คู่มือครูรายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 เล่มที่ 2

คูมอื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร 60

3. นักเรียนอาน ทาํ อยางไร โดยครูใชวิธีการอานตามความเหมาะสม หากนักเรียนไมสามารถ
กับความสามารถของนักเรียน ครูแจกชุดการนําความรอนให ตอบคําถามหรืออภิปรายไดตาม
นกั เรียนทกุ กลมุ ใหนกั เรยี นสังเกตแทงวัสดุในชุดการนําความรอน แนวคําตอบ คุณครูควรใหเวลา
วาเปน วัสดชุ นดิ ใดบา งและมีลักษณะอยา งไร (วัสดุท่ีใชทดสอบการ นักเรียนคิดอยางเหมาะสม รอ
นําความรอน ไดแก อะลูมิเนียม ทองแดง เหล็ก ไม และแกว แต คอยอยางอดทน และรับฟง
ละแทงมีลักษณะเปนแทงทรงกระบอก ความยาวประมาณ 15 แนวความคดิ ของนักเรียน
เซนติเมตรสแี ตกตา งกนั )

4. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเพ่ือต้ังสมมติฐาน กําหนดวิธีการ
สังเกตการนําความรอนของวัสดุในการทดลองน้ี โดยใชคําถาม
ตอ ไปนี้ เพอ่ื ตรวจสอบความเขาใจของนกั เรยี น
4.1 สมมติฐานของการทดลองนี้คืออะไร (คําตอบข้ึนอยูกับ
นักเรียน เชน ทองแดงนําความรอนไดดีกวาเหล็ก
อะลมู ิเนยี ม แกว และไม)
4.2 นักเรียนคิดวาถารินนํ้ารอนลงในชุดการนําความรอนแลวใช
มือจับท่ีปลายวัสดุทุกแทง นักเรียนจะรูสึกอยางไร (อาจจะ
รสู กึ รอนมอื เม่ือจบั วสั ดุบางแทง )
4.3 ความรูสึกของแตละคนวัดระดับความรอนไดเทากันหรือไม
(ไมเทากนั )
4.4 ถามีเทียนไข ไมขีดไฟ นักเรียนจะมีวิธีวัดการเปลี่ยนแปลง
ความรอนของวัสดุโดยใชเทียนไขกับไมขีดไฟไดอยางไร
(นักเรียนควรเสนอวาจุดเทียนไขแลวหยดเทียนท่ีปลายแทง
วัสดแุ ลวสังเกตการเปลี่ยนแปลงของหยดเทียนเมื่อรินนํ้ารอน
ลงในภาชนะ)
4.5 การเปลี่ยนแปลงของหยดเทียนไขสามารถบอกไดอยางไรวา
วัสดุนําความรอนหรือไมนําความรอน (ถาหยดเทียนไขบน
แทงวัสดุใดหลอมเหลว แสดงวาวสั ดุนน้ั นําความรอ น)
ครอู ธบิ ายเพ่ิมเติมวาการกําหนดวิธีสังเกตการนําความรอน

ของวัสดุโดยการสังเกตหยดเทียนไขบนแทงวัสดุเปล่ียนจาก

ของแข็งเปนของเหลวหรือเกิดการหลอมเหลวเปนการกําหนด

นิยามเชิงปฏิบัตกิ าร

5. ครูและนักเรียนรวมกันสรุปวิธีทดสอบการนําความรอนของวัสดุ
โดยใชชดุ นาํ ความรอน ดงั นี้

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

61 คูมือครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร

5.1 หยดเทียนไขท่ีปลายดานนอกของแทงวัสดุ แทงละ 1 หยด ความรูเพิม่ เตมิ สําหรับครู
ใหหางจากขอบภาชนะของชุดการนําความรอนเปนระยะ
เทา กัน ตาราง คา การนําความรอนของวัสดุบางชนิด
ท่อี ุณหภูมิ 25 oC
5.2 รินนํ้ารอ นลงในชดุ นําความรอนใหท ว มแทง วัสดุ
5.3 สงั เกตการเปลย่ี นแปลงของหยดเทียนไข บันทึกผลในตาราง วสั ดุ คาการนําความรอ น
6. นักเรยี นแตล ะกลุมออกแบบตารางบันทึกผล (วัตต/เมตรxเคลวนิ )
7. นักเรียนวิเคราะหตัวแปร ตามแนวคําถามดงั น้ี
7.1 ในการทดลองน้ี ตัวแปรตนคืออะไร (ตัวแปรตนคือ ชนิดของ เงิน 427.0

วสั ด)ุ ทองแดง 397.0
7.2 ตัวแปรตามคืออะไร (ตัวแปรตามคือการเปล่ียนแปลงของ
ทอง 314.0
หยดเทียนไขจากของแข็งเปนของเหลวหรือเกิดการหลอด
เหลว) อะลูมิเนยี ม 238.0
7.3 จากการทดลองน้ี ตัวแปรท่ีตองควบคุมใหคงที่คืออะไร
(ขนาดและความยาวของแทงวัสดุ ความยาวของแทงวัสดุท่ี ทองเหลอื ง 108.0
แชน้ํารอน รูปรางและขนาดของหยดเทียนไข ระยะหางของ
หยดเทียนไขจากปลายแทงวสั ด)ุ (S11) เหลก็ 79.5
8. ครูทบทวนวิธีการทํากิจกรรมอีกคร้ัง นักเรียนจะไดปฏิบัติ
ดงั ตอ ไปนี้ ตะก่ัว 34.7
8.1 สังเกตวสั ดใุ นชุดการนําความรอ นและระบุชนดิ ของวัสดุ (S1)
8.2 ต้งั สมมติฐานการทดลอง ระบุตัวแปรตางๆ กําหนดนิยามเชิง แกว 1.1
ปฏิบัติการ และออกแบบตารางบันทึกผล (S6, S9, S10,
S11) (C2,C5) ไม 0.04-0.4
8.3 ทําการทดลองเพอ่ื ตรวจสอบสมมตฐิ าน (S8,S12) (C5)
8.4 นําเสนอและลงขอสรปุ (S13) (C5, C4) หมายเหตุ เคลวิน เปนหนวยวัดอุณหภูมิโดย
8.5 สืบคนขอมูล การใชประโยชนของวัสดุที่อาศัยสมบัติการนํา เคลวนิ (K) = องศาเซลเซยี ส (°C) + 273
ความรอ น (C6)
หลังจากนั้นตรวจสอบวานักเรียนเขาใจแลวใหนักเรียนลงมือ

ทดลอง

9. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายและสรุปผลการทดลอง โดยใช
คาํ ถามดังน้ี
9.1 จากการทดลองนักเรียนสังเกตเห็นการนําความรอนของวัสดุ
หรือไม (มองไมเหน็ )

 สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดุและสสาร 62

9.2 สิ่งที่นักเรียนสังเกตเห็นคืออะไร (การเปลี่ยนแปลงของหยด นักเรียนอาจไมสามารถ
เทยี นไข) ตอบคําถามหรืออภิปรายไดตาม
แนวคําตอบ คุณครูควรใหเวลา
9.3 หยดเทยี นไขบนแทงวสั ดุแตละชนดิ มีการเปล่ยี นแปลงหรือไม นักเรียนคิดอยางเหมาะสม รอ
อยางไร (หยดเทียนไขบนปลายแทงทองแดง อะลูมิเนียม คอยอยางอดทน และรับฟง
และเหล็กมีการเปล่ียนแปลงโดยหยดเทียนไขหลอมเหลว แนวความคิดของนักเรียน
ส ว น ห ย ด เ ที ย น ไ ข บ น ป ล า ย แ ท ง แ ก ว แ ล ะ ไ ม ไ ม มี ก า ร
เปลยี่ นแปลง)

9.4 หยดเทียนไขเกิดการเปล่ียนแปลงไดอยางไร (ความรอนจาก
น้ํารอนสงผานมาท่ีแทงวัสดุและเมื่อความรอนสงผานมาถึง
บริเวณแทง วัสดตุ าํ แหนงท่ีหยดเทยี นไขตดิ อยทู าํ ใหห ยดเทียน
ไขรอนขน้ึ และหลอมเหลว)

9.5 การเปลี่ยนแปลงของหยดเทียนไขเกี่ยวของกับการนําความ
รอนของวัสดุอยางไร (วัสดุที่นําความรอนไดดีทําใหหยด
เทียนไขหลอมเหลวไดเ ร็ว)

9.6 วัสดุท่ีทําใหหยดเทียนไขเปล่ียนแปลง มีสมบัติการนําความ
รอนเปนอยางไร ไดแกอะไร (วัสดุท่ีทําใหหยดเทียนไข
เปล่ียนแปลงมีสมบัติการนําความรอนไดดี ไดแก ทองแดง
เหล็ก อะลมู ิเนียม)

9.7 วัสดุท่ีไมทําใหหยดเทียนไขเปล่ียนแปลง มีสมบัติการนํา
ความรอนเปนอยางไร ไดแกอะไร (วัสดุที่ไมทําใหหยดเทียน
ไขเปลี่ยนแปลง มีสมบัติการนําความรอนไมดี ไดแก แกว
และไม)

10. ครอู ธบิ ายเพิม่ เติมวาวัสดุทีค่ วามรอ นถา ยโอนผา นไดดี เรียกวา
ตัวนําความรอน สวนวัสดุท่ีความรอนถายโอนผานไดไมดี เรียกวา
ฉนวนความรอ น จากนน้ั ครสู อบถามนักเรียนดวยคําถามตอไปน้ี

10.1 จากการทดลอง วัสดุใดเปนตัวนําความรอน และวัสดุใดเปน
ฉนวนความรอน (ตัวนําความรอน ไดแก ทองแดง
อะลูมิเนียม และเหล็ก สวนฉนวนความรอน ไดแก ไม และ
แกว )

10.2 ความรอ นถายโอนผานแกวและไมไดหรือไม ถานักเรียนตอบ
วาได ครูถามตอ วา “รูไดอยางไร” แตถาตอบวาไมได ครูถาม
ตอไปวา เพราะเหตุใดเราจึงรูสึกรอนมือเมื่อสัมผัสแกวที่

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

63 คูม อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร

บรรจุนํ้ารอนหรือรูสึกรอนเทาเมื่อเดินเทาเปลาบนพ้ืน
ระเบียงไมกลางแดด (เพราะความรอนจากนํ้ารอน ถายโอน
ผานแกวมาถึงมือเราและความรอนจากพื้นระเบียงไมถาย
โอนมาสูเทาเรา)
ครูอธิบายวา แกวเปนฉนวนความรอน แตความรอนก็สามารถถาย

โอนผานแกวบาง ๆ ได หรือสามารถถายโอนผานผาบาง ๆ ไดเชนกัน

เรามักเขาใจผิดวา ฉนวนความรอนคือวัสดุที่ความรอนถายโอนผาน

ไมได ซ่ึงในความเปนจริงแลวความรอนสามารถถายโอนผานได แต

ผา นไดไ มดี

11. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปรวมกันวา การนํา การเตรยี มตัวลวงหนาสาํ หรับครู
เพอ่ื จัดการเรียนรใู นครง้ั ถดั ไป
ความรอ นของวัสดคุ ือการทีค่ วามรอ นถายโอนผา นอนภุ าคของวัสดุ
ในคาบถัดไป นักเรียนจะไดอาน
อยางตอเน่ืองจากบริเวณท่ีมีอุณหภูมิสูงกวาไปยังบริเวณที่มี เร่ืองท่ี 5 การนาํ ไฟฟา ของวัสดุ ดังน้ัน ครู
อณุ หภูมิตํ่ากวา วัสดุแตละชนิดนําความรอนไดแตกตางกัน วัสดุท่ี เตรียมภาพสายลอฟาหรือหลักลอฟา ซ่ึง
เปนเสาโลหะหรือสายตัวนําที่ยึดไวบน
นําความรอนไดดี เรียกวา ตัวนําความรอน วัสดุที่นําความรอนได ยอดสูงสุดของส่ิงกอสราง หรือบริเวณที่
ต อ ง ก า ร ป อ ง กั น ฟ า ผ า เ พ่ื อ ใ ช
ไมด หี รือไมน ําความรอนเรียกวา ฉนวนความรอ น ประกอบการอภิปรายกับนักเรียนท่ีอาจ
12.นกั เรียนตอบคาํ ถามและอภิปรายคําตอบใน ฉันรูอะไร โดยครูอาจ สงสยั วาสายลอ ฟา มลี ักษณะเปน อยา งไร

เพิ่มเติมคําถามในการอภิปรายเพื่อใหไดคําตอบตามแนวคําตอบ

หนา 65
13. นักเรียนสรุปสิ่งท่ีไดเรียนรูในกิจกรรมนี้ จากนั้นอาน สิ่งที่ได

เรียนรู และเปรยี บเทยี บกับขอสรปุ ของตนเอง
14. ครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียนโดยใชคําถามวา วัสดุแตละ

ชนิดนําความรอนไดแตกตางกันหรือไมและจะทดสอบไดอยางไร

ซึ่งนักเรียนควรตอบไดวา เราสามารถเปรียบเทียบการนําความ

รอนของวัสดุแตละชนิดไดจากการสังเกตการเปลี่ยนแปลงของ
หยดเทียนไขท่ปี ลายแทง วัสดุวาเกิดการหลอมเหลวเร็วชาแตกตาง

กันอยางไรบาง วัสดุที่นําความรอนไดดีที่สุดจะมีผลทําใหหยด

เทียนหลอมเหลวเร็วท่สี ุด สวนวัสดุที่ไมนําความรอนก็มีผลใหหยด
เทียนไมห ลอมเหลว

15. ครูกระตุนใหนักเรียนฝกตั้งคําถามเกี่ยวกับเร่ืองที่สงสัยหรือ
อยากรเู พม่ิ เติมใน อยากรูอีกวา จากน้ันครูสุมนักเรียน 2 -3 คน
นําเสนอคําถามของตนเองหนาช้ันเรียนและใหนักเรียนอภิปราย

เก่ยี วกบั คําถามท่ีนําเสนอ

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดุและสสาร 64
16. ครูมอบหมายใหนักเรียนสืบคนขอมูลการนําสมบัติการนําความ

รอนไปใชประโยชนในชีวิตประจําวัน แลวนําเสนอโดยวิธี
ตาง ๆ เชน เลาใหเพ่ือนฟง หรือเขียนรายงานติดไวที่บอรดหนา
ชน้ั เรยี น
17. ครูนําอภิปรายเพ่ือใหนักเรียนทบทวนวาในกิจกรรมน้ีไดฝกทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตรและทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 ใน
ข้ันตอนใดบา งและใหบนั ทึกในแบบบนั ทึกกิจกรรมหนา 20
นักเรียนรวมกันอาน รูอะไรในเรื่องนี้ ในหนังสือเรียน หนา
22-23 ครูอาจแนะนําใหนักเรียนใชแอฟลิเคชันสําหรับการสังเกต
ภาพเสมือนจริง (AR) ของการนําความรอนของวัสดุ ในหนังสือ
เรียน หนา 22 แลวชักชวนนักเรียนอภิปรายเพื่อนําไปสูขอสรุป
เก่ียวกับส่ิงท่ีไดเรียนรูในเร่ืองน้ี

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

65 คมู อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร

แนวคําตอบในแบบบนั ทกึ กิจกรรม

1. ทดลอง อธบิ ายและเปรยี บเทียบการนาํ ความรอนของวัสดุชนิดตา ง ๆ
2. สบื คนขอมูลและยกตัวอยา งการนาํ สมบตั กิ ารนําความรอ นของวัสดมุ าใช

ประโยชนในชวี ิตประจาํ วัน

ทองแดง อะลูมเิ นยี ม เหล็ก แกว ไม
วัสดแุ ตละชนดิ นาํ ความรอนไดแตกตางกนั
ชนดิ ของวสั ดุ
การเปลี่ยนแปลงความรอนของวัสดุ
ขนาดและรปู รางของหยดเทียน ความยาวของแทงวสั ดุที่สมั ผัสนํา้ รอน
ระยะหางของหยดเทยี นจากปลายแทงวสั ดุ ขนาดและรูปรางของวสั ดุ

 สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 66

เมือ่ รนิ น้ํารอ นลงในชุดการนําความรอน ถาวสั ดนุ ้ันนาํ ความรอ น หยด
เทียนไขที่ตดิ อยูบนวัสดจุ ะเปลีย่ นจากสขี าวขุนหรือสีเหลืองเปนใส ไมมีสี
หรอื เกิดการหลอมเหลว
ขึ้นอยูกับการออกแบบของนักเรยี น ตารางท่ถี ูกตอง ควรประกอบดวย ช่ือ
ตาราง
ขอมูลในตารางควรประกอบดว ย ชนิดของวัสดุ การเปล่ียนแปลงของวัสดุ
เมอ่ื ไดรบั ความรอน และลาํ ดับการเปลยี่ นแปลงของวสั ดเุ มื่อไดรับ
ความรอั น

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

67 คมู อื ครูรายวชิ าพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร

ขน้ึ อยูกับการสืบคนขอมูลของนกั เรยี น เชน การเลือกวัสดุเพ่ือทาํ ภาชนะ
หงุ ตม ควรเปนวสั ดุที่นาํ ความรอนไดดี เชน วสั ดกุ ลุม โลหะ การเลอื กวัสดุ
เพอ่ื ใชเ ปน ฉนวนความรอน ควรเลอื กวสั ดุท่นี าํ ความรอนไมดี เชน
พลาสตกิ ไม เปน ตน

เม่ือวัสดแุ ตละชนดิ ไดรบั ความรอน หยดเทียนไขท่ีปลายวัสดไุ ดแ ก ทองแดง เหล็ก
อะลูมิเนยี ม มีการเปลี่ยนแปลง สวน แกวและไม ไมเ ปลี่ยนแปลง เพราะ ทองแดง
เหล็ก อะลมู ิเนียม นําความรอนได สว นแกว และไม ไมน ําความรอ น

 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 68

วัสดแุ ตล ะชนิดนําความรอนไดดมี ากถงึ นอ ยแตกตางกนั ตามลาํ ดับ ดังนี้ ทองแดง
อะลูมเิ นียม และเหลก็ สวนแกวและไมเ ปน วัสดุท่ไี มน ําความรอน
เปน ไปตามสมมติฐาน วัสดแุ ตล ะชนดิ นาํ ความรอ นไดแ ตกตางกนั

การเลือกวัสดเุ พ่ือทําภาชนะหุงตม ควรเปน วัสดุที่นําความรอ นไดดี เชน วสั ดกุ ลุม โลหะ
การเลอื กวสั ดเุ พื่อใชเ ปนฉนวนความรอ น ควรเลอื กวสั ดุท่ีนําความรอนไมดี เชน
พลาสติก ไม

เมื่อรินน้าํ รอ นลงในภาชนะและสงั เกตหยดเทียนทีป่ ลายแทง วสั ดชุ นิดตา ง ๆ พบวาหยดเทียนบน
ปลายแทง ทองแดง อะลมู ิเนยี มและเหลก็ มกี ารเปลยี่ นแปลงโดยเกดิ การหลอมเหลว สวนหยดเทยี น
บนปลายแทงแกว และไมไ มม กี ารเปลี่ยนแปลง

การนําความรอ นของวัสดุ คอื การถา ยโอนความรอนผานอนุภาคของวัสดุจากบริเวณ
ทีม่ ีอุณหภมู ิสูงกวาไปยังบรเิ วณท่มี ีอณุ หภูมติ ํ่ากวา วัสดุแตละชนิดนาํ ความรอนได
แตกตางกัน จึงนาํ มาใชป ระโยชนแ ตกตา งกนั

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

69 คูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดุและสสาร

คําถามของนักเรยี นท่ีตั้งตามความอยากรขู องตนเอง










 







 สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 70

แนวการประเมินการเรียนรู

การประเมินการเรียนรูข องนักเรียนทาํ ได ดังนี้
1. ประเมนิ ความรเู ดิมจากการอภิปรายในช้ันเรียน
2. ประเมินการเรยี นรูจากคําตอบของนักเรยี นระหวางการจดั การเรียนรูแ ละจากแบบบันทึกกจิ กรรม
3. ประเมินทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรและทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 จากการทํากจิ กรรมของนักเรียน

การประเมนิ จากการทาํ กิจกรรมที่ 3 วสั ดแุ ตล ะชนดิ มกี ารนาํ ความรอ นเปน อยางไร

ระดับคะแนน 2 คะแนน หมายถึง พอใช 1 คะแนน หมายถงึ ควรปรับปรุง
3 คะแนน หมายถึง ดี

รหสั สงิ่ ที่ประเมิน คะแนน
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
S1 การสังเกต
S6 การจดั กระทําและส่ือความหมายขอมูล
S8 การลงความเหน็ จากขอมูล
S9 การต้งั สมมติฐาน
S10 การกําหนดนิยามเชงิ ปฏบิ ัตกิ าร
S11 การกําหนดและควบคุมตัวแปร
S12 การทดลอง
S13 การตคี วามหมายขอมลู และลงขอสรุป
ทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21
C2 การคิดอยางมีวิจารณญาณ
C4 การส่ือสาร
C5 ความรว มมอื
C6 การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศ

รวมคะแนน

สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

71 คูม ือครูรายวชิ าพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร

ตาราง แสดงการวิเคราะหท ักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรตามระดับความสามารถของนกั เรยี น

โดยอาจใชเ กณฑการประเมิน ดงั น้ี

ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมิน ระดบั ความสามารถ
ทางวิทยาศาสตร
S1. การสงั เกต การสงั เกต ดี (3) พอใช (2) ควรปรบั ปรุง (1)
ประกอบดวย
S6. การจัดกระทาํ ลักษณะของวสั ดุ สามารถใชประสาทสัมผัส สามารถใชประสาทสัมผสั เก็บ ไมสามารถใช
และสื่อความหมาย และการ
ขอมูล เปลีย่ นแปลงหยด เกบ็ รายละเอยี ดลักษณะ รายละเอยี ดลักษณะของวัสดุ ประสาทสมั ผสั เกบ็
เทยี นไขบนปลาย
วัสดุ ของวัสดุและการ และการเปล่ียนแปลงของหยด รายละเอียดลักษณะ

การจัดกระทําและ เปลยี่ นแปลงของหยด เทียนทีป่ ลายแทงวสั ดไุ ด ของวัสดแุ ละการ
นาํ เสนอขอมลู
เทียนท่ปี ลายแทงวสั ดุได ถกู ตองโดยตอ งอาศัยการ เปลีย่ นแปลงของ

ถูกตองดว ยตนเองโดยไม ชแ้ี นะจากครูหรือผอู ื่น หรอื หยดเทยี นที่ปลาย

เพ่ิมความคดิ เหน็ เพมิ่ เติมความคิดเหน็ แทงวัสดุไดดวย

ตนเอง แมว า ครหู รอื

ผูอนื่ ชวยแนะนาํ หรือ

ช้แี นะ

สามารถจดั กระทําและ สามารถจดั กระทําและ ไมส ามารถจัดกระทํา

นาํ เสนอขอมูลที่ไดจากการ นําเสนอขอมูลท่ีไดจากการ และนาํ เสนอขอมลู ที่

ทดสอบการนาํ ความรอน ทดสอบการนาํ ความรอนของ ไดจ ากการทดสอบ

ของวสั ดุใหผูอ่ืนเขา ใจไดงาย วัสดใุ หผ ูอ ่ืนเขา ใจไดง ายและ การนําความรอน

และชดั เจน ในรูปแบบ ชัดเจน ในรูปแบบตาราง ของวัสดุใหผูอ ่ืน

ตารางบันทึกผลไดถูกตอ ง บันทกึ ผลไดถกู ตองจากการ เขา ใจไดแมว าครู

ดว ยตนเอง ชแ้ี นะของครหู รือผอู ืน่ หรือผูอ่ืนชว ยแนะนาํ

หรอื ชแ้ี นะ

S8. การลง การเปรียบเทียบการ สามารถเปรยี บเทยี บการนํา สามารถเปรียบเทียบการนํา ไมสามารถแสดงความ
นําความรอนของ ความรอ นของวัสดุแตละ ความรอ นของวสั ดุโดย คิดเห็นเก่ยี วกบั ขอ มลู
ความเหน็ จาก วัสดแุ ตละชนิด ชนดิ โดยเพิม่ เตมิ ความ เพิม่ เติมความคิดเห็นเกีย่ วกบั ทม่ี ีอยู หรือเพ่ิมเตมิ
ขอ มูล
คิดเหน็ เกย่ี วกับขอมูลท่มี ีอยู ขอ มลู ที่มีอยูอยา งถกู ตอง ความคิดเห็นอยา งไมม ี
จากการสังเกตการนาํ ความ บางสว น พยายามใหเหตผุ ล เหตผุ ล แมว าครูหรือ
รอนของวัสดไุ ดอยา งถูกตอง จากความรหู รอื ประสบการณ ผูอ่ืนชว ยแนะนาํ หรอื
มเี หตุผล จากความรหู รอื เดมิ ไดจากการชแี้ นะของครู ชีแ้ นะ
ประสบการณเ ดมิ ไดด วย หรอื ผอู ่นื
ตนเอง

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดุและสสาร 72

ทักษะกระบวนการ รายการประเมิน ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรับปรงุ (1)
ทางวิทยาศาสตร พอใช (2)

S9. การ การเขียน สามารถคิดหาคําตอบ สามารถคดิ หาคําตอบลว งหนา ไมสามารถคดิ หา

ตัง้ สมมตฐิ าน สมมตฐิ าน ลว งหนากอนดําเนนิ การ กอ นดําเนินการทดลอง โดย คาํ ตอบลว งหนากอ น

ทดลอง โดยอาศัยการ อาศยั การสงั เกตความรหู รือ ทาํ การทดลอง โดย

สงั เกต ความรหู รือ ประสบการณเ ดมิ เปน พ้นื ฐาน อาศยั การสังเกต

ประสบการณเดิมเปน และสามารถสรา งขอความท่ี ความรหู รือ

พนื้ ฐาน และสามารถสรา ง บอกความสัมพันธร ะหวา งตัว ประสบการณเ ดมิ เปน

ขอ ความท่ีบอก แปรตน (ชนิดของวัสดุ) กบั ตัว พ้นื ฐาน และไม

ความสมั พันธระหวา งตัว แปรตาม(การนําความรอน สามารถสรา งขอความ

แปรตน(ชนิดของวัสดุ) กบั ของวสั ด)ุ ไดค รบถว นจากการ ที่บอกความสัมพันธ

ตัวแปรตาม(การนาํ ความ ชีแ้ นะของครูหรือผอู นื่ ระหวางตัวแปรตน

รอนของวัสด)ุ ไดครบถว น (ชนดิ ของวสั ด)ุ กับตัว

ดวยตนเอง แปรตาม(การนําความ

รอ นของวัสด)ุ แมวา

ครหู รือผูอ นื่ ชวย

แนะนาํ หรือช้แี นะ

S10. การกําหนด การระบวุ ธิ กี าร สามารถระบวุ ธิ ีการสังเกต สามารถระบวุ ิธีการสังเกต ไมสามารถระบุวิธีการ

นิยามเชงิ สงั เกตการนาํ ความ การนําความรอนของวสั ดุ การนําความรอนของวัสดุได สังเกตการนําความ

ปฏิบัตกิ าร รอ นของวัสดุ ไดถ ูกตองดวยตนเองวา ถกู ตอง จากการชแี้ นะของ รอ นของวสั ดไุ ด แมวา

การนาํ ความรอนของวสั ดุ ครหู รือผอู นื่ วา การนาํ ความ ครูหรอื ผอู ่นื ชว ย

ในชดุ นําความรอนสงั เกต รอนของวสั ดใุ นชุดนําความ แนะนาํ หรอื ชแ้ี นะ

จาก เมอ่ื ใหค วามรอนกบั รอนสังเกตจาก เม่ือใหค วาม

แทง วสั ดทุ ี่มหี ยดเทียนติดที่ รอนกับแทง วสั ดุทม่ี หี ยด

ปลายแทงวัสดุ วสั ดุทนี่ าํ เทียนตดิ ท่ีปลายแทงวสั ดุ

ความรอ นได หยดเทยี นจะ วสั ดุท่นี าํ ความรอ นได หยด

หลอมเหลว สว นวัสดทุ ่ไี ม เทียนจะหลอมเหลว สว น

นําความรอ นหยดเทยี นจะ วสั ดุทไ่ี มน ําความรอนหยด

ไมห ลอมเหลว เทยี นจะไมหลอมเหลว

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

73 คมู ือครูรายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร

ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมนิ ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรับปรุง (1)
ทางวิทยาศาสตร การกาํ หนดตวั แปร สามารถระบตุ วั แปรตน ตวั พอใช (2) ไมสามารถระบุตวั
S11. การกาํ หนด ตน ตัวแปรตาม แปรตาม ตวั แปรทตี่ อง แปรตน ตัวแปรตาม
และควบคมุ ตัวแปร และตวั แปรท่ตี อง ควบคมุ ใหคงที่ไดถูกตอง สามารถระบตุ ัวแปรตน ตัว ตวั แปรทีต่ องควบคุม
ควบคมุ ใหคงท่ี ดวยตนเอง ซง่ึ ตวั แปรตน แปรตาม ตวั แปรทต่ี อง ใหคงที่ไดแ มว าครู
S12. การทดลอง คอื ชนดิ ของวัสดุ ตัวแปร ควบคมุ ใหค งที่ไดถ ูกตอ งจาก หรอื ผูอืน่ ชว ยแนะนํา
การทําการทดลอง ตามคือการเปลี่ยนแปลง การชี้แนะของครหู รือผูอื่น หรือช้แี นะ
และบนั ทึกผล ของวสั ดเุ มื่อไดร ับความ
รอน สามารถดําเนนิ การทดลอง ไมส ามารถ
ตัวแปรที่ตอ งควบคมุ ให ตามวธิ ที ี่กาํ หนดใหและ ดาํ เนนิ การทดลอง
คงทีป่ ระกอบดวย ขนาด บันทกึ ผลไดถูกตองภายใต ตามวิธีทกี่ ําหนดให
และรปู รางของหยดเทียน การชแี้ นะของครูหรือผูอนื่ และบันทึกผลได
ความยาวของแทง วัสดุที่ ถูกตองแมวาครหู รอื
สัมผสั นํา้ รอน ระยะหาง ผอู น่ื ชวยแนะนําหรือ
ของหยดเทยี นจากปลาย ชแี้ นะ
แทง วสั ดุ ขนาดและรูปรา ง
ของวสั ดุ

สามารถดาํ เนินการทดลอง
ตามวิธที กี่ าํ หนดใหแ ละ
บันทึกผลไดถูกตองดว ย
ตัวเอง

 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม ือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดุและสสาร 74

ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมนิ ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรบั ปรงุ (1)
ทางวิทยาศาสตร พอใช (2)

S13. การ ความสมั พันธ สามารถตคี วามหมายจาก ครูหรือผอู ืน่ ตองชวยแนะนํา ไมสามารถ

ตีความหมายขอมูล ระหวางการ การทดลอง และลงขอ สรุป หรือชแี้ นะจึงจะสามารถ ตีความหมายจาก

และลงขอสรุป เปลีย่ นแปลงของ ไดด ว ยตนเองวา การนาํ ตคี วามหมายจากการทดลอง การทดลอง และลง

วัสดเุ มอื่ ไดรับความ ความรอ นของวสั ดุ คือ และลงขอสรุปไดว า การนาํ ขอสรุปไดแมว า ครู

รอนกบั การนําความ การถายโอนความรอนของ ความรอนของวสั ดุ คือ การ หรอื ผอู น่ื ชว ยแนะนาํ

รอนของวัสดุ วสั ดุจากบรเิ วณทีม่ ี ถา ยโอนความรอนของวสั ดุ หรือชีแ้ นะวาการนํา

อณุ หภมู ิสูงกวาไปยงั จากบริเวณทมี่ ีอุณหภมู สิ งู ความรอ นของวัสดุ

บรเิ วณทม่ี ีอุณหภูมติ าํ่ กวา กวา ไปยังบริเวณที่มีอุณหภมู ิ คอื การถา ยโอน

วัสดุแตล ะชนดิ นาํ ความ ต่าํ กวา วัสดแุ ตละชนิดนํา ความรอ นของวสั ดุ

รอ นไดแตกตางกัน ความรอ นไดแ ตกตางกนั จากบรเิ วณท่ีมี

อณุ หภูมสิ ูงกวาไปยงั

บรเิ วณท่ีมอี ุณหภูมิ

ตํา่ กวา วสั ดแุ ตละ

ชนดิ นาํ ความรอ นได

แตกตางกัน

สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

75 คมู อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร

ตาราง แสดงการวิเคราะหทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 ตามระดับความสามารถของนกั เรียน
โดยอาจใชเ กณฑก ารประเมนิ ดังน้ี

ทกั ษะแหง รายการประเมนิ ระดบั ความสามารถ

ศตวรรษท่ี 21 ดี (3) พอใช (2) ควรปรบั ปรุง (1)

C2 การคิด การวิเคราะหและ สามารถวิเคราะหและเลือก สามารถวิเคราะหและเลือก ไมสามารถวิเคราะหและ

อ ย า ง มี เลือกผลิตภัณฑหรือ ผลิตภัณฑหรือเหตุการณที่ ผลิตภัณฑหรือเหตุการณที่ เ ลื อ ก ผ ลิ ต ภั ณ ฑ ห รื อ

วิจารณญาณ เหตกุ ารณท ่ีเก่ียวกับ เก่ียวกับการใชประโยชน เกี่ยวกับการใชประโยชนจาก เหตุการณที่เก่ียวกับการใช

การใชประโยช น จากการนําความรอนของ การนําความรอนของวัสดุจาก ประโยชนจากการนําความ

จากการนําความ วัสดุจากหลักฐานไดอยางมี หลกั ฐานไดอ ยางมเี หตุผลและ รอนของวัสดุจากหลักฐาน

รอนของวสั ดุ เหตุผลและถูกตองไดดวย ถูกตองจากการชี้แนะของครู ไดแมวาครูหรือผูอื่นชวย

ตนเอง หรอื ผูอน่ื แนะนําหรอื ช้แี นะ

C4 การสื่อสาร การนาํ เสนอขอมลู สามารถนําเสนอขอมูลที่ได สามารถนําเสนอขอมูลที่ได ไมสามารถนําเสนอขอมูลที่

จากการทดลองเรื่องการนํา จากการทดลองเร่ืองการนํา ไดจากการทดลองเรื่องการ

ค ว า ม ร อ น ข อ ง วั ส ดุ ใ น ความรอนของวัสดุโดยอาศัย นําความรอนของวัสดุ ได

รูปแบบท่ีชัดเจนและเขาใจ การช้ีแนะจากครูหรือผอู ่นื แ ม ว า ค รู ห รื อ ผู อื่ น ช ว ย

งายไดด วยตนเอง แนะนาํ หรือช้แี นะ

C5 ความ การทํางานรวมมือ สามารถทํางานรวมกับ สามารถทํางานรวมกับผูอ่ืน ไมสามารถทํางานรวมกับ

รวมมอื กนั ในกลมุ ผูอื่นรวมท้ังยอมรับฟง รว ม ทั้ง ยอม รับ ฟงค ว า ม ผูอ่ืนอยางสรางสรรคใน

ความคิดเห็นของผูอ่ืน คิ ด เ ห็ น ข อ ง ผู อ่ื น อ ย า ง การทํากิจกรรมเกี่ยวกับ

อยางสรางสรรคในการทํา สรางสรรคเปนบางคร้ังใน การนําความรอนของวัสดุ

กิจกรรมเก่ียวกับการนํา การทํากิจกรรมเกี่ยวกับการ ต้ังแตเร่ิมตนจนเสร็จส้ิน

ความรอนของวัสดุ ต้ังแต นําความรอนของวัสดุ ท้ังนี้ กิจกรรมแมวาจะไดรับการ

เริ่มตนจนเสรจ็ ส้นิ กิจกรรม ตองอาศัยการกระตุนจากครู กระตุนจากครหู รอื ผอู ่นื

หรือผอู ่นื

C6 การใช การเลือกใชขอมูล สามารถเลือกใชขอมูลที่ สามารถเลือกใชขอมูลที่ ไมสามารถเลือกใชขอมูลท่ี

เ ท ค โ น โ ล ยี จ า ก ก า ร สื บ ค น ถูกตองจากแหลงเรียนรูที่ ถูกตองจากแหลงเรียนรูที่ ถูกตองจากแหลงเรียนรูที่

สารสนเทศ ขอมลู นาเช่ือถือเพ่ือนําเสนอ นาเชื่อถือเพ่ือนําเสนอขอมูล นาเชื่อถือเพื่อนําเสนอ

ขอมูล ไดด วยตนเอง ท้ังนี้โดยอาศัยกการชี้แนะ ขอมูล แมวาครูหรือผูอื่น

จากครหู รือผูอ่นื ชว ยแนะนําหรอื ช้ีแนะ

 สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดุและสสาร 76

เรือ่ งท่ี 4 การนาํ ไฟฟาของวัสดุ

ในเร่ืองน้ีนักเรียนจะไดเรียนรูเก่ียวกับสมบัติและวิธี สอ่ื การเรยี นรแู ละแหลง เรียนรู หนา 24-29
ทดสอบการนําไฟฟาของวัสดุ และการนําความรูในเรื่อง หนา 21-25
การนาํ ไฟฟาไปใชป ระโยชนใ นชวี ติ ประจาํ วัน 1. หนังสือเรียน ป.4 เลม 2
2. แบบบันทกึ กิจกรรม ป.4 เลม 2
จดุ ประสงคก ารเรยี นรู

1. สงั เกต อธบิ ายและเปรียบเทยี บการนาํ ไฟฟาของวัสดุ
ชนดิ ตา ง ๆ

2. สบื คนขอมูลและยกตัวอยา งการนาํ สมบตั กิ ารนําไฟฟา
ของวสั ดไุ ปใชป ระโยชน

เวลา 1.5 ชัว่ โมง

วสั ดุ อปุ กรณส ําหรับทาํ กจิ กรรม

สายไฟฟาพรอมคลิปปากจระเข ลูกกุญแจ ถุงพลาสติก
หลอดไฟฟา พรอมฐาน ไสดินสอ 2B ไสดินสอ HB ถานไม
ถานไฟฉาย กระบะบรรจุถานไฟฉาย วัสดุจากชุดการนํา
ความรอ นไดแก แทงทองแดง แทงอะลูมิเนียม แทงเหล็ก
แทงไม แทงแกว สงิ่ ของทที่ าํ จากวสั ดุตาง ๆ

สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

77 คมู ือครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร

แนวการจดั การเรยี นรู (30 นาที)

ขัน้ ตรวจสอบความรู (5 นาท)ี

1. ครูทบทวนความรทู ่เี รียนมาแลว โดยใชคาํ ถามตอไปนี้ ในการตรวจสอบความรู ครู
เพียงรับฟงเหตุผลของนักเรียนและ
1.1 สมบัติทางกายภาพของวัสดุมีอะไรบาง (ความแข็ง ความเหนียว ยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ แตชักชวน
สภาพยืดหยนุ การนาํ ความรอ น) ใหนักเรียนไปหาคําตอบดวยตนเอง
จากการอานเน้อื เรอื่ ง
1.2 การทํากจิ กรรมทีผ่ านมา นักเรียนไดเรียนรูเกี่ยวกับสมบัติทางกายภาพ
ของวสั ดดุ วยวธิ ีการใดบา ง (การสงั เกต การทดลอง การสืบคน ขอมลู )

1.3 นอกจากสมบัติทางกายภาพไดแก ความแขง็ สภาพยืดหยนุ และการนํา
ความรอ นแลว ยังมสี มบตั อิ ะไรอีกบางที่เราจะไดเรียนตอไป (นักเรียน
ตอบตามความเขา ใจ ตัวอยางคําตอบ เชน สมบัติการนาํ ไฟฟา )

ข้ันฝกทกั ษะจากการอาน (20 นาท)ี

2. นักเรียน อานชื่อเร่ือง และ คิดกอนอาน ในหนังสือเรียนหนา 24
จากนนั้ ลองตอบคาํ ถามตามความเขาใจของตนเอง

ครูบันทึกคําตอบของนักเรียนเพื่อใชเปรียบเทียบกับคําตอบ
หลังการอา นเนื้อเรอื่ ง

3. นักเรียนอานเนื้อเร่ือง โดยครูเลือกใชวิธีการอานท่ีเหมาะสมกับ
ความสามารถของนักเรียน จากน้ันตรวจสอบความเขาใจของนักเรียน
โดยใชคําถามดังตอไปนี้

3.1 นวัตกรรมรถยนตรุนใหมจะใชพ ลงั งานอะไร (พลังงานไฟฟา )
3.2 รถยนตที่ใชพลังงานไฟฟามีขอดีกวารถยนตท่ีใชนํ้ามันเช้ือเพลิง

อยางไร (รถยนตไฟฟาใชพลังงานสะอาดชวยรักษาส่ิงแวดลอม
ดกี วารถยนตทีใ่ ชน้าํ มันเชอ้ื เพลงิ )
3.3 วัสดทุ ีน่ ําไฟฟา ไดมสี มบัติอยางไร (วัสดุที่นําไฟฟา มีสมบัติใหไฟฟา
ผานได)
3.4 ถาพลังงานไฟฟา ในแบตเตอร่ีหมด จะเติมพลังงานไฟฟาใหรถยนต
ไดอยา งไร (ตองนาํ แบตเตอรี่ไปประจุไฟฟา )
3.5 วสั ดุทีใ่ ชทําสายไฟฟามีสมบตั ิอยางไร (นําไฟฟา ได)

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร 78
ขน้ั สรปุ จากการอาน (5 นาท)ี

4. ครูชักชวนนักเรียนชวยกันสรุปเร่ืองที่อานซึ่งควรสรุปไดวารถยนตท่ีใช
พลังงานไฟฟาจะชวยรักษาสิ่งแวดลอม เน่ืองจากรถยนตไฟฟาใช
พลังงานจากแบตเตอร่ีซึ่งเปนพลังงานสะอาด แบตเตอร่ีสามารถประจุ
ไฟฟาไดจากไฟบาน สายไฟฟาทําจากวัสดุท่ีนําไฟฟาหรือให
กระแสไฟฟาผานได

5. นกั เรียนตอบคาํ ถามใน รหู รอื ยัง ในแบบบนั ทึกกิจกรรม หนา 21
6. ครแู ละนกั เรยี นรว มกันอภิปรายเพ่ือเปรียบเทียบคําตอบของนักเรียนใน

รหู รอื ยงั กับคาํ ตอบที่เคยตอบและบนั ทึกไวใ นคิดกอ นอาน
7. ครูเช่ือมโยงความรูจากเรื่องที่อานเขาสูกิจกรรมโดยใชคําถามวา วัสดุ

อะไรบางที่นําไฟฟา เพื่อชักชวนใหนักเรียนหาคําตอบรวมกันใน
กิจกรรมตอ ไป

การเตรียมตัวลว งหนาสําหรบั ครูเพ่อื จดั การเรยี นรใู นครง้ั ถัดไป

ในครั้งถัดไป นักเรียนจะไดทํากิจกรรมที่ 4 วัสดุแตละชนิดมีการนําไฟฟาเปนอยางไร โดย
นักเรยี นจะไดสงั เกตเพอื่ เปรยี บเทียบการนําไฟฟาของวสั ดตุ า ง ๆ ครูเตรยี มการจดั กิจกรรม ดังน้ี

1. ครตู รวจสอบหลอดไฟฟาและถานไฟฉายวาใชงานไดห รือไม
2. ครูเตรียมอุปกรณสําหรับตอวงจรไฟฟาอยางงาย ไดแก สายไฟท่ีมีคลิบปากจระเขท่ีปลาย
ทง้ั สองดาน หลอดไฟฟาพรอ มฐาน ถานไฟฉาย และรางถา น จํานวน 1 ชุด/กลมุ
3. สายไฟฟา ท่ีนํามาใชในกิจกรรม ถามีฉนวนหุมลวดทองแดง ใหใชกระดาษทรายขัดท่ีปลาย
ทง้ั สองดา น เพอ่ื ขัดวัสดทุ ่ีเปน ฉนวนออก
4. เตรยี มไสด นิ สอทัง้ 2B และ HB ใหเพียงพอกับจาํ นวนกลุมของนกั เรียน

สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

79 คมู อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร

แนวคาํ ตอบในแบบบันทกึ กจิ กรรม

รถยนตไฟฟาใชพ ลงั งานไฟฟา จากแบตเตอร่ี
วัสดุนําไฟฟาคอื วัสดุท่มี ีสมบัติใหก ระแสไฟฟา ผานได

 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร 80

กจิ กรรมที่ 4 วสั ดแุ ตละชนิดมีการนาํ ไฟฟาเปน อยา งไร

กิจกรรมนี้นักเรียนจะไดสังเกตการนําไฟฟาของวัสดุ
เมื่อนาํ วัสดุตอในวงจรไฟฟาอยางงายและสืบคนขอมูลเพื่อ
ยกตัวอยางการนําสมบัติการนําไฟฟาของวัสดุไปใช
ประโยชน

เวลา 1 ชว่ั โมง

จดุ ประสงคการเรียนรู

1. สังเกต อธิบายและเปรียบเทียบการนําไฟฟา ของ

วัสดุชนิดตา งๆ

2. สืบคนขอ มลู และยกตวั อยางการนําสมบตั ิการนาํ
ไฟฟาของวสั ดมุ าใชประโยชน

วัสดุ อปุ กรณส ําหรบั ทาํ กจิ กรรม

สง่ิ ที่ครตู องเตรยี ม/กลมุ

1. หลอดไฟฟาพรอมฐาน 1 ชุด ทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21

2. สายไฟฟา พรอมคลิปปากจระเข 3 เสน C2 การคดิ อยางมีวิจารณญาณ

3. ถานไฟฉายพรอมกระบะถาน 1 ชดุ C4 การสื่อสาร
C5 ความรว มมือ
4. ชุดการนําความรอ น 1 ชุด
C6 การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศ
(ประกอบดว ยแทงไม แทง แกว แทงเหลก็ แทง
ส่ือการเรยี นรูและแหลง เรียนรู
ทองแดง และแทง อะลมู เิ นยี ม)
1. หนงั สอื เรียน ป.4 เลม 2 หนา 26-28
5. ไสดินสอ HB 1 แทง
2. แบบบันทกึ กจิ กรรม ป.4 เลม 2 หนา 22-25
6. ไสด นิ สอ 2B 1 แทง 3. ตัวอยางวีดิทัศนปฏิบัติการวิทยาศาสตรเรื่องวัสดุแตละ

สิง่ ท่คี รตู องเตรียม/กลมุ ชนิดมีการนาํ ไฟฟาเปนอยา งไร http://ipst.me/8061

1. ลกู กุญแจ 1 ดอก

2. ถุงพลาสติก 1 ถงุ

3. ถานไม 1 กอน

4. สง่ิ ของทที่ าํ จากวสั ดชุ นิดตา ง ๆ 1 ชนิ้

(เชน กระดาษ ผา ยาง อืน่ ๆ)

ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร

S1 การสังเกต
S6 การจัดกระทาํ และสื่อความหมายขอมลู
S8 การลงความเหน็ จากขอมูล
S13 การตีความหมายขอมูลและลงขอสรุป

สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

81 คมู ือครรู ายวชิ าพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดุและสสาร

แนวการจดั การเรียนรู ขอ เสนอแนะเพม่ิ เติม

1. นักเรียนทบทวนและอภิปรายคําตอบใน คําถาม รูหรือยัง วัสดุท่ีนํา 1 . ก อ น เ ริ่ ม ทํ า กิ จ ก ร ร ม ค รู ค ว ร
ไฟฟาไดมีสมบัติอยางไรและจะทดสอบการนําไฟฟาของวัสดุไดอยางไร ตรวจสอบกอนวานักเรียนรูจักวงจรไฟฟา
เพือ่ เช่อื มโยงเขา สกู จิ กรรมที่ 4 หรือไม โดยครูแจกอุปกรณแลวใหนักเรียน
ตอวงจรไฟฟาเพ่ือทําใหหลอดไฟฟาสวาง ถา
2. นักเรยี น อา นชือ่ กิจกรรมที่ 4 วสั ดแุ ตล ะชนิดมีการนําไฟฟาเปนอยางไร พบวานักเรียนไมสามารถตอวงจรไฟฟาได
และหัวขอ ทําเปนคิดเปน ครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียน ครูตอ งสาธิตการตอ วงจรไฟฟาใหกับนักเรียน
เกีย่ วกบั ส่ิงทจี่ ะเรียน โดยใชค าํ ถามดงั ตอ ไปน้ี กอน
2.1 กิจกรรมน้ีนกั เรียนจะไดเ รียนเร่ืองอะไร (การนําไฟฟาของวสั ด)ุ
2.2 นกั เรียนจะไดเรยี นเรอื่ งนี้ดวยวิธีใด (สงั เกตและสืบคนขอ มลู ) 2. ครอู าจเตรียมไสดินสอ 2B ไวสําหรับ
2.3 เมื่อเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (อธิบายและเปรียบเทียบการ ใหน กั เรยี นทาํ กิจกรรม
นําไฟฟาของวัสดุตาง ๆ รวมทั้งยกตัวอยางการนําสมบัติการนํา
ไฟฟา ของวสั ดุมาใชประโยชน) 3. วัสดุที่เปนโลหะและไสดินสอ 2B นํา
นักเรียนบันทึกจุดประสงคในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 22 และ ไฟฟาได ถา นกั เรยี นตอ วสั ดเุ หลานี้แลวหลอด
อานส่ิงที่ตองใช ครูยังไมแจกวัสดุอุปกรณแตนํามาแสดงให ไฟฟาไมสวา งใหน าํ วสั ดุที่เปนโลหะมาขัดดวย
นกั เรียนดูทีละอยาง กระดาษทรายแลวนําไปตอในวงจรอกี ครั้ง

3. นักเรียนอาน ทําอยางไร ในหนังสือเรียนหนา 26 ครูตรวจสอบความ 4. ครูเตือนนักเรียนวาหามนําอุปกรณ
เขา ใจเกีย่ วกับขั้นตอนการทาํ กิจกรรม โดยใชคาํ ถามดงั นี้ การทดลองชุดน้ไี ปใชกับไฟบาน เพราะจะทํา
3.1 กิจกรรมนี้นักเรียนตองทําอะไรบาง (ตรวจสอบการทํางานของ ใหเกดิ อันตรายถึงแกช ีวิต
วงจรไฟฟาอยางงาย โดยตอถานไฟฉาย หลอดไฟฟา และ
สายไฟฟา เขา ดว ยกนั สังเกตหลอดไฟฟาสวางหรือไมสวาง จากน้ัน
นําวัสดุแตละชนิดตอแทรกในวงจรไฟฟา สังเกตหลอดไฟฟาวา
สวางหรือไมสวาง บันทึกผล สืบคนขอมูลการใชประโยชนจาก
สมบตั ิการนาํ ไฟฟาของวัสดุ)
3.2 นักเรียนตองทดสอบการนําไฟฟาของส่ิงใดบาง (แทงไม แทงแกว
แทงเหล็ก แทงอะลูมิเนียม แทงทองแดง ลูกกุญแจ ถุงพลาสติก
ถานไม ไสด นิ สอ HB และ 2B และ สง่ิ ของอืน่ ๆ 1 ชนิ้ ทเ่ี ตรียมมา)
3.3 ส่ิงท่ีนักเรียนตองบันทึกในตารางมีอะไรบาง (ชนิดของวัสดุ เขียน
เครื่องหมายถูกใหตรงกับชองตารางที่ตรงกับผลการสังเกตความ
สวางของหลอดไฟฟา)

4. เมื่อนักเรียนเขา ใจวธิ กี ารทาํ กจิ กรรมจะไดป ฏบิ ตั ิดังตอไปน้ี
1.1 ตอวงจรไฟฟาอยางงาย ตรวจสอบการทํางานของวงจรไฟฟาและ
สังเกต (S1)

 สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร 82

1.2 นําวัสดุตอแทรกในวงจรไฟฟา สังเกต และบันทึก (S1, S6, S8) (C2, หากนักเรยี นไมสามารถตอบ
คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
C4, C5) คําตอบ คุณครูควรใหเ วลานกั เรียน
คดิ อยา งเหมาะสม รอคอยอยาง
1.3 นําเสนอ อภิปรายและลงขอสรุป (S13) (C4) อดทน และรบั ฟง แนวความคิดของ
1.4 สืบคน ขอมลู และนาํ เสนอประโยชนของวัสดุ (C6) นักเรยี น
5. นกั เรยี นรับอุปกรณท่คี รูเตรียมมาและทํากจิ กรรม
6. เม่ือเสร็จสิ้นการทํากิจกรรม ใหนักเรียนเก็บอุปกรณท่ีใชแลวให ความรูเ พม่ิ เติมสาํ หรับครู
เรียบรอย จากน้ันตัวแทนกลุมนําเสนอผลการทํากิจกรรม ครูบันทึกผล
การทํากิจกรรมบนกระดานและตรวจสอบกับนักเรียนทุกกลุมวาไดผล ตารางแสดงสภาพตานทานไฟฟาของวสั ดุ
การทํากิจกรรมเหมือนกันหรือไม ครูควรใหกลุมที่มีผลคลาดเคลื่อนทํา บางชนดิ ทอ่ี ุณหภูมิ 20 oC
ใหม หลังจากนั้นครูชักชวนนักเรียนอภิปรายผลการทํากิจกรรม โดยใช
คําถามดงั นี้ วัสดุ สภาพตานทานไฟฟา
5.1 นักเรยี นสังเกตเหน็ การนําไฟฟาของวัสดหุ รือไม (มองไมเ ห็น) (Ω .m)*
เงิน 1.62 × 10-8
5.2 ส่ิงท่ีนักเรียนสังเกตเห็นคืออะไร (หลอดไฟฟาสวางหรือไมสวาง) ทองแดง
อะลูมิเนียม 1.69 × 10-8
การถามคาํ ถามเหลา นเ้ี พ่อื ใหนักเรียนสามารถระบุและจําแนกขอมูล ทังสเตน
เหลก็ 2.75 × 10-8
ทไี่ ดจ ากการสงั เกตและขอมูลที่เปนการลงความเห็น แพลตทนิ มั 5.25 × 10-8

5.3 ขอ มลู ทส่ี งั เกตไดนี้เก่ยี วของกับสมบัติการนําไฟฟาของวัสดุอยางไร 9.68 × 10-8
(วัสดุที่ตอกับวงจรไฟฟาแลวทําใหหลอดไฟสวาง แสดงวาวัสดุนั้น 10.6 × 10-8
นําไฟฟา วสั ดทุ ีต่ อกับวงจรไฟฟาแลวไมทําใหหลอดไฟสวาง แสดง
วาวัสดุน้นั ไมน ําไฟฟา ) * Ω .m คือ โอหมเมตร
วัสดทุ ีม่ ีสภาพตานทานไฟฟานอยจะนําไฟฟา
5.3 นักเรียนลงความเห็นวาวัสดุใดนําไฟฟา และวัสดุใดไมนําไฟฟา ไดดี หรือเปนตัวนําไฟฟาที่ดี สวนวัสดุท่ีมี
สังเกตจากอะไร (ไสด นิ สอ 2B เหล็ก อะลูมิเนียมและ ทองแดง นํา สภาพตานทานไฟฟามาก จะนําไฟฟาไดไมดี
ไฟฟา สังเกตจากวัสดุเหลานี้เม่ือตอกับวงจรไฟฟาแลวทําให หรือเปน ตัวนําไฟฟาทไ่ี มดี
หลอดไฟสวา ง ไม แกว พลาสติก และถานไม และไสดินสอ HB ไม
นําไฟฟา เพราะตอกับวงจรไฟฟาแลวหลอดไฟฟา ไมสวาง)

7. ครูอธิบายวาวัสดุท่ีใหไฟฟาผานไดหรือผานไดดี เรียกวา ตัวนําไฟฟา
สวนวัสดุท่ีไฟฟาผานไมไดหรือผานไดไมดี เรียกวา ฉนวนไฟฟา ครูถาม
นักเรียนวา จากกิจกรรม วัสดุใดเปนตัวนําไฟฟา และวัสดุใดเปน
ฉนวนไฟฟา (ตัวนําไฟฟา ไดแก เหล็ก ทองแดง อะลูมิเนียม ไสดินสอ
2B สวนฉนวนไฟฟา ไดแ ก ไม แกว พลาสติก ถา นไม ไสด ินสอ HB)
สวนสิ่งของท่ีอื่น ๆ ที่นักเรียนนํามาทดสอบเพิ่มเติม ใหยึดตามผลท่ี

สงั เกตไดจริง

สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

83 คมู ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร

8. ครูแนะนํานักเรียนวาวัสดุบางชนิดเปนฉนวนไฟฟาเม่ือตอกับแหลง
พลังงานไฟฟา ตาํ่ เชน ถานไฟฉาย แตสามารถเปนตัวนําไฟฟาไดเมื่อตอ
กับแหลงพลังงานไฟฟาท่ีมีพลังงานมากกวา เชน ไฟฟาที่ใชในบาน
ดังนั้นนักเรียนจึงไมควรนําส่ิงของตาง ๆ ไปทดลองกับไฟฟาท่ีบาน
เพราะอาจเปนอนั ตรายถึงชีวติ ได

9. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปรวมกันวา การนําไฟฟา
ของวสั ดุคอื การท่ีวัสดุใหกระแสไฟฟาผานได ทดสอบโดยการนําวัสดุมา
ตอแทรกในวงจรไฟฟาอยา งงา ย วัสดุที่นําไฟฟาไดหรือตัวนําไฟฟาจะทํา
ใหหลอดไฟฟาสวาง สวนวัสดุท่ีไมนําไฟฟาหรือฉนวนไฟฟาหลอดไฟฟา
จะไมส วา ง

10.นักเรียนตอบคําถามใน ฉันรูอะไร และรวมกันอภิปรายคําตอบโดยครู
ควรเพ่ิมเติมคําถามในการอภิปรายเพื่อใหไดคําตอบตามแนวคําตอบ
หนา 22-23

11.นกั เรียนสรุปส่ิงทไ่ี ดเรียนรูในกิจกรรมนี้ จากนั้นครูใหนักเรียนอาน ส่ิงท่ี
ไดเ รยี นรู และเปรยี บเทยี บกบั ขอ สรุปของตนเอง

12.ครูกระตุนใหนักเรียนฝกตั้งคําถามเกี่ยวกับเรื่องท่ีสงสัยหรืออยากรู
เพิ่มเติมใน อยากรูอีกวา จากนั้นครูสุมนักเรียน 2 -3 คน นําเสนอ
คําถามของตนเองหนาชั้นเรียนและใหนักเรียนอภิปรายเกี่ยวกับคําถาม
ที่นาํ เสนอ

13.ครูนําอภิปรายเพ่ือใหนักเรียนทบทวนวาไดฝกทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตรและทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 อะไรบางและในขั้นตอน
ใดบาง แลวบันทึกในแบบบันทึกกจิ กรรมหนา 25

14.นักเรียนรวมกนั อา น รอู ะไรในเรอื่ งน้ี เพ่อื นําไปสูขอสรุปเก่ียวกับการนํา
ไฟฟาของวัสดุ จากน้ันครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียนโดยใช
คําถามวา สายไฟฟาควรทําจากวัสดุอะไร และวัสดุอะไรบางที่นําไฟฟา
ได สายไฟฟาควรทําจากวัสดุที่นําไฟฟาได เชน วัสดุที่เปนโลหะ สวน
วสั ดุท่นี ําไฟฟา ได เชน เหลก็ อะลูมิเนยี ม ทองแดง ไสด ินสอ 2B

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 84

แนวคําตอบในแบบบันทึกกจิ กรรม

1. ทดลอง อธิบายและเปรียบเทียบการนําไฟฟาของวัสดุชนดิ ตาง ๆ
2. สบื คน ขอ มูลและยกตัวอยางการนาํ ไฟฟาของวสั ดุมาใชประโยชนใ น

ชวี ติ ประจาํ วัน

เหลก็ /
พลาสติก /

/

/

/

ไม /
เหลก็
อะลูมิเนยี ม /
/

ทองแดง /

สง่ิ ของอื่น เชน แกว /
ผา
/

กระเปา
หมายเหตุ ไสด นิ สอ 2B บางยหี่ อ ไมน าํ ไฟฟา ใหบนั ทกึ ผลการทดสอบตามจริง

สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

85 คูมอื ครรู ายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร

วสั ดุทน่ี าํ ไฟฟานาํ มาทําสายไฟฟา สว นวัสดุท่ีไมน ําไฟฟา นาํ มาทาํ ฉนวนหมุ
สายไฟฟา

เหล็ก ทองแดง อะลูมิเนียม ไสดินสอ 2B นาํ ไฟฟา สงั เกตจากเม่ือตอ วัสดุแทรกเขา
กบั วงจรไฟฟา แลวทําใหหลอดไฟสวาง
ไม แกว พลาสตกิ ผา ถานไม ไสด ินสอ HB
ไมนาํ ไฟฟา สงั เกตจากเม่ือตอวสั ดแุ ทรกเขากับวงจรไฟฟา หลอดไฟฟา ไมสวาง
วสั ดทุ ี่นําไฟฟา นาํ มาทาํ สายไฟฟา สว นวัสดุที่ไมนาํ ไฟฟานํามาทําฉนวนหุม
สายไฟฟา
เม่ือตอวสั ดุชนิดตา ง ๆ เขากับวงจรไฟฟา พบวา เหลก็ ทองแดง อะลูมเิ นียม ไสด นิ สอ
2B ทําใหห ลอดไฟฟา สวา ง สว นไม แกว พลาสตกิ ถานไม ไสดินสอ HB หลอดไฟฟาไม
สวาง วสั ดุทีน่ ําไฟฟา นํามาใชประโยชน เชน ทาํ สายไฟฟา สวนวัสดุทีไ่ มน าํ ไฟฟา นํามา
หุมสายไฟฟา เพือ่ เปน ฉนวนไฟฟา
วัสดแุ ตล ะชนดิ นาํ ไฟฟาไดแ ตกตา งกัน วสั ดุที่นาํ ไฟฟา หรือตัวนาํ ไฟฟา
เปน วสั ดทุ ีใ่ หก ระแสไฟฟา ผานได สวนวัสดุท่ีไมนําไฟฟาหรือฉนวนไฟฟา
เปน วัสดทุ ไี่ มใ หไ ฟฟา ผาน

 สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมอื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร 86
คาํ ถามของนกั เรียนทตี่ ้ังตามความอยากรูข องตนเอง

สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

87 คูมอื ครูรายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร













 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดุและสสาร 88

แนวการประเมินการเรียนรู

การประเมินการเรยี นรูข องนกั เรียนทําได ดังนี้
1. ประเมนิ ความรเู ดิมจากการอภิปรายในชนั้ เรียน
2. ประเมินการเรยี นรูจากคําตอบของนกั เรยี นระหวางการจดั การเรียนรูแ ละจากแบบบันทึกกจิ กรรม
3. ประเมินทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรแ ละทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 จากการทํากิจกรรมของนักเรยี น

การประเมินจากการทาํ กจิ กรรมที่ 4 วัสดุแตล ะชนดิ มีการนําไฟฟา เปน อยา งไร

ระดับคะแนน 2 คะแนน หมายถึง พอใช 1 คะแนน หมายถึง ควรปรับปรุง
3 คะแนน หมายถงึ ดี

รหัส สิ่งท่ีประเมิน คะแนน
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
S1 การสงั เกต
S8 การลงความเหน็ จากขอมูล
S13 การตคี วามหมายขอมลู และลง

ขอสรุป

ทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21
C2 การคิดอยา งมีวจิ ารณญาณ
C4 การสอ่ื สาร
C5 ความรวมมอื
C6 การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศ

รวมคะแนน

สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

89 คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร

ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรตามระดับความสามารถของนกั เรียน

โดยอาจใชเกณฑก ารประเมนิ ดงั น้ี

ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมนิ ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรับปรุง (1)
ทางวิทยาศาสตร พอใช (2)

S1. การสังเกต การสังเกต สามารถใชป ระสาทสัมผสั เกบ็ สามารถใชประสาทสัมผัสเกบ็ ไมส ามารถใชป ระสาท

S8. การลง ประกอบดว ย รายละเอียดลักษณะของ รายละเอยี ดลักษณะของ สมั ผัสเก็บรายละเอียด
ความเหน็ จาก
ขอ มูล ลักษณะของหลอด หลอดไฟฟาเมอื่ ตอวัสดแุ ทรก หลอดไฟฟาเมอื่ ตอวสั ดุแทรก ลกั ษณะของหลอดไฟฟา

ไฟฟาเม่ือตอวัสดุ ในวงจรไฟฟาอยางงายได ในวงจรไฟฟา อยางงา ยได เมอื่ ตอวสั ดุแทรกใน

แทรกใน ถกู ตองดวยตนเองโดยไมเ พม่ิ ถกู ตองโดยอาศยั การชี้แนะ วงจรไฟฟาอยา งงา ยได

วงจรไฟฟาอยา ง ความคิดเหน็ จากครหู รอื ผูอืน่ หรือเพมิ่ เติม ดว ยตนเอง หรือมกี าร

งา ย ความคดิ เห็น เพ่มิ เติมความคิดเหน็

แมว าครูหรือผูอ่ืนชวย

แนะนําหรือชี้แนะ

การระบุวัสดุท่เี ปน สามารถเพ่มิ เตมิ ความคิดเห็น สามารถเพ่ิมเติมความคดิ เห็น ไมส ามารถเพิ่มเตมิ ความ

ตวั นาํ ไฟฟา และวสั ดุ เกย่ี วกับขอ มูลทีม่ ีอยจู ากการ เกย่ี วกบั ขอมูลที่มีอยูจ ากการ คิดเหน็ เก่ยี วกบั ขอ มูลท่ีมี

ที่เปน ฉนวนไฟฟา สังเกตการนาํ ไฟฟาของวสั ดแุ ละ สังเกตการนาํ ไฟฟาของวสั ดุ จากการสังเกตการนาํ

สามารถระบุวาวสั ดใุ ดเปน ตวั นาํ และสามารถระบวุ าวสั ดใุ ดเปน ไฟฟา ของวัสดและไม

ไฟฟา หรอื ฉนวนไฟฟาไดถูกตอ ง ตวั นาํ ไฟฟห รอื ฉนวนไฟฟา ได สามารถระบวุ าวัสดุใดเปน

มีเหตุผล จากความรูหรอื ถูกตอง โดยอาศัยการชี้แนะ ตัวนําไฟฟาและวัสดใุ ดเปน

ประสบการณเดมิ ไดด วยตนเอง จากครูหรือผูอน่ื ฉนวนไฟฟา แมว า ครหู รือ

ผูอ นื่ ชว ยแนะนําหรอื ช้แี นะ

S13. การ ความสัมพันธ สามารถตคี วามหมายจากการ ครหู รอื ผูอน่ื ตองชว ยแนะนํา ไมสามารถตคี วามหมาย

ตีความหมายขอมูล ระหวา งความสวา ง ทดลอง และลงขอสรุปไดด วย หรือช้ีแนะจึงจะสามารถ จากการทดลอง และลง

และลงขอสรปุ ของหลอดไฟฟาเม่ือ ตนเองวา วสั ดแุ ตละชนดิ นาํ ตีความหมายจากการทดลอง ขอ สรปุ ไดดว ยตนเองวา

นาํ วสั ดุแตล ะชนิด ไฟฟา ไดแ ตกตางกนั และวัสดุ และลงขอสรุปไดว า วสั ดุแต วัสดแุ ตล ะชนดิ นาํ ไฟฟา ได

ตอแทรกเขากับ ที่นําไฟฟาหรือตวั นําไฟฟา คอื ละชนิดนําไฟฟา ไดแตกตาง แตกตา งกนั และวัสดทุ ่ีนาํ

วงจรไฟฟาอยางงาย วสั ดุทใี่ หกระแสไฟฟาผานได กนั วสั ดทุ ่ีนําไฟฟาหรือตัวนาํ ไฟฟา หรอื ตัวนําไฟฟา คือ

กบั การนาํ ไฟฟาของ สวนวัสดุทไ่ี มน าํ ไฟฟา หรือ ไฟฟา คือวสั ดุที่ให วัสดทุ ี่ใหก ระแสไฟฟา ผา น

วัสดุ ฉนวนไฟฟา กระแสไฟฟาผานได สว น ได สวนวสั ดุทไี่ มน าํ ไฟฟา

คอื วสั ดทุ ีไ่ มใ หไฟฟาผา น วัสดุท่ไี มนาํ ไฟฟา หรอื หรอื ฉนวนไฟฟา

ฉนวนไฟฟา คือวสั ดทุ ีไ่ มให คือวัสดุที่ไมใหไฟฟาผา น

ไฟฟา ผาน

 สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดุและสสาร 90

ตาราง แสดงการวิเคราะหทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 ตามระดบั ความสามารถของนักเรียน
โดยอาจใชเกณฑการประเมนิ ดงั น้ี

ทกั ษะแหง รายการประเมิน ระดบั ความสามารถ

ศตวรรษที่ 21 ดี (3) พอใช (2) ควรปรบั ปรงุ (1)

C2 การคิด การวิเคราะหและ สามารถวิเคราะหและ สามารถวิเคราะหและเลือก ไมสามารถวิเคราะหและ

อ ย า ง มี เลือกผลิตภัณฑหรือ เ ลื อ ก ผ ลิ ต ภั ณ ฑ ห รื อ ผลิตภัณฑหรือเหตุการณที่ เ ลื อ ก ผ ลิ ต ภั ณ ฑ ห รื อ

วจิ ารณญาณ เหตกุ ารณท ี่เก่ียวกับ เหตกุ ารณท ี่เกย่ี วกบั การใช เก่ียวกับการใชประโยชน เหตุการณท่ีเก่ียวของกับ

ประโยชนของการ ปร ะ โ ยช น จ า กก า ร นํ า จากการนําไฟฟาของวัสดุ การใชประโยชนจากการ

นาํ ไฟฟา ไ ฟ ฟ า ข อ ง วั ส ดุ จ า ก จากหลักฐ า นไดอยาง มี นําไฟฟาของวัสดุจาก

หลักฐานไดอยางมีเหตุผล เหตุผลและถูกตองจากการ หลักฐานไดแมวาครูหรือ

และถกู ตอ งไดดว ยตนเอง ชี้แนะของครหู รือผูอ ่ืน ผูอ่ืน ชว ย แน ะนํา หรื อ

ชแ้ี นะ

C4 การส่อื สาร การนําเสนอขอ มูล สามารถนําเสนอขอมูลท่ี สามารถนําเสนอขอมูลท่ีได ไมสามารถนําเสนอขอมูลที่

ไดจากการทดลองเรื่อง จากการทดลองเร่ืองการนํา ไดจากการทดลองเร่ืองการ

การนําไฟฟาของวัสดุได ไฟฟาของวัสดุ โดยอาศัย นําไฟฟาของวัสดุ แมวาครู

ชัดเจนและเขาใจงายได การช้แี นะจากครูหรือผูอ่ืน หรือผูอื่นชวยแนะนําหรือ

ดว ยตนเอง ชีแ้ นะ

C5 ความ การทํางานรวมมือ สามารถทํางานรวมกับ สามารถทํางานรวมกับผูอื่น ไมสามารถทํางานรวมกับ

รวมมอื กนั ในกลมุ ผูอ่ืนรวมท้ังยอมรับฟง รวมท้ังยอมรับฟงความ ผูอ่ืนอยางสรางสรรคใน

ความคิดเห็นของผูอ่ืน คิ ด เ ห็ น ข อ ง ผู อื่ น อ ย า ง การทํากิจกรรมเกี่ยวกับ

อยางสรางสรรคในการ สรางสรรคเปนบางคร้ังใน การนําไฟฟาของวัสดุ

ทํากิจกรรมเกี่ยวกับการ การทํากิจกรรมเกี่ยวกับ ต้ังแตเร่ิมตนจนเสร็จส้ิน

นําไฟฟาของวัสดุต้ังแต การนําไฟฟาของวัสดุทั้งน้ี กิจกรรมแมวาจะไดรับ

เ ริ่ ม ต น จ น เ ส ร็ จ ส้ิ น ตองอาศัยการกระตุนจาก การกระตุนจากครูหรือ

กจิ กรรม ครหู รอื ผอู นื่ ผอู ืน่

C6 การใช การเลือกใชขอมูล สามารถเลือกใชขอมูลท่ี สามารถเลือกใชขอมูลที่ ไมสามารถเลือกใชขอมูล

เ ท ค โ น โ ล ยี จ า ก ก า ร สื บ ค น ถูกตองจากแหลงเรียนรู ถูกตองจากแหลงเรียนรูท่ี ท่ีถูกตองจากแหลงเรียนรู

สารสนเทศ ขอ มลู ท่ีนาเช่ือถือเพื่อนําเสนอ นาเช่ือถือเพ่ือนําเสนอ ท่ีนาเช่ือถือเพื่อนําเสนอ

ขอมูลไดดวยตนเอง ขอมูล โดยตองอาศัยการ ขอมูล แมวาครูหรือผูอื่น

ช้แี นะจากครหู รอื ผอู ่ืน ชว ยแนะนาํ หรอื ชีแ้ นะ

สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

91 คมู ือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดุและสสาร

กิจกรรมทายบทที่ 1 สมบตั ิทางกายภาพของวัสดุ ( 1 ชว่ั โมง)
1. นักเรียนเขียนหรือวาดรูปสรุปสิ่งที่ไดเรียนรูจากบทนี้ ในแบบบันทึก

กจิ กรรม หนา 26
2. นกั เรยี นตรวจสอบการสรุปสง่ิ ทไี่ ดเรยี นรขู องตนเองโดยเปรียบเทียบกับ

แผนภาพในหวั ขอ รอู ะไรในบทน้ี ในหนงั สือเรยี น หนา 30
3. นักเรียนกลับไปตรวจสอบคําตอบของตนเองในสํารวจความรูกอน

เรียน ในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 3 อีกครั้ง หากคําตอบของนักเรียน
ไมถกู ตองใหขีดเสนทับขอความเหลานั้น แลวแกไขใหถูกตอง หรืออาจ
แกไ ขคําตอบดวยปากกาตางสี นอกจากนี้ครูอาจนําคําถามในรูปนําบท
ในหนังสือเรียน หนา 2 มารวมกันอภิปรายคําตอบกับนักเรียนอีกคร้ัง
ดังนี้ อุปกรณกีฬาแตละชนิดทําจากวัสดุอะไร และมีสมบัติอยางไร ครู
และนกั เรยี นรว มกันอภิปรายแนวทางการตอบคําถาม เชน ลูกฟุตบอล
มีสวนประกอบหลัก 2 สว นคอื สวนท่ีเปนลูกบอลขางในและสวนท่ีเปน
ผวิ ดานนอก ลูกบอลดานในทําจากยาง ผิวดานนอกทําจากหนังซึ่งอาจ
เปนหนังแทหรือหนังเทียม ลูกฟุตบอลเมื่อเติมลมแลวควรมีสมบัติ ไม
ร่ัวซึม ดูดซึมนํ้าไดนอย กระดอนไดดี และมีความคงทน ลูกเทนนิสมี
สวนประกอบหลัก 2 สวนคือ สวนที่เปนลูกบอลขางในและสวนท่ีเปน
ผิวดานนอก ลูกบอลดา นในทําจากยาง ผิวดานนอกทําจากผาสักหลาด
ลูกเทนนสิ ควรมสี ภาพยดื หยนุ ดี ทนทาน
4. นักเรียนทํา แบบฝกหัดทายบทที่ 1 สมบัติทางกายภาพของวัสดุ
และนําเสนอคําตอบหนาช้ันเรียน ถาคําตอบยังไมถูกตองครูนํา
อภิปรายหรือใหสถานการณเพ่ิมเติมเพ่ือแกไขแนวคิดคลาดเคล่ือนให
ถูกตอ ง
5. นักเรียนรวมกันทํากิจกรรม รวมคิดรวมทํา โดยอานสถานการณระบุ
ปญหาและเงื่อนไขจากสถานการณ จากนั้นระบุวัสดุอุปกรณที่ตองใช
ในการสรา งช้นิ งาน และออกแบบภาพราง และสรางช้ินงานตามแบบท่ี
ราง ทดสอบ ปรับปรงุ และ นาํ เสนอ
6. นักเรยี นรวมกนั อา นและอภปิ รายเนือ้ เรื่องในหวั ขอ วิทยใกลตัว

 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดุและสสาร 92

แนวคําตอบในแบบฝก หัดทา ยบท

นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ
นกั เรียนตอบไดต ามความเขาใจ

สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

93 คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร
นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ
นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ

นักเรียนตอบไดตามความเขาใจ

 สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร 94

นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ
นกั เรยี นตอบไดต ามความเขาใจ
นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ
นักเรียนตอบไดต ามความเขาใจ

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

95 คูมือครูรายวชิ าพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วัสดุและสสาร

นกั เรียนตอบไดต ามความเขาใจ
นกั เรยี นตอบไดตามความเขาใจ

นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ
นักเรียนตอบไดตามความเขาใจ

 สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูม อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร 96

นกั เรียนตอบไดต ามความเขาใจ
นกั เรียนตอบไดตามความเขาใจ
นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ
นกั เรยี นตอบไดตามความเขาใจ

สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

97 คูม ือครูรายวชิ าพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร 98

บทที่ 2 สถานะของสสาร

จุดประสงคก ารเรียนรปู ระจาํ บท

เม่อื เรยี นจบบทน้ี นักเรยี นสามารถ

1. เปรียบเทียบสมบัติของสสารในสถานะของแข็ง
ของเหลวและแกส จากการสังเกต มวล การตองการ
ทอ่ี ยู รูปราง และปรมิ าตร

2. ใชเคร่ืองมือวัดมวล ปริมาตรของสสารในสถานะ
ของแขง็ ของเหลวและแกส

แนวคดิ สําคัญ บทนมี้ อี ะไร

สสารรอบตัวมีสถานะเปน ของแข็ง ของเหลว เร่ืองที่ 1 ของแข็ง
หรือแกส สสารแตละสถานะมีสมบัตทิ งั้ ที่เหมือนกัน และ คาํ สาํ คัญ ของแข็ง (solid)
แตกตางกัน มวลและปรมิ าตรเปนสมบัตขิ องสสารท่ี กิจกรรมท่ี 1.1 ของแข็งมีมวล และตองการท่ีอยู
สามารถวัดไดโดยใชเคร่ืองมือตา งๆ หรือไม
กจิ กรรมท่ี 1.2 ของแข็งมปี ริมาตรเปน อยา งไร
สอ่ื การเรียนรูและแหลง เรียนรู
เรื่องที่ 2 ของเหลว
1. หนงั สอื เรียน ป.4 เลม 2 หนา 39-66 คาํ สาํ คัญ ของเหลว (liquid)
กิจกรรมที่ 2.1 ของเหลวมีมวลและตองการท่ีอยู
2. แบบบนั ทึกกจิ กรรม ป.4 เลม 2 หนา 34–68 หรือไม
กิจกรรมที่ 2.2 ของเหลวมีปริมาตร รูปรางและ
ระดบั ผวิ หนาเปนอยา งไร

เรอื่ งท่ี 3 แกส
คําสําคัญ แกส (gas)
กิจกรรมที่ 3.1 แกสมีมวลและตองการที่อยู
หรอื ไม

กิจกรรมที่ 3.2 แกสมีปริมาตรและรูปรางเปน
อยา งไร

สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

99 คมู ือครูรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรและทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21

รหัส ทักษะ กจิ กรรมที่

1.1 1.2 2.1 2.2 3.1 3.2

ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร

S1 การสังเกต 

S2 การวดั 

S3 การใชจ าํ นวน 

S4 การจาํ แนกประเภท

S5 การหาความสมั พันธร ะหวาง     
 สเปซกับสเปซ

 สเปซกับเวลา

S6 การจดั กระทําและสอ่ื ความหมายขอ มลู  

S7 การพยากรณ 

S8 การลงความเห็นจากขอมลู 

S9 การต้ังสมมติฐาน

S10 การกําหนดนยิ ามเชิงปฏิบตั กิ าร

S11 การกําหนดและควบคุมตวั แปร

S12 การทดลอง

S13 การตคี วามหมายขอมลู และลงขอ สรุป 

S14 การสรา งแบบจําลอง

ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21

C1 การสรางสรรค

C2 การคดิ อยา งมีวิจารณญาณ

C3 การแกปญหา

C4 การสอื่ สาร 

C5 ความรวมมอื 

C6 การใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร

 สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูม ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดุและสสาร 100

แนวคดิ คลาดเคล่อื น

ครบู นั ทึกแนวคดิ ท่ีไดจากการฟง การสนทนาและการอภิปราย เพ่ือนาํ ไปใชใ นการจัดการเรียนรใู หสามารถแกไ ขแนวคดิ
คลาดเคลอ่ื นและตอยอดแนวคดิ ที่ถูกตอ ง

แนวคิดคลาดเคลือ่ น แนวคิดท่ีถกู ตอง

• แปงฝนุ เปน ของเหลว (Allen, 2011) • แปง ฝุน เปนของแขง็ เพราะแปงฝนุ แตละเม็ดมปี รมิ าตรและรปู รา ง
คงท่ี
• ของแขง็ ทเ่ี ปนกอ นจะหนักกวาของแข็งทเ่ี ปน ฝุน ผงเล็กๆ แมว า
มวลจะเทา กัน (Tatar,2011) • ของแขง็ ท่เี ปนกอ น แมจะทําใหเปน ผงก็จะหนกั เทา กันถามปี รมิ าณ
เนอื้ สารเทากนั ซง่ึ มวลจะเทา กัน

• แกส ไมม ีนํ้าหนกั (Tatar, 2011) • แกสมีน้ําหนกั เพราะแกส เปนสสาร มมี วลจึงมีนา้ํ หนกั

• การเรียกแกส หรอื กาซข้นึ อยกู ับขนาดของภาชนะทบี่ รรจุ • การเรยี กแกส หรอื กา ซสามารถทาํ ไดทงั้ 2 อยางไ มไ ดข้ึนอยู
ถา ภาชนะทีบ่ รรจุมีขนาดเล็กจะเรียกแกส แตถ าภาชนะ กบั ขนาดของภาชนะทบ่ี รรจุ
ทบี่ รรจมุ ขี นาดใหญจ ะเรียกกา ซ

Allen, M., misconception in primary science, 2011.

Tatar, E., Prospective primary school teacher misconception about state of matter; Educational Research and
Review, 2011.

สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

101 คูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร

บทนีเ้ ร่ิมตน อยางไร (1 ชั่วโมง)

1. ครูนําเขาสูบทเรียนโดยใหนักเรียนดูรูปน้ําแข็ง นํ้า และน้ํากําลังเดือด ค รู รั บ ฟ ง เ ห ตุ ผ ล ข อ ง
จากนนั้ ครูถามคาํ ถามเพอื่ อภปิ รายในประเด็นตอไปนี้ นักเรียนเปนสําคัญ ครูยังไม
1.1 นกั เรียนเห็นอะไรในรปู บา ง (นํ้าแข็ง นํา้ และนา้ํ กาํ ลงั เดอื ด) เฉลยคําตอบใด ๆ แตชักชวนให
1.2 สสารในรปู มีสถานะอะไรบาง (นักเรยี นตอบตามความเขาใจ) หาคําตอบที่ถูกตองจากกิจกรรม
1.3 สสารในสถานะของแข็ง ของเหลวและแกสมีอะไรบาง (นักเรียน ตา ง ๆ ในบทเรียน้ี
ตอบไดต ามความเขา ใจ)

2. ครูชักชวนนักเรียนศึกษาสถานะของสสารโดยใหนักเรียนอานหนังสือเรียน
บทที่ 2 ของหนวยท่ี 4 โดยเร่ิมจากการอานช่ือบทและจุดประสงคการ
เรียนรปู ระจาํ บท จากนัน้ ครใู ชคาํ ถามวา เม่อื จบบทเรียนนักเรียนจะสามารถ
ทําอะไรไดบาง (เปรียบเทียบมวลของสสาร การตองการท่ีอยู รูปรางและ
ปริมาตรของสสารในสถานะของแข็ง ของเหลวและแกส และใชเครื่องมือวัด
มวล ปริมาตรของสสารในแตละสถานะ)

3. นักเรียนอานช่ือบท และแนวคิดสําคัญ จากหนังสือเรียนหนา 40
จากนน้ั ตรวจสอบความเขาใจของนักเรียนโดยใชค ําถามดงั น้ี
3.1 บทเรยี นนเี้ กยี่ วกบั เรอื่ งอะไร (สถานะของสสาร)
3.2 แนวคิดสําคัญของเรื่องน้ีคืออะไร (สสารมีท้ังท่ีเปนของแข็ง
ของเหลว และแกส ซ่ึงมีสมบัติบางประการเหมือนกันและบาง
ประการแตกตางกัน มวลและปริมาตรเปนสมบัติของสสารซึ่ง
สามารถวัดได)

4. นักเรียนอานเนื้อเรื่อง ในหนังสือเรียนหนา 40 โดยครูใชวิธีฝกการอาน
ตามความเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนั้นตรวจสอบ
ความเขาใจของนักเรียน โดยครูอาจใชค าํ ถามดังน้ี
4.1 เดก็ ทอ่ี ยใู นรปู กาํ ลงั ทาํ อะไร (เปาน้าํ สบู)
4.2 นักเรียนคิดวา นํ้าสบู ขวดพลาสติกและฟองสบูมีสถานะอะไรบาง
และแตล ะสถานะมีสมบัติอยางไร (นักเรียนตอบตามความเขาใจ)

5. ครูชักชวนนักเรียนทาํ สํารวจความรูกอนเรียน เพื่อตรวจสอบความรูเดิม
เกีย่ วกบั สถานะของสสาร

6. นักเรียนทํากิจกรรมสํารวจความรูกอนเรียนในแบบบันทึกกิจกรรม หนา
34 โดยอานช่ือหนวย ชื่อบท และคําถาม ครูตรวจสอบวานักเรียนไม

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร 102

เขาใจคําถามในประเด็นใดบาง ครูนําอภิปรายคําถามที่นักเรียนไมเขาใจ
จนแนใ จวานกั เรยี นสามารถตอบคําถามตามความเขาใจของตนเองได
7. ครูรวบรวมคําตอบของนักเรียนเพื่อตรวจสอบวานักเรียนมีแนวคิด
เก่ียวกับสถานะของสสารอยางไรบาง ครูยังไมตองใหคําตอบที่ถูกตอง
แตจะใหนักเรียนยอนกลับมาตรวจสอบตนเองอีกคร้ังหลังจากเรียนจบ
บทน้ีแลว (ครูอาจบันทึกแนวคิดคลาดเคล่ือนของนักเรียนแลวนํามา
ออกแบบการจดั การเรียนรเู พื่อแกไขแนวคิดใหถ ูกตอ งตอ ไป)

ขอ เสนอแนะเพ่ิมเตมิ

ครูอาจจัดการเรียนรูโดยใชก ลวิธีการสอน KWL ซง่ึ ประกอบดวย 3 ขนั้ ตอน คอื
ฉันรูอะไร (What I Know) ฉันตองการรูอะไร (What I Want to know) และฉันเรียนรูอะไร (What I
Learn)
ฉนั รอู ะไร (What I Know) นักเรียนจะไดระดมความคิดรว มกัน วา ตนไดเรียนรอู ะไรมาบางเก่ียวกับเร่ืองที่จะ
เรียน ข้นั ตอนนค้ี รสู ามารถตรวจสอบและดึงความรูก อ นเรียน รวมถงึ การคน หาแนวคิดคลาดเคลอื่ นของนักเรยี น
ฉนั ตอ งการรูอ ะไร (What I Want to know) การจัดการเรียนรูในข้ันน้ีเปนการเปดโอกาสใหนักเรียนไดถาม
ตนเองวาตนตองการจะเรียนรูอะไรอีกบางเกี่ยวกับเร่ืองท่ีจะเรียน ซึ่งผูสอนควรแสดงใหนักเรียนเห็นวาเขา
สามารถถามไดทุกคําถาม ในขั้นตอนน้ีผูสอนสามารถสอดแทรกวิธีการต้ังคําถามท่ีดีเพ่ือนําไปสูการสํารวจ
ตรวจสอบ
ฉันเรียนรูอะไร (What I Learn) การจัดการเรียนรูในข้ันน้ีเพ่ือใหนักเรียนไดบันทึกแนวคิดหรือองคความรูท่ี
ตนไดเรียนรู ซ่งึ ขน้ั ตอนน้จี ะอยูใ นชวงทา ยของหนว ยการเรยี น
การทํา KWL เปนการเปดโอกาสใหนักเรียนไดติดตามและประเมินการเรียนรูของตนเอง นักเรียนสามารถ
ทบทวนตาราง KWL ของตนเพ่ือเปรียบเทียบส่ิงท่ีตนคิดวาตนรูแลวในชวงเร่ิมตนของหนวยการเรียนกับขอมูลท่ี
นักเรียนไดเรียนรูเพ่ิมเติม ซ่ึงผูสอนสามารถใชประโยชนจากข้ันตอนนี้โดยการชวยใหนักเรียนเชื่อมโยงหรือเห็น
ความสมั พนั ธของแนวคดิ ตาง ๆ เพ่อื เขาใจเนอื้ หาท่เี รยี นอยางลึกซ้ึง

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

103 คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร

แนวคาํ ตอบในแบบบนั ทกึ กิจกรรม

การสํารวจความรกู อนเรยี น นักเรียนอาจตอบคําถามถกู หรอื ผิดกไ็ ดข น้ึ อยูกบั ความรูเดิมของนักเรยี น
แตเ มอื่ เรียนจบบทเรียนแลว ใหน ักเรียนกลับมาตรวจสอบคําตอบอกี ครั้งและแกไขใหถกู ตอง ดงั ตัวอยา ง

ผา เชด็ หนา นาํ้ ตาลทราย มมี วล ตองการท่อี ยู รูปราง
ผงซกั ฟอก แปง ฝนุ เหล็ก และปริมาตรคงที่

น้าํ นมสด แอลกอฮอลเ ช็ดแผล มีมวล ตอ งการท่อี ยู รูปรา งไมค งท่ี
เหงื่อ เปลี่ยนแปลงตามภาชนะท่ีบรรจุ
ปรมิ าตรคงที่ และผวิ หนา รักษา
ระดับในแนวราบ

อากาศ ลม ไอนํ้า มีมวล ตองการทอี่ ยู รูปรางและ
ปรมิ าตรไมค งท่ีเปล่ียนแปลง

ตามภาชนะทบี่ รรจุ

 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร 104

เรอ่ื งที่ 1 ของแข็ง

ในเรื่องนี้นักเรียนจะไดเรียนรูสมบัติของสสารใน
สถานะของแข็ง

จดุ ประสงคการเรยี นรู

1. สงั เกตและอธบิ ายสมบตั ขิ องสสารในสถานะของแข็ง

เวลา 2.5 ช่วั โมง

วสั ดุ อปุ กรณส าํ หรับทํากจิ กรรม สื่อการเรียนรแู ละแหลง เรียนรู

กอนหิน แกวพลาสติกใส นํ้า จาน ปากกาเคมี เครื่องช่ัง 1. หนังสอื เรียน ป.4 เลม 2 หนา 42–49
แบบคาน 3 แขน กระบอกตวง เชือกหรือดา ย ถว ยยูรีกา 2. แบบบันทึกกิจกรรม ป.4 เลม 2 หนา 35–44

สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

105 คมู ือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร

แนวการจัดการเรียนรู (30 นาที)

ขนั้ ตรวจสอบความรู (5 นาที)

1. ครูตรวจสอบความรูเดิมเก่ียวกับสสารในสถานะของแข็ง โดยใชคําถาม หากนักเรียนไมสามารถตอบคําถาม
ดงั ตอ ไปนี้ หรืออภิปรายไดตามแนวคําตอบของครู
ครูควรใหเวลานักเรียนคิดอยางเหมาะสม
1.1 สิ่งรอบตัวท่ีเปนของแข็งมีอะไรบาง (นักเรียนตอบไดตามความ ร อ ค อ ย อ ย า ง อ ด ท น แ ล ะ รั บ ฟ ง
เขาใจ) แนวความคิดของนักเรียนโดยยังไมตอง
บอกคาํ ตอบทีถ่ กู ตอ งแกน ักเรยี น
1.2 ของแข็งมีสมบัติอะไรบาง (นักเรียนตอบไดตามความเขาใจของ
ตนเอง ซ่ึงแนวคําตอบที่ถูกตองคือ ของแข็งมีมวล ตองการที่อยู มี นักเรียนอาจไมสามารถตอบ
ปริมาตรและรูปรา งคงที่ซง่ึ ครยู ังไมต อ งบอกนักเรียนในชวงน)ี้ คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด
ครูแจงใหนักเรียนทราบวาเม่ือนักเรียนอานเรื่องที่ 1 และทํากิจกรรม อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน
แ ล ะ รั บ ฟ ง แ น ว ค ว า ม คิ ด ข อ ง
แลวจักเรยี นจะทราบวา อะไรบา งท่ีเปนของแข็งและมีสมบัติอะไร นกั เรียน

ขั้นฝก ทกั ษะจากการอา น (20 นาท)ี

3. นกั เรยี น อาน ชื่อเร่ือง และ คิดกอนอาน ในหนังสือเรียนหนา 42 แลว
รวมกันอภิปรายเพื่อตอบคําถามใน คิดกอนอาน ตามความเขาใจของ
ตนเอง ครูบนั ทึกคาํ ตอบของนักเรียนเพื่อใชเปรียบเทียบกับคําตอบหลัง
การอา น

4. นักเรียนอานคําใน คําสําคัญ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ (หาก
นักเรียนอานไมได ครูควรสอนการอานใหถูกตอง ครูลองใหนักเรียน
อธิบายความหมายตามความเขาใจ และชักชวนใหหาความหมายท่ี
ถกู ตอ งจากการอา นเนื้อเร่อื ง

5. ครูชักชวนนักเรียนอานเนื้อเร่ืองโดยใชวิธีการอานท่ีเหมาะสมกับ
ความสามารถของนักเรียน เม่ืออานจบ ครูนําอภิปรายเพื่อตรวจสอบ
ความเขา ใจของนกั เรียน ในประเดน็ ตอไปนี้
5.1 นํ้าแข็ง และกอนหินเหมือนหรือแตกตางกันอยางไร (น้ําแข็งและ
กอ นหินเปนของแขง็ เหมอื นกนั ซึง่ เปน กอนและหยิบจับได)
5.2 ในเรื่องท่ีอาน นักเรียนพบอะไรบางที่มีสถานะเปนของแข็ง
(นํา้ แข็งและกอ นหนิ )
5.3 ของแข็งมสี มบตั เิ ปนอยา งไร (เปนกอนและหยิบจบั ได)
5.4 นักเรียนคิดวาของแข็งมีสมบัติอ่ืน ๆ อีกหรือไม อยางไร (นักเรียน
ตอบตามความเขาใจของตนเอง ครูฟงความคิดเห็นของนักเรียน

 สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร 106

แตยังไมเฉลยคําตอบและแนะใหนักเรียนตรวจสอบคําตอบจาก การเตรียมตวั ลว งหนา สําหรบั ครู
การทาํ กจิ กรรมตอไป) เพอ่ื จดั การเรียนรใู นครงั้ ถัดไป
ขัน้ สรุปจากการอา น (5 นาท)ี
ในคร้ังถัดไป นักเรียนจะไดทํา
6. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเพ่ือสรุปวาน้ําแข็งและหินเปนของแข็ง กิจกรรมท่ี 1.1 ของแข็งมีมวลและ
ซึง่ เปนสถานะอยา งหน่งึ ของสสาร ของแข็งมีสมบตั เิ ปนกอน หยบิ จบั ได ตองการที่อยูหรือไม และมีรูปรางเปน
อยางไร ครูเตรยี มการจัดกจิ กรรม ดังนี้
7. นักเรยี นตอบคําถามใน รหู รอื ยงั ในแบบบันทกึ กจิ กรรม หนา 35
8. ครแู ละนักเรยี นรวมกันอภิปรายเพื่อเปรียบเทียบคําตอบของนักเรียนใน มอบหมายใหนักเรียนเตรียมกอนหิน
ท่ีมีขนาดเล็กกวาแกวพลาสติกใสที่ครู
รหู รอื ยงั กับคําตอบทเ่ี คยตอบและบันทึกไวใ นคดิ กอนอา น เตรียมไว
9. ครูเนนย้ํากับนักเรียนเก่ียวกับคําถามทายเน้ือเรื่อง เราจะทดสอบความ

แข็งของวัสดุไดอยางไร เพ่ือชักชวนใหนักเรียนไปหาคําตอบรวมกันใน
กิจกรรมตอ ไป

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

107 คมู ือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร

แนวคําตอบในแบบบันทึกกจิ กรรม

เพราะเปนกอน หยิบจับได

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 108

กิจกรรมท่ี 1.1 ของแขง็ มมี วลและตองการท่อี ยหู รอื ไมและมรี ูปรางอยางไร

กิจกรรมนี้นักเรียนจะไดสังเกตเก่ียวกับมวล รูปราง สอ่ื การเรียนรแู ละแหลงเรียนรู
การตอ งการท่อี ยูและการใชเครอ่ื งชง่ั วัดมวลของแขง็
1. หนงั สอื เรยี น ป.4 เลม 2 หนา 43–45
เวลา 1 ชว่ั โมง
จดุ ประสงคการเรียนรู 2. แบบบนั ทึกกจิ กรรม ป.4 เลม 2 หนา 36-41

1. สังเกตเก่ยี วกับมวล รปู รา งและการตองการที่อยู 3. ตวั อยา งวีดิทัศนป ฏบิ ตั ิการวิทยาศาสตรเร่ืองของแข็งมี
ของของแขง็
มวลและตอ งการท่อี ยูหรอื ไมและมรี ูปรางอยางไร
2. ใชเครอ่ื งชงั่ วัดมวลของแข็ง
http://ipst.me/8062
วสั ดุ อุปกรณสําหรบั ทํากจิ กรรม
สงิ่ ทีค่ รตู อ งเตรียม/กลุม

1. เครอ่ื งช่งั แบบคาน 3 แขน อยางนอย 3 เคร่อื ง/หอง
2. แกว พลาสติกใส 2 ใบ

สง่ิ ที่นักเรียนตอ งเตรยี ม/กลุม

1. กอ นหิน 1 กอน (ขนาดเล็กกวา แกวพลาสติกใส)

2. น้ํา 200 ลกู บาศกเซนตเิ มตร

ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร

S1 การสังเกต

S2 การวัด

S5 การหาความสัมพนั ธระหวางสเปซกับสเปซ

S6 การจดั กระทําและสอื่ ความหมายขอมลู

S8 การลงความเหน็ จากขอมูล
S13 การตคี วามหมายขอมูลและลงขอ สรปุ

ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21

C4 การสอ่ื สาร
C5 ความรวมมือ

สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

109 คูม ือครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร

แนวการจดั การเรยี นรู

1. ครทู บทวนความรูเกยี่ วกับของแขง็ โดยอาจใชคําถามดงั ตอไปน้ี
1.1 ของแข็งมีสมบัติอยางไร (เปนกอ น และหยิบจบั ได)
1.2 อะไรบางทเ่ี ปนของแขง็ (น้ําแข็ง กอ นหิน)
2. นักเรียน อานชื่อกิจกรรม และ ทําเปนคิดเปน ครูตรวจสอบความรู
เก่ียวกับเรื่องมวลและน้ําหนักจากบทเรียนที่แลว และตรวจสอบความ
เขาใจของนักเรียนเกี่ยวกับสิ่งท่ีจะเรียนในกิจกรรมน้ี โดยใชคําถาม
ดงั ตอไปน้ี

2.1 มวลคอื อะไร (นกั เรยี นตอบไดตามความเขาใจดว ยภาษา
ของตนเอง ซึง่ ควรตอบไดวามวลคือปรมิ าณเนอ้ื ทง้ั หมด
ของสารท่ปี ระกอบกนั เปนวัตถุ)

2.2 มวลและนํ้าหนักเหมือนหรือแตกตางกันอยางไร (มวลและ
นํ้าหนักแตกตางกัน มวลคือปริมาณเน้ือสาร สวนนํ้าหนักคือ
แรงซ่งึ เกดิ จากแรงโนมถว งของโลกกระทาํ กบั มวลของวตั ถุ)

2.3 หนว ยของมวลและน้ําหนักคืออะไร (หนวยของมวลคือกรัมหรือ
กิโลกรมั สวนหนว ยของนา้ํ หนักคือนวิ ตัน)

2.4 กจิ กรรมนีน้ กั เรียนจะไดเ รยี นเกีย่ วกบั เรื่องอะไร (สมบตั ิ
ของของแขง็ เก่ียวกบั มวล รูปราง และการตองการทีอ่ ย)ู

2.5 นกั เรียนจะเรียนเรอื่ งนี้ดว ยวธิ ีใด (การสังเกตและการวัด)
2.6 เมื่อเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (อธิบายเก่ียวกับมวล

รูปราง และการตอ งการทอี่ ยูของของแข็ง)
3. นักเรียนอาน ส่ิงท่ีตองใช ครูแสดงวัสดุอุปกรณท่ีใชในกิจกรรมน้ีให
นกั เรยี นดทู ีละช้นิ และนําเขา สกู ารทาํ กิจกรรม ตอนที่ 1 โดยใหนักเรียน
อา น ทําอยา งไร จากนน้ั รว มกันอภปิ ราย โดยใชคําถามดงั น้ี

3.1 จดุ ประสงคของกจิ กรรมตอนท่ี 1 คอื อะไร (ทํากจิ กรรม
เพ่อื สงั เกตและอธิบายมวลของของแข็ง)

3.2 กิจกรรมนี้ใชอะไรเปนตัวแทนของแข็ง (กิจกรรมนี้ใชกอนหิน
เปนตัวแทนของแขง็ )

3.3 นักเรียนทํากิจกรรมอยางไร (ยกกอนหินข้ึนและคาดคะเนมวล
ของกอนหิน ตรวจสอบการคาดคะเนโดยใชเครื่องช่ังช่ังมวล
ของกอ นหนิ )

 สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี