แบบสำ รวจและรำยงำนกำรรวบรวมขอ ้ มูลเฉพำะกิจ • กำรรวบรวมขอ ้ มูลแบบเฉพำะกิจตอ ้ งกำรระบบกำรสำ รวจหร ื อรำยงำนท ี่สำมำรถปรับใชไ้ ดอ ้ ยำ่งรวดเร ็ วและสำมำรถนำ มำใชภำยหลั ้ งได้ • ระบบขอ ้ มูลควำมเส ี ยหำยและควำมสูญเส ี ยตำมกำรรวบรวมขอ ้ มูลเฉพำะกิจอำจรวมถ ึ งสิ่งต่อไปน ้ ี : เวลำรำยงำน เนื้อหำของรำยงำน รำยงำนก่อนเกิดภยั พิบัติ/ รำยงำนฉบับ ด่วน ส ำหรับกำรพยำกรณ์ภัยพิบัติ: เมื่อได้ รับคำ เต ื อนล่วงหนำ ้ หร ื อคำ แนะนำ จำก หน่วยงำนท ี่เก ี่ยวขอ ้ งสำ หรับภยพิบัติที่ ั คำดไม่ถ ึ ง: ทนัท ี เม ื่อเกิดภยัพิบัติ รำยงำนกำรคำดกำรณ ์ ก่อนเกิดภยัพิบตัิ: ระบุ: พ ้ ื นท ี่เปรำะบำง พ ้ ื นท ี่ปลูกพ ื ชผลจ ำนวนสัตว์/ ฟำร ์ มเพำะเล ้ ี ยงสัตวน ์ ้ ำ /เรือประมงที่อำจได้รับผลกระทบ ทรัพย์สินที่อำจได้รับผลกระทบ และ สินค้ำคงคลังและปัจจัยกำรผลิตที่อำจได้รับผลกระทบ รำยงำนฉบบัด่วน: -แจ้งเหตุและขนำดภัยพิบัติพร้อมค ำอธิบำยผลกระทบเบ ้ ื องตน ้ รำยงำนผลกำรประเมิน เบ ้ ื องตน ้ ภำยใน 24 ชวั่โมง หลงัจำกเกิดภยัพิบัติ แสดงรำยกำรผลกระทบภยัพิบตัิเบ ้ ื องตน ้ ตำมประเภทพืช ประเภทปศุสัตว์ฟำร์มเพำะเล ้ ี ยงสัตว ์ น ้ ำ เรือประมง ฯลฯ รำยงำนควำมคืบหน้ำ ในวันที่3 หลงัจำกเกิดภยัพิบตัิ(หรือ ทันทีที่พร้อม) ให้ข้อมูลปัจจุบันและเปรียบเทียบข้อมูลควำมเสียหำยและควำมสูญเสียกำรประเมินผล กระทบจำกภยัพิบตัิเบ ้ ื องตน ้ และกำรระบุตำ แหน่งทำงภูมิศำสตร ์ ของพ ้ ื นท ี่ที่ได้รับผลกระทบ (หำกเป็ นไปได้) รำยงำนข ้ นัสุดทำ ้ ย วันที่7 และ20 หลังภัยพิบัติ(ข ้ึ นอยกู่บั ขนำดของผลกระทบ) ใหก ้ ำรประเมินข ้ นัสุดทำ ้ ยของผลกระทบจำกภยัพิบตัิรวมถ ึ งกำรประเมินมูลค่ำเป็ นตัวเงิน ควำมเสียหำยของสินทรัพย์ควำมสูญเสียและควำมเสียหำยจำกกำรผลิต เป็ นต้น ส่วนที่ 3.2 : กำรเกบ ็ รวบรวมข ้ อม ู ล 101
กำรรวบรวมขอ ้ มูลเฉพำะกิจ • ต้องม ี กระบวนกำรเกบ ็ รวบรวมขอ ้ มูลท ี่เป็ นระบบและม ีโครงสร ้ ำงท ี่ชดัเจน ผำ่นกำรประกนัคุณภำพและกำรตรวจสอบท ี่เขม ้ งวด และมีบันทึกที่ เขำ ้ ถ ึ งไดเ ้ พ ื่อกำรกำรควบคุมคุณภำพในระดบัต่ำงๆ • ต้องสำมำรถตรวจสอบไดแ ้ ละม ี กำรยน ื ยนัผลกำรประเมินในข ้ นั สุดท้ำย พัฒนำและปรับปรุงฐำนข้อมูล/ระบบ สำรสนเทศ กำรพัฒนำและปรับปรุงข้อมูลกำรลงทะเบียนเกษตรกร กำรปรับปรุงข้อมูลรำย เด ื อนเก ี่ยวกบัพ ื ชยน ื ตน ้ กำรรวมเทคนิคกำรตรวจสอบ (กำรส ำรวจโดรน ฯลฯ) กำรบันทึกเหตุกำรณ์ที่เป็ นภัยคุกคำม โดยตอ ้ งคำ น ึ งถ ึ งกำรปรับแต่งฐำนข้อมูล ควำมเสียหำยและควำมสูญเสียที่มีควำมจ ำเป็ นของประเทศและข้อมูลในระดับ ทอ ้ งถิ่น (จังหวัด อ ำเภอและต ำบล) พัฒนำและปรับปรุงฐำนข้อมูล/ระบบ สำรสนเทศ กำรพัฒนำศักยภำพของเจ้ำหน้ำที่ด้ำน เทคนิคและภำคสนำม เจ้ำหน้ำที่ ส่งเสริมกำรเกษตร ฯลฯ เจำ ้ หนำ ้ ท ี่ทุกคนท ี่ทำ หนำ ้ ท ี่เกบ ็ รวบรวมขอ ้ มูลควรไดร ้ับกำรฝึ กอบรมเก ี่ยวกบั วิธ ี กำรเกบ ็ รวบรวมขอ ้ มูลท ี่แม่นยำ และรับกำรบรรยำยสรุปเก ี่ยวกบวิธีกำร ั ประเมินควำมสูญเสียและควำมเสียหำยของFAO บุคลำกรในกำรเกบ ็ รวบรวม ข้อมูลควรตะหนักถึงควำมส ำคัญและคุณประโยชน์ของข้อมูลที่ต้องรวบรวม และเขำ ้ใจวำ่รัฐบำลจะใชข ้ อ ้ มูลเหล่ำน ้ ี อยำ่งไร กำรพัฒนำศักยภำพของเจ้ำหน้ำที่ด้ำน เทคนิคและภำคสนำม เจ้ำหน้ำที่ ส่งเสริมกำรเกษตร ฯลฯ ระบบกลไกกำรตอบสนองต่อ สถำนกำรณ์ภัยพิบัติ พฒันำระบบเต ื อนภยัล่วงหนำ ้ เพ ื่อกำรพยำกรณ ์ เหตุกำรณ ์ /ภัยพิบัติและเสริมสร้ำง ควำมร่วมม ื อในองคก ์ ร ระบบกลไกกำรตอบสนองต่อ สถำนกำรณ์ภัยพิบัติ ส่วนที่ 3.2 : กำรเกบ ็ รวบรวมข ้ อม ู ล 102
กำรเกบ ็ รวบรวมขอ ้ ม ู ลควรกำ หนดโดยหน ่ วยงำนในระดบั ประเทศและควรพ ิ จำรณำส ิ่งต ่ อไปน ้ ี • กำรปรับปรุงรูปแบบและขอ ้ มูลใหเ ้ หมำะสมกบัเฉพำะประเทศ • ควรระบุภัยคุกคำมที่เป็ นลักษณะเฉพำะของประเทศ • ควรพิจำรณำบทเร ี ยนท ี่ไดร ้ับจำกกระบวนกำรเกบ ็ รวบรวมขอ ้ มูลก่อนหนำ ้ • แบบสอบถำมควรได้รับกำรออกแบบเพื่อตอบสนองระเบียบวิธีของ FAO และขอ ้ กำ หนดขอ ้ มูลกำรรำยงำนของSendai Framework รวมถึงจ ำเป็ นของข้อมูลระดับชำติ • กระบวนกำรและข ้ นัตอนในกำรรวบรวมขอ ้ มูล(กำรเกบ ็ ขอ ้ มูลภำคภำคสนำม) ควรประสำนกบัระบบเต ื อนภยัล่วงหนำ ้ ภำรกิจกำร ประเมินควำมตอ ้ งกำรและกิจกรรมท ี่เก ี่ยวขอ ้ งหลงักำรเกิดภยัพิบตัิ • ควรจดัต ้ งัหน่วยสงัเกตกำรณ ์(ฟำร์ม/ครัวเรือน ฯลฯ) ตำมบริบทของประเทศและควำมต้องกำรข้อมูล • ควรมีกำรสร้ำงกระบวนกำรตรวจสอบควำมถูกต้อง ส่วนที่ 3.2 : กำรเกบ ็ รวบรวมข ้ อม ู ล ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 103
แหล ่ งขอ ้ ม ู ลประกอบ ขอ ้ มูลจำกกำรสำ รวจทำงกำรเกษตรสำมำรถใชร ้่วมกบัขอ ้ มูลจำกแหล่งอ ื่นเพ ื่อ: • ปรับปรุงกรอบกำรสุ่มตวัอยำ่ง • ปรับปรุงควำมแม่นยำ ของกำรประมำณกำร • ตรวจสอบควำมถูกต้องของผลลัพธ์ • เติมเตม ็ ขอ ้ มูลท ี่ยงัไม่สมบูรณ ์ แหล ่ งขอ ้ ม ู ลท ี่สำมำรถนำ มำใชป้ ระกอบกำรพ ิ จำรณำ 3 แหล ่ งไดแ ้ ก ่ 1. ข้อมูลตำมขอบเขตกำรปกครอง (Administrative data) 2. กำรสงัเกตกำรณ ์ บนพ ้ ื นโลก(Earth observation) 3. กำรประเมินจำกผู้เชี่ยวชำญ (Expert assessments) ส่วนที่ 3.2 : กำรเกบ ็ รวบรวมข ้ อม ู ล ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 104
การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 105
❑ ประเด็นในการประเมินผลประโยชน์และต้นทุนทางเศรษฐศาสตร์ • ต้องค ำนึงผลประโยชน์และต้นทุนทั้งทำงตรงและทำงอ้อมที่เกิดจำกโครงกำรและที่ผ่ำนและไม่ผ่ำนตลำด • ต้องก ำหนดระยะเวลำของโครงกำรให้เหมำะสม • ใครเป็นผู้ได้หรือเสียผลประโยชน์ • ต้องพิจำรณำกำรรวมกันของผลประโยชน์และต้นทุนให้เหมำะสม • ต้องรวมผลประโยชน์และต้นทุนเฉพำะที่เกิดจำกโครงกำรเท่ำนั้น • ต้องพิจารณาทั้งผลประโยชน์และต้นทุนที่จับต้องได้(ระบุมูลค่าที่เป็นตัวเงินได้) และจับ ต้องไม่ได้ (ระบุมูลค่าที่เป็นตัวเงินไม่ได้) • ไม่ควรรวมต้นทุนจม (Sunk Cost) ในต้นทุนของโครงกำร • ไม่นับรวมเงินโอนต่ำงๆ เช่น ภำษี เป็นต้น การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 106) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 106
ลักษณะสินค้าและบริการที่ไม่ผ่านตลาด ▪ ไม่ทรำบมูลค่ำที่แท้จริง ▪ ทุกคนมีสิทธิ์เข้ำใช้ประโยชน์ และไม่สำมำรถกีดกันผู้อื่นได้ ▪ กำรใช้ประโยชน์ของคนๆ หนึ่งอำจท ำให้อีกคนหนึ่งสำมำรถใช้สินค้ำและบริกำรนั้นได้ น้อยลงหรือไม่ก็ได้ ▪ อำจเกิดปัญหำกำรจัดสรรที่ยุติธรรมระหว่ำงคนรุ่นปัจจุบันและคนรุ่นหลัง การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 107การเกษตร” 107
แนวคิด “มูลค่าทางเศรษฐกิจทั้งหมด” (Total Economic Value: TEV) การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ม ู ลค่ารวมเชิ งเศรษฐกจ ิ (Total Economic Valuation: TEV) ม ู ลค่าทเ ี่กด ิ จากการใช ้ประโยชน ์ (Use Value) ม ู ลค่าทเ ี่กด ิ จากการไม่ได ้ใช ้ประโยชน ์ (No-use Value) มูลค่าทเี่กิดจากการ ใช้โดยตรง (Direct Use Value) มูลค่าทเี่กิดจากการ ใช้โดยอ้อม (Indirect Use Value) มูลค่าเผื่อจะใช้ (Option Value) มูลค่าจากการคงอยู่ (Existence Values) มูลค่าเพอื่ลูกหลาน (Bequest Value) ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 108การเกษตร” 108
นิยามของค่าทางเศรษฐกิจแต่ละประเภท ▪ มูลค่ำที่เกิดจำกกำรใช้โดยตรง : ค่ำที่เกิดจำกกำรท ำธุรกิจหรือเกิดจำกผลผลิตโดยตรง เช่น รำยได้จำกกำรท ำป่ำไม้ รำยได้จำกค่ำรักษำพยำบำล เป็นต้น ▪ มูลค่ำที่เกิดจำกกำรใช้โดยอ้อม : ผลประโยชน์ทำงอ้อมที่เกิดจำกกำรมีทรัพยำกรดังกล่ำว เช่น ป่ำไม้ให้ผลประโยชน์ ทำงอ้อม คือ กำรพักผ่อน ▪ มูลค่ำเผื่อจะใช้ : เป็นกำรคงประโยชน์เอำไว้เพื่อใช้ในอนำคต ไม่ใช่เพื่อประโยชน์เชิงธุรกิจ แต่เป็นเพื่ออนุรักษ์ ▪ มูลค่ำจำกกำรคงอยู่ : เป็นกำรมองคุณค่ำของกำรด ำรงอยู่ของธรรมชำติ เป็นกำรเคำรพสิทธิของสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่ ไม่ใช่มนุษย์ เพื่อให้ระบบนิเวศยังด ำรงอยู่ ▪ มูลค่ำเพื่อลูกหลำน : เป็นกำรมองคุณค่ำทรัพยำกรและสิ่งแวดล้อมไว้เพื่อลูกหลำนในอนำคต เพื่อเป็นมรดกให้แก่ ชนในอนำคต การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 109การเกษตร” 109
เทคน ิ คทใี่ช ้ในกำรประเมน ิ ม ู ลค ่ ำส ิ นค ้ ำและบร ิ กำร ● Market based approaches ○ Direct market pricing ○ Factor income and production function ○ Replacement cost ○ etc ● Non-marked valuation techniques ○ Stated preferences methods ■ Contingent valuation, choice experiments ○ Benefits transfer ○ Subjective well-being ○ Revealed preference methods ■ Hedonic pricing method, travel cost method การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 110การเกษตร” 110
เทคนิคที่ใช้ในการประเมินมูลค่าสินค้าและบริการที่ไม่ผ่านตลาด ● Stated Preference Methods เป็นกำรประเมินค่ำของสินค้ำและบริกำรจำกควำมผำสุขของมนุษย์โดยกำรวัดสวัสดิกำรทำงเศรษฐกิจที่ รำคำซึ่งสะท้อนค่ำควำมเต็มใจจ่ำย (Willingness to pay) ของผู้บริโภคจำกสถำนกำรณ์ที่สมมติขึ้นอย่ำง สมเหตุผลเพื่อให้ได้ค่ำที่แท้จริง ● Benefits transfer กำรน ำผลกำรศึกษำจำกกำรประเมินมูลค่ำของสินค้ำและบริกำรในรูปตัวเงินของพื้นที่ต่ำงๆ (Study Site) จำกงำนวิจัยในอดีตมำสังเครำะห์และพยำกรณ์มูลค่ำของสินค้ำและบริกำรในรูปตัวเงินส ำหรับพื้นที่ศึกษำ ที่เรำสนใจ (Policy Site) การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 111การเกษตร” 111
เทคนิคที่ใช้ในการประเมินมูลค่าสินค้าและบริการที่ไม่ผ่านตลาด (ต่อ) ● Subjective well-being ➢ สิ่งแวดล้อมและสุขภำพเป็นปัจจัยส ำคัญที่ก ำหนดคุณภำพชีวิต ➢ “ควำมพึงพอใจในชีวิต” (Life satisfaction) จะถูกประมำณให้เป็นฟังก์ชันของปัจจัยต่ำงๆ อำทิ รำยได้ สิ่งแวดล้อม สุขภำพ โดยมีกำรควบคุมปัจจัยทำงด้ำนเศรษฐกิจและสังคม ประชำกรศำสตร์ และปัจจัยเชิงพื้นที่ ● Revealed Preference Methods เป็นกำรประเมินมูลค่ำสินค้ำและบริกำรจำกควำมผำสุกของมนุษย์โดยวัดทำงอ้อมผ่ำนสินค้ำและบริกำรชนิด อื่นที่ผ่ำนตลำด การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 112การเกษตร” 112
ตัวอย่างกรณีศึกษา การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 113การเกษตร” 113
การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด Subjective Well-Being: การประเม ิ นผลกระทบด ้ านส ิ ่ งแวดล ้ อมจาก โครงการสานพลังประชารัฐเพื่อสนับสนุนการปลูกข้าวโพด หลังฤดูท านาฤดูแล้งปี 2562 ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 114) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 114การเกษตร” 114
บทน ำ ❖ การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ประสบปัญหาการปลูกที่ไม่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ โดยมีพื้นที่เหมาะสม ต ่าและไม่เหมาะสมรวมกันถึง 33% ของพื้นที่เพาะปลูก (กรมพัฒนาที่ดิน, 2557) ❖ ปัญหาอุปทานล้นตลาดของข้าว ❖ ปัญหาผลผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ไม่เพียงพอกับความต้องการของผู้ผลิตอาหารสัตว์ 1 1 5 รัฐบาลได้ริเริ่ม “โครงการสานพลังประชารัฐ เพื่อสนับสนุนการปลูกข้าวโพดหลังฤดูท านา” การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 115 115การเกษตร” 115
ภาพรวมโครงการฯ ฤดูแล้งปี 2562 ❖ พื้นที่เข้าร่วมโครงการทั้งหมด 37 จังหวัด คิดเป็ น 813,597.75 ไร่ ❖ จ านวนครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการฯ ทั้งหมด 96,710 ครัวเรือน จ านวนพื้นที่เข้าร่วมโครงการฯ (ไร่) จ านวนครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการฯ (ครัวเรือน) บทน ำ การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 116) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 116การเกษตร” 116
วัตถ ุประสงค์ของกำรศึกษำ เพื่อประเมินผลลัพธ์และผลกระทบของโครงการสานพลังประชารัฐเพื่อ สนับสนุนการปลูกข้าวโพดหลังนาของเกษตรกรผู้ที่เข้าร่วมโครงการฯ เพื่อศึกษาความแตกต่างในผลกระทบของโครงการสานพลังประชารัฐเพื่อ สนับสนุนการปลูกข้าวโพดหลังนาที่มีต่อกลุ่มเกษตรกรจ าแนกตามขนาดพื้นที่ เพาะปลูก (ฟาร์มขนาดเล็ก กลาง และใหญ่) และพื้นที่ในและนอกเขตชลประทาน 117 การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 117 117
ขอบเขตของกำรศึกษำ ❖ ประเมินผลลัพธ์และผลกระทบของโครงการสานพลังประชารัฐเพื่อสนับสนุนการปลูกข้าวโพด หลังฤดูท านา ในฤด ูแล้งปี 2562 ❖ กลุ่มตัวอย่างที่พิจารณาความแตกต่างของผลลัพธ์และผลกระทบ ○ ฟาร์มขนาดเล็ก กลาง และใหญ่ ○ ฟาร์มที่อยู่ในและนอกพื้นที่เขตชลประทาน ❖ ครอบคลุมผลลัพธ์และผลกระทบเชิงเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ○ เศรษฐกิจ: ผลผลิตต่อไร่ รายได้ต่อไร่ ต้นทุนการผลิตต่อไร่ รายได้สุทธิต่อไร่ หนี้สินครัวเรือน ○ สังคมและสิ่งแวดล้อม: ร้อยละการเผาเพื่อจัดการแปลง 118 การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 118การเกษตร” 118 118
1 1 9 %การเปลยี่นแปลง ลักษณะกลมุ่ตวัอยา่ง กลมุ่ทเี่ขา้ร่วมโครงการ กลมุ่ทไี่มไ่ดเ้ขา้ร่วมโครงการ (เขา้ร่วม - ไมเ่ขา้ร่วม) ทัง้หมด 27.36 36.70 -25.44 ในเขตชลประทาน 22.83 25.63 -10.94 นอกเขตชลประทาน 28.74 41.04 -29.98 ฟารม์ขนาดเล็ก 23.07 21.61 6.75 (< 6 ไร)่ ฟารม์ขนาดกลาง 29.82 31.15 -4.26 (6-14.99 ไร)่ ฟารม์ขนาดใหญ่ 27.17 49.36 -44.96 (>= 15 ไร)่ % การเผาเพอื่จัดการแปลง ผลกำรศึกษำ ผลลัพธ์และผลกระทบเชิงสังคมและสิ่งแวดล้อม การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด 119 ผลประโยชน์ที่เกิดจากการเผาที่ลดลงคิดเป็นมูลค่าเท่าใด? 119 119
❑ วิธีกำรประเมินมูลค่ำต้นทุนด้ำนสิ่งแวดล้อมทำงเศรษฐศำสตร์โดยใช้แนวคิด Subjective Well-Being ■ ข้อสมมติ: Environmental amenities เป็นหนึ่งในปัจจัยที่ก ำหนดคุณภำพชีวิต ■ “ควำมพึงพอใจในชีวิต” (Life satisfaction) จะถูกประมำณให้เป็นฟังก์ชันของปัจจัยต่ำงๆ อำทิ รำยได้ สิ่งแวดล้อม โดยมีกำรควบคุมปัจจัยทำงด้ำนเศรษฐกิจและสังคม ประชำกรศำสตร์ และปัจจัยเชิงพื้นที่ ■ ใช้วิธีทำงเศรษฐมิติเพื่อประมำณค่ำควำมเต็มใจที่จะจ่ำยหน่วยสุดท้ำย (Marginal Willingness to Pay: MWTP) ที่แอบแฝงอยู่กับควำมพึงพอใจ การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด LifeSatisfaction = f (hhcharacteristics,environment,location) ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 120) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 120การเกษตร” 120
❑ วิธีกำรประเมินมูลค่ำต้นทุนด้ำนสิ่งแวดล้อมทำงเศรษฐศำสตร์โดยใช้แนวคิด Subjective WellBeing (ต่อ) ■ ข้อมูล “ควำมพึงพอใจในชีวิต” (Life satisfaction) ได้จำกผลส ำรวจควำมพึงพอใจและควำมสุขในชีวิตของ ชำวไทย ซึ่งจัดท ำโดยส ำนักงำนสถิติแห่งชำติ มูลนิธินโยบำย สุขภำวะ และ สสส. ● สมำชิกในครัวเรือนที่มีอำยุ 15 ปี ขึ้นไปทั่วประเทศ ครัวเรือนละ 1 รำย จ ำนวนตัวอย่ำงทั้งสิ้น 54,100 รำย โดยเก็บข้อมูลในช่วง 8-23 มีนำคม 2555 ● ด้ำนกำรศึกษำ ด้ำนกำรท ำงำน ด้ำนควำมเป็นอยู่ในปัจจุบัน สิ่งแวดล้อมที่ดี ด้ำนที่อยู่อำศัย ด้ำนชีวิต ครอบครัว ด้ำนสุขภำพ และด้ำนสังคม การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 121) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 121การเกษตร” 121
วิธีการประเมินมูลค่าต้นทุนด้านสิ่งแวดล้อมทางเศรษฐศาสตร์โดยใช้แนวคิด Subjective Well-Being (ต่อ) ■ ข้อมูล “ด้ำนสิ่งแวดล้อม” (Environmental Amenities) จำกกรมควบคุมมลพิษ ● มลพิษทำงอำกำศ: PM10 จำกสถำนีตรวจวัดคุณภำพอำกำศทั้งในกรุงเทพ และต่ำงจังหวัด รวม 65 สถำนี ทั่ว ประเทศ ■ ข้อมูล “ด้ำนประชำกรศำสตร์” (Demographic Characteristics) จำกแบบส ำรวจควำมพึงพอใจและควำมสุขในชีวิต ของชำวไทย ปี 2555 ● เพศ อำยุ ระดับกำรศึกษำ สถำนภำพสมรส สัญชำติ จ ำนวนสมำชิกในครัวเรือน สุขภำพ (ดี, ปำนกลำง, ไม่ดี) ■ ข้อมูล “ ด้ำนเศรษฐกิจและสังคม” (Socioeconomic Characteristics) ) จำกแบบส ำรวจควำมพึงพอใจและควำมสุข ในชีวิตของชำวไทย ปี 2555 ● รำยได้ของครัวเรือนเฉลี่ยต่อเดือน สถำนภำพกำรท ำงำน ■ ข้อมูล “ด้ำนพื้นที่” (Spatial Characteristics) ● สภำพอำกำศ: อุณหภูมิและปริมำณน้ ำฝนเฉลี่ยตลอดทั้งปี จำก 76 สถำนีตรวจอำกำศทั่วประเทศ กรมอุตุนิยมวิทยำ การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 122) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 122การเกษตร” 122
WHO การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 123การเกษตร” 123 123
การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ว ิ ธ ี การประเม ิ นม ู ลค ่ าตน ้ ท ุ นดา ้ นส ิ่งแวดลอ ้ มทางเศรษฐศาสตร ์โดยใชแ ้ นวค ิ ด Subjective Well-Being (ต ่ อ) ■ สมการท ี่จะใชใ้ นการประมาณค ่ า ■ ประมาณค ่ าความเตม ็ใจท ี่จะจ ่ าย (Estimated Willingness to Pay) ต ่ อหน่ึ งหน ่ วยของมลพ ิ ษท ี่ลดลง H P Y ij ij ij ij ij = + + + ln X β Y P Y dH ˆ ˆ 0 = − = Pij คือ ความเข้มข้นของ PM10; Yij คือ รายได้; Xij คือ ตัวแปรควบคุมอื่นๆ ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 124) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 124การเกษตร” 124
การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 125) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 125การเกษตร” 125
มูลค่าความเต็มใจจ่ายรายจังหวัดเพื่อลด PM10 จ านวน 1 ไมครอน (บาท/ครัวเรือน/ปี/ไมโครกรัม/ลบ.ม.) การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 126) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 126การเกษตร” 126
1 2 7 1.79 ล้านล้านบาท (11.62% ของ GDP) ต้นท ุนเชิงสังคมและสิ่งแวดล้อมของไทยจำกฝุ่ น PM10 ที่มา: Attavanich (2019) การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด 127 127 127
หากสมมติให้การเผาในที่โล่งแจ้ง มีส่วนท าให้เกิดมลพิษฝุ่ นร้อยละ 32.2 ของแหล่งก าเนิดมลพิษฝุ่ น ทั้งหมด Oanh (2007; 2017) ที่มา: สศก. (2562) คณะกรรมการอ้อยและน ้าตาล (2562) GISTDA (2562) และ Attavanich and Pengthamkeerati (2018) พนื้ทเี่ก็บเกยี่ว (ไร)่ สดัสว่นการเผา พนื้ทเี่ผากรณีไมม่ โีครงการฯ (ไร)่พนื้ทเี่ผากรณีมโีครงการฯ (ไร)่ ชนดิพชื ปี2562 ตอ่พนื้ที่(%) ปี2562 ปี2562 ขา้วนาปี 59,390,340 29.00 17,223,199 17,223,199 ขา้วนาปรัง 11,510,030 57.00 6,560,717 6,560,717 ออ้ย 11,469,285 66.28 7,601,842 7,601,842 ขา้วโพด 6,809,848 34.00 2,315,348 2,239,383 ป่า 5,478,013 5,478,013 39,179,119 39,103,154 พนื้ทเี่ผาเปลยี่นแปลง (ไร)่ (75,966) % พนื้ทเี่ผาเปลยี่นแปลง (0.193893) กรณ ีไมม ่ โี ครงการฯ กรณ ี มโี ครงการฯ ตน ้ ทน ุ เชง ิ สง ั คมและสง ิ ่ แวดลอ ้ มเปลย ี ่ นแปลง 1,794,862,091,223 1,792,853,524,564 (2,008,566,658) การประเมินผลทางเศรษฐกิจและสังคม: กรณีสินค้าและบริการไม่ผ่านตลาด ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage 128) จากการเกิดภัยพิบัติด้าน 128การเกษตร” 128
▪ กรอบแนวคิดกำรประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศำสตร์ของผลประโยชน์ร่วมจำกมำตรกำรลดก๊ำซ เรือนกระจกภำคกำรเกษตร ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์ของผลประโยชน์ร่วมจำกมำตรกำรลดก๊ำซเรือนกระจก ภำคกำรเกษตร: กรณีศึกษาการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง พร้อมข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย ▪ ข้อแนะน ำด้ำนวิธีกำรประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศำสตร์ของผลประโยชน์ร่วมจำกมำตรกำรลด ก๊ำซเรือนกระจกภำคกำรเกษตร: กรณีศึกษาการผลิตก๊าซชีวภาพของฟาร์มปศุสัตว์ ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร 129
กรอบแนวคิดในการประเมินมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ กรอบแนวคิดกำรประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศำสตร์จำกทำงเลือกกำรปลูกข้ำวแบบเปียกสลับแห้ง ผลประโยชน์สุทธิจำกกำรปลูกข้ำวแบบเปียกสลับแห้ง ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร 130
แนวคิดการประเมินโครงการทางด้านเศรษฐศาสตร์ด้วยวิธีวัดผ่านรายได้ ค านวณมูลค่าปัจจุบันสุทธิ (NPV) การวิเคราะห์ความอ่อนไหว • ก ำหนดกำรผสมผสำนของตัวแปรในแต่ละรูปแบบที่เป็นไปได้ • ค ำนวณ NPV ใหม่ส ำหรับแต่ละเรื่องรำว ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร 131
การประเมินมูลค่าจากการใช้ประโยชน์ที่ไม่ได้ผ่านตลาด (Non-Market Valuation) มูลค่ำทำงเศรษฐศำสตร์ของทรัพยำกรธรรมชำติและสิ่งแวดล้อมและวิธีกำรประเมินมูลค่ำ ที่มา: เพ็ญพร เจนกำรกิจ และคณะ (2557) (ดัดแปลงจำก Bertram & Rehdanz, 2013; Pagiola et al., 2004) ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร 132
ข้อมูลการประหยัดน้ าของการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง (AWD) • สยำมคูโบต้ำ (2564) พบว่ำกำรท ำนำข้ำวแบบดั้งเดิมหนึ่งฤดูกำลเพำะปลูกจะใช้น้ ำประมำณ 700 - 1,500 มิลลิเมตร กำรจัดกำรน้ ำแบบเปียกสลับแห้งสำมำรถประหยัดน้ ำได้ประมำณ 30-50% • กรมชลประทำน พบว่ำ กำรท ำนำแบบเปียกสลับแห้งช่วยในกำรประหยัดน้ ำในกำรท ำนำได้ 28% ของปริมำณ กำรใช้น้ ำในกำรท ำนำปรังแบบทั่วไป (ส ำนักงำนเศรษฐกิจกำรเกษตร, 2561) • กรมกำรข้ำว (2562) พบว่ำ กำรจัดกำรน้ ำแบบเปียกสลับแห้งในกำรท ำนำ สำมำรถช่วยประหยัดน้ ำได้ 30-50% ขึ้นอยู่กับชนิดของดินและสภำพอำกำศในแต่ละพื้นที่ ซึ่งกำรท ำนำแบบให้น้ ำขังตลอดฤดูปลูกซึ่งเป็นวิธีปกติของ ชำวนำทั่วไปจะต้องใช้น้ ำประมำณ 1,200 ลบ.ม./ไร่/ฤดู การทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง (AWD) การศึกษาครั้งได้สมมติให้การปลูกข้าว 1 ไร่ ใช้น้ าปริมาณ 1,350 ลูกบาศก์เมตร และ การจัดการน้ าแบบเปียกสลับแห้งสามารถประหยัดน้ าได้ 40% ของปริมาณน้ าที่ใช้ในการปลูกข้าวนาปรังแบบทั่วไป ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร 133
ข้อมูลของการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง (AWD) รายการ การท านาปรัง แบบทั่วไป การท านาปรัง แบบเปียกสลับแห้ง การท านาปรังแบบเปียกสลับแห้ง (ไม่ใช้ Laser Land Leveling) การท านาปรังแบบเปียกสลับแห้ง (ใช้ Laser Land Leveling) รำคำที่เกษตรกรขำยได้ (บำท/กิโลกรัม) 8.49 8.49 8.49 8.49 ผลผลิตต่อไร่ (กิโลกรัม/ไร่) 637.42 681.53 697.46 677.26 ต้นทุนกำรผลิตต่อไร่ (บำท/ไร่) 3,768.42 3,777.50 3,867.00 4,021.09 รำยรับต่อไร่ (บำท/ไร่) 5,411.70 5,786.20 5,921.44 5,749.94 ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ (บำท/ไร่) 1,643.27 2,008.70 2,054.43 1,728.85 ปริมำณกำรปล่อยก๊ำซเรือนกระจก (KgCO2e/ไร่) 208.47 165.7 163.05 160.87 การท านาปรังแบบเปียกสลับแห้งให้... ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่เพิ่มขึ้น 365.43 บาท/ไร่ เมื่อเทียบกับการท านาปรังแบบทั่วไป ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ 42.77 kgCO2 e/ไร่ เมื่อเทียบกับการท านาปรังแบบทั่วไป ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร ที่มำ: ส ำนักงำนเศรษฐกิจกำรเกษตร (2561) 134
ที่มำ: Stiglitz, J. E., Stern, N., Duan, M., Edenhofer, O., Giraud, G., Heal, G. M., ... & Winkler, H. (2017). Report of the high-level commission on carbon prices. https://static1.squarespace.com/static/54ff9c5ce4b0a53decccfb4c/t/59b7f2409f8dce5316811916/1505227332748/CarbonPricing_FullReport.pdf ข้อมูลต้นทุนที่แท้จริงของก๊าซเรือนกระจก (GHG) การทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง (AWD) งานศึกษานี้ได้เลือกใช้ราคาคาร์บอนเท่ากับ 50 ดอลลาร์สหรัฐต่อตัน CO2 e จากข้อแนะน าของ Stiglitz et al. (2017) ที่มำ: Trading Economics (2022) 6 ก.ย. 65 ▪ หลำยงำนวิจัยสรุปว่ำรำคำตลำดของใบอนุญำตกำรปล่อยคำร์บอนไม่ สะท้อนต้นทุนที่แท้จริง (Hintermayer, 2020; Naime et al., 2020) ▪ Stiglitz et.al. (2017) สรุปว่ำ มูลค่ำของกำรปล่อย GHG เพื่อให้อุณหภูมิ เฉลี่ยของโลกเพิ่มขึ้นไม่เกิน 1.5 และ 2°C จำกอุณหภูมิเฉลี่ยช่วงก่อนกำร พัฒนำอุตสำหกรรมซึ่งสอดคล้องกับเป้ำหมำยอุณหภูมิตำมข้อตกลงปำรีส • ควรมีรำคำขั้นต่ ำอยู่ในช่วง 40 - 50 USD/ตัน CO2 e ระหว่ำง ปี พ.ศ. 2563-2573 • อำจปรับเพิ่มขึ้นถึง 80 - 100 USD/ตัน CO2 e หำกควำมก้ำวหน้ำ ของเทคโนโลยีหยุดชะงักหรือภำครัฐขำดนโยบำยในกำรสนับสนุน กำรลดกำรปล่อยก๊ำซเรือนกระจก ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร 135
มูลค่าผลประโยชน์สุทธิจากการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้งต่อไร่ ผลการศึกษาการประเมินมูลค่าผลประโยชน์สุทธิจากการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง รายการ ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ที่เพิ่มขึ้นจากการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง (บาท/ไร่) 1 365.43 ปริมำณน้ ำที่ประหยัดได้ต่อไร่ (ลบ.ม./ไร่) 2 540 รำคำน้ ำประปำเกรดสองเฉลี่ยในพื้นที่ลุ่มเจ้ำพระยำ (บำท/ลบ.ม.)3 19.8023 มูลค่ำส่วนเพิ่มของน้ ำชลประทำนที่ใช้ในกำรปลูกข้ำวนำปรัง (บำท/ลบ.ม.)4 0.2900 มูลค่ำส่วนเพิ่มจำกกำรโอนย้ำยน้ ำที่ประหยัดได้ในกำรปลูกข้ำวนำปรังไปสู่นอกภำคเกษตร (บำท/ลบ.ม.) 19.5123 มูลค่าผลประโยชน์ที่ได้จากการประหยัดน้ าด้วยการปลูกแบบเปียกสลับแห้ง (บาท) 10,693.25 ปริมำณกำรปล่อยก๊ำซเรือนกระจกที่ลดได้จำกกำรปลูกข้ำวแบบเปียกสลับแห้งต่อไร่ (kgCO2 e/ไร่) 1 42.77 รำคำคำร์บอน (บำท/ตัน) [50 USD; 32.44 บำท/USD เฉลี่ยช่วง 2555-2564] 5 1,622.00 มูลค่าผลประโยชน์ที่ได้จากการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (บาท) 69.37 มูลค่าผลประโยชน์สุทธิรวมจากการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้งต่อไร่ (บาท) 11,128.06 ที่มำ: 1 ส ำนักงำนเศรษฐกิจกำรเกษตร (2561) 2ปริมำณน้ ำที่ใช้ต่อไร่ในกำรท ำนำปรังแบบทั่วไปและกำรปลูกข้ำวแบบเปียกสลับแห้งสำมำรถประหยัดน้ ำได้ 40% ของปริมำณน้ ำที่ใช้ในกำร ท ำนำปรังแบบทั่วไป 3 วิษณุ อรรถวำนิช และคณะ (2565) 4มูลนิธิสถำบันวิจัยเพื่อกำรพัฒนำประเทศไทย. (2561) 5 Stiglitz et al. (2017) ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร 136
การพยากรณ์พื้นที่เก็บเกี่ยวข้าวนาปรังในเขตชลประทาน ผลการศึกษาการประเมินมูลค่าผลประโยชน์สุทธิจากการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง harv_area_offseason_rice_irrigate ค่าสัมประสิทธิ์ ค่าคลาดเคลื่อนมาตรฐาน trend -899,885.30 * 409,048.30 trend^2 22,975.74 ** 7,811.08 price_q4 1,629.61 *** 176.22 wage_month_primary_edu6 -1,175.88 * 595.64 mean_temp_annual 218,000,000.00 ** 81,600,000.00 mean_temp_annual^2 -4,193,268.00 ** 1,520,452.00 mean_precip_annual -90,174.65 *** 25,127.59 mean_precip_annual_2 26.76 *** 7.81 hotday_42 -832,984.20 515,535.20 population_density 336,761.80 294,151.50 constant -2,790,000,000.00 ** 1,090,000,000.00 Adj R-squared 0.9538 Observations 21 ที่มำ: *,**,*** แสดงนัยส ำคัญทำงสถิติที่ร้อยละ 10 5 และ 1 ตำมล ำดับ โดยตัวแปรสภำพอำกำศใช้ภำพฉำย SSP2-4.5 จำก CMIP6 และตัวแปรควำมหนำแน่นของประชำกรในประเทศไทย จำก ส ำนักงำนสภำพัฒนำกำรเศรษฐกิจและสังคมแห่งชำติ ที่มา: สศก. และคณะผู้วิจัย ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร 137
มูลค่าปัจจุบันของผลประโยชน์สุทธิจากการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง ผลการศึกษาการประเมินมูลค่าผลประโยชน์สุทธิจากการปลูกข้าวแบบเปียกสลับแห้ง กรณีที่มีกำรปลูกข้ำวนำปรังแบบเปียกสลับแห้งร้อยละ 20 ของพื้นที่เก็บเกี่ยวข้ำวนำปรังในเขตชลประทำน ณ ปี2575 รายการ 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 พื้นที่เก็บเกี่ยวข้าวนาปรังในเขตชลประทาน (ไร่) 1 3,609,609 3,741,229 5,305,910 6,130,432 6,631,946 4,774,846 2,046,620 7,674,506 6,792,153 10,289,139 ร้อยละการปรับเปลี่ยนมาปลูกแบบ AWD 4 5.5 7 8.5 10 12 14 16 18 20 พื้นที่เพาะปลูกข้าวนาปรังในเขตชลประทานด้วย AWD (ไร่) 144,384 205,768 371,414 521,087 663,195 572,982 286,527 1,227,921 1,222,587 2,057,828 ปริมาณน้ าที่ประหยัดได้รวม (ล้านลบ.ม.) 77.9676 111.1145 200.5634 281.3868 358.1251 309.4100 154.7245 663.0773 660.1972 1,111.2270 มูลค่าส่วนเพิ่มจากการโอนย้ายน้ าที่ประหยัดได้ในการปลูกข้าวนาปรังไปสู่ นอกภาคเกษตร (บาท/ลบ.ม.) 19.8594 20.2065 20.5535 20.9006 21.2476 21.5945 21.9415 22.2884 22.6353 22.9822 มูลค่าผลประโยชน์จากการประหยัดน้ าด้วยการปลูก AWD (ล้านบาท) 1,548.3904 2,245.2343 4,122.2880 5,881.1441 7,609.2866 6,681.5675 3,394.8856 14,778.9406 14,943.7676 25,538.4167 ปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ลดได้จาก AWD ทั้งหมด (tonCO2 e) 6,175.319 8,800.680 15,885.36 2 22,286.87 7 28,364.83 3 24,506.42 0 12,254.75 1 52,518.179 52,290.065 88,013.295 ราคาคาร์บอน (บาท/ตัน) [50 USD; 32.44 บาท/USD เฉลี่ยช่วง 2555-2564] 6 1,636.92 1,651.98 1,667.18 1,682.52 1,698.00 1,713.62 1,729.38 1,745.29 1,761.35 1,777.56 มูลค่าผลประโยชน์ที่ได้จากการลดการปล่อย GHG (ล้านบาท) 10.108518 14.538566 26.483764 37.498081 48.163417 41.994669 21.193176 91.659703 92.101183 156.448552 ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ที่เพิ่มขึ้นจากการปลูกข้าวแบบ AWD (บาท/ไร่) 5 368.79 372.18 375.61 379.06 382.55 386.07 389.62 393.21 396.83 400.48 ผลตอบแทนสุทธิทั้งหมดที่เพิ่มขึ้นจาก AWD (ล้านบาท) 53.2478 76.5836 139.5063 197.5255 253.7064 221.2118 111.6375 482.8281 485.1537 824.1109 มูลค่าปัจจุบันสุทธิของผลประโยชน์รวมจาก AWD (ล้านบาท) 58,826.4219 ที่มำ: จำกกำรค ำนวณของคณะผู้วิจัย โดย 1 ส ำนักงำนเศรษฐกิจกำรเกษตร (2565) 2 ค่ำเฉลี่ยจำกกำรทบทวนวรรณกรรม 3 วิษณุ อรรถวำนิช และคณะ (2565) 4มูลนิธิสถำบันวิจัยเพื่อกำรพัฒนำประเทศไทย. (2561) 5 ส ำนักงำนเศรษฐกิจกำรเกษตร (2561) และ 6 Stiglitz et al. (2017) หมำยเหตุ: มูลค่ำปัจจุบันสุทธิใช้อัตรำคิดลดของสังคมที่ 6% ต่อปีตำมค ำแนะน ำของ Asian Development Bank (2017) และปรับค่ำของเงินด้วยอัตรำเงินเฟ้อจำกดัชนีรำคำผู้บริโภคทั่วไป (2558=100) เฉลี่ย 0.92% ต่อปี ระหว่ำงปี 2555-2564 ▪ การประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐศาสตร์จากมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกภาคการเกษตร 138
กำรประเมินควำมส ูญเส ี ยจำก กำรเปลย ี ่ นแปลงสภำพภ ู มอ ิ ำกำศ 139
14 0 = + + + 3 + 4 + 5 2 + + = + + + 3 + 4 +5 + 6 2 + + • i, j, and t are indexed for crop type, province, and year, respectively • Y is the yield and H is the harvested area of the selected crops (Rice, Sugarcane, Cassava) • Climate consists of the growing season temperature, extreme maximum temperature, total rainfall, maximum rainfall in 24 hours, and the dummy representing El Niño–Southern Oscillation (ENSO) • Price is the vector capturing output and input prices (i.e., Farm received price & minimum wage rate) • PctIrrig is the percent of irrigated area to total area in the province • T and T2 are time trends capturing technological progress. • Popden captures population density • u and v are fixed effects, and and e are error terms (1) (2) Model Specification and Methodology Expected yield model and harvested area model are as follow 140
14 1❑ This study separated rice into three types to capture the different growing seasons and irrigation statuses of rice production: • In-season rice: (growing season N, NE, C, E = May-Oct ; S=Jul-Feb) → separated into 2 types; irrigated area & non-irrigated area • Off-season rice: (growing season N, NE, C, E = Jan-Apr ; S=Mar-Jun) ❑ For sugarcane and cassava, growing season is from January to December in all areas ❑ Use spatial regression to address spatial bias from crop yield & harvested area ❑ Employ the instrumental variable (IV) approach together with the generalized method of moment (GMM) suggested by Miao, Khanna and Huang (2016) to addressed endogeneity bias resulting from the use of crop price and wage rate Model Specification and Methodology ก าหนดการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “แนวทางการศึกษาการประเมินความสูญเสีย (Loss) และความเสียหาย (Damage) จากการเกิดภัยพิบัติด้านการเกษตร” 141
14 2• Calculate the weighted average of climate data for each province to link the agricultural data which are organized in the provincial-level and the climate data which are organized by station (Mendelsohn, Nordhaus, Shaw 1994) • Locate the centroid of each province(red pin) and then draw a circle within the r=250 km • All climate data from stations (yellow pin) in the circle are weighted using the weighted regression by controlling for the distance from the centroid, latitude, longitude and height (77p x 36y x 12m x 4var estimated regressions) ที่มำ: Pipitpukdee, Attavanich & Bejranonda (2021) Construction of Climate Data 142
14 3Summary Statistics In-season irrigated rice In-season rainfed rice Out-of-season rice Sugarcane Cassava Crop yield (kg/HA) 3,005.00 2,447.73 3,328.19 58,652.50 17,440.85 Harvested area (1,000 HA) 29.62 96.67 16.69 22.89 26.74 Average temperature(℃) 28.27 28.18 27.57 27.59 27.46 Total annual rainfall (mm) 1,493.41 1,559.74 1,487.59 1,331.35 1,346.04 Maximum rainfall in 24 hours(mm/day) 36.68 37.68 36.46 33.69 33.87 Extreme maximum temperature (℃) 35.62 35.59 35.51 35.91 35.92 Observations 1,998 1,809 2,625 1,242 1,242 143
14 4Estimated Yield Model (1) (2) (3) (4) (5) Yield In-season irrigated rice In-season rainfed rice Out-of-season rice Sugarcane Cassava Time Trend 93.58*** 84.72*** 43.02*** -1,68*** 82.29 Time Trend_sq -2.25*** -2.65*** -0.28 127.6*** 13.63*** %Irrigated area per province area - - - 100.5*** -21.85*** Average temperature -908.80 5,21*** 1,069** 165,11*** 18,965*** Average temperature_sq 17.53 -96.84*** -19.60** -2,94*** -365.7*** Total rain 0.18 -0.022 -0.75*** -37.08*** -6.467*** Total rain_sq -7.85e-05 -5.04e-05 0.00015*** 0.0099** 0.0006 Maximum rain in 24 hr 5.27 4.16 -7.64* 274.6** 78.03*** Extremely max. temperature -106.70*** -43.46 -101.40** -8,593*** 1,438*** El nino 11.18 -13.77 8.70 -513.0 -1,495*** La nina -102.90*** -14.96 6.79 -2,244*** 1,198** Lag price -0.39 1.63* 0.118 -645.31*** -59.16** Lag wage 46.63 202.78*** -60.78 -8,765.63*** -617.81*** Constant 18,074 -67,65*** -6,143 -1.86e+06*** -270,597*** Observations 1,998 1,809 2,625 1,242 1,242 R-square_adj. 0.6359 0.6162 0.5934 0.49 0.75 ***, **, and * are significant at 1%, 5% and 10%, respectively. Regional fixed effect also added to the model 144
14 5Estimated Harvested Area Model (1) (2) (3) (4) (5) Harvested area In-season irrigated rice In-season rainfed rice Out-of-season rice Sugarcane Cassava Time Trend -0.65 0.97 -0.09 1.04** -2.92*** Time Trend_sq 0.093*** -0.08 0.007 -0.05** 0.12*** Population density -0.005** 0.14*** -0.009*** -0.07*** -0.09*** %Irrigated area per province area - - - -0.09** 0.25** Total rain -0.04*** -0.04* 0.004 0.05* 0.02 Total rain_sq 4.9e-06*** 9.8e-07 -1.9e-06 -2.2e-05** -1.9e-05* Maximum rain in 24 hr 0.45*** 1.14** 0.04 -0.44 -0.44 Extremely max temperature 8.73*** -2.49 1.28 -0.43 -0.48 El nino -2.50*** -4.95* -4.89*** -0.67 -3.80 La nina 1.10 0.96 -3.40*** 7.65*** 20.24*** Lag price -0.14*** 0.17 0.098** 0.23 -0.66** Lag wage -10.59*** 4.19 -1.64 10.78*** 2.22 Constant -137.2* 18.64 -27.80 -36.04 76.22 Observations 1,998 1,809 2,625 1,242 1,242 R-square_adj. 0.23 0.53 0.22 0.11 0.84 ***, **, and * are significant at 1%, 5% and 10%, respectively. Regional fixed effect also added to the model 145
14 6Projections of Climate & Population Density during 2046-2055 from the Baseline 1992-2016 Projected changes in annual rainfall(mm.) Projected changes in population density (%) • Overall, growing season temperatures and annual rainfall are projected to increase in both RCPs 4.5 & 8.5 • Population density is expected to increase in the Central, Eastern and Southern regions with moderate fertility rate • The study divides the analysis of rice into two types (i.e., in-season rice and out-of-season rice) Source: Pipitpukdee and Attavanich (2021) 146
Projected Impacts of Climate Change on Rice Yield and Harvested Area %change_yield_rcp85_vs_baseline 10.01 - 20.00 0.01 - 10.00 -9.99 - 0.00 -19.99 - -10.00 -29.99 - -20.00 -40.00 - -30.00 %change_land_rcp85_vs_baseline 40.01 - 60.00 20.01 - 40.00 0.01 - 20.00 -19.99 - 0.00 -39.99 - -20.00 -60.00 - -40.00 RCP 4.5 RCP 8.5 RCP 4.5 RCP 8.5 %Change in total-rice yield %Change in total-rice harvested area Northeastern rice yields will decline the most Heterogenous effects of climate change on rice harvested area are revealed across regions -10.34% -14.42% +0.18% +1.27% % changes of yield & harvested area in 2046-2055 under scenarios from the baseline 1992-2016 147
% changes of total production in 2046-2055 under scenarios from the baseline 1992-2016 irrigated_inss_rice$.production_baseline(MT) 500000.01 - 1000000.00 100000.01 - 500000.00 50000.01 - 100000.00 10000.01 - 50000.00 5000.01 - 10000.00 1000.00 - 5000.00 irrigated_inss_rice$.%change_production_rcp85_vs_baseline 100.01 - 120.00 80.01 - 100.00 60.01 - 80.00 40.01 - 60.00 20.01 - 40.00 10.01 - 20.00 0.01 - 10.00 -5.00 - 0.00 Baseline production (MT) % change of production with RCP 4.5 % change of production with RCP 8.5 In-season rice in the irrigated area %change_producti>0.00 -39.99 - -20.00 -59.99 - -40.00 -79.99 - -60.00 -100.00- -80.00 production_baseline(MT) 500000.01 - 1000000.00 100000.01 - 500000.00 50000.01 - 100000.00 10000.01 - 50000.00 5000.01 - 10000.00 1000.01 - 5000.00 <1000.00 Baseline production (MT) % change of production with RCP 4.5 % change of production with RCP 8.5 In-season rice in the non-irrigated area Projected Impacts of Climate Change on Rice Production In-season rice production in the irrigated area is expected to increase, while its production tends to decline in the rainfed area Source: Pipitpukdee and Attavanich (2021) +25.71% +34.36% -31.99% -42.26% 148
14 9Baseline production (MT) % change of production with RCP 4.5 % change of production with RCP 8.5 production_baseline(MT) 500000.01 - 1000000.00 100000.01 - 500000.00 50000.01 - 100000.00 10000.01 - 50000.00 5000.01 - 10000.00 1000.01 - 5000.00 < 1000.00 Province %change_production_rcp85_vs_baseline -19.99 - 0.00 -39.99 - -20.00 -59.99 - -40.00 -79.99 - -60.00 -100.00 - -80.00 Final_total_rice$.production_baseline(MT) 1000000.01 - 5000000.00 500000.01 - 1000000.00 100000.01 - 500000.00 50000.01 - 100000.00 10000.01 - 50000.00 5000.01 - 10000.00 1000.01 - 5000.00 0.00 - 1000.00 Final_total_rice$.%cha20.01 - 40.00 0.01 - 20.00 -19.99 - 0.00 -39.99 - -20.00 -59.99 - -40.00 -79.99 - -60.00 -100.00 - -80.00Baseline production (MT) % change of production with RCP 4.5 % change of production with RCP 8.5 % changes of total production in 2046-2055 under scenarios from the baseline 1992-2016 Out-of-season rice All types of rice Projected Impacts of Climate Change on Rice Production • Out-of-season rice production is expected to decrease • Total annual rice production of all types is expected to decrease, but heterogenous impacts are revealed across provinces Source: Pipitpukdee and Attavanich (2021) -1.40% -1.78% -10.18% -13.33% 149
Projected Impacts of Climate Change on Sugarcane Yield & Harvested Area RCP 4.5 RCP 8.5 RCP 4.5 RCP 8.5 %Change in sugarcane yield %Change in sugarcane harvested area Sugarcane yield will be declined in all regions Harvested area of sugarcane will be increased in the northern and northeastern regions %change_yield_rcp85_vs_baseline no sugarcane planting -19.99 - -10.00 -29.99 - -20.00 -39.99 - -30.00 < -40.00 %change_land_rcp85_vs_baseline 0.01 - 20.00 no sugarcane planting -19.99 - 0.00 -39.99 - -20.00 -59.99 - -40.00 -79.99 - -60.00 -100.00 - -80.00 -23.95% -33.26% -1.29% -2.49% % changes of yield & harvested area in 2046-2055 under scenarios from the baseline 1992-2016 150