รวมบทความและคำบรรยายเกี่ยวอนุญาโตตุลาการ

Thai Arbitration Institute สถาบนั อนุญาโตตุลาการ

ไมจ ริงอยา งน้ีไมไ ด นอกจากจะมีพฤตกิ ารณเ พ่มิ เติมจะเหน็ ไดว า ทุกตอนเปน ความ
จริงทง้ั หมด เชน นํ้าแขง็ น้าํ เปน ของแข็งหรือของเหลวตองมพี ฤตกิ ารณเพ่ิมเตมิ วา มี
อุณหภูมิเทาใด อันนี้เขาใจใชไหม ถาน้ําเปนของเหลวก็อุณหภูมิปกติ อยางนี้เหลว
ถาเกดิ ไปเย็นศูนยองศากแ็ ข็ง ใชไ หม หรอื วาถารอ นจัด ๆ กก็ ลายเปนไอไปเลย ไม
เปนน้ําแลวอยางนี้ก็ไมถือวาเขาหลักอันน้ี ขอความอันหน่ึงอาจจะขัดกันในตัวมีการ
ครอบครองตอนตนและตอนปลาย แตวาตอนกลางก็ครอบครองดว ยไมไ ด กฎหมาย
จึงตองสันนิษฐานเกี่ยวกับระยะเวลาครอบครอง เปนตน หรืออาจเปนพฤติการณ
แวดลอมได อันนี้เชน สมมติวา เขาสืบวา เม่อื ป 2500 เขาครอบครองท่อี นั นี้ ป 2510
เขาครอบครองที่อันนี้ ทานก็บอกวา ตรงกลางนี้มันไมแนวาจะครอบครองถาเขา
ไมไ ดสืบหรือวา ไมมีพยานหลักฐานบอกวา เขาอยู อนั นค้ี รึง่ ๆ กลาง ๆ

หลกั ประการท่ี 4 ความมเี หตผุ ลอนั ควรนนั้ เปน ขอ พสิ จู นใ นทางบอกวา อะไร
เปนความจริง หลกั 3 ขอขา งตนเปน ขอ พสิ จู นทางลบวาอะไรไมจ รงิ ถาไมม ขี อพิสูจน
วาไมจริงก็ยังเช่ือวาจริงไมได นอกจากจะมีขอพิสูจนยืนยันข้ึนอีกความบังเอิญอาจ
เปน ความจรงิ ได แตไ มถ อื วา เปน เหตอุ นั สมควรมเี หตผุ ลอนั ควรตอ งมเี หตผุ ลประกอบอน่ื
อะไรเปนเหตุผลประกอบ ตามหลักประการท่ี 4 ก็คือพิจารณาถึงลําดับอาการของ
จิตใจหรอื สาระสาํ คัญแหง จติ ใจในการรเู หน็ เปนพยานไดแกส ัมปชญั ญะความทรงจาํ
การถายทอด อันนี้ก็เปนเรื่องสําคัญเพราะวาคนเราอาจจะมีความจําหรือวาความ
สามารถในการถายทอดตางกันก็จะพูดออกมาตางกันได สติสัมปชัญญะ ไดแก
อายตนะภายนอก อายตนะภายในกระทบกันเรียกวาสัมผัสทําใหเกิดความรู สัมผัส
อาจสมบรู ณหรือบกพรองแลว แตโ อกาส ซง่ึ อาจเกิดจากเหตุภายใน เชน ความสนใจ
ความสงั เกต ในการจดจาํ มเี หตใุ หเ กดิ ผดิ พลาดไดห รอื ไม เหตภุ ายนอก เชน แสงสวา ง
ระยะทางการเคลอื่ นไหวโดยฉบั พลนั ความสบั สนอลหมาน ความชัดเจนในการเห็น
ขา งหนา ขา งหลงั ของคนปด หนา มอมหนา ซงึ่ ตรงนเี้ ปน สงิ่ ทเี่ ราเอาวนิ จิ ฉยั พยานหลกั
ฐานในทางศาลวา ชุลมุนวุนวายกันไปหมดเขาเห็นเทาน้ี เขาเห็นสวนนี้ คนนั้นเห็น
สวนนูน ซ่ึงเอามาฟงไดไมไดก็เปนเรื่องยาก ความจําก็เกิดขึ้นโดยความประทับใจ
ความระลึกได กต็ องอาศัยสติสัมปชญั ญะวาดีหรือไมด ี ความระลกึ อาจคลาดเคลื่อน
หรือวาไมประทับใจอาจทําใหผิดพลาด ก็คือคนเห็นตั้งใจจะจํา กับคนไมตั้งใจจะจํา

100 การรับฟง ปญ หาขอเทจ็ จรงิ และการกาํ หนดประเด็นขอ พิพาท

สถาบนั อนุญาโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

มนั กจ็ าํ ไดไ มเ หมอื นกนั การถา ยทอดกแ็ ตล ะคนถา ยทอดไมเ หมอื นกนั บคุ คลแตล ะคน
อายุ สภาพเหตุการณ จิตใจความตื่นเตน ฐานะการศึกษา สติปญญา ความเขาใจ
คําถามอะไรพวกน้ี เพราะฉะนั้นการสืบพยานบุคคลในศาลบางทีมันก็เปนเรื่องยาก
ทศ่ี าลจะชง่ั นา้ํ หนกั ความผดิ พลาดของพยานอาจเกดิ ขน้ึ โดยจงใจหรอื วา ประสาทหลอน
คดิ เร่ืองข้ึนเอง ตอเตมิ อุปทานสบั สนแตผ ิด สรปุ ความสามารถในการเปนพยานจึง
อยทู โ่ี อกาสใชค วามสงั เกต จะเปน เหมอื นทศี่ าลนาํ มาใชพ จิ ารณาพยานวา โอเควา เขา
มีโอกาสจะสังเกตเห็นไหม เขามีความสามารถในการรับรูสังเกตเหตุการณแคไหน
ความสาํ คัญของเหตกุ ารณท่ที าํ ใหเกดิ ความสงั เกตมยี งั ไง ความจาํ พยานที่จะรับฟง
ตอ งพจิ ารณาตามลาํ ดบั มโี อกาสไหมทจ่ี ะเหน็ มโี อกาสทจี่ ะรบั ทราบมโี อกาสอะไรไหม
มเี หตผุ ลในคาํ พยานมคี วามนา จะเปน มคี วามกลมกลนื กนั มเี หตผุ ลในการไดพ ยานมา
บางทีพยานบังเอิญมาเห็นก็ไมเชื่อวาทําไมมันอยูตรงน้ันพอดี มันเหตุบังเอิญเกินไป
สวนขอสังเกตในการเขียนคําพิพากษา ก็อาจมาใชกับเราคือก็อาจจะมาใชกับ
อนุญาโตตุลาการได เราตองมีรายการครบถวนตามที่กฎหมายกําหนด มีฟอง มีคํา
ใหก าร มคี าํ คคู วามกลา วโดยยอ ขอ ทไ่ี ดช สี้ องสถานหรอื ถามรบั กนั เปน ประเดน็ ไวแ ลว
ขอเท็จจรงิ เบ้ืองตนกห็ มายความวาเขาไมเถยี งกันแลว สบื รบั กนั หรอื ฟงรบั กนั แตล ะ
ฝา ยสบื มาวา อยา งไร เถยี งกนั มา แลว กค็ อ ยมาวนิ จิ ฉยั ขอ เทจ็ จรงิ เหตผุ ลวา เชอื่ ไมเ ชอ่ื
เพราะเหตุใด คําวินจิ ฉัยขอ เท็จจรงิ ขอกฎหมายก็ตองวา กันไปใหถูกตอ งตามตัวบท
กฎหมาย คําช้ีขาดไมใชเพียงความเห็นช้ีขาดใหครบถวน ไมคลาดเคล่ือนท้ังบท
กฎหมาย เหตผุ ลที่มนี าํ้ หนกั ตองกะทัดรดั ถกู ตอง หนกั แนน ไมฟ ุมเฟอ ย ไมใ ชโ วหาร
เครงครวญ ไมกลาวเกินเหตุ ไมกลาวขอปลีกยอย คือตรงนี้ในตัวพระราชบัญญัติ
อนุญาโตตลุ าการ มาตรา 40 เขาใหคูกรณีคัดคานคาํ ชีข้ าดของอนุญาโตตลุ าการได
หมายความวา เราชขี้ าดไปแลว เขาอาจคดั คา นไดซ ง่ึ มนั มเี หตอุ นั หนงึ่ ทเี่ กยี่ วกบั พยาน
หลักฐาน ก็คือคําวินิจฉัยชี้ขาดมันไมอยูในขอบเขตของสัญญาหรือวาเกินขอบเขต
สญั ญา มาตรา 40 (ง) หมายความวาเราวนิ จิ ฉัยไมอยใู นประเด็นหรอื วา ขาดประเดน็
ไป หรอื เกนิ ประเดน็ ไปกเ็ ปน เรอื่ งทเี่ ราตอ งระมดั ระวงั เขาอาจขอเพกิ ถอนเราได หรอื
ถาเราฟงพยานหลักฐานผิดคลาดเคลื่อนไปเลยโดยไมนาจะเปนอยางน้ันเลยขัดตอ
กฎหมาย เขาอาจขอใหเ ราเพกิ ถอน เขาอา งวา ถา บงั คบั ตามคาํ ชข้ี าดนแี้ ลว มนั กระทบ

การรบั ฟง ปญหาขอ เทจ็ จริงและการกาํ หนดประเดน็ ขอพิพาท 101

Thai Arbitration Institute สถาบนั อนุญาโตตุลาการ

กระเทือนตอความยุติธรรมหรือความสงบเรียบรอยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน
ซง่ึ อนั นก้ี ฎหมายกเ็ ขยี นไวเ ปน กวา ง ๆ ซง่ึ ผมกไ็ มแ นใ จวา อยา งไร แตว า ผมบงั เอญิ เคย
ทําคดีหน่ึง ถาฟงแลวอยางนี้หมายความวาพยานเขาไมไดวาอยางน้ีหรือวาเอกสาร
เปนอยา งน้ี แตว า ไปวินจิ ฉัยเปน อกี อยา งหนึ่ง นาจะไมชอบ ถา ไมช อบแลว ศาลจะ
บังคับใหก็นาจะไมถูกตอง ถือวาขัดตอความสงบเรียบรอยหรือศีลธรรมอันดีของ
ประชาชนไปกเ็ คยมี สว นหนงึ่ ทว่ี า สว นนก้ี เ็ หน็ วา ไมช อบ กใ็ หย อ นกลบั ไปทาํ ใหมห รอื
ยังไมไดวินิจฉัยประเด็นตรงนี้ซึ่งตองวินิจฉัยอยางน้ี เพราะเคยตัดสินใจตอนอยู
ศาลฎีกา อันน้ีก็เปนกรอบใหพวกเราคิดวา เราจะฟงพยานหลักฐาน วินิจฉัยพยาน
หลักฐานหรอื วาจะกําหนดประเด็น กค็ งจะอยูในกรอบอยา งน้ี

นายสาคร : สวสั ดคี รบั ตอนแรกไดร บั การเชญิ มาบรรยายนะครบั กป็ ระหมา
เหน็ รายชอ่ื ผเู ขา รบั การอบรมลว นแตเ ปน ผทู รงคณุ วฒุ นิ ะครบั พอเขา ไปในหอ งประชมุ
แลว ความประหมาก็ลดลงไปเล็กนอยนะครับเพราะดูหนาตาแลวก็ยังออนเยาว
กค็ ดิ วา คงจะพอมาพูดอะไรไดบางนะครับ หมายถงึ วาพอท่ีจะมีเรอื่ งมาพูดใหฟ ง บาง
นะครบั เพราะวาทา นคงจะยังมเี ร่อื งที่ไมรูใ นสว นของผมเองบางนะครับ ทจี่ ะมาเลา
ใหฟง คือผมเคยคิดนะครับ เวลาไปหาหมอ เราเปนโรคนูนโรคนี้ เราเลือกหมอได
อยากจะเอาหมอคนนูนคนน้ี แตพ อมาเปนคดีอยใู นศาล ทําไมเลือกผูพพิ ากษาไมได
เราอาจจะไดย นิ ดกี ติ ตศิ พั ทว า ผพู พิ ากษาคนนดี้ ุ คนนใ้ี จดี คนนเี้ กง คนนไี้ มเ กง ถา เปน
คดีอาญาเราก็อยากจะเลอื กผูพ พิ ากษาใจดี ไดร อลงอาญา แลว ลงโทษเราเบา ๆ ถา
เปน คดแี พง เราอยากเลอื กผพู พิ ากษาทเี่ กง ๆ แมน ยาํ ในขอ กฎหมาย วนิ จิ ฉยั ขอ เทจ็ จรงิ
อยา งเฉยี บแหลมแลว เราจะไดร บั ความเปน ธรรม แตเ ราทาํ ไมไ ดใ นปจ จบุ นั ระบบของ
เราทําไมได เราอาจเลือกศาลได บางคดีเขตอํานาจศาลมันข้ึนอยูกับหลายศาล เรา
อาจไปเลือกฟองท่ศี าลจังหวัดนนู ศาลจังหวัดนไี้ ด ถาคดีของเราอยใู นเขตอํานาจแต
เราเลอื กผพู พิ ากษาไมไ ด ระบบอนญุ าโตตลุ าการมนั จะมาแกป ญ หาไดน ดิ หนงึ่ พอเรา
เขา สกู ระบวนการอนญุ าโตตลุ าการเรากส็ ามารถเลอื กอนญุ าโตตลุ าการไดใ ชไ หม เขา
จะมี list รายชอื่ เราจะเลอื กใคร เราก็เลือกได ไมร วู าทันยุคผมหรอื เปลา ถา เราจะใช
อยางนี้ใหเลือกผูพิพากษาไดในคดีพาณิชย หรือคดีแพงก็แลวแต เชน คดีผูบริโภค
ซ่ึงเปน เร่อื งของผูประกอบการกบั ผบู ริโภคมีขอ พิพาทกัน เอาคดีผูบริโภคมาใหเ ลือก

102 การรบั ฟง ปญ หาขอ เทจ็ จริงและการกาํ หนดประเด็นขอพิพาท

สถาบันอนุญาโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

ผพู พิ ากษาได จะไดไ หม คอื เขามองวา เลอื กผพู พิ ากษาได โดยเฉพาะศาลสงู อาจจะรวู า
ใครตัดสนิ อาจจะมกี ารว่งิ เตน แตอ นญุ าโตตุลาการเราเลือกไดกไ็ มเห็นมีวง่ิ เตน หรือ
ว่ิงเตนก็วิ่งไมได มันกห็ ลกั เดียวกนั กฝ็ ากไวน ะครบั ถาเปน ไปไดใหเลอื กผพู ิพากษาได
จะดีไหมไมใชมาแยงอาชีพทานนะครับ เพียงแตวา คูความเขาจะไดสบายใจ ไดคน
ทมี่ าตดั สนิ คดีเขาไดอ ยา งถกู ตอง ก็ผานเรื่องน้ีไปนะครับ เขาเรอ่ื งของเรา ในเร่ืองการ
รบั ฟงขอ เท็จจรงิ และการกําหนดประเด็น ทานอาจารยส นั ตช ัยกไ็ ดพดู ถึงทงั้ วิชาการ
ทั้งในทางปฏิบัติใหเรามากมาย สมัยตอนเรียนหนังสือเรียนกฎหมาย มีคนถามวา
ปญหาขอเท็จจริงกบั ปญ หาขอกฎหมาย เราคดิ วาอะไรมนั ยากกวา กัน ตอนเราเรยี น
เราบอกปญหาขอกฎหมายยาก ปญหาขอกฎหมายมันตองรูกฎหมายและตีความ
มหิ นาํ ซาํ้ บางทศี าลฎกี าปน ต้ี คี วามอยา งนป้ี ห นา ตคี วามใหม ตกี ลบั ไปกลบั มา มนั ยาก
ขอ เทจ็ จรงิ ไมเ หน็ ยากเลย มนั เปน ยงั ไงมนั กเ็ ปน อยา งนนั้ มนั ไมย าก แตพ อเรามาทาํ งาน
ถามใหมในคําถามเดยี วกัน สว นใหญ จะตอบวาปญ หาขอ เท็จจริงยาก เพราะปญหา
ขอ กฎหมายมคี นตคี วามไวเ ยอะแยะ ศาลฎกี าก็ตีความไวเยอะแยะแลว นกั กฎหมาย
และนกั วชิ าการก็ตีความไวเยอะแยะ เขาพดู ไวเยอะแยะ เปด ตําราอานได แตปญ หา
ขอ เทจ็ จรงิ มนั เปด ตาํ ราอา นไมไ ด สมมตวิ า มคี ดหี นง่ึ เราจะเชอ่ื วา ทาํ ไมท าํ ใชไ มใ ช เรา
ไปเปดตําราไดไหม ไมได เราตองดูจากพยานหลักฐาน ชั้นปญหาขอกฎหมายมัน
เปลยี่ นได คอื วนั นเ้ี ราเหน็ อยา งน้ี ตคี วามอยา งน้ี พรงุ นต้ี คี วามใหม แตป ญ หาขอ เทจ็ จรงิ
ขอ เท็จจรงิ มนั เปล่ยี นไมไ ด แตคนฟง ขอเท็จจริงมนั ฟงเปลีย่ นได คดีบอส ขอ เท็จจริง
ไมเปล่ยี นหรอกครบั มนั มอี ยา งไร มันก็มอี ยอู ยา งนั้น แตค นฟงเปลยี่ น ซงึ่ เปลี่ยนถกู
หรอื ผดิ กอ็ กี เรอ่ื งหนงึ่ ปญ หาขอ กฎหมายถา เราอา นคาํ พพิ ากษาของศาลฎกี าเรากจ็ ะ
เห็นวาสวนใหญไมเปล่ียนในการตีความกฎหมาย แตก็มีบางท่ีศาลฎีกาเปล่ียน
ขอ วนิ จิ ฉยั ในปญ หาขอ กฎหมาย จะเลา ใหฟ ง เรอื่ งหนงึ่ เมอ่ื ไมน านมานี้ แตก อ นถา สามี
ไปกูยืมเงินธนาคารมาใชสวนตัวน้ียื่นคําขอกูไปภรรยาเซ็นยินยอมหรือรับทราบ
ธนาคารอนุมัติใหกู ศาลฎีกาก็เดินตลอดมาวาอยางน้ีถือวาภรรยาใหสัตยาบันใน
หนสี้ ว นตวั ของสามี ถอื เปน หนรี้ ว ม ภรรยาตอ งรว มรบั ผดิ ในหนอี้ นั นี้ ฎกี ากเ็ ดนิ กนั มา
เพราะหลักกฎหมายมอี ยวู า หน้สี วนตัวของคูส มรสฝา ยใด ถาอีกฝายหนึง่ ใหสตั ยาบนั
อกี ฝายตอ งรว มรบั ผิด อนั นค้ี ือหลักกฎหมาย แตลา สดุ ศาลฎีกาเปลี่ยนแนว เปลยี่ น

การรบั ฟงปญ หาขอ เทจ็ จริงและการกาํ หนดประเด็นขอพพิ าท 103

Thai Arbitration Institute สถาบนั อนุญาโตตุลาการ

บอกวา แมจ ะเซน็ รบั รยู นิ ยอมตอนยนื่ คาํ ขอกกู ต็ าม แตห ลงั จากทธี่ นาคารใหเ งนิ กมู าแลว
ภรรยาไมไดทําอะไร ไมไดมาเซ็นยินยอมเซ็นรับทราบหรือเซ็นอะไรดวย ยังถือไมได
วาภรรยาใหส ัตยาบนั ภรรยาไมต องรวมกนั รบั ผิดในหนี้ เพราะศาลฎีกาบอกวา การ
ใหสัตยาบันหมายถงึ การใหหลังจากทีห่ นเ้ี กิดแลว แตถ าใหกอ นรบั รูมากอ นทหี่ นี้เกดิ
คือตอนย่ืนคําขอกู หน้ียังไมเกิดไปเซ็นรับรู เซ็นรับทราบ อยางน้ีไมใชเปนการให
สตั ยาบันก็เปน การตคี วามตามตวั อักษร วาสตั ยาบนั ตองเกิดกต็ อ เมอื่ หนี้มนั เกดิ แลว
จึงจะเรียกวาการใหสัตยาบันก็ไมร วู ามนั จะอยูนานแคไหน การตคี วามตรงนี้ก็เปน ไป
ไดวาอีกสัก 5 ปขา งหนา หรอื 2 ปขางหนา ศาลฎีกาในยคุ ใหมคนใหมชุดใหม ก็อาจ
ตีความกลับในแนวเดิมก็ได มันก็อยูท่ีแตละยุคแตละสมัย ในการตีความการฟง
ขอเท็จจริงเหมือนกัน ยกตัวอยางเรื่องหนึ่งมันมีคดีหน่ึงเปนคดีอาญา คือคนขับรถ
บรรทกุ เมาสรุ าและบรรทกุ หนิ มาเต็มคันรถ วงิ่ มาในเวลากลางคนื เหน็ ดา น พอเห็น
ดานตกใจกลัวถูกจับไมยอมหยุด ขับรถฝาดานหนีไปเลย ตํารวจก็ขับไลตามและ
สั่งวาใหตํารวจที่อยูขางหนาสกัดจับไว โดยเอารถบรรทุกรถสิบลอมาขวางถนน คือ
ถนนทม่ี เี กาะกลางกม็ าขวางทางชอ งทางทร่ี ถบรรทกุ คนั นวี้ งิ่ ไป เอารถบรรทกุ มาขวาง
ไมใหไป พอคนขับรถบรรทุกมา ตํารวจก็ลงไปโบกที่กลางถนน บอกวาใหหยุด
แตร ถบรรทกุ คนั นไี้ มย อมหยดุ กว็ งิ่ เขา มา เขาบอกวา วง่ิ ประมาณสกั 50 - 60 กโิ ลเมตร
ตอ ชว่ั โมง พอใกลจะถึงตํารวจคนทีโ่ บกรถหา งประมาณสัก 20 - 30 เมตร เขาเห็นทา
วารถบรรทกุ ไมย อมหยุด ตํารวจก็เลยกระโดดหนี กระโดดออกขาง รถบรรทกุ นน่ั ก็
หกั ข้ึนกลางถนนแลว ก็ไปจอดอยู หา งไปสกั 100 – 200 เมตร ถูกจับได อยั การก็เลย
ฟองขอหาพยายามฆาเจาพนักงานซ่ึงกระทําการตามหนาท่ี โทษสูงสุดคือประหาร
ชีวิต ศาล 2 ศาลก็ฟงมา ศาลชั้นตนฟงวา พยายามฆาเจาพนักงานเจตนาจะชน
ถาพยายามก็สองในสามของประหารชีวิต สูงสุดก็คือตลอดชีวิต เขาก็อุทธรณ
ศาลอทุ ธรณบอกวา ยงั ฟง ไมไ ดวา มีเจตนาฆา ไมใชพยายามฆา แตเ ปนแคพ ยายาม
ทํารายซ่ึงโทษไมก่ีป ลงโทษมาไมกี่ป พยายามทํารายเจาพนักงาน เขาก็ฎีกาข้ึนมา
เราจะฟง อยา งไร คนขบั รถบรรทกุ มเี จตนาทจ่ี ะชนใหต ายไหม ซงึ่ เปน ปญ หาขอ เทจ็ จรงิ
บางคนก็บอกวา คุณขับรถบรรทุกใหญขนาดน้ีบรรทุกของบรรทุกหินมาเต็มคันรถ
วง่ิ มาดว ยความเรว็ 50 - 60 กโิ ลเมตรตอ ชว่ั โมง แลว คณุ ไมเ บรก ถา ตาํ รวจไมก ระโดดหลบ

104 การรับฟงปญ หาขอเท็จจริงและการกําหนดประเดน็ ขอพพิ าท

สถาบนั อนุญาโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

หรอื กระโดดหลบไปทางเดียวกบั ท่ีรถหันหัวขึน้ เกาะมนั จะชนตาํ รวจไหม ชน ถา ชน
แลว ตายไหม โอกาสตายสงู อยา งนถี้ อื วา เจตนาฆา แลว อยา งนอ ยยอ มเลง็ เหน็ ผลแลว
วา รถจะชนตาํ รวจตาย แตอ กี ฝา ยหนง่ึ บอกวาอยา งน้ยี งั ไมแ สดงเจตนาหรอก เพราะ
ก็ยังหักหลบอยู เขาไมไดพุงชนโดยตรงท่ีตํารวจเลย เขายังหักรถขึ้นเกาะกลางถนน
ก็แสดงวาเขาไมเจตนาจะชน เขากค็ งอาจจะลงแคว าเจตนาพยายามทาํ ราย ไมไ ดชน
ใหตายก็อยูท่ีวา เราจะฟงอยางไร ถา ไปเจอคนใจดีก็แคพ ยายามทาํ รา ย แตถาไปเจอ
อีกคนหน่ึงเขาบอกวา อยางนี้ถือพยายามฆาแลว ซ่ึงการที่เราจะวินิจฉัยขอเท็จจริง
ตรงน้เี ราก็ตองมคี วามรูในเร่อื งรถ ในเร่ืองการใชถ นน คอื ปกตริ ถหนกั การเบรกมนั
ตองใชระยะหา งพอสมควร มนั ไมเ หมอื นรถเบา รถเบาเบรกใกล ๆ อาจจะอยูแตรถ
หนักมันใชชวงเบรก ระยะเบรกมันตองยาวรถถึงจะหยุด เราตองมีความรูในเรื่องนี้
วา การหยดุ รถหนัก มนั ตอ งใชร ะยะอยา งไร กเ็ ปนสว นหน่ึง เพราะฉะน้นั การวินจิ ฉัย
ขอเท็จจริงเราตองมีความรูในเรื่องน้ัน ถาเราไมมีความรู เราก็วินิจฉัยขอเท็จจริงผิด
ซ่ึงความรูเปนความรูเกาที่เราตองมี อีกเรื่องหนึ่งท่ีอยากจะเลาใหฟง เม่ือสมัยออก
เปน ผพู ิพากษาใหม ๆ เพือ่ นเขาทําคดีหนึง่ คือคดถี าน ถา นไม ถา นเผาไม การมีถา น
มันมกี ฎหมายควบคุมอยหู า มมีถานเกนิ เทาไร เกนิ ปรมิ าณเทาไร มันมีคดหี นงึ่ เขามา
ฟอ งวา มถี า นไวใ นครอบครองเกนิ ปรมิ าณ เขาบอกวา มี 20 ลกู บาศกเ มตร ผพู พิ ากษา
เหน็ มากบ็ อกวา 20 ลกู บาศกเ มตร สมัยเราเรียนลกู บาศกก็คือ กวาง x ยาว x สูง ถา
ถานไม 20 ลกู บาศกเมตร แสดงวากวาง 20 เมตร ยาว 20 เมตร สงู 20 เมตร ปริมาณ
มาก 20 ลกู บาศกเมตร ก็เลยตัดสนิ ใจลงโทษปรบั เตม็ อัตรา พอเสรจ็ แลว มเี จา หนา ท่ี
เขา มาเลาใหฟ ง ไมใชผมนะครบั มาเลา ใหเพ่ือนผพู พิ ากษาเขาฟง ถา นมนั จะคดิ แบบ
น้ันไมไดเพราะถานมันเปนเม็ดกอนๆ มีชองวาง แตเวลาเขาคิดเขาจะคิดแบบนั้น
เหมอื นคดิ เปน ลกู บาศกเ หมอื นความหนาแนน ลกู บาศก แตถ า นมนั เปน แตล ะแทง มนั
เปนแทง พอมนั เอาซีล เรยี กวากระสอบแลว จะมชี อ งวางอะไรเยอะ มนั จะไปคิดแบบ
นน้ั ไมไ ด พอฟง แลว วา กไ็ ดค ดิ 20 ลกู บาศกเ มตร มนั ไมม ากอยา งทเ่ี ราคดิ เพราะความ
ไมรขู องเรา เรากค็ ดิ วา มนั มากกล็ งปรับเขาเตม็ อตั รา ในที่สดุ ผูพิพากษาก็ควกั เงนิ ไป
ชว ยเขาจา ยคา ปรบั วา ตวั เองปรบั เกนิ ไป แลว กไ็ ปลด ปญ หาวา ความไมร ขู องเราทาํ ให
เราวินิจฉัยหรือฟงขอเท็จจริงผิดไป ฉะนั้นส่ิงท่ีจะทําใหเราฟงขอเท็จจริงถูกก็คือเรา

การรบั ฟง ปญ หาขอเท็จจรงิ และการกาํ หนดประเด็นขอพิพาท 105

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตลุ าการ

ตอ งมคี วามรใู นเรอื่ งนน้ั ๆ แตถ า เราไมม คี วามรใู นเรอื่ งนนั้ เรากจ็ ะไขวเ ขวฟง ขอ เทจ็ จรงิ
ผิดไป อีกอยางท่ีอยากจะพูด คือการตีความมันอาจจะเปนปญหาขอกฎหมาย
เรามักไดย นิ วา เวลาตคี วามกฎหมายใหด ูเจตนารมณของกฎหมายใชไ หม ซึ่งหลักมนั
คงถกู แตก ฎหมายบางประเภทจะนาํ เจตนารมณม าเปน ใหญบ างทกี น็ า คดิ ยกตวั อยา ง
เชน กฎหมายภาษอี ากรในฐานะทเี่ คยอยศู าลภาษี อยากพดู เรอื่ งการตคี วามกฎหมาย
ภาษี บางทเี อาเจตนารมณม าใชเปนใหญมันนา จะไมเ ปน ธรรม เพราะกฎหมายภาษี
อากรเปน กฎหมายทใ่ี ชบ งั คบั แกป ระชาชนทจ่ี ะตอ งมหี นา ทเ่ี สยี ภาษี เพราะฉะนน้ั คน
ทม่ี หี นา ทเ่ี สยี ภาษี เวลาเขาเสยี ภาษี เขาตอ งอา นกฎหมายใชไ หม และถามวา เวลาทา น
อา นกฎหมาย ทา นไปดเู จตนารมณก ฎหมายไหม ทา นไปดไู หมวา สภาเขาออกกฎหมาย
แลวมีเจตนารมณอยางไร เขาอภิปรายพูดไวอยางไร อยางมากทานไปดูหมายเหตุ
กฎหมายตรงทายสั้น ๆ นิดเดียว ซ่ึงหมายเหตุตรงน้ันคงไมไดแสดงอะไรมากหรอก
ทา นกอ็ านแคตวั บทกฎหมาย สมมติอา นแลว คนสวนใหญเ ขาใจวาไมตองเสีย แตทาง
กรมสรรพากรหรือรัฐก็บอกวา เจตนารมณเขาออกมาเพ่ือจะเรียกเก็บใหตองเสีย
ซง่ึ เขาไปแสดงเจตนารมณข องกฎหมายวา ตอนรา งกฎหมาย ตอนออกกฎหมายในสภา
เขาพูดกันแลวในประเด็นน้ี เขามีเจตนารมณอยางนี้จะเก็บภาษีเราจะเถียงไดไหม
กผ็ มอา นกฎหมายแลว ไมต อ งเสยี ใครอา นสว นใหญป ระชาชนสว นใหญอ า นแลว ไมต อ งเสยี
แตเขาไมอานเจตนารมณหรอกแลวเราจะบังคับอยางไร ในสวนตัวผมก็เห็นวา
กฎหมายทจี่ ะไปบงั คบั กบั ประชาชน รฐั จะมาอา งเรอื่ งเจตนารมณก ฎหมาย ซง่ึ มนั อยู
นอกเหนือกฎหมายมาบงั คับจดั เก็บภาษีมันนาจะไมถกู ตอ ง

นายสันตชยั : ขอบคณุ ครบั กค็ งอยากจะเสริมวา การฟง ขอเทจ็ จรงิ ผมคดิ
วาสําหรับทานที่เปนอนุญาโตตุลาการ คูกรณีเขาเลือกเขาก็คงเช่ือวา เรามีความรู
ในเรอ่ื งนนั้ ดใี ชไ หมเขาถงึ เลอื ก กค็ งใชค วามรนู นั้ วนิ จิ ฉยั ขอ เทจ็ จรงิ เขาไดถ กู ถงึ อยา งไร
เราก็ยังมีเคร่ืองมือชวยคือผูเช่ียวชาญใชไหม ถามันเปนเทคนิคเกินไปท่ีน่ันก็ใช
ผูเชี่ยวชาญ ตั้งผูเชี่ยวชาญไปหาขอเท็จจริงตรงน้ันมาใหเรา พูดมาไมรูวาทานอยาก
ใหแ ลกเปลยี่ นกนั สกั นดิ วา ทา นเหน็ อยา งไร ถา พดู ถงึ ปญ หาขอ เทจ็ จรงิ มนั ยากสาํ หรบั
ผพู ิพากษาจริง ๆ ที่จะฟง ยกตวั อยา งคดียาเสพตดิ ซ่งึ มนั มีเปน คดีรอ ยละ 70 – 80
ของคดีอาญา ในขณะนี้มันเปนปญหามากเพราะวาจับผูตองหาไดสองคนไปดวยกัน

106 การรบั ฟงปญ หาขอ เท็จจรงิ และการกําหนดประเด็นขอ พิพาท

สถาบนั อนุญาโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

ในรถคันเดียวกัน สองคนน้ีเขารวมกันกระทําความผิดหรือเปลา คนหนึ่งรับคนหน่ึง
ปฏเิ สธอยา งนเ้ี ราจะฟง อยา งไร บางทเี ขาเปน สามภี รรยากนั เปน คนรกั กนั หรอื วา เปน
คนในครอบครัวเดียวกัน บางทีกไ็ มไดเ ก่ียว เปน เพื่อนกัน คนทีไ่ มไปไมเกย่ี ว เขาก็จะ
อา งวาก็อยู ๆ เพอ่ื นเขามาชวน บอกเดี๋ยวไปกนิ ขา วเอารถมารับไป พอขับไปหนอย
ตาํ รวจกเ็ รยี กจบั เจอยาเสพตดิ อยใู นรถอยา งนม้ี นั กเ็ ปน เรอื่ งยาก คอื พดู งา ย ๆ วา การ
ฟงขอเท็จจริงมันเปนเรื่องยากจริง ๆ ถาเปนอนุญาโตตุลาการจะเจอปญหาน้ีไหม
มันคงไมจําตองวินิจฉัยปญหาขอเท็จจริงที่ละเอียด ท่ีมันไมมีพยานหลักฐานอะไรที่
จะพสิ จู นก นั เหมอื นทผี่ มยกตวั อยา ง เรอื่ งนนั้ ตาํ รวจเขากไ็ มม อี ะไรทจ่ี ะพสิ จู นเ หมอื นกนั
จบั คนรา ยได 2 คน มยี าเสพตดิ อยใู นรถ ตาํ รวจบอกวา มาดว ยกนั นา จะตอ งผดิ ดว ยกนั
ไมง นั้ กค็ งไมท าํ กนั หรอก เชน ยาเสพตดิ มจี าํ นวนเยอะใชไ หม คนไหนจะไปคา อกี คนหนง่ึ
ก็ไมนาจะเอาคนไมเกี่ยวมาดวย แตของเราอนุญาโตตุลาการผมคิดวาการวินิจฉัย
ขอ เท็จจรงิ จะเปนเร่ืองผิดสญั ญากนั ก็ดี มกี ารกอ สรางกันไมถ กู อะไรก็ดี หรือวาอะไร
ทงั้ หลายท้ังปวง มนั จะเปน เรอ่ื งคอ นขางใหญนะ มันจะมีพยานหลกั ฐานทเ่ี กย่ี วขอ ง
บคุ คลทรี่ เู หน็ หรอื การบนั ทกึ เอกสาร ขน้ั ตอนการทาํ งานมนั คอ นขา งจะแนน อน หรอื
จะพิสจู นวาส่งิ ของทผี่ ลิตหรือวา ทาํ มามนั ไมถกู ตองตามสเปคอยา งนี้ ผมวา มันก็จะมี
ผเู ชย่ี วชาญ มอี ะไรทจ่ี ะมาใหเ ราดู แลว ไมย ากเยน็ เกนิ ไปทจ่ี ะชใี้ หเ หน็ วา มนั ผดิ สญั ญา
หรือไม ผิดแบบหรือไม อันนี้ไมคอยนาเปนหวง พอเปนเร่ืองใหญ พยานหลักฐาน
คอ นขา งเยอะทจ่ี ะเอามานง่ั วนิ จิ ฉยั ใหเ หน็ การฟง ขอ เทจ็ จรงิ อาจจะไมน า มปี ญ หาเทา ไหร
สําหรับอนุญาโตตุลาการทานเห็นอยางไร หรือวาฟงแลว มีแงคิดอะไรท่ีคิดวาอยาก
จะแลกเปลย่ี นกนั หรอื วา มขี อ สงสยั ในสงิ่ ทพ่ี ดู ไปแลวไหมครับ อาจจะเปน เรอ่ื งทีม่ ัน
ยังไกลตัวอยู แลวก็อาจจะยากอยูเหมือนกันท่ีจะพูดหรือจะพูดประสบการณ เคยมี
ปญ หาเหมอื นกนั เชิญทานทยี่ กมอื เลยครบั

คําถาม ผมอนุญาตแลกเปล่ียน ตั้งคําถามทานอยางนี้ไดไหมครับ ในกรณี
ปญหาขอเท็จจริง ผมคิดวาบางครั้งมันก็มีความไมคอยชัดเจนแนนอนวาปญหาใด
เปน ปญ หาขอ เทจ็ จรงิ ปญ หาใดเปน ปญ หาขอ กฎหมาย สงิ่ ทผี่ มตอ งเขา ใจกค็ อื คาํ ชขี้ าด
ของอนุญาโตตุลาการ มันจะถูกยอมรับหรือถูกเพิกถอนไดในกรณีท่ีการบังคับตาม
คําชี้ขาดจะเปนการขัดตอความสงบเรียบรอยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน

การรับฟงปญ หาขอ เทจ็ จรงิ และการกาํ หนดประเดน็ ขอ พพิ าท 107

Thai Arbitration Institute สถาบันอนญุ าโตตลุ าการ

ผมอยากจะสอบถามในแงของทัศนคติหรือวามุมมองของศาล ในการที่จะเพิกถอน
คําชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการวาทานมองปญหาในกรณีของขอเท็จจริงอยางไร
เพราะวาเวลาท่ีถา เราดูวาการเพกิ ถอนคําช้ีขาดของอนญุ าโตตุลาการ จะเพิกถอนได
ก็ตอเมอ่ื การบงั คบั ตามคําชี้ขาดจะขัดตอ ความสงบเรียบรอ ย ปญ หายกตัวอยางของ
ทานอาจารยส มชายพูดวา มคี ําพพิ ากษาศาลฎีกาเร่ืองหน่ึงที่ออกมาป 2562 วินิจฉยั
เรอื่ งของการนบั อายคุ วาม วา ศาลฎกี ามกี ารตดั สนิ ในเรอ่ื งของอายคุ วามทแี่ ตกตา งจาก
คาํ วนิ จิ ฉยั ของอนญุ าโตตลุ าการ ในแงท วี่ า คณะอนญุ าโตตลุ าการวนิ จิ ฉยั วา คดไี มข าด
อายคุ วามเนอื่ งจากวา การนบั อายคุ วามเรม่ิ นบั ตง้ั แตเ มอ่ื ใด แตศ าลฎกี าทา นไปวนิ จิ ฉยั
วาคดีขาดอายุความเน่ืองจากวาควรจะนับต้ังแตวันนั้นแลว จึงมีผลที่แตกตางกัน
มฎี กี าทงั้ สองแบบในเรอ่ื งของอายคุ วาม อยา งปญ หาวา การเรม่ิ ตน นบั อายคุ วามเมอื่ ใด
ศาลฎีกามองวาปญหาอยางนี้เปนปญหาขอเท็จจริงหรือปญหาขอกฎหมาย
คอื คาํ วนิ จิ ฉยั ของอนญุ าโตตลุ าการไมไ ดช ขี้ าดวา เรอ่ื งประกนั ภยั จะตอ งมอี ายคุ วาม 2 ป
หรือ 5 ป 10 ป แลวแตวินิจฉัยวา มันเริ่มนับอายุความเมื่อใด ซ่ึงตามความเห็น
ของผมมันนาจะเปนปญหาขอเท็จจริงโดยแท มันไมใชปญหาขอกฎหมายวา
อนุญาโตตุลาการไมไดวินิจฉัยเร่ืองวา 2 ป หรือไม 2 ป อยางนี้เปนตน ผมอยาก
จะเรียนถามก็คือศาลมองปญหานี้อยางไร การที่ศาลจะเขามาเพิกถอนคําชี้ขาด
ลักษณะอยางน้ี ศาลยังมีแนวคิดวาศาลจะไมกาวลวงเขาไปเพิกถอนคําวินิจฉัย
คาํ ชี้ขาดของอนญุ าโตตลุ าการในปญ หาขอเทจ็ จรงิ โดยแทหรอื เปลา ขอบคุณครบั

นายสาคร : ตอบเปน สว นตวั นะครบั คอื ถา หากอนญุ าโตตลุ าการฟง ขอ เทจ็ จรงิ
โดยมีพยานหลักฐานในสํานวนสนับสนุน สวนนํ้าหนักมันจะมาก มันจะนอยก็ตาม
แตช ัง่ นา้ํ หนกั แลวเห็นวา ฝายน้ันมากฝา ยนนั้ นอ ย แมศ าลไมเห็นดวยวา มันควรจะอีก
ฝายหน่ึงมากกวาอีกฝายหน่ึงนอยกวาอยางน้ีศาลก็ไมควรไปกาวกายเพราะมันเปน
เรื่องดุลพินิจในการรับฟง แตถาอนุญาโตตุลาการไปเอาพยานหลักฐานนอกสํานวน
มาฟงซ่ึงมันผิดวิธีพิจารณาอยางนี้ถือวาเปนการดําเนินกระบวนพิจารณาไมชอบ
แลวศาลก็นาจะเพิกถอนได สําหรับปญหาที่ทานกรุณาถามวาการนับอายุความจะ
เรม่ิ นบั เมอ่ื ใด คอื หลกั ของเราทเ่ี รยี นมา ขอ เทจ็ จรงิ กบั ขอ กฎหมายมนั แยกไดโ ดยหลกั วา
ถาขอเท็จจริงยุติปญหาวาจะเขาขอกฎหมายอยางไร เราถือวาเปนขอกฎหมาย

108 การรบั ฟงปญ หาขอเท็จจรงิ และการกําหนดประเด็นขอ พพิ าท

สถาบันอนุญาโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

แตถาขอเท็จจริงยังไมยุติ เราถือวาเปนขอเท็จจริง ปญหาอายุความ ถาหากวาอายุ
ความบอกวาใหนับแตรูหรือควรรูปญหาวาเขารูหรือควรรูเมื่อไหร มันคือขอเท็จจริง
แตถาเขารูแลวเราฟงขอเท็จจริงวาเขารูวันที่เทานี้ ปญหาวาขาดอายุความไหมเปน
ขอ กฎหมาย เพราะฉะนนั้ กรณที ถ่ี ามถา มนั เปน เรอื่ งขอ เทจ็ จรงิ แลว ขอ เทจ็ จรงิ นน้ั มนั
ไมน อกสาํ นวน ศาลกไ็ มค วรไปเพกิ ถอน แตถ า ขอ เทจ็ จรงิ มนั ยตุ แิ ลว วา เขารหู รอื ควรรู
วันน้ี แตอนุญาโตตุลาการเห็นวานับแตวันน้ีมันไมขาด แตศาลบอกวานับแตวันนี้
มนั ขาด อนั นขี้ อ กฎหมายแลว การทจ่ี ะไปเพกิ ถอนกอ็ ยทู เ่ี ราจะตคี วามในวงกวา งหรอื
วงแคบวาการบังคับตามคําชี้ขาดขัดตอความสงบ จะดูผลแควาวิธีการบังคับ หรือ
จะดเู หตทุ นี่ าํ มาสกู ารบงั คบั อยา งของเราเนยี่ เราวนิ จิ ฉยั วา ไมข าด เรากเ็ คยวนิ จิ ฉยั ให
บังคับชําระหนี้ แตศาลฎีกาบอกวามันขาดอายุความแลวไปบังคับชําระหนี้ไมได
กค็ อื เหตทุ จ่ี ะไปบงั คบั เขา มนั ไมช อบ เหตอุ ายคุ วามจะไปบงั คบั ศาลฎกี าเหน็ วา ไมช อบ
ศาลฎกี ากเ็ ลยฟง วา การบงั คบั ตามคาํ ชข้ี าดขดั ตอ ความสงบเปน การตคี วามในวงกวา ง
ก็จะอยูท่ีจะเอาหลักอะไรมาตีความแตอยางท่ีผมเรียนไปแลววาการวินิจฉัยปญหา
ขอ กฎหมายในยคุ หนงึ่ กอ็ าจเปน อยา งหนง่ึ แตส มยั มนั เปลย่ี นไปศาลฎกี ากอ็ าจตคี วาม
ไปอีกอยางหนึ่ง ซ่ึงอันนี้มันเปนปญหาขอกฎหมายวาจะตีความโดยใชหลักแคบ
หรอื กวาง

นายสันตชัย : ก็จริง ๆ แลวมันก็คือขอเท็จจริงก็คือวามันเกิดอะไรข้ึน
หรอื ไมเ กดิ เหตเุ กดิ เมอ่ื ไหรอ ยา งไร สว นขอ กฎหมายกค็ อื ปรบั บทเทา นนั้ เองวา เมอื่ มนั
เกิดอยางน้ียุติฟงวาอยางน้ี ยุติขอเท็จจริงฟงวาเปนอยางน้ีแลวผลทางกฎหมายเปน
อยางไร อันนี้ก็เปนหลกั ทเ่ี ราใชกันอยูค ือขอเทจ็ จริงกับขอกฎหมายก็ตางกนั อยูตรงนี้
ท่นี ว้ี า ทีย่ กปญ หาวา ขาดอายคุ วามโดยนบั ตง้ั แตเ มือ่ ใด กห็ มายความวา มสี ทิ ธใิ ชส ทิ ธิ
เรยี กรอ งตงั้ แตเ มอ่ื ใด กเ็ รมิ่ นบั อายคุ วามเมอ่ื นน้ั ใชไ หมครบั อาจบงั คบั ใชส ทิ ธเิ รยี กรอ ง
ทนี ี้อาจบงั คบั กม็ แี ลว แตก ฎหมายกรณไี ป คืออาจจะรูเ ม่ือไร หรือวา กเ็ คยตีความไป
ถึงวาการรับรูนี้อยางเชนหนวยงานราชการก็ไปถึงผูบังคับบัญชาระดับสูงที่มีอํานาจ
ดาํ เนนิ การและถงึ จะถอื วา ทราบ เจา หนา ทเี่ บอ้ื งตน ทราบยงั ไมถ อื วา ทราบวา ยงั ไมน บั
อนั นกี้ เ็ ปน คาบเกย่ี วกบั การตคี วามอยเู หมอื นกนั คอื ขอ เทจ็ จรงิ มนั ยตุ แิ ลว วา เจา หนา ท่ี
ระดบั ลา งทราบเมอ่ื น้ี รายงานจนไปถงึ อธบิ ดี ดงั นจ้ี ะเรม่ิ นบั เมอื่ ไร อนั นขี้ อ เทจ็ จรงิ ยตุ ิ

การรบั ฟง ปญ หาขอเท็จจรงิ และการกาํ หนดประเดน็ ขอ พพิ าท 109

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตุลาการ

ในแงวาแตละขั้นตอนทราบเมื่อใด แตจะเริ่มนับอายุความเม่ือใด โดยถือวา
หนวยงานทราบ จะถอื วาต้งั แตเจาหนาทห่ี รอื จะถอื วาต้ังแตอ ธบิ ดี อนั นนั้ ก็เปน การ
ปรบั บทกฎหมายแลว คือคงไมใชขอเทจ็ จรงิ แตข อ เทจ็ จริงมันยตุ ิเปนจดุ ๆ สว นกรณี
อนั นผี้ มไมแ นใ จฎกี าทท่ี า นวา มนั ไปวนิ จิ ฉยั เนอ้ื ตรงไหนอยา งไร แตห ลกั การนา จะเปน
อยางนี้คือ ถายังเถียงอยูวาเหตุเกิดละเมิดวันน้ีหรือเหตุเกิดเม่ือวาน อยางนี้ก็เปน
ขอ เท็จจรงิ ใชไหมครบั แตพ อฟง ไดแ ลว วา เหตเุ กดิ ณ วันนแี้ น อนั นีข้ าดอายคุ วาม
หรอื ไมก็นับจากวันนีไ้ ป อนั นี้กเ็ ปนเรื่องการปรับบทกฎหมาย ก็เปนขอกฎหมาย

110 การรบั ฟง ปญ หาขอ เทจ็ จริงและการกาํ หนดประเด็นขอ พพิ าท

สถาบันอนุญาโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

รูปแบบและโครงสรา งของคําชข้ี าด

นายมนตรี ศลิ ปม หาบณั ฑติ

ขอตอ นรบั เขา สกู ารทาํ หนา ทก่ี ารเปน อนญุ าโตตลุ าการ ผมขอเรยี นวา ตอนที่
ทํางานในสวนนี้ ผมคิดวาการท่ีเราไดคนท่ีมีความหลากหลาย มาชวยกันทํางานใน
เรื่องของอนุญาโตตุลาการ จะเปนการดีในการพัฒนาระบบกระบวนการ
อนญุ าโตตุลาการใหมคี วามนา เช่อื ถอื ผมมีโอกาสไดไ ปอยูเ วทีระหวางประเทศ เราก็
จะไดเ หน็ generation ใหม ๆ เขามาสูกระบวนการอนญุ าโตตลุ าการ และมคี วาม
active สูงในการทํางานในการคนควา ดังน้ันจึงมีความยินดีและหวังวาจะมีความ
เปล่ียนแปลงท่ีคอนขางมากในกระบวนการอนุญาโตตุลาการ วันน้ีไดรับมอบหมาย
พดู เรื่องคาํ ชข้ี าดของอนุญาโตตุลาการ ทราบวาหลายทา นเปนนักกฎหมาย บางทา น
กไ็ มไ ดเ ปน นกั กฎหมาย ในความหลากหลายนมี้ คี วามสาํ คญั สว นกระบวนการในการ
ทําคําชข้ี าดนั้นมขี อ พิจารณาอยูบางประการ วา ทําอยา งไรทาํ ใหคาํ ช้ีขาดน้นั มีความ
สมบรู ณ และเปนท่ียอมรบั เพราะคําชีข้ าดนนั้ เปนท่ีสุด ยกเวนวาศาลจะ review ได
ในเฉพาะบางประเด็น สว นใหญในเรื่องนี้ประเทศจะตองมคี วามชํานาญเพราะถอื วา
เปน ปจ จยั หนง่ึ ของความเชอื่ มนั่ ในดา นการลงทนุ ซง่ึ ถา เรามอี นญุ าโตตลุ าการทเี่ ขม แขง็
แตไมไดหวังใหเปนเหมือนประเทศสิงคโปรหรือหลายๆ ประเทศในภูมิภาคนี้
ที่พยายามจะทําอนุญาโตตุลาการใหเปน center ของภูมิภาค เพียงแคเรามีระบบ
อนญุ าโตตลุ าการทไี่ ดร บั ความเชอื่ ถอื เวลามปี ญ หาในประเทศ ตา งชาตกิ ย็ นิ ดที จ่ี ะมา
ทําอนุญาโตตุลาการในประเทศไทย ICC หรือตางชาติอาจจะมองเมืองไทยในการ
อนุญาโตตุลาการไดดีเหมือนกัน มีบางเรื่องท่ีไมเก่ียวกับประเทศไทยแตเลือก
ประเทศไทยขอใชกระบวนการอนุญาโตตุลาการในประเทศไทย แตค ดีนัน้ ปรากฏวา
คคู วามฝา ยหนงึ่ ไปรอ งกระทรวงแรงงานวา อนญุ าโตตลุ าการทเี่ ดนิ ทางมาประเทศไทย
ไดรับอนุญาตหรือไม สุดทายแคอนุญาโตตุลาการแจงใหทราบในการเดินทางมาใน

รูปแบบและโครงสรา งของคาํ ชีข้ าด 111

Thai Arbitration Institute สถาบนั อนุญาโตตลุ าการ

ประเทศไทยเพอ่ื มาทาํ หนา ทก่ี ารเปน อนญุ าโตตลุ าการในประเทศไทย ผมจงึ มองเหน็
การอนญุ าโตตลุ าการของประเทศไทยวา มีคนใชแลว ผมจึงคิดวา เราจะคอ ย ๆ ทําไป
และเปนที่ยอมรับในเวทีตางประเทศมากขนึ้

คาํ ชขี้ าด ผมเชอื่ วา ไมใ ชแ คอ นญุ าโตตลุ าการคดิ วา เปน ภาระ ผมเชอ่ื วา คคู วาม
หรือคูพิพาทก็มีความกังวลวาถึงเวลาเสร็จกระบวนพิจารณาแลวคําช้ีขาดจะออกมา
เปน อยา งไร คาํ ชข้ี าดจะมาก็ตอเมอื่ กระบวนการตา ง ๆ ไดลลุ วงไป หลาย ๆ คดีสว น
ใหญแ ลว สบื พยานเสรจ็ ประมาณรอยละ 80 ถึง 90 จะเหน็ แถลงการณป ด คดี ซึง่ เปน
สงิ่ ทด่ี เี พราะคดปี กตใิ นศาลมกั ไมค อ ยเจออาจจะเปน เพราะ value ของขอ พพิ าทเยอะ
ขณะเดียวกนั อาจจะเปน มาตรฐานในการทํางานของ law firm ตา ง ๆ น่ีคอื สิ่งท่ดี ขี อ
ใหด าํ รงไว ตรงนน้ั จะชว ยใหก ารอนญุ าโตตลุ าการไดเ ขา ใจในมมุ มองหรอื ประเดน็ ตา ง ๆ
สรปุ มาใหจ ะชว ยใหเ ราเขา ใจในประเด็นตาง ๆ ในมุมมองของคกู รณมี ากข้นึ ซึง่ บาง
ครง้ั เราอาจจะสนใจในบางประเดน็ และทาํ ใหล มื ในบางประเดน็ ในขณะเขยี นคาํ ชขี้ าด

คําช้ีขาดประเภท คําช้ีขาดตามสัญญายอม ซึ่งรูปแบบหรือลักษณะก็จะ
แตกตา งกนั กบั คาํ ชข้ี าดปกติ คาํ ชข้ี าดตามสญั ญายอมรปู แบบอาจมมี ากกวา ปกติ จะมี
สญั ญายอมเขา มาแนบประกอบและมรี ายงานของอนญุ าโตตลุ าการและคาํ ชขี้ าดตาม
สญั ญายอม ดเู หมอื นงา ยแตห นา ทขี่ องอนญุ าโตตลุ าการในการทาํ คาํ ชขี้ าดตามสญั ญา
ยอม คอื การตอ งตรวจสญั ญายอมวา ประการแรกชอบดว ยกฎหมายหรอื ไมแ ละปญ หา
ในการปฏิบัติที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติตามขอตกลงน้ีจะมีปญหาหรือไม เพ่ือทบทวน
ใหค กู รณไี ดค ดิ และพยายามทาํ บางครง้ั สญั ญายอมเกดิ ขน้ึ หลงั จากการเจรจาทใี่ ชเ วลา
นาน สญั ญายอมแบบนอ้ี าจเกดิ จากการคดิ ทยี่ งั ไมล ะเอยี ด กอ ใหเ กดิ ปญ หาได ดงั นนั้
นักกฎหมายจึงตอ งตรวจสอบ

คาํ ชข้ี าดอกี แบบหนง่ึ คอื คาํ ชข้ี าดเพยี งฝา ยเดยี ว ซงึ่ มคี วามคลา ยกบั คาํ ชขี้ าด
ตามสัญญายอมคือ อนุญาโตตุลาการตองพิจารณาหรือพิเคราะหถึงพยานหลักฐาน
ของคูพิพาท แมวาจะมีเพียงฝายเดียวก็ตามเพราะถือวาเปนเรื่องของความสมบูรณ
ของคําชีข้ าดของอนุญาโตตลุ าการ

112 รูปแบบและโครงสรา งของคาํ ช้ขี าด

สถาบันอนุญาโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

ในประเด็นของการทําคําช้ีขาดสิ่งท่ีตองคํานึงถึงตามรูปแบบที่กฎหมาย
กําหนดไวใ นมาตรา 37 คอื ตองทําเปน หนังสือและลงลายมอื ช่ือ อาจมปี ญหาในการ
ลงลายมอื ชอ่ื ของอนญุ าโตตลุ าการ เคยมอี นญุ าโตตลุ าการบางทา นทไี่ มย อมลงลายมอื
ชื่อท้ัง ๆ ที่มีการประชุมและโหวดเสียงขางมากแลว ซึ่งกฎหมายก็มีทางออกให
คอื ตอ งใหเ หตผุ ลและหมายเหตเุ อาไวใ นคาํ ชขี้ าดนน้ั ไมไ ดห มายความวา จะไมส ามารถ
ทําความเห็นแยง ได บางครั้งเราตองทาํ ความเขา ใจเหมอื นกันวาเวลาทาํ คําช้ขี าดตอ ง
เปนไปตามเสียงขา งมากนี่คอื ประเดน็ หลกั ขณะเดยี วกนั ถา เราเปนอนญุ าโตตลุ าการ
เสยี งขา งนอ ยเรากม็ สี ทิ ธิ์ ทจ่ี ะทาํ ความเหน็ แยง ในคาํ ชข้ี าดนนั้ ได ซงึ่ คาํ ชข้ี าดเหลา นกี้ ็
มเี หน็ อยบู า ง เปนปกตไิ ดเ หมอื นกัน

กรณซี งึ่ ไมค อ ยไดเ หน็ คอื ความเหน็ พอ ง เหน็ ดว ยในผล แตด ว ยเหตผุ ลนน้ั อาจ
จะมีความแตกตางออกไป ในคําช้ีขาดอนุญาโตตุลาการอาจจะเปนไปไดในแงที่
พยายาม brain เหตุผลของแตละบุคคล ถาในกรณที ย่ี อมรับไดก ็จะจบ แตก็ไมแ นใจ
วาคาํ ช้ีขาดทีม่ คี วามเหน็ พอ งนั้นวาจะใชไดห รอื ไม แตเ ราจะเหน็ เชน น้ีในคําพิพากษา
อยเู สมอดว ยเหตุผลที่แตกตา งกัน

ประเด็นท่ี 2 ตองระบุเหตผุ ลในคาํ วินิจฉัยโดยชดั แจง ในกรณที ี่ไมต กลงเปน
อยา งอน่ื ซงึ่ ผมไมคอยเห็นวาคกู รณตี กลงกันเปน อยา งอนื่ ไมตองใหเ หตผุ ล สว นใหญ
แลวถาเปนคําพิพากษา ยังไงก็ตองมีเหตุและผลทางดานการช้ีขาด เชนเดียวกับ
คาํ ชขี้ าดของอนญุ าโตตลุ าการและไมเ ปน ประเดน็ ในการขนึ้ สศู าลมากนกั เพราะประเดน็
ทขี่ น้ึ สศู าลสว นใหญเ ปน การขอเพกิ ถอนคาํ ชข้ี าดหรอื ไมก ก็ ารคดั คา นในการขอบงั คบั
น่ันคือเหตุผลสวนใหญท่ีเขาใชตอสู แตเหตุผลท่ีจะใหศาลพิจารณาคําชี้ขาดนั้นเปน
โมฆะไมส มบรู ณ เนอื่ งจากวา ไมม กี ารใหเ หตแุ ละผล สว นใหญจ ะเกดิ ขนึ้ ในตา งประเทศ
การใหเหตุผลที่สมบูรณน้ันตองยอนกลับไปดูขอเท็จจริงวาเปนอยางไร โดยการดูใน
เรื่องของพยานหลักฐานของแตละฝาย พยานหลักฐานน้ันฟงไดเพราะอะไรและ
ฟง ไมไ ดเ พราะอะไร แลว สรปุ เปน ขอ เทจ็ จรงิ ทร่ี บั ฟง ได หลงั จากนน้ั จงึ นาํ หลกั กฎหมาย
มาปรับใชและสรุปเหตุผลท่ีนํามาวินิจฉัย นั่นคือวิธีการท่ีเรียกวาการใชตรรกะทาง
กฎหมาย คนที่อยูสายกฎหมายจะรูสึกวาเปนเรื่องปกติธรรมดา ในสวนของการให

รปู แบบและโครงสรางของคาํ ชี้ขาด 113

Thai Arbitration Institute สถาบันอนญุ าโตตุลาการ

เหตผุ ล ควรจะเรม่ิ จากประเดน็ ขอ พพิ าท ขอ เรยี กรอ งคาํ เสนอขอ พพิ าทหรอื คาํ คดั คา น
ของท้ังสองฝา ย ทาํ ใหท ราบวาเขาโตแ ยงกันในเรื่องใด และในวนั ประชมุ คดคี รงั้ แรก
เพอ่ื กาํ หนดทศิ ทางของคดี แลว กาํ หนดประเดน็ หลงั จากกาํ หนดประเดน็ ถา เปน ศาล
เขาจะเรียกวาช้ีสองสถาน และหลังจากน้ันจะมีการกําหนดหนาท่ีนําสืบในประเด็น
ตา ง ๆ เพราะบางคร้งั ในขอ พิพาทท่ีเกดิ ขึ้นมนั มขี อเสียหายใดหรือไม ซ่ึงบางครง้ั อาจ
จะไมใ ชฝ า ยทนี่ าํ เรอื่ งเขา มาสกู ระบวนการ เปน ฝา ยทตี่ อ งนาํ สบื กอ น ขน้ึ อยกู บั ประเดน็
ขอ พพิ าทและขอ เทจ็ จรงิ ทมี่ กี ารตอ สกู นั และการใหก ารกนั เพราะบางครงั้ ถา ผคู ดั คา น
ยอมรับในขอเท็จจริงบางอยาง จึงตองกลับมานําสืบขอยกเวนแบบน้ีเปนตน ดังน้ัน
ในการจะใหง า ยตอ งเรม่ิ ตน วา ประเดน็ ตา ง ๆ มนั คอื อะไร แลว หลงั จากนนั้ เราจงึ ทาํ การ
วิเคราะหพยานหลักฐานของแตละฝายในประเด็นน้ัน ๆ เชนประเด็นการออกแบบ
ถกู ตอ งหรอื ไมถ กู ตอ ง เรากจ็ ะเนน ในประเดน็ ทก่ี ารออกแบบ เปน ตน สว นประเดน็ อน่ื
เชน การกําหนดคาเสียหายนั้นดูเปนประเด็นหลัง แลวจึงกลับมาดูวาขอเท็จจริงใน
ประเดน็ นคี้ อื อะไร เรอ่ื งคดสี ญั ญาในกระบวนการอนญุ าโตตลุ าการนนั้ คอื การวนิ จิ ฉยั
ประเด็นขอ สญั ญาเปน หลัก เพราะขอสญั ญาเปนขอสัญญาทท่ี ้งั สองฝายกาํ หนดและ
ขอ กฎหมายเปน ประเดน็ รองลงมา แลว จะทราบวา ผลของเรอื่ งนค้ี าํ ชขี้ าดเปน อยา งไร
ถา เขยี นเชน นแ้ี ลว กจ็ ะมคี วามสมบรู ณใ นคาํ ชข้ี าดของอนญุ าโตตลุ าการทม่ี ี reasoning
เรยี บรอ ย ซง่ึ มตี วั อยา งทมี่ ปี ญ หาอนญุ าโตตลุ าการเขยี นวา เมอื่ พจิ ารณาพยานหลกั ฐาน
ของฝา ยผรู อง พยานหลกั ฐานคําเบกิ ความของผรู อง พยานเอกสารหรอื อ่ืน ๆ เห็นวา
ไมนารับฟง เขียนเพียงเทานี้ก็เสร็จส้ิน เชนเดียวกับกรณีที่เกิดข้ึนระหวางบริษัทใน
อเมรกิ าและบรษิ ทั การสง ออกของประเทศจนี คอื บรษิ ทั ทอ่ี เมรกิ าสง่ั ซอ้ื เครอ่ื งกาํ เนดิ
ไฟฟา ทใ่ี ช gas เปน พลงั งานซงึ่ เขาทาํ ธรุ กรรมดว ยกนั มาพอสมควร พอถงึ จดุ ทม่ี ปี ญ หา
คือฝายที่ส่ังซื้อไมจายเงิน ฝายบริษัทในประเทศจีนก็นําเร่ืองเขามาสูกระบวนการ
อนญุ าโตตลุ าการนวิ ยอรก เรยี กรอ งคา สนิ คา ฝา ยบรษิ ทั ในอเมรกิ ากต็ อ สวู า สนิ คา ไมม ี
คุณภาพเหมือนเปนการถูกบังคับขาย และมีประเด็นเร่ืองคาปรับคือมีการเรียกรอง
แยงกลับมาดวยรวมท้ังคาเสียหายอ่ืน ๆ อนุญาโตตุลาการไดพิจารณาประเด็นของ
ฝา ยบรษิ ทั ในประเทศจนี เปน อยา งดี แตพ อถงึ ขอ เรยี กรอ งแยง พจิ ารณาเหตผุ ลตา ง ๆ
แลวยกคําเรียกรองแยง จึงมีประเด็นข้ึนมาสูศาลวาคําวินิจฉัยนั้นมันไมสมบูรณ

114 รปู แบบและโครงสรา งของคําช้ีขาด

สถาบันอนญุ าโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

ศาลจึงตัดสินวาคําชี้ขาดน้ันใชไมไดเพราะอนุญาโตตุลาการยังไมไดวิเคราะหเลยวา
สินคา ที่ฝา ยผคู ดั คานอา งวาบกพรองนน้ั จรงิ หรือไมและบกพรองอยางไร

มอี ีกหน่งึ คดี reasoning ในคดนี น้ั เขาไมได request มาในทกุ ๆ เรื่องท่ีเขา
ตอ สู อยา งเชน เราจะเหน็ ไดว า ทผ่ี คู ดั คา นตอ สคู ดนี นั้ เขาจะตอ สคู ดแี บบหลายประเดน็
การอนญุ าโตตลุ าการน้ันขอใหย กเหตุผลหรอื ประเด็นสําคญั ๆ ขึ้นมาก็เพียงพอแลว
ไมจําเปนจะตองอธิบายขอตอสูทุก ๆ เร่ืองใหพิจารณาในขอพิพาทเปนหลักและ
พจิ ารณาวา สง่ิ ทเ่ี ขาตอ สนู นั้ มอี ะไรบา ง และอะไรเปน สงิ่ สาํ คญั แคน นั้ กพ็ อไมต อ งตอบ
ทุกเร่ือง เพียงเทาน้ีก็เพียงพอทําใหคําวินิจฉัยของอนุญาโตตุลาการนั้นสมบูรณ
โดยการมีเหตุและผลรองรับ ในหลักน้ีประเทศไทยไมไดสรางขึ้นเอง แตเปนหลัก
กฎหมายสากลทกี่ าํ หนดไวอ ยแู ลว เพอ่ื ทจี่ ะกาํ หนดมมุ มองของการอนญุ าโตตลุ าการ
ระหวางประเทศ ส่ิงน้ีเปนสิ่งที่สําคัญในการท่ีจะทําความเขาใจคําชี้ขาดวามีความ
เปน เหตเุ ปน ผลหรอื ไมอ ยา งไร และจะสะทอ นใหเ หน็ ถงึ คณุ ภาพของอนญุ าโตตลุ าการ
ดว ยเชนเดียวกนั

เรอ่ื งไมเ กนิ ขอบอาํ นาจ คาํ วา ขอบอาํ นาจนน้ั ดอู ยา งไร อาํ นาจอนญุ าโตตลุ าการ
มาจากขอ สัญญาอนุญาโตตุลาการ ในสวนของขอสัญญาอนุญาโตตลุ าการทคี่ พู ิพาท
ใชตัวอยางขอสัญญาอนุญาโตตุลาการที่สถาบันฯ ตาง ๆ เขียนไวคอนขางดีแลว
ซึ่งสวนใหญจะเขียนในเร่ืองขอเรียกรองใด ๆ สัญญาอนุญาโตตุลาการเปนสัญญา
ขอ ตกลงหลกั อยแู ลว และมสี ญั ญาบางอยา งนน้ั เปน ขอ สญั ญาทอ่ี ยทู า ย ดงั นน้ั บางครง้ั
อาจจะเจอขอสัญญาอนุญาโตตุลาการท่ีทําอะไรบางอยางที่อาจทําใหเกิดปญหา
ขึ้นในอนาคต โดยเฉพาะอยางยิ่งเม่ือตองการใชกระบวนการอนุญาโตตุลาการท่ีมา
ยื่นขอเสนอทส่ี ถาบันฯ หนา ทขี่ องอนญุ าโตตุลาการ คือการตรวจวามีภาระผกู พันท่ี
จะทาํ อนญุ าโตตลุ าการหรอื ไม ซ่ึงผเู สนอขอพิพาทตองเปนผแู จงมาในขอ สัญญาของ
อนุญาโตตลุ าการ

อีกหนึ่งตัวอยาง สัญญาใหเปนไปตามอนุญาโตตุลาการยกเวนขอสัญญา
การใชหนี้ การผิดนัดชําระหนี้ จะแปลความอยางไร เพราะโดยหลักแลวผูเรียกรอง
ที่เปนผูรับจางหรือผูรับสัญญาทํางานมีคาตอบแทน สวนใหญเขามาเรียกรองให

รปู แบบและโครงสรา งของคาํ ชีข้ าด 115

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตุลาการ

อนุญาโตตุลาการวินิจฉัยตอเมื่ออีกฝายไมชําระหนี้ ไมวาจะดวยเหตุผลอะไร เชน
ไมมีเงิน ผิดสัญญา แตสุดทายแลวเม่ือไมมีการชําระหน้ีก็ตองมีการรองขอตอ
อนุญาโตตุลาการ

ในสถาบันอนุญาโตตลุ าการของ TAI, หรือสิงคโปร เปน ขอสญั ญาที่คอนขา ง
กวาง ปญหาอะไรที่เกิดข้ึนจากสัญญาใหดําเนินการทางอนุญาโตตุลาการ และอาจ
จะมกี ารกาํ หนดจํานวนอนุญาโตตุลาการ หรือการใชภ าษาดวย เปนตน

ในสวนของขอตอสูท่ีไมใหมีการทําคําชี้ขาดมักจะถูกหยิบยกขึ้นเสมอ
ในประเด็นคือ คําชี้ขาดน้ันเกินกวาขอบอํานาจที่อนุญาโตตุลาการมี เรื่องน้ีเคยเปน
ฎีกาในป 56 ที่มีการตอสูในเรื่องนี้วาอนุญาโตตุลาการตีความวาคูสัญญามีเจตนา
อยา งแทจ รงิ และแนน อน ใหม กี ารใชอ นญุ าโตตลุ าการภายใตบ ทบญั ญตั ขิ องกฎหมาย
ในการระงบั ขอ พพิ าทและตคี วามใหใ ชอ นญุ าโตตลุ าการป 45 ทขี่ อ บงั คบั ใชใ นปจ จบุ นั นนั้
เปนการใชดุลพินิจโดยชอบของอนุญาโตตลุ าการไมใ ชการใชอ ํานาจนอกขอบอํานาจ
เปนประเด็นท่ีจะเชื่อมโยงกับหลักการ competence ซึ่ง competence ท่ีวา
อนุญาโตตุลาการมีอํานาจพิจารณาคดีน้ีหรือไม ถาเปนศาลนั้นมีขอโตแยงวาศาลนี้
มีอํานาจพิจารณาคดีน้ีหรือไม ถาเปนการคาบเกี่ยวกับศาลอื่นตองเปนเรื่องการ
วินิจฉัยชี้ขาดอํานาจระหวางศาล ซึ่งเปนองคกรขางนอก แตถาเปนประเด็นที่
อนญุ าโตตลุ าการมอี าํ นาจในการวนิ จิ ฉยั ถา ปลอ ยใหค คู วามไดต อ สใู นหลกั การน้ี ทาํ ให
คดียืดเย้ือไปเรื่อย ๆ ดังนั้นกฎหมายจึงกําหนดวาอนุญาโตตุลาการมีอํานาจในการ
วนิ ิจฉัยอํานาจของตนเองดวย

ในสว นท่ี 2 ประเดน็ ทก่ี าํ หนดขอ พพิ าทไวห ลายขอ ประเดน็ แรกทเ่ี ขากาํ หนด
ไวค อื สญั ญานเ้ี ปน สญั ญาแบบไหน หากวนิ จิ ฉยั ไปทางใดทางหนง่ึ แลว อนญุ าโตตลุ าการ
ก็วินิจฉัยตอไปถึงการรับผิด แตคูพิพาทตอสูวาถาวินิจฉัยไปทางใดแลวก็ตองจบ
ไมส ามารถทจี่ ะวนิ จิ ฉยั ในเรอื่ งความรบั ผดิ หรอื ประเดน็ อนื่ ๆ ได ทาํ ใหม ขี อ ตอ สขู นึ้ สศู าล
ทําใหมีประเด็นตอไปวา ถากําหนดขอพิพาทแบบหนึ่งแลวเปนเง่ือนไขของประเด็น
อื่น ๆ ถา ประเดน็ แรกไมผานแลวก็ไมจ ําเปนที่จะวินิจฉยั ประเด็นอ่ืน ๆ ตอ ไป เรามัก
จะเหน็ ในคาํ พพิ ากษา เมอื่ วนิ จิ ฉยั แบบนแี้ ลว ประเดน็ ขอ อนื่ ๆ กไ็ มต อ งวนิ จิ ฉยั เพราะ

116 รูปแบบและโครงสรางของคาํ ชข้ี าด

สถาบันอนญุ าโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

ไมเปนประโยชนแกการพิจารณา ไมวาจะวินิจฉัยในลักษณะใดความรับผิดในการ
กระทําก็ยังคงตองมีอยู ดังน้ันศาลจึงวินิจฉัยวา แมวาจะตัดสินเชนน้ีแลว
อนุญาโตตุลาการกม็ อี าํ นาจท่ีจะวินิจฉัยตอไปถึงความรบั ผดิ ของคสู ัญญา

คาํ วา การใหเ หตผุ ล ในการวนิ จิ ฉยั นนั้ คอื การพเิ คราะหพ ยานหลกั ฐาน แตส ง่ิ
ทส่ี าํ คญั ตอ มาคอื จะใชก ฎหมายอะไร ในการวนิ จิ ฉยั เรอ่ื งนก้ี ถ็ กู กาํ หนดไวใ นมาตรา 34
ในการปรบั ใชกฎหมาย ถา เปน ตวั อยา งท่ีอยใู นประเทศคพู ิพาทมสี ญั ชาติไทยเหมือน
กันทําใหไมมีปญหา กฎหมายท่ีบังคับใชก็จะเปนกฎหมายไทยจะมีบางคดีที่คูพิพาท
ใหใ ชกฎหมายอังกฤษแตศ าลมีความเห็นวาเปนการไมสะดวก จึงใหนํากฎหมายไทย
มาใชเ พราะกฎหมายองั กฤษไมม คี วามเกยี่ วพนั ในตวั ของคคู วาม ซง่ึ เปน หลกั กฎหมาย
ระหวางประเทศท่ศี าลนาํ มาใชใ นหลักความไมสะดวก

ถา เปน ขอ พพิ าทระหวา งประเทศ ขอ พพิ าททเี่ กดิ ขนึ้ ระหวา งคนสองสญั ชาติ
หรือมากกวา สว นของขอ สญั ญาบางขอสัญญาเราจะเห็นวา คพู พิ าทเปนผกู าํ หนดวา
จะใชก ฎหมายใดในการวินิจฉยั ช้ีขาด ซ่งึ ประเด็นน้มี ีขอ สงั เกตวาอนญุ าโตตลุ าการที่
จะรับคดีใหดูขอสัญญาวาใหใชกฎหมายอ่ืนท่ีไมใชกฎหมายไทย เราสามารถท่ีจะ
พิเคราะหในกฎหมายระหวางประเทศไดหรือไมนี่คือสวนสําคัญ ผมเคยทําคดีที่
คพู พิ าทใหใ ชก ฎหมายองั กฤษ ดงั นน้ั อนญุ าโตตลุ าการฝา ยหนงึ่ มาจากประเทศฮอ งกง
ในกรณีท่ีถามีการใชกฎหมายอังกฤษ อนุญาโตตุลาการอีก 2 คนไมวาจะเปน
อนุญาโตตลุ าการที่เปนประธานหรอื อนุญาโตตุลาการฝา ย อาจจะตอ งศึกษาคนควา
เพมิ่ เตมิ ในเรอ่ื งทจี่ ะพิเคราะหว าจริงหรือไม หรอื วาจะเชือ่ ตามทีเ่ ขาเขียนมา หรือจะ
มีการโตแ ยง มากนอ ยเพียงใด เปนตน ถาคพู ิพาทกําหนดใหใ ชกฎหมาย สารบัญญัติ
เปนหลักคงไมตองตอบคําถามอะไรมาก แตจะมีประเด็นวาทําไมถึงชี้ไปที่กฎหมาย
สารบญั ญตั เิ พราะเปน กฎหมายทแ่ี กไ ขเรอ่ื งจรงิ ๆ แตบ างเรอ่ื งอาจจะมปี ระเดน็ เชน กนั
ถาคูพิพาทไมกําหนด ถาใชกฎหมายนั้นแลวขัดกันจะใชกฎหมายใดของสัญชาติใด
ฝายหนึ่งมีคํายืนยันท่ีตองการใชกฎหมายไทยแตอีกฝายหน่ึงใหเหตุผลวาไมสามารถ
ใชก ฎหมายไทยไดเ พราะวา ผลของคดตี า งกนั ดงั นน้ั กฎหมายจงึ ชไี้ ปทกี่ ฎหมายทขี่ ดั กนั
ชไ้ี ปทศิ ทางใด แตไ มต อ งกงั วลวา กฎหมายขดั กนั นนั้ ถกู กาํ หนดไวค อ นขา งไมเ ยอะมาก

รูปแบบและโครงสรา งของคาํ ช้ีขาด 117

Thai Arbitration Institute สถาบนั อนุญาโตตลุ าการ

มกี ฎหมายเฉพาะบางประเภทเทา นนั้ ทบี่ งั คบั ใชใ นเรอ่ื งกฎหมายขดั กนั นอกเหนอื จาก
นั้นก็เปนเร่ืองของสัญญาและวินิจฉัย ดังน้ันจึงไมตองกังวลในเร่ืองกฎหมายขัดกัน
สุดทายถาหากไมไดกําหนดวาจะใชกฎหมายใดจึงใหใชกฎหมายไทยเพื่อความงาย
หากมกี ารโตแ ยง แลว จงึ คอ ยกลบั ไปดโู อกาสทจ่ี ะเกดิ เชน นนั้ นอ ยมาก เพราะกฎหมาย
ขัดกันน้ันพูดถึงเรื่องทรัพยสิน สิทธิสวนบุคคล สถานะของบุคคลเปนหลัก ไมใช
กฎหมายในเรื่องของสัญญา นีก่ ค็ อื เรือ่ งกฎหมายทใ่ี ชบังคับ

ใหระบุวันท่ีทําคําชี้ขาดดวย ซึ่งเปนแบบฟอรมอยูแลวจะมีประเด็นของ
ขอ กฎหมายบางสว นตามมา เชน สทิ ธใิ นการทจ่ี ะโตแ ยง หรอื การใหแ ปลความคาํ ชข้ี าด
ตา ง ๆ ซง่ึ มรี ะยะเวลานบั จากวนั ทาํ คําชขี้ าด

ระบุสถานท่ีทําคําช้ีขาด ประเด็นน้ีเปนประเด็นท่ีมีความเช่ือมโยงกับการ
ขอบงั คบั ตามคาํ ชข้ี าด สถานทที่ าํ คาํ ชขี้ าดมคี วามสาํ คญั ในกรณที เ่ี ปน คคู วามระหวา ง
ประเทศ เชน การอนุญาโตตุลาการเกดิ ขึ้นทใ่ี ดไมทราบสามารถนาํ คําชขี้ าดมาบงั คบั
ในประเทศเราได หรอื แมก ระทงั่ คาํ ชข้ี าดทเ่ี กดิ ขน้ึ ในประเทศไทยหรอื ประเทศฮอ งกง
เราอาจจะถกู บงั คบั ทรพั ยส นิ ไดท เี่ ยอรมนั ซงึ่ เกดิ ขน้ึ ไดจ รงิ สว นใหญอ นญุ าโตตลุ าการ
มักจะเปนจําเลยของสังคม ในส่ิงท่ีเรียกวาคาโง ซ่ึงสวนใหญแลวเปนฝายท่ีแพคดีท่ี
คดิ เชนนนั้

ตวั อยา งในคดเี กนิ ขอบอาํ นาจ เรอื่ งนมี้ กี ารดาํ เนนิ คดใี นชน้ั อนญุ าโตตลุ าการ
ท่ีเกิดจากขอสัญญา ระหวางกรรมการผูมีอํานาจของบริษัทผูผลิตกับบริษัทจัด
จาํ หนา ย มกี ารไปเรยี กรอ งใหม กี ารทาํ อนญุ าโตตลุ าการ โดยกรรมการผจู ดั การบรษิ ทั
จดั จาํ หนา ยไปทาํ สญั ญาการจดั จาํ หนา ยกบั บรษิ ทั ผผู ลติ ใหม กี ารทาํ อนญุ าโตตลุ าการ
ดว ย ตอ มากรรมการผทู าํ สญั ญาไดอ อกจากบรษิ ทั แลว ใชข อ สญั ญาอนญุ าโตตลุ าการ
ตามทตี่ นไดเ ซน็ ไวฟ อ งรอ งบรษิ ทั ผผู ลติ ในประเดน็ เรอื่ งการละเมดิ อา งวา บรษิ ทั ผผู ลติ
ไดแทรกแซงการบริหารงานทําใหตนเองมีปญหาแลวทําใหตนเองไดออกจากบริษัท
ศาลจึงตัดสินวาขอสัญญาท่ีวาไวน้ันมีขอจํากัดเฉพาะขอพิพาทท่ีเกิดขึ้นจากสัญญา
การจัดจําหนายเทานั้น แตส่ิงที่ตัวผูเรียกรองมาเรียกรองนั้น เปนประเด็นในเร่ือง
ละเมดิ สว นตวั การวนิ จิ ฉยั ของอนญุ าโตตลุ าการจงึ เกนิ ขอบอาํ นาจ เรอื่ งการเกนิ ขอบ

118 รปู แบบและโครงสรางของคาํ ช้ขี าด

สถาบันอนญุ าโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

อํานาจหรือไมนั้นใหยอนกลับไปดูที่ขอสัญญา ขอสัญญาท่ีมีขอยกเวนก็ตองดูดวย
มกี ารเรยี กรอ ง class action ของผเู รยี กรอ งคนหนง่ึ ทเี่ กดิ ขน้ึ กบั บรษิ ทั หนง่ึ ดาํ เนนิ การ
ขายของทางทีวี สวนใหญแลวในสัญญาของผูบริโภคในหลายกรณี บริษัทที่ใหการ
บรโิ ภคทเี่ ปน mass มกั จะมสี ญั ญาทมี่ มี าตรฐานทกี่ าํ หนดหรอื เปด โอกาส ถา หากเรอ่ื ง
มปี ญหาใหใ ชอนุญาโตตลุ าการ ปรากฏวามีการเรียกรอ งเรียกคา เสยี หายอันเกดิ จาก
การผิดกฎหมายในเร่ืองของการส่ือสาร ศาลจึงตัดสินวาส่ิงที่คุณเรียกรองเปนการ
เรียกรองในคาเสียหายตามสมควรนั้นตกอยูในขอยกเวนท่ีอนุญาโตตุลาการไมมี
อํานาจในการพิจารณา ปรากฏวาในเรื่องน้ี มีความเห็นแยงเชนกัน เพียงแคน้ียัง
ไมชัดเจนพอ การทําผิดกฎหมายในการสื่อสารนั้นยังไมชัดพอท่ีจะจํากัดอํานาจของ
อนญุ าโตตลุ าการ แตน่นั เปนเสียงขางนอยของศาล

แบบฟอรม ของสถาบนั อนญุ าโตตลุ าการนค้ี รบถว นอยา งแนน อน แตใ นสว น
ของเน้ือหานั้นเปนอีกเรื่องหนึ่ง หรือเหตุผลในคําวินิจฉัยน้ันทานจะตองเปนผูเขียน
เอง แตถ าใชแบบฟอรม ของสถาบันฯ เชนนี้ คอ นขา งปลอดภยั ในแงของรูปแบบ ไมมี
ขอบกพรอง ไมวาจะเปนชื่อของคูพิพาท ช่ือเร่ือง ตอมาจึงเปนเร่ืองของการเสนอ
ขอ พพิ าทของผเู รยี กรอ ง สรปุ ลกั ษณะเดยี วกนั กบั โจทกฟ อ ง และกจ็ ะเปน อกี ฝา ยหนงึ่
วา จะคดั คา นอะไร มขี อ เรยี กรอ งแยง หรอื ไม และอกี ฝา ยทาํ คาํ คดั คา นแกข อ เรยี กรอ ง
แยง หรอื ไม และหลงั จากนนั้ เอาประเดน็ ทเี่ ราไดพ จิ ารณาในชน้ั ของการประชมุ คดเี พอ่ื
กําหนดประเด็นขอพิพาท มีขอพิจารณาอะไรบาง หลังจากน้ันในแตละประเด็น
เราจงึ มาพเิ คราะหพ ยานหลกั ฐานของแตล ะฝา ย ใครมหี นา ทน่ี าํ สบื เอาประเดน็ สาํ คญั ๆ
นนั้ มาดูวาพยานหลกั ฐานของใครมีความนาเชื่อถอื กวา ถา เปน กฎหมายแพง การช่งั
นํ้าหนักพยานหลักฐานเปนหลัก เวนแตวานําสืบหักลางขอสันนิษฐานตามหลัก
กฎหมายไดม ากนอ ยเพยี งใด แลว นาํ สงิ่ ทม่ี าบงั คบั ใชอ าจจะเปน ขอ สญั ญาหรอื ตวั บท
กฎหมาย และดวยเหตผุ ลน้ีจึงชข้ี าดประเด็นนี้วา อยา งไร คอย ๆ ไลไ ปทลี ะประเดน็
แลวจึงมาสรุปรวมในการช้ีขาดวาอยางไร ในสวนท่ีจะไมเหมือนกับคําพิพากษาของ
ศาลคอื ในชน้ั อนญุ าโตตลุ าการนน้ั ตอ งมคี า ใชจ า ยคพู พิ าทตอ งรบั ผดิ ชอบ เปน ไปตาม
ขอ สญั ญาของอนญุ าโตตลุ าการ แมก ระทงั่ การกาํ หนดขอ พพิ าท ในตอนทา ยวา ใหอ กี
ฝายหนึ่ง คือผูคัดคาน ชําระคาใชจายแทน ท้ังนี้เปนดุลพินิจ โดยช่ังนํ้าหนักดูจาก

รูปแบบและโครงสรา งของคาํ ชี้ขาด 119

Thai Arbitration Institute สถาบันอนญุ าโตตุลาการ

หลกั สุจริต เปน ตน ในการกาํ หนดคา ใชจา ยตาง ๆ แตสว นใหญแลวจะตอ งตกลงกัน
ต้งั แตเ ริ่มตน ในการประชมุ ครงั้ แรกวา คาใชจา ยจะตกลงกันเปนเชน ไร สว นใหญแลว
จะเปนไปตามท่ีถูกกําหนดไวต้ังแตเริ่มตน แตวาจะตองมาเขียนใหมอีกครั้ง
คา ธรรมเนยี มกเ็ ชนเดยี วกัน มีคาใชจ า ยทเ่ี กดิ ข้ึนระหวา งดาํ เนินคดี เชน คาถอดเทป
และคา อาหารหรอื คา ใชจ า ยอน่ื ๆ สดุ ทา ยแลว ตอนปด คดที างสถาบนั ฯ จะสรปุ คา ใชจ า ย
ใหว าผลของคาํ วนิ ิจฉัยนั้นใครจะตองมีคาใชจายเทา ไหร โดยยดึ ถือจากคาํ ช้ขี าดเปน
สําคัญตองกําหนดไวถาไมก ําหนดไวถ อื วา ไมสมบูรณ และคพู ิพาทอาจจะโตแ ยง เรอ่ื ง
คา ธรรมเนยี มและคา ใชจ า ยได นค่ี อื ภาพครา ว ๆ ในการทาํ คาํ ชข้ี าดทเ่ี กดิ ขนึ้ ยงั ไมร วม
ไปถึงคําชี้ขาดที่มีโอกาสที่จะถูกแยงไดดวยเหตุผลทางกฎหมายบางประการ สิ่งท่ี
สําคัญในเรื่องของการทํางานของอนุญาโตตุลาการจะมีความสมบูรณเปนท่ียอมรับ
ไมเพียงแคระหวางการดําเนินคดีเทาน้ันแตผลงานสุดทายท่ีเรารางที่เราเขียนน้ันจะ
เปน ตวั บง บอกวา คาํ ชข้ี าดของเรานนั้ ไดร บั การยอมรบั มากนอ ยเพยี งใด การขอเพกิ ถอนนนั้
เปนสิทธิของคูความเปนธรรมดา ซ่ึงอาจเกิดข้ึนได ส่ิงท่ีเขาโตแยงมากมายนั้น
แลว ศาลไมเ หน็ ดว ยมนั เปน สง่ิ ทยี่ อดเยยี่ มมาก ยกตวั อยา งบางครงั้ เราอาจจะพจิ ารณา
ในประเดน็ นน้ั แลว เหมอื นกบั เหรยี ญสองดา น เราอาจจะพจิ ารณาประเดน็ ขอ เรยี กรอ ง
ไปแลวแตยังไมไดพิจารณาขอเรียกรองแยง ทําใหดานใดดานหนึ่งนั้นจบอีกดาน
ไมตองพิจารณาอะไรเยอะ จริง ๆ แลวอาจจะไมใ ช เชน ประเด็นในเรื่องท่ีวา สัญญา
ซ้ือขายมีการจายคาสินคาเรียบรอยแลว แตปรากฏวาส่ิงที่เขาตอสูมานั้น เปนขอ
เรยี กรอ งแยง เปน ขอ บกพรอ ง เพราะขอ บกพรอ งนนั้ จะเปน ตวั ชว้ี า ผคู ดั คา นมสี ทิ ธอิ ะไร
ตามขอเรียกรอ งแยงหรือไม อาจจะนาํ มาหกั ทอนคา สนิ คาน้นั ไดเ ชน เดียวกัน ถา หาก
ฟง ไมไ ดห รอื ผดิ ในบางอยา งอาจนาํ มาหกั ถอนได เราอาจจะลมื บางอยา งไปวา ในสงิ่ ที่
เขาตอสูน ้นั เปนสิง่ ท่จี ําเปนตอ งพิจารณา อยา งเชนเราจะเห็นเหรยี ญดานเดียวนัน้ อกี
ดานหน่งึ เราไมเห็นเราจึงไมม องตอ ไมส นใจ เพราะฉะน้ันจึงจําเปนตองตอบใหค รบ
ทุกประเด็นทุกขอเรียกรอง เพราะพ้ืนฐานของอนุญาโตตุลาการเปนพ้ืนฐานของ
คําวินิจฉัยท่ีกฎหมายบอกวาถึงที่สุดแลวใหผูกพันคูความ จะเพิกถอนไดก็ตอเม่ือมี
เหตผุ ลพอสมควร โดยเฉพาะความสงบเรียบรอ ยในศลี ธรรมอนั ดีของประชาชน โดย
หาจุดท่ีจะสามารถเช่ือมโยงไดวาเปนความสงบหรือไม แตสุดทายเปนเรื่องของ

120 รปู แบบและโครงสรา งของคาํ ชขี้ าด

สถาบนั อนุญาโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

หลักกฎหมายระหวางประเทศที่ลบอํานาจอธิปไตยที่มีความแตกตางในสังคมของ
แตล ะประเทศ ดงั นน้ั คาํ ถามทวี่ า ความสงบเรยี บรอ ยและศลี ธรรมอนั ดขี องประชาชน
เปนอยางไร เปนคําถามท่ีมีความสงสัยมาก และไมไดหมายความวาประเทศไทยมี
ความสงบเรยี บรอ ยเปนแบบนีแ้ ลว ประเทศสงิ คโปร, มาเลเซีย, ญ่ปี นุ จะเหมอื นกนั
อาจจะไมใช การอนุญาโตตุลาการในคดีปกครอง เราควรจะใชกฎหมายแพงหรือ
กฎหมายปกครอง เปนตน คือ การที่มีบทบัญญัติกฎหมายท่ีบอกวา มีสัมปทานที่
สามารถดแู ลโดยการอนญุ าโตตลุ าการไดน นั้ เพราะบางประเทศไมย อมรบั แตถ า หาก
เรายอมรบั เราจะตอ งแปลความแบบกฎหมายปกครองทร่ี ฐั มอี าํ นาจบางอยา งทด่ี แู ลว
สามารถยกเวนหลกั กฎหมายแพง ได เราจะตองเปนมอื อาชพี ที่สดุ ทายแลว ไมว าคณุ
จะเปน คนชาตใิ ด แตถ าคุณมาลงทุนในประเทศไทยทาํ สญั ญากับคนในไทยคุณจะได
รับความคุมครองเชน เดยี วกับคนไทย
คําถามขอ 1. มีขอ สงสยั ในกรณีท่คี ณะอนญุ าโตตลุ าการยกขอ เรยี กรอ ง ซง่ึ การยก
ขอเรียกรองนั้นมีผลที่จะทําใหผูเรียกรองสามารถที่จะรองขอตอศาลขอใหเพิกถอน
คาํ ช้ขี าดที่ยกขอเรียกรองไดห รอื ไม และผลเปน อยางไร
คาํ ตอบขอ 1. ในการยกขอเรียกรอง หรือคําเสนอขอพิพาท สิง่ ที่สําคัญตองดกู อน
วาคําเสนอขอพิพาทที่ยกนั้นเพราะอะไร ยกโดยที่ยังไมไดวินิจฉัยเน้ือหา ผมเชื่อวา
ถา ไปรอ งขอตอ ศาลเพอ่ื ขอเพกิ ถอนไดห รอื ไม ถา ดเู หตแุ ลว เขา หลกั เกณฑต ามกฎหมาย
วาคําช้ีขาดนั้นขัดตอความสงบ หรือขัดกับขอกฎหมาย ผมคิดวาศาลจะรับไวและ
วนิ จิ ฉัยเปน อยางอน่ื ยิง่ เขา เนอื้ หาไปแลว แลว ยกเชน น้นั ยิง่ จะเพิกถอนได กฎหมาย
ไมไดห ามวา ตองมีการบังคบั กอ นจึงจะขอเพกิ ถอนได คนท่ถี ูกยกกเ็ หมือนกับมาฟอ ง
ศาล ศาลยกทําไมอทุ ธรณได แตอนุญาโตตุลาการมีความยาก เนื่องจากเหตุในการที่
รองขอตอศาลน้ันมีขอจํากัด ผมวาไมไดหามที่จะขอเพิกถอนไดแตยากท่ีจะเขาหลัก
กฎหมายในขอตา ง ๆ หรอื ไม

ศาลเพกิ ถอนคาํ วนิ จิ ฉยั ตวั อยา งเชน คดที วี ชี อ งหนง่ึ ปรากฏวา ศาลเพกิ ถอน
คาํ วินิจฉยั อา งวา สัญญาตกเปนโมฆะ เพราะวาอกี ฝายไมไดน าํ เรื่องเขา ไปขออนญุ าต
จาก ครม.ในการแกไ ขขอ สญั ญาทอี่ นญุ าตใหม กี ารทาํ โฆษณาได ศาลปกครองจงึ บอก

รปู แบบและโครงสรา งของคําช้ขี าด 121

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตลุ าการ

วา ถอื วา ผดิ ขนั้ ตอน สญั ญาทแ่ี กไ ขไมม ผี ลใชบ งั คบั หากวา ยกคาํ รอ งนแ้ี ลว สามารถฟอ ง
เรอื่ งอน่ื ไดห รอื ไม สามารถนาํ เรอ่ื งอนื่ มาฟอ งไดเ พราะถอื วา กระบวนการวนิ จิ ฉยั ชขี้ าด
ในเรอื่ งนนั้ ไดส น้ิ สดุ ไปแลว ผมไมแ นใ จในกรณเี รอ่ื งของการขาดอายคุ วาม ถา ศาลบอก
มาวา คดยี งั ไมข าดอายคุ วาม ถา เรยี กรอ งใหมอ าจจะขาดอายคุ วาม ดงั นน้ั เราสามารถ
ที่จะรองในคดีเดิมได เพื่อใหอนุญาโตตุลาการมีคําวินิจฉัยในเนื้อหาน้ันได แตก็ตอง
เริ่มนับหน่ึงใหม คาใชจายที่เสียไปนั้นตองเริ่มนับหนึ่งใหม ดังเชนกับกระบวนการ
ในศาลตองกลับไปเริ่มตนที่ศาลช้ันตนใหม แลวศาลก็จะทําการพิจารณาคดีใหม
ถาเปนเรื่องการเพิกถอน เร่ืองอายุความเปนท่ีนาสนใจ คดีของทีวีชองหนึ่งนั้นมี
การเรยี กรอ งกนั ตอ เปน การดําเนนิ คดใี หม โดยอา งเหตุใหม คดนี น้ี าสนใจมาก
คาํ ถามขอ 2. ถา เปน กรณที ห่ี า งหนุ สว นไมจ าํ กดั ความรบั ผดิ ทาํ สญั ญากบั บรษิ ทั หนงึ่
ปรากฏวา หางฯ ผิดสญั ญา และบรษิ ทั ฟองหา งฯ แตเ ขาขอใหเรียกหนุ สว นผจู ดั การ
เขา มาเปน ผคู ดั คา นรว มดว ย ดว ยระบบการอนญุ าโตตลุ าการของเรานี้ สามารถทาํ ได
หรือไม เพราะหุนสว นผูจัดการไมมสี ญั ญาอนญุ าโตตุลาการกบั บรษิ ัท
คาํ ตอบขอ 2. แมว า ไมเ ปน คสู ญั ญา ผมคดิ วา มคี าํ วนิ จิ ฉยั ของศาลตา งประเทศรองรบั
ดว ยเหมอื นกนั มลี กั ษณะทค่ี นทเ่ี ขา มาในกระบวนการอนญุ าโตตลุ าการ เนอ่ื งจากเหตุ
หรือผลทางกฎหมาย ถาผมพิจารณาผมจะกลับไปยอนใชประมวลกฎหมายวิธี
พจิ ารณาความแพง ขอ สญั ญาทวี่ า มาดงั กลา วนน้ั ถกู ตอ ง เขาไมไ ดล งนามในฐานะสว นตวั
แตดวยกฎหมายความรับผิดที่ไมจํากัด ไมวาคุณจะทําอะไรก็ตามที่คุณเปนหุนสวน
ผจู ดั การความรบั ผดิ นนั้ ตกอยทู ค่ี ณุ ดว ย ในเรอื่ งนผ้ี มจงึ คดิ วา นา จะดงึ เขาเขา มาอยใู น
คดีได เชนเดียวกับการท่ีธนาคารฟองลูกหนี้ในชั้นอนุญาโตตุลาการตามท่ีระบุไวใน
ขอสัญญาระหวา งธนาคารกบั ลูกคา แตพ อเปนคดีธนาคารกจ็ ะฟอ งผูค้าํ เขามาในคดี
น้ีดวย ถาเปนคดีของศาล ศาลจะรับคําฟอง แตในช้ันอนุญาโตตุลาการน้ัน สัญญา
ค้ําประกันไมมีขอสัญญาอนุญาโตตุลาการ ซึ่งสถาบันฯ จะยึดเสมอวา ถาฝายหนึ่ง
ไมค ดั คา น กใ็ หเ ขา มาในคดไี ด ในระยะแรกกไ็ มม กี ารคดั คา น แตพ อมคี ดที มี่ กี ารคดั คา น
อนุญาโตตุลาการสั่งวาผูคํ้าประกันไมมีขอสัญญาในอนุญาโตตุลาการจึงไมอยูใน
อํานาจท่จี ะเรยี กอกี ฝา ยหน่งึ คือผคู ํ้าประกันเขามาได หลังจากนัน้ คดีผคู า้ํ ประกันน้กี ็

122 รปู แบบและโครงสรา งของคําชข้ี าด

สถาบันอนุญาโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

จะหายไป ตวั อยา งนนี้ า สนใจ เพราะมกี ารผกู พนั ตามกฎหมายถงึ แมว า คณุ จะไมไ ดท าํ
สัญญา แตคุณมีความรับผิดกับหางหุนสวนโดยไมจํากัดความรับผิดโดยมีผลผูกพัน
ตามกฎหมาย
คําถามขอ 3. ประเด็นที่ 1 พ.ร.บ. ขอสัญญาไมเปนธรรม เรานําไปใชกับการ
อนุญาโตตุลาการไดหรือไม ขอเท็จจริงคือมีบริษัทขามชาติผลิตเคร่ืองปรับอากาศ
เขามาประกอบเคร่ืองปรับอากาศในประเทศไทยและ outsource โดยการจัดซื้อ
สัญญาท่ีใชเปนสัญญาเก่ียวกับการ outsource ท่ัวโลก เพราะฉะนั้นจึงเปนสัญญา
สําเร็จรูปอยางแนนอน ประเด็นคือในช้ันการอนุญาโตตุลาการ อนุญาโตตุลาการ
จะใช พ.ร.บ. ขอสญั ญาไมเ ปนธรรมกับคสู ญั ญาทเี่ ปน ผปู ระกอบธุรกิจไดห รือไม

ประเดน็ ที่ 2 มกี ฎหมายใดหรอื ขอ พพิ าททเ่ี กยี่ วกบั กฎหมายใด ทไ่ี มส ามารถ
นําไปสกู ารอนญุ าโตตุลาการได
คาํ ตอบขอ 3. ประเดน็ ที่ 1 ขอ สญั ญาไมเ ปน ธรรมการ apply ขน้ึ อยกู บั การแปลความ
ของอนญุ าโตตลุ าการ ทา นเหน็ วา เรอ่ื งนใ้ี ชบ งั คบั ไดก บั ขอ พพิ าทนหี้ รอื ไม ถา ใชไ ดท า น
ก็ตดั สนิ นําไปใช เพราะมาตรา 4 คอนขา งกวาง การทศ่ี าลจะหยบิ ยกขึน้ มาใชน ั้นเปน
เร่ืองยาก ตองเห็นวาเกิดความไมเปนธรรมในการทําสัญญาจริง ไมเชนนั้นในหลัก
กฎหมายแพงท่ัวไปจะถูกบังคับใชนอย ทุกคนสามารถอางตามมาตรา 4 ไดแตการ
บังคับใชตอ งใชด ว ยความระมัดระวัง ซึ่งมกั จะไมคอยเห็นคดีเชน น้ีท่ีศาลจะใหใ ชตาม
มาตรา 4 ดงั นน้ั ขึน้ อยกู ับหลกั การแสดงเจตนาตามกฎหมายแพง เวน แตว าเกดิ ความ
ไมเ ปน ธรรมอยา งมาก เชน นี้อาจจะหยบิ ยกขน้ึ มาได

ประเด็นท่ี 2 เม่ือมีการหยิบยกถึงประเด็นท่ีมีการวินิจฉัยวามีการแขงขัน
ทางการคาหรือไม คอื ในคดีอนญุ าโตตุลาการขอสญั ญาบางสวนหรือทัง้ หมด ตกเปน
โมฆะหรอื ไม ใชบ งั คบั ไดร ะหวา งคสู ญั ญาหรอื ไม ซงึ่ ไมไ ดห มายความวา เขาผดิ กฎหมาย
อาญา น่ันคือประเด็น และคําชี้ขาดของทานก็ไมไดผูกพันศาลอาญาหรือศาลที่มี
อํานาจพิจารณาคดีอาญาที่จะตองรับฟงไปตามน้ัน ไมมีประเด็นใดท่ีไมสามารถ
หยบิ ยกได แตจ ะมผี ลหรอื ไมอ ยา งไรนน้ั เปน อกี ประเดน็ เชน มกี ารผกู ขาดจรงิ หรอื ไม
เปน ตน

รูปแบบและโครงสรา งของคาํ ชี้ขาด 123

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตุลาการ

Business and economic focus: Real Estate,
Construction, Financial sector

นายรณดล นุมนนท
รศ.ดร.ชัชชาติ สทิ ธิพนั ธุ
นายปย ะดิษฐ อัศวศริ ิสขุ
ดร.เกษรา ธญั ลกั ษณภ าคย
ดร.เบญจวรรณ ตง้ั สถาพรพนั ธ

ดร.เบญจวรรณ : ทา นรณดลเหน็ วา สถานการณ COVID-19 ในมมุ มองของ
ธนาคารแหงประเทศไทยในปจจุบัน มีนโยบายชวยเหลือผูประกอบการท่ีไดรับ
ผลกระทบอยา งไรบา ง และธนาคารแหง ประเทศไทยมนี โยบายระยะสนั้ และระยะยาว
ตอ จากนี้อยา งไร รวมทัง้ มมี าตรการปรับปรุงโครงสรา งหนี้ดว ยวธิ ีการรวมหน้ี (Debt
consolidation) และมาตรการนส้ี ง ผลดกี ับลูกหน้ีและเศรษฐกจิ โดยรวมอยางไร

นายรณดล : เพอื่ ใหเปนไปในทิศทางเดยี วกนั และใหเ ขา ใจในพืน้ ฐานของ
ภาวะเศรษฐกิจในปจจุบัน อยากใหทุกทานไดรับรูวาเหตุการณ COVID-19 เปน
เหตุการณท่ีคาดไมถึง และไมทราบวาจะจบอยางไร อยางที่ทุกทานทราบ ภาวะ
เศรษฐกจิ ในทุกวนั น้ีไมค อ ยดนี ัก จากการประมาณการของธนาคารแหงประเทศไทย
ในปน ีค้ าดวา เศรษฐกิจกค็ งจะขยายตวั ติดลบอยทู ่ปี ระมาณรอยละ 8.1 ซงึ่ จะเหน็ ได
วาการหดตัวของภาวะเศรษฐกิจเกิดจากทุกภาคสวน ไมวาจะเปนการลงทุนในภาค
เอกชน ภาครัฐ หรือการสง ออก และการทอ งเทยี่ ว ทีต่ วั เลขกด็ จู ะตดิ ลบ โดยเฉพาะ
การสงออก ในคร่ึงปแรกของปนี้ติดลบถึงรอยละ 22 ซ่ึงเปนตัวเลขท่ีประมาณการ
การทอ งเทยี่ วโดยคาํ นวณจากปทผ่ี านมามีคนเขา มาทอ งเทยี่ วประมาณ 40 ลา นคน
แตป น มี้ เี พยี ง 8 ลา นคน ชว งไตรมาสแรก หลงั จากนน้ั กย็ งั ไมม ชี อ งทางทเี่ หน็ วา จะเขา

124 Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector

สถาบนั อนุญาโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

มาได โดยเฉพาะเรื่องของ Travel Bubble หรอื Phuket Model ในวนั น้กี ย็ ังไมมี
ความชัดเจนวาจะเกิดขึ้น เพราะฉะน้ันประมาณการการทองเท่ียวก็ยังอยูที่พ้ืนฐาน
ของการทองเทยี่ วในไตรมาสแรกของปนี้ ภาวะเศรษฐกจิ ในชว งนี้ดไู มดีนกั แมวา จะ
มีมาตรการผอ นคลายกจิ กรรมทางเศรษฐกิจก็ตาม แตก ารพ่ึงพาการสงออกหรอื การ
ทอ งเทย่ี ว Sector เหลา นย้ี งั มคี วามเปราะบางอยคู อ นขา งมาก แตอ ยา งไรกต็ าม วกิ ฤติ
คราวน้ีตา งกับวิกฤติตม ยํากงุ ในหลาย ๆ ประเด็น

ประเด็นแรกคือ ในชวงวิกฤติตมยํากุง เศรษฐกิจมหภาคภาพรวมดูไมดี
ไมวาจะเปนเรื่องของบัญชีเดินสะพัด คือเรื่องของการนําเขาและสงออกก็ติดลบ
ในเรอ่ื งของการพง่ึ พาเงนิ ตราตา งประเทศ และทส่ี าํ คญั คอื เรอ่ื งของสถาบนั การเงนิ จะ
เปนวกิ ฤติท่เี ห็นหนีเ้ สียเยอะ ฐานะทางการเงินของสถาบนั การเงนิ กไ็ มด ี มี NPL สูง
ถงึ รอ ยละ 50 แตป จ จบุ นั สง่ิ ทแ่ี ตกตา งกนั กบั ในชว งวกิ ฤตติ ม ยาํ กงุ คอื เรอ่ื งของ Macro
ซง่ึ เศรษฐกจิ มหภาคยงั ดดู อี ยู การคา ขายยงั สามารถทาํ ไดด แี ละมเี งนิ ทนุ เขา มาลงทนุ
ในระยะยาวสูง เพราะฉะนั้นบัญชีเดินสะพัดของเราก็เปนเลขบวก ทําใหเงินสํารอง
ระหวางประเทศมีจํานวนมากพอสมควรท่ีจะรองรับกับวิกฤติน้ี ในขณะเดียวกันใน
เร่ืองของภาครัฐ หน้ีสินของภาครัฐยังอยูในระดับท่ีไมสูงนักคือ 60 เปอรเซ็นตของ
GDP ซง่ึ เปน ตวั เลขทย่ี งั สามารถควบคมุ ได เพราะฉะนน้ั ในภาพของมหภาคกเ็ ปน ภาพ
ทแี่ ตกตา งกบั เมอ่ื ชว งวกิ ฤตติ ม ยาํ กงุ แตท ส่ี าํ คญั ทสี่ ดุ กค็ อื เรอ่ื งฐานะของระบบสถาบนั
การเงนิ ในวนั น้ี เพราะบทเรยี นในวกิ ฤตติ ม ยาํ กงุ ทาํ ใหส ถาบนั การเงนิ รบั รวู า จะตอ งมี
การบริหารจัดการในเร่ืองของเงินกองทุน ในเร่ืองของการตั้งสํารองเผื่อหน้ีสูญ
การดูแลหรือบริหารสภาพคลอง การบริหารจัดการความเส่ียงใหดี เพราะฉะน้ันจะ
เหน็ วา ณ วนั นี้ ความแข็งแกรง ของสถาบนั การเงินอยใู นระดับทไี่ ววางใจได ไมวา จะ
เปนเรื่องของเงินกองทุนที่สูงกวาเกณฑตาง ๆ ถึงรอยละ 19.2 ตอสินทรัพยเส่ียง
มเี รอ่ื งของการกนั สาํ รองตอ หนเ้ี สยี อยถู งึ 1.44 เทา เพราะฉะนนั้ กรณนี เี้ ปน หวั ใจสาํ คญั
ท่ีผานมาในวิกฤติ COVID-19 แตอยางไรก็ตามทางธนาคารแหงประเทศไทย
กต็ ระหนกั ในเรอื่ งของการดแู ลสถาบนั การเงนิ ใหส ามารถทจี่ ะขบั เคลอื่ นตอ ไปในระยะ
ยาวได จึงตองมีการสมดุลใหดีระหวางฐานะของสถาบันการเงินกับการชวยเหลือ
ลกู หนี้ อยา ลมื วา สถาบนั การเงนิ กค็ อื การทร่ี บั เงนิ ฝากจากประชาชนแลว นาํ มาปลอ ย

Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector 125

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตลุ าการ

สนิ เชอื่ ใหก บั ลูกหนี้ เพราะฉะนั้นกจ็ าํ เปน ทีจ่ ะตอ งทาํ ใหเกิดความม่นั ใจวา ฐานะของ
ธนาคารก็มคี วามม่นั คงที่จะขบั เคลื่อนและชว ยเหลือเศรษฐกจิ ในชวงน้ี

แตอ ยา งไรกต็ าม ความแตกตา งของ COVID-19 กบั วกิ ฤตติ ม ยาํ กงุ สงิ่ สาํ คญั
ที่สุดที่เห็นชัดก็คือเรื่องของภาวะหนี้สินครัวเรือน จะเห็นวาตัวเลขหนี้สินครัวเรือน
ของประเทศเทยี บกับ GDP สูงขน้ึ ไปถงึ ประมาณรอ ยละ 80.1 อันนี้เปน ส่ิงทม่ี ีความ
เปราะบาง แลวยงิ่ ในชว งน้ี COVID-19 บน่ั ทอนในเรื่องของรายได ความสามารถใน
การหารายได และความสามารถในการชาํ ระหนข้ี องลกู หน้ี ซงึ่ เปนสิ่งหนง่ึ ท่ีมีความ
กงั วลใจอยู ถงึ แมป จ จบุ นั อตั ราการขยายตวั ของการใหส นิ เชอื่ ของหนค้ี รวั เรอื นคอื การ
กยู มื จะลดลง แตใ นภาพรวมกเ็ ปน เรอื่ งทเ่ี ปราะบาง จะเหน็ ตวั เลขคณุ ภาพสนิ เชอื่ ของ
ลูกหนี้รายยอย ไมวาจะเปนสินเช่ือท่ีอยูอาศัย รถยนต บัตรเครดิต หรือสินเช่ือท่ี
เกยี่ วขอ งจะมแี นวโนม ทส่ี งู ตวั เลขสแี ดง คอื เปน NPL ไปแลว ประมาณ 3 - 4 เปอรเ ซน็ ต
ตวั เลขสสี มเปนตวั เลขที่บอกวามีความเปราะบาง ถา ไมช วยเหลอื ลูกหนก้ี ลมุ น้กี อ็ าจ
จะเปนหน้ีเสียไดในอนาคต เลยโยงมาถึงการมองไปขางหนา ดูหนี้สินครัวเรือนท่ีสูง
ขนาดนนั้ แลวก็มีแนวโนมทีไ่ มสามารถชาํ ระหน้ไี ด เพราะฉะนน้ั จากตัวเลขดังกลา ว
เห็นวา การฟอ งรอ งในป 2562 ศาลรบั พจิ ารณาไวเ กอื บสองลา นคดี เปนศาลชนั้ ตน
อยูประมาณ 1.9 ลานคดี และอยูในกระบวนการบังคับคดีประมาณสามแสนคดี
ในฐานะทท่ี า นจะเปน ผทู าํ หนา ทไ่ี กลเ กลยี่ ระหวา งลกู หนกี้ บั เจา หนแี้ ลว รวู า จะมเี รอ่ื งนี้
เขามาเปนจํานวนมาก ไมอยากจะใหเรื่องน้ีไปถึงศาลเน่ืองจากศาลมีคดีมากอยูแลว
ทางธนาคารแหงประเทศไทยก็พรอมท่ีจะสนับสนุนและหาแนวทางที่เปนแนวทาง
การไกลเ กลย่ี มาตรฐาน เพอ่ื เปน บรรทดั ฐานในการไกลเ กลยี่ ระหวา งเจา หนก้ี บั ลกู หนี้
ไดรวดเรว็ และมีประสทิ ธิภาพมากขึน้

ในชวงตั้งแตตนปทางธนาคารแหงประเทศไทยตระหนักวาถาไมทําอะไรใน
เร่ืองของลูกหนี้ อาจจะทําใหเกิดภาวะในเรื่องของระบบการเงินหรือเสถียรภาพ
ทางการเงินได จึงมี 4 มาตรการ คือ 1. การลดอัตราดอกเบ้ียและคาธรรมเนียม
เพื่อเปนการชวยเหลือลูกหนี้และผูประกอบการ 2. การเลื่อนการชําระหน้ีออกไป
3. การมีเงินใหมเขาไปใหกับลูกหนี้ท่ีมีศักยภาพแตไดรับผลกระทบจาก COVID-19

126 Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector

สถาบนั อนญุ าโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

4. เปน เรอ่ื งที่ระยะยาวขึน้ ซงึ่ เปน Phase ท่กี าํ ลงั ดําเนินการอยู เพราะ 3 มาตรการ
แรกจะเปนมาตรการระยะส้ันก็คือการเยียวยา โดยเปนการซ้ือเวลา แตถาจะตอบ
โจทยระยะยาวท่ีจะชวยเหลือลูกหนี้ตองเปนกระบวนการในเร่ืองของการปรับปรุง
โครงสรา งหนี้ใหสอดรับกบั ภาวะ COVID ปจจบุ ัน ภาวะของการชําระหนแ้ี ละรายได
ในอนาคต เพราะฉะนั้นส่ิงที่ธนาคารแหงประเทศไทยเนนในชวงน้ีก็คือเร่ืองของ
กระบวนการท่ีจะฟนฟู กระบวนการท่ีจะปรับปรุงโครงสรางหน้ีใหกับลูกหน้ีท่ียังมี
ศกั ยภาพ

สําหรับมาตรการแรก ในเรื่องของการลดอัตราดอกเบี้ย ธนาคารแหง
ประเทศไทยในฐานะที่ดูแลกรรมการนโยบายสถาบันการเงินมีการลดอัตราดอกเบ้ีย
นโยบายถึง 3 ครั้ง ปจจุบันอยูท่ีเพียง 0.5 เปอรเซ็นต ขณะเดียวกันเราก็มีการลด
กองทุนฟนฟูท่ีธนาคารพาณิชยตองสงใหจะอยูท่ีรอยละ 0.46 ลงมาเหลือแค 0.23
แลวนํา 0.23 ท่ีไดลดจากการสงใหกับกองทุนมาผอนและสงผานใหกับผูกู
เพราะฉะน้ัน ปจจุบันดอกเบ้ียเงินกูก็ลดลงมาตามนโยบายท่ีตองการใหเห็น
ขณะเดียวกันอีกเร่ืองหน่ึงที่ผอนปรนภาระของลูกหนี้ไดมากก็คือวิธีการคิดดอกเบ้ีย
ผิดนดั ชําระหน้ี ท่ผี า นมา ถาสมมติทานผดิ นดั ชําระหนีบ้ ตั รเครดติ 1 งวด เขากจ็ ะคดิ
ฐานคาํ นวณจากฐานทง้ั หมด ซงึ่ ไมน า จะเปน ธรรมกบั ลกู หน้ี จงึ ใหม กี ารคดิ ผดิ นดั ชาํ ระ
หนี้เฉพาะงวดน้ันเทาน้ัน อนั นี้ก็เปนวธิ กี ารทจ่ี ะผอ นปรนภาระของหน้ี ขณะเดยี วกัน
ในเรอื่ งของเพดานดอกเบ้ยี กม็ ีการปรบั ลด ไมวาจะเปน เร่ืองของบัตรเครดติ สินเชือ่
บุคคล สนิ เช่ือรถยนต

และอกี กรณหี นง่ึ กค็ อื เรอื่ งของการขยายวงเงนิ ใหก บั ลกู หนี้ โดยเฉพาะลกู หน้ี
ทีม่ รี ายไดต ่าํ กวาสามหมน่ื บาท ในอดีตเราบอกวา กไู ดแ ตห า มเกนิ 1.5 เทา ปจจุบัน
เพม่ิ ขน้ึ เปน 2 เทา เพอื่ ผอนปรนภาระในเร่อื งของการใหม วี งเงนิ เพม่ิ ขน้ึ แตท ัง้ หมด
ทง้ั ปวงกต็ อ งดใู นบรบิ ทตา ง ๆ เพราะเปน เรอื่ งทเ่ี ปราะบาง เพราะหนสี้ นิ ครวั เรอื นยงั สงู
จงึ ตอ งดแู ลกนั เร่ืองนเี้ ปนมาตรการเพม่ิ เตมิ ไมวาเรอื่ งของการปรบั Prepayment
เวลาธนาคารพาณชิ ยเ ขามอี ตั ราคา ธรรมเนยี มหลาย ๆ เรอ่ื ง เรอ่ื งหนงึ่ กค็ อื เวลาลกู หนี้
จะไปรีไฟแนนซท่ีธนาคารอ่ืนก็มีคาธรรมเนียมเรื่องของ Prepayment fee

Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector 127

Thai Arbitration Institute สถาบนั อนุญาโตตุลาการ

เรากบ็ อกวา ไมเ ปน ธรรม เพราะวา ถา ธนาคารอกี แหง หนง่ึ เขามดี อกเบยี้ เงนิ กทู ต่ี า่ํ กวา
เขาอยากจะ Exit จากธนาคารนไ้ี ปอกี แหง หนงึ่ กไ็ มน า จะตอ งมเี รอื่ งของคา ธรรมเนยี ม
ที่สูง เพราะไมอยางน้ันจะเปน การ Discourage ในเร่อื งของการรไี ฟแนนซ เปน ตน

อกี กรณหี นง่ึ เปน เรอ่ื งมาตรการการเลอื่ นภาระการชาํ ระหนโี้ ดยเฉพาะ SME
ในมาตรการ Soft Loan กจ็ ะมกี ารเล่ือนการชาํ ระหนเ้ี ปนการทัว่ ไปสาํ หรับ SME ท่ี
มวี งเงนิ กบั ธนาคารพาณิชยไมเกนิ หนึ่งรอ ยลา นบาท เปนระยะเวลา 6 เดอื น ซึง่ จะ
ครบกาํ หนดในวันที่ 22 ตุลาคม 2563 น้ี ในขณะเดียวกันธนาคารอน่ื ๆ กม็ ีมาตรการ
ที่เกยี่ วขอ งนอกเหนือจาก Soft Loan อันน้ีกเ็ ปนมาตรการหน่ึงในมาตรการเยยี วยา
และซ้อื เวลา คือถา ไมม ีการปรบั ปรงุ โครงสรางหนี้ภายใน 22 ตุลาคม 2563 ไมม ีการ
ชว ยเหลอื ลูกหน้ี ลกู หน้กี ็จะตกหนาผามาพรอ มกันหมด เพราะฉะนนั้ ชว งนี้ก็เปน ชว ง
ท่ีธนาคารแหงประเทศไทยใหความสําคัญในการเรงรัดใหกระบวนการปรับปรุง
โครงสรา งหนใ้ี หก บั ลกู หนเี้ พราะวา ไมง น้ั จะเกดิ Cliff Effect ในระบบ ปจ จบุ นั กม็ กี าร
ชวยเหลือลูกหนี้ซึ่งเปนขอดี แตอีกภาคหนึ่งก็คือวา ถาเราไมทําอะไรเลยในการ
ปรบั ปรงุ โครงสรา งหน้ี หรอื การชว ยเหลอื ลกู หนร้ี ะยะยาว กจ็ ะมเี รอื่ งของ Cliff Effect
ข้นึ จะเห็นวา ตอนน้ีมลี ูกหนมี้ าขอชว ยเหลอื ถงึ ประมาณ 12.8 ลานบัญชี เปนบญั ชี
รายยอยและลูกหนี้ท่ีเปน SME ผูประกอบการ ถาเราปลอยและไมดูแล ก็จะเกิด
ผลกระทบทง้ั ระบบทงั้ ในเรอื่ งของลกู หนเ้ี องและระบบของสถาบนั การเงนิ อนั นกี้ เ็ ปน
อกี รปู แบบหนง่ึ นอกจากเรอ่ื งของการเลอื่ น กค็ อื เรอ่ื งของการใหเ งนิ เพมิ่ ผา น Soft Loan
ของธนาคารออมสนิ แตก ย็ งั คดิ วา ยงั มี Room ให Soft Loan ไดอ กี อยา งของธนาคาร
แหง ประเทศไทยมวี งเงนิ หา แสนลา นบาท แตต อนนป้ี ลอ ยไปไดเ พยี งหนงึ่ แสนลา นบาท
ผานสถาบันการเงิน สวนหน่ึงสถาบันการเงินบอกวาดอกเบ้ีย 2 เปอรเซ็นต
ยังไมพอ เพราะลูกหน้ีกลุมหน่ึงยังมีความเสี่ยงในเร่ืองของผลกระทบจาก COVID
มากกวา 2 เปอรเซ็นต เขาอยากจะไดด อกเบย้ี ทมี่ ากกวา 2 เปอรเซน็ ต เราก็ตองพูด
คยุ วา ทจี่ รงิ เขามหี ลกั ประกนั คมุ ทนุ เปน จาํ นวนมากจงึ ควรจะชว ยเหลอื ลกู หนี้ ซงึ่ เรา
ก็เรง รัดและพยายามหาเหตุผลวา ทําไมถงึ ยงั ไมมาเขา Soft Loan มากกวาทค่ี ดิ

สดุ ทา ยจะเปน เรอื่ งของมาตรการเยยี วยาตา ง ๆ แตส งิ่ ทจ่ี ะปอ งกนั ทจี่ ะไมใ ห
เกดิ Cliff Effect ตอนนกี้ ม็ กี ารผอ นคลายมาตรการตา ง ๆ สรา ง Incentive ใหธ นาคาร

128 Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector

สถาบนั อนญุ าโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

และลกู หนมี้ าเจรจากันเพือ่ ใหป รับโครงสรา งหนี้ใหสอดรับกบั ศกั ยภาพของลกู หนวี้ า
หลงั COVID ควรจะเปน อยา งไร ไมวาจะเปนการปรับโครงหนใี้ นลักษณะท่ยี ืดเวลา
ใหยาวขึ้น เพิ่มเงินทุนมากข้ึน ลดดอกเบ้ีย และเปล่ียนแนวทางที่สําคัญก็คือจาก
ดอกเบยี้ ทเี่ ปน Soft Loan ระยะสนั้ ใหเ ปน ดอกเบยี้ ระยะยาว การปรบั หนน้ี น้ั ในชว ง
นี้จะมมี าตรการทีอ่ อกมาจากธนาคารแหง ประเทศไทยคอนขา งเยอะ มาตรการหนึ่ง
เปนเร่ืองของรายยอย เราเห็นวาถาลูกหนี้มีสินเช่ือบานแตเขากูยืมสินเชื่อรายยอยท่ี
ไมม ีหลักประกนั สินเชื่อสวนบุคคล ซึง่ อาจจะเปน NPL หรอื ไมกไ็ ด กเ็ อาสองอยางน้ี
มารวมกัน โดยที่สินเช่ือบานก็ยังคงอยูแตในขณะเดียวกันสินเชื่อรายยอยท่ีไมมีหลัก
ประกนั กเ็ อาบา นมาเปน หลกั ประกนั เพมิ่ เตมิ ทาํ ใหด อกเบยี้ ทจ่ี ะปลอ ยลดลงเปน อตั รา
ดอกเบ้ียที่เรากําหนดวาจะไมเกินดอกเบ้ียขั้นต่ํา MRR ซ่ึงเปนแนวทางหน่ึงที่จะเอา
สนิ เชอ่ื บา นกบั สนิ เชอ่ื บตั รเครดติ สนิ เชอื่ ทไ่ี มม หี ลกั ประกนั มารวมเปน สนิ เชอ่ื เดยี วกนั
เปนการลดภาระหนีใ้ หกบั ลูกหนี้

อกี เรื่องหนง่ึ ทอ่ี อกเม่อื 1 กนั ยายน 2563 เปนโครงการที่เรียกวา DR BIZ
เปนเร่ืองของ SME ลูกหนี้กลุมนี้มีเจาหน้ีหลายราย การที่จะไปเจรจาปรับปรุง
โครงสรางหนี้กับเจาหนี้หลายรายในเวทีตางกันเปนเร่ืองท่ีลําบาก เพราะฉะนั้น
โครงการนเ้ี ปนโครงการทใี่ หส ถาบันการเงินมารวมกนั แลว ลงนามใน MOU วาเราจะ
มกี ารเจรจากับลกู หน้โี ดยเปน One stop service ก็คอื ใหเ จาหนีท้ ่ีเปน เจาหนหี้ ลัก
เปนผเู จรจา แลวมตี ัวเลือกใหก ับลกู หน้ีวา เวลาเจรจากันก็จะเปนลักษณะทสี่ ามารถ
ท่ีจะเจรจาไดอยา งรวดเร็วโดยท่ีเจา หน้ีหลกั เปน ตวั ต้ัง แลว เจา หนรี้ องกจ็ ะใหกติกาน้ี
ในการดแู ลกัน เปน วธิ หี นง่ึ ในการเรงรัดปรับปรงุ โครงสรา งหนีใ้ หก บั ลูกหนท้ี ม่ี เี จา หน้ี
หลายราย เปน ตน

เรื่องนี้ก็เปนชองทางตาง ๆ ท่ีธนาคารแหงประเทศไทยพยายามจะทํา
จะเหน็ วา ในเรอื่ งของการมี Call center 1213 มที างดว นแกห น้ี มเี รอื่ งของคลนิ กิ แกห น้ี
ทเ่ี วลามบี ตั รเครดิต NPL หลายราย เราก็มี One stop service ให โดยใชโ ครงการ
เร่ืองของคลนิ กิ แกห น้ี ซง่ึ ชว งนี้เปนชว งท่สี ําคญั การซือ้ เวลาหรอื การเยยี วยาในชวงน้ี
ใกลจะครบกาํ หนดแลว ไมวา จะเปนลูกหน้ี SME หรอื Soft Loan ท่ีจะครบกําหนด

Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector 129

Thai Arbitration Institute สถาบนั อนุญาโตตุลาการ

22 ตลุ าคม 2563 สว นลกู หนร้ี ายยอ ยอาจจะเปน สนิ้ ปน ้ี อยา งธนาคารของรฐั บางแหง
เรม่ิ จะขยายเวลาใหก บั ลกู หนร้ี ายยอ ยไปบา งแลว แตเ รอื่ งนก้ี เ็ ปน สง่ิ ทเ่ี รามคี วามกงั วล
เราอยากจะเรง รดั ในเรอื่ งของการดแู ล แตใ นทา ยทส่ี ดุ กค็ งจะมสี ว นหนงึ่ ทอี่ าจจะเจรจา
กันไมได ซึง่ ผทู เ่ี ปน ผไู กลเ กลี่ยระหวางเจา หนก้ี ับลกู หนกี้ จ็ ะมีสวนสําคญั ในเรือ่ งน้ี

ดร.เบญจวรรณ : ทา นรณดลมองภาพสถาบนั การเงินในอกี 3-5 ปตอ จาก
นี้อยางไรบาง ตองมีการควบรวมกิจการรายยอยเพื่อใหมีอํานาจแขงขันกับรายใหญ
จากตา งประเทศหรอื การเขามาของ Fintech หรอื ไม

นายรณดล : ในเรือ่ งสถาบนั การเงนิ นนั้ จะเปนธนาคารพาณิชยท ไ่ี มเหมอื น
กบั Technical Banking เหมอื นเดมิ คอื รบั ฝากเงนิ แลว กป็ ลอ ยกู ทผ่ี า นมาเราจะเหน็
เรอ่ื งของ Non-Bank คอื ผปู ระกอบการทไ่ี มไ ดร บั ฝากเงนิ กม็ าทาํ ธรุ กจิ ทค่ี ลา ยคลงึ กบั
ธนาคารพาณิชย เชน Fintech Company หรืออื่น ๆ โดยใชเทคโนโลยีเขามา
จะเห็นวาสถาบันการเงินก็มีการปรับตัวโดยใชเรื่องของ Mobile banking หรือ
Virtual Banking คือไมจําเปนจะตองมีสาขาในการบรกิ ารใชด ิจทิ ัล ทผ่ี านมากม็ ีการ
ปรบั ตวั พอสมควร สถาบนั การเงนิ คงจะเปน Traditional ไมไ ดแ ลว วนั นธี้ นาคารแหง
ประเทศไทยก็มีการอนุญาตใหมีอีก License หน่ึง คือเรื่องของ Digital Lending
Bank แตจ ะตอ งมกี ารพสิ จู นร ายไดข องลกู หนกี้ อ น ซงึ่ เปน เรอ่ื งทไี่ มง า ยนกั เชน ลกู หน้ี
SME หรอื แมค า ไขเ จยี วหนา รา นสะดวกซอื้ ถา ธนาคารจะตอ งพสิ จู นร ายไดข องแมค า
กไ็ มส ามารถพสิ จู นไ ด เพราะแมค า ไมไ ดท าํ บญั ชไี ว เพราะฉะนนั้ สง่ิ ทจ่ี ะชว ยกค็ อื เรอื่ ง
ของดิจิทัล อยางเชนโทรศัพทมือถือ โดยแมคาไขเจียวก็ยังอยูท่ีหนารานสะดวกซื้อ
มีการใชโทรศัพทในการซ้อื ขายไขเ จยี ว เปน ตน พฤตกิ รรมเหลานจ้ี ะเปน สวนชวยใน
การที่สถาบันการเงินปลอยสินเชื่อใหกับลูกหน้ีได เทคโนโลยีจะเขามาชวยในสวนน้ี
เพราะฉะนั้นธนาคารพาณิชยเองก็ตองปรับตัวตามบริบทตรงนี้ ซึ่งเปนขอดี เพราะ
ปจจุบันตองยอมรับวามีคนอีกจํานวนมากที่ยังไมสามารถเขาถึงแหลงการกูยืมจาก
สถาบนั การเงนิ ได

สวนกรณีธนาคารตางชาติจะเขามาไหม ถาดูจากขอมูลตอนนี้ธนาคารไทย
15 แหง ก็เปนกลุมท่ีมีกลุมตางชาติเขามาถือหุนเยอะมาก ความเปนไทยแทของ

130 Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector

สถาบันอนุญาโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

ธนาคารไทยมีจํานวนนอยมาก โดยจะเปนธนาคารของรัฐอยูสวนหน่ึง ปจจุบันมี
ธนาคารตา งชาติเขา มาอยูในบริบทของสถาบันการเงนิ สถาบนั การเงนิ ไดท าํ บทบาท
หนาท่ีเปนตัวกลางในการที่จะทําใหเกิดบริการทางการเงินที่ท่ัวถึงใหกับกลุมท่ียัง
Unbank อยู เพราะฉะนน้ั การใหบ รกิ ารของธนาคารทมี่ งุ เนน คอื ใหเ กดิ ความเปน ธรรม
กับลูกหน้ีและผูฝากเงิน เพราะฉะนั้นเร่ืองของการเปนเจาของก็เปนเรื่องท่ีตองดูแล
เหมอื นกนั แตเ รือ่ งหลกั จะเปน เรอื่ งบทบาทของสถาบนั การเงนิ

ดร.เบญจวรรณ : ขออนญุ าตเรียนถามทานอาจารยช ัชชาติ วา
1. ธรุ กจิ Real Estate ในปจ จบุ นั ทา นเหน็ วา ภาพรวมในขณะนเ้ี ปน อยา งไรบา ง
2. กรุงเทพมหานครปจจุบนั ทา นเห็นวามีอะไรทีค่ วรจะปรับปรงุ บาง
3. Trust Economy ซึ่งปจจุบันถือวาเปนประเด็นที่มีความสําคัญมาก
ขอใหทานอธบิ ายวา มีความสําคญั อยางไร คืออะไร
รศ.ดร.ชชั ชาติ : ความหมายของอสงั หารมิ ทรพั ย คอื ทรพั ยท เี่ คลอ่ื นทไ่ี มไ ด
ซง่ึ หวั ใจของอสงั หารมิ ทรัพยค อื เรอื่ ง Location แตจ ริง ๆ แลว ไมใ ชเ รื่อง Location
แตเปน เร่ือง Transportation คือเรื่องของการเดนิ ทาง เพราะฉะนน้ั รูปแบบที่สําคญั
ของอสังหาริมทรัพยคอื สง่ิ ท่ขี ึ้นกับ Location คอื การคมนาคม จะเห็นไดวารูปแบบ
ของอสังหาริมทรพั ยที่เปลยี่ นแปลงไปในกรุงเทพฯกค็ ือ การสรา งรถไฟฟา การสรา ง
ถนน การสรางคอนโด เปนที่มาของการเก็งกําไรราคาที่ดิน เพราะฉะน้ัน
อสงั หารมิ ทรพั ย หวั ใจคอื เรอื่ งของการเดนิ ทาง โลกปจ จบุ นั ก็ Disrupt อสงั หารมิ ทรพั ย
COVID กเ็ ชน กนั อนาคต Location อาจจะไมมีความหมายแลว เราอาจจะอยทู บ่ี าน
แลว สมั มนากนั ได เพราะฉะนั้นอสงั หารมิ ทรัพยจ งึ เปนหวั ใจสําคัญ เปนธุรกิจสําคญั
ของประเทศ อยางเชน ป 2563 เราคาดวา จะมกี ารโอนอสังหารมิ ทรัพยจ าํ นวน 8.7
แสนลา นบาท เทยี บกบั GDP 16 ลา นลา น กเ็ ปน มลู คา ทส่ี งู ถงึ แมจ ะลดลงมาพอสมควร
ถาอสงั หารมิ ทรัพยกอใหเกดิ GDP 13 – 15 เปอรเ ซ็นต หวั ใจของเร่ืองนี้เปน Local
Content เยอะ มที ั้ง อิฐ ปนู หิน เครื่องประดบั บา น กรรมกร วศิ วกร ซึ่งเปน Local
Content ทั้งหมด เพราะฉะนั้นอสังหาริมทรัพยจะมีผลกับเศรษฐกิจของประเทศ

Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector 131

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตุลาการ

Supply Chain จะลึก เรื่องของดอกเบี้ยของหนี้ อาจจะไมไดมีความหมายกับ
อสังหาริมทรัพยมากเทากับความม่ันใจ ตอใหดอกเบี้ย 0 เปอรเซ็นต แตถาลูกคา
ไมมัน่ ใจวาเศรษฐกจิ จะดีขน้ึ อสังหารมิ ทรัพยก ย็ งั คงแย

ปจ จบุ ันอสงั หารมิ ทรพั ยกระทบจากอะไร มี Mega Trends อยู 2 อยา งใน
โลก คือ Globalization คอื การเชือ่ มโยงของโลก จะเหน็ ไดวาเรามกี ารสง ออกมาก
ถึง 50-60 เปอรเ ซน็ ตข อง GDP เรามนี ักทองเทยี่ วจาํ นวนมากถงึ 40 ลานคน สรา ง
GDP 12 – 20 เปอรเ ซน็ ต เรอ่ื งท่สี องคอื เรื่อง Urbanization หรอื การเขา มาสเู มอื ง
จะเห็นไดว าแรงงานเกษตรเราลดลง ในอดีตเราพงึ่ ธุรกจิ เกษตรเปน หลัก ปจ จุบันเรา
มกี ารยายคนเขา มาในเมืองมากขึ้น เปน เหตใุ ห Real Estate ไดรบั ความนิยม ซึ่งสอง
เร่อื งนถี้ ูก Disrupt โดย COVID อยา งกะทันหัน Globalization โรงงาน Demand
ขาด จงึ หยดุ การสง ออก สว นUrbanization ลดลงเพราะ Demand ไมม ี ทง้ั สองเรอื่ งน้ี
มีผลกระทบตออสงั หารมิ ทรัพยคอ นขางมาก เราเหน็ ไดว ายอดขายของ 2 Quarters
แรกลดลงไปประมาณ 40 เปอรเซน็ ต โดยลดมากอนแลวจากมาตรการของธนาคาร
แหงประเทศไทย LTV ลดไปประมาณ 17 เปอรเ ซน็ ต ซง่ึ จะเหน็ ไดว า อสงั หาริมทรัพย
รบั ผลกระทบเตม็ ๆ เพราะเรอ่ื งของความมน่ั ใจในเศรษฐกจิ และความกงั วลเกย่ี วกบั
อนาคต

แตนาแปลกวาเมื่อ Quarter กอน บานเดี่ยวมียอดจําหนายสูงแตยอด
จาํ หนายของคอนโดลดลง อาจจะเปนเพราะการมี Supply ทเ่ี พิ่มขนึ้ ซงึ่ จะเหน็ ไดวา
อสังหาริมทรัพยสะทอนถึงความมั่นใจในอนาคต อนาคตไมใชแคเรื่องของอัตรา
ดอกเบ้ียแตขน้ึ กับสภาพเศรษฐกจิ รฐั บาลตอ งเรงสรา งความมน่ั ใจข้ึนมา

ปญหาที่เกี่ยวกับ Real Estate ในกรุงเทพมหานคร คืออะไร มีตัวเลขที่
เกยี่ วขอ งอยู 2 ตวั คอื 1 กบั 98 ซึง่ กค็ ือ 1 เปน ตวั เลขของเมอื งเพราะเปนเมอื งทนี่ า
เทยี่ วและมคี นมาเทยี่ วเยอะทสี่ ดุ ในโลก สว น 98 คอื ความเปน เมอื งนา อยู ซง่ึ กรงุ เทพฯ
เปนเมืองนาเทย่ี วแตไมใ ชเ มืองนาอยูเนอื่ งจากความแออัด จะทาํ อยางไรใหเปน เมือง
นาอยู ตอง Sustainable ปจ จุบนั เรามขี ยะจาํ นวนมหาศาลทค่ี นรนุ ตอ ไปจะตองรับ
ผิดชอบตอ เพราะฉะนั้น Sustainable คือ ตองไมสรางภาระใหลูกหลาน ไมใช

132 Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector

สถาบันอนุญาโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

การทําสง่ิ ตาง ๆ ใหส วยหรูแตย งั มีคนทกุ ขยากอยู การแกปญหากรุงเทพฯ ตอ งเปน
ไปดวยความยุติธรรมและเขาใจปญหา กรุงเทพฯ เปนเมืองท่ีการกระจายตัวสูง
อสงั หาริมทรัพยถ กู ผลักออกไปใหอ ยูนอกเมือง แตก เ็ ปน สาเหตุท่ที าํ ใหร ถติด เพราะ
ตอนเชาทุกคนตองเขามาทํางานในเมืองแตท่ีอยูอาศัยอยูดานนอก ซึ่งหัวใจคือเร่ือง
ผงั เมอื ง การใหท อี่ ยอู าศยั อยดู า นนอกแตเ มอื งอยดู า นใน สง ผลใหก ารเดนิ ทางมปี ญ หา
คอนขา งมาก การที่เราเนน โครงการใหญแตไ มเนนระบบเสน เลือดฝอย การมีอุโมงค
ระบายน้ํา มีโรงงานกําจัดขยะ แตทอนํ้าตันหมด เสนเลือดฝอยไมสามารถ
เอา Demand ไปสง เสน เลอื ดใหญไ ด นค่ี อื ปญ หาทพี่ บมากในกรงุ เทพฯ หวั ใจคอื ตอ ง
ประสานกนั ท้ัง 4 หนวยงาน คอื ภาครัฐ วชิ าการ ธุรกจิ และประชาชน

เมืองจะตอ งเปน เมืองที่มีความสขุ มีประสทิ ธิภาพเปน Smart City ตอนน้ี
เราใหค วามสนใจกับเทคโนโลยี แตในอนาคตเมืองจะตอ งเปนเมอื งทฉี่ ลาดพอเหมาะ
จะใหความสนใจกบั เทคโนโลยมี ากไมได ตองตอบสนองโจทยคน ธรุ กจิ และเทคนิค
การทเ่ี รามีปา ยรถเมลอัจฉริยะ แตร ถเมลที่ใชง านอยมู ีอายมุ ากกวา 20 ป กม็ คี วาม
ยอนแยงกันอยูในการท่ีนําเทคโนโลยีเขามาแตภาพรวมเราไปไมได การเชื่อมโยงน้ัน
เร่ือง Location โลกของเราเปนโลกทวิภพ ซึ่งคือการท่ีเรามาเจอกัน แตเราก็มี
การเชอ่ื มโยงทางดจิ ทิ ลั อยดู ว ย อสงั หารมิ ทรพั ยจ ะเปลย่ี นไป การเชอ่ื มโยงทางดจิ ทิ ลั
จะเขมแข็งขึ้น อนาคตรานอาหารอาจไดรับผลกระทบ เพราะคนจะส่ังอาหารไปกิน
ท่บี า น ความสําคัญของสถานท่ีตาง ๆ จะลดลง แตการเชอื่ มโยงทางดจิ ิทัลกจ็ ะนาํ มา
ซ่ึงความเหล่ือมลํ้า ซ่ึงเปนเร่ืองสําคัญและเปนปญหาหลักของกรุงเทพมหานครและ
จะสง ผลตอ Real Estate คนจนจะหาทอ่ี ยยู ากขน้ึ จะถกู ผลกั ออกไปไกลขนึ้ เดนิ ทาง
ลาํ บากมากขนึ้ ท่อี ยใู นเมอื งจะเปน เฉพาะของคนมเี งนิ

ดร.เบญจวรรณ : ขออนุญาตเรียนถาม ดร.เกษรา วาภาพรวมของ
สถานการณของ Real Estate ในปจ จุบันเปนอยางไรบาง?

ดร.เกษรา : อสงั หารมิ ทรพั ยท เ่ี ราพดู ถงึ จะเปน เรอื่ งของทอ่ี ยอู าศยั เพอ่ื จะได
เห็นภาพชัดเจนขึ้นซึ่งประกอบไปดวยบานและคอนโด โดยตองทบทวนในอดีตดวย
ในชวง 1 – 2 ปท่ีผา นมา Combination ของอสังหาริมทรัพยปกติจะประกอบดว ย

Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector 133

Thai Arbitration Institute สถาบันอนญุ าโตตุลาการ

3 อยาง คือ บาน ทาวนเฮาส และคอนโด ในสิบปท่ีผานมาคอนโดไมใชสิ่งหลัก
แตชวงสิบปยอนหลัง คอนโดมี Contribution ท่ีใหญข้ึนทุกป จนกระทั่งป 2018
คอนโดมกี ารเจรญิ เติบโตถงึ 60 – 70 เปอรเ ซน็ ตข องตลาด คาํ ถามทน่ี าสนใจคืออดีต
เปน อยางนั้นและปจจุบนั เปนอยา งนั้นหรอื เปลา

ทาํ ไมทกุ คนถงึ อยากอยคู อนโด อาจจะเปน เรอ่ื งของแฟชน่ั หรอื เปลา แตจ รงิ ๆ
แลวอาจจะเปน เร่ืองของความจําเปน และจรงิ ๆ แลวอสังหาริมทรพั ยอ าจเปน เร่ือง
ของการเดินทาง การที่พนักงานมีเงินเดือนประมาณสามหม่ืนบาทที่อยูอาศัย
ที่สามารถซ้ือไดจะมีราคาประมาณสองลานบาท ถาตองการซ้ือบานในกรุงเทพฯ
หรอื ปรมิ ณฑลอาจจะไมม ขี ายในราคานี้ ทเ่ี ปน ไปไดม ากทส่ี ดุ อาจจะเปน ทาวนเ ฮา สท ต่ี ง้ั
อยบู รเิ วณชานเมอื ง ขณะเดยี วกนั ถา เขายอมซอ้ื คอนโดมเี นยี มในเมอื งขนาด 28 ตารางเมตร
ยงั สามารถหาซ้อื ได จงึ ไมใ ชเรื่องนา แปลกทคี่ อนโดมเี นียมจะเปนสว นทส่ี าํ คัญ

แตห ลงั จากเกดิ COVID ในปน ้ี ทาํ ใหย อดจาํ หนา ยของอสงั หารมิ ทรพั ยล ดลง
Transaction คือ Demand ท่ลี ดลง แตสิง่ ที่นา แปลกใจในชวง COVID คอื Supply
ใหมที่เพิ่มขึ้นก็ตองลดลงเหมือนกัน ถือวาเปนการปรับตัวที่ดีของ Developer
แตเ รอ่ื งทน่ี า แปลกใจคอื Supply ทเี่ ปน ทาวนเ ฮา สไ มไ ดล ดลง ถา เราบอกวา ผปู ระกอบการ
เปน คนท่ีอยใู กลตลาดมากที่สุด แลวเรานา จะเชอ่ื วา เขาเห็นตลาด กแ็ สดงวาเขาเหน็
อะไรบางอยา ง Trends ของผบู รโิ ภคเหมอื นจะเรมิ่ เปลย่ี นจากการทซ่ี อื้ คอนโดเปน การ
ซอื้ ทาวนเฮา สม ากขนึ้ ทําใหม ี Supply ใหมท่เี ปน ทาวนเฮาสม ากขึน้ ซ่ึงเหตุผลกค็ ือ
คอนโดมเี นยี มมีจํานวนเยอะมากอยูแลว และอีกเหตุผลหนงึ่ ก็คือ การที่ Work from
home และการทรี่ ถไฟฟา มปี ลายสายทยี่ าวขน้ึ และการทม่ี กี ารนาํ เทคโนโลยมี าปรบั
ใชในการเดนิ ทาง จงึ ทาํ ใหทาวนเฮา สท ีอ่ ยูช านเมืองมบี ทบาทมากขนึ้

อสังหาริมทรัพยที่เปนท่ีอยูอาศัยคือปจจัยส่ี ไมวาจะยุคดิจิทัลขนาดไหน
กอ็ ยากมบี า นเปน ของตวั เอง แตส งิ่ ทส่ี าํ คญั สาํ หรบั ปจ จยั สก่ี ค็ อื การตอ งใชร ะยะเวลา
นานมากกวา จะชาํ ระเงนิ ไดห มด ซง่ึ กค็ อื ตอ งกู และการทเี่ ศรษฐกจิ ไมด ี ทาํ ใหอ นาคต
ไมม่ันคง จึงทําใหคนไมกลาที่จะติดหน้ียาวนานถึง 30 ป ทําใหการซื้อท่ีอยูอาศัย
มี Correlation ท่ีสูงมากกับการเปน ไปของเศรษฐกิจ เศรษฐกจิ ดคี วามม่นั ใจดถี งึ แม
ดอกเบี้ยจะแพงคนกก็ ลาซ้ือ

134 Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector

สถาบนั อนุญาโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

ปจจัยเร่ืองหน้ีครัวเรือน เปนปจจัยท่ีทําใหกูไมได หมายถึง ถาตองการซ้ือ
คอนโดก็ไมสามารถกูไดหรือเปนหนี้เสีย ถามองผาน ๆ ก็คือ อสังหาริมทรัพย
ไมส ามารถขายได เวลาเราซอื้ คอนโด วางเงนิ ดาวน 3 ป นอ ยทสี่ ดุ ประมาณ 10 เปอรเ ซน็ ต
จนถงึ ตอนโอนแลว ผซู อ้ื จะตอ งยนื่ ขอกู สง่ิ ทจ่ี ะกาํ หนดในสญั ญาคอื ถา ผซู อื้ ไมส ามารถ
กูเงนิ ได ผูขายสามารถยึดเงินดาวนไ ด ซง่ึ ถา มองในมุมของแตละฝายก็จะมีความรสู ึก
ที่แตกตางกัน สิ่งหน่ึงที่ฝายผูขายพยายามทําคือพยายามนําดิจิทัลเขามาชวยและ
แกปญหาต้ังแตแรกโดยการพยายามทําใหรูตั้งแตแรกเลยวาจะสามารถกูไดหรือไม
เพ่ือใหผูซ้ือมีความม่ันใจ แตบางครั้งระยะเวลา 3 ป ก็ยาวนานเกินจนเกิดการ
เปลี่ยนแปลงจึงเกิดขอ พิพาทกัน ซงึ่ เมือ่ มองรวม ๆ แลว Real Estate จะลดลงในเชงิ
ปริมาณ จํานวนยูนติ ท้ังในเชงิ ของตัว Volume เนื่องจากภาวะเศรษฐกจิ ปจจบุ ัน
การกไู มไ ดจะอยูในอัตราประมาณ 30-40 เปอรเ ซน็ ต ซ่ึงจะทําใหผปู ระกอบการท่ไี ม
แข็งแรงอาจจะเกิดภาวะขาดสภาพคลองได

ในเร่อื งสุดทา ย คือ เรื่องการยอนแยง ถาเราอยากทําคอนโดหรือทอ่ี ยอู าศัย
ที่ราคาไมแพงใหอยูใกลรถไฟฟาบริเวณชานเมือง แตถาเขาตองทํางานใจกลางเมือง
ก็จะเสียคาเดินทางสูง ซ่ึงสวนใหญคนที่รายไดนอยจะมีรายจายทางดาน
Transportation สูง ถาจะใหดีท่ีสุดเราควรจะมีการจัดการหรือกฎเกณฑท่ีทําบาน
ใหอยูในรูปแบบท่ีมี Correlation กับ Transportation ในทางใดทางหนึ่งในสิ่ง
ทีอ่ ยูใกลก ับแหลงงานของเขามากขน้ึ

ดร.เบญจวรรณ : ในภาคอสงั หารมิ ทรพั ยต อ จากนอ้ี กี 3 - 5 ป จะมี Business
Model ท่ีเปลี่ยนแปลงไปหรือไม และภาครัฐควรมีนโยบายสนับสนุนภาค Real
Estate อยางไรบา ง

ดร.เกษรา : ถาเรามองในแง Real Estate ระยะเวลา 3 - 5 ป เปน ระยะ
ท่ีส้ัน แตถาเรามองในแงท่ีอยูอาศัยประเภทท่ีวาเปนคนไทยซ้ือเพ่ือเปนท่ีอยูอาศัย
ธรรมดา ส่ิงหน่ึงท่ีจะมีการเปล่ียนแปลงก็คือการท่ีคนไมตองมาทํางานที่ออฟฟศ
มากข้ึน ก็สามารถลดคาเดินทางได อาจจะมีความนิยมในการอยูอาศัยบริเวณ
ชานเมืองมากข้ึน ซ่ึงเกิดจากกระแส Work from home หรือ COVID ที่มาเปน

Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector 135

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตุลาการ

ตวั เรง ในปท่ผี า นมา ชาวตา งชาตซิ ้อื คอนโดเยอะมาก แตสว นใหญซ อื้ เพอ่ื การลงทนุ
ดังน้ัน การท่ีเขาจะปลอยเชาหรือขายตอ เขาก็ตองคิดวาจะมีคนรับตอ ทําไมกี่ปก็รู
แลว วา การปลอ ยเชา หรอื ขายตอ ไมส ามารถได Return ตามทคี่ ดิ แสดงวา การทาํ กาํ ไร
แบบทเ่ี ปน การเกง็ กาํ ไรจะเปน สง่ิ ทที่ าํ ไดน อ ยลง แตถ า เราสามารถทาํ ใหก ารทช่ี าวตา งชาติ
ซอื้ ทอ่ี ยอู าศยั ในประเทศไทยโดยใชเ ปน Second home ยอ มสง ผลดกี บั ประเทศไทย
แตข ้นึ อยกู ับหลายปจ จัย เชน การเดนิ ทางที่ถูกลง และอกี เรื่องหน่ึงคอื เร่อื ง Visa เชน
การซื้อที่อยูอาศัยแลวได Visa ในระยะยาวข้ึน อีกเร่ืองหน่ึงคือ เราเปน Medical
Expertise ที่เกงอยูแลว ดังนั้น นอกจากจะเปนเมืองทองเท่ียวแลวคนที่อยากจะ
พกั ผอ นหลงั ปว ย หรอื ในระยะพกั ฟน กส็ ามารถทจี่ ะคดิ ในเรอ่ื งนนั้ กบั ประเทศไทยได
สง่ิ เหลา นเี้ ปน สงิ่ ทค่ี วรสง เสรมิ เพอื่ เปน การเปด Demand แบบใหมใ หก บั คนตา งชาติ
ทเี่ ขา มาอยูในเมอื งไทย ไมอยา งน้นั เวลาทเ่ี ศรษฐกิจไมดเี ขาจะชวยเราไมไ ด อีกกรณี
หน่ึงที่นาสนใจคือ คําวา Aging ซ่ึงเปนเร่ืองท่ีคนพูดถึงเยอะมากในปจจุบันสําหรับ
โปรเจคเก่ียวกบั ผูสูงอายุนี้ การทําเกย่ี วกับเรื่องผสู ูงอายุในลักษณะท่เี ปนการเชา เปน
เร่ืองที่ทําไดยาก และในแงของบานพักคนชราในรูปแบบพรีเมี่ยมเราอาจจะรูสึก
เหมอื นกบั วา ลกู หลานอกตญั ู ถา ลองคดิ ดวู า ในกลมุ คนชราทไี่ มม คี รอบครวั เขาอยาก
อยูในท่ีอยูอาศัยแบบไหน ความนาสนใจก็คือวา คนเหลาน้ีท่ีไมมีลูกหลานก็อาจจะ
ไมจําเปน ทีเ่ ขาจะตองเปน เจาของคอนโด

ตลาดเชาซื้อเปนตลาดท่ีเกิดข้ึนไมมากนักในกรุงเทพฯ เพราะคนไทยชอบ
การเปน เจาของ และตลาดเชา ซอื้ นัน้ กูไดนอยมาก ซง่ึ แตกตา งกับตลาดซ้ือขายทก่ี ไู ด
สูงกวา เชน ถาตอ งการซ้ือบา นราคาประมาณสองลานบาทและถา เปนบานหลังแรก
สามารถกูไ ดถ งึ 100 เปอรเ ซ็นต ถา เกิดเราเปลยี่ นเรื่องทํานองน้ีไปและ Developer
เปล่ยี นแปลงตามไป กอ ใหเ กดิ การวฒั นธรรมทตี่ ามไป กอ็ าจจะเปน ตลาดหน่ึงท่ีเรา
อาจจะพูดถงึ ได อันน้ีเปน การการมองในระยะยาว 5-10 ป ทีเ่ ราเอา Trends เขา ไป
ผสมกับความเปนไปของอสังหารมิ ทรัพย

ดร.เบญจวรรณ : ชว ยกรณุ าอธิบายธุรกิจ Civil Engineering ในภาพรวม
และทานมองภาพธุรกิจกอสรางในไทยและภูมิภาคอาเซียนใน 3 – 5 ปตอจากน้ี
เปน อยา งไรบา ง และหลงั จาก COVID-19 ธรุ กจิ ใน Sector น้ี ควรปรบั ตวั อยา งไรบา ง

136 Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector

สถาบันอนุญาโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

นายปย ะดษิ ฐ : ความเกยี่ วขอ งกนั ในภาคอสงั หารมิ ทรพั ยก บั ในเรอ่ื งของการ
กอ สรา งนนั้ การกอ สรา งมที งั้ งานทเี่ ปน เอกชนและงานรฐั บาล งานกอ สรา งถกู มองวา
มี 3D คอื Dull Dirty Dangerous คือ มคี วามอันตราย สกปรก และไมค อ ยนา สนใจ
แตดวยตัวเลขประเทศกําลังพัฒนาอยางเรา ก็คือ งบหรือเงินทุนในการกอสราง
คิดเปน ประมาณ 8 – 9 เปอรเ ซน็ ตข อง GDP ดวยธรรมชาตขิ องงานแลว หรอื อาชีพ
General Contractor คอื ตองใชส ัญญาในการทํางานเปนขอผกู มัด และแนน อนวา
มโี อกาสทจ่ี ะเกดิ ขอ พพิ าท ไมว า จะเปน คา ปรบั คา จา งงาน คณุ ภาพ หรอื ประเดน็ อน่ื ๆ
ในชวงตาง ๆ ของโครงการและผูท่ีเกี่ยวของในงานกอสราง เชน เจาของโครงการ
ผูรับเหมาหลัก ผูรบั เหมาชว ง ซัพพลายเออร เพอื่ นบา น เจาของที่ หรอื แมแตหนวย
งานราชการ

ในมมุ ของผปู ระกอบการกอ สรา ง ภาพรวม ถา ถอยหลงั กลบั มามองในระดบั
มหภาค งานกอสรางยังเปน Sector เดียวในชวงหลัง COVID ท่ีสภาพัฒนบอกวา
เปน บวก ตวั เลขบวกอยู 7.4 เปอรเ ซน็ ตต ามตวั เลขลา สดุ ของไตรมาสที่ 2 ถา มองแยก
ระหวางการลงทุนภาครัฐกับเอกชน อยางท่ีรูกันวาภาครัฐเรงอัดฉีดงานกอสราง
เพอื่ ทาํ ใหเ ปน กลไกในการขบั เคลอ่ื น ซงึ่ การกอ สรา งภาครฐั ขยายตวั อยู 15.6 เปอรเ ซน็ ต
ในขณะที่ภาคเอกชนลดลง 4.3 เปอรเซ็นต การลงทุนภาครัฐยังประคับประคอง
การเตบิ โตใหต อ เนอ่ื ง ในขณะทเ่ี อกชนไมว า จะเปน ทอ่ี ยอู าศยั โรงงาน อาคารพาณชิ ย
กค็ อ นขา งทจี่ ะหดตวั ในแงข องดชั นรี าคา ตอนนเี้ ปน ไตรมาสที่ 4 ตอ เนอื่ งทร่ี าคาวสั ดุ
กอสรา งลดลงประมาณ 3.6 เปอรเซน็ ต จริง ๆ แลว งานกอ สรางทีเ่ กดิ ขึน้ ในประเทศ
และในสวนของภมู ิภาคอยา งอาเซียน มีคนบอกวา ใน 10 ปข า งหนา ดว ยอตั ราการ
เติบโตปจ จบุ นั เศรษฐกจิ ของอาเซยี นจะมีขนาดใหญเ ปนอันดับ 4 ของโลก รองจาก
EU America และจีน ดวยแรงงานคุณภาพท่ีไดรับการศึกษา การฝกฝนท่ีดีขึ้น
ทรัพยากรธรรมชาตใิ นภูมภิ าคนี้ทมี่ ีอยูมากมาย และสถานท่ีตั้งทไี่ ดเ ปรยี บ

ทกุ ๆ 6 เดือนทีเ่ รามาอพั เดทกนั เราเหน็ Trend อนั หนง่ึ ที่พวกเรามีสว น
รวมเติบโตดว ยกนั คอื ประเทศทกุ ประเทศไมว าจะเปน มาเลเซยี สงิ คโปร ฟลปิ ปนส
เวยี ดนาม หรอื ประเทศอนื่ ๆ มี Trends กค็ อื มกี ารใช Public–private partnership

Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector 137

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตุลาการ

(PPP) ในการขบั เคลอ่ื นเศรษฐกจิ ยกตวั อยา งเชน อนิ โดนเี ซยี ทจี่ ะยา ยเมอื งหลวงจาก
จาการตาท่ีอยูบนเกาะชวาไปที่ East Kalimantan ซ่ึงเขามีเปาหมายที่จะดึงดูด
การลงทนุ และเพมิ่ ขดี ความสามารถในการแขง ขนั ของประเทศ ถา รฐั บาลไมอ ยากจะ
ลงทุนดว ยตัวเองท้งั หมด กจ็ ะใชกลไกคอื PPP อยา งทีป่ ระเทศเรากาํ ลงั ทําอยู หรือ
มาเลเซยี เองก็คลา ย ๆ กนั ไมวา จะเปน การลงทุนเรอื่ ง Port สนามบิน รถไฟ แตก ม็ ี
บางประเทศทีเ่ ห็นความจรงิ จงั ของการพัฒนาอตุ สาหกรรมกอ สรา งในระยะยาว เชน
มาเลเซยี มีการตัง้ Construction Industry Development Board ต้งั แตป 1994
กค็ อื เขาออกมาเปนพระราชบัญญตั ิวา ทุก ๆ 0.5 เปอรเ ซน็ ตของโครงการกอ สรา งท่ี
เซ็นสญั ญาจะตอ งเอามาทบี่ อรด น้ี ซ่งึ เขาเชือ่ วา ถาสามารถพฒั นาองคความรูท ่ีทาํ ให
สญั ญาการกอสรา ง หรือทางเทคนคิ การกอสรา ง วิธกี ารทํางานใหทันสมัย เหมาะสม
กับการเติบโตของประเทศไดดีข้ึน ก็จะทําใหการกอสรางมีประสิทธิภาพมากข้ึน
ลดตนทุนคา ใชจา ย ลดปญ หาทเี่ กดิ ข้ึนซึ่งเปน มมุ มองที่นา สนใจ

อนาคตของอุตสาหกรรมการกอสราง ถาเราสามารถที่จะพัฒนาโดยที่มี
องคค วามรพู ฒั นาสญั ญา วธิ ีการทํางาน ใหทันสมัยมากข้ึนกน็ า จะดี นอกจากนแี้ ลว
มีการถกเถียงกันวา CPTPP (Comprehensive and Progressive Trans-Pacific
Partnership) ยกตัวอยางเชน ประเทศไทยอยากจะเขาไปเจรจา ซ่ึงลาสุด พอเรา
เขา ไปดู อตุ สาหกรรมกอ สรา งกเ็ ปน หนงึ่ ใน STEAK ทอ่ี ยบู นโตะ ทเี่ ขากาํ ลงั จะบอกวา
ถา เราเขา ไปแลว มนั มโี อกาสทตี่ า งชาตจิ ะสามารถเขา มาลงทนุ การกอ สรา ง โดยเฉพาะ
การลงทนุ ภาครฐั ไดเ ยย่ี งชาติ กค็ อื เปน เสมอื นหนงึ่ คนในประเทศไทย ถา มองในมมุ ดี
ก็คือจะทําใหเกิดการแขงขันที่สมบูรณขึ้น ผูประกอบการจะไดตื่นตัวและพัฒนา
แตใ นมมุ หนง่ึ อาจจะตอ งคดิ วา ในการทาํ งานทเี่ ราจะเอาเงนิ งบประมาณของประเทศ
ไปแชรใหต างชาติเพือ่ เขามาได เปน เรอ่ื งท่นี าคิดเหมือนกนั เพราะฉะนน้ั ในมมุ มอง
แลว ในภมู ภิ าคเรายงั คงตอ งเตบิ โตไปรว มกนั และมคี วามรว มมอื ในหลาย ๆ ดา นทน่ี า
จะทาํ ดว ยกนั ได และการมองยอ นกลบั เขา มาในประเทศวา เมอื่ เทยี บกบั เพอื่ นบา นแลว
เราพฒั นาศกั ยภาพและความสามารถในการแขง ขนั ไปแคไหน

138 Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector

สถาบันอนุญาโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

และในคําถามที่ 2 หลงั COVID แลว Sector เกยี่ วกับอตุ สาหกรรมกอ สรา ง
ควรจะปรบั ตวั อยา งไรนน้ั ภาพรวมมี 3 คาํ สนั้ ๆ คอื ประสทิ ธภิ าพ โปรง ใส และยงั่ ยนื
ซึ่งงานกอสรางสว นใหญน น้ั การทาํ งานจะเปนเรอ่ื งของเวลา ตน ทุน คุณภาพ และ
ความปลอดภยั ซง่ึ ไมว า ยคุ สมยั จะเปลย่ี นไปแคไ หน 4 คาํ นยี้ งั คงเปน เรอ่ื งทตี่ อ งพฒั นา
อยางตอเนื่อง ถึงแมวาภาคอุตสาหกรรมการกอสรางจะไมไดรับผลกระทบโดยตรง
แตดวยการที่ภาคอสังหาริมทรัพยท่ีลูกคามีความสามารถในการที่จะใชจายลดลง
การกอสรางก็อาจจะงานนอยลง ก็อาจจะเปนโอกาสที่เราจะใชเทคโนโลยีเขามา
เชน Information technology ยกตวั อยา งเชน ในอเมริกาจะมี Startup ทีเ่ อา AI
เขา มาใชในการวางแผนการทาํ งานกอสราง และถกู Prove แลววา สามารถคิดอะไร
ไดเยอะมาก ไมวาจะเปนวิธีการทํางาน ขั้นตอนการทํางาน สามารถสรางไดอยาง
หลากหลาย สามารถลด Budget และเวลาในการกอ สรา งได ในสหรฐั อเมรกิ าเรมิ่ จะมี
การใชแ อพพลเิ คช่นั ในการออกแบบบาน โดยใช Prefab และ Precast ซง่ึ ก็หวังวา
จะเปน โอกาสท่จี ะทาํ ใหคนไดส ง่ิ ที่ตอ งการจรงิ ๆ และลดคาใชจา ย ลดเวลา รวมถงึ
เรอื่ งของการใชอ ุปกรณท่ีทนั สมยั เพ่อื จะลดคนและเวลาดวย

อีกเรื่องหน่งึ ทนี่ าสนใจคอื เร่ืองของการพัฒนาบุคลากร ซง่ึ มบี รษิ ัทกอ สราง
ในไทยทม่ี ลี กู คา รอควิ และสามารถเรยี กราคาไดส งู กวา บรษิ ทั อน่ื ประมาณ 20 เปอรเ ซน็ ต
มีเคล็ดลับบางอยาง กลับมาที่เดิม คําวา เวลา ตนทุน คุณภาพ ความปลอดภัย
ซึ่งสามารถเรียกรวมไดว า ความไวเ นือ้ เชอ่ื ใจ เขามรี ะบบการ Training ที่ดี วิธกี าร
ทาํ งานท่ดี ี รวมถงึ การกระตุน ใหพ นกั งานมี Innovation ภายใน คอื มีการใหค นคิด
วิธใี หม ๆ แลวเอามาประกวดกนั ทกุ ๆ 3-6 เดือน มีการใหร างวัล เพราะฉะนนั้ ไมวา
จะเปนอุตสาหกรรมไหน การพัฒนาบุคลากรรวมถึงวิธีการทํางานที่ดีก็จะทําให
สามารถยกระดับความสามารถในการแขงขัน และกลับมาอยูท่ีเดิม ไมวาจะมี
Disruption หรอื ปญ หาอยางไร กต็ อ งกลับมาทเี่ รอ่ื งของคน

สุดทายคือเรื่องของความรวมมือระหวางภาครัฐกับเอกชน การพัฒนา
กฎระเบียบทมี่ ีความซํ้าซอ น และมกี ารใชดชั นชี ีว้ ัดใหชัดเจนข้ึน เชนเรอ่ื งของการขอ
อนุญาตกอสราง ถาเราสามารถท่ีจะเปดใหเปน Open data สามารถ Track ได
มคี วามโปรง ใสก็จะเปน เรอ่ื งที่ดี

Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector 139

Thai Arbitration Institute สถาบันอนุญาโตตุลาการ

อีกเรื่องหนึ่งที่นาสนใจก็คือเรื่องพระราชบัญญัติจัดซื้อจัดจางฯ ซ่ึงสําหรับ
โครงการกอ สรางทีเ่ ปนภาครฐั คอื ในสญั ญาหรือวิธีการคิด มีการเขียนไวว า มุง หวงั
ผลประโยชนสูงสดุ ของภาครัฐ แตขอพพิ าทตา ง ๆ ท่เี กดิ ขนึ้ ถา มฝี ายใดฝายหนง่ึ เห็น
ผลประโยชนส งู สดุ ของตวั เอง โดยไมไ ดม อง Stakeholder หรอื Partner กอ็ าจจะเปน
วธิ ีคิดท่ีทาํ ใหก ารทํางานลาํ บากขนึ้ ในตอนน้ีภาครฐั ของประเทศอนื่ ๆ เริม่ ผอนปรน
วธิ คี ดิ และอยากจะใหเ กดิ ความเปน ธรรม หรอื ใชห ลกั นติ ธิ รรมในสว นนม้ี ากขนึ้ เพราะ
เขาเชอ่ื วา การทเี่ ปน ธรรมจะทาํ ใหเ ขาจะสามารถเลอื กผปู ระกอบการทม่ี คี วามสามารถ
มากข้ึน ถาไมเกิดการเอาเปรียบทุกคนก็อยากจะเขามา พอมีตัวเลือกมากข้ึนก็จะ
ไดก ารแขง ขนั ทสี่ มบรู ณข นึ้ จะไดร าคาทเ่ี หมาะสม เรากห็ วงั วา สญั ญาตา ง ๆ ไมว า จะเปน
ระหวางภาคเอกชนดวยกันเองหรือระหวางรัฐกับเอกชน ก็จะมีความชัดเจนและ
เพ่ิมความเปนธรรมมากข้ึน สุดทายเราก็หวังวาภาคอุตสาหกรรมกอสรางซ่ึงเปน
เหมือนพื้นฐานในการเติบโตของประเทศที่จะทําอยา งไรใหพ วกเราไดเติบโต กลบั มา
ที่ Mindset ถา เราสามารถทํางานที่มคี ณุ ภาพได บริษัทไดก าํ ไร ทาํ งานเรว็ รฐั บาล
ก็จะไดงานท่ีมีคุณภาพในระยะเวลาอันสั้น ประชาชนก็จะไดใชของท่ีดีมีคุณภาพ
และตรวจสอบกนั งา ยขนึ้ หลาย ๆ คนอาจจะมองวา อตุ สาหกรรมกอ สรา งมคี วามไมช ดั เจน
แตก ารพฒั นาอยา งยง่ั ยนื การปรบั Mindset เพอ่ื ทาํ ใหค นในสงั คม ทง้ั ผปู ระกอบการ
ภาครัฐและประชาชน ไดมีความเห็นที่ไปในทางเดียวกันก็จะทําใหการเติบโต
ของประเทศย่งั ยนื และเตบิ โตขึ้น

140 Business and economic focus : Real Estate, Construction, Financial sector

สถาบนั อนุญาโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

การตรวจและส่ังคําคูความ/คํารอง (ปฏิบตั ิ)

นายสมชยั ทฆี าอุตมากร

ในระบบของอนุญาโตตุลาการตามพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ
พ.ศ.2545 ถาเราศึกษาดูแลวจะเห็นวาไมมีบทบัญญัติใดที่บัญญัติใหนําประมวล
กฎหมายวิธีพิจารณาความแพงมาใชโดยตรง ซึ่งกฎหมายวิธีพิจารณาความแพงน้ัน
เปนแมบทของวิธีพิจารณาของศาลในการดําเนินคดีแพง สวนในทางอาญาก็จะมี
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาเปนแมบทใหญในการท่ีเราจะดําเนินคดี
ในทางอาญา

เพราะฉะนั้น ในตัวบทของพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการจึงเปดโอกาส
ใหทางคณะอนุญาโตตุลาการสามารถกําหนดวิธีพิจารณาได มีเพียงกรณีบางกรณี
ทจ่ี าํ เปนตอ งอาศัยศาสตรในทางกฎหมายเกีย่ วกับเร่ืองพยานหลกั ฐาน ในมาตรา 25
วรรคสอง ไดเขียนไวคอนขางชัดเจนวา คณะอนุญาโตตุลาการอาจจะนําบทบัญญัติ
วาดวยการรับฟงพยานหลักฐานและการชั่งน้ําหนักพยานหลักฐานตามประมวล
กฎหมายวิธีพิจารณาความแพงมาใชบังคับโดยอนุโลม ฉะนั้น ในเรื่องของการ
ชั่งนํา้ หนกั พยานหลกั ฐาน ส่ิงหนง่ึ ที่อนุญาโตตลุ าการจะหนักใจมากกค็ ือในเร่ืองของ
การรบั ฟง ขอ เทจ็ จรงิ เพราะตา งฝา ยตา งกลา วอา งวา อกี ฝา ยผดิ สญั ญา ทาํ ใหไ มท ราบวา
ฝายใดผิดสญั ญา จึงจําเปน ตอ งอาศัยหลกั ในการรบั ฟงพยานหลักฐาน ซงึ่ เปน ภาระ
อยางหน่ึงของอนุญาโตตุลาการท่ีเห็นไดชัดเจน คือ การรับฟงขอเท็จจริงของ
อนญุ าโตตลุ าการ จงึ จาํ เปน ตอ งนาํ ศาสตรแ หง การรบั ฟง พยานหลกั ฐานตามกฎหมาย
วธิ พี ิจารณาความแพง ซึ่งมนั เปนบทกฎหมายทม่ี ีลักษณะเฉพาะ หลักกฎหมายทเ่ี รา
นํามาใชส วนใหญจ ะพฒั นามาจากตางประเทศ เพราะฉะนั้นจําเปน ตองอาศยั ความรู
ทางดานกฎหมาย

การตรวจและส่งั คําคคู วาม/คาํ รอง (ปฏิบัติ) 141

Thai Arbitration Institute สถาบันอนญุ าโตตุลาการ

อีกสวนหนึ่งท่ีสําคัญสําหรับคดีแพงก็คือ การกําหนดคาเสียหายหรือ
คาสนิ ไหมทดแทนซ่ึงเปนตัวชี้วัดวา จะใชหลกั อะไรในการกําหนด แมค พู ิพาทอาจจะ
เรียกคาเสียหายมาหลายสวน แตละสวนการพิสูจนถึงความเสียหายท่ีเกิดข้ึนนั้น
เปน เรอื่ งอนาคต ซงึ่ จะไมเ หมอื นกบั ตวั เลขทแ่ี นน อน ไมเ หมอื นกบั คดลี ะเมดิ เกยี่ วกบั
เรอื่ งคา ใชจ า ย คา รกั ษาพยาบาล มใี บเสรจ็ ของโรงพยาบาล การเสยี แขนขาหรอื ดวงตา
ก็ไมมีหลักในการคิดคํานวณ หรืออาจจะเปนคาสินไหมทดแทนในเชิงการลงโทษ
ทางการคา ขณะเดยี วกัน ขอบัญญัติเก่ยี วกบั ประเพณที างการคา อนุญาโตตลุ าการ
ก็ไมสามารถหลีกเลี่ยงได จึงตองนํามาใชอยูเหมือนกัน โดยหลักแลว สําหรับ
อนุญาโตตลุ าการ สิง่ ทเี่ ปน เร่ืองสําคัญในทางแพง กค็ ือการรับฟงพยานหลักฐาน และ
การกาํ หนดคาสนิ ไหมทดแทน ซ่ึงทง้ั สองสวนเปนปญหาขอ เทจ็ จริงไมใ ชขอ กฎหมาย
ซงึ่ การนาํ ไปสกู ารชขี้ าดตดั สนิ คดกี จ็ ะตอ งมวี ธิ พี จิ ารณา โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ในมาตรา
25 ของพระราชบญั ญตั ฉิ บับน้ี เขยี นไวช ัดเจน

หวั ขอ ทเ่ี ราจะพดู ถึงคอื การส่ังคําขอ อาจจะเปนคําคูความ จะพูดถึงในทาง
ปฏิบัติวาทํากันอยางไร และคํารองตาง ๆ ที่เกี่ยวกับการดําเนินการทาง
อนุญาโตตุลาการ หลักของการพิจารณาของคณะอนุญาโตตุลาการซ่ึงจะตองศึกษา
ถึงพระราชบัญญัติน้ีโดยเฉพาะ ขณะเดียวกันพระราชบัญญัติฉบับน้ี ไมมีการเรียน
การสอนในระดับปริญญาตรี อาจจะเปนวิชาเลือกหรือเปนวิชาเล็ก ๆ ท่ีแฝงอยูใน
กฎหมายธรุ กจิ การคา เพราะเปน เรอ่ื งการระงบั ขอ พพิ าท ถา ไมม าศาลแลว จะทาํ อยา งไร
ก็ตองไปอนุญาโตตุลาการ เพราะฉะนั้นจึงมีขอสัญญาอนุญาโตตุลาการ ถาหาก
จะศึกษาจรงิ ๆ อาจตองศกึ ษาในระดับปรญิ ญาโท

อนุญาโตตุลาการตามกฎหมายนั้น เราจะมีอนุญาโตตุลาการอีกสวนหน่ึง
แตจ ะเปน วธิ พี จิ ารณาทมี่ บี ญั ญตั อิ ยใู นประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง ซง่ึ เปน
อนุญาโตตุลาการในศาล โดยคูกรณีตกลงขอใหศ าลตงั้ คนกลางในการชข้ี าด ซ่ึงเปน
วิธีพิจารณาวิสามัญในศาลช้ันตน หมวดวาดวยอนุญาโตตุลาการ แตสําหรับกรณีนี้
เปน หมวดทบี่ ญั ญตั วิ า ดว ยอนญุ าโตตลุ าการนอกศาล คอื มขี อ สญั ญาอนญุ าโตตลุ าการ
เอาไวโดยเฉพาะ ขอสัญญาเชนวาน้ีก็คือ อาจจะเปนขอสัญญาในสัญญาหลักหรือ

142 การตรวจและสัง่ คาํ คคู วาม/คํารอง (ปฏิบัติ)

สถาบันอนญุ าโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

สัญญารอง กําหนดใหมีการเสนอขอพิพาทโดยอนุญาโตตุลาการและการเสนอ
ขอพิพาทเชนวาน้ีมีขอบัญญัติของวิธีพิจารณาอนุญาโตตุลาการวา เวลาที่จะระงับ
ขอ พพิ าทกต็ อ งไประงบั ขอ พพิ าทกนั กอ นทจ่ี ะนาํ คดมี าสศู าล จะงดเวน ตรงสว นนไ้ี มไ ด
ถาหากคูความฝายใดฝายหน่ึงหยิบยกขึ้นมาหรือปรากฏขอความในขอสัญญา
การพาณิชยหรือการคาขาย ถาปรากฏวามีขอสัญญาอนุญาโตตุลาการและยังไม
ปรากฏวามคี ูความฝา ยใดไปดําเนินการทางอนุญาโตตุลาการ ศาลก็ตองจําหนายคดี
ใหไปดําเนินการทางอนุญาโตตุลาการเสียกอน สวนการดําเนินการทาง
อนุญาโตตุลาการจะใชเวลานอยกวาหรือไม ก็ข้ึนอยูกับอนุญาโตตุลาการ เพราะถา
นําคดีขึ้นสูศาลจะมีระบบวิธีพิจารณาแนนอนเปนขั้นตอน อาจจะชาแตถาเปน
อนุญาโตตุลาการ ในมาตรา 25 เขียนไวชัดเจน ในการพิจารณาของ
คณะอนญุ าโตตลุ าการใหค พู พิ าทไดร บั การปฏบิ ตั อิ ยา งเทา เทยี มกนั ซงึ่ เปน หวั ใจหลกั
ของการพจิ ารณาคดอี นญุ าโตตลุ าการ เพราะอนญุ าโตตลุ าการเปน การเสนอขอ พพิ าท
ใหค นกลางในการชขี้ าด แสดงใหเ หน็ วา คกู รณไี วเ นอื้ เชอื่ ใจในตวั บคุ คลยงิ่ กวา แบบวธิ ี
เพราะฉะน้ันอนุญาโตตุลาการก็อาจจะถูกคัดคานดวยความเปนกลางได ขอมูลหรือ
ขอเท็จจริงที่แสดงถึงความเปนกลางของอนุญาโตตุลาการจะตองไดรับการเปดเผย
ตลอดระยะเวลาท่ียังไมมีคําช้ีขาดหรือคดีนั้นเสร็จเด็ดขาดไปจากอนุญาโตตุลาการ
ถาไมเปดเผยอาจอุทธรณ ฎีกาใหเพิกถอนได และเปนปญหาเก่ียวกับความสงบ
เรียบรอยของประชาชน แมคูความไมยกใหปรากฎแตศาลสูงสามารถยกเองไดเลย
หากคูความไมมีขอโตเถียงเกี่ยวกับเร่ืองความเปนกลาง แตมีขอเท็จจริงที่ปรากฏ
ในสํานวนวาอนุญาโตตุลาการไมมีความเปนกลาง หรือเคยมีสวนไดเสียกับคูพิพาท
ถามีพฤติการณบงชี้ ก็ไมอาจท่ีจะบังคับตามคําช้ีขาดไดถึงแมจะชนะใน
ช้ันอนุญาโตตุลาการก็ตาม หัวใจสําคัญจึงอยูท่ีคน วิธีพิจารณาก็ขึ้นอยูกับ
อนุญาโตตุลาการจะเปนผูกําหนด โดยเฉพาะทุกฝายตองไดรับการปฏิบัติอยาง
เทา เทียมกนั จากอนุญาโตตลุ าการ ซ่ึงเปน หลักทสี่ ําคญั และใหมีโอกาสนาํ สืบพยาน
หลักฐานและเสนอขออางขอตอสูของตนไดตามพฤติการณแหงขอพิพาท นอกจาก
คพู ิพาทจะตอ งไดรบั การปฏบิ ัติอยางเทา เทียมกันแลว ในกฎหมายอนญุ าโตตลุ าการ
มาตรา 30 บอกวา ในคดีที่คูพิพาทไมไดตกลงกันไวเปนอยางอ่ืน ใหคณะ

การตรวจและสง่ั คําคูค วาม/คํารอง (ปฏบิ ตั )ิ 143

Thai Arbitration Institute สถาบันอนญุ าโตตลุ าการ

อนุญาโตตุลาการเปนผูกําหนดวาจะสืบพยานหรือฟงคําแถลงการณดวยวาจาหรือ
เปน หนงั สอื หรอื จะดาํ เนนิ กระบวนพจิ ารณาโดยรบั ฟง เพยี งเอกสารหรอื พยานหลกั ฐาน
อ่ืนก็ได จะเห็นไดวาอนุญาโตตุลาการจะดําเนินการอยางไรน้ัน ตองไปดูเสียกอนวา
คูกรณีหรือคูพิพาทมีการตกลงไวเปนอยางอ่ืนหรือไม ถาไมมีคณะอนุญาโตตุลาการ
จะตองรูวา รูปคดีลักษณะใดท่ีไมจําเปนตองสืบพยานบุคคล สามารถสงแตเพียง
เอกสารอยางเดียวกไ็ ด ฉะนนั้ เวลาสอ่ื สารกันก็จะตอ งทาํ ความเขาใจวา สิ่งท่ีเกิดข้นึ น้ี
มีตัวบทกําหนดไวโดยเฉพาะ การท่ีเขาเขียนวาใหคณะอนุญาโตตุลาการเปน
ผูกําหนด การกําหนดจะตองถือวาผูท่ีทําหนาที่อนุญาโตตุลาการมีอํานาจใน
การกําหนดกระบวนการจะเปนอยางอื่นมิได แตสิ่งท่ีสําคัญคือตองดูวาคูพิพาทได
ตกลงกนั ไวเปนอยางอ่ืนหรือไม

พระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ ระบุไววา คูพิพาทสามารถตกลงกัน
เปน อยา งอน่ื ได การตกลงเปน อยา งอน่ื คพู พิ าทกจ็ ะตอ งรวู า เขาจะตอ งปฏบิ ตั อิ ยา งไร
เชน ใหย น่ื คาํ รอ ง คาํ ขอ คาํ แถลงเขา มา เพอ่ื ใหอ นญุ าโตตลุ าการไดเ หน็ สาํ เนาใหอ กี ฝา ย
ถา ไมคาน อนุญาโตตุลาการมีคําสง่ั ใหรวมสาํ นวน เทา กบั คูพพิ าทตกลงเปนอยางอื่น
อนญุ าโตตลุ าการกจ็ ะตอ งปฏบิ ตั ไิ ปตามนน้ั เวน แต กฎหมายจะกาํ หนดใหเ ปน อาํ นาจ
ของอนุญาโตตุลาการ โดยเฉพาะอยางย่ิงในมาตรา 30 (2) คณะอนุญาโตตุลาการ
มีอํานาจดําเนินการสืบพยานตามวรรคหนึ่ง ในระหวางดําเนินกระบวนพิจารณาใน
ชวงใด ๆ ตามที่เห็นสมควร ถาไดรับคํารองขอจากคูพิพาทฝายใดฝายหน่ึง เวนแต
กรณีท่ีคูพิพาทไดตกลงไมใหมีการสืบพยานดวยวาจาหรือเปนหนังสือสามารถคุยกัน
ไดล ว งหนา เชน บรษิ ทั ประกนั ภยั บอกวา ไมต อ งมาสบื พยานเกยี่ วกบั รายละเอยี ดของ
คา ซอ ม เพราะคา ซอ มมมี าตรฐานเปน เอกสารอยแู ลว จงึ ไมจ าํ เปน ตอ งสบื พยานบคุ คล
ขณะเดียวกัน ในมาตรา 25 เปดโอกาสใหคูกรณีไดมีโอกาสนําพยานหลักฐานและ
เสนอขอ อา งของตนหรอื ขอ ตอ สขู องตนไดต ามพฤตกิ ารณแ หง ขอ พพิ าทนน้ั ถงึ แมจ ะมี
ตัวบทกําหนดไว และคูกรณีกําหนดไวเปนอยางอื่น อนุญาโตตุลาการก็ยังมีอํานาจ
ในการที่จะทําการสืบพยานตามขออางได สุดแลวแตพฤติการณแหงขออางหรือ
ประเด็นขอพิพาท ถาจําเปนอนุญาโตตุลาการก็สามารถสืบพยานได เวนเสียแตวา
อนญุ าโตตลุ าการเหน็ วา ไมม คี วามจาํ เปน กจ็ ะดาํ เนนิ การตามขอ ตกลงของคพู พิ าทได

144 การตรวจและสั่งคาํ คูค วาม/คํารอง (ปฏิบัติ)

สถาบนั อนุญาโตตุลาการ Thai Arbitration Institute

สามารถนาํ ไปประกอบกบั มาตรา 30 จะมองเหน็ ภาพวา การสบื พยานเปน อาํ นาจของ
อนุญาโตตุลาการ โดยเฉพาะอยางย่ิง หลักใหญคือการเปดโอกาสใหคูพิพาทไดนํา
พยานหลักฐานเขามาสืบ จะขนาดไหนหรือไมอยางไร ก็เปนไปตามพฤติการณแหง
ขอพิพาทน้ัน ซึ่งก็คือประเด็นที่คูพิพาทเถียงกัน ในขอเรียกรองจะตองกําหนด
ใหช ดั เจนวา คดีของเขามีขอ พิพาทโตเ ถยี งระหวางคพู พิ าทวาอยางไร นคี่ อื หลกั ใหญ

สําหรับในเร่ืองของการรับฟงพยานหลักฐานจะมีอยูในวรรคสอง ในกรณีท่ี
คูพิพาทไมไ ดต กลงหรอื กฎหมายนมี้ ไิ ดบญั ญัตไิ วเปน อยา งอน่ื ขอความตรงนีม้ คี วาม
สาํ คญั บทบญั ญตั ติ งั้ แตม าตรา 26, 27, 28, 29 เปน ตน ไป สว นใหญแ ลว จะอยภู ายใต
บังคับ“ถา คูพิพาทไมไ ดกาํ หนดไวเ ปนอยางอน่ื ” ถา กาํ หนดไวเปน อยางอน่ื ก็สามารถ
ดําเนินการได ใหคณะอนุญาโตตุลาการมีอํานาจดําเนินกระบวนพิจารณาใด ๆ
ตามท่เี หน็ สมควร

การดําเนินการในชั้นอนุญาโตตุลาการควรจะเนนการประนีประนอมกัน
เพราะในช้ันศาลน้ัน ไมเปดโอกาสใหคัดคานเก่ียวกับวิธีพิจารณาเลย สามารถ
อุทธรณ ฎกี า ไดเฉพาะเพยี งยกขอ อางบางขอ และอนุญาโตตุลาการ ควรจะคํานึงวา
ประเด็นใดท่ีคูพิพาทสามารถคัดคานได อนุญาโตตุลาการจะตองใหความสําคัญกับ
ประเด็นนั้น ๆ เพื่อไมใหเกิดปญหาหรือขอขัดของในระหวางการดําเนินการ
ทางอนุญาโตตลุ าการ

สว นการช่ังนา้ํ หนักหรอื รับฟงพยานหลักฐานตอ งอาศัยหลักกฎหมาย จะใช
เพียงแตความรูสึกมาวินิจฉัยชี้ขาดไมได เพราะพยานใดรับฟงไดหรือไม เปนขอ
กฎหมาย พยานนั้นถึงแมจะรบั ฟง ไดแ ตม ีน้าํ หนกั เพียงใด เช่ือไดหรอื ไม อยทู ี่ตรรกะ
ในการรับฟงวามีสมเหตุสมผลมากนอยขนาดไหน โดยพระราชบัญญัติ
อนุญาโตตุลาการมาตรา 25 ระบุวา อํานาจของคณะอนุญาโตตุลาการใหรวมถึง
อํานาจในการวินิจฉัยในเรื่องของการรับฟงพยานหลักฐานและการช่ังนํ้าหนักพยาน
หลกั ฐานทงั้ ปวง ซง่ึ สอดคลอ งกบั บทบญั ญตั ใิ นวธิ พี จิ ารณา ซงึ่ ความตอ มาเขยี นชดั เจน
ในวรรคสามวา คณะอนญุ าโตตลุ าการอาจนาํ ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง
วาดวยพยานหลกั ฐานมาใชบ ังคับโดยอนุโลม คําวา “อาจ” ในทีน่ ไี้ มไ ดห มายความ

การตรวจและส่งั คาํ คคู วาม/คาํ รอง (ปฏบิ ตั )ิ 145

Thai Arbitration Institute สถาบนั อนุญาโตตุลาการ

วาทําก็ไดหรือไมทําก็ได แตหมายถึง สามารถนําบทบัญญัติประมวลกฎหมายวิธี
พิจารณาความแพงมาใชได โดยถาจะนํามาใชก็ตองใชท้ังระบบ ซ่ึงกฎหมายวิธี
พจิ ารณาความแพง จะมเี ขยี นไวช ดั เจน เชน ขอ เทจ็ จรงิ สง่ิ ใดทจ่ี ะตอ งพสิ จู นโ ดยพยาน
หลกั ฐาน ส่งิ นั้นเปน ขอ เทจ็ จรงิ

พยานหลักฐานท่ีไมตองพิสูจนมีอะไรบาง เชน ขอเท็จจริงท่ีเปนที่รูกันอยู
โดยท่ัวไปหรือซ่ึงไมอาจโตแยงไดหรือคูพิพาทอีกฝายหน่ึงไดรับหรือถือวาไดรับแลว
โดยมแี มบ ทอยทู ม่ี าตรา 87 หา มมใิ หร บั ฟง พยานหลกั ฐานใดเวน แตพ ยานหลกั ฐานนน้ั
จะเกยี่ วถึงซ่ึงขอเทจ็ จริงทค่ี ูความนนั้ จะตอ งนาํ สบื แคไ หน เพียงใด ตองอาศยั ศาสตร
ในทางนิติศาสตร น่ีคือหลักใหญของวิธีพิจารณาก็จะอยูตรงท่ีวา อนุญาโตตุลาการ
มอี ํานาจในการทีจ่ ะดําเนินกระบวนพิจารณาใด ๆ ตามท่เี ห็นสมควร เพียงแตแ จงให
คพู พิ าททราบวา อนญุ าโตตลุ าการจะนาํ หลกั อะไรมา แตอ ยา งไรกต็ าม ถา ไมม กี าํ หนด
ไวเปนอยางอ่ืน ถากําหนดไวเปนอยางอ่ืนจะทําอยางไร คูพิพาท ถาเขาตกลงกัน
เขาก็จะย่ืนคํารองหรือคําแถลงรวมกันวาขอใหอนุญาโตตุลาการดําเนินการในเร่ือง
ของเอกสารอยา งไร เพราะเปน สิทธิของคพู ิพาททจี่ ะตกลงไวเปน อยา งอ่ืน ซึ่งถาหาก
คูพิพาทมีการตกลงกันไวแลว ในบางกรณีอนุญาโตตุลาการก็ไมสามารถที่จะทําให
แตกตางจากท่คี ูพพิ าทตกลงกันได

การเริ่มตนของอนุญาโตตุลาการ จะมีบทบัญญัติอยูในมาตรา 27 บอกวา
ในการระงับขอพิพาทโดยวิธีอนุญาโตตุลาการ ใหถือวามีการมอบขอพิพาทให
อนุญาโตตุลาการพิจารณา ตามมาตรา 193/14 แหงประมวลกฎหมายแพง
และพาณิชย การดาํ เนนิ การทางอนญุ าโตตลุ าการ เม่อื ไรท่ีเขาเรยี กวา มอบขอ พพิ าท
ใหอ นญุ าโตตลุ าการ ในมาตรา 193/14 จะเขยี นบญั ญตั วิ า เหตทุ ท่ี าํ ใหอ ายคุ วามสะดดุ
หยุดลงมีดังตอไปนี้ 193/14 (4) มอบขอพิพาทใหอนุญาโตตุลาการพิจารณา
เพราะฉะนั้นการดําเนินการทางอนุญาโตตุลาการ เมื่อไหรจึงจะถือวาเปนการมอบ
ขอพิพาทใหอนุญาโตตุลาการ เพราะจะทําใหอายุความเกี่ยวกับสิทธิเรียกรองของ
คพู พิ าททโ่ี ตเ ถยี งกนั นนั้ สะดดุ หยดุ ลงทนั ที คพู พิ าทกจ็ ะตอ งศกึ ษาวา ขอ เรยี กรอ งของ
ตนมีอายุความเทาไร ถาจะดําเนินการทางอนุญาโตตุลาการก็จะตองมอบขอพิพาท

146 การตรวจและสงั่ คําคูความ/คํารอง (ปฏิบัติ)

สถาบนั อนุญาโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

แมอ นญุ าโตตลุ าการจะใชเ วลานานขนาดไหนกไ็ มน บั รวมเขา กบั อายคุ วาม ซงึ่ ในกรณนี ้ี
ใหด เู รอ่ื งอายคุ วามในประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย ถา เปน การคา กม็ อี ายคุ วาม
2 ป ถา การคา เพอื่ ประโยชนข องลกู หนโี้ ดยเฉพาะจะมอี ายคุ วาม 5 ป ถา ไมม กี ฎหมาย
กําหนดไวเปนอยางอื่นจะมีอายุความ 10 ป และถาเกิดเปนคําชี้ขาดของ
อนุญาโตตุลาการหรือคาํ พิพากษาอันถึงที่สดุ ของศาลมีอายุความ 10 ป

ฉะนน้ั การมอบขอ พพิ าท คอื อะไร เขากบ็ ญั ญตั ติ อ มาวา และการดาํ เนนิ การ
ทางอนุญาโตตลุ าการเร่มิ ตนในกรณีหน่ึงกรณีใดดังตอไปน้ี เวลาเราจะดาํ เนินการถงึ
ขั้นกําหนดระยะเวลาใหคูพิพาทฝายท่ีเรียกรองยื่นขอเรียกรองเม่ือไร ขอเรียกรอง
ของเขาทเี่ ขาจะเสนอขอ พพิ าทหรอื มอบขอ พพิ าทใหอ นญุ าโตตลุ าการวนิ จิ ฉยั จะตอ ง
เขา หลกั เกณฑเ สยี กอ น หากไมเ ขา ตามหลกั เกณฑ กไ็ มส ามารถรบั ขอ พพิ าทไวไ ด เชน
ไมม ีขอสญั ญาอนญุ าโตตุลาการ ในมาตรา 27(1) เมอื่ คูพพิ าทฝา ยหน่งึ ไดรบั หนงั สือ
จากคูพิพาทอีกฝายหนึ่งขอใหระงับขอพิพาทโดยวิธีอนุญาโตตุลาการ การท่ีคูกรณี
จะเสนอขอพิพาทใหอนุญาโตตุลาการหรือแจงใหอีกฝายหนึ่งระงับขอพิพาทดวย
อนุญาโตตุลาการ คณะอนุญาโตตุลาการท่ีจะรับเร่ืองไวดําเนินการตองตรวจสอบ
สญั ญาที่กอใหเกิดสิทธเิ รยี กรอ งวา ขอ พิพาทพาทนนั้ มเี ง่ือนไขดงั ตอไปนี้หรือไม

1. เขาเง่ือนไขของสัญญาอนุญาโตตุลาการหรือไม อาจจะมีสัญญาหลัก
สัญญารองหรืออาจจะเปนการติดตอสื่อสารก็ได คูกรณีอีกฝายหนึ่งก็ขอใหระงับ
ขอพพิ าทนั้นได ตอ งตรวจดวู ามขี อ ตกลงหรือมีขอสัญญาอนญุ าโตตลุ าการหรือไม

2. เมื่อคูพิพาทฝายหนึ่งบอกกลาวเปนหนังสือแกคูพิพาทอีกฝายหน่ึงใหต้ัง
อนุญาโตตุลาการหรือใหความเห็นชอบในการตั้งอนุญาโตตุลาการในการระงับ
ขอ พพิ าท จะเห็นไดวาเปนเร่อื งระหวา งคูพพิ าท ถา อีกฝา ยหนง่ึ นง่ิ เฉย เขาอาจจะมา
กําหนดตัวอนุญาโตตุลาการไวท่ีสํานักงานศาลยุติธรรมโดยการย่ืนเรื่องตอสถาบัน
อนุญาโตตลุ าการ ซึง่ สถาบนั ก็จะทาํ หนา ทีต่ รวจสอบวาเขา ตามเงือ่ นไข (1) หรอื (2)
หรอื ไม ซึ่งเร่อื งน้เี ปน จุดเริม่ ตน ทจี่ ะเรมิ่ มคี าํ รองเปนฉบับแรก

การตรวจและสั่งคาํ คคู วาม/คาํ รอ ง (ปฏิบัต)ิ 147

Thai Arbitration Institute สถาบันอนญุ าโตตลุ าการ

3. เม่ือคูพิพาทฝายใดฝายหน่ึงมีหนังสือแจงขอพิพาทท่ีประสงคจะระงับ
ตอ อนญุ าโตตลุ าการในกรณที สี่ ญั ญาอนญุ าโตตลุ าการกาํ หนดคณะอนญุ าโตตลุ าการไว
อนุญาโตตุลาการก็ตองตรวจสอบวาการท่ีเขาไดดําเนินการเปนขอพิพาทที่อยูใน
อํานาจของคณะอนุญาโตตุลาการที่จะช้ีขาดหรือไม เพราะสัญญาอนุญาโตตุลาการ
บางฉบบั เขาจะใหร ะงบั ขอ พพิ าทบางกรณี แตไ มไ ดห มายความวา จะมคี วามหมายไป
ถงึ ทกุ กรณที ่คี ูค วามพพิ าทกัน ตอ งดูสญั ญาอนุญาโตตลุ าการเปนหลกั

4. เม่ือคูพ ิพาทฝายใดฝายหน่ึงเสนอขอ พิพาทตอ หนวยงานซ่ึงจัดตง้ั ข้ึนเพอื่
ดําเนินการระงับขอพิพาทโดยวิธีอนุญาโตตุลาการตามท่ีตกลงกัน โดยย่ืนตอ
อนุญาโตตุลาการโดยตรงจึงเปนหนาท่ีของอนุญาโตตุลาการที่จะตองตรวจสัญญา
อนุญาโตตุลาการ

เม่ือครบหลักเกณฑท้ัง 4 ขอแลว อาจมีคําสั่งใหรับเร่ืองไวดําเนินการทาง
อนุญาโตตุลาการ ข้ันตอนนี้เพียงแตตรวจสอบวาขอพิพาทน้ีอยูในอํานาจ
ที่อนญุ าโตตุลาการจะวินจิ ฉัยหรอื ดําเนินการทางอนุญาโตตุลาการ ก็ใหร ับเรอื่ งไว

เมอื่ รบั เรอ่ื งแลว กระบวนการทจี่ ะมตี อ ไปคอื การทาํ ขอ เรยี กรอ งและขอ ตอ สู
ในมาตรา 27 เปน ตวั บงบอกวา เขา หลกั เกณฑท ค่ี ณะอนญุ าโตตลุ าการ

เมื่อรับเร่ืองแลวจะมีบทบัญญัติในมาตรา 29 การทําขอเรียกรองและ
คาํ คดั คาน และการระบุพยาน โดยในมาตรา 29 วรรคหนึง่ ระบุวา ภายในระยะเวลา
ท่ีคูพิพาทตกลงกัน จะเห็นไดวาคูพิพาทอาจตกลงกันได เพราะวาพอเขาเริ่มตน
ทจี่ ะดาํ เนนิ การทางอนญุ าโตตลุ าการ มหี นงั สอื หรอื เอกสารตามมาตรา 27 และมาถงึ
ข้ันตอนนี้ ภายในระยะเวลาท่ีคูพิพาทตกลงกันหรือที่คณะอนุญาโตตุลาการกําหนด
ถาคพู พิ าทมไิ ดต กลงกันไวเปน อยา งอื่น คพู ิพาทฝา ยท่เี รียกรองตองแสดงขอเทจ็ จรงิ
เพือ่ สนับสนนุ ขอเรียกรอง ประเด็น ขอพพิ าท และคาํ ขอบังคบั ของตน สวนคูพ ิพาท
ฝายที่ถูกเรียกรองตองแสดงในคําคัดคานถึงขอตอสูของตน ทั้งนี้ คูพิพาทอาจแนบ
เอกสารท่ีเก่ียวของหรือบัญชีระบุพยานที่ระบุถึงเอกสารหรือพยานหลักฐานอ่ืน
ทป่ี ระสงคจ ะอางเปน พยานมาดวยก็ได ซึ่งเทียบไดก บั คําฟอ งในทางแพง ในทางแพง
เขยี นไวช ดั เจนวา ถา จะยน่ื ฟอ ง มขี อ โตแ ยง สทิ ธเิ กดิ ขน้ึ ผฟู อ งจะตอ งแสดงโดยชดั แจง

148 การตรวจและส่งั คําคูค วาม/คํารอ ง (ปฏบิ ัต)ิ

สถาบนั อนญุ าโตตลุ าการ Thai Arbitration Institute

ซ่ึงสภาพแหงขอหา คําขอบังคับอีกท้ังขออางท่ีอาศัยเปนหลักแหงขอหาเชนวานั้น
โดยสภาพแหง ขอ หาจะเปน ตวั บง บอกวา ผฟู อ งมอี าํ นาจยน่ื ฟอ งตอ ศาลนนั้ หรอื ไม แต
สําหรับอนุญาโตตุลาการใหดูที่ขอสัญญาอนุญาโตตุลาการ คูพิพาทฝายท่ีเรียกรอง
ตอ งแสดงขอเท็จจรงิ เพอ่ื สนบั สนุนขอเรียกรอ ง ซึ่งตรงนี้เปน ขออางท่กี ลา วหาวา อีก
ฝายหนึ่งผิดสัญญา หรือเปนขอพิพาทท่ีจําเปนจะตองดําเนินการโดยทาง
อนญุ าโตตลุ าการ ประเดน็ ขอพพิ าท มปี ระเดน็ เรื่องอะไร ขอเรียกรอ งจะตอ งระบุให
ชดั เจน และคาํ ขอบงั คบั ของตน ซงึ่ จะเปน สว นทบ่ี ง บอกวา เวลาจะชข้ี าดจะตอ งไมเ กนิ
คําขอ สว นคพู ิพาทฝา ยที่ถกู เรียกรอง ตองแสดงในคําคัดคานถึงขอตอสขู องตน เปน
ตวั บงบอกวาคําคูค วามในคดที ดี่ าํ เนินการทางอนุญาโตตลุ าการ

ท้ังนี้ คูพิพาทอาจแนบเอกสารที่เกี่ยวของหรือบัญชีพยานท่ีระบุถึงเอกสาร
หรอื พยานหลกั ฐานอน่ื ทป่ี ระสงคจ ะอา งเปน พยานหลกั ฐานมาดว ยกไ็ ด คาํ วา อาจแนบ
หมายความวา แนบหรือไมแนบก็ได เพราะไมใชแบบ และไมใชจุดออนหรือ
ขอ บกพรอ งของขอ เรยี กรอ งหรอื คาํ คดั คา น แตส ว นใหญม กั จะสง เอกสารกนั เนอ่ื งจาก
เอกสารนนั้ จะอา งองิ เปน พยานหลกั ฐานหรอื ไมก ต็ าม ในมาตรา 30 วรรคทา ย บญั ญตั วิ า
ขอ เรียกรอ ง คาํ คดั คาน คาํ รอ ง เอกสาร หรือขอ มลู ทัง้ หมดท่ีคูพิพาทฝายใดเสนอตอ
อนญุ าโตตลุ าการจะตอ งสง ใหแ กค พู พิ าทอกี ฝา ยหนงี่ ดว ย ทง้ั นใ้ี หร วมถงึ รายงานของ
ผูเช่ียวชาญหรือเอกสารหลักฐานใด ๆ ซ่ึงคณะอนุญาโตตุลาการจะตองใชประกอบ
การช้ีขาดดวย จุดนี้ก็เปนจุดหนึ่งท่ีเขาจะคัดคานตอศาลใหเพิกถอนคําชี้ขาดได
ซงึ่ อนญุ าโตตุลาการตอ งระมดั ระวงั

เมื่อมีขอเรียกรองและคําคัดคานเขามาแลว อนุญาโตตุลาการตองมีคําสั่ง
เอกสารทุกฉบับท่ีจะรวมเขาสํานวนอนุญาโตตุลาการจะตองมีการสั่งของ
คณะอนุญาโตตุลาการ หากไมมีคําสั่งของอนุญาโตตุลาการจะเก็บเขาสํานวนไมได
และถาขอสัญญาหรือคูพิพาทไมไดกําหนดไวเปนอยางอื่น อนุญาโตตุลาการอาจสั่ง
ใหผูเรียกรองยื่นขอเรียกรองเปนหนังสือเขามาภายในกําหนดกี่วัน ตามมาตรา 29
ซึ่งมาตรา 7 เกีย่ วกบั การสง เอกสารตา ง ๆ เกีย่ วดวยอนญุ าโตตลุ าการ โดยเจา หนา ท่ี
ของสถาบันอนุญาโตตลุ าการจะเปนผดู าํ เนินการ

การตรวจและสั่งคําคูความ/คํารอ ง (ปฏิบตั )ิ 149