เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเพื่อการวิจัย

เคร่อื งมือทใ่ี ช้ในการเกบ็ รวบรวมข้อมลู เพื่อการวจิ ยั

วเิ ชียร อินทรสมพันธ์
คณะครุศาสตร์

มหาวทิ ยาลัยราชภัฏบ้านสมเดจ็ เจา้ พระยา
2562

เคร่อื งมือที่ใชใ้ นการเกบ็ รวบรวมข้อมูลเพ่ือการวจิ ยั

โดย วิเชยี ร อนิ ทรสมพันธ์

ISBN : 978-616-582-911-3

ข้อมลู ทางบรรณานุกรมของหอสมุดแหง่ ชาติ
วเิ ชียร อินทรสมพันธ.์
เครอื่ งมอื ทใี่ ช้ในการเก็บรวบรวมข้อมลู เพือ่ การวิจัย.-- พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2.-- กรงุ เทพฯ :
สหธรรมิก, 2562.
168 หนา้ .
1. เครือ่ งมือวจิ ัย. 2. การสร้างและการพฒั นาเครอ่ื งมือวจิ ยั . I. ชอื่ เรือ่ ง.
001.42
ISBN 978-616-582-911-3
พิมพค์ ร้ังที่ 1 กุมภาพันธ ์ พ.ศ. 2559 จ�ำนวน 300 เลม่
พมิ พค์ รง้ั ที่ 2 กนั ยายน พ.ศ. 2562 จ�ำนวน 300 เลม่
ออกแบบปก/รูปเล่ม แฝงกมล เพชรเกล้ยี ง
สงวนลขิ สทิ ธ์ติ ามพระราชบญั ญตั ลิ ิขสิทธิ์ (ฉบับเพ่มิ เติม) พ.ศ. 2558
หา้ มลอกเลียนแบบ หรอื คดั ลอกส่วนใดส่วนหนึง่ ของตำ� ราเลม่ นี้
ยกเวน้ แตไ่ ด้รบั อนุญาตเปน็ ลายลกั ษณอ์ ักษรจากผเู้ ขียน
จัดพมิ พโ์ ดย
วเิ ชยี ร อนิ ทรสมพนั ธ์
คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั บ้านสมเดจ็ เจ้าพระยา
1061 ซอยอสิ รภาพ 15 ถนนอิสรภาพ แขวงหริ ญั รู ูจี เขตธนบรุ ี กรุงเทพฯ 10600
โทร. 02-473-7000 ต่อ 5000 E-mail : [email protected]
พิมพท์ ่ี
โรงพิมพ์ บริษัทสหธรรมมกิ จำ� กดั
54/67-68 ซอย 12 ถนนจรัญสนทิ วงศ์ แขวงทา่ พระ เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพฯ 10600
โทร. 0-2864-0434-5 โทรสาร 02-4123087 E-mail. [email protected]

คาํ นาํ

ตําราเคร่ืองมือที่ใชเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัยเลมน้ี เปนการปรับปรุงตําราเพ่ือใชเปนสวนหนึ่ง
ของรายวิชา 1198101 เครื่องมือท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัย ตามหลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต
สาขาวชิ าการวดั ประเมินและวิจยั ทางการศึกษา (หลักสตู รปรับปรงุ พ.ศ. 2561) โดยผูเขียนไดรวบรวมและ
เรียบเรียงสาระดังกลาวจากเอกสาร หนังสือ ตํารา บทความทางวิชาการ และงานวิจัยที่เก่ียวของ เพื่อ
นํามาใชในการจัดการเรียนการสอนตามหลักสูตร โดยมีเน้ือหาสาระท่ีเกี่ยวของกับความรูพ้ืนฐานในการ
สรา งเครอื่ งมือการวจิ ยั การสรางแบบทดสอบ แบบสอบถาม แบบมาตรประมาณคาและแบบวัดเจตคติ การ
สัมภาษณและการสังเกต การวิเคราะหคุณภาพเครื่องมือ และการประยุกตใช Google Form สราง
เคร่อื งมอื การวิจัย

ผูเ ขียนไดพฒั นาตาํ ราเลม นี้เพอ่ื นํามาใชใ นการเรียนการสอนกับผูเรียนในหลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต
สาขาวิชาการประเมินผลและวิจัยทางการศึกษา ต้ังแตป 2559 การปรับปรุงครั้งน้ีไดมีการแกไขปรับปรุง
รายละเอียดของเนื้อหาใหมีความสมบูรณย่ิงขึ้นและไดปรับปรุงเพ่ิมเติมเก่ียวกับเนื้อหาดานการประยุกตใช
Google Form เพ่ือสรางเครื่องมือการวิจัยใหทันยุคทันสมัย นักศึกษาที่เรียนวิชาน้ีไดใชตําราเลมน้ีใหเกิด
ประโยชนแ ละสามารถนาํ ไปประยุกตใ ชใ นการทําวิจยั ตอ ไปได

ขอขอบพระคุณรองศาสตราจารย ดร. วโิ ฬฏฐ วัฒนานิมิตกูล รองศาสตราจารยสุภรณ ล้ิมบริบูรณ
รองศาสตราจารย ดร.ปราณีต มวงนวล และผูท รงคุณวุฒิทกุ ทานทไ่ี ดเมตตาชวยเหลอื ผเู ขยี นใหคาํ แนะนําใน
การปรบั ปรุงดานเน้ือหาของตําราเลมนี้ ขอขอบคุณคณาจารยสาขาวิชาการประเมินและวิจัยทางการศึกษา
ทุกทานที่ชวยเปนกําลังใจใหผูเขียนไดมุมานะพยายามเขียนตําราเลมนี้ใหสําเร็จลุลวงดวยดี รวมทั้ง
ขอขอบพระคุณทานเจาของเอกสาร ตํารา และรายงานการวิจัยซ่ึงปรากฏอยูในบรรณานุกรมทุกทานท่ี
ผูเขียนไดนํามาอางอิงในการเขียนตําราเลมน้ี หวังเปนอยางยิ่งวาสาระจากตําราเครื่องมือที่ใชเก็บรวบรวม
ขอมูลเพื่อการวิจัยเลมน้ีจะเปนประโยชนตอผูศึกษาในดานการวิจัย การวัดผล และประเมินผลทางการ
ศกึ ษา หรอื ผูท สี่ นใจเกี่ยวกับเรอ่ื งนี้

วิเชียร อนิ ทรสมพนั ธ
กนั ยายน พ.ศ. 2562



สารบัญ

หนา

คาํ นํา……………………………………………………………………………..……………………………………..……. (1)

สารบญั …………………………………………………………………………………………………….………..…….… (3)
สารบญั ตาราง………………………………………………………………………………………….…...…..………… (6)

สารบญั ภาพ…………………………………………………………………………………………….…....…............ (8)

บทท่ี 1 บทนาํ ……………………………………………………………………..……………............................ 1
แนวคิดและลกั ษณะสาํ คัญของเครื่องมือทใ่ี ชใ นการเก็บรวบรวมขอมลู …………………. 1
ประเภทของเครอ่ื งมือทีใ่ ชในการเก็บรวบรวมขอ มลู ................................................. 3
การเลอื กใชเ ครือ่ งมือเก็บรวบรวมขอ มูลเพื่อการวจิ ยั .............................................. 7
ตวั แปรการวจิ ัย ........................................................................................................ 8
มาตรวดั ตวั แปรการวิจยั .......................................................................................... 9

ลกั ษณะเครอ่ื งมอื เกบ็ รวบรวมขอ มลู ท่ีดี ............................................................... 11

ขอ จาํ กดั ของเครอื่ งมือเกบ็ รวบรวมขอมูล ............................................................. 13
บทสรุป………………………………………………………….……………………………………….….….. 14

บทท่ี 2 แบบทดสอบ………………………………………….....................................…………….…..… 15
ความหมายของแบบทดสอบ …………………………………………………..……………....….…… 15
ประเภทของแบบทดสอบ………………………………………………………..……………….….……. 16
รปู แบบของแบบทดสอบ...................................................................................… 19
การเขยี นขอคาํ ถามของแบบทดสอบ..................................................................…… 23
ขั้นตอนในการสรา งแบบทดสอบ.............................................................................. 28
ปญหาการสรา งแบบทดสอบ.................................................................................... 34
ขอดีและขอจํากัดของแบบทดสอบ........................................................................... 35
บทสรปุ ………………………………………………………………………………..……….………….…… 36

บทที่ 3 แบบสอบถาม………………………………………………………………………….………………..…… 37
ความหมายของแบบสอบถาม. ............................................................................... 37

ประเภทของแบบสอบถาม …………………………………………………….......................... 38

โครงสรา งของแบบสอบถาม.................................................................................... 39
ขน้ั ตอนการสรางแบบสอบถาม .............................................................................. 40

(4)

หนา
ขอดี ขอจาํ กัดของแบบสอบถาม ............................................................................ 51

บทสรปุ .................................................................................................................... 52

บทท่ี 4 แบบมาตรประมาณคา และแบบวัดเจตคต…ิ ……………………………….......................... 53
แบบมาตรประมาณคา ............................................................................................... 53
ความหมายของแบบมาตรประมาณคา ............................................................. 53
ประเภทของแบบมาตรประมาณคา.................................................................. 54
การสรา งแบบมาตรประมาณคา ....................................................................... 56
แบบวัดเจตคติ............................................................................................................ 57
ความหมายของเจตคติ..................................................................................... 57
การสรา งแบบวัดเจตคติ .................................................................................. 58
แบบวดั เจตคติตามรปู แบบของลิเคอรท (Likert’s Scale)............................... 58
แบบวัดเจตคติโดยใชความหมายทางภาษาของออสกูด (Osgood’s
Semantic Differential Technique)………………………………......................... 62
แบบวัดเจตคตติ ามแนวคิดของเทอรส โตน (Thurstone’s Scale) ……………… 65

บทสรปุ ..................................................................................................................... 71

บทที่ 5 การสมั ภาษณแ ละการสังเกต.................................................................................... 73
การสมั ภาษณ ........................................................................................................... 73
ความหมายของการสมั ภาษณ ........................................................................ 73
ประเภทของการสมั ภาษณ .............................................................................. 74
หลกั การสมั ภาษณทดี่ ี ..................................................................................... 75
ข้ันตอนการสัมภาษณ ..................................................................................... 76
แบบสมั ภาษณ.................................................................................................. 79
ขน้ั ตอนการสรา งแบบสัมภาษณ....................................................................... 80
การตรวจสอบคุณภาพของการสัมภาษณและแบบสัมภาษณ .......................... 82
ขอ ดี และขอ จาํ กดั ของการสมั ภาษณ .............................................................. 85
การสังเกต ................................................................................................................. 86
ความหมายของการสังเกต .............................................................................. 86
ประเภทของการสงั เกต ................................................................................... 87
หลักการสังเกตทด่ี ี ........................................................................................... 88

(5)

หนา
ลักษณะของผสู ังเกต ....................................................................................... 88
เครือ่ งมือที่ใชในการสังเกต .............................................................................. 89

ข้นั ตอนของการสรา งแบบบันทึกการสังเกต ................................................... 90

ขอ ดีและขอ จํากัดของการสังเกต ..................................................................... 92
บทสรปุ ………………………………………………………………….…………………………………….. 93

บทที่ 6 การวเิ คราะหคุณภาพเครื่องมอื …………………………………........................................... 95
การวเิ คราะหคณุ ภาพเครือ่ งมอื .................................................................................. 95
การวิเคราะหความเท่ยี งตรง ..................................................................................... 95
การวิเคราะหค วามเช่อื ม่ัน ......................................................................................... 103
การวิเคราะหอ าํ นาจจาํ แนก....................................................................................... 111
การวิเคราะหขอ สอบ ................................................................................................ 114
บทสรุป ..................................................................................................................... 123

บทที่ 7 การประยุกตใช Google Form สรา งเคร่อื งมอื การวิจยั .......................................... 125
ขอ ตกลงเบือ้ งตนในการสรางเครือ่ งมือการวิจยั ดวย Google Form......................... 125
แถบเมนู (Menu Bar) ที่ใชใน Google Form........................................................... 126
การสรางแบบทดสอบ ............................................................................................... 129
การสรา งแบบสอบถาม ............................................................................................. 136
บทสรุป ..................................................................................................................... 146

บรรณานุกรม ............................................................................................................................ 147

ภาคผนวก ................................................................................................................................. 151
ภาคผนวก ก ตัวอยางแบบสอบถาม ............................................................................... 151

ภาคผนวก ข ตัวอยางแบบวัดเจตคติ .............................................................................. 161

ประวตั ิผูเ ขียน .......................................................................................................................... 168

(6)

สารบญั ตาราง หนา

ตารางท่ี 30

2.1 ตารางวิเคราะหหลักสูตรเน้ือหากลุมสาระคณิตศาสตร ช้ันประถมศึกษาปที่ 2 31
ในหวั ขอเร่ือง “การบวก และการลบ”.............................................................. 42
45
2.2 ตารางเฉลี่ยผลการวิเคราะหหลักสูตรเน้ือหากลุมสาระคณิตศาสตร 48
ชน้ั ประถมศึกษาปท ี่ 2 ในหวั ขอ เรอื่ ง “การบวก และการลบ”.......................... 50
55
3.1 ตัวอยางการกาํ หนดพฤตกิ รรมบงชีข้ องตวั แปรการวิจัย..................................... 55
3.2 ตวั อยา งแบบสอบถามท่เี ปนมาตรประมาณคา................................................... 56
3.3 ตัวอยา งพฤติกรรมบง ชี้กับตัวแปรการวิจัยคณุ ลกั ษณะผูน ํานสิ ติ ........................ 67
3.4 ตวั อยา งแบบสอบถามคุณลกั ษณะผนู าํ นสิ ติ ...................................................... 67
4.1 ตัวอยางมาตรประมาณคาแบบตวั เลขแบบที่ 1.................................................
4.2 ตวั อยางมาตรประมาณคาแบบตัวเลขแบบท่ี 2.................................................. 83
4.3 ตวั อยางมาตรประมาณคา แบบภาพ.................................................................. 84
4.4 ตัวอยา งคะแนนเพอ่ื การคาํ นวณหาคา ประจําขอและคาเบ่ียงเบนควอไทล. ....... 101
4.5 ผลการวิเคราะหค า สถติ ิการใหค ะแนนของผูต ัดสินประจําขอ ............................ 103
5.1 ตัวอยางคะแนนเพื่อการวิเคราะหคาสัมประสิทธิ์ความสอดคลองโดยใชสูตร 104
106
ของ Kendall....................................................................................................
5.2 ตวั อยางคะแนนเพื่อการวเิ คราะหห าความแปรปรวนตามวธิ ีของฮอยท. ............ 108
6.1 ผลการวเิ คราะหองคป ระกอบเครือ่ งมือวัดทักษะของผบู ริหาร..........................
6.2 คา สัมประสทิ ธสิ์ หสมั พนั ธร ะหวางแบบวัดที่สรางข้นึ กบั แบบวัดมาตรฐาน......... 109
6.3 ตัวอยา งคะแนนเพ่อื วิเคราะหความเชอื่ มน่ั คงตวั ...............................................
6.4 ตวั อยา งคะแนนเพอื่ วเิ คราะหความเชอ่ื มัน่ เชงิ สอดคลอ งภายในแบบแบงครงึ่ ... 110
6.5 ตวั อยางคะแนนเพอ่ื วเิ คราะหความเชอ่ื มนั่ เชงิ สอดคลอ งภายในตามวิธีการของ

คเู ดอรและริชารด สัน.........................................................................................
6.6 ตัวอยางคะแนนเพ่ือวิเคราะหความเชื่อม่ันโดยวิธีการหาสัมประสิทธิอัลฟา

ตอนท่ี 1.............................................................................................................
6.7 ตัวอยางคะแนนเพื่อวิเคราะหความเช่ือม่ันโดยวิธีการหาสัมประสิทธิอัลฟา

ตอนท่ี 2 ...........................................................................................................

(7)

สารบญั ตาราง หนา

ตารางที่ 114

6.8 ตวั อยา งคะแนนเพ่ือวเิ คราะหอ าํ นาจจาํ แนกของแบบสอบถาม......................... 118
6.9 ตวั อยางคะแนนเพือ่ วิเคราะหข อสอบ................................................................
6.10 ตัวอยางผลการวเิ คราะหข อสอบ........................................................................ 119
6.11 ตวั อยา งคะแนนเพ่อื การวเิ คราะหข อสอบแบบความเรียง.................................. 120
6.12 ตัวอยางผลการตอบขอสอบรายขอแบบอิงเกณฑ. .............................................
122

ภาพที่ (8)

4.1 สารบัญภาพ
4.2
4.3 หนา
4.4
4.5 ตวั อยางแบบวดั เจตคตติ ออาชพี ครตู ามแนวคิดของลิเคอรท................................. 61
5.1 ตวั อยางแบบวัดเจตคตติ ามแนวคิดของออสกดู แบบที่ 1....................................... 63
5.2 ตัวอยา งแบบวดั เจตคติตามแนวคิดของออสกดู แบบที่ 2....................................... 63
5.3 ตัวอยา งแบบวัดเจตคตติ ามแนวคิดของเทอรส โตนกอ นหาคา ประจาํ ขอ............... 66
5.4 ตวั อยา งแบบวดั เจตคตติ ามแนวคดิ ของเทอรสโตนหลังหาคา ประจาํ ขอ ................ 69
6.1 ตวั อยา งแบบสัมภาษณก ารใชชุดฝก ทกั ษะการสังเกต........................................... 81
ตัวอยางแบบบนั ทึกการสงั เกตดวยแบบตรวจสอบรายการแบบที่ 1..................... 91
6.2 ตัวอยางแบบบนั ทกึ การสงั เกตดวยแบบตรวจสอบรายการแบบที่ 2..................... 91
ตวั อยางแบบบนั ทกึ การสงั เกตดวยแบบมาตรประมาณคา.................................... 92
6.3 ตัวอยางแบบฟอรมการพิจารณาความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหาของแบบทดสอบ
6.4 ระหวางขอคําถามกบั จดุ ประสงคการเรยี นร.ู ........................................................ 97
7.1 ตัวอยางแบบฟอรมการพิจารณาความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหาของแบบทดสอบ
7.2 ระหวา งขอคาํ ถามกบั ระดับพฤติกรรม.................................................................. 98
7.3 ตัวอยางแบบฟอรมการพจิ ารณาความเที่ยงตรงเชิงเนอ้ื หาของแบบสอบถาม....... 99
7.4 กราฟแสดงการคดั เลือกคณุ ภาพขอสอบรายขอ .................................................... 117
7.5 ตวั อยางหนาตางแรกของ Google Form เพอ่ื สรา งแบบทดสอบ....................... 129
7.6 ตัวอยา งเทมเพลทกลมุ การศึกษา “แบบทดสอบเปลา ” ....................................... 130
7.7 ตวั อยางการตั้งชอื่ ของแบบทดสอบ....................................................................... 130
7.8 ตัวอยา งการกาํ หนดรายละเอียดของผตู อบแบบทดสอบ....................................... 130
7.9 ตัวอยา งการเพ่มิ ตอนท่ี และกรอกรายละเอยี ด..................................................... 131
7.10 ตัวอยางการเพิ่มขอ คําถามแบบเลือกตอบ “หลายตวั เลือก”................................ 131
7.11 ตัวอยา งการแสดงตวั อยา งขอคําถามแบบเลือกตอบ “หลายตัวเลอื ก”................. 132
7.12 ตวั อยา งการเพ่ิมขอ คาํ ถามและแสดงตวั อยางแบบเลือกตอบ“ชองทําเครื่องหมาย” 132
7.13 ตวั อยา งการเพิม่ ขอคาํ ถามและแสดงตวั อยางแบบเลอื กตอบ “เลื่อนลง”............. 132
7.14 ตัวอยา งการแสดงตวั อยา งของแบบทดสอบเสมือนจริง......................................... 133
ตัวอยา งการเลือกสง แบบทดสอบดวย Google Form......................................... 134
ตวั อยางการตรวจสอบการตอบกลับการสงแบบทดสอบ...................................... 134
ตวั อยางการแสดงผลการทดสอบ ตามคําถาม และรายการ.................................. 135
ตัวอยางขอ มูลการตอบกลับของแบบทดสอบจากการดาวนโหลด........................ 135

ภาพที่ (9)

7.15 สารบัญภาพ
7.16
7.17 หนา
7.18
7.19 ตวั อยา งหนาตางแรกของ Google Form เพอื่ ทาํ แบบสอบถาม.......................... 136
7.20 ตัวอยา งการเรมิ่ แบบฟอรม ใหม. ............................................................................ 137
ตัวอยา งการกรอกชอ่ื ฟอรม และรายละเอียด....................................................... 137
7.21 ตัวอยางขอ มลู ทัว่ ไปของผตู อบแบบสอบถาม เก่ยี วกับ “เพศ”............................. 138
7.22 ตวั อยางขอ มูลท่วั ไปของผูตอบแบบสอบถาม เกย่ี วกบั “ชัน้ ป” ............................ 138
7.23 ตัวอยางการเพ่ิมตอนที่ และการสรางขอคําถามท่ีใชการเลือกตอบแบบ
7.24 “สเกลเชิงเสน” .................................................................................................... 139
7.25 ตวั อยา งการแสดงคาํ ถามเลือกตอบแบบ “ สเกลเชงิ เสน”.................................... 139
7.26 ตัวอยา งการสรา งคาํ ถามใชการเลอื กตอบแบบ “หลายตัวเลือก”......................... 140
7.27 ตวั อยางการแสดงตวั อยางคําถามเลอื กตอบแบบ “ หลายตวั เลือก”.................... 140
7.28 ตวั อยา งการสรางคําถามทใ่ี ชการเลอื กตอบแบบ“ตารางกรดี ชองทาํ เครื่องหมาย” 141
7.29 ตวั อยางการแสดงคาํ ถามเลอื กตอบแบบ “ตารางกรดี ชอ งทําเครื่องหมาย”......... 141
7.30 ตวั อยางการสรางคําถามและการแสดงขอ คําถามเลือกตอบแบบ “เลื่อนลง”....... 142
7.31 ตวั อยา งการสรา งคาํ ถามทใี ชการเลอื กตอบแบบ “คําตอบสั้น”............................ 142
7.32 ตวั อยางการสรา งคําถามทีใ่ ชก ารเลือกตอบแบบ “ยอ หนา ”................................. 143
ตัวอยา งของการแสดงตวั อยา งแบบสอบถามเสมอื นจริง....................................... 143
ตวั อยางการเลือกสง แบบสอบถามดว ย Google Form........................................ 144
ตวั อยา งการตรวจสอบการตอบกลับการสง แบบสอบถาม..................................... 144
ตัวอยางขอมูลการตอบกลับแบบสอบถามจากการดาวนโหลด............................. 145



บทท่ี 1
บทนํา

การเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัยเปนเทคนิควิธีและเปนกระบวนการในข้ันตอนหนึ่งของ
การวจิ ัยซง่ึ ถอื วา มคี วามสาํ คัญมาก การเก็บรวบรวมขอมูลในการวิจัยทางสังคมศาสตรมีการใชวิธีการเก็บ
รวบรวมขอมูลโดยตรงและโดยออม ซ่ึงตองอาศัยเครื่องมือวัดหรือท่ีเรียกกันวา “เครื่องมือเก็บรวบรวม
ขอมูล” เครื่องมือท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการวิจัยนั้นมีลักษณะแตกตางกันและมีหลายชนิด
มีทง้ั ทเี่ ปน มาตรฐานและไมเปนมาตรฐาน ทั้งทม่ี ีอยูแลว และจะตองสรา งขึน้ มาใหม ในการวิจัยทางสังคมศาสตร
เครื่องมือเก็บรวบรวมขอมูลสวนใหญจะสรางขึ้นมาใหมเพราะปญหาทางสังคมศาสตรมีหลากหลาย
แตกตางกนั ออกไป ดังนั้นจึงคอนขางยากท่ีจะใชเครื่องมือเก็บรวบรวมขอมูลเดิมรวมกันได นอกจากน้ัน
เทคนิคการเก็บรวบรวมขอมูลสําหรับการวิจัยทางสังคมศาสตรยังมีขอบเขตเนื้อหาและรายละเอียดท่ี
แตกตางกัน ทําใหเกิดปญหาแกผูวิจัยท่ีตองการทําวิจัยโดยเฉพาะนิสิต นักศึกษา และนักวิจัยหนาใหม
ดังนั้นการทําความเขาใจเกี่ยวกับเคร่ืองมือท่ีใชเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการวิจัยอยางละเอียดจึงเปนเรื่อง
สําคัญและจําเปน อยา งยิ่งสาํ หรับผวู ิจยั การเขา ใจเบ้ืองตนถึงลักษณะของการเก็บรวบรวมขอมูล เคร่ืองมือท่ี
ใชเก็บรวบรวมขอมูล ตัวแปรการวิจัย มาตรวัดตัวแปร รวมท้ังคุณลักษณะที่ดีของเคร่ืองมือเก็บรวบรวม
ขอ มลู จะทาํ ใหผวู ิจัยสามารถสรางเครื่องมือเกบ็ รวบรวมขอมลู ไดอ ยางถกู ตองเหมาะสม

แนวคดิ และลกั ษณะสําคัญของเครือ่ งมอื ทใี่ ชในการเกบ็ รวบรวมขอมูล

ก า ร เ ก็ บ ร ว บ ร ว ม เ ป น ก ร ะ บ ว น ก า ร ใ น ก า ร เ ป ล่ี ย น แ ป ล ง แ น ว คิ ด ใ น ก า ร ทํ า วิ จั ย
เปลี่ยนตัวแปร หรือคุณลักษณะที่ตองการศึกษาใหเปนขอมูลเชิงปริมาณหรือเชิงคุณภาพ โดยท่ัวไปมักจะ
เปนการกําหนดคุณคาของสิ่งที่ตองการศึกษาใหเปนตัวเลข ดังนั้นการเก็บรวบรวมขอมูลจึงหมายถึง
กระบวนการในการวัดผล (Measurement) ท่ีเร่ิมตั้งแตการรวบรวม เรียบเรียง การจัดลําดับขอมูล
อยางเปนระบบ มีวิธีการและหลักเกณฑท่ีแนนอน กําหนดตัวเลขแทนขนาดหรือคุณลักษณะของสิ่งที่
ตองการวัดโดยใชเครื่องมือที่มีคุณภาพและเหมาะสม วัดผลที่ไดออกมาเปนตัวเลขเชิงปริมาณหรือ
เปน การบรรยายขอมูลในเชิงคณุ ภาพ ผูวิจัยสามารถนําขอมูลที่ไดมาใชเพื่อตัดสินคุณคาของส่ิงท่ีตองการ
ศึกษาหรือสง่ิ ที่วดั (Kerlinger, 1986, p. 39)

การสรางเคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัยประกอบดวยการพิจารณากําหนด
กรอบแนวคิดการวิจัย (Conceptual Framework) วามีแนวคิด ทฤษฎีท่ีเก่ียวของกับการวิจัย ศึกษา
จุดมุงหมายของการวิจัยวาตองการศึกษาเกี่ยวกับตัวแปรการวิจัยและมีคุณลักษณะท่ีเก่ียวของอะไรบาง
มีมาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัด แตละประเด็นมีคุณลักษณะอยางไร ตองการวัดอะไรจากตัวแปรนั้น
มีการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เก่ียวของกับตัวแปรการวิจัยน้ัน และกําหนดเปนนิยามศัพทเฉพาะ

-2-

กําหนดกฎเกณฑตางๆ วา เราจะวัดอะไรบาง การนิยามศัพทเฉพาะของตัวแปรน้ันตองสามารถนําไป
ปฏิบัติได เชน เราตองการวัดตัวแปร ไดแก “ฐานะทางเศรษฐกิจ” ผูวิจัยตองพิจารณาดูวา อะไรคือ
ตวั บง ชี้ฐานะทางเศรษฐกจิ เชน รายได ทรัพยสินท่ีมีครอบครอง สภาวะการเปนหน้ี หรือ เราตองการวัด
ตัวแปร “ความสามารถทางการอานเพื่อความเขาใจ” ผูวิจัยจะตองพิจารณาดูวา ตัวแปรที่เก่ียวของกับ
การอานเพ่ือความเขาใจเก่ียวของกับความสามารถทางการอานวา เมื่ออานแลวสามารถ แปลความ
ตีความหรือสรุปความ ขยายความ และจับใจความสําคัญ เปนตน แลวจึงสรางเครื่องมือท่ีเหมาะสม
นําเครื่องมือไปหาคุณภาพดวยการทดลองใชเคร่ืองมือ นําเครื่องมือที่ตรวจสอบคุณภาพแลวมาปรับปรุง
และจัดทําเปนเครื่องมือฉบับสมบูรณ แลวจึงนําไปเก็บรวบรวมขอมูลตามที่วางแผนการเก็บรวบรวม
ขอมูลไว

ลักษณะสาํ คญั ของเครอ่ื งมอื ท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมลู การวิจัยทางการศึกษาน้ันเกี่ยวของกับ
วิธีการวดั ผลซงึ่ มีธรรมชาตขิ องการวดั ท่มี ีความสําคัญตอ การวจิ ัย ประการแรก เครอ่ื งมือท่ีใชในการวัดน้ัน
วัดในสง่ิ ที่เปน นามธรรม ไมสามารถวัดไดโ ดยตรง ตองสรางสถานการณจําลองหรือสิ่งเราเพื่อใชผูที่ถูกวัด
ตอบสนอง เชน การวัดความรู ไมสามารถชั่ง ตวง หรือวัดไดทางกายภาพ ตองสรางขอสอบที่มี
สถานการณมาเรา ใหตอบสนอง ประการตอ มา เครอ่ื งมอื น้ันมีหนวยการวดั ไมคงที่หรือมีความแตกตางกัน
เพราะหนวยการวัดจะเปล่ียนไปตามเคร่ืองมือท่ีใชวัด กฎเกณฑในการกําหนดตัวเลขเพื่อแทนปริมาณ
ของสิง่ ที่ตองการวดั ยงั สามารถกาํ หนดไดแนน อนเหมือนกบั เคร่ืองมือวัดทางดานกายภาพ เชน 1 คะแนน
ของแตละวิชาจะมีความหมายของคะแนนแตกตางกัน ประการตอมา การวัดจะมีความคลาดเคลื่อน
(Error) ปะปนมาดวยทุกคร้ัง ความคลาดเคล่ือนอาจมาจากเครื่องมือ สถานการณ หรือ ผูที่ถูกวัด ก็ได
ตอ มา การวดั ดว ยเคร่ืองมือน้ันเปนการวัดที่ไมสมบูรณทั้งหมด เน่ืองจากเราไมสามารถวัดลักษณะตาง ๆ
ไดท้ังหมด สามารถวัดไดบางสวนของคุณลักษณะหรือพฤติกรรมท่ีจะสุมออกมาเปนตัวแทนเทานั้น และ
ประการสุดทาย การวัดผลน้ันเปนงานสัมพันธ เพราะผลท่ีไดจากการวัดไมมีความหมายในตัวเองจะมี
ความหมายก็ตอ เมือ่ นาํ ผลการวดั ไปสมั พนั ธกับสิง่ อนื่ เชน ไปสมั พันธกับเกณฑหรือกลมุ เปาหมายที่ใชว ัด

สิ่งที่สําคัญของการเก็บรวบรวมขอมูลซึ่งเปนการแปรสภาพแนวคิดใหอยูในรูปของขอมูล
ทางสถิติหรือตัวเลข ก็คือ ผูวิจัยสามารถนําตัวเลขท่ีไดมาเปรียบเทียบกับผลการวิจัยของผูอ่ืน
การเปรยี บเทยี บดงั กลาวมีประโยชนในการเช่ือมโยงผลงานวิจัยที่เก่ียวของในอดีต ทําใหเห็นขอแตกตาง
หรือขอบกพรองของการวิจัยที่เปรียบเทียบกัน หรืออาจชี้ใหเห็นแนวโนมของการเปลี่ยนแปลงของสิ่งที่
ศึกษาในดานการควบคุม เม่ือสภาพของขอมูลนํามาจัดกระทําทางสถิติ ยอมทําใหผูวิจัยสามารถควบคุม
ไดดีกวาขอมูลที่ไมใชตัวเลข กลาวคือ สามารถตรวจสอบขอบกพรองของขอมูล หรือการวิเคราะหได
ดีกวาการทดสอบขอ บกพรอ งของขอมลู ท่ีเปน เชงิ คณุ ภาพหรือเชิงบรรยาย

สิ่งที่สําคัญของการเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการวิจัยตอมาก็คือ ความเปนปรนัยของการวิจัยและ
ความถูกตอง ตรงประเด็น (Preciseness) เชน แทนที่เราจะกลาววา นักเรียนมีความสามารถสูงขึ้น

-3-

ก็จะกลาววา นักเรียนมีความสามารถสูงขึ้นกวาเดิม 25 คะแนน ซ่ึงเปนขอความท่ีทําใหเขาใจไดชัดเจน
และเขา ใจไดโ ดยงา ย รวมท้ังแสดงใหเ หน็ ถงึ ความถูกตอ ง ตรงประเดน็ ของการเปล่ียนแปลงความสามารถ
นน้ั ดวย

ลักษณะสําคัญของเคร่ืองมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูลอีกประการหนึ่งไดแก เครื่องมือที่ใช
เก็บขอมูลเชิงปริมาณและขอมูลเชิงคุณภาพ กลาวคือ เคร่ืองมือท่ีใชเก็บขอมูลเชิงปริมาณจะไดขอมูล
เปนตัวเลข ไดแก แบบทดสอบ แบบสอบถาม แบบมาตรประมาณคา แบบวัดเจตคติ แบบตรวจสอบ
รายการ สวนเครื่องมือท่ีใชเก็บรวบรวมขอมูลเชิงคุณภาพแลวไดขอมูลเปนคําพูด การบรรยาย หรือ
อธิบายซง่ึ จะตองนาํ ไปตคี วาม (Interpret) ไดแก แบบสัมภาษณ แบบบันทกึ การสงั เกต

สรปุ ไดวา การเกบ็ รวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัยเปนกระบวนการวัดผลที่ตองเร่ิมจากการศึกษาตัว
แปร การศึกษาเก่ียวกับตัวแปร นําไปสูการสรางเคร่ืองมือ การหาคุณภาพเคร่ืองมือ และนําเครื่องมือ
ดังกลาวไปใชเก็บรวบรวมขอมูล แลวนําขอมูลมาใชในการวิเคราะหเพ่ือหาคําตอบของการวิจัยตอไป
สวนลักษณะสําคัญของการเก็บรวบรวมขอมูลไดแก การนําผลท่ีไดจากการวัดไปใชในการเปรียบเทียบ
ดวยวิธีการทางสถิติ การควบคุมผลการวิจัย การมีความเปนปรนัย ขอมูลที่เก็บรวบรวมไดมีทั้ง
เชิงปรมิ าณและคุณภาพ

ประเภทของเครอ่ื งมือที่ใชใ นการเก็บรวบรวมขอ มูล

เคร่ืองมือท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัยน้ันหากพิจารณาการจัดประเภทเคร่ืองมือที่
ใชในการเก็บรวบรวมขอมูลจะมี 2 ลักษณะดวยกันคือ ประเภทที่ใชประกอบหรือเปนนวัตกรรมที่
นํามาใชในเก็บรวบรวมขอมูล และประเภทที่เปนเครื่องมือที่ใชวัดตัวแปรของการวิจัย ในที่น่ีจําแนกตาม
ลักษณะของเครือ่ งมอื ท่ีใชโดยภาพรวม ไดแ ก

1. แบบทดสอบ (Test) เปนเครื่องมือท่ีใชในเก็บรวบรวมขอมูลที่มีจุดมุงของการวิจัยตองการ
ศึกษาพฤติกรรมทางดานพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) และหรือดานทักษะพิสัย (Psychomotor
Domain) โดยแบบทดสอบหมายถึง ชดุ ของขอคาํ ถามท่ีเปนส่ิงเราใหผ ูตอบไดแสดงพฤติกรรมตอบสนอง
อยางใดอยางหนึ่ง อาจเปนการเขียนตอบ ทําเคร่ืองหมาย แสดงกริยาทาทางที่ผูวัดสามารถสังเกตเห็น
พฤติกรรมนน้ั ได

สว นคาํ วา การทดสอบ (Testing) เปนสถานการณในการใชแบบทดสอบเพื่อเก็บรวบรวมขอมูล
เก่ยี วกบั ความรู ความสามารถของบคุ คล มีการกาํ หนดเง่ือนไขในการทดสอบ เชน การกําหนดระยะเวลา
ในการทาํ แบบทดสอบ การทดสอบทใี่ ชก นั ท่ัวไปมีหลายประเภท ซึ่งหากแบงโดยใชวิธีการตอบสนองตอ
แบบทดสอบทเ่ี ปน ส่ิงเรา จะแบง เปน 7 ประเภท ไดแ ก

-4-

1) การทดสอบเปนรายบุคคล (Individual Test) เปนการทดสอบที่ผูสอบตองทํา
แบบทดสอบหรือตอบคําถามเปนรายบุคคล ไดแก การสอบสัมภาษณ การสอบปากเปลา การทดสอบ
ทางจติ วทิ ยา สอบวดั ในชน้ั เรียน เปน ตน

2) การทดสอบเปนกลุม (Group Test) เปนการสอบพรอมกันคร้ังละหลายคน เปนกลุม
หรือท้ังช้ันเรียน นิยมใชกันท่ัวไปในการสอบวัดผลการเรียนรู เชน การแสดงละคร การเลนดนตรีเปนวง
การเลน เปนทมี เปนตน

3) การทดสอบแบบจํากัดเวลา (Speed Test) เปนการสอบที่มีการจาํ กัดเวลาเพื่อตองการ
ทราบวา ผสู อบคนใดใชเวลาทน่ี อยกวา โดยใหเ นื้อหาของงานท่เี ทากนั

4) การทดสอบเต็มความสามารถ (Power test) เปน การสอบทไ่ี มจ ํากัดเวลา เพื่อใหผูสอบ
สามารถแสดงความรูค วามสามารถท่มี อี ยูอยา งเต็มที่

5) การทดสอบขอเขียน (Paper-pencil Test) เปนการสอบท่ีผูสอบตองเขียนคําตอบ
ลงในกระดาษสอบ แบงรปู แบบของการสอบขอเขยี นออกเปน

5.1) แบบเขียนตอบ (Written Test) หรือท่ีมีช่ือเรียกอีกอยางวา แบบอัตนัย
(Subjective Test) มีลักษณะสาํ คญั คอื ผตู อบเขยี นตอบซงึ่ แบง ออกเปน 2 ลกั ษณะ ไดแกการตอบแบบ
สั้น (Short Answer Test) โดยตองตอบใหตรงประเด็นที่กําหนดใหมากท่ีสุด และการเขียนตอบแบบ
ยาว (Essay Test) โดยตองเขียนตอบใหครอบคลุมประเด็นคําถามใหมากที่สุดเทาที่จะทําได การเขียน
ตอบแบบยาวนีผ้ ูต อบตอ งใชเวลาในการทาํ ขอ สอบทําใหม จี ํานวนขอสอบจํานวนไมมากนกั

5.2) แบบเลือกตอบ (Multiple Choice Test) หรือท่ีมีชื่อเรียกอีกอยางวา แบบปรนัย
(Objective Test) แบบทดสอบน้ตี องการใหผูตอบเลอื กตอบจากคําตอบที่กําหนดให อาจใชเคร่ืองหมาย
ถูก () ผิด () วงกลมรอบตัวเลือก () ระบายทึบ () เขียนตัวเลขหรือตัวอักษรเพื่อแสดง
สัญลักษณการจับคู แทนการเขียนตอบ แบบทดสอบลักษณะนี้ไดแก แบบถูกผิด แบบจับคู และ
แบบเลอื กตอบหลายตวั เลอื ก

6) การทดสอบปากเปลา (Oral Test) เปนการสอบที่ผูสอบตองใชการพูดในการตอบ
ขอสอบ

7) การทดสอบภาคปฏิบัติ (Performance Test) เปนการสอบที่กําหนดใหผูสอบปฏิบัติ
แสดงความสามารถในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง โดยการปฏิบัติใหครูผูสอบพิจารณาใหคะแนน หรือใหผูสอบ
ปฏิบัติตามคําสั่งโดยไมมีการเขียนตอบใดๆ ท้ังส้ิน เชน การสอบขับรถ การสอบพิมพดีด การสอบ
พลศึกษา(วชิ าวอลเลยบ อล วิชาฟุตบอล) เปนตน

ลักษณะของแบบทดสอบซ่งึ แบงออกตามวิธกี ารสรางมี 2 ลักษณะ คือ
1) แบบทดสอบท่ีครูสรางข้ึน (Teacher-made Test) เปนแบบทดสอบที่ครูสรางขึ้นเพื่อ

วัดผลการเรยี นรใู นชั้นเรยี น ไดแ ก

-5-

1.1) แบบทดสอบวัดความกาวหนา (Formative Test) เปนแบบทดสอบที่ใชวัดผล
หลังจากจบการเรียนรูในแตละบทเรียน เพื่อประเมินวานักเรียนจะสามารถผานจุดประสงคการเรียนใน
แตล ะหนวยหรือไมเพียงใด มีสวนใดท่ีตองเพิ่มเติม นอกจากน้ี ครูจะประเมินไดวาการสอนของตัวเองยัง
บกพรองหรอื ไม และบกพรอ งในเนอื้ หาสว นใด

1.2) แบบทดสอบวัดผลรวมปลายภาค (Summative Test) เปนแบบทดสอบที่
ครูใชเพ่ือประเมินผลเมื่อผูเรียนไดเรียนจบในรายวิชาน้ันแลว เปนการประเมินผลท่ีไดจากการเรียนของ
นกั เรยี นในตอนปลายภาคเรียน

2) แบบทดสอบมาตรฐาน (Standardized Test) เปนแบบทดสอบที่ผานกระบวนการสราง
ที่มีมาตรฐานเดียวกันไมวาจะสอบกับใคร ท่ีไหน ประกอบดวย มาตรฐานในการดําเนินการสอบ
มาตรฐานการใหคะแนน มาตรฐานการแปลความหมายของคะแนน ซึ่งจะตองมีเกณฑปกติ (Norms)
ตัวอยางแบบทดสอบมาตรฐานท่ีรูจัก เชน National Test, O-NET, A-NET, GAT/PAT เปนตน ซ่ึงการ
ใชแบบทดสอบมาตรฐานจะถูกนํามาใชเปรียบเทียบความสามารถของผูเรียนในแตละคน ในโรงเรียน
ตางๆ โดยเปรียบเทยี บกับนักเรยี นในระดับ วชิ า และ หลกั สตู รเดียวกนั เพ่อื ใหท ราบวา ผูเรียนแตละคน
มีความสามารถอยูในระดับใด นอกจากน้ัน ยังสามารถนําแบบทดสอบมาตรฐานไปใชควบคุมคุณภาพ
โรงเรียนใหไดม าตรฐานทางวชิ าการตามทก่ี าํ หนด

2. แบบสอบถาม (Questionnaire) เปนเครื่องมือที่ใชในเก็บรวบรวมขอมูลที่มีจุดมุงของการ
วิจัยตองการการวัดพฤติกรรมดานจิตพิสัย (Affective Domain) หรือ ใชสอบถามพฤติกรรมการปฏิบัติ
ซึ่งเปนการวัดพฤติกรรมดานทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) โดยใหกลุมเปาหมายเขียนคําตอบ
หรือทาํ เครอื่ งหมายเลือกคาํ ตอบท่ีจดั ไวใ ห แบง คาํ ถามออกเปน 2 ชนิดดังน้ี

1) คําถามปลายปด (Close-ended Question) เปนคําถามท่ีเตรียมไวใหผูตอบได
เลอื กตอบ

2) คําถามปลายเปด (Open-ended Question) เปนคําถามท่ีตองใหผูตอบตอบดวย
ตนเองอยา งอสิ ระ มกี ารเวน เนอื้ ที่ไวใ หส าํ หรับคําตอบ

การใชแบบสอบถาม ผูวิจัยจะใชแบบสอบถามไปเก็บรวบรวมขอมูลโดยนําไปแจกหรือสงทาง
ไปรษณยี  และใหก ลุม เปา หมายตอบกลับมา นอกจากนี้ยงั สามารถใชแบบสอบถามเปนแบบฟอรมสําหรับ
สัมภาษณไดเชนกนั เพยี งแตเปลีย่ นขอความทเ่ี ปนภาษาเขียนใหเ ปน ขอความในภาษาพูด

3. แบบมาตรประมาณคา (Scaling) เครื่องมือที่ใชในเก็บรวบรวมขอมูลที่มีจุดมุงของการวิจัย
ตองการการวัดพฤติกรรมทางดานจิตพิสัย เปนการวัดความรูสึก อารมณ คุณลักษณะแฝง เจตคติ เปน
เคร่ืองมือท่ีใชประกอบกับแบบวัดอ่ืนๆ ขอมูลที่ไดจากแบบมาตรประมาณคาเปนลักษณะท่ีผูวิจัย
ไมสามารถสังเกตไดโดยตรง แตเชื่อไดวามีลักษณะน้ันอยูในตัวบุคคล โดยสามารถสรุปไดจากพฤติกรรม
การแสดงออก ความรสู กึ และความคิดเห็นของบุคคล ตัวแปรเหลาน้ี ไดแก ความสนใจ ความวิตกกังวล

-6-

ความเช่ือ ความกลัว คานิยม เจตคติ ความคิดเห็น การยอมรับ เปนตน ลักษณะเหลาน้ีเปนลักษณะที่มี
อยูในตัวบุคคล และเปนตัวท่ีกอใหเกิดความแตกตางข้ึนในตัวบุคคล สงผลใหเกิดความแตกตางใน
ลกั ษณะอื่นๆ ทีเ่ กี่ยวของ เชน เจตคติตอ การเรยี นสงผลตอ ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียน

4. แบบสัมภาษณ (Interview Form) เคร่ืองมือท่ีใชในเก็บรวบรวมขอมูลที่มีจุดมุงของการ
วิจัยตอ งการการวัดดา นจิตพิสยั และทักษะพสิ ยั ใชประกอบการสมั ภาษณ (Interview) ใชเก็บขอมูลเชิง
คุณภาพเปน สวนใหญ การสรางขอคําถามของแบบสมั ภาษณมีวิธีการเชนเดียวกับการสรางแบบสอบถาม
แตเปดโอกาสใหกลุมเปาหมายไดตอบอยางอิสระ ไมกําหนดตัวเลือกคําตอบไวลวงหนา เพราะการ
สัมภาษณตองการขอ มูลที่เจาะลึก ความละเอยี ดของคําตอบที่ไดข้ึนอยูกับความสามารถของผูสมั ภาษณ

5. แบบตรวจสอบรายการ(CheckList) เปนเคร่ืองมือที่ชเก็บรวบรวมขอมูลที่มีจุดมุงหมาย
ของการวิจัยเกี่ยวของกับพฤติกรรมดานจิตพิสัย ใชควบคูกับการสังเกต (Observation) เชน ความขยัน
ความรับผิดชอบตอการเรียนรู ความอดทน การมีสวนรวมในการทํางาน เปนตน หรือพฤติกรรม
ดานทักษะพิสัย เชน ทักษะการอาน ทักษะการเลนฟุตบอล ทักษะการประดิษฐส่ิงของจากวัสดุเหลือใช
เปน ตน แบบตรวจสอบรายการเปนเครื่องมือท่ีมีรายการตางๆ ใหผูตอบไดเลือกคําตอบท่ีตรงกับท่ีผูตอบ
ตองการ อีกท้ังยังใชตรวจสอบดูวา กลุมเปาหมายเกิดพฤติกรรมตามรายการพฤติกรรมตางๆ ที่คาดหวัง
ไวหรือไม ทีละรายการ นอกจากนั้นแบบตรวจสอบรายการสามารถจัดลําดับความสําคัญของคําตอบได
อีกดว ย โดยการใสตวั เลขลาํ ดบั ไวห นา ขอ ความ

6. แบบวดั อืน่ ๆ ไดแก
6.1 แบบสํารวจ (Inventory Form) ซ่ึงมีลักษณะคลายกับแบบตรวจสอบรายการ

แตกตางตรงทแี่ บบสํารวจมงุ เนน ใชงานเฉพาะเรือ่ ง เฉพาะจุด
6.2 แบบวัดสังคมมิติ (Sociometry) เปนแบบวัดทางจิตวิทยา เพ่ือศึกษามุมมอง

ทางดานสงั คมของบุคคลโดยการใหบุคคลในสงั คมเปน ผใู หค ะแนนคุณลักษณะ
6.3 แบบเทคนิคการฉายภาพ (Projective Technique) เปนแบบวัดทางจิตวิทยาเพ่ือ

ศึกษาคุณลักษณะภายในของบุคคลดวยการใหรายงานตัวเอง สรางจินตนาการจากภาพ คําพูด
หรือประโยคขอ ความ และผดู ําเนินการสอบเปน ผปู ระเมนิ ตนเอง

สรุปไดวาเครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการวิจัยที่นิยมใชเปนแบบฟอรมตางๆ
และแบบท่ีเปนมาตรวัดไดแก แบบทดสอบ แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ แบบสํารวจ แบบวัดสังคมมิติ
แบบเทคนิคการฉายภาพ แบบมาตรประมาณคาและแบบตรวจสอบรายการ ซึ่งผูวิจัยจะตองเลือกใช
เครื่องมือใหเ หมาะสมกบั รปู แบบของการวจิ ยั ใหม ากท่ีสุด

-7-

การเลือกใชเครือ่ งมือเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวจิ ัย

ในการเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการวิจัยนั้น ผูวิจัยจะตองทําการเลือกใชเคร่ืองมือใหตรงกับ
วัตถุประสงค หรือจุดมุงหมายของการวิจัย การเลือกวิธีการเก็บรวบรวมขอมูลที่ไมเหมาะสมจะมีผลตอ
ขอมูลท่ีได เชน การใชแบบวัดเจตคติตอการเรียนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปท่ี 1 ในการตอบ
แบบสอบถาม นักเรียนอาจมีปญหาเก่ียวกับการอานและความเขาใจตอขอคําถาม อาจทําใหคําตอบท่ี
ไดรับกลบั มาไมตรงกบั ความเปนจรงิ จงึ ควรใชการสมั ภาษณจ ะเหมาะสมกวา ดังน้ันในการเลือกใชวิธีการ
เก็บรวบรวมขอ มลู จึงมขี อ ทีค่ วรพจิ ารณาดงั น้ี

1. ลักษณะของกลุมเปาหมาย ในงานวิจัยเราจะกําหนดกลุมเปาหมายวามีลักษณะเปนใคร
ท่ไี หน จาํ นวนเทาไร การเก็บรวบรวมขอมูลจะตองพิจารณาวา เปนผูเรียนกลุมใด มีระดับการศึกษาเปน
อยางไร ประเพณี และวัฒนธรรมเปนอยางไร ในบางครั้งอาจตองคํานึงถึงความเช่ือและคานิยมอีกดวย
เชน การศึกษาความคดิ เหน็ ของผปู กครองตอ การจดั การเรียนในโรงเรียนชนบทก็ควรจะใชแบบสัมภาษณ
จะเหมาะสมกวาการใชแ บบสอบถามใหผูปกครองกรอกขอมูลเอง ซึ่งอาจจะทําใหเกิดปญหาจากการอาน
ไมออก และไมเ ขาใจคําบางคํา

2. ตัวแปร หรือลักษณะ หรอื คุณสมบตั ิทีต่ องการวดั เชน การศกึ ษาความกา วรา วของนักเรียน
ตัวแปรท่ีศกึ ษาไดแกค วามกาวราว ซึ่งเปนลักษณะการแสดงออกของพฤติกรรม ดังน้ันการสัมภาษณหรือ
การใชแบบสอบถามอาจไดขอมูลที่ไมตรงกับความเปนจริงจึงจําเปนตองใชวิธีการสังเกต หรือการเขาไปมี
สวนรวมในชน้ั เรยี น เปนตน

3. ระยะเวลาท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมูล ในกรณีท่ีมีขอจํากัดเนื่องจากเวลาทําใหไม
สามารถใชเครื่องมือที่เหมาะสมที่สุดได จําเปนตองใชเครื่องมือท่ีใหสามารถเก็บรวบรวมขอมูลไดตาม
เวลาท่ีกําหนด เชน การสํารวจความสนใจรายการโทรทัศนของชาวชนบท แมวาการสัมภาษณจะได
ขอมูลท่ีแมนยํากวา แตตองใชเวลามาก ไมทันตอความตองการที่จะนําผลการสํารวจไปใช ดังน้ันจึงอาจ
ตอ งเปลย่ี นมาใชแบบสอบถามใหกรอกแทน ซึ่งขอมูลที่ไดอาจคลาดเคลื่อน จึงควรตองพิจารณาคําถาม
ใหม ีความชัดเจน ไมซ บั ซอน ทําใหอ า นงาย เขา ใจงาย

4. การเก็บขอมูลดวยความหลากหลายวิธี การเก็บรวบรวมขอมูลบางตัวแปรหรือ
บางคุณลักษณะอาจตองใชวิธีการเก็บรวบรวมขอมูลมากกวา 1 วิธี จึงจะทําใหไดขอมูลท่ีเพียงพอท่ีจะ
สรุปได เชน การวัดความรู ความสามารถในดานเคร่ืองกลของนักเรียนอาชีวศึกษาดวยการใช
แบบทดสอบอาจไมเพียงพอ ไมชัดเจน ดังนั้นจะตองใชการทดสอบภาคปฏิบัติดวย ซ่ึงจะทําใหไดขอมูล
เชิงยนื ยันตวั แปรหรอื คุณลักษณะทต่ี อ งการวัดได

-8-

ตัวแปรการวจิ ัย

เน่ืองจากการเก็บรวบรวมขอมูลทุกประเภทเปนการเก็บรวบรวมขอมูลของตัวแปรการวิจัย
ดังนั้นผูวิจัยจะตองรูจักกับตัวแปรการวิจัยเปนอยางดี เพราะตัวแปร (Variables) หมายถึง คุณลักษณะ
ของสิ่งที่ผูวิจัยจะศึกษา ควบคุม หรือสังเกต สามารถแปรเปล่ียนไดตามคุณลักษณะของตัวแปรนั้นๆ
เชน เพศ มีคุณลักษณะเปนเพศชาย และเพศหญิง ตัวแปรบางชนิดมีหลายคา เชน นํ้าหนัก ผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียน อายุ รายได เปน ตน ตวั แปรท่ีใชในการวิจยั ท่สี ําคัญ มีดังน้ี

1. ตวั แปรอิสระ (Independent Variable) หรือตัวแปรตน เปนตัวแปรที่มีอิทธิพลหรือเปน
สาเหตทุ ําใหส งิ่ อนื่ ๆ เกดิ การเปลย่ี นแปลง นนั่ คือ ถาตัวแปรอิสระมีการเปลี่ยนแปลงอาจทําใหตัวแปรอ่ืน
มกี ารเปล่ยี นแปลงไปดว ย เชน “วิธสี อนสงผลตอ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน” น่ันคือ วิธีสอนซ่ึงเปนตัวแปร
อิสระสงผลหรือทําใหผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนเปล่ียนไปตามวิธีสอน หรือ “บุคลิกภาพของครูสงผลตอ
เจตคติตอการเรียน” นั่นคือบุคลิกภาพของครูที่แตกตางกันสงผลหรือทําใหเจตคติตอการเรียน
ของนักเรยี นแตกตา งกัน เปนตน

2. ตวั แปรตาม (Dependent Variables) เปน ตวั แปรทจ่ี ะเปล่ียนแปลงสภาพหรือคุณภาพไป
ตามอทิ ธิพลของตัวแปรอิสระ เปน ตวั แปรทีผ่ ูว จิ ยั ตอ งหาวิธวี ดั คาของตัวแปรตาม หลังจากที่ไดรับอิทธิพล
จากตัวแปรอิสระแลว เชน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ความคิดสรางสรรค ความสามารถทางการอาน
เปนตน

ท้ังตัวแปรอิสระและตัวแปรตามเปนตัวแปรที่ผูวิจัยสนใจศึกษา โดยในการวิจัยเชิงทดลอง
ผวู ิจยั จะจัดกระทาํ กบั ตัวแปรอิสระซ่ึงเปนสาเหตุทท่ี ําใหต วั แปรตามมีการเปล่ียนแปลง ดังนั้นจึงมีตัวแปร
อิสระและตัวแปรตาม สวนการวิจัยเชิงสัมพันธ ไมใชลักษณะเปนตัวแปรตนหรือตัวแปรตาม แตเปนตัว
แปรเกณฑแ ละตวั แปรทาํ นาย นอกจากนั้นการวิจัยเชิงบรรยายท่ีศึกษาตัวแปรเพียงหนึ่งตัว ก็ไมสามารถ
ระบุตัวแปรอิสระหรือ ตัวแปรตามได

3. ตัวแปรควบคมุ (Control Variables) เปน ตวั แปรทผี่ ูวจิ ัยสนใจศึกษาหรือไมไดสนใจศึกษา
แตจําเปนตองทําการควบคุมไวไมใหรบกวนหรือมีอิทธิพลตอตัวแปรอ่ืนๆ เชน อาจพบวาระดับเชาว
ปญญาสงผลตอการทดลองวิธีสอน ดังน้ันตองจัดกลุมระดับเชาวปญญาเปน กลุมเกง กลุมปานกลาง
กลุมออน หรืออาจพบวาเพศมีผลตอการเรียนรูเรื่องกีฬา ดังน้ันจึงจัดกลุมนักเรียนที่เขาทดลองเปน
กลุมนกั เรียนชายอยา งเดียว หรือกลมุ นกั เรยี นเพียงกลุมเดียว เปนตน

4. ตัวแปรสอดแทรก (Intervening Variable) เปนตัวแปรท่ีเกิดแทรกอยูในระหวางการทํา
วิจัย อาจเปนคุณลักษณะหนึ่งท่ีผูวิจัยไมไดศึกษาและไมสามารถควบคุมได แตเกิดสอดแทรกข้ึนมาใน
ระหวา งการวิจัย เชน ผเู รียนเหนื่อยลา ออนเพลยี หรือไมสบาย เปนตน

-9-

การนยิ ามตัวแปร
ในการสรางเครื่องมือเก็บรวบรวมขอมูล จะตองกําหนดคุณลักษณะของตัวแปรการวิจัยท่ี
ตองการศึกษาใหชัดเจน ดังนั้นสิ่งท่ีนักวิจัยควรทําความเขาใจกอนสรางเคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อ
การวิจัยอีกอยางหนึ่งคือ การนิยามตัวแปรของการวิจัยเพ่ือใหผูอานไดเขาใจตัวแปรตรงกับ ที่ผูวิจัยได
กาํ หนด การนยิ ามตัวแปรจึงมสี วนสาํ คญั ท่ีทาํ ใหงานวิจยั มคี ุณภาพ ซ่ึงการนิยามศัพทเฉพาะแบงออกเปน
2 ลักษณะ ดังน้ี
1. การนิยามเชิงทฤษฏี (Conceptual Definition) เปนการนิยามตัวแปรโดยการใชแนวคิด
หรือทฤษฏีตา งๆ มาอธบิ ายหรือใหความหมายของตัวแปร เพ่ือใหเกิดความเขาใจลักษณะของตัวแปรน้ัน
โดยทวั่ ไปยงั คงมีลกั ษณะเปนนามธรรม ซงึ่ ทาํ ใหผ วู จิ ยั ไมส ามารถสังเกตไดห รือวัดไดโ ดยตรง
2. การนิยามเชิงปฏิบัติการ (Operational Definition) หรือนิยามศัพทเฉพาะ เปนการ
นิยามความหมายของตวั แปรจากนิยามเชิงทฤษฏที ี่เปน นามธรรมใหมลี กั ษณะเปน รปู ธรรมโดยการระบุถึง
คุณลักษณะหรือพฤติกรรมบงช้ีท่ีแสดงใหเห็นถึงตัวแปรแฝงท่ีตองการศึกษา ทําใหสามารถสังเกต
และวดั ตัวแปรดงั กลาวได ตัวอยา งเชน
ความสามารถดานการฟง หมายถึง ความสามารถในดานการฟงของนักเรียนอนุบาลท่ีมีอายุ
ระหวา ง 4 – 5 ป เปน ความสามารถทางการฟงแลวสามารถบอกลักษณะของเสียงที่ฟง ฟงเร่ืองราวแลว
สามารถปฏิบตั ิตามคําสงั่ ซ่งึ วดั จากแบบทดสอบวดั ทกั ษะการสังเกตที่ผวู จิ ัยสรา งขึน้
ความสามารถดานการพูด หมายถึง ความสามารถในการพูดคําศัพท/ชื่อส่ิงของ การพูดแตง
เปนประโยค และการพูดเพ่ือตอบคําถามของนักเรียนอนุบาลที่มีอายุระหวาง 4 – 5 ป ซ่ึงวัดจาก
แบบทดสอบวัดทกั ษะการสงั เกตทผี่ ูวจิ ยั สรางข้ึน

มาตรวัดตวั แปรการวจิ ยั

มาตรวัด (Scale) หรือ ระดับของการวัดตัวแปรการวิจัย หมายถึง คา ลักษณะ รูปแบบของผล
หรือคําตอบท่ีไดจากเครื่องมือที่ใชในการวัด การเก็บรวบรวมขอมูลเชิงปริมาณจะตองทําความเขาใจ
มาตรวัดซึ่งจะทําใหการเลือกใชชนิดของคําถามของเคร่ืองมือที่ใชเก็บรวบรวมขอมูลเปนไปอยางถูกตอง
เหมาะสม เบสท (Best, 1986, p.18) แบง มาตรวัดตามลักษณะของขอมูลที่วัดได เปน 4 ประเภท ไดแก
มาตรวัดนามบัญญัติ (Nominal Scale) มาตรวัดเรียงอันดับ (Ordinal Scale) มาตรวัดอันตรภาคหรือ
ชวงช้ัน (Interval Scale) มาตรวดั อัตราสวน (Ratio Scale) รายละเอยี ดมดี งั นี้

1. มาตรวัดนามบัญญัติ (Nominal Scale) หมายถึง ขอมูลที่ไดจากกําหนดตัวเลข
แทนคํานาม เพ่ือบงชี้หรือแทนช่ือ แยกพวก แยกประเภทขอมูลใหแตกตางกัน ตัวเลขท่ีกําหนดใหนั้น
แทนคณุ ลกั ษณะของตัวแปร เปน เพียงสัญลักษณแทนคณุ สมบตั ขิ องตวั แปรเทาน้ัน ซึ่งบอกไดวา ตัวเลขที่

-10-

ตางกันจะแทนคุณสมบัติของตัวแปรตางกัน ตัวเลขที่กําหนดใหไมมีคาในเชิงคณิตศาสตร ไมสามารถ

นํามาเรียงลาํ ดับและบอกปริมาณความแตกตางได เชน

1 แทน เพศชาย 2 แทน เพศหญงิ

1 แทน นกั เรียนในหอ ง ก 2 แทน นักเรยี นในหอง ข

54 แทน รถเมลส าย 54 98 แทน รถเมลสาย 98

2. มาตรวดั เรยี งอันดับ (OrdinalScale) หมายถึง ขอมูลท่ีไดจากจัดอันดับสิ่งของหรือเหตุการณ

ตามปริมาณหรอื คณุ ภาพ เปน การกําหนดตวั เลขท่ีบอกถึงความมากนอยของคุณลักษณะของตัวแปรท่ีวัด

แตไมสามารถบอกปริมาณความแตกตางระหวางคาแตละคาไดอยางชัดเจนวาแตกตางเทากันหรือไม

เทากัน การเรียงอันดับท่ีเกิดขึ้นจะตองเปนการจัดอันดับโดยใชเกณฑมาชวยในการพิจารณา เชน การ

จัดอันดับความสามารถรองเพลง ผลท่ีไดคือ อันดับ 1 หรือ 2 หรือ 3 ตามลําดับ โดยมีเกณฑการ

พิจารณา เชน การใชเ สยี ง การออกอักขระทีถ่ กู ตอง และการแสดงออกท่นี า ประทับใจ เปนตน

3. มาตรวัดอันตรภาคช้ัน (Interval Scale) หมายถึง ขอมูลที่ไดจากการวัดโดยกําหนด

ตัวเลข แตละชวงของตัวเลขมีระยะเทากัน สามารถเปรียบเทียบไดวามากหรือนอยกวากันอยูเทาไหร

แตบอกไมไดวาเปนกี่เทาของกันและกัน เชน อุณหภูมิ 22 องศามากกวาอุณหภูมิ 21 องศาอยู 1 องศา

แตละชวงของอุณหภูมิหางเทากัน แตที่ 0 องศาไมไดหมายความวาไมมีความรอนเลย เปนเพียงจุดที่

สมมติวา น้ําแข็งหลอมเหลวที่จุดน้ีเมื่อมีความดันปกติ และมาตรนี้มีจุดเริ่มตนเปนศูนยสมมติ (Arbitrary

Zero Point) หรือไมใชศูนยท่ีแทจริง เชน นักเรียนท่ีสอบวิชาคณิตศาสตรได 0 (ศูนย) คะแนน มิได

หมายความวาเขาไมม คี วามรูวิชาคณิตศาสตรเลย

4. มาตรวัดอัตราสวน (Ratio Scale) หมายถงึ ขอ มูลที่ไดจ ากการวัดโดยกําหนดตัวเลข แตละ

ชวงมีระยะหางเทากัน และมีจุดเริ่มตนเปนศูนยแท (Absolute Zero) เชน ความเร็วของรถท่ี 0 แสดง

วา ไมมีความเร็ว ตัวแปรท่ีอยูในมาตรน้ี เชน นํ้าหนัก อายุ ความยาว ความกวาง ความสูง ความลึก

ความเรว็ เปน ตน

สรุปไดวา มาตรวัดเปนระดับของการวัดขอมูลเชิงปริมาณท่ีสามารถใชเคร่ืองมือเก็บรวบรวม

ขอมูลเพ่ือการวิจัยแบงออกเปนมาตรวัดนามบัญญัติ มาตรวัดเรียงอันดับ มาตรวัดอันตรภาคชั้น

และมาตรวัดอัตราสวน การเก็บรวบรวมขอมูลจะตองกําหนดใหชัดเจนวาเคร่ืองมือที่ใชอยูในลักษณะ

มาตรวัดใด จงึ จะทาํ ใหการเกบ็ ขอมลู มีผลตอการวิจัย

-11-

ลักษณะเครอื่ งมือเก็บรวบรวมขอมูลทด่ี ี

เครอื่ งมือแตล ะชนดิ แตล ะประเภทจะมีคุณสมบัติที่ดีเฉพาะตัว และมีความเหมาะสมในการเก็บ
รวบรวมขอ มูลแตกตา งกัน อยา งไรกต็ าม เคร่อื งมือเก็บรวบรวมขอ มูลโดยท่ัวไป ถาเปนเครื่องมือ ที่ดีจะมี
คุณสมบตั ทิ ่สี าํ คัญดังตอไปนี้

1. ความเท่ียงตรง (Validity) หมายถึง เคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลน้ันสามารถวัดส่ิงท่ีมุงจะ
วัดได เชน ถา ตอ งการวัดความรูความจําเกย่ี วกบั คําศัพทภาษาอังกฤษ เครื่องมือน้ันตองวัดความสามารถ
ดา นความรคู วามจาํ เกย่ี วกบั คําศพั ทภ าษาองั กฤษจรงิ ความเท่ียงตรงแบง ไดเ ปน 4 ประเภท ดงั น้ี

1.1) ความเท่ียงตรงเชงิ เนื้อหา (Content Validity) หมายถึง เคร่ืองมือน้ันวัดไดตรงกับ
สิง่ ทต่ี องการวดั สิง่ ทต่ี อ งการวดั อาจเปน มาตรฐานการเรียนรู ตัวช้ีวัด ระดับของพฤติกรรม คุณลักษณะท่ี
ตองการวัด หรือวัดไดครอบคลุมและครบถวนตามนิยามศัพทเฉพาะ จะพิจารณาจากขอคําถามที่
ตองการใชวัดวาตรงตามส่ิงที่ตองการวัดโดยใชผูเช่ียวชาญเก่ียวกับเรื่องน้ันๆ พิจารณา การพิจารณา
ความเท่ียงตรงชนิดน้ีจะใชการวิเคราะหอยางมีเหตุผล (Rational Analysis) ดังน้ันความเท่ียงตรงตาม
เน้ือหาจึงขึ้นอยูกับบุคคลที่จะวิเคราะห ทําใหผลที่ไดจึงมักจะไมคอยแนนอนขาดความเปนปรนัย
(ลว น สายยศ และอังคณา สายยศ, 2543, น. 247)

1.2) ความเที่ยงตรงเชิงโครงสราง (Construct Validity) หมายถึง เครื่องมือน้ันวัดได
ตรงคณุ ลกั ษณะ ตามทฤษฏีตา งๆ ของโครงสรา งนั้น หรือวัดไดคลอบคลุมตามลักษณะของโครงสรางของ
แบบทดสอบที่เปน มาตรฐานท่ีวัดคณุ ลักษณะเดียวกนั และมคี ุณภาพดี

1.3) ความเท่ียงตรงตามสภาพ (Concurrent Validity) หมายถึง เครื่องมือน้ันวัดได
ตรงตามสภาพความเปน จริงของผูที่ถูกวัด เชน ผูท่ีถูกวัดมีความรูในวิชานั้นมาก เคร่ืองมือนี้วัดแลวบอก
ไดว า บคุ คลนน้ั มีความรใู นวิชาทวี่ ัดน้ันตรงตามความเปนจริง

1.4) ความเท่ียงตรงเชิงพยากรณ (Predictive Validity) หมายถึง เคร่ืองมือวัดแลว
พยากรณหรือบอกลวงหนาไดวาผูที่ถูกวัดมีความสามารถเดนดานใด สามารถไปเรียนวิชาใด หรือ
ประกอบอาชพี อะไรจึงจะประสบผลสาํ เร็จ

2. ความเช่ือม่ัน (Reliability) หมายถึง เคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลนั้นจะตองมีคุณสมบัติท่ี
สามารถใหผลการวัดคงท่ีแนนอนไมวาจะวัดก่ีคร้ังก็ตาม เคร่ืองมือวัดที่มีคาความเช่ือมั่นสูงจะสามารถ
ใหผลการวดั ไดอยางคงเสน คงวา (Consistency) น่ันก็คือ เมื่อนําเครื่องมือน้ันไปเก็บรวบรวมขอมูลหรือ
ไปสอบวดั นกั เรยี นกลมุ หนึง่ กี่ครั้งก็ตาม ผลทีไ่ ดจ ะเทาเดิมหรอื ใกลเ คียงกับคาเดมิ

-12-

3. ความเปนปรนัย (Objective) เคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลท่ีมีความเปนปรนัยจะตองมี
คุณลักษณะสาํ คญั 3 ประการดงั นี้

ประการแรก คําถามชดั เจน ทุกคนเขา ใจตรงกันวา ถามอะไร
ประการที่สอง มีความคงที่ในการตรวจใหคะแนน หมายถึง คําตอบของผูสอบแตละคน
ถึงแมจะใหก รรมการหลายๆ คนมาตรวจคําตอบน้นั กจ็ ะใหคะแนนตรงกนั
ประการที่สาม คะแนนทีไ่ ดแปลความหมายไดช ัดเจนวา แทนอะไร
4. คาอํานาจจําแนก (Discrimination) เคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลท่ีมีอํานาจจําแนกดี
หมายถึงขอคําถามน้ันสามารถจําแนกหรือแยกผูท่ีมีความรูออกเปน 2 กลุมได คือ กลุมเกงกับกลุมออน
หรือกลมุ ที่รอบรกู ับกลมุ ท่ไี มร อบรู
5. คาความยากงาย (Difficulty) เปนการหาสัดสวนของผูท่ีตอบถูกในขอสอบรายขอ
เครื่องมือเก็บรวบรวมขอมูลท่ีดีจะตองมีความยากงายพอเหมาะกับผูตอบ โดยถาผูตอบท้ังกลุมเกงและ
กลมุ ออนไมม ใี ครตอบถกู เลยแสดงวา ขอคาํ ถามยากเกนิ ไป ถา ผตู อบท้งั กลมุ เกงและกลุมออนตอบถูกหมด
ทกุ คนแสดงวา ขอ คาํ ถามงายเกินไป สว นขอ คําถามทด่ี คี วรจะมีความยากงายพอเหมาะคือ ผูตอบครึ่งหนึ่ง
ของทั้งสองกลมุ ตอบถกู โดยกลมุ เกง ตอบถกู สว นกลุม ออ นตอบไมถ ูก
6. ความเฉพาะเจาะจง (Definite) หมายถึง การวัดเปนเรื่องที่เฉพาะเจาะจง หรือวัด
ความสามารถเปนดานๆ คําถามที่ใชถามแตละขอถามเพียงเรื่องเดียว ไมควรถามกวางเกินไปหรือหลาย
ประเด็นในขอเดียวกนั เปนตน
7. การถามลึก (Searching) หมายถึง การที่เคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลตองวัดสมรรถภาพ
ทางสมองหลายดาน อยาวัดเพียงความรูความจําเพียงอยางเดียว ควรวัดความสามารถทางสมองในดาน
อื่นๆ เชน ความเขาใจ การนําไปใช การวิเคราะห การสังเคราะห และการประเมินคา วัดดานจิตพิสัยก็
ควรวัดดานความสนใจ ความซาบซึ้ง ทัศนคติ และวัดดานการรับรูนอยๆ สวนวัดดานทักษะพิสัยควรวัด
การเคล่ือนไหวของสวนตางๆ ของรางกายที่สัมพันธกันมากๆ และวัดการเคล่ือนไหวของแตละสวนของ
รา งกายใหนอย
8. ความยุติธรรม (Fairness) เคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลที่ดีตองมีความยุติธรรม หมายถึง
ความยุติธรรมดานเนื้อหา เวลา เชน การวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไมควรถามคําถามจากส่ิงที่ไมมี
กําหนดไวใ นมาตรฐานการเรยี นรู ตวั ชี้วัด หรือจดุ ประสงคการเรยี นรูใ นหลกั สูตรหรือในการเรียนการสอน
แตละวิชา สวนดานเวลาหมายถึงขอสอบชุดน้ันควรกําหนดเวลาใหเหมาะสมกับคนสวนใหญทําไดเสร็จ
ตามเวลาท่ีกําหนด

-13-

9. การกระตุน (Exemplary) เคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลท่ีดีตองมีการกระตุนหรือลอให
ผูตอบอยากตอบคําถามน้ันใหหมดทุกขอ ดังน้ันเครื่องมือที่มีการกระตุนผูตอบจึงใชวิธีการเรียงคําถาม
จากงา ยไปหายาก เพอื่ ผตู อบไดท ําคําถามท่ีงายไดจะมีกําลังใจที่จะคิดตอบขอคําถามยากๆ ตอไปจนครบ
ทกุ ขอ หรือใชคําถามทีเ่ หมาะสมกับวัยของผทู ี่เปนกลุมเปา หมายในการเกบ็ รวบรวมขอมลู

10. ความมีประสิทธิภาพในการใช (Efficiency) เครื่องมือเก็บรวบรวมขอมูลที่มี
ประสิทธิภาพในการใช หมายถึง เครื่องมือน้ันวัดพฤติกรรมไดหลายๆ ดานโดยใชเวลานอย และวัดได
เหมาะสมกับสมรรถภาพทีว่ ดั ดวย ตวั อยางเชน ตองการวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาคณิตศาสตร ตอง
ใชแ บบทดสอบจึงจะเหมาะสม แตถ า ใชแ บบสอบถามก็ไมเหมาะสม

สรุปไดวาเครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูลท่ีมีคุณภาพดีน้ันจะมีตองมีความเท่ียงตรง
ความเชื่อม่ัน มคี วามเปนปรนยั ความยตุ ิธรรม การกระตนุ มปี ระสิทธิภาพ ในการเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อ
การวจิ ยั ดว ยแบบทดสอบจะตอ งมคี วามยากปานกลาง และอาํ นาจจาํ แนกที่ดี

ขอจํากดั ของเคร่ืองมอื เก็บรวบรวมขอ มลู

เคร่อื งมือเกบ็ รวบรวมขอ มลู ทใี่ ชในการวจิ ยั ทางการศกึ ษาเปนการวัดทางสังคมศาสตร ซ่ึงอาจจะ
ไมเ หมือนกบั การวดั ทางวิทยาศาสตร ซง่ึ มขี อ จาํ กดั ท่คี วรทําความเขาใจอยู 5 ประการดังน้ี

1. การเก็บรวบรวมขอมูลแตละคร้ังไมไดเปนการวัดโดยตรง แตเปนการเก็บรวบรวมขอมูล
ทางออม ดวยการสรางสถานการณจําลองเพ่ือใชเปนตัวกระตุน หรือสรางขอคําถามเพื่อไปกระตุนให
ผูตอบแสดงพฤติกรรมออกมาและวัดพฤติกรรมที่เกิดขึ้น ซ่ึงพฤติกรรมนั้นอาจไมใชพฤติกรรมจริง
หรือไมเปนพฤติกรรมจริง เชน ถามวา ทานมีสวนรวมในการบริหารจัดการการศึกษาของโรงเรียนมาก
นอยเพยี งใด ซง่ึ กอ็ าจจะตอบไดวา มสี วนรว มมาก ความเปน จรงิ อาจมีสวนรวมนอ ย กไ็ ด

2. เครื่องมือเก็บรวบรวมขอมูลที่ใชในการวิจัยเปนการวัดตัวแปรทางสังคมศาสตร วัดตัวอยาง
พฤติกรรมหรือตัวอยางคุณลักษณะของตัวแปร จึงเปนการวัดสิ่งที่ตองการวัดเพียงบางสวนเทานั้น
ไมสามารถวัดตามที่ตองการไดท้ังหมด เชน ตองการวัดทักษะภาษาอังกฤษวามีระดับมากหรือนอย
การเก็บรวบรวมขอมูลท้ังหมดยอมทําไดยาก หรือทําไมไดเลย ดังน้ัน แบบทดสอบท่ีใชวัดจึงตองเลือก
หรือสุมบางมาตรฐานการเรียนรู ตัวช้ีวัด หรือจุดประสงคการเรียนรูมาบางสวนเพื่อใชเปนตัวแทนให
มากที่สดุ

3. เครื่องมือเก็บรวบรวมขอมูลท่ีใชวัดทุกคร้ังตองมีความคลาดเคลื่อน (Error) เกิดขึ้นบาง
ไมมากก็นอย อาจจะเปนความผิดพลาดท่ีเกิดจากตัวผูตอบ เชน หารลืม จําไมได หรือแสรงตอบ หรือ
อาจเปนเพราะตัวคําถาม คําตอบท่ีไมชัดเจน ใชภาษาไมดี อานไมเขาใจก็ได ความผิดพลาดเหลาน้ีอาจ
เกดิ ขึ้นไดเสมอ

-14-

4. เคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลยังวัดไดไมละเอียด สวนมากวัดไดเพียงหยาบๆ ความแตกตางของ
คําตอบเพียงเล็กนอ ยอาจไมแตกตางกนั

5. หนว ยหรอื มาตรวัดของเคร่อื งมอื เกบ็ รวบรวมขอมลู เพ่ือการวิจัยทางการศึกษาน้ัน สวนมากมี
ชวงหาง ไมเทากัน ไมมีศูนยแท ไมเหมือนกับการวัดทางวิทยาศาสตร เชน ชั่งน้ําหนัก นํ้าหนักที่ชั่งไดมี
ศูนยแ ทแ ละน้าํ หนักแตล ะกิโลกรมั มีระยะหา งของหนว ยวัดเทา กนั เปนตน

ดงั นน้ั การสรางเครื่องมอื ทใ่ี ชใ นการวิจัยและการนาํ ผลจากการเกบ็ รวบรวมขอมูลดวยเครื่องมือที่
ใชในการวิจยั ไปใช จะตองระมัดระวังขอจํากัดเหลาน้ี เปนเร่ืองยากท่ีจะหลีกเลี่ยงไมใหเกิดขึ้นได การทํา
การวิจัยจงึ ตอ งกําหนดขอ ตกลงเบือ้ งตน ของการวิจัยน้นั ดว ย

บทสรุป

การเกบ็ รวบรวมขอ มูลเพอ่ื การวจิ ัยเปนกระบวนการใชเคร่ืองมือวัดผลมาใชในการวิจัย เพื่อเก็บ
มูลท่ีไดมาใชในการวิจัย ขอมูลท่ีไดมีท้ังเชิงปริมาณและคุณภาพ การเก็บรวบรวมขอมูลทําใหสามารถ
เปรียบเทยี บผลการวจิ ัย สามารถควบคมุ ผลการวจิ ยั ควรมีความเปนปรนัย แมนยํา ถูกตอ งมากทีส่ ุด

เครื่องมือทีใ่ ชในการเก็บรวบรวมขอมูลทนี่ ิยมใชกันไดแ ก แบบทดสอบ แบบสอบถาม แบบมาตร
ประมาณคา แบบสัมภาษณ แบบตรวจสอบรายการ สวนแบบวัดอ่ืนๆ ไดแก แบบสํารวจ แบบสังคมมิติ
และแบบเทคนิคการสรางจินตนาการ การเลือกใชเคร่ืองมือจะตองศึกษาลักษณะของกลุมเปาหมาย
ตัวแปร หรือคุณสมบัติที่ตองการวัด ระยะเวลาท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมูล วิธีการเก็บรวบรวมขอมูล
โดยการเก็บรวบรวมขอมูลจะตองศึกษาตัวแปรอิสระ ตัวแปรตาม กับตัวแปรควบคุม และตัวแปร
สอดแทรก ซึง่ จะตองนิยามตวั แปรทีต่ อ งการวดั ใหชดั เจน ทําการนิยามเชิงทฤษฏี และนิยามเชิงปฏิบัติการ
และจะตองรูจักมาตรวัดตัวแปรการวิจัย ไดแก มาตรวัดนามบัญญัติ มาตรวัดเรียงอันดับ
มาตรวัดอันตรภาคหรือชวงชนั้ และมาตรวดั อัตราสว น

ลักษณะเคร่ืองมือเก็บรวบรวมขอมูลที่ดี จะตองมีคุณสมบัติดานความเที่ยงตรง ความเชื่อม่ัน
ความเปนปรนัย คาอํานาจจําแนก ความยากงาย และมีความเฉพาะเจาะจง การถามลึก ความยุติธรรม
การกระตุน และความมีประสิทธิภาพ โดยมีขอจํากัดคือ การเก็บรวบรวมขอมูลทางออม วัดไดบางสวน
มีความคลาดเคลอ่ื น วัดไดไ มละเอยี ด หนว ยวัดของเครอ่ื งมอื ไมเ ทากัน

บทที่ 2
แบบทดสอบ

แบบทดสอบเปนเคร่ืองมือที่ใชในเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัยที่มีจุดมุงหมายเพื่อศึกษา
พฤติกรรมดานพทุ ธิพิสัย เปน การตรวจสอบระดับความรูค วามเขาใจของกลุมเปาหมาย อาจจะวัดความรู
ความเขาใจท่ีมีอยูเดิม ความรูท่ีไดจากประสบการณท่ีผานมาในชีวิตประจําวันและความรูท่ีไดจากส่ือ
ตางๆ หรอื ความรูที่ไดจ ากการเกิดประสบการณการเรียนรู นักวิจัยสวนใหญจะคาดหวังที่จะไดขอมูลให
ตรงกับความจริงมากท่ีสุด แตความเปนจริงแลวการใชแบบทดสอบนั้นเปนการวัดตัวแปรที่เกี่ยวกับ
ความรูความเขาใจโดยออม กลาวคือขอสอบท่ีใชวัดมักจะเปนการสรางสถานการณ หรือสิ่งเราใหบุคคล
ไดแสดงความรู ความเขาใจของตนเองออกมา ดังนั้นการสรางแบบทดสอบจึงจําเปนที่จะตองสรางอยาง
รอบคอบ พิถีพิถัน เพ่ือใหแบบทดสอบน้ันมีคุณภาพสามารถนําไปใชเก็บรวมรวมขอมูลไดอยางมี
ประสิทธิภาพ

ความหมายของแบบทดสอบ

แบบทดสอบเปนเครื่องมือเก็บรวบรวมขอมูลของการวิจัยที่มีจุดมุงหมายศึกษาพฤติกรรมดาน
พุทธิพิสัยและดานทักษะพิสัยท่ีใชกันอยางแพรหลายในวงการศึกษาและนับวาเปนเคร่ืองมือที่สําคัญ ไม
วาจะเปนการสอบท่ีมุงวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หรือ ดานความถนัดทางการเรียน รวมทั้งมุงวัดความรู
ความเขาใจในเร่ืองใดเรื่องหนงึ่

ชวาล แพรัตกุล (2552, น. 73) และ วิเชียร เกตุสิงห (2524, น. 15) ไดใหความหมายของ
แบบทดสอบวา หมายถึงชุดของคําถาม หรือกลุมงานใด ๆ ที่สรางขึ้นเพื่อจะชักนําใหผูทดสอบแสดง
พฤติกรรมอยางใด อยางหนึ่งออกมา ใหผูสอบไดสังเกตและวัดได โดยแบบทดสอบจะประกอบดวย
ภาคกระตนุ (Stimulus) กบั ภาคตอบสนอง (Response) เสมอ ดังนั้นการสรางขอสอบเพ่ือวัดคุณลักษณะใดๆ
ผูสรางควรจะตองพิจารณาสถานการณหรือขอคําถามวา แบบใดที่สามารถไปเราใหผูถูกสอบแสดง
ลักษณะหรือพฤตกิ รรมนั้นออกมา โดยผูสอบจะตองคอยพิจารณาถึงลักษณะหรือพฤติกรรมเหลาน้ันใหดี
เพอื่ จะไดสรางขอสอบท่สี ามารถวดั ไดอ ยางถูกตองและเหมาะสม

ลวน สายยศ และอังคณา สายยศ (2543, น. 85) ไดสรุปความหมายของแบบทดสอบไววา
หมายถึง ชุดของขอคําถามหรือขอปญหาที่ออกแบบสรางขึ้นอยางมีระบบและกระบวนการ เพ่ือคนหา
ตัวอยางของพฤติกรรมของผูที่สอบ ภายใตเงื่อนไขเฉพาะอยาง โดยชุดของขอคําถามตองมีความเปน
ปรนยั ไดแ ก ตองชัดเจน คนสอบอานแลวรูวาถามอะไร คนตรวจใหคะแนนคาของคะแนนจะตองเทากัน
และการแปลความหมายของคะแนนในขอนนั้ จะตองตรงกัน

-16-

ครอนบาค (Cronbach, 1964, p.21) ไดกลาวถึงแบบทดสอบวาหมายถึงวิธีการเชิงระบบที่ใช
ในการเปรียบเทียบพฤติกรรมบุคคลตั้งแตสองคนขึ้นไป ณ เวลาหนึ่ง หรือของบุคคลคนเดียวหรือหลาย
คนในเวลาตางกัน

สรุปไดวา แบบทดสอบเปนชุดของขอคําถามเพื่อกระตุนใหผูถูกทดสอบไดแสดงพฤติกรรม
ออกมา สามารถสังเกตและวัดได เปนวิธีการเชิงระบบในการวัดพฤติกรรม โดยแบบทดสอบจะตองมี
กฎเกณฑแนนอนเก่ียวกับโครงสราง การบริหารจัดการ การใหคะแนน เปนการวัดพฤติกรรมโดยออมท่ี
ผูตอบจะตอบสนองตอขอคําถามที่กําหนดให มิใชการวัดโดยตรง และเปนการวัดเพียงบางสวนของ
พฤติกรรมท่ตี อ งการวดั ท้งั หมด

ประเภทของแบบทดสอบ

การจาํ แนกประเภทของแบบทดสอบนัน้ ขึ้นอยกู บั เกณฑที่นาํ มาใชในการจําแนกประเภท ในท่ีนี้
ไดร วบรวมวิธกี ารจาํ แนกประเภทตามลกั ษณะของเกณฑทใ่ี ชไดด ังน้ี

1. ใชว ิธตี อบเปน เกณฑ สามารถจาํ แนกไดเปน 3 ประเภท ไดแ ก
1.1 แบบทดสอบแบบเขียนตอบ (Written Test) เปนแบบทดสอบที่ใหผูตอบตองเขียน

ตอบ อาจเปน ขอความส้ันๆ ทีไ่ มตอ งการคาํ อธิบาย หรอื เขียนตอบยาว ๆ ใหอธิบายหรือพรรณนา ดังน้ัน
จํานวนขอ สอบจงึ อาจมนี อ ยขอ แตละขอ อาจตอ งตอบ 2-3 หนา แลว แตล ะขอบเขตและระดับช้นั ไดแก

1.1.1 แบบใหต อบสนั้ (Short Response Test)
1.1.2 แบบความเรียง (Essay Test)
1.2 แบบทดสอบแบบเลือกตอบ (Objective Test) เปนแบบทดสอบที่ผูตอบสามารถ
เลือกตอบจากคําตอบที่กําหนดมาให ดวยการทําเคร่ืองหมายใดๆ ในการตอบเทานั้น หรืออาจใช
สัญลักษณที่เปน ตัวเลข หรอื ตัวอกั ษรแทนในการเลอื กตอบ ซึ่งมหี ลายรปู แบบ ไดแ ก
1.2.1 แบบถกู - ผิด (True - False)
1.2.2 แบบจับคู (Matching)
1.2.3 แบบเลือกตอบ (Multiple Choices)
1.3 แบบทดสอบการปฏิบัติ (Performance Test) เปนแบบทดสอบท่ีใชวัดการปฏิบัติ
สวนใหญเปนแบบใหปฏิบัติ หรือใหทํางานตามที่กําหนด เชน สอบภาคปฏิบัติพลานามัย ปฏิบัติการทาง
ศิลปะ ปฏบิ ัติการทางดนตรี ปฏบิ ัตกิ ารทางนาฏศิลป เปน ตน
2. ใชวธิ ีดําเนินการสอบเปนเกณฑ สามารถจาํ แนกได 6 ประเภท ไดแก
2.1 แบบทดสอบรายบุคคล (Individual Test) เปนแบบทดสอบท่ีดําเนินการสอบทีละ
คน เชน การสอบสัมภาษณ การสอบปากเปลาท่ีตองการขอมูลละเอียด เชน การวัดลักษณะทาง
จิตวิทยา ไดแก ลักษณะการปรับตัว ความโกรธ ความกลัว โรคประสาท หรือใชเมื่อเคร่ืองทดสอบมีอยู
นอย เชน การทดสอบเครือ่ งจักรเครอื่ งกล เปน ตน

-17-

2.2 แบบทดสอบเปนกลุม (Group Test) เปนแบบทดสอบที่ดําเนินการสอบคร้ังละ
หลายคน หรือสอบทงั้ ช้ันเรียน แบบทดสอบประเภทน้ีใชสะดวก ปองกันอคติ และความลําเอียงไดดีกวา
สอบรายบุคคล เหมาะทีจ่ ะเปรียบเทียบผลงานของแตละคนกับกลุม และทดสอบไดจํานวนมากในชวงเวลา
ทม่ี ีอยจู ํากัด

2.3 แบบทดสอบจํากัดอัตราเร็ว (Speed Test) เปนแบบทดสอบที่ดําเนินการดวยการ
จาํ กดั เวลาหรอื งาน แยกเปน 2 ประเภท ไดแ ก

2.3.1 แบบจาํ กดั เวลา (Time –limit Test) แบบทดสอบชนดิ นี้จะกําหนดเวลาไวให
นอ ย ๆ การวดั ผลดจู ากผลงานวาใครทําไดมาก หรือมีคุณภาพดีกวากัน ในเวลาท่ีเทากัน เชน การให ทํา
ขอ สอบ 200 ขอ ในเวลา 1 ช่วั โมง เปนตน

2.3.2 แบบจํากัดงาน (Work-limit Test) แบบทดสอบชนิดน้ี ไมกําหนดเวลาให
แตกาํ หนดงานใหป รมิ าณหนึ่ง ใครทาํ ไดดมี ีคุณภาพ โดยใชเ วลานอยกวา ก็จะไดค ะแนนดกี วา

2.4 แบบทดสอบชนิดใหสอบเต็มความสามารถ (Power Test) แบบทดสอบน้ี
ดําเนินการสอบโดยไมจํากัดเวลา ใหผูทดสอบทําจนหมดส้ินความสามารถ ไดเทาไรก็เปนระดับ
ความสามารถสูงสุดของผูน้ัน แบบทดสอบชนิดนี้จะไมคํานึงถึงเวลาที่ใช และไมนํามาใชเปนเกณฑให
คะแนนดวย แตจะพิจารณาผลงานท่ีทําออกมาไดเปนเกณฑวามีคุณภาพสูงตํ่าเพียงไร แบบทดสอบวัด
ผลสัมฤทธิ์โดยทั่วไปเปนแบบผสมระหวางแบบจํากัดความเร็วกับแบบใหสอบเต็มความสามารถ โดยให
งานจํากัด ทําในเวลาจาํ กัด

2.5 แบบทดสอบขอเขียน (Written Test) เปนแบบทดสอบชนิดที่เขียนตอบหรือ
ท่ีเรยี กอกี อยา งวา (Paper–pencil Test) เปนแบบทดสอบที่ใชท ว่ั ๆ ไป

2.6 แบบทดสอบปากเปลา (Oral Test) เปนแบบทดสอบรายบุคคลชนิดหน่ึง แตแยก
เปนอีกแบบหนึ่ง เพราะมีลักษณะพิเศษตรงที่ตองตอบปากเปลา เชน การสอบการอาน การสอบพูด
สือ่ สาร เปนตน

3. ใชวิธีการสรางแบบทดสอบและการนําผลการสอบไปใชเปนเกณฑ สามารถจําแนกเปน
2 ประเภทยอย ไดแก

3.1 แบบทดสอบที่ครูสราง (Teacher–made Test) เปนแบบทดสอบท่ีครูสรางข้ึนเพ่ือ
ใชเปนเครื่องมือวัดในกิจกรรมการเรียนการสอน โดยเฉพาะอาจสรางขึ้นเพื่อวัดผลสัมฤทธิ์จากที่ไดเรียน
ไปแลว อาจใชเพื่อกระตุนใหสนใจการเรียน หรือดูความพรอมของนักเรียนกอนเรียน บทเรียนใหม
แบบทดสอบชนิดนจ้ี ึงมีประโยชนอ ยูที่สามารถสรา งใหเ หมาะสมกับสภาพและเหตุการณไดด ี

3.2 แบบทดสอบมาตรฐาน (Standardized Test) แบบทดสอบประเภทน้ีใชสําหรับ
เปรียบเทียบกับกลุมเปนสําคัญวาอยูในอันดับเทาใดของกลุม ตํ่าหรือสูงกวาคนกลาง ๆ ของกลุม เชน
แบบทดสอบของการทดสอบการศึกษาระดับชาติข้ันพื้นฐาน (Ordinary National Education Test :
O-NET) โดยมมี าตรฐานคอื

-18-

3.2.1 มาตรฐานในการดําเนินการสอบ คือ ดําเนินการสอบแบบเดียวกัน ไมวา จะไป
สอบกบั ใครทีไ่ หน เชน ใหเวลาเทากนั พอดี ใหค ําอธิบายคําชี้แจงเหมือนกัน เปนตน

3.2.2 มาตรฐานในการใหคะแนน คือ มีเกณฑการใหคะแนนเปนแบบเดียวกัน
มีเกณฑก ารใหคะแนนที่ชดั เจน

3.2.3 มาตรฐานในการแปลความหมายคะแนน คือ มีการแปลความหมายคะแนน
โดยใชเกณฑเดียวกัน คะแนนที่ไดจากการทําแบบทดสอบมาตรฐานจะตองเทียบกับเกณฑเดียวกัน เชน
เทียบวาเกง กวาใครก่ีคนจาก 100 คน ถงึ จดุ มาตรฐานท่ีกําหนดไวหรอื ไม

4. ใชสิ่งท่ีตองการวดั เปน เกณฑ สามารถจาํ แนกเปน 5 ประเภท ไดแ ก
4.1 แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิ (Achievement Test) แบบทดสอบประเภทน้ีหมายถึง

แบบทดสอบท่ีมุงวัดความรู ทักษะ สมรรถภาพดานตางๆ ที่ไดรับจากประสบการณท้ังปวงและมุงวัด
ทางดานวิชาการเปนสําคัญ เชน แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์วิชาคณิตศาสตร วิทยาศาสตร ภาษาไทย
ภาษาอังกฤษ และสังคมศึกษา เปนตน แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ินี้ถาสรางขึ้นเพ่ือจุดมุงหมายตางกัน
ก็เรียกชื่อแตกตางกันออกไป เชน วัดผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน เรียกท่ัวไปก็เรียกวา “ แบบทดสอบ
วัดผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน “ (Scholastic Achievement Test) ถามุงวัดความพรอมทางการเรียน
เรียกวา “แบบทดสอบวัดความพรอม” (Readiness Test) แบบทดสอบที่มุงวินิจฉัยผลการเรียนวา
มีจดุ เดน ดอ ยตรงไหน กเ็ รียกวา “แบบทดสอบวนิ จิ ฉัย “ (Diagnostic Test) เปนตน

4.2 แบบทดสอบวัดความถนัด (Aptitude Test ) เปนแบบทดสอบที่ใชวัดความรู
ความเขาใจ ความสามารถอันเปนผลรวมของสติปญญา ความสามารถเฉพาะอยาง และผลที่เกิดจาก
การสะสมของปรากฏการณ เมือ่ รวมกนั แลวทําใหมีความสามารถมากนอยตางกัน เรียกวาความถนัดมาก
ถนัดนอย เชน เด็กบางคนมีความถนัดที่จะเรียนคณิตศาสตรไดดี แบบทดสอบวัดความถนัด จําแนก
เปน 2 ประเภท ไดแก แบบทดสอบวัดความถนัดทางการเรียน (Scholastic Aptitude Test) เชน
ความมีเหตุผล ความจํา เปนตน และแบบทดสอบวัดความถนัดโดยเฉพาะ (Specific Aptitude Test)
เชน ความถนดั ทางดนตรี ทางวศิ วกรรม ทางภาษา เปนตน

4.3 แบบทดสอบวัดบุคลิกภาพและการปรับตัว (Personality and Adjustment
Test) แบบทดสอบพวกนี้เปนแบบทดสอบทางจิตวิทยาเชน วัดความกาวราว ความวิตกกังวล
บุคลิกภาพแบบเผด็จการ แบบประชาธิปไตย บุคลิกภาพความเปนหญิง-ชาย เปนตน แบบทดสอบ
ประเภทน้ีมีหลายรูปแบบอาจเปนมาตรวัด (Scale) การสัมภาษณ แบบสอบถาม และเคร่ืองมืออื่นๆ
ทางจิตวิทยา เปน ตน

4.4 แบบทดสอบวัดความสนใจ (Interest Test) ไดแก แบบทดสอบวัดความสนใจ
เฉพาะเรอื่ ง เชน ความสนใจในอาชีพ สนใจในวิชาใดวิชาหน่ึง เปนตน

4.5 แบบทดสอบวดั เจตคติ (Attitude test) เปนแบบทดสอบสําหรับวัดความโนมเอียง
ของบุคคลตอเรื่องตา งๆ ซึ่งรวมถึงเจตคติ คา นยิ ม ลักษณะนิสัย เชน เจตคติตอวิทยาศาสตร เจตคติ

-19-

แบบประชาธปิ ไตย เจตคตทิ างวิทยาศาสตรไดวดั ไดกวางขวางมากไมวาจะเปนเจตคติ คานิยมของบุคคล
เร่ืองราว สิ่งของ หรือปรากฏการณ เชน เช้ือชาติ การเมอื ง สังคม ระบบเศรษฐกจิ ศาสนา และจริยธรรม
เปน ตน

รปู แบบของแบบทดสอบ

ในที่น้ีจะแบงรูปแบบของแบบทดสอบเปน 2 ชนิด ตามลักษณะการตอบ คือ แบบทดสอบ
อตั นยั กบั แบบทดสอบปรนัย ซึง่ บญุ ธรรม กจิ ปรีดาบรสิ ทุ ธ์ิ (2534, 68) ไดน าํ เสนอไวดงั ตอไปนี้

1. แบบทดสอบแบบเขียนตอบ (Written Test) เปนแบบทดสอบท่ีใหผูตอบไดเขียนตอบ
ตามความสามารถของตนเอง

1.1 แบบเขียนตอบสั้นๆ (Short Answer Item) มีลักษณะสําคัญอยูที่เปนขอสอบที่มี
การเขียนตอบเปนขอความอยางสั้นๆ ใหไดคําตอบท่ีเจาะจง อาจเวนวางใหตอบ หรือใหตอบใน
กระดาษคําตอบก็ได และตัวขอสอบอาจเปนรูปแบบคําถาม หรือแบบเติมใหสมบูรณก็ได ถามีการตอบ
ยาวๆ มกี ารบรรยายใหเหตุผล จะจัดเปนแบบความเรียงมากกวา แบบทดสอบแบบตอบสั้นมี 3 รูปแบบ
ไดแก

1.1.1 แบบขอคําถามสมบูรณ รูปแบบการถามจะใชประโยชนท่ีมีเน้ือหาสมบูรณ
แตใ หต อบสนั้ ๆ เพยี งคาํ ตอบเดียวหรือวลเี ดียว ตัวอยางเชน

1) อาํ เภอพมิ ายอยูในจงั หวัดอะไร .......................................
2) พลายแกวเปนบุตรของใคร .............................................
3) มุมภายในสามเหลี่ยมรวมกนั เปนก่ีองศา .........................
1.1.2 แบบขอความไมสมบูรณ รูปแบบการถามจะใชประโยคที่เปนขอความที่
ไมสมบูรณ เมอ่ื เติมคาํ หรือวลีลงไปจะทําใหประโยคสมบรู ณ ตวั อยางเชน

1) อาํ เภอพิมายอยูในจังหวดั ..................................................
2) พลายแกวเปนบตุ รของ………………………………………………..
3) มมุ ภายในสามเหล่ยี มรวมกันเปน .....................................องศา
1.1.3 แบบเติมคําที่มีความสัมพันธ รูปแบบการถามจะตั้งคําถามดวยประโยคหลัก
แลวตามดวยคําหรือขอความยอย ๆ เวนวางไวใหเติมคําตอบ คําตอบที่จะเติมจะตองสัมพันธเก่ียวของ
กบั คําหรอื ขอความยอ ย ๆ นั้น ตวั อยา งเชน

อาํ เภอตอไปนี้อยูในจังหวดั อะไร
1) เกาะสมยุ ............................................................................
2) พิมาย .................................................................................
3) หลงั สวน..............................................................................

-20-

1.2 แบบความเรียง (Essay Test) รูปแบบของแบบทดสอบจะมีเฉพาะตัวคําถามเทานั้น
สว นคาํ ตอบจะเวนท่ีวา งหรอื กําหนดกระดาษคาํ ตอบไวใ หเ ปน พิเศษ สําหรับใหผูตอบเขียนคําตอบลงไปเอง
ผตู อบมีอิสระในการตอบและจะตอ งเรยี บเรยี ง ความรู ความเขาใจในเน้ือหาท้ังหมดเขาดวยกันแลวเขียน
คําตอบเองตามทต่ี นถนัด ผูตอบตอ งใชเวลาเกือบทง้ั หมดไปในการคดิ และเขียน แบบทดสอบความเรียง
น้ีจะมีปญหามากในการตรวจใหคะแนน ท้ังในดานความเปนธรรมในการใหคะแนนและความสะดวก
รวดเร็ว มลี กั ษณะเปนการถามแบบปลายเปด ตัวอยา งเชน

จากปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี งนักเรยี นจะสามารถนาํ มาใชในการดํารงชวี ติ ประจําวัน
ไดอ ยา งไร โดยใหนักเรยี นเขียนอธบิ ายพรอมยกตวั อยา งประกอบ (10 คะแนน)
……………………….……………………………………………………………………….………………………...
…………………………………………………………………………………………………………………………..

2. แบบทดสอบแบบเลือกตอบ (Multiple Choice test) เปนแบบทดสอบท่ีมีคําตอบให
ผูตอบไดเลอื กตอบถกู -ผิด เลือกตอบจากคําตอบหลายตัวเลือกหรือจับคูกับสิ่งท่ีกําหนด มีลักษณะเดนที่
ผูต อบจะตอ งใชเ วลาสว นมากไปในการอานและวิเคราะห สวนการตอบใชเวลานอย การตรวจทําไดงาย
และใหความเปนธรรมสูง หรือใหคอมพิวเตอรชวยตรวจก็ได การเก็บรวบรวมขอมูลดานความรูในการ
วิจัยจึงนิยมใชแบบทดสอบเลือกตอบถูกผิด แบบทดสอบตอบส้ันและเลือกตอบอาจแบงรูปแบบไดเปน
4 ชนิด (บญุ ธรรม กจิ ปรดี าบรสิ ทุ ธ,ิ์ 2534, น. 75-77) ไดแ ก

2.1 แบบทดสอบถูก-ผิด (True-False Item) รูปแบบโดยท่ัวไปกําหนดขอความมาให
และใหตอบวา ถูกหรือผิด ใชหรือไมใช เปนจริงหรือไมเปนจริง อยางใดอยางหน่ึง มี 4 รูปแบบ
ไดแก

2.1.1 แบบขอความเดยี ว รปู แบบนี้เปน รปู แบบที่พบกันทั่วไปคือ กําหนดขอความที่
สมบรู ณม าให ผูต อบจะตอ งตอบวา ถกู () หรอื ผดิ () ลงหนา ขอความนัน้ เชน

……………. 1) อําเภอพมิ ายอยูในจงั หวดั นครราชสมี า
……………. 2) พลายแกวเปนบุตรของขุนชา ง
……………. 3) มุมภายในสามเหลยี่ มรวมกันแลว เทา กบั 180 องศา

2.2.2 แบบสองขอความสัมพันธก นั รปู แบบน้จี ะกําหนดขอความมาให 2 ขอ ความ
วธิ ีการตอบ ถา ขอความท้ังสองสัมพันธกนั ใหต อบถูก () และถาไมสัมพันธก นั ใหต อบผดิ () เชน

……………. 1) อาํ เภอพมิ าย : จังหวัดนครราชสมี า
……………. 2) พลายแกว : พลายเงิน
……………. 3) มุมภายในสามเหลี่ยม : 180 องศา

-21-

2.2.3 แบบขอความหลักตามดวยขอความยอย รูปแบบนี้ตัวคําถามเปนขอความ
หลักและคําตอบเปนขอความยอย แตละขอความหลักจะมีหลายๆ ขอความยอย จะมีทั้งถูกและผิดคละ
กัน กําหนดใหผูตอบระบุวาขอความยอยใดถูก () ขอความยอยใดผิด () ซ่ึงมิใชเปนคําตอบท่ี
ถกู ตอ งของขอ ความหลกั เชน

จงั หวัดนครราชสีมา
……………. 1) ต้งั อยใู นภาคอีสาน
……………. 2) มี 32 อําเภอ
……………. 3) ประชากรสว นใหญท ําสวนยางพารา
……………. 4) มวี รี สตรีประจําจังหวดั ชอื่ คุณหญงิ โม

2.2.4 แบบแกขอ ความผดิ ใหถูก แบบน้ีรูปแบบการถามจะใชรูปแบบ 1, 2,หรือ 3
กไ็ ด เพยี งแตมีเงื่อนไขการตอบเพิ่มขึ้น นอกจากใหตอบวาถูก () หรือผิด () ถาขอความใดตอบ
วาผดิ () จะตองแกไ ขขอ ความในเร่ืองนนั้ ใหถูกตองดว ย เชน

จังหวัดนครราชสมี า แกไขเปน
……………. 1) ตัง้ อยูใ นภาคอีสาน ………….……
……………. 2) มี 32 อาํ เภอ ………….……
……………. 3) ประชากรสว นใหญท าํ สวนยางพารา ………….……
……………. 4) มีวรี สตรีประจาํ จงั หวดั ชื่อ คุณหญงิ โม ………….……

2.2 แบบจับคู (Matching Test) รปู แบบนี้จะกาํ หนดคํา วลี หรือขอความมาให 2 แถว
แถวทางซายเปนตัวคําถามและแถวทางขวาเปนตัวคําตอบ การตอบจะตองเลือกคําทางขวาที่มี

ความหมายสอดคลองกับคําถามแถวทางซายมือ แลวเขียนตัวเลขหนาคําท่ีเลือกไวหนาขอคําถาม ปกติ
แถวทางขวาจะมีคํา วลี หรือขอความมากกวาแถวทางซายทเ่ี ปน คาํ ถาม และคําตอบแตละตัวอาจจะใช

ซ้าํ กนั มากกวา 1 คร้งั กไ็ ด เชน

หมวด ก หมวด ข
.......... ก. พิมาย 1. จงั หวัดชยั ภมู ิ
.......... ข. ภูเขยี ว 2. จงั หวัดชมุ พร

.......... ค. เชียงดาว 3. จงั หวัดนครราชสมี า

.......... ง. หลงั สวน 4. จงั หวดั ระยอง
5. จังหวัดเชยี งใหม

-22-

2.3 แบบทดสอบชนิดเลือกตอบ (Multiple Choices) รูปแบบทั่วไปของแบบทดสอบ
ชนดิ เลือกตอบจะมตี ัวคําถาม (Stem) ซ่งึ เขยี นเปนประโยคที่สมบูรณและมีตัวเลือก (Option) อาจจะมี

3 ตวั เลอื ก 4 ตัวเลือก หรือ 5 ตัวเลือก ก็ได สวนมากใช 4 หรือ 5 ตัวเลือก ในสวนท่ีเปนตัวเลือก
จะประกอบดวยคําตอบถูก (Key) กับตัวเลือกที่เปนตัวลวง (Distracter) หรือคําตอบผิด แบบทดสอบ

ชนิดเลือกตอบ ถาแบงตามเงอ่ื นไขของการเลือกตอบอาจแบงไดเ ปน 4 ชนดิ ไดแ ก
2.3.1 แบบเลือกคําตอบถูกตองคําตอบเดียว แบบนี้มีตัวเลือกถูกตองเพียง

คําตอบเดยี ว นอกน้ันเปน ตวั ลวงท้งั หมด เชน

1) อําเภอพิมาย อยูในจงั หวัดอะไร ข. นครราชสมี า
ก. นครศรีธรรมราช ง. เชียงใหม
ค. ชมุ พร

2.3.2 แบบเลือกคําตอบดีท่ีสุด แบบนี้ตัวเลือกจะถูกทุกขอแตจะมีเพียงขอเดียว
ถกู ตองมากทีส่ ดุ คาํ ส่งั ในการตอบตอ งระบใุ หช ดั เจนวา “ใหเ ลือกคําตอบท่ีถูกตองที่สุดเพียงคําตอบเดียว

เทา นัน้ ” เชน

1) ปจ จบุ นั สตั วป า มจี ํานวนนอ ยกวาเม่ือ 50 ป ทีแ่ ลว เนอ่ื งมาจากสาเหตุใดมากทส่ี ุด

ก. สตั วปานอ ยลง ข. ปาไมถูกทาํ ลายไปมาก

ค. คนนยิ มกนิ สตั วปา มากข้ึน ง. มีจาํ นวนคนเพ่มิ มากขน้ึ

2.3.3 แบบเลอื กคาํ ตอบผิด รปู แบบน้ีตรงกันขา มกบั แบบแรกแทนท่ีจะมีคําตอบถูก
ตัวเลือกเดียวก็มีคําตอบผิดเพียงตัวเลือกเดียว นอกน้ันถูกหมดและใหผูตอบเลือกตอบตัวเลือกท่ีผิด

คําถามอาจจะตัง้ ไดหลายแบบ เชน

1) ขอ ใดตอ ไปนไ้ี มเปนชื่อจงั หวดั ข. สตูล
ก. เลย ง. ตรงั
ค. หลงั สวน

2.4.4 แบบเปรียบเทียบ รูปแบบตวั คาํ ถามจะบอกสิ่งของ สองชนิดเปรียบเทียบกัน
ใหเหน็ ความสมั พันธกันโดยใชเ กณฑอยา งใดอยางหนึ่ง แลวกําหนดสิ่งของส่ิงท่ี 3 มาให ผูตอบจะตอง

หาส่ิงของท่ี 4 มาเปนคําตอบจากที่กําหนดให และใหมีความสัมพันธกับสิ่งท่ีสามตามหลักเกณฑ
เดียวกันกบั สองส่งิ แรก เชน

-23-

1) แมว : ตัว ชา งเล้ยี ง : เชอื ก ชางปา : …?…..
ก. เชือก ข. ตัว
ค. ฝูง ง. โขลง

แบบทดสอบชนิดตอบสั้นและเลือกตอบดังกลาวน้ี ที่นิยมใชในการเก็บรวมรวมขอมูลสําหรับ
การวิจัยไดแก แบบเลือกตอบ ประเภท 4 หรือ 5 ตัวเลือก ท้ังนี้แลวแตเนื้อหาและพื้นฐานความรูของ
ผตู อบ รวมทัง้ อายุ และความสามารถทางสมองของผูต อบ การใชแบบทดสอบชนิดเลือกตอบ 4 หรือ 5
ตัวเลือกจะมปี ระสทิ ธภิ าพมากกวา แบบทดสอบเลือกตอบชนิด 3 ตัวเลือก สวนแบบทดสอบชนิดตอบส้ัน
นั้นนิยมใชกับแบบสัมภาษณ เนื่องจากแบบทดสอบแบบเลือกตอบชนิด 4 หรือ 5 ตัวเลือกเปน
แบบทดสอบที่ใหผ ตู อบอานและตอบเองจึงไมเหมาะสมทีจ่ ะใชเ ปนแบบสมั ภาษณ

สรุปไดวา รูปแบบของแบบทดสอบมีทั้งแบบเขียนตอบท้ังตอบส้ันๆ และตอบแบบความเรียง
สวนแบบเลือกตอบ เปนแบบท่ีมีคําตอบใหเลือกตอบ มีลักษณะท่ีหลากหลาย ดังนั้นในการสราง
แบบทดสอบ ผูสรา งจะตองศึกษาลักษณะของรูปแบบของแบบทดสอบ และเลือกรูปแบบที่เหมาะสมกับ
ผทู ดสอบใหม ากท่สี ุด

การเขยี นขอคําถามของแบบทดสอบ

การเขียนขอ คาํ ถามหรือที่รูจักกันท่ัวไปวา การเขียนขอสอบน้ันเปนการเลือกสถานการณท่ีเปน

ตัวแทนของเนอ้ื หามาสรางเปน ส่ิงเราเพ่ือกระตุนใหผูตอบไดสนองตอบ และแสดงพฤติกรรมออกมาการ

เขยี นขอคําถามมีหลักการดังนี้
1. การเขียนขอคําถามวัดพฤติกรรมความรู (Cognitive Domain) การวัดพฤติกรรมความรู

ทัง้ 6 ระดับ (Bloom, 1979) มีลักษณะการใชข อคําถามที่แตกตา งกนั ดงั รายละเอยี ดตอ ไปน้ี

1.1 ความรู-ความจํา (Knowledge) เปนขอคําถามที่ถามความรูเก่ียวกับคําศัพท
ขอ เท็จจริงระเบียบแบบแผน แนวโนมและลําดับข้ัน การจัดจําแนกประเภท กฎเกณฑและวิธีการตาง

ๆ หลักวิชา การขยายความและทฤษฎี และโครงสราง การเขียนขอสอบประเภทนี้เปนการถามคําถาม

ท่เี กยี่ วกับเนอ้ื หาทเ่ี คยเรยี นหรอื มีประสบการณม ากอน เชน

1) หนาท่ขี องคลอโรฟล ในพชื คืออะไร ข. เรง ปฏิกิรยิ าทางเคมี
ก. รบั แสงอาทติ ย ง. ควบคุมการหายใจ
ค. ทาํ ใหใ บเขยี ว
ข. คารบอน
2) ธาตุใดเกี่ยวของกบั ชวี ติ นอยทีส่ ดุ ง. ไนโตรเจน
ก. ออกซิเจน
ค. ฮีเล่ยี ม

-24-

1.2 ความเขาใจ (Comprehension) เปน การถามเก่ยี วกับความเขา ใจในสิ่งทไ่ี ดเรยี นรู
โดยมงุ วัดความสามารถในการนาํ ความรทู ่ีมีอยูแลวดวยการแปลความ ตีความ และขยายความจากส่ิง
น้ัน โดยมีลกั ษณะสําคญั ดงั นี้

1) แปลความ เปน ต้ังคําถามเพื่อวัดความเขา ใจจากเนอื้ หา เหตุการณหรือสถานการณ
โดยใหแปลจากสิ่งหนง่ึ สสู ง่ิ หน่ึง เชน แปลจากขอความเปนรูปภาพ สัญลักษณ สง่ิ ของ บุคคล หรอื อื่นๆ

2) ตคี วาม เปน การตีความ สรุปความ จบั ใจความสําคัญ จากเนอ้ื หา เหตุการณ หรือ
สถานการณน้ัน

3) ขยายความ เปนการตง้ั คาํ ถามเพอื่ วดั ความเขา ใจดวยการขยายเน้อื หา การคาดเดา
เหตกุ ารณหรือสถานการณน ั้น

ขอสอบวัดความเขาใจ ดังตัวอยางตอ ไปน้ี

1) คลอโรฟล ในพชื ทําหนา ท่ีคลายกับสง่ิ ใดในสัตว (แปลความ)

ก. นํา้ ตาลในโลหิต ข. เรตนิ าในนยั นตา

ค. ออกซิเจนในปอด ง. นา้ํ ยอ ยในกระเพาะ

2) นกั วทิ ยาศาสตรเ ล้ียงหนูสองตัวดว ยอาหารชนดิ เดยี วกนั แตตวั หน่งึ

ใหกนิ อาหารปนนมผง อีกตัวหนงึ่ ใหกินอาหารปนกาแฟ พบวา

หนทู ีก่ ินกาแฟตาย การทดลองนต้ี คี วามไดว า อยางไร (ตคี วาม)

ก. กาแฟเปน พิษ ข. ทกุ คนควรดื่มนม

ค. มนุษยไมควรด่ืมกาแฟ ง. นมเปน อาหารดีกวากาแฟ

3) แถบเสนศนู ยสตู ร โลกหมุนดวยความเร็วประมาณ 1000 ไมลต อ ชวั่ โมง

ถา ความเร็วลดเหลือเพยี ง 200 ไมลตอชว่ั โมง จะเกิดการเปลี่ยนแปลง

ที่เดน ชดั ในขอ ใด (ขยายความ)

ก. โลกจะหนกั มากขึน้ ข. กลางวันจะนานย่งิ ขึ้น

ค. ชวี ติ จะยาวนานยิ่งขึน้ ง. อากาศรอบโลกจะจางย่ิงข้ึน

1.3 การนําไปใช (Application) เปนการนําความรูความเขาใจที่ไดศึกษาคนควาหรือ
สะสมไปใชแกปญหาในสถานการณใหม ๆ หรือแกปญหาใหมในสถานการณจริง หรือสถานการณ

จําลองไดอยางถกู ตองดว ยตนเอง เชน

-25-

1) นักเรยี นควรเลอื กรบั ประทานอาหารท่ีถูกหลักอนามัย ชุดใด

ก. ขา วเหนียว สมตาํ ไกยา ง ข. ขาวไขเ จยี ว ขาหมูพะโล

ค. ขาว ผัดเผ็ดเปดยา ง ไขด าว ง. น้าํ พริกตาแดง ผกั สด ขา วเปลา

2) สุนัข นก ไก นบั ขารวมกันได 40 ขา ถา มีสตั วท ง้ั 3 ชนดิ นี้ เทา ๆ กัน จะมีสุนัขกี่ตวั

ก. 4 ตวั ข. 5 ตวั

ค. 6 ตัว จ. 7 ตัว

1.4 การวิเคราะห (Analysis) เปนความสามารถในการจําแนก แยกแยะ สิ่งของเรื่องราว
หรือปรากฏการณใด ๆ วา ประกอบดว ยสว นยอ ย ๆ อะไรบา ง สว นยอ ยใดมีความสําคัญ และสวนยอย
ๆ น้ันมีความสัมพันธกันอยางไร แยกเปนการวิเคราะหความสําคัญ การวิเคราะหความสัมพันธ
และการวเิ คราะหห ลักการ โดยมีลักษณะสาํ คัญดังนี้

1) การวิเคราะหความสําคัญ เปนการจําแนก แยกแยะวาสิ่งใดท่ีสําคัญที่สุด
โดยพิจารณาสิง่ ทส่ี ําคญั ในเรื่องนน้ั ขอคาํ ถามมกั จะใชคําวา “... อะไรสาํ คญั ทสี่ ดุ ”

2) การวิเคราะหความสัมพันธ เปนการจําแนก แยกแยะ วาส่ิงใดมีความสัมพันธ
หรือเกี่ยวของกับสงิ่ ใด มักจะเลือกรปู แบบขอคาํ ถามแบบเปรยี บเทียบแสดงคูส ัมพนั ธ

3) การวิเคราะหหลักการ เปนการจําแนก แยกแยะวาสิ่งตางๆมีความสัมพันธหรือ
เก่ยี วของกันดวยหลักการใด หรือ เหตผุ ลใด ขอคาํ ถามมกั จะใชคําวา “ เพราะเหตุใด.....” หรือ “เพราะ
หลกั การใด.......”

ขอ สอบเพ่ือวดั การวเิ คราะห ตัวอยา งดังตอไปน้ี

1) อาหารหมูใดสาํ คัญตอคนทองมากทสี่ ุด (วิเคราะห ความสําคญั )

ก. วิตามนี ข. ไขมัน

ค. เกลอื แร ง. คารโบไฮเดรต

2) ไก : โปรตีน โดนทั : คารโบไฮเดรต ......?.... : …?…. ( วเิ คราะหค วามสมั พนั ธ)

ก. สลัด : เกลอื แร ข. น้าํ หวาน : วติ ามนิ

ค. ขา วเหนยี วมะมวง : อรอย ง. ผกั : วิตามนิ

3) การท่ีพอครวั ทาํ ขนมทองหยิบ ทดลองความขนของนาํ้ เช่ือม โดยลองหยดไขลงไปสองสาม

คร้งั แลวดูวาไขล อยหรือไมน้ัน เพราะพอครัวทําขนมยึดหลกั อะไร (วิเคราะหหลักการ)

ก. หยดไขมีนาํ้ หนกั เทากัน ข. หยดไขมีปรมิ าตรเทากัน

ค. หยดไขม ีความหนาแนนเทากนั ง. หยดไขแทนท่ีนา้ํ เชือ่ มไดเ ทากัน

-26-

1.5 การสังเคราะห (Synthesis) เปนการรวบรวมความรูที่ไดจากประสบการณซ่ึงเปน
หนวยยอยๆ นํามารวมกันใหเปนหมูใหญ แบงออกเปนการสังเคราะหขอความหรือการส่ือความหมาย
การสังเคราะหแผนงานและการสังเคราะหความสัมพันธ สวนใหญจะออกเปนการเขียนความเรียง เชน
ใหน กั เรียนเขียนจดหมายลากิจสงครูใหถูกตองตามแบบฟอรมและใชภาษาอยางเหมาะสม แตก็สามารถ
เขยี นเปนแบบเลอื กตอบได เชน

1) จะตองเอาจาํ นวนตัวเลขจํานวนใดที่นอยทสี่ ุด ไปรวมกับ 171 จึงจะทาํ ให 4 หารลงตัว
ก. 1 ข. 2
ค. 3 ง. 4

2) “นายสมนึกเปนคนสจุ รติ เพราะเขานบั ถือศาสนาพทุ ธ” ขอ ใดกลาวสรปุ ไดถูกตอ งทส่ี ุด
ก. ศาสนาพุทธสอนใหคนสจุ ริต
ข. คนสจุ รติ สวนมากนับถือศาสนาพทุ ธ
ค. คนนับถอื ศาสนาพุทธทกุ คนสุจรติ
ง. คนนับถือศาสนาอ่นื ไมแ นวาจะสจุ ริต

1.6 การประเมินคา (Evaluation) เปนการใชความรูในการตีคุณคาส่ิงของหรือ
สถานการณ โดยการนําไปเทียบกับเกณฑ ซึ่งสามารถแบงออกเปนการประเมินโดยอาศัยขอเท็จจริง

ภายใน และอาศัยขอ เทจ็ จริงภายนอก เชน

1) จากเรื่อง คนท่ัวไปคดิ วา “นางวันทอง” เปนคนเชนไร

ก. เปนหญิงใจงา ย ข. เปนหญิงถือความเสมอภาค

ค. เปนหญงิ รักนวลสงวนตวั ง. เปนหญิงสองใจ

2) ในสายตาของนักอนรุ ักษนิยม “พเิ ภก” เปน ยักษแ บบใด

ก. รักชาตยิ ่งิ ชีพ ข. สละชีพเพ่ือแผน ดิน

ค. ขายชาติ ทรยศตอ บานเมือง ง. นกั สืบราชการลับ

2. การเขียนขอคําถามแบบตอบส้ัน การเขียนขอคําถามแบบตอบสั้น หรือแบบเติมคํา
มีหลกั การเขยี นดังนี้

2.1 คําตอบท่ีจะใหตอบจะตองส้ันและเจาะจง ทางท่ีดีควรใหเปน คํา วลี ตัวเลขหรือ
สัญลกั ษณ อยา งใดอยางหน่ึง และใหเ จาะจงลงไปเลย จะไดม คี ําตอบเดียว

2.2 ไมควรลอกขอความจากหนังสือตาง ๆ แลวตัดขอความบางตอนออกเพ่ือใหเติม
ทางท่ดี ีควรสรา งขอ คําถามข้ึนเอง

2.3 ใชป ระโยคคําถามทเ่ี ปน ประโยคสมบรู ณจ ะดีกวาประโยคที่ไมส มบรู ณ

-27-

2.4 ถาคําตอบเปนตัวเลขท่ีมีหนวยตองระบุดวยวา ตองการใหตอบหนวยอะไรและถามี
ทศนยิ มกต็ อ งบอกดวยวาตอ งการทศนยิ มก่ตี าํ แหนง

2.5 ชองวางท่ีเวนไวใหเติมคําตอบควรอยูทายประโยค และควรยาวเทา ๆ กันทุกคําตอบ
แตตองเวนไวใ หค ําตอบยาวท่ีเตมิ ไดอยา งเพียงพอดวย

2.6 ในแตล ะคาํ ถามหรือแตล ะประโยค ควรเวน ไวใหเ ติมคําตอบเพยี งชอ งเดียวหรือไมควรมี
มากกวาสองชอง

3. การเขียนขอ คําถามแบบถูกผิด การเขียนขอคาํ ถามแบบถูกผิดมีหลักการเขียนดงั น้ี
3.1 ขอความทีก่ ําหนดใหต องตัดสินไดว าถกู หรือผิดจริงตามหลกั วิชา
3.2 ขอ ความจะตอ งชดั เจนไมก าํ กวม
3.3 ขอ ความทถ่ี ามจะตองไมเ ปนขอ ความปฏิเสธ และยิง่ เปน ประโยคปฏิเสธซอนไมควร

ใชโ ดยเดด็ ขาด
3.4 ขอความตอ งไมย าว และไมเ ปนประโยคทีซ่ บั ซอ น ถามตรงไปตรงมาดกี วา ถามโดยออม
3.5 แตละขอความตองมีเน้ือหาใจความเดียว เวนแตเปน ขอความท่ีสัมพนั ธก นั เชงิ เหตุ – ผล
3.6 ขอความท่ีเปนความคิดเห็น หรือตองการถามความคิดเห็นไมควรใชเปนคําถาม

ถูก – ผดิ
3.7 ขอความทีใ่ หต อบถกู และใหตอบผดิ ควรมีความยาวพอๆ กัน
3.8 จํานวนขอความที่ตอบถูกและตอบผิดในแบบทดสอบชุดหนึ่งๆ ควรมีจํานวนใกลเคียง

กนั
4. การเขยี นขอคาํ ถามแบบเลือกตอบ การเขียนขอคําถามแบบเลอื กตอบน้ัน มหี ลกั การเขียนดงั น้ี
4.1 หลักการเขียนตัวคําถาม (Stem)
4.1.1 ตัวคําถามทุกขอตองมีความหมายในตัวเองอยางสมบูรณ และถามปญหา

อยา งเฉพาะเจาะจง บอกใหแ นชดั วา เปน คําถามหรือเติมคํา
4.1.2 เขียนตัวคําถามใหตรงจุดและชัดเจน ถาหากมีคําซ้ําในตัวคําตอบควรเขียนไวใน

ตัวคาํ ถาม
4.1.3 ตัวคาํ ถามแตล ะขอ ควรถามปญหาหลักเพียงปญหาเดยี ว
4.1.4 ตัวคําถามแตล ะขออยา ใหเก่ยี วของกัน เพือ่ หลีกเล่ียงการแนะคาํ ตอบใหข อ อน่ื
4.1.5 ควรหลีกเล่ียงการใชประโยคปฏิเสธ หากจําเปนใหขีดเสนใตคําปฏิเสธนั้น

แตถ า เปน ปฏิเสธซอ นหา มใชเดด็ ขาด
4.2 หลักการเขยี นคาํ ตอบถูกหรอื ตวั ลวง (Options)
4.2.1 ควรมีคําตอบถูกเพียงตัวเดียว โดยกําหนดใหพิจารณาคําตอบท่ีถูกท่ีสุดเพียงขอ

เดียว

-28-

4.2.2 ตวั เลือกไมแ นะคาํ ตอบ โดยพิจารณาจากภาษาที่ใชใ นตวั คาํ ตอบไมค วรสอดคลอง
หรอื ตรงกับตัวคําถาม

4.2.3 ควรเขียนกะทดั รดั ไมย าวหรือยดึ เยือ้ หรือเพมิ่ คาํ ทไี่ มจ ําเปน
4.2.4 ตัวคาํ ตอบทุกตวั ในแตล ะขอควรสนั้ – ยาวใกลเคียงกัน
4.2.5 ความยาวของตัวเลอื กควรเปนระบบ หมายถึง การเรียงคําตอบจากส้ันไปหายาว
เรียงจากจํานวนนอยไปหาจาํ นวนมาก ไมค วรสลับไปมา
4.2.6 ตวั คาํ ตอบท่ถี กู ควรเรียงกระจายคละกนั และใหก ระจายไปตามตัวคําตอบ
ทุกตัวใหเ ทาๆ กนั
4.2.7 ไมค วรใชตัวคําตอบทว่ี า ทกุ ขอ ถกู หมด ทุกขอผิดหมด หรือไมมีขอ ใดถกู
4.2.8 ใชภาษาใหเหมาะกับระดับของผตู อบ
4.2.9 ตัวคําตอบเปนตัวเลขควรใสตําแหนงเรียงกัน หรือใสเปนตัวอักษรท่ีเรียงกัน
ตามลําดับ
4.2.10 ตัวคําตอบแตละตัวตอ งเปนอิสระกนั ไมเ กย่ี วเนอ่ื งกัน
4.2.11 การกาํ หนดจํานวนตัวเลือก ยิ่งตัวเลือกมากจะทําใหโอกาสการเดานอยลง การ
ใชความคิดจะมากขึ้น ถาเปนระดับเด็กๆ อาจใชเพียง 3 ตัวเลือก ระดับช้ันประถมอาจกําหนดเปน
4 ตัวเลอื ก ระดับชั้นมธั ยมขึ้นไป 5 ตวั เลอื ก

ข้ันตอนการสรา งแบบทดสอบ

ข้นั ตอนสาํ คญั ในการวางแผนสรางแบบทดสอบโดยท่ัวไปมีข้นั ตอนในการสรา ง ดังน้ี
1. กําหนดตัวแปรการวิจัยและวัตถุประสงคของแบบทดสอบ พิจารณากรอบแนวคิดการวิจัย
วัตถุประสงคการวิจัย วาตองการวัดตัวแปรการวิจัยที่เกี่ยวของกับอะไร พิจารณากําหนดคุณลักษณะท่ี
ตอ งการวดั มาตรฐานการเรยี นรู หรืออาจพิจารณาตวั ชี้วดั ที่ระบุไวในหลักสูตร ศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของ
แลวกําหนดเปนนยิ ามศัพทเ ฉพาะหรือนยิ ามเชิงปฏิบตั กิ ารทส่ี ามารถสรางแบบทดสอบได
2. กําหนดเนื้อหาหรือบทเรียนทั้งหมดท่ีจะสรางแบบทดสอบ โดยพิจารณาจากขอบเขตของ
เนอ้ื หาทต่ี องการทดสอบวาประกอบดวยเนอ้ื หาอะไรบาง และแตล ะเน้อื เรื่องมขี อบเขตกวางขวางเพยี งใด
3. กําหนดจุดประสงคเชิงพฤติกรรมจากเน้ือหา เพ่ือใหทราบวาการจัดการเรียนการสอน
เนอ้ื หาน้นั มงุ ใหเกดิ พฤตกิ รรมเกีย่ วกบั อะไร ดานใด มากนอยเพียงใด จะทําใหสามารถสรางแบบทดสอบ
และเขยี นขอ สอบวัดไดต รงตามวตั ถปุ ระสงคของการวจิ ยั
4. สรา งตารางวิเคราะหหลักสูตร การสรางตารางวิเคราะหหลักสูตรเปนที่สิ่งจําเปน อยางยิ่ง
ในการวางแผนสรางแบบทดสอบ ผูสอนหรือ ผูเชี่ยวชาญในสาขาวิชาน้ัน รวมกันสรางตารางวิเคราะห
หลักสูตรขึ้นมา สามารถนําไปใชในการเรียนการสอน และใชเปนแนวยึดในดานเน้ือหาการทดสอบ

-29-

(Test Content) การกําหนดตารางวิเคราะหหลักสูตรจะชวยใหขอสอบนั้นมีคุณภาพ วัดไดครบ
ทกุ พฤติกรรมตามสัดสวนและพอเหมาะตามจุดมงุ หมาย

ผูท่ีจะจัดทําตารางวิเคราะหหลักสูตรจะตองมีความรูเรื่องเนื้อหาวิชาท่ีตองการวิเคราะหวา
มีขอบขายเน้ือหาเกี่ยวเนื่องกับสิ่งใด พฤติกรรมท่ีคาดหวังซึ่งสอดคลองกับจุดประสงคทางการศึกษา
โดยพฤติกรรมดังกลาวเปนพฤติกรรมท่ีแสดงใหเห็นถึงการบรรลุจุดประสงคใด ความรูในหลักสูตร
ที่รายวิชาน้ันถูกบรรจุอยู เพ่ือใหทราบถึงความสัมพันธระหวางหัวขอ ทําใหการประเมินอยูในขอบเขตท่ี
กําหนด

การสรา งตารางวเิ คราะหหลักสตู ร มขี น้ั ตอนในการสรา งดังน้ี
ขั้นที่ 1 ตั้งคณะกรรมการดําเนินงานเพ่ือทําการวิเคราะหประมาณ 3-5 คน ซึ่งควรมีทั้ง
นกั วัดผลและผูสอนในเร่ืองท่ีออกขอ สอบ
ข้ันที่ 2 ใหคณะกรรมการศึกษาหลักสูตรในเรื่องท่ีจะทําการวิเคราะหใหละเอียด เพ่ือพิจารณา
เนื้อหาและความมุงหมายของหลักสูตรของวิชาที่จะทําการวิเคราะห นํามาเรียงลําดับเนื้อหา
ตวั อยา งเชน

เนอื้ หากลุมสาระคณิตศาสตร ชนั้ ประถมศึกษาปท ี่ 2 ในหวั ขอเรื่อง “การบวก และการลบ”
ประกอบดว ย

1) การบวกเลข 2 หลกั
2) การแกป ญ หาโจทยก ารบวกเลข 2 หลัก
3) การลบเลข 2 หลกั
4) การแกปญ หาโจทยก ารลบเลข 2 หลกั

ข้ันท่ี 3 วิเคราะหพฤติกรรมท่ีคาดหวังตามจุดประสงคที่ตองการใหเกิด ซึ่งในแตละวิชาอาจ
แตกตางกันออกไปตามเน้ือหาวิชา พฤติกรรมที่คาดหวังน้ี ใชวิธีการวิเคราะหมาจากจุดมุงหมายท่ัวไป
จุดประสงคเฉพาะและจุดประสงคเชิงพฤติกรรม หรือท่ีระบุไวในคูมือการประเมินผลการเรียนของ
หลกั สูตรตัวอยางเชน

จุดประสงคของเนื้อหากลุมสาระคณติ ศาสตร ช้ันประถมศึกษาปท ่ี 2 ในหวั ขอเรอื่ ง “การบวก
และการลบ” ประกอบดวย

1. ใหม คี วามเขาใจเกยี่ วกบั วธิ ีการบวกและการลบ
2. ใหเกดิ ทักษะเกี่ยวกับการบวกและการลบ
3. ใหสามารถนาํ ความรูไ ปใชใ นชีวติ ประจาํ วัน
4. ใหส ามารถวเิ คราะหโจทยป ญหาเพอื่ การหาคําตอบ

-30-

พฤติกรรมที่คาดหวงั จากบทเรยี นในเนือ้ หากลุมสาระคณิตศาสตร ชนั้ ประถมศึกษาปท ี่ 2
ในหัวขอเรือ่ ง “การบวก และการลบ” ประกอบดวย

1) ความเขาใจ
2) การนาํ ไปใช
3) การวเิ คราะห

ขัน้ ที่ 4 ระบพุ ฤติกรรมยอยของพฤตกิ รรมทค่ี าดหวงั ตวั อยางเชน

พฤติกรรมความเขาใจ ไดแก สามารถแสดงข้ันตอนวธิ กี ารบวกและลบได
สามารถอธบิ ายถึงผลลพั ธท ไ่ี ดจากการบวกและการลบ

พฤติกรรมการนาํ ไปใช ไดแ ก สามารถหาผลลัพธข องการบวกและการลบจากขอ มูลใหม
สามารถแสดงวธิ กี ารคํานวณจากขอมลู ใหม

พฤติกรรมการวเิ คราะห ไดแ ก สามารถแยกแยะสว นประกอบของโจทยป ญหา

ข้ันที่ 5 สรางตารางวิเคราะหหลักสูตรตรงตามจํานวนหัวขอและพฤติกรรมที่คาดหวัง ที่จะ
ไดม าจากการวเิ คราะหห ลกั สูตร (ทําเปน รายบคุ คลและทําเปนกลมุ )

ตารางที่ 2.1 ตารางวเิ คราะหหลกั สตู รเนอ้ื หากลุม สาระคณิตศาสตร ชน้ั ประถมศึกษาปท่ี 2 ใน
หัวขอเร่ือง “การบวก และการลบ”

พฤตกิ รรม
เนือ้ หา

ความเขา ใจ การนําไปใช การวเิ คราะห รวม อนั ดับ

1. การบวกและการลบเลข 2 หลัก
2. การแกโ จทยป ญ หาการบวก
3. การแกโ จทยปญ หาการลบ
4. การนาํ การบวก-ลบไปใชใ นชวี ิตประจาํ วนั

รวม
อันดบั

ข้นั ท่ี 6 นําตารางวิเคราะหหลักสูตรใหคณะกรรมการลงนํ้าหนักความสําคัญในแตละหัวขอและ
แตละพฤติกรรมที่คาดหวัง จะตองกําหนดน้ําหนักความสําคัญท่ีจะใสลงในแตละชองตาราง
โดยกําหนดใหแ ตละชองมคี ะแนนเตม็ 10 มเี กณฑค รา วๆ ดังน้ี

-31-

น้ําหนัก 0-3 หนว ย อยูใ นระดบั ไมคอยสําคัญ
นาํ้ หนกั 4-6 หนวย อยูในระดบั สาํ คญั ปานกลาง
นํา้ หนัก 7-10 หนว ย อยใู นระดบั สําคญั มาก
คณะกรรมการจะตองพิจารณาหรือมีการอภิปรายจนครบทุกชอง จึงเร่ิมใหน้ําหนักลงในตาราง
หากคณะกรรมการมี 5 ทา น จะไดตารางการลงคะแนน 5 ตาราง
ข้ันท่ี 7 นําตารางลงน้ําหนักของกรรมการทุกทานมาคํานวณหาคาเฉลี่ย โดยนําคะแนนของทุก
คนมารวมกนั แลว หารดวยจํานวนคน ทาํ เชนนี้จนครบทกุ ชอ ง กจ็ ะไดตารางวิเคราะหหลักสูตรท่ีเรียกวา
“ตารางเฉลี่ย” เปนการยุบใหเ หลอื ตารางเดยี วดงั ตัวอยา งตอไปนี้

ตารางท่ี 2.2 ตารางเฉลีย่ ผลการวเิ คราะหห ลักสูตรเน้ือหากลุมสาระคณติ ศาสตร ชัน้ ประถมศึกษา
ปท ่ี 2 ในหวั ขอเรื่อง “การบวก และการลบ”

พฤติกรรม
เน้อื หา

ความเขาใจ การนําไปใช การวเิ คราะห รวม อนั ดับ

1. การบวกและการลบเลข 2 หลัก 6 5 6 17 4
2. การแกโ จทยปญ หาการบวก 8 8 5 21 2
3. การแกโ จทยปญ หาการลบ 6 7 5 18 3
4. การนําการบวก-ลบไปใชในชีวติ ประจําวัน 8 10 6 24 1
28 30 22 80
รวม 2 13
อันดบั

เมื่อตองการจะสรางขอสอบในแตละหัวขอ หรือพฤติกรรม จะตองนํามาปรับตารางวิเคราะหหลักสูตร
โดยรวม ตัวอยางเชน ตองการแบบทดสอบที่มีจํานวนขอสอบ 40 ขอ แตมีวิธีการคํานวณหาจํานวน
ขอ สอบแตละประเภทดังตอไปน้ี

1) กําหนดจาํ นวนขอ สอบตามหัวขอ กําหนดขอ สอบทง้ั หมด 40 ขอ ดงั น้นั แตล ะหัวขอ จะมี
จํานวนเทาใด โดยการคาํ นวณดงั นี้

คะแนนรวมในแตล ะหวั ขอ
จํานวนขอ = คะแนนรวมในทุกหัวขอ X จํานวนขอ ท้ังหมด

หัวขอ ที่ 1 การบวกและการลบเลข 2 หลกั ใช (17/80) X 40 = 8.5 ≅ 8 ขอ

หวั ขอท่ี 2 การแกโจทยปญ หาการบวก ใช (21/80) X 40 = 10.5 ≅ 11 ขอ

หวั ขอท่ี 3 การแกโ จทยป ญหาการลบ ใช (18/80) X 40 = 9.0 ≅ 9 ขอ

หวั ขอที่ 4 การนําการบวก-ลบไปใชในชวี ิตประจาํ วนั ใช (24/80) X 40 = 12.0 ≅12 ขอ

-32-

2) กําหนดหัวขอแตละพฤติกรรม เชน หัวขอที่ 1 “การบวกและการลบเลข 2 หลัก” ซึ่ง

กําหนดจํานวนขอสอบไวประมาณ 8 ขอ ซ่ึงจะตองแบงเปนขอที่วัดระดับพฤติกรรมความเขาใจ การ

นาํ ไปใช และการวิเคราะห โดยการคํานวณไดดงั น้ี

จํานวนขอ สอบในแตละพฤติกรรม = คะแนนแตล ะพฤติกรรม X จํานวนขอ สอบในหัวขอน้ัน
คะแนนรวมในหัวขอนน้ั
ความเขาใจ ใช (6/17) X 8 = 2.82 ≅ 3 ขอ

การนําไปใช ใช (5/17) X 8 = 2.35 ≅ 2 ขอ

การวิเคราะห ใช (6/17) X 8 = 2.82 ≅ 3 ขอ

5. กําหนดรูปแบบของขอสอบ การเลือกรูปแบบของขอสอบแบบปรนัยนั้นมีหลักอยูวา

ควรเลือกรูปแบบใหเหมาะสมกับวตั ถุประสงคข องการสอบเน้ือหาและจุดมุงหมายของหลักสูตรที่ขอสอบ

จะวดั กระบวนการตรวจใหคะแนน การดําเนินการสอบ และการประเมินผล ดังนั้นผูสรางขอสอบจึง

ควรศึกษาคุณสมบัติของขอสอบแตละแบบวามีลักษณะอยางไร มีจุดเดนดอยอยางไร เพื่อจะไดเลือกใช

อยา งเหมาะสม

6. เขียนขอสอบตามจํานวนท่ีกําหนดไว โดยใหสอดคลองกับตารางวิเคราะหหลักสูตรแลว

เขยี นคาํ ชแ้ี จง และนํามาจดั เรยี งขอสอบในแบบทดสอบตามหลักและวธิ ีทีเ่ หมาะสม

การเขียนคําชี้แจงในแบบทดสอบ ผูสรางขอสอบบางคนมองขามความสําคัญของคําชี้แจง

เชน เขยี นขอสอบโดยไมม คี ําชี้แจง หรือชี้แจงวธิ ีสอบโดยใชค าํ พูด ซ่ึงบางคร้งั อาจลมื พดู บางคําสั่งทําให

ผูสอบไมเขาใจวิธีการตอบ ดังน้ันคําชี้แจงในแบบทดสอบจึงถือวาเปนสวนสําคัญของแบบทดสอบซ่ึง

ผูสรา งขอสอบจะตองเขียนใหชดั เจน คําชีแ้ จงควรประกอบดวยส่งิ เหลา นี้

1) วัตถุประสงคของการสอบ

2) เวลาท่ใี ชในการสอบ

3) วธิ กี ารตอบ และคําอธบิ ายอนื่ ๆ ท่จี าํ เปน

การจดั เรยี งขอ สอบในแบบทดสอบควรมลี ักษณะ ดังนี้

1) แยกกลุมคําถามตามรูปแบบของคําถามแลวเรียงจากงายไปยาก คือเรียงตามลําดับของ

ขอสอบแบบถกู – ผดิ แบบจบั คู แบบเติมคํา แบบเลือกตอบ และแบบอัตนัย

2) ขอสอบทเ่ี นือ้ หาเดยี วกัน ควรจดั ไวใ นกลุมเดียวกนั

3) ในแตละกลุมท่ีแบง ไว ใหจัดขอสอบเรียงตามวัตถุประสงคของการประเมิน เริ่มจากความรู

– ความจาํ ความเขา ใจ การนําไปใช วเิ คราะห สังเคราะห และการประเมินคา

4) ขอ สอบในแตละจดุ ประสงค ใหเรยี งจากของา ยไปหาขอยาก

5) การเรียงขอสอบในการจัดพิมพ ควรจัดหนากระดาษแบงออกเปน 2 ซีก ซาย- ขวา

เพ่อื ขอ ความทเ่ี ปนคําถามตอบจะไดจ ดั พิมพเปน บรรทดั ส้นั ๆ สะดวกในการอา น และประหยัดกระดาษ

-33-

7. หาคุณภาพของแบบทดสอบ (Tryout) นําขอสอบท่ีสรางข้ึนไปทดลองสอบโดยคัดเลือก
กลุมตัวอยางท่ีจะทดลองขอสอบใหเหมาะสม ซ่ึงจะตองพิจารณาระดับช้ัน วัย สถานะทางสังคม
จํานวนนกั เรยี น เปนตน เพือ่ หาคณุ ภาพดังน้ี

7.1 ความเท่ียงตรง (Validity) โดยการเชิญผูเช่ียวชาญจํานวนอยางนอย 3 ทานที่มี
ความรูทางดานวัดผลการศึกษาหรือสาขาวิชานั้น เพื่อพิจารณาหาความสอดคลองระหวางขอสอบกับ
ระดับพฤติกรรมท่ีกําหนดในตารางวิเคราะหหลักสูตร และพิจารณาขอสอบแตละขอกับจุดประสงคการ
เรียนรูหรือตัวชี้วัด แลวหาคาเฉลี่ยของคะแนนท่ีผูเชี่ยวชาญ โดยมีเกณฑในการเลือกขอสอบเปนรายขอ
ดงั นี้

คะแนนเฉลยี่ 1.00 – 0.50 หมายถึง ขอสอบขอ นั้นใชได
คะแนนเฉลย่ี 0.49 – 0.01 หมายถงึ ตองปรบั ปรงุ ขอ สอบขอนน้ั
คะแนนเฉลี่ยเทากับ 0 และ ตดิ ลบ หมายถงึ ขอสอบขอน้นั ตอ งคดั ท้ิง
7.2 คาความยาก (Difficulty) เปน การหาสดั สว นของผทู ี่ตอบถกู ในขอ น้นั แบบทดสอบ
ที่ดีจะตอ งมคี ณุ ภาพทางดา นความยาก (p) พอเหมาะ คือ ขอสอบขอน้ันมีนักเรียนสามารถทําถูก รอยละ
50 จากจํานวนนักเรียนทั้งหมด หรือคิดเปนสัดสวนเทากับ .50 หรือมีคา p = .50 ซ่ึงการที่จะออก
ขอสอบใหม ีคา ความยากในระดับท่ีเหมาะสมนัน้ ไมใ ชเ ร่ืองงาย ตองนาํ ไปทดลองสอบหลายคร้ัง แตละคร้ัง
ก็จะตองมีการปรับปรุงใหมจนกวาขอคําถามน้ันจะมีคาใกลเคียงกับคาความยากที่เหมาะสม ขอคําถามที่
ถือวาใชได มีระดับความยากเหมาะสม จะยึดเอาคา p ระหวาง .20 ถึง .80 ถาคา p มีคาตํ่ากวา .20
ถือวา ขอคําถามน้นั ยากไป และถา p สงู กวา .80 ถือวาขอ คําถามนนั้ งา ยไป
7.3 คาอํานาจจําแนก (Discrimination) เปนการหาคุณภาพของขอสอบที่มีอํานาจ
จําแนกหรือแยกผูที่มีความสามารถหรือทัศนะแตกตางกันออกเปน 2 กลุมได คือ กลุมเกงกับกลุมออน
หรือกลมุ ทม่ี ที ศั นะคลอ ยตามหรอื กลุม ทม่ี ที ศั นะไมค ลอยตามไดเ ดน ชดั คาอํานาจจําแนก (r) มีคาระหวาง
1.00 ถึง -1.00 โดยคา r เทากับ 1.00 แสดงวา แยกคนเกงและคนออนไดถูกตอง คือ กลุมเกงทําได
กลุมออนทําไมได สวนคา r เทากับ 0.00 แสดงวาขอสอบขอนั้นจําแนกไมได สวนคา r ติดลบ แสดงวา
ขอ สอบขอ น้ันจาํ แนกตรงกนั ขา ม กลา วคือ กลมุ เกงทาํ ไมไ ด แตก ลุมออนทาํ ได สาํ หรับวิธีการวิเคราะหหา
คาอํานาจจาํ แนกจะไดกลาวถงึ โดยละเอียดในบทท่ี 6 เร่ือง การวิเคราะหค ุณภาพเครื่องมือตอไป
7.4 ความเชื่อมั่น (Reliability) เปนการพิจารณาแบบทดสอบวา มีความสามารถให
ผลการวัดคงทีแ่ นน อน ไมว าจะวดั กคี่ รง้ั ก็ตาม แบบทดสอบที่มคี าความเชื่อมน่ั สงู จะสามารถให ผลการวัด
ไดอยางคงเสนคงวา (Consistency) นั่นก็คือ เม่ือนําแบบทดสอบน้ันไปเก็บรวบรวมขอมูลหรือไปสอบ
วัดกับกลุมตัวอยางกี่ครั้งก็ตาม ผลท่ีไดจะเทาเดิมหรือใกลเคียงกับคาเดิม วิธีการหาคาความเช่ือมั่นท่ี
สําคัญและใชกันมากมีหลายวิธี ดังจะไดกลาวถึงโดยละเอียดในบทที่ 6 เรื่อง การวิเคราะหคุณภาพ
เครอ่ื งมือตอ ไป

-34-

8. ปรับปรุงแกไข และเมื่อทดลองสอบแลว นําผลการวิสอบมาวิเคราะหคุณภาพเพื่อคัดเลือก
ขอท่ีดีเก็บไวและหาทางปรับปรุงแกไขขอสอบที่บกพรองตอไป หรือขอใดที่คุณภาพต่ํามากอาจตัดทิ้ง
ดังนนั้ จงึ ควรออกขอ สอบใหม จี าํ นวนขอ สอบมากกวาที่ตองการ เพ่ือจะไดมีขอสอบเพียงพอหลังพิจารณา
ตัดท้งิ แลว

9. จัดพิมพแบบทดสอบฉบับจริง หลังจากคัดเลือกขอสอบที่มีคุณภาพไดตามเกณฑการ
พิจารณาแลว ใหพิจารณาเรียงขอเสียใหม โดยเรียงจากของายไปหาขอยาก แบบทดสอบจริงตอง
จัดรูปแบบใหเหมาะสม โดยคํานึงถึงความสะดวกของผูสอบเปนอับดับหน่ึง สวนความประหยัดและ
ความสวยงามเปนเร่ืองรองลงมา

การจดั เรียงขอคาํ ถามแตล ะขอ น้ันมีขอ เสนอแนะดงั นี้
1) ควรเรยี งตามเน้อื หาการถาม ถามเนือ้ หาเดยี วกนั จัดไวด วยกันและเรียงเน้ือหาท่ีใกลตัว

ของผตู อบไวก อ น
2) แตละเนื้อหาควรเรียงตามระดับความยากงายของขอคําถาม ขอท่ีงายเอาไวกอนแลว

คอ ยยากขน้ึ ตามลาํ ดับ
3) แตละขอคําถามตองมีหมายเลขขอ และควรเรียงตามลําดับจากขอ 1 เปนตนไป

แบบทดสอบชุดเดียวกันควรเรียงหมายเลขขอตอเนื่องกันต้ังแตตนจนจบ แมจะขึ้นตอนใหมหรือเน้ือหา
ใหมในแบบทดสอบชุดเดียวกันก็ใหหมายเลขขอตอเน่ืองกันไปไดเลย จะทําใหไมสับสนในการวิเคราะห
เพราะมีขอ 1 หรือขออน่ื ๆ กม็ เี พยี งขอเดียวในแบบทดสอบชุดนน้ั

4) ถาเปนแบบทดสอบเลือกตอบชนิด 4 หรือ 5 ตัวเลือก โดยตัวเลือกแตละตัวจะตองให
สญั ลักษณแทน อาจจะใหเปนอักษร ก ข ค ง จ หรือเปนตัวเลข 1, 2, 3 , 4 , 5 ก็ได จะใหอยางใดก็
ได แตจะตอ งใหเ หมอื นกนั ทกุ ขอ

5) การวางรปู คําถาม – คําตอบ ถาตองการใหประหยัดตัวคําตอบควรวางเปนสองแถวทั้ง
คาํ ถาม – คาํ ตอบกไ็ ด แตค วรแบง กระดาษเปน 2 สวน เรียงขอจากดานซายตอกันไปจนจบกอนแลว
จึงข้ึนดา นขวา สว นตัวคําตอบก็จะจดั เรยี งตอกนั ไปเลย ไมต องทําเปน 2 แถว

6) การเขียนคําสั่งหรือคําชี้แจง จะตองเขียนใหชัดเจนวาใหตอบอยางไร และควรมี
ตวั อยางการตอบไวใหดดู วย

7) แบบทดสอบแตละชุดควรทําหมายเลขไวดวย เพ่ือสะดวกในการเรียง การคนหาการ
ควบคุมและการสูญหาย

ปญหาการสรางแบบทดสอบ

การสรางแบบทดสอบเปนสิ่งที่สําคัญ มีกระบวนการสรางท่ีละเอียดออน ดังนั้นจึงมักเกิดปญหา
ในการสรา ง ดังน้ี

-35-

1. ในการวัดความรู ความเขาใจ ผูวิจัยสวนหนึ่งใชแบบทดสอบแบบเลือกตอบประเภท 2
ตัวเลือกหรือแบบตอบรับหรือปฏิเสธ ซ่ึงในแตละคําตอบมีโอกาสเดาคําตอบไดถูกตองถึงรอยละ 50
ดงั นน้ั ทางเลอื กทเี่ หมาะสมมากกวา ในการเก็บขอมูลเพ่ือการวิจัยจึงอาจใชเปนคําถามปลายเปดหรือแบบ
เลือกตอบหลายตวั เลือก

2. การใชแบบทดสอบกับกลุมเปาหมายท่ีเปนผูสูงอายุ จะมีปญหาเกี่ยวกับสายตาและ
ความสามารถในการอา น การเขียน จึงควรใชก ารสัมภาษณจะเหมาะสมมากกวา

3. ผูวิจัยไมเขาใจเนื้อหาที่ตองการสรางแบบทดสอบหรือทบทวนเอกสารท่ีเก่ียวของมาไม
เพียงพอ ทําใหไมทราบขอบเขตของมาตรฐานการเรียนรู ตัวช้ีวัด หรือจุดประสงคการเรียนรู รวมท้ัง
เนื้อหาสาระทั้งหมด ผูที่จะสรางแบบทดสอบในเรื่องใดก็ตาม ควรมีความรูในเรื่องนั้นๆ เปนอยางดี
เพราะจะทาํ ใหส ามารถเลอื กประเด็นที่ใชต งั้ คําถามไดอ ยางเหมาะสม

4. ในการสรางแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิ ผูวิจัยมักไมสนใจท่ีจะทําตารางวิเคราะหหลักสูตร
กอนท่ีจะสรางขอสอบ ทําใหผูเชี่ยวชาญตัดสินใจยากในการตรวจสอบหาความเท่ียงตรงเชิงเน้ือหา
(Content Validity)

5. ผูวิจัยสวนหนึ่งนิยมนําแบบทดสอบที่ผูอื่นสรางไวมาใชโดยไมพิจารณาความเหมาะสมของ
บริบท ลกั ษณะของกลมุ เปาหมาย และความทันสมัยทางวชิ าการของแบบทดสอบนัน้

6. การใชขอความทางลบในแบบทดสอบ อาจทําใหเกิดการสรางขอความรูท่ีผิดไดเชนการใช
ขอสอบแบบถูก-ผดิ กับเด็ก ท้งั นี้เพราะ ในการทดสอบความรู ความเขา ใจดว ยแบบทดสอบน้ัน ผูวิจัยสวน
ใหญไมม ีการเฉลยคาํ ตอบท่ถี กู ตองแกกลุมเปา หมาย เด็กจะจําคําถามไปใช ดังตวั อยางเชน

1) การแปรงฟนวนั ละคร้ังเพียงพอแลว เพื่อการประหยดั น้าํ  ใช  ไมใช

2) อาบน้ําเมื่อเน้ือตวั สกปรก  ใช  ไมใ ช

3) ลางมือดวยสบูท ุกคร้งั กอ นรบั ประทานอาหารในบา น  ใช  ไมใ ช

4) ลา งมอื ดว ยนํา้ สะอาดหลงั เขา หองน้ําทุกครง้ั  ใช  ไมใช

ขอ ดีและขอ จํากดั ของแบบทดสอบ

ขอดี
ขอดีของแบบทดสอบแบบเขียนตอบ ไดแก สามารถวัดความสามารถที่ซับซอนไดดี วัด

พฤติกรรมดานความคิดดานสังเคราะหและการประเมินคาไดดี วัดความคิดริเร่ิมและความคิดเห็นไดดี

สรางไดงาย รวดเร็ว ประหยัด เดายาก และสงเสริมพัฒนาทักษะการเขียนและนิสัยรักการเขียนอยางมี

ประสิทธิภาพ สวนขอดีของแบบทดสอบแบบเลือกตอบ ไดแก สามารถวัดระดับพฤติกรรมทางสมองได

ลึก สามารถจัดสอบกับผูสอบจํานวนมาก ขอสอบท่ีไดรับการวิเคราะหและมีคุณภาพดี สามารถเลือก

-36-

เก็บไวใชอีก สามารถสอบวัดรายละเอียดเนื้อหายอย ๆ ได สามารถวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไดอยาง
ละเอยี ด และตรวจงายและทราบผลเรว็ และการใหคะแนนมคี วามหมายเหมอื นกนั

ขอ จาํ กัด
ขอจํากัดของแบบทดสอบแบบเขียนตอบ ไดแก วัดเนื้อหาไดไมครอบคลุมเพราะขอสอบ

ถามไดนอยขอ ตรวจใหคะแนนยาก เสียเวลามาก ผูสอบมีจํานวนไมมากนัก ทักษะดานภาษามีอิทธิพล
ตอการตรวจ ผูสอบท่ีขาดความสามารถในการเขียนและทักษะทางภาษา จะมีปญหากับการเขียนตอบ
คะแนนไมแนนอน มีความเท่ียงนอย และวินิจฉัยขอบกพรองของผูเรียนไมได สวนขอจํากัดของ
แบบทดสอบแบบเลือกตอบ ไดแ ก ตอ งมเี วลาออกขอสอบมาก แตมีเวลาตรวจขอสอบนอย สรางยาก จึง
จะไดข อ สอบที่ดี ตอ งวเิ คราะหคุณภาพของขอ สอบจึงจะไดขอสอบท่ีมีคุณภาพดี และมีโอกาสเดาได

บทสรปุ

แบบทดสอบเปนเคร่ืองมือที่ใชวัดคุณลักษณะและพฤติกรรมดานพุทธิพิสัย และดานทักษะพิสัย
แบง ออกตามวธิ ตี อบเปนเกณฑ ไดแก เขียนตอบ ปรนัย และใหปฏิบัติ แบงตามวิธีดําเนินการสอน ไดแก
รายบุคคล เปนกลุม จํากัดอัตราเร็ว ใหสอบเต็มความสามารถ ขอเขียน และปากเปลา แบงตามการนํา
ผลการสอบไปใชและวิธีการสราง ไดแก ครูสรางเอง และตามมาตรฐาน แบงตามสิ่งที่ตองการวัด ไดแก
วดั ผลสัมฤทธ์ิ วดั ความถนัด วดั บคุ ลกิ ภาพและการปรบั ตัว วัดความสนใจ และ วัดเจตคติ สวนรูปแบบ
ของแบบทดสอบ แบงออกเปน 2 ลักษณะตามการตอบ ไดแก แบบความเรียง และ แบบตอบสั้นและ
เลือกตอบ การเขียนขอคําถามของแบบทดสอบแบงออกตามแนวคิดของบลูม (Bloom) ไดแก ความรู
ความจํา ความเขาใจ การนําไปใช การสังเคราะห และการประเมิน โดยยึดเกณฑภายใน และเกณฑ
ภายนอก การเขยี นขอคําถามแบบตอบส้ัน แบบถูกผดิ และแบบเลือกตอบ

การสรางแบบทดสอบเริ่มตนดวยการกําหนดวัตถุประสงค ศึกษาเนื้อหาและบทเรียน
จดุ มงุ หมายการสอน สรา งตารางวิเคราะหห ลกั สูตร กาํ หนดรูปแบบของขอ สอบ เขียนขอ สอบตามจํานวน
แลวจึงนํามาหาคุณภาพของขอสอบ ไดแก ความเท่ียงตรงเชิงพินิจ คาความยากงาย คาอํานาจจําแนก
และความเช่อื มั่น ปรบั ปรงุ แกไข และจัดพิมพฉบับจรงิ กอ นนาํ ไปใชจรงิ

จะเห็นไดวาการสรางแบบทดสอบเปนกระบวนการที่ตองใชความรูความเขาใจในเร่ืองท่ี
เก่ียวของ ผูสรางจะตองศึกษาวิธีการสรางแบบทดสอบใหเขาใจอยางละเอียดเพราะหากสราง
แบบทดสอบไมตรงกบั จุดมุงหมายของการวิจัยกจ็ ะทําใหการวิจยั นนั้ ขาดคุณภาพ มคี วามคลาดเคล่ือนอัน
เน่อื งมาจากเครือ่ งมอื ทใ่ี ชในการเกบ็ รวบรวมขอมลู เพ่ือการวจิ ัย

บทที่ 3
แบบสอบถาม

การวิจัยท่ีมีจุดมุงหมายเพ่ือศึกษาคุณลักษณะหรือพฤติกรรมดานจิตพิสัย และดานทักษะพิสัย
นนั้ การเก็บรวบรวมขอมูลขอมูลที่นยิ มใชก ันมากอกี วิธีการหนึ่งไดแกการใชแบบสอบถาม เนื่องจากเปน
วิธีการเก็บรวบรวมขอมูลท่ีสะดวกและไมกดดันกลุมเปาหมายในการตอบคําถาม สามารถเก็บรวบรวม
ขอมูลไดครั้งละมากๆ ไมวาจะเปนการแจกแบบสอบถามดวยตัวเอง แจกดวยการสงทางไปรษณีย หรือ
ทางระบบออนไลน ท้ังน้ีแบบสอบถามจะตองมีความชัดเจน เพื่อใหกลุมเปาหมายสามารถเขาใจไดงาย
และตอบตรงประเด็นตามที่ผูวิจัยตองการ ดังนั้นในการสรางแบบสอบถามผูวิจัยจะตองเขาใจ
ความหมายลักษณะของแบบสอบถาม โครงสรางของแบบสอบถาม ชนิดของคําถาม และ วิธีการสราง
แบบสอบถามประเภทตางๆ โดยละเอียดและชดั เจน

ความหมายของแบบสอบถาม

การใชแบบสอบถามเปนเครื่องมือท่ีใชเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการวิจัยที่มีจุดมุงหมายศึกษา
คุณลักษณะหรือพฤติกรรมดานจิตพิสัยและดานทักษะพิสัยน้ันเปนลักษณะของรายงานตนเองของผูให
ขอมลู มผี ูใหค วามหมายของแบบสอบถามไดพอสังเขปดังนี้

วิเชียร เกตุสิงห (2524, น.79) ไดใหความหมายของแบบสอบถามวาหมายถึงขอคําถาม
ทั้งหลายท่ีรวมกันเขาเปนชุดๆ โดยทั่วไปแบบสอบถามมีความหมายเปนอิสระโดยมุงจะถามเพื่อหา
คําตอบโดยทั่ว ๆ ไปไมจํากัด เชน อยากทราบความถนัด ความสนใจ บุคลิกภาพ หรือตองการ
ประมาณคา เจตคติ และคา นิยม เปน ตน

บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธิ์ (2534, น.92) ไดใหความหมายของแบบสอบถามวา เปนชุดของ
คาํ ถามซงึ่ จัดเรยี งอยางเปนระบบระเบียบ สําหรับสง ใหผูตอบอานและตอบเอง

ชวาล แพรัตกุล (2552, น.66) ไดกลา วถึงแบบสอบถามวาเปนคําถามตางๆ ที่ตองการใหผูตอบ
ไดตอบดวยการกรอก หรือเขียนตอบ อาจเปนแบบใหกรอกคําเดียว หรือตอบยาวๆ ก็ได รูปแบบคลาย
กบั แบบทดสอบประเภทเติมคําหรอื เติมความ

สมถวลิ วจิ ติ รวรรณา และคณะ (2556, น. 30) ไดใ หค วามหมายของแบบสอบถามไวว า เปนชุด
ของขอคําถามท่ีสรางข้ึน เพ่ือรวบรวมขอมูลในดานตางๆ เชน ขอเท็จจริง ความคิดเห็น ความรูสึก เปนตน
โดยไมมีการตัดสนิ วา คําตอบน้ันถูกหรือผดิ

สรุปไดวา แบบสอบถามก็คือเคร่ืองมือที่สรางข้ึนเพ่ือเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือใหไดมาซึ่งปริมาณ
หรือคุณภาพของพฤติกรรม แบบสอบถามสวนใหญอยูในรูปของคําถามเปนชุด ๆ แตละชุด
วัดพฤติกรรมหรือคุณลักษณะท่ีตองการวัดเดียวกัน ขอคําถามจะกระตุนเรงเราใหบุคคลแสดง