วรรณคดีสำหรับนาฎศิลป์-เรื่องไชยเชษฐ์ (1)_clone

วรรณคดีสำหรับนำฎศิลป์ เรื่อง…ไชยเชษฐ์

จดั ทำโดย

ช่ือ นำงสำวประไพพมิ พ์ ม่งบตุ ร
รหสั ประจำตวั นกั ศึกษำ6181163016

คำนำ
โดยมีจุดประสงค์ เพอ่ื กำรศกึ ษำควำมรู้ทไ่ี ดจ้ ำกเรื่องไชยเชษฐ์ ซ่ึงรำยงำนน้ีมเี น้ือหำเก่ียวกบั ควำมรู้
ควำมเขำ้ ใจ ควำมเป็นมำของเรื่อง ของตวั ละคร บทกลอน และสำมำรถนำเอำขอ้ คิดทไี่ ดจ้ ำกเรื่อง
ไชยเชษฐ์มำประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวิตประจำวนั และเป็นแนวทำงกำรศกึ ษำหำควำมรู้ผจู้ ดั ทำหวงั ว่ำ
รำยงำนฉบบั น้ี จะเป็นประโยชนก์ บั ผอู้ ่ำน ทก่ี ำลงั หำขอ้ มลู เรื่องน้ีอยู่ หำกมขี อ้ แนะนำหรือ
ขอ้ ผดิ พลำดประกำรใด ผูจ้ ดั ทำขอนอ้ มรับไวแ้ ละขออภยั มำ ณ ท่นี ้ีดว้ ย

จดั ทำโดย
นำงสำว ประไพพมิ พ์ เมง่ บตุ ร

รหัส 6181163016

ประวัตคิ วำมเป็ นมำ
เรื่อง…ไชยเชษฐ์

ไชยเชษฐ์ เป็น นิทำนพ้นื บำ้ น สมยั กรุงศรีอยุธยำ เป็นรำชธำนี มผี ูน้ ำนิทำนเร่ืองน้ีมำเลน่ เป็นละครเพรำะเป็น
เรื่องสนุก ตอ่ มำ พระบำทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หลำ้ นภำลยั รชั กำลที่ 2 ทรงนำนิทำน เรื่องไชยเชษฐม์ ำพระรำช
นิพนธ์เป็นบทละครนอก เดิมละครนอกเป็นละครทรี่ ำษฎรเลน่ กนั ให้ผชู้ ำยแสดงเป็นตวั ละคร
ท้งั หมด พระบำทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหลำ้ นภำลยั ทรงพระรำชนิพนธ์บทละครเร่ืองไชยเชษฐ์ เพ่ือใหเ้ ป็นบท
ละครนอกของหลวง และทรงให้ผหู้ ญิงทเ่ี ป็นละครหลวงแสดงอย่ำงละครนอก

ประวตั ิผู้แต่ง

พระรำชประวตั ิ
พระบำทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหลำ้ นภำลยั ทรงเป็นพระมหำกษตั ริยไ์ ทยองคท์ ่ี 2 แห่งรำชวงศจ์ กั รี ทรง
ประสูตเิ ม่ือ 24 กุมภำพนั ธ์ พ.ศ. 2310 ตรงกบั วนั พุธ ข้นึ 7 ค่ำ เดือน 3 ปี กนุ มีพระนำมเดิมว่ำ "ฉิม" พระองคท์ รง
เป็นพระบรมรำชโอรสองคท์ ี่ 4 ในพระบำทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟ้ำจฬุ ำโลกมหำรำชและกรมสมเดจ็ พระอมรินท
รำมำตยพ์ ระบรมรำชชนนีพนั ปี หลวง ประสูติ ณ บำ้ นอมั พวำ แขวงเมืองสมุทรสงครำม ขณะน้นั พระบำทสมเดจ็
พระพุทธยอดฟ้ำจฬุ ำโลกมหำรำช เป็นหลวงยกกรับตั รเมอื งรำชบรุ ี พระบดิ ำไดใ้ ห้เขำ้ ศกึ ษำกบั สมเดจ็ พระวนั รัต

( ทองอยู่ ) ณ วดั บำงหวำ้ ใหญ่ พระองคท์ รงมพี ระชำยำเทำ่ ท่ีปรำกฎ
รชั กำลพระบำทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหลำ้ นภำลยั เป็นยคุ ทองแห่งนำฏศิลป์ ดุริยำงคศิลป์ และวรรณกรรมศลิ ป์
เพรำะทรงเชี่ยวชำญในงำนศลิ ปะท้งั สำมแขนงเป็นอย่ำงย่ิง เชน่ ทรงพระรำชนิพนธเ์ พลงบหุ ลนั ลอยเลื่อน ซ่ึง
ทรงจำไดใ้ นพระสุบินขณะเสดจ็ บรรทม ณ รำตรีหน่ึง เมอ่ื ตนื่ บรรทมทรงพระกรุณำโปรดเกลำ้ ฯใหพ้ นกั งำนต่อ

เพลงน้นั ไวแ้ ลว้ ทรงเพลงน้ีดว้ ยซอคู่พระหัตถ์ คอื ซอสำยฟ้ำฟำด
ด้ำนวรรณศิลป์
นอกจำกทรงทะนุบำรุงกวีในรัชสมยั พระบำทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหลำ้ นภำลยั ยงั ทรงเป็นกวีเอกดงั มีบทพระรำช

นิพนธ์บทละครใน บทละครนอก ซ่ึงทรงเลือกใชถ้ อ้ ยคำและลลี ำไดอ้ ยำ่ งเหมำะสมสำหรับแสดงละคร พำกย์
โขน และอำ่ นเพ่อื ควำมไพเรำะซำบซ้ึงในอรรถรสดว้ ย

เนือ้ เร่ืองเรื่องไชยเชษฐ์

เดมิ ทำ้ วอภยั นุรำชเจำ้ เมอื งเวสำลมี ีรำชธิดำองค์ ๑ ถำ้ นำงน้นั ร้องไหเ้ มอื่ ใด กบ็ นั ดำลมีดอกจำปำทองร่วงลงมำ จงึ
ใหน้ ำมวำ่ นำงจำปำทอง เมือ่ นำงเจริญไวยข้นึ วนั หน่ึงลงไปเล่นน้ำทส่ี ระในสวน ไปพบไขจ่ รเขฟ้ องหน่ึง นำงคดิ
อยำกจะดจู รเขว้ ่ำรูปร่ำงเปนอยำ่ งไร จงึ เกบ็ เอำไขน่ ้นั เขำ้ ไปฟักท่ีในวงั จนจรเขอ้ อกเปนตวั แลว้ นำงก็เล้ียงไว้ คร้ัน
จรเขน้ ้นั เติบใหญข่ ้นึ กร็ ำ้ ยกำจตำมวไิ สยจรเข้ ไลก่ ดั คนในวงั แลว้ เลยลงไปอย่ใู นแมน่ ้ำ เท่ยี วกดั กนิ พวกชำวเมือง
เสียเปนอนั มำก หมอจรเขไ้ ปจบั ก็สู้จรเขไ้ มไ่ ด้ รำษฎรไดร้ บั ควำมเดอื ดรอ้ นพำกันร้องทกุ ขว์ ำ่ จรเขข้ องนำงจำปำ
ทองเทย่ี วกินผคู้ น ทำ้ วอภยั นุรำชทรงขดั เคอื ง จงึ ใหข้ บั นำงจำปำทองเสียจำกพระนคร เม่อื นำงจำปำทองตอ้ งขบั
ออกจำกวงั มีแต่นำงแมว ซ่ึงนำงจำปำทองเล้ียงไว้ ตำมไปดว้ ยเปน ๒ คนดว้ ยกนั คร้นั ไปถึงฝั่งน้ำนำงเห็นจรเขก้ ็
เกดิ โทมนศั จงึ โจนลงไปหมำยจะให้จรเขก้ ินเสียใหส้ ิ้นทุกขย์ ำก แต่พระอินทร์บนั ดำลใหเ้ ปนบวั กรดผดุ ข้นึ มำรบั
นำงไว้ จรเขเ้ ขำ้ มำจะกินก็ถูกคมบวั กรดตำยอยูณ่ ท่นี ้นั นำงจำปำทองเหน็ จรเขต้ ำยแลว้ กช็ วนนำงแมวกลบั มำ
หมำยว่ำจะคนื เขำ้ เมอื งเวสำลี แตเ่ ทพยดำบนั ดำลให้หลงไปทำงทศิ อ่นื เทีย่ วชดั เซพเนจรไปจนเหน็จเหน่ือย จึงพำ
กนั ไปนอนหลบั อยใู่ นใตร้ ่มไมร้ งั แห่งหน่ึง

วนั น้นั นนทยกั ษอ์ ยู่ท่เี ขำอศั กรรฐ์ จะไปเฝ้ำทำ้ วสิงหฬที่ในเมือง เดินมำทำงน้นั คร้นั เห็นนำงจำปำทองกม็ ีใจ
ประดพิ ทั ธ เขำ้ ไปปลุกนำงหมำยจะเก้ยี วพำน นำงเห็นยกั ษก์ ็ตกใจกลวั เปนกำลงั พำนำงแมววง่ิ หนีไปในป่ ำ นนท
ยกั ษก์ ็ว่ิงไล่ตำมไป จนถึงกฎุ พี ระโคดมฤๅษี นำงเขำ้ ไปวอนขอใหพ้ ระฤๅษีช่วยป้องกนั พระฤๅษีห้ำมปรำมนนท
ยกั ษไ์ ม่ฟัง จงึ เศกผำ้ ข้นึ เปนลงิ ไล่นนทยกั ษห์ นีไป แลว้ นำงจำปำทองกบั นำงแมวก็อำไศรยอย่ทู ี่อำศรมพระโคดม

ฤๅษีตอ่ มำ

ฝ่ำยทำ้ วสิงหฬเปนยกั ษอ์ ยใู่ นสจั ธรรม ไดค้ รองเมืองสิงหฬมำชำ้ นำน ทำ้ วหำมรี ำชบตุ รแลธิดำไม่ คืนหน่ึงทรง
สุบินนิมิตรวำ่ มียกั ษม์ ำแต่ป่ ำนำดอกจำปำมำถวำย แลดอกจำปำน้นั มสี ีงำมเหมอื นอย่ำงทองแตว่ ่ำมปี ลีติดมำดว้ ย
ทำ้ วสิงหฬให้โหรทำนำยพระสุบนิ โหรพยำกรณว์ ่ำจะไดร้ ำชธิดำข้งึ ทรงลกั ษณงำมย่ิงนกั แตน่ ำงน้นั จะมเี พอื่ น
ร่วมใจอยำ่ งแปลกประหลำด ขณะน้นั พอนนทยกั ษไ์ ปถึง ไปทูลว่ำไดพ้ บนำงสำวนอ้ ยรูปงำมอยณู่ อำศรมของ
พระโคดมฤๅษี ทำ้ วสิงหฬไดท้ รงทรำบกด็ พี ระหฤไทยดว้ ยเหน็ สมกบั สุบินนิมติ ร จงึ ใหต้ ระเตรียมร้ีพลแลว้ เสดจ็
ไปยงั อำศรมพระฤๅษี คร้ันไดท้ อดพระเนตรเหน็ นำงจำปำทองแลทรำบว่ำเปนรำชธิดำตกยำก ก็ขอพระฤๅษมี ำ

เล้ียงเปนรำชธิดำ ประทำนนำมใหม่วำ่ นำงสุวญิ ชำ

ฝ่ำยพระไชยเชฐ เปนรำชโอรสของทำ้ วธรรมกึ แลนำงแกว้ สจั จำซ่ึงครองเมอื งเหมนั ต์ มีนำงเปนบำทบริจำริกำอยู่
๗ คน วนั หน่ึงพำนำงท้งั ๗ ไปเทีย่ วประพำศ ไปต้งั พลบั พลำพกั แรมอยใู่ นป่ ำ รอ้ นถงึ พระอินทร์ ส่องทพิ เนตรดรู ู้
ว่ำพระไชยเชฐกบั นำงสุวิญชำจะตอ้ งเปนคกู่ นั จึงให้พระมำตุลแี ปลงเปนกวำงทองลงมำล่อพระไชยเชฐ ๆ สำคญั
วำ่ กวำงจริงก็ใหล้ อ้ มไว้ แลว้ ประกำศส่งั ร้ีพลวำ่ ถำ้ กวำงออกไดท้ ำงดำ้ นใครจะเอำโทษ กวำงแกลง้ หนีออกจำกที่
ลอ้ มทำงดำ้ นพระไชยเชฐ พระไชยเชฐมีควำมลอำยก็ตำมกวำงไปแตก่ บั พเ่ี ล้ยี งท้งั ส่ี กวำงจำแลงล่อพระไชยเชฐ
เขำ้ ไปในแดนเมอื งสิงหฬแลว้ ก็หำยไป พระไชยเชฐกบั พี่เล้ยี งจะกลบั ไม่ถูกทำง หลงไปในเมอื งสิงหฬจนถึงสวน

หลวง ไมร่ ูว้ ำ่ เปนสวนของทำ้ วสิงหฬกเ็ ขำ้ ไปอยทู่ ี่ในสวนน้นั

ฝ่ำยเสนำทอ่ี ยู่ยงั พลบั พลำ คอยๆ พระไชยเชฐหลำยวนั ไมเ่ ห็นกลบั ไป มริ ูว้ ่ำจะมีเหตเุ ภทไภยประกำรใด กพ็ ำนำง
ท้งั ๗ กลบั คนื เขำ้ เมืองเหมนั ต์ ไปทลู ควำมแกท่ ำ้ วธรรมกึ ๆ ให้โหรทำนำย โหรทูลพยำกรณว์ ำ่ พระไชยเชฐน้นั
ตกไปเมืองยกั ษ์ แต่หำเปนอนั ตรำยไม่ ต่อไปสักปี ๑ จะไดม้ เหษีกลบั มำเมอื ง ทำ้ วธรรมึกกบั นำงแก้วสจั จำไดฟ้ ัง

กค็ ่อยคลำยวิตก จึงมไิ ดใ้ หต้ ิดตำมพระไชยเชฐต่อไป

ฝ่ำยนำงสุวิญชำคนื หน่ึงฝันไปว่ำมพี ระยำนำคมำรดั คร้ันตนื่ ข้ึนคดิ ว่ำลกั ษณฝันเชน่ น้นั ยอ่ มมพี ยำกรณ์วำ่ จะไดค้ ู่
แตน่ ำงตกไปอยใู่ นเมืองยกั ษ์ เกรงจะไดย้ กั ษเ์ ปนสำมกี ็เกิดเดือดร้อนรำคำญใจ จึงทลู ลำทำ้ วสิงหฬออกไปเทีย่ ว
ชมสวนหวงั จะให้คลำยใจ พวกยกั ษท์ ่ีไปกบั นำงสุวญิ ชำไปเห็นพระไชยเชฐกบั ส่ีพเ่ี ล้ียงอยทู่ ่พี ลบั พลำจะจบั กมุ
พระไชยเชฐกบั พี่เล้ียงตกใจกลวั ยกั ษพ์ ำกนั ว่งิ หนี พวกยกั ษก์ ไ็ ลม่ ำจนถึงทีน่ ำงสุวญิ ชำพกั อยู่ พระไชยเชฐเห็น
นำงเปนมนุษยแ์ ลเปนเจำ้ นำยของยกั ษก์ ็เขำ้ ไปขอใหน้ ำงชว่ ยป้องกนั นำงจงึ ห้ำมพวกยกั ษม์ ใิ หจ้ บั กมุ แลว้ ไตถ่ ำม
เร่ืองรำวของพระไชยเชฐ เมอื่ ทรำบวำ่ หน่อกระษตั ริยพ์ ลดั เมอื งมำ นำงก็เขำ้ ใจว่ำเหน็ จะเปนเน้ือคตู่ อ้ งตำมควำมที่
ฝัน จงึ ใหพ้ ระไชยเชฐพกั อย่ทู ีส่ วน แลว้ มำทลู เร่ืองรำวของพระไชยเชฐใหท้ ำ้ วสิงหฬทรำบ ทำ้ วสิงหฬใหห้ ำพระ
ไชยเชฐเขำ้ ไปเฝ้ำ คร้นั เห็นก็มีควำมสงสำร จึงรับจะใหเ้ สนำพำกลบั ไปส่งยงั เมอื งเหมนั ต์ แต่พระไชยเชฐน้นั เกดิ
ประดิพทั ธ์ตอ่ นำงสุวญิ ชำเปนกำลงั จึงทูลขออย่รู ับรำชกำรสนองพระคณุ ทำ้ วสิงหฬเสียก่อนแลว้ จึงจะกลบั ไป

ทำ้ วสิงหฬชอบพระหฤไทยก็ยอมใหพ้ ระไชยเชฐอยู่ในเมอื งสิงหฬต่อไปตำมใจสมคั

ฝ่ำยรณภกั ตร์เปนเจำ้ เมืองอิกเมืองหน่ึงยงั ไม่มีพระมเหษี ใหส้ ืบหำรำชธิดำเมอื งต่ำง ๆ ไดค้ วำมว่ำทำ้ วสิงหฬมีรำช
ธิดำทรงลกั ษณวิเศษกว่ำรำชธิดำเมอื งอ่นื ๆ จึงให้ทตู ไปทูลขอนำงสุวญิ ชำตอ่ ทำ้ วสิงหฬ แลวำ่ ถำ้ ไมย่ อมยกให้
โดยดีแลว้ กจ็ ะเกดิ รบพงุ่ กนั ทำ้ วสิงหฬขดั เคืองว่ำรณภกั ตร์ขู่ก็ไมย่ กให้ รณภกั ตร์ขดั ใจจงึ ยกกองทพั มำลอ้ มเมือง
สิงหฬไว้ ฝ่ำยทำ้ วสิงหฬรู้ว่ำพระไชยเชฐรกั นำงสุวญิ ชำ จงลองใจถำมวำ่ จะอำสำสู้ศกึ ไดฤ้ ๅไม่ พระไชยเชฐก็
จำตอ้ งรบั อำสำ แตม่ คี วำมวติ กทกุ ขร์ ้อนดว้ ยไม่มฤี ทธ์ิเดชอยำ่ งใดทีจ่ ะสูก้ บั ยกั ษ์ พระอินทร์จึงเอำศรลงมำให้พระ

ไชยเชฐยกออกไปรบพุ่งกบั ยกั ษ์ พระไชยเชฐแผลงศรไปฆ่ำรณภกั ตร์ตำย คร้นั สิ้นศกึ แลว้ ทำ้ วสิงหฬจงึ ยอมยก
นำงสุวิญชำให้พระไชยเชฐเปนบำเหนจ็ ให้มรี ำชสำรไปเชิญทำ้ วธรรมกึ ไปทำกำรอภเิ ศกพระไชยเชฐกบั นำงสุ

วญิ ชำทีเ่ มอื งสิงหฬ แลว้ พำกลบั ไปยงั เมอื งเหมนั ต์

ฝ่ำยนำงท้งั ๗ คดิ ฤษยำนำงสุวญิ ชำคอยปองร้ำยอยู่ คร้ันนำงสุวิญชำทรงครรภจ์ วนจะถึงกำหนดคลอด นำงท้งั ๗
จึงทำกลอุบำยให้มีกิตติศพั ทเ์ กิดข้นึ วำ่ มชี ำ้ งเผอื กเขำ้ มำในแดนเมืองเหมนั ต์ พระไชยเชฐไมร่ ูเ้ ทำ่ กย็ กพลออกไป

ตำมหำชำ้ งเผือกที่ในป่ ำ ให้นำงท้งั ๗ พทิ กั ษร์ กั ษำนำงสุวญิ ชำอยใู่ นวงั คร้ันนำงสุวญิ ชำคลอดลกู นำงท้งั ๗
แกลง้ อุบำยเอำผำ้ ผกู ตำเสีย มใิ หน้ ำงสุวญิ ชำเหน็ ลกู น้นั เปนชำยมศี รพระขรรคเ์ กิดมำสำหรับบญุ ดว้ ย นำงท้งั ๗
ใหเ้ อำกุมำรใส่หีบลอบไปฝังเสียในป่ ำ แลว้ เอำท่อนไมใ้ ส่พำนไวแ้ ทน วำ่ นำงสุวญิ ชำคลอดลูกเปนท่อนไม้ เรื่อง

พระไชยเชฐตอนตน้ มำตอ่ เร่ืองตอนที่ทรงพระรำชนิพนธ์บทลครตรงน้ี

ตวั ละคร เรื่อง…ไชยเชษฐ์
• ทำ้ วอภยั นุรำช
• นำงจำปำทอง(นำงสุวญิ ชำ)
• พระไชยเชษฐ์
• พระนำรำยณธ์ ิเบศร์
• นำงแมว(วิฬำร์)
• พระโคดมฤำษี
• ทำ้ วสิงหล
• นำงสนมท้งั เจด็

๏ เมอ่ื น้นั ลักษณะคำบทประพันธ์
แต่มำอยปู่ ่ ำ บทชมนำง

พนำลี บทชมเครื่องแต่งกำย
ให้หมอเถำ้ เอำ
ชำ้ งไปเทีย่ วคน้ ตอนที่ ๑ นำงสุวิญชำถูกขบั ไล่
ไมป่ ระสบพบ
ชำ้ งตวั สำคญั ช้ำ

๏ เมื่อพระมเหษี องคพ์ ระไชยเชฐเรืองศรี
จะมเี หตุ ไดเ้ จด็ รำตรีทิวำวนั

ทกุ ตำบลโป่งป่ ำพนำสณั ฑ์

จนส้ินแดนเหมนั ตภ์ ำรำ

ฯ ๔ คำ ฯ

ปี นตลงิ่

ให้เขมน่ ไนยเนตรท้งั ซำ้ ยขวำ

พระทอดถอน หวนรำฦกตรึกตรำถึงเวยี งวงั
หฤไทยไปมำ
สงสำรสุวิญชำ เทวีมคี รรภอ์ ยขู่ ำ้ งหลงั

โฉมศรี ไมม่ ีทห่ี วงั ที่ไวใ้ จ
จะประสูตร
ลูกแกว้ แลว้ ฤๅยงั ใครจะเอำใจดหู ูใส่
นำงกไ็ ร้สุริวงศ์
กลบั คนื เขำ้ ไปยงั ภำรำ
พงศเ์ ผำ่ ฯ ๖ คำ ฯ
จำจะเลกิ พหล
ร่ำย
พลไกร
จงตระเตรียมโยธีท้งั ซ้ำยขวำ
๏ คดิ พลำงทำง
ส่ังเสนี จะคนื เขำ้ ภำรำเวลำน้ี
ฯ ๒ คำ ฯ
เร่งรดั ผูกชำ้ งผกู เสนีรับสั่งใส่เกษี
มำ้

๏ บดั น้นั

ออกมำจดั กนั พร้อมเสร็จดงั มีพระบญั ชำ
ทนั ที ฯ ๒ คำ ฯ เจรจำ
องคพ์ ระไชยเชฐก็หรรษำ
๏ เม่ือน้นั ทรงมหำภสู ิตพรำยพรรณ
จึงสระสรง
ทรงเครื่องสุ ข้ึนทรงอศั ดรผำยผนั

คนธำ คนื เขำ้ เหมนั ตธ์ ำนี
คร้ันเสร็จเสดจ็ ฯ ๔ คำ ฯ กรำวนอก เชิด

บทจร เสด็จลงเกยแกว้ มณีศรี
ให้ยกพวกพล
จรลเี ขำ้ ยงั วงั ใน
ชำ้ งด้งั กนั ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ

๏ คร้นั ถงึ จึง เจด็ นำงนำรีศรีใส
ประทบั มำ้ ทรง
พอสิ้นแสง
สนธยำรำตรี

๏ เมอื่ น้นั

แจง้ เหตุว่ำเสดจ็ ดีใจเปรมปร่ิมยมิ้ พรำย
มำแต่ไพร จดั แจงแตง่ ตวั เฉิดฉำย
ผนั ผำยไปเฝำ้ พระภมู ี
ชวนกนั อำบน้ำ ฯ ๔ คำ ฯ เพลงชำ้
ทำแป้ง องคพ์ ระไชยเชฐเรืองศรี
จึงปรำไสนำรีท้งั เจด็ คน
นุ่งยกห่มตำด ทรมำนนอนป่ ำพนำสณฑ์
นำดกรำย เจำ้ อยดู่ ีทกุ คนฤๅฉนั ใด
พฝี่ ำกฝังให้เจำ้ เอำใจใส่
๏ เม่ือน้นั เปนกะไรคลอดลูกแลว้ ฤๅยงั

เหน็ นำงสำว ฯ ๖ คำ ฯ
สรรคม์ ำอญั ชลี

พีจ่ ำกนอ้ งไป
คลอ้ งคชสำร

เชำ้ ค่ำรำฦก
ถึงนฤมล

อนั นำงสุวญิ ชำ
นงเยำว์

ครรภน์ ำงกแ็ ก่
แต่วนั ไป

๏ เม่อื น้นั เจ็ดนำงทลู ไปดงั ใจหวงั
เปนธุระระวงั นงั่ รำพงึ
ขำ้ ทกุ ข์
แทนนฤมลพน้ กอ่ นน่ำพระเสดจ็ เขำ้ มำถึง
งำมแมน้ เหมอื นหน่ึงเทวดำ
กำลงั
ฯ ๔ คำ ฯ เจรจำ
พอวนั หน่ึงนำง พระไชยเชฐฟังคำทรี่ ่ำวำ่
คลอดโอรสำ ผำ่ นฟ้ำน่ิงอ้งึ ตลึงตไล
จะทนั พจิ ำรณำก็หำไม่
รูปร่ำงพริ้ง จะเล้ยี งไวท้ ำไมในธำนี
พร้อมดงั กล่อม หมำยจะไปห่ำห้ันบน่ั เกษี

กลึง

๏ เมื่อน้นั

เห็นท้งั ท่อนไม้
ใส่พำนมำ

เสน่ห์นำงเจ็ดคน
เขำ้ ดลจติ ร

ใหช้ ิงชงั สุวญิ ชำ
แลว้ ว่ำไป

วำ่ พลำงทำงขยบั
จบั พระขรรค์

ลงจำกแท่นแคน้ เจด็ นำงนำรีกต็ ำมไป
ใจจรลี ฯ ๖ คำ ฯ เสมอ
ยง่ิ โกรธำหุนหนั มนั ไส้
๏ คร้ันถงึ จงึ เห็น ช้ีหนำ้ วำ่ ไปกบั นงลกั ษณ์
นำงสุวิญชำ
กระทืบบำท ควรฤๅมลี กู ออ่ นเปนทอ่ นสัก
กึกกอ้ งท้งั หอ้ ง สิ้นรักใคร่กนั แลว้ วนั น้ี
ใน
เสียแรงเรำชุบ ข้นึ ชื่อวำ่ เปนเมยี เสียศกั ด์ิศรี
เล้ียงถงึ เพียงน้ี ภูมฮี ึดฮดั ขดั แคน้ ใจ
ใหอ้ บั อำยขำย
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจำ
หนำ้ นกั หนำนกั
แมน้ เล้ยี งไวใ้ น โอ้
เมอื งจะเลอื่ งฦๅ
ชอบแตส่ งั หำร สุวิญชำตวั สน่ั หวนั่ ไหว

ผลำญชีวี

๏ เม่อื น้นั

กรรแสงพลำง เขำจะคิดอยำ่ งไรเมยี ไมร่ ู้
ทำงทลู ภูวไนย เจ็ดนำงมำนง่ั หนุนหลงั อยู่
เมยี ไมร่ ูท้ นั เท่ำเขำคดิ คด
แต่แรกเจบ็ ทอ้ ง เอำผำ้ ผกู พนั ตำเสียมดื หมด
รอ้ งครวญครำง เสียงรอ้ งปรำกฎเหมอื นเสียงคน
เพรำะเขำปิ ดตำไวไ้ มเ่ ห็นหน
แลว้ ขบั ไล่ขำ้ ไท ลูกคนใครห่อนเปนทอ่ นไม้
มใิ ห้ดู จะลงโทษนอ้ งรกั ให้ตกั ไษย

นำงวำ่ ขำ้ ไมเ่ คย ร่ำพลำงสอ้นื ไหไ้ ปมำ
จะคลอดลูก

เม่ือแรกประสูตร
พระโอรส

บดั น้ีลกู ออ่ นเป
นท่อนไม้

พระองคจ์ งคดิ ดู
เลห่ ก์ ล

เมือ่ ฟังคำขำ้ ง
เดียวมำเกร้ียว

โกรธ

เมยี จะผินภกั ตรำ
ไปหำใคร

๏ เมื่อน้นั ฯ ๑๐ คำ ฯ โอด

เหมเ่ หมด่ ดู ๋สู ุวิญ ร่ำย
ชำ
พระไชยเชฐฟังคำจงึ ซ้ำวำ่
ยกั เยอ้ื งพูดจำ ยงั ขนื กลบั มำวำ่ เขำพำโล
สำรพดั เจำ้ สำบดั สำนวนกวนโมโห
ขำ้ มใิ ช่ชำยโงจ่ ะงงงวย
เมอ่ื ลูกเปนท่อน ว่ำเขำแกลง้ ใส่ไคลไ้ ม่เห็นดว้ ย
ไมไ้ อก้ ะโต จะมอดมว้ ยไมท่ นั รุ่งพรุ่งน้ี

เจด็ นำงรกั เจำ้ เรำ ใครอยบู่ ำ้ งขำ้ งหนำ้ เขำ้ มำนี่
รู้แจง้ ไปประหำรชีวีใหว้ ำยปรำณ

อยำ่ พกั ทำ ฯ ๘ คำ ฯ
กำสรดระทด

ระทวย

ว่ำพลำงทำงเรียก
เสนำ

จงเอำตวั สุวญิ ชำ
กำลี

๏ บดั น้นั เสนำคำนบั รบั บรรหำร
เขำ้ ผกู รดั มดั มือ ลนลำนรีบพำออกมำพลนั

เยำวมำลย์ ฯ ๒ คำ ฯ
สุวิญชำตระหนกอกสน่ั
๏ เม่ือน้นั ครวญคร่ำรำพรรณวงิ วอน
เหลยี วดภู ศั ดำ
แลว้ จำบลั ย์ ฯ ๒ คำ ฯ

๏ โอว้ ำ่ พระองค์ โอ้
ทรงเดช
โปรดเกษหยดุ ย้งั มง่ั กอ่ น
พระจะให้ห่ำหน่ั
บน่ั รอน โทษกรนอ้ งน้ีไม่มีเลย

ช่ำงเชื่อแต่เจด็ ไม่แลเหลียวดมู ง่ั นง่ั น่ิงเฉย
นำงไปขำ้ งเดียว
แตก่ ่อนร่อนชะ อกเอ๋ยนอ้ งคดิ เหน็ ผิดใจ

ไรกไ็ มเ่ คย ขอโทษกรวอนว่ำกรำบไหว้
นำงวิง่ เขำ้ กอด

บำทภศั ดำ อรไทยครวญคร่ำร่ำโศกำ
เสนำเขำ้ คร่ำเอำ
ฯ ๖ คำ ฯ โอด เชิด
ตวั ไป
ร่ำย
๏ คร้ันออกมำ
นอกทวำรวงั พอเห็นพเี่ ล้ยี งนง่ั อยพู่ รอ้ มหนำ้
นำงร้องเรียกไป
เชษฐำโปรดดว้ ยช่วยนอ้ งไว้
มไิ ดช้ ำ้
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ บดั น้นั ส่ีพเ่ี ล้ียงยำ่ งเหยำ่ เขำ้ มำใกล้
เหน็ เขำจงู สุวิญ
ตกใจตวั สน่ั เขำ้ ก้นั กำง
ชำพำไป
พวกเสนำว่ำ ตำ่ งคนฮึดฮดั ขดั ขวำง
หลกี ไปให้พน้
พระพี่เล้ียงชิงไว้ แลว้ ถำมวำ่ โทษนำงเปนอยำ่ งไร
ไม่ละวำง
ฯ ๔ คำ ฯ เจรจำ

๏ คร้ันรู้แน่ จงึ ห้ำมเสนำวำ่ ไม่ได้
ตระหนกั
ประจกั ษค์ วำม นำนไปเรำร่อยจะพลอยตำย
ขำ้ จะไปทูลขอนำงโฉมฉำย
ถำ้ แมน้ ขืนฆ่ำ
ฟันให้บรรไลย ว่ำแลว้ ส่ีนำยจรลี
ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ
ท่ำนจงหยดุ ย้งั ร้งั กม้ เกลำ้ ประนตบทศรี
รอ พระภูมเี ปนไฉนจงึ ใจเบำ
มมี ง่ั ฤๅไมแ่ ต่กอ่ นเกำ่
มิให้มว้ ยมอด
วอดวำย ยง่ิ กวำ่ มวั เมำมนึ ตงึ
ยอ่ มคอยหยบิ ผิดคิดหวงหึงษ์
๏ คร้นั ถึงจงึ
คลำนเขำ้ ไปเฝ้ำ

กรำบทลู ไปพลนั
ทนั ที

ธรรมดำลกู อ่อน
เปนท่อนไม้

แต่เพยี งน้ีมิรู้ดู
เอำ

ธรรมดำเมีย

หลวงกบั เมยี เหมือนไมร่ ูถ้ งึ ทนั เมยี
นอ้ ย มีแต่จะเรียกลมใหเ้ รือเสีย
จะใหเ้ ขำผวั เมยี ไดร้ ำคำญ
ช่ำงไม่ตรองตรึก กย็ งั ไมค่ วรส่งั ให้สังหำร
ให้ฦกซ้ึง จะมำผลำญเสียส้ินท้งั เหมนั ต์
จะเค้ียวเลน่ เปนผกั ไม่พกั หน่ั
ลว้ นเหล่ำฤษยำ อยำ่ ใหช้ ีวนั นำงมอดมว้ ย
เปนอำรมณ์
ฯ ๑๒ คำ ฯ เจรจำ
ท้งั เลห่ ก์ ลกระทำ
ยำเยยี สำมเสำ้

ถงึ วำ่ นำงจะเปน
เช่นน้นั ไซ้

รูถ้ งึ สิงหฬมิเปน
กำร

มนุษยฤ์ ๅจะสูก้ บั
หม่ยู กั ษ์

พระองคจ์ ง
โปรดยกโทษ

ทณั ฑ์

๏ เมอื่ น้นั พระไชยเชฐไดฟ้ ังกเ็ ห็นดว้ ย
จริงอยพู่ ่วี ำ่ ขำ้ ง เพรำะใครใครไมช่ ่วยหำ้ มปรำม

งงวย จงึ พลอยพล้ำเผลอไปไมไ่ ตถ่ ำม
มแี ต่จะเติมเสริม นี่หำกว่ำพหี่ ้ำมจึงไดค้ ดิ

ซ้ำ จะพำกนั ยอ่ ยยบั ดบั จิตร
นอ้ งน้ีโฉดเฉำ
น่ำท่ชี ีวิตรจะมว้ ยมรณ์
เบำควำม
ถำ้ สิงหฬรู้ไปที่ กลบั ไปให้หำเขำ้ มำกอ่ น

ไหนนนั่ ทำโทษโรธกรเยำวมำลย์
ใครจะออกตอ่ ฯ ๘ คำ ฯ เจรจำ
ตำ้ นทำนฤทธ์ิ
ตำยแลว้ ฤๅยงั อยู่ ร่ำย

สุวิญชำ เจ็ดนำงนงั่ ฟังอยใู่ นมำ่ น
อยำ่ ใหห้ ้ำหั่นบนั่

รอน

๏ เม่อื น้นั

ไดย้ นิ ส่ีพเ่ี ล้ยี ง ว่ำขำนเปนแยบก็แปลบใจ
ทลู ทดั ทำน ชวนกนั เผยมำ่ นทองสองไข

นิ่งอยดู่ ูเห็น นี่อะไรมำกลมุ้ รุมชิงชงั
จะเปนรอง มำขม่ ขตู่ ะคอกหลอกผหู้ ญงิ
พดู แยบแอบองิ สอพลอพลอย
โกรธำช้ีหนำ้ จงึ พิดทลู ปรกั ปรำให้ยบั ยอ่ ย
แลว้ วำ่ ไร ขำ้ สิน่ำกลวั นอ้ ยไปเมอื่ ไร

ชิชะท่ำนสำรพดั ฯ ๘ คำ ฯ
รู้ พระพเ่ี ล้ียงเคืองขดั อชั ฌำไศรย

ลน้ิ ลมคมสนั กลกำรอะไรมำโกรธฟุ้ง
ขยนั จริง

ฤๅท้งั สี่แจง้ ใจวำ่
ใครทำ

ช่ำงซ้ือหนำ้ มำ
เฝ้ำทลู ตะบอย

๏ บดั น้นั

จึงว่ำขำ้ ทลู ขออร
ไทย

ชำตวิ วั ระวงั สนั เห็นแตก่ ำบินผำดก็สดงุ้
หลงั ขำด อยำ่ หยำบยงุ่ กรุ่งกร่ิงเจรจำ
นำงรูปงำมจึงออกมำลอยหนำ้
เรำรู้อยเู่ ตม็ ใจใน ที่ไหนเจำ้ จะมำทำ้ ทำยองึ
ไสพ้ ุง
ฯ ๖ คำ ฯ
หำกว่ำภูวไนย เจ็ดนำงพโิ รธโกรธข้งึ
ไม่ให้ถำม ขำ้ ไมอ่ ยำกพร่ันพรึงท้งั สี่นำย
ทีจ่ ะเปนเช่นน้นั อยำ่ นึกหมำย
แมน้ ทรงฤทธ์ิให้ เท่ียวเอำควำมรำ้ ยมำบำ้ ยทำ
เรำพิจำรณำ จะคอยมองยอ่ งตอดกระมงั หนำ

๏ เมื่อน้นั

จงึ รอ้ งวำ่ อยำ่ พกั
รำพงึ

จะถำมไถ่
อยำ่ งไรก็ถำมกนั

มำช่วยกนั แก้
หนำ้ ว่ำไม่อำย

ท้งั ส่ีน้ีดูเหมอื นงู
งอด

เม่ือลกู เปนทอ่ น ยงั จะแคน่ มหี นำ้ ว่ำก้นั กำง
สกั ประจกั ษต์ ำ ฯ ๖ คำ ฯ เจรจำ

๏ เม่อื น้นั สมงิ ทองไทย
ผลกรรมจำให้
พระไชยเชฐน่ิงฟังท้งั สองขำ้ ง
เริศร้ำง พระเคอื งขอ้ งหมองหมำงในอำรมณ์

ฟังส่ีพ่เี ล้ียงก็ ฟังเจ็ดนำงตอบก็เหน็ สม
เหน็ ชอบ ดว้ ยวำ่ อำคมเขำ้ ดลใจ
จะถำกถำงเถยี งกนั หำควรไม่
เหน็ ชอบเปนผิด
คดิ นิยม พ่ีขอชีวติ รไวก้ ็ตำมที
เร่งขบั ไปใหพ้ น้ จำกกรุงศรี
พระตรัสห้ำม
ควำมเสียท้งั สอง

ขำ้ ง

อนั นำงสุวญิ ชำ
น้นั ไซ้

แต่ตวั มนั น้ันอปั
ระมงคล

อยำ่ ให้มำนงั่ เฝำ้ แมน้ ชำ้ ชีวีจะบรรไลย
เซ้ำซ้ี
ฯ ๘ คำ ฯ เจรจำ
๏ เมอ่ื น้นั
โศกศลั ยร์ ันทด ร่ำย

สลดใจ สุวญิ ชำไดฟ้ ังนงั่ รอ้ งไห้
ดงั หน่ึงจะพนิ ำศ ทรำมไวยไมเ่ ปนสมประดี

ขำดจิตร สุดสิ้นชีวิตรลงกบั ท่ี
นำงเขำ้ กอดบำ
ทำพระสำมี โศกีครวญคร่ำร่ำไร

๏ โอว้ ่ำพระ ฯ ๔ คำ ฯ โอด
ทลู กระหม่อม
โอ้
แกว้
พระเคอื งขอ้ ง จะขบั เมยี เสียแลว้ ฤๅไฉน
นอ้ งผิดดว้ ยสิ่ง
ภวู ไนยไมท่ รงพระเมตตำ
ไร

ถึงกะไรไต่ถำม ถำ้ แมน้ ผิดแลว้ ก็ตำมแตโ่ ทษำ
ควำมสกั นิด ชรอยกรรมเวรำของนอ้ งน้ี
กจ็ ำกเวยี งไชยไปในไพรศรี
น่ีทรงฤทธ์ิไม่ พอประจบครบปี จะจำไกล
พิจำรณำ จะเดินดงพงพกี ะไรได้

เมื่อเมยี ไดก้ มุ ภำ หนทำงกลำงไพรพนำดร
มำเล้ยี งไว้ พออยไู่ ฟอยฟู่ ื นเสียน่อยกอ่ น
สองกรขอ้ นทรวงเขำ้ โศกำ
มำเปนบำทบริจำ
พระสำมี ฯ ๑๐ คำ ฯ โอด

เท่ยี งนำง ร่ำย
กลำงคืนถงึ เพยี ง

น้ี

ตวั เปนผหู้ ญงิ จะ
ว่งิ ไป

โปรดใหเ้ มียพกั
แต่สกั คนื

ร่ำพลำงนำงคิด
อำวรณ์

๏ เม่ือน้นั พระไชยเชฐฟังคำที่ร่ำวำ่
จึงรอ้ งด่ำสำทบั ขบั ไป
ย่งิ มโี มโหโกรธำ มึงอยำ่ งพกั มำนง่ั รอ้ งไห้

เหมอ่ อี ปั รีทร หัวจะขำดปลวิ ไปไมท่ นั รู้
ลกั ษณ์
พระอินทร์มำเขียวเขยี วไม่ให้อยู่
ยงั ขืนขดั ผดั วนั
ขออยไู่ ฟ ค่ำมดื ไม่รู้ไมเ่ ขำ้ ใจ

อยำ่ ว่ำแตค่ ืน ฯ ๖ คำ ฯ
หน่ึงถงึ ครู่เดียว วฬิ ำร์ฟังวำ่ น่ำมนั ไส้
นอ้ ยใจเปนพน้ คณนำ
เร่งไปให้พน้
บำ้ นเมอื งกู ยงั จะอยเู่ อำอะไรให้เร่งว่ำ

๏ บดั น้นั ไปภำรำเรำเถิดนะทรำมไวย

เจบ็ จิตรสุดท่จี ะ
คดิ ไป

ถงึ โศกีกไ็ มม่ ี
ใครเอนดู

จงึ วง่ิ เขำ้ แยง่ ยดุ
ฉุดมอื มำ

เมอื่ พลดั พรำก แตห่ ม่อมแมก่ บั อแี มวยงั มำได้
จำกเมืองมำครำว
ร้องไหไ้ ยใหเ้ สียน้ำตำ
แลว้ ฯ ๖ คำ ฯ
ดึกดื่นคนื ค่ำคอ่ ย
สุวิญชำตอบคำวิฬำร์วำ่
คลำไป ทำ่ นไมเ่ มตตำจึงขบั ไป
คดิ แคน้ เทำ่ น้ีจงึ รอ้ งไห้
๏ เมือ่ น้นั ทรำมไวยวงิ่ กลบั คืนมำ
ขำ้ กร็ ูอ้ ยสู่ ิ้นแลว้
โอ้
วฬิ ำร์
พ่อทนู หัวจงโปรดเกษำ
เม่ือควำมผดิ นิด พระจงพจิ ำรณำให้แจง้ ใจ
หน่ึงกไ็ มม่ ี

วฬิ ำร์อยำ่ เพอ่
คลำไคล

๏ ยอกรกม้ กรำบ
กบั ตีนผวั

ซ่ึงว่ำโทษตวั
นอ้ งชวั่ ชำ้

นี่ไม่ถำมควำม พระจะดหู นำ้ เมียกห็ ำไม่
เลยมำเฉยเสีย
วำ่ พลำงนำงทรง อรไทยพำ่ งเพยี งจะมรณำ
ฯ ๔ คำ ฯ โอด
โศกำไลย
ร่ำย
๏ บดั น้นั
คิดแคน้ แลน่ ไป วฬิ ำร์นอ้ ยใจเปนนกั หนำ
ฉุดมือนำงมำแลว้ วำ่ ไป
ดว้ ยโกรธำ
คิดบำ้ งเปนไรใน หนียกั ษต์ วั สัน่ ดงั ลูกไก่

สวนขวญั ยงั แต่ลมหำยใจอยรู่ วยรวย
จกั ระแหลน่ ชีวนั
พดู ออ้ นวอนแมวให้ช่วยดว้ ย
จะบรรไลย
ไม่พบเรำบ่ำว ท้งั เจำ้ ขำ้ รื่นรวยบริบรู ณ์
นำยก็ตำยแลว้
ทนี ้ีแทนคณุ ใหท้ ่ี แทบจะเอำชีวิตรมำสำบสูญ

ไม่มว้ ย
เสียแรงรักภกั ดี

สุจริต หมอ่ มเมียทำ่ นทูลท่ำนเช่ือกนั
ลงจำกปรำสำทเฉิดฉนั
อนิจำอำภพั ลบั นำงโศกศลั ยด์ ำเนินเดินมำ
เหมอื นปนู ฯ ๑๐ คำ ฯ ทยอย
พระไชยเชฐผนั แปรแลหำ
วำ่ พลำงพำนำง ให้คืนคดิ เมตตำอำไลย
ลีลำศ
แสนเสียดำยไมก่ ล้นั น้ำตำได้
วิฬำร์นำน่ำจร จึงเกิดเข็ญเปนไปถึงเพียงน้ี
จรลั ป้ิ มจะตำยเพรำะมงิ่ มำรศรี

๏ เมอ่ื น้นั จะมำจำกอกพไ่ี ปท้งั รกั

เหน็ โฉมงำมเดิน
ตำมหลงั วฬิ ำร์

ควำมรักหกั หำ้ ม
โมโหหำย

น่ีเน้ือวำ่ เวร
กรรมไดท้ ำไว้

เสียทเี พียรพำก
ลำบำกกำย

ไดส้ มสองครอง

กนั พอครบปี สงสำรนำงนกั หนำน่ำอกหกั

นิจำเอ๋ยเดิน พระทรงศกั ด์ิอกั อ่วนป่วนใจ
พลำงร้องไห้ ร้อนรุมคลมุ้ คลงั่ ดงั เพลิงไหม้

พลำง ภูวไนยโศกำจำบลั ย์
ฯ ๑๐ คำ ฯ โอด
จะเรียกกลบั อบั สุวญิ ชำมใิ คร่จะผำยผนั
อำยเสนำนกั แวว่ เสียงโศกศลั ยส์ ดงุ้ ใจ
ไดย้ นิ เสียงผวั รักรอ้ งไห้
ไม่มศี ุขผดุ ลกุ ผุด ทรำมไวยวงิ่ กลบั คนื มำ
นง่ั ฯ ๔ คำ ฯ โอด

แตร่ ัญจวนครวญ
คร่ำร่ำไร

๏ เมอ่ื น้นั

กรรแสงพลำง
ทำงลงอฒั จนั ท์

จงึ ยนื ย้งั ฟงั ศพั ท
สำเนียง

นำงตอี กฟกช้ำร่ำ
ไร

๏ ยอกรกรำบลง โอ้
กบั เบ้อื งบำท
เปนกรรมตำม ใจจะขำดดว้ ยควำมเสนหำ
สนองท้งั สองรำ
ธรรมดำจำรีตเป พระจะทรงโศกำไปวำ่ ไร
นกระษตั ริย์
นอ้ งน้ีจะขอลำ โองกำรตรัสขำดแลว้ ไม่คืนได้

คลำไคล สัญจรไปตำมกรรมไดท้ ำมำ
นำงยกบำทผวั
ชลเนตรไหลหลงั่ ท้งั ซ้ำยขวำ
ข้นึ ทลู เกษ
ตีอกชกเกลำ้ เขำ้ ซบกบั บำทำพระสำมี

โศกำ ฯ ๖ คำ ฯ โอด

๏ เมอ่ื น้นั ร่ำย
เห็นนำงสุวญิ ชำ
เจ็ดนำงรอ้ นใจดงั ไฟจ้ี
มำโศกี กลวั ว่ำเขำจะดีกนั ผวั เมยี

คดิ วิตกอกไหม้ ในอำรมณ์น้นั จะใคร่ใหข้ บั เสีย
ไส้ขม มำอะลิม้ อะเหลี่ยภวู ไนย

จึงช้ีหนำ้ วำ่ นำง ทำกระบวนชวนผวั ให้รอ้ งไห้
ช่ำงทำเยยี ไปไปแลว้ วกหกกลบั มำ

อหี นำ้ ดำ้ น ใหเ้ พ่อื นเมียพลอยอำยขำยหนำ้
มำรยำพริ ำกวน มงึ อยำ่ มำยยี วนกวนพระไทย
ขอดค่อนงอนว่ำไม่ปรำไส
จะพะนึงพะเนำ้
เอำอะไร ปรำนีมนั ไยอใี จคด
มำนงั่ นบั กบั เมียทอ่ี ปั รยศ
คนกระลีกระลำ เชิญเสดจ็ ทรงยศเขำ้ ห้องใน
ส่ำเสีย

ไสหัวไปให้พน้
ภำรำ

บำ้ งว่ำน่ำเกลียด
เคยี ดคอ้ น

บำ้ งยวั่ เยำ้ เฝำ้ ทูล
ตะบอยไป

แตเ่ ลอื ดรำ้ ยใน
กำยยงั กอกเสีย

ชว่ั ชำติอุบำทว์

ไม่เปนรศ ฯ ๑๒ คำ ฯ
วิฬำร์ฟังวำ่ ไมอ่ ดได้
๏ บดั น้นั แลว้ จูงมืออรไทยออกมำ

ควำมโกรธ ตวั เปนทำษแี ลว้ มสิ ำ
กระโดดโลดเขำ้ ขืนจะข้ึนแขง่ หนำ้ ว่ำไมฟ่ ัง
แลว้ หยกู ยำอำคมก็ไม่ขลงั
ไป ถงึ จะโปรดปรำนมงั่ กเ็ จ็บใจ

ทำลอยหนำ้ ลอย จะผนิ พ่ึงพี่นอ้ งกไ็ มไ่ ด้
ตำพำที ไปซ่อนใส่สมหวงั แลว้ คร้งั น้ี

ท้งั โหดไรไ้ ม่มี
ปัญญำ

รูปร่ำงของตวั ก็
ชว่ั ชำ้

สำรพดั วบิ ตั ิให้
ผวั ชงั

ช่ำงอำภพั อบั จน
หมน่ หมอง

จงึ ตอ้ งจำ้ งช่ำง
ทำทอ่ นไม้

เอออะไรทไ่ี หน ให้เขำค่อนแคะวำ่ น่ำบดั สี
มำนง่ั วอน แต่เปนหมำ้ ยเพยี งน้ีไมน่ อ้ ยใจ

มใิ ช่แมแ่ กเ่ ถำ้ ผดิ ชอบชว่ั ดีมีผวั ใหม่
เม่อื ไรมี
กลวั อะไรมืดคำ่ กรรมของตวั
มนั ไมต่ อ้ ง
อำรมณ์ ทำเสน่หเ์ ลห่ ์กลซนหำผวั
สมประกอบ ข้นึ นงั่ ซงั ต้งั ตวั เปนผดู้ ี
ฯ ๑๔ คำ ฯ
เท่ยี งนำง สุริยำเคอื งเคยี ดมนั เสียดสี
กลำงคนื แมม่ ำ มึงพำทีเถียงแทนช่วยแคน้ เคอื ง
เหมอื นเอำทองไปถรู ู่กระเบอ้ื ง
ไป

จะเทีย่ วหำหมอ
ยำมนตร์ดล

ใหม้ นั ขลงั ท้งั รัก
ท้งั กลวั

๏ เมอ่ื น้นั

จงึ ช้ีหนำ้ วำ่ อีวฬิ ำ
รี

กจู ะตอบสำนวน

ไม่ควรคู่ จะยกั เย้อื งอยำ่ งไรเขำไม่ฟัง
มึงไมร่ ู้ว่ำฟ้ำจะเคืองหลงั
ไสหัวมึงไปเสีย กูจะส่งั ใหเ้ ขำไสคอไป
จำกเมือง
ฯ ๖ คำ ฯ
อีแมวอุบำทว์ วิฬำร์ฟังวำ่ น่ำมนั ไส้
ชำตขิ ้ขี ำ้ ตำยไหนตำยไปคงใหฦ้ ๅ
อภเิ ศกข้ึนใหม่เมอื่ ไรฤๅ
แมน้ เจำ้ ขำ้ มิไป มำออกหนำ้ ค่ำชื่อไมอ่ ำยใจ
ใหพ้ น้ วงั จะฆ่ำผฟู้ ันคนก็ทำได้
เอำจบั ใส่หีบฝังเสียท้งั เปน
๏ บดั น้นั

จะออมอดลดละ
มนั ทำไม

จงึ รอ้ งว่ำแน่คะ
หม่อมเมียเอก

บญั ชำแทน
รับส่งั นงั่ ช้ีมอื

เจำ้ สิคนสบเสีย
นำงเมยี ตน้

มำนงั่ ขบั เหนื่อย

ปำกลำบำกใจ แตล่ ะคนใจคอไมพ่ อเลน่
เอำคนฝังท้งั เปนออี ปั รี
อีพวกเหล่ำเจำ้
เสน่ห์เล่ห์กล ถำ้ รูถ้ งึ สิงหฬยกั ษี
อสุรีเค้ยี วเล่นเปนผกั ไป
มนั ตำร้อนตำไฟ ลงจำกปรำสำทศรีทอ่ี ำไศรย
มใิ ช่เยน็ เดินไปตำมถนนธำนี
ฯ ๑๒ คำ ฯ เพลง
แมน้ เจำ้ ขำ้ พำกนั พอเรื่อเรืองรุ่งแจง้ แสงศรี
วำยชนม์ เมื่อเทวปี ระสูตรพระโอรส

เหมนั ตก์ จ็ ะหมด
ท้งั ธำนี

วำ่ พลำงพำนำง
จรลี

ออกนอกพระ
ทวำรวงั ใน

๏ คร้นั ออกมำ
นอกประตเู มอื ง

วฬิ ำร์ทูลควำม
ตำมคดี

ขำ้ ระวงั นง่ั เฝ้ำ แอบดูเห็นแน่แก่ตำหมด
แฝงประตู ลกั องคโ์ อรสใส่หีบมำ
พอถงึ ตน้ ไทรสำขำ
อที ้งั เจด็ ทจุ ริตคิด แลว้ ฝังหีบรีบมำเสียทนั ที
คด จำไดส้ นั ทดั สนดั สนี่
นำนำงเทวีไปทนั ใด
ขำ้ วง่ิ แอบออ้ ม ฯ ๘ คำ ฯ เชิด
ดอ้ มตำมไป วฬิ ำร์จึงแจง้ แถลงไข

มนั ย้งั หยดุ ขดุ อยใู่ ตร้ ่มไทรตน้ น้ี
หลุมทีฉ่ ำยำ ฯ ๒ คำ ฯ

ขำ้ ไปดูทฝ่ี ัง
สงั เกตไว้

ทลู พลำงทำงรีบ
จรลี

๏ คร้ันถงึ พระ
ไทรสำขำ

มนั ฝังองค์
พระโอรสไว้

๏ เมอื่ น้นั นำงสุวญิ ชำโฉมศรี
ดีใจเปนพน้ พนั กข็ ุดลงตรงท่ฝี ังไว้

ทวี ฯ ๒ คำ ฯ

๏ ขดุ ไปไมพ่ บ ล่องเรือ
พระโอรส
นำงกำสรดดิน้ โดยโหยไห้
สอ้นื พลำงทำง
ถำมวฬิ ำร์ไป เหตุไฉนไม่พบพระลกู ยำ

๏ บดั น้นั ฯ ๒ คำ ฯ
ฤๅผีสำงบงั หูบงั
ร่ำย
ตำ
คิดแลว้ นำงแมว วฬิ ำร์หลำกใจเปนนกั หนำ
มำหลอนหลอกหยอกขำ้ ดอกกระมงั
ยกมอื ไหว้
เทพไทองคใ์ ดท่ี ขอใหไ้ ดพ้ ระกมุ ำรเหมอื นใจหวงั

กำบงั จะแต่งต้งั สงั เวยทร่ี ่มไทร

ขำ้ จะรำฉุยฉำย ให้เล่อื งฦๅว่ำแมวน้ีรำได้
ถวำยมือ กเ็ ห็นหีบที่ในหลมุ น้นั
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจำ ฉุยฉำย
บนพลำงทำง สุวญิ ชำปรีด์ิเปรมเกษมสนั ต์
แลดูไป จงึ เห็นโอรสน้นั เปนชำย
พิศภกั ตร์ลกั ขณำเฉิดฉำย
๏ เมื่อน้นั ท้งั มำ้ รถพรรณรำยก็มีมำ

เอำหีบมำเปิ ดฝำ จูบภกั ตร์แลว้ ทนู เหนือเกษำ
ดพู ลนั จะหำไหนไดเ้ หมอื นเช่นน้ี
ตำมจำกแมไ่ ปไมเ่ หน็ ผี
ยกพระลกู นอ้ ย
ข้ึนใส่ตกั

ทรงศรพระ
ขรรคส์ ำหรบั

กำย

นำงแสนพิศวำ
ศพระลูกรกั

พอ่ คุณทลู หวั
ของมำรดำ

แม่คดิ วำ่
อำสญั บรรไลย

ร่ำพลำงทำงทรง มำรศรีพ่ำงเพยี งจะขำดใจ
โศกี ฯ ๘ คำ ฯ โอด
เรำพบลกู แลว้ จะไปไหน
๏ คร้ันสร่ำง
โศกำปฤกษำ ทลู ใหท้ รำบเบ้อื งบำทำ
จะดพู ระสำมพี พิ ำกษำ
แมว จงวำ่ มำใหแ้ มแ่ จง้ ใจ

ฤๅจะกลบั หลงั ฯ ๔ คำ ฯ เจรจำ
ยงั เวยี งไชย วิฬำร์เคอื งขดั อชั ฌำไศรย
ช่ำงไม่อำยแก่ใจฤๅไรนำ
เมยี ท่ำนทำกำร ยงั แค่นคิดถงึ ผวั จะไปหำ
ถึงเพยี งน้ี

เจำ้ จะเหน็
อยำ่ งไรนำง

วิฬำร์

๏ บดั น้นั

จึงตอบวำจำไป
ทนั ใด

เขำขบั หนีตดี ำ่ วำ่
ตวั ชว่ั

ไม่เจ็บจำน้ำคำอี มนั ดำ่ วำ่ น้นั นอ้ ยไปเม่อื ไร
สุริยำ เมียว่ำไรว่ำดว้ ยไมถ่ ำมไถ่
เขำจะเช่ือทไี่ หนวำ่ ลกู ตน
ขำ้ งผวั ก็หลง อีแมวก็จะไปในไพรสณฑ์
งงงวย กว่ำจะถงึ สิงหฬเวียงไชย

จะขืนไปบอก ฯ ๘ คำ ฯ
เล่ำเขำทำไม สุวญิ ชำฟังแจง้ แถลงไข
คิดมำนะพระไทยข้ึนมำ
เมื่อรกั ผวั ไม่ ไปนครสิงหฬยกั ษำ
คิดถงึ ตวั แลว้ ไมร่ ู้ว่ำตำแหน่งแห่งใด

จะอุส่ำหส์ ัญจร
ซอนซน

๏ เมอื่ น้นั

แตว่ ฬิ ำร์ยงั ว่ำน่ำ
อำยใจ

จำจะผำยผนั
สญั จร

แต่ขดั สนจนเสีย
ดว้ ยมรคำ

นำงจงึ ยอกรข้ึน บงั คมเทวำในป่ ำใหญ่
เพยี งผม
ไปถงึ เวยี งไชยฉบั พลนั
เชิญช่วยนำขำ้ ฯ ๖ คำ ฯ รวั
คลำไคล
ยำนี
๏ มำจะกล่ำวบท
ไป ถงึ ทำ้ วสหสั ไนยรงั สรรค์

อำศนอ์ ่อนรอ้ น เร่งคิดอศั จรรยเ์ ปนพน้ นกั
เร่ำดงั ไฟกลั ป์
จึงเล็งทพิ เนตร เหน็ นำงสุวิญชำมีศกั ด์ิ

ลงมำ จะไปสู่สำนกั พระบดิ ำ
มำประสบพบ
องคโ์ อรสรกั ถึงกรุงไกรสิงหฬยกั ษำ
จำกจู ะใหน้ ำไป เวทนำแก่องคพ์ ระกมุ ำร
อยำ่ ให้นำงทน
ทกุ ขท์ รมำ ฯ ๖ คำ ฯ

ร่ำย

๏ จงึ ตรัสสง่ั พระ จงจรจรลั ลงไปในไพรสำร
วศิ ณุกรรม์
ไปส่งถงึ สถำนธำนี
พำนำงสุวิญชำ
นงครำญ ฯ ๒ คำ ฯ
พระวศิ ณุกรรมเ์ รืองศรี
๏ บดั น้นั บงั คมลำจรลลี งมำพลนั
รบั สง่ั ทำ้ ว
สุชมั บดี ฯ ๒ คำ ฯ กลม
เจำ้ อยำ่ วโิ ยคโศกศลั ย์
๏ คร้นั ถงึ จึงมี
วำจำ ไปส่งยงั เขตรขณั ฑเ์ วยี งไชย

เรำจะมำพำนำง ฯ ๒ คำ ฯ
จรจรลั สุวญิ ชำนำรีศรีใส
ยอกรบงั คมไหวเ้ ทวำ
๏ เม่ือน้นั
ช่ืนชมเปรมปรีด์ิ วำงลงยงั รำชรถำ

ดีใจ
แลว้ อมุ้ องค์

โอรสยศยง วิฬำร์นำน่ำคลำไคล
พระวิศณุกรรม์ ฯ ๔ คำ ฯ เชิด
ใหห้ ยดุ รถอยรู่ ิมภเู ขำใหญ่
ขบั มำ
อรไทยยินดีปรีดำ
๏ คร้ันถงึ หิม ลงจำกพิไชยรถำ
วนั ตบ์ รรพต วฬิ ำร์กพ็ ำเสดจ็ ไป
เห็นน้ำพุจำก ฯ ๔ คำ ฯ ลงสรง
ผำชลำไลย คลำศแคลว้ จำกเชิงเขำใหญ่
จึงยกเอำลกู นอ้ ย ผกู เปนเปลใหเ้ จำ้ ไสยำ
คอ่ ยวำงลงบรรธมในเปลผำ้
กลอยใจ
พำไปสระสรง

คงคำ

๏ คร้นั ชำระสระ
สรงพระลกู แลว้
นำงเปล้ืองภูษำ

ผำ้ สไบ
กอดจบู ลูกแกว้

แลว้ เชยชม ปลอบพลำงกลั ยำกก็ ล่อมไป
นอนเสียเถิดพอ่
ฯ ๔ คำ ฯ
อยำ่ โศกำ
กลอ่ ม
๏ เจำ้ นอนไป
เถดิ แมจ่ ะกลอ่ ม เจำ้ งำมละมอ่ มจะไกวให้
ขวญั ออ่ นอยำ่
หลบั ไปเถิดพอ่ อยำ่ โศกำ
ออ้ นอำไลย
แม่ลกู มกี รรม ตอ้ งตกยำกนอนหลบั กบั เปลผำ้

ลำบำก ปลอบพลำงกลั ยำกก็ ลอ่ มไป
นอนเสียเถิดพอ่
ฯ ๔ คำ ฯ
อยำ่ โศกำ
กลอ่ ม
๏ เจำ้ นอนไป
เถิดแม่จะกลอ่ ม เจำ้ งำมลม่อมจะไกวให้
ขวญั ออ่ นอยำ่
หลบั ไปเถดิ พอ่ อยำ่ โศกำ

ออ้ นอำไลย ตอ้ งตกยำกนอนหลบั กบั เปลผำ้
แมล่ ูกมีกรรม จะไสยำอูท่ องรององค์

ลำบำก ค่อยประคององคว์ ำงในอ่ำงสรง
แมน้ อยเู่ วยี งวงั บงั อรเอนองคล์ งไสยำ
ฯ ๖ คำ ฯ ตระ
พระบิดำ
ตืน่ บรรธมนำง ร่ำย
นมจะแซ่ซ้อง
คร้ันเหน็ ลกู หลบั แสงสำยบ่ำยบงั พฤกษำ
กลั ยำโอบอมุ้ เอำมำพลนั
ไปดงั ใจจง เชยชมรับมิ่งส่ิงขวญั
วศิ ณุกรรมน์ ำน่ำพำจรลี
๏ คร้นั พระ
สุริยนั ตวนั ชำย
พระกุมำรกฟ็ ้ื น

ตน่ื นิทรำ
โลมลูบจบู กอด

ใหก้ ินนม
แลว้ วำงองคล์ ง

เหนือรถสุวรรณ ฯ ๔ คำ ฯ เชิด
กถ็ ึงพระนครทำ้ วยกั ษี
๏ สุริยำสำยณั ห์
ลงรอนรอน เทวอี มุ้ ลูกคลำไคล
เทวำลำกลบั ไป
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
ทนั ที ชลนำแถวถง่ั หลง่ั ไหล

๏ เดินพลำงทำง รีบไปเฝำ้ องคพ์ ระบิดำ
ทรงโศกำ
ฯ ๒ คำ ฯ เพลง
ชวนนำงวิฬำร์ผู้ เทวีคดิ เกรงทำ้ วยกั ษำ
ร่วมใจ
ตรึกตรองกิจจำจะเพด็ ทูล
๏ คร้นั ถึงทอ้ ง
พระโรงรูจี ฯ ๒ คำ ฯ
ย้งั หยดุ ยนื แฝง
ชำ้
ทวำรำ

๏ เมอ่ื น้นั ทำ้ วสิงหฬรำชนเรนทร์สูร
สถติ ยเ์ หนือแทน่ พรอ้ มมูลขำ้ เฝำ้ ทำ้ วพระยำ
รัตน์เรืองจำรูญ
วำ่ ขำนกิจกำร ให้เขม่นไนยเนตรท้งั ซำ้ ยขวำ

นคั เรศ จะไดล้ ำภฤๅวำ่ จะไดท้ กุ ข์
พระยำยกั ษน์ ่ิง
นึกตรึกตรำ ฯ ๔ คำ ฯ

๏ แต่กอ่ นร่อน ร่ำย
ชะไรไม่เคยเปน
จะพดู เล่นเจรจำไม่ผำศุก
จึงตรสั เรียก
กระดำนหมำก มำทรงเลน่ กบั มุขมนตรี

รุก ฯ ๒ คำ ฯ เจรจำ
นวลนำงสุวิญชำโฉมศรี
๏ เมื่อน้นั เห็นท่วงทเี ริงร่ืนชื่นบำน
แอบประตดู อู งค์

อสุรี

อมุ้ องคล์ กู นอ้ ย ร้องไหเ้ ขำ้ ไปตรงน่ำฉำน
กลอยใจ
นงครำญซวนซบสลบลง
กม้ เกลำ้ ประนต
บทมำลย์ ฯ ๔ คำ ฯ โอด
ทำ้ วสิงหฬเร่งคดิ พศิ วง
๏ เมื่อน้นั ดว้ ยพระองคช์ รำหูตำมวั
แปลกนำงสุวิญ
เปนไรมำสลบซบหวั
ชำโฉมยง ลบู ทวั่ สรรพำงคน์ ำงเทวี
พศิ ดเู อ๊ะน่ีมธี ิดำ
พระยำมำรเรียกหมออึงมี่
ทำ้ วคอ่ ย
ประคองตอ้ งตวั เสนีน่ิงไดไ้ มช่ ่วยกู
ตรัสเรียกเทำ่ ไรก็
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจำ
ไมข่ ำน เทวียงั ทรงกรรแสงอยู่
พลำงทรงนวด
ฟ้ันให้ทนั ที

๏ คร้นั นำงคอ่ ย
ฟ้ื นสมประดี