คู่มือครูแบบฝึกหัด ภาษาไทย ป.4

ตัวแชบี้วัดบประอ่าเนมหินนังผสลือสเรัมียนฤทธิ์กอา่านรคเลร่อียงนเขขียอนงคนล่อักงเรียนวติเคารมาะมห์คา�ำตตรอฐบานกBาrรaiเnร-bียaนseรdู้แLลeaะrตninัวgชี้วัด
หน่วยการเรียนรู้เรื่อง คำาพ้อง

มาตรฐานการเรียนรู้ แบบฝึกหัด ผลสัมฤทธิ์การเรียนของนักเรียน
และตัวชี้วัด คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

สะกดคาำ และบอกความหมายของคาำ หนว่ ยการเรยี นรูท้ ่ี ๖

ในบริบทต่าง ๆ (ท ๔.๑ ป. ๔/๑) ฟ้นื ฟูความรู้ ลองทำาดสู ักนดิ ๑๒

ความรู้แม่นยาำ หมั่นทาำ แบบฝึกหัด

ขอ้ ๑ ๑๕

ข้อ ๒ ๘

ข้อ ๓ ๕

ขอ้ ๔ ๓๐

แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้

ตามตวั ช้ีวัด ๑๐

รวม ๘๐

เกณฑ์การประเมินผล ผลการประเมินนักเรียน
ระดับคะแนน ระดับผลการเรียน คุณภาพ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๖
๖๔ - ๘๐ ๔
๖๐ - ๖๓ ดีเยี่ยม
๕๖ - ๕๙
๕๒ - ๕๕ ๓.๕ ดีมาก
๔๘ - ๕๑ ๓ ดี
๔๔ - ๔๗ ๒.๕
๔๐ - ๔๓ ค่อนข้างดี
๒ ปานกลาง
๑.๕ พอใช้
ผ่านเกณฑ์ขั้นตำ่า
๑
๐ - ๓๙ ๐
ตำ่ากว่าเกณฑ์

ลงชื่อ ผู้ประเมิน
วันที่ เดือน พ.ศ.

48 ภ�ษ�ไทย ช้นั ประถมศกึ ษ�ปีท่ี ๔

สุดยอดคู่มือครู 48

ห ่นว ยการเรียนรู้

เรื่อง ชนดิ ของคำ�

ตัวช้ีวดั เด็ก ๆ รู้หรอื ไม่
ระบุชนิดและหน้าท่ีของคาำ ในประโยค คาำ นามใช้เรียกชื่อ คาำ สรรพนามใชเ้ รียกแทน
(ท ๔.๑ ป. ๔/๒) ช่ือ คำากริยาใช้บอกอาการหรือบอกสภาพ
คาำ วเิ ศษณใ์ ชข้ ยายคำากริยาใหช้ ัดเจน

แผนผงั สาระการเรยี นรู้

ค�ำ น�มส�มญั ค�ำ น�มวสิ �มญั บรุ ุษท่ี ๑ บรุ ษุ ท่ี ๒
บรุ ษุ ท่ี ๓

ก�รระบุชนิดและหน้�ที่ ก�รระบุชนิดและหน้�ที่
ของคำ�น�มในประโยค ของคำ�สรรพน�มในประโยค

ชนิดของคำ�

ก�รระบุชนิดและหน้�ที่ ก�รระบุชนิดและหน้�ที่
ของคำ�วิเศษณ์ในประโยค ของคำ�กริย�ในประโยค

คำ�กรยิ �สกรรม คำ�กรยิ �อกรรม

49 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ห ่นวย ๗การเรยี นรู้ท่ี คำ�น�ม...ใชเ้ รียกต�มช่อื

ตวั ช้ีวัด ประเมนิ ผลตัวชว้ี ดั

ท ๔.๑ ป. ๔/๒ ระบุชนิดและหน้าที่ของคำาในประโยค

Brain-based Learning ท๔.๑ป.๔/๒ ฟื้นฟูคว�มรู้ ลองทำ�ดสู กั นดิ

๑. ครตู ิดบตั รภาพบนกระดาน ให้นักเรยี นเลือกคำ�ไปเขียนให้ตรงกับภ�พ แล้วอ่�นคำ�เหล่�นั้น อ่านคล่อง
แล้วใหน้ กั เรยี นออกมาเลอื ก (๑๐ คะแนน)
บตั รคำ�ไปตดิ ใตภ้ าพบนกระดาน เสาชิงช้า ทะเล สุดสาคร สนามบินสุวรรณภูมิ
๒. ให้นักเรียนช่วยกันนำ�คำ�เหล่าน้ัน ดอกทานตะวัน กระต่าย ภูเขาทอง ดวงอาทิตย์
ชาวนา รถยนต์
ไปจัดตามชนิดของคำ�นาม
ให้ถูกตอ้ ง คำ�น�มส�มัญ

รถยนต์ ทะเล

ดอกทานตะวัน

กระต่าย ชาวนา

50 ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔

อา่ นคล่อง เขียนคลอ่ ง

กระต่าย ตัวเล็ก ขนปุย มีทั้งหูยาวและหูสั้น มีหลายชนิด หลายสี
แต่ทีพ่ บมากคือสีขาว อาหารของกระตา่ ย คอื ผกั ผลไม้ หญา้
และอึของตัวมนั เอง

สุดยอดคู่มือครู 50

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

คำ�น�มวิส�มัญ อ่านคลอ่ ง เขียนคลอ่ ง

ภูเขาทอง ดวงอาทิตย์ สนามบนิ สุวรรณภมู ิ
เสาชิงช้า เปน็ สนามบนิ หลกั ของประเทศไทย
* แทนท่าอากาศยานดอนเมอื ง
ต้งั อยู่ทีจ่ ังหวัดสมุทรปราการ
สนามบินสุวรรณภูมิ สุดสาคร มคี วามหมายวา่ แผน่ ดนิ ทอง

คว�มร้แู ม่นย�ำ หม่นั ทำ�แบบฝึกหดั สดุ สาคร เปน็ ลูกของพระอภยั มณี
กบั นางเงอื ก มมี า้ นลิ มงั กรเปน็ พาหนะ
๑. ให้นักเรียนระบ�ยสี หน้�คำ�น�มชนิดเดียวกันด้วยสีเหมือนกัน ธีคิดแบบจำาแน
วิ์ อา่ นหนงั สอื เรยี น
(๑๐ คะแนน) ก ก
ให้นกั เรียนศึกษาความรู้
นาฬิกา กระดังงา สุนทรภู่ ประเทศไทย เรือ่ ง คำ�นาม
จากหนงั สอื เรียน
รามเกียรติ์ ดวงอาทิตย์ ผักบุ้ง ต้มยำากุ้ง หลกั ภาษาและการใชภ้ าษาไทย
หน้า ๔๒-๔๕
เสาชิงช้า ไดโนเสาร์
Brain-based Learning
๒. ให้นักเรียนระบุชนิดและหน้�ที่ของคำ�น�มที่กำ�หนด
ในแต่ละประโยค (๒๐ คะแนน) ๑. ใหน้ กั เรียนเลอื กหยบิ บตั รค�ำ
ารคิดวิเคราะห ใบงาน ทีค่ รูเตรยี มไวค้ นละ ๑ ใบ
๒. ให้นักเรยี นชว่ ยกันคิดวา่ จะ
ตัวอย่าง สุนทรภู่แต่งเรื่องพระอภัยมณี แบง่ กลมุ่ อย่างไร โดยพจิ ารณา
สุนทรภู่ เป็น คำ�น�มวิส�มัญ ทำาหน้าที่ ประธ�น จากค�ำ ในบตั รคำ�เหลา่ นน้ั
แลว้ เดินไปอยู่กลุ่มเดยี วกัน
เรื่องพระอภัยมณี เป็น คำ�น�มวิส�มัญ ทำาหน้าที่ กรรม ให้เรยี บรอ้ ย
๓. ใหน้ กั เรยี นแต่ละกลุ่มชว่ ยกนั
* โดยความอนุเคราะห์จากบริษัท ท่าอากาศยานไทย จำากัด (มหาชน) อธิบายหลักเกณฑ์ตามความคิด
ของกลุม่
คำานาม...ใชเ้ รยี กตามชอื่ 51
51 สุดยอดคู่มือครู
๔. เมอื่ สรปุ ไดต้ รงกนั วา่ แบ่งตามลักษณะของคำ�นามสามญั กบั
คำ�นามวสิ ามญั ใหน้ กั เรียนแต่ละกลมุ่ ชบู ัตรค�ำ ขึ้นพรอ้ มกัน
แลว้ อา่ นออกเสยี งพรอ้ มกันทลี ะคำ�

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

Brain-based Learning ๑) ลิงชอบกินกล้วย ประธาน
ลิง เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่ กรรม
๑. ครกู �ำ หนดค�ำ นามบนกระดาน เชน่ กล้วย เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่
ประธาน
คณุ ยาย ขนม ๒) นางลำาหับชวนไม้ไผ่ไปเที่ยวในป่า กรรม
นางลำาหับ เป็น คำานามวิสามัญ ทำาหน้าที่
ให้นักเรียนออกมาใชค้ ำ�นาม ไม้ไผ่ เป็น คำานามวิสามัญ ทำาหน้าที่ ประธาน
แต่งประโยคบนกระดาน กรรม
ตัวอยา่ งประโยค ๓) เด็ก ๆ ควรดื่มนมเป็นประจำา
• คณุ ยายของเธอท�ำ ขนม เด็ก ๆ เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่ ประธาน
อรอ่ ยมาก นม เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่ กรรม
๒. ให้นกั เรียนแข่งขันกนั ยกมอื
เพ่ือตอบค�ำ ถามวา่ ค�ำ นาม ๔) บรรพบุรุษรักษาบ้านเมืองไว้ให้เรา ประธาน
ทกี่ �ำ หนดเป็นค�ำ นามประเภทใด บรรพบุรุษ เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่ กรรม
และทำ�หน้าที่อะไรในประโยค บ้านเมือง เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่
จากนน้ั ร่วมกันพิจารณา
ความถกู ต้อง ๕) สุดสาครจับม้านิลมังกรได้
๓. ใหน้ ักเรียนทำ�ใบงานด้วยตนเอง สุดสาคร เป็น คำานามวิสามัญ ทำาหน้าที่
เป็นรายบคุ คล เพอ่ื ประเมินผล ม้านิลมังกร เป็น คำานามวิสามัญ ทำาหน้าที่
ตามตวั ช้ีวัด
๓. ให้นักเรียนเติมคำ�น�มในช่องว่�งให้เหม�ะสม (๑๐ คะแนน)

(ตัวอย่�งคำ�ตอบ)
๑) พระสงฆ์ บิณฑบาตแต่เช้าตรู่

๒) นิทานอีสป เป็นนิทานที่เด็ก ๆ รู้จักกันดี

๓) คุณย่า ชอบรับประทานผลไม้ที่มีรสหวาน

๔) คุณพ่อซื้อ แหวนเพชร ให้คุณแม่ในวันเกิด

๕) สวนของคุณยายมีดอกไม้หลายชนิด เช่น กุหลาบ
บานชื่น มะลิ

52 ภาษาไทย ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ ๔

สุดยอดคู่มือครู 52

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

๔. ให้นักเรียนแต่งเรื่องคว�มย�วประม�ณ ๕-๖ บรรทัด อา่ นคลอ่ ง เขียนคล่อง
โดยใช้คำ�น�มที่กำ�หนดทุกคำ� พร้อมตั้งชื่อเรื่อง ารคิดสังเคราะห
กิจเขียนคล่อง เรือใบ หมายถงึ เรอื ตอ่ ชนดิ หนงึ่
ก ์ ทแ่ี ล่นดว้ ยก�ำ ลังลมโดยมเี สากระโดง
าร ส�ำ หรบั ขึงผา้ ใบเพื่อรับลม
(๒๐ คะแนน)
กรรมบูรณาก Brain-based Learning
วันอาทิตย์ จังหวัดชลบุรี ทะเล ต้นมะพร้าว เรือใบ
๔. ใหน้ ักเรยี นนำ�ความเข้าใจท่เี กดิ
(ตัวอย่�งคำ�ตอบ) เรือ่ ง ความสุขง่าย ๆ ในวันสุดสัปดาห์ จากการปฏบิ ตั มิ าสรา้ งองคค์ วามรู้
หรอื สรุปเปน็ หลักการ
วันอาทิตย์นี้พ่อขับรถพาพวกเราไปเที่ยวทะเลที่จังหวัดชลบุรี
เราออกเดินทางกันแต่เช้าตรู่ พอไปถึงก็ได้เวลารับประทานอาหารเช้า
แม่เตรียมอาหารอร่อย ๆ มาหลายอย่าง เราปูเสื่อนั่งรับประทานกันใต้ร่มไม้
มองเห็นต้นมะพร้าวเป็นทิวแถว นำ้าทะเลใสสะอาดซัดเข้าหาฝั่งเป็นฟองขาว
ไกลออกไปมีเรือใบเล่นลมอยู่หลายลำา อากาศสดชื่น อิ่มแล้วนั่งพักสักหน่อย
ได้เวลาไปเล่นนำ้าทะเลกันแล้ว

เรียนรู้จ�กก�รทำ� น�ำ สู่หลักเกณฑ์ วิธีค ดิ แบบเปรียบเทียบ

ก�รฝึกระบชุ นิดและหน�้ ท่ขี องคำ�น�มในประโยค ทำ�ให้นักเรยี น
เปรียบเทียบส่ิงที่เหมอื นกันและแตกต่�งกันของค�ำ น�มส�มญั
และค�ำ น�มวิส�มัญ ไดด้ งั นี้ (ตัวอย่�งคำ�ตอบ)

คำานามสามัญ คำานามวิสามัญ

เป็นชื่อทั่ว ๆ ไป ใช้เรียกชื่อ เป็นชื่อที่ตั้งขึ้นเฉพาะ

มีสิ่งนั้นมากกว่าหนึ่ง คน พืช สัตว์ ให้กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง

สิ่งของ สถานที่ เมื่อเรียกชื่อจะเข้าใจว่า

และสิ่งทั่วไป หมายถึงสิ่งนั้น

เพียงสิ่งเดียว

ผลการประเมินการสรปุ ความรู้ ผ่าน ไมผ่ า่ น
คำานาม...ใชเ้ รียกตามช่ือ 53

53 สุดยอดคู่มือครู

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ให้นักเรียนทำ�แบบทดสอบ แบบทดสอบวดั ผลการเร
ด้วยตนเองเม่ือจบการเรียนรู้ ยี นรู้
เพ่ือทบทวนความรู้และทักษะ
ตามตัวชว้ี ัด แบบทดสอบวัดผลก�รเรียนรู้ต�มตัวชี้วัด

ตามตัวชี้วัด

ตวั ช้ีวัด ระบชุ นดิ และหนา้ ทีข่ องคำาในประโยค (ท ๔.๑ ป. ๔/๒) ได้ คะแนน
คะแนนเต็ม ๑๐ คะแนน

ให้นักเรียนเขียนชนิดและหน้�ที่ของคำ�น�มในประโยคที่กำ�หนด (ที่ละ ๒๑ คะแนน)

๑. เด็กผู้ชายชอบเล่นลูกข่าง

เด็กผู้ชาย เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่ ประธาน

ลูกข่าง เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่ กรรม

๒. ทศกัณฐ์ลักพานางสีดาไปไว้ที่กรุงลงกา ประธาน
ทศกัณฐ์ เป็น คำานามวิสามัญ ทำาหน้าที่ กรรม
นางสีดา เป็น คำานามวิสามัญ ทำาหน้าที่

๓. แม่ไก่คุ้ยเขี่ยหาอาหารตามพื้นดิน ประธาน
แม่ไก่ เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่ กรรม
อาหาร เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่

๔. นักเรียนต้องทบทวนบทเรียนก่อนสอบเสมอ ประธาน
นักเรียน เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่ กรรม
บทเรียน เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่

๕. หมอชีวกโกมารภัจจ์รักษาคนไข้ด้วยยาสมุนไพร
หมอชีวกโกมารภัจจ์ เป็น คำานามวิสามัญ ทำาหน้าที่ ประธาน
คนไข้ เป็น คำานามสามัญ ทำาหน้าที่ กรรม

54 ภาษาไทย ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี ๔

อา่ นคลอ่ ง เขยี นคล่อง

ชีวกโกมารภจั จ์ อา่ นวา่ ชี - วะ - กะ - โก - มา - ระ - พัด

สุดยอดคู่มือครู 54

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ห ่นวย ๘การเรยี นรู้ท่ี ค�ำ แทนชือ่ ...นีค้ อื สรรพน�ม

ะเมนิ ผลตัวชปรว้ี ดั ตวั ชว้ี ัด

ระบุชนิดและหน้าที่ของคำาในประโยค ท ๔.๑ ป. ๔/๒

ท๔.๑ป.๔/๒ ฟืน้ ฟคู วามรู้ ลองทำาดูสกั นดิ Brain-based Learning
ให้นักเรียนเลือกคำ�บุรุษสรรพน�มที่กำ�หนดไปเติมในช่องว่�ง
ให้สัมพันธ์กับรูปภ�พ แล้วสังเกตก�รใช้คำ�เหล่�นั้น (๕ คะแนน) ๑. ใหน้ ักเรยี นช่วยกนั บอกค�ำ
ท่ีใช้แทนตนเองเม่ือพูดกบั
ฉัน มัน ท่าน เธอ พวกเรา คนในครอบครัว พูดกบั เพ่อื น
พูดกับครู ครูบันทึกคำ�เหล่าน้ัน
เธอ ได้รับรางวัลความประพฤติดี ท่าน มีอายุมากแล้ว
บนกระดาน โดยไม่ตอ้ งกังวลวา่
พวกเรา กำาลังเตะฟุตบอล จะเปน็ คำ�สรรพนามหรือไม่
๒. ให้นกั เรียนจ�ำ แนกวา่ ค�ำ ใดเปน็
ฉัน เป็นนักเรียน คำ�สรรพนาม เพ่ือทบทวน
ความร้เู ดมิ

มัน ชอบแทะกระดูก ค�ำ แทนชอื่ ...นี้คอื สรรพน�ม 55

55 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

อ่านหนังสอื เรยี น ความรแู้ ม่นยำา หมน่ั ทำาแบบฝกึ หดั

ให้นักเรยี นศึกษาความรู้ ๑. ให้นักเรียนเขียนเครื่องหม�ย 3 หน้�คำ�บุรุษสรรพน�ม วิ ธีคิดแบบจำำแนก
เรอ่ื ง ค�ำ สรรพนาม
จากหนงั สือเรียน (๕ คะแนน)
หลักภาษาและการใชภ้ าษาไทย
หนา้ ๔๖-๔๘ ภูเขา เธอ
ท่าน นกเอี้ยง
Brain-based Learning พระองค์ ต้นไม้
ดิฉัน ข้าพเจ้า
๑. ครตู ดิ แถบประโยคบนกระดาน ชาวไทย นอนหลับ
ดงั น้ี
๒. ให้นักเรียนอ่�นบทสนทน�ต่อไปนี้ แล้วเลือกเติม
ฉันเห็นเธอกบั เขาไปเวียนเทียน คำ�บุรุษสรรพน�มให้ถูกต้อง (๓๐ คะแนน)
ทว่ี ัดเมอื่ คืน อ่ำนคล่อง

๒. ให้นกั เรยี นช่วยกนั ตอบคำ�ถามว่า ๑) การสนทนาระหว่างหลวงตาและลุงพูน
ค�ำ ท่ีขดี เสน้ ใตท้ ัง้ ๓ คำ� หลวงตา : โยมมาหาอาตมาแต่เช้า มีธุระอะไรหรือ
มคี วามแตกต่างกนั อย่างไร
(ฉนั ใช้แทนผูพ้ ูด ลุงพูน : กระผมจะนิมนต์พระคุณเจ้าไปฉันเพลที่บ้าน
เธอ ใช้แทนผ้ฟู งั
เขา ใช้แทนผทู้ ่กี ลา่ วถึง) ๙ รูปครับ

หลวงตา : วันไหนล่ะ เดี๋ยวจะให้เจ้าจ้อยเขาจดไว้

ลุงพูน : วันมะรืนนี้ครับ

คำาบุรุษสรรพนามแทนผู้พูด : อาตมา กระผม
คำาบุรุษสรรพนามแทนผู้ฟัง : พระคุณเจ้า
คำาบุรุษสรรพนามแทนผู้ที่กล่าวถึง : เขา

56 ภ�ษ�ไทย ชั้นประถมศึกษ�ปที ่ี ๔

อา่ นคลอ่ ง เขียนคลอ่ ง

ฉันเพล การรบั ประทานอาหารของพระสงฆใ์ นเวลา ๑๑ นาฬิกาถงึ เทยี่ ง

สุดยอดคู่มือครู 56

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

๒) การสนทนาระหว่างนายอำาเภอและกำานัน อ่านคลอ่ ง เขยี นคล่อง
นายอำาเภอ : กำานันช่วยป่าวประกาศให้ชาวบ้านมาประชุม
ที่วัดในวันพระนี้ให้พร้อมหน้าพร้อมตากัน ตก๊ั แตน ตก๊ั แตนท่ที ำ�ลายข้าว
หน่อยนะ เรียกวา่ ตัก๊ แตนขา้ ว มนั จะกัดกนิ
กำานัน : ครับ นายอำาเภอ ท่านจะประชุมเรื่องอะไรครับ ใบข้าว ทำ�ให้ใบขาดแหวง่
นายอำาเภอ : การกำาจัดตั๊กแตนที่มาทำาลายข้าวในนาเสียหาย ถ้ามกี ารทำ�ลายมากจะกัดกิน
มันทำาให้ชาวบ้านเดือดร้อนมากไม่ใช่หรือ จนกระท่งั เหลือแต่เสน้ กลางใบ
กำานัน : ครับ พวกเราเดือดร้อนกันมาก ราชธานี เมืองหลวง
พระราชโอรส ลูกชาย
คำาบุรุษสรรพนามแทนผู้พูด : พวกเรา พระราชกรณียกจิ หน้าที่ของ
พระมหากษตั รยิ ท์ ี่พึงกระท�ำ
คำาบุรุษสรรพนามแทนผู้ฟัง : ท่าน

คำาบุรุษสรรพนามแทนผู้ที่กล่าวถึง : มัน

๓) ครูสนทนากับนักเรียน
ครู : นักเรียนทราบไหมว่าผู้สถาปนากรุงสุโขทัย
เป็นราชธานีคือใคร
นักเรียน : พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ครับ
ครู : พระราชโอรสของพระองค์ทรงพระนามว่าอะไร
นักเรียน : พ่อขุนรามคำาแหงมหาราชครับ
ครู : แล้วเธอทราบไหมว่า พระราชกรณียกิจที่สำาคัญ
ของพระองค์คืออะไร
นักเรียน : ทรงประดิษฐ์อักษรไทยครับ

คำาบุรุษสรรพนามแทนผู้พูด :-
: เธอ
คำาบุรุษสรรพนามแทนผู้ฟัง

คำาบุรุษสรรพนามแทนผู้ที่กล่าวถึง : พระองค์

ค�ำ แทนชอื่ ...น้ีคอื สรรพน�ม 57

57 สุดยอดคู่มือครู

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

Brain-based Learning ๓. ให้นักเรียนระบุชนิดและหน้�ที่ของคำ�บุรุษสรรพน�ม
ในประโยค (๒๐ คะแนน)
๑. ใหต้ วั แทนนักเรยี น ๓-๔ คน กำรคิดวิเครำะห์ใบงำน
ออกมาแตง่ ประโยคทม่ี ี
คำ�สรรพนามคนละ ๑ ประโยค ๑) พวกเขากำาลังทำาความสะอาดห้องเรียน
๒. ใหน้ กั เรยี นช่วยกนั ตอบค�ำ ถามวา่
ประโยคทเ่ี พื่อนเขียนมีคำ�ใด พวกเขา เป็น ผู้ที่กล่าวถึง ทำาหน้าที่ ประธาน
เปน็ คำ�สรรพนาม และคำ�น้นั
ท�ำ หนา้ ทใี่ ดในประโยค ๒) คุณแม่สอนฉันให้รู้จักประหยัด
๓. ให้นกั เรยี นและครูรว่ มกัน
เฉลยคำ�ตอบ ซกั ถามสิง่ ท่สี งสยั ฉัน เป็น ผู้พูด ทำาหน้าที่ กรรม
และแกไ้ ขใหถ้ ูกตอ้ ง
๔. ใหน้ กั เรยี นท�ำ ใบงานด้วยตนเอง ๓) แก้วตา ทำาไมเธอไม่มาโรงเรียนเมื่อวานนี้
เป็นรายบคุ คล เพอ่ื ประเมินผล
ตามตวั ชวี้ ัด เธอ เป็น ผู้ฟัง ทำาหน้าที่ ประธาน

๔) กระผมขอนิมนต์หลวงพ่อไปฉันเพลที่บ้านขอรับ

กระผม เป็น ผู้พูด ทำาหน้าที่ ประธาน

๕) เจ้ามอมเห่าเสียงดังมากคงมีคนแกล้งมัน

มัน เป็น ผู้ที่กล่าวถึง ทำาหน้าที่ กรรม

๔. ให้นักเรียนใช้คำ�บุรุษสรรพน�มแทนคำ�น�มในข้อคว�มต่อไปนี้

(๑๐ คะแนน)

ทบนัี้่องเชเยอิงติญเขกเชมาใ้าจีลนตมูกิรดาสู่วกแุนันล๑ตัขหะะตนนโัวึ่งก้อหนยนนเถิดรึ่งีบียวแิก่รงลตถนะัดจนิดักห้อ“รยนนยช้าิดาวนนนน๓้ออิกดยยันมจ่าถางึงชีบรช่วรวนยถดลนจเูก้อ๔รัก๒ส็ยวรุหนยไันขามนอ่อ่ทไยยปัน่า”เรงทแะี่ยวรวังง

๑) พวกเขา ๒) มัน
๓) เธอ ๔) ฉัน

58 ภ�ษ�ไทย ชน้ั ประถมศกึ ษ�ปที ่ี ๔

สุดยอดคู่มือครู 58

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

เรยี นรู้จากการทาำ นาำ สหู่ ลักเกณฑ์ Brain-based Learning

การฝึกระบุชนิดและหน้าที่ของคำาสรรพนามในประโยค ทำาให้นักเรียน ๕. ใหน้ กั เรยี นน�ำ ความเขา้ ใจทีเ่ กิด
สรุปความรู้เรื่อง คำาสรรพนาม ได้ดังนี้ (ตัวอย่�งคำ�ตอบ) จากการปฏบิ ตั มิ าสรา้ งองคค์ วามรู้
หรือสรุปเป็นหลกั การ
คำาสรรพนาม คือ คำาที่ใช้แทนคำานาม
คำาบุรุษสรรพนาม คือ คำาสรรพนามที่ใช้ในการสนทนา ให้นักเรียนทำ�แบบทดสอบ
แบ่งเป็น ๓ ชนิด ได้แก่ ด้วยตนเองเมื่อจบการเรียนรู้
๑. ใช้แทนผู้พูด เช่น ฉัน เพ่ือทบทวนความรู้และทักษะ
เรา ผม ตามตัวชว้ี ดั

๒. ใช้แทนผู้ฟัง เช่น เธอ คุณ ท่าน
๓. ใช้แทนผู้ที่กล่าวถึง เช่น มัน เขา
ท่าน

ผลการประเมินการสรปุ ความรู้ ผา่ น ไม่ผ่าน

แบบทดสอบวดั ผลกำรเร
ยี นรู้

แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้ตามตัวชี้วัด

ตำมตัวชี้วัด

ตวั ชี้วัด ระบชุ นดิ และหน้าที่ของคำาในประโยค (ท ๔.๑ ป. ๔/๒) ได้ คะแนน
คะแนนเต็ม ๑๐ คะแนน

ใหน้ ักเรยี นเขียนชนดิ และหน้�ทข่ี องคำ�บรุ ุษสรรพน�มในประโยคที่ก�ำ หนด (ที่ละ ๑ คะแนน)

๑. คุณครูพาพวกเราไปทัศนศึกษาที่สวนสัตว์ดุสิต

พวกเรา เป็น ผู้พูด ทำาหน้าที่ กรรม

๒. เขาตีระนาดเอกได้อย่างเชี่ยวชาญ
เขา เป็น ผู้ที่กล่าวถึง ทำาหน้าที่ ประธาน

๓. อาตมาอยากให้โยมเป็นธุระเรื่องการจัดงานวัดในปีนี้

อาตมา เป็น ผู้พูด ทำาหน้าที่ ประธาน

๔. ดิฉันขอบพระคุณทุกท่านที่กรุณาให้เกียรติมาร่วมงานค่ะ

ดิฉัน เป็น ผู้พูด ทำาหน้าที่ ประธาน

ท่าน เป็น ผู้ฟัง ทำาหน้าที่ กรรม

คำ�แทนช่อื ...นค้ี ือสรรพน�ม 5๙

59 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ตัวชี้วัด ห ่นวย ๙การเรยี นรู้ที่ คำ�กรยิ �...ส่ืออ�ก�ร

ท ๔.๑ ป. ๔/๒ ประเมนิ ผลตัวชว้ี ดั

Brain-based Learning ระบุชนิดและหน้าที่ของคำาในประโยค

๑. ใหต้ ัวแทนนกั เรยี น ๓-๔ คน ท๔.๑ป.๔/๒ ฟน้ื ฟคู วามรู้ ลองทาำ ดูสักนดิ
ออกมาแสดงทา่ ทางต่าง ๆ
ให้เพอื่ นทาย เช่น ทำ�ทา่ เกา เตะ ให้นกั เรยี นอ่านคำากริยาในกรอบแล้วเลือกมาเขียนให้ตรงกับภาพ
ร�ำ ชะโงก หวั เราะ ส่ายเอว (๘ คะแนน)
๒. ใหเ้ พือ่ นในช้นั เรียนออกมาเขยี น อ่านคล่อง
คำ�ท่ที ายได้ถกู ต้องไวบ้ นกระดาน
แลว้ บอกวา่ เป็นคำ�อะไร ยิงปืน ล้างมือ ตกใจ ร้องเพลง
๓. ครเู ขียนค�ำ ๒ ค�ำ บนกระดาน คอื
นอน และล้าง แลว้ ให้นักเรยี น ขี่ม้า คำาราม ยกของ หกล้ม
ตอบคำ�ถามวา่ สองค�ำ น้มี ีลักษณะ
แตกต่างกันอย่างไร คำ�กริย�อกรรม
(นอน เป็นค�ำ กรยิ าไมต่ อ้ งการกรรม
ล้าง เปน็ คำ�กรยิ าตอ้ งการกรรม) คำาราม หกล้ม ร้องเพลง ตกใจ
๔. ครอู ธิบายเสริมความร้เู กยี่ วกับ
การล้างมือซ่ึงเปน็ ทักษะชีวิต คำ�กริย�สกรรม
ให้นักเรียนฟงั ว่า การล้างมอื ทถ่ี กู วิธี
ยิงปืน ล้างมือ ยกของ ขี่ม้า
มี ๗ ข้ันตอน ดังน้ี
๑) ฝา่ มือถกู ัน 60 ภาษาไทย ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ ๔

๒) ฝา่ มอื ถูหลงั มือและซอกน้วิ มือ
๓) ฝา่ มอื ถฝู า่ มอื และถูซอกนิว้ มือ

๔) หลังนิ้วมอื ถฝู ่ามอื
๕) ถหู ัวนว้ิ มือโดยรอบดว้ ยฝา่ มอื

๖) ปลายน้ิวถูขวางฝา่ มือ
๗) ถรู อบขอ้ มอื เสร็จแล้วลา้ งให้สะอาด

สุดยอดคู่มือครู 60

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ความรูแ้ มน่ ยำา หมัน่ ทำาแบบฝกึ หดั อ่านหนังสือเรยี น

๑. ให้นักเรียนระบายสี หน้าคำากริยา (๑๒ คะแนน) ใหน้ กั เรยี นศกึ ษาความรเู้ รอื่ ง ค�ำ กรยิ า
ตะโกน จากหนังสอื เรยี น
จักรยาน ว่ายนำ้า หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย
หน้า ๔๙-๕๒
บริจาค ดุร้าย เพลิดเพลิน
Brain-based Learning
ไพเราะ รับประทาน กระโดด
๑. ให้นกั เรยี นแบ่งกลมุ่ ชว่ ยกนั คน้ หา
๒. ให้นักเรียนเลือกคำากริยาอกรรมและคำากริยาสกรรม ค�ำ กรยิ าจากค�ำ ทค่ี รูก�ำ หนด เชน่
เขียนในช่องว่าง (๑๐ คะแนน) ตะ ตะโกน ตะปบ ฯลฯ
วิ ธีคิดแบบจำาแน ชะ ชะโงก ชะเงอ้ ฯลฯ
ก ์ สะ สะบัด สะอึก ฯลฯ
เกลียด เขียน เดิน ต้อนรับ นอนหลับ ก กระ กระโดด กระหาย ฯลฯ
ชำารุด ทักทาย ร้องเพลง มองเห็น ตาย ครูอนญุ าตให้นักเรียนค้นหาจาก
พจนานุกรมได้ เมือ่ ทุกกลุ่ม
คำากริยา เดิน นอนหลับ ชำารุด ร้องเพลง ตาย ทำ�งานเสรจ็ ในเวลาที่เหมาะสม
อกรรม ให้ผลัดกนั น�ำ เสนอผลงาน
๒. แตล่ ะกลมุ่ นำ�คำ�ทีร่ วบรวมไว้
คำากริยา เกลียด เขียน ต้อนรับ ทักทาย มองเห็น มาวิเคราะหว์ า่ ค�ำ ใดเป็น
สกรรม คำ�กรยิ าอกรรม คำ�ใดเป็น
คำ�กริยาสกรรม
๓. ให้นักเรียนหาคำากริยาในประโยคแล้วบอกชนิด ๓. ใหน้ กั เรียนท�ำ ใบงานด้วยตนเอง
ของคำากริยานั้น (๒๐ คะแนน) ารคิดวิเคราะห เปน็ รายบุคคล เพ่อื ประเมนิ ผล
ใบงาน ตามตวั ชวี้ ดั

ตัวอย่าง พี่ทำาการบ้าน เป็น คำ�กริย�สกรรม
คำากริยา คือ ทำ�

๑) คุณพ่ออ่านหนังสือพิมพ์ทุกเช้า

คำากริยา คือ อ่าน เป็น คำากริยาสกรรม

คำากริยา...สือ่ อาการ 61

61 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

๒) เขาพบเพื่อนเก่าในงานเลี้ยง

คำากริยา คือ พบ เป็น คำากริยาสกรรม
คำากริยาสกรรม
๓) เราควรปิดไฟก่อนออกจากห้องทุกครั้ง คำากริยาสกรรม
คำากริยาอกรรม
คำากริยา คือ ปิด เป็น

๔) ชาวต่างประเทศชอบผ้าไหมไทย

คำากริยา คือ ชอบ เป็น

๕) มะม่วงสุกหล่นเกลื่อนอยู่ใต้ต้น

คำากริยา คือ หล่น เป็น

Brain-based Learning ๔. ให้นักเรียนเติมคำากริยาในช่องว่างให้เหมาะสมกับประโยค (๒๐ คะแนน)

๑. ใหน้ กั เรยี นเตมิ ค�ำ กรยิ าในประโยค (ตัวอย่างคำาตอบ)
ทคี่ รกู �ำ หนด โดยท�ำ เปน็ รายบคุ คล
๒. ให้นกั เรียนผลดั กนั อ่านประโยค ๑) เด็กทารก ร้องไห้ เสียงดัง ารคิดสังเคราะหก์
ที่ ๑ ของตนเองทลี ะคน สงั เกต
คำ�กรยิ าทเ่ี พ่อื น ๆ ใชว้ า่ เหมือน ๒) สุนัข นอน อยู่กลางสนามหญ้า
หรือแตกตา่ งกนั อยา่ งไร
ทำ�กิจกรรมเช่นน้ตี อ่ ไป ๓) หนูกล้วย ตื่น แต่เช้าทุกวัน
ทลี ะประโยคจนครบ
๓. ให้นักเรียนนำ�ความเขา้ ใจท่เี กดิ ๔) ทหาร ไม่กลัว ข้าศึก
จากการปฏบิ ตั มิ าสรา้ งองคค์ วามรู้
หรือสรปุ เปน็ หลกั การ ๕) คุณปู่ สวดมนต์ ก่อนนอนทุกคืน

เรยี นรจู้ ากการทาำ นำาสู่หลกั เกณฑ์

ก�รฝึกระบุชนิดและหน้�ที่ของคำ�กริย�ในประโยค ทำ�ให้นักเรียน
สรุปลักษณะของคำ�กริย�ทั้ง ๒ ชนิด ได้ดังนี้ (ตัวอย่างคำาตอบ)

คำากริยาอกรรม คำากริยาที่มีใจความสมบูรณ์ในตัวเองแล้ว
เช่น ซับซ้อน ละเมอ

คำากริยาสกรรม คำากริยาที่ต้องมีกรรมมาต่อท้ายจึงจะได้ความสมบูรณ์
เช่น สะสาง เรียกร้อง

ผลการประเมนิ การสรปุ ความรู้ ผา่ น ไม่ผา่ น

62 ภาษาไทย ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ ๔

สุดยอดคู่มือครู 62

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

แบบทดสอบวดั ผลการเรยี นรู้ ให้นักเรียนทำ�แบบทดสอบ
ด้วยตนเองเมื่อจบการเรียนรู้
แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้ตามตัวชี้วัด เพ่ือทบทวนความรู้และทักษะ
ตามตัวชวี้ ดั
ตามตัวชี้วัด

ตัวชี้วัด ระบุชนิดและหนา้ ทีข่ องคำาในประโยค (ท ๔.๑ ป. ๔/๒) ได้ คะแนน
คะแนนเต็ม ๑๐ คะแนน

ให้นักเรียนบอกชนิดของคำากริยาในประโยคที่กำาหนด
(ข้อละ ๒ คะแนน)

ตัวอย่าง คำ�กริย�สกรรม

พ่อสะสมธนบัตรสมัยต่าง ๆ ไว้มากมาย
คำากริยา คือ สะสม เป็น

๑. ฉันตื่นเต้นเมื่อต้องออกไปพูดหน้าชั้นเรียน

คำากริยา คือ ตื่นเต้น เป็น คำากริยาอกรรม

๒. เขาเลี้ยงปลาสวยงามเป็นงานอดิเรก

คำากริยา คือ เลี้ยง เป็น คำากริยาสกรรม

๓. เราฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่แล้ว

คำากริยา คือ ฉีด เป็น คำากริยาสกรรม

๔. คุณตาบริจาคเงินช่วยเหลือผู้ประสบภัยจากคลื่นสึนามิ

คำากริยา คือ บริจาค เป็น คำากริยาสกรรม

๕. มนุษย์อวกาศเดินทางออกนอกโลกด้วยยานอวกาศ

คำากริยา คือ เดินทาง เป็น คำากริยาอกรรม

คาำ กริยา...ส่ืออาการ 63

อ่านคล่อง เขยี นคลอ่ ง

ธนบัตร หมายถงึ บตั รที่ออกใช้เปน็ เงนิ ตรา ซง่ึ ใชช้ �ำ ระหนไี้ ด้ตามกฎหมายโดยไมจ่ ำ�กัดจ�ำ นวน
อดิเรก หมายถึง พิเศษ
วคั ซนี หมายถึง ผลิตผลท่ีประกอบด้วยเช้ือไวรัสหรือแบคทเี รยี ทถ่ี กู ฆ่าหรอื ทำ�ใหม้ ฤี ทธิ์อ่อนแรง
จนไมเ่ ป็นอนั ตราย ส�ำ หรบั ฉีดเขา้ สูร่ ่างกายเพื่อกระต้นุ ให้เกดิ ภูมิคุ้มกันโรคซง่ึ เกดิ จากเชือ้ นั้น ๆ
อวกาศ หมายถึง บริเวณท่อี ยู่นอกบรรยากาศของโลก

63 สุดยอดคู่มือครู

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ห ่นวย๑๐การเรยี นรู้ที่ ค�ำ วิเศษณ์...ขย�ยคำ�จ�ำ ใหแ้ ม่น

ตัวชวี้ ดั ะเมนิ ผลตัวชปรว้ี ดั

ท ๔.๑ ป. ๔/๒ ระบุชนิดและหน้าที่ของคำาในประโยค

Brain-based Learning ท๔.๑ป.๔/๒ ฟืน้ ฟูความรู้ ลองทาำ ดูสักนดิ

๑. ครูเขียนค�ำ เหล่าน้ีบนกระดาน ให้นักเรียนเลือกคำ�วิเศษณ์ที่กำ�หนดเติมในช่องว่�ง แล้วสังเกตหน้�ที่
ภเู ขา ลอย นอ้ งหลับ ของคำ�เหล่�นั้น (๕ คะแนน)
๒. ให้นักเรยี นคดิ ค�ำ ทม่ี าขยายคำ�
บนกระดานให้เหน็ ลักษณะ เกลื่อนกลาด ยาว ระฟ้า ระยิบระยับ สนิท
ชัดเจนขน้ึ แล้วออกมาเขยี น
บนกระดาน นกั เรียนและครู ไว้ผม ยาว หลับ สนิท ส่องแสง ระยิบระยับ
รว่ มกันตรวจสอบความถูกตอ้ ง
และร่วมกนั สรปุ ว่าค�ำ เหล่าน้ี ตึกสูง ระฟ้า หล่น เกลื่อนกลาด
เป็นค�ำ ชนดิ ใด
ความรแู้ มน่ ยาำ หมัน่ ทำาแบบฝึกหัด
อ่านหนังสือเรียน
๑. ให้นักเรียนเขียนคำ�ตรงข้�มกับคำ�วิเศษณ์ที่กำ�หนด เขียนคล่อง อ่านคล่อง
ใหน้ ักเรยี นศกึ ษาความรู้ เรือ่ ง แล้วอ่�นคำ�เหล่�นั้น (๒๐ คะแนน)
ค�ำ วิเศษณ์ จากหนงั สือเรียน ๑) ใกล้ ไกล ๖) มาก น้อย
หลักภาษาและการใช้ภาษาไทย
หน้า ๕๓-๕๕ ๒) ซ้าย ขวา ๗) ก่อน หลัง

๓) ช้า เร็ว ๘) สะอาด สกปรก
๔) สงู ตำ่า ๙) ดี ชั่ว
๕) ถกู ๑๐) กลางคืน กลางวัน
แพง/ผิด

64 ภาษาไทย ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ ๔

สุดยอดคู่มือครู 64

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

๒. ให้นักเรียนจำ�แนกชนิดของคำ�โดยนำ�อักษรย่อไปเติมในช่องว่�ง อา่ นคลอ่ ง เขยี นคล่อง
(๑๐ คะแนน)
ก. คำากริยา กงั วาน ก้องอยู่ไดน้ าน
น. คำานาม วิธีคิดแบบจำาแน กลมกลอ่ ม ที่เข้ากันพอดี (ใชแ้ ก่รส
ก ์ หรือเสียง)
ว. คำาวิเศษณ์ ก สะบน้ั อาการทีแ่ ยกหรือขาดจากกัน
อย่างเด็ดขาด
๑) น. แกว้ นาำ้ ๖) ว. กลมกลอ่ ม
๒) ว. กงั วาน ๗) น. กังหัน Brain-based Learning
๓) ก. พักผอ่ น ๘) น. แบดมนิ ตัน
๔) ก. ว่นุ วาย ๙) ว. สะบั้น ๑. ครตู ิดแถบประโยคบนกระดาน
๕) ว. อ่อนโยน ๑๐) ก. โฆษณา ดังนี้

๓. ให้นักเรียนขีดเส้นใต้คำ�วิเศษณ์ในประโยค คนสูงเปน็ นอ้ งคนเตย้ี
แล้วบอกว่�ทำ�หน้�ที่ขย�ยคำ�ใด (๒๐ คะแนน) ารคิดวิเคราะห ใบงาน
ฉันชอบหอ้ งสะอาด
ประโยค หนา้ ที่ของคำาวเิ ศษณ์ ไม่ชอบห้องสกปรก

ตัวอย่าง ๒. ใหน้ กั เรยี นชว่ ยกนั ตอบคำ�ถามวา่
คำ�ที่ขดี เสน้ ใต้เป็นค�ำ ชนดิ ใด
นักเรียนยนื เคารพธงชาติเรยี บร้อย ขยายคำาวา่ ยนื เคารพ และท�ำ หนา้ ทอี่ ะไร
๓. ใหน้ ักเรยี นสังเกตวา่ ค�ำ วิเศษณ์
๑) นอ้ งนอนหลบั สนิทในเปล ขยายคำาวา่ หลับ ในแตล่ ะข้อมคี วามหมาย
สัมพนั ธก์ นั อย่างไร
๒) แม่นำ้าเจา้ พระยาไหลแรงในฤดฝู น ขยายคาำ ว่า ไหล (มคี วามหมายตรงกนั ขา้ ม)

๓) ฉันดใี จมากทจี่ ะได้ไปเทยี่ วทะเล ขยายคำาวา่ ดีใจ

๔) แมเ่ ลือกซอ้ื เส้อื ผา้ อยา่ งพิถพี ถิ ัน ขยายคำาว่า เลือกซื้อ

๕) เด็กทอี่ อกกาำ ลังกายสม่าำ เสมอ ขยายคาำ วา่ ออกกำาลังกาย
จะมีสุขภาพแข็งแรง

คาำ วิเศษณ์...ขยายคำาจำาให้แม่น 65

๔. ใหน้ ักเรยี นคิดค�ำ ทมี่ คี วามหมายตรงกันขา้ ม แล้วนำ�มาแตง่ ประโยค
บนกระดาน นกั เรยี นและครูร่วมกันตรวจสอบความถูกตอ้ ง

๕. ให้นักเรยี นทำ�ใบงานดว้ ยตนเองเป็นรายบุคคล เพื่อประเมินผล
ตามตัวชว้ี ัด

65 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

Brain-based Learning ๔. ให้นักเรียนแต่งประโยคโดยใช้คำ�วิเศษณ์ที่กำ�หนด (๑๕ คะแนน)
(ตัวอย่�งคำ�ตอบ)
๑. ให้นกั เรียนแตง่ ประโยคโดยใช้ ารคิดสังเคราะห
คำ�วิเศษณ์ทีก่ �ำ หนด ๑) ระมัดระวงั เขาขับรถอย่างระมัดระวังเพราะถนนลื่นมาก
๒. ใหน้ ักเรียนผลดั กนั อา่ นประโยค แบบ ก
ที่ ๑ ของตนเองทลี ะคน
เพอื่ แลกเปล่ียนความคดิ กัน ์ยี นรู้
ท�ำ กจิ กรรมเชน่ นต้ี อ่ ไปในประโยค ๒) พอด ี ถ้าเรากินอยู่อย่างพอดี ชีวิตก็จะมีความสุข

ที่ ๒ และประโยคท่ี ๓ ๓) ไพเราะ ยามเช้านกร้องไพเราะจับใจ
๓. ให้นกั เรยี นน�ำ ความเข้าใจทีเ่ กดิ
จากการปฏบิ ตั มิ าสรา้ งองคค์ วามรู้ เรียนรจู้ ากการทาำ นำาสู่หลกั เกณฑ์

หรอื สรปุ เป็นหลักการ การฝึกระบุชนิดและหน้าที่ของคำาวิเศษณ์ในประโยค ทำาให้นักเรียนสรุปความรู้
เรื่อง คำาวิเศษณ์ ได้ดังนี้
ให้นักเรียนทำ�แบบทดสอบ
ด้วยตนเองเมื่อจบการเรียนรู้ คำาวิเศษณ์ คือ คำาที่ทำาหน้าที่ขยายคำากริยา
เพื่อทบทวนความรู้และทักษะ ประโยชน์ของคำาวิเศษณ์ คือ ทำาให้คำากริยาที่ถูกขยายมีความหมายชัดเจนขึ้น
ตามตัวชี้วัด ตำาแหน่งของคำาวิเศษณ์ คือ อยู่หลังคำากริยาที่ถูกขยายหรืออยู่หลังกรรม
ตัวอย่างคำาวิเศษณ์ เช่น ๑. จริงใจ ๒. แน่นอน ๓. ปราดเปรียว

ผลการประเมนิ การสรุปความร ู้ ผ่าน ไมผ่ า่ น

ทดสอบวดั ผลการเร

แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้ตามตัวชี้วัด

ตามตัวชี้วัด

ตวั ช้วี ดั ระบุชนิดและหน้าท่ีของคาำ ในประโยค (ท ๔.๑ ป. ๔/๒) ได้ คะแนน
คะแนนเต็ม ๑๐ คะแนน

ให้นักเรียนขีดเส้นใต้คำ�วิเศษณ์ในประโยค แล้วบอกว่�ทำ�หน้�ที่ขย�ยคำ�ใด (ข้อละ ๒ คะแนน)
ประโยค หนา้ ท่ีของคำาวิเศษณ์
๑. ดวงจันทร์ส่องแสงสวา่ งไสวในคนื วันเพญ็ ขยายคำาวา่ ส่องแสง

๒. พอ่ ล้างรถอยา่ งคล่องแคลว่ ขยายคำาว่า ล้าง

๓. ลมพายุพดั แรงจนต้นไม้โคน่ ขยายคาำ วา่ พัด

๔. ดอกปีบหลน่ เกลือ่ นกลาดอยู่ใตต้ ้น ขยายคำาวา่ หล่น

๕. นักกีฬาต่างฝึกซอ้ มอยา่ งเต็มท่ ี

เพือ่ ควา้ ชัยชนะมาสูป่ ระเทศชาต ิ ขยายคาำ วา่ ฝึกซ้อม

66 ภาษาไทย ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ ๔

สุดยอดคู่มือครู 66

แบบประเมินผลสัมฤทธิ์การเรียนของนักเรียนตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด
ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อห่านนค่วลย่อกงาเขรียเรนคียลน่อรงู้เรื่องวชิเคนราิดะหข์คอ�ำงตคอบำา Brain-based Learning

มาตรฐานการเรียนรู้ แบบฝึกหัด ผลสัมฤทธิ์การเรียนของนักเรียน
และตัวชี้วัด คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

ระบชุ นิดและหน้าทขี่ องคาำ ในประโยค หน่วยการเรียนรทู้ ่ี ๗ ๑๐
(ท ๔.๑ ป. ๔/๒) ฟ้นื ฟคู วามรู้ ลองทำาดูสักนดิ ๑๐
ความรแู้ มน่ ยำา หม่นั ทำาแบบฝึกหดั ๒๐
ขอ้ ๑ ๑๐
ข้อ ๒ ๒๐
ขอ้ ๓ ๑๐
ขอ้ ๔
แบบทดสอบวดั ผลการเรยี นรู้
ตามตัวชวี้ ัด

รวม ๘๐

หน่วยการเรียนร้ทู ่ี ๘ ๕
ฟ้ืนฟูความรู้ ลองทำาดูสักนิด
ความรแู้ มน่ ยาำ หมน่ั ทำาแบบฝกึ หัด ๕
ข้อ ๑ ๓๐
ขอ้ ๒ ๒๐
ข้อ ๓ ๑๐
ข้อ ๔
แบบทดสอบวัดผลการเรยี นรู้ ๑๐
ตามตวั ชีว้ ัด ๘๐

รวม

ไม่เหมือนคนอื่น หน่วยการเรียนรทู้ ่ี ๙ ๘
ฟนื้ ฟคู วามรู้ ลองทำาดูสักนดิ
ความรูแ้ มน่ ยำา หม่นั ทำาแบบฝึกหดั ๑๒
ข้อ ๑ ๑๐
ขอ้ ๒ ๒๐
ขอ้ ๓ ๒๐
ขอ้ ๔
แบบทดสอบวัดผลการเรยี นรู้ ๑๐
ตามตวั ชวี้ ัด ๘๐

รวม

คาำ วเิ ศษณ์...ขยายคาำ จำาใหแ้ ม่น 67

67 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด มาตรอฐ่าานนหกนาังรสเือรเียรนียนรู้ อ่านคล่อง เขียนคแลบ่อบงฝึกหัดวิเคราะห์ค�ำตอบผคละสแัมBนฤraนทinเธต-ิ์กb็มาaรseเรdียนLคeขaะอrแnงนiนnนgักทเรี่ไียดน้
และตัวชี้วัด

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๑๐ ๕
ฟืน้ ฟูความรู้ ลองทำาดสู กั นิด ๒๐
ความรู้แมน่ ยาำ หม่ันทำาแบบฝกึ หัด ๑๐
ข้อ ๑ ๒๐
ขอ้ ๒ ๑๕
ข้อ ๓ ๑๐
ขอ้ ๔
แบบทดสอบวัดผลการเรยี นรู้
ตามตวั ช้ีวดั

รวม ๘๐

ระดับคะแนน เกณฑ์การประเมินผล คุณภาพ ผลการประเมินนักเรียน
๖๔ - ๘๐ ระดับผลการเรียน หน่วย หน่วย หน่วย หน่วย
๖๐ - ๖๓ ดีเยี่ยม การเรียนรู้ที่ ๗ การเรียนรู้ที่ ๘ การเรียนรู้ที่ ๙ การเรียนรู้ที่ ๑๐
๕๖ - ๕๙ ๔ ดีมาก
๕๒ - ๕๕ ดี
๔๘ - ๕๑ ๓.๕ ค่อนข้างดี
๔๔ - ๔๗ ๓
๔๐ - ๔๓ ๒.๕ ปานกลาง
๐ - ๓๙ พอใช้
๒ ผ่านเกณฑ์ขั้นตำ่า
๑.๕
ตำ่ากว่าเกณฑ์
๑

๐

ลงชื่อ ผู้ประเมิน
วันที่ เดือน พ.ศ.

68 ภาษาไทย ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๔

สุดยอดคู่มือครู 68

ห ่นว ยการเรียนรู้

เรอ่ื ง พจนานุกรม

ตัวชีว้ ดั เด็ก ๆ รหู้ รือไม่
ใชพ้ จนานกุ รมคน้ หาความหมาย พจนานุกรมเป็นทรี่ วมของคำาในภาษาไทย
ของคำา (ท ๔.๑ ป. ๔/๓) คำาในพจนานุกรมเรยี งเปน็ หมวด
ตามพยัญชนะไทย ๔๔ ตวั

แผนผงั สาระการเรยี นรู้

พจนานุกรม

ประโยชน์ของพจน�นุกรม ก�รใช้พจน�นุกรม

บอกคว�มหม�ย บอกชนดิ ของคำ� ๑. ห�ค�ำ ต�มล�ำ ดบั ๓. คำ�ท่ีไม่มีรูปสระ
บอกค�ำ อ่�น บอกท่ีม�ของค�ำ พยัญชนะ จะม�กอ่ นคำ�ท่ีมี
รูปสระ
บอกก�รเขียน
สะกดค�ำ ๒. ห�คำ�ต�มรปู สระ

69 สุดยอดคู่มือครู

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ห ่นวย๑๑การเรยี นรู้ท่ี
อา่ นเขยี นอยา่ งไร...ตอ้ งใช้พจนานกุ รม
ตวั ชี้วดั ปร ว้ี ดั
ะเมนิ ผลตัวช
ท ๔.๑ ป. ๔/๓
ใช้พจน�นุกรมค้นห�คว�มหม�ยของคำ�
Brain-based Learning
ท ๔.๑ ป. ๔/๓ ฟืน้ ฟูความรู้ ลองทาำ ดสู ักนิด
๑. ให้นักเรยี นท่อง ก-ฮ พร้อมกัน
หรือบอกพยัญชนะคนละ ๑ ตัว ให้นักเรยี นเลือกเขยี นค�ำ ให้ตรงกบั ภ�พ แล้วสังเกตก�รเรยี งลำ�ดับค�ำ
เรียงกันไปตามลำ�ดับ ต�มหลักพจน�นกุ รม (๑๐ คะแนน)
เพอ่ื ทบทวนความรเู้ ดมิ
๒. ครตู ิดบัตรภาพบนกระดาน ชะนี ม้�ล�ย ยีร�ฟ นกยูง ฮิปโปโปเตมัส กระต่�ย
แลว้ ใหน้ กั เรียนออกมาเขยี นคำ�
บนกระดานใหต้ รงกับภาพ ๑. กระต่�ย ๒. ชะนี ๓. นกยูง
แลว้ ช่วยกนั เรียงลำ�ดบั
ตามหลกั พจนานกุ รม ๔. ม้�ล�ย ๕. ยีร�ฟ ๖. ฮิปโปโปเตมัส

สรุป

เรียงลำ�ดับคำ�ได้ดังนี้ กระต่�ย ชะนี นกยูง
ม้�ล�ย ยีร�ฟ ฮิปโปโปเตมัส
พยัญชนะต้นของคำ�เริ่มจ�ก ก ตัวสุดท้�ยคือ ฮ

70 ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปที ี่ ๔

สุดยอดคู่มือครู 70

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ความร้แู มน่ ยาำ หมั่นทำาแบบฝึกหัด อ่านหนงั สอื เรยี น

๑. ให้นักเรียนเรียงคำ�ต่อไปนี้ใหม่ต�มหลักพจน�นุกรม (๑๕ คะแนน) ให้นกั เรยี นศึกษาความรู้ เรือ่ ง พจนานกุ รม
จากหนงั สอื เรยี น
๑) สังเกต อ�รมณ์ กิจวัตร ทัพพี ปร�ศจ�ก หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย
หนา้ ๕๗-๖๐
กิจวัตร ทัพพี ปร�ศจ�ก สังเกต อ�รมณ์
Brain-based Learning
๒) เสื้อผ้� ขุ่นมัว ตั๊กแตน ก๋วยเตี๋ยว เป๋�ฮื้อ
ให้นกั เรยี นแบง่ กลมุ่ แขง่ ขนั เรยี งค�ำ
ก๋วยเตี๋ยว ขุ่นมัว ตั๊กแตน เป๋�ฮื้อ เสื้อผ้� ทีค่ รกู ำ�หนดตามหลกั พจนานุกรม
กล่มุ ใดเรยี งถูกตอ้ งและใช้เวลา
๓) กระด�ษ กตัญญู กำ�เนิด กฎหม�ย เกสร น้อยทีส่ ดุ จะไดค้ ะแนนรอบละ
๕ คะแนน
กฎหม�ย กตัญญู กระด�ษ กำ�เนิด เกสร
ตวั อยา่ งชุดค�ำ
๒. ให้นักเรียนค้นห�คำ�อ่�นของคำ�ที่กำ�หนดจ�กพจน�นุกรม ชุดที่ ๑ กระจริ ดิ
(๕ คะแนน) กระจ๋วิ หลวิ
อ่านคล่อง กระจ๋งุ กระจ๋งิ
กระจุ๋มกระจม๋ิ
๑) บรรพบรุ ุษ บัน - พะ - บุ - หฺรุด ชดุ ท่ี ๒ ขผี้ งึ้ ขึน้ ฉา่ ย
๒) ภมู ปิ ญั ญ� พูม - ปัน - ย� ขนุ นาง เขา้ ท่า
๓) มงั สวิรตั ิ มัง - สะ - วิ - รัด ชุดที่ ๓ จกั จ่ัน จกั จ้ี
๔) วฒั นธรรม วัด - ทะ - นะ - ทำ� จกั รพรรดิ จงั กา้
๕) สุขนิสัย สุก - ขะ - นิ - ไส ชุดท่ี ๔ ตานขโมย
ตามควาย
อา่ นเขียนอย่างไร...ต้องใชพ้ จนานกุ รม 71 ตายดาบหน้า
ตาลปตั ร
ชุดที่ ๕ ปถพี ปรมาณู
ปลาเห็ด ปะการัง

71 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

๓. ให้นักเรียนแก้ไขคำ�ต่อไปนี้ให้ถูกต้องโดยตรวจสอบ เขียนคล่อง
จ�กพจน�นุกรม (๑๐ คะแนน)

๑) ก�ละเทศะ ก�ลเทศะ ๖) น�้ำ มนั ก๊�ซ นำ้�มันก๊�ด
๒) กริย�ม�รย�ท กิริย�ม�รย�ท ๗) ภ�พยนต์ ภ�พยนตร์
๓) ก๋วยเตย๋ี วล�ดหน�้ ก๋วยเตี๋ยวร�ดหน้� ๘) รสช�ด รสช�ติ
๔) ครองร�ช ครองร�ชย์ ๙) สังเกตุ สังเกต
๑๐) อนญุ �ติ อนุญ�ต
๕) ธญั ญพืช ธัญพืช

Brain-based Learning ๔. ให้นักเรียนค้นห�คว�มหม�ยของคำ�ศัพท์จ�กพจน�นุกรม
(๑๐ คะแนน)
๑. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่ม ใบงาน
ส่งตัวแทนรอบละ ๑ คน ออกมา ๑) กระวีกระว�ด หม�ยถึง รีบเร่งอย่�งไม่นอนใจ
แข่งขนั คน้ หาความหมายของคำ�
๒) เคล็ดลับ หม�ยถึง อุบ�ย เล่ห์ กลเม็ด
ท่คี รกู �ำ หนดจากพจนานุกรม ๓) พิจ�รณ� หม�ยถึง ตรวจตร� ตริตรอง สอบสวน
๒. ให้นักเรียนทำ�ใบงานดว้ ยตนเอง ๔) เสน่ห์ หม�ยถึง ลักษณะที่ชวนให้รัก
เป็นรายบคุ คล เพอ่ื ประเมนิ ผล
ตามตวั ชว้ี ดั ๕) หงุดหงิด หม�ยถึง มีอ�รมณ์เสียเพร�ะไม่ได้ดังใจ
๓. ให้นกั เรียนน�ำ ความเขา้ ใจทีเ่ กิด ไม่เป็นไปต�มกำ�หนด
จากการปฏิบัตมิ าสร้างองคค์ วามรู้
หรอื สรุปเปน็ หลักการ เรยี นรจู้ ากการทาำ นำาสหู่ ลักเกณฑ์

การฝึกใช้พจนานุกรมค้นหาความหมายของคำา ทำาให้นักเรียนสรุปความรู้

เรื่อง การใช้พจนานุกรม ได้ดังนี้

พจน�นุกรม คือ หนังสือซึ่งรวบรวมคำ�ที่มีใช้อยู่ในภ�ษ�ไทย
มีก�รอธิบ�ยคว�มหม�ยและร�ยละเอียดของคำ�

ประโยชน์ของพจน�นุกรม คือ
๑. ช่วยให้อ่�นและเขียนคำ�ได้ถูกต้อง
๒. ช่วยให้รู้คว�มหม�ยของคำ�ที่ถูกต้อง
๓. ช่วยให้รู้ชนิดของคำ�
๔. ช่วยให้รู้ที่ม�ของคำ�
ผ่�น ไม่ผ�่ น
ผลก�รประเมนิ ก�รสรุปคว�มรู้

72 ภาษาไทย ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ ๔

สุดยอดคู่มือครู 72

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

แบบทดสอบวดั ผลการเร
ยี นรู้ ให้นักเรียนทำ�แบบทดสอบ
ด้วยตนเองเม่ือจบการเรียนรู้
แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้ตามตัวชี้วัด เพื่อทบทวนความรู้และทักษะ
ตามตัวชี้วัด ตามตัวชว้ี ดั
ได้ คะแนน
ตวั ช้ีวดั ใชพ้ จน�นุกรมค้นห�คว�มหม�ยของค�ำ (ท ๔.๑ ป. ๔/๓) คะแนนเต็ม ๑๐ คะแนน วิเคราะห์ค�ำตอบ

ให้นักเรียนใช้ดินสอระบ�ยลงใน หน้�คำ�ตอบที่ถูกต้องให้เต็มวง ๑. คราํ่ คร ึ หมายถึง ไมท่ นั สมัย
๑. คร�ำ่ คร ึ หม�ยถงึ อะไร ๒. งวั เงยี หมายถึง งว่ ง
๓. เชีย่ วชาญ หมายถึง
๑ ช�ำ รดุ ๒ สกปรก ๓ ไม่ทนั สมยั ๔ ใช้ก�รไม่ได้ มปี ระสบการณ์มาก
๔. แน่นหนา หมายถึง มนั่ คง
๒. งัวเงีย หม�ยถึงอะไร ๔ นอนหลบั ไมส่ นทิ ๕. บรู ณะ หมายถงึ ซ่อมแซม
๑ ง่วง ๒ มึนงง ๓ ไม่ชดั เจน ๖. ประหยดั หมายถึง ระมัดระวงั
๗. พจมาน หมายถึง คำ�พดู
๓. เช่ียวช�ญ หม�ยถงึ อะไร ๘. พฤกษา หมายถึง ตน้ ไม้
๑ รอบร ู้ ๒ แม่นยำ� ๓ มคี ว�มสนใจ ๔ มปี ระสบก�รณม์ �ก ๙. ไร้เดยี งสา หมายถึง
ไม่รู้ผดิ ร้ชู อบ
๔. แนน่ หน� หม�ยถงึ อะไร ๔ แออัด ๑๐. โอฬาร หมายถงึ ย่งิ ใหญ่
๑ คับคง่ั ๒ มนั่ คง ๓ ม�กม�ย

๕. บูรณะ หม�ยถึงอะไร ๔ ซอ่ มแซม
๑ สร้�ง ๒ รักษ� ๓ ตอ่ เติม

๖. ประหยดั หม�ยถึงอะไร ๔ ระมดั ระวัง
๑ เก็บออม ๒ ใชจ้ ่�ย ๓ รคู้ ุณค่�

๗. พจม�น หม�ยถงึ อะไร ๔ ออ่ นหว�น
๑ คำ�พดู ๒ ดอกไม ้ ๓ ผ้หู ญิง

๘. พฤกษ� หม�ยถึงอะไร ๔ ชอื่ เดือน
๑ วัว ๒ ต้นไม ้ ๓ ป่�ไม ้

๙. ไรเ้ ดียงส� หม�ยถึงอะไร
๑ ไม่เข�้ ใจ ๒ ไม่ร้เู ร่อื ง ๓ ไมร่ ผู้ ดิ รู้ชอบ ๔ ไมร่ ับผิดชอบ

๑๐. โอฬ�ร หม�ยถึงอะไร

๑ ร�ำ่ รวย ๒ ภมู ฐิ �น ๓ ยงิ่ ใหญ่ ๔ สวยง�ม
อา่ นเขยี นอย่างไร...ตอ้ งใช้พจนานกุ รม 73

73 สุดยอดคู่มือครู

ตัวแชบ้ีวัดบประอเ่ามนหินนผังสลือสเรัมียนฤทธิ์กอา่านรคเลร่อียงนเขขียอนงคนล่อักงเรียนวติเคารมาะมห์คา�ำตตอรบฐานกBาraรiเnร-bียaนseรdู้แLeลaะrnตinัวgชี้วัด
หน่วยการเรียนรู้เรื่อง พจนานุกรม

มาตรฐานการเรียนรู้ แบบฝึกหัด ผลสัมฤทธิ์การเรียนของนักเรียน
และตัวชี้วัด คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

ใช้พจน�นกุ รมค้นห�คว�มหม�ย หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี ๑๑ ๑๐
ของค�ำ (ท ๔.๑ ป. ๔/๓)
ฟื้นฟูคว�มร้ ู ลองทำ�ดูสกั นิด ๑๕
คว�มรแู้ ม่นย�ำ หม่ันทำ�แบบฝึกหดั ๕
ข้อ ๑ ๑๐
ข้อ ๒ ๑๐
ขอ้ ๓
ขอ้ ๔ ๑๐
แบบทดสอบวดั ผลก�รเรียนรู้
ต�มตัวช้ีวัด

รวม ๖๐

เกณฑ์การประเมินผล ผลการประเมินนักเรียน
ระดับคะแนน ระดับผลการเรียน คุณภาพ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑๑
๔๘ - ๖๐ ๔
๔๕ - ๔๗ ดีเยี่ยม
๔๒ - ๔๔
๓๙ - ๔๑ ๓.๕ ดีม�ก
๓๖ - ๓๘ ๓ ดี
๓๓ - ๓๕
๒.๕ ค่อนข้�งดี
ป�นกล�ง
๒ พอใช้
๑.๕
๓๐ - ๓๒ ๑
๐ - ๒๙ ๐ ผ่�นเกณฑ์ขั้นตำ่�

ตำ่�กว่�เกณฑ์

ลงชื่อ ผู้ประเมิน
วันที่ เดือน พ.ศ.

74 ภาษาไทย ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี ๔

สุดยอดคู่มือครู 74

ห ่นว ยการเรียนรู้ ประโยค

เรือ่ ง

ตัวชวี้ ัด เด็ก ๆ รหู้ รือไม่
แต่งประโยคได้ถูกต้องตามหลักภาษา ป ร ะ โ ย ค ต้ อ ง ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย ภ า ค ป ร ะ ธ า น
(ท ๔.๑ ป. ๔/๔) และภาคแสดง ภาคประธานของบางประโยค
อาจมีส่วนขยาย ภาคแสดงประกอบด้วย
กริยา ภาคแสดงบางประโยคอาจมีกรรม
และส่วนขยาย เพอื่ ให้ประโยคสมบรู ณ์

แผนผังสาระการเรียนรู้

การแต่งประโยค

ประโยค ๒ ส่วน ประโยค ๓ ส่วน

ประธาน กริยา ประธาน กรยิ า กรรม

75 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ห ่นวย๑๒การเรยี นรู้ท่ี
ภาษาไทยน่าเรียน...ฝกึ เขียนดว้ ยประโยค
ตวั ช้ีวดั ะเมนิ ผลตัวช
ปร ว้ี ดั
ท ๔.๑ ป. ๔/๔ แต่งประโยคได้ถูกต้องตามหลักภาษา

Brain-based Learning ท๔.๑ป.๔/๔ ฟ้ืนฟคู วามรู้ ลองทำาดูสกั นดิ

๑. ให้นักเรียนสังเกตแถบประโยค ให้นักเรียนขีดเส้นโยงคำ�หรือกลุ่มคำ�ให้สัมพันธ์กัน แล้วนำ�ม�เขียน
ที่ครูตดิ ไวบ้ นกระดาน ดังนี้ ให้ตรงกับภ�พ พร้อมทั้งสังเกตส่วนประกอบของประโยคเหล่�นั้น (๑๒ คะแนน)
พระราม ว่ายนํา้
๑) พระท่นี ั่งวิมานเมฆ
สมิงพระราม อา่ นหนังสอื
๒) งเู ลื้อยชา้ ๆ
ขุนชา้ ง บานยามเชา้
๓) นกจกิ หนอน
แลว้ ชว่ ยกันวิเคราะหว์ า่ ขอ้ ใด จระเข้ แผลงศรถูกทศกณั ฐ์
ไมใ่ ช่ประโยค เพราะเหตุใด
(ข้อ ๑) เป็นกลุ่มคำ�ไมใ่ ชป่ ระโยค) ดอกกุหลาบ ข่มี ้าอยา่ งสง่างาม
๒. ให้นักเรียนช่วยกันสังเกตประโยค
คุณพอ่ หวั เราะเสียงดงั
ในขอ้ ๒) และขอ้ ๓) ว่า
มคี วามแตกต่างกันอยา่ งไร ประโยค ๒ ส่วน
และฝึกวเิ คราะหป์ ระโยค
๒ สว่ น และประโยค ๓ สว่ น จระเข้ว่ายนํ้า ดอกกุหลาบบานยามเช้า ขุนช้างหัวเราะเสียงดัง

ประโยค ๓ ส่วน

คุณพ่ออ่านหนังสือ พระรามแผลงศร สมิงพระรามขี่ม้า
ถูกทศกัณฐ์ อย่างสง่างาม

76 ภาษาไทย ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๔

สุดยอดคู่มือครู 76

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ความรแู้ มน่ ยาำ หมัน่ ทำาแบบฝกึ หดั อ่านหนงั สอื เรียน

๑. ให้นักเรียนระบ�ยสีภ�พหน้�ข้อคว�มที่เป็นประโยค (๕ คะแนน) ใหน้ ักเรยี นศกึ ษาความรู้ เร่ือง ประโยค
จากหนงั สอื เรียน
เดินเล่นคนเดียวเสมอ หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย
ผีเสื้อ ๒ ตัวออกหากินในยามเช้า หน้า ๖๒-๖๕
นกกางเขนจิกหนอนตัวอ้วน
เด็กที่สวมหมวกเป็นน้องของฉัน Brain-based Learning
ผักกระเฉดและกอสายบัวในลําคลอง
๑. ครเู ขียนประโยคและตาราง
๒. ให้นักเรียนแยกส่วนประกอบของประโยคต่อไปนี้ลงในต�ร�ง ก ารคิดวิเคราะห แยกสว่ นประกอบของประโยค
ให้ถูกต้อง (๑๕ คะแนน) ์ บนกระดาน
๒. ให้นักเรยี นแบ่งกลุ่ม แตล่ ะกลุม่
ส่วนประกอบของ ภาคประธาน ภาคแสดง ช่วยกันแยกส่วนประกอบ
ประโยค ประธาน สป่วรนะขธยานาย ของประโยคกลุ่มละ ๑ ประโยค
กรยิ า กรรม สว่ นขยาย ส่วกนรขิยยาาย
ประโยค กรรม เมอ่ื แยกเสร็จแลว้ ส่งตัวแทนกลมุ่
ออกมาเตมิ ค�ำ ในตารางจนครบ
ตัวอย่าง คุณแม่ ของฉัน สวม เสื้อ สีขาว - ๓. ใหน้ กั เรยี นทกุ คนรว่ มกนั พจิ ารณา
ความถกู ต้องของแต่ละประโยค
คุณแม่ของฉัน
สวมเสื้อสีขาว

๑) ฉันรับประทาน ฉัน - รับประ- ข้าวต้ม - ทุกเช้า

ข้าวต้มทุกเช้า ทาน

๒) คุณป้าซื้อใบยอ คุณป้า - ซื้อ ใบยอ - มาจาก

มาจากตลาด ตลาด

๓) แมวดําตัวใหญ่ แมวดํา ตัวใหญ่ ชอบ หนู - -

ชอบไล่จับหนู ไล่จับ

ภาษาไทยน่าเรยี น...ฝกึ เขยี นดว้ ยประโยค 77

77 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

๓. ให้นักเรียนเติมส่วนขย�ยของประโยคต่อไปนี้
ให้เหม�ะสม แล้วอ่�นประโยคเหล่�นั้น (๒๘ คะแนน) เ(ขตียนัวคอล่อยง ่�งคำ�อต่านอคลบ่อ)ง
๑) วุ้น สีเขียว วางอยู่ในจาน ใบเล็ก
๒) คุณพ่อ ของผม ชอบดื่มนํ้าส้ม ทุกวัน
๓) นักเรียน คนนั้น วิ่ง เร็วมาก
๔) เศรษฐี ใจบุญ ชอบบริจาคเงิน จํานวนมาก ให้แก่คน ยากจน
๕) น้องของฉันยิ้ม จนแก้มปริ เมื่อ พ่อพาไปกินไอศกรีม
๖) พระสงฆ์ รูปนั้น ผูกสายสิญจน์ สีเหลือง

ให้กับเด็กผู้ชาย ในวัดทุกคน

Brain-based Learning ๔. ให้นักเรียนแต่งประโยค ๒ ส่วนและประโยค ๓ ส่วน
ชนิดละ ๒ ประโยค (๒๐ คะแนน) (ตัวอย่�งคำ�ตอบ)
๑. ครูแจกกระดาษใหน้ ักเรียน ารคิดสังเคราะหก์ใบงาน
คนละ ๑ แผน่
๒. ให้นักเรียนแตง่ ประโยค ๒ สว่ น ประโยค ๒ ส่วน
และประโยค ๓ สว่ น ๑) หมาขนปุยกําลังนอนหลับ
ชนดิ ละ ๒ ประโยค ลงในกระดาษ ๒) รังผึ้งแตก
ทค่ี รูแจกให้ ประโยค ๓ ส่วน
๓. ใหน้ กั เรยี นแลกกันตรวจกับเพอ่ื น ๑) แม่ลิงอุ้มลูกน้อยของมัน
ซกั ถามครูเม่ือเกดิ ความสงสยั ๒) มดช่วยกันขนนํ้าตาล
และแก้ไขให้ถูกต้อง
๔. ให้นักเรียนทำ�ใบงานด้วยตนเอง เรยี นรู้จากการทำา นาำ สูห่ ลักเกณฑ์
เป็นรายบุคคล เพอ่ื ประเมนิ ผล
ตามตวั ช้ีวดั การฝึกแต่งประโยคทำาให้นักเรียนสรุปความรู้เรื่อง ประโยค ได้ดังนี้
๕. ใหน้ กั เรยี นน�ำ ความเข้าใจทเ่ี กดิ ประโยค คือ คําและกลุ่มคําที่นํามาเรียบเรียงแล้วได้ใจความสมบูรณ์
จากการปฏบิ ัตมิ าสร้างองค์ความรู้
หรอื สรปุ เปน็ หลักการ ว่าใคร สิ่งใด ทําอาการอย่างไร

ประโยคมี ๒ ภาค คือ ภาคประธาน และภาคแสดง
ประโยค ๒ ส่วน ประกอบด้วย ประธาน และกริยา
ประโยค ๓ ส่วน ประกอบด้วย ประธาน กริยา และกรรม

ผลการประเมนิ การสรุปความรู้ ผ่าน ไม่ผา่ น

78 ภาษาไทย ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี ๔

อา่ นคล่อง เขยี นคลอ่ ง

เศรษฐี หมายถึง คนม่งั มี
บริจาค หมายถึง การสละ, การให้, การแจก
สายสญิ จน ์ หมายถงึ ดา้ ยดบิ สขี าวที่นำ�มาจับทบเป็น ๓ เส้น
หรือ ๙ เสน้ ใชใ้ นพิธีทางศาสนา

สุดยอดคู่มือครู 78

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

แบบ ทดสอบวดั ผลการเร
ยี นรู้ ให้นักเรียนทำ�แบบทดสอบ
แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้ตามตัวชี้วัด ด้วยตนเองเมื่อจบการเรียนรู้
ตามตัวชี้วัด เพื่อทบทวนความรู้และทักษะ
ได้ คะแนน ตามตวั ชี้วดั
ตัวชวี้ ดั แต่งประโยคได้ถกู ตอ้ งตามหลักภาษา (ท ๔.๑ ป. ๔/๔) คะแนนเต็ม ๑๐ คะแนน
วิเคราะหค์ �ำตอบ
ให้นักเรียนเลือกคำ�เติมในช่องว่�งให้เป็นประโยคที่ได้ใจคว�มและถูกต้องต�มหลักภ�ษ�ไทย
โดยใช้ดินสอระบ�ยลงใน หน้�คำ�ตอบที่ถูกต้องให้เต็มวง ๑. ๒ ดมื่
๑. คณุ พ่อ กาแฟทุกเช้า ใช้กบั การกินของเหลว
๑ กนิ ๒ ดมื่ ๓ ทาน ๔ รบั ประทาน ๔. ๑ ขน้ึ
ดวงอาทติ ยข์ ้นึ
๒. พัดแรงจนบา้ นเรอื นเสยี หาย ๔ สายลม ทางทิศตะวนั ออก
๑ วาตภัย ๒ ลมทะเล ๓ ลมพายุ ๒ ตก
ดวงอาทิตย์ตก
๓. กรุงเทพมหานคร เมอื งหลวงของประเทศไทย ทางทิศตะวนั ตก
๑ ใช่ ๒ เปน็ ๓ เหมือน ๔ อยู่ ๖. ๒ ออก
อาการเคล่ือนทไี่ ปข้างนอก
๔. ดวงอาทิตย์ ทางทศิ ตะวนั ออก ๗. ๔ สุนขั
๑ ข้นึ ๒ ตก ๓ ส่อง ๔ โผล่ เห่าเป็นอาการสง่ เสยี งของ
สนุ ัข
๕. ฉนั ชอบ เพลงไทยลกู ทงุ่ ๔ ฟงั ๙. ๑ รางวัล
๑ ดู ๒ เลน่ ๓ อา่ น สง่ิ ของหรอื เงินที่ไดม้ า
เพราะความสามารถ
๖. ชาวประมง หาปลาในเวลากลางคนื ๑๐. ๔ ซูซ่ า่
๑ เขา้ ๒ ออก ๓ ขนึ้ ๔ ลง เสยี งดังอยา่ งเสยี งฝนตก

๗. ของเขาเหา่ เสียงดงั มาก ๔ สุนขั
๑ โค ๒ แมว ๓ กระบือ

๘. ตกกระหนาํ่ ทาํ ให้นํ้าท่วมถนนอยา่ งรวดเร็ว
๑ ฝน ๒ หมอก ๓ ลกู เหบ็ ๔ หมิ ะ

๙. เขาไดร้ ับ ชนะเลศิ ในการประกวดแต่งคาํ ขวญั

๑ รางวลั ๒ ตาํ แหนง่ ๓ ของขวัญ ๔ ของกํานัล

๑๐. เสยี งนาํ้ ตกดงั แว่วมาแตไ่ กล
๑ เซง็ แซ่ ๒ ซ้ําซาก ๓ ซกิ ซี้ ๔ ซู่ซ่า
ภาษาไทยนา่ เรียน...ฝกึ เขยี นด้วยประโยค 7๙

79 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชแ้ีวัดบบปรอะ่านเมหนินังผสือลเรสียัมนฤทธิ์อก่าาหนรคนเลร่ว่อียยงนกเขขาียรอนเงครลนีย่อักนงเรรู้เียรนื่อวตงิเคาปรมาระมหะา์คโ�ำตยตครอฐบานกาBrรaเiรn-ียbนasรeู้แd ลLeะaตrnัวinชgี้วัด

มาตรฐานการเรียนรู้ แบบฝึกหัด ผลสัมฤทธิ์การเรียนของนักเรียน
และตัวชี้วัด คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

แตง่ ประโยคได้ถูกตอ้ งตามหลกั ภาษา หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ ๑๒

(ท ๔.๑ ป. ๔/๔) ฟนื้ ฟูความรู้ ลองทาํ ดสู กั นิด ๑๒

ความรู้แมน่ ยํา หมน่ั ทาํ แบบฝึกหัด

ข้อ ๑ ๕

ขอ้ ๒ ๑๕

ขอ้ ๓ ๒๘

ข้อ ๔ ๒๐

แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้

ตามตวั ช้วี ดั ๑๐

รวม ๙๐

เกณฑ์การประเมินผล ผลการประเมินนักเรียน
ระดับคะแนน ระดับผลการเรียน คุณภาพ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑๒
๗๒ - ๙๐
๖๗ - ๗๑ ๔ ดีเยี่ยม

๖๓ - ๖๖ ๓.๕ ดีมาก

๕๘ - ๖๒ ๓ ดี

๕๔ - ๕๗ ๒.๕ ค่อนข้างดี

๔๙ - ๕๓ ๒ ปานกลาง

๔๕ - ๔๘ ๑.๕ พอใช้

๐ - ๔๔ ๑ ผ่านเกณฑ์ขั้นตํ่า

๐ ตํ่ากว่าเกณฑ์

ลงชื่อ ผู้ประเมิน
วันที่ เดือน พ.ศ.

80 ภาษาไทย ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ ๔

สุดยอดคู่มือครู 80

ห ่นว ยการเรียนรู้

เรอ่ื ง บทร้อยกรองและคำ�ขวญั

ตัวชี้วดั เด็ก ๆ รหู้ รอื ไม่
แต่งบทร้อยกรองและคำ�ขวญั ก ล อ น สี่ เ ป็ น บ ท ร้ อ ย ก ร อ ง ป ร ะ เ ภ ท ห น่ึ ง
(ท ๔.๑ ป. ๔/๕) กลอนส่ี ๑ บทมี ๔ วรรค วรรคละ ๔ คำ�
คำ�ขวญั เป็นขอ้ คว�มเชญิ ชวนหรือสอนใจ
ที่มีเสียงสมั ผสั คลอ้ งจองอย�่ งไพเร�ะ

แผนผงั สาระการเรียนรู้

การแต่งบทร้อยกรอง
และคำาขวัญ

กลอนสี่ คำ�ขวัญ

81 สุดยอดคู่มือครู

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ห ่นวย๑๓การเรยี นรู้ที่ กลอนส.่ี ..วรรคละสคี่ ำ�จำ�ได้ง่�ย

ตัวชีว้ ัด ะเมนิ ผลตัวชปรว้ี ดั

ท ๔.๑ ป. ๔/๕ แต่งบทร้อยกรองและคำ�ขวัญ

อา่ นคลอ่ ง เขยี นคลอ่ ง ท ๔.๑ ป. ๔/๕

หลกั ในการเขยี นบทร้อยกรอง ฟืน้ ฟูความรู้ ลองทาำ ดสู ักนิด
๑. ต้องเข้าใจรปู แบบของบทร้อยกรอง
ทจ่ี ะเขยี นวา่ มจี ำ�นวนค�ำ ใหน้ กั เรยี นเรียงคำ�ประพันธ์ในกรอบใหถ้ ูกตอ้ ง โดยพิจ�รณ�จ�กภ�พ
จ�ำ นวนวรรค การสัมผัสคลอ้ งจอง แล้วสังเกตลักษณะค�ำ ประพนั ธ์ (๑๐ คะแนน)
ระหว่างวรรค เสียงของคำ�
ทกี่ �ำ หนดไวอ้ ยา่ งไร ทุ่งน�มีข้�ว ใจฉันมีเธอ กล�งคืนมีด�ว แม่นำ้�มีปล�
๒. ตอ้ งกำ�หนดเรือ่ งและจดุ มงุ่ หมาย
ของการเขยี นวา่ จะเขียนเรอ่ื งอะไร แม่นำ้�มีปล� ทุ่งน�มีข้�ว
เร่ิมตน้ เรอ่ื งอยา่ งไร ด�ำ เนนิ เร่ือง
ตอ่ ไปอยา่ งไร และจบเรอ่ื งอย่างไร กล�งคืนมีด�ว ใจฉันมีเธอ
รวมทั้งจะต้องก�ำ หนดจุดมงุ่ หมาย
ของการเขยี นวา่ จะเขียนเพอ่ื อะไร สรุป ทุ่งน�มีข้�ว
เช่น เขียนเพ่อื บรรยาย เล่าเร่ือง เรียงลำ�ดับคำ�ประพันธ์ได้ดังนี้ ใจฉันมีเธอ
แสดงความรู้สกึ
๓. ค�ำ ทใ่ี ช้ในการเขียนบทร้อยกรอง แม่นำ้�มีปล� คำ�
ขั้นตน้ นนั้ พยายามใชค้ ำ�ท่ีพูด อ่าน กล�งคืนมีด�ว
และเขียนกนั โดยทว่ั ไป ค�ำ ที่เปน็
คำ�ศัพท์หรอื คำ�ยากถ้าไมเ่ ข้าใจ คำ�ประพันธ์นี้มีวรรคละ ๔
ความหมายโดยแทจ้ รงิ กไ็ ม่ควรใช้
๔. ใจความของบทรอ้ ยกรอง จะต้อง 82 ภาษาไทย ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๔
เปน็ เร่ืองเดียวกนั มีความต่อเนื่อง
กนั ไปจนจบ

สุดยอดคู่มือครู 82

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ความรู้แมน่ ยาำ หม่ันทำาแบบฝกึ หัด อา่ นหนงั สอื เรียน

๑. ให้นักเรียนเรียงลำ�ดับคำ�ประพันธ์ต่อไปนี้ให้ได้ใจคว�ม ใหน้ ักเรียนศึกษาความรู้ เรอ่ื ง กลอนส่ี
และสัมผัสที่ถูกต้อง แล้วอ่�นออกเสียง (๓๐ คะแนน) เขียนคล่อง จากหนังสอื เรียน
อ่านคล่อง หลกั ภาษาและการใชภ้ าษาไทย
หน้า ๖๗-๖๘
กระจ�ยเต็มฟ้� ฉันพ�น้องนอน
ด�ร�เรียงร�ย ลมหน�วพัดม� Brain-based Learning

๑) ด�ร�เรียงร�ย กระจ�ยเต็มฟ้� ๑. ครนู �ำ แถบขอ้ ความทม่ี บี ทรอ้ ยกรอง
ฉันพ�น้องนอน ๔ วรรค มาตดิ สลบั วรรค
ลมหน�วพัดม�
บนกระดาน ใหต้ ัวแทนนกั เรียน
มดน้อยตัวนิด ถูกกัดคร�ใด ออกมาเรียงล�ำ ดับคำ�ประพันธ์
เจ็บในทันที มีพิษเหลือใจ ใหม่ใหไ้ ด้ใจความ
๒) มดน้อยตัวนิด ๒. ใหน้ กั เรียนแบ่งกล่มุ ครูนำ�
มีพิษเหลือใจ กระดาษทม่ี บี ทกลอนทไ่ี มส่ มบรู ณ์
ถูกกัดคร�ใด เจ็บในทันที แจกให้นกั เรียนกลมุ่ ละ ๒ บท
๓. ให้นักเรยี นแตล่ ะกลุ่มชว่ ยกนั
สอบไล่ได้ดี ไม่ต้องกังวล เลือกคำ�จากบัตรคำ�มาเขยี นเติม
ก�รบ้�นฝึกฝน หมั่นเพียรเขียนอ่�น ลงในชอ่ งว่างให้สมบรู ณ์ จากน้นั
๓) หมั่นเพียรเขียนอ่�น สง่ ตัวแทนกล่มุ ออกมาอา่ น
ก�รบ้�นฝึกฝน บทกลอนหนา้ ชัน้ เรยี น
ไม่ต้องกังวล สอบไล่ได้ดี

๒. ให้นักเรียนเลือกคำ�ที่กำ�หนดไปเติมในกลอนสี่ให้สมบูรณ์
แล้วขีดเส้นโยงคำ�สัมผัส (๑๐ คะแนน)
พี่ ทอง ภ�ค โชคดี ปรองดอง ทำ�กิน

คนไทย โชคดี มีที่ ทำ�กิน
ทุก ภ�ค ทั่วถิ่น แผ่นดินเป็น ทอง
เป็น พี่ เป็นน้อง
คนไทยใจดี บ้�นเมืองร่มเย็น
กลมเกลียว ปรองดอง
กลอนส่ี...วรรคละส่คี ำาจาำ ไดง้ า่ ย 83

83 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

Brain-based Learning ๓. ให้นักเรียนแต่งคำ�ประพันธ์วรรคที่ห�ยไปให้เหม�ะสม
และถูกต้องต�มลักษณะคำ�ประพันธ์ (๒๐ คะแนน) (ตัวอย่�งคำ�ตอบ)
๑. ครนู �ำ แถบขอ้ ความทมี่ ีค�ำ ประพนั ธ์
๒ บท มาตดิ บนกระดาน ๑) รักวัวให้ผูก รักลูกให้ตี

โดยเวน้ วรรคทีต่ ้องการให้เติมไว้ โบร�ณกล่�วชี้ วิธีเลี้ยงลูก
๒. ใหน้ ักเรยี นเลือกแถบข้อความ หูย�วต�แดง
มาติดบนกระดานเพ่อื เตมิ ใหเ้ ป็น ๒) กระต่�ยขนข�ว
ค�ำ ประพันธ์ทส่ี มบรู ณ์ แล้วร่วมกัน แคล่วคล่องว่องไว
กระโดดแข็งแรง
ตรวจสอบความถูกต้อง
๓. ใหน้ กั เรียนแบง่ กลมุ่ ครูแจกภาพ ๔. ให้นักเรียนแต่งกลอนสี่ ๑ บท ต�มหัวข้อที่กำ�หนด ก ์
ใหก้ ลมุ่ ละ ๑ ภาพ ให้นกั เรยี น พร้อมว�ดภ�พประกอบ (๒๐ คะแนน) (ตัวอย่�งคำ�ตอบ) ารคิดสังเคราะห
ชว่ ยกันแต่งกลอนสจ่ี ากภาพ ชิ้นงาน
๑ บท แล้วสง่ ตวั แทนกลุม่ ออกมา สัตว์เลี้ยงแสนรัก
อา่ นบทกลอนให้เพอ่ื นฟัง
หนา้ ชนั้ เรยี น (ภ�พสุนัขน่�รัก)
๔. ให้นักเรียนทำ�ช้ินงานด้วยตนเอง

เปน็ รายบคุ คล เพือ่ ประเมินผล
ตามตัวชวี้ ัด

สุนัขของฉัน ทุกวันเฝ้�บ้�น
ไม่เคยเกียจคร้�น และรักเจ้�ของ

84 ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปที ่ี ๔

สุดยอดคู่มือครู 84

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

เรยี นรู้จากการทำา นำาส่หู ลักเกณฑ์ Brain-based Learning

การฝึกแต่งกลอนสี่ ทำาให้นักเรียนสรุปความรู้เรื่อง กลอนสี่ ได้ดังนี้ ๕. ใหน้ ักเรียนนำ�ความเข้าใจที่เกดิ
จากการปฏบิ ตั มิ าสรา้ งองคค์ วามรู้
กลอนสี่ เป็นคำ�ประพันธ์ประเภท ร้อยกรอง ๔ คำ� หรือสรุปเปน็ หลักการ
หนึ่งบทมีจำ�นวน ๔ วรรค แต่ละวรรคมี
ก�รอ่�นแต่ละวรรคแบ่งเป็น ๒ ช่วงจังหวะ
ช่วงจังหวะละ ๒ คำ�
แผนผังของกลอนสี่ มีดังนี้

ผลก�รประเมินก�รสรปุ คว�มรู้ ผ่�น ไมผ่ �่ น

กลอนส่ี...วรรคละส่คี ำาจาำ ได้งา่ ย 85

85 สุดยอดคู่มือครู

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

แบบทดสอบวดั ผลการเร
ยี นรู้
ให้นักเรียนทำ�แบบทดสอบ แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้ตามตัวชี้วัด
ด้วยตนเองเมื่อจบการเรียนรู้ ตามตัวชี้วัด
เพ่ือทบทวนความรู้และทักษะ
ตามตัวชว้ี ัด ตัวชีว้ ัด แตง่ บทร้อยกรองและคำ�ขวัญ (ท ๔.๑ ป. ๔/๕) ได้ คะแนน
คะแนนเต็ม ๑๐ คะแนน
วิเคราะห์คำ� ตอบ
ให้นักเรียนใช้ดินสอระบ�ยลงใน หน้�คำ�ตอบที่ถูกต้องให้เต็มวง
๑. ๒ คราม
เพ่อื ให้สมั ผสั กบั คำ�วา่ งาม ข้อ ๑-๖ เลอื กคาำ เตมิ ในช่องวา่ งตามข้อที่กาำ หนด ให้ได้ความหมายถูกต้อง
และสอดคล้องกับเนื้อความ ตามลักษณะกลอนส่ี
๒. ๓ เมฆขาว
เพอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั เนอื้ ความวา่ ท้องฟ�้ แสนง�ม สี ๑. สดใส
ท้องฟ้างาม ปลอดโปรง่ ๒. ก้อนใหญ่ ลอยไปต�ม ๓.
๓. ๑ ลม
อากาศทีเ่ คล่ือนท่ี ๑. ๑ ฟ้� ๒ คร�ม ๓ อร่�ม ๔ น้�ำ เงิน
๔. ๔ เรยี น ๒. ๑ เมฆ ๒ เมฆฝน ๓ เมฆข�ว ๔ พ�ยุ
เพือ่ ให้สมั ผสั กบั ค�ำ ว่า เพยี ร ๓. ๑ ลม ๒ ฟ้� ๓ นภ� ๔ ตะวนั
๕. ๓ ศกึ ษา
เพอื่ ใหส้ อดคลอ้ งกบั เนอื้ ความ อยูใ่ นวัย ๔. ตอ้ งเพียร ๕.
๖. ๔ วชิ า เติบใหญภ่ �ยหน้� ๖. เลย้ี งตน
เพือ่ ใหส้ มั ผสั กบั คำ�วา่ หนา้
และสอดคลอ้ งกบั เนอ้ื ความ ๔. ๑ เด็ก ๒ เล็ก ๓ รุ่น ๔ เรยี น
๕. ๑ ค้นคว�้ ๒ เส�ะห� ๓ ศึกษ� ๔ ต�ำ ร�
๖. ๑ พอ่ แม่ ๒ ปูย่ �่ ๓ ภ�ษ� ๔ วชิ �

86 ภาษาไทย ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ ๔

สุดยอดคู่มือครู 86

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ข้อ ๗-๑๐ เลือกคาำ ประพนั ธเ์ ตมิ ในชอ่ งวา่ งตามข้อทกี่ ำาหนด ให้ได้ความหมาย วิเคราะห์คำ� ตอบ
ถกู ตอ้ งตามลักษณะกลอนสี่
๗. ๓ ใหก้ ารศกึ ษา
พอ่ แมม่ ีคุณ ค�้ำ จนุ เร�ม� เพ่ือใหส้ ัมผัสกับคำ�วา่ มา
๗. เมตต�อ�ทร และ เมตตา
และมคี วามหมายสอดคลอ้ ง
๗. ๑ ห่วงใยรักใคร่ ๒ หวังได้พ่ึงพ� กบั เน้ือความ
๓ ใหก้ �รศกึ ษ� ๔ อบรมสัง่ สอน ๘. ๔ ปัดกวาดเช็ดถู
ปดั กวาด เพื่อใหส้ มั ผสั
บ้�นเรือนสะอ�ด ๘. กับคำ�วา่ สะอาด
ง�มต�น�่ อยู่ เชิดชูเจ้�ของ ถู เพอ่ื ใหส้ มั ผสั กบั ค�ำ วา่ อยู่
๙. ๓ นํา้ มันมนี ้อย
๘. ๑ ช�ตไิ ทยเจรญิ ๒ ช่วยกนั รกั ษ� เพอื่ ให้สัมผัสกับคำ�วา่ สอย
๓ ปร�ศจ�กฝุน่ ๔ ปัดกว�ดเช็ดถู และสอดคลอ้ งกบั เนอ้ื ความ
๑ ๐. ๒ ทำ�โดยเคร่งครัด
๙. ใช้สอยประหยดั เพอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั เนอ้ื ความ
๑๐. ช่วยรัฐแก้ไข วา่ ควรประหยัดน้ํามัน

๙. ๑ ข�้ วส�รนำ�้ มนั ๒ เงนิ ทองนับรอ้ ย
๓ น�้ำ มนั มีน้อย ๔ ป่�ไมบ้ นดอย

๑๐. ๑ ดเี ดน่ เห็นชดั ๒ ทำ�โดยเครง่ ครดั
๓ เปน็ คนซ่ือสตั ย์ ๔ รถไม่ติดขัด

กลอนสี.่ ..วรรคละสคี่ าำ จำาไดง้ ่าย 87

87 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ห ่นวย๑๔การเรยี นรู้ท่ี ค�ำ ขวัญเตอื นใจ...ให้ท�ำ คว�มดี

ตวั ชี้วดั ปร ะเมนิ ผลตัวชว้ี ดั

ท ๔.๑ ป. ๔/๕ แต่งบทร้อยกรองและคำาขวัญ

Brain-based Learning ท๔.๑ป.๔/๕ ฟน้ื ฟคู วามรู้ ลองทำาดูสกั นิด

๑. ครูตดิ บตั รคำ�บนกระดาน ให้นักเรยี นเลือกข้อความไปเติมในช่องว่างให้สัมพันธ์กับข้อความ
โดยแบ่งเป็น ๒ ฝงั่ และภาพที่กำาหนด แล้วสังเกตลักษณะของคำาขวัญ (๑๐ คะแนน)
๒. ให้ตวั แทนนกั เรยี นผลัดกนั
ออกมาน�ำ บัตรคำ�ทงั้ สองฝงั่ เป็นศรีแก่บ้านเมือง คือผู้ใหญ่ในวันหน้า
จับคู่กนั ให้เปน็ ค�ำ ขวญั ๑ ค�ำ ขวัญ
๓. ใหน้ ักเรียนทกุ คนอ่านค�ำ ขวัญ ชีวิตจะสั้น จงรักษาอย่าทำาลาย เป็นยาวิเศษ
พร้อมกันเพอ่ื ตรวจสอบ
ความถูกตอ้ ง กีฬา เป็นยาวิเศษ อากาศเป็นพิษ ชีวิตจะสั้น

เดก็ วันนี้ คือผู้ใหญ่ในวันหน้า ทิง้ ขยะใหถ้ ูกท่ี เป็นศรีแก่บ้านเมือง

ป่าไม้มีค่า จงรักษาอย่าทำาลาย

88 ภาษาไทย ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ๔

อา่ นคล่อง เขียนคล่อง

ศรี หมายถงึ มิง่ , สริ ิมงคล, ความรุง่ เรอื ง, ความสว่างสกุ ใส,
ความงาม, ความเจริญ

สุดยอดคู่มือครู 88

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ความรแู้ ม่นยาำ หม่นั ทาำ แบบฝกึ หัด อา่ นหนงั สือเรียน

๑. ให้นักเรียนเลือกข้อความไปเติมในช่องว่างให้เป็นคำาขวัญ ใหน้ กั เรียนศกึ ษาความรู้ เรอ่ื ง คำ�ขวัญ
แล้วบอกวัตถุประสงค์ของคำาขวัญเหล่านั้น (๑๐ คะแนน) จากหนงั สือเรียน
การคิดวิเคราะห์หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย
หนา้ ๖๙-๗๒
ไทยเจริญ ทุกแห่งหนอุดมสมบูรณ์ จะกลับบ้านเก่า
ถ้าเยาวชนของชาติติดยาเสพติด พิชิตโรคภัย ช่วยลดอุบัติเหตุ Brain-based Learning

คำ�ขวัญ วัตถุประสงค์ของคำ�ขวัญ ๑. ใหน้ ักเรยี นแบ่งกลุ่ม
ครแู จกบตั รคำ�เพ่อื ให้นักเรียน
ตัวอย่าง รณรงค์การรักษากฎจราจร เรยี งเปน็ คำ�ขวญั กลมุ่ ละ
๑ ค�ำ ขวญั
ขับรถตามกฎ ช่วยลดอุบัติเหตุ ๒. ให้นักเรียนแตล่ ะกล่มุ ชว่ ยกัน
เรียงบตั รค�ำ ใหเ้ ปน็ ค�ำ ขวญั
๑) เมาแล้วขับ จะกลับบ้านเก่า เตือนใจไม่ให้ดื่มสุราก่อนขับรถ ทสี่ มบรู ณภ์ ายในเวลาทคี่ รกู �ำ หนด
๒) ออกกำาลังกายวันละนิด พิชิตโรคภัย ส่งเสริมการออกกำาลังกาย ๓. ให้นักเรยี นแต่ละกลมุ่ ส่งตัวแทน
ออกมาเขียนคำ�ขวญั บนกระดาน
๓) ไทยทำา ไทยใช้ ไทยเจริญ ส่งเสริมการใช้สินค้าไทย ทีละกลุม่ และร่วมกนั ตรวจสอบ
ความถกู ตอ้ ง
๔) ปลูกต้นไม้คนละต้น ทุกแห่งหนอุดมสมบูรณ์ ชักชวนให้ปลูกต้นไม้
๕) บ้านเมืองจะพินาศ ถ้าเยาวชนของชาติ รณรงค์การป้องกัน
ติดยาเสพติด ยาเสพติด

๒. ให้นักเรียนเรียงคำาที่กำาหนดในแต่ละข้อให้เป็นคำาขวัญ
ที่ถูกต้องแล้วอ่านออกเสียง (๒๐ คะแนน)
เขียนคล่อง อ่านคล่อง

๑) คุณธรรม บ้านเมือง เชิดชู น่าอยู่

บ้านเมืองน่าอยู่ เชิดชูคุณธรรม

๒) ไทย สังคม สร้างเสริม ไร้ควันบุหรี่

สร้างเสริมสังคมไทย ไร้ควันบุหรี่

๓) เศรษฐี ประหยัด รู้ เป็น ในวันนี้ ในวันหน้า

รู้ประหยัดในวันนี้ เป็นเศรษฐีในวันหน้า

๔) ยาเสพติด ห่างไกล เล่นกีฬา เล่นดนตรี

เล่นดนตรี เล่นกีฬา ห่างไกลยาเสพติด

๕) ช่วยรักษา เปิดแอร์ ชั้นบรรยากาศ ๒๕ องศา

เปิดแอร์ ๒๕ องศา ช่วยรักษาชั้นบรรยากาศ

คาำ ขวัญเตือนใจ...ใหท้ าำ ความดี 8๙

89 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

Brain-based Learning ๓. ให้นักเรียนเลือกแต่งคำ�ขวัญ ๑ หัวข้อ
พร้อมว�ดภ�พประกอบ (๕๐ คะแนน) ารคิดสังเคราะห
๔. ครแู จกกระดาษใหน้ ักเรียนคนละ อเพียง
๑ แผ่น โดยครรู ะบุหัวขอ้ ของ
คำ�ขวญั ไว้บนหัวกระดาษ เช่น ์
• การอนุรักษว์ ฒั นธรรมไทย ก
• การปฏบิ ัตติ นเป็นเด็กดี
๕. ให้นักเรียนแต่งค�ำ ขวัญใหต้ รงกบั ตามห
หัวขอ้ ท่ีตนเองไดร้ บั คนละ ลักปรัชญาของเศรษฐกิจพ ชิ้นงาน
๑ ค�ำ ขวญั
๖. ใหน้ กั เรยี นแลกกนั ตรวจกบั เพอ่ื น ด้�นสิ่งแวดล้อม
ก�รอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ก�รประหยัดพลังง�น
โดยพจิ ารณาคำ�สมั ผัส เนื้อหา
และความสมั พันธก์ ับหวั ขอ้ (ตัวอย่�งคำ�ตอบ)
ทไ่ี ดร้ บั
๗. ให้นักเรยี นท�ำ ช้ินงานดว้ ยตนเอง (ภ�พป่�ไม้ที่อุดมสมบูรณ์)
เป็นรายบุคคล เพอ่ื ประเมินผล
ตามตัวช้ีวัด คำ�ขวัญ คืนผืนป่� คืนชีวิต กู้วิกฤติสิ่งแวดล้อม
๘. ให้นกั เรยี นน�ำ ความเข้าใจทเ่ี กิด
จากการปฏบิ ตั มิ าสรา้ งองคค์ วามรู้ เรียนรูจ้ ากการทาำ นาำ สหู่ ลักเกณฑ์
หรือสรุปเปน็ หลกั การ
การฝึกแต่งคำาขวัญทำาให้นักเรียนสรุปความรู้เรื่อง คำาขวัญ ได้ดังนี้

คำ�ขวัญ คือ ถ้อยคำ�ที่มีสัมผัสคล้องจอง มีเนื้อคว�มเพื่อเตือนใจ
เชิญชวน หรือขอร้องให้ปฏิบัติ

ลักษณะเด่น คือ มีสัมผัสคล้องจองและให้ข้อคิด

ผลก�รประเมนิ ก�รสรุปคว�มรู้ ผ่�น ไม่ผ�่ น

๙๐ ภาษาไทย ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี ๔

สุดยอดคู่มือครู 90

ตัวช้ีวัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

แบบทดสอบวดั ผลการเร ให้นักเรียนทำ�แบบทดสอบ
ยี นรู้ ด้วยตนเองเมื่อจบการเรียนรู้
เพ่ือทบทวนความรู้และทักษะ
แบบทดสอบวัดผลการเรียนรู้ตามตัวชี้วัด ตามตัวชีว้ ดั
ตามตัวชี้วัด
ได้ คะแนน วเิ คราะห์ค�ำตอบ
ตวั ชวี้ ัด แต่งบทร้อยกรองและคำาขวญั (ท ๔.๑ ป. ๔/๕) คะแนนเต็ม ๑๐ คะแนน
๑. ๔ ปลอดภัย เพ่อื ใหค้ ล้องจอง
ให้นักเรียนเลือกคำาเติมในช่องว่างให้ได้ความหมายและถูกต้องตามลักษณะคำาขวัญ กบั คำ�ว่า ไทย
โดยใช้ดินสอระบายลงใน หน้าคำาตอบที่ถูกต้องให้เต็มวง และสอดคลอ้ งกับเน้อื ความ
๒. ๒ พอเพยี ง เพ่ือใหค้ ลอ้ งจอง
๑. กินผลไมไ้ ทย ไร้สารตกคา้ ง กบั ค�ำ วา่ เล้ียง
๑ อร่อย ๒ สดใส ๓ สขุ ใจ ๔ ปลอดภัย และสอดคลอ้ งกับเนอ้ื ความ
๓. ๔ ประมาท เพื่อให้คลอ้ งจอง
๒. กนิ อยูอ่ ย่าง ได้เลยี้ งตนช่วยชาติ กบั ค�ำ วา่ คาด
๑ ประหยัด ๒ พอเพียง ๓ มธั ยัสถ์ ๔ ไม่เสย่ี ง ๔. ๒ แกไ้ ข เพือ่ ใหค้ ล้องจองกับ
เนอื้ ความ
๓. ขบั รถอยา่ คาดเขม็ ขดั นริ ภยั ๔ ประมาท ๕. ๔ สญั ญาณ หมายถึง
๑ เมา ๒ โทรฯ ๓ หลบั เครอื่ งแสดงให้เห็น
เพ่อื ให้รู้ลว่ งหน้า
๔. ชว่ ยโลก ร่วมใจ โลกรอ้ น จะไดร้ ะวังอนั ตราย
๑ เกดิ ภัย ๒ แกไ้ ข ๓ คลคี่ ลาย ๔ ดบั ไฟ ซ่งึ สอดคลอ้ งกับเนื้อความ
๖. ๑ ใจ เพอื่ ใหค้ ลอ้ งจอง
๕. แผ่นดินไหว ภยั จากโลกร้อน กบั คำ�ว่า ใหม่
๑ ปอ้ งกนั ๒ สังเกต ๓ สญั ญา ๔ สญั ญาณ ๗. ๓ รกั ษา เพ่อื ให้คล้องจอง
กับค�ำ วา่ ปญั ญา
๖. เยาวชนร่นุ ใหม่ ร่วม ตา้ นภยั บุหร่ี ๘. ๓ หยุดย้ัง เพอื่ ให้คลอ้ งจอง
๑ ใจ ๒ พลัง ๓ ชมุ นุม ๔ สามคั คี กบั ค�ำ วา่ บ่อยครั้ง

๗. วัฒนธรรมคอื สินทรัพย์ทางปัญญา ช่วยกนั ไมใ่ ห้สญู
๑ ส่งเสริม ๒ อนรุ กั ษ์ ๓ รักษา ๔ สรา้ งสรรค์

๘. ล้างมอื บอ่ ยครง้ั เช้ือโรค
๑ กำาจัด ๒ หา่ งไกล ๓ หยดุ ยงั้ ๔ ปราศจาก

๙. พลงั ความรกั ช่วยพน้ ภัยยาเสพตดิ
๑ ความกตญั ญู ๒ ความเขา้ ใจ ๓ ความเมตตา ๔ ความสามัคคี

๑๐. อนาคตจะ หากใฝใ่ จการศึกษา

๑ กา้ วไกล ๒ หา่ งไกล ๓ ร่งุ โรจน์ ๔ สมหวัง

คำาขวัญเตือนใจ...ใหท้ าำ ความดี ๙๑

๙. ๒ ความเข้าใจ เพ่อื ให้คล้องจองกับคำ�ว่า พน้ ภัย
๑๐. ๑ ก้าวไกล เพอื่ ให้คล้องจองกับค�ำ วา่ ใฝใ่ จ
และสอดคลอ้ งกบั เน้ือความ

91 สุดยอดคู่มือครู

แบบประเมินผลสัมฤทธิ์การเรียนของนักเรียนตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด
ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียนหน่วยอก่าานรคเลร่อียงนเขรียู้เนรคื่อลง่องบทร้อยวิเกครราอะหง์คแ�ำลตะอคบำาขวัญBrain-based Learning

ม�ตรฐ�นก�รเรียนรู้ แบบฝึกหัด ผลสัมฤทธิ์ก�รเรียนของนักเรียน
และตัวชี้วัด คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

แตง่ บทร้อยกรองและคำาขวัญ หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี ๑๓ ๑๐
(ท ๔.๑ ป. ๔/๕) ฟนื้ ฟูความรู้ ลองทาำ ดสู กั นิด
ความรูแ้ มน่ ยำา หมน่ั ทาำ แบบฝึกหัด ๓๐
ขอ้ ๑ ๑๐
ขอ้ ๒ ๒๐
ขอ้ ๓ ๒๐
ข้อ ๔
แบบทดสอบวัดผลการเรยี นรู้ ๑๐
ตามตวั ชวี้ ัด ๑๐๐

รวม

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๑๔ ๑๐

ฟื้นฟคู วามรู้ ลองทำาดูสกั นิด ๑๐
ความรูแ้ ม่นยำา หมน่ั ทำาแบบฝกึ หัด ๒๐
๕๐
ข้อ ๑
ขอ้ ๒ ๑๐
ขอ้ ๓ ๑๐๐
แบบทดสอบวดั ผลการเรยี นรู้
ตามตัวชีว้ ัด

รวม

เกณฑ์ก�รประเมินผล ผลก�รประเมินนักเรียน
ระดับคะแนน ระดับผลก�รเรียน คุณภ�พ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๑๓ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๑๔
๘๐ - ๑๐๐ ๔ ดีเยี่ยม
๗๕ - ๗๙ ๓.๕ ดีมาก
๗๐ - ๗๔ ๓ ดี
๖๕ - ๖๙
๖๐ - ๖๔ ๒.๕ ค่อนข้างดี

๕๕ - ๕๙ ๒ ปานกลาง

๕๐ - ๕๔ ๑.๕ พอใช้

๐ - ๔๙ ๑ ผ่านเกณฑ์ขั้นตำ่า

๐ ตำ่ากว่าเกณฑ์

ลงชื่อ ผู้ประเมิน
วันที่ เดือน พ.ศ.

๙๒ ภาษาไทย ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๔

สุดยอดคู่มือครู 92

ห ่นว ยการเรียนรู้ สำ�นวน

เรอื่ ง

ตัวชวี้ ัด เด็ก ๆ รู้หรอื ไม่
บอกความหมายของสาำ นวน คำ า พั ง เ พ ย แ ล ะ สุ ภ า ษิ ต เ ป็ น ถ้ อ ย คำ า ที่ มี
(ท ๔.๑ ป. ๔/๖) ความหมายลึกซึง้ แฝงอยู่ มักใชก้ ลา่ ว
เปรียบเทียบสงิ่ ตา่ ง ๆ เพอ่ื ใหข้ อ้ คิดสอนใจ
และแนวทางปฏิบตั ิ

แผนผังสาระการเรยี นรู้

การบอกความหมาย
ของสำานวน

สำานวนที่เป็นคำาพังเพย สำานวนที่เป็นสุภาษิต
สำ�นวนที่ใช้เปรียบเทียบ สำ�นวนที่เป็นคติ สอนให้ทำ�

มักมีคำ�คล้องจอง หรือไม่ให้ทำ�

93 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

ห ่นวย๑๕การเรยี นรู้ที่ ค�ำ พงั เพยและสุภ�ษติ ...ให้ข้อคิดสอนใจ

ตัวชว้ี ัด ปร ะเมนิ ผลตัวชว้ี ดั

ท ๔.๑ ป. ๔/๖ บอกความหมายของสำานวน

Brain-based Learning ท๔.๑ป.๔/๖ ฟนื้ ฟคู วามรู้ ลองทำาดสู ักนิด

๑. ครเู ขียนส�ำ นวนโดยสลบั คำ�กนั ใหน้ กั เรยี นเลือกข้อความไปเติมให้ตรงกับภาพ (๑๒ คะแนน)
เชน่ ไม่ ตก ฟา้ ท่วั ฝน
๒. ให้ตวั แทนนักเรยี นออกมา ขช่ี ้างจบั ตกั๊ แตน หนีเสอื ปะจระเข้ รกั วัวใหผ้ กู รกั ลูกให้ตี
เขยี นส�ำ นวนโดยเรยี งค�ำ ใหถ้ กู ตอ้ ง ขม่ เขาโคขนื ใหก้ ินหญ้า ความพยายามอยูท่ ่ไี หน ความสาำ เรจ็ อยทู่ นี่ ่นั

บนกระดานคนละ ๑ ส�ำ นวน อยู่บา้ นท่านอย่าน่งิ ดดู าย ป้ันววั ป้นั ควายใหล้ กู ท่านเลน่
เช่น ฝนตกไมท่ วั่ ฟา้
๓. ให้นักเรียนทกุ คนพิจารณา คำ�พังเพย
ความถกู ตอ้ งของสำ�นวน
บนกระดาน แล้วรว่ มกนั สนทนา ขี่ช้างจับตั๊กแตน ข่มเขาโคขืนให้กินหญ้า
ถงึ ความหมายของแตล่ ะสำ�นวน

หนีเสือปะจระเข้

๙๔ ภาษาไทย ชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี ๔

อ่านคล่อง เขยี นคลอ่ ง

ขชี่ า้ งจบั ตกั๊ แตน หมายถงึ ลงแรงมากแตไ่ ด้ผลเล็กน้อย ไมค่ ้มุ คา่
หนีเสือปะจระเข้ หมายถึง หนีภยั อนั ตรายอยา่ งหนงึ่ แล้วต้องพบภยั อนั ตรายอีกอย่างหน่ึง
ข่มเขาโคขืนให้กินหญา้ หมายถงึ บงั คับขนื ใจผอู้ ่ืนใหท้ �ำ ตามทตี่ นต้องการ
อยูบ่ ้านท่านอยา่ นิง่ ดดู าย ปน้ั ววั ปน้ั ควายให้ลูกท่านเลน่ หมายถึง อาศัยอยู่ในบา้ นผ้ใู ด
ก็ควรชว่ ยทำ�งานตามแตจ่ ะท�ำ ไดท้ ุกอยา่ ง

สุดยอดคู่มือครู 94

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

สุภ�ษิต

ความพยายามอยู่ที่ไหน ความสำาเร็จอยู่ที่นั่น

รักวัวให้ผูก รักลูกให้ตี อยู่บ้านท่านอย่านิ่งดูดาย
ปั้นวัวปั้นควายให้ลูกท่านเล่น

ความรู้แมน่ ยาำ หมัน่ ทำาแบบฝึกหัด อ่านหนังสือเรียน

๑. ให้นักเรียนโยงเส้นจับคู่คำาพังเพยและสุภาษิตกับความหมายให้ตรงกัน ให้นกั เรียนศึกษาความรู้
เรอื่ ง ค�ำ พงั เพยและสภุ าษิต
(๕ คะแนน) จากหนังสือเรยี น
หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย
ตาำ นำ้าพรกิ ละลายแมน่ ำา้ ทำาส่งิ ใดย่อมได้รับ หนา้ ๗๔-๗๗
ส่ิงนัน้ ตอบแทน
Brain-based Learning
ปอกกล้วยเข้าปาก เสียทรพั ย์ไป
โดยไม่ได้ประโยชน์อะไร ใหน้ ักเรียนแบง่ กลุม่ เล่นทายอกั ษร
ในชอ่ งวา่ งใหเ้ ปน็ ส�ำ นวน แตล่ ะส�ำ นวน
ทาำ ดไี ด้ดี ทาำ ชั่วได้ชั่ว ง่าย สะดวก นกั เรยี นจะทายไดเ้ พยี ง ๑๕ ตวั อกั ษร
ถ้าครบแลว้ ยังทายสำ�นวนไม่ได้
เรยี นผกู ตอ้ งเรยี นแก้ ลกู ย่อมไมต่ า่ งกบั จะถอื ว่าแพ้ เช่น
พ่อแมม่ ากนกั ั า้
(ววั หายลอ้ มคอก)
ลูกไมห้ ล่นไมไ่ กลตน้ รู้วิธีทาำ กต็ อ้ งรูว้ ธิ ีแก้ไข ครจู ะเปน็ ผทู้ าย หรอื ให้นกั เรยี น
แตล่ ะกลมุ่ ผลดั กันหาสำ�นวน
คาำ พังเพยและสุภาษติ ...ใหข้ ้อคิดสอนใจ ๙๕ มาเปน็ ผ้ทู ายกไ็ ด้

95 สุดยอดคู่มือครู

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

Brain-based Learning ๒. ให้นักเรียนนำาข้อความที่กำาหนดไปเติมให้เป็นคำาพังเพยและสุภาษิต
ที่สมบูรณ์ (๘ คะแนน)
๑. ให้นักเรยี นแบง่ กลุ่มเป็น ๒ กลมุ่ ปากถอื ศีล ด้วยการไม่จองเวร งเู ห็นนมไก่ เปน็ คนเช่นนน้ั
แตล่ ะกลมุ่ ตงั้ ตวั แทนส�ำ หรบั ยกมอื
๑) ไก่เหน็ ตนี งู งูเห็นนมไก่
๑ คน เพ่ือแข่งขนั ตอ่ ส�ำ นวน
๒) คบคนเชน่ ไร เป็นคนเช่นนั้น
คำ�พงั เพย หรือสภุ าษติ จากครู
๓) มือถือสาก ปากถือศีล
๒. ครบู อกสำ�นวน คำ�พงั เพย

หรอื สภุ าษิตวรรคแรกจบ ๔) เวรยอ่ มระงับ ด้วยการไม่จองเวร

ครูจะพดู วา่ “ตอ่ ” ๓. ให้นักเรียนเติมคำาพังเพยและสุภาษิตในช่องว่างก ์
๓. ใหต้ วั แทนแต่ละกลุ่มยกมือ ให้สมบูรณ์แล้วอ่านข้อความเหล่านั้น (๑๐ คะแนน) ารคิดวิเคราะห อ่านคล่อง

ให้เรว็ ท่ีสดุ กลุ่มใดยกมือกอ่ น ๑) ป่พู รำ่าสอนหลานเสมอว่า “จงรกั ษา ความดี

จะได้ตอ่ สำ�นวนของครู ถา้ ถูกตอ้ ง ประดุจ เกลือ รกั ษา ความเค็ม ”
ได้ ๑ คะแนน ถ้าต่อผิดจะต้อง ๒) เมือ่ อยใู่ นสังคมเช่นไร ควรปฏิบตั ิตามขนบธรรมเนยี ม
ยกใหอ้ กี กลมุ่ ตอ่ เมอ่ื จบการแขง่ ขนั
กลุม่ ท่ไี ดค้ ะแนนมากกว่าจะเปน็ ประเพณีของสงั คมน้นั ๆ เรยี กวา่ “เขา้ เมือง ตาหลิ่ว
ฝ่ายชนะ ต้อง หลิ่วตา ตาม”
ส�ำ นวน ค�ำ พงั เพย และสภุ าษติ ๓) ทุกคนยอ่ มมโี อกาสผดิ พลาดได้แม้ว่าจะเกง่ ปานใดก็ตาม
ด่ังสภุ าษติ ทก่ี ล่าวว่า

“ สี่เท้า ยงั รพู้ ลาด นักปราชญ์ ยังร้พู ลงั้ ”

ทใี่ ชใ้ นการแข่งขัน มีดังน้ี ๔) เราควรทำาสง่ิ ต่าง ๆ ด้วยตนเอง ไม่ควรยมื จมูก คนอืน่
๑) ขม่ เขาโคขืน (ให้กินหญา้ )
๒) หนีเสอื (ปะจระเข)้ หายใจ
๓) ผกั ชี (โรยหน้า)
๔) ไก่เหน็ ตีนงู (งูเหน็ นมไก่) ๕) ถา้ อยากทาำ งานสบายใหข้ ยนั หม่นั เพยี รเรียนหนงั สอื
๕) จับปู (ใส่กระดง้ ) หากเกียจครา้ นจะตอ้ งทาำ งานลำาบากในภายหลัง
ดังคำากลา่ วทว่ี ่า “รกั ดี หามจั่ว รกั ชว่ั หามเสา ”

๙๖ ภาษาไทย ช้นั ประถมศึกษาปที ี่ ๔

๖) นํา้ พง่ึ เรือ (เสือพึง่ ปา่ ) ๔. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั สนทนาเกย่ี วกบั ความหมายของสำ�นวน ค�ำ พงั เพย
๗) พดู ไปสองไพเบี้ย และสุภาษิตดงั กลา่ ว
(น่ิงเสียตำ�ลงึ ทอง)

๘) หลงั สู้ฟ้า (หน้าสดู้ ิน)

๙) สิบปากวา่ (ไมเ่ ทา่ ตาเห็น)

๑๐) รไู้ ว้ใชว่ า่ (ใสบ่ า่ แบกหาม)

สุดยอดคู่มือครู 96

ตัวชี้วัด อ่านหนังสือเรียน อ่านคล่อง เขียนคล่อง วิเคราะห์ค�ำตอบ Brain-based Learning

๔. ให้นักเรียนหาคำาพังเพยและสุภาษิตอย่างละ ๒ สำานวน Brain-based Learning
พร้อมบอกความหมาย (๒๐ คะแนน) (ตัวอย่างคำาตอบ)
เขียนคล่อง ใบงาน ๕. ให้นกั เรียนท�ำ ใบงานด้วยตนเอง
เป็นรายบุคคล เพอ่ื ประเมินผล
คำ�พงั เพย ตามตวั ชีว้ ดั
๖. ใหน้ กั เรยี นน�ำ ความเขา้ ใจท่ีเกิด
๑) ปลาหมอตายเพราะปาก จากการปฏบิ ตั ิมาสรา้ งองค์ความรู้
หรอื สรปุ เปน็ หลักการ
หมายถงึ คนที่พูดพล่อยจนได้รับอันตราย

๒) ได้ทีขี่แพะไล่

สุภ�ษติ หมายถงึ ซำ้าเติมเมื่อผู้อื่นเพลี่ยงพลำ้าลง

๑) เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด

หมายถึง ประพฤติตามอย่างผู้ใหญ่ย่อมปลอดภัย

๒) ขุนนางใช่พ่อแม่ หินแง่ใช่ตายาย

หมายถึง ถ้าไม่ใช่พ่อแม่ปู่ย่าตายายของตนก็ไม่ควรไว้วางใจใคร

เรียนรจู้ ากการทำา นำาสหู่ ลักเกณฑ์

ก�รเรยี นรู้คว�มหม�ยของคำ�พังเพยและสุภ�ษติ ท�ำ ให้นกั เรียน
สรุปคว�มรเู้ รอื่ ง ค�ำ พงั เพยและสุภ�ษติ ได้ดังน้ี (ตัวอย่างคำาตอบ)

คำาพังเพย คือ สำานวนที่ใช้เปรียบเทียบเพื่อให้เข้าใจเรื่องที่พูดถึง

ส่วนใหญ่จะมีคำาคล้องจอง

สุภาษิต คือ สำานวนที่เป็นคติสอนใจให้ทำาหรือเว้นไม่ให้ทำา ให้แนวทาง

ที่ถูกต้องในการดำาเนินชีวิต

ประโยชน์ของคำาพังเพยและสุภาษิต คือ แนะนำาสั่งสอน

และให้ข้อคิดในการดำาเนินชีวิต

ผลการประเมินการสรปุ ความรู้ ผ่าน ไม่ผา่ น

คาำ พงั เพยและสุภาษติ ...ใหข้ อ้ คิดสอนใจ ๙๗

อา่ นคลอ่ ง เขยี นคล่อง

มอื ถอื สาก ปากถอื ศลี หมายถึง มกั แสดงตัววา่ เป็นคนดีมศี ีลธรรม แตก่ ลบั ประพฤตชิ วั่
ไดท้ ีขี่แพะไล่ หมายถงึ ซํา้ เติมเมอื่ ผู้อน่ื เพลย่ี งพล้ําลง
เดินตามหลังผ้ใู หญ่หมาไม่กัด หมายถงึ ประพฤตติ ามอยา่ งผใู้ หญย่ อ่ มปลอดภัย

97 สุดยอดคู่มือครู