๑๙๖ ๖. “เกิดเพราะการเก็บเกี่ยวด้วยเคียวใคร ใครเล่าไถคราดฟื้นพื้นแผ่นดิน” ค าประพันธ์นี้เจตนาส่งสารในข้อใดให้ผู้อ่าน ๑. ให้รู้คุณของแผ่นดิน ๒. ให้รู้วิธีการท านา ๓. ให้รู้คุณของชาวนา ๔. ให้รู้คุณของข้าวที่เป็นอาหารหลักของคนไทย ๗. “หมดโอกาสที่จะชี้ต่อไปนี้ ละห่วงใยอยากรู้ลงสู่ดิน” ค าประพันธ์นี้กล่าวถึงสิ่งใดเป็นประเด็นส าคัญ ๑. เวลา ๒. ความรู้ ๓. ความห่วงใย ๔. ความต้องการ ๘. ข้อใดไม่มีความหมายถึงความตาย ๑. ดุษณีนอนราย ณ ภายใต้ ๒. สารพันทอดทิ้งทุกสิ่งเอย ๓. ค่อยค่อยผ่านท้องทุ่งมุ่งถิ่นตน ๔. ย่อมละชีพเคยสุขสนุกสบาย ๙. “อากาศเย็นเยือกหนาวคราววิกาล สงัดปานป่าใหญ่ไร้ส าเนียง” ค าประพันธ์นี้ไม่ได้กล่าวถึงสิ่งใด ๑. ความกว้างใหญ่ ๒. ความหนาวเย็น ๓. ความมืด ๔. ความเงียบ ๑๐. กลอนดอกสร้อยมีลักษณะคล้ายค าประพันธ์ใดมากที่สุด ๑. กลอนสี่ ๒. กลอนหก ๓. กลอนแปด ๔. กลอนหัวเดียว เฉลย ๑. ๓ ๒. ๑ ๓. ๔ ๔. ๓ ๕. ๑ ๖. ๓ ๗. ๑ ๘. ๓ ๙. ๑ ๑๐. ๓
๑๙๗ แบบทดสอบหลังเรียนผลสัมฤทธิ์ทำงกำรเรียนประจ ำหน่วยกำรเรียนรู้ จงเลือกค ำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงค ำตอบเดียว อ่านค าประพันธ์ต่อไปนี้แล้วตอบค าถามข้อ ๑-๔ ๑. ข้อใดกล่าวถึงธรรมดาวิสัยของมนุษย์ ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๒. ข้อใดตรงกับค ากล่าวว่า “ทางเดินทุกเส้นทางพบกันบนเชิงตะกอน” ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๓. ข้อใดเตือนใจให้ด าเนินชีวิตอย่างระมัดระวัง ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๔. ข้อใดก่อให้เกิดอารมณ์เวิ้งว้างว่างเปล่าแก่ผู้อ่าน ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ อ่านค าประพันธ์ต่อไปนี้แล้วตอบค าถามข้อ ๕-๖ ซากเอ๋ยซากศพ อาจเป็นซากนักรบผู้กล้าหาญ เช่นชาวบ้านบางระจันขันร าบาญ กับหมู่ม่านมาประทุษอยุธยา ไม่เช่นนั้นท่านกวีเช่นศรีปราชญ์ นอนอนาถเล่ห์ใบ้ไร้ภาษา หรือผู้กู้บ้านเมืองเรืองปัญญา อาจจะมานอนจมถมดินเอย ๑. แห่งหลุมลึกลานสลดระทดใจ เรายิ่งใกล้หลุมนั้นทุกวันเอย ๒. ทิ้งทุ่งให้มืดมัวทั่วมณฑล และทิ้งตนตูเปลี่ยวอยู่เดียวเอย ๓. ใครจะยอมละทิ้งซึ่งสิ่งสุข เคยเป็นทุกข์ห่วงใยเสียได้ง่าย ๔. วิถีแห่งเกียรติยศทั้งหมดนั้น แต่ล้วนผันมาประจบหลุมศพเอย
๑๙๘ ๕. ค าว่า “หมู่ม่าน” คืออะไร ๑. เหล่าศัตรู ๒. เหล่านักรบ ๓. พม่า-มอญ ๔. กองทัพพม่า ๖. ค าประพันธ์นี้ให้ข้อคิดว่าอย่างไร ๑. ความตายเป็นจุดจบของทุกชีวิต ๒. ไม่ว่าชีวิตจะดิ้นรนเดือดร้อนมาเพียงใดก็เดินทางสู่ความตายเสมอ ๓. ไม่ว่าจะเป็นใครมาจากไหนก็ต้องตายทุกคน ๔. นักรบหรือกวีก็พบกันที่หลุมศพอย่างแน่นอน ๗. กลอนดอกสร้อยร าพึงในป่าช้าเป็นบทประพันธ์ของใคร ๑. อังคาร กัลยาณพงษ์ ๒. พระยาอุปกิตศิลปสาร ๓. เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ๔. หม่อมหลวงบุปผา นิมมานเหมินทร์ ๘. กลอนดอกสร้อยร าพึงในป่าช้ามีรสวรรณคดีใดเป็นส าคัญ ๑. เสาวรจนี ๒. นารีปราโมทย์ ๓. พิโรธวาทัง ๔. สัลลาปังคพิสัย ๙. นกชนิกใดเป็นสัญลักษณ์แห่งความตาย ๑. นกแสก ๒. นกแร้ง ๓. นกตะกรุม ๔. นกกาเหว่า ๑๐. หลักธรรมใดที่ตรงกับเนื้อเรื่องมากที่สุด ๑. อนิจจัง ๒. อุเบกขา ๓. อัปมาทธรรม ๔. สาราณียธรรม เฉลย ๑. ๓ ๒. ๔ ๓. ๑ ๔. ๒ ๕. ๓ ๖. ๑ ๗. ๒ ๘. ๔ ๙. ๑ ๑๐. ๑
๑๙๙ ๑๓. ข้อเสนอแนะและควำมคิดเห็นของผู้บริหำร ได้ท าการตรวจแผนการจัดการเรียนรู้ของ นางธารวดี ทักขนนท์ แล้วมีความคิดเห็น ดังนี้ ๑๓.๑ เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่ ดีมาก ดี พอใช้ ควรปรับปรุง ๑๓.๒ การจัดกิจกรรมได้น าเอากระบวนการเรียนรู้ เน้นผู้เรียนเป็นส าคัญมาใช้ในการสอนได้อย่างเหมาะสม ยังไม่เน้นผู้เรียนเป็นส าคัญ ควรปรับปรุงพัฒนาต่อไป ๑๓.๓ เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่ น าไปใช้ได้จริง ควรปรับปรุงก่อนน าไปใช้ ๑๓.๔ ข้อเสนอแนะอื่น ๆ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ................................................... )นายณัฐชภัทร สุราช) ผู้อ านวยการโรงเรียนภูพานวิทยา
๒๐๐ แบบบันทึกหลังกำรสอน ๑.ผลกำรจัดกำรเรียนกำรสอน ๑.๑ กำรประเมินด้ำนควำมรู้ ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ๑.๒ กำรประเมินด้ำนทักษะกระบวนกำร ................................................................................................................................................................. ............. ...................................................................................................................... ........................................................ ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................... ................................................................... ๑.๓ กำรประเมินด้ำนคุณลักษณะที่พึงประสงค์ ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ๒. ปัญหำและอุปสรรค .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ...................................................................................................................................................................... ........ ๓. แนวทำงแก้ไข ........................................................................................................... ................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................ .................................. ................................................................................................ .............................................................................. ลงชื่อ........................................................... )นางธารวดี ทักขนนท์( ครูผู้สอน
๒๐๑ ความคิดเห็น / ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ลงชื่อ........................................................... )นางฉวีวรรณ เพ็ญจันทร์( หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ความคิดเห็น / ข้อเสนอแนะผู้บังคับบัญชา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ................................................................................................................................................................ .............. ลงชื่อ....................................................... )นายณัฐชภัทร สุราช( ผู้อ านวยการโรงเรียนภูพานวิทยา
๒๐๒ แผนกำรจัดกำรเรียนรู้ที่ ๑๐ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ รายวิชา ภาษาไทย รหัสวิชา ท ๒๒๑๐๒ ภาคเรียนที่ ๒ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ กลอนดอกสร้อย “ร าพึงในป่าช้า” จ านวน ๔ ชั่วโมง เรื่อง กลอนสุภาพ เวลา ๖๐ นาที ๑. มำตรฐำนกำรเรียนรู้/ตัวชี้วัด มำตรฐำน ท ๔.๑ เข้าใจธรรมชาติของภาษาและหลักภาษาไทย การเปลี่ยนแปลงของภาษาและพลัง ของภาษา ภูมิปัญญาทางภาษา และรักษาภาษาไทยไว้เป็นสมบัติของชาติ ตัวชี้วัดที่ ๓ แต่งบทร้อยกรอง ๒. สำระส ำคัญ ลักษณะบังคับหรือฉันทลักษณ์ของกลอนสุภาพ ๓. จุดประสงค์กำรเรียนรู้ ๓.๑ สรุปลักษณะของค าประพันธ์ประเภทกลอนสุภาพได้ถูกต้อง ๓.๒ อธิบายฉันทลักษณ์และข้อบังคับของกลอนสุภาพพร้อมยกตัวอย่างได้ถูกต้อง ๓.๓ จ าแนกลักษณะและพิจารณาข้อบังคับของกลอนสุภาพได้ถูกต้อง ๓.๔ แต่งกลอนสุภาพได้ถูกต้องตามฉันทลักษณ์และข้อบังคับ ๔. สำระกำรเรียนรู้ ๔.๑ ลักษณะของค าประพันธ์ประเภทกลอนสุภาพ ๔.๒ ลักษณะบังคับของกลอนสุภาพ ๔.๓ การวิเคราะห์ลักษณะและข้อบังคับของกลอนสุภาพ ๔.๔ หลักการแต่งกลอนสุภาพ ๕. ชิ้นงำน/ภำระงำน ๕.๑ กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ๕.๒ ภาระงาน “บทกลอนบรรยายพระราชประวัติหรือเหตุการณ์ช่วงใดช่วงหนึ่งของพระมหากษัตริย์ ไทย”
๒๐๓ ๕.๓ ใบงาน ๕.๔ แบบทดสอบ ๕.๕ กิจกรรมเสนอแนะ ๖. ค ำถำมส ำคัญ กลอนสุภาพมีฉันทลักษณ์อย่างไร ๗. กิจกรรมกำรเรียนกำรสอนเพื่อกำรเรียนรู้ ๗.๑ ขั้นน ำ นักเรียนและครูร่วมกันสนทนาเรื่องกลอนสุภาพและประสบการณ์เดิมของนักเรียนเกี่ยวกับการอ่าน วรรณคดี หรือวรรณกรรมประเภทกลอนสุภาพ จากนั้นให้นักเรียนบางคนท่องกลอนสุภาพที่จ าได้ ครูเขียน บทกลอนที่นักเรียนท่องบนกระดานด า และซักถามนักเรียนถึงสัมผัสบังคับและสัมผัสในวรรคจากบทกลอน ดังกล่าว เพื่อเชื่อมโยงเข้าสู่ลักษณะและฉันทลักษณ์ของกลอนสุภาพ ๗.๒ ขั้นสอน ๑. ครูให้นักเรียนศึกษาเรื่อง หลักการแต่งกลอนสุภาพและฉันทลักษณ์ของกลอนสุภาพ จากหนังสือ เรียนแม็ค ๒. ครูให้นักเรียนช่วยกันสรุปลักษณะของค าประพันธ์ประเภทกลอนสุภาพ โดยครูช่วยแก้ไขและ อธิบายเพิ่มเติม ๓. ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่มช่วยกันรวบรวมกลอนสุภาพจากวรรณคดีเรื่องต่าง ๆ กลุ่มละ ๑ เรื่อง เรื่องละ ๕ บท แต่ละกลุ่มไม่ซ้ ากัน จากนั้นให้นักเรียนในกลุ่มช่วยกันจัดท าป้ายนิเทศเพื่ออธิบาย ฉันทลักษณ์และข้อบังคับของกลอนสุภาพจากวรรณคดีที่ยกตัวอย่าง มีรายละเอียด ดังนี้ ฉันทลักษณ์และข้อบังคับของกลอนสุภำพ ตัวอย่ำงกลอนสุภำพจำกวรรณคดี เรื่อง นิรำศวัดสิงห์ ของ........................................................................ ถึงบางบอนย้อนคิดถึงเรื่องเก่า โบราณเล่าว่าบอนซ่อนไม่ได้ มันคันยิบคันยับจับหัวใจ ถ้าพูดออกบอกได้ก็หายคัน รู้อะไรนิ่งอั้นมันคันปาก ให้นึกอยากพูดยิ่งทุกสิ่งสรรพ์ ขยายออกบอกใครได้ทุกวัน หายอัดอั้นคันปากเพราะอยากบอน สัมผัสบังคับของกลอน ได้แก่ ………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๒๐๔ สัมผัสในของกลอน ได้แก่ …………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. เสียงวรรณยุกต์ของกลอน - บทที่ ๑ ได้แก่ วรรคสดับ คือ ...............วรรครับ คือ............ วรรครอง คือ ............... วรรคส่ง คือ............ ถูกต้องตามข้อบังคับ ไม่ถูกต้องตามข้อบังคับ คือ.......................... ๔. ครูให้นักเรียนน าผลการปฏิบัติงานส่งให้ครูตรวจพิจารณาเพื่อปรับปรุงแก้ไขให้สมบูรณ์ก่อนน าไป ติดไว้ในชั้นเรียน ๕. ครูให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรม ๒ ข้อ ก. ซึ่งก าหนดให้จัดเรียงล าดับวรรคของค าประพันธ์ที่ ก าหนดให้ถูกต้อง จากนั้นครูสุ่มนักเรียนเฉลยกิจกรรม โดยให้นักเรียนคนอื่นร่วมกันพิจารณาค าตอบ ครูสรุป เพิ่มเติม ๖. ครูให้นักเรียนท าใบงาน ๒ ซึ่งก าหนดให้นักเรียนจ าแนกและพิจารณาข้อบังคับของกลอนสุภาพ จากนั้นครูสุ่มตัวแทนนักเรียนเฉลยใบงาน ครูและนักเรียนคนอื่นร่วมกันแสดงความคิดเห็น ครูสรุปและ อธิบายเพิ่มเติม ๗. ครูให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรม ๒ ข้อ ข. ซึ่งก าหนดให้นักเรียนแต่งกลอนสุภาพจ านวน ๒ บท นักเรียนน าส่งครูเป็นรายบุคคล ๘. ครูตรวจพิจารณาผลงานนักเรียนและคัดเลือกผลงานของนักเรียนที่แต่งได้ไพเราะ ถูกต้องตาม ฉันทลักษณ์ ประมาณ ๓ – ๔ คน โดยครูเขียนผลงานของนักเรียนบนกระดานด าแล้วให้เจ้าของผลงาน ออกมาอ่านบทกลอนให้เพื่อนฟัง จากนั้นครูให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่าบทกลอนดังกล่าวมี ความหมาย แนวคิดอย่างไร และแต่ง ได้ถูกต้องตามฉันทลักษณ์และข้อบังคับของกลอนสุภาพหรือไม่ อย่างไร ครูสรุปและให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ๙. ครูคืนผลงานของนักเรียนเพื่อให้นักเรียนปรับปรุงแก้ไข ในกรณีที่ผลงานยังไม่ถูกต้อง สมบูรณ์ และเมื่อผลงานของนักเรียนถูกต้องสมบูรณ์แล้วให้นักเรียนรวบรวมเป็นเล่ม น าไปวางไว้ที่ห้องศูนย์กลุ่มสาระ การเรียนรู้ภาษาไทย ๗.๓ ขั้นสรุป ๑. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปตามประเด็น ดังนี้ ๑. สรุปเรื่อง “ลักษณะค าประพันธ์ประเภทกลอนสุภาพ”
๒๐๕ ๒. สรุปเรื่อง “ลักษณะบังคับของกลอนสุภาพ” ๓. สรุปเรื่อง “หลักการแต่งกลอนสุภาพ” ๒. นักเรียนท าใบงานและกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจทุกกิจกรรม ๓. ครูแจ้งผลการปฏิบัติงานของนักเรียนข้อ ๑ – ๙ และให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ๘. สื่อกำรเรียนรู้/แหล่งเรียนรู้ ๘.๑ สื่อกำรเรียนรู้ ๑. ใบความรู้เรื่อง “กลอน” ๒. ใบงาน ๒ “การจ าแนกและพิจารณาข้อบังคับของกลอนสุภาพ” ๓. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ ๘.๒ แหล่งเรียนรู้ ๑. ห้องสมุดโรงเรียน ๒. ห้องกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๓. แหล่งเรียนรู้ทางอินเทอร์เน็ต ๙. กำรวัดและกำรประเมินผลกำรเรียนรู้ ๙.๑ การตอบค าถามจากกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ๙.๒ ผลงานจากใบงาน ๙.๓ ผลงานจากภาระงาน “บทกลอนบรรยายพระราชประวัติหรือเหตุการณ์ช่วงใดช่วงหนึ่งของ พระมหากษัตริย์ไทย” ๙.๔ การท าแบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน ๙.๕ การตอบค าถามกิจกรรมเสนอแนะ
๒๐๖ ๑๐. แบบกำรประเมินกำรสังเกตพฤติกรรมนักเรียน เกณฑ์คุณภำพกำรสังเกตพฤติกรรมนักเรียนด้ำน......................................... ที่ รำยกำรประเมิน ระดับคุณภำพ ๑ ๒ ๓ ๑ การท างานร่วมกัน - ยอมรับมติการท างาน ของกลุ่ม แต่ปฏิบัติตาม น้อยครั้ง - ยอมรับมติของกลุ่ม - ยอมรับมติของกลุ่ม - รับผิดชอบงานที่รับ มอบหมายจากกลุ่ม ๒ ความกระตือรือร้น - ช่วยเหลืองานภายใน กลุ่มเมื่อมีการร้องขอ - ช่วยเหลืองานในกลุ่ม - ร่ ว ม แ ส ด ง ค ว า ม คิดเห็น - ช่วยเหลืองานภายใน กลุ่ม - ร่วมแสดงความ คิดเห็น - ใฝ่รู้ใฝ่เรียน - ศึกษาค้นคว้า ๓ การตอบค าถาม - มีส่วนร่วมในการตอบ ค าถามน้อยมาก - มีส่วนร่วมในการตอบ ค าถามบางครั้ง - ให้ความร่วมมือในการ ตอบค าถามเป็นอย่างดี ๔ ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ - ร่วมกิจกรรมตามที่ กลุ่มขอร้อง - รับฟังแต่แสดงความ คิดเห็นที่คล้อยตาม เพื่อนๆ - ร่วมรับฟังและแสดง ความคิดเห็นที่แตกต่าง แต่มีประโยชน์
๒๐๗ แบบกำรประเมินกำรสังเกตพฤติกรรมนักเรียนด้ำนกำรท ำงำนเป็นกลุ่ม ที่ ชื่อ-สกุล รำยกำรประเมิน รวม (๑๒) สรุปผล กำรท ำงำน ร่วมกัน (๓) ควำม กระตือรือร้น (๓) กำรตอบ ค ำถำม (๓) ควำมคิดริเริ่ม สร้ำงสรรค์ (๓) ผ่ำน ไม่ผ่ำน ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ เกณฑ์กำรประเมิน ๙ - ๑๒ คะแนน ระดับ ๓ = ดี ๕ - ๘ คะแนน ระดับ ๒ = พอใช้ ต่ ากว่า ๕ คะแนน ระดับ ๑ = ควรปรับปรุง สรุปผลกำรประเมิน ดี พอใช้ ปรับปรุง เกณฑ์กำรตัดสินใจ ผ่าน ไม่ผ่าน หมำยเหตุ : เกณฑ์เป็นไปตำมที่โรงเรียนก ำหนด ลงชื่อ............................................................................ผู้ประเมิน )...........................................................................(
๒๐๘ ๑๑. กิจกรรมเสนอแนะ ๑๑.๑ กิจกรรมส่งเสริมกำรอ่ำนเชิงวิเครำะห์ประกอบด้วยขั้นตอน ดังนี้ ขั้นรวบรวมข้อมูล ครูจัดท าเอกสารเกี่ยวกับกลอนสุภาพโดยรวบรวมจากวรรณกรรมซีไรต์ ขั้นวิเครำะห์ นักเรียนช่วยกันวิเคราะห์กลอนสุภาพในด้านลักษณะบังคับ ความงามทางภาษา เนื้อหาที่มีประโยชน์ ขั้นสรุป นักเรียนสรุปถึงลักษณะบังคับ ความงามทางภาษา และเนื้อหาของบทกลอน ขั้นประยุกต์ใช้ นักเรียนสรุปประเด็นส าคัญทั้งหมดแล้วน ามาเขียนลงป้ายนิเทศจัดแสดงไว้หลังห้องเรียน ๑๑.๒ กิจกรรมกำรบูรณำกำร ครูสามารถบูรณาการการเรียนรู้กับกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สาระที่ ๔ : ประวัติศาสตร์ โดยก าหนดภาระงานให้นักเรียนหาพระราชประวัติของพระมหากษัตริย์ไทย เช่น สมเด็จ พระนเรศวรมหาราช สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ฯลฯ มาเขียนสรุปย่อเฉพาะช่วงใดช่วงหนึ่งที่นักเรียน สนใจ เช่น สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงประกาศอิสรภาพ ฯลฯ จากนั้นให้นักเรียนแบ่งกลุ่มกัน กลุ่มละ ๔ คน ช่วยกันเขียนกลอนบรรยายเหตุการณ์ที่เลือก
๒๐๙ ภำระงำน “บทกลอนบรรยำยพระรำชประวัติหรือเหตุกำรณ์ช่วงใดช่วงหนึ่งของพระมหำกษัตริย์ไทย” กำรบูรณำกำร ส ๔.๑ จุดประสงค์กำรเรียนรู้ เขียนกลอนบรรยายเพื่อบรรยายพระราชประวัติของพระมหากษัตริย์ไทยตามเนื้อหา ที่สรุปย่อ ผลงำนที่ต้องกำร กลอนสุภาพบรรยายเหตุการณ์ได้ถูกต้องตามเนื้อหาและฉันทลักษณ์ ขั้นตอนกำรท ำงำน ๑. เขียนสรุปประวัติหรือเหตุการณ์ช่วงใดช่วงหนึ่งของพระมหากษัตริย์ที่เห็นว่า น่าสนใจ ๒. แต่งกลอนบรรยายตามเหตุการณ์ในข้อ ๑ ๓. เลือกผลงานที่ปฏิบัติถูกต้องและน่าอ่านมาแสดงที่ป้ายนิเทศในห้องศูนย์ภาษาของ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย เกณฑ์กำรประเมิน ๑. พระราชประวัติหรือเหตุการณ์ที่ค้นคว้ามามีข้อมูลถูกต้อง ๒. กลอนที่เขียน โดยมีเนื้อความตามข้อที่ ๑ ถูกต้องตามลักษณะบังคับและมี ความงามทางภาษาพอสมควร ๓. ความตั้งใจและความเรียบร้อยของชิ้นงาน
๒๑๐ ๑๒. ใบควำมรู้ ใบงำน และเครื่องมือวัดผล ๑๒.๑ ใบควำมรู้ ใบควำมรู้เรื่อง “กลอน” กลอน เป็นค าประพันธ์ที่มีการก าหนดคณะ บังคับสัมผัส และเสียงของพยางค์ท้ายวรรคด้วย คน ไทยรู้จักแต่งกลอนมาตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี แต่กลอนในสมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ ก่อน รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ไม่เคร่งครัดเรื่องสัมผัสในมากนัก ต่อมาสุนทรภู่ได้ปรับปรุง การแต่งกลอนให้มีสัมผัสในขึ้น ปรากฏว่าเป็นที่นิยมถือเป็นแบบอย่างต่อมาจนทุกวันนี้ รูปแบบของกลอน ในที่นี้จะกล่าวถึงรูปแบบของกลอนที่นิยมแต่งกันทั่วไป คือ กลอนแปดหรือกลอนสุภาพ กลอนแปด คณะของกลอนแปดแบ่งเป็นบทๆ บทหนึ่งมี ๒ ค ากลอน หรือ ๒ บาท บาทแรก เรียกว่า บาทเอก บาทที่สองเรียกว่า บาทโท เวลาแต่งจะต้องให้จบลงที่บาทโททุกครั้ง กลอนแต่ละบาทมีสองวรรค แต่ละวรรคมีชื่อเรียกต่างกันออกไป บาทเอก วรรคแรก )คือวรรคที่ ๑ ของบท( เรียกว่า วรรคสดับ บาทเอก วรรคหลัง )คือวรรคที่ ๑ ของบท( เรียกว่า วรรครับ บาทโท วรรคแรก )คือวรรคที่ ๓ ของบท( เรียกว่า วรรครอง บาทโท วรรคหลัง )คือวรรคที่ ๔ ของบท( เรียกว่า วรรคส่ง กลอนแต่ละวรรคจะมีจ านวนค า ๗ - ๙ ค า โดยมากนิยมให้มีวรรคละ ๘ ค า สัมผัสของกลอนแต่ละ บท เป็นดังนี้ ๑. ค าท้ายวรรคสดับ สัมผัสกับค าที่สามหรือค าที่ห้าของวรรครับ ๒. ค าท้ายวรรครับ สัมผัสกับค าท้ายวรรครอง ๓. ค าท้ายวรรครอง สัมผัสกับค าที่สามหรือค าที่ห้าของวรรคส่ง ๔. ค าท้ายวรรคส่ง สัมผัสกับค าท้ายของวรรครับของบทต่อไป ค าประพันธ์ประเภทกลอนนี้ มีผู้น าไปแต่งหลายลักษณะ อาจแบ่งประเภทได้ดังนี้ ๑. กลอนค าร้อง )บางแห่งเรียกว่า กลอนขับร้อง( คือ กลอนที่แต่งขึ้นส าหรับขับร้อง ๑.๑ กลอนบทละคร เป็นกลอนที่แต่งขึ้นส าหรับใช้เล่นละคร มีลักษณะบังคับเช่นเดียวกับ กลอนสุภาพโดยทั่วไป มีข้อสังเกตพิเศษ คือ
๒๑๑ ค าขึ้นต้น บทละครย่อมมีค าขึ้นต้นบท โดยมากไม่จ าเป็นต้องมีครบวรรค อาจมีเพียง ๒ ค า ก็ได้ แต่ก็ถือเสมือนวรรคสดับทั้งวรรค โดยผู้ร้องต้นบทละครต้องร้องเอื้อนให้ยาวเข้าจังหวะกับวรรคถัดไป ด้วย เช่น มาจะกล่าวบทไป ถึงท้าวสามนต์เรืองศรี เสวยราชสมบัติสวัสดี ในบุรีสามนต์พระนคร ฯลฯ เมื่อนั้น เจ้าเงาะแสนกลคนขยัน พิศโฉมพระธิดาวิลาวัณย์ ผุดผาดผิวพรรณดังดวงเดือน ฯลฯ บัดนั้น หกเขยตัวสั่นหวั่นไหว ฯลฯ นอกจากนี้ กลอนบทละครอาจขึ้นต้นอย่างดอกสร้อยก็ได้ เช่น น้องเอยน้องรัก นวลละอองผ่องพักตร์ดังแขไข ฯลฯ บางครั้งอาจเขียนย่อๆ เพียง ๒ ค าก็ได้ เช่น ลูกรัก จงดูเยี่ยงพยัคฆ์โคร่งใหญ่ ถึงร้ายกาจอาจหาญปานใด ก็มิได้ท าร้ายแก่ลูกเมีย แผนผังกลอนบทละคร
๒๑๒ นอกจากข้อบังคับในเรื่องจ านวนค าและสัมผัสแล้ว กลอนยังบังคับในเรื่องเสียงวรรณยุกต์ของค า ที่อยู่ท้ายวรรคแต่ละค าด้วย ถ้าหากใช้เสียงวรรณยุกต์ไม่ถูกต้อง กลอนก็จะเสียลีลาไปจนไม่เป็นกลอน จึง จ าต้องเข้าใจเรื่องเสียงวรรณยุกต์ท้ายวรรคด้วย ข้อบังคับเสียงวรรณยุกต์ท้ายวรรคของกลอน มีดังนี้ ค าท้ายวรรคสดับ ใช้ได้ทั้ง ๕ เสียง แต่ไม่นิยมเสียงสามัญ ค าท้ายวรรครับ ห้ามใช้เสียงสามัญ ไม่นิยมใช้เสียงตรี นิยมใช้เสียงจัตวามากที่สุด ค าท้ายวรรครอง ห้ามใช้เสียงวรรณยุกต์ที่เป็นเสียงเดียวกับเสียงท้ายวรรครับ ห้ามใช้เสียง จัตวา นิยมใช้เสียงสามัญ ค าท้ายวรรคส่ง ห้ามใช้เสียงจัตวา แต่นิยมเสียงสามัญโดยมาก นอกจากข้อบังคับต่างๆ ดังกล่าวแล้ว ยังนิยมกันว่ากลอนที่ดีจะต้องมีสัมผัสใน ซึ่งสัมผัสในของ กลอนมักนิยมสัมผัสสระด้วย ขอให้สังเกตสัมผัสในของกลอนจากบทกลอนต่อไปนี้ อันความคิดวิทยาเหมือนอาวุธ ประเสริฐสุดซ่อนใส่เสียในฝัก สงวนคมสมนึกใครฮึกฮัก จึงค่อยชักเชือดฟันให้บรรลัย จับให้มั่นคั้นหมายให้วายวอด ช่วยให้รอดรักให้ชิดพิสมัย ตัดให้ขาดปรารถนาหาสิ่งไร ตรองจงได้สมประสงค์ที่ตรงดี ๑.๒ บทดอกสร้อย เป็นกลอนสุภาพ นิยมแต่งความยาวบทละ ๘ วรรค โดยให้ค าขึ้นต้นวรรค สดับมี ๔ หรือ ๕ ค า ค าที่หนึ่งกับค าที่สามซ้ ากัน มีค าว่า “เอ๋ย” คั่นกลาง เมื่อจบบทนิยมให้ลงท้ายด้วยค า ว่า “เอย” ดังตัวอย่าง )ดูผังประกอบ(
๒๑๓ ๑.๓ บทสักวา มีลักษณะเช่นเดียวกับบทดอกสร้อย ต่างกันอยู่ตรงที่จะต้องขึ้นต้นบทด้วยค าว่า สักวา โดยมีข้อความให้ครบ ๘ ค า บทลงท้ายใช้ค าว่า “เอย” เช่นเดียวกัน ดังตัวอย่าง สักวาหวานอื่นมีหมื่นแสน ไม่เหมือนแม้นพจมานที่หวานหอม กลิ่นประเทียบเปรียบดวงพวงพยอม อาจจะน้อมจิตโน้มด้วยโลมลม แม้ล้อลามหยามหยาบไม่ปลาบปลื้ม ดังดูดดื่มบอระเพ็ดต้องเข็ดขม ผู้ดีไพร่ไม่ประกอบชอบอารมณ์ ใครฟังลมเมินหน้าระอาเอย ๑.๔ บทเสภา บทกลอนชนิดนี้ใช้ขับร้องเพื่อฟังเรื่อง ลักษณะบังคับในการแต่งก็เหมือนกลอน สุภาพประเภทอื่นๆ แต่มักขึ้นต้นในแต่ละตอนว่า “จะกล่าวถึง...” บ้าง “ครานั้น...” บ้าง เช่น จะกล่าวถึงพลายแก้วผู้แววไว เมื่อบิดาบรรลัยแม่พาหนี ๒. กลอนเพลง เป็นกลอนแปดหรือกลอนสุภาพทั่วๆ ไป แต่มักมีผู้น ามาแต่งเล่าเรื่องนิทานต่างๆ จึง เรียกว่า “กลอนตลาด” ด้วย กลอนเพลงแบ่งเป็นประเภทต่างๆ ตามลักษณะของเนื้อหา ได้แก่ ๒.๑ กลอนเพลงยาว เป็นเรื่องท านองจดหมาย ซึ่งชายหญิงมีไปถึงกันเชิงชู้สาว หรืออาจใช้เล่า กิจการต่างๆ สู่กันฟัง หรือใช้เป็นจดหมายเหตุสุภาษิต ฯลฯ ๒.๒ กลอนนิราศ เป็นเรื่องจากบ้านเรือนไปสู่ถิ่นอื่น มักพรรณนาถึงความห่วงใยคนรัก ถึง ท้องถิ่นที่ไปพบแล้วคร่ าครวญต่างๆ นานา ๒.๓ กลอนนิทาน เป็นเรื่องที่อ่านฟังกันเล่นๆ เพราะมุ่งเอาความสนุกจากเนื้อเรื่อง ดังที่เรียกว่า เรื่องประโลมโลก เช่น โคบุตร พระอภัยมณี ลักษณวงศ์ เป็นต้น กลอนเพลงทั้งสามประเภทขึ้นต้นด้วยวรรครับและอาจลงท้ายด้วยค าว่า ”เอย” ไม่จ ากัดความ ยาวว่าจะแต่งกี่ร้อยกี่พันบท นอกจากกลอนประเภทต่างๆ ที่กล่าวมาแล้ว ในปัจจุบันได้มีผู้แต่งกลอนเป็นเรื่องสั้นๆ ความยาว ระหว่าง ๔ - ๑๐ บท แสดงอารมณ์ ความรู้สึก ความคิดเห็น ในลักษณะต่างๆ กันมากมาย เช่น บทกลอน ชื่อ “นกขมิ้น” ของ เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ “โกกิลาใกล้รุ่ง” ของ ศักดิ์ศรี แย้มนัดดา “ดอกจ าปาตา พลอย” ของ เจือ สตะเวทิน เป็นต้น (อัมพร สุขเกษม, การเขียน ๒)
๒๑๔ ๑๒.๒ ใบงำน ใบงำน ๒ “กำรจ ำแนกและพิจำรณำข้อบังคับของกลอนสุภำพ” ค ำชี้แจง จงจ าแนกและพิจารณาข้อบังคับของกลอนสุภาพตามประเด็นที่ก าหนด ๑. จงพิจารณาค าประพันธ์ที่ก าหนดแล้วท าเครื่องหมาย หน้าข้อที่เป็นค าประพันธ์ประเภท กลอนสุภาพ ....................... ๑. สัตว์ พวกหนึ่งนี้ชื่อ พหุบา ทาแฮ มี อเนกสมญา ยอกย้อน เท้า เกิดยิ่งจัตวา ควรนับ เขานอ มาก จวบหมิ่นแสนซ้อน สุดพ้นประมาณ ....................... ๒. โอ้หงส์ทองล่องฟ้าเที่ยวหาคู่ น่าอดสูเสียวงศ์หลงกระเหว่า พาโผผินบินพรากจากล าเนา ไปจับเจ่าจิกขนอยู่หนใด ....................... ๓. เมื่อนั้น ท้าวหัสดินปิ่นเกศา ครองสุวรรณภูมิพารา วัฒนาเกษมเปรมปรีดิ์ ....................... ๔. มัสมั่นแกงแก้วตา หอมยี่หร่ารสร้อนแรง ชายใดได้กลืนแกง แรงอยากให้ใฝ่ฝันหา ....................... ๕. ถึงโรงเหล้าเตากลั่นควันโขมง มีคันโพงผูกสายไว้ปลายเสา โอ้บาปกรรมน้ านรกเจียวอกเรา ให้มัวเมาเหมือนหนึ่งบ้าเป็นน่าอาย ....................... ๖. เป็นมิตรประเสริฐสุด มิประทุษและทับถม แนะทางสุโขดม ดุจอุตมาจารย์ ....................... ๗. ชายตาชายหาเจ้า ชายตาเย้ายวนวิญญาณ์ ชายหาดดาดนาวา ชายคงคาพานุชจร ....................... ๘. ลูกครอกออกว่ายกายสีสด แดงจรดหัวท้ายว่ายเป็นกลุ่ม มีแม่ปลาช่อนว่ายต้อนคุ้ม เกลื่อนกลุ้มหากินสินในน้ า
๒๑๕ ๒. จงพิจารณาค าประพันธ์ต่อไปนี้แล้วน าค าที่ก าหนดเติมลงในช่องว่างให้ถูกต้องตามข้อบังคับของค า ประพันธ์ประเภทกลอนสุภาพ ค ำที่ก ำหนด ผุ บ้าน เปรอะ รังแก หนี เศร้า ไช กมล สั่น ปรุ สวรรค์ นั่ง นิรันดร์ แพ้ พัง หม่น อุ๊ยค ำ บ้านหลังเก่าเสาโย้ฝาโหว่________หลังคา รูโปร่งโล่งน้ าไหล แฝกตับเก่ามอดซ่อนเข้าชอน กินเนื้อในป่นลงเป็นผงคลี กระดานพื้นหดตัวร่องทั่ว พื้นนอกชานหลุดล่อนผุกร่อน ผ่านฝน หนาว ร้อนร้ายมาหลายปี ถึงวันนี้ลมแรงจัดอาจพัด “อุ๊ยค า” นั่งเคี้ยวหมากปากเปื้อน_________สายตาเลอะเลือนไปไม่เหมือนหวัง หูได้ยินแต่เพียงเสียงที่ดัง ลุกยืน ล าบากมากเหลือทน มือถือกลักไม้ขีดซีดและ เส้นเอ็นนั้นปูดโปนเขียวหนังเหี่ยวย่น อยู่และกินคนเดียวเปลี่ยว เพราะไร้คนมาอยู่เลี้ยงดูแล ความชรามาเยือนเพื่อนความเหงา โรคซึม แทรกซ้ าให้ย่ าแย่ ธรรมชาติก็ยังร่วม “อุ๊ยค า” ทุกอย่างทั้งชีวัน มุ้งสีขาวเก่าคล้ าด ามัว “อุ๊ยค า” พ้นภาระสู่ เหลือเพียงรอยบุญบาปตราบ คนจนนั้นเท่าคนรวยด้วยความตาย (วิชัย กลิ่นบุปผา, ๒๕๕๓. สกุลไทย. ปีที่ ๕๓ ฉบับ ๒๗๑๗, ๕๑)
๒๑๖ เฉลย ใบงำน ๒ “กำรจ ำแนกและพิจำรณำข้อบังคับของกลอนสุภำพ” ๑. ข้อที่เป็นค าประพันธ์ประเภทกลอนสุภาพ คือ ข้อ ๒, ๕ และ ๘ ๒. บ้านหลังเก่าเสาโย้ฝาโหว่ผุ หลังคาปรุรูโปร่งโล่งน้ าไหล แฝกตับเก่ามอดซ่อนเข้าชอนไช กินเนื้อในป่นลงเป็นผงคลี กระดานพื้นหดตัวร่องทั่วบ้าน พื้นนอกชานหลุดล่อนผุกร่อนหนี ผ่านฝน หนาว ร้อนร้ายมาหลายปี ถึงวันนี้ลมแรงจัดอาจพัดพัง “อุ๊ยค า” นั่งเคี้ยวหมากปากเปื้อนเปรอะ สายตาเลอะเลือนไปไม่เหมือนหวัง หูได้ยินแต่เพียงเสียงที่ดัง ลุกยืนนั่งล าบากมากเหลือทน มือถือกลักไม้ขีดซีดและสั่น เส้นเอ็นนั้นปูดโปนเขียวหนังเหี่ยวย่น อยู่และกินคนเดียวเปลี่ยวกมล เพราะไร้คนมาอยู่เลี้ยงดูแล ความชรามาเยือนเพื่อนความเหงา โรคซึมเศร้าแทรกซ้ าให้ย่ าแย่ ธรรมชาติก็ยังร่วมรังแก “อุ๊ยค า” แพ้ทุกอย่างทั้งชีวัน มุ้งสีขาวเก่าคล้ าด ามัวหม่น “อุ๊ยค า” พ้นภาระสู่สวรรค์ เหลือเพียงรอยบุญบาปตราบนิรันดร์ คนจนนั้นเท่าคนรวยด้วยความตาย
๒๑๗ ๑๓.๓ เครื่องมือวัดผล ๑. แบบประเมินการปฏิบัติกิจกรรม )ดูท้ายหน่วย( ๒. แบบสังเกตพฤติกรรมการเรียน )ดูท้ายหน่วย( ๓. แบบสังเกตพฤติกรรมการท างานกลุ่ม )ดูท้ายหน่วย( ๔. แบบทดสอบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนประจ าหน่วยการเรียนรู้ ๑๔. เฉลยกิจกรรมและแบบทดสอบ กิจกรรม ๒ ก. ๑. หากคนเรารู้จักรักผู้อื่น พร้อมหยิบยื่นไมตรีบริสุทธิ์ โลกคงจะสดใสไม่โทรมทรุด เจริญรุดด้วยรักที่ถักทอ ๒. ยิ้มไว้เถิดยิ้มไว้ถ้าใจชื่น เมื่อภักตร์รื่นชนชมนิยมเสมอ ยิ้มงามเหมือนความฝันอันเลิศเลอ ดุจเสนอให้ผู้อื่นได้ชื่นตาม ๓. เมื่อยืนหยัดต่อสู้ผู้กดขี่ ประชาชนย่อมมีชีวิตใหม่ เมื่อท้องฟ้าสีทองผ่องอ าไพ ประชาชนย่อมเป็นใหญ่ในแผ่นดิน ๔. มืออาจจะหยาบกระด้างแห้งร้างร้าว แต่ค าข้าวกินกลืนนั้นชื่นหวาน คนอาจต่ าท านามาช้านาน แต่เหงื่องานสร้างเมล็ดข้าวสีทอง ๕. เพราะลมหนาวเข้าท้าฟ้าจึงสวย เพราะความทุกข์เข้ามาช่วยทับถม เพราะเคยเจ็บเคยท้อเคยระทม ใจถูกบ่มจึงวันนี้มีฝันงาม ข. แล้วแต่ดุลยพินิจของอาจารย์ผู้สอน
๒๑๘ แบบทดสอบก่อนเรียนผลสัมฤทธิ์ทำงกำรเรียนประจ ำหน่วยกำรเรียนรู้ จงเลือกค ำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงค ำตอบเดียว ๑. ในการแต่งกลอนสุภาพ ค าสุดท้ายของวรรคส่งห้ามใช้เสียงวรรณยุกต์ใด ๑. เอก โท และจัตวา ๒. เอก โท และตรี ๓. โท ตรี และจัตวา ๔. สามัญ เอก และจัตวา ๒. “ขอให้สุขสวัสดีปีใหม่ ขอให้ได้สิ่งใหม่ใจสุขศรี ขอให้มีความสุขสวัสดี ขอให้ปีใหม่สุขกันทุกคน” กลอนบทนี้บกพร่องในข้อใด ๑. สัมผัส ๒. จ านวนค า ๓. เนื้อความ ๔. เสียงวรรณยุกต์ อ่านค าประพันธ์ต่อไปนี้แล้วตอบค าถามข้อ ๓ – ๕ “ละเวนศีลหน้าจะหม่นหมองไม่ผ่องใส จมอยู่ในการพนันผีมันสิง หัวเราะเยาะคุณธรรมกรรมมีจริง ..........................ด้วยน้ าเมา” ๓. จุดประสงค์ของผู้เขียนกลอนบทนี้คือข้อใด ๑. แนะน า ๒. สั่งสอน ๓. ชี้แจง ๔. ตักเตือน ๔. ควรน าเนื้อความในข้อใดไปเติมในช่องว่างจึงจะถูกต้องเหมาะสม ๑. พูดกลอกกลิ้งตอกย้ า ๒. ขับรถดิ่งสู่ความม้วย ๓. เฝ้าแย่งชิงจนม้วย ๔. อยู่นิ่งนิ่งชีพไม่ม้วย ๕. ควรตั้งชื่อกลอนบทนี้ว่าอย่างไรจึงจะสอดคล้องกับเนื้อความ ๑. ท าดีมีสุข ๒. ข้อควรละเว้น ๓. ข้อเตือนใจ ๔. ปกป้องตนพ้นภัย ใช้ค าประพันธ์ต่อไปนี้ตอบค าถามข้อ ๖-๙ ๑. กตัญญูคือความดีที่ควรนึก ๒. เมื่อเป็นเด็กทุกทุกวันนั้นควรนึก ๓. ทิ้งขยะทุกครั้งควรยั้งนึก ๔. กินทิ้งขว้างอย่างข าข าควรส านึก
๒๑๙ ๖. ข้อใดเหมาะสมที่จะเป็นวรรคขึ้นต้นของวรรครับว่า “และตรองตรึกแต่เรื่องเรียนเพียรศึกษา” ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๗. ข้อใดเหมาะสมที่จะเป็นวรรคขึ้นต้นของวรรครับว่า “และรู้สึกรักษ์สะอาดปราศเศษผง” ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๘. ข้อใดเหมาะสมที่จะเป็นวรรคขึ้นต้นของวรรครับว่า “และรู้สึกย้ าเตือนอย่าเลือนหาย” ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๙. ข้อใดเหมาะสมที่จะเป็นวรรคขึ้นต้นของวรรครับว่า “และรู้สึกถึงผู้คนทนหิวโหย” ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๑๐. ข้อใดไม่ใช่ชื่อวรรคในกลอนสุภาพ ๑. วรรคขยาย ๒. วรรครับ ๓. วรรครอง ๔. วรรคส่ง เฉลย ๑. ๑ ๒. ๓ ๓. ๔ ๔. ๒ ๕. ๓ ๖. ๒ ๗. ๓ ๘. ๑ ๙. ๔ ๑๐. ๑
๒๒๐ แบบทดสอบหลังเรียนผลสัมฤทธิ์ทำงกำรเรียนประจ ำหน่วยกำรเรียนรู้ จงเลือกค ำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงค ำตอบเดียว อ่านค าประพันธ์ต่อไปนี้แล้วตอบค าถามข้อ ๑ – ๓ ๑. กลอนบทนี้กล่าวถึงประเพณีกี่ประเพณี ๑. ๑ ประเพณี ๒. ๒ ประเพณี ๓. ๓ ประเพณี ๔. ๔ ประเพณี ๒. ลักษณะเด่นที่สุดของค าประพันธ์บทนี้คืออะไร ๑. สัมผัสในแบบสัมผัสสระ ๒. สัมผัสในแบบสัมผัสพยัญชนะ ๓. การซ้ าค าในวรรคแรกและวรรคสุดท้าย ๔. การลงท้ายวรรคส่งด้วยเสียงวรรณยุกต์ตรี ๓. สิ่งใดที่ไม่ได้กล่าวถึงในค าประพันธ์บทนี้ ๑. ชื่อเรือ ๒. ชื่อแม่น้ า ๓. ชื่อประเพณี ๔. ชื่อดอกไม้ ใช้ค าประพันธ์ต่อไปนี้ตอบค าถามข้อ ๔ – ๖ ๔. ค าประพันธ์ในข้อใดเป็นข้อเตือนใจส าหรับประชาชนทุกคน ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๕. ค าประพันธ์ในข้อใดเล่นพยัญชนะมากกว่าข้ออื่นๆ ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ “โอ้กาพย์เห่เรือหงส์ทรงนุสรณ์ กรุ่นก าจรเจ้าพระยายิ่งผ่าเผย ลอยประทีปเทียนพนมลมร าเพย โอ้ใจเอ๋ยอธิษฐานวานลมรับ” ๑. การจะให้ส าหรับผู้รู้จักรับ แล้วตอบกลับน้ าใจมิใช่เฉย ๒. ได้สิทธิอย่ามัวปลื้มลืมหน้าที่ อย่าเรียกร้องเกินพอดีมีเขตขั้น ๓. ต้องดูแลต้นน้ าอันฉ่ าใส เด็ดดอกไม้สะเทือนดาวกลางหาวเหิน ๔. ถ้อยค าหยาบส่อสกุลคุณใช้อยู่ ขึ้นมึงกูบอกว่าคุณสกุลต่ า
๒๒๑ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๖. ค าประพันธ์ในข้อใดควรอยู่ในหัวข้อ “การติดต่อสื่อสาร” ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๗. ค าประพันธ์ต่อไปนี้วรรคใดมีทั้งสัมผัสสระและสัมผัสพยัญชนะ สองหูดั่งกลีบบุษบัน สี่เท้ายืนยันจับกลิ่น เยื้องย่องท านองดังหงส์บิน งามสิ้นทั่วสรรพางค์กาย ๑. วรรคที่ ๑ ๒. วรรคที่ ๒ ๓. วรรคที่ ๓ ๔. วรรคที่ ๔ ๘. ข้อใดกล่าวเกี่ยวกับกลอนสุภาพไม่ถูกต้อง ๑. วรรคหนึ่งมี ๗ – ๙ ค า ๒. ๑ บท มี ๔ วรรค ๓. ๒ บาท เท่ากับ ๑ บท ๔. บังคับใช้รูปวรรณยุกต์ เติมค าที่เหมาะสมลงในช่องว่างในข้อ ๙ – ๑๐ มองดวงเดือนเลื่อนลับจับขอบฟ้า แสนห่วง....)๙(.....คิดถึงคนึงฝัน ดาวรายล้อมห้อมเดือนเหมือนทุก....)๑๐(.... ส่วนตัวฉันนานเท่าไรใจยังคอย ๙. ๑. ถวิล ๒. มอง ๓. หา ๔. หาย ๑๐. ๑. กาล ๒. วัน ๓. นั้น ๔. กัน
๒๒๒ ๑๓. ข้อเสนอแนะและควำมคิดเห็นของผู้บริหำร ได้ท าการตรวจแผนการจัดการเรียนรู้ของ นางธารวดี ทักขนนท์ แล้วมีความคิดเห็น ดังนี้ ๑๓.๑ เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่ ดีมาก ดี พอใช้ ควรปรับปรุง ๑๓.๒ การจัดกิจกรรมได้น าเอากระบวนการเรียนรู้ เน้นผู้เรียนเป็นส าคัญมาใช้ในการสอนได้อย่างเหมาะสม ยังไม่เน้นผู้เรียนเป็นส าคัญ ควรปรับปรุงพัฒนาต่อไป ๑๓.๓ เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่ น าไปใช้ได้จริง ควรปรับปรุงก่อนน าไปใช้ ๑๓.๔ ข้อเสนอแนะอื่น ๆ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ................................................... )นายณัฐชภัทร สุราช) ผู้อ านวยการโรงเรียนภูพานวิทยา
๒๒๓ แบบบันทึกหลังกำรสอน ๑.ผลกำรจัดกำรเรียนกำรสอน ๑.๑ กำรประเมินด้ำนควำมรู้ ....................................................................................................................................................... .............. .................................................................................................................... ................................................ ............................................................................................................................. ....................................... ๑.๒ กำรประเมินด้ำนทักษะกระบวนกำร ....................................................................................................................................................... .............. .................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ....................................... ๑.๓ กำรประเมินด้ำนคุณลักษณะที่พึงประสงค์ ....................................................................................................................................................... .............. .................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ....................................... ๒. ปัญหำและอุปสรรค ....................................................................................................................................................... .............. ............................................................................................................................. ....................................... ๓. แนวทำงแก้ไข ..................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ....................................... ลงชื่อ.......................................................... )นางธารวดี ทักขนนท์( ครูผู้สอน
๒๒๔ ความคิดเห็น / ข้อเสนอแนะ ....................................................................................................................................................... .............. .................................................................................................................... ................................................ ลงชื่อ.......................................................... )นางฉวีวรรณ เพ็ญจันทร์( หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ความคิดเห็น / ข้อเสนอแนะผู้บังคับบัญชา .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. ลงชื่อ....................................................... )นายณัฐชภัทร สุราช( ผู้อ านวยการโรงเรียนภูพานวิทยา
๒๒๕ แผนกำรจัดกำรเรียนรู้ที่ ๑๑ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ รายวิชา ภาษาไทย รหัสวิชา ท ๒๒๑๐๒ ภาคเรียนที่ ๒ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ กลอนดอกสร้อย “ร าพึงในป่าช้า” จ านวน ๔ ชั่วโมง เรื่อง การเขียนเรียงความและการอ่านวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคม เวลา ๖๐ นาที ๑. มำตรฐำนกำรเรียนรู้/ตัวชี้วัด มำตรฐำน ท ๑.๑ ใช้กระบวนการอ่านสร้างความรู้และความคิดเพื่อน าไปใช้ตัดสินใจ แก้ปัญหาใน การด าเนินชีวิต และมีนิสัยรักการอ่าน ตัวชี้วัดที่ ๗ อ่านหนังสือ บทความ หรือค าประพันธ์อย่างหลากหลายและประเมินคุณค่าหรือแนวคิด ที่ได้จากการอ่านเพื่อน าไปใช้แก้ปัญหาในชีวิต มำตรฐำน ท ๒.๑ ใช้กระบวนการเขียนเขียนสื่อสาร เขียนเรียงความ ย่อความ และเขียนเรื่องราวใน รูปแบบต่างๆ เขียนรายงานข้อมูลสารสนเทศและรายงานการศึกษาค้นคว้าอย่างมีประสิทธิภาพ ตัวชี้วัดที่ ๓ เขียนเรียงความ ๒. สำระส ำคัญ ๒.๑ การเขียนเรียงความ ๒.๒ การอ่านวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคม ๓. จุดประสงค์กำรเรียนรู้ ๓.๑ บอกรูปแบบและหลักการเขียนเรียงความได้ถูกต้อง ๓.๒ เขียนเรียงความได้ถูกต้องตามรูปแบบและมีเนื้อหาน่าสนใจ ๓.๓ สรุปหลักการอ่านวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคมได้ถูกต้อง ๓.๔ อธิบายคุณค่าด้านสังคมจากเรื่องที่อ่านได้ถูกต้องและมีเหตุผล ๔. สำระกำรเรียนรู้ ๔.๑ รูปแบบและหลักการเขียนเรียงความ ๔.๒ การเขียนเรียงความตามรูปแบบ
๒๒๖ ๔.๓ หลักการอ่านวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคม ๔.๔ การวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคมจากเรื่องที่อ่าน ๕. ชิ้นงำน/ภำระงำน ๕.๑ กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ๕.๒ ใบงาน ๕.๓ ภาระงาน “ภาพโบราณสถานพร้อมการเขียนเรียงความเกี่ยวกับโบราณสถานนั้น” ๕.๔ แบบทดสอบ ๕.๕ กิจกรรมเสนอแนะ ๖. ค ำถำมส ำคัญ ๖.๑ เรียงความคืออะไร ๖.๒ การเขียนเรียงความมีหลักอย่างไร ๖.๓ การอ่านวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคมมีหลักอย่างไร ๗. กิจกรรมกำรเรียนกำรสอนเพื่อกำรเรียนรู้ ๗.๑ ขั้นน ำ นักเรียนและครูร่วมกันสนทนาถึงเรื่องประสบการณ์การเขียนและการอ่านเรียงความของนักเรียน โดย ครูเล่าถึงเรียงความที่เคยตรวจว่ามีความน่าสนใจอย่างไรบ้าง เพื่อให้นักเรียนเกิดความคิดสร้างสรรค์แล้วน ามา พัฒนาปรับปรุงผลงานของตน จากนั้นครูให้นักเรียนเล่าเนื้อความของกลอนดอกสร้อย “ร าพึงในป่าช้า” นักเรียนและครูร่วมกันสนทนาถึงค าว่า “สังคม” และสภาพสังคมในปัจจุบัน นักเรียนแสดงทรรศนะเกี่ยวกับ สภาพบ้านเมืองในช่วงที่ตนเองเยาว์วัยโดยเปรียบเทียบกับปัจจุบันว่ามีความแตกต่างหรือเปลี่ยนแปลงไป อย่างไรบ้าง ๗.๒ ขั้นสอน ๑. ครูให้นักเรียนศึกษาเรื่อง “การเขียนเรียงความ” จากหนังสือเรียนแม็ค ๒. ครูให้นักเรียนช่วยกันบอกรูปแบบและหลักการเขียนเรียงความ โดยครูช่วยเพิ่มเติมให้ ตามสมควร ๓. ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่มสนทนากันเรื่องการเขียนค าน าให้น่าสนใจเพื่อให้ผู้อ่านเกิด ความ ต้องการอ่านเนื้อเรื่อง และช่วยกันแสดงความคิดเห็นว่าควรเขียนสรุปเรียงความแต่ละเรื่องอย่างไร เพื่อให้ ผู้อ่านเกิดความประทับใจ จากนั้นให้นักเรียนเข้าห้องสมุด แล้วรวบรวมงานเขียนเรียงความที่เขียนค าน า เนื้อเรื่อง และบทสรุปได้ดี ถูกต้องตามรูปแบบและน่าสนใจ กลุ่มละ ๕ เรื่อง นักเรียนน าส่งครูเป็นรายกลุ่ม
๒๒๗ ๔. ครูตรวจพิจารณาและคัดเลือกผลงานของนักเรียนที่ปฏิบัติกิจกรรมได้ครบถ้วนสมบูรณ์ น ามา จัดพิมพ์และให้นักเรียนศึกษา จากนั้นครูให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์ลักษณะของเรียงความที่น ามาให้ศึกษา ในส่วนของการเขียนค าน า เนื้อเรื่อง และสรุปว่ามีลักษณะที่ดี ถูกต้องตามรูปแบบ และน่าสนใจเพียงใด ครู ช่วยแก้ไขและให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ๕. ครูให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรม ๓ ซึ่งก าหนดให้นักเรียนเขียนเรียงความคนละ ๑ เรื่อง นักเรียน น าส่งครูเป็นรายบุคคล ครูตรวจพิจารณาแล้วส่งผลงานคืนนักเรียนเพื่อปรับปรุงแก้ไขในกรณีที่ยังเขียน เรียงความไม่ถูกต้อง และให้นักเรียนที่เขียนเรียงความได้ถูกต้องตามรูปแบบ มีค าน า เนื้อเรื่อง และบทสรุป น่าสนใจ ออกมาอ่านเรียงความของตนเองหน้าชั้นเรียน โดยให้นักเรียนคนอื่นร่วมกันแสดงความคิดเห็น ครูสรุปอีกครั้ง ๖. ครูให้นักเรียนท าใบงาน ๓ ซึ่งก าหนดให้นักเรียนจับใจความส าคัญจากเรื่องที่อ่าน จากนั้นครูสุ่ม ตัวแทนนักเรียนเฉลยใบงาน โดยให้นักเรียนคนอื่นร่วมกันพิจารณาค าตอบพร้อมซักถามวิธีการจับใจความ ของนักเรียน ครูสรุปค าตอบและอธิบายเพิ่มเติมเพื่อเป็นแนวทางในการปฏิบัติกิจกรรมครั้งต่อไป ๗. ครูให้นักเรียนศึกษาเรื่อง “การอ่านวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคม” จากหนังสือเรียนแม็ค ๘. ครูสนทนากับนักเรียนเรื่องการวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคมจากวรรณคดีและวรรณกรรมที่เคยอ่าน พร้อมยกตัวอย่างประกอบ ดังนี้ กำรพิจำรณำคุณค่ำด้ำนสังคม ๑. ด้านนามธรรม ได้แก่ การพิจารณาในสิ่งที่เป็นความคิด ความเชื่อ ค่านิยม ความดีงาม ความโหดร้าย ประเพณี วัฒนธรรม และจริยธรรมของคนในสังคมที่เกิดขึ้นในเรื่อง เช่น ความเชื่อทางศาสนา ความเชื่อทาง ไสยศาสตร์ ค่านิยมการรักนวลสงวนตัว ประเพณีการลอยกระทง เป็นต้น ๒. ด้านรูปธรรม ได้แก่ การพิจารณาในสิ่งที่สามารถแสดงออกให้เห็นจริง ปฏิบัติและสัมผัสได้ ไม่ว่าจะ เป็นสภาพชีวิต ความเป็นอยู่ การแต่งกาย ลักษณะของบ้านเมือง ตลาด ชุมชน วัด วัง ที่กล่าวถึงในเรื่อง เช่น การแต่งกายของสตรีไทยโบราณ การก่อสร้างบ้านแบบโบราณ สภาพชีวิตของชุมชนริมน้ าเจ้าพระยา การ ประกอบอาชีพของคนในชนบท เป็นต้น จากนั้นให้นักเรียนช่วยกันสรุปหลักการอ่านวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคม โดยครูช่วยแก้ไข และอธิบาย เพิ่มเติม ๙. ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๓ คน แล้วช่วยกันปฏิบัติกิจกรรม ๔ ซึ่งก าหนดให้วิเคราะห์และ อธิบายคุณค่าด้านสังคมจากเรื่องที่อ่าน พร้อมส่งตัวแทนกลุ่มออกมาเสนอผลการวิเคราะห์หน้าชั้นเรียน โดย ให้นักเรียนกลุ่มอื่นช่วยกันแสดงความคิดเห็นเพิ่มเติม ครูสรุปและให้ข้อเสนอแนะตามสมควร
๒๒๘ ๑๐. ครูให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรม ๕ เป็นรายบุคคล ครูสุ่มนักเรียนออกมาเสนอผลการวิเคราะห์ หน้าชั้นเรียน โดยให้นักเรียนคนอื่นร่วมกันแสดงความคิดเห็น ครูสรุปและให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ๗.๓ ขั้นสรุป ๑. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปตามประเด็น ดังนี้ ๑. สรุปเรื่อง “รูปแบบและหลักการเขียนเรียงความ” ๒. สรุปเรื่อง “หลักการอ่านเพื่อวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคม” ๒. นักเรียนท าใบงาน ๓ และกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจทุกกิจกรรม ๓. ครูแจ้งผลการปฏิบัติงานของนักเรียนข้อ ๑ – ๑๐ และให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ๘. สื่อกำรเรียนรู้/แหล่งเรียนรู้ ๘.๑ สื่อกำรเรียนรู้ ๑. ใบความรู้ประกอบเรื่อง “เรียงความ” ๒. ใบงาน ๓“การจับใจความส าคัญจากเรื่องที่อ่าน” ๓. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ ๘.๒ แหล่งเรียนรู้ ๑. ห้องสมุดโรงเรียน ๒. ห้องศูนย์ภาษาของกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๓. หอสมุดแห่งชาติ ๙. กำรวัดและกำรประเมินผลกำรเรียนรู้ ๙.๑ การตอบค าถามจากกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ๙.๒ ผลงานจากภาระงาน “ภาพโบราณสถานพร้อมการเขียนเรียงความเกี่ยวกับโบราณสถานนั้น” ๙.๓ ผลงานจากใบงาน ๙.๔ การท าแบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน ๙.๕ การตอบค าถามกิจกรรมเสนอแนะ
๒๒๙ ๑๐. แบบกำรประเมินกำรสังเกตพฤติกรรมนักเรียน เกณฑ์คุณภำพกำรสังเกตพฤติกรรมนักเรียนด้ำน......................................... ที่ รำยกำรประเมิน ระดับคุณภำพ ๑ ๒ ๓ ๑ การท างานร่วมกัน - ยอมรับมติการท างาน ของกลุ่ม แต่ปฏิบัติตาม น้อยครั้ง - ยอมรับมติของกลุ่ม - ยอมรับมติของกลุ่ม - รับผิดชอบงานที่รับ มอบหมายจากกลุ่ม ๒ ความกระตือรือร้น - ช่วยเหลืองานภายใน กลุ่มเมื่อมีการร้องขอ - ช่วยเหลืองานในกลุ่ม - ร่ ว ม แ ส ด ง ค ว า ม คิดเห็น - ช่วยเหลืองานภายใน กลุ่ม - ร่วมแสดงความ คิดเห็น - ใฝ่รู้ใฝ่เรียน - ศึกษาค้นคว้า ๓ การตอบค าถาม - มีส่วนร่วมในการตอบ ค าถามน้อยมาก - มีส่วนร่วมในการตอบ ค าถามบางครั้ง - ให้ความร่วมมือในการ ตอบค าถามเป็นอย่างดี ๔ ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ - ร่วมกิจกรรมตามที่ กลุ่มขอร้อง - รับฟังแต่แสดงความ คิดเห็นที่คล้อยตาม เพื่อนๆ - ร่วมรับฟังและแสดง ความคิดเห็นที่แตกต่าง แต่มีประโยชน์
๒๓๐ แบบกำรประเมินกำรสังเกตพฤติกรรมนักเรียนด้ำนกำรท ำงำนเป็นกลุ่ม ที่ ชื่อ-สกุล รำยกำรประเมิน รวม (๑๒) สรุปผล กำรท ำงำน ร่วมกัน (๓) ควำม กระตือรือร้น (๓) กำรตอบ ค ำถำม (๓) ควำมคิดริเริ่ม สร้ำงสรรค์ (๓) ผ่ำน ไม่ผ่ำน ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ เกณฑ์กำรประเมิน ๙ - ๑๒ คะแนน ระดับ ๓ = ดี ๕ - ๘ คะแนน ระดับ ๒ = พอใช้ ต่ ากว่า ๕ คะแนน ระดับ ๑ = ควรปรับปรุง สรุปผลกำรประเมิน ดี พอใช้ ปรับปรุง เกณฑ์กำรตัดสินใจ ผ่าน ไม่ผ่าน หมำยเหตุ : เกณฑ์เป็นไปตำมที่โรงเรียนก ำหนด ลงชื่อ............................................................................ผู้ประเมิน )..........................................................................(
๒๓๑ ๑๑. กิจกรรมเสนอแนะ ๑๒.๑ กิจกรรมส่งเสริมกำรอ่ำนเชิงวิเครำะห์ประกอบด้วยขั้นตอน ดังนี้ ครูจัดท าเอกสารเกี่ยวกับเหตุการณ์หรือเรื่องราวโดยน ามาจากนวนิยาย แล้วแจกให้นักเรียนอ่าน ขั้นวิเครำะห์ นักเรียนช่วยกันวิเคราะห์เหตุการณ์หรือเรื่องราวในเอกสารที่ได้รับโดยใช้กระบวนการวิเคราะห์คุณค่า ด้านสังคม ได้แก่ การสะท้อนภาพชีวิต วัฒนธรรม และจิตใจของบุคคลในเหตุการณ์หรือเรื่องราวนั้นๆ ขั้นสรุป นักเรียนช่วยกันสรุปการอ่านวิเคราะห์คุณค่าด้านสังคมซึ่งปฏิบัติมาในขั้นวิเคราะห์แล้วจดบันทึกใน สมุดงาน ด้วยส านวนภาษาของตนเอง ขั้นประยุกต์ใช้ นักเรียนน าผลการวิเคราะห์มาสนทนากันและเลือกผลการปฏิบัติกิจกรรมกลุ่มที่สมบูรณ์ที่สุด น ามาจัด ป้ายนิเทศแสดงไว้ภายในชั้นเรียน ๑๒.๒ กิจกรรมกำรบูรณำกำร ครูสามารถบูรณาการการเรียนเข้ากับกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม สาระที่ ๔ : ประวัติศาสตร์ โดยให้นักเรียนหารูปโบราณสถานที่ส าคัญ เช่น เจดีย์ศรีสุริโยทัย วัดต่างๆ ในจังหวัด สุโขทัย ฯลฯ แล้วเขียนเรียงความเกี่ยวกับคุณค่าของโบราณสถานนั้น โดยมีข้อก าหนดว่าการเขียนค าน าและ สรุปต้องเรียกร้องความสนใจของผู้อ่านได้เป็นอย่างดี
๒๓๒ ภำระงำน “ภำพโบรำณสถำนพร้อมกำรเขียนเรียงควำมเกี่ยวกับโบรำณสถำนนั้น” กำรบูรณำกำร ส ๔.๓ จุดประสงค์กำรเรียนรู้ เขียนเรียงความเกี่ยวกับโบราณสถานที่เลือกภาพมาโดยมีค าน าและสรุปที่น่าสนใจ ผลงำนที่ต้องกำร ภาพโบราณสถานพร้อมเรียงความเกี่ยวกับโบราณสถานนั้น ขั้นตอนกำรท ำงำน ๑. จัดหาภาพโบราณสถานที่น่าสนใจ ๒. เขียนเรียงความเกี่ยวกับโบราณสถานนั้น โดยมีค าน าและการสรุปท้ายที่ น่าสนใจ ๓. เลือกผลงานที่มีองค์ประกอบครบ ๒ ประการ คือ ภาพโบราณสถานที่ส าคัญ และน่าสนใจ เรียงความที่มีเนื้อความตรงตามข้อก าหนด ส านวนภาษาอ่าน เข้าใจง่ายและสละสลวยมาแสดงที่ป้ายนิเทศในห้องศูนย์ภาษาของกลุ่มสาระ การเรียนรู้ภาษาไทย เกณฑ์กำรประเมิน ๑. ภาพโบราณสถานน่าสนใจ ๒. เรียงความมีเนื้อความเกี่ยวกับโบราณสถานนั้น ค าน า-สรุปท้ายน่าอ่าน- น่าสนใจ ส านวนภาษา อ่านง่ายสละสลวย ๓. ความประณีต เรียบร้อยของชิ้นงาน
๒๓๓ ๑๒. ใบควำมรู้ ใบงำน และเครื่องมือวัดผล ๑๒.๑ ใบควำมรู้ ใบควำมรู้ประกอบเรื่อง “เรียงควำม” ตัวอย่ำงเรียงควำม “อย่ำปล่อยเวลำให้ล่วงไปโดยเปล่ำประโยชน์” พระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ชีวิตของคนเรานี้น้อยนักเมื่อเปรียบเทียบกับอายุโลก ดังนั้น ไม่ควรปล่อยเวลาที่เรามีน้อยอยู่ แล้วให้ล่วงไปโดยไม่ได้ท าอะไรเป็นชิ้นเป็นอัน ฝากผลงานไว้ให้อนุชนรุ่นหลังได้รับผลประโยชน์จากงาน นั้น และให้ชื่อของเราจารึกอยู่ในความทรงจ าของชนทั้งหลายสืบไป ผู้ที่ไม่ปล่อยเวลาให้ล่วงไปโดยเปล่าประโยชน์นี้ อาจกล่าวได้ว่าเป็นผู้ตั้งอยู่ในอัปปมาทธรรม คือ มีความไม่ประมาท เพราะเมื่อไม่ประมาทแล้วย่อมระลึกอยู่เสมอว่าในที่สุดตนก็จะต้องสิ้นชีวิตลง และ จะต้องใช้เวลาที่ยังเหลืออยู่เพื่อพิจารณาธรรมและการกระท าของตนด้วยความเพียรพยายาม ดังนั้น เราควรมาพิจารณาดูว่าในวันหนึ่งๆ เราได้ท าอะไรบ้าง สิ่งที่เราท านั้นเป็นประโยชน์ เปล่าประโยชน์ หรือเป็นโทษเพียงใด และงานต่างๆ ที่เป็นประโยชน์นั้น เราต้องเปรียบเทียบดูว่า อย่างไหนมีประโยชน์มากน้อยกว่ากันเพียงไร เมื่อพิจารณาไตร่ตรองดูจนถี่ถ้วนแล้วก็เลือกปฏิบัติสิ่งที่มี ประโยชน์และเหมาะสมกับกาลเวลาที่สุดก่อน แล้วจึงปฏิบัติสิ่งที่มีประโยชน์น้อยลงตามล าดับ บุคคลย่อมมีงานประจ าหรือหน้าที่ของตนอยู่ทุกคนแล้ว หน้าที่เหล่านี้ได้แก่การเป็นนักเรียน เป็นครู เป็นหมอ เป็นทหาร เป็นต้น เมื่อเป็นเช่นนั้นแล้วทุกคนควรกระท าหน้าที่ของตนให้ดีที่สุด ถ้ายัง มีเวลาเหลืออยู่ก็ท างานที่มีประโยชน์อื่นๆ งานเช่นนี้เรียกว่าอดิเรก คืองานยามว่างซึ่งเราควรท าในเวลาที่ เสร็จจากงานประจ าจริง ไม่ใช่ว่ายังมีงานประจ าอยู่ แต่หันไปท างานอดิเรกเพราะความเกียจคร้านเบื่อ หน่ายในงานประจ าดังนี้ งานอดิเรกมีหลายอย่างหลายประเภทด้วยกัน งานอดิเรกของแต่ละคนก็ไม่เหมือนกัน งาน อดิเรกของบุคคลหนึ่งอาจจะเป็นงานประจ าของอีกบุคคลหนึ่งก็ได้ งานอดิเรกนี่แหละอาจน าชื่อเสียง และรายได้มาสู่เจ้าของงานยิ่งกว่างานประจ าเสียอีก งานเหล่านี้มีการสะสมแสตมป์ การเลี้ยงกล้วยไม้ การสะสมหนังสือ การเล่นดนตรี การเล่นกีฬา เป็นต้น ซึ่งเป็นประโยชน์ทั้งกับร่างกายและจิตใจ ท าให้ ร่างกายสมบูรณ์แข็งแรง จิตใจเบิกบานพร้อมที่จะท างานประจ าหรืองานอื่นๆ ได้อย่างเต็มความสามารถ สมัยปัจจุบันนี้มีผู้จัดตั้งสมาคมต่างๆ มากมาย จุดประสงค์ของสมาคมเหล่านี้คือ การให้สมาชิก ของสมาคมใช้เวลาว่างจากงานประจ าของตนเพื่อท าประโยชน์แก่สังคมและประเทศชาติ โดยไม่ปล่อย เวลาว่างโดยเปล่าประโยชน์ แต่เราท าประโยชน์ต่อประเทศโดยไม่จ าเป็นจะต้องเป็นสมาชิกของสมาคม
๒๓๔ แห่งใดเลย ด้วยการรู้จักแบ่งเวลาและใช้เวลาที่ตนมีอยู่ให้เป็นประโยชน์ ชีวิตของเราจะมีค่าขึ้นอีก มากมาย ดังนั้น คติประจ าใจที่เราควรระลึกไว้เสมอคือ “อย่าปล่อยเวลาให้ล่วงไปโดยเปล่าประโยชน์”
๒๓๕ แผนภูมิโครงเรื่องกำรเขียนเรียงควำมเรื่อง ณ ที่นี้เมื่อครั้งกระโน้น ณ ที่นี้เมื่อครั้งกระโน้น แม่น้ าเจ้าพระยาในยามเย็น สภาพแวดล้อมของแม่น้ า เจ้าพระยา เมื่อหลายสิบปีที่แล้ว สภาพแวดล้อมของแม่น้ าเจ้าพระยา ในปัจจุบันนี้ ความร่มเย็นเป็นสุข สิ่งปฏิกูล วัดวาอารามต่างๆ การสัญจรไปมาทั้งทางบกและทางน้ า พระราชพิธี-ประเพณีต่างๆ ความเชื่อที่เปลี่ยนไป ความเปลี่ยนแปลงที่ต้องใช้เวลา นานมากกว่าจะคืนสภาพเดิม
๒๓๖ ณ ที่นี้เมื่อครั้งกระโน้น ทุกวันนี้ตอนเย็นๆ แดดร่มลมตก ใครที่นั่งรถข้ามสะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้าที่ทอดเชื่อมฝั่งพระนคร กับฝั่งธนบุรี จะเห็นผู้คนทั้งหญิงชายจ านวนไม่น้อยยืนอยู่ริมราวสะพานทอดสายเบ็ดหย่อนลงไปในแม่น้ า เจ้าพระยาจดจ้องอยู่กับการตกปลา คันเบ็ดและสายเบ็ดที่ใช้เป็นสิ่งสมัยใหม่ได้แบบอย่างมาจากต่างประเทศ นานๆ ก็จะวิดเบ็ดขึ้นสักครั้งหนึ่ง ติดปลาตัวเล็กๆ ดิ้นกระแด่วๆ ขึ้นมา เจ้าของเบ็ดดูท่าทางลิงโลดดีใจ นักตกปลาสมัยใหม่เหล่านี้จะรู้บ้างไหมหนอว่า เมื่อประมาณ ๘๐ ปีมานี้เอง ผู้คนที่อาศัยอยู่แถบนี้ รวมทั้งคนต่างถิ่นที่สัญจรผ่านไปมาถือกันว่าบริเวณนี้เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ เพราะล าน้ าตอนนี้ไหลผ่านวัด ส าคัญหลายวัด ได้แก่ วัดพระแก้ววังหน้า วัดดุสิตาราม วัดระฆังโฆษิตาราม วัดพระแก้ววังหลวงหรือวัด พระศรีรัตนศาสดาราม รวมทั้งวัดอรุณราชวราราม อันมีพระพุทธปรางค์ที่สูงเด่นเป็นศรีสง่าของไทย ปัจจุบัน วัดเหล่านี้ยังคงตั้งอยู่ดังเดิม แต่ก่อนนี้ผู้คนที่ผ่านไปมาคงไม่มีใครกล้าแม้แต่คิดที่จะจับสัตว์น้ าในบริเวณนี้ ไม่ว่าจะเป็นกุ้ง หอย ปู ปลาแม้แต่เต่าหรือสัตว์น้ าอื่นๆ ซึ่งคงจะมีชุกชุมมาก ท้องน้ าคงเงียบสงบ นานๆ จะมีเรือผ่านไปมาสักล าหนึ่ง หรือสองล า ชาวเรือชาวแพที่ผ่านมาถึงบริเวณนี้คงยกมือขึ้นจบเหนือศีรษะพร้อมกับอธิษฐานขอพรให้สิ่ง ศักดิ์สิทธิ์โดยเฉพาะพระรัตนตรัยคุ้มครองตน หลายคนคงจะวักน้ าในล าน้ าขึ้นมาประพรมลูบไล้ศีรษะเสมือน เป็นน้ าพระพุทธมนต์อันศักดิ์สิทธิ์เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ตน สิ่งของที่ไม่ใช้แล้ว ไม่ว่าจะเป็นขยะมูลฝอยหรือสิ่งปฏิกูลใดๆ ซึ่งผู้คนสมัยโน้นมักทิ้งลงไปในแม่น้ า บริเวณอื่นๆ โดยคิดว่าเป็นการขจัดที่ไม่ก่อให้เกิดความเสียหายใดๆ ก็คงจะไม่กล้าทิ้งลงไปในบริเวณนี้ คงจะ รอให้เรือแพของตนผ่านพ้นไปก่อนจึงจะกระท าเช่นเคยมา คงจะไม่มีพระสงฆ์ ทายกทายิกาต้องยกป้ายให้ เห็นว่า “ที่นี่เป็นเขตอภัยทาน” ดังที่เราเห็นตามหน้าวัดบางแห่งในปัจจุบัน ผู้คนที่สัญจรผ่านไปมายามค่ าคืน เมื่อผ่านมาถึงแถบนี้จะรู้สึกเบาใจได้ว่าเป็นบริเวณที่ปลอดภัยจากภยันตรายทุกชนิด โดยเฉพาะจากโจรผู้ร้าย สามารถจอดเรือนอนพักแรมได้อย่างสุขารมณ์ เพราะโจรผู้ร้ายก็คงจะละเว้นที่จะกระท าโจรกรรมในบริเวณอัน ศักดิ์สิทธิ์นี้ ด้วยเกรงว่าจะเป็นบาปอันหนัก นอกจากบริเวณนี้จะเป็นบริเวณที่ศักดิ์สิทธิ์เพราะผ่านวัดส าคัญหลายวัดดังกล่าวแล้ว คงจะใช้เป็นที่ ประกอบพระราชพิธีส าคัญๆ ของบ้านเมือง เช่น พระราชพิธีถวายผ้าพระกฐิน พระราชพิธีลอยพระประทีป ผู้คนคงมาจอดเรือกันเต็มทั้งสองฟากแม่น้ าเพื่อชมกระบวนพยุหยาตรา ฟังเสียงเห่เรืออันไพเราะจับใจโดยไม่ ต้องผ่านเครื่องขยายเสียง เมื่อเสร็จพระราชพิธีคงมีการแข่งเรือของชาวบ้านในฤดูน้ าหลาก ประกวดประขัน การขุดแต่งเรือเพื่อให้เบาและเพรียวที่สุดเท่าที่จะท าได้ มีการแข่งเรือหรือชิงไหวชิงพริบไปทางพละก าลังเพื่อ
๒๓๗ เอาชนะกันและหวังรางวัลเล็กๆ น้อยๆ เป็นที่เพลิดเพลินทั้งผู้แข่งเรือและผู้ชม ภาพเหล่านี้คงจะค่อยๆ หายไป ทีละน้อยๆ พร้อมๆ กันกับเทคโนโลยีสมัยใหม่ได้ค่อยๆ แทรกตัวเข้ามาอยู่ในวิถีชีวิตไทย เพียงไม่นานก็กลืนวิถี ชีวิตไทยไปจนหมดสิ้น ผู้คนสมัยนั้นคงคิดไม่ถึงว่าในอนาคตจะมีคนมากมายมายืนอยู่สูงลิบเหนือล าน้ าบริเวณ นี้พร้อมกับตกปลากันอย่างเพลิดเพลินได้ เป็นเวลาหลายสิบปีมาแล้วที่ท้องน้ าเจ้าพระยาบริเวณนี้ไม่เคยหยุดนิ่งเพราะมีเรือกลไฟ เรือที่ใช้ฝีจักร ด้วยน้ ามันเชื้อเพลิงแล่นไปมาทั้งกลางวันและกลางคืน ความเงียบสงบปลาสนาการไปสิ้นจากบริเวณนี้ ไม่ว่า จะดึกดื่นเที่ยงคืนเพียงไร เสียงอันสนั่นหวั่นไหวของเครื่องเรือ เสียงรถยนต์ เสียงมอเตอร์ไซค์ เสียงรถ ประจ าทางที่ข้ามสะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้า ต่างก็แข่งกันดังกลบไปทั่วบริเวณ ปัจจุบันคงไม่มีใครคิดว่า บริเวณนี้เป็นบริเวณศักดิ์สิทธิ์อีกต่อไป ยิ่งกว่านั้นสิ่งโสโครกจากทุกทิศทุกทางที่ไหลลงสู่แม่น้ าเจ้าพระยา คง ท าลายชีวิตสัตว์น้ าจนแทบหมดสิ้น กุ้งปลาที่ตกเป็นเหยื่อของนักตกปลาข้างต้นนั้น ก็คงเป็นสัตว์เดนตายที่ หลงเหลือรอดมาจากมลพิษแต่ก็ไม่วายตกอยู่ในเงื้อมมือของมนุษย์ผู้ฉลาดล้ า คงอีกสัก ๕๐๐ ปี ละกระมังที่สภาพดั้งเดิมของแม่น้ าเจ้าพระยาบริเวณนี้จะกลับฟื้นคืนชีวิตดังเดิม
๒๓๘ ใบงำน ๓ “กำรจับใจควำมส ำคัญจำกเรื่องที่อ่ำน” ค ำชี้แจง จงอ่านและพิจารณาเรื่องที่ก าหนดแล้วจับใจความส าคัญจากเรื่องให้ถูกต้อง ๑. การมีเพื่อนเป็นสิ่งที่จ าเป็นส าหรับมนุษย์ เพราะเพื่อนสามารถช่วยคลายทุกข์ คลายความโศกเศร้าได้ เพื่อนสามารถท าให้เรารู้สึกสนุกสนาน แต่เพื่อนที่ดีนั้นหายาก ต้อง แสวงหาด้วยความพยายาม แม้จะมีเพียงคนเดียวก็ถือว่ามีค่ามากกว่ามีเพื่อนเป็นร้อยคนแต่ใจ คิดริษยาเราตลอดเวลา ใจควำมส ำคัญ คือ .......................................................................................................................... .............................................................................................................. ............................................ ๒. กล้วยเป็นพืชที่คนไทยรู้จักและน ามาใช้ประโยชน์เป็นเวลานานแล้ว เพราะกล้วยเป็น พืชที่ปลูกง่าย โตเร็ว ไม่ต้องใส่ปุ๋ย รดน้ าทุกวันอย่างพืชชนิดอื่น ทั้งมนุษย์ยังใช้ส่วนประกอบของ ต้นกล้วยท าประโยชน์ได้มากมาย เช่น ใบกล้วยใช้ห่อขนม ผลกล้วยใช้กิน ต้นกล้วยใช้ท า กระทงหรือเลี้ยงสัตว์ ดังนั้น เราควรปลูกกล้วยไว้รอบ ๆ บ้านกันดีกว่า ใจควำมส ำคัญ คือ........................................................................................................................... .............................................................................................................................. ............................ ๓. หนังสือดี มีคุณค่าไม่จ าเป็นต้องโฆษณามาก คุณค่าของหนังสือที่ปรากฏแก่สายตา และมุมมองของผู้อ่านจะผ่านการบอกเล่าแบบปากต่อปาก คนก็จะหันมาซื้อหามาอ่านเพราะมี ประจักษ์พยานมากมายการันตีในคุณภาพของหนังสือเล่มนั้น ดังนั้น หนังสือดีจึงอยู่ที่คุณภาพ ไม่ใช่การโฆษณา ใจควำมส ำคัญ คือ........................................................................................................................... ............................................................................................................................. ............................. ๔. ลิงอุรังอุตังเป็นลิงที่มีขนาดใหญ่ รูปร่างคล้ายมนุษย์ มีขนตามตัวยาวเป็นสีน้ าตาล แดง แขนยาว แต่ขาสั้นและค่อนข้างเล็ก ชอบอาศัยอยู่ตามป่าทึบ ใจควำมส ำคัญ คือ........................................................................................................................... ............................................................................................................................. ............................. ๕. เด็กผู้หญิงชอบเล่นตุ๊กตา การเล่นตุ๊กตาเป็นการเล่นที่ฝึกทักษะทางภาษา กระบวนการคิด การเข้าสังคม และการใช้กล้ามเนื้อมือของเด็กได้อย่างดี แต่ต้องคอย ระมัดระวังไม่ให้เด็ก ๆ ทะเลาะกัน ใจควำมส ำคัญ คือ........................................................................................................................... ................................................................................................................................ ..........................
๒๓๙ เฉลย ใบงำน ๓ “กำรจับใจควำมส ำคัญจำกเรื่องที่อ่ำน” ๑. การมีเพื่อนเป็นสิ่งที่จ าเป็นส าหรับมนุษย์ ๒. กล้วยเป็นพืชที่มีประโยชน์มาก ๓. หนังสือดี มีคุณค่าไม่จ าเป็นต้องโฆษณามาก ดังนั้น หนังสือดีจึงอยู่ที่คุณภาพไม่ใช่การ โฆษณา ๔. ลิงอุรังอุตังเป็นลิงขนาดใหญ่ อาศัยอยู่ตามป่าทึบ ๕. การเล่นตุ๊กตาเป็นการฝึกทักษะทางภาษา กระบวนการคิด การเข้าสังคม และการใช้ กล้ามเนื้อมือของเด็ก
๒๔๐ เครื่องมือวัดผล ๑. แบบประเมินการปฏิบัติกิจกรรม )ดูท้ายหน่วย( ๒. แบบสังเกตพฤติกรรมการเรียน )ดูท้ายหน่วย( ๓. แบบสังเกตพฤติกรรมการท างานกลุ่ม )ดูท้ายหน่วย( ๔. แบบทดสอบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนประจ าหน่วยการเรียนรู้ ๑๔. เฉลยกิจกรรมและแบบทดสอบ กิจกรรม ๓ แล้วแต่ดุลยพินิจของอาจารย์ผู้สอน กิจกรรม ๔ แล้วแต่ดุลยพินิจของอาจารย์ผู้สอน กิจกรรม ๕ แล้วแต่ดุลยพินิจของอาจารย์ผู้สอน
๒๔๑ แบบทดสอบก่อนเรียนผลสัมฤทธิ์ทำงกำรเรียนประจ ำหน่วยกำรเรียนรู้ จงเลือกค ำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงค ำตอบเดียว ๑. การตั้งชื่อเรียงความในข้อใดกะทัดรัดและสามารถจ ากัดเนื้อหาให้อยู่ในขอบเขตที่ต้องการได้ ๑. ต้นไม้ ๒. ไม้มงคล ๓. ต้นไม้ที่เป็นสิริมงคล ๔. พันธุ์ไม้ที่ควรปลูก ๒. “ตะรุเตาเกาะแห่งนักโทษ” เรียงความเรื่องนี้ควรเป็นเรียงความในเชิงใด ๑. ท่องเที่ยว ๒. อนุรักษ์ ๓. วิชาการ ๔. ประวัติศาสตร์ อ่านข้อความต่อไปนี้แล้วตอบค าถามข้อ ๓-๕ ๓. ข้อใดควรใช้เป็นค าน าส าหรับการเขียนเรียงความ ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๔. ข้อใดควรเป็นส่วนสรุปของเรียงความ ๑. ข้อ ๑ ๒. ข้อ ๒ ๓. ข้อ ๓ ๔. ข้อ ๔ ๕. ถ้าต้องการเขียนประโยคทิ้งท้ายในการเขียนเรียงความเพื่อกระตุ้นให้ผู้อ่านดูแลสุขภาพของตนเอง ควร เขียนว่าอย่างไร ๑. กรุณาอย่าลืมว่าสุขภาพดีจะท าให้อายุยืนยาว ๒. โปรดจ าไว้ว่าสุขภาพดีไม่ได้มีมาตั้งแต่เกิด ๓. สุขภาพดีไม่มีขาย อยากได้ต้องดูแลตนเอง ๔. รับประทานอาหารครบ ๕ หมู่ทุกวัน หมั่นออกก าลังกาย โรคภัยไม่มี ๖. การเขียนเรียงความให้น่าอ่านควรปฏิบัติตามข้อใดจึงจะบรรลุวัตถุประสงค์ ๑. เขียนค าน าให้เร้าใจและเขียนสรุปสัมพันธ์กับเนื้อเรื่อง ๒. หาเรื่องแปลกๆ มาเขียนโดยแสดงความคิดเห็นเพิ่มเติมลงไป ๓. ใช้ส านวนที่เหมาะสมกับเรื่องซึ่งท าให้ผู้อ่านติดใจ ๑. ทะเลไทยยังคงสวยงามเหมาะแก่การท่องเที่ยวพักผ่อนในวันหยุดทุกเทศกาล ๒. ปรากฏการณ์คลื่นยักษ์สึนามิเป็นเหตุที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ ๓. ปัจจุบันนี้ภาวการณ์ท่องเที่ยวทะเลไทยมีนักท่องเที่ยวลดลงเป็นจ านวนมาก ๔. ความผิดพลาดที่เกิดขึ้นคือการขาดประสบการณ์และการเตรียมพร้อม จึงมีผู้เสียชีวิต จ านวนมาก
๒๔๒ ๔. จัดองค์ประกอบ ๓ ส่วน คือ ค าน า เนื้อเรื่อง และสรุป ให้มีสัดส่วนที่เหมาะสม อ่านข้อความต่อไปนี้แล้วตอบค าถามข้อ ๗-๑๐ ๗. ค าน าดังกล่าวเป็นการเขียนแบบใด ๑. เขียนด้วยข้อความแปลกๆ ๒. เขียนด้วยข้อความที่ประทับใจ ๓. เขียนด้วยการสรุปความส าคัญ ๔. เขียนด้วยการน าความจริงมาตีแผ่ ๘. ค าน าดังกล่าวควรอยู่ในเรียงความเรื่องใด ๑. โทษของการตัดไม้ท าลายป่า ๒. ประโยชน์ของป่าไม้ ๓. จะเป็นอย่างไรถ้าไร้ป่า ๔. ความอุดมสมบูรณ์ของผืนป่า ๙. ลักษณะการเขียนค าน าดังกล่าวแสดงจุดประสงค์ของผู้เขียนอย่างไร ๑. ต้องการเตือนภัยแก่ผู้ที่อยู่ในเมืองใหญ่ ๒. ต้องการบอกถึงความน่ากลัวของภัยธรรมชาติ ๓. ต้องการบอกถึงภัยของการตัดไม้ท าลายป่า ๔. ต้องการเตือนสติผู้อ่านที่ตัดไม้ท าลายป่า ๑๐. ควรสรุปท้ายเรียงความอย่างไรจึงจะสอดคล้องกับค าน าดังกล่าว ๑. วันนี้คุณช่วยปลูกป่ากันหรือยัง ๒. วันนี้เมืองที่คุณอยู่ยังปลอดภัยกันดีอยู่หรือ ๓. ต้นไม้ทุกต้นช่วยไม่ให้บ้านคุณจมน้ า ๔. เมืองบาดาลจะไม่มี ถ้าทุกที่มีป่าไม้ น้ าฝนไหลหลั่ง น้ าป่าไหลหลาก น้ าเหนือไหลหนุน ถ้าเมืองใหญ่ๆ ที่เป็นแดนเศรษฐกิจโดนกรณีทั้งสาม นี้พร้อมๆ กัน นึกไม่ออกเลยว่าจะอยู่ในสภาพใด รู้แต่ว่าความทุกข์ยากล าบากแสนสาหัสจะมาถึงแน่นอน แต่ เหตุดังกล่าวจะเกิดน้อยมาก ถ้าเรายังมีป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ ไม่ใช่ป่าทะเลทรายอย่างปัจจุบันนี้
๒๔๓ เฉลย ๑. ๒ ๒. ๔ ๓. ๓ ๔. ๑ ๕. ๔ ๖. ๑ ๗. ๓ ๘. ๓ ๙. ๔ ๑๐. ๑
๒๔๔ แบบทดสอบหลังเรียนผลสัมฤทธิ์ทำงกำรเรียนประจ ำหน่วยกำรเรียนรู้ จงเลือกค ำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงค ำตอบเดียว อ่านข้อความต่อไปนี้แล้วตอบค าถามข้อ ๑-๔ ฃ ๑. เรื่องนี้มีความส าคัญเกี่ยวกับอะไร ๑. นิสัยที่แตกต่างกันระหว่างสีดากับมณฑา ๒. การรู้จักเก็บสิ่งของไว้ใช้ประโยชน์ ๓. เพื่อนที่ช่วยเหลือกันในยามที่เพื่อนต้องการ ๔. การมองข้ามคุณค่าของสิ่งที่อาจจะเป็นประโยชน์ได้ในภายหน้า ๒. นิสัยของสีดาตรงกับค าตอบข้อใด ๑. ชอบเก็บสะสมของต่างๆ ๒. ประหยัดและมัธยัสถ์ ๓. ชอบเก็บของที่คาดว่าจะใช้ประโยชน์ได้ ๔. เก็บของที่คนอื่นทิ้งเพราะความเสียดาย ๓. ประเด็นส าคัญของเรื่องนี้อยู่ในข้อใด ๑. สิ่งที่คนมองข้ามหรือเห็นว่าไม่มีประโยชน์กลับมาเป็นประโยชน์ต่อคนที่เคยมองข้าม ๒. เพื่อนย่อมไม่ทิ้งเพื่อน แม้ว่าอาจจะมีข้อขัดแย้งหรือความคิดเห็นไม่ตรงกันในบางครั้ง ๓. การรีบร้อนเกินไปอาจมีผลร้ายก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้พอๆ กับความประมาท ๔. การมีความรู้เรื่องปฐมพยาบาลเบื้องต้นจะช่วยแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉินได้อย่างคาดไม่ถึง “สีดาเดี๋ยวลงไปซ้อมวิ่งกันนะ นั่นเธอจะเก็บโบเส้นนั้นไว้ท าไม” มณฑามองดูโบผูกของขวัญที่สีดาก าลัง ม้วนเก็บใส่กระเป๋ากางเกง “อ๋อ! ใครก็ไม่รู้ทิ้งไว้ เส้นมันยาวดี ยังไม่ค่อยยับด้วย ฉันคิดว่าเก็บไว้ บางทีอาจจะ ได้ใช้ประโยชน์ มณฑาถอนใจก่อนพูดว่า “เธอชอบเก็บอะไรต่อมิอะไรไว้ให้รกท าไม ไม่เห็นได้ประโยชน์เลย น่าร าคาญ ไปซ้อมวิ่งดีกว่า” มณฑาหันหลังกลับอย่างรวดเร็วเพื่อรีบไปซ้อมวิ่ง แต่รีบร้อนเกินไปท าให้เท้าเธอพลิกอย่างแรง มณฑาเสียวแปล๊บที่ข้อเท้าจนต้องร้องออกมา “โอ๊ย! สีดาช่วยฉันด้วย” สีดาเข้ามาจับข้อเท้าของมณฑาพลิกดู “เบาๆ หน่อยเริ่มปวดแล้วนะ สีดา” “สงสัยเส้นเอ็นพลิก ฉันจะช่วยดามไว้ก่อน แล้วพยุงเธอไปห้องพยาบาลนะ ถ้าเธอเดินโขยกเขยกไป เองเดี๋ยวจะระบมมาก รักษาล าบากขึ้น” สีดาหากระดาษแข็งมาทาบที่ข้อเท้าของมณฑา แล้วหยิบโบที่เธอเพิ่งม้วนใส่กระเป๋ากางเกงออกมาพัน กระดาษแข็งให้แน่น มณฑามองโบเส้นนั้น ขณะที่สีดาพูดว่า “เห็นไหมโบนี้ได้ใช้ประโยชน์แล้วนะ”
๒๔๕ ๔. เรื่องนี้ควรวินิจฉัยอย่างไรจึงจะถูกต้อง เหมาะสม และตรงประเด็น ๑. การดูถูกสิ่งของหรือความคิดของคนอื่นไม่ใช่เรื่องที่สมควรกระท า เพราะตนเองอาจต้องใช้ประโยชน์ จากสิ่งที่เคยดูถูกนั้น ๒. สิ่งของที่ยังใช้ประโยชน์ได้ควรเก็บไว้ เพราะอาจน ามาใช้ได้ในอนาคต ถ้าคนส่วนใหญ่มีนิสัยเหมือน สีดาคงไม่ต้องมีการกระตุ้นจิตส านึกในการน าของที่ใช้แล้วกลับมาใช้อีกอย่างที่ท ากันอยู่ในปัจจุบัน ๓. ควรเก็บสิ่งของต่างๆ ไว้ และเลือกมาใช้ประโยชน์ในโอกาสที่สมควร การมองข้ามความส าคัญของสิ่ง เหลือใช้อาจท าให้เราเสียใจในภายหลัง มณฑาอาจจะบาดเจ็บหนักหากไม่ได้โบเส้นนั้นช่วยไว้ ๔. มณฑามีนิสัยไม่ชอบเก็บสิ่งของที่อาจจะน ากลับมาใช้ประโยชน์ได้ ถ้าสีดาไม่เก็บโบเส้นนั้นไว้ มณฑา คงต้องบาดเจ็บหนักขึ้น ดังนั้น มณฑาควรเปลี่ยนนิสัยให้กลับมาชอบเก็บสิ่งของเหมือนสีดาบ้าง อ่านข้อความต่อไปนี้แล้วตอบค าถามข้อ ๕-๑๐ ๕. เรื่องนี้สะท้อนภาพใดชัดเจนที่สุด ๑. สมาชิกในครอบครัวที่มีความคิดขัดแย้งกัน ๒. ความขยันหมั่นเพียรและใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์ ๓. การมองข้ามความส าคัญของการท ามาหากินแบบชาวบ้าน เมื่อสมัยฉันยังเด็กอยู่ จ าได้ว่าคุณย่าปลูกต้นกล้วยไว้หลังบ้านหลายสิบต้นจนแทบจะกลายเป็นดงพญา เย็น )อย่างที่คุณแม่แอบบอกกับฉัน( กล้วยของคุณย่าเป็นกล้วยไข่ เวลามันออกลูกคุณย่าจะให้คุณพ่อตัดแล้ว แบ่งเป็นหวีๆ มีคนมาซื้อเพื่อน าไปขายต่อ คุณพ่อบอกคุณย่าว่าจะท าท าไมให้เหนื่อยได้ไม่กี่สตางค์ คุณย่า เพียงแต่ยิ้ม ๆ ไม่เคยตอบอะไร พอกล้วยออกลูกแล้ว คุณย่าก็จะให้คุณพ่ออีกนั่นแหละฟันต้นกล้วยทิ้งเพื่อให้มัน แตกหน่อใหม่ คุณพ่อจะตัดใบกล้วยมากอง ๆ ไว้ แล้วคุณย่าจะเจียนเอาใบตองออกมามากมาย เช็ดให้สะอาด แล้วพับเป็นตั้งๆ ส่งให้แม่ค้าที่มาขอซื้อไปห่อของ คุณย่าท าอย่างนี้มาจนฉันโตเรียนจบ ป.๖ ช่วงนั้นคุณพ่ออยากซื้อรถยนต์เพื่อจะได้ไปส่งฉันที่โรงเรียน และส่งคุณแม่ที่ท างาน คุณย่าถามคุณพ่อว่าเวลาคุณย่าไปหาหมอ คุณพ่อจะขับรถพาไปไหม คุณพ่อบอกว่าต้อง พาไปซิ ทุกวันนี้ก็พาไปตลอดอยู่แล้ว คุณย่าหัวเราะ ส่งสมุดออมสินให้คุณพ่อพลางบอกว่าเซ็นมอบฉันทะไว้แล้ว ให้คุณพ่อไปเบิกมาซื้อรถยนต์ได้ คุณพ่อตกใจที่คุณย่ามีเงินมากพอที่จะซื้อรถ คุณย่าบอกว่า “เงินทั้งหมดแม่เก็บ ออมไว้จากการท าสวนกล้วยไข่ที่ใครๆ มองเห็นว่ามันเหมือนดงพญาเย็นไงล่ะ” คุณพ่อนิ่งอึ้ง ในขณะที่ฉันหัวเราะเสียงดังสุดเสียง