แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร น ำเสนอโดย รองศาสตราจารย์ ดร.วิษณุ อรรถวานิช คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) ด้านต้นทุนการผลิต สินค้าเกษตร จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” ระหว่างวันที่ 17 - 18 มกราคม 2566 เวลา 08.30 – 16.00 น. ณ ห้องประชุมศรีปลั่ง ชั้น 8 อาคารวิสัยทัศน์ ส านักงานเศรษฐกิจการเกษตร 1
ก ำหนดกำร 2 17 มกรำคม 2566 ▪ ควำมจ ำเป็ นในกำรประเมินผลกระทบด้ำนภัยพิบัติต่อกำรเกษตร ▪ วิธีกำรประเมินควำมเสียหำยและควำมส ูญเส ี ยในบริบทสำกล ▪ กำรใช้ระเบียบวิธีของ FAO เพ ื ่ อประเม ิ นควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ย • คุณลักษณะที่ส ำคัญของระเบียบวิธีกำรประเมินควำมเสียหำยและควำมสูญเสียของ FAO • กำรเกบ ็ รวบรวมขอ ้ ม ู ล • กำรวิเครำะห์ข้อมูลและกำรรำยงำนผล 18 มกรำคม 2566 ▪ กำรประเมินม ู ลค ่ ำควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยที่ไม่ผ่ำนตลำด ▪ กำรประเมินควำมส ูญเส ี ยจำกกำรเปลย ี ่ นแปลงสภำพภ ู ม ิ อำกำศ ▪ กำรแบ ่ งกล ่ ุ มระดมควำมคด ิ เห ็ นและน ำเสนอผล
3 ส่วนที่ 1 : ควำมจ ำเป็ นในกำรประเมินผลกระทบ ด้ำนภัยพิบัติต่อกำรเกษตร
ว ั ตถ ุ ประสงค ์ กำรเร ี ยนร ้ ู ในส่ วนที่ 1 ระบ ุ ภ ั ยพ ิ บ ั ต ิ และเหต ุ กำรณ ์ ร ุ นแรงประเภทต ่ ำงๆ ได้ 4 สร ุ ปประเภทของภ ั ยค ุ กคำมท ี ่ ส ่ งผลกระทบต ่ อภำคเกษตรได ้ อธ ิ บำยแนวโน ้ มล ่ ำส ุ ดของกำรเก ิ ดภ ั ยพ ิ บ ั ต ิได ้ เปรียบเทียบสัดส่ วนของผลกระทบต่อภำคเกษตรกับภำค เศรษฐกิจอื่นๆ ได้ เข ้ ำใจถ ึ งควำมส ำค ั ญของกำรแก ้ไขควำมไม ่ สมบ ู รณ ์ ของข ้ อม ู ล โดยกำรรวบรวมข ้ อม ู ลอย ่ ำงสม ่ ำเสมอและเช ื ่ อถ ื อได ้ เก ี ่ ยวกับ ผลกระทบจำกภัยพิบัติต่อภำคเกษตร เมื่อบรรยำยจบ ผ ้ ู อบรมสำมำรถท ี ่ จะ...
ภำคเกษตรกับ กำรเกิดภัยพิบัติ ในแต ่ ละปี ภำคเกษตรเผช ิ ญก ั บภ ั ยพ ิ บ ั ต ิ เหต ุ กำรณ ์ ร ุ นแรง และ วิก ฤ ต ก ำ ร ณ์ต่ำ ง ๆ ท ำ ใ ห้เ ก ษ ต ร ก ร จ ำ เ ป็ น ต้อ ง รับ มือ ก ับ สภำพแวดล้อมที่มีควำมผันผวนเพิ่มขึ้น 5 ภัยพ ิ บัต ิ ท ี่เก ิ ดข ้ึ นจำก ควำมผันผวนของธรรมชำติ กำรเก ิ ดภัยพ ิ บัต ิ ในรู ปแบบที่ซับซ้อน ผลกระทบในวงกว้ำง • ภัยพิบัติอำจเกิดข ้ึ นอย่ำง กะทันหัน เช่น แผ่นดินไหว หรื อกำรระเบิดของภูเขำไฟ • พฒันำข ้ึ นอย่ำงช ้ ำๆ เช่น ใน กรณีของภัยแล้ง อำจจะเกิดข ้ึ นอย่ำงอิสระหร ื อไม่ เป็ นอิสระจำกกัน อำจเกิดข ้ึ น พร ้ อมกับวิกฤตอ ื่นๆ เช่น ควำม ขัดแย้ง ภัยพิบัติท ี่เกิดจำกภัยธรรมชำติใน บริบทของควำมขัดแยง ้ อย่ำง ต่อเน ื่อง หร ื อเป็ นผลมำจำกธรร มำภิบำลท ี่อ่อนแอ อำจนำ ไปสู่ วิกฤตท ี่ย ื ดเย ้ ื อ
กำรจ ำแนกประเภทภ ั ยค ุ กคำม (HAZARD CLASSIFICATION) 6 • กำรจ ำแนกประเภทที่เป็ นมำตรฐำนมีประโยชน์ในกำรสร้ำงควำมเข้ำใจที่ตรงกันเก ี่ยวกับภัยคุกคำมประเภท ต่ำงๆ (HAZARDS) • สำ นักงำนเพ ื่อกำรลดควำมเส ี่ยงจำกภัยพ ิ บัต ิ แห่งสหประชำชำต ิ(THE UNITED NATIONS OFFICE FOR DISASTER RISK REDUCTION: UNDRR) ได ้ จัดทำ รำยกำรคำ ศัพท ์ ท ี่เก ี่ยวข ้ องกับกำรลดควำมเส ี่ยงจำกภัย พิบัติ (DISASTER RISK REDUCTION: DRR) ไวอ ้ ย่ำงครอบคลุม • ภัยคุกคำมแต่ละประเภทถ ู กกำ หนดตำมตำ แหน่งท ี่อย ู่ควำมเข ้ มของขนำดผลกระทบ ควำมถี่ และควำมน่ำจะเป็ น
กำรจ ำแนกประเภทภ ั ยค ุ กคำม : ภ ั ยค ุ กคำมจำกอ ุ ทกว ิ ทยำ (Hydrometeorological Hazards) ภ ั ยค ุ กคำมจำกอ ุ ทกว ิ ทยำม ี ต ้ นกำ เน ิ ดจำกช ้ ั นบรรยำกำศ อ ุ ทกว ิ ทยำ หร ื อมหำสม ุ ทร ต ัวอย่ำงเช่ น ➢พำย ุ หม ุ นเขตร ้ อน (ไต ้ฝ่ ุ นและเฮอร ิ เคน); ➢น ้ำท่วม (รวมถึงน ้ำท่วมฉับพลัน); ➢ควำมแห้งแล้ง คลื่นควำมร้ อน และควำมหนำวเย็น และ ➢คล ื่นพำย ุ ซ ั ดชำยฝั่ง สภำพอ ุ ทกว ิ ทยำอำจเป็ นสำเหต ุ ท ำให ้ เก ิ ดภ ั ยค ุ กคำมอ ื่นๆ เช ่ น ด ิ นถล ่ ม ไฟป่ ำ ตั๊กแตนระบำด โรคระบำด กำรกระจำยของสำรพิษ และว ั ตถ ุ จำกกำรระเบ ิ ดของภ ู เขำไฟ 7 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 7
กำรจ ำแนกประเภทควำมภ ั ยค ุ กคำม : ภ ั ยค ุ กคำมทำงธรณ ี ว ิ ทยำหร ื อธรณ ีฟิ ส ิ กส ์ (Geological/Geophysical Hazards) • เกิดจำกกระบวนกำรภำยในของโลก ตัวอย่ำงเช่ น กำรเกิดแผ่นดินไหว กำรระเบิดของ ภ ู เขำไฟ และกำรปล ่ อยมลพ ิ ษ และกระบวนกำรทำงธรณ ีฟิ ส ิ กส ์ ท ี ่ เก ี ่ ยวข ้ อง เช่น กำร เคล ื ่ อนต ั วของมวลสำร แผ ่ นด ิ นถล ่ ม ห ิ นถล ่ ม กำรย ุ บต ั วของพ ื ้ นด ิ น และเศษซำกหรือ กำรไหลของโคลน • ภ ั ยค ุ กคำมด ้ ำนอ ุ ทกว ิ ทยำม ี ส ่ วนส ำค ั ญต ่ อกระบวนกำรเหล ่ ำน ี ้ 8 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 8
กำรจ ำแนกประเภทควำมภ ั ยค ุ กคำม : ภ ั ยค ุ กคำมทำงช ี วภำพ (Biological Hazards) ม ี ต ้ นก ำเน ิ ดจำกสำรอ ิ นทร ี ย ์ หร ื อถ ู กน ำพำโดยพำหะทำงช ี วภำพ รวมถ ึ งจ ุ ล ิ นทร ี ย ์ ท ี่ท ำให้เกิดโรค สำรพิษ และสำรออกฤทธิ์ทำงชีวภำพ ตัวอย่ำงเช่ น ➢ โรคและแมลงศ ั ตร ู พ ื ช เช ่ น ต ั ๊ กแตนทะเลทรำย สน ิ มข ้ ำวสำล ี(Wheat Rusts) เป็ นต้น ➢ โรคสัตว์ข้ำมแดน เช่ น ไข้ริฟต์วัลเล่ย์(Rift Valley Fever) กำฬโรคสัตว์เคี้ยวเอื้องขนำดเล็ก (Peste Des Petits Ruminants) ไข้หวัดนก (Avian Influenza) เป็ นต้น ➢แบคทีเรีย ไวรัส และปำรำสิตอื่น ๆ ที่ก่อให้เกิดโรคระบำด เช่ น โควิด-19 อีโบลำ และไวรัสซิกำ 9 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 9
กำรจ ำแนกประเภทควำมภ ั ยค ุ กคำม : ภัยค ุ กคำมทำงส ิ ่ งแวดล ้ อม (Environmental Hazards) อำจรวมถึงอันตรำยจำกสำรเคมี ธรรมชำติ และชีวภำพ สิ่งเหล่ำนี้สำมำรถเกิดขึ้นได้จำกควำม เสื่ อมโทรม ของสิ่งแวดล้อมหรือมลพิษทำงกำยภำพหรือทำงเคมีในอำกำศ น ้ำ และดิน อย ่ ำงไรก ็ ตำม กระบวนกำรหลำยอย ่ ำงท ี่จ ั ดอย ่ ู ในหมวดหม ่ ู น ี ้ อำจเป็ นเพ ี ยงต ั วข ั บเคล ื่อนควำมเสี่ยงมำกกว่ำ ท ี่จะเป็ นภำวะกำรณ ์ อย ่ ำงร ุ นแรง ตัวอย่ำงเช่ น ควำมเสื่ อมโทรมของดิน กำรตัดไม้ท ำลำยป่ ำ ควำมส ูญเส ี ยควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ สภำพควำมเค็มและกำรเพิ่มขึ้นของระดับน ้ำทะเล 10 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 10
กำรจ ำแนกประเภทควำมภ ั ยค ุ กคำม : ภัยค ุ กคำมทำงทำงเทคโนโลย ี(Technological Hazards) ม ี ต ้ นก ำเน ิ ดจำกสภำวะทำงเทคโนโลย ี หร ื อทำงอ ุ ตสำหกรรม กระบวนกำรท ี่เป็ นอ ั นตรำย ควำมล ้ มเหลว ของโครงสร ้ ำงพ ื ้ นฐำน หร ื อก ิ จกรรมเฉพำะของมน ุ ษย ์ ต ั วอย ่ ำงเช ่ น มลพ ิ ษทำงอ ุ ตสำหกรรม เข ื่อนแตก กำรระเบ ิ ดของโรงงำน ร ั งส ี น ิ วเคล ี ยร ์ อ ุ บ ั ต ิ เหต ุ กำรขนส ่ ง ไฟไหม้และสำรเคมีรั่วไหล และขยะพิษ อ ั นตรำยทำงเทคโนโลย ี อำจเก ิ ดข ึ ้ นโดยตรงจำกผลกระทบของเหต ุ กำรณ ์ ภ ั ยธรรมชำต ิ 11 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 11
กำรจ ำแนกประเภทควำมภ ั ยค ุ กคำม : ภัยค ุ กคำมท ี ่ หลำกหลำย (Multi-hazards) ➢ ค ุ กคำมหลำยประเภทกำรท ี่ประเทศหน ึ่งเผช ิ ญอย ่ ู ➢ ภ ั ยค ุ กคำมอำจเก ิ ดข ึ ้ นพร ้ อมก ั น เป็ นล ำด ั บ หร ื อสะสมเม ื่อเวลำผ ่ ำนไป และค ำนึงถึงเหต ุ กำรณ ์ ท ี่ เกี่ยวข้องกันที่อำจเกิดขึ้น 12 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 12
ประเภทของภ ั ยค ุ กคำมท ี ่ เกี่ยวข้องกับภำคเกษตร ภำคเกษตรอำจได ้ ร ั บผลกระทบจำกภ ั ยค ุ กคำมในท ุ กประเภท โดยม ี ภ ั ยค ุ กคำมหล ั ก 3 ประเภท ได้แก่ 13 ภัยพิบัติที่เกิดจำกภัยธรรมชำติ วิกฤตห่ วงโซ่ อำหำร –ภัยคุกคำมทำงช ี วภำพ ที่สำมำรถแพร่ กระจำยไปตำมห่ วงโซ่ อำหำร ควำมขัดแย้งและ วิกฤตกำรณ์ที่ยืดเยื้อ • ภัยคุกคำมทำงธรณีฟิ สิกส์ (แผ่นดินไหว ส ึ นำมิกำร เคลื่อนตัวของมวลชน) • อุทกวิทยำ/ภัยพิบัติที่เก ี่ยวข ้ อง กับสภำพอำกำศ (ภัยแล ้ ง น ้ ำ ท่วม อุณหภูมิสูง ไฟป่ำ) • โรคระบำดในสัตว ์ เช่น ไข ้ หวดั ใหญ่ โรค ปำกและเท้ำเปื่ อย ไข ้สุกรแอฟริกัน ฯลฯ • โรคระบำดในพ ื ชและแมลงศัตรูพ ื ช เช่น ตั๊ กแตน หนอนกระทู้ แมลงวนัผลไม ้โรค ระบำดใบด่ำงมันสำ ปะหลัง • แบคท ี เร ี ย ไวรัส และปรสิตท ี่ก่อให ้ เกิด ปัญหำด ้ ำนควำมปลอดภัยของอำหำร เช่น กำรปนเป ้ ื อนเช ้ ื ออ ีโคไล อ ีโบลำ โควิด-19 • ควำมขัดแย้ง: ควำมไม่สงบ กำรเปลี่ยนแปลงระบอบกำร ปกครอง ควำมขัดแยง ้ ระหว่ำง รัฐ และสงครำมกลำงเมือง • วิกฤตท ี่ย ื ดเย ้ ื อ: เหตุกำรณ์ที่ ซับซ ้ อนและย ื ดเย ้ ื อ ซ่ึ งรวมถึง ควำมขัดแย้งหลำยประเภท ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 13
ผลกระทบภัยพิบัติต่อภำคเกษตร 14 • ภ ั ยพ ิ บ ั ต ิ และเหต ุ กำรณ ์ ร ุ นแรงส ่ งผลกระทบในวงกว ้ ำงต ่ อควำมม ั่นคงทำงอำหำร ทรัพยำกรธรรมชำติ และระบบน ิ เวศ และครอบคล ุ มในหลำยทว ีปและหลำยภำคส ่ วน • ภ ั ยพ ิ บ ั ต ิ และเหต ุ กำรณ ์ ร ้ ำยแรงส ่ งผลกระทบต ่ อภำคเกษตรโดยตรงมำกท ี่ส ุ ด คือ ควำมเสียหำยต่อพืช และปศ ุ ส ั ตว ์ รวมถ ึ งกำรผล ิ ตท ี่ลดลง โดยควำมส ูญเส ี ยเหล ่ ำน ี ้ ส ่ งผลกระทบตลอดห ่ วงโซ ่ อ ุ ปทำนอำหำร ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 14
พืชผล ➢เพ ิ่มควำมเปรำะบำงต ่ อศต ั ร ู พ ื ชและโรคพ ื ช ➢กำรเพำะปลูกเสียหำยหรื อควำมสูญเสีย ผลผลิต ➢ควำมสูญเสียที่ดินทำ ก ิ น 15 ปศ ุ ส ั ตว ์ ➢โรคระบำดในสัตว์ ➢ส ั ตว ์ อย ู ่ในสภำพแวดลอ ้ มท ี่ไม ่ ด ี ➢กำรล้มตำยของปศุสัตว์ ➢กำรลดลงของผลิตภัณฑ์จำกสัตว์ ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 15
ป่ ำไม้ ➢ ควำมสูญเสียควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ ➢ สร ้ ำงควำมเส ี ยหำยต ่ อระบบป่ ำไม ้ ➢ กำรพงัทลำยของด ิ นเพ ิ่มข ้ึ น 16 กำรประมงและกำรเพำะเลี้ยงสัตว์น ้ำ ➢ ผลกระทบต ่ อระบบน ิ เวศและส ิ่งม ี ช ี ว ิ ต ➢ กำรท ำลำยเรื อประมง เครื่ องยนต์ และอุปกรณ์ ประมงท ้ังชำยฝั่งและบนบก ➢ กำรชะล ้ ำงและพงัทลำยของบ ่ อเพำะเล ้ ี ยงสัตว ์ น ้ ำ ชำยฝั่งและบนบก กระชัง และอ ุ ปกรณ ์ เช ่ น เครื่ องเติมอำกำศ, เคร ื่องกำ เน ิ ดไฟฟ้ ำ ➢ กำรทำ ลำยโรงเพำะฟักและแหล ่ งอำหำรสัตว ์ ➢ ควำมสูญเสียปลำในบ ่ อเพำะเล ้ ี ยงและกระชัง ➢ ควำมเสียหำยและกำรพังทลำยของอำคำรและ โครงสร ้ ำงพ ้ ื นฐำน ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 16
ผลกระทบในวงกว้ำง ➢ กำรผลิตอำหำรลดลง ➢ ปริมำณอำหำรและกำรเข้ำถึงอำหำรลดลง ➢ ระดบัควำมห ิ วโหยและกำรขำดสำรอำหำรท ี่เพ ิ่มข ้ึ น ➢ กระทบวิถีชีวิต ➢ สถำนกำรณ ์ ต ึ งเคร ี ยดและขดัแยง ้ ร ุ นแรงข ้ึ น ➢ ผลกระทบทำงเศรษฐก ิ จ เช ่ น กำรลดลงของ GDP ในภำคเกษตรและกำรส ่ งออก ➢ กำรนำ เขำ ้ส ิ นคำ ้ เกษตรเพ ิ่มข ้ึ น 17 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 17
บทบำทของกำรทำ เกษตรแบบย ื ดหย ่ ุ น (The Role of Resilient Agriculture) 18 • ภ ั ยพ ิ บ ั ต ิ และเหต ุ กำรณ ์ ร ุ นแรงสำมำรถทำ ลำยว ิ ถ ี ช ี ว ิ ต ห ่ วงโซ ่ อำหำร และควำมมั่นคงทำง อำหำร และอำจน ำไปส ่ ู ภำวะถดถอยทำงเศรษฐก ิ จ • กำรทำ เกษตรแบบย ื ดหย ่ ุ นม ี บทบำทส ำค ั ญในกำรสร ้ ำงสมด ุ ลด ้ ำนส ั งคม เศรษฐก ิ จ และ สิ่งแวดล้อมของกำรพัฒนำ ท ำให้ประชำกรในชนบทมี : ✓ กำรจ้ำงงำนในชนบทที่เหมำะสม ✓ กำรด ำรงชีพอย่ำงยั่งยืน ✓ มำตรฐำนกำรครองชีพที่ดีขึ้น ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 18
ภ ั ยพ ิ บ ั ต ิ ท ี ่ เก ิ ดล ่ ำส ุ ดในประเทศกำ ล ั งพ ั ฒนำ • ในช่ วง 20 ปี แรกของศตวรรษนี้ ควำมถี่ของภัยพิบัติเพิ่มขึ้นอย่ำงรวดเร็ว • หำกพ ิ จำรณำถ ึ งกำรเก ิ ดภ ั ยพ ิ บ ั ต ิประเภทต ่ ำงๆ จะพบว ่ ำร ู ปแบบของภ ัยพิบัติมี ควำมซับซ้ อนมำกขึ้น อำทิเช่ น • อัตรำกำรเกิดธรณีพิบัติภัย (เช่น แผ่นดินไหว ดินถล่ม กำรเคลื่อนตัวของมวล) ค่อนข้ำง คงทจ ี่ำกอดต ี ถ ึ งปั จจ ุ บ ั น (เฉลี่ย 25-30 เหต ุ กำรณ ์ ต ่ อปี) • แต่กำรเกิดภัยพิบัติที่เกี่ยวข้องกับสภำพอำกำศได้เพิ่มขึ้นอย่ำงรวดเร็วตั้งแต่ทศวรรษ 1970 19 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 19
20 2009-2019 2000-2009 1990-1999 1980-1989 1970-1979 ที่มำ : FAO ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 20
21 ในช่วงทศวรรษที่ผ่ำนมำ ควำมส ูญเส ี ยทำงเศรษฐกจ ิ ทว ั ่ โลกทเ ี ่ กย ี ่ วข ้ องกบ ั ภ ั ยพบ ิั ต ิ ท ้ ง ั หมดมม ี ู ลค ่ ำ~ 170 พันล้ำนเหรียญสหรัฐต่อปี ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 21
ส่ วนแบ่งของผลกระทบ: ภำคเกษตรเทียบกับภำคเศรษฐกิจอื่น จำกกำรศึกษำของ FAO พบว่ำ... ในช ่ วงระหว ่ ำงปี 2551-2561 26% ของผลกระทบของภัยพิบัติทำงธรรมชำติขนำดกลำงถึง ขนำดใหญ ่ ส ่ งผลกระทบต ่ อภำคเกษตรในประเทศท ี่ม ี รำยได ้ น ้ อยและปำนกลำง (FAO, 2020) อย ่ ำงไรก ็ ตำม ภ ั ยพ ิ บต ัิ บำงอย ่ ำงส ่ งผลกระทบต ่ อภำคเกษตรอย ่ ำงมำก เช ่ น 82%ของ ผลกระทบจำกภ ั ยแลง ้ เก ิ ดข ้ึ นก ั บภำคเกษตร โดยพ ื ชและปศ ุ ส ั ตว ์ได ้ ร ั บผลกระทบมำกที่สุด 22 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 22
กำรจ ั ดทำ ข ้ อม ู ลภ ั ยพ ิ บ ั ต ิต่ำงๆ ตำมผลกระทบที่เกิดขึ้น ➢ภัยแล้ง : 31.1 พันล้ำนเหรียญสหรัฐหรือ 29% ของควำมส ูญเส ี ยในภำคเกษตร ➢อ ุ ณหภ ู ม ิ แบบส ุ ดข ้ ั ว : 8 พันล้ำนเหรียญสหรัฐหรือ 7% ของควำมส ูญเส ี ยในภำคเกษตร ➢ภัยจำกธรณีพิบัติ : 13.8 พันล้ำนเหรียญสหรัฐหรือ 13% ของควำมส ูญเส ี ยในภำคเกษตร ➢น ้ำท่วม : 21 พันล้ำนเหรียญสหรัฐหรือ 19% ของควำมส ูญเส ี ยในภำคเกษตร ➢ภัยพิบัติทำงชีวภำพ : 9.2 พ ั นล ้ ำนเหร ี ยญสหร ั ฐหร ื อส ูญเส ี ย 8% ในภำคเกษตร ➢พำย ุ : 25.3 พันล้ำนเหรียญสหรัฐหรือ 23% ของควำมส ูญเส ี ยในภำคเกษตร 23 เพื่อให้ นโยบำยกำรจัดกำรควำมเสี่ยงจำกภัยพิบัติ (DRM) และกำรวำงแผน พัฒนำภำคเกษตรอย่ ำงยั่งยืนดีขึ้น จ ำเป็ นต้ องท ำควำมเข้ ำใจว่ ำภัยพิบัติประเภท ใดม ี ผลกระทบต่อเกษตรมำกท ี่สุด โดยควำมสูญเส ี ยด ้ ำนกำรผลิตพ ื ชผลและปศุ สัตว์ในช่ วงปี 2551-2561 ที่เกี่ยวข้ องกับประเภทภัยพิบัติหลักในประเทศที่มี รำยได้ น้ อยและปำนกลำง พบว่ำ... ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 23
กำรใช ้ ระบบข ้ อม ู ลควำมเส ี ยหำย และควำมส ูญเส ี ยของประเทศ ➢ วัดขนำดของควำมส ูญเส ี ย ➢ เข ้ ำใจผลกระทบเช ิ งภ ู ม ิ ศำสตร ์ ท ี่แตกต ่ ำงก ั น ➢ จัดล ำดับควำมส ำคัญของพื้นที่เพื่อลดผลกระทบ ➢ ทำ ควำมเข ้ ำใจก ั บร ู ปแบบของภ ั ยธรรมชำต ิ อย ่ ำงม ีประส ิ ทธ ิ ผล ➢ เร ี ยนร ้ ู ว ่ ำกำรเปล ี่ยนแปลงของสภำพภ ู ม ิ อำกำศส ่ งผลต ่ อควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยอย ่ ำงไร ➢ ประเมินควำมเสี่ยงและออกแบบเครื่องมือกำรถ่ำยโอนควำมเสี่ยง เช่ น กำรประกันภัยพืชผล 24 กำรเปล ี่ยนแปลงสภำพภูมิอำกำศทว ี ควำมรุนแรงมำกข ึ้น กำรน ำระบบข ้ อมูล ควำมเสียหำยและควำมสูญเส ี ยมำใช้ จะช่ วยให้ รัฐบำลและหน่ วยงำนด้ ำน กำรเกษตรที่เกี่ยวข้ องสำมำรถประเมินผลกระทบทำงกำรเงินและทำงกำยภำพ ต่อภำคเกษตร ซ ึ่งข ้ อมูลท ี่น่ำเช ื่อถ ื อนับเป็นองค ์ประกอบส ำคัญในกำรก ำหนด นโยบำยเพื่อ: ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 24
หน ้ ำท ี ่ ของระบบข ้ อม ู ลควำม เส ี ยหำยและส ูญเส ี ยของประเทศ ➢ ช่ วยรัฐบำลในกำรบันทึกและค ำนวณควำมส ูญเส ี ยอย ่ ำงเป็ นระบบในกำรผลิตทำงกำรเกษตร สินค้ำ คงเหลือ และสินทรัพย์ ➢ ปร ั บปร ุ งฐำนข ้ อม ู ลท ี่จ ำเป็ นส ำหร ั บกำรต ั ดส ิ นใจในระด ั บภ ู ม ิ ภำค ระด ั บชำต ิ และระด ับพื้นที่ ซึ่งจะช่ วย จ ั ดลำ ด ั บควำมส ำค ั ญ และกำรประเม ิ นภ ั ยค ุ กคำมท ี่เก ี่ยวข ้ อง และผลกระทบต ่ อกำรเกษตร ➢ ให ้ ข ้ อม ู ลเพ ื่ออำ นวยควำมสะดวกด ้ ำนนโยบำยและกำรวำงแผนท ี่ม ีประส ิ ทธ ิ ภำพส ำหร ั บกำรลด/กำร จัดกำรควำมเสี่ยงจำกภัยพิบัติ (DRR/DRM); กำรปร ั บต ั วต ่ อกำรเปล ี่ยนแปลงสภำพภ ู ม ิ อำกำศ ➢ ให ้ ข ้ อม ู ลท ี่ส ำค ั ญและท ั นท ่ วงท ีในบร ิ บทของกำรประเม ิ นควำมต ้ องกำรเร ่ งด ่ วนอ ื่นๆ ในขณะท ี่ข ้ อม ู ล เกี่ยวกับกำรเกษตรมักจะหำยำกและมีข้อจ ำกัดมำก 25 ระบบข ้ อมูลควำมเส ี ยหำยและควำมสูญเส ี ยระดับประเทศท ี่ม ี ประส ิ ทธ ิ ภำพและค ุ้มค ่ ำจะช ่ วยส ่ งเสร ิ มในเร ื่องต ่ อไปน ี้ ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 25
ขอบเขตของระเบ ี ยบว ิ ธ ีประเม ิ นควำมเส ี ยหำยและส ูญเส ี ย (DAMAGE AND LOSS: D&L METHODOLOGY) FAO พัฒนำเพ ื่อน ำมำประเม ิ นผลกระทบของภัยพ ิ บัต ิ ต ่ อภำคเกษตร และสนับสนุนกำรจัดต้ังระบบข ้ อมูลระดับชำติเพื่อ สร ้ ำงฐำนข ้ อมูลควำมเส ี ยหำยและควำมสูญเส ี ยอย ่ ำงสม ่ำเสมอ ทันเวลำ และครบถ ้ วน สำมำรถน ำไปใช ้ในบร ิ บทของประเทศและภูม ิ ภำคต ่ ำงๆ ได ้โดยพ ิ จำรณำควำมเฉพำะเจำะจงของภำคเกษตรย ่ อย 5 ด้ำน ได ้ แก ่ พ ื ช ปศุสัตว ์ป่ ำไม ้ เพำะเล ี้ยงสัตว ์ น ำ้และกำรประมง ว ิ ธ ี กำรน ี้สำมำรถวัดผลกระทบของภัยพ ิ บัต ิในวงกว ้ ำงและเหตุกำรณ ์ รุนแรงตำมประเภท ระยะเวลำ และควำมรุนแรงที่ แตกต่ำงกัน รวมถึง: ➢เหตุกำรณ ์ ขนำดเลก ็ กลำงและใหญ ่ ➢ภัยพิบัติที่เกิดขึ้นอย่ำงฉับพลันและภัยพิบัติที่ค่อยพัฒนำอย่ำงช้ำๆ โดยมีผลกระทบสะสม ใช ้ ต ิ ดตำมควำมค ื บหน ้ ำในกำรบรรลุเป้ ำหมำยเฉพำะเพ ื่อลดควำมสูญเส ี ยทำงเศรษฐกิจจำกภัยพิบัติ โดยเฉพำะตัวชี้วัด ภำยในกรอบเป้ำหมำยกำรพัฒนำเซ็นได (Sendai Framework) และกำรพัฒนำอย่ำงยั่งยืน (Sustainable Development) Goals)26 26
ส่วนที่ 2 วิธีกำรประเมินควำมเสียหำยและควำมส ูญเส ี ยในบริบทสำกล ➢ Sendai Framework for Disaster Risk Reduction: SFDRR ➢ United Nations Sustainable Development Goals: SDGs ➢ Damage and Loss Assessment: DaLa ➢ Post-Disaster Needs Assessment: PDNA ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 27
ว ั ตถ ุ ประสงค ์ กำรเร ี ยนร ้ ู ในส่ วนที่ 2 อธ ิ บำยควำมเช ื่อมโยงระหว ่ ำงภำคเกษตรและวำระกำรประช ุ มระด ั บ โลกของ SENDAI FRAMEWORK เป้ำหมำยกำรพัฒนำที่ยั่งยืน และ ข้อตกลงปำรีส 28 อธ ิ บำยว ่ ำว ิ ธ ี กำรประเม ิ นควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยถ ู กน ำไปใช้ อย่ำงไร และมีส่ วนช่ วยในกำรตรวจสอบ THE SENDAI FRAMEWORK FOR DISASTER RISK REDUCTION: SFDRR และ SDGS ได้อย่ำงไร อธ ิ บำยว ่ ำว ิ ธ ี กำรประเม ิ นควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยสำมำรถ น ำมำใช้ เพื่อเสริมวิธีกำรและกระบวนกำรอื่นๆ ส ำหรับกำรประเมิน ควำมต้องกำรหลังเกิดภัยพิบัติได้อย่ำงไร เมื่อบรรยำยจบ ผ ้ ู อบรมสำมำรถท ี ่ จะ... ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 28
วำระกำรพัฒนำหลังปี 2558 ในปี พ.ศ. 2558 ประชำคมระหว่ำงประเทศได้ให้ค ำมั่นในวำระส ำคัญ 3 ประกำรในกำร กระต ้ ุ นควำมพยำยำมในกำรพ ั ฒนำและช ี ้ น ำลำ ด ั บควำมส ำค ั ญของกำรพ ั ฒนำระด ับโลก และระด ั บประเทศ แม ้ ว ่ ำกรอบกำรพ ั ฒนำเหล ่ ำน ี ้ จะม ี จ ุ ดเน ้ นท ี่แตกต ่ ำงก ั น แต่ต่ำงก็ ตระหน ั กถ ึ งควำมส ำค ั ญของควำมย ื ดหย ่ ุ นเหม ื อนก ั น 29 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 29
เป้ำหมำยกำรพัฒนำที่ยั่งยืน (SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS: SDGS) • วำระกำรพัฒนำที่ยั่งยืน ค.ศ. 2030 (พ.ศ.2558) ได้รับกำรรับรองโดยประเทศสมำชิก สหประชำชำติทั้งหมดในปี ค.ศ. 2015 • ม ี เป้ ำหมำยเพ ื่อจ ั ดท ำพ ิ มพ ์ เข ี ยวร ่ วมก ั นเพ ื่อส ั นต ิ ภำพและควำมเจร ิ ญร ่ ุ งเร ื องส ำหร ั บผ ้ ู คน และโลกท ้ ั งในปั จจ ุ บ ั นและอนำคต โดยวำระน ี ้ ข ึ ้ นอย ่ ู ก ั บเป้ ำหมำยกำรพ ั ฒนำท ี่ยั่งยืนจ ำนวน 17 เป้ำหมำย (SDGs) และผ่ำนกำรตรวจสอบจำกตัวบ่งชี้ที่ไม่ซ ้ำกัน จ ำนวน 231 ประกำร 30 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 30
SENDAI FRAMEWORK กรอบเซนไดเพื่อกำรลดควำมเสี่ยงจำกภัยพิบัติ (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction: SFDRR) เป็ นข้อตกลงหลักฉบับแรกของวำระกำรพัฒนำหลังปี 2558 โดยม ี จ ุ ดประสงค ์ เพ ื่อ: ➢ ให ้ประเทศสมำช ิ กดำ เน ิ นกำรอย ่ ำงเป็ นร ู ปธรรมเพ ื่อปกป้ องผลประโยชน ์ จำกกำรพฒ ั นำจำกควำมเสี่ยง ของภัยพิบัติ ➢ ลดควำมส ูญเส ี ยในช ี วต ิ กำรดำ รงช ี วต ิ และส ุ ขภำพ และทร ั พย ์ ส ิ นทำงเศรษฐกจ ิ กำยภำพ ส ั งคม วฒ ั นธรรม และส ิ่งแวดล ้ อม ของบ ุ คคลธ ุ รกจ ิ ช ุ มชน และประเทศในช ่ วง 15 ปี ข้ำงหน้ำ ม ี หน ่ วยงำนด ู แล Sendai Framework และผ ้ ู ประสำนงำนค ื อ UN office for Disaster Risk Reduction: UNDRR กรอบกำรท ำงำนน ี ้ จะท ำงำนควบค ่ ู ก ั บ SDGs ข ้ อตกลงปำร ี สว ่ ำด ้ วยกำรเปล ี่ยนแปลงสภำพภ ู ม ิ อำกำศ และ วำระปฏ ิ บ ั ต ิ กำรแอดด ิ สอำบำบำว ่ ำด ้ วยกำรจ ั ดหำเง ิ นท ุ นเพ ื่อกำรพ ั ฒนำ 31
ข้อตกลงปำรีส (PARIS AGREEMENT) จ ุ ดม ่ ุ งหมำยหล ั กของข ้ อตกลงปำร ี สปี2558 ค ื อกำรเสร ิ มสร ้ ำงกำรตอบสนองท ั่วโลกต ่ อภ ั ยค ุ กคำมของกำร เปล ี่ยนแปลงสภำพภ ู ม ิ อำกำศ โดยกำรร ั กษำอ ุ ณหภ ู ม ิโลกท ี่เพ ิ่มข ึ ้ นในศตวรรษน ี ้ ให ้ ต ่ำกว่ำ 2°c เหนือระดับ ก ่ อนย ุ คอ ุ ตสำหกรรม และพยำยำมจ ำก ั ดกำรเพ ิ่มข ึ ้ นของอ ุ ณหภ ู ม ิให ้ ด ี ย ิ่งข ึ ้ นไปอ ี กท ี่ระดับ 1.5°c นอกจำกนี้ ข้อตกลงดังกล่ำวยังมีเป้ำหมำยเพื่อเสริมสร้ ำงควำมสำมำรถของประเทศต่ำงๆ ในกำรรับมือ ก ั บผลกระทบของกำรเปล ี่ยนแปลงสภำพภ ู ม ิ อำกำศ ซ ึ่งรวมถ ึ งกำรม ่ ุ งเน ้ นไปท ี่: ➢ เหต ุ กำรณ ์ ทเ ี่กด ิ ข ึ น ้ อย ่ ำงช ้ ำๆ (กำรเปลี่ยนแปลงทีละน้อยอันสืบเนื่องมำจำกกำรเปลี่ยนแปลงสภำพภ ู มอ ิ ำกำศ เช ่ น ระดบ ั น ำ ้ ทะเลส ู งข ึ น ้ ) และ ➢ เหต ุ กำรณ ์ ทร ีุ่ นแรง (ภ ั ยพบ ิั ตท ิ เ ี่กย ี่วข ้ องกบ ั สภำพอำกำศหร ื ออ ุ ทกว ิ ทยำซ ึ่งระบ ุ โดย Sendai Framework) 32 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 32
เกษตรกรรมและ วำระกำรพัฒนำระดับโลก ม ี เป้ ำหมำยควำมย ื ดหย ่ ุ นท ี่ครอบคล ุ ม 5 ประกำร ซ ึ่งกำรเกษตรม ี บทบำทส ำค ั ญในกำรบรรล ุ เป้ ำหมำย แต่ละข้อเหล่ำนี้ 33 กำรขจัดควำมยำกจน กำรลดควำมเสี่ยงจำกภัยพิบัติ กำรด ำเน ิ นกำรเก ี ่ ยวก ั บกำรเปล ี ่ ยนแปลงสภำพภ ู ม ิ อำกำศ ควำมมั่นคงทำงอำหำร กำรพัฒนำที่ยั่งยืน ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 33
ภำคเกษตร กำรรำยงำนส ำหรับตัวบ่งชี้ C-2 ของ Sendai Framework เป็ นไปตำมโครงสร้ำงของวิธีกำรเกี่ยวกับควำม เสียหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO ซ ึ ่ งครอบคล ุ มภำคเกษตร5 ส่วนย่อย ได้แก่: 1) เป้ำหมำย C-2C: ควำมส ูญเส ี ยพ ื ชผล 2) เป้ำหมำย C-2L: ควำมส ูญเส ี ยปศ ุ สัตว์ 3) เป้ำหมำย C-2FO: ควำมส ูญเส ี ยป่ ำ 4) เป้ำหมำย C-2A: ควำมส ูญเส ี ยพ ื น ้ ทกำรผลิตสัตว์น ้ำ ี ่ 5) เป้ำหมำย C-2Fi: ควำมส ูญเส ี ยในกำรประมง 34 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 34
ภำคเกษตร นอกเหนือไปจำกแนวคิดของควำมส ูญเส ี ยกำรผลิตแล้ว ยังรวมไปถึงแนวค ิ ดควำมส ูญเส ี ยทร ั พย ์สินและ สินค้ำคงเหลือ (Losses of Assets and Stocks) ด้วย ✓ เป้ำหมำย C-2Ib: ม ู ลค ่ ำก ่ อนเกด ิ ภ ั ยพบ ิั ต ิ ของส ิ นค ้ ำคงเหล ื อ • ปั จจ ั ยกำรผลต ิ ทเ ี ่ กบ ็ ร ั กษำไว ้ เช ่ น เมลด ็ พน ั ธ ์ ุ ป๋ ุ ยอำหำรส ั ตว ์ อำหำรส ั ตว ์ • ผลผลต ิ ทเ ี ่ กบ ็ ร ั กษำไว ้ เช ่ น พ ื ชผล ปศ ุ ส ั ตว ์ปลำ ท ่ อนซ ุ ง ✓ เป้ำหมำย C-2La: ควำมส ูญเส ี ยในสินทรัพย์กำรผลิตที่ได้รับควำมเสียหำย/ถ ู กทำ ลำยเช่น เครื่องจักร สิ่งอ ำนวยควำมสะดวก 35 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 35
ส่ วนท ี ่ 3 การใช้ระเบียบวิธีของ FAO เพ ื อ่ประเมิน ความเสียหายและความสูญเสีย คุณลกัษณะทส ี่ ำคญัของระเบยบ ี วิธีกำรประเมินควำมเสียหำยและ ควำมสูญเส ี ยของ FAO ส่วนที่ 3.1 กำรเกบ ็ รวบรวมข ้ อมูล ส่วนที่ 3.2 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 36
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรประเมน ิ กบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO วต ั ถ ุ ประสงค ์ 1. อธิบำยโครงสร ้ ำงและส่วนประกอบ ของวิธีกำรประเมินควำมเสียหำยและ ควำมสูญเสียของ FAO 2. ตดัสินวำ่รำยกำรอะไรควรและไม่ควร รวมอยใู่นกำรคำ นวณ 3. ค ำนวณควำมเสียหำยและควำมสูญเสีย ในภำคเกษตรและส่วนยอ่ยอ ื่นๆ ระเบียบวิธีประเมินควำมเสียหำยและควำมส ูญเส ี ย (D&L) • ใช้วิธีค ำนวณที่เป็ นมำตรฐำนระดับสำกลเพื่อประเมินควำม เสียหำยและควำมสูญเสียโดยตรงท ี่เกิดข ้ึ นในภำคเกษตรอัน เป็ นผลจำกภัยพิบัติและเหตุกำรณ์รุนแรง • คำ น ึ งถ ึ งควำมเฉพำะเจำะจงของแต่ละภำคส่วนกำรผลิตยอ่ย o พ ื ช ปศุสตัว ์ กำรเพำะเล ้ ี ยงสตัวน ์ ้ ำ และป่ำไมจะใช้ข้อมูล ้ ในระดับฟำร์ม o ภำคกำรประมงจะใช้ข้อมูลเรือประมง • สำมำรถรวมผลลพัธ ์ไดอ ้ ยำ่งง่ำยในระดบัยอ่ยและระดบัชำติ ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 37
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO วิธีประเมินผลกระทบโดยรวมจำกภัยพิบัติในภำคเกษตร ผลกระทบโดยรวมจำกภัยพิบัติในภำคเกษตร = DL(C) + DL(L) + DL(FO) + DL(AQ) + DL(FI) โดย DL(C) คือควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยทำงตรงต ่ อพืชผล DL(L) คือควำมเสียหำยและควำมส ูญเส ี ยทำงตรงต ่ อปศุสัตว์ DL(FO) ค ื อควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยทำงตรงต ่ อป่ ำไม ้ DL(AQ) ค ื อควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยทำงตรงต ่ อกำรเพำะเล ้ ี ยงสัตวน ์ ้ ำ DL(FI) คือควำมเสียหำยและควำมส ูญเส ี ยทำงตรงต ่ อกำรประมง ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 38
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO ความเสียหาย (Damage) คือ ค่ำทดแทนหรือค่ำซ่อมแซมทรัพย์สินทำงกำยภำพและ ส ิ่งของท ี่ถ ู กท ำลำยทั้งหมดหรือบำงส่วนในพื้นที่ประสบภัยพิบัติ -> พืชยืนต้น -> เมลด ็ พนัธ ์ุ -> เครื่องจักรฟำร์ม -> ระบบชลประทำน -> พืชผลที่เก็บไว้ -> ปุ๋ยและปัจจัยกำรผลต ิ อ ื่นๆ -> โรงพกัปศุสัตว ์ ความส ูญเส ี ย(Loss) คือ กำรเปลี่ยนแปลงกำรไหลเวียนทำงเศรษฐกิจเนื่องจำกภัยพิบัติ -> ผลผลิตพืชผลลดลง -> รำยได ้ จำกผลต ิ ภัณฑ ์ปศุสัตว ์ ลดลง -> รำยได้ภำคเกษตรโดยรวมลดลง -> ต ้ นทุนกำรดำ เน ิ นงำนเพม ิ่ขน ึ้ -> ค่ำใช้จ่ำยที่ไม่คำดคิดเพิ่มขึ้นซึ่งต้องใช้ในทันทีหลังจำกเกิดภัยพิบัติ ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยต่ำงกันอย่ำงไร? ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร 39
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO นิยำมกำรผลิต (Production) และสินทรัพย์(Assests) การผลิต : ครอบคล ุ มท ้ ง ั ควำมเสียหำย (Damage) และ ควำมส ูญเส ี ย(Loss) • ปัจจัยกำรผลิตทำงกำรเกษตร –เช่น ปุ๋ยที่เก็บไว้อำหำรสัตว์ เหยื่อ ยำฆ่ำแมลง อำหำรปลำ • ผลผลิต – ทั้งที่เก็บรักษำไว้ (ไม ่ได ้ อย ู่ในนำหร ื อสระน ำ้) หร ื ออย ู่ระหว ่ ำงดำ เน ิ นกำร(ยงัอย ู่ในนำ สระน ำ้หร ื อย ุ้งฉำง) –เช่น กำรเก็บ เกี่ยวธัญพืช เนื้อ นม ปลำ หรือท่อนไม้ สินทรัพย์: ครอบคล ุ มเฉพำะ ควำมเสียหำย (Damage) เท่ำนั้น! ม ู ลค่ำที่เป็ นตัวเงินของสินทรัพย์ที่เสียหำย (ทั้งหมดหรือบำงส่วน) โดยค ำนวณจำกค่ำทดแทนหรือค่ำซ่อมแซม/ฟื ้ นฟ ู • สิ่งอ ำนวยควำมสะดวก • เครื่องจักร • เครื่องมือ • โครงสร้ำงพื้นฐำนส ำคัญที่เกี่ยวข้องกับกำรผลิตทำงกำรเกษตร ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 40
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO องค์ประกอบ 3 ประกำรของระเบียบวิธี D&L ควำมเสียหำย(Damage) ควำมส ูญเส ี ย(Loss) กำรผลิต (Production) ควำมเสียหำยจำกกำรผลิต (Production Damage: PD) มูลค ่ ำของปัจจัยกำรผลต ิ และผลผลต ิ ทเ ี่กบ ็ รักษำไว้ซึ่ง ถูกท ำลำย (เช่น พืชผลที่เก็บไว้ พืชผล/ไม้ยืนต้น สัตว์ที่ ตำย) ควำมสูญเส ี ยกำรผลิต (Production Loss: PL) ควำมแตกต่ำงระหว่ำงมูลค ่ ำผลผลต ิ ทค ี่ำดหวงัและมูลค่ำ ผลผลิตที่แท้จริง (เช่น ควำมสูญเส ี ยกำรจับปลำเมื่อเรือ ออกทะเลไม่ได้) มูลค ่ ำพ ื ชย ื นต ้ นทถ ีู่กทำ ลำย ค ่ ำบำ รุงรักษำ ที่ต้องจ่ำยหลังเกิดภัยพิบัติ สินทรัพย์ (Assets) ควำมเสียหำยจำกทรัพย์สิน (Assets Damage: AD) ค่ำทดแทนหรือซ่อมแซมทรัพย์สินที่เสียหำยหร ื อถูก ท ำลำย (เช ่ น อุปกรณ ์ เคร ื่องจักรอำคำรทำงกำรเกษตร) N/A • ทรัพย์สินสำมำรถเสียหำยหรือถูกท ำลำยได้ • แต่จะไม่สูญหำย ดงัน ้ นัจ ึ งไม่ม ี องคป์ ระกอบที่4 น ้ ี ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 41
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO กำรประเมน ิ ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยในแต ่ ละภำคส่วนย่อย ควำมเสียหำย (Damage) ควำมสูญเสีย (Loss) กำรผลิต (Production) ควำมเสียหำยจำกกำรผลิต (PD) • พืชผล: เมลด ็ พนัธุ์ปุ๋ยยำฆ่ำแมลง พ ื ชท ี่เกบ ็ รักษำไว้ • ปศุสัตว์: อำหำรสัตว ์ ยำรักษำโรคเน ้ ื อสัตวท ์ ี่เกบ ็ ไว ้ซำกสัตว์ • ป่ ำไม้: กลำ ้ไม ้ปุ๋ยยำฆ่ำแมลง เช ้ ื อเพลิง ท่อนไมท ้ี่เกบ ็ รักษำไว ้ และผลิตภณัฑจ ์ ำกป่ำท ี่ไม่ใช่เน ้ ื อไม ้ • กำรเพำะเล ้ ี ยงสัตวน ์ ้ ำ : อำหำรปลำยำ ปลำท ี่เกบ ็ รักษำไว ้ • กำรประมง: เหยอ ื่ตกปลำ เช ้ ื อเพลิง ปลำท ี่เกบ ็ ไว้และจับไว้ ควำมสูญเส ี ยกำรผลิต (PL) • พืชผล: ผลผลิตต่อพ ้ ื นท ี่ลดลง ตน ้ ทุนกำรปลูกซ ้ ำ • ปศุสัตว์: กำรผลิตที่ลดลง (กำรผลิตจริงที่คำดหวังลบกำรผลิตที่ แท้จริง) รวมถ ึ งค่ำรักษำพยำบำลและค่ำฟ ้ ื นฟู • ป่ ำไม้: ไม้ยืนต้นที่ถูกท ำลำย • กำรเพำะเล ้ ี ยงสัตวน ์ ้ ำ : กำรผลิตที่ลดลง (กำรผลิตจริงที่คำดหวัง ลบกำรผลิตที่แท้จริง) รวมค่ำรักษำพยำบำลและค่ำฟ ้ ื นฟู • กำรประมง: โอกำสกำรจับปลำที่สูญเสียไป สินทรัพย์ (Assets) ควำมเสียหำยจำกทรัพย์สิน (AD) • พืชผล: รถเก ี่ยวขำ ้ วเคร ื่องอดัฟำง เคร ื่องปลูกเคร ื่องไถ ไซโล • ปศุสัตว์: เครื่องรีดนม เครื่องให้อำหำร โรงเรือนปศุสัตว์ • ป่ ำไม้: รถแทรกเตอร ์ รถไถพรวนดิน รถส่งของรถคลุมดิน • กำรเพำะเล ้ ี ยงสัตวน ์ ้ ำ : ปั๊ มน ้ ำ เคร ื่องเติมอำกำศ บ่อ ถัง กระชัง • กำรประมง: เรือ เครื่องมือประมง เครื่องยนต์เรือ N/A 42
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO อะไรบ ้ ำงทไี่ม ่ได ้ ถ ู กรวมอย ่ ู ในวิธีกำรประเมน ิ ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ย? วิธีกำรนี้ไม่ครอบคล ุ มถ ึ งควำมส ูญเส ี ยในข ้ ั นตอนอ ื่นของห ่ วงโซ ่ ม ู ลค ่ ำ (value chain) (กำรขนส่ง กำรจัดเก็บ กำรแปร ร ู ป กำรกระจำย กำรตลำด และกำรบริโภค) และไม่ค ำนึงถึงผลกระทบทำงอ้อม เช่น ➢ ไม่รวม ควำมส ูญเส ี ยรำยได ้ ตลอดห ่ วงโซ ่ ม ู ลค ่ ำ เช ่ น ส ำหร ั บผ ้ ู ผลต ิ อำหำร ➢ ไม่รวม ควำมส ูญเส ี ยค ่ ำจ ้ ำงแรงงำนภำคเกษตร ➢ ไม่รวม ค่ำใช้จ่ำยในกำรช ่ วยเหล ื อด ้ ำนมน ุ ษยธรรมทจ ี่ ำเป็ นเน ื่องจำกกำรผลต ิ ทถ ีู่ กทำ ลำยไป ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 43
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO ค ำถำมทดสอบควำมเข้ำใจ ข ้ อใดต ่ อไปน ี ค ้ วรถ ู กรวมในกำรคำ นวณในคำ นวณ “ควำมเสียหำยจำกกำรผลิต (PD)” o รถแทรกเตอร์ที่เสียหำยจำกดินถล่ม o ป๋ ุ ยขนำด 25กก. จ ำนวน 10กระสอบ จมอย ่ ู ใต ้ น ำ ้ หลง ั เหต ุ กำรณ ์ น ำ ้ ท ่ วม o ปริมำณกำรเก็บเกี่ยวข้ำวโพดลดลง 50% เน ื่องจำกพำย ุ ล ู กเห ็ บ o ค ่ ำใช ้ จ ่ ำยฉ ุ กเฉ ิ นในกำรจ ้ ำงเคร ื่องปั่นไฟหลง ั เกด ิ พำย ุ o ปศ ุ ส ั ตว ์ จมน ำ ้ ตำยหลง ั เกด ิ น ำ ้ ท ่ วมฉ ั บพลน ั ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 44
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO องค์ประกอบในกำรค ำนวณม ู ลค ่ ำควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ย ในแต่ละส่วนประกอบทั้งสำมข้ำงต้น จะมีองค์ประกอบพื้นฐำนต่ำงๆ ที่ต้องค ำนวณจ ำนวน 7 ประกำร ม ู ลค ่ ำควำมส ูญเส ี ยและควำมเสียหำย = ม ู ลค ่ ำควำมเส ี ยหำยจำกกำรผลต ิ + ม ู ลค ่ ำควำมส ูญเส ี ยกำรผลิต + ม ู ลค ่ ำควำมเส ี ยหำยจำกทรัพย์สิน (DL) (PD) (PL) (AD) มูลค ่ ำผลผลต ิ เส ี ยหำย(PD): มูลค ่ ำควำมสูญเส ี ยกำรผลิต (PL): ⮚ มูลค ่ ำก่อนเกด ิ ภัยพบ ิัต ิ ของปัจจัยกำรผลต ิ ท ี่เกบ ็ รักษำไว ้ ถูกทำ ลำย ⮚ ควำมแตกต ่ ำงระหว ่ ำงมูลค ่ ำผลผลต ิ ท ี่คำดหวงัและมูลค ่ ำทแ ี่ท ้ เช ่ น อำหำรสัตว ์ปุ๋ย จริงบนพื้นที่เก็บเกี่ยวซึ่งไม่ได้รับควำมเสียหำยทั้งหมด ⮚มูลค ่ ำก่อนเกด ิ ภัยพบ ิัต ิ ของผลผลต ิ ท ี่เกบ ็ รักษำไว ้ ถูกทำ ลำยเช ่ น ⮚ มูลค ่ ำก่อนเกด ิ ภัยพบ ิัต ิ ของพ ื ชผลท ี่ถูกทำ ลำยหร ื อสัตว ์ ท ี่ม ี ช ี วตบนพื้นที่ ิ พ ื ชผล ผลต ิ ภัณฑ ์ จำกสัตว ์ปลำ ท ่ อนซุง ที่ได้รับควำมเสียหำยทั้งหมด ⮚มูลค ่ ำท ี่ปลกูทดแทนต ้ นไม ้ และสัตว ์ ทถ ีู่กท ำลำย ⮚ ค ่ ำบ ำรุงรักษำในระยะส้ันหลงัเกด ิ ภัยพบ ิัต ิ มูลค ่ ำทรัพย ์ ส ิ นเส ี ยหำย(AD): ⮚ ค่ำซ่อมแซม/เปลย ี่นทรัพย ์ ส ิ นท ี่ถูกทำ ลำยบำงส ่ วนหร ื อถูกทำ ลำยท้งัหมด ณ รำคำก ่ อนเกด ิ ภัยพบ ิัต ิ 45
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO องค ์ประกอบในกำรค ำนวณม ู ลค ่ ำควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ย 1. การค านวณความเสียหายและความส ูญเส ี ยในส ่ วนพช ื ผล DL(C): DL(C) = PD + PL + AD ข้อสมมติในกำรค ำนวณควำมเสียหำยจำกกำรผลิต PD (AC) ในพ ื ชล ้ มล ุ ก ●กำรประเมินควำมเสียหำยและควำมสูญเส ี ยให ้ใช ้รำคำหน้ำฟำร์มก่อนเกิดภัยพิบัติ ข้อสมมติในกำรค ำนวณควำมเสียหำยจำกกำรผลิต PD (PC) ในพ ื ชไร ่ อำย ุ เกน ิ 1 ปีและควำมส ูญเส ี ยจำกกำรผลต ิ PL (C) ●พ ื ชล ้ มลุกจะไม ่ได ้ รับผลกระทบในปี หลงัเกด ิ ภัยพบ ิ ตัิ ●กำรเปลี่ยนแปลงของผลผลิตต่อพื้นที่และขนำดของพื้นที่เก็บเกี่ยวนั้นเป็ นอิสระจำกกัน ●กำรเปลี่ยนแปลงของพื้นที่เก็บเกี่ยวค ำนวณจำกควำมแตกต ่ ำงของข ้ อมูลแรกทม ี่ส ี ำหรับพ ื น้ทปี่ลูกก่อนเกิดภัยพบ ิ ตัิ และข ้ อมูลแรกทม ี่ี หลังเกิดภัยพิบัติ เพื่อหลีกเลี่ยงกำรรวมกำรเปลี่ยนแปลงในพื้นที่เก็บเกี่ยวที่ไม่เกี่ยวข้องกับภัยพิบัติในปี เดียวกัน 46
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO องค ์ประกอบในกำรค ำนวณม ู ลค ่ ำควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ย 1. การค านวณความเสียหายและความส ูญเส ี ยในส ่ วนพช ื ผล DL(C): DL(C) = PD + PL + AD ข้อสมมติในกำรค ำนวณควำมเสียหำยของทรัพย์สิน AD (C) ●ค ่ ำซ ่ อมแซมและฟื้นฟูทรัพย ์ ส ิ นมค ี วำมสัมพนัธ ์ เช ิ งเส ้ นตรงกบัระดบัควำมเส ี ยหำย ●ไม ่ มก ี ำรลงทุนเพม ิ่เต ิ มในส ิ นทรัพย ์ ยกเว ้ นกำรลงทุนทจ ี่ ำเป็ นเพ ื่อฟื้นฟูกำรผลต ิไปส ู่ระดบัก ่ อนเกด ิ ภัยพิบัติ ●ไม่มีกำรใช้สินทรัพย์แบบผสมผสำน (โครงสร้ำงพื้นฐำน เครื่องจักร เครื่องมือ) ทั้งนี้ เพื่อหลีกเลี่ยงกำรนับซ ้ำ ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 47
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO องค ์ประกอบในกำรค ำนวณม ู ลค ่ ำควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ย 1.1 ความเสียหายจากการผลิตพช ื ล ้ มล ุ ก(Production damage annual crops – PD (AC)): ข้อสมมติ : ➢ ใช้รำคำหน้ำฟำร์มก่อนเกิดภัยพิบัติ ➢ มูลค ่ ำก่อนเกิดภัยพิบัติของปัจจัยกำรผลิตที่เก็บไว ้ ซ ึ่งถูกท ำลำย: แสดงถึงปริมำณปัจจัยกำรผลิตส ำหรับพืชล ้ มลุกทถ ีู่กทำ ลำยโดยภัยพบ ิ ตัิ ซ ึ่งมม ีูลค ่ ำ ณ ระดบัรำคำก่อนเกิดภัยพิบัติ และใช้ ข ้ อมูลปัจจัยกำรผลต ิ ทไี่ด ้ รับผลกระทบท้งัหมด เช ่ น เมลด ็ พนัธ ์ุปุ๋ยยำกำ จัดศัตรูพ ื ช สูตรในกำรคำ นวณ ∆qx(stored),j, t × Px(stored),j,t−1 ➢ มูลค ่ ำก่อนเกด ิ ภัยพบ ิ ตัิ ของพ ื ชล ้ มลุกทเ ี่กบ ็ ไว ้ ซ ึ่งถูกท ำลำย: แสดงถึงปริมำณพืชล ้ มลุกทเ ี่กบ ็ ไว ้ ซ ึ่งถูกทำ ลำยโดยภัยพบ ิ ตัิโดยคด ิ มูลค ่ ำตำมรำคำ ณ ระดบัก ่ อนเกดภัย ิ พิบัติของสินค้ำ พืชผลที่ได้รับผลกระทบแต่ละรำยกำร เช่น ข้ำว ข้ำวโพด มันฝรั่ง มันส ำปะหลัง ถั่ว สูตรในกำรคำ นวณ ∆qi(stored),j, t × Pi(stored),j,t−1 48
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO องค ์ประกอบในกำรค ำนวณม ู ลค ่ ำควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ย 1.1 (ต่อ) ความเสียหายจากการผลิตพช ื ล ้ มล ุ ก(Production damage annual crops – PD (AC)): โดย ∆q = ส่วนต่ำงหรือกำรเปลี่ยนแปลงของปริมำณของสินค้ำ อันเป็ นผลโดยตรงจำกภัยพิบัติ (เช่น ปริมำณถูกทำ ลำย) xstored = ปัจจัยทใี่ช ้ ส ำหรับกำรผลต ิ ทำงกำรเกษตรทถ ีู่กเกบ ็ รักษำไว ้ i stored = ผลผลต ิ ทถ ีู่กเก็บรักษำไว้ j = หน ่ วยทำงภูมศ ิ ำสตร ์ ทไี่ด ้ รับผลกระทบจำกภัยพบ ิ ตัิ P = รำคำหรือค่ำซ่อม t = หน ่ วยเวลำแรกเม ื่อมข ี้ อมูลหลงัภัยพบ ิ ตัิ t-1 = หน ่ วยเวลำแรกเม ื่อมข ี้ อมูลก ่ อนเกด ิ ภัยพบ ิ ตัิ ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 49
ส่วนที่ 3.1 : ค ุ ณลก ั ษณะทส ี่ ำคญ ั ของระเบ ี ยบว ิ ธ ี กำรเกย ี่วกบ ั ควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ยของ FAO องค ์ประกอบในกำรค ำนวณม ู ลค ่ ำควำมเส ี ยหำยและควำมส ูญเส ี ย 1.2 ความเสียหายจากการผลิตพืชยืนต้น (Production damage perennial crops – PD (PC)): ➢ มูลค ่ ำก่อนเกด ิ ภัยพบ ิ ตัิ ของปัจจัยกำรผลต ิ ทเ ี่กบ ็ ไว ้ ถูกทำ ลำย: แสดงปริมำณของปัจจัยกำรผลิตส ำหรับพืชย ื นต ้ นทถ ีู่กทำ ลำย โดยภัยพบ ิ ตัิ ซ ึ่งมม ีูลค ่ ำตำมรำคำก่อนเกิดภัยพิบัติ โดยค ำนวณตำมประเภทของปัจจัยกำรผลิตที่ได้รับผลกระทบทั้งหมด เช่น เมลด ็ พนัธ ์ุปุ๋ยยำกำ จัดศัตรูพ ื ช สูตรในกำรคำ นวณ ∆qx(stored),j, t × Px(stored),j,t−1 ➢ มูลค ่ ำก่อนเกด ิ ภัยพบ ิ ตัิ ของพ ื ชย ื นต ้ นทเ ี่กบ ็ ไว ้ ถูกทำ ลำย: แสดงถึงปริมำณของพืชยืนต้นที่เก็บไว้ซ ึ่งถูกทำ ลำยโดยภัยพบ ิ ตัิโดย คด ิ มูลค ่ ำตำมรำคำ ณ ระดบัก่อนเกิดภัยพิบัติ โดยค ำนวณส ำหรับพืชผลที่ได้รับผลกระทบแต่ละรำยกำร เช่น อโวคำโด มะพร้ำว เมล็ดกำแฟ สูตรในกำรคำ นวณ ∆qi(stored),j, t × Pi(stored),j,t−1 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 50