ใบงานที่ 2.4 การหาอัตราการเคลื่อนที่ของสาร คำชี้แจง : จงตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง 1. จากการแยกสารสีในดอกอัญชันโดยวิธีโครมาโทกราฟีแบบกระดาษ ซึ่งมีเอทิลแอลกอฮอล์เป็นตัวทำละลาย พบว่า ประกอบด้วยสารสี 4 ชนิด ได้แก่ สาร A สาร B สาร C และสาร D ซึ่งสารแต่ละชนิดเคลื่อนที่บนตัวดูด ซับด้วยระยะทาง 5.8 2.4 3.9 และ 4.8 เซนติเมตร ตามลำดับ ส่วนเอทิลแอลกอฮอล์เคลื่อนที่บนตัวดูดซับเป็น ระยะทาง 7.2 เซนติเมตร จงคำนวณหาอัตราการเคลื่อนที่ของสารสีทั้ง 4 ชนิด และเรียงลำดับความสามารถใน การละลายในเอทิลแอลกอฮอล์ของสารแต่ละชนิด .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. จากภาพที่กำหนดให้ จงคำนวณหาอัตราการเคลื่อนที่ของสารชนิดต่าง ๆ และสารชนิดใดมีความสามารถใน การละลายในตัวทำละลายได้มากที่สุด ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... 1.2 cm 2.3 cm 2.1 cm 1.4 cm 8.0 cm
ใบงานที่ 2.4 เฉลย การหาอัตราการเคลื่อนที่ของสาร คำชี้แจง : จงตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง 1. จากการแยกสารสีในดอกอัญชันโดยวิธีโครมาโทกราฟีแบบกระดาษ ซึ่งมีเอทิลแอลกอฮอล์เป็นตัวทำละลาย พบว่า ประกอบด้วยสารสี 4 ชนิด ได้แก่ สาร A สาร B สาร C และสาร D ซึ่งสารแต่ละชนิดเคลื่อนที่บนตัวดูด ซับด้วยระยะทาง 5.8 2.4 3.9 และ 4.8 เซนติเมตร ตามลำดับ ส่วนเอทิลแอลกอฮอล์เคลื่อนที่บนตัวดูดซับเป็น ระยะทาง 7.2 เซนติเมตร จงคำนวณหาอัตราการเคลื่อนที่ของสารสีทั้ง 4 ชนิด และเรียงลำดับความสามารถใน การละลายในเอทิลแอลกอฮอล์ของสารแต่ละชนิด .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. จากภาพที่กำหนดให้ จงคำนวณหาอัตราการเคลื่อนที่ของสารชนิดต่าง ๆ และสารชนิดใดมีความสามารถใน การละลายในตัวทำละลายได้มากที่สุด ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ................................................................................... 1.2 cm 2.3 cm 2.1 cm 1.4 cm 8.0 cm อัตราการเคลื่อนที่ของสาร = ระยะทางที่สารเคลื่อนที่ ระยะทางที่ตัวทำละลายเคลื่อนที่ สาร A = 5.8/7.2 = 0.81 สาร B = 2.4/7.2 = 0.33 สาร C = 3.9/7.2 = 0.54 สาร D = 4.8/7.2 = 0.67 ดังนั้น สาร A มีความสามารถในการละลายในเอทิลแอลกอฮอล์มากที่สุด มีอัตราการเคลื่อนที่เท่ากับ 0.81 รองลงมา คือ สาร D สาร C และสาร B มีอัตราการเคลื่อนที่เท่ากับ 0.67 0.54 และ 0.33 ตามลำดับ อัตราการเคลื่อนที่ของสาร = ระยะทางที่สารเคลื่อนที่ ระยะทางที่ตัวทำละลายเคลื่อนที่ สารสีเหลือง = 1.2/8.0 = 0.15 สารสีเขียว = (1.2+2.3)/8.0 = 0.44 สารสีฟ้า = (1.2+2.3+2.1)/8.0 = 0.7 สารสีม่วง = (1.2+2.3+2.1+1.4)/8.0 = 0.88 ดังนั้น สารสีม่วงสามารถละลายในตัวทำละลายได้มากที่สุด เนื่องจากมีระยะทางเคลื่อนที่บนตัวดูดซับมากที่สุด
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 10 สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รายวิชา วิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2565 หน่วยการเรียนรู้ที่2 เรื่อง การสกัดด้วยตัวทำละลาย เวลา 6 ชั่วโมง --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด สาระที่ 1 วิทยาศาสตร์กายภาพ มาตรฐานการเรียนรู้ ว 2.1 เข้าใจสมบัติของสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสัมพันธ์ระหว่างสมบัติของสสารกับโครงสร้างและ แรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาค หลักและธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การเกิดสาร ละลาย และการเกิดปฏิกิริยาเคมี ตัวชี้วัด ว 2.1 ม.2/1 อธิบายการแยกสารผสมโดยการระเหยแห้ง การตกผลึก การกลั่นอย่างง่าย โครมาโทกราฟี แบบกระดาษ การสกัดด้วยตัวทำละลาย โดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์ ว 2.1 ม.2/2 แยกสารโดยการระเหยแห้ง การตกผลึก การกลั่นอย่างง่าย โครมาโทกราฟีแบบกระดาษ การสกัดด้วยตัวทำละลาย ว 2.1 ม.2/3 นำวิธีการแยกสารไปใช้แก้ปัญหาในชีวิตประจำวัน โดยบูรณาการวิทยาศาสตร์คณิตศาสตร์ เทคโนโลยี และวิศวกรรมศาสตร์ 2. จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด 2.1 ความรู้(K) 1. อธิบายการแยกสารโดยการสกัดด้วยตัวทำละลายได้ (K) 2.2 ทักษะ/กระบวนการ/กระบวนการคิด (P) 1. สกัดสารด้วยตัวทำละลายได้ (P) 2. สร้างหรือพัฒนานวัตกรรมการแยกสารที่สามารถนำมาใช้แก้ปัญหาในชีวิตประจำวันได้ (P) 3. ใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างถูกต้อง (P) 2.3 คุณลักษณะอันพึงประสงค์(A) 1. มีความสนใจใฝ่รู้หรืออยากรู้อยากเห็น (A) 2. ทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างสร้างสรรค์ (A)
3. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด การสกัดด้วยตัวทำละลายใช้แยกสารออกจากสารผสมโดยอาศัยสมบัติการละลายในตัวทำละลาย ของสาร ตัว ทำละลายที่เหมาะต้องละลายสารที่ต้องการจะแยก ไม่ละลายสารที่ไม่ต้องการ ไม่ทำปฏิกิริยากับสารที่ต้องการจะแยก มีจุดเดือดต่ำ ระเหยง่าย แยกออกจากสารละลายได้ง่าย เช่น การสกัดน้ำมันจากเมล็ดพืช ดังนั้นความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ เกี่ยวกับการแยกสารสามารถนำไปบูรณาการกับคณิตศาสตร์ เทคโนโลยีโดยใช้กระบวนการทางวิศวกรรม เพื่อนำไป แก้ปัญหาในชีวิตประจำวันต่อไป 4. สาระการเรียนรู้ 4.1 ความรู้ (K) การสกัดด้วยตัวทำละลาย 4.2 ทักษะที่สำคัญ (P) - การสกัดด้วยตัวทำละลาย 4.3 คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) (เฉพาะที่เกิดในหน่วยการเรียนรู้นี้) รักชาติ ซื่อสัตย์สุจริต มีวินัย ใฝ่ความรู้ อยู่อย่างพอเพียง มุ่งมั่นในการทำงาน รักความเป็นไทย มีจิตสาธารณะ 5. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน (เฉพาะที่เกิดในหน่วยการเรียนรู้นี้) ความสามารถในการสื่อสาร ความสามารถในการคิด ความสามารถในการแก้ปัญหา ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี 6. ทักษะของผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 (3R 8C + 2L) (จุดเน้นสู่การพัฒนาคุณภาพผู้เรียน) ทักษะ 3R Reading (อ่านออก) (W)Riting (เขียนได้) (A)Rithmetics (คิดเลขเป็น) ทักษะ 8C Critical Thinking and Problem Solving : ทักษะด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณและการแก้ปัญหา Creativity and Innovation : ทักษะด้านการสร้างสรรค์และนวัตกรรม Collaboration Teamwork and Leadership : ทักษะด้านความร่วมมือ การทำงานเป็นทีม และภาวะผู้นำ Cross-cultural Understanding : ทักษะด้านความเข้าใจความต่างวัฒนธรรม ต่างกระบวนทัศน์ Communications Information and Media Literacy : ทักษะด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ Computing and ICT Literacy : ทักษะด้านคอมพิวเตอร์ และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
Career and Learning Skills : ทักษะอาชีพและทักษะการเรียนรู้ Compassion : มีคุณธรรม มีเมตตา กรุณา มีระเบียบวินัย ทักษะ 2L Learning Skills : ทักษะการเรียนรู้ Leadership : ภาวะผู้นำ 7. การบูรณาการตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 7.1 ความพอประมาณ การใช้อุปกรณ์และสารเคมีในการทดลองอย่างพอเหมาะ 7.2 ความมีเหตุผล ตอบคำถามและวิเคราะห์สถานการณ์อย่างมีเหตุผล การปฏิบัติกิจกรรมอย่างมีเหตุผล 7.3 การมีภูมิคุ้มกัน การเชื่อมโยงสาระความรู้กับแนวทางการประกอบอาชีพในอนาคต 7.4 เงื่อนไขความรู้ การสกัดด้วยตัวทำละลาย 7.5 เงื่อนไขคุณธรรม การปฏิบัติกิจกรรมด้วยความซื่อสัตย์และมีวินัย 7.6 4 มิติ 7.6.1 ด้านเศรษฐกิจ การเชื่อมโยงสาระความรู้กับการประกอบอาชีพและเศรษฐกิจของประเทศ 7.6.2 ด้านสังคม - 7.6.3 ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม - 7.6.4 ด้านวัฒนธรรม - 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ชั่วโมงที่ 1 ขั้นนำ ขั้นที่ 1 กระตุ้นความสนใจ (Engage) 1. ครูตั้งคำถามทบทวนความรู้ของนักเรียนโดยใช้คำถาม ดังนี้ - นักเรียนเคยใช้ตัวทำละลายชนิดใดบ้าง (แนวตอบ : คำตอบของนักเรียนขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของครูผู้สอน เช่น น้ำ เอทิลแอลกอฮอล์)
- นักเรียนคิดว่าตัวทำละลายที่ดีควรมีลักษณะอย่างไร พร้อมยกตัวอย่างตัวทำละลายที่รู้จัก (แนวตอบ : ตัวทำละลายที่ดีควรละลายตัวละลายได้หมด ไม่ทำปฏิกิริยากับตัวละลาย แยกออกจากตัวละลายได้ง่าย มี จุดเดือดต่ำและระเหยง่าย เช่น น้ำ เอทิลแอลกอฮอล์) 2. จากนั้นครูถามคำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียนเพื่อนำเข้าสู่การเรียนการสอนว่า “ตัวทำละลายที่นิยม ใช้ในการสกัดสารมีลักษณะอย่างไร” (แนวตอบ : คำตอบของนักเรียนขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของครูผู้สอน เช่น โดยทั่วไปตัวทำละลายที่นิยมใช้ในการสกัดสาร ควรมีราคาถูกและหาง่าย ไม่ทำปฏิกิริยากับสารที่ต้องการสกัด ต้องละลายสารที่ต้องการจะแยกได้เป็นอย่างดี ไม่ละลาย สิ่งเจือปนหรือสารอื่น ๆ ที่ไม่ต้องการ และทำให้บริสุทธิ์เพื่อจะได้นำกลับไปใช้ใหม่ได้) 3. ครูอธิบายเพื่อเชื่อมโยงเข้าสู่บทเรียนว่า “การสกัดด้วยตัวทำละลาย เป็นวิธีที่สามารถทำให้สารบริสุทธิ์หรือ เป็นวิธีแยกสารออกจากกัน โดยมากเหมาะกับการแยกสารที่เป็นของเหลวปะปนอยู่กับของเหลว หรือสารที่เป็นของแข็ง ปะปนอยู่กับของแข็ง” ขั้นสอน ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 1. นักเรียนศึกษาเรื่อง หลักการสกัดด้วยตัวทำละลายและตัวทำละลายที่เหมาะสมสำหรับการสกัดจากหนังสือ เรียนรายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์ ม.2 เล่ม 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 การแยกสารผสม 2. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 3-6 คน หรือตามความเหมาะสมเพื่อร่วมกันศึกษาความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับ หลักการสกัดด้วยตัวทำละลายและตัวทำละลายที่เหมาะสมสำหรับการสกัดจากอินเทอร์เน็ต 3. นักเรียนแต่ละกลุ่มระดมความคิดเห็นร่วมกันเพื่อสรุปเป็นองค์ความรู้เกี่ยวกับหลักการสกัดด้วยตัวทำละลาย และยกตัวอย่างการสกัดด้วยตัวทำละลายที่นักเรียนเคยพบเห็นในชีวิตประจำวัน เช่น การสกัดน้ำมันพืชจากเมล็ด ทานตะวัน ถั่วลิสง งา รำข้าว องุ่น ปาล์ม หรือการสกัดน้ำมันหอมระเหยจากส้มมะกรูด ตะไคร้หอม ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain) 4. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมาอธิบายเกี่ยวกับหลักการสกัดด้วยตัวทำละลายพร้อมยกตัวอย่างเกี่ยวกับการสกัด ด้วยตัวทำละลายที่นักเรียนเคยพบเห็นในชีวิตประจำวัน ชั่วโมงที่ 2 ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 5. ทบทวนความรู้จากชั่วโมงที่แล้วเกี่ยวกับหลักการสกัดด้วยตัวทำละลาย 6. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5-7 คน เพื่อทำกิจกรรมการสกัดสารจากขมิ้น เพื่อให้นักเรียนสามารถแยกสาร โดยการสกัดด้วยตัวทำละลายได้ 7. ครูแนะนำอุปกรณ์การสกัดสารจากขมิ้นที่ประกอบด้วย น้ำ จุกยาง กรวยแก้ว เอทิลแอลกอฮอล์ หลอดทดลองขนาดกลางจำนวน 2 หลอด ขมิ้น ใบมีด กระดาษกรอง และขวดรูปชมพู่จำนวน 2 ใบ 8. นักเรียนดำเนินการสกัดสารจากขมิ้นตามวิธีการทดลองในใบกิจกรรมที่ 5 เรื่อง สารสกัดจากขมิ้น และ บันทึกผลการทดลอง อภิปรายผลการทดลอง และตอบคำถามท้ายการทดลอง
ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain) 9. นักเรียนออกมานำเสนอผลการทำกิจกรรมการสกัดสารจากขมิ้นบริเวณหน้าชั้นเรียน 10. จากนั้นครูสุ่มนักเรียนเพื่อตอบคำถามท้ายทำกิจกรรม โดยใช้คำถามต่อไปนี้ - สารสกัดในขวดใบที่ 1 และ 2 มีลักษณะเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร (แนวตอบ : สารสกัดในขวดใบที่ 1 มีน้ำเป็นตัวทำละลาย จะสกัดได้ของเหลวสีเหลือง และมีกลิ่นขมิ้นเล็กน้อย ส่วนสาร สกัดในขวดใบที่ 2 มีเอทิลแอลกอฮอล์เป็นตัวทำละลาย จะสกัดได้ของเหลวสีเหลืองอ่อน ๆ แต่มีกลิ่นขมิ้นแรงกว่า) - นักเรียนสามารถแยกสารจากขมิ้นออกจากตัวทำละลายได้อย่างไร (แนวตอบ : ใช้การกลั่นแบบธรรมดา ซึ่งสารที่มีจุดเดือดต่ำกว่าจะระเหยกลายเป็นไอออกมาและควบแน่นกลับมาเป็น ของเหลวอีกครั้ง ทำให้แยกสารออกจากน้ำหรือเอทิลแอลกอฮอล์ซึ่งเป็นตัวทำละลายได้) 11. นักเรียนแต่ละกลุ่มอภิปรายผลการทำกิจกรรมการสกัดสารจากขมิ้นเพื่อให้ได้ข้อสรุปร่วมกัน ดังนี้ น้ำ สามารถสกัดสีจากขมิ้นได้ดีกว่าเอทิลแอลกอฮอล์ แต่เอทิลแอลกอฮอล์จะสามารถสกัดกลิ่นจากขมิ้นได้ดีกว่าน้ำ 12. เปิดโอกาสให้นักเรียนแต่ละกลุ่มระดมความคิดเห็นร่วมกันเพื่อจัดเตรียมการสกัดสารจากสิ่งที่นักเรียน สนใจและเตรียมมาในชั่วโมงถัดไป โดยแต่ละกลุ่มจะต้องสกัดสารที่ต่างชนิดกัน ชั่วโมงที่ 3 ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 13. ทบทวนความรู้จากชั่วโมงที่แล้วเกี่ยวกับการสกัดสารจากขมิ้น 14. นักเรียนแบ่งกลุ่ม (กลุ่มเดิม) เพื่อทำกิจกรรมการสกัดสารจากสิ่งที่นักเรียนสนใจเพื่อให้นักเรียนเข้าใจและ สามารถอธิบายวิธีแยกสารโดยการสกัดด้วยตัวทำละลายได้ 15. ครูแนะนำอุปกรณ์การสกัดสารจากสิ่งที่นักเรียนสนใจที่ประกอบด้วย น้ำ จุกยาง กรวยแก้ว เอทิลแอลกอฮอล์ หลอดทดลองขนาดกลางจำนวน 2 หลอด ใบมีด กระดาษกรอง ขวดรูปชมพู่จำนวน 2 ใบ และสิ่งที่ นักเรียนสนใจ 16. นักเรียนดำเนินการสกัดสารจากจากสิ่งที่นักเรียนสนใจตามวิธีการทดลอง และบันทึกผลการทดลอง อภิปรายผลการทดลอง ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain) 17. นักเรียนออกมานำเสนอผลการทำกิจกรรมการสกัดสารจากสิ่งที่นักเรียนสนใจบริเวณหน้าชั้นเรียนโดย อภิปรายเกี่ยวกับผลการทดลอง ข้อควรปรับปรุงจากการทดลองในครั้งนี้ และข้อเสนอแนะในการทดลองครั้งถัดไป ชั่วโมงที่ 4 ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 18. ทบทวนความรู้จากชั่วโมงที่แล้วเกี่ยวกับการสกัดจากสิ่งที่นักเรียนสนใจ 19. นักเรียนศึกษา เรื่อง การสกัดด้วยตัวทำละลายโดยใช้เครื่องมือซอกห์เลตจากหนังสือเรียน หรือใช้วีดิทัศน์ จากสื่อออนไลน์ เรื่อง การสกัดด้วยตัวทำละลายโดยใช้เครื่องมือซอกห์เลต เช่น - How to extract capsaicinoids from chili peppers - Soxhlet Extractor to add on Essential Oil Still
- Soxhlet extraction of capsaicinoids from peppers - Soxhlet Extraction #3 - Peony Flowers, Ether And Ethanol 20. นักเรียนแบ่งกลุ่ม (กลุ่มเดิม) เพื่อระดมความคิดเห็นร่วมกันเกี่ยวกับการสกัดโดยใช้เครื่องมือซอกห์เลตที่ นักเรียนพบเห็นในชีวิตประจำวัน 21. เปิดโอกาสให้นักเรียนวางแผนเพื่อเตรียมการทดลองการสกัดด้วยตัวทำละลายโดยใช้เครื่องมือซอกห์เลต จากสิ่งที่นักเรียนสนใจและเตรียมมาในชั่วโมงถัดไป โดยแต่ละกลุ่มจะต้องสกัดสารที่ต่างชนิดกัน ชั่วโมงที่ 5 ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 22. ทบทวนความรู้จากชั่วโมงที่แล้วเกี่ยวกับการสกัดด้วยตัวทำละลายโดยใช้เครื่องมือซอกห์เลต 23. นักเรียนแบ่งกลุ่ม (กลุ่มเดิม) เพื่อทำกิจกรรมเพื่อทำกิจกรรมการสกัดสารจากสิ่งที่นักเรียนสนใจโดยใช้ เครื่องมือซอกห์เลต เพื่อให้นักเรียนสามารถแยกสารจากสิ่งที่นักเรียนสนใจโดยใช้เครื่องมือซอกห์เลตได้ 24. ครูแนะนำเครื่องมือซอกห์เลตแก่นักเรียนพร้อมวิธีการใช้งานเบื้องต้น 25. นักเรียนดำเนินการสกัดสารจากจากสิ่งที่นักเรียนสนใจโดยใช้เครื่องมือซอกห์เลต และบันทึกผลการทดลอง อภิปรายผลการทดลองโดยละเอียด ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain) 26. นักเรียนออกมานำเสนอผลการทำกิจกรรมการสกัดสารจากสิ่งที่นักเรียนสนใจโดยใช้เครื่องมือซอกห์เลต บริเวณหน้าชั้นเรียนโดยอภิปรายเกี่ยวกับผลการทดลอง ข้อควรปรับปรุงจากการทดลองในครั้งนี้ และข้อเสนอแนะใน การทดลองครั้งถัดไป 27. จากนั้นครูสุ่มนักเรียนเพื่อตอบคำถามท้ายทำกิจกรรม โดยใช้คำถามต่อไปนี้ - ตัวทำละลายที่เหมาะสมควรมีลักษณะอย่างไร (แนวตอบ : ตัวทำละลายที่เหมาะสมต้องละลายสารที่ต้องการแยก ไม่ละลายสารอื่นที่ไม่ต้องการหรือละลายได้น้อยมาก ไม่ทำปฏิกิริยากับสารที่ต้องการแยก มีจุดเดือดต่ำ ระเหยง่าย ไม่มีความเป็นพิษ สามารถทำให้บริสุทธิ์เพื่อนำกลับมาใช้ ใหม่ได้ มีราคาถูก) - การสกัดสารโดยใช้ซอกห์เลตมีข้อดีอย่างไร (แนวตอบ : ตัวทำละลายที่สกัดโดยใช้ซอกห์เลตจะหมุนเวียนผ่านสารที่ต้องการสกัดหลาย ๆ ครั้ง ต่อเนื่องกัน ทำให้ได้ สารที่สกัดในปริมาณมาก แต่ใช้ตัวทำละลายปริมาณน้อย) ขั้นที่ 4 ขยายความเข้าใจ (Elaborate) 28. นักเรียนทำแบบฝึกหัดที่ช่วยทบทวนเนื้อหาและตรวจสอบความรู้ความเข้าใจของผู้เรียน (Exercise 2.5) 29. ครูถามคำถามสำคัญกับนักเรียน โดยใช้คำถามต่อไปนี้ - ตัวทำละลายต่างชนิดกันใช้สกัดสารได้เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร (แนวตอบ : ตัวทำละลายต่างชนิดกันสามารถสกัดสารชนิดเดียวกันได้แตกต่างกัน เนื่องจากสารแต่ละชนิดมี ความสามารถในการละลายในตัวทำละลายต่าง ๆ ได้แตกต่างกัน) 30. นักเรียนร่วมกันสรุปเนื้อหาสาระสำคัญของหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 การแยกสารผสม
ขั้นสรุป ขั้นที่ 5 ตรวจสอบผล (Evaluate) 31. นักเรียนและครูร่วมกันสรุป เรื่อง การแยกสารผสม ในประเด็นต่าง ๆ 32. ครูมอบหมายให้นักเรียนทำชิ้นงาน/ภาระงาน (รวบยอด) เรื่อง ป้ายนิเทศนวัตกรรมการแยกสารผสม โดย ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 3-6 คน หรือตามความเหมาะสม จากนั้นระดมความคิดเห็นร่วมกันเพื่อจัดทำป้ายนิเทศ เรื่อง นวัตกรรมการแยกสารผสม ตามหัวข้อดังนี้ 1. การระเหยแห้ง 2. การตกผลึก 3. การกลั่น 4. โครมาโทกราฟีแบบกระดาษ 5. การสกัดด้วยตัวทำละลาย 33. นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง การแยกสารผสม หรือทำแบบทดสอบพัฒนา ผู้เรียนเพื่อวัดความรู้ที่นักเรียนได้รับหลังจากผ่านการเรียนรู้ 34. ครูตรวจสอบและประเมินผลดังนี้ - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรมการสกัดสารจากขมิ้น - ตรวจสอบความถูกต้องจากใบกิจกรรมที่ 5 เรื่อง สารสกัดจากขมิ้น - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรมการสกัดสารจากสิ่งที่นักเรียนสนใจ - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรมการสกัดสารจากสิ่งที่นักเรียนสนใจโดยใช้เครื่องมือซอกห์เลต - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรม Exercise 2.5 ของนักเรียน - ตรวจสอบความถูกต้องจากการทำแบบทดสอบหลังเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 การแยกสารผสม - สังเกตการตอบคำถาม การทำกิจกรรม กระบวนการกลุ่ม และการนำเสนอผลงานของนักเรียน 9. สื่อการสอน 1. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 เล่ม 1 2. สื่อการเรียนรู้ PowerPoint 3. แบบฝึกทักษะ 4. แบบทดสอบหลังเรียนหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง การแยกสารผสม 5. ใบกิจกรรมที่ 5 เรื่อง สารสกัดจากขมิ้น 6. อุปกรณ์การสกัดสาร 7. เครื่องมือซอกห์เลต 10. แหล่งเรียนรู้ในหรือนอกสถานที่ 1. ห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ 2. อินเทอร์เน็ต
11. การวัดและประเมินผล รายการวัด วิธีการ เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 11.1 การประเมินระหว่าง การจัดกิจกรรม 1) การสกัดด้วยตัวทำ ละลาย - การตอบคำถามใน ระหว่างการเรียน - การบันทึกผลและการ ตอบคำถามในใบ กิจกรรมที่ 5 - ตรวจ Exercise 2.5 - คำถามจากครูผู้สอน - ใบกิจกรรมที่ 5 เรื่อง สาร สกัดจากขมิ้น - Exercise 2.5 - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ 2) การปฏิบัติการ - ประเมินการปฏิบัติการ - แบบประเมินการ ปฏิบัติการ - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 3) พฤติกรรมการทำงาน รายบุคคล - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 4) พฤติกรรมการทำงาน รายกลุ่ม - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 5) การนำเสนอผลงาน - ประเมินการนำเสนอ ผลงาน - แบบประเมินการนำเสนอ ผลงาน - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 6)คุณลักษณะอันพึง ประสงค์ - สังเกตคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ - แบบประเมินคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 11.2 การประเมินหลังการ จัดกิจกรรมหน่วยการเรียนรู้ ที่ 2 เรื่อง การแยกสารผสม - ตรวจแบบทดสอบหลัง เรียน - แบบทดสอบหลังเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง การแยกสารผสม - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ 12. กิจกรรมเสนอแนะ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
13. บันทึกผลการเรียนรู้ และข้อเสนอแนะ 13.1 ผลการจัดการเรียนรู้ 13.1.1 ด้านความรู้ (K) 1) อธิบายการแยกสารโดยการสกัดด้วยตัวทำละลายได้ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.1.2 ด้านทักษะที่สำคัญ (P) 1) สกัดสารด้วยตัวทำละลายได้ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) สร้างหรือพัฒนานวัตกรรมการแยกสารที่สามารถนำมาใช้แก้ปัญหาในชีวิตประจำวันได้ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 3) ใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างถูกต้อง ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.1.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1) มีความสนใจใฝ่รู้หรืออยากรู้อยากเห็น ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) ทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างสร้างสรรค์ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.1.4 ด้านสมรรถนะ (C) 1) ความสามารถในการสื่อสาร ผู้เรียนที่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) ความสามารถในการคิด ผู้เรียนที่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................
3) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต ผู้เรียนที่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.2 ปัญหา อุปสรรค ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 13.3 แนวทางแก้ไขปัญหา / ข้อเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ............................................................. (นางสาวจิรนันท์ ทนงยิ่ง) ตำแหน่ง ครูผู้ช่วย
QR code สื่อวิดีทัศน์ออนไลน์ How to extract capsaicinoids from chili peppers Soxhlet Extractor to add on Essential Oil Still Soxhlet extraction of capsaicinoids from peppers
QR code สื่อวิดีทัศน์ออนไลน์ Soxhlet Extraction #3 - Peony Flowers, Ether And Ethanol
จุดประสงค์ เพื่อแยกสารจากขมิ้นโดยวิธีสกัดด้วยตัวทำละลาย วัสดุอุปกรณ์ 1. เครื่องชั่ง 5. กระดาษกรอง 9. ขมิ้น 2. กระบอกตวง 6. ใบมีด 10. น้ำ 3. กรวยแก้ว 7. หลอดทดลอง จำนวน 2 หลอด 11. เอทิลแอลกอฮอล์ 4. จุกยาง 8. ขวดรูปชมพู่ขนาด 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร จำนวน 2 ใบ วิธีปฏิบัติ 1. หั่นขมิ้นเป็นชิ้นขนาดเล็กๆ ใส่ลงในขวดรูปชมพู่ทั้ง 2 ขวด ขวดละประมาณ 5 กรัม 2. เติมน้ำและเอทิลแอลกอฮอล์ปริมาตร 5 ลูกบาศก์เซนติเมตร ลงในขวดใบที่ 1 และ 2 ตามลำดับ 3. ปิดขวดรูปชมพู่ในข้อ 2. ด้วยจุกยาง แล้วเขย่าประมาณ 5 นาที 4. แยกส่วนที่เป็นของเหลวออกจากสารผสมในขวดรูปชมพู่ทั้ง 2 ใบ เทลงในหลอดทดลอง โดยใช้กรวยแก้ว และกระดาษกรอง เปรียบเทียบลักษณะของเหลวที่แยกได้ สังเกตและบันทึกผลการทดลอง ตารางบันทึกผลการทดลอง ขวดใบที่ 1 ตัวทำละลาย คือ น้ำ ขวดใบที่ 2 ตัวทำละลาย คือ เอทิลแอลกอฮอล์ ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. วิชา วิทยาศาสตร์ (ว22101) หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 การแยกสารผสม กิจกรรมที่ 5 เรื่อง สารสกัดจากขมิ้น ชื่อ-สกุล……………………………………………….………………. ชั้น/ห้อง ……..……. เลขที่ …………....
อภิปรายและสรุปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… สารสกัดในขวดใบที่ 1 และ 2 เหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ตัวทำละลายต่างชนิดกันใช้สกัดสารได้เหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… การสกัดด้วยตัวทำละลาย มีหลักการอย่างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… การสกัดด้วยตัวทำละลาย นำมาใช้ประโยชน์ได้อย่างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค ำถำมหลังกิจกรรม
จุดประสงค์ เพื่อแยกสารจากขมิ้นโดยวิธีสกัดด้วยตัวทำละลาย วัสดุอุปกรณ์ 1. เครื่องชั่ง 5. กระดาษกรอง 9. ขมิ้น 2. กระบอกตวง 6. ใบมีด 10. น้ำ 3. กรวยแก้ว 7. หลอดทดลอง จำนวน 2 หลอด 11. เอทิลแอลกอฮอล์ 4. จุกยาง 8. ขวดรูปชมพู่ขนาด 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร จำนวน 2 ใบ วิธีปฏิบัติ 1. หั่นขมิ้นเป็นชิ้นขนาดเล็กๆ ใส่ลงในขวดรูปชมพู่ทั้ง 2 ขวด ขวดละประมาณ 5 กรัม 2. เติมน้ำและเอทิลแอลกอฮอล์ปริมาตร 5 ลูกบาศก์เซนติเมตร ลงในขวดใบที่ 1 และ 2 ตามลำดับ 3. ปิดขวดรูปชมพู่ในข้อ 2. ด้วยจุกยาง แล้วเขย่าประมาณ 5 นาที 4. แยกส่วนที่เป็นของเหลวออกจากสารผสมในขวดรูปชมพู่ทั้ง 2 ใบ เทลงในหลอดทดลอง โดยใช้กรวยแก้ว และกระดาษกรอง เปรียบเทียบลักษณะของเหลวที่แยกได้ สังเกตและบันทึกผลการทดลอง ตารางบันทึกผลการทดลอง ขวดใบที่ 1 ตัวทำละลาย คือ น้ำ ขวดใบที่ 2 ตัวทำละลาย คือ เอทิลแอลกอฮอล์ สกัดได้ของเหลวสีเหลืองจางและมีกลิ่นขมิ้นแรง สกัดได้ของเหลวสีเหลืองเข้ม แต่มีกลิ่นขมิ้นเล็กน้อย วิชา วิทยาศาสตร์ (ว22101) หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 การแยกสารผสม กิจกรรมที่ 4 เรื่อง การแยกสารในสีผสมอาหารโดยโครมาโทกราฟี ** เฉลยใบกิจกรรมสำหรับครูผู้สอน **
อภิปรายและสรุปผลการทดลอง ตัวทำละลายทั้ง 2 ชนิด คือ น้ำและเอทิลแอลกอฮอล์ สามารถสกัดสารจากขมิ้นได้เหมือนกัน โดยของเหลวที่ สกัดได้จากขวดใบที่ 1 ซึ่งมีน้ำเป็นตัวทำละลาย จะได้ของเหลวสีเหลืองอ่อน มีกลิ่นขมิ้นแรง ส่วนของเหลวที่สกัดได้จาก ขวดใบที่ 2 ซึ่งมีเอทิลแอลกอฮอล์เป็นตัวทำละลาย จะได้ของเหลวสีเหลืองเข้ม มีกลิ่นขมิ้นเล็กน้อย ดังนั้นน้ำจะสามารถ สกัดกลิ่นจากขมิ้นได้ดีกว่า แต่เอทิลแอลกอฮอล์จะสามารถสกัดสีจากขมิ้นได้ดีกว่า สารสกัดในขวดใบที่ 1 และ 2 เหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร สารสกัดในขวดรูปชมพู่ใบที่ 1 มีน้ำเป็นตัวทำละลาย สกัดได้ของเหลวสีเหลืองจางและมีกลิ่นขมิ้นแรง ส่วนสาร สกัดในขวดรูปชมพู่ใบที่ 2 มีเอทิลแอลกอฮอล์เป็นตัวทำละลาย สกัดได้ของเหลวสีเหลืองเข้ม แต่มีกลิ่นขมิ้นเล็กน้อย ตัวทำละลายต่างชนิดกันใช้สกัดสารได้เหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร ตัวทำละลายต่างชนิดกันสกัดสารชนิดเดียวกันได้แตกต่างกัน เนื่องจากสารแต่ละชนิดมีความสามารถในการ ละลายในตัวทำละลายต่างๆ ได้แตกต่างกัน การสกัดด้วยตัวทำละลาย มีหลักการอย่างไร การสกัดด้วยตัวทำละลาย เป็นวิธีการแยกสารออกจากสารผสม โดยอาศัยสมบัติการละลายของสารในตัวทำ ละลาย ซึ่งสารแต่ละชนิดจะสามารถละลายในตัวทำละลายแต่ละชนิดได้แตกต่างกัน และละลายได้ในปริมาณที่ต่างกัน การสกัดด้วยตัวทำละลาย นำมาใช้ประโยชน์ได้อย่างไร การสกัดด้วยตัวทำละลายถูกนำมาใช้ในประโยชน์ในการสกัดสารต่างๆ จากพืช ดังนี้ - การสกัดสารสีจากพืช เช่น ใบเตย ดอกอัญชัน ดอกกระเจี๊ยบ ใบหูกวาง - การสกัดกลิ่นจากพืช เช่น กลิ่นจากดอกมะลิ กลิ่นจากตะไคร้ - การสกัดน้ำมันจากเมล็ดพืช เช่น ทานตะวัน ถั่วลิสง งา รำข้าว ค ำถำมหลังกิจกรรม
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 11 สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รายวิชา วิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2565 หน่วยการเรียนรู้ที่3 เรื่อง สารละลาย เวลา 2 ชั่วโมง --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐานการเรียนรู้ ว 2.1 เข้าใจสมบัติของสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสัมพันธ์ระหว่างสมบัติของสสารกับโครงสร้างและ แรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาค หลักและธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การเกิด สารละลาย และการเกิดปฏิกิริยาเคมี ตัวชี้วัด ว 2.1 ม.2/4 ออกแบบการทดลองและทดลองในการอธิบายผลของชนิดตัวละลาย ชนิดตัวทำละลาย อุณหภูมิที่มีต่อสภาพละลายได้ของสาร รวมทั้งอธิบายผลของความดันที่มีต่อสภาพละลายได้ ของสาร โดยใช้สารสนเทศ 2. จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด 2.1 ความรู้(K) 1. อธิบายองค์ประกอบของสารละลายได้ (K) 2. ระบุตัวทำละลายและตัวละลายในสารละลายได้ (K) 2.2 ทักษะ/กระบวนการ/กระบวนการคิด (P) 1. แยกองค์ประกอบของสารละลายได้ (P) 2. ใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างถูกต้อง (P) 2.3 คุณลักษณะอันพึงประสงค์(A) 1. มีความสนใจใฝ่รู้หรืออยากรู้อยากเห็น (A) 2. ทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างสร้างสรรค์ (A) 3. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด สารละลาย หมายถึง สารเนื้อเดียวที่ประกอบด้วยธาตุหรือสารประกอบตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปรวมตัวกัน โดยธาตุ หรือสารประกอบชนิดหนึ่งเป็นตัวทำละลาย ส่วนธาตุหรือสารประกอบอีกชนิดหรือมากกว่าเป็นตัวละลาย ซึ่งมีหลักการ พิจารณาตัวละลายและตัวทำละลายในสารละลาย คือ หากสารอยู่ในสถานะเดียวกัน สารที่มีปริมาณมากกว่าเป็นตัวทำ ละลายและสารที่มีปริมาณน้อยกว่าเป็นตัวละลาย และหากสารอยู่ในสถานะต่างกัน เมื่อผสมกันแล้วมีสถานะเหมือนกับ สารชนิดใด ถือว่าสารนั้นเป็นตัวทำละลาย ส่วนสารอีกชนิดหนึ่งเป็นตัวละลาย
4. สาระการเรียนรู้ 4.1 ความรู้ (K) สารละลาย 4.2 ทักษะที่สำคัญ (P) - การแยกองค์ประกอบของสารละลาย 4.3 คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) (เฉพาะที่เกิดในหน่วยการเรียนรู้นี้) รักชาติ ซื่อสัตย์สุจริต มีวินัย ใฝ่ความรู้ อยู่อย่างพอเพียง มุ่งมั่นในการทำงาน รักความเป็นไทย มีจิตสาธารณะ 5. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน (เฉพาะที่เกิดในหน่วยการเรียนรู้นี้) ความสามารถในการสื่อสาร ความสามารถในการคิด ความสามารถในการแก้ปัญหา ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี 6. ทักษะของผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 (3R 8C + 2L) (จุดเน้นสู่การพัฒนาคุณภาพผู้เรียน) ทักษะ 3R Reading (อ่านออก) (W)Riting (เขียนได้) (A)Rithmetics (คิดเลขเป็น) ทักษะ 8C Critical Thinking and Problem Solving : ทักษะด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณและการแก้ปัญหา Creativity and Innovation : ทักษะด้านการสร้างสรรค์และนวัตกรรม Collaboration Teamwork and Leadership : ทักษะด้านความร่วมมือ การทำงานเป็นทีม และภาวะผู้นำ Cross-cultural Understanding : ทักษะด้านความเข้าใจความต่างวัฒนธรรม ต่างกระบวนทัศน์ Communications Information and Media Literacy : ทักษะด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ Computing and ICT Literacy : ทักษะด้านคอมพิวเตอร์ และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร Career and Learning Skills : ทักษะอาชีพและทักษะการเรียนรู้ Compassion : มีคุณธรรม มีเมตตา กรุณา มีระเบียบวินัย ทักษะ 2L Learning Skills : ทักษะการเรียนรู้ Leadership : ภาวะผู้นำ
7. การบูรณาการตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 7.1 ความพอประมาณ การใช้อุปกรณ์และสารเคมีในการทดลองอย่างพอเหมาะ 7.2 ความมีเหตุผล ตอบคำถามและวิเคราะห์สถานการณ์อย่างมีเหตุผล การปฏิบัติกิจกรรมอย่างมีเหตุผล 7.3 การมีภูมิคุ้มกัน การเชื่อมโยงสาระความรู้กับแนวทางการประกอบอาชีพในอนาคต 7.4 เงื่อนไขความรู้ สารละลาย 7.5 เงื่อนไขคุณธรรม การปฏิบัติกิจกรรมด้วยความซื่อสัตย์และมีวินัย 7.6 4 มิติ 7.6.1 ด้านเศรษฐกิจ การเชื่อมโยงสาระความรู้กับการประกอบอาชีพและเศรษฐกิจของประเทศ 7.6.2 ด้านสังคม - 7.6.3 ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม - 7.6.4 ด้านวัฒนธรรม - 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ชั่วโมงที่ 1 ขั้นนำ ขั้นที่ 1 กระตุ้นความสนใจ (Engage) 1. นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยการเรียนรู้ที่ 3 สารละลาย 2. ครูให้นักเรียนสังเกตสถานการณ์ ภาพ และคำถามเกี่ยวกับเด็กชายต้นเกิดอุบัติเหตุจากหนังสือเรียนรายวิชา พื้นฐาน วิทยาศาสตร์ ม.2 เล่ม 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 สารละลายเพื่อกระตุ้นให้เกิดกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ จากนั้นให้นักเรียนแลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกัน จาการตอบคำถามหน้าหน่วยการเรียนรู้ 3. ครูถามคำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียนเพื่อนำเข้าสู่การเรียนการสอนว่า “องค์ประกอบของ สารละลายมีอะไรบ้าง” (แนวตอบ : คำตอบของนักเรียนขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของครูผู้สอน เช่น สารละลาย ประกอบด้วยตัวทำละลาย และตัว ละลาย)
ขั้นสอน ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 1. นักเรียนศึกษาเกี่ยวกับสารละลาย สมบัติของสารละลาย และองค์ประกอบของสารละลายจากหนังสือเรียน 2. ครูนำตัวอย่างสารละลายต่าง ๆ เพื่อให้นักเรียนร่วมกันตอบคำถามว่า “สารละลายประกอบด้วยสารกี่ชนิด อะไรบ้าง” โดยตัวอย่างสารละลายมีดังนี้ 1. สารละลายน้ำเชื่อม 2. สารละลายเกลือแกง 3. สารละลายโซดาไฟ 4. สารละลายเอทิลแอลกอฮอล์ 3. นักเรียนแต่ละกลุ่มสังเกตตารางสารละลายที่สามารถพบได้ในสถานะของแข็ง ของเหลว และแก๊สรวมถึง สังเกต ตารางชนิดของสารละลายที่จำแนกตามประเภทของตัวทำละลายและตัวละลายจากหนังสือเรียนเพื่อ เปรียบเทียบความแตกต่างของสารละลายแต่ละชนิด 4. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน หรือตามความเหมาะสมเพื่อร่วมกันสืบค้นข้อมูล เรื่อง สารละลาย ใน ชีวิตประจำวันที่มีสถานะเป็นของแข็ง ของเหลว และแก๊ส ระบุชนิดของตัวละลายและตัวทำละลายในสารละลาย จากนั้นบันทึกลงในกระดาษ A4 ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain) 5. นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมานำเสนอข้อมูลบริเวณหน้าชั้นเรียนเกี่ยวกับสารละลายในชีวิตประจำวัน 6. จากนั้นครูสุ่มนักเรียนเพื่อตอบคำถามท้ายทำกิจกรรม โดยใช้คำถามต่อไปนี้ - สารละลายคืออะไร ประกอบด้วยองค์ประกอบใดบ้าง (แนวตอบ : สารเนื้อเดียวที่ประกอบด้วยธาตุ หรือสารประกอบ ตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปมารวมกัน โดยมีธาตุหรือ สารประกอบชนิดหนึ่งเป็นตัวทำละลาย ส่วนอีกชนิดหนึ่งหรือมากกว่าเป็นตัวละลาย) - น้ำในแอลกอฮอล์ล้างแผลกับน้ำในน้ำส้มสายชูทำหน้าที่เหมือนกันหรือไม่ อย่างไร (แนวตอบ : น้ำในแอลกอฮอล์ล้างแผลทำหน้าที่เป็นตัวละลาย ส่วนน้ำในน้ำส้มสายชูทำหน้าที่เป็นตัวทำละลาย) - นักเรียนสามารถทดสอบสารละลายที่มีตัวละลายเป็นของแข็งในตัวทำละลายที่เป็นของเหลวได้อย่างไร (แนวตอบ : สามารถทดสอบสารละลายโดยใช้การระเหยแห้ง ซึ่งสารที่มีจุดเดือดต่ำกว่าจะระเหยกลายเป็นไอออกไป จึงเหลือเฉพาะสารที่เป็นของแข็ง) 7. นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับสารละลายเพื่อให้ได้ข้อสรุป ดังนี้ สารละลายเป็นสารเนื้อเดียวที่ ประกอบด้วยสารตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปมาผสมกัน โดยสารชนิดหนึ่งเป็นตัวทำละลาย ส่วนอีกชนิดหนึ่งหรือมากกว่าเป็นตัว ละลาย การพิจารณาตัวทำละลายและตัวละลายในสารละลายพิจารณาจากปริมาณ ถ้าตัวทำละลายและตัวละลายอยู่ใน สถานะเดียวกัน สารที่มีปริมาณมากกว่าจะเป็นตัวทำละลาย ส่วนสารที่มีปริมาณน้อยกว่าจะเป็นตัวละลาย และ พิจารณาจากสถานะของสารที่เป็นองค์ประกอบ ถ้าตัวทำละลายและตัวละลายอยู่ในสถานะต่างกัน เมื่อผสมแล้ว สารละลายมีสถานะเหมือนกับสารชนิดใด จะจัดว่าสารนั้นเป็นตัวทำละลาย ส่วนสารอีกชนิดเป็นตัวละลาย ซึ่ง สารละลายสามารถพบได้ทั้งในสถานะของแข็ง ของเหลว และแก๊ส 8. นักเรียนทำใบงานที่ 3.1 เรื่อง สารละลาย
ชั่วโมงที่ 2 ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 9. ทบทวนความรู้จากชั่วโมงที่แล้วเกี่ยวกับสารละลาย 10. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5-7 คน เพื่อทำกิจกรรมองค์ประกอบของสารละลาย เพื่อให้นักเรียนตรวจสอบ องค์ประกอบของสารละลายได้ 11. ครูแนะนำอุปกรณ์การตรวจสอบองค์ประกอบของสารละลายที่ประกอบด้วย กรดแอซีติก น้ำกลั่น โซเดียม คลอไรด์ น้ำตาลทราย น้ำอัดลมชนิดไม่มีสี เครื่องชั่ง แท่งแก้วคนสาร จานหลุมโลหะ หลอดหยดสาร ตะเกียง แอลกอฮอล์พร้อมที่กั้นลม บีกเกอร์ 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร และกระบอกตวงขนาด 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร 12. นักเรียนดำเนินการตรวจสอบองค์ประกอบของสารละลายตามวิธีการทดลองในใบกิจกรรมที่ 6 องค์ประกอบของสารละลาย และบันทึกผลการทดลอง อภิปรายผลการทดลอง และตอบคำถามท้ายการทดลอง ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain) 13. นักเรียนออกมานำเสนอผลการทำกิจกรรมองค์ประกอบของสารละลายบริเวณหน้าชั้นเรียน 14. จากนั้นครูสุ่มนักเรียนเพื่อตอบคำถามท้ายทำกิจกรรม โดยใช้คำถามต่อไปนี้ - สิ่งที่เหลืออยู่ในจานหลุมโลหะแต่ละหลุมเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร (แนวตอบ : เมื่อของเหลวระเหยไปจนหมด จะเหลือตะกอนในหลุมเพียง 2 หลุม ได้แก่ หลุมที่บรรจุสารละลายโซเดียม คลอไรด์ และหลุมที่บรรจุสารละลายน้ำตาลกลูโคส เนื่องจากสารละลายทั้ง 2 ชนิด มีของเหลวเป็นตัวทำละลาย และมี ของแข็งเป็นตัวละลายซึ่งเมื่อของเหลวระเหยไปจนหมดจะเหลือเฉพาะของแข็งในจานหลุม ส่วนหลุมที่บรรจุสารละลาย กรดแอซีติกจะไม่เหลือตะกอน เนื่องจากมีตัวทำละลายและตัวละลายเป็นของเหลว จึงระเหยกลายเป็นไอจนหมด) - สิ่งที่เหลืออยู่ในจานหลุมโลหะคือตัวทำละลายหรือตัวละลาย เพราะเหตุใด (แนวตอบ : สิ่งที่เหลืออยู่ในจานหลุมโลหะ คือ ตัวละลาย เนื่องจากสารละลายเกิดจากสารที่มีสถานะเป็นของเหลวและ ของแข็งผสมกัน แต่สารละลายที่ได้เป็นของเหลว ดังนั้น สารที่มีสถานะของเหลวจึงเป็นตัวทำละลาย ส่วนสารที่มี สถานะของแข็งเป็นตัวละลาย) 15. นักเรียนแต่ละกลุ่มอภิปรายผลการทำกิจกรรมองค์ประกอบของสารละลายเพื่อให้ได้ข้อสรุปร่วมกัน ดังนี้ เมื่อของเหลวในหลุมระเหยไปจนหมด จะเหลือตะกอนในหลุมเพียง 2 หลุม ได้แก่ หลุมที่บรรจุสารละลายโซเดียมคลอ ไรด์ และสารละลายน้ำตาลกลูโคส แสดงว่า สารละลายทั้ง 2 ชนิด มีของเหลวเป็นตัวทำละลาย และมีของแข็งเป็นตัว ละลาย ส่วนหลุมที่บรรจุสารละลายกรดแอซีติกจะไม่เหลือตะกอนแสดงว่าสารละลายกรดแอซีติกมีตัวทำละลายและตัว ละลายเป็นของเหลว ขั้นที่ 4 ขยายความเข้าใจ (Elaborate) 16. นักเรียนทำแบบฝึกหัดที่ช่วยทบทวนเนื้อหาและตรวจสอบความรู้ความเข้าใจของผู้เรียน (Exercise 3.1) 17. ครูถามคำถามสำคัญกับนักเรียน โดยใช้คำถามต่อไปนี้ - การพิจารณาสารที่เป็นตัวทำละลายและตัวละลายในสารละลายมีเกณฑ์อย่างไร (แนวตอบ : ถ้าตัวทำละลายและตัวละลายอยู่ในสถานะเดียวกัน สารที่มีปริมาณมากกว่าจะเป็นตัวทำละลาย ส่วนสารที่ มีปริมาณน้อยกว่าจะเป็นตัวละลาย แต่ถ้าตัวทำละลายและตัวละลายอยู่ในสถานะต่างกัน เมื่อผสมกันแล้วสารละลายมี สถานะเหมือนกับสารชนิดใด จะจัดว่าสารนั้นเป็นตัวทำละลาย ส่วนสารอีกชนิดเป็นตัวละลาย)
ขั้นสรุป ขั้นที่ 5 ตรวจสอบผล (Evaluate) 18. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปเกี่ยวกับสารละลาย และการพิจารณาตัวทำละลายและตัวละลายในสารละลาย โดยเตรียมสารละลายหรือภาพสารละลายต่าง ๆ แล้วให้นักเรียนระบุตัวทำละลายและตัวละลายในสารละลาย 19. ครูตรวจสอบและประเมินผลดังนี้ - ตรวจสอบความถูกต้องจากการทำแบบทดสอบก่อนเรียน - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรมองค์ประกอบของสารละลาย - ตรวจสอบความถูกต้องจากใบกิจกรรมที่ 6 เรื่อง องค์ประกอบของสารละลาย - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรม Exercise 3.1 ของนักเรียน - สังเกตการตอบคำถาม การทำกิจกรรม กระบวนการกลุ่ม และการนำเสนอผลงานของนักเรียน 9. สื่อการสอน 1. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 เล่ม 1 2. สื่อการเรียนรู้ PowerPoint 3. แบบฝึกทักษะ 4. ใบงานที่ 3.1 เรื่อง สารละลาย 5. ใบกิจกรรมที่ 6 เรื่อง องค์ประกอบของสารละลาย 6. อุปกรณ์การตรวจสอบองค์ประกอบของสารละลาย 7. ตัวอย่างสารละลายต่าง ๆ 10. แหล่งเรียนรู้ในหรือนอกสถานที่ 1. ห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ 2. อินเทอร์เน็ต
11. การวัดและประเมินผล รายการวัด วิธีการ เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 11.1 การประเมินก่อนเรียน - แบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 สารละลาย - ตรวจแบบทดสอบก่อน เรียน - แบบทดสอบก่อนเรียน - ประเมินตามสภาพจริง 11.2 การประเมินระหว่าง การจัดกิจกรรม 1) สารละลาย - การตอบคำถามใน ระหว่างการเรียน - การบันทึกผลและการ ตอบคำถามในใบ กิจกรรมที่ 6 - ตรวจใบงานที่ 3.1 - ตรวจ Exercise 3.1 - คำถามจากครูผู้สอน - ใบกิจกรรมที่ 6 เรื่อง องค์ประกอบของ สารละลาย - ใบงานที่ 3.1 - Exercise 3.1 - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ 2) การปฏิบัติการ - ประเมินการปฏิบัติการ - แบบประเมินการ ปฏิบัติการ - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 3) พฤติกรรมการทำงาน รายบุคคล - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 4) พฤติกรรมการทำงาน รายกลุ่ม - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 5) การนำเสนอผลงาน - ประเมินการนำเสนอ ผลงาน - แบบประเมินการนำเสนอ ผลงาน - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 6)คุณลักษณะอันพึง ประสงค์ - สังเกตคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ - แบบประเมินคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 12. กิจกรรมเสนอแนะ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
13. บันทึกผลการเรียนรู้ และข้อเสนอแนะ 13.1 ผลการจัดการเรียนรู้ 13.1.1 ด้านความรู้ (K) 1) อธิบายองค์ประกอบของสารละลายได้ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) ระบุตัวทำละลายและตัวละลายในสารละลายได้ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.1.2 ด้านทักษะที่สำคัญ (P) 1) แยกองค์ประกอบของสารละลายได้ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) ใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างถูกต้อง ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.1.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1) มีความสนใจใฝ่รู้หรืออยากรู้อยากเห็น ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) ทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างสร้างสรรค์ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.1.4 ด้านสมรรถนะ (C) 1) ความสามารถในการสื่อสาร ผู้เรียนที่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) ความสามารถในการคิด ผู้เรียนที่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................
3) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต ผู้เรียนที่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.2 ปัญหา อุปสรรค ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 13.3 แนวทางแก้ไขปัญหา / ข้อเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ............................................................. (นางสาวจิรนันท์ ทนงยิ่ง) ตำแหน่ง ครูผู้ช่วย
จุดประสงค์ เพื่อตรวจสอบองค์ประกอบของสารละลายที่ประกอบด้วยตัวทำละลายเป็นของเหลว และตัวละลายเป็น ของแข็ง วัสดุอุปกรณ์ 1. บีกเกอร์ขนาด 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร 6. โซเดียมคลอไรด์ 2. แท่งแก้วคนสาร 7. น้ำตาลกลูโคส 3. ตะเกียงแอลกอฮอล์พร้อมที่กั้นลม 8. กรดแอซีติก 4. จานหลุมโลหะ 9. น้ำกลั่น 5. เครื่องชั่ง วิธีปฏิบัติ 1. เตรียมสารละลายโซเดียมคลอไรด์โตยชั่งโซเดียมคลอไรด์น้ำหนัก 5 กรัม ใส่ลงในบีกเกอร์ 2. ใส่น้ำกลั่นจำนวน 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร ลงในบีกเกอร์ในข้อ 1. แล้วใช้แท่งแก้วคนสารให้ละลายจนหมด 3. ทำการทดลองซ้ำข้อ 1. - 2. โดยเปลี่ยนจากการเตรียมสารละลายโซเดียมคลอไรด์เป็นเตรียมสารละลาย น้ำตาลกลูโคส และสารละลายกรดแอซีติก 4. นำสารละลายทั้ง 3 ชนิด จำนวน 1 ลูกบาศก์เซนติเมตร ไส่ในจานหลุมโลหะแต่ละหลุม 5. นำจานหลุมไปวางบนตะเกียงแอลกอฮอล์ 6. รอจนของเหลวในแต่ละหลุมระเหยไปจนหมด สังเกตและบันทึกผลการเปลี่ยนแปลง วิชา วิทยาศาสตร์ (ว22101) หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 สารละลาย กิจกรรมที่ 6 เรื่อง องค์ประกอบของสารละลาย ชื่อ-สกุล……………………………………………….………………. ชั้น/ห้อง ……..……. เลขที่ …………....
ตารางบันทึกผลการทดลอง ประเภทของสารละลาย ก่อนการระเหยแห้ง หลังการระเหยแห้ง สารละลายโซเดียมคลอไรด์ ………………………………………..………….. ………………………………………..………….. ………………………………………..………….. ………………………………………..………….. สารละลายน้ำตาลกลูโคส ………………………………………..………….. ………………………………………..………….. ………………………………………..………….. ………………………………………..………….. สารละลายกรดแอซีติก ………………………………………..………….. ………………………………………..………….. ………………………………………..………….. ………………………………………..………….. อภิปรายและสรุปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… สิ่งที่เหลืออยู่ในจานหลุมโลหะแต่ละหลุมเหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… สิ่งที่เหลืออยู่ในจานหลุมโลหะคือทำละลายหรือตัวละลาย เพราะเหตุใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค ำถำมหลังกิจกรรม
จุดประสงค์ เพื่อตรวจสอบองค์ประกอบของสารละลายที่ประกอบด้วยตัวทำละลายเป็นของเหลว และตัวละลายเป็น ของแข็ง วัสดุอุปกรณ์ 1. บีกเกอร์ขนาด 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร 6. โซเดียมคลอไรด์ 2. แท่งแก้วคนสาร 7. น้ำตาลกลูโคส 3. ตะเกียงแอลกอฮอล์พร้อมที่กั้นลม 8. กรดแอซีติก 4. จานหลุมโลหะ 9. น้ำกลั่น 5. เครื่องชั่ง วิธีปฏิบัติ 1. เตรียมสารละลายโซเดียมคลอไรด์โตยชั่งโซเดียมคลอไรด์น้ำหนัก 5 กรัม ใส่ลงในบีกเกอร์ 2. ใส่น้ำกลั่นจำนวน 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร ลงในบีกเกอร์ในข้อ 1. แล้วใช้แท่งแก้วคนสารให้ละลายจนหมด 3. ทำการทดลองซ้ำข้อ 1. - 2. โดยเปลี่ยนจากการเตรียมสารละลายโซเดียมคลอไรด์เป็นเตรียมสารละลาย น้ำตาลกลูโคส และสารละลายกรดแอซีติก 4. นำสารละลายทั้ง 3 ชนิด จำนวน 1 ลูกบาศก์เซนติเมตร ไส่ในจานหลุมโลหะแต่ละหลุม 5. นำจานหลุมไปวางบนตะเกียงแอลกอฮอล์ 6. รอจนของเหลวในแต่ละหลุมระเหยไปจนหมด สังเกตและบันทึกผลการเปลี่ยนแปลง วิชา วิทยาศาสตร์ (ว22101) หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 สารละลาย กิจกรรมที่ 6 เรื่อง องค์ประกอบของสารละลาย ** เฉลยใบกิจกรรมสำหรับครูผู้สอน **
ตารางบันทึกผลการทดลอง ประเภทของสารละลาย ก่อนการระเหยแห้ง หลังการระเหยแห้ง สารละลายโซเดียมคลอไรด์ สารละลายใส ไม่มีสี เหลือผลึกของแข็งสีขาว สารละลายน้ำตาลกลูโคส สารละลายใส ไม่มีสี เหลือผลึกของแข็งสีขาว สารละลายกรดแอซีติก สารละลายใส ไม่มีสี ไม่เหลือสารในหลุม อภิปรายและสรุปผลการทดลอง เมื่อของเหลวในหลุมระเหยไปจนหมด จะเหลือตะกอนในหลุมเพียง 2 หลุม ได้แก่ หลุมที่บรรจุสารละลาย โซเดียมคลอไรด์ และสารละลายน้ำตาลกลูโคส แสดงว่า สารละลายทั้ง 2 ชนิต มีน้ำเป็นตัวทำละลาย และมีของแข็ง (โซเดียมคลอไรด์และน้ำตาลกลูโคสเป็นตัวละลาย) เมื่อให้ความร้อนแก่สารละลายจึงทำให้น้ำระเหยกลายเป็นไอจน หมด จึงเหลือตะกอนของแข็งอยู่ในจานหลุม ส่วนหลุมที่บรรจุสารละลายกรดแอซีติกจะไม่เหลือตะกอน เนื่องจากมีน้ำ เป็นตัวทำละลาย และมีกรดแอซีติกเป็นตัวละลาย ซึ่งเป็นสารระเหยง่ายทั้งคู่ เมื่อได้รับความร้อนจึงระเหยกลายเป็นไอ จนหมด สิ่งที่เหลืออยู่ในจานหลุมโลหะแต่ละหลุมเหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร เมื่อของเหลวระเหยไปจนหมด เหลือตะกอนในหลุมเพียง 2 หลุม ได้แก่ หลุมที่บรรจุสารละลายโซเดียมคลอ ไรด์และหลุมที่บรรจุสารละลายน้ำตาลกลูโคส เนื่องจากมีของเหลวเป็นตัวทำละลายและของแข็งเป็นตัวละลาย ส่วน หลุมที่บรรจุสารละลายกรดแอชีติกไม่เหลือตะกอนเนื่องจากมีตัวทำละลายและตัวละลายเป็นของเหลว จึงระเหย กลายเป็นไอจนหมด สิ่งที่เหลืออยู่ในจานหลุมโลหะคือทำละลายหรือตัวละลาย เพราะเหตุใด สิ่งที่เหลืออยู่ในจานหลุมโลหะ คือ ตัวละลายเนื่องจากสารละลายเกิดจากสารที่มีสถานะเป็นของเหลวและ ของแข็งผสมกัน แต่สารละลายที่ได้เป็นของเหลว ดังนั้น สารที่มีสถานะของเหลวจึงเป็นตัวทำละลาย ส่วนสารที่มี สถานะของแข็งเป็นตัวละลาย ค ำถำมหลังกิจกรรม
ใบงานที่ 3.1 สารละลาย คำชี้แจง : จงตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง 1. สารละลายหมายถึงอะไร ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 2. จงอธิบายเกณฑ์พิจารณาตัวทำละลาย และตัวละลายในสารละลาย ......................................................................................................................................... ..................................... .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 3. จงตอบคำถามในตารางต่อไปนี้ให้ถูกต้อง สารละลาย ตัวทำละลาย ตัวละลาย สถานะของสารละลาย น้ำเชื่อม .............................................. .............................................. .............................................. นาก .............................................. .............................................. .............................................. อากาศ .............................................. .............................................. .............................................. แอลกอฮอ ล์ล้างแผล .............................................. .............................................. .............................................. ทองเหลือง .............................................. .............................................. .............................................. เหล็กกล้า ไร้สนิม .............................................. .............................................. .............................................. น้ำส้มสายชู .............................................. .............................................. .............................................. น้ำเกลือ .............................................. .............................................. ..............................................
ใบงานที่ 3.1 เฉลย สารละลาย คำชี้แจง : จงตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง 1. สารละลายหมายถึงอะไร ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 2. จงอธิบายเกณฑ์พิจารณาตัวทำละลาย และตัวละลายในสารละลาย .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. 3. จงตอบคำถามในตารางต่อไปนี้ให้ถูกต้อง สารละลาย ตัวทำละลาย ตัวละลาย สถานะของสารละลาย น้ำเชื่อม .............................................. .............................................. .............................................. นาก .............................................. .............................................. .............................................. อากาศ .............................................. .............................................. .............................................. แอลกอฮอ ล์ล้างแผล .............................................. .............................................. .............................................. ทองเหลือง .............................................. .............................................. .............................................. เหล็กกล้า ไร้สนิม .............................................. .............................................. .............................................. น้ำส้มสายชู .............................................. .............................................. .............................................. น้ำเกลือ .............................................. .............................................. .............................................. สารละลาย หมายถึง สารเนื้อเดียวที่มีขนาดอนุภาคเล็กกว่า 10-7 เซนติเมตร ประกอบด้วยธาตุหรือ สารประกอบตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปมารวมตัวกัน โดยมีธาตุหรือสารประกอบชนิดหนึ่งเป็นตัวทำละลาย ส่วน ธาตุหรือสารประกอบอีกชนิดหนึ่งหรือมากกว่าเป็นตัวละลาย - ถ้าตัวทำละลายและตัวละลายอยู่ในสถานะเดียวกันจะกำหนดให้สารที่มีปริมาณมากกว่าเป็นตัวละลาย ส่วนสารที่มีปริมาณน้อยกว่าเป็นตัวละลาย - ถ้าตัวทำละลายและตัวละลายอยู่ในสถานะต่างกัน เมื่อผสมกันแล้วสารละลายมีสถานะเหมือนกับสาร ชนิดใดจะถือว่าสารนั้นเป็นตัวทำละลาย ส่วนสารอีกชนิดหนึ่งหรือมากกว่าเป็นตัวละลาย น้ำ น้ำตาลซูโครส ของเหลว ทองแดง ทองคำและเงิน ของแข็ง แก๊สไนโตรเจน แก๊สออกซิเจนและแก๊สอื่น ๆ แก๊ส เอทิลแอลกอฮอล์ น้ำ ของเหลว ทองแดง สังกะสี ของแข็ง เหล็ก โครเมียม นิกเกิล ของแข็ง น้ำ กรดแอซีติก ของเหลว น้ำ โซเดียมคลอไรด์ ของเหลว
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 12 สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รายวิชา วิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2565 หน่วยการเรียนรู้ที่3 เรื่อง สภาพละลายได้ของสาร เวลา 5 ชั่วโมง --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด สาระที่ 1 วิทยาศาสตร์กายภาพ มาตรฐานการเรียนรู้ ว 2.1 เข้าใจสมบัติของสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสัมพันธ์ระหว่างสมบัติของสสารกับโครงสร้างและ แรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาค หลักและธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การเกิด สารละลาย และการเกิดปฏิกิริยาเคมี ตัวชี้วัด ว 2.1 ม.2/4 ออกแบบการทดลองและทดลองในการอธิบายผลของชนิดตัวละลาย ชนิดตัวทำละลาย อุณหภูมิที่มีต่อสภาพละลายได้ของสาร รวมทั้งอธิบายผลของความดันที่มีต่อสภาพละลายได้ ของสาร โดยใช้สารสนเทศ 2. จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด 2.1 ความรู้(K) 1. อธิบายความหมายของคำว่าสภาพละลายได้ของสารได้ (K) 2. อธิบายปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสารได้ (K) 3. ออกแบบการทดลองและทดลองปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสารได้ (K) 2.2 ทักษะ/กระบวนการ/กระบวนการคิด (P) 1. ใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างถูกต้อง (P) 2.3 คุณลักษณะอันพึงประสงค์(A) 1. มีความสนใจใฝ่รู้หรืออยากรู้อยากเห็น (A) 2. ทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างสร้างสรรค์ (A) 3. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด สภาพละลายได้ หมายถึง ความสามารถในการละลายได้ของตัวละลายในตัวทำละลายจนเป็นสารละลายอิ่มตัว ณ อุณหภูมิหนึ่ง ๆ การละลายของตัวละลายในตัวทำละลายขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น อุณหภูมิ ชนิดของตัวทำ ละลาย ขนาดของตัวทำละลาย ความดัน การคน การเขย่า การปั่น และการเหวี่ยง
4. สาระการเรียนรู้ 4.1 ความรู้ (K) สภาพละลายได้ของสาร 4.2 ทักษะที่สำคัญ (P) - ใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ 4.3 คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) (เฉพาะที่เกิดในหน่วยการเรียนรู้นี้) รักชาติ ซื่อสัตย์สุจริต มีวินัย ใฝ่ความรู้ อยู่อย่างพอเพียง มุ่งมั่นในการทำงาน รักความเป็นไทย มีจิตสาธารณะ 5. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน (เฉพาะที่เกิดในหน่วยการเรียนรู้นี้) ความสามารถในการสื่อสาร ความสามารถในการคิด ความสามารถในการแก้ปัญหา ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี 6. ทักษะของผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 (3R 8C + 2L) (จุดเน้นสู่การพัฒนาคุณภาพผู้เรียน) ทักษะ 3R Reading (อ่านออก) (W)Riting (เขียนได้) (A)Rithmetics (คิดเลขเป็น) ทักษะ 8C Critical Thinking and Problem Solving : ทักษะด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณและการแก้ปัญหา Creativity and Innovation : ทักษะด้านการสร้างสรรค์และนวัตกรรม Collaboration Teamwork and Leadership : ทักษะด้านความร่วมมือ การทำงานเป็นทีม และภาวะผู้นำ Cross-cultural Understanding : ทักษะด้านความเข้าใจความต่างวัฒนธรรม ต่างกระบวนทัศน์ Communications Information and Media Literacy : ทักษะด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ Computing and ICT Literacy : ทักษะด้านคอมพิวเตอร์ และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร Career and Learning Skills : ทักษะอาชีพและทักษะการเรียนรู้ Compassion : มีคุณธรรม มีเมตตา กรุณา มีระเบียบวินัย ทักษะ 2L Learning Skills : ทักษะการเรียนรู้ Leadership : ภาวะผู้นำ
7. การบูรณาการตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 7.1 ความพอประมาณ การใช้อุปกรณ์และสารเคมีในการทดลองอย่างพอเหมาะ 7.2 ความมีเหตุผล ตอบคำถามและวิเคราะห์สถานการณ์อย่างมีเหตุผล การปฏิบัติกิจกรรมอย่างมีเหตุผล 7.3 การมีภูมิคุ้มกัน - 7.4 เงื่อนไขความรู้ สภาพละลายได้ของสาร 7.5 เงื่อนไขคุณธรรม การปฏิบัติกิจกรรมด้วยความซื่อสัตย์และมีวินัย 7.6 4 มิติ 7.6.1 ด้านเศรษฐกิจ การเชื่อมโยงสาระความรู้กับการประกอบอาชีพและเศรษฐกิจของประเทศ 7.6.2 ด้านสังคม - 7.6.3 ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม - 7.6.4 ด้านวัฒนธรรม - 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ชั่วโมงที่ 1 ขั้นนำ ขั้นที่ 1 กระตุ้นความสนใจ (Engage) 1. ครูตั้งคำถามกระตุ้นความคิดของนักเรียนว่า “หากนำโซเดียมคลอไรด์มาละลายในน้ำที่อุณหภูมิ 20 องศา เซลเซียส 25 องศาเซลเซียส และ 60 องศาเซลเซียส แล้วจดบันทึกปริมาณของโซเดียมคลอไรด์ที่สามารถละลายได้ใน น้ำที่อุณหภูมิต่าง ๆ และถามนักเรียนว่า น้ำที่อุณหภูมิต่าง ๆ สามารถละลายโซเดียมคลอไรด์ได้ปริมาณเท่ากันหรือไม่ อย่างไร” (แนวตอบ : อุณหภูมิต่าง ๆ สามารถละลายโซเดียมคลอไรด์ได้ในปริมาณที่แตกต่างกัน ซึ่งน้ำที่อุณหภูมิ60 องศา เซลเซียส จะสามารถละลายโซเดียมคลอไรด์ได้ในปริมาณมากที่สุด และน้ำที่อุณหภูมิ 20 องศาเซลเซียส จะสามารถ ละลายโซเดียมคลอไรด์ได้ในปริมาณน้อยที่สุด) 2. จากนั้นครูถามคำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียนเพื่อนำเข้าสู่การเรียนการสอนว่า “ปัจจัยใดบ้างที่ส่งผล ต่อสภาพละลายได้ของสาร”
(แนวตอบ : คำตอบของนักเรียนขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของครูผู้สอน เช่น อุณหภูมิ ชนิดของตัวทำละลาย ขนาดของตัวทำ ละลาย ความดัน การคน การเขย่า การปั่น และการเหวี่ยง) ขั้นสอน ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 1. ครูอธิบายกับนักเรียนว่า “สารแต่ละชนิดจะละลายในตัวทำละลายชนิดต่าง ๆ ได้แตกต่างกัน ซึ่ง ความสามารถในการละลายของตัวละลายในตัวทำละลายจนเป็นสารละลายอิ่มตัวที่อุณหภูมิหนึ่ง ๆ เรียกว่า สภาพ ละลายได้ของสาร” 2. นักเรียนศึกษา เรื่อง สภาพสารละลายได้ของสารและปัจจัยของสภาพละลายได้ของสารจากหนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์ ม.2 เล่ม 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 สารละลาย 3. ครูอธิบายให้นักเรียนฟังว่า “ตัวละลายจะสามารถละลายในตัวทำละลายได้เร็วหรือช้าขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ ได้แก่ อุณหภูมิ ความดัน ชนิดของตัวทำละลาย ขนาดของตัวละลาย การคน การเขย่า หรือการปั่นเหวี่ยง” 4. นักเรียนสังเกตและวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของสารละลายได้กับอุณหภูมิต่าง ๆ จากหนังสือเรียน 5. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5-7 คนหรือตามความเหมาะสมและร่วมกันออกแบบการทดลองผลของอุณหภูมิ ต่อสภาพละลายได้ของสาร เพื่อทดสอบผลการละลายของสารที่อุณหภูมิต่าง ๆ โดยเพื่อนร่วมชั้นและครูร่วมกันให้ ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม 6. นักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอแผนการทดลอง และร่วมกันตรวจสอบความถูกต้องและปรับปรุง แผนการ ทดลองก่อนทำการทดลองจริง โดยให้นักเรียนเตรียมอุปกรณ์มาในชั่วโมงถัดไป ชั่วโมงที่ 2 ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 7. นักเรียนดำเนินการทดลองตามแผนการทดลองที่ได้วางแผนไว้ โดยครูคอยให้ความช่วยเหลืออย่างใกล้ชิด ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain) 8. นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมานำเสนอผลการทำกิจกรรมการทดลองผลของอุณหภูมิต่อสภาพละลาย ได้ของสาร 9. จากนั้นครูสุ่มนักเรียนเพื่อตอบคำถามหลังการทำกิจกรรม โดยใช้คำถามต่อไปนี้ - เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้นหรือลดลง การละลายของตัวละลายในตัวทำละลายเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร (แนวตอบ : คำตอบของนักเรียนขึ้นอยู่กับผลการทำกิจกรรมของนักเรียน ซึ่งตัวละลายที่เป็นของแข็งและของเหลวจะ ละลายได้มากขึ้นเมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น) - อุณหภูมิมีผลต่อสภาพละลายได้ของสารหรือไม่ อย่างไร (แนวตอบ : อุณหภูมิมีผลต่อสภาพละลายได้ของสาร เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น ตัวละลายที่เป็นของแข็งและของเหลวจะ ละลายได้มากขึ้น แต่ตัวละลายที่เป็นแก๊สจะละลายได้น้อยลง) 10. นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายผลกิจกรรมการทดลองผลของอุณหภูมิต่อสภาพละลายได้ของสาร เพื่อให้ได้ข้อสรุปว่า “เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น ตัวละลายจะละลายในตัวทำละลายได้มากขึ้น แต่เมื่ออุณหภูมิลดลง ตัว ละลายจะละลายในตัวทำละลายได้น้อยลง เนื่องจากสารเคมีทั้งหมดที่กำหนดให้อยู่ในสถานะของแข็งและของเหลว”
ชั่วโมงที่ 3 ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 11. ทบทวนความรู้จากชั่วโมงที่แล้วเกี่ยวกับสภาพสารละลายได้ของสารและปัจจัยของสภาพละลายได้ของสาร 12. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5-7 คน เพื่อทำกิจกรรมการทดลองปัจจัยที่มีผลต่อสภาพละลายได้ของสารใน หนังสือเรียนเพื่อให้นักเรียนสามารถออกแบบและทำการทดลองเพื่อปัจจัยที่มีผลต่อสภาพละลายได้ของสาร 13. ครูแนะนำอุปกรณ์การทดลองปัจจัยที่มีผลต่อสภาพละลายได้ของสาร ที่ประกอบด้วย บีกเกอร์หลอด ทดลอง แท่งแก้วคนสาร ด่างทับทิม ลูกโป่ง เกลือป่น เกลือเม็ด น้ำอุณหภูมิห้องและน้ำร้อน น้ำมัน และช้อนตักสาร 14. เปิดโอกาสให้นักเรียนดำเนินการทดลองปัจจัยที่มีผลต่อสภาพละลายได้ของสารตามวิธีการทดลอง และ บันทึกผลการทดลอง อภิปรายผลการทดลอง และตอบคำถามท้ายการทดลอง ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain) 15. นักเรียนออกมานำเสนอผลการทำกิจกรรมองค์ประกอบของสารละลายบริเวณหน้าชั้นเรียน 16. นักเรียนแต่ละกลุ่มอภิปรายผลการทำกิจกรรมองค์ประกอบของสารละลายเพื่อให้ได้ข้อสรุปร่วมกัน ดังนี้ ตัวละลายต่างชนิดกันจะละลายในตัวทำละลายชนิดเดียวกันได้แตกต่างกัน ซึ่งตัวทำละลายอาจละลายตัวละลายชนิด หนึ่งได้ดี แต่อาจไม่สามารถละลายตัวละลายอีกชนิดหนึ่งได้ และตัวละลายชนิดเดียวกันจะละลายในตัวทำละลายต่าง ชนิดกันได้แตกต่างกัน ซึ่งตัวทำละลายอาจละลายตัวละลายชนิดหนึ่งได้ดี แต่อาจไม่สามารถละลายตัวละลายอีกชนิด หนึ่งได้ ชั่วโมงที่ 4 ขั้นที่ 2 สำรวจค้นหา (Explore) 17. ทบทวนความรู้จากชั่วโมงที่แล้วพอสังเขป 18. ครูจัดเตรียมน้ำอัดลม 2 แก้ว บริเวณหน้าชั้นเรียนโดยแก้วที่ 1 เป็นน้ำอัดลมที่เปิดไว้แล้ว 1 ชั่วโมง และ แก้วที่ 2 เป็นน้ำอัดลมที่เพิ่งเปิด 19. ให้ตัวแทนนักเรียนออกมาทดลองชิม จากนั้นครูถามคำถามกับนักเรียนว่า “น้ำอัดลมทั้ง 2 แก้วมีรสชาติ แตกต่างกันหรือไม่ อย่างไร” (แนวตอบ : แตกต่างกัน เนื่องจากน้ำอัดลมแก้วที่เปิดทิ้งไว้ 1 ชั่วโมง จะมีเฉพาะความหวาน แต่น้ำอัดลมแก้วที่เพิ่งเปิด จะมีทั้งความหวานและความซ่าของแก๊ส) 20. นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น 5 กลุ่ม จับสลากเลือกปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสาร แล้วร่วมกันวิเคราะห์ ผลของปัจจัยต่าง ๆ ต่อการละลายของสาร พร้อมยกตัวอย่างประกอบให้ชัดเจนตามหัวข้อ ดังนี้ - กลุ่มที่ 1 อุณหภูมิที่มีผลต่อการละลายของสาร - กลุ่มที่ 2 ชนิดของตัวทำละลายที่มีผลต่อการละลายของสาร - กลุ่มที่ 3 ขนาดของตัวละลายที่มีผลต่อการละลายของสาร - กลุ่มที่ 4 ความดันที่มีผลต่อการละลายของสาร - กลุ่มที่ 5 การคน การเขย่า หรือการปั่นเหวี่ยงที่มีผลต่อการละลายของสาร
ชั่วโมงที่5 ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explain) 21. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสารตามหัวข้อที่นักเรียน ได้รับบริเวณหน้าชั้นเรียน 22. ครูถามคำถามกับนักเรียน โดยใช้คำถามดังนี้ - ขนาดของตัวละลายมีผลต่อการละลายของสารอย่างไร (แนวตอบ : ตัวละลายขนาดใหญ่ละลายได้ช้ากว่าตัวละลายขนาดเล็ก เนื่องจากตัวละลายขนาดเล็กมีพื้นที่ผิวสัมผัส มากกว่า จึงจับกับอนุภาคของตัวทำละลายได้มากกว่า ทำให้ละลายได้ดีกว่าตัวละลายขนาดใหญ่) - ความดันมีผลต่อตัวละลายที่อยู่ในสถานะใด อย่างไร (แนวตอบ : ความดันมีผลต่อตัวละลายที่อยู่ในสถานะแก๊ส ซึ่งหากความดันเพิ่มสูงขึ้นจะทำให้แก๊สละลายได้ดีขึ้น เนื่องจากมีการชนกันของอนุภาคตัวละลายและตัวทำละลายได้มากขึ้น) - การคน การเขย่า หรือการปั่นเหวี่ยง มีผลต่อการละลายอย่างไร (แนวตอบ : การคน การเขย่า หรือการปั่นเหวี่ยง ทำให้อนุภาคของตัวละลายและตัวทำละลายเคลื่อนที่เร็วขึ้น จึงเกิด การชนกันได้มากขึ้น ทำให้เกิดการละลายได้ดีขึ้น) 23. นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสารเพื่อให้ได้ข้อสรุป ดังนี้ - อุณหภูมิ มีผลต่อตัวละลายในสถานะต่าง ๆ แตกต่างกัน โดยตัวละลายที่เป็นของแข็งและของเหลวจะละลาย ได้มากขึ้น เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น แต่ตัวละลายที่เป็นแก๊สจะละลายได้น้อยลงเมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น - ชนิดของตัวทำละลาย มีผลต่อตัวละลายแต่ละชนิดแตกต่างกัน ตัวทำละลายชนิดเดียวกันอาจละลายตัว ละลายชนิดหนึ่งได้ดี แต่อาจไม่ละลายตัวละลายอีกชนิดหนึ่งได้ - ขนาดของตัวละลาย ซึ่งตัวละลายที่มีขนาดเล็กจะละลายได้ดีกว่าตัวละลายที่มีขนาดใหญ่ เนื่องจากมีพื้นที่ ผิวสัมผัสมากกว่า - ความดัน มีผลต่อตัวละลายที่เป็นแก๊ส ซึ่งหากความดันสูงขึ้นจะทำให้ตัวละลายที่เป็นแก๊สละลายได้ดีขึ้น - การคน การเขย่า หรือการปั่นเหวี่ยง ทำให้อนุภาคของตัวทำละลายและตัวละลายเคลื่อนที่เร็วขึ้น จึงเกิดการ ชนกันถี่ขึ้น ทำให้การละลายเกิดได้ดีและเร็วขึ้น ขั้นที่ 4 ขยายความเข้าใจ (Elaborate) 24. นักเรียนทำแบบฝึกหัดที่ช่วยทบทวนเนื้อหาและตรวจสอบความรู้ความเข้าใจของผู้เรียน (Exercise 3.2) 25. ครูถามคำถามสำคัญกับนักเรียน โดยใช้คำถามต่อไปนี้ - สภาพละลายได้ของโซเดียมคลอไรด์ โซเดียมไนเตรต และลิเทียมไนเตรต เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้นมีลักษณะเหมือนหรือ แตกต่างกัน อย่างไร (แนวตอบ : สภาพละลายได้ของโซเดียมคลอไรด์และโซเดียมไนเตรตจะมีลักษณะคล้ายกัน คือ เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น สภาพละลายได้ของสารในหน่วยกรัมในน้ำ 100 กรัม จะเพิ่มขึ้น แต่สำหรับลิเทียมไนเตรต เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น สภาพ ละลายได้ของสารในหน่วยกรัมในน้ำ 100 กรัม จะลดลง) - เพราะเหตุใด เมื่อเปิดน้ำอัดลมทิ้งไว้นาน ๆ จึงมีรสชาติต่างจากน้ำอัดลมที่เปิดขวดใหม่ ๆ (แนวตอบ : น้ำอัดลมเป็นสารละลายที่เกิดจากการอัดแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ลงในน้ำที่มีน้ำตาลละลายอยู่ ซึ่งจัดว่ามี น้ำเป็นตัวทำละลาย มีน้ำตาลและแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์เป็นตัวละลาย ซึ่งเมื่อเปิดขวดน้ำอัดลมทิ้งไว้เป็นเวลานาน
แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์จะแยกออกไปทำให้น้ำอัดลมมีส่วนประกอบที่แตกต่างไป ซึ่งประกอบด้วยน้ำเป็นตัวทำละลาย และน้ำตาลเป็นตัวละลาย จึงมีรสชาติที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม) ขั้นสรุป ขั้นที่ 5 ตรวจสอบผล (Evaluate) 26. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปเกี่ยวกับสภาพละลายได้ของสาร 27. ครูตรวจสอบและประเมินผลดังนี้ - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรมการทดลองผลของอุณหภูมิต่อสภาพละลายได้ของสาร - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรมการทดลองผลของชนิดตัวละลายต่อสภาพละลายได้ของสาร - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรมการทดลองผลของชนิดตัวทำละลายต่อสภาพละลายได้ของสาร - ตรวจสอบความถูกต้องจากการวิเคราะห์ปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสาร - ตรวจสอบความถูกต้องจากใบกิจกรรมที่ 7 เรื่อง ผลของอุณหภูมิต่อสภาพละลายได้ของสาร - ตรวจสอบความถูกต้องจากใบกิจกรรมที่ 8 เรื่อง ผลของชนิดตัวละลายต่อสภาพละลายได้ของสาร - ตรวจสอบความถูกต้องจากใบกิจกรรมที่ 9 เรื่อง ผลของชนิดตัวทำละลายต่อสภาพละลายได้ของสาร - ตรวจสอบความถูกต้องจากใบงานที่ 3.2 เรื่อง สภาพละลายได้ของสาร - ตรวจสอบผลการทำกิจกรรม Exercise 3.2 ของนักเรียน - สังเกตการตอบคำถาม การทำกิจกรรม กระบวนการกลุ่ม และการนำเสนอผลงานของนักเรียน 9. สื่อการสอน 1. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 เล่ม 1 2. สื่อการเรียนรู้ PowerPoint 3. แบบฝึกทักษะ 4. ใบงานที่ 3.2 เรื่อง สภาพละลายได้ของสาร 5. ใบกิจกรรมที่ 7 เรื่อง ผลของอุณหภูมิต่อสภาพละลายได้ของสาร 6. ใบกิจกรรมที่ 8 เรื่อง ผลของชนิดตัวละลายต่อสภาพละลายได้ของสาร 7. ใบกิจกรรมที่ 9 เรื่อง ผลของชนิดตัวทำละลายต่อสภาพละลายได้ของสาร 8. อุปกรณ์การทดลองปัจจัยที่มีผลต่อสภาพละลายได้ของสาร 9. ตัวอย่างสารละลายต่าง ๆ 10. แหล่งเรียนรู้ในหรือนอกสถานที่ 1. ห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ 2. อินเทอร์เน็ต
11. การวัดและประเมินผล รายการวัด วิธีการ เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 11.1 การประเมินระหว่าง การจัดกิจกรรม 1) สภาพละลายได้ของสาร - การตอบคำถามใน ระหว่างการเรียน - การบันทึกผลและการ ตอบคำถามในใบ กิจกรรมที่ 7 , 8 , 9 - ตรวจใบงานที่ 3.2 - ตรวจ Exercise 3.2 - คำถามจากครูผู้สอน - ใบกิจกรรมที่ 7 - ใบกิจกรรมที่ 8 - ใบกิจกรรมที่ 9 - ใบงานที่ 3.2 - Exercise 3.2 - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ - ร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์ 2) การปฏิบัติการ - ประเมินการปฏิบัติการ - แบบประเมินการ ปฏิบัติการ - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 3) พฤติกรรมการทำงาน รายบุคคล - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 4) พฤติกรรมการทำงาน รายกลุ่ม - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 5) การนำเสนอผลงาน - ประเมินการนำเสนอ ผลงาน - แบบประเมินการนำเสนอ ผลงาน - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 6)คุณลักษณะอันพึง ประสงค์ - สังเกตคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ - แบบประเมินคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ - ระดับคุณภาพพอใช้ ขึ้นไปผ่านเกณฑ์ 12. กิจกรรมเสนอแนะ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
13. บันทึกผลการเรียนรู้ และข้อเสนอแนะ 13.1 ผลการจัดการเรียนรู้ 13.1.1 ด้านความรู้ (K) 1) อธิบายความหมายของคำว่าสภาพละลายได้ของสารได้ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) อธิบายปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสารได้ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 3) ออกแบบการทดลองและทดลองปัจจัยที่มีผลต่อการละลายของสารได้ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.1.2 ด้านทักษะที่สำคัญ (P) 1) ใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างถูกต้อง ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.1.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1) มีความสนใจใฝ่รู้หรืออยากรู้อยากเห็น ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) ทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างสร้างสรรค์ ผู้เรียนที่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่ผ่านตัวชี้วัด มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.1.4 ด้านสมรรถนะ (C) 1) ความสามารถในการสื่อสาร ผู้เรียนที่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 2) ความสามารถในการคิด ผู้เรียนที่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................
3) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต ผู้เรียนที่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ ผู้เรียนที่ไม่เกิดสมรรถนะ มีจำนวน....................คน คิดเป็นร้อยละ................ 13.2 ปัญหา อุปสรรค ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 13.3 แนวทางแก้ไขปัญหา / ข้อเสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ............................................................. (นางสาวจิรนันท์ ทนงยิ่ง) ตำแหน่ง ครูผู้ช่วย
จุดประสงค์ เพื่อทดสอบผลการละลายของสารที่อุณหภูมิต่าง ๆ วัสดุอุปกรณ์ 1. บีกเกอร์ขนาด 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร จำนวน 3 ใบ 4. กระบอกตวง 2. ตะเกียงแอลกอฮอล์พร้อมที่กั้นลม 5. แท่งแก้วคนสาร 3. สารเคมีต่าง ๆ ได้แก่ น้ำกลั่น เอทิลแอลกอฮอล์ เกลือ 6. น้ำแข็ง น้ำตาลทราย และคอปเปอร์ (II) ซัลเฟต วิธีปฏิบัติ 1. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5-7 คน ออกแบบการทดลองเกี่ยวกับผลของอุณหภูมิต่อสภาพละลายได้ของ สาร โดยใช้วัสดุอุปกรณ์ และสารเคมีที่กำหนดให้ โดยแผนการทดลองมีองค์ประกอบ ดังนี้ - ปัญหา - สมมติฐาน - ตัวแปรต้นและตัวแปรตาม - สารเคมีและอุปกรณ์ที่ใช้ - วิธีการทดลอง - ตารางบันทึกผล 2. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอแผนการทดลองที่ร่วมกันออกแบบไว้ แล้วร่วมกันอภิปรายเพื่อตรวจสอบความ ถูกต้องของแผนการทดลอง และปรับปรุงแผนการทดลองให้ถูกต้องเหมาะสม 3. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มทำการทดลองตามที่ออกแบบไว้ 4. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอผลการทดลอง วิชา วิทยาศาสตร์ (ว22101) หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 สารละลาย กิจกรรมที่ 7 เรื่อง ผลของอุณหภูมิต่อสภาพละลายได้ของสาร ชื่อ-สกุล……………………………………………….………………. ชั้น/ห้อง ……..……. เลขที่ …………....
การออกแบบการทดลอง ปัญหา : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… สมมติฐาน : ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ตัวแปร : ตัวแปรต้น ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ตัวแปรตาม ………………………………………………………………………………………………………………………………………. สารเคมีและอุปกรณ์ที่ใช้: …………………………………………………………………………………………………………………………….…. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. วิธีการทดลอง ……………………………………………………..…………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ตารางบันทึกผลการทดลอง อภิปรายและสรุปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
นักเรียนเลือกสารใดเป็นตัวทำละลายและตัวละลาย เพราะเหตุใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้นหรือลดลง การละลายของตัวละลายในตัวทำละลายเหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… อุณหภูมิมีผลต่อสภาพละลายได้ของสารหรือไม่ อย่างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค ำถำมหลังกิจกรรม
จุดประสงค์ เพื่อทดสอบผลการละลายของสารที่อุณหภูมิต่าง ๆ วัสดุอุปกรณ์ 1. บีกเกอร์ขนาด 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร จำนวน 3 ใบ 4. กระบอกตวง 2. ตะเกียงแอลกอฮอล์พร้อมที่กั้นลม 5. แท่งแก้วคนสาร 3. สารเคมีต่าง ๆ ได้แก่ น้ำกลั่น เอทิลแอลกอฮอล์ เกลือ 6. น้ำแข็ง น้ำตาลทราย และคอปเปอร์ (II) ซัลเฟต วิธีปฏิบัติ 1. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5-7 คน ออกแบบการทดลองเกี่ยวกับผลของอุณหภูมิต่อสภาพละลายได้ของ สาร โดยใช้วัสดุอุปกรณ์ และสารเคมีที่กำหนดให้ โดยแผนการทดลองมีองค์ประกอบ ดังนี้ - ปัญหา - สมมติฐาน - ตัวแปรต้นและตัวแปรตาม - สารเคมีและอุปกรณ์ที่ใช้ - วิธีการทดลอง - ตารางบันทึกผล 2. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอแผนการทดลองที่ร่วมกันออกแบบไว้ แล้วร่วมกันอภิปรายเพื่อตรวจสอบความ ถูกต้องของแผนการทดลอง และปรับปรุงแผนการทดลองให้ถูกต้องเหมาะสม 3. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มทำการทดลองตามที่ออกแบบไว้ 4. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอผลการทดลอง การออกแบบการทดลอง (ตัวอย่าง) ปัญหา : อุณหภูมิมีผลต่อสภาพละลายได้ของสารหรือไม่ สมมติฐาน : เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้นหรือลดลง ตัวละลายละลายในตัวทำละลายได้เพิ่มขึ้นหรือลดลงแตกต่างกัน ตัวแปร : ตัวแปรต้น อุณหภูมิ ตัวแปรตาม ปริมาณสารที่ละลายได้ สารเคมีและอุปกรณ์ที่ใช้: ตัวทำละลาย คือ น้ำกลั่น ตัวละลาย คือ น้ำตาลทราย วิชา วิทยาศาสตร์ (ว22101) หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 สารละลาย กิจกรรมที่ 7 เรื่อง ผลของอุณหภูมิต่อสภาพละลายได้ของสาร ** เฉลยใบกิจกรรมสำหรับครูผู้สอน **
วิธีการทดลอง 1. ใส่น้ำกลั่นปริมาตร 50 มิลลิลิตร ลงในบีกเกอร์ 2. ชั่งน้ำตาลทราย ครั้งละ 1 กรัม ใส่ลงในบีกเกอร์ที่มีน้ำกลั่นอยู่ คนน้ำตาลทรายจนละลายหมด แล้วชั่ง น้ำตาลทราย ครั้งละ 1 กรัม ใส่ลงไปละลายเพิ่ม จดบันทึกปริมาณน้ำตาลทรายที่ใส่เข้าไปจนไม่สามารถ ละลายน้ำตาลทรายในน้ำกลั่นเพิ่มได้อีก 3. ทำการทดลองข้อ 1. และ 2. ซ้ำ โดยนำบีกเกอร์ 1 ใบ มาละลายน้ำตาลทรายในน้ำที่ให้ความร้อนจาก ตะเกียงแอลกอฮอล์ และบีกเกอร์อีก 1 ใบมาละลายน้ำตาลทรายในน้ำที่ให้ความเย็นจากน้ำแข็ง ตารางบันทึกผลการทดลอง น้ำที่อุณหภูมิห้อง น้ำที่อุณหภูมิสูง น้ำที่อุณหภูมิต่ำ ปริมาณน้ำตาลทราย ที่ละลายในน้ำ (กรัม) ……………………………… ……………………………… ……………………………… ** หมายเหตุ : ที่อุณหภูมิสูงขึ้น น้ำตาลทรายละลายน้ำได้เพิ่มขึ้น แต่ที่อุณหภูมิลดลง น้ำตาลทรายละลายน้ำได้น้อยลง อภิปรายและสรุปผลการทดลอง อุณหภูมิมีผลต่อสภาพละลายได้ของสาร ซึ่งเมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น ตัวละลายจะละลายในตัวทำละลายได้มากขึ้น แต่เมื่ออุณหภูมิลดลง ตัวละลายจะละลายในตัวทำละลายได้น้อยลง นักเรียนเลือกสารใดเป็นตัวทำละลายและตัวละลาย เพราะเหตุใด คำตอบขึ้นอยู่กับผลการทำกิจกรรมของนักเรียน เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้นหรือลดลง การละลายของตัวละลายในตัวทำละลายเหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร คำตอบขึ้นอยู่กับผลการทำกิจกรรมของนักเรียน ซึ่งตัวละลายที่เป็นของแข็งและของเหลวละลายได้มากขึ้นเมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น อุณหภูมิมีผลต่อสภาพละลายได้ของสารหรือไม่ อย่างไร อุณหภูมิมีผลต่อสภาพละลายได้ของสาร ซึ่งเมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้น ตัวละลายที่เป็นของแข็งและ ของเหลวละลายได้มากขึ้น แต่ตัวละลายที่เป็นแก๊สละลายได้น้อยลง ค ำถำมหลังกิจกรรม
จุดประสงค์ ทดสอบผลการละลายของตัวละลายชนิดต่าง ๆ ในตัวทำละลายชนิดเดียวกัน วัสดุอุปกรณ์ 1. บีกเกอร์ 5. ตัวทำละลาย ได้แก่ น้ำกลั่น เอทิลแอลกอฮอล์ 2. กระบอกตวง 6. ตัวละลาย ได้แก่ น้ำตาลทราย เกลือ น้ำมันพืช 3. หลอดทดลองขนาดกลาง น้ำส้มสายชู แป้งสาลี 4. เครื่องชั่งสาร วิธีปฏิบัติ 1. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5-7 คน ออกแบบการทดลองเกี่ยวกับชนิดตัวละลายต่อสภาพละลายได้ของ สาร โดยใช้วัสดุอุปกรณ์ และสารเคมีที่กำหนดให้ โดยแผนการทดลองมีองค์ประกอบ ดังนี้ - ปัญหา - สมมติฐาน - ตัวแปรต้นและตัวแปรตาม - สารเคมีและอุปกรณ์ที่ใช้ - วิธีการทดลอง - ตารางบันทึกผล 2. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอแผนการทดลองที่ร่วมกันออกแบบไว้ แล้วร่วมกันอภิปรายเพื่อตรวจสอบความ ถูกต้องของแผนการทดลอง และปรับปรุงแผนการทดลองให้ถูกต้องเหมาะสม 3. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มทำการทดลองตามที่ออกแบบไว้ 4. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอผลการทดลอง วิชา วิทยาศาสตร์ (ว22101) หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 สารละลาย กิจกรรมที่ 8 เรื่อง ผลของชนิดตัวละลายต่อสภาพละลายได้ของสาร ชื่อ-สกุล……………………………………………….………………. ชั้น/ห้อง ……..……. เลขที่ …………....
การออกแบบการทดลอง ปัญหา : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… สมมติฐาน : ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ตัวแปร : ตัวแปรต้น ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ตัวแปรตาม ………………………………………………………………………………………………………………………………………. สารเคมีและอุปกรณ์ที่ใช้: …………………………………………………………………………………………………………………………….…. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. วิธีการทดลอง ……………………………………………………..…………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ตารางบันทึกผลการทดลอง อภิปรายและสรุปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ตัวละลายแต่ละชนิดละลายในตัวทำละลายชนิดเดียวกันได้เหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค ำถำมหลังกิจกรรม