18/01/2024 1 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน The Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety บรรยายโดย: พจน์ คูหธนเสถียร หลักสูตรอบรม 2 วัน • งานโรงไฟฟ้า : งานโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้า / งานติดตั งเครื องจักร / งาน Commissioning / งานย้ายเครื องจักร • งานเดินเครื องโรงไฟฟ้า และงานซ่อมบํารุงรักษาโรงไฟฟ้า Combined Cycle Power Plant • งานโครงการติดตั งหม้อนํ า Package boilers & HRSGs • งานโครงการวางท่อส่งก๊าซและสถานีควบคุมก๊าซธรรมชาติ • งานโครงการวางท่อส่งไอนํ า Colgate, Bridgestone Tire Manufacturer Thailand • งานตรวจสอบหม้อนํ าประจําปี (ปี 2011 – ปัจจุบัน) & การขอขยายการตรวจทดสอบหม้อนํ าจาก 1 เป็ น 3 ปี • งานวิศวกรอํานวยการใช้หม้อนํ า (ปี 2012 – 2014), (ปี 2019 – 2023) • งาน Safety & Environmental, EIA, กฏหมาย, ISO Internal Auditor Team Leader ประวัติการศึกษา ประวัติการทํางาน ทํางานโรงงานปิ โตรเคมี & โรงกลั นนํ ามันปิ โตรเลียม พ.ศ.2535 –2542 ทํางานโรงไฟฟ้า พ.ศ.2542 – ปัจจุบัน Project Section Manager Operation Department Manager Maintenance Department Manager Solution Developer ปริญญาตรีสาขาวิศวกรรมเครื องกล, 2541 ปริญญาตรีสาขาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย, 2549 พจน์ คูหธนเสถียร ใบประกอบวิชาชีพวิศวกรรมควบคุม ระดับวุฒิวิศวกร วก.1002 วิศวกรตรวจทดสอบหม้อนํ า ทะเบียนเลขที 6-59-1133 วิศวกรอํานวยการใช้หม้อนํ า ทะเบียนเลขที 5-311-550-290 บรรยายหลักสูตรการใช้มาตรฐาน ASME สําหรับโรงไฟฟ้า(2021) และหลักสูตรทบทวนผ้ควบคู ุมหม้อนํ า 6 ชม (2019, 2020, 2022, 2023) Mobile : 098 551 5546 1 2
18/01/2024 2 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety 3 Phot Koohatanasatien กรณีศึกษาการเกิดอ ุ บัติเหต ุ จาก ภาชนะรับความดัน CO2 Accident 1 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety 3 4
18/01/2024 3 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety CO2 Accident Phot Koohatanasatien The county fire district was notified by an employee 911 call. Seven people were transported to local hospitals for injuries, were treated, and later released. Fire authorities reported only one fire hydrant being available. Mutual aid was provided by surrounding departments and water was trucked in. There were also reported problems with the on-site suction tank and fire pump supply. It is assumed that the boiler explosion damaged sprinkler piping and impaired automatic fire protection. The loss is still under investigation. Inspection, testing and maintenance (ITM) of package – type boilers is critical. Although units are factory tested prior to shipment, retesting is needed upon initial installation and start-up. Proper natural gas piping design and location are needed. Annual ITM of boiler safety controls and devices should be performed by qualified personnel with any deficiencies rectified before the unit is returned to service. Gas Boiler Explosion in Potato chip food Plant Northeast Oregon, US 25 February 2022 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety 5 6
18/01/2024 4 Phot Koohatanasatien หม้อไอนํ าระเบิดที โรงงานพิมพ์ผ้า ตั งอยูบนถนนท้ายบ้าน สมุทรปราการ ่ มีผู้บาดเจ็บ 22 รายผู้บาดเจ็บสาหัส 5 ราย นอกจากนี ยังมีเครื องจักรอุปกรณ์ และอาคารที เสียหายเป็ นมูลค่ามากกวา ่20 ล้านบาท ความเสียหายเป็ นลักษณะของการระเบิดของหม้อไอนํ าที ระเบิดออกเป็ นวงกว้าง และรุนแรงเนื องจากหม้อไอนํ าที เป็ น ชนิดท่อไฟ (fire tube boiler) มีขนาดใหญ่ประมาณ 500แรงม้าหม้อนํ า หรือ8 ตันไอนํ าต่อชัวโมง ทําให้ หม้อไอนํ าหลุด ออกจากแท่น และหมุนพลิกตกลงมาด้านหน้าของห้องเครื อง ผนังหน้า และผนังหลังของหม้อไอนํ าหลุดกระเด็น ผนัง ห้องเครื องที เป็ นอิฐบล็อกทะลุหลายจุด เสาหักเป็ นท่อน ๆ ปล่องไอเสียหัก และหลังคาเปิ ดออกเกือบทั งหมด โดยการ ระเบิดมีทิศของการระเบิดหลักไปทางด้านปล่องไอเสีย และรั วโรงงานข้างเคียงที มีที พักแรงงานต่างด้าวอยู ทําให้ที พัก ่ แรงงานต่างด้าวที มีลักษณะเป็ นที พักชัวคราวพังราบ 7 ห้อง ในแนวรัศมีประมาณ 100 เมตร ผู้ที ได้รับบาดเจ็บส่วนใหญ่ เป็ นคนงานชาวพม่าที พักอยูในบริเวณนี ่ ส่วนโรงงานต้นเหตุมีผู้ได้รับบาดเจ็บคือผู้คุมหม้อไอนํ า ความดัน (คลื นแรงอัดกระแทก) อุณหภูมิ/ความร้อนสูง ไอนํ า เชื อเพลิง (ลวกไหม้ ติดไฟ) USA Boiler ตัวอย่างกรณีศึกษาหม้อนํ าแบบท่อไฟระเบิด, สมุทรปราการ, 17 สิงหาคม 2557, 05:00 น. ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety ASME BPVC Section 1 Phot Koohatanasatien หม้อไอนํ าระเบิดที โรงงานพิมพ์ผ้า มีผู้บาดเจ็บ-บาดเจ็บสาหัสรวม 22 รายและต่อมาเสียชิต 2รายเครื องจักรอุปกรณ์ และอาคารที เสียหายเป็ นมูลค่ามากกวา ่20 ล้านบาท ความเสียหายเป็ นลักษณะของการระเบิดของหม้อไอนํ าที ระเบิดออกเป็ นวงกว้าง และรุนแรงเนื องจากหม้อไอนํ าที เป็ นชนิดท่อไฟ (fire tube boiler) มีขนาดใหญ่ประมาณ 500แรงม้าหม้อนํ า หรือ8 ตันไอนํ าต่อชัวโมง ทําให้หม้อไอนํ าหลุดออกจากแท่น และหมุนพลิกตกลงมาด้านหน้าของห้องเครื อง ผนังหน้า และผนังหลังของหม้อไอนํ าหลุดกระเด็น ผนังห้องเครื องที เป็ นอิฐบล็อกทะลุหลายจุด เสาหักเป็ นท่อนๆ ปล่องไอเสียหัก และหลังคาเปิ ดออกเกือบทั งหมด โดยการระเบิดมีทิศ ของการระเบิดหลักไปทางด้านปล่องไอเสีย และรั วโรงงานข้างเคียงที มีที พักแรงงานต่างด้าวอยู ทําให้ที พัก ่แรงงานต่างด้าวที มีลักษณะ เป็ นที พักชัวคราวพังราบ 7 ห้อง ในแนวรัศมีประมาณ 100 เมตร ผู้ที ได้รับบาดเจ็บส่วนใหญ่เป็ นคนงานชาวพม่าที พักอยูในบริเวณนี ่ ส่วนโรงงานต้นเหตุมีผู้ได้รับบาดเจ็บคือผู้คุมหม้อนํ า Blast Wave ข้อมูลหม้อนํ า เดิมหม้อไอนํ านี ใช้เชื อเพลิงเป็ นนํ ามันเตา (ขนาดเดิมก่อนการปรับปรุงมีขนาดประมาณ 600แรงม้า หม้อนํ า หรือ10 ตันไอนํ าต่อชัวโมง ) และได้รับการออกแบบดัดแปลงให้ใช้กบเชื ั อเพลิงแข็ง คือไม้ ที ถูกตัดเป็ นท่อน โดยมีเตาเชื อเพลิงทําหน้าที เผาไม้ และมีพัดลมเป่ าลมร้อนเข้าสู่หม้อไอนํ า ที ท้าย หม้อไอนํ ามีพัดลมไอเสีย และเครื องดักฝุ่ นแบบไซโคลนติดตั งอยู มีปล ่ ่องไอเสียตั งอยูบนพื ่ น และ ปล่อยไอเสียออกเหนือหลังคา เครื องจักร อุปกรณ์อยูในสภาพที ใช้งานมานานแล้ว ใ ่ นห้องเครื องยัง มีหม้อไอนํ าอีก1 ชุดที มีขนาดเล็กกวาเล็กน้อย และมีลักษณะการติดตั ่ งแบบเดียวกนั ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety ASME BPVC Section 1 7 8
18/01/2024 5 Phot Koohatanasatien เหตุการณ์ก่อนเกิดการระเบิด เหตุการณ์เริ มจากการที ไฟฟ้าดับ ทําให้เครื องสูบนํ าเข้าหม้อไอนํ าหยุดทํางาน ในขณะนั นเป็ นเวลาประมาณตีสาม และโรงงานที ใช้ในการพิมพ์ผ้าได้หยุดการผลิตแล้ว หลังจากนั นในเวลาประมาณตีห้าจึงเกิดการระเบิด ผู้ประกอบ กิจการในปัจจุบันเป็ นผู้เช่าโรงงาน และอุปกรณ์จากเจ้าของโรงงาน สาเหตุของการที หม้อนํ าระเบิดในครั งนี อาจเกิดจากสาเหตุต่าง ๆ ได้ดังนี 1.การยุบตัวของท่อไฟใหญ่ หรือท่อลูกหมู (main Fire tube) ที มีอุณหภูมิสูงเกิดพิกดั (overheat) และสูญเสีย ความสามารถในการรับอันเป็ นผลสืบเนื องจากการที เครื องสูบนํ าเข้าหม้อไอนํ า(boiler feed water pump) หยุด ทํางานจากความขัดข้องด้านระบบการจ่ายไฟฟ้า 2. การที เตาเผาเชื อเพลิง (furnace) ยังคงทํางาน และส่งความร้อนเข้าสู่หม้อไอนํ า 3. ความบกพร่องของลิ น หรือวาล์วนิรภัย (safety relief valve) ที ไม่ทํางานเมื อความดันเกินพิกดั 4.ความบกพร่องของอุปกรณ์ความปลอดภัย ได้แก่ อุปกรณ์วัดระดับนํ าในหม้อไอนํ า (float switch) และอุปกรณ์ สวิทซ์ตัดตอนอัตโนมัติระหวางเครื องสูบนํ ่ าเข้าหม้อไอนํ ากบเตาเผาเชื ั อเพลิง (Interlocking switch) ที ไม่ทํางาน เป็ นต้น 5. ความบกพร่องของหม้อไอนํ าซึ งมีอายุการใช้งานมานาน ได้แก่ ความสามารถในการรับแรงดัน และการเกาะตัว ของตะกรันภายในหม้อไอนํ า เป็ นต้น 6.การออกแบบหม้อไอนํ า และเตาเผาเชื อเพลิงที ไม่ได้มาตรฐาน 7. การติดตั งหม้อไอนํ า เตาเผาเชื อเพลิง เครื องสูบนํ าเข้าหม้อไอนํ า และอุปกรณ์ประกอบที ไม่ได้มาตรฐาน 8.การที ผู้ควบคุมหม้อไอนํ าประมาทเลินเล่อ หรือขาดความรู้ความชํานาญ 9.การที หม้อไอนํ าไม่ได้รับการตรวจสอบประจําปี อยางถูกต้องโดยวิศวกร ่ 10.การที อุปกรณ์หมดสภาพตามอายุการใช้งาน Maintenance Plan : Daily / Weekly / Monthly Inspection work -PM works - External Inspection : Yearly Inspection work ตรวจสอบตามมาตรฐานและตามกฏหมาย - ทดสอบการทํางานของ Safety Devices / Protectionปี ละหนึ งครั ง - ทดสอบการทํางานของ Safety valvesปี ละหนึ งครั ง - ทดสอบความแข็งแรงส่วนรับความดัน hydrostatic test ปี ละหนึ งครั ง - Internal Inspection Operation : Routine check and monitoring ตรวจสอบแกไขความผิดปกติ ้ : Work Inspection / Log sheet / Troubleshooting : O&M manual : อบรมตามกฏหมาย : Training เรื องที เกี ยวข้อง เช่นเชื อเพลิงและการเผาไหม้,ความรู้เรื องนํ า Other : การปรับปรุง modify ต้องทําโดยผู้ชํานาญ /วิศวกรที ขึ นทะเบียนกบกรมฯ ั :การเปลี ยนแปลงเชื อเพลิงจากนํ ามันเตาเป็ นท่อนฟื น : Modification Procedure : Risk Assessment : Boiler Standard ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien สภาพด้านตรงข้ามความร้อนเข้า ฝาปิ ดผนังหน้า และผนังหลังหลุดออกทั งสองด้าน สภาพด้านข้าง เปลือกที หุ้มฉนวน และท่อ ทางเข้าออกเสียหาย สภาพการเสียหายของท่อไฟใหญ่ที มีลักษณะยุบ เป็ น 3 lobes โดยมีรอยฉีกขาดตามแนวเส้นรอ บวงที รอยต่อกบผนังหน้าและผนังหลัง ั สภาพความเสียหายของท่อไฟใหญภายในหม้อนํ ่ าที ยุบตัวแอ่นโค้งที ก ึ งความยาว ที ผิวท่อไฟใหญ่และท่อไฟเล็กด้านนํ า มีตะกรันเกาะอยูทั ่ วไป ความหนา ประมาณ 1 ซม ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety ASME BPVC Section 1 9 10
18/01/2024 6 ช่างซ่อมบํารุงหม้อต้มไอนํ า ที กาลังซ ํ ่อมหม้อต้มขนาดใหญ่ของโรงงานทําขนมจีนแห่งหนึ งใน จังหวัดนครนายก เกิดอุบัติเหตุหม้อระเบิดเสียงดังสนัน แรงดันทําให้ร ่างของช่างซ่อมบํารุงกระเด็น ไปไกลเกือบ 5 เมตร เสียชีวิตทันที ตัวอย่างกรณีศึกษาหม้อนํ าแบบท่อไฟระเบิด, โรงงานขนมจีน นครนายก, 02 มิถุนายน 2561, 14:50 น. สาเหตุของการที หม้อนํ าระเบิดในครั งนี อาจเกิดจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น 1. ทํางาน onlineไม่มีการตัดแยกระบบก่อนการซ่อมบํารุง /ไม่มีระบบPermit to Work / LOTO 2.ขาดการประสานงานระหวางผู้ควบคุมและผู้ซ ่ ่อมบํารุง 3. ขาดความตะหนักเรื องความปลอดภัย 4. Bolts หน้าแปลนเสื อมสภาพ 5. เร่งรีบผลิตทําให้ไม่ต้องการหยุดระบบ 6.การที ผู้ควบคุมหม้อไอนํ าประมาทเลินเล่อ หรือขาดความรู้ความชํานาญ 7.การที หม้อไอนํ าไม่ได้รับการตรวจสอบประจําปี อยางถูกต้องโดยวิศวกร ่ 8.การที อุปกรณ์หมดสภาพตามอายุการใช้งาน ไม่มีข้อมู ล Phot Koohatanasatien ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien P Stud-bolts แต่ละตัวรับแรงเฉลี ย = [ แรงที กระทําที หน้าแปลน / stud bolts 8 ตัว] x Safety factor Note : -การทดสอบ hydrostatic test / Pneumatic test ต้องใส่stud bolt ครบทุกตัว -การขันอัดแน่น stud boltจะต้องค่อยๆไล่ขันอัดในตําแหน่งตรงกนข้ามจนแน ั ่น -ถ้า stud bolt ตัวใดตัวหนึ งมีcorrosionจะทําให้คุณสมบัติMaterial strength ลดลง -การเลือก stud-bolt ต้องดู Material Property ให้เหมาะสม -ระหว่างการทดสอบแรงดันไม่ควรอยูตรงบริเวณหน้าแปลนเนื องจากมีโอกาสเก ่ ิดอันตรายมากกว่าจุดอื นๆ เลือกวัสดุ stud-bolt ที มีstrengthความแข็งแรงที เหมาะสม 1 4 6 1 7 3 8 5 2 อยากร้ว่าแรงอัดกระแทกที หน้าแปลนมีอยู่เท่าไรู? สมมุติให้ Boiler มี operating pressure, P = 20 bargและ manhole มีขนาด diameter, D = 50 cm.(20 inch) จาก F = P x A manhole area, A = 1,964.29 cm2 ความดัน, P = 20 barg = 20.4 kg/cm2 มีแรงกระทําที manhole, F = 20.4 kg/cm2 x 1,964.29 cm2 = 40,071.52 kg = 40.07 ton = 40.07 / 8 = 5 ton / 1 stud bolt อันตรายจากแรงอัดกระแทก? ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety 11 12
18/01/2024 7 Phot Koohatanasatien ตัวอย่างกรณีศึกษาหม้อนํ าแบบท่อไฟระเบิด, โรงงานซักแห้ง กรุงเทพฯ, 28 กมภาพันธ์ุ2549, 05:00 น. ข้อมูลหม้อนํ า • หม้อนํ าแบบท่อไฟนอน ขนาด 5 t/hความดันอนุญาตใช้งาน 10 barg • อายุใช้งาน 14 ปี ใช้งานที ความดัน 6 barg อบัติเหตุ ุที เกิด • ท่อไฟใหญ่เสียรูปจากด้านบน ยาวตลอดความยาวและปริแตกยาว 8 นิ ว สาเหตุ • เกิดจากนํ าแห้ง เนื องจากการชํารุดของระบบควบคุมระบบนํ าแบบอิเลค โตรด ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ตัวอย่างกรณีศึกษาหม้อนํ าแบบท่อไฟระเบิด, โรงงานย็บเสื อผ้า ปราจีนบุรี, 15 มีนาคม 2546 ข้อมู ลหม้อนํ าทั วไป 19.0 มม. หม้อนํ าท่อไฟแบบนอน ใช้นํ ามันเตา เกรด C เป็ นเชื อเพลิง อัตราการผลิตไอนํ า 6,260 kg/hความดันออกแบบใช้งาน สูงสุด 16 barg ติดตั งเมื อปี 2539ความดันใช้งานปกติ 9 barg มีการใช้นํ า Softenerสําหรับปรับสภาพนํ าป้อนหม้อนํ า ท่อไฟใหญ่แบบเรียบ เส้นผานศูนย์กลาง ่1,000 mm.ยาว 5,350 mm. หนา 19 mm. สร้างด้วยเหล็ก SA-515 Gr65 ท่อ ไฟใหญ่มีการติดตั ง Stiffening ring หนา 19 mm. สูง 100 mm.ทุกระยะ 400 mm. เมื อปี 2545 ท่อไฟใหญ่เกิดการชํารุดโดยมีการเสียรูปที ด้านล่างเนื องจากขาดการหล่อเย็น เกิด overheatจากการมี ตะกอนโคลนสะสมมากที ด้านใต้ของหม้อนํ า วาล์วถ่ายนํ าใต้หม้อนํ าด้านหน้าชํารุด ได้ถอดออกและปิ ด หน้าแปลนไว้ประมาณ 1 ปี มีการซ่อมเปลี ยนท่อไฟใหญ่เดิมออกทั งหมดและเปลี ยน ใหม่เป็ นแบบเรียบและบางลงกว่าเดิม Blind flange blow down valve วิศวกรตรวจสอบไม่รับรองความ ปลอดภัยและให้ทําการเปลี ยนใหม่ ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety 13 14
18/01/2024 8 Phot Koohatanasatien พบปัญหาตะกรันในหม้อนํ า ท่อไฟใหญ่เดิมที มี Stiffener rings พบชํารุดด้านลาง บวม่ จาก Overheat ทําการตัดเปลี ยนทั งหมด ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien (1). การคํานวณ Thickness of Furnace under External Pressure (2).การคํานวณความดันสูงสุดของท่อไฟใหญ่(Pa) ที สามารถต้านทานแรง กดจากภายนอก (3).การคํานวณหา (Pa) Calculate Value of Allowable External Working Pressure for the Assumed Value of t, psia) ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety ASME BPVC Section 1 15 16
18/01/2024 9 Phot Koohatanasatien หลังเปลี ยนท่อไฟใหญ่ได้ใช้งานที ความดัน 9 barg ปรากฏวาได้เก ่ ิดการรั วซึม ของท่อไฟเล็ก จนมีนํ ารั วผานใต้ฝาหน้า ่ 15 มีนาคม 2546 ในขณะใช้งานปกติ ได้เกิดการดับของหัวเผา โดยมีนํ าและไอ นํ าพุงออกจากท่ ่อไฟใหญ่บริเวณหัว Burner สภาพความเสียหาย • ท่อไฟใหญ่ด้านซ้าย ขวา เกิดการยุบตัวเข้าหากนตลอดทั ่อน • ผนังหน้าและผนังหลังโก่ งงอเข้าหากนั เนื องจากทน Pressureไม่ได้ เกิด Plastic Deformation • ท่อไฟเล็กรูดตัวโผล่ออกจากผนังหน้าหลายท่อ สภาพหม้อนํ าชํารุด ใช้งานต่อไม่ได้ ค่าเสียหาย > 3 ล้านบาท การปรับปรุง แกไข ซ ้ ่อมแซมหม้อนํ า ต้องทําและรับรองการแกไขตามหลักวิศว ้ กรรมโดย วิศวกรเครื องกลระดับไม่ตํ ากวา ่“สามัญวิศวกรเครื องกล”+ขึ นทะเบียนวิศวกรกบกรมั โรงงานฯ +ใบอนุญาตไม่หมดอายุ + เอกสารขึ นทะเบียนกบกรมโรงงานไม ั ่หมดอายุ เจ้าของหรือพนักงานขาดทักษะ ความรู้ ในการเลือกจ้างผู้รับเหมามาซ่อมแซมหม้อนํ า และ ไม่ทราบข้อกาหนดกฏหมาย ไม ํ ่ทราบมาตรฐานสากล ผู้รับเหมาไม่มีวิศวกรที มีความรู้ความชํานาญเฉพาะทาง ไม่ทราบข้อกาหนดํ กฏหมาย ไม่ ทราบมาตรฐานการซ่อม ไม่มีการคํานวณ ออกแบบ รับรองด้านวิศวกรรม ความเป็ นไปได้ของสาเหตุ ความเสียหายที เกิดขึ น ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien เปลี ยนท่อไฟใหญ่ใหม่เป็ นแบบเรียบ โดยไม่ติดตั งวงแหวนเสริมความแข็งแรงรัดท่อไฟใหญ่(Stiffening Rings) ข้อมูลการออกแบบเดิม: Normal Operating Pressure = 10 bar - Diameter 1.0 ม. x L 5.35 ม. x t 19 mm. -SA 515 Gr 65 - ติดแหวนหนา19 มม. ทุกๆระยะ 400 มม. -คํานวณ สามารถรับ External pressure = 16 barg -ความดันใช้งานปกติNormal Operating Pressure = 9 barg ภายหลังท่อไฟใหญ่ด้านล่างบวมจากโคลนสะสมและเกิดการoverheat จึง ตัดเปลี ยนใหม่ในปี 2555 ข้อมูลใหม่หลังเปลี ยนท่อไฟใหญ่ - Diameter 1.0 ม. x L 5.35 ม. x t 15 mm. (บางลงจากเดิม) -SA 515 Gr 70 -ไม่มีการติดแหวนเสริมรับความแข็งแรง - คํานวณใหม่ สามารถรับ External pressure ได้เท่ากบ ั7.6 bargและไม่ มีแหวนเสริมความแข็งแรงจึงถูกแรงดันภายนอกดันยุบตัวเนื องจากมี การใช้งานที ความดันปกติประมาณ 9 barg External Pressure BPVC Code Section 1: Thickness under External pressure ท่อไฟใหญ่ที เปลี ยนใหม่เกิดการยุบตัวแบบถาวร(Plastic Deformation) เนื องจาก ไม่สามารถทนความดัน (External Pressure)ใช้งานได้ (OP = 9 barg) ความหนาของส่วนที รับความดัน ไม่วาจะเปลี ยนแปลงลดลง หรื ่อ เพิ มขึ น ต้องคํานวณ ความสามารถในการรับความดัน ใหม่วาเปลี ยนแปลงไปอย ่าง่ ไร ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety 17 18
18/01/2024 10 Phot Koohatanasatien Fire Tube Boiler (External Pressure Pipe Design) ถ้าท่อเกิด External Corrosion ผลคือ ความหนาท่อลดลง ความสามารถในการรับความดันนํ า/ไอนํ า ลดลงจากเดิม ปริมาตรในท่อfire tube ยังคงเท่าเดิม เมื อท่อไม่สามารถทนแรงดันนํ า/ไอนํ าด้านนอก ท่อได้ ท่อจะทะลุและแรงดันนํ าจะเข้ามาในท่อFire tube / smoke ที มีพื นที ภายในจํากด นํ ั าร้อนได้รับ ความร้อนเปลี ยนสถานะจากของเหลวเป็ นไอนํ าอิ มตัว หรือมีปริมาตรขยายตัวเพิ มขึ นเป็ น 1,673 เท่า External Pressure (Water & Steam in Shell Side) External Pressure (Water & Steam in Shell Side) Corrosion on External Pipe Surface Area ASME BPVC Section I P, t - - -> up to ASME Codes Internal Pressure External Pressure Minimum Wall Pipe Thickness Specific Formular Basic Formular t 1 t 2 t 1> t2 ----> P1 >P2 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien Thermodynamics Saturated Steam Table ปริมาตรของนํ า (Volume) เมื อได้รับความร้อน จะมีปริมาตรจะเพิ มขึ นตามอุณหภูมิที เปลี ยนเพิ มขึ น Note: นํ าที อุณหภูมิ 100องศาเซลเซียส ความดันบรรยากาศ 1.01325 จะกลายเป็ นไอนํ าอิ มตัว Saturated steam 100 % ใน สถานะไอนํ า (vg) นี จะมีปริมาตรหรือขยายตัว 1673.6 เท่า Ex. ปริมาตรนํ า (สถานะของเหลว) 1ลิตร จะกลายไปไอนํ า (สถานะก๊าซ) 1,673 ลิตร ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety 19 20
18/01/2024 11 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien Stress Corrosion Cracking of High-Pressure Vessel “Falling Through the Cracks” NDK Crystal, Inc., Belvidere, IL High-Pressure Vessel Rupture December 7, 2009 One Public Dead, One Public Injury ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien CSB Finds Fatal 2009 NDK Explosion Resulted from Stress Corrosion Cracking of HighPressure Vessel; Crystal Maker Failed to Inspect or Test Vessels and to care Earlier Warning about Risk to Public NDK Crystal facility in Belvidere, Illinois is a synthetic quartz manufacturing facility that was built in 2002 and began operation in 2003. SYNTHETIC QUARTZ PRODUCT 21 22
18/01/2024 12 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien NIHON DEMPA KOGYO (NDK) CO., LTD. Founded in 1948 in Tokyo, Japan synthetic crystal products and over time, has expanded Production and sales facilities to the United States, Europe and Asia. Crystal related products such as oscillators, ultrasonic transducers, and synthetic quartz. These products are commonly used in cell phones and wireless internet devices. 23 24
18/01/2024 13 Phot Koohatanasatien 8 Vessels Long cylinder shell = 14.6 m.(48 ft) Cylinder wall thickness = 20.57 cm. (8.1 inch) Top & Bottom vessel thicker than pressure vessel wall = 46.35 cm Enclosure head thickness = 60.96 cm. (2 ft) ASME SA-723 Gr.2 MAWP = 30,000 psi (2,068.43 bar) Max Operating Temp = 750 F (398.89 C) High purity quartz crystals grew on the seed crystals over a period of 100 to 150 days and formed a high-purity synthetic quartz product Weight 8600 lb (3900.9 kg) 435 feet (132.6 meter 658 feet(198 meter) 950 feet (289.5 meter) ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien 25 26
18/01/2024 14 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien กฏหมายที เกี ยวข้องกับ Boilers & Pressure Vessel ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien คําถาม กรณีหม้อนํ าเก ิดการระเบิด ใครจะเป็ นจําเลยที 1, 2 , 3? 27 28
18/01/2024 15 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien จําเลยที 1 ผู้ควบคุมหม้อนํ า ถ้าสามารถพิสูจน์ได้วาได้มีการควบคุมดูแลการใช้งานหม้อนํ ่ าตามคู่มือกจะสอบจํา ็ เลยที 2 แต่ส่วนใหญ่จําเลยที 1 มักจะสูญเสียชีวิตจากหม้อนํ าระเบิด • มีคุณสมบัติตามที กฏหมายกาหนดํ • ผานการอบรมตามที กฏหมายก ่าหนดํ • มีการควบคุมดูแลการทํางานของหม้อนํ าตามคู่มือที กาหนดหรือเป็ นไปตามมาตรฐาน ํ เหมือนกรณียืมรถเพื อนไปขับแล้วเกิดอุบัติเหตุจําเลยที 1 คือคนขับ ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien จําเลยที 2 เจ้าของกิ จการ ถ้าพิสูจน์ได้วามีการปฏิบัติครบถ้วนตามกฏหมายที เก ่ ี ยวข้อง • มีการจ้างผู้ควบคุมหม้อนํ าตามที กฏหมายกาหนดและผําน่การอบรม • มีวิศวกรตรวจสอบหม้อนํ าตามกฏหมายและมาตรฐานสากล • มีวิศวกรอํานวยการใช้หม้อนํ า (20T) 29 30
18/01/2024 16 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien จําเลยที 3 วิศวกรตรวจทดสอบหม้อนํ า ถ้าพิสูจน์ได้วามีการปฏิบัติครบถ้วนตามกฏหมาย ่ • มีการตรวจตามกฏหมายหรือตามมาตรฐาน ตามหลักวิชาการ ตามหลักวิศวกรรม • มีการเข้ามาตรวจหน้างานจริง ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien จําเลยที 4 วิศวกรอํานวยการใช้หม้อนํ า (20T+) ถ้าพิสูจน์ได้วามีการปฏิบัติครบถ้วนตามกฏหมาย ่ • มีการควบคุมดูแลการใช้หม้อนํ าและแผนบํารุงรักษาให้เป็ นไปตาม กฏหมายหรือตามมาตรฐานของหม้อนํ า 31 32
18/01/2024 17 รัฐธรรมนูญ พรบ.ประกอบรัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติ พระราชกําหนด พระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง ระเบียบ ข้อบังคับ ข้อกําหนด และกฎที ออกโดยฝ่ ายบริหาร กฎหมายแม่บท กฎหมายลูก กฎหมายที ตราขึ นโดย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอย่หัวู เทศบัญญัติ, คําสั งกรม, ประกาศอธิบดี ออกโดยรัฐมนตรี ออกโดยฝ่ ายบริหาร ออกโดยฝ่ ายนิติบัญญัติ หรือฝ่ ายบริหาร พระบรมราชโองการ ***** ***** ***** พรบ.โรงงาน ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม ประกาศกรมโรงงานฯ เช่น บังคับใช้โรงงานที ใช้หม้อนํ าให้ปฏิบัติ ตามระเบียบปฏิบัติที ประกาศ ต้องประกาศลงในราชกิจจานุเบกษาจึงจะมีผลบังคับใช้ ลําดับศักดิ ของกฎหมาย Phot Koohatanasatien ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ลําดับศักดิ ของกฎหมาย 33 34
18/01/2024 18 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien การแบ่งประเภทของกฏหมาย แบ่งตามระบบหรือที มา 1.Common laws 2.Civil Laws แบ่งตามลักษณะการใช้ 1.กฏหมายสารบัญญัติ 2.กฏหมายวิธีสบัญญัติ บัญญัติกฎหมายแพ่ง กฎหมายอาญา เช่น ประมวลกฏหมายแพ่ง และพาณิชย์ วิธีการปฏิบัติตาม กฎหมายแพ่ง กฎหมาย อาญา เช่น กฏหมายวิธี พิจารณาความอาญา แบ่งตามความสัมพันธ์กับประชาชน 1.กฏหมายเอกชน 2.กฏหมายมหาชน 3.กฎหมายระหว่างประเทศ ประมวลกฏหมาย แพงและพาณิชย์ ่ รัฐธรรมนูญ,กฎหมาย ปกครอง, พรบ กฎหมายระหวางประเทศ ่ แผนกคดีเมือง, กฎหมาย ระหวางประเทศแผนกคดี ่ บุคคลและกฎหมายระหวาง่ ประเทศแผนกคดีอาญา ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien Boiler Explosion ASME (American Society of Mechanical Engineers) ASTM (American Society for Testing and Materials) ANSI (American National Standards Institute) กฎหมายหม้อนํ า กฏหมายความปลอดภัย กฏหมายความปลอดภัย กฏหมายการทํางานในที อับอากาศ กฏหมายการทํางานในที สูง Uses > 100 Countries พ.ศ.2528 พ.ศ.2549 Founded คศ.1880 / พ.ศ.2423 Produces approximately 600 codes and standards ที มาของกฏหมายและระบบมาตรฐานของหม้อนํ า และภาชนะรับความดัน Boilers and Pressure Vessels Explosion 35 36
18/01/2024 19 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ในประเทศไทย “ เมื อ 30 กวาปี ที แล้ว ่ มักจะมีข่าวข้อมูลอุบัติเหตุต่างๆที เกิดขึ นจากโรงงานอุตสาหกรรมที มีการใช้หม้อนํ า หม้อต้มหรือภาชนะรับความดันเกิดเหตุระเบิดเฉลี ยปี ละไม่ตํ ากวา ่3-4 ครั ง แต่ ละครั งล้วนสร้างความเสียหาย มีคนตาย และได้รับบาดเจ็บสาหัสเป็ นจํานวนมาก” “ ปี 2528 แต่เป็ นกฎหมายที ยังไม่ครอบคลุมถึงผู้ผลิตหม้อนํ าหรือบอยเลอร์ สมัยนั นมีการควบคุมเพียงแค่ผู้ที นําหม้อนํ าไปใช้งาน ” -ออกกฎหมายบังคับ “ อิงข้อมูลจากมาตรฐานสากลมาปรับใช้เป็ นประกาศกฎหมายและบังคับใช้เพื อควบคุมและลดจํานวนการเกิดอุบัติเหตุโดยออกเป็ นกฎกระทรวงอุตสาหกรรม เพื อใช้ในการควบคุม ตั งแต่ ปี 2549 เนื อหาหลักของกฎหมาย มีมาตรการควบคุมผู้ผลิต ตั งแต่ ขั นตอนการออกแบบ วัสดุที นํามาใช้ มีวิศวกรควบคุมการสร้าง ตรวจตรารอยเชื อมของหม้อนํ าให้สมบูรณ์แบบ นอกจากนี ยังมีการบังคับให้ต้องมีอุปกรณ์เพื อความปลอดภัย เช่น มีลิ นนิรภัย เกจ์วัดแรงดัน บังคับให้ติดตั งเครื องวัดอุณหภูมิที ปล่องไอเสียด้วย “ ปรับปรุง ทบทวนกฏหมาย และบังคับใช้เข้มงวด จนปัจจุบันอุบัติเหตุลดลงตํ ามาก“ “ ผลักดัน ส่งเสริมด้านความปลอดภัย ด้านสิ งแวดล้อม การอนุรักษ์พลังงาน และเทคโนโลยี“ ในต่างประเทศ -ข้อมูลอุบัติเหตุต่างๆที เกิดขึ นจากโรงงานอุตสาหกรรมที มีการใช้หม้อนํ า หม้อต้มหรือภาชนะรับความดัน -ออกกฎหมายบังคับเพื อควบคุมและลดจํานวนการเกิดอุบัติเหตุ -กาหนดมาตรฐานตํ ่างๆขึ นมาควบคุม ตั งแต่การออกแบบ การเลือกใช้วัสดุ การสร้าง การซ่อม การใช้งาน - มาตรฐานสากล เช่น ASME, DIN, JIS ปัจจุ บันมีหม้อนํ าในโรงงานกว่า 15,000 เครื อง ที มาของกฏหมายและระบบมาตรฐานของหม้อนํ า ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien กฏหมายความปลอดภัย (Boiler & Pressure Vessel) กระทรวงอุตสาหกรรม: กรมโรงงาน กระทรวงแรงงาน: กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน คน :คุณสมบัติ ทักษะ การอบรม เครื องจักร : มาตรฐาน ติดตั ง ตรวจสอบ รายงาน คน : นายจ้าง กระทรวงมหาดไทย: สภาวิศวกร กระทรวงกลาโหม: SCBA, ก๊าซยุทธภัณฑ์ กระทรวงพลังงาน: คน :วิศวกรตรวจทดสอบ/อํานวยการใช้ อุปกรณ์ สถานที การควบคุม การขออนุญาต อุปกรณ์ สถานที การควบคุม การขออนุญาต คน :คุณสมบัติ ทักษะ การอบรม เครื องจักร : มาตรฐาน ติดตั ง ตรวจสอบ รายงาน ในการบรรยายนี จะเน้นที กฏหมายกรมโรงงานเป็ นหลัก แต่การตรวจสอบความปลอดภัยของ Pressure Vessel จะแยกของแต่ละหน่วยงานเนื องจากมีระเบียบข้อบังคับต่างกนั 37 38
18/01/2024 20 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien (1) กระทรวงกลาโหม พรบ.ควบคุ มยุ ทธภัณฑ์ ประเภทยุทธภัณฑ์ที ต้องแจ้งนําเข้า หรือครอบครอง หรือเพื อใช้งาน เช่น SCBA, ก ๊าซยุทธภัณฑ์ (CEMS) พื นที จัดเกบอุปกรณ์ยุทธภัณฑ์หรือก ็ ๊าซยุทธภัณฑ์ CEMS Calibration Standard Gases • Zero (Standard gases) • NO • SO2 • CO2 • O2 Pressure Vessels Pressure Vessels ตรวจทดสอบภาชนะบรรจุก๊าซทนความดันตาม ทรวงอุตสาหกรรม/กรมโรงงานฯ/มอก. กระทรวงแรงงาน/กรมสวัสดิการคุ้มครองแรงงาน ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien (2) กระทรวงคมนาคม 2.1.กรมขนส่งทางบก เรื อง กาหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ เงื อนไข และระยะเวลาการตรวจและทดสอบ ํ และการออกหนังสือรับรองการตรวจและ ทดสอบส่วนควบและเครื องอุปกรณ์ของรถที ใช้ก๊าซปิ โตรเลียมเหลวเป็ นเชื อเพลิงตามกฎหมายวาด้วยรถ ่ ยนต์พ.ศ. 2560 2.2.กรมขนส่งทางบก เรื องกาหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื อนไขในการให้ความเห็นชอบ การเป็ นผู้ตรวจและทดสอบ ํส่วนควบและเครื อง อุปกรณ์ของรถที ใช้ก๊าซธรรมชาติอัด เป็ นเชื อเพลิงตามกฎหมายวาด้วยรถยนต์ พ ่.ศ. 2560 LPG NGV 39 40
18/01/2024 21 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien (3) กระทรวงพลังงาน พรบ. ควบคุมนํ ามันเชื อเพลิง 2542 (3.1) กฎกระทรวง สถานที เกบรักษาก ็ ๊าซธรรมชาติพ.ศ. 2561 ANSI (American National Standards Institute) ASME (American Society of Mechanical Engineers) ASTM (American Society for Testing and Materials) CSA (Canadian Standard Association) NFPA (National Fire Protection Association) JIS (Japanese Industrial Standard) EN (European Standard) ISO (International Organization for Standardization) Pressure Vessel & Pressure Piping กลุ่มถังเกบและจ ็ ่ายก ๊ าซ (เชื อมต่อ 2ถังขึ นไปมีความ จุรวมไม่เกิน 1,000lt, แต่ละถังไม่เกิน 150lt. อาคารเกบก ็ ๊ าซฯ แต่ละถังไม่เกิน 500 lt หรือกลุ่มถัง เกบความจุรวมไม ็ ่เกิน 1,000 lt (ดูเงื อนไขเพิ มในประกาศกฎหมาย) ท่อส่งก ๊ าซ กาหนดมาตรฐานการออกแบบ การสร้าง การติดตั ํ ง การทดสอบและตรวจสอบ ถังเกบและจ ็ ่ายกาซธรรมชาติ ๊ , NG Compressor, NG Piping and Equipment ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien Name Plate ต้องทําด้วยโลหะติดแน่นไว้ที ถัง โดยต้องแสดงรายละเอียดเป็ นข้อความภาษาไทย และหรือภาษาอังกฤษที มีความหมายเดียวกัน 1. มาตรฐานและหมายเลขมาตรฐานที ใช้ในการออกแบบ 2. ชื อ หรือตรา หรือเครื องหมายการค้าของผู้ผลิตหรือสร้าง 3. ชื อ หรือตรา ของผู้ทดสอบและตรวจสอบคุณภาพ 4. วัน เดือน ปี ที ผลิตหรือสร้าง 5. ความดันใช้งานและความดันสูงสุด อุณหภูมิปลอดภัยสูงสุดและตํ าสุดที ใช้ในการคํานวณออกแบบ 6. ความจุสุทธิ 7. นํ าหนัก รวมทั งส่วนประกอบที ติดอยูก่ บถัง ั 8. ชนิด และปริมาณของก๊าซที จะบรรจุได้ 9. หมายเลขทะเบียนประจําถังที ได้ขึ นทะเบียนกบกรมธุรกั ิจพลังงาน วัน เดือน ปี ที ผลิตหรือสร้างตาม (4) ให้หมายถึงวันที ทําการทดสอบและตรวจสอบครั งแรก การติดแผนป้ายที ถังเก ่บและจ ็ ่ายก ๊าซต้องไม่ทําให้เสียความมันคงแข็งแรงแก ่ถังเกบและจ ็ ่ายก ๊ าซ 41 42
18/01/2024 22 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien (3) กระทรวงพลังงาน พรบ ควบคุมนํ ามันเชื อเพลิง 2542 (3.3) กฎกระทรวง ระบบการขนส่งก ๊าซธรรมชาติทางท่อพ.ศ. 2556 (3.2) กฎกระทรวง ภาชนะบรรจุก ๊าซปิ โตรเลียมเหลว พ.ศ. 2560 ASME BPVC Sec VIII Division 1: Rules for Construction of Pressure Vessels Division 1 ASME BPVC Sec VIII Division 2 : Rules for Construction of Pressure Vessels Division 2 - Alternative Rules API 620 : Design and Construction of Large, Welded, Low Pressure Storage Tanks ASME BPVC Sec VIII Division 1: Rules for Construction of Pressure Vessels Division 1 ASME B31.8 BPVC Sec VIII Division 2 : Gas Transmission and Distribution Piping Systems EN 1555 : Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels - Polyethylene (PE) EN 12007 : Gas supply systems - Pipelines for maximum operating Pressure Vessel pressure up to and including 16 bar Pressure Piping บนดิน ฝังกลบ ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien มีข้อกําหนด กาหนดระยะควบคุมความปลอดภัยสถานที ใช้ก ํ ๊ าซ NG สถานีควบคุม ภาชนะบรรจุก ๊ าซ Gas Compressor ระบบท่อ อุปกรณ์วัด ควบคุมตามมาตรฐาน มอก. / มาตรฐานสากล การก่อสร้าง การติดตั ง หลักเกณฑ์และวิธีการตรวจทดสอบ การป้องกนและระงับอัคคีภัย ั การควบคุม (การก่อสร้าง การใช้ การยกเลิก) Layout Plan ทั งหมด การทดสอบให้ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที กําหนด มีผ้ปฏิบัติงานสถานที ใช้ก๊าซธรรม ูชาติและ ผ่านหลักสูตรอบรมตามที กําหนด การตรวจสอบประจําปี โดย Registered Third Party ระบบไฟฟ้า,ground system ระบบท่อ & Safety valve Pressure Vessel /Piping (3.4) ประกาศกระทรวงพลังงาน เรื อง หลักเกณฑ์และมาตรฐานความปลอดภัยของสถานที ใช้ ก๊าซธรรมชาติ ที กรมธุรกิจพลังงานรับผิดชอบ พ.ศ. 2550 *** Natural Gas ที อยูในสถานะไอก ่ ๊าซ ไม่รวมถึงก๊าซธรรมชาติเหลว (Liquefied Natural Gas - LNG) 43 44
18/01/2024 23 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien (4) กระทรวงมหาดไทย Ministry of the Interior Engineering Act B.E. 2542 พระราชบัญญัติวิศวกร พ.ศ. 2542 พรบ. วิศวกร พ.ศ.2542 กฏกระทรวง : กาหนดสาขาวิชาชีพวิศวกรรมและวิชาชีพวิศวกรรมควบคุม ํ ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ส่งเสริมการศึกษา การวิจัย กาหนดมาตรฐานและรับรองมาตรฐานการการศึกษาด้านวิศวกร ํรม พรบ. วิศวกร พ.ศ.2542 พรบ. วิศวกรรม พ.ศ.2505 ควบคุมการประกอบวิชาชีพวิศวกรรมให้ถูกต้อง เป็ นไปตามมาตรฐาน และจรรยาบรรณวิชาชีพ กาหนดขอบเขต มาตรฐานงานวิศวกรรมควบคุมคุม ํ มีหน้าที เช่น ประกาศใน ราชกิจจานุเบกษา เช่น พรบ.วิศวกร ข้อบังคับสภาวิศวกร วาด้วยหลักเกณฑ์และคุณสมบัติของผู้ประกอบวิชาชีพวิศ ่วกรรมควบคุม และระดับสาขา xxxx ข้อบังคับสภาวิศวกร วาด้วยจรรยาบรรณแห ่ ่งวิชาชีพวิศวกรรมและการประพฤติผิดจรรยาบรรณฯ กฏกระทรวง กาหนดสาขาวิชาชีพวิศวกรรมและวิชาวิศวกรรมควบคุม ํ2550 45 46
18/01/2024 24 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien กระทรวงมหาดไทย พรบ. วิศวกร พ.ศ.2542 กระทรวงแรงงานฯ /กรมสวัสดิการและค้มครองุแรงงาน 2564 กระทรวงอุตสาหกรรม / กรมโรงงานฯ ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เรื อง มาตรการความปลอดภัยเกี ยวกบหม้อนํ ั า และหม้อต้มที ใช้ ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน พ.ศ.2549 ภาคผนวก 3 หลักเกณฑ์ และวิธีการตรวจทดสอบหม้อนํ าและหม้อต้มที ใช้ ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน หมวด 3 หม้อนํ า หม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความ ร้อน ภาชนะรับความดัน และภาชนะบรรจุก๊าซทนความดัน ส่วนที 2 การติดตั ง การซ่อมบํารุง การซ่อมแซม และการใช้ ส่วนที 3 การควบคุม ข้อบังคับสภาวิศวกร วาด้วยหลักเกณฑ์และคุณสมบัติของผู้ประ ่กอบ วิชาชีพวิศวกรรมควบคุมแต่ละระดับสาขา วิศวกรรมเครื องกล พ.ศ. 2551 : วิศวกรอํานวยการใช้หม้อนํ า : วิศวกรตรวจทดสอบ : หน่วยรับรองด้านวิศวกรตรวจหม้อนํ า ความเกี ยวข้องของกฏหมาย *** งานตรวจสอบ Boilers & Pressure Vessels เป็ นงานวิศวกรรมควบคุมเฉพาะ ตามกฎหมายของวิศวกรสาขาเครื องกลและต้องขึ นทะเบียนกบกรมโรงงานแล ัะ กรมสวัสดิการคุ้มครองแรงงานตามแบบฟอร์มที กาหนดํ ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien วิศวกรอํานวยการใช้หม้อนํ า วิศวกรตรวจทดสอบใช้หม้อนํ า หน่วยรับรองด้านวิศวกรตรวจหม้อนํ า ระดับ ภาคีวิศวกร วิศวกรควบคุมการสร้างหรือซ่อมแซม หม้อนํ า : งานอํานวยการใช้หม้อนํ า< 20 bar , < 20 t/h/ 1 เครื อง ระดับ สามัญวิศวกร ระดับ วุฒิวิศวกร : งานตรวจทดสอบได้ทุกประเภท ทุกขนาด : งานอํานวยการใช้หม้อนํ า< 50 bar , < 100 t/h/ 1 เครื อง ได้ทุกประเภท และขนาดงาน ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมุเรื อง มาตรการความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ าและหม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน พ.ศ.2549 ข้อ 1.โรงงานที มีการใช้งานหม้อนํ าที มีอัตราการผลิตไอนํ าตั งแต่20t/hขึ นไป ต้องมีวิศวกรควบคุมและ อํานวยการใช้หม้อนํ า 47 48
18/01/2024 25 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien วิศวกรอํานวยการใช้หม้อนํ า วิศวกรตรวจทดสอบใช้หม้อนํ า หน่วยรับรองด้านวิศวกรตรวจ หม้อนํ า ต้องขึ นทะเบียนกบกรมโรงงานอุตสาหกรรม ั ตามแบบฟอร์มที กาหนดของงานแตํ ่ละประเภท ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพวิศวกรรมไม่ หมดอายุ วิศวกรควบคุมการสร้างหรือ ซ่อมแซมหม้อนํ า ต้องขึ นทะเบียนกบกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงง ัานตาม แบบฟอร์มที กาหนดในประกาศของ ํ พระราชบัญญัติ ความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสภาพแวดล้อมในการ ทํางาน พ.ศ. 2564 แนวทางปฏิบัติของวิศวกร การจัดทํารายงานความปลอดภัยในการ ใช้หม้อนํ า (1ปี) ก่อนเริ มใช้งานครั งแรก รับรองความปลอดภัยในแต่ละปี ในการใช้งาน ก่อนเริ มใช้งานหลังจากการหยุดใช้ งานแล้ว 6 เดือน ก่อนเริ มใช้งานหลังทําการ ซ่อมแซมหรือดัดแปลง การรับรองการติดตั งและระบบท่อ ในการติดตั งหม้อนํ า การประเมินผลการตรวจทดสอบความ ปลอดภัยหม้อนํ า (1-5ปี) เฉพาะหม้อนํ าที ขอทําการขยาย ระยะเวลาการตรวจทดสอบภายใน หม้อนํ า เอกสารรับรองความปลอดภัย เอกสารรับรองการติดตั งและ ระบบท่อ เอกสารในการรับรอง 49 50
18/01/2024 26 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien การตรวจสอบหม้อนํ าประจําปี ทางบริษัท หรือผู้เกี ยวข้องจะต้องตรวจสอบคุณสมบัติของ วิศวกรให้สอดคล้องกบกฎหมาย เชั ่น - ระดับใบอนุญาตสอดคล้องกบขนาดของหม้อนํ ั า - มีการขึ นทะเบียนเป็ นวิศวกรตรวจทดสอบกบกรมโรงงานฯ ั - เอกสารการรายงานการตรวจสอบต้องใช้แบบฟอร์มให้ถูกต้องตามประกาศของกรมโรงงานฯ - แบบฟอร์มเอกสารรับรองความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ า - - -> รวมของกรมสวัสดิการค้มครองแรงงานุ - แบบฟอร์มรายงานการตรวจสอบหม้อนํ าและตรวจสอบการทํางานของระบบควบคุมและ อุปกรณ์ความปลอดภัย (แบบ สภ.1-28) - ควรตรวจสอบการลงรายละเอียดข้อมูลด้วยวาถูกต้อง ครบถ้วน ่ ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien กาหนดหน้าที ของนายจ้าง ํ ให้ ปฏิบัติตามข้อ 93 – 118ถ้า สถานประกอบการมีการ ทํางานเกี ยวข้องกบหม้อ ั นํ า หม้อต้ม ภาชนะรับความดัน ภาชนะบรรจุก ๊าซทนความดัน • ส่วนที 1 บททั วไป • ส่วนที 2 หม้อนํ า • ส่วนที 3 หม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน • ส่วนที 4 ภาชนะรับความดัน • ส่วนที 5 ภาชนะบรรจุก๊าซทนความดัน หมวด 3 หม้อนํ า หม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน ภาชนะรับความดัน และภาชนะบรรจุ ก๊าซทนความดัน หมวด 3การค้มครองความปลอดภัยส่วนบุ ุ คคล (5) กระทรวงแรงงานฯ /กรมสวัสดิการและค้มครองแรงงาน ุ ประกาศกระทรวงแรงงานเรื อง กําหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดําเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทํางานเกี ยวกับเครื องจักร ปั นจั น และหม้อนํ า ส.ค. 2564 Foxit PhantomPDF PDF Document เพิ มจากเดิมของปี 2552 51 52
18/01/2024 27 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien กฏกระทรวงแรงงาน กาหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดําเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย แ ํละ สภาพแวดล้อมในการทํางานเกี ยวกบ เครื องจักร ปั ั นจัน และหม้อนํ า พ.ศ.2564 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา 6 สิงหาคม 2564 หมวด 3 หม้อนํ า หม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน ภาชนะรับความดัน และภาชนะบรรจุก๊าซทนความดัน กฏกระทรวงแรงงาน กาหนดมาตรฐานในการบริหาร และการจัดการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และ ํ สภาพแวดล้อมในการทํางานเกี ยวกบ เครื องจักร ปั ั นจัน และหม้อนํ า พ.ศ.2552 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา 11 มิถุนายน 2552 หมวด 3 หม้อนํ า 1 2 3 4 1 *** มีการปรับข้อกฏหมายให้สอดคล้องกบประกาศของกระทรวงอุตสาหกรร ัม ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien กฏกระทรวงอุ ตสาหกรรม กาหนดมาตรการความปลอดภัยเก ํ ี ยวกบั หม้อนํ า หม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน และ ภาชนะรับแรงดันในโรงงาน พ.ศ.2549 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา 21 มิถุนายน 2549 ภาชนะบรรจุก๊าซทนความดัน (มอก) กระทรวงพลังงาน (2560) ภาชนะบรรจุก๊าซปิ โตรเลียมเหลว 1 2 3 กฏกระทรวงแรงงาน กาหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดําเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และ ํ สภาพแวดล้อมในการทํางานเกี ยวกบ เครื องจักร ปั ั นจัน และหม้อนํ า พ.ศ.2564 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา 6 สิงหาคม 2564 หมวด 3 หม้อนํ า หม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน ภาชนะรับความดัน และภาชนะบรรจุก๊าซทนความดัน 1 2 3 4 53 54
18/01/2024 28 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien “หม้อนํ า” (boiler) หมายความว่า ภาชนะปิ ดสําหรับบรรจุนํ าที มีปริมาณความจุเกิน 2ลิตรขึ นไป เมื อได้รับความร้อนจากการสันดาปของ เชื อเพลิงหรือแหล่งความร้อนจากพลังงานอื น นํ าจะเปลี ยนสถานะกลายเป็ นไอนํ าภายใต้ความดันมากกว่า 1.5เท่า ของความดันบรรยากาศที ระดับนํ าทะเล หรือ ภาชนะปิ ดสําหรับบรรจุนํ าซึ งใช้ในการผลิตนํ าร้อนที มีพื นผิวรับความร้อนตั งแต่ 8 ตร.ม.ขึ นไป “หม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความ ร้อน” (thermal fluid heater) หมายความว่า ภาชนะที ภายในบรรจุของเหลวที มีคุณสมบัติในการรับและถ่ายเทความร้อนได้ โดยรับความร้อนจากการสันดาปของเชื อเพลิง หรือแหล่งความร้อนจากพลังงานอื น เพื อนําไปถ่ายเทความร้อนให้กบอุปกรณ์แลกเปลี ยนควํามร้อนโดยของเหลวจะไหลเวียน ั ตลอดเวลาเพื อรับและถ่ายเทความร้อนได้อยางต่ ่อเนื อง “ภาชนะรับแรงดัน” (pressure vessel) หมายความว่า ภาชนะปิ ดที มีความดันภายในภาชนะและภายนอกภาชนะแตกต่างมากกว่า 1.5เท่า ของความดันบรรยากาศที ระดับนํ าทะเล และมีขนาดเส้นผานศูนย์กลางมากกว ่ ่า 103 มม. หรือถังปฏิกริยา (Reactor) กรมโรงงานอุ ตสาหกรรม 1 2 3 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien “หม้อนํ า” (boiler) หมายความว่า ภาชนะปิ ดที ผลิตนํ าร้อนหรือไอนํ าที มีความดันสูงกว่าบรรยากาศโดยใช้ความร้อนจากการสันดาป ของเชื อเพลิงหรือความร้อนจากพลังงานอื น “หม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน” (thermal fluid heater) หมายความว่า ภาชนะที ภายในบรรจุของเหลวที มีคุณสมบัติในการรับและถ่ายเทความร้อนได้ โดยรับความร้อนจากการสันดาปของเชื อเพลิง หรือแหล่งความร้อนจากพลังงานอื น เพื อนําไปถ่ายเทความร้อนให้กบอุปกรณ์แลกเปลี ยนควํามร้อนโดยของเหลวจะไห ั ลเวียนตลอดเวลา เพื อรับและถ่ายเทความร้อนได้อยางต่ ่อเนื อง “ภาชนะรับความดัน” (pressure vessel) หมายความว่า ภาชนะปิ ดที มีความดันภายใน ภาชนะและภายนอกภาชนะแตกต่างกันมากกว่า ๕๐ กิโลปาสคาลขึ นไป และให้หมายความรวมถึงถังปฏิกิริยา (reactor) แต่ไม่รวมถึงภาชนะบรรจุก๊าซทนความดัน “ภาชนะบรรจุก๊าซทนความดัน” (compressed gas cylinder) หมายความว่า ภาชนะรับความดันที ใช้สําหรับบรรจุก๊าซ แบบไม่มีตะเข็บขนาดความจุตั งแต่ ๐.๕ ลิตร ถึง ๑๕๐ ลิตร และแบบมีตะเข็บขนาดความจุตั งแต่ ๐.๕ ลิตร ถึง ๕๐๐ ลิตร แต่ไม่รวมถึงภาชนะบรรจก๊าซปิ โตรเลียมเหลว ก๊าซธรรมชาติอัด และก๊าซธรรมชาติเหลว ุ Hot oil กระทรวงพลังงาน (2560) ภาชนะบรรจุก๊าซปิ โตรเลียมเหลว เอา Pressure gauge มาใส่ถ้าอ่านได้0.5 bargถือเป็ นภาชนะรับความดัน ถัง Oxygen, Acetylene, Nitrogen, Nitrous Oxide, CO2 มีกฏหมายกาหนดมาตรฐานแตํ ่ไม่บังคับควบคุมเหมือนถังเชื อเพลิง กฏหมายแรงงานพ.ศ.2564 55 56
18/01/2024 29 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien Seamless Pressure Vessels With Cover Guard แม้เป็ นหม้อนํ าหรือภาชนะรับความดัน แต่ถ้าเข้าข้อกฏหมายนี จะไม่ใช้บังคับ 1.(ข) แตกต่างกบกระทรวงอุตสาหกรรมซึ งจะใช้ ัHeating surface 8 m2ขึ นไป 2(ก) กระทรวงอุตสาหกรรมกาหนดไว้ ํ103 mm. 57 58
18/01/2024 30 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien กฏหมายออกมามีลักษณะซํ าซ้อนกัน เนื องจากกฏหมายกระทรวงอุตสาหกรรมออกมาใช้บังคับกบโรงงานอุตสาหกรร ัม แต่มีสถานประกอบการอีกหลายประเภทที ไม่เข้าข่ายอุตสาหกรรม คือไม่ใช่โรงงาน เช่น โรงพยาบาล โรงแรม ซึ งไม่มีกฎหมายไปควบคุมบังคับดูแล และมีการใช้หม้อนํ า ภาชนะรับแรงดัน มี อุบัติเหตุต่างๆที เกิดขึ นจากการใช้งานต่อผู้ใช้แรงงานที ควบคุมดูแลอุปกรณ์เหล่านี กระทรวงแรงงานจึงออกกฎหมายมาบังคับนายจ้างให้ดูแลความปลอดภัยของลูกจ้าง ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien พรบ. โรงงาน 2536 กฏกระทรวง กําหนดประเภท ชนิด และขนาดของโรงงาน พ.ศ.2563 ข้อมีข้อสังเกตตามท้ายประกาศคือ โรงพยาบาล โรงแรม ไม่มีรายชื อเป็ นโรงงาน 59 60
18/01/2024 31 ข้อ 97 มีคู่มือถ้าไม่มีต้องให้วิศวกรจัดทําคู่มือใช้งาน ข้อ 101 มีการบํารุงรักษา ไม่รวมถังลม ทุกอยางและอุปกรณ์ประกอบต้องมีมาตรฐาน ่ เพิ มใหม่: แจ้ง 2ครั ง ใช้งานและยกเลิก เนื องจากมีหม้อนํ า หม้อต้ม ภาชนะรับ ความดันที อยูนอกกฏหมายกระทรว่ง อุตสาหกรรมบังคับ ที ไม่ทราบจํานวน ใช้งานจริงของประเทศไทย (เพื อทํา BIG DATA) กฏหมายกระทรวงแรงงานออกมาเพื อ • บังคับนายจ้างหรือสถานประกอบการ • และเพื อคุ้มครองความปลอดภัยของลูกจ้าง • “นายจ้างต้อง……..” ช้อ 103 (1) อิงกฎหมายความปลอดภัยเกี ยวกบการทํางานบนที สูง ั (2 เมตร) พจน์ คูหธนเสถียร 61 62
18/01/2024 32 เพื อไม่ให้สับสนและขัดกบกฏหมายของกระทรวงอุตสาหกรรม การปฏิบัตตามข้ ั อที กล่าว มาถือวาได้ปฏิบัติตามกฏหมายกระทรวงแรงงานแล้ว ่ ของเดิมไม่ต้องส่งกระทรวงแรงงานปัจจุบันต้องส่งผลให้ทั งกระทรวงแรงงานและ กระทรวงอุตสาหกรรม Visual inspection และตรวจวัดความหนาโดยวิศวกรทุก 5 ปี, ไม่ต้องส่งรายงาน ตรวจทดสอบความปลอดภัยโดยวิศวกรทุก 1 ปี, ไม่ต้องส่งรายงาน 5 bar(g) ข้อแนะนํา: โรงงานต้องทําบัญชีเครื องจักรแยกตามเงื อนไขเพื อ กาหนดวํ าภาชนะรับความดันไหนที ต้องตรวจทุก ่1 ปี หรือตรวจทุก 5ปี (ดูขอบเขตเรื องปริมาตรหรือความดัน) 63 64
18/01/2024 33 ต้องตรวจตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อตสาหกรรมว่าด้วยการใช้และการซ่อมบํารุ ุงภาชนะ บรรจุก๊าซทนความดัน - 3 ปี - 5 ปี - 10 ปี(สร้างตามมาตรฐานใหม่) ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien Foxit PhantomPDF PDF Document Foxit PhantomPDF PDF Document 65 66
18/01/2024 34 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien การตรวจสอบ หมายความวา การตรวจสอบความเรียบร้อยของชิ ่ นส่วนหรือกลไกการทํางานของเครื องจักร ปั นจัน หม้อนํ า หม้อต้มที ใช้ของเหลวเป็ นสื อนําความร้อน ภาชนะรับความดัน หรือภาชนะบรรจุก๊ าซทนความดัน การตรวจสอบตามกฏหมายแรงงาน พ.ศ.2564 การทดสอบ หมายความวา การตรวจสอบ ทดลอง การรับรองการใช้งานชิ ่ นส่วนอุปกรณ์หรือกลไกการทํางานของ อุปกรณ์เพื อความถูกต้องและปลอดภัย โดยบุคคลซึ งขึ นทะเบียนตามมาตรา 9 หรือนิติบุคคลซึ งได้รับใบอนุญาต ตามมาตรา 11 แล้วแต่กรณี มาตรา 9 และ มาตรา 11 คืออะไร? ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien มาตรา 9 บุ คคลธรรมดาที มีคุณสมบัติตามที กฏหมายกาํหนดให้ ขึ นทะเบียนกบกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงา ัน มาตรา 11 นิติบุ คคลที มีคุณสมบัติตามที กฏหมายกาํหนดให้ขึ น ทะเบียนกบกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน ั พระราชบัญญัติ ความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสภาพแวดล้อมในการทํางาน พ.ศ. 2554 วิศวกรตาม พรบ. วิศวกร พ.ศ.2542 ต้องขึ นทะเบียนกบกรมั สวัสดิการและคุ้มครอง แรงงานตาม มาตรา 9, 11เมื อ ต้องตรวจสอบเครื องจักรตาม ประกาศของกระทรวงแรงงาน โดยขึ นทะเบียนตาม แบบฟอร์มที กาหนดไว้ ํ ***การขึ นทะเบียนวิศวกรของกรมโรงงานฯ จะใช้คนละแบบฟอร์ม 67 68
18/01/2024 35 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien (6) กระทรวงอ ุ ตสาหกรรม Ministry of Industrial Department of Industrial Works กรมโรงงานอุตสาหกรรม Phot Koohatanasatien WWW. กองส่งเสริมเทคโนโลยีความปลอดภัยโรงงาน INDUSTRIAL SAFETY TECHNOLOGY PROMOTION DIVISION 69 70
18/01/2024 36 Phot Koohatanasatien WWW. กองส่งเสริมเทคโนโลยีความปลอดภัยโรงงาน INDUSTRIAL SAFETY TECHNOLOGY PROMOTION DIVISION ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม Dec 2549 Foxit PhantomPDF PDF Document กฏกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยเกี ยวกบั หม้อนํ าหม้อต้มภาชนะรับแรงดัน Jun 2549 Foxit PhantomPDF PDF Document ** เน้นเฉพาะหม้อนํ า ภาชนะรับแรงดัน ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม Nov 2559 (เปลี ยนข้อความ) Foxit PhantomPDF PDF Document ประกาศกระทรวง: คุณสมบัติของนํ าสําหรับหม้อนํ า Dec 2549 Foxit PhantomPDF PDF Document Foxit PhantomPDF PDF Document ประกาศกระทรวง: อุปกรณ์ความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ าหม้อต้ม Dec 2549 ประกาศกรมฯ: หลักเกณฑ์ให้ความเห็นชอบขยายการตรวจหม้อต้ม 1-3 ปีNov 2566 ประกาศกรมฯ: หลักเกณฑ์ให้ความเห็นชอบขยายการตรวจหม้อนํ า 1-5 ปีNov 2559 Foxit PhantomPDF PDF Document Foxit PhantomPDF PDF Document 71 72
18/01/2024 37 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien 1.หม้อนํ า ภาชนะปิ ดบรรจุนํ าที มีปริมาตรเกิน 2ลิตรขึ นไป เมื อได้รับความร้อน นํ าจะเปลี ยนสถานะภายใต้ความดันมากกวา ่ 1.5เท่าของความดันบรรกาศที ระดับนํ าทะเล ภาชนะปิ ดสําหรับบรรจุนํ าซึ งใช้ในการผลิตนํ าร้อนที มีพื นผิวรับความร้อนตั งแต่8 ตร.ม.ขึ นไป กฏกระทรวงอุ ตสาหกรรม เรื อง มาตรการความปลอดภัยเกี ยวกับหม้อนํ า หม้อต้มฯและภาชนะรับแรงดัน 2549 2.หม้อต้มฯ ภาชนะปิ ดที ภายในบรรจุของเหลวที มีคุณสมบัติในการรับและถ่ายเทความร้อนได้ เพื อนําไปถ่ายเทความร้อนให้กบั อุปกรณ์แลกเปลี ยนความร้อนโดยของเหลวจะไหลเวียนตลอดเวลาเพื อรับและถ่ายเทความร้อนอยางต่ ่อเนื อง Definition ในประกาศกระทรวง จะลงรายละเอียด 6 หมวดและเพิม หมวดที 7การ ยกเลิกการใช้งาน จะไม่ได้กล่าวซํ าเรื องภาชนะรับแรงดัน ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien 3.ภาชนะรับแรงดัน (Pressure Vessel) ภาชนะปิ ดที มีความกดดันภายในภาชนะและภายนอกภาชนะแตกต่างกนมากกวัา ่1.5เท่าของ ความดันบรรยากาศที ระดับนํ าทะเลและมีเส้นผานศูนย์กลางมากกว ่า ่103 มม. ถังปฏิกริยา (Reactor) หมวด 1: การออกแบบ การผลิต การตรวจสอบการผลิต หมวด 2: การติดตั ง หมวด 3:การใช้งาน หมวด 4: การซ่อมแซมดัดแปลง หมวด 5:การยกเลิกการใช้งาน หมวด 6: บุคคลากรประจําโรงงาน คลอบคล ุ ม 6 หมวด กฏกระทรวงอุ ตสาหกรรม 73 74
18/01/2024 38 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien หมวด 1: การออกแบบ การผลิต การตรวจสอบการผลิต ข้อ 3. ผู้ประกอบการโรงงาน ที ใช้หม้อนํ า หม้อต้ม ภาชนะรับแรงดัน ต้องติดตั ง 1. จัดให้มี การออกแบบ การผลิต การตรวจสอบการผลิต 2. จัดทําเอกสารคู่มือการใช้งาน การตรวจสอบ การบํารุงรักษา 3. จัดทํารายงานข้อมูลการผลิต การตรวจสอบ การทดสอบความปลอดภัย ตามหลักเกณฑ์ วิธีการที กาหนดํ หม้อนํ า หม้อต้มฯและภาชนะรับแรงดัน 2549 กฏกระทรวงอุ ตสาหกรรม ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien หมวด 2 การติดตั ง ข้อ 4. ผู้ประกอบการโรงงานที ใช้หม้อนํ า หม้อต้ม ภาชนะรับแรงดัน ต้องปฏิบัติการติดตั งตามข้อ3 ถ้านําเข้าจากต่างประเทศ ภาชนะใหม่หรือเก่ า ต้องเป็ นไปตามมาตรฐานที กาหนดํ ข้อ 5. การติดตั งเพื อใช้งานต้องมีอุปกรณ์ความปลอดภัยตามประกาศ ข้อ 6. สถานที ติดตั ง การติดตั ง การตรวจสอบและทดสอบหลังการติดตั งต้องเป็ นไปตามวิธีการที กาํหนด ข้อ7.ระบบท่อต้องออกแบบ คํานวณ ควบคุมการติดตั งตามมาตรฐานโดยวิศวกรที ได้รับใบอนุญาตตามที กาหนดํ ข้อ 8.โรงงานที มีการใช้หม้อนํ า ต้องติดตั งอุปกรณ์ เครื องมือปรับสภาพนํ าในระบบหม้อนํ าให้มีคุณสมบัติ ตามที กาหนดํ ข้อ 9. ต้องทํารายงานข้อมูลการติดตั ง การตรวจสอบ และทดสอบหลังการติดตั ง การเคลื อนย้ายตามวิธีการที กาหนดํ หม้อนํ า หม้อต้มฯและภาชนะรับแรงดัน 2549 กฏกระทรวงอุ ตสาหกรรม 75 76
18/01/2024 39 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien หมวด 3 การใช้งาน ข้อ10. ผู้ประกอบการต้องจัดทําและดําเนินการตามแผนบํารุงรักษา เพื อให้สามารถใช้งานได้อยางปลอ ่ ดภัย ตามวิธีการ ที กาหนดํ ข้อ 11. ต้องใช้งานที ความดันไม่ เกิน MAWP ข้อ 12.ระบบท่อหรืออุปกรณ์ต้องหุ้มฉนวนกนความร้อน ั ข้อ 13. ถ้าโครงสร้างรับแรงดันหรืออุปกรณ์ความปลอดภัยชํารุด ต้องหยุดใช้งานทันที ถ้าจะนํากลับมาใช้งานใหม่ต้อง ได้รับการซ่อมแซมตรวจสอบตามวิธีการที กาหนดํ ข้อ 14.ผู้ประกอบการต้องจัดให้มีการตรวจสอบหรือทดสอบความปลอดภัยตามหลักเกณฑ์ วิธีการที กาํหนด ข้อ 15.ผู้ประกอบการต้องจัดส่งรายงานการตรวจสอบความปลอดภัยให้กรมโรงงานภายใน 30วันนับแต่วันทดสอบ หม้อนํ า หม้อต้มฯและภาชนะรับแรงดัน 2549 กฏกระทรวงอุ ตสาหกรรม ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien หมวด 4 การซ่อมแซมดัดแปลง ข้อ16. การดําเนินการซ่อมแซม ดัดแปลง การตรวจสอบและทดสอบ ต้องเป็ นไปตามวิธีการที กาหนดํ ข้อ17.ผู้ประกอบการต้องจัดส่งรายงานผลการซ่อมแซม ดัดแปลง ตรวจสอบและทดสอบให้เจ้าหน้าที ทราบก่อน การใช้งาน ตามวิธีการที กาหนดํ หมวด 5 การยกเลิกการใช้งาน ข้อ18. การยกเลิกการใช้งานต้องดําเนินการตามวิธีการที กาหนดํ หม้อนํ า หม้อต้มฯและภาชนะรับแรงดัน 2549 กฏกระทรวงอุ ตสาหกรรม 77 78
18/01/2024 40 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien หมวด 6 การยกเลิกการใช้งาน ข้อ19. คนงาน วิศวกร ที ทําหน้าที ควบคุม การออกแบบ การผลิต การใช้งาน การตรวจสอบทดสอบ หรือซ่อมแซม ดัดแปลง ต้องมีคุณสมบัติและต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์และวิธีการที กาหนดํ หม้อนํ า หม้อต้มฯและภาชนะรับแรงดัน 2549 จากกฏกระทรวงอตสาหกรรมุที เกี ยวข้องกบหม้อนํ ั า หม้อต้มฯและภาชนะรับแรงดัน 2549 จะต้องดูรายละเอียด วิธีการปฺฏิบัติใน ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมุและประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรมุเพิ มเติม กฏกระทรวงอุ ตสาหกรรม ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ า Dec 2549 กฏกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยเกี ยวกบหม้อนํ ั าหม้อต้มภาชนะรับแรงดัน Jun 2549 ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ า Nov 2559 ประกาศกระทรวง: คุณสมบัติของนํ าสําหรับหม้อนํ า Dec 2549 ประกาศกระทรวง: อุ ปกรณ์ความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ าหม้อต้ม Dec 2549 ประกาศกรมฯ: หลักเกณฑ์ให้ความเห็นชอบขยายการตรวจหม้อนํ า 1-3 ปีNov 2566 ประกาศกรมฯ: หลักเกณฑ์ให้ความเห็นชอบขยายการตรวจหม้อนํ า 1-5 ปีNov 2559 Foxit PhantomPDF PDF Document 79 80
18/01/2024 41 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ประกาศกระทรวงอ ุ ตสาหกรรม อุ ปกรณ์ความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ าหม้อต้ม Dec 2549 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien Pumps (pressure >1.1 MAWP) Safety valves : Heat surface area > 50m2 ต้องติดตั ง 2 ชุด : ต้องระบายไอนํ าที Design pressure ได้ไม่น้อยกวาอัตราการผลิตไอนํ ่ าสูงสุด และระบายไอนํ ามากกวาอัต ่ ราการเผาไหม้ เชื อเพลิงสูงสุด : ต้องทดสอบการทํางานได้ระหวางใช้งาน ่ : ต้องไม่มีvalve ปิ ดก นัระหวางหม้อนํ ่ ากบ ัsafety valve : ต้องSet ให้ระบายความดันไม่เกิน 1.03 เท่าของ MAWP :การต่อท่อระบายไอนํ าต้องมีขนาดและวิธีการถูกต้องตามหลักวิศวกรรม : ต้องจัดให้มีการป้องกนอันตรายหรือเหตุเดือดร้อนรําคาญ ั เนื องจากความดัน ความร้อนและเสียงที เกิดจากการระบายไอนํ า หมวด 1 อุ ปกรณ์ และระบบความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ า ASME BPVC Section 1 PG.67: Over pressure protection equipment ASME BPVC Section 1 = 47 m2 PG 61: Feed water supply สอดคล้องตามมาตรฐานสากล รายละเอียดเพิ มเติมใน Slide PPT Safety valves 81 82
18/01/2024 42 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien Level indicators : ต้องติดตั งอยางน้อย ่1 ชุด : ต้องติดตั งครอบป้องกนอันตรายกรณีเป็ นแบบหลอดแก ัว และหลอดแก ้ วต้องเป็ นแบบนิรภัย ้ : มีเครื องหมายแสดงระดับนํ าสูงสุด ระดับนํ าปกติและระดับนํ าตํ าสุด ให้เห็นชัดเจน : ต้องติดตั ง valve เปิ ดปิ ด ท่อและvalve ต้องมีขนาดไม่น้อยกวา ่15มม. : ต้องติดตั งvalve และต่อท่อระบายใต้อุปกรณ์แสดงระดับไปยังที ปลอดภัย Check valves : ต้องติดตั งที ท่อป้อนนํ าระหวาง่Pump กบหม้อนํ ั าอยางน้อย ่1 ชุด และมีขนาดไม่เล็กกวาท่ ่อป้อนนํ า : ถ้าติดตั ง Economizer ต้องติดcheck valve ระหวาง ่pump กบ ัEconomizer :ถ้ามี pump 2 เครื องต้องติดตั ง check valveอีก 1 ชุดที pump แต่ละเครื อง :ถ้าหม้อนํ า 2เครื องต่อท่อจ่ายไอนํ าร่วมกนต้องติด ัcheckvalve ที ท่อจ่ายไอนํ าแต่ละเครื อง หมวด 1 อุ ปกรณ์ และระบบความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ า PG 60.3: Connections PG.60.1: Water level indicator PG 58: Boiler external piping PG 59: Application requirement for the boiler proper PG 60.3: Connections OD tube atleast 13 mm. สอดคล้องตามมาตรฐานสากล ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien Blow down valves : ต้องติดตั งอยางน้อย ่1 ชุด : ต้องมีขนาดไม่น้อยกวา ่20 mm.และไม่มากกวา ่65 mm. : ต้องติดตั งบิเวณตํ าสุดของหม้อนํ าและอยูในตําแหน ่ ่งสะดวกในการใช้งาน : ต้องจัดให้มีการป้องกนอันตรายหรือเหตุเดือดร้อนรําคาญจากการระบายนํ ั าร้อน Pressure gauge : ต้องติดตั งอยางน้อย ่1 ชุด : ต้องติดตั งSiphon หรือ U shapeระหวางหม้อนํ ่ ากบัpressure gauge Insulation : ต้องหุ้มฉนวนกนความร้อนที ตัวหม้อนํ ั า main steam valve ท่อจ่ายไอนํ า ถังพักไอนํ า ผนังห้องเผาไหม้เชื อเพลิง(ด้านนอก) ถังเกบนํ ็ าร้อน ปล่องไอเสียและอุปกรณ์ที เกี ยวข้อง ที มีอุณหภูมิผิวตั งแต่85C ขึ นไป : ในระหวางการใช้งานหม้อนํ ่ า ผิวฉนวนกนความร้อนต้อง ั ไม่เกิน 60C หมวด 1 อุ ปกรณ์ และระบบความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ า PG 59: Application requirement for the boiler proper PG 58: Boiler external piping PG 60.6: Pressure gauges สอดคล้องตามมาตรฐานสากล 83 84
18/01/2024 43 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien เครื องควบคุ มระดับนํ าอัติโนมัติ : ต้องติดตั งอยางน้อย ่1 ชุด : ต้องติดตั งให้มีหน้าที การทํางานอยางน้อย ่ - ต้องต่อวงจรการทํางานของสัญญาณเตือนภัย เมื อระดับนํ าตํ าผิดปกติ โดยแสดงสัญญาณเป็ นแสงและเสียง สําหรับวงจรแสงเตือนภัยต้องติดตั งให้ทํางานด้วยสวิตซ์ตัดต่ออัติโนมัติจากเครื องควบคุมระดับนํ า (ห้าม manual) - ต้องตัดวงจรพัดลมช่วยการเผาไหม้เมื อถึงจุด low level cut off - ต้องตัดวงจรการทํางานทั งหมดของอุปกรณ์เผาไหม้เชื อเพลิงเมื อระดับนํ าตํ าถึงจุดวิกฤต Valve จ่ายไอนํ า : ต้องเป็ นชนิดเปิ ดปิ ดช้าเช่น globe valve : ต้องติดตั งที ด้านบนตัวหม้อนํ า ถังพักไอ ใกล้โครงสร้างรับความดัน หมวด 1 อุ ปกรณ์ และระบบความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ า PG 58: Boiler external piping สอดคล้องตามมาตรฐานสากล PG.60.1.1.1 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien สวิตซ์ควบคุมความดัน Pressure switch : ต้องติดตั งอยางน้อย ่1 ชุด ไม่มีvalveคัน : ต้องติดตั งให้มีหน้าที การทํางานอยางน้อย ่ - ต้องตัดวงจรการทํางานทั งหมดของระบบเชื อเพลิงและเผาไหม้ เมื อถึงจุด high pressure cut off เมื อความดันไอนํ าลดลงถึงจุดที ตั งไว้ Pressure switch ต้องไม่สามารถต่อวงจรการทํางานของระบบเผาไหม้เชื อเพลิง โดยอัติโนมัติ : - ต้องต่อวงจรการทํางานของสัญญาณเตือนภัยเมื อความดันไอนํ าสูงถึงจุดวิกฤต โดยแสดงสัญญาณเป็ นแสงและเสียง สําหรับวงจรแสงเตือนภัย ต้องติดตั งให้ทํางานด้วยสวิตซ์ตัดต่ออัติโนมัติจากpressure switchโดยตรง (ห้าม manual) หมวด 1 อุ ปกรณ์ และระบบความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ า 85 86
18/01/2024 44 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien อุปกรณ์ตรวจจับเปลวไฟ Flame detector : สําหรับเชื อเพลิงเหลวหรือก๊ าซ : ต้องสามารถตรวจจับรังสีความร้อนหรือคลื นแสงหรืออุณหภูมิห้องเผาไหม้ตรงกบประเภทเชื ั อเพลิงที ใช้ : ต้องติดตั งที เครื องพ่นไฟหรือห้องเผาไหม้และทําหน้าที ตัดวงจรการทํางานดังนี - เมื อตรวจพบเปลวไฟในห้องเผาไหม้ในขณะวงจรไล่อากาศอัติโนมัติกาลังทํางาน ํ - เมื อตรวจไม่พบเปลวไฟในห้องผาไหม้ใน ขณะที วงจรไล่อากาศอัติโนมัติสิ นสุดทํางาน และวงจรป้อนเชื อเพลิงกาลัง ํ ทํางานแต่จุดไฟไม่ติด หรือจุดไฟติดแล้วดับ หมวด 1 อุ ปกรณ์ และระบบความปลอดภัยสําหรับหม้อนํ า มาตรวัดอุณหภู มิปล่องไอเสีย : ต้องติดตั งที ปล่องไอเสียบริเวณใกล้ทางออกของหม้อนํ ามากที สุดอยางน้อย ่1 ชุด ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien หมวด 1 บุคคลากรประจําโรงงาน วิศวกร หน่วยรับรองวิศวกรรมด้านหม้อนํ าหม้อต้ม มี 7 หมวด 3 ภาคผนวก หมวด 2การออกแบบ หมวด 3 การสร้างและการตรวจสอบการสร้าง หมวด 4 การติดตั ง หมวด 5การใช้งาน หมวด 6 การซ่อมแซมและดัดแปลง หมวด 7 การยกเลิกการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม ภาคผนวก1 หน้าที และคุณสมบัติของบุคคลากรประจําโรงงาน วิศวกร และหน่วยงานรับรองวิศวกรรมด้านหม้อนํ าหม้อต้ม ภาคผนวก 2การจัดฝึ กอบรม หลักสูตรการฝึ กอบรมและการสอบมาตรฐาน ภาคผนวก 3 หลักเกณฑ์และวิธีการทดสอบหม้อนํ าหม้อต้ม ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม 2549 ตามมาตรฐานสากล และ ตามที กฏหมายกาหนดํ ตามมาตรฐานสากล และตามO&M Manual ตามมาตรฐานสากล & กฏหมายกาหนดํ 87 88
18/01/2024 45 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ผู้ควบคุมประจําหม้อนํ า วิศวกรควบคุมและอํานวยการใช้หม้อนํ า วิศวกรตรวจทดสอบหม้อนํ า หม้อต้ม วิศวกรควบคุมการสร้าง หรือซ่อมหม้อนํ า หน่วยรับรองวิศวกรรมด้านหม้อนํ า หม้อต้ม หมวด 1 บุคคลากรประจําโรงงาน วิศวกร หน่วยรับรองวิศวกรรมด้านหม้อนํ าหม้อต้ม ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม 2549 ***ต้องขึ นทะเบียนกบกรมโรงงานฯตามกฏหมาย ั ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien หมวด 2การออกแบบ ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม 2549 จัดให้มีการออกแบบและคํานวณหม้อนํ า หรือหม้อต้มฯที จะทําการสร้างให้เป็นไปตามมาตรฐาน ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก.) หรือมาตรฐานสากล เช่น มาตรฐาน ASME, JIS, EN หรือมาตรฐาน เทียบเท่า จัดให้มีหน่วยรับรองวิศวกรรมด้านหม้อนํ าหม้อต้มฯหรือวิศวกรควบคุมการสร้าง หรือซ่อมหม้อนํ า หม้อต้มฯทําการตรวจสอบและรับรองแบบ พร้อมทั งเก ็บรักษาแบบและหนังสือรับรองแบบนั นไว้ ภายในโรงงานเพื อให้เจ้าหน้าที สามารถตรวจสอบ มิให้ใช้บังคับกบหม้อนํ ั าประเภทไหลผานทางเดียว ่ (Once Through Boiler) ที มีพื นที ผิวรับความร้อน ไม่เกิน 10 ตารางเมตร ความดันใช้งานสูงสุด (Maximum Allowable Working Pressure)ไม่เกิน 10 กิโลกรัมต่อตารางเซนติเมตร แต่การคํานวณ การออกแบบให้เป็นไปตามหลักวิศวกรรม 89 90
18/01/2024 46 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม 2549 หมวด 3การสร้างและการตรวจสอบการสร้าง ได้รับการออกแบบและตรวจรับรองแบบโดยหน่วยรับรองวิศวกรรมด้านหม้อนํ าหม้อต้มฯหรือวิศวกรควบคุมการ สร้าง หรือซ่อมหม้อนํ าหม้อต้มฯเท่านั น ต้องใช้วัสดุ ในการสร้างตามมาตรฐานตามที ได้รับการออกแบบนั น และมีเอกสารรับรองคุณลักษณะเฉพาะของวัสดุ ที ใช้ในการสร้าง (Mill Certificate) เฉพาะส่วนที รับแรงดันที สามารถสอบกลับแหล่งที มาได้ ลวดเชื อมที ใช้ในการสร้าง ต้องเหมาะสมกบประเภทของวัสดุที ใช้ในการสร้างและเป็ นไปตาม ัมาตรฐานลวดเชื อม จัดให้มีช่างเชื อม ที มีความชํานาญในการเชื อมหม้อนํ าหม้อต้มฯโดยเฉพาะและได้รับการรับรองตามมาตรฐานการ เชื อม จัดให้มีเอกสารแสดงขั นตอนการเชื อม (Welding Procedure) เพื อให้เจ้าหน้าที กรมโรงงานฯหรือหน่วยงานที เก ี ยวข้องสามารถตรวจสอบได้ จัดทําเอกสารบันทึกการดําเนินการทุกขั นตอนในกระบวนการสร้างและการตรวจสอบ พร้อมให้เจ้าหน้าที กรม โรงงานฯหรือหน่วยงานที เกี ยวข้องสามารถตรวจสอบได้ และต้องเก็บรักษาไว้อย่างน้อย 10 ปี ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม 2549 หมวด 3การสร้างและการตรวจสอบการสร้าง จัดให้มีการตรวจสอบกระบวนการสร้าง หม้อนํ า หรือหม้อต้มฯโดยหน่วยรับรองวิศวกรรมด้านหม้อนํ า หรือวิศวกร ควบคุมการสร้าง หรือซ่อมหม้อนํ าฯ ทั งนี ต้องไม่เป็ นวิศวกรรายเดียวกบที ดําเนินการรับรองแบบ ั ติดตั งแผ่นโลหะ (Name Plate) ที ตัวหม้อนํ าหรือหม้อต้มฯอยางหนาแน่ ่นถาวรในตําแหน่งที เห็นได้ชัดเจน และ ต้องมีการแสดงข้อมูลเป็ นภาษาไทย หรือภาษาอังกฤษ 91 92
18/01/2024 47 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien 1.ชื อและประเทศผู้ผลิต 2.เลขทะเบียน วิศวกรหรือหน่วยงานรับรอง วิศวกรรมหม้อนํ าและตรวจสอบการสร้าง 3.เดือนปี ที ผลิต 4.มาตรฐานการสร้าง 5.ความดันอนุญาตการใช้งานสูงสุด (MAWP) 9.รุ่น (Model) 6.อัตราการผลิตไอนํ า 7.ความดันทดสอบ 8.หมายเลขเครื อง Serial Number กําหนดให้มีรายละเอียดของหม้อนํ า ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม 2549 หมวด 4การติดตั งและทดสอบก่อนการใช้งาน ติดตั งหม้อนํ า หม้อต้มให้เป็ นตามมาตรฐานสากล มีวิศวกรตรวจสอบแบบการติดตั งรวมถึง ระบบท่อ หม้อนํ า หม้อต้มฯนําเข้าต้องมีมาตรฐานสากลรองรับ หม้อนํ าที ผานการใช้ ่ งานต้องมีประวัติ การใช้งาน การตรวจสอบ การซ่อมบํารุง สถานที และระยะการติดตั งต้องเป็ นไปตามที กฏหมายกาหนดํ ก่อนใช้งานต้องตรวจสอบภายนอก ภายใน อปกรณ์ระบบควบคุ ุ มตามวิธีการที กําหนดใน กฏหมายโดยวิศวกรตรวจทดสอบก่อนเริ มใช้งานและส่งรายงานการตรวจสอบความ ปลอดภัยให้กบกรมโรงงานฯ ั หม้อนํ าที นํามาประกอบต้องมีการตรวจทดสอบแนวเชื อมส่วนรับความดัน 93 94
18/01/2024 48 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม 2549 หมวด 5การใช้งาน ต้องมีผู้ควบคุมใช้งานหม้อนํ า มีคุณสมบัติตามที กาหนด มีใบอนุญาตผู้ ํ ควบคุมหม้อนํ า หม้อนํ าขนาดมากกวา ่ 20t/h ต้องมีวิศวกรอํานวยการใช้หม้อนํ า ต้องมีการตรวจสอบหม้อนํ าหม้อต้มฯโดยวิศวกรตรวจทดสอบอยางน้อยปี ละ ่1ครั ง ตรวจสอบภายนอก ตรวจสอบภายใน (รวมถึงการตรวจทดสอบโครงสร้างส่วนรับความดันโดยวิธี Hydrostatic test) ตรวจทดสอบระบบควบคุมและอุปกรณ์ความปลอดภัย (functional test) หม้อนํ าหม้อต้มฯที หยุดใช้งานติดต่อกนนานเกั ิน 6เดือน ต้องตรวจสอบรับรองความ ปลอดภัยโดยวิศวกรก่อนนํากลับมาใช้ใหม่ หม้อต้มฯต้องตรวจสอบคุณภาพของเหลวฯทุก 6เดือน การตรวจสอบโดยการอัดนํ า (Hydrostatic Test) การเข้าตรวจสอบการรั วซึมไม่ควรเข้าไปในระหว่างที กําลังเพิ มความดัน หรือ ช่วงความดันสูงสุด (MAWP) การตรวจความแข็งแรงของโครงสร้างรับความดันของหม้อนํ าด้วยการอัดนํ า (Hydrostatic Test) นํ าที ใช้อัดทดสอบจะต้องมีอุณหภูมิ 21- 49C ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety 95 96
18/01/2024 49 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม 2549 หมวด 6การซ่อมแซมและดัดแปลง การซ่อมแซม หรือดัดแปลงหม้อนํ าหม้อต้มฯส่วนที มีผลกระทบต่อโครงสร้างส่วนที รับ ความดัน ต้องจัดให้มีวิศวกรควบคุมการสร้าง หรือซ่อม หรือหน่วยรับรองวิศวกรรมด้าน หม้อนํ าหม้อต้มฯควบคุมดูแลการซ่อมแซม ดัดแปลงตามวิธีการที กาหนดํ ภายหลังการซ่อมแซมหรือดัดแปลงต้องจัดให้มีการตรวจสอบและทดสอบภายใต้การควบคุม ของวิศวกรตามวิธีการและหลักเกณฑ์ที กาหนดํ รายงานผลการซ่อมภายใน 30วัน ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien ประกาศกระทรวง: มาตรการความปลอดภัยในการใช้หม้อนํ าหม้อต้ม 2549 หมวด 7การยกเลิกการใช้งาน ต้องแจ้งการมโรงงานให้ทราบภายใน 30วันทําการ ก่อนทําการย้ายหรือทําลาย 97 98
18/01/2024 50 ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien มาตรฐานนํ าป้อนและนํ าในหม้อนํ า 1.มาตรฐานตามประกาศของกฎหมายไทย 2.ค่าควบคุมตามมาตรฐานสากล ตัวอย่างมาตรฐานสากลที มีการใช้ 2.1. British Standard (BS EN 12953-10:2003) : Shell Boiler Part 10 Requirements for feed waterand boiler water quality 2.2. British Standard (BS 2486 : 1997) : Recommendations for Treatment of water for steam boilers and waterheaters 2.3. IEC, International Electro-technical Commission 2.4. JIS, Japanese Industrial Standards 2.5. ABMA, American Boiler Manufacturers Association 2.6. ASME, The American Society of Mechanic Engineers 2.7. VPI, Vogt Power International 2.8. EPRI, The Electric Power Research Institute Boiler Feed Water & Boiler Water ความปลอดภัยในการใช้งานภาชนะรับความดัน Best Practice for Pressure Vessel Operation Safety Phot Koohatanasatien สร ุปภาพรวมกฎหมาย กระทรวงแรงงาน & กระทรวงอตสาหกรรม ุ 99 100