ​ ยาง​
แนนอน จงึ ร​องไหค​ ร่ำครวญอ​ อกมา ดวย​ความ​เปนหวงม​ ารดา​
บดิ าผ​ ตู​ าบอดว​า

“เราค​ งจะตอ ง​ตาย​ในไมช าน​ ​แี้ ลว ชวี ิต​ของ​เรา​ถึง​จะ​
ตาย​ไป กไ​็ มเ​ปน หวง แต​เราเปน หว งม​ ารดาบ​ ิดาต​ าบอด​ของ​
เรา เมื่อเ​ราต​ องม​ าต​ าย​ลงเ​ชนน้ี ทานท​ ้ังสอง​จะต​ อ งไ​ดรับ​
ความท​ กุ ข​เดอื ด​รอนมาก ​เพราะ​ไมมผี​ ใู ดจ​ ะ​เล้ยี งด​ูใน​ปาน​ ”้ี

ฝาย​พระเจา ​กบิลร​าช เมอ่ื ย​ งิ ​สวุ รรณส​ ามด​ วย​ลกู ศร​
อาบยาพษิ แ​ ลว ทรงส​ ดบั เ​สียง​ครำ่ ครวญ​ของ​ชายหนุม ทไ​่ี ม​
หวง​ไยช​ ีวิต​ตน​เอง ท้งั ไ​ม​ดา ทอ​คนท​ ​่ียงิ ​ตน กลับม​ ี​ความ​หว งไ​ย​
ม​ ารดาบ​ ดิ าผ​ ​ตู าบอด​วา หาก​ขาดต​ นไ​ปแลว ท​ า นท​ ั้งสอง​จะอยู​่
อยา งไร จงึ ท​ ำใหพ​ ระองค​เศรา​สลดใจ ทรง​สำนึกผดิ ​ทพ่​ี ระองคย​ ิง​
สวุ รรณ​สาม ชายหนมุ ช​ าวปา ผ​ เ​ู ปน​คนดเ​ี ลย้ี งม​ ารดา​บดิ าข​ อง​ตน
ใหไ​ ดรบั บ​ าดเจ็บจ​ น​จะส​ นิ้ ชวี ิต เพราะ​ความ​ใจรายข​ อง​พระองค

หลกั การทำบุญ และปฏบิ ัตธิ รรมในชวี ิตประจำวัน๙๕

พระองค​จึงเ​สดจ็ เ​ขา ไ​ปหา​สุวรรณ​สาม แลวส​ ารภาพ ว​า
​พระองคท​ รงท​ ำบาป​ใหญห ลวง ท่ท​ี ำรา ย​สุวรรณ​สาม​ผเ​ู ปน ​คนดี
พระองคท​ รงใหค​ ำร​ับรองว​า หากส​ วุ รรณส​ ามต​ อ ง​สนิ้ ชีวติ ​ไป
เพราะก​ าร​กระทำข​ องพ​ ระองค  พระองคจ​ ะร​ับภาระเ​ลยี้ ง​มารดา​
บดิ า ผตู​ าบอดข​ องส​ วุ รรณ​สาม ​ ให​ม ค​ี วาม​สุขต​ ลอดชีวติ

​สุวรรณ​สาม​ได​ฟง​คำ​สารภาพผิด​ของ​พระเจา​กบิล​ราช​

เชน นนั้ ก​ค็ ลาย​ความ​หว งใย และข​ อ​ฝาก​มารดา​บิดา​ท้งั สองไ​ว

ถึง​ตน​จะ​ตาย​ไปก​ ็​ถือวา​ เปน กรรม​ของต​ น จะไ​มจ​ องเวรก​ ับ​

พระราชา​ทท​่ี ำรา ย​ตน ตนข​ อ​อโหสกิ รรมต​ อ พ​ ระราชา และ​ขอ​

พระราชาอ​ โหสิกรรม​แก​ต น​ดวย พูด​จบ​สวุ รรณส​ าม​ก็ส​ ลบ​ไป

พระเจา ก​ บิลร​าช​ก​ร็ บี ​เสดจ็ ไ​ปหา มารดา​บดิ า​ของ​สวุ รรณ​

สาม​ทรง​เลาเ​รื่องราว​ตา งๆ ให​ท าน​ทง้ั สอง​ทราบ

มารดาบ​ ดิ าท​ ราบ​เชนนนั้ ก ็ต​ กใจ​และเ​ปน หวง​สุวรรณส​ าม

กราบทลู ข​ อใหพ​ ระราชา​รบี น​ ำไปยัง​ริม​ลำธาร ท่สี​ วุ รรณ​สาม​นอน​

สลบอ​ ยู  พระราชาก​ ็ท​ รง​จูงท​ า นท​ งั้ สอง​รีบไ​ปหา​สุวรรณ​สาม

มารดา​บดิ าไ​ดน​ งั่ อ​ ยู​ใกล​รางไ​รส ติ​ของส​ ุวรรณส​ าม เอา​มอื

​ลูบคลำ​นวดเฟน​รางกาย​ของ​ลูกชาย​ ท่ีนอน​สลบ​อยู แลว ​ตัง้ ใจ​

อธิษฐาน ขออ​ ำนาจค​ ุณค​ วามด​ ท​ี ่สี​ วุ รรณส​ ามเ​ปน ล​ ูก​กตัญ ู ได​

ทำความดเ​ี ลีย้ ง​พอ แมต​ ลอดมา ขอ​บญุ กุศลท​ งั้ ปวง จงม​ า​รวม

เปน​พลังท​ ำลายพิษ​ศร ​ ที่ก​ ำซาบอ​ ย​ใู น​รางกายข​ องส​ วุ รรณส​ าม

ให​ค ลาย​พษิ ​ลงและข​ อให​ส ุวรรณ​สามไ​ดฟ​ น ขึ้นม​ า

๙๖ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

นาง​เทพธิดา​ผู​เคย​เปน​มารดา​ของ​สุวรรณ​สาม​ใน​ชาติกอนๆ
และ​สุวรรณ​สามก​ เ็​คยป​ ฏิบตั ​เิ ชนนนั้ ​แก​ตน ไดย นิ ด​ ังนั้น​ จึง​ได​
อธิษฐานเ​ชน นัน้ บ​ า ง ดว ย​แรง​อธิษฐานข​ องม​ ารดา ทำใหย​ าพษิ ​
ทบ​ี่ าดแผล​ใน​รา ง​ของ​สวุ รรณ​สามล​ ะลาย​ไป และส​ ุวรรณส​ าม​ได​
ฟนข้ึนม​ า​มช​ี ีวิต​อยูตลอดไป ทำให​มารดาบ​ ิดาข​ อง​สุวรรณ​สาม
และพ​ ระเจา ก​ บิล​ราช​ม​คี วาม​โสมนสั ​ยนิ ดีปรดี าเ​ปน อ​ ยางยงิ่

เรอื่ งส​ ุวรรณส​ ามแ​ สดงใหเ หน็ ​วา สุวรรณ​สามถ​ กู ​ทำราย​
เกือบจะส​ น้ิ ชีวติ ​อยู​แลว แตด​ ว ยอ​ ำนาจค​ ณุ ค​ วามด​ ี คอื กตัญ​ู
กตเวที​ท่ีส​ ุวรรณส​ าม​ได​ปฏบิ ตั ิ ​ เล้ียงดู​มารดา​บิดาต​ ลอดมา เปน ​
บญุ กุศล​ย่งิ ใหญ  มีพ​ลานภุ​ าพท​ ำลายย​ าพิษ ​ ชวยใ​หส​ วุ รรณ​สาม​
ฟนขน้ึ ม​ า​ได

คนเ​ราแ​ มจ​ ะม​ คี วามรู​สูงสง แ​ คไ หน รำ่ เรยี นจนจบ​
ไดเ​กียรตนิ ิยม​จากส​ ถานบนั ​มี​ช่ือเสียง เปน ​ดอกเตอร เปน ​
ศาสตราจารย มี​ฐานะ​ครอบครัวด​ ี ม​ยี ศฐาบ​ รรดาศกั ดส​์ิ ูงสง
และม​ ีหนา มตี าใ​น​สังคม แต​หากใ​จย​ ังขาดค​ วาม​กตญั ูต​ อ​
บรรพบรุ ุษ​เสยี อ​ ยา งเดียวเ​ทา นนั้ กเ​็ ปนค​ น​มีเ​สนียดใ​น​ตวั เอง
ไม​นานบั ถือ ไมน​ า​ไวว างใจใ​นก​ ารค​ บคา​สมาคม

หลักการทำบุญ และปฏบิ ัตธิ รรมในชีวิตประจำวัน๙๗

สวนค​ นก​ ตญั ู อยทู​ ี่ไหนก​ ็เ​จรญิ ​ที่น่นั ไปท​ ่ีไหน​กเ็​ปน สุข​
ทน่ี น่ั ลูกก​ ตญั พ​ู อ แมก ​ปล้มื ใจ ศษิ ย​ก ตัญค​ู รบู าอาจารย​ก ็ปต​ ิ
ประชาชนพ​ ลเมอื งม​ ค​ี วาม​กตัญต​ู อแ​ ผน ดนิ ไม​สราง​ความ​วนุ ใ​ห​
เกิด​แกแ​ ผนดนิ ​ บานเมอื ง​ก​็สงบสุข คนก​ ตญั ูไ​มว าจ​ ะ​อยู​ในช​ าติ​
ไหนภ​ พไ​หน​ ไมว า โ​ลกน​ ้​ีหรือโลกหนา ​ กอ​็ ยูเ​พื่อ​สรา ง​คณุ ค​ วาม​ดี
และใ​คร​ได​ค น​มค​ี วาม​กตัญ​ูกตเวท​เี ปน​สาม ี เปน ​บตุ ร เปน ​ภรรยา
หรอื เ​ปนเพอ่ื น เขาย​ อ มเ​กิดค​ วามเ​บาใจ​ได  และ​ถือไดวา​ มค​ี นด​ี
เปน ก​ ัลยาณมิตร ชวี ติ ​ยอ มม​ ี​แตค​ วามส​ ุขใจ

กัลยาณมติ รน​ ้นั นอกจาก​เขาจ​ ะด​ ใี​นต​ ัว​เขา​เองแ​ ลว ยัง
แ​ นะนำใ​หค น​รอบขา ง​ดตี​ าม​ไปด​ ว ย

พระพทุ ธองค​จึงต​ รัส​เปรียบ​ กลั ยาณมติ ร หรอื เพ่ือน​ท​่ดี ี​
ไว​วา เปรยี บ​เสมือนแ​ สงเ​งินแ​ สงทองข​ องช​ ีวิต หมายความวา
กลางคืน​กอนท​ จ่ี ะ​สวา ง​เปนก​ ลางวนั สัญลกั ษณ​ของค​ วามส​ วาง
คือ แสง​เงิน​แสงทอง ถาแ​ สงเ​งนิ ​แสงทอง​จับ​ขอบฟา ​กเ​็ ชอ่ื มั่นไ​ด​
วา​แสงสวา ง​แหง​ดวงอาทติ ย​กำลังจ​ ะม​ า​เยือน เพือ่ ​ขับไลค​ วามม​ ืด​
ให​จ างห​ ายไป เหมือน​ชวี ิต​คนเ​รา ​ เมอ่ื ม​ ีค​ นดี​เปนเพอ่ื น ก​็เหมือน​
รุงอรุณ​แหงค​ วาม​ดี กำลัง​สอ งสวา งใ​นช​ วี ิตแ​ ละ​จิตใจ​เรา

การม​ ก​ี ลั ยาณมิตร หรือ​คนดเี​ขา ไปเ​กี่ยวของ​ในช​ วี ติ จึง​
เปรียบเ​สมอื นเ​ปน​นมิ ติ ​หมายแ​ หง ค​ วาม​สุข ความเ​จริญ​รงุ เรอื ง​
กาวหนา​ใน​ชวี ติ

๙๘ พระวจิ ิตรธรรมาภรณ์

ผหู​ วงั ค​ วาม​เจรญิ จ​ ึงค​ วรส​ ำรวจดว​ู า ม​ีกัลยาณมติ ร คือ​คน​
กตญั ู เปน เพื่อนห​ รือไม และต​ วั เรา​เอง​ม​คี วามก​ ตัญอ​ู ยมู​ าก​
นอยเ​พียงไร ถาบ​ กพรองก​ ค​็ วร​ตอเตมิ เ​พิ่มพนู ใ​หม​ ​ีขึน้ ถาม​ ​ีอย​แู ลว
ก​ค็ วรร​กั ษาค​ วาม​ด​ีไว พรอ มทง้ั ​ให​เ จรญิ ง​อกงาม​ไพบูลย​มากขนึ้ ​โดย​
ลำดับ แลว เ​รา​จะป​ ระสบกบั ​ความ​เจริญ​ตามที่​พระพทุ ธเจา​ตรสั ไ​ว

เนอ่ื งจาก​ในว​ันมาฆบชู า​น้ี โดย​ชีวติ ​ของ​ความ​เปนพ​ ระ
ภิกษุ เปนพ​ ระภกิ ษด​ุ วย​ความ​รัก​ท่จี ะ​เปน อาตมาไ​มมีส​ ง่ิ ของแ​ ละ​
ทรัพยส​ มบัต​อิ ่นื ​ใด​ จะฝ​ าก​ถึง​โยม​ท้ังสอง​เหมือนล​ ูกหลานค​ น​อ่นื ๆ
นอกจากข​ องฝาก คือ ธรรมะข​ องพ​ ระพทุ ธเจา ขอใหโ​ยมท​ ัง้ สอง​
อยา ไ​ด​ประมาท​ในช​ วี ิต วัยหนุม​ไดลวงเลย​ไปแลว อาย​ุยงิ่ ​เหลือ​
นอ ยลง เวลาท​ ีจ่ ะอ​ ยใู​น​โลก​น​กี้ ​ส็ ้นั เขา โอกาส​ทีจ่ ะท​ ำบุญ​ สรา ง​
ทรพั ย​ทีแ่​ ทจ ริง​ใหก​ บั ​ตน​เอง กย็​ ง่ิ เ​หลอื ​นอ ยลงท​ ุกที

สังขารร​า งกายไ​มค​ งทนถาวร อยู​กบั ​เรา​ได​ไมนาน​เดย๋ี ว​มนั ก​ ็​
เจ็บ​โนน ​เดยี๋ ว​มันก​ ​ป็ วด​น่ี อกี หนอ ยม​ ัน​ก็ไ​ม​ยอมใหเ​ รา​ใช  รา งกาย​
น้ี ​เรายมื เ​ขาใ​ชม​ า​นาน​แลว บางทอ​ี าจถ​ ึงเวลา​ทีเ​่ ราจ​ ะต​ อ งค​ ืนให​
กบั เ​จาของ​เดิมแลว กเ​็ ปน ได  คนื ​ธาต​ุดนิ ​ให​ก บั ​ดนิ คนื ​ธาต​ุน้ำ​
ให​กบั ​นำ้ คืน​ธาตลุ ม​ใหกบั ​ลม คนื ​ธาตุไฟใ​หก​ บั ​ไฟ ในขณะท​ี่
รางกาย​ยังย​ อมใหเ​ รายมื ​ใช ให​ยดึ ม่นั ในศ​ ีล​ในธ​ รรม​อันเปน ​ทรพั ย​
ทแ​่ี ทจ ริง

ให​ปลอยวางท​ ุกสิ่งท​ ุกอยา ง​ลง อยางเ​ขา ใจ

หลักการทำบญุ และปฏิบัติธรรมในชีวิตประจำวนั ๙๙

วนั น​อ้ี าตมา​ปรารภ​โยมท​ ง้ั สอง​กลาวถ​ งึ เ​รื่อง​ ความ​กตญั  ู
เพ่อื จะเ​ปน ​สือ่ ใ​หล​ กู หลาน​ได​ซึมซบั ธ​ รรม​ขอ​นี้ แลว​ใหเ​จริญง​อกงาม
ขึ้น​ใน​จิตใจ เปน​อุปนสิ ยั ใ​นธ​ รรมท​ ่ล​ี ึกซึ้ง​อ่นื ๆ ตอ ไป

คนื น้​ดี ึกมากแ​ ลว ทองฟาท​ วั่ ก​ รงุ เทพมหานคร​สอ งสวา ง​
ดวย​แสงจันทร​ค ืนเ​พ็ญ​เดือนม​ าฆะ

เปน​อีก​วันหนึ่ง​ที่​อาตมา​ระลึกถึง​โยม​พอ​ใหญ​โยม​แม​
ใหญทงั้ สอง ระลกึ ถงึ ​ออ มแขน​ท​่ีแกรง ​กรานจ​ ากแ​ ดดฝ​ น แ​ ต​
อบอนุ ด้วยเมตตาธรรม นึกถึง​ความเ​อือ้ อาทร​ของ​โยม​ท้ังสอง
ทอ​่ี าตมาย​ ัง​ไมม โ​ี อกาสต​ อบแทน

อาตมาจ​ ำได​วา ค่ำคืน​เชน นี​้เมอ่ื ว​ัยเด็ก แสงจนั ทร​นวลใย​
สาดแสงอ​ าบท​ องทงุ แมลง​กลางคืนแ​ ผดเสยี งจ​ าร​ะงม ผืนน้ำ​แม​
มูล​คดเคย้ี วเ​หมือน​งู​ยักษ ต​ อง​แสงจันทร​วาวระ​ยบิ โยมแ​ ม​ใ หญ​นำ​
ดอกไมท​ ่อ​ี าตมาเ​กบ็ ​ให​ไป​บูชาพ​ ระ สวด​บทส​ วดมนต​ไหวพระแ​ ลว ​
วา​นะโม ๓ จบ จนอ​ าตมา​จำได​ขน้ึ ​ใจมา​ตั้งแตย​ ังเดก็

อาตมา​ชอบน​ อนก​ ับโ​ยมท​ ัง้ สอง ฟงเ​รอ่ื งราว​ของ​กระตา ย
​กบั ​ดวงจนั ทร  เ รือ่ งราวข​ องด​ าวลูกไก  เ รือ่ งราวข​ อง​ทางชางเผือก
เร่อื งราวข​ องเ​สือ และ​การ​เดนิ ทางข​ องค​ นห​ าป​ ลา ฯลฯ บางครัง้ ​
อาตมาเ​คยค​ ิดวา หากเ​ปนไปได​ อยากก​ ลบั ​ไปสู​ค นื ​วัน​เกาๆ ไปม​ ี​
ชวี ิต​ท่ี​สงบเงยี บ​เรียบงายอ​ ยา งว​ยั ​วัน​ทีผ่ านมา ไปฟ​ งน​ ทิ าน​ไมรจู บ​
จาก​โยมท​ ้ังสอง​อีกคร้งั

๑๐๐ พระวจิ ติ รธรรมาภรณ์

แตว​นั เ​ชน นั้นก​ ​ผ็ านม​ าแลว ​ กลายเ​ปน​อารมณ​ของ​

อดีต แมอารมณ​ของอ​ ดีต​พระพทุ ธเจา ไ​ม​ใ หใ​สใ จ เพราะ​จะ​

ทำใหเ​ปน กังวล ขนุ มัว เปน​ปลโิ พธ จิต​ไม​มงุ ​ตออ​ ารมณ​

ปจจุบนั คลาด​เคลอื่ น​จากอ​ ารมณกัมมัฏฐาน แตอ​ าตมาก​ ​็

มักจะค​ ดิ ถงึ ​วนั ​เชนนัน้ อ​ ยบ​ู อ ยๆ ใน​วันที่​วัย​และสงั ขารข​ องโ​ยม​

ท้งั สอง ​ เรม่ิ ชราล​ งม​ ากเ​ชน นี ้ อยากม​ ​ีเวลา​ไดพ​ ูดคยุ ​ธรรมะกับ​

โยมท​ ง้ั สอง​ใหม​ ากๆ เพื่อจะ​ไดเ​ ปนท​ รัพย​ที​่แทจรงิ ใ​น​โลกหนา

ทรัพย​คือ​ไรน า​ที​เ่ หนื่อยยากส​ รางไ​วจ​ น​สายตัวแ​ ทบ​ขาด​ ใน​วยั

หนมุ น​ ้นั บดั นไี้​มมคี า ​ไมม​ีประโยชน​สำหรับค​ น​แก  คน​ทมี​่ ​ีกำลัง

​อันช​ ราค​ รอบงำแ​ ลว แมแตม​ ือแ​ ละเ​ทา​ของต​ วั เอง​กแ​็ ทบจะย​ ก

ไ​มไหว ก็​แลว ท​ รัพย​สมบัต​จิ ะ​ม​ปี ระโยชนอ​ ะไร มนั ​วา งเปลา

ว​าง​ไร​จาก​สง่ิ ค​ วร​ยึดถอื วา เ​ปนส​ มบตั ​ิของ​เรา

โยมทง้ั สองจึง​ควร​แสวงหา​ทรัพยท​ แ่​ี ทจ ริง อันเป็นทรพั ย​

ภายใน​ซงึ่ ​จะ ติด​ตัวเรา​ตลอดไป