สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) ใช้กระบวนการ BBL & PBL GPAS เน้นการทำงานของสมอง เพิ่มผลสัมฤทธิ์ด้วย ข้อสอบเน้นสมรรถนะ โครงงานบูรณาการ สู่อาเซียนและโลก ทักษะศตวรรษที่ ๒๑ จัดการเรียนรู้ตามแนวทาง Backward Design เฉลยคำ ตอบ ละเอียดทุกข้อ นวัตกรรม ความรู้ความเข้าใจ สื่อเสริม QR CODE ๔ ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๒๑ BBL5Steps มาตรฐานสากล ศตวรรษที่ คู่มือครูใช้คู่กับหนังสือเรียน
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ เศรษฐกิจพอเพียงและ ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ ส ๓.๑ ป.๔/๓, ส ๓.๒ ป.๔/๑ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ การเมืองการปกครองของไทย ส ๒.๒ ป.๔/๑, ป.๔/๒, ป.๔/๓ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ หน้าที่เบื้องต้นของเงิน ส ๓.๒ ป.๔/๒ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ วัฒนธรรมไทย ส ๒.๑ ป.๔/๔ สาระ หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำ เนินชีวิตในสังคม สาระ เศรษฐศาสตร์ สาระ ภูมิศาสตร์ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ตามวิถีประชาธิปไตย ส ๒.๑ ป.๔/๑, ป.๔/๒, ป.๔/๕ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ การเลือกซื้อสินค้าและบริการ ส ๓.๑ ป.๔/๑, ป.๔/๒ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สิทธิของเด็ก ส ๒.๑ ป.๔/๓ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ ลักษณะทางกายภาพ ของจังหวัด ส ๕.๑ ป.๔/๑, ป.๔/๒, ป.๔/๓ ส ๕.๒ ป.๔/๑ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ การเปลี่ยนแปลงและการอนุรักษ์ สิ่งแวดล้อมและทรัพยากร ธรรมชาติในจังหวัด ส ๕.๒ ป.๔/๒, ป.๔/๓ สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ผังสาระการเรียนรู้ หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) ๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมัติ ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙ แฟกซ์ : ทุกหมายเลข, แฟกซ์อัตโนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖ website : www.iadth.com ชั้นประถมศึกษาปีที่ คู่มือครูใช้คู่กับหนังสือเรียน สงวนลิขสิทธิ์ สำ นักพิมพ์ บริษัทพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ กัด พ.ศ. ๒๕๖๔ ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด สาระภูมิศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรมและการดำ เนินชีวิตในสังคม เศรษฐศาสตร์ และภูมิศาสตร์ ๔
55% 100 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ 1,000 เมตร การระบุตำาแหน่ง การบอกระยะ สีแสดงสัญลักษณ์แสดง ภูมิประเทศ สัญลักษณ์แสดงสิ่งต่างๆ ที่ปรากฏบนผิวโลก ภูเขาสูง เช่น วัดหลวงพ่อเพชรตั้งอยู่บริเวณ อำาเภอเมืองอุตรดิตถ์อุทยานแห่งชาติภูสอยดาว อยู่บนภูเขาสูง ทางตะวันออกของจังหวัด ตัวอย่างการใช้แผนที่กายภาพจังหวัดอุตรดิตถ์ ระบุตำาแหน่ง ระยะ ทิศ ลักษณะทางกายภาพ แหล่งทรัพยากร และสถานที่สำาคัญในจังหวัด เขตจังหวัด ห้วย คลอง แม่น้ำา ภูเขา ระดับสูง น้ำาตก มาตราส่วนใช้หาระยะทางจริง บนผิวโลก เครื่องหมายบอกทิศ ถนน อ่างเก็บน้ำา อุทยานแห่งชาติ วัด ทางรถไฟ ที่ตั้งจังหวัด วนอุทยาน สถานที่สำาคัญ จังหวัดอุตรดิตถ์ เช่น บึงช่ออยู่ใกล้เส้นทางรถไฟ การบอกระยะ ระหว่างสถานที่จริงด้วยแผนที่ สามารถทำาได้ อย่างแม่นยำาและถูกต้อง โดยการวัดระยะในแผนที่ และเทียบกับมาตราส่วน ลักษณะทางกายภาพ แหล่งทรัพยากร และสถานที่สำาคัญในจังหวัด 1,500 เมตร 100 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ GPAS Steps 1. ตั้งคำ�ถาม ตั้งสมมุติฐาน เพื่อกระตุ้น ประสบการณ์ให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ 2. สังเกตและรวบรวมข้อมูลจากแหล่งเรียนรู้ อย่างหลากหลาย เพื่อให้ผู้เรียนรู้จัก เลือกข้อมูลที่ต้องการ 3. จัดกระทำ�ข้อมูลด้วยการคิดวิเคราะห์ (จำ�แนก จัดหมวดหมู่ หาความสัมพันธ์ เปรียบเทียบ ฯลฯ) โดยใช้แผนภาพจัด ความคิดอย่างเป็นระบบ สรุปสาระสำ�คัญ สังเคราะห์เป็นความคิดรวบยอด 4. คิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าโดยเชื่อมโยงกับ หลักคุณธรรมจริยธรรมค่านิยมหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อสร้างความเป็น พลเมืองไทยและพลโลกที่มีคุณภาพ แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด 5. สร้างทางเลือกโดยออกแบบหรือคิดสร้างสรรค์ แนวทางอย่างหลากหลาย แล้วตัดสินใจ เลือกแนวทางที่ดีที่สุด 6. วางแผนขั้นตอนการปฏิบัติงานที่มีประสิทธิภาพ เพื่อนำ�ไปสู่ความสำ�เร็จ เป้าหมายการเรียนรู้ ระบุเป้าหมายการเรียนรู้ในหลักสูตรตามแนวทาง Backward Design ซึ่งประกอบด้วย - มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด - สมรรถนะสำ�คัญของผู้เรียน - คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ภาระงาน/ชิ้นงาน กำ�หนดภาระงานหรือชิ้นงานของผู้เรียน ซึ่งเป็นหลักฐานแสดงความเข้าใจ กิจกรรมเสริมสร้างศักยภาพการเรียนรู้ในศตวรรษที่21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ และสารประโยชน์มากมายสำ�หรับครู การอธิบายเป้าหมาย การเรียนรู้และการทำ� ชิ้นงานที่ผู้เรียนจะได้ คะแนนอย่างชัดเจนทำ�ให้ผู้เรียน เห็นทิศทางในการเรียนเป็นการ ขจัดความกังวลใจ และสร้าง ความรู้สึกเชิงบวกให้แก่ผู้เรียน การใช้คำ�ถาม หรือกำ�หนดปัญหา ที่ผู้เรียนต้องพบในชีวิต (Problem BasedLearning:PBL) เพื่อสร้างความรู้สึกตื่นเต้นท้าทาย กระตุ้นอารมณ์ให้ผู้เรียนสนใจ อยากเรียนรู้ อยากสืบสอบ ซึ่งส่งผลต่อการเรียนรู้ที่ดี การรวบรวมข้อมูล จากสิ่งแวดล้อม และแหล่งเรียนรู้ อย่างหลากหลาย ผ่านระบบ ประสาทสัมผัส (ways of knowing) ทั้งการเห็น(ทางตา) การได้ยิน (ทางหู) การสัมผัส(ทางกาย) การได้กลิ่น(ทางจมูก) การรับรส(ทางปาก) ทำ�ให้สมอง เกิดการเรียนรู้และมีพัฒนาการ เพราะสิ่งแวดล้อมคือตัวกระตุ้น พัฒนาการสมอง และสิ่งแวดล้อม ที่หลากหลายทำให้สมองเรียนรู้ได้ดี การจัดข้อมูลของสมอง จะใช้การคิดหา ความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับ ประสบการณ์เดิม เปรียบเทียบ จัดกลุ่ม และสรุปเป็นหลักการ ของตนเองกิจกรรมที่เน้นการคิด จึงทำให้สมองเกิดการเรียนรู้ และครูต้องฝึกให้ผู้เรียนใช้ แผนภาพความคิด (Graphic Organizers) เพื่อจัดข้อมูลอย่างเป็นระบบ สร้างการคิดอย่างมีแบบแผน การคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า ทำ�ให้ผู้เรียนเห็นความสำ�คัญของสิ่งนั้น ข้อมูลที่มีความสำคัญมีความหมายต่อชีวิต สมองจะสนใจและตอบสนอง จึงส่งข้อมูลเหล่านั้นเข้าสู่กระบวนการเรียนรู้ โดยเชื่อมโยงกับความรู้ และทักษะที่มีอยู่เดิม สร้างความหมายให้มากยิ่งขึ้น ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Step 2 การพัฒนาคุณภาพผู้เรียนที่สอดคล้องกับ เสริมสร้างศักยภาพการเรียนรู้ตาม ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 2 พิเศษ
ลักษณะทางกายภาพของจังหวัด 101 750 เมตร 500 เมตร ภูเขาสูงปานกลาง ที่ดอน ลาดเชิงเนิน ที่ราบ ที่ราบลุ่ม การบอกทิศ ที่ราบลุ่ม ที่ราบ แหล่งท่องเที่ยว จังหวัดใกล้เคียง ลองจิจูด ตำาแหน่ง น้ำาตก ทางรถไฟ ที่ตั้งวัด แม่น้ำา ถนน อ่างเก็บน้ำา ที่ดอนเชิงเขา ภูเขาสูง ละติจูด ประเทศ ใกล้เคียง อุทยาน แห่งชาติ ภูเขาสูง ปานกลาง เช่น จังหวัดอุตรดิตถ์ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตก ของสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว และทิศเหนือของจังหวัดพิษณุโลก การระบุลักษณะทางกายภาพ แหล่งทรัพยากร และสถานที่สำาคัญ จังหวัดอุตรดิตถ์มีพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาและที่ดอน แหล่งทรัพยากรและสถานที่สำาคัญ เช่น • น้ำาตกแม่พลู • แม่น้ำาน่าน • อ่างเก็บน้ำาสิริกิติ์ • เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า • บ่อเหล็กน้ำาพี้ 250 เมตร 200 เมตร 150 เมตร 50 เมตร 0 เมตร ลักษณะทางกายภาพของจังหวัด 101 รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean 7. เขียนขั้นตอนการปฏิบัติงานจริงและ ลงมือปฏิบัติตามแผน ประเมินความสำ�เร็จ ของงานและประเมินการทำ�งานเชิงระบบ เพื่อปรับปรุงและแก้ปัญหา แล้วสรุป เป็นความคิดรวบยอด 8. นำ�ความเข้าใจที่เกิดจากการปฏิบัติ มาสร้างองค์ความรู้หรือสรุปเป็นหลักการ 10. เชื่อมโยงความรู้ไปสู่การทำ�ประโยชน์ให้กับ ท้องถิ่น สังคม สิ่งแวดล้อม ในระดับ ประเทศ อาเซียน และโลก ตามวุฒิภาวะ ข อง ผู้ เรี ย น แ ล้ ว ประ เ มิ น ค่านิ ย ม นิสัยแห่งการคิดการกระทำ� 9. สื่อสารและนำ�เสนอผลงานหรือความสำ�เร็จ เพื่อขยายความรู้ในรูปแบบการอภิปราย การรายงาน นำ�เสนอด้วยแผงโครงงาน PowerPoint Presentation เป็นต้น กิจกรรมเสริมสร้างศักยภาพการเรียนรู้ในศตวรรษที่21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ และสารประโยชน์มากมายสำ�หรับครู การเคลื่อนไหวและ การลงมือปฏิบัติทำให้ สมองพัฒนาทั้งสองด้าน เมื่อผู้เรียนนำหลักการจากศาสตร์ แขนงต่าง ๆ ไปปฏิบัติหรือลงมือ แก้ปัญหามากขึ้น ความรู้จะยิ่งถักทอ ขยายกว้างขึ้น เกิดทักษะการคิด ริเริ่มสร้างสรรค์(creativethinking) การคิดแก้ปัญหา (problem solving thinking)การคิดอย่างมีวิจารณญาณ (critical thinking)ผู้เรียนได้พัฒนา ความคิดทั้งระบบ และสามารถ สร้างองค์ความรู้ไปพร้อมๆกัน เกิดความเข้าใจที่ลุ่มลึกและเป็น ความเข้าใจที่คงทน สามารถนำ�ไป ประดิษฐ์ผลงาน สร้างผลิตภัณฑ์ จัดทำ�โครงงาน(ProjectBased Learning:PBL) พัฒนาพหุปัญญา และขยายผลสู่สังคมตามมาตรฐาน สากลและวิสัยทัศน์ในศตวรรษที่21 Step 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ Step4 ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคมและจิตสาธารณะ Active Learning การเรียนรู้ของสมอง (Brain Based Learning) มาตรฐานสากลในศตวรรษที่ 21 3 สุดยอดคู่มือครู พิเศษ
52 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ จุดประกายความคิด ตลาดสดเป็นที่จำาหน่ายสินค้าหลากหลายชนิด สินค้า คือ สิ่งที่สามารถนำามาซื้อขายหรือแลกเปลี่ยนกัน เพื่อตอบสนอง ความต้องการของมนุษย์ โดยเราสามารถเก็บรวบรวมสินค้าไว้หรือสามารถ ที่จะถ่ายโอนไปให้คนอื่น ๆ ได้ เช่น เสื้อผ้า รองเท้า หนังสือแบบเรียน ดินสอ นาฬิกา ผลไม้ อาหาร สิ่งของเหล่านี้มีประโยชน์ต่อการดำารงชีวิต ร้านขายของชำามีสินค้ามากมายที่ให้ผู้บริโภคเลือกซื้อ ๑. การเลือกซื้อสินค้าและบริการ ก่อนตัดสินใจซื้อสินค้า และบริการ นักเรียนคำานึงถึง สิ่งใด ตัวชี้วัด ส ๓.๑ป.๔/๑ ภาระงาน/ชิ้นงาน แบบบันทึกการใช้สินค้าและบริการ ในชีวิตประจำาวัน ๑. ตัวแทนนักเรียนออกมาเล่าประสบการณ์ เกี่ยวกับการใช้จ่ายในแต่ละวัน แล้ว ร่วมกันสนทนา โดยตอบคำาถามดังนี้ • สินค้าที่นักเรียนใช้จ่ายในแต่ละวัน ได้แก่อะไรบ้าง (ตัวอย่างคำาตอบ อาหาร เสื้อผ้า กระเป๋า รองเท้า ดินสอ) • เหตุใดจึงต้องซื้อสินค้ามาใช้ (ตัวอย่างคำาตอบ เพื่อใช้ในการดำารงชีวิต) • ร้านค้าในชุมชนของนักเรียนมี จำาหน่ายสินค้าจำาเป็นอะไรบ้าง (ตัวอย่าง คำาตอบ ผงซักฟอก สบู่ ยาสีฟัน แปรงสีฟัน ไข่ไก่ ปลากระป๋อง นำ้าปลา นำ้ามันพืช) • นักเรียนเข้าใจความหมายของสินค้า อย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำาตอบ วัตถุสิ่งของ ที่สามารถแลกเปลี่ยนหรือซื้อขายกันได้ และสามารถถ่ายโอนจากคนหนึ่งไปยังอีก คนหนึ่งได้) • นักเรียนเข้าใจความหมายของ บริการอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำาตอบ เป็นการอำานวยความสะดวกที่ไม่มีวัตถุสิ่งของ แ ล ก เ ป ลี่ ย น เ ช่ น ก า ร โ ด ย ส า ร ร ถ - เ รื อ การตัดผม การชมภาพยนตร์ การรับการรักษา พยาบาล) ๒. นักเรียนศึกษาเนื้อหาเรื่อง การเลือกซื้อ สินค้าและบริการ จากหนังสือเรียนและ แหล่งการเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนสำารวจสินค้าที่จำาเป็นในชีวิตประจำาวันของทุกคนในครอบครัว พร้อมวิเคราะห์ถึงความจำาเป็นและประโยชน์ที่ได้รับจากสินค้า แล้วออกมานำาเสนอ แลกเปลี่ยนความรู้หน้าชั้นเรียน ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 สุดยอดคู่มือครู 52 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ การรวบรวมข้อมูลเพื่อสร้างฐานการเรียนรู้ กระตุ้นอารมณ์ตื่นเต้น สร้างความรู้สึกเชิงบวก สนุกสนาน น่าสนใจ ทำ ให้สมองตื่นตัวพร้อมเรียนรู้ซึ่งมี๒ วิธีดังนี้ วิธีที่ ๑ การใช้คำ ถามหรือกำ หนดปัญหาที่ผู้เรียนต้องพบในชีวิต วิธีที่ ๒ ให้ผู้เรียนอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ โดยใช้ระบบประสาทสัมผัสรับรู้ข้อมูล เรียนรู้ จากของจริง สิ่งใกล้ตัว ภาพ บัตรคำ ฯลฯ รวมทั้งได้สืบค้นจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ ด้วยตนเอง ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering) Step 1 กระบวนการเรียนรู้ BBL อย่างแท้จริง ตามมาตรฐานสากลและวิสัยทัศน์ในศตวรรษที่ ๒๑ GPAS Steps 52 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ จุดประกายความคิด ตลาดสดเป็นที่จำาหน่ายสินค้าหลากหลายชนิด สินค้า คือ สิ่งที่สามารถนำามาซื้อขายหรือแลกเปลี่ยนกัน เพื่อตอบสนอง ความต้องการของมนุษย์ โดยเราสามารถเก็บรวบรวมสินค้าไว้หรือสามารถ ที่จะถ่ายโอนไปให้คนอื่น ๆ ได้ เช่น เสื้อผ้า รองเท้า หนังสือแบบเรียน ดินสอ นาฬิกา ผลไม้ อาหาร สิ่งของเหล่านี้มีประโยชน์ต่อการดำารงชีวิต ร้านขายของชำามีสินค้ามากมายที่ให้ผู้บริโภคเลือกซื้อ ๑. การเลือกซื้อสินค้าและบริการ ก่อนตัดสินใจซื้อสินค้า และบริการ นักเรียนคำานึงถึง สิ่งใด ตัวชี้วัด ส ๓.๑ป.๔/๑ ภาระงาน/ชิ้นงาน แบบบันทึกการใช้สินค้าและบริการ ในชีวิตประจำาวัน ๑. ตัวแทนนักเรียนออกมาเล่าประสบการณ์ เกี่ยวกับการใช้จ่ายในแต่ละวัน แล้ว ร่วมกันสนทนา โดยตอบคำาถามดังนี้ • สินค้าที่นักเรียนใช้จ่ายในแต่ละวัน ได้แก่อะไรบ้าง (ตัวอย่างคำาตอบ อาหาร เสื้อผ้า กระเป๋า รองเท้า ดินสอ) • เหตุใดจึงต้องซื้อสินค้ามาใช้ (ตัวอย่างคำาตอบ เพื่อใช้ในการดำารงชีวิต) • ร้านค้าในชุมชนของนักเรียนมี จำาหน่ายสินค้าจำาเป็นอะไรบ้าง (ตัวอย่าง คำาตอบ ผงซักฟอก สบู่ ยาสีฟัน แปรงสีฟัน ไข่ไก่ ปลากระป๋อง นำ้าปลา นำ้ามันพืช) • นักเรียนเข้าใจความหมายของสินค้า อย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำาตอบ วัตถุสิ่งของ ที่สามารถแลกเปลี่ยนหรือซื้อขายกันได้ และสามารถถ่ายโอนจากคนหนึ่งไปยังอีก คนหนึ่งได้) • นักเรียนเข้าใจความหมายของ บริการอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำาตอบ เป็นการอำานวยความสะดวกที่ไม่มีวัตถุสิ่งของ แ ล ก เ ป ลี่ ย น เ ช่ น ก า ร โ ด ย ส า ร ร ถ - เ รื อ การตัดผม การชมภาพยนตร์ การรับการรักษา พยาบาล) ๒. นักเรียนศึกษาเนื้อหาเรื่อง การเลือกซื้อ สินค้าและบริการ จากหนังสือเรียนและ แหล่งการเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนสำารวจสินค้าที่จำาเป็นในชีวิตประจำาวันของทุกคนในครอบครัว พร้อมวิเคราะห์ถึงความจำาเป็นและประโยชน์ที่ได้รับจากสินค้า แล้วออกมานำาเสนอ แลกเปลี่ยนความรู้หน้าชั้นเรียน ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 ่ืบูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 4 พิเศษ
54 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ร้านตัดผมชาย (ห้องพัดลม) นักเรียน ๖๐ บาท รถโดยสารประจำาทาง(รถธรรมดา) ราคา ๘ บาท รถโดยสารประจำาทาง (รถปรับอากาศ) ราคา ๑๒ บาท ร้านตัดผมชาย (ห้องปรับอากาศ) นักเรียน ๘๐ บาท ๑.๒ ปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกซื้อสินค้าและบริการ ในการดำารงชีวิต ทุกคนต้องทำางานเพื่อหาเลี้ยงชีพ ซึ่งการทำางาน ก่อให้เกิดรายได้ ผู้มีรายได้จะนำารายได้ส่วนหนึ่งไปเลือกซื้อสินค้าและบริการ ที่จำาเป็นในการดำารงชีวิต หรือเลือกซื้อสินค้าและบริการที่ช่วยเพิ่มความ สะดวกสบาย ให้ความสุข ความเพลิดเพลินกับผู้บริโภค ร้านตัดผม รถโดยสาร ต้นอ่อนทานตะวัน ราคาถุงละ ๒๐ บาท ต้นอ่อนทานตะวันปลอดสารพิษ ราคาถุงละ ๒๕ บาท การเลือกซื้อสินค้าและบริการของผู้บริโภคขึ้นอยู่กับปัจจัย ดังต่อไปนี้ ๑) ราคาสินค้า ถ้าเรามีรายได้คงที่จำานวนหนึ่ง แต่สินค้ามี ราคาสูงขึ้นหรือแพงขึ้น เงินที่มีอยู่ก็สามารถจะซื้อสินค้าและบริการได้ น้อยลง และในทางตรงกันข้าม เมื่อสินค้ามีราคาลดลงหรือถูกลง ตัวอย่างบริการ ผักสด ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๖. นักเรียนวิเคราะห์ความสำาคัญของการนำา หลักการเลือกซื้อสินค้าและบริการมาใช้ ในชีวิตประจำาวัน โดยใช้แผนภาพ ความคิดดังตัวอย่าง บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางในการเลือกซื้อสินค้าและบริการให้เกิดประโยชน์ สูงสุดต่อตนเอง ๗. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยตอบ คำาถาม ดังนี้ • นักเรียนจะนำาหลักความพอเพียงมา เป็นหลักในการตัดสินใจเลือกซื้อสินค้า และบริการได้อย่างไร (ตัวอย่างคำาตอบ คำานึงถึงความจำาเป็น ความเหมาะสม ความคุ้มค่า ประโยชน์ที่จะได้ ต่อการดำารงชีวิต) หลักการเลือกซื้อ สินค้าและบริการ ผลที่เกิดขึ้น ผลที่เกิดขึ้น ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ ประโยชน์ใช้สอย ค่าใช้จ่ายลดลง ครอบครัวมีรายจ่าย ๕. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับ หลักการสำาคัญในการตัดสินใจเลือก ซื้อสินค้าและบริการ โดยใช้แผนภาพ ความคิดดังตัวอย่าง คุณภาพดีราคาเป็นธรรม มีความจำาเป็น ต่อการดำารงชีวิต ไม่ซื้อหรือใช้บริการ เพราะคำาโฆษณาชวนเชื่อ เหมาะสมกับรายได้ ของตนเอง มีประโยชน์ในการใช้สอย หลักการเลือกซื้อสินค้า และบริการ ไม่ซื้อสินค้าที่ฟุ่มเฟือย ความจำาเป็น ความคุ้มค่า เพิ่มมากขึ้น สุดยอดคู่มือครู 54 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สมองจะเกิดการเรียนรู้ทันทีเมื่อประเมินได้ว่า เรื่องที่กำ ลังเรียนมีความหมายและสำ คัญต่อการดำ เนินชีวิต ดังนั้น ในการสอนควรให้ผู้เรียนคิดประเมินเพื่อสร้างความหมายของความรู้ในมิติคุณธรรม จริยธรรม และ ค่านิยมหลัก ๑๒ ประการ ผู้เรียนจะกระตือรือร้นเมื่อร่างกายได้เคลื่อนไหว มีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้ทำ ให้สมองพัฒนา มีศักยภาพ ในการคิดมากขึ้น สมองจะใช้การคิดหาความสัมพันธ์ของสิ่งต่าง ๆ เพื่อเปรียบเทียบ จัดกลุ่ม และสร้างเป็นหลักการ ของตนเอง โดยใช้แผนภาพมาช่วยจัดความคิดเหล่านี้ให้เป็นระบบชัดเจน ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing) Step 2 54 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ร้านตัดผมชาย (ห้องพัดลม) นักเรียน ๖๐ บาท รถโดยสารประจำาทาง (รถธรรมดา) ราคา ๘ บาท รถโดยสารประจำาทาง (รถปรับอากาศ) ราคา ๑๒ บาท ร้านตัดผมชาย (ห้องปรับอากาศ) นักเรียน ๘๐ บาท ๑.๒ ปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกซื้อสินค้าและบริการ ในการดำารงชีวิต ทุกคนต้องทำางานเพื่อหาเลี้ยงชีพ ซึ่งการทำางาน ก่อให้เกิดรายได้ ผู้มีรายได้จะนำารายได้ส่วนหนึ่งไปเลือกซื้อสินค้าและบริการ ที่จำาเป็นในการดำารงชีวิต หรือเลือกซื้อสินค้าและบริการที่ช่วยเพิ่มความ สะดวกสบาย ให้ความสุข ความเพลิดเพลินกับผู้บริโภค ร้านตัดผม รถโดยสาร ต้นอ่อนทานตะวัน ราคาถุงละ ๒๐ บาท ต้นอ่อนทานตะวันปลอดสารพิษ ราคาถุงละ ๒๕ บาท การเลือกซื้อสินค้าและบริการของผู้บริโภคขึ้นอยู่กับปัจจัย ดังต่อไปนี้ ๑) ราคาสินค้า ถ้าเรามีรายได้คงที่จำานวนหนึ่ง แต่สินค้ามี ราคาสูงขึ้นหรือแพงขึ้น เงินที่มีอยู่ก็สามารถจะซื้อสินค้าและบริการได้ น้อยลง และในทางตรงกันข้าม เมื่อสินค้ามีราคาลดลงหรือถูกลง ตัวอย่างบริการ ผักสด ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๖. นักเรียนวิเคราะห์ความสำาคัญของการนำา หลักการเลือกซื้อสินค้าและบริการมาใช้ ในชีวิตประจำาวัน โดยใช้แผนภาพ ความคิดดังตัวอย่าง บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางในการเลือกซื้อสินค้าและบริการให้เกิดประโยชน์ สูงสุดต่อตนเอง ๗. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยตอบ คำาถาม ดังนี้ • นักเรียนจะนำาหลักความพอเพียงมา เป็นหลักในการตัดสินใจเลือกซื้อสินค้า และบริการได้อย่างไร (ตัวอย่างคำาตอบ คำานึงถึงความจำาเป็น ความเหมาะสม ความคุ้มค่า ประโยชน์ที่จะได้ ต่อการดำารงชีวิต) หลักการเลือกซื้อ สินค้าและบริการ ผลที่เกิดขึ้น ผลที่เกิดขึ้น ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ ประโยชน์ใช้สอย ค่าใช้จ่ายลดลง ครอบครัวมีรายจ่าย ๕. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับ หลักการสำาคัญในการตัดสินใจเลือก ซื้อสินค้าและบริการ โดยใช้แผนภาพ ความคิดดังตัวอย่าง คุณภาพดีราคาเป็นธรรม มีความจำาเป็น ต่อการดำารงชีวิต ไม่ซื้อหรือใช้บริการ เพราะคำาโฆษณาชวนเชื่อ เหมาะสมกับรายได้ ของตนเอง มีประโยชน์ในการใช้สอย หลักการเลือกซื้อสินค้า และบริการ ไม่ซื้อสินค้าที่ฟุ่มเฟือย ความจำาเป็น ความคุ้มค่า เพิ่มมากขึ้น บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 5 สุดยอดคู่มือครู พิเศษ
การเลือกซื้อสินค้าและบริการ 55 จำานวนเงินที่มีอยู่ (บาท) ราคาข้าวผัด (บาท/จาน) จำานวนข้าวผัดที่ซื้อได้ (จาน) ๖๐ ๑๕ ๒๐ ๓๐ ๔ ๓ ๒ โดยทั่วไปเมื่อสินค้าและบริการมีราคาถูกลง การบริโภคก็จะเพิ่มขึ้น แต่เมื่อสินค้าและบริการมีราคาแพงขึ้น การบริโภคก็จะลดลง การลดราคา สินค้าอาจช่วยให้ขายสินค้าได้มากขึ้น ๒) รายได้ของผู้บริโภค การใช้จ่ายในการอุปโภคบริโภค โดยทั่วไปแล้วจะขึ้นอยู่กับรายได้ คือ เมื่อมีรายได้เพิ่มขึ้น ระดับการ ใช้จ่ายเพื่อการอุปโภคบริโภคก็จะเพิ่มขึ้นด้วย ๓) ความพึงพอใจของผู้บริโภค เมื่อผู้บริโภคมีความพึงพอใจ สินค้าหรือบริการชนิดใดแล้ว มักจะตัดสินใจเลือกซื้อสินค้าและบริการ ชนิดนั้น ถึงแม้ว่าสินค้าและบริการชนิดนั้นจะมีราคาสูงก็ตาม เงินที่มีอยู่ก็สามารถจะซื้อสินค้าและบริการได้มากขึ้น เช่น นักเรียนมีเงิน อยู่ ๖๐ บาท ถ้าปกติข้าวผัดราคาจานละ ๒๐ บาท นักเรียนจะซื้อข้าวผัดได้ ๓ จาน หากข้าวผัดมีราคาแพงขึ้นเป็นจานละ ๓๐ บาท นักเรียนจะซื้อข้าวผัด ได้เพียง ๒ จาน แต่หากข้าวผัดมีราคาถูกลงเป็นจานละ ๑๕ บาท นักเรียนจะ ซื้อข้าวผัดได้มากขึ้นเป็น ๔ จาน การจะบริโภคสินค้าและบริการชนิดใด ควรพิจารณาว่า คุ้มค่ากับเงินที่จ่ายไป และต้องไม่ใช้จ่ายอย่างฟุ่มเฟือยนะครับ งการ ชีพ ซึ่งการทำางาน นค้าและบริการ ที่ช่วยเพิ่มความ นปลอดสารพิษ ขึ้นอยู่กับปัจจัย หนึ่ง แต่สินค้ามี ค้าและบริการได้ ดลงหรือถูกลง ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๘.นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓-๔ กลุ่ม ร่วมกัน ยกตัวอย่างสินค้าและบริการที่มีอยู่อย่าง หลากหลายในชุมชนที่มีความแตกต่าง ทั้งด้านราคาและคุณภาพ ๙.นักเรียนแต่ละกลุ่มเลือกสินค้าหรือบริการ มากลุ่มละ๑อย่าง จากนั้นให้แต่ละกลุ่ม อธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับสินค้าหรือ บริการในหัวข้อที่กำาหนดให้ดังนี้ • ชื่อสินค้าหรือบริการ • ประโยชน์ของสินค้าหรือบริการ • เหตุผลในการเลือกซื้อสินค้า หรือบริการ • มีปัจจัยอะไรมากำาหนดที่ต้อง ตัดสินใจซื้อสินค้าหรือบริการ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนศึกษาและสำารวจเพื่อรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับราคาสินค้าและบริการ ที่จำาเป็นภายในร้านค้าในชุมชนของนักเรียนแล้ววิเคราะห์และอภิปรายสรุปผลนำาเสนอ หน้าชั้นเรียนโดยเขียนแผนขั้นตอนการศึกษาและสำารวจ จากนั้นนักเรียนประเมินว่าการเลือก ซื้อสินค้าและบริการของนักเรียนสมเหตุ สมผลหรือไม่และจะนำาหลักการเลือกซื้อ ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเองและผู้อื่น อย่างไร แบบบันทึกการใช้สินค้าและบริการ สินค้า บริการ ๑. สินค้าที่นักเรียนใช้เป็น ประจำา ๒. ประโยชน์ที่นักเรียนได้รับ จากสินค้าดังกล่าว ๓. ปัจจัยที่ทำาให้นักเรียน เลือกซื้อสินค้าดังกล่าว ๑. บริการที่นักเรียนใช้เป็น ประจำา ๒. ประโยชน์ที่นักเรียน ได้รับจากบริการ ดังกล่าว ๓. ปัจจัยที่ทำาให้นักเรียน เลือกใช้บริการดังกล่าว ๑๐.นักเรียนยกตัวอย่างสินค้าและบริการ ที่จำาเป็นในชีวิตประจำาวันมาประเภทละ ๑ อย่าง แล้ววิเคราะห์ถึงประโยชน์และ ปัจจัยในการเลือกซื้อลงในแบบบันทึก ยาสีฟัน ตัดผม ฟันขาวสะอาด ไม่ผุ ทรงผม คุณภาพของสินค้า เพราะไม่สามารถทำาได้เอง ถูกระเบียบ 55 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Applying the Communication Skill asean ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ (Applying and Constructing the Knowledge) Step 3 การนำ หลักการที่สร้างขึ้นไปปฏิบัติลงมือทำ ลงมือแก้ปัญหา ทำ ให้สมองต่อยอดความรู้ที่มีอยู่เดิม เกิดความรู้ ที่ซับซ้อนขึ้น ยิ่งปฏิบัติเป็นประจำ จะเกิดความชำ นาญ กลายเป็นความเข้าใจที่คงทน ซึ่งเรียกว่า องค์ความรู้หรือปัญญา การเลือกซื้อสินค้าและบริการ 55 จำานวนเงินที่มีอยู่ (บาท) ราคาข้าวผัด (บาท/จาน) จำานวนข้าวผัดที่ซื้อได้ (จาน) ๖๐ ๑๕ ๒๐ ๓๐ ๔ ๓ ๒ โดยทั่วไปเมื่อสินค้าและบริการมีราคาถูกลง การบริโภคก็จะเพิ่มขึ้น แต่เมื่อสินค้าและบริการมีราคาแพงขึ้น การบริโภคก็จะลดลง การลดราคา สินค้าอาจช่วยให้ขายสินค้าได้มากขึ้น ๒) รายได้ของผู้บริโภค การใช้จ่ายในการอุปโภคบริโภค โดยทั่วไปแล้วจะขึ้นอยู่กับรายได้ คือ เมื่อมีรายได้เพิ่มขึ้น ระดับการ ใช้จ่ายเพื่อการอุปโภคบริโภคก็จะเพิ่มขึ้นด้วย ๓) ความพึงพอใจของผู้บริโภค เมื่อผู้บริโภคมีความพึงพอใจ สินค้าหรือบริการชนิดใดแล้ว มักจะตัดสินใจเลือกซื้อสินค้าและบริการ ชนิดนั้น ถึงแม้ว่าสินค้าและบริการชนิดนั้นจะมีราคาสูงก็ตาม เงินที่มีอยู่ก็สามารถจะซื้อสินค้าและบริการได้มากขึ้น เช่น นักเรียนมีเงิน อยู่ ๖๐ บาท ถ้าปกติข้าวผัดราคาจานละ ๒๐ บาท นักเรียนจะซื้อข้าวผัดได้ ๓ จาน หากข้าวผัดมีราคาแพงขึ้นเป็นจานละ ๓๐ บาท นักเรียนจะซื้อข้าวผัด ได้เพียง ๒ จาน แต่หากข้าวผัดมีราคาถูกลงเป็นจานละ ๑๕ บาท นักเรียนจะ ซื้อข้าวผัดได้มากขึ้นเป็น ๔ จาน การจะบริโภคสินค้าและบริการชนิดใด ควรพิจารณาว่า คุ้มค่ากับเงินที่จ่ายไป และต้องไม่ใช้จ่ายอย่างฟุ่มเฟือยนะครับ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๘.นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓-๔ กลุ่ม ร่วมกัน ยกตัวอย่างสินค้าและบริการที่มีอยู่อย่าง หลากหลายในชุมชนที่มีความแตกต่าง ทั้งด้านราคาและคุณภาพ ๙.นักเรียนแต่ละกลุ่มเลือกสินค้าหรือบริการ มากลุ่มละ๑อย่าง จากนั้นให้แต่ละกลุ่ม อธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับสินค้าหรือ บริการในหัวข้อที่กำาหนดให้ดังนี้ • ชื่อสินค้าหรือบริการ • ประโยชน์ของสินค้าหรือบริการ • เหตุผลในการเลือกซื้อสินค้า หรือบริการ • มีปัจจัยอะไรมากำาหนดที่ต้อง ตัดสินใจซื้อสินค้าหรือบริการ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนศึกษาและสำารวจเพื่อรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับราคาสินค้าและบริการ ที่จำาเป็นภายในร้านค้าในชุมชนของนักเรียนแล้ววิเคราะห์และอภิปรายสรุปผลนำาเสนอ หน้าชั้นเรียนโดยเขียนแผนขั้นตอนการศึกษาและสำารวจ จากนั้นนักเรียนประเมินว่าการเลือก ซื้อสินค้าและบริการของนักเรียนสมเหตุ สมผลหรือไม่และจะนำาหลักการเลือกซื้อ ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเองและผู้อื่น อย่างไร แบบบันทึกการใช้สินค้าและบริการ สินค้า บริการ ๑. สินค้าที่นักเรียนใช้เป็น ประจำา ๒. ประโยชน์ที่นักเรียนได้รับ จากสินค้าดังกล่าว ๓. ปัจจัยที่ทำาให้นักเรียน เลือกซื้อสินค้าดังกล่าว ๑. บริการที่นักเรียนใช้เป็น ประจำา ๒. ประโยชน์ที่นักเรียน ได้รับจากบริการ ดังกล่าว ๓. ปัจจัยที่ทำาให้นักเรียน เลือกใช้บริการดังกล่าว ๑๐.นักเรียนยกตัวอย่างสินค้าและบริการ ที่จำาเป็นในชีวิตประจำาวันมาประเภทละ ๑ อย่าง แล้ววิเคราะห์ถึงประโยชน์และ ปัจจัยในการเลือกซื้อลงในแบบบันทึก ยาสีฟัน ตัดผม ฟันขาวสะอาด ไม่ผุ ทรงผม คุณภาพของสินค้า เพราะไม่สามารถทำาได้เอง ถูกระเบียบ 55 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Applying the Communication Skill asean สุดยอดคู่มือครู 6 พิเศษ
12 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ทำางานที่ได้รับมอบหมายอย่างเต็มความสามารถ ยอมรับฟังความคิดเห็นของสมาชิกในกลุ่ม และตัดสินใจโดยใช้เหตุผล มีความมุ่งมั่นและตั้งใจทำางาน มีความสามัคคีในการทำางานร่วมกัน สมาชิกในกลุ่มต้องมีทัศนคติที่ดีในการทำางาน ๒.๒ บทบาทและความรับผิดชอบของผู้ตามหรือสมาชิก ผู้ตามคือ สมาชิกที่อยู่ในกลุ่มและปฏิบัติกิจกรรมต่างๆร่วมกัน ตามที่ผู้นำาได้ให้คำาแนะนำา เพื่อให้กิจกรรมต่างๆสำาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ลักษณะของผู้ตามที่ดี ๒.๓ การทำางานกลุ่มให้มีประสิทธิภาพ การทำางานร่วมกันเพื่อให้มีประสิทธิภาพ สมาชิกภายในกลุ่มควร ปฏิบัติตนดังนี้ มีความรับผิดชอบ ในหน้าที่ ยกย่องและ ให้เกียรติผู้นำา มีความซื่อสัตย์สุจริตไม่คดโกง กระตือรือร้นมุ่งมั่น ตั้งใจในการทำางาน ทำางานตามที่ได้รับ มอบหมายให้เสร็จ เรียบร้อย อดทนไม่ย่อท้อ ต่ออุปสรรค สุภาพอ่อนโยน มีสัมมาคารวะ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มเขียนสรุปแนวทางการ ปฏิบัติตนในการเป็นผู้นำาที่ดีการเป็นผู้ตาม ที่ดีและการทำางานกลุ่มอย่างมีประสิทธิภาพ แล้ววิเคราะห์ผลที่เกิดขึ้นเมื่อปฏิบัติและ ไม่ปฏิบัติลงในแผนภาพความคิด แล้ว สรุปเป็นความคิดรวบยอด บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวทาง การปฏิบัติตน ผลที่เกิดขึ้น ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ ผลที่เกิดขึ้น จากนั้นนักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกัน ตรวจสอบความถูกต้องและประเมินว่าจะนำา แนวทางดังกล่าวไปปฏิบัติหรือไม่อย่างไร ๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ ร่วมกันดังนี้ • การปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ของ ตนเองในฐานะที่เป็นผู้นำาและผู้ตามที่ดี จะส่งผลให้การทำางานประสบความสำาเร็จ มีประสิทธิภาพ และสามารถอยู่ร่วมกันได้ อย่างมีความสุข ๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตั วแทนออกมา นำาเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเป็นผู้นำาที่ดี ผู้ตามที่ดีและการทำางานกลุ่มให้มีประสิทธิภาพ หน้าชั้นเรียน ๙. นักเรียนนำาความรู้เกี่ยวกับการทำางานกลุ่มให้ มีประสิทธิภาพมาแนะนำาเพื่อนสมาชิกใน ห้องเรียน เพื่อนำาไปประยุกต์ใช้ในการ ทำากิจกรรมกลุ่ม เพื่อให้งานออกมาอย่าง มีประสิทธิภาพ นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเป็นผู้นำาที่ดีและผู้ตามที่ดี โดยครูคอยบันทึกข้อเสนอของนักเรียนเป็นแผนภาพความคิดบนกระดาน - มีความรับผิดชอบต่อ หน้าที่ - มีความมุ่งมั่นตั้งใจ งานสำาเร็จลุล่วง เกิดความล้มเหลว สุดยอดคู่มือครู 12 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ (Applying the Communication Skill) การถ่ายทอดความรู้ความคิด ความรู้สึก โดยใช้ภาษา แสดงถึงความสามารถในการสื่อสารหรือปัญญา ด้านภาษา กระบวนการนี้ทำ ให้ผู้เรียนได้แลกเปลี่ยนความรู้ทัศนคติซึ่งกันและกัน ถ้านำ เสนอโดยใช้คอมพิวเตอร์ หรือสื่ออิเล็กทรอนิกส์ผู้เรียนก็จะได้พัฒนาทักษะด้านเทคโนโลยีด้วย การสื่อสารและนำ เสนอเป็นการสร้างอารมณ์เชิงบวกได้อย่างดีเมื่อผู้อื่นชื่นชอบผลงานของตน ชื่นชม ความสำ เร็จของตน ผู้เรียนจะเกิดความภาคภูมิใจ เกิดแรงบันดาลใจที่จะสร้างสรรค์ผลงานต่อๆ ไป Step4 12 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ทำางานที่ได้รับมอบหมายอย่างเต็มความสามายอมรับฟังความคิดเห็นของสมาชิกในกลุ่ม และตัดสินใจโดยใช้เหตุผล มีความมุ่งมั่นและตั้งใจทำางาน มีความสามัคคีในการทำางานร่วมกัน สมาชิกในกลุ่มต้องมีทัศนคติที่ดีในการทำาง๒.๒ บทบาทและความรับผิดชอบของผู้ตามหรือสมาชิก ผู้ตามคือ สมาชิกที่อยู่ในกลุ่มและปฏิบัติกิจกรรมต่างๆร่วมกตามที่ผู้นำาได้ให้คำาแนะนำา เพื่อให้กิจกรรมต่างๆสำาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ลักษณะของผู้ตามที่ดี ๒.๓ การทำางานกลุ่มให้มีประสิทธิภาพ การทำางานร่วมกันเพื่อให้มีประสิทธิภาพ สมาชิกภายในกลุ่มคปฏิบัติตนดังนี้ มีความรับผิดชอบ ในหน้าที่ ยกย่องและ ให้เกียรติผู้นำา มีความซื่อสัตย์สุจริตไม่คดโกง กระตือรือร้นมุ่งมั่น ตั้งใจในการทำางาน ทำางานตามที่ได้รัมอบหมายให้เสร็เรียบร้อย อดทนไม่ย่อท้อ ต่ออุปสรรค สุภาพอ่อนโยน มีสัมมาคารวะ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มเขียนสรุปแนวทางการ ปฏิบัติตนในการเป็นผู้นำาที่ดีการเป็นผู้ตาม ที่ดีและการทำางานกลุ่มอย่างมีประสิทธิภาพ แล้ววิเคราะห์ผลที่เกิดขึ้นเมื่อปฏิบัติและ ไม่ปฏิบัติลงในแผนภาพความคิด แล้ว สรุปเป็นความคิดรวบยอด บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวทาง การปฏิบัติตน ผลที่เกิดขึ้น ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ ผลที่เกิดขึ้น จากนั้นนักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกัน ตรวจสอบความถูกต้องและประเมินว่าจะนำา แนวทางดังกล่าวไปปฏิบัติหรือไม่อย่างไร ๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ ร่วมกันดังนี้ • การปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ของ ตนเองในฐานะที่เป็นผู้นำาและผู้ตามที่ดี จะส่งผลให้การทำางานประสบความสำาเร็จ มีประสิทธิภาพ และสามารถอยู่ร่วมกันได้ อย่างมีความสุข ๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตั วแทนออกมา นำาเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเป็นผู้นำาที่ดี ผู้ตามที่ดีและการทำางานกลุ่มให้มีประสิทธิภาพ หน้าชั้นเรียน ๙. นักเรียนนำาความรู้เกี่ยวกับการทำางานกลุ่มให้ มีประสิทธิภาพมาแนะนำาเพื่อนสมาชิกใน ห้องเรียน เพื่อนำาไปประยุกต์ใช้ในการ ทำากิจกรรมกลุ่ม เพื่อให้งานออกมาอย่าง มีประสิทธิภาพ นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเป็นผู้นำาที่ดีและผู้ตามที่ดี โดยครูคอยบันทึกข้อเสนอของนักเรียนเป็นแผนภาพความคิดบนกระดาน - มีความรับผิดชอบต่อ หน้าที่ - มีความมุ่งมั่นตั้งใจ งานสำาเร็จลุล่วง เกิดความล้มเหลว สดยอดค่มือคร12บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 7 สุดยอดคู่มือครู พิเศษ
เมื่อสมองของผู้เรียนได้รับการเสริมแรงเชิงบวกอย่างสมํ่าเสมอจากสิ่งที่ทำ จะกระตุ้นให้คิดสร้างสรรค์ สิ่งที่เป็นประโยชน์เพิ่มขึ้นอีก หล่อหลอมเป็นนิสัยแห่งการคิดการกระทำ ในตัวผู้เรียน สามารถขยายผลไปสู่สังคมได้ ตามมาตรฐานสากลและวิสัยทัศน์ในศตวรรษที่ ๒๑ 110 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ สำานักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ www.gistda.or.th/main/ ลักษณะ ทางกายภาพ ของจังหวัด การเข้าใจพื้นที่จังหวัด ลักษณะทางกายภาพลักษณะทางวัฒนธรรมและลักษณะทาง สังคม เป็นปัจจัยสำาคัญที่ถือเป็นสิ่งแวดล้อมและทรัพยากร ในจังหวัด ผู้ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ต้องรู้และเข้าใจความสัมพันธ์ ระหว่างสิ่งต่าง ๆ เพื่อให้สามารถปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อม ได้อย่างเหมาะสม ลักษณะทางกายภาพของจังหวัด ลักษณะทางกายภาพของพื้นที่จังหวัดที่สำาคัญ และมีบทบาทต่อสิ่งต่าง ๆ คือ ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ แหล่งนำ้า พืชพรรณธรรมชาติสัตว์ป่าแร่ พื้นที่ภูมิสัมพันธ์สร้างสรรค์สิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และการดำาเนินชีวิต ภูมิประเทศภูมิอากาศเป็นลักษณะทางธรรมชาติที่สำาคัญ ในการกำาหนดทรัพยากรและสิ่งต่าง ๆ บนพื้นผิวโลก และ สิ่งต่างๆเหล่านี้เป็นตัวกำาหนดวิถีชีวิตของผู้คนในจังหวัด การใช้แผนที่และรูปถ่ายเพื่อการเรียนรู้พื้นที่จังหวัด ลักษณะทางกายภาพและทรัพยากรธรรมชาติของจังหวัดสามารถตรวจสอบ และค้นหาข้อมูลเบื้องต้นได้จากแผนที่ รูปถ่ายทางอากาศ และภาพจากดาวเทียม เพื่อให้เข้าใจพื้นที่และสามารถดำารงชีวิตได้อย่างเหมาะสม ๑๘. นักเรียนร่วมกันคัดเลือกชิ้นงาน นำาไปจัดป้ายนิเทศ เพื่อเผยแพร่ ความรู้และประชาสัมพันธ์ข้อมูล เกี่ย วกับ แหล่งทรัพยากร และ สถานที่สำาคัญในจังหวัดของตนเอง เพื่อเชิญชวนให้นักท่องเที่ยวมาเที่ยว ในจังหวัดของตนเองมากยิ่งขึ้น Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ สุดยอดคู่มือครู 110 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ (Self-Regulating) Step5 110 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ สำานักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ www.gistda.or.th/main/ ลักษณะ ทางกายภาพ ของจังหวัด การเข้าใจพื้นที่จังหวัด ลักษณะทางกายภาพลักษณะทางวัฒนธรรมและลักษณะทาง สังคม เป็นปัจจัยสำาคัญที่ถือเป็นสิ่งแวดล้อมและทรัพยากร ในจังหวัด ผู้ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ต้องรู้และเข้าใจความสัมพันธ์ ระหว่างสิ่งต่าง ๆ เพื่อให้สามารถปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อม ได้อย่างเหมาะสม ลักษณะทางกายภาพของจังหวัด ลักษณะทางกายภาพของพื้นที่จังหวัดที่สำาคัญ และมีบทบาทต่อสิ่งต่าง ๆ คือ ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ แหล่งนำ้า พืชพรรณธรรมชาติสัตว์ป่าแร่ พื้นที่ภูมิสัมพันธ์สร้างสรรค์สิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และการดำาเนินชีวิต ภูมิประเทศภูมิอากาศเป็นลักษณะทางธรรมชาติที่สำาคัญ ในการกำาหนดทรัพยากรและสิ่งต่าง ๆ บนพื้นผิวโลก และ สิ่งต่างๆเหล่านี้เป็นตัวกำาหนดวิถีชีวิตของผู้คนในจังหวัด การใช้แผนที่และรูปถ่ายเพื่อการเรียนรู้พื้นที่จังหวัด ลักษณะทางกายภาพและทรัพยากรธรรมชาติของจังหวัดสามารถตรวจสอบ และค้นหาข้อมูลเบื้องต้นได้จากแผนที่ รูปถ่ายทางอากาศ และภาพจากดาวเทียม เพื่อให้เข้าใจพื้นที่และสามารถดำารงชีวิตได้อย่างเหมาะสม ๑๘. นักเรียนร่วมกันคัดเลือกชิ้นงาน นำาไปจัดป้ายนิเทศ เพื่อเผยแพร่ ความรู้และประชาสัมพันธ์ข้อมูล เกี่ย วกับ แหล่งทรัพยากร และ สถานที่สำาคัญในจังหวัดของตนเอง เพื่อเชิญชวนให้นักท่องเที่ยวมาเที่ยว ในจังหวัดของตนเองมากยิ่งขึ้น Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 8 พิเศษ
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมเล่มนี้ได้จัดทำ�ขึ้นตามมาตรฐานการเรียนรู้ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลางของ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)โดยมีเนื้อหา กิจกรรมและคำ�ถาม ที่เหมาะสมกับพัฒนาการของผู้เรียน กระตุ้นกระบวนการคิดวิเคราะห์ให้กับผู้เรียน ซึ่งสอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง (BrainBasedLearning) ค�ำชี้แจงในการใช้หนังสือเรียน ที่ได้รับการออกแบบให้สอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง การใช้แผนที่เพื่อการศึกษาลักษณะทางกายภาพ แหล่งทรัพยากร และสถานที่สำาคัญในจังหวัด จังหวัด สงขลา ลักษณะทางกายภาพ ลักษณะทางภูมิประเทศ ทิศเหนือ ติดกับจังหวัดนครศรีธรรมราช ทิศใต้ ติดกับ จังหวัดยะลา และประเทศ มาเลเซีย ทิศตะวันออกเฉียงใต้ ติดกับจังหวัดปัตตานี ภูมิประเทศที่สูง มีแนวเขาสูงวางตัวยาวเหนือ-ใต้ ๓ แนว ภูมิประเทศชายฝั่ง • เป็นแหล่งทรัพยากรทางทะเล • เป็นแหล่งท่องเที่ยว ภูมิประเทศทะเลสาบ ทะเลสาบสงขลาและทะเลหลวง เป็นแหล่งนำ้าธรรมชาติที่สำาคัญ ผังสาระการเรียนรู้ ตัวชี้วัด การใช้แผนที่และรูปถ่าย เพื่อการเรียนรู้พื้นที่จังหวัด พื้นที่ภูมิสัมพันธ์สร้างสรรค์ สิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และการดำาเนินชีวิต การเข้าใจพื้นที่ จังหวัด ลักษณะทางกายภาพ ของจังหวัด ลักษณะ ทางกายภาพ ของจังหวัด ๑. สืบค้นและอธิบายข้อมูลลักษณะ ทางกายภาพในจังหวัดของตน ด้วยแผนที่และรูปถ่าย (ส ๕.๑ ป.๔/๑) ๒. ระบุแหล่งทรัพยากรและสถานที่สำาคัญ ในจังหวัดของตนด้วยแผนที่และรูปถ่าย (ส ๕.๑ ป.๔/๒) ๓. อธิบายลักษณะทางกายภาพที่ส่งผลต่อ แหล่งทรัพยากรและสถานที่สำาคัญ ในจังหวัด (ส ๕.๑ ป.๔/๓) ๔. วิเคราะห์สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ ที่ส่งผลต่อการดำาเนินชีวิตของคน ในจังหวัด (ส ๕.๒ ป.๔/๑) สาระสำาคัญ ๑. จังหวัดเป็นหน่วยการปกครองส่วนภูมิภาคที่รวมเอาอำาเภอ ตำาบล หมู่บ้าน และชุมชนต่างๆ เข้าด้วยกัน ทำาให้มี อาณาเขตกว้างขวาง และมีสิ่งต่างๆ มากมายหลากหลายอยู่ภายในจังหวัด ๒. สิ่งทั้งหลายภายในจังหวัดมีความสัมพันธ์ระหว่างกันอย่างเป็นระบบ เป็นเหตุและปัจจัยแก่การเกิดขึ้นและการเปลี่ยนแปลง ๓. การศึกษาเรียนรู้จังหวัดจำาเป็นต้องอาศัยเครื่องมือที่มีศักยภาพ ได้แก่แผนที่ รูปถ่ายทางอากาศ และภาพจากดาวเทียม ที่สามารถแสดงข้อมูลและสาระทางพื้นที่ของจังหวัดได้ ๑ ลักษณะทางกายภาพของจังหวัดหนว่ ยการเรยีนรทู้่ี ทิศตะวันตก ติดกับจังหวัดพัทลุง และจังหวัดสตูล เป็นเป้าหมายในการพัฒนา ผู้เรียน ที่ผู้เรียนจะได้รับและ ปฏิบัติได้ในหน่วยการเรียนรู้นี้ ตัวชี้วัด เป็นหัวข้อที่ผู้เรียนจะได้เรียน ในหน่วยการเรียนรู้นี้ ผังสาระการเรียนรู้ เป็นความรู้สำคัญที่เป็น ความเข้าใจที่คงทน ที่ผู้เรียนจะได้รับ สาระส�ำคัญ 9 สุดยอดคู่มือครู พิเศษ
เป็นคำถามที่กระตุ้นความคิด ให้ผู้เรียนฝึกใช้ความคิด สร้างสรรค์เกี่ยวกับ เรื่องที่จะเรียน จุดประกายความคิด การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขตามวิถีประชาธิปไตย 7 จุดประกายความคิด นักเรียนปฏิบัติตน เป็นพลเมืองดีของชุมชน อย่างไรบ้าง ประชาธิปไตยมี๒ สถานะ ได้แก่ ประชาธิปไตยในวิถีชีวิต หมายถึง การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีในการ ดำาเนินชีวิตประจำาวันเช่นมีความซื่อสัตย์มีความรับผิดชอบความมีเหตุผล การช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ความเคารพซึ่งกันและกัน การรักษาสิทธิและ เสรีภาพของตนเองและผู้อื่น ประชาธิปไตยในวิถีทางการเมืองหมายถึงการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี ในทางการเมือง เช่นการไม่ซื้อสิทธิขายเสียงการไปใช้สิทธิเลือกตั้ง ๑. การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยในชุมชน ครบตามตัวชี้วัดและตรง ตามหลักสูตรแกนกลาง การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ เหมาะสมกับระดับชั้น ของผู้เรียน เนื้อหา สุดยอดคู่มือครู 10 พิเศษ
การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขตามวิถีประชาธิปไตย 15 การอยู่ร่วมกันในชุมชนควรยึดหลักคารวธรรม สามัคคีธรรม และปัญญาธรรมในการอยู่ร่วมกัน การเข้าร่วมกิจกรรมในชุมชนควร ยึดหลักประชาธิปไตยโดยยอมรับในความคิดเห็นของคนส่วนใหญ่ และเคารพความคิดของผู้อื่น การปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ของตนเองในฐานะผู้นำา และผู้ตามที่ดีจะทำาให้อยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุข ปัญหาความขัดแย้งเกิดจากความไม่เข้าใจกัน การลดปัญหา ความขัดแย้ง คือ การทำาความเข้าใจซึ่งกันและกัน ยอมรับฟัง ความคิดเห็นของผู้อื่นและแก้ปัญหาความขัดแย้งโดยสันติวิธี การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยในชุมชน การปฏิบัติตนเป็นผู้นำาและผู้ตามที่ดี การลดปัญหาความขัดแย้ง การอยู่ร่วมกัน อย่างสันติสุข ตามวิถี ประชาธิปไตย สังคมไทยจะเป็นสังคมที่สงบสุข เกิดสันติสุข ถ้าคนไทยทุกคนปฏิบัติตนตามค่านิยมหลัก ๑๒ ประการดังนี้ ๑.มีความรักชาติศาสนา พระมหากษัตริย์๒.ซื่อสัตย์เสียสละอดทน ๓.กตัญญู ต่อพ่อแม่ ผู้ปกครอง ครู๔.ใฝ่หาความรู้ทั้งทางตรงและทางอ้อม ๕.รักษาวัฒนธรรมไทย ๖. มีศีลธรรม หวังดีต่อผู้อื่น ๗. เข้าใจ เรียนรู้การเป็นประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นประมุข ๘. มีระเบียบวินัย เคารพกฎหมาย เคารพผู้ใหญ่ ๙. มีสติรู้ตัว รู้คิด รู้ทำา รู้ปฏิบัติตามพระราชดำารัสของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ๑๐. รู้จักดำารงตนโดยใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ๑๑. มีความ เข้มแข็งในจิตใจ ไม่ยอมแพ้ต่ออำานาจฝ่ายต่ำ� ๑๒. คำานึงถึงผลประโยชน์ส่วนรวมมากกว่า ผลประโยชน์ส่วนตน ความรู้เพิ่มเติม เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ ยุวชนประชาธิปไตย www.d-youth.com 60 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ปลอดภัยไว้ก่อน ๓.๒ เครื่องหมายที่กำาหนดขึ้นและให้การรับรองโดยสำานักงาน คณะกรรมการอาหารและยาหรือ อย. เป็นเครื่องหมายสำาหรับผลิตภัณฑ์ ประเภทอาหารและยา สินค้าที่มีเครื่องหมาย รับรองนี้ เช่น นม ขนม น้ำ�ดื่ม ครีมบำารุงผิว หลักการและวิธีการเลือกบริโภค ๑. เลือกซื้อเฉพาะสินค้าและบริการที่มีความจำาเป็นในการดำารงชีวิต เท่านั้น โดยคำานึงถึงประโยชน์ในการใช้สอย ๒. เลือกซื้อสินค้าและบริการที่มีคุณภาพดี ราคาเหมาะสม ๓. ซื้อสินค้าและบริการที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ ๔. ไม่เลือกซื้อสินค้าและบริการตามคำาโฆษณาชวนเชื่อ ๕. ไม่ควรซื้อสินค้าและบริการอย่างฟุ่มเฟือย 60-1-05841-2-0033 เครื่องหมายมาตรฐานบังคับ เป็น เครื่องหมายสำาหรับผลิตภัณฑ์ที่กฎหมายกำาหนดว่า ต้องมีคุณภาพตามมาตรฐาน เพื่อคุ้มครองความ ปลอดภัยของผู้บริโภค เช่น สายไฟฟ้า ถังดับเพลิง ผงซักฟอก การเลือกซื้ออาหารกระป๋องควรสังเกตจากลักษณะภายนอก ดังนี้ ๑.ฉลากต้องแสดงรายละเอียดเกี่ยวกับเลขทะเบียนอาหาร เครื่องหมายรับรอง คุณภาพ วัน/เดือน/ปีที่ผลิต และวันหมดอายุชัดเจน ๒.ภาชนะที่บรรจุต้องไม่บุบ บวม โป่ง และไม่เป็นสนิม การรับประทานอาหาร- กระป๋องที่ไม่มีคุณภาพอาจก่อให้เกิดอันตรายได้ เป็นหัวข้อความรู้ที่ให้ผู้เรียนรู้จัก ระมัดระวังในการทำกิจกรรม ต่างๆโดยสอดแทรกหัวข้อ ที่สัมพันธ์กับเรื่องที่เรียน ปลอดภัยไว้ก่อน เป็นหัวข้อความรู้ที่เพิ่มเติม จากเนื้อหาเพื่อให้ผู้เรียนได้รับ ความรู้ที่นอกเหนือจาก บทเรียนเพิ่มขึ้น ความรู้เพิ่มเติม เป็นหัวข้อที่ให้ผู้เรียนสามารถ ค้นหาข้อมูลเพิ่มเติมในเรื่อง ที่เรียนจากเว็บไซต์ที่เกี่ยวข้อง เว็บไซต์แนะน�ำ 11 สุดยอดคู่มือครู พิเศษ
การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขตามวิถีประชาธิปไตย 13 ๒.๔ ประโยชน์ของการทำางานเป็นกลุ่ม การทำางานร่วมกันด้วยความสามัคคีจะทำาให้งานที่ได้รับมอบหมาย สำาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดีการใช้ความคิดร่วมกันในการทำางานกลุ่ม จะทำาให้ สามารถมีแนวทางที่จะนำามาใช้ในการทำางานกลุ่มได้หลากหลายโดยสมาชิก ทุกคนจะสามารถเลือกแนวทางที่ดีที่สุดมาใช้ในกลุ่มได้ ความขัดแย้ง หมายถึงสิ่งที่มีความเห็นไม่ตรงกันการกระทำาที่ไปด้วยกันไม่ได้ ความขัดแย้งแบ่งออกได้เป็น ๒ ประเภทคือความขัดแย้งจากความคิดเห็น และความขัดแย้งจากการกระทำา ความขัดแย้งจากความคิดเห็น หมายถึงการมีความคิดเห็นที่ไม่ตรงกัน หรือแตกต่างกันระหว่างบุคคล ความขัดแย้งจากการกระทำา หมายถึง การกระทำาที่ไม่ลงรอย ขัดขืน หรือต่อต้านกันระหว่างบุคคล ๓. การลดปัญหาความขัดแย้ง ๓.๑ ปัญหาและสาเหตุของการเกิดความขัดแย้ง เมื่อบุคคลมีความคิดเห็นหรือการกระทำาที่ไม่ตรงกันในเรื่องใด เรื่องหนึ่งจะทำาให้เกิดความขัดแย้งได้เสมอดังนั้นการเรียนรู้การทำาความเข้าใจ ซึ่งกันและกันการหาสาเหตุของความขัดแย้ง และการหันหน้ามาร่วมมือกัน เพื่อหาทางออกในการแก้ไขความขัดแย้งให้เกิดผลดีต่อทุกฝ่ายจึงเป็นสิ่งที่ ดีที่สุด นักสังคมสงเคราะห์เป็นอาชีพที่ทำาหน้าที่ให้คำาปรึกษาและคำาแนะนำาแก่บุคคล และครอบครัวโดยการปรับปรุงความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลด้วยกันและระหว่าง บุคคลกับสิ่งแวดล้อมทางสังคมให้สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข อาชีพน่ารู้ เป็นหัวข้อความรู้ในด้านอาชีพ ต่างๆให้ผู้เรียนได้รู้จักอาชีพ ที่หลากหลาย อาชีพน่ารู้ สุดยอดคู่มือครู 12 พิเศษ
วัฒนธรรมไทย 47 อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เว็บไซต์แนะนำา ๓) ภาคใต้ประเพณีของ ภาคใต้เช่น การชักพระ การทำาบุญเดือนสิบการแห่ผ้าขึ้นธาตุ ประเพณีชักพระ ประเพณีรับบัว ๔) ภาคกลาง ประเพณี ของภาคกลาง เช่น การรับบัว การ วิ่งควายการตักบาตรเทโว วัฒนธรรมในแต่ละท้องถิ่นเป็นสิ่งดีงาม สมาชิกทุกคนในท้องถิ่น ควรร่วมกันอนุรักษ์และสืบทอดให้คงอยู่ต่อไป ประเพณีและวัฒนธรรมเป็นสิ่งแวดล้อมทางสังคมที่แสดงให้เห็นถึง วิถีชีวิตที่ดีงาม นักเรียนในฐานะที่เป็นสมาชิกของท้องถิ่นจึงควรอนุรักษ์ ประเพณีและวัฒนธรรม เช่น เข้าร่วมงานประเพณีในท้องถิ่น เผยแพร่ประเพณี และวัฒนธรรมในท้องถิ่นให้ผู้อื่นได้รู้จัก วัฒนธรรมและวิถีไทย www.buddyinthailand.com เป็นหัวข้อความรู้ในการปลูกฝัง จิตสำนึกของผู้เรียนให้รู้จัก อนุรักษ์รักษาสิ่งแวดล้อม อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม 13 สุดยอดคู่มือครู พิเศษ
เศรษฐกิจพอเพียงและความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ 73 ผังสรุปส�ระสำ�คัญ เศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชพระราชทานให้แก่ประชาชนชาวไทย เพื่อเป็นแนวทางในการดำารงชีวิต และนำาไปสู่การพัฒนาทาง เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน การปฏิบัติตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสามารถ ทำาได้โดยรู้จักประหยัด อดออม ใช้จ่ายในสิ่งที่จำาเป็น รับประทาน อาหารในปริมาณที่เหมาะสม ไม่เหลือทิ้ง ซ่อมแซมสิ่งของที่ชำารุด เพื่อนำามาใช้ใหม่ รู้จักช่วยเหลือและแบ่งปันผู้อื่นตามกำาลังของตน คนในชุมชนประกอบอาชีพที่แตกต่างกันไปตามความ สามารถและความถนัดของแต่ละบุคคล การประกอบอาชีพ ทำาให้เกิดสินค้าและบริการต่าง ๆ ที่อำานวยความสะดวกให้แก่ ผู้บริโภค นอกจากนี้ คนในชุมชนยังมีการพึ่งพาอาศัยกันทาง เศรษฐกิจโดยผ่านการซื้อขายและการกู้ยืม การใช้สินค้าและ บริการในชุมชนจึงเป็นการร่วมสร้างการประกอบอาชีพและ สร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชน เศรษฐกิจพอเพียง การประยุกต์ใช้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในการดำารงชีวิต ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจในชุมชน เศรษฐกิจพอเพียงและ ความสัมพันธ์ ทางเศรษฐกิจ เป็นการสรุปความคิดรวบยอด ของเนื้อหาในแต่ละหัวข้อของ หน่วยการเรียนรู้ ผังสรุปสาระส�ำคัญ สุดยอดคู่มือครู 14 พิเศษ
62 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ กิจกรรมการเรียนรู้ คำาถามพัฒนากระบวนการคิด 60-1-05841-2-0033 ๑. การเลือกซื้อสินค้าต้องคำานึงถึงสิ่งใดเป็นสำาคัญ ๒. การตัดสินใจซื้อสินค้าโดยยึดความต้องการของตนเองเป็นหลัก จะส่งผลอย่างไร ๓. ในฐานะผู้บริโภค นักเรียนได้รับสิทธิอะไรบ้าง ๔. การเลือกใช้สินค้าที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพมีข้อดีอย่างไร ๕. นักเรียนจะปฏิบัติตนในฐานะผู้บริโภคที่ดีได้อย่างไร ๑. นักเรียนสำารวจสินค้าและบริการในชุมชนมาอย่างละ ๑๐ ชนิด แล้วจำาแนกเป็น แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง สินค้า ในชุมชน บริการ ในชุมชน ๒. นักเรียนวาดภาพสินค้าและบริการที่ใช้เป็นประจำามาอย่างละ ๑ ประเภท แล้วเขียนอธิบายในหัวข้อ • ชื่อสินค้าหรือบริการ • ประโยชน์ที่ได้รับ • ปัจจัยในการเลือกซื้อสินค้า/เลือกใช้บริการ ๓. นักเรียนสำารวจสินค้าที่ใช้ในบ้านว่ามีเครื่องหมายรับรองคุณภาพอะไรบ้าง ให้บันทึกเป็นแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ๔. ครูยกตัวอย่างสถานการณ์การละเมิดสิทธิผู้บริโภค แล้วร่วมกันวิเคราะห์ข้อคิด ที่ได้จากสถานการณ์ดังกล่าว เป็นคำถามท้ายหน่วยการเรียนรู้ ให้ผู้เรียนได้ฝึกคิดวิเคราะห์ ค�ำถามพัฒนากระบวนการคิด เป็นกิจกรรมให้ผู้เรียน ได้ฝึกปฏิบัติและพัฒนาทักษะ ทางด้านการคิดและความรู้ ประจำหน่วยการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ 15 สุดยอดคู่มือครู พิเศษ
จุดประกายโครงงาน 135 จุด จุดประกายโครงงาน ประกายโครงงาน กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ นักเรียนทำ�โครงง�นที่สัมพันธ์กับกลุ่มส�ระก�รเรียนรู้สังคมศึกษ� ศ�สน� และ วัฒนธรรมแล้วฝึกปฏิบัติโครงง�นต�มขั้นตอนก�รทำ�โครงง�น ตัวอย่างหัวข้อโครงงาน ๑. โครงงานเรื่อง ชุมชนเข้มแข็งสามัคคี นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันเสนอแนวท�งก�รลดปัญห�คว�มขัดแย้งและก�รแก้ไขปัญห� คว�มขัดแย้งด้วยสันติวิธีโดยศึกษ�ปัญห�และส�เหตุของคว�มขัดแย้งที่เกิดขึ้นในชุมชน แล้วออกม�นำ�เสนอหน้�ชั้นเรียน ๒. โครงงานเรื่อง วัฒนธรรมกับการดำาเนินชีวิตของคนในจังหวัด นักเรียนศึกษ�และสำ�รวจวัฒนธรรมไทยในจังหวัดต่�ง ๆ ที่สนใจม� ๑ วัฒนธรรม แล้ววิเคร�ะห์ให้เห็นถึงคว�มสัมพันธ์กับก�รดำ�เนินชีวิตของคนในจังหวัด และออกม� นำ�เสนอหน้�ชั้นเรียน ๓. โครงงานเรื่อง เศรษฐกิจพอเพียงกับชุมชน นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันจัดทำ�แผนพัฒน�ชุมชนต�มหลักปรัชญ�ของเศรษฐกิจพอเพียง ต�มแนวท�งก�รทำ�โครงง�นและคัดเลือกโครงง�นที่ดีที่สุดเพื่อนำ�ไปปฏิบัติจริงในชุมชน ๔. โครงงานเรื่อง การเลือกซื้อสินค้าและบริการในชุมชน นักเรียนสำ�รวจก�รเลือกซื้อสินค้�และบริก�รของคนในชุมชนว่�มีหลักเกณฑ์ในก�ร เลือกซื้อสินค้�อย่�งไร เพื่อนำ�ไปเป็นแนวท�งในก�รพัฒน�สินค้�และบริก�รในชุมชน ซึ่งจะ ส่งผลให้เศรษฐกิจของชุมชนเกิดคว�มเจริญก้�วหน้� ๕. โครงงานเรื่อง ภูมิปัญญาในการตั้งถิ่นฐานของคนในชุมชน นักเรียนแบ่งกลุ่มสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับภูมิปัญญ�ในก�รตั้งถิ่นฐ�นและก�รดำ�รงชีวิต ของคนที่อ�ศัยอยู่ในภูมิประเทศแบบต่�งๆแล้วออกม�นำ�เสนอหน้�ชั้นเรียน ๖. โครงงานเรื่อง การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ นักเรียนแบ่งกลุ่มจัดทำ�แผนง�นก�รท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์โดยสำ�รวจแหล่งท่องเที่ยว ในจังหวัด แนวท�งก�รปฏิบัติตนในก�รท่องเที่ยวสถ�นที่ต่�ง ๆ โดยไม่ทำ�ล�ยสิ่งแวดล้อม จัดทำ�สื่อเกี่ยวกับก�รท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์เพื่อนำ�ไปเผยแพร่แก่นักท่องเที่ยว แล้วร่วมกัน เสนอแนวท�งก�รพัฒน�แหล่งท่องเที่ยวให้ดีขึ้นโดยเขียนขั้นตอนก�รปฏิบัติและนำ�ไปปฏิบัติ ต�มแผนที่ได้ว�งไว้ นำเสนอแนวทางการจัดทำโครงงานที่น่าสนใจ สามารถพัฒนาผู้เรียนให้มีสมรรถนะสำคัญ และคุณลักษณะอันพึงประสงค์สอดคล้องกับ ตัวชี้วัดในกลุ่มสาระการเรียนรู้และบูรณาการ กับกลุ ่มสาระการเรียนรู้อื่น รวมทั้งส ่งเสริม ความเป็นไทยและหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง จุดประกายโครงงาน สุดยอดคู่มือครู 16 พิเศษ
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ สงวนลิขสิทธิ์ สำ�นักพิมพ์ บริษัทพัฒน�คุณภ�พวิช�ก�ร (พว.) จำ�กัด พ.ศ. ๒๕๖๔ พิมพ์ครั้งที่ ๓ จำ�นวน ๒๐,๐๐๐ เล่ม สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) ๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมัติ ๑๕ ส�ย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙ แฟกซ์ : ทุกหม�ยเลข, แฟกซ์อัตโนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖ website : www.iadth.com รองศ�สตร�จ�รย์ ดร.ศิโรจน์ ผลพันธิน ผู้ช่วยศ�สตร�จ�รย์ ดร.กิตติม� สังข์เกษม ผู้เรียบเรียง ผู้ตรวจ บรรณาธิการ ผู้ช่วยศ�สตร�จ�รย์กวี วรกวิน รองศ�สตร�จ�รย์ ดร.วรพิทย์ มีม�ก รองศ�สตร�จ�รย์บุษบ� คุณ�ศิรินทร์ ผู้ช่วยศ�สตร�จ�รย์ ดร.อรุณรุ่ง ปภ�พสิษฐ ดร.เบญจวรรณ ศรีม�รุต อ�จ�รย์พิทักษ์ เผือกมี ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด สาระภูมิศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรมและการดำาเนินชีวิตในสังคม เศรษฐศาสตร์ และภูมิศาสตร์ สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
คำ�นำ� หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรมและการดำาเนินชีวิตในสังคม เศรษฐศาสตร์และภูมิศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัดสาระภูมิศาสตร์(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ จัดทำาขึ้นโดยมีเป้าหมายเพื่อให้ผู้เรียนเกิดความรู้ความเข้าใจในสาระ การเรียนรู้ต่างๆดังนี้ ๏ หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำาเนินชีวิตในสังคม ระบบการเมือง การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ลักษณะและ ความสำาคัญ การเป็นพลเมืองดีความแตกต่างและความหลากหลายทางวัฒนธรรม ค่านิยม ความเชื่อปลูกฝังค่านิยมด้านประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข สิทธิหน้าที่ เสรีภาพ การดำาเนินชีวิตอย่างสันติสุขในสังคมไทยและสังคมโลก ๏ เศรษฐศาสตร์ การผลิต การแจกจ่าย และการบริโภคสินค้าและบริการ การบริหาร จัดการทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำากัดอย่างมีประสิทธิภาพ การดำารงชีวิตอย่างมีดุลยภาพ และ การนำาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในชีวิตประจำาวัน ๏ ภูมิศาสตร์ ลักษณะทางกายภาพของโลกปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสิ่งแวดล้อม ที่ก่อให้เกิดการสร้างสรรค์วิถีการดำาเนินชีวิต เพื่อให้รู้เท่าทัน ปรับตัวตามการเปลี่ยนแปลง ของสิ่งแวดล้อม ตลอดจนสามารถใช้ทักษะ กระบวนการ ความสามารถทางภูมิศาสตร์และ เครื่องมือทางภูมิศาสตร์จัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมตามสาเหตุและปัจจัย อันจะนำาไปสู่ การปรับใช้ในการดำาเนินชีวิต สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) หวังว่า หนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ใช้ และผู้หมั่นฝึกปัญญาจากการอ่านอย่างตั้งใจ สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.)
หน้า หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำาเนินชีวิตในสังคม ๕ เศรษฐศาสตร์ ๕๐ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ตามวิถีประชาธิปไตย ๖ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ การเลือกซื้อสินค้าและบริการ ๕๑ สารบัญ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สิทธิของเด็ก ๑๗ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ การเมืองการปกครองของไทย ๒๔ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ วัฒนธรรมไทย ๔๐ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ เศรษฐกิจพอเพียงและความสัมพันธ์ ทางเศรษฐกิจ ๖๓ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ หน้าที่เบื้องต้นของเงิน ๗๕
ภูมิศาสตร์ ๘๔ จุดประกายโครงงาน ๑๓๕ บรรณานุกรม ๑๓๖ หน้า หน่วยการเรียนรู้ที่๑ ลักษณะทางกายภาพของจังหวัด ๘๕ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ การเปลี่ยนแปลงและการอนุรักษ์ สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ ในจังหวัด ๑๑๓
หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำาเนินชีวิตในสังคม ๑ ๒ ๕ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ผังสาระการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ตามวิถีประชาธิปไตย หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ตามวิถีประชาธิปไตย หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ตามวิถีประชาธิปไตย หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สิทธิของเด็ก หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ วัฒนธรรมไทย หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ การเมืองการปกครองของไทย หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ การเมืองการปกครองของไทย หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ การเมืองการปกครองของไทย ส ๒.๑ ส ๒.๒ ปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย ในฐานะสมาชิกที่ดีของชุมชน ปฏิบัติตนในการเป็นผู้นำาและผู้ตามที่ดี เสนอวิธีการที่จะอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ในชีวิตประจำาวัน วิเคราะห์สิทธิพื้นฐานที่เด็กทุกคนพึงได้รับ ตามกฎหมาย อธิบายความแตกต่างทางวัฒนธรรม ของกลุ่มคนในท้องถิ่น อธิบายอำานาจอธิปไตยและความสำาคัญ ของระบอบประชาธิปไตย อธิบายบทบาท หน้าที่ของพลเมือง ในกระบวนการเลือกตั้ง อธิบายความสำาคัญของสถาบันพระมหากษัตริย์ตามระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
การทำางานกลุ่ม ให้มีประสิทธิภาพ การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ตามวิถีประชาธิปไตย ๑ หนว่ ยการเรยีนรทู้่ี การลดปัญหาความขัดแย้ง ทำางานที่ได้รับ มอบหมายอย่างเต็ม ความสามารถ สมาชิกในกลุ่มต้องมี ทัศนคติที่ดี ในการทำางาน มีความมุ่งมั่น และตั้งใจทำางาน ๑ ๓ ๒ ๕ ๔ ยอมรับฟังความคิดเห็น ของสมาชิกในกลุ่มและ ตัดสินใจโดยใช้เหตุผล มีความสามัคคี ในการทำางานร่วมกัน การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี ตามวิถีประชาธิปไตยในชุมชน การปฏิบัติตนเป็นผู้นำาและผู้ตามที่ดี การอยู่ร่วมกัน อย่างสันติสุข ตามวิถี ประชาธิปไตย ๑. ปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี ตามวิถีประชาธิปไตย ในฐานะสมาชิกที่ดีของ ชุมชน (ส ๒.๑ ป.๔/๑) ๒. ปฏิบัติตนในการเป็น ผู้นำาและผู้ตามที่ดี (ส ๒.๑ ป.๔/๒) ๓. เสนอวิธีการที่จะอยู่ร่วมกัน อย่างสันติสุขในชีวิต ประจำาวัน (ส ๒.๑ ป.๔/๕) ผังสาระการเรียนรู้ สาระสำาคัญ ตัวชี้วัด ๑. การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยจะช่วยให้สังคมมีความสงบสุข ๒. ผู้นำาที่ดีควรมีความรับผิดชอบและเป็นแบบอย่างที่ดีของสมาชิก ผู้ตามควรมีความรับผิดชอบในงานที่ได้รับมอบหมาย ถ้าผู้นำาและผู้ตามปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ งานที่ทำาจะสำาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ๓. ปัญหาความขัดแย้งเกิดได้จากหลายสาเหตุ การลดปัญหาความขัดแย้งด้วยสันติวิธี จะทำาให้ทุกคนอยู่ร่วมกันในสังคม ได้อย่างมีความสุข คุณธรรมในการ ปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี บทบาทและความรับผิดชอบ ของผู้นำา บทบาทและความรับผิดชอบ ของผู้ตามหรือสมาชิก การทำางานกลุ่มให้มี ประสิทธิภาพ ประโยชน์ของการทำางาน เป็นกลุ่ม การเข้าร่วมกิจกรรม ประชาธิปไตยของชุมชน แนวทางการปฏิบัติตน เป็นสมาชิกที่ดีของชุมชน ปัญหาและสาเหตุของ การเกิดความขัดแย้ง แนวทางการแก้ไขปัญหา ความขัดแย้งด้วยสันติวิธี เป้าหมายการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๒.๑ เข้าใจและปฏิบัติตนตามหน้าที่ของการเป็น พลเมืองดี มีค่านิยมที่ดีงามและธำ รงรักษา ประเพณีและวัฒนธรรมไทย ดำ รงชีวิต อยู่ร่วมกันในสังคมไทยและสังคมโลก อย่างสันติสุข สมรรถนะสำ คัญของผู้เรียน ๑. ความสามารถในการสื่อสาร ๒. ความสามารถในการคิด ๓. ความสามารถในการแก้ปัญหา ๔. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต คุณลักษณะอันพึงประสงค์ รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ตัวชี้วัดที่ ๑.๑ เป็นพลเมืองดีของชาติ ตัวชี้วัดที่ ๑.๒ ธำรงไว้ซึ่งความเป็น ชาติไทย มีวินัย ตัวชี้วัดที่ ๓.๑ ปฏิบัติตามข้อตกลง กฎเกณฑ์ ระเบียบ ข้อบังคับของครอบครัว โรงเรียน และสังคม ใฝ่เรียนรู้ ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน การเรียนและเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ มุ่งมั่นในการทำงาน ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน การปฏิบัติหน้าที่การงาน มีจิตสาธารณะ ตัวชี้วัดที่ ๘.๒ เข้าร่วมกิจกรรมที่เป็น ประโยชน์ต่อโรงเรียน ชุมชน และสังคม นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันเสนอกิจกรรมที่เป็นแนวทางการปฏิบัติตน เป็นสมาชิกที่ดีของชุมชน โดยเขียนแผนขั้นตอนการดำ เนินกิจกรรมในรูปแบบ โครงงานและลงมือปฏิบัติกิจกรรมดังกล่าว แล้วสรุปผลและออกมานำ เสนอ หน้าชั้นเรียน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 สุดยอดคู่มือครู 6 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขตามวิถีประชาธิปไตย 7 จุดประกายความคิด นักเรียนปฏิบัติตน เป็นพลเมืองดีของชุมชน อย่างไรบ้าง ประชาธิปไตยมี๒ สถานะ ได้แก่ ประชาธิปไตยในวิถีชีวิต หมายถึง การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีในการ ดำาเนินชีวิตประจำาวันเช่นมีความซื่อสัตย์มีความรับผิดชอบความมีเหตุผล การช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ความเคารพซึ่งกันและกัน การรักษาสิทธิและ เสรีภาพของตนเองและผู้อื่น ประชาธิปไตยในวิถีทางการเมืองหมายถึงการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี ในทางการเมือง เช่นการไม่ซื้อสิทธิขายเสียงการไปใช้สิทธิเลือกตั้ง ๑. การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยในชุมชน ตัวชี้วัด ส ๒.๑ ป.๔/๑ ภาระงาน/ชิ้นงาน ออกแบบกิจกรรมการปฏิบัติตนเป็น พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย ๑. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า เ กี่ ย ว กั บ การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถี ประชาธิปไตยในชุมชน โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนเคยปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี อย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ จูงคนชรา ข้ามถนน รักษาความสะอาดของชุมชน ทิ้งขยะ ลงในถังขยะ) • การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีของ นักเรียนส่งผลต่อสังคมอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ สังคมเกิดความสงบสุข) จากนั้นครูอธิบายเพิ่มเติมว่า เด็กดี ในสังคมประชาธิปไตย ควรปฏิบัติตน ตามวิถีประชาธิปไตย โดยยึดหลัก คุณธรรม ๓ ประการ คือ คารวธรรม ปัญญาธรรม และสามัคคีธรรม ประเทศสมาชิกอาเซียนที่มีระบอบการเมืองการปกครองแบบประชาธิปไตย ประกอบด้วย ๑. ประเทศกัมพูชา ๒. ประเทศอินโดนีเซีย ๓. ประเทศมาเลเซีย ๔. ประเทศเมียนมา ๕. ประเทศฟิลิปปินส์ ๖. ประเทศสิงคโปร์ ๗. ประเทศไทย asean รอบรู้อาเซียนและโลก ๒. นักเรียนอ่านแถบประโยคสถานการณ์ เกี่ยวกับการปฏิบัติของสมาชิกในชุมชน ดังนี้ สถานการณ์ที่ ๑ แป้งอาศัยอยู่ในชุมชน ที่สมาชิกทุกคนไม่ปฏิบัติตามกฎระเบียบ ของชุมชน สถานการณ์ที่ ๒ ปั้นอาศัยอยู่ในชุมชน ที่สมาชิกทุกคนปฏิบัติตามกฎระเบียบ ของชุมชน ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 7 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
8 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ การแสดงความคิดเห็นร่วมกันโดยใช้เหตุผล ๓) ปัญญาธรรม คือการขยัน หมั่นเพียรในการศึกษาเล่าเรียน การแสดงความคิดเห็นในเรื่อง ต่าง ๆ โดยใช้เหตุผล และยอม รับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น การแสดงความเคารพ ๑) คารวธรรม คือ การ เคารพซึ่งกันและกันของบุคคลที่อยู่ ร่วมกันในสังคม เช่น เคารพและ เทิดทูนสถาบันชาติศาสนา พระมหากษัตริย์ เคารพพ่อแม่ ครูอาจารย์ เคารพกฎระเบียบของสังคม ๒) สามัคคีธรรม คือ การ ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน มีความ เสียสละและร่วมแรงร่วมใจกัน เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อส่วนรวม การทำางานร่วมกันในชุมชน ๑.๑ คุณธรรมในการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี ปฏิบัติตนให้เป็นสมาชิกที่ดีของชุมชน ควรยึดหลักคุณธรรม ๓ ประการดังนี้ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 ๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับ การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถี ประชาธิปไตยในชุมชน โดยตอบคำถาม ดังนี้ • การเข้าร่วมกิจกรรมประชาธิปไตย ในชุมชนมีลักษณะอย่างไร (ตัวอย่าง คำ ตอบ การรวมกลุ่มเพื่อทำประโยชน์แก่ ชุมชน) • นักเรียนสามารถปฏิบัติตนเป็น สมาชิกที่ดีของชุมชนได้อย่างไร ครูบันทึกคำ ตอบของนักเรียนเป็น แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง จากนั้นร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับ สถานการณ์ดังกล่าว โดยตอบคำ ถาม ดังนี้ • การกระทำ ของสมาชิกในชุมชน ในสถานการณ์ที่ ๑ จะทำ ให้ชุมชน เป็นอย่างไร (ชุมชนวุ่นวาย ไม่สงบสุข) • การกระทำ ของสมาชิกในชุมชน ในสถานการณ์ที่ ๒ จะทำ ให้ชุมชน เป็นอย่างไร (ชุมชนสงบสุข) • นักเรียนควรปฏิบัติตามสมาชิก ในชุมชนในสถานการณ์ใด (สถานการณ์ที่ ๒) บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ครูยกตัวอย่างการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยในชุมชน ๕-๗ อย่าง แล้วให้นักเรียนร่วมกันตอบว่าตรงกับหลักคุณธรรมใด การปฏิบัติตน เป็นสมาชิกที่ดี ของชุมชน ทำประโยชน์ เพื่อชุมชน เสียสละเพื่อ ประโยชน์ ส่วนรวม ไม่สร้างความ เดือดร้อน วุ่นวายแก่ผู้อื่น เคารพกฎระเบียบ สุดยอดคู่มือครู 8 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขตามวิถีประชาธิปไตย 9 ๑.๒ การเข้าร่วมกิจกรรมประชาธิปไตยของชุมชน บุคคลสามารถเข้าร่วมกิจกรรมประชาธิปไตยของชุมชนได้ หลายประการเช่นกิจกรรมในวันสำาคัญทางศาสนากิจกรรมที่เป็นประโยชน์ ต่อการฝึกวินัยและเสริมสร้างความสามัคคีและมีน้ำ�ใจต่อกัน ร่วมมือกัน พัฒนาโรงเรียนและพัฒนาชุมชนให้น่าอยู่ ช่วยกันดูแลรักษาสาธารณูปโภค ร่วมมือกันอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมด้วยการไม่ทำาลายป่า ไม่ทำาลายแหล่ง ต้นน้ำ�ลำาธาร รวมทั้งช่วยกันปลูกป่าเพื่อความร่มรื่น ทำากิจกรรมที่เป็น ประโยชน์ต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต รณรงค์เกี่ยวกับการเลือกตั้ง เช่น ช่วยประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนไปใช้สิทธิเลือกตั้ง ต่อต้านการซื้อสิทธิ ขายเสียง ๑.๓ แนวทางการปฏิบัติตนเป็นสมาชิกที่ดีของชุมชน การปฏิบัติตนเป็นสมาชิกที่ดีของชุมชนจะทำาให้ชุมชนสงบสุขโดยมี แนวทางการปฏิบัติดังนี้ ๑) ปฏิบัติตนตามกฎหมายและระเบียบของชุมชน กฎหมาย คือ กฎระเบียบข้อบังคับที่ทุกคนในสังคมต้องปฏิบัติเพื่อให้อยู่ร่วมกันในสังคม ได้อย่างมีความสุข เช่น การปฏิบัติตามกฎจราจร การไม่ทิ้งขยะในที่ห้ามทิ้ง การไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น การร่วมกันอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในชุมชน ๒) อนุรักษ์สิ่งแวดล้อมของ ชุมชน สิ่งแวดล้อมในชุมชน ได้แก่ ต้นไม้แหล่งน้ำ� อากาศ สมาชิกใน ชุมชนควรดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมของ ชุมชนไม่ให้ถูกทำาลาย โดยการไม่ตัดไม้ ทำาลายป่า ไม่ทิ้งขยะลงในแหล่งน้ำ� และไม่ทำาลายอากาศโดยการปล่อย ควันพิษต่างๆ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๔. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • การเข้าร่วมกิจกรรมประชาธิปไตย ของชุมชนมีประโยชน์อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ทำ ให้ชุมชนพัฒนา มีความเจริญรุ่งเรือง มีความก้าวหน้า) ๕. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๔-๕ คน แล้วให้แต่ละกลุ่มเสนอแนวทางหรือ ยกตัวอย่างการปฏิบัติตนเป็นสมาชิก ที่ดีของชุมชนที่จะนำ ไปปฏิบัติ โดย บันทึกข้อมูลเป็นแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง นักเรียนบันทึกการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยในชุมชน ของตนเองและผลที่เกิดขึ้นลงในแบบบันทึก บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มเลือกแนวทาง หรือตัวอย่างกิจกรรมการปฏิบัติตน เป็นสมาชิกที่ดีของชุมชน ๑ กิจกรรม แล้วร่วมกันคิดวิเคราะห์ถึงแนวทาง การดำ เนินกิจกรรมดังกล่าวว่า ควร ปฏิบัติอย่างไรบ้าง การปฏิบัติจะส่งผล ต่อชุมชนและสังคมอย่างไร แนวทางการ ปฏิบัติตนเป็นสมาชิก ที่ดีของชุมชน ปลูกต้นไม้ในชุมชน ทิ้งขยะลงใน ถังขยะ ดูแลรักษา ความสะอาด 9 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
10 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๓) การดูแลรักษาสาธารณสมบัติ ของชุมชน สาธารณสมบัติเป็นสิ่งของ ส่วนรวมที่คนในชุมชนสามารถใช้ร่วมกัน ได้เช่น สวนสาธารณะ ห้องสมุดชุมชน สมาชิกทุกคนในชุมชนควรดูแลรักษา สาธารณสมบัติของชุมชน เพื่อให้สามารถ มีใช้ได้อย่างยาวนานและตลอดไป ห้องสมุดชุมชนเป็นสาธารณสมบัติ ที่สมาชิกในชุมชนควรร่วมกันดูแลรักษา การร่วมมือกันเพื่อพัฒนาชุมชนให้เจริญก้าวหน้า ๕) โบราณสถานและโบราณวัตถุ ในชุมชน เป็นหลักฐานที่แสดงให้เห็น ถึงความเป็นมาของชุมชน สมาชิกทุกคน ในชุมชนควรมีส่วนร่วมในการดูแลรักษา โบราณสถานและโบราณวัตถุในชุมชน โดยการดูแลรักษาความสะอาดภายใน พื้นที่ และไม่ขีดเขียนข้อความต่าง ๆ ภายในบริเวณโบราณสถาน ๔) การพัฒนาชุมชน สมาชิกทุกคนในชุมชนจะมีส่วนร่วม ในการพัฒนาชุมชนให้เจริญก้าวหน้า ได้โดยการร่วมมือกันทำากิจกรรม ต่าง ๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชน เช่น การร่วมกันสร้างสะพานข้ามคลอง การร่วมมือกันสร้าง โรงเรียนในชุมชน โบราณสถานของชุมชนเป็นสิ่งที่ คนในชุมชนควรช่วยกันดูแลรักษา Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันตรวจสอบว่า กิจกรรมที่จะดำ เนินการนั้นสามารถนำ ไป ปฏิบัติได้จริงหรือไม่ มีความเหมาะสมกับ ชุมชนของนักเรียนหรือไม่ อย่างไร ควร ปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติมกิจกรรมอีกหรือไม่ อย่างไร ๘. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ ร่วมกัน ดังนี้ • การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามหลัก ประชาธิปไตยต้องยึดหลักคุณธรรม ๓ ประการ คือ คารวธรรม สามัคคีธรรม และ ปัญญาธรรม โดยการเข้าไปมีส่วนร่วมใน กิจกรรมของชุมชนที่ก่อให้เกิดประโยชน์สุข แก่ส่วนรวม เพื่อสร้างสันติสุขร่วมกัน ๙. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม อ อ ก ม า นำ เ ส น อ กิจกรรมการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถี ประชาธิปไตยหน้าชั้นเรียน ๑๐.นักเรียนร่วมกันคิดโครงการที่ส่งเสริมการ ป ฏิ บั ติ ต น เ ป็ น พ ล เ มื อ ง ดี ต า ม วิ ถี ประชาธิปไตย จากนั้นร่วมกันคัดเลือก ๗. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๔-๕ คน ร่วมกันคิดกิจกรรมการปฏิบัติตนเป็น พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยที่ก่อให้เกิด ประโยชน์ต่อชุมชน แล้วสรุปเป็นความคิด รวบยอด เสริมความรู้ ครูควรสอน โบราณสถาน ประเทศไทยมีโบราณสถานที่ได้รับการประกาศให้เป็นมรดกโลก ๓ แห่ง ได้แก่ ๑.อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย-ศรีสัชนาลัย-กำแพงเพชร ๒.อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา ๓.แหล่งโบราณคดีบ้านเชียง การดำ เนินกิจกรรม ผลที่เกิดขึ้น ชื่อกิจกรรม ชุมชนที่ปฏิบัติกิจกรรม ปลูกป่าชุมชน ชุมชนบ่อฝ้าย - เลือกพันธุ์ไม้ที่จะนำมาปลูกในชุมชน - เชิญชวนคนในชุมชน มาร่วมกิจกรรม ชุมชนร่มรื่น น่าอยู่อาศัย Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ โครงการที่เหมาะสมเพื่อนำ ไปปฏิบัติจริง โดยให้นักเรียนเข้าไปมีส่วนร่วมกิจกรรมดังกล่าว สุดยอดคู่มือครู 10 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขตามวิถีประชาธิปไตย 11 การอยู่ร่วมกันในสังคมได้อย่างมีความสุข ไม่ทะเลาะเบาะแว้ง ไม่มี ความขัดแย้งกัน ทุกคนจะต้องปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ในการเป็นผู้นำา และผู้ตามที่ดี ๒.๑ บทบาทและความรับผิดชอบของผู้นำา ผู้นำาคือผู้เป็นหัวหน้าผู้ที่คอยดูแลความเป็นระเบียบเรียบร้อยของ สมาชิกให้สมาชิกอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขผู้นำาในห้องเรียนคือหัวหน้าห้องเรียนผู้นำาของหมู่บ้านคือผู้ใหญ่บ้าน ลักษณะของผู้นำาที่ดี ๒. การปฏิบัติตนเป็นผู้นำาและผู้ตามที่ดี ปฏิบัติตน ให้เป็นแบบอย่างที่ดี มีความยุติธรรม มีความคิดริเริ่ม สร้างสรรค์ มีความโอบอ้อมอารี เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ไม่เห็นแก่ตัว วางตัวเสมอต้น เสมอปลาย ไม่เย่อหยิ่ง ยกย่อง ชมเชยและ ให้เกียรติผู้อื่น ยอมรับฟัง ความคิดเห็น ของผู้อื่น มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี เห็นแก่ประโยชน์ ส่วนรวมมากกว่า ส่วนตน ฉลาดรอบรู้ มีไหวพริบ ๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับการปฏิบัติตน เป็นผู้นำและผู้ตามที่ดี โดยยกตัวอย่างจาก ห้องเรียน คือ บทบาทหน้าที่ของหัวหน้า ห้องเรียนและสมาชิกในห้องเรียน ๒. นักเรียนศึกษาเรื่อง การปฏิบัติตนเป็นผู้นำ ที่ดี และผู้ตามที่ดี จากหนังสือเรียน และแหล่งการเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๓. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น แ ส ด ง ค ว า ม คิ ด เ ห็ น โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนจะเลือกผู้นำ ที่มีลักษณะ อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ เก่ง เป็นคนดี มีความสามารถ เสียสละเพื่อส่วนรวม) • นักเรียนจะปฏิบัติตนเป็นผู้ตามที่ดีได้ อย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ เคารพ ให้เกียรติ ผู้นำ รับผิดชอบต่อหน้าที่ มีความอ่อนน้อม) ๔. นั ก เ รี ยน คิ ดป ร ะ เ มิน เพื่ อ เพิ่ ม คุ ณ ค่า แล้วสรุป เป็นความคิดรวบยอด โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • หากหัวหน้าห้องเรียนและสมาชิกใน ห้องเรียนต่างเป็นผู้นำและผู้ตามที่ดีจะก่อให้ เกิดประโยชน์อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ห้องเรียนมีความเป็นระเบียบ เรียบร้อย ทุกคน อยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข) ๕. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม แล้วจับสลาก เลือกและวิเคราะห์ประเด็นที่กำหนดให้ ดังนี้ • การเป็นผู้นำที่ดี • การเป็นผู้ตามที่ดี • การทำ งานกลุ่มให้มีประสิทธิภาพ ตัวชี้วัด ส ๒.๑ ป.๔/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน แผนภาพความคิดการปฏิบัติตน เป็นผู้นำ ผู้ตามที่ดี และทำ งานกลุ่ม อย่างมีประสิทธิภาพ ข้อใดไม่ใช่คุณลักษณะของผู้นำที่ดี ๑ มีความเสียสละ ๒ มีความลำเอียง ๓ มีความรับผิดชอบ ๔ มีความฉลาด ไหวพริบดี (เฉลย ๒ เพราะจะเป็นเหตุให้เกิดความไม่ยุติธรรมในองค์กร) ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 11 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
12 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ทำางานที่ได้รับมอบหมายอย่างเต็มความสามารถ ยอมรับฟังความคิดเห็นของสมาชิกในกลุ่ม และตัดสินใจโดยใช้เหตุผล มีความมุ่งมั่นและตั้งใจทำางาน มีความสามัคคีในการทำางานร่วมกัน สมาชิกในกลุ่มต้องมีทัศนคติที่ดีในการทำางาน ๒.๒ บทบาทและความรับผิดชอบของผู้ตามหรือสมาชิก ผู้ตามคือ สมาชิกที่อยู่ในกลุ่มและปฏิบัติกิจกรรมต่างๆร่วมกัน ตามที่ผู้นำาได้ให้คำาแนะนำา เพื่อให้กิจกรรมต่างๆสำาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ลักษณะของผู้ตามที่ดี ๒.๓ การทำางานกลุ่มให้มีประสิทธิภาพ การทำางานร่วมกันเพื่อให้มีประสิทธิภาพ สมาชิกภายในกลุ่มควร ปฏิบัติตนดังนี้ มีความรับผิดชอบ ในหน้าที่ ยกย่องและ ให้เกียรติผู้นำา มีความซื่อสัตย์สุจริตไม่คดโกง กระตือรือร้นมุ่งมั่น ตั้งใจในการทำางาน ทำางานตามที่ได้รับ มอบหมายให้เสร็จ เรียบร้อย อดทนไม่ย่อท้อ ต่ออุปสรรค สุภาพอ่อนโยน มีสัมมาคารวะ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มเขียนสรุปแนวทางการ ปฏิบัติตนในการเป็นผู้นำที่ดี การเป็นผู้ตาม ที่ดี และการทำ งานกลุ่มอย่างมีประสิทธิภาพ แล้ววิเคราะห์ผลที่เกิดขึ้นเมื่อปฏิบัติและ ไม่ปฏิบัติลงในแผนภาพความคิด แล้ว สรุปเป็นความคิดรวบยอด บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวทาง การปฏิบัติตน ผลที่เกิดขึ้น ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ ผลที่เกิดขึ้น จากนั้นนักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกัน ตรวจสอบความถูกต้องและประเมินว่าจะนำ แนวทางดังกล่าวไปปฏิบัติหรือไม่ อย่างไร ๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ ร่วมกัน ดังนี้ • การปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ของ ตนเองในฐานะที่เป็นผู้นำ และผู้ตามที่ดี จะส่งผลให้การทำ งานประสบความสำ เร็จ มีประสิทธิภาพ และสามารถอยู่ร่วมกันได้ อย่างมีความสุข ๘. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม ส่ ง ตั ว แ ท น อ อ ก ม า นำ เสนอแนวทางการปฏิบัติตนเป็นผู้นำที่ดี ผู้ตามที่ดี และการทำงานกลุ่มให้มีประสิทธิภาพ หน้าชั้นเรียน ๙. นักเรียนนำความรู้เกี่ยวกับการทำงานกลุ่มให้ มีประสิทธิภาพมาแนะนำ เพื่อนสมาชิกใน ห้องเรียน เพื่อนำ ไปประยุกต์ใช้ในการ ทำ กิจกรรมกลุ่ม เพื่อให้งานออกมาอย่าง มีประสิทธิภาพ นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเป็นผู้นำที่ดีและผู้ตามที่ดี โดยครูคอยบันทึกข้อเสนอของนักเรียนเป็นแผนภาพความคิดบนกระดาน - มีความรับผิดชอบต่อ หน้าที่ - มีความมุ่งมั่นตั้งใจ งานสำ เร็จลุล่วง เกิดความล้มเหลว สุดยอดคู่มือครู 12 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขตามวิถีประชาธิปไตย 13 ๒.๔ ประโยชน์ของการทำางานเป็นกลุ่ม การทำางานร่วมกันด้วยความสามัคคีจะทำาให้งานที่ได้รับมอบหมาย สำาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดีการใช้ความคิดร่วมกันในการทำางานกลุ่ม จะทำาให้ สามารถมีแนวทางที่จะนำามาใช้ในการทำางานกลุ่มได้หลากหลายโดยสมาชิก ทุกคนจะสามารถเลือกแนวทางที่ดีที่สุดมาใช้ในกลุ่มได้ ความขัดแย้ง หมายถึงสิ่งที่มีความเห็นไม่ตรงกันการกระทำาที่ไปด้วยกันไม่ได้ ความขัดแย้งแบ่งออกได้เป็น ๒ ประเภทคือความขัดแย้งจากความคิดเห็น และความขัดแย้งจากการกระทำา ความขัดแย้งจากความคิดเห็น หมายถึงการมีความคิดเห็นที่ไม่ตรงกัน หรือแตกต่างกันระหว่างบุคคล ความขัดแย้งจากการกระทำา หมายถึง การกระทำาที่ไม่ลงรอย ขัดขืน หรือต่อต้านกันระหว่างบุคคล ๓. การลดปัญหาความขัดแย้ง ๓.๑ ปัญหาและสาเหตุของการเกิดความขัดแย้ง เมื่อบุคคลมีความคิดเห็นหรือการกระทำาที่ไม่ตรงกันในเรื่องใด เรื่องหนึ่งจะทำาให้เกิดความขัดแย้งได้เสมอดังนั้นการเรียนรู้การทำาความเข้าใจ ซึ่งกันและกันการหาสาเหตุของความขัดแย้ง และการหันหน้ามาร่วมมือกัน เพื่อหาทางออกในการแก้ไขความขัดแย้งให้เกิดผลดีต่อทุกฝ่ายจึงเป็นสิ่งที่ ดีที่สุด นักสังคมสงเคราะห์เป็นอาชีพที่ทำาหน้าที่ให้คำาปรึกษาและคำาแนะนำาแก่บุคคล และครอบครัวโดยการปรับปรุงความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลด้วยกันและระหว่าง บุคคลกับสิ่งแวดล้อมทางสังคมให้สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข อาชีพน่ารู้ นักเรียนแบ่งกลุ่มศึกษา สำ รวจ และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับความขัดแย้ง ในชีวิตประจำวัน แล้ววิเคราะห์ถึงสาเหตุของปัญหา และแนวทางการแก้ไขปัญหา ความขัดแย้งด้วยสันติวิธี โดยเขียนแผนขั้นตอนการศึกษาในรูปแบบโครงงาน เพื่อสามารถนำ ไปปฏิบัติได้จริง ตัวชี้วัด ส ๒.๑ ป.๔/๕ ภาระงาน/ชิ้นงาน แผนภาพความคิดการวิเคราะห์ปัญหา และแนวทางการแก้ไขปัญหาความ ขัดแย้งด้วยสันติวิธี ๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับ การอยู่ร่วมกันในห้องเรียน โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนเคยทะเลาะกับเพื่อน ในชั้นเรียนหรือไม่ (ตัวอย่างคำ ตอบ เคย) • นักเรียนเคยส่งเสียงดังรบกวน ผู้อื่นหรือไม่ (ตัวอย่างคำ ตอบ เคย) • ถ้านักเรียนไม่อยากให้เหตุการณ์นี้ เกิดขึ้นอีกต้องทำ อย่างไร (ตัวอย่าง คำ ต อ บ ป ฏิ บั ติ ต า ม ก ฎ ร ะ เ บี ย บ ข อ ง การอยู่ร่วมกัน เพื่อลดความขัดแย้ง) • นักเรียนคิดว่าการอยู่ร่วมกัน หลาย ๆ คน ควรปฏิบัติตนอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ กำหนดระเบียบในการ อยู่ร่วมกัน เพื่อให้ทุกคนมีความเข้าใจ ที่ตรงกันในการปฏิบัติตน) ๒. นักเรียนศึกษาเรื่อง การลดปัญหา ความขัดแย้ง จากหนังสือเรียน และแหล่งการเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 การลดปัญหาความขัดแย้ง 13 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
14 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๓.๒ แนวทางการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งด้วยสันติวิธี สันติวิธี หมายถึง วิธีการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งโดยไม่ใช้ ความรุนแรงหรือการไม่ตอบโต้ความรุนแรงด้วยความรุนแรง การจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธีเป็นหนทางเดียวที่จะทำาให้ เกิดความเป็นธรรมในการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขและยั่งยืน แนวทางการแก้ปัญหาความขัดแย้งด้วยสันติวิธีมีดังต่อไปนี้ ๑) การกระทำาอย่างสงบโดยไม่ใช้ความรุนแรง เช่น การเจรจา ไกล่เกลี่ยเมื่อทะเลาะกับเพื่อน ๒) การขจัดเงื่อนไขของความรุนแรง เช่น การดูแลไม่ให้มีการ ละเมิดสิทธิมนุษยชนการให้เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นการเปิดโอกาส ให้ประชาชนเข้าไปมีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชน การปฏิบัติต่อบุคคล อย่างเท่าเทียมกันโดยไม่คำานึงถึงเชื้อชาติศาสนาการศึกษา ๓) สร้างทัศนคติที่ดีในการอยู่ร่วมกันอย่างสันติเช่น ความ เอื้ออาทรความห่วงใยความใจกว้างและเปิดเผย การแก้ปัญหาความขัดแย้งด้วยสันติวิธีจะทำาให้สังคมเกิดความสงบสุข ความเชื่อของบุคคล ที่แตกต่างกัน การแข่งขันหรือ การแก่งแย่งผลประโยชน์ การไม่ยอมรับฟัง ความคิดเห็น ของผู้อื่น ค่านิยมที่แตกต่างกัน ความอิจฉาริษยา การตำาหนิติเตียน ผู้อื่น เป้าหมาย ของบุคคล ที่แตกต่างกัน ปัญหาและสาเหตุ ของการเกิดความขัดแย้ง ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๓. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ ส า เ ห ตุ ของปัญหาความขัดแย้ง โดยใช้แผนภาพ ความคิด ดังตัวอย่าง ในการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ ๕ ระหว่างวันที่ ๑๔-๑๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๓๘ ได้มีการลงนามสนธิสัญญาเขตปลอดอาวุธนิวเคลียร์แห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เพื่อความมั่นคงของอาเซียนและประชาคมโลก asean รอบรู้อาเซียนและโลก ๔. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์แนวทาง การแก้ไขปัญหาความขัดแย้งด้วยสันติวิธี โดยใช้แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ๕. นัก เ รี ยนคิดป ร ะ เมิน เพื่อ เพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอดเกี่ยวกับ ประโยชน์ของการแก้ปัญหาความขัดแย้ง ด้วยสันติวิธีโดยใช้แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ปัญหา ความขัดแย้ง สาเหตุ พูดจาไม่ดีต่อกัน การแข่งขันกัน การดูถูกผู้อื่น ค่านิยมแตกต่างกัน ประโยชน์ของ การแก้ปัญหาด้วย สันติวิธี ลดปัญหาความขัดแย้ง เกิดความเข้าใจกัน เกิดความสงบสุข แนวทางการแก้ไข ปัญหาความขัดแย้ง ด้วยสันติวิธี ไกล่เกลี่ย โดยใช้เหตุผล เคารพในความ แตกต่างกัน รับฟังความคิดเห็น ของผู้อื่น ไม่ใช้ความรุนแรง สุดยอดคู่มือครู 14 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขตามวิถีประชาธิปไตย 15 การอยู่ร่วมกันในชุมชนควรยึดหลักคารวธรรม สามัคคีธรรม และปัญญาธรรมในการอยู่ร่วมกัน การเข้าร่วมกิจกรรมในชุมชนควร ยึดหลักประชาธิปไตยโดยยอมรับในความคิดเห็นของคนส่วนใหญ่ และเคารพความคิดของผู้อื่น การปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ของตนเองในฐานะผู้นำา และผู้ตามที่ดีจะทำาให้อยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุข ปัญหาความขัดแย้งเกิดจากความไม่เข้าใจกัน การลดปัญหา ความขัดแย้ง คือ การทำาความเข้าใจซึ่งกันและกัน ยอมรับฟัง ความคิดเห็นของผู้อื่นและแก้ปัญหาความขัดแย้งโดยสันติวิธี การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยในชุมชน การปฏิบัติตนเป็นผู้นำาและผู้ตามที่ดี การลดปัญหาความขัดแย้ง การอยู่ร่วมกัน อย่างสันติสุข ตามวิถี ประชาธิปไตย สังคมไทยจะเป็นสังคมที่สงบสุข เกิดสันติสุข ถ้าคนไทยทุกคนปฏิบัติตนตามค่านิยมหลัก ๑๒ ประการดังนี้ ๑.มีความรักชาติศาสนา พระมหากษัตริย์๒.ซื่อสัตย์เสียสละอดทน ๓.กตัญญู ต่อพ่อแม่ ผู้ปกครอง ครู๔.ใฝ่หาความรู้ทั้งทางตรงและทางอ้อม ๕.รักษาวัฒนธรรมไทย ๖. มีศีลธรรม หวังดีต่อผู้อื่น ๗. เข้าใจ เรียนรู้การเป็นประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นประมุข ๘. มีระเบียบวินัย เคารพกฎหมาย เคารพผู้ใหญ่ ๙. มีสติรู้ตัว รู้คิด รู้ทำา รู้ปฏิบัติตามพระราชดำารัสของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ๑๐. รู้จักดำารงตนโดยใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ๑๑. มีความ เข้มแข็งในจิตใจ ไม่ยอมแพ้ต่ออำานาจฝ่ายต่ำ� ๑๒. คำานึงถึงผลประโยชน์ส่วนรวมมากกว่า ผลประโยชน์ส่วนตน ความรู้เพิ่มเติม เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ ยุวชนประชาธิปไตย www.d-youth.com Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๖. นักเรียนนำปัญหาความขัดแย้งที่เกิดขึ้นใน ชีวิตประจำ วันมาวิเคราะห์หาสาเหตุ เสนอแนวทางการแก้ปัญหาด้วยสันติวิธี และอธิบายผลที่เกิดขึ้นลงในแผนภาพ ความคิด แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด จากนั้นตรวจสอบการวิเคราะห์ปัญหาและ แนวทางการแก้ปัญหาด้วยสันติวิธีว่า มีความสมเหตุสมผล สามารถนำ ไปปฏิบัติ ได้จริงหรือไม่ มีข้อควรปรับปรุงแก้ไข อย่างไร ๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ ร่วมกัน ดังนี้ • ความขัดแย้งเกิดจากความคิดและ การกระทำ เมื่อเกิดขึ้นแล้ว ควรศึกษาหาสาเหตุ และหาทางออกด้วยแนวทางการแก้ปัญหา ด้วยสันติวิธี ๘. นักเรียนออกมานำ เสนอปัญหาความขัดแย้ง และวิธีการแก้ปัญหาความขัดแย้งด้วย สันติวิธีหน้าชั้นเรียน ๙. นักเรียนพิจารณาถึงปัญหาความขัดแย้ง ที่เกิดขึ้นภายในชุมชน แล้ววิเคราะห์ หาสาเหตุและแนวทางการแก้ไขปัญหา เพื่อสามารถนำ ไปปฏิบัติได้จริง ปัญหาความขัดแย้ง การแก้ปัญหาด้วยสันติวิธี ผลที่เกิดขึ้น ผลที่เกิดขึ้น สาเหตุ ข้อใดเป็นสาเหตุสำคัญที่ก่อให้เกิดความขัดแย้ง ๑ การโอนอ่อนผ่อนตาม ๒ การให้เกียรติซึ่งกันและกัน ๓ การรู้จักควบคุมอารมณ์ให้เป็นปกติ ๔ การยอมรับเฉพาะความคิดที่เหมือนกัน (เฉลย ๔ เพราะการไม่รู้จักยอมรับความคิดเห็นที่แตกต่าง ย่อมส่งผลให้เกิดความขัดแย้ง) ทะเลาะกับเพื่อน ความแตกต่าง ทางความคิด การดูถูกผู้อื่น ไม่คุยกัน ไม่พอใจกัน พูดคุยเพื่อปรับความเข้าใจ การยอมรับกัน เกิดความสงบสุข ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 15 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
16 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๑. นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตาม วิถีประชาธิปไตย โดยครูสรุปคำาตอบของนักเรียนเป็นแผนภาพ ความคิดลงบนกระดาน ๒. ครูทำาสลากคำาว่า ผู้นำาที่ดี ผู้ตามที่ดีใส่ไว้ในภาชนะปิดทึบ จากนั้น ให้นักเรียนหยิบ ๑ ใบ ถ้าหยิบได้คำาว่าผู้นำาที่ดีให้นักเรียนบอกลักษณะ ของผู้นำาที่ดีมา ๑ ข้อ ถ้าหยิบได้คำาว่าผู้ตามที่ดีให้นักเรียนบอกลักษณะ ของผู้ตามที่ดีมา๑ข้อ ๓. ครูเลือกตัวแทนนักเรียนออกมาเล่าปัญหาความขัดแย้งที่เกิดขึ้น กับตนเอง จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์สาเหตุของความ ขัดแย้งนั้น และร่วมกันเสนอแนวทางการแก้ไขปัญหาความขัดแย้ง เพื่อให้อยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข ๑. การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยในชุมชน มีประโยชน์อย่างไร ๒. ถ้าทุกคนปฏิบัติตนในฐานะของผู้นำาและผู้ตามที่ดีจะส่งผลอย่างไร ๓. นักเรียนคิดว่าปัญหาความขัดแย้งเกิดขึ้นได้อย่างไร ๔. ปัญหาความขัดแย้งมีสาเหตุมาจากสิ่งใดบ้าง ๕. นักเรียนจะแก้ปัญหาความขัดแย้งที่เกิดขึ้นในครอบครัวและในโรงเรียน ได้อย่างไร กิจกรรมการเรียนรู้ คำาถามพัฒนากระบวนการคิด ส ๒.๑ ป.๔/๑ ส ๒.๑ ป.๔/๒ ส ๒.๑ ป.๔/๕ แนวค�ำตอบ ๑. ทำให้ชุมชนเกิดความสามัคคีกัน ๒. สังคมเกิดการพัฒนา ๓. เกิดจากการไม่เข้าใจกัน เกิดจากทัศนคติ ที่ไม่ตรงกัน ๔. ทัศนคติ การแข่งขัน การอิจฉาริษยากัน การไม่ยอมรับฟังผู้อื่น ค่านิยมที่แตกต่างกัน ๕. รับฟังเหตุผลของกันและกัน หาข้อตกลง ร่วมกัน คิดเสมอว่าบุคคลในครอบครัว คือบุคคลที่สำ คัญที่สุด (เฉลย ๑ เพราะต่างไม่ถูกกัน ชอบวิวาทกันอยู่เสมอ เมื่ออยู่ใกล้กัน) สุภาษิตในข้อใดที่ทำ ให้เกิดความขัดแย้ง ๑ ขมิ้นกับปูน ๒ ข้าเก่าเต่าเลี้ยง ๓ ข้ามน้ำ�ข้ามทะเล ๔ ข้าวแดงแกงร้อน ตัวชี้วัด ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 16 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
• วิเคราะห์สิทธิพื้นฐานที่เด็กทุกคน พึงได้รับตามกฎหมาย (ส ๒.๑ ป.๔/๓) ผังสาระการเรียนรู้ สาระสำาคัญ ตัวชี้วัด สิทธิของเด็กเป็นสิทธิที่เด็กพึงได้รับ ตามหลักสิทธิมนุษยชนและตามกฎหมาย คือ สิทธิที่จะมีชีวิต สิทธิที่จะได้รับ การปกป้อง สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา สิทธิที่จะมีส่วนร่วม สิทธิที่จะมีส่วนร่วม สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา สิทธิที่จะมีชีวิต สิทธิที่จะได้รับการปกป้อง สิทธิ ของเด็ก สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา ชุมชนควรมีสถานที่ให้เด็ก ได้พักผ่อนและออกกำาลังกาย เด็กควรได้รับการพัฒนาทางร่างกาย สติปัญญา และจิตใจ บิดามารดา หรือผู้ปกครอง ต้องอบรมสั่งสอนแต่สิ่งที่ดี ให้แก่เด็ก เด็กทุกคนต้องได้รับ การศึกษาเป็นเวลา ๑๒ ปี ตั้งแต่ก่อนวัยเรียน จนจบการศึกษาภาคบังคับ ๒ สิทธิของเด็กหนว่ ยการเรยีนรทู้่ี เป้าหมายการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๒.๑ เข้าใจและปฏิบัติตนตามหน้าที่ของการเป็น พลเมืองดี มีค่านิยมที่ดีงามและธำรงรักษา ประเพณีและวัฒนธรรมไทย ดำ รงชีวิต อยู่ร่วมกันในสังคมไทยและสังคมโลก อย่างสันติสุข สมรรถนะสำ คัญของผู้เรียน ๑. ความสามารถในการสื่อสาร ๒. ความสามารถในการคิด ๓. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ใฝ่เรียนรู้ ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน การเรียนและเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ มุ่งมั่นในการทำงาน ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน การปฏิบัติหน้าที่การงาน นักเรียนร่วมกันศึกษาและสำ รวจว่าเด็กในชุมชนของนักเรียนได้รับสิทธิ ของเด็กที่พึงได้รับตามกฎหมายหรือไม่ โดยเขียนแผนขั้นตอนการศึกษา วิเคราะห์ อภิปรายผลและสรุป แล้วนำ เสนอผลการศึกษาหน้าชั้นเรียน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 17 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
18 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ จุดประกายความคิด นักเรียนได้รับสิทธิ อะไรบ้าง ครอบครัวอบอุ่นเป็นพื้นฐานที่ดีสำาหรับเด็ก สิทธิมนุษยชน หมายถึง สิทธิขั้นพื้นฐานที่มนุษย์ทุกคนได้รับอย่าง เสมอภาคกัน มีศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์สิทธิเสรีภาพ และความเสมอภาค ของบุคคลที่ได้รับการรับรองทั้งความคิดและการกระทำา โดยได้รับการคุ้มครอง ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยและสนธิสัญญาระหว่างประเทศ สิทธิมนุษยชนครอบคลุมไปถึง อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก ซึ่งเป็นสิทธิ ที่เด็กทุกคนพึงได้รับอย่างเท่าเทียมกัน โดยไม่คำานึงถึงความแตกต่างในเรื่อง เชื้อชาติศาสนา ภาษา เพศ ความทุพพลภาพ การเกิด หรือสถานะอื่น ๆ ของเด็กหรือบิดามารดา ทั้งนี้เพื่อให้ เด็กมีโอกาสที่เท่าเทียมกัน ๑. ตัวแทนนักเรียน ๒-๓ คน ออกมาเล่า ประสบการณ์เกี่ยวกับการได้รับการดูแล จากครอบครัวหน้าชั้นเรียน จากนั้น ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า โ ด ย ตอบคำถาม ดังนี้ • นั ก เ รี ย น ไ ด้ รั บ ก า ร ดู แ ล จ า ก ครอบครัวอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ ได้เรียนหนังสือ ได้รับประทานอาหารที่มี ประโยชน์ ได้รับการอบรมสั่งสอน) • นักเรียนรู้สึกอย่างไรที่ได้รับการดูแล จากครอบครัว (ตัวอย่างคำ ตอบ รู้สึกดีใจ ประทับใจ) ๒. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น แ ส ว ง ห า ค ว า ม รู้ ด้วยตนเอง โดยร่วมกันคิดว่ามีสิ่งใดบ้าง ที่เป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของเด็ก จากนั้นครู อธิบายให้นักเรียนฟังว่า เด็กทุกคน มีสิทธิขั้นพื้นฐานที่จะได้รับการคุ้มครอง ตามกฎหมายและได้รับการดูแลจาก ครอบครัว แล้วให้นักเรียนร่วมกันศึกษา เรื่องสิทธิเด็กในประเด็นต่าง ๆ ได้แก่ • สิทธิที่จะมีชีวิต • สิทธิที่จะได้รับการปกป้อง • สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา • สิทธิที่จะมีส่วนร่วม ตัวชี้วัด ส ๒.๑ ป.๔/๓ ภาระงาน/ชิ้นงาน สำรวจสิทธิขั้นพื้นฐานที่ตนเองได้รับ ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 สิทธิของเด็ก สุดยอดคู่มือครู 18 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
สิทธิของเด็ก 19 ๑. สิทธิที่จะมีชีวิต เด็กควรได้รับการดูแลและเลี้ยงดูอย่างเหมาะสม สิทธิของเด็กที่สำ�คัญมี๔ ประก�รคือ ปัจจุบันเด็กที่ถูกทำ�ท�รุณในลักษณะต่�ง ๆ มีอยู่ม�กม�ย เด็กเหล่�นี้ ได้รับคว�มย�กลำ�บ�กในก�รดำ�รงชีวิตและไม่ได้รับคว�มเป็นธรรมซึ่งทำ�ให้ เด็กเป็นอันตร�ยทั้งท�งร่�งก�ยและจิตใจ สิทธิของเด็กที่จะมีชีวิต เช่น เด็กที่อยู่ในครรภ์ม�รด� มีสิทธิที่จะเกิดม�ต�มธรรมช�ติผู้ใหญ่ไม่มีสิทธิ ทำ�ล�ยเด็กไม่ให้เกิด หรือทำ�ร้�ยเด็กจนบ�ดเจ็บหรือเสียชีวิต เด็กที่เกิดม� แล้วพิก�รมีสิทธิที่จะมีชีวิตอยู่อย่�งมีคว�มสุข ผู้ใหญ่ต้องไม่ทำ�ร้�ยไม่ทอดทิ้งไม่ทุบตีเด็กเด็กที่กระทำ�ผิดต้องไม่ถูก ทรม�นหรือถูกลงโทษอย่�งโหดร้�ย เด็กควรได้รับก�รช่วยเหลือท�ง ก�รแพทย์และดูแลสุขภ�พที่จำ�เป็น ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๓. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น เกี่ยวกับสิทธิเด็ก โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนคิดว่าตนเองได้รับสิทธิที่จะ มีชีวิตหรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ได้รับ เพราะครอบครัวได้เลี้ยงดูให้มีชีวิต อย่างปลอดภัย) • นักเรียนได้รับสิทธิที่จะได้รับการ ปกป้องจากครอบครัวหรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ได้รับ คือ การอบรมไม่ให้ พูดคุยกับคนแปลกหน้า การปกป้องไม่ให้ ได้รับอันตรายต่าง ๆ) • เด็กที่ไม่ได้รับการปกป้องจะส่งผล อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ทำให้เด็กได้รับ อันตรายจากการทำร้ายของผู้อื่น) • นักเรียนคิดว่าตนเองได้รับสิทธิที่จะ ได้รับการพัฒนาหรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่าง คำ ตอบ ได้รับ เพราะได้เข้ารับการศึกษา) • นักเรียนคิดว่าตนเองได้รับสิทธิที่จะ มีส่วนร่วมหรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่าง คำ ตอบ ได้รับ เพราะได้เข้าไปมีส่วนร่วม ใ น กิ จ ก ร ร ม ร ณ ร ง ค์ ต่ อ ต้ า น ส า ร เ ส พ ติ ด ในโรงเรียน) ๔. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยครูใช้ คำถาม ดังนี้ • การที่นักเรียนได้รับสิทธิขั้นพื้นฐาน มีผลต่อนักเรียนอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ทำ ใ ห้ ส า ม า ร ถ ดำ ร ง ชี วิ ต อ ยู่ ไ ด้ มี ค ว า ม ปลอดภัย ได้รับการพัฒนา ได้รับการศึกษา และมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรมต่าง ๆ) เสริมความรู้ ครูควรสอน สิทธิของเด็ก หมายถึง สิทธิของเด็กทุกคน ทุกกลุ่ม ทุกเพศ ทุกวัย และ ทุกเชื้อชาติที่พึงได้รับการคุ้มครอง ได้รับการดูแลผลประโยชน์อย่างดีที่สุด โดยจะเริ่มคุ้มครองสิทธิเด็กตั้งแต่เริ่มมีการปฏิสนธิในครรภ์ 19 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
20 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๒. สิทธิที่จะได้รับการปกป้อง ๓. สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา เด็กมีสิทธิที่จะได้รับการปกป้องดูแลให้รอดพ้นจากอันตรายต่าง ๆ สิทธิ ของเด็กที่จะได้รับการปกป้องเช่นได้รับการคุ้มครองจากการถูกล่วงละเมิด การได้รับการศึกษาเป็นสิทธิของเด็ก ที่จะได้รับการพัฒนา เพื่อให้เด็กพัฒนาไปเป็นผู้ใหญ่ที่ดี ในอนาคต ผู้ใหญ่จึงควรส่งเสริม และสนับสนุนเด็กตามสิทธิของเด็กที่ จะได้รับการพัฒนา เช่น บิดามารดา หรือผู้ปกครองต้องสอนแต่สิ่งที่ดีให้ แก่เด็กเด็กทุกคนต้องได้รับการศึกษา เป็นเวลา ๑๒ ปีตั้งแต่ก่อนวัยเรียน จนจบการศึกษาภาคบังคับที่รัฐจะต้อง จัดให้อย่างทั่วถึงและมีคุณภาพ โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย เด็กควรได้รับการพัฒนา ทางร่างกาย สติปัญญา สังคม อารมณ์และจิตใจ ชุมชนควรมีสถานที่ให้เด็ก ได้พักผ่อนและออกกำาลังกาย ทางเพศ การป้องกันไม่ให้เด็ก เข้าไปเกี่ยวข้องกับสารเสพติด และอบายมุข เด็กที่ไม่มีพ่อแม่ หรือพลัดพรากจากครอบครัว จะต้องได้รับการคุ้มครองและ ได้รับการช่วยเหลือตามความ เหมาะสม เด็กย่อมได้รับการปกป้องคุ้มครองจากครอบครัว ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๕. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๔ กลุ่ม แล้วส่ง ตัวแทนมาจับสลากเกี่ยวกับสิทธิของเด็ก ด้านต่าง ๆ ดังนี้ • สิทธิที่จะมีชีวิต • สิทธิที่จะได้รับการปกป้อง • สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา • สิทธิที่จะมีส่วนร่วม ๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันยกตัวอย่าง การได้รับสิทธิของเด็กที่จับสลากได้ บันทึกเป็นแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง นักเรียนสืบค้นหาข่าวหรือครูเตรียมข่าวจากสื่อต่าง ๆ เกี่ยวกับการละเมิด สิทธิของเด็ก แล้วร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่ารู้สึกอย่างไร และจะมีแนวทาง การป้องกันอย่างไร บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 สิทธิที่จะได้รับ การพัฒนา ได้รับการศึกษา ได้รับการพักผ่อน มีสนามเด็กเล่น ได้ออกกำลังกาย สิทธิที่จะมี ส่วนร่วม มีส่วนร่วมในการทำกิจกรรมของโรงเรียน มีสิทธิในการเลือก หัวหน้าห้องเรียน มีส่วนร่วมในการ ทำกิจกรรมชุมชน สิทธิที่จะมีชีวิต สิทธิที่จะได้เกิด ไม่ถูกทำร้าย ได้รับการเลี้ยงดู จากพ่อแม่ ได้รับประทานอาหาร ที่มีประโยชน์ สิทธิที่จะได้รับ การปกป้อง ได้รับการปกป้อง จากการถูกล่วง ละเมิดทางเพศ ได้รับความคุ้มครอง และช่วยเหลือ อย่างเหมาะสม ได้รับการปกป้อง จากการถูกรังแก ได้รับการปกป้อง ไม่ให้เข้าไปเกี่ยวข้อง กับอบายมุข สุดยอดคู่มือครู 20 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
สิทธิของเด็ก 21 ๔. สิทธิที่จะมีส่วนร่วม ความรู้เพิ่มเติม การมีส่วนร่วมของเด็กในกระบวนการ ประชาธิปไตย องค์การยูนิเซฟทำางานเพื่อพิทักษ์สิทธิเด็กทุกคน โดยไม่คำานึงถึงสัญชาติเพศ ศาสนา และเชื้อชาติสิทธิดังกล่าวหมายถึง • สิทธิที่จะมีชีวิต • สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา • สิทธิที่จะได้รับการปกป้อง • สิทธิที่จะมีส่วนร่วม สิทธิขั้นพื้นฐานต่าง ๆ เหล่านี้บัญญัติอยู่ในอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก ซึ่ง ประเทศไทยให้การรับรองและมีผลบังคับใช้เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๘ เพื่อเป็นหลักประกัน ว่าเด็กทุกคนจะได้รับสิทธิเหล่านี้องค์การยูนิเซฟจึงทำางานร่วมกับภาครัฐ เอกชน องค์กรพัฒนาเอกชนกลุ่มองค์กรศาสนากลุ่มเยาวชนและชุมชนท้องถิ่นรวมทั้งกับ กลุ่มเด็กที่ตกอยู่ในภาวะเสี่ยง เพื่อคุ้มครองเด็กจากอันตรายและรณรงค์ให้ผู้นำา ทางการเมืองมุ่งสร้างนโยบายและการปฏิบัติงานต่างๆโดยคำานึงถึงสิทธิของเด็ก ความคิดเห็นกับผู้อื่น ทั้งนี้เพื่อที่เด็กจะ ได้เรียนรู้ความแตกต่างทางความคิด ของเพื่อนๆได้เรียนรู้การประนีประนอม และได้เรียนรู้พฤติกรรมของเพื่อน ๆ ในกลุ่ม มีส่วนร่วมกับชุมชนเพื่อรักษา และอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ฟื้นฟูประเพณี และวัฒนธรรมของชุมชน การอยู่ร่วมกันในสังคม เด็กสามารถมีส่วนร่วมในการทำากิจกรรม เช่นเดียวกับสมาชิกในชุมชนทุกคน โดยไม่ขัดต่อกฎหมายหรือข้อบังคับ สิทธิของเด็กที่จะมีส่วนร่วม เช่น เด็กควรได้พบปะเพื่อแลกเปลี่ยน Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ จากนั้นนักเรียนอภิปรายผลจากการ สำ รวจสิทธิขั้นพื้นฐานที่ตนเองได้รับว่า สิทธิในด้านใดที่ตนเองยังไม่ได้รับอีกบ้าง และควรได้รับสิทธิอะไรเพิ่มเติมอีก หรือไม่ นอกจากนี้จะมีแนวทางในการ เรียกร้องสิทธิดังกล่าวเพื่อตนเองและ ผู้อื่นในสังคมได้อย่างไร นักเรียนร่วมกันเสนอแนะว่านอกจากสิทธิพื้นฐานของเด็ก ๔ ประการ ตามกฎหมายที่พึงได้รับแล้ว นักเรียนควรจะได้รับสิทธิใดเพิ่มเติมอีกบ้าง เพราะเหตุใด บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ๘. นักเรียนสำ รวจสิทธิขั้นพื้นฐานที่ตนเอง ได้รับ โดยเขียนเครื่องหมาย ✓ ลงใน และตอบคำ ถามลงในแบบบันทึก แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด ✓ ✓ ✓ ✓ แบบบันทึกสิทธิขั้นพื้นฐาน ๑. สิทธิที่จะมีชีวิต สิทธิที่ได้รับ คือ ได้รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ สะอาดตามหลักอนามัย ๒. สิทธิที่จะได้รับการปกป้อง สิทธิที่ได้รับ คือ มีตำรวจจราจรโบกให้รถหยุดเพื่อ ข้ามถนนหน้าโรงเรียน ๓. สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา สิทธิที่ได้รับ คือ ได้เรียนหนังสือในโรงเรียน ๔. สิทธิที่จะมีส่วนร่วม สิทธิที่ได้รับ คือ ได้เข้าร่วมกิจกรรมต่อต้าน สารเสพติดของชุมชน ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๗. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับเด็กที่เกิดมา โดยได้รับการคุ้มครองดูแลตามหลัก สิทธิเด็กกับเด็กที่เกิดมาโดยไม่ได้รับสิทธิ ดังกล่าวว่าจะเกิดผลอย่างไร โดยใช้ แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง สิทธิเด็ก ผลที่เกิดขึ้น ผลที่เกิดขึ้น เด็กมีคุณภาพชีวิตที่ดี มีความ ปลอดภัย ได้รับการปกป้อง คุ้มครอง ส่งเสริมให้เป็นผู้ใหญ่ ที่มีคุณภาพในอนาคต เ ด็ ก มี ค ว า ม เ ป็ น อ ยู่ ที่ ไ ม่ ดี อาจถูกทำ ร้ายไม่ได้รับการดูแล และเกิดเป็นปัญหาสังคม ถ้าได้รับ ถ้าไม่ได้รับ 21 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
22 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ มูลนิธิรักษ์เด็ก www.rakdek.or.th/data/right.htm เด็กมีสิทธิที่จะเกิดมาตามธรรมชาติผู้ใหญ่ไม่มีสิทธิ ทำาลายเด็กไม่ให้เกิดหรือทำาร้ายจนบาดเจ็บหรือเสียชีวิต เด็กมีสิทธิที่จะได้รับการปกป้องคุ้มครองและดูแลให้ รอดพ้นจากอันตรายต่างๆ เด็กมีสิทธิที่จะได้รับการพัฒนาทั้งด้านร่างกาย สติปัญญา และจิตใจ เด็กสามารถมีส่วนร่วมในการทำากิจกรรมในสังคม เช่นเดียวกับสมาชิกทุกคนในชุมชน โดยไม่ขัดต่อกฎหมาย หรือข้อบังคับ สิทธิที่จะมีชีวิต สิทธิที่จะได้รับการปกป้อง สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา สิทธิที่จะมีส่วนร่วม สิทธิ ของเด็ก ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๑๐.นักเรียนออกมานำ เสนอผลการสำรวจ สิทธิขั้นพื้นฐานที่ตนเองได้รับ หน้าชั้นเรียน ๑๑.นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น เ ส น อ แ น ว ท า ง ก า ร ช่ ว ย เ ห ลื อ เ มื่ อ พ บ เ ห็ น เ ด็ ก ถูกละเมิดสิทธิหรือไม่ได้รับสิทธิ ขั้นพื้นฐานที่เด็กควรจะได้รับ (เฉลย ๒ เพราะสิทธิที่จะได้รับการพัฒนา เป็นสิทธิส่งเสริมให้เด็กได้รับการศึกษา และการอบรมสั่งสอนให้มีความรู้และ คุณธรรม) เด็กที่ได้รับการพัฒนาจะมีลักษณะอย่างไร ๑ เก็บตัวไม่ยุ่งเกี่ยวกับใคร ๒ มีความรู้และมีคุณธรรม ๓ ร่างกายอ่อนแอ เจ็บป่วยบ่อย ๔ หวาดระแวงและตื่นตระหนกตลอดเวลา ๙.นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส รุ ป สิ่ ง ที่ เ ข้ า ใ จ เป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • เด็กทุกคนพึงได้รับสิทธิขั้นพื้นฐาน ตามที่กฎหมายกำหนด เด็กที่ได้รับสิทธิ ขั้นพื้นฐานครบจะเติบโตขึ้นอย่าง มีคุณภาพและมีความสุข ส่งผลให้สังคม มีความเจริญก้าวหน้า ประเทศชาติได้รับ การพัฒนา Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 22 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
สิทธิของเด็ก 23 กิจกรรมการเรียนรู้ ค�าถามพัฒนากระบวนการคิด ๑. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๕ คน แสดงบทบาทสมมุติเกี่ยวกับ สิทธิที่เด็กพึงได้รับตามหัวข้อที่กำาหนดให้โดยใช้เวลาแสดงกลุ่มละ ๘-๑๐นาที ๑) สิทธิที่จะมีชีวิต ๒) สิทธิที่จะได้รับการปกป้อง ๓) สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา ๔) สิทธิที่จะมีส่วนร่วม ๒. นักเรียนยกตัวอย่างสิทธิที่ตนเองพึงได้รับมา ๑ ตัวอย่าง พร้อมทั้ง วาดภาพประกอบและระบายสีให้สวยงาม ครูคัดเลือกผลงานของ นักเรียนและนำามาจัดเป็นป้ายนิเทศ ๑. การที่นักเรียนได้รับข้อมูลข่าวสารที่เป็นประโยชน์แสดงว่านักเรียน ได้รับสิทธิในด้านใด ๒. ถ้าเด็กทุกคนที่เกิดมาได้รับสิทธิพื้นฐานของเด็กครบทุกประการ จะส่งผลต่อประเทศชาติอย่างไร ๓. การได้รับสิทธิเด็กมีประโยชน์ต่อนักเรียนอย่างไร ๔. นักเรียนต้องการได้รับสิทธิใดเพิ่มเติมเพราะเหตุใด ๕. ถ้านักเรียนไม่ได้รับสิทธิเด็กจะเกิดผลอย่างไร (เฉลย ๒ เพราะกฎหมาย ให้ความคุ้มครองเด็กทุกคน ตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ ๑๘ ปี) สิทธิขั้นพื้นฐานของเด็กมีลักษณะสำคัญอย่างไร ๑ คุ้มครองเฉพาะเด็กพิการ ๒ คุ้มครองเด็กทุกคนตามกฎหมาย ๓ คุ้มครองเฉพาะเด็กที่มีฐานะยากจน ๔ คุ้มครองเฉพาะเด็กที่จ่ายเงินให้กับรัฐบาล ส ๒.๑ ป.๔/๓ แนวค�ำตอบ ๑. สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา ๒. ทำ ใ ห้ ป ร ะ เ ท ศ มี ป ร ะ ช า ก ร ที่ มี คุ ณ ภ า พ ในอนาคต ๓. ทำ ให้ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย และมีโอกาสพัฒนาตนเองเป็นพลเมืองที่ดี ของสังคม ๔. สิ ท ธิ ค ว า ม เ ท่ า เ ที ย ม กั น ท า ง สั ง ค ม เพราะปัจจุบันยังมีเด็กที่ขาดโอกาสที่ดี อยู่มาก เช่น การศึกษา ๕. ทำให้เกิดความไม่ปลอดภัยในชีวิต ตัวชี้วัด ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 23 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
๓ การเมืองการปกครองของไทยหนว่ ยการเรยีนรทู้่ี บทบาทหน้าที่ของพลเมืองในกระบวนการเลือกตั้ง สถาบันพระมหากษัตริย์ ตามระบอบประชาธิปไตย การปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข การเมือง การปกครอง ของไทย ๑. อธิบายความสำาคัญของ สถาบันพระมหากษัตริย์ ตามระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นประมุข (ส ๒.๒ ป.๔/๓) ๒. อธิบายอำานาจอธิปไตย และความสำาคัญของ ระบอบประชาธิปไตย (ส ๒.๒ ป.๔/๑) ๓. อธิบายบทบาท หน้าที่ ของพลเมืองใน กระบวนการเลือกตั้ง (ส ๒.๒ ป.๔/๒) ผังสาระการเรียนรู้ สาระสำาคัญ ตัวชี้วัด ๑. ชาติไทยมีสถาบันพระมหากษัตริย์มายาวนาน พระมหากษัตริย์ไทยทรงเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนไทย พระองค์ทรง ยึดหลักทศพิธราชธรรมในการปกครองประเทศ ส่งผลให้ชาติไทยเป็นชาติที่สงบสุขเรื่อยมา ๒. ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขและมีกฎหมายรัฐธรรมนูญ เป็นกฎหมายสูงสุด ๓. การเลือกตั้งเป็นบทบาทหน้าที่ของพลเมืองที่จะมีส่วนร่วมในกระบวนการประชาธิปไตย ทศพิธราชธรรม ในการปกครองประเทศ ศีล บริจาค ความซื่อตรง ความอ่อนโยน ความเพียร ความไม่โกรธ การไม่เบียดเบียน ความอดทน ความยุติธรรม ทาน เป้าหมายการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๒.๒ เข้าใจระบบการเมืองการปกครองในสังคม ปัจจุบัน ยึดมั่น ศรัทธา และธำรงรักษาไว้ ซึ่งการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข สมรรถนะสำ คัญของผู้เรียน ๑. ความสามารถในการสื่อสาร ๒. ความสามารถในการคิด คุณลักษณะอันพึงประสงค์ รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ตัวชี้วัดที่ ๑.๒ ธำรงไว้ซึ่งความเป็นชาติไทย ตัวชี้วัดที่ ๑.๔ เคารพเทิดทูนสถาบัน พระมหากษัตริย์ ใฝ่เรียนรู้ ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน การเรียนและเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ มุ่งมั่นในการทำงาน ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน การปฏิบัติหน้าที่การงาน รักความเป็นไทย ตัวชี้วัดที่ ๗.๑ ภาคภูมิใจในขนบธรรมเนียม ประเพณี ศิลปะ วัฒนธรรมไทย และ มีความกตัญญูกตเวที บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับพระราชกรณียกิจในด้าน ต่าง ๆ ของพระมหากษัตริย์ไทยและพระบรมวงศานุวงศ์ โดยการสืบค้นข้อมูล จากแหล่งความรู้ต่าง ๆ โดยเขียนแผนขั้นตอนการศึกษา แล้วนำ เสนอ ผลการศึกษาหน้าชั้นเรียน สุดยอดคู่มือครู 24 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การเมืองการปกครองของไทย 25 ๑.๑ สถาบันพระมหากษัตริย์ในสังคมไทย สถาบันพระมหากษัตริย์อยู่คู่กับ สังคมไทยมาเป็นเวลาช้านาน มีความผูกพัน อย่างแนบแน่นและลึกซึ้งกับสังคมไทย เหตุผลที่สถาบันพระมหากษัตริย์กับสังคมไทย อยู่เคียงคู่กันมาอย่างยาวนาน เป็นเพราะ พระมหากษัตริย์ทรงยึดถือหลักทศพิธราชธรรม ในการปกครองประเทศ ซึ่งประกอบด้วย พระมหากษัตริย์ไทยผู้ทรงเป็น มิ่งขวัญของปวงชนชาวไทย พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ ๙ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดี- ศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ มหิศรภูมิพลราชวรางกูร กิติสิริสมบูรณอดุลยเดช สยามินทราธิเบศรราชวโรดม บรมนาถบพิตร พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๑๐ จุดประกายความคิด ๑. สถาบันพระมหากษัตริย์ตามระบอบประชาธิปไตย บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ครูนำ พระบรมฉายาลักษณ์หรือพระบรมสาทิสลักษณ์ของพระมหากษัตริย์ไทยในสมัยรัตนโกสินทร์มาให้นักเรียนดู และร่วมกันตอบว่าแต่ละ พระองค์ทรงพระนามว่าอย่างไร ตัวชี้วัด ส ๒.๒ ป.๔/๓ ภาระงาน/ชิ้นงาน วาดภาพพระราชกรณียกิจของ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และตอบคำถาม ๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับ สถาบันพระมหากษัตริย์ในสังคมไทย โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นั ก เ รี ย น ท ร า บ ห รื อ ไ ม่ ว่ า ประเทศไทยมีพระมหากษัตริย์ ปกครองมาตั้งแต่สมัยใด (ตัวอย่าง คำ ตอบ มีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงสมัย รัตนโกสินทร์นับเป็นเวลาพันปีมาแล้ว) • พระมหากษัตริย์ที่ทรงครองราชย์ ในสมัยรัตนโกสินทร์นับตั้งแต่อดีต จนถึงปัจจุบันมีทั้งสิ้นกี่พระองค์ และ พระองค์ปัจจุบัน ทรงพระนามว่า อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ มีทั้งหมด ๑๐ พระองค์ พระองค์ปัจจุบัน ทรงพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว) ๒. นักเรียนศึกษาเนื้อหาเรื่อง สถาบัน พ ร ะ ม ห า ก ษั ต ริ ย์ ต า ม ร ะ บ อ บ ประชาธิปไตย จากหนังสือเรียน และแหล่งการเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 25 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
26 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๑.๒ ความสำาคัญของสถาบันพระมหากษัตริย์ในสังคมไทย ๑) ทรงเป็นประมุขของชาติ ทรงเป็นมิ่งขวัญของประชาชนชาวไทย ๒) ทรงเป็นศูนย์รวมแห่ง ความเป็นชาติและความสามัคคีของ คนในชาติ สถาบันพระมหากษัตริย์เป็นสถาบันหลักของชาติ ที่มีความ สำาคัญต่อสังคมไทย คนไทยทุกคนควรเทิดทูนและเคารพในสถาบัน พระมหากษัตริย์ พระมหากษัตริย์ไทยทรงมีความสำาคัญต่อสังคมไทย ดังนี้ พระมหากษัตริย์ ทรงดำารงตำาแหน่งจอมทัพไทย ๑) ทาน หมายถึง การให้โดยไม่มุ่งหวังประโยชน์ตอบแทน ๒) ศีล หมายถึง ความประพฤติที่ดีงามทั้งกาย วาจา และใจ ๓) บริจาค หมายถึง การเสียสละความสุขส่วนตนเพื่อประโยชน์ ส่วนรวม ๔) ความซื่อตรง หมายถึง การดำารงตนอยู่ในความซื่อสัตย์สุจริต ๕) ความอ่อนโยน หมายถึง การมีอัธยาศัยไมตรี มีกิริยาสุภาพ นุ่มนวล มีสัมมาคารวะต่อผู้ใหญ่ ๖) ความเพียร หมายถึง ความวิริยอุตสาหะในการปฏิบัติงาน โดย ไม่ย่อท้อต่อความลำาบาก ๗) ความไม่โกรธ หมายถึง ไม่มุ่งร้ายผู้อื่น ไม่อาฆาตพยาบาท ๘) การไม่เบียดเบียน หมายถึง การไม่สร้างทุกข์ให้แก่ผู้อื่น การไม่นำาของผู้อื่นมาเป็นของตนโดยเจ้าของไม่ยินยอม ๙) ความอดทน หมายถึง ความอดทนต่อสิ่งต่าง ๆ ทั้งกาย วาจา และใจ ๑๐) ความยุติธรรม หมายถึง ความหนักแน่น ถือความถูกต้อง เที่ยงตรงเป็นหลัก ไม่มีอคติ ไม่หลงในลาภสักการะใด ๆ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๓. นักเรียนสังเกตภาพพระราชกรณียกิจของ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่เสด็จพระราชดำ เนิน ยังสถานที่ต่าง ๆ และบัตรคำทศพิธราชธรรม มาติดบนกระดาน จากนั้นร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • การที่พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จพระราชดำ เนินยังสถานที่ต่าง ๆ เพื่อบำบัด ทุกข์บำรุงสุขพสกนิกร เพราะพระองค์ทรงมี หลักธรรมใด (ทศพิธราชธรรม) • ทศพิธราชธรรม มีความหมายว่า อย่างไร (ธรรมของพระราชาหรือธรรมของ ผู้ปกครอง ๑๐ ประการ) ๔. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น เกี่ยวกับสถาบันพระมหากษัตริย์ใน สังคมไทย โดยตอบคำถาม ดังนี้ • การปฏิบัติพระราชกรณียกิจของ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีความสำ คัญ กับประเทศไทยและพสกนิกรชาวไทย อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ทำ ให้ราษฎรของ พระองค์กินดีอยู่ดี พื้นที่ทุรกันดารได้รับการดูแล ประเทศมีการพัฒนาในด้านต่าง ๆ ประชาชนไทย ได้เข้าเฝ้าและกราบบังคมทูลรายงานความเป็นอยู่ ต่อพระองค์อย่างใกล้ชิด) • จากพระราชกรณียกิจต่าง ๆ ของ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์ แสดงให้เห็นว่า สถาบันพระมหากษัตริย์มีความสำ คัญ ต่อสังคมไทยอย่างไร ครูบันทึกคำ ตอบของนักเรียนเป็น แผนภาพความคิดบนกระดาน นักเรียนจะปฏิบัติตนตามหลักทศพิธราชธรรมในหลักความอ่อนโยนได้อย่างไร ๑ ตั้งใจเรียนหนังสือ ๒ แบ่งของเล่นให้เพื่อนเล่น ๓ พูดจาสุภาพไพเราะกับทุกคน ๔ ช่วยเพื่อนทำความสะอาดห้องเรียน (เฉลย ๓ เพราะเป็นการปฏิบัติตนเป็นผู้มีความอ่อนโยนตามหลักทศพิธราชธรรม) ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 26 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การเมืองการปกครองของไทย 27 ๓) ทรงดำ�รงอยู่ในฐ�นะอันเป็นที่เค�รพสักก�ระผู้ใดจะละเมิดมิได้ ๔) ทรงสร้�งคว�มเป็นปึกแผ่นให้แก่ช�ติ ๕) ทรงทำ�นุบำ�รุงศิลปวัฒนธรรมแขนงต่�งๆซึ่งทำ�ให้สิ่งนี้ตกทอด สืบต่อกันม�จนถึงปัจจุบัน ๖) ทรงนำ�คว�มเจริญก้�วหน้�ในด้�นต่�ง ๆ จ�กต่�งประเทศ เข้�ม�เพื่อให้บ้�นเมืองเจริญทัดเทียมกับน�น�อ�รยประเทศ ๗) ทรงเป็นผู้นำ�ในก�รพัฒน� เช่น ก�รปฏิรูปประเทศในรัชก�ล พระบ�ทสมเด็จพระจุลจอมเกล้�เจ้�อยู่หัว และโครงก�รในพระร�ชดำ�ริ ของพระบ�ทสมเด็จพระมห�ภูมิพลอดุลยเดชมห�ร�ชบรมน�ถบพิตร พระมหากษัตริย์เสด็จเยี่ยมประชาชน เพื่อรับฟังปัญหาความเดือดร้อน ทฤษฎีใหม่ แนวทางการจัดการที่ดินและน้ำ�เพื่อการเกษตรที่ยั่งยืน ที่พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงศึกษาและเผยแพร่ให้แก่ประชาชน พระมหากษัตริย์ทรงประกอบพระราชกรณียกิจ เพื่อประโยชน์แก่ประชาชนชาวไทย ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๕. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • นั ก เ รี ยน เห็น ภาพ กา รปฏิบั ติ พระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพ ร ะมหาภูมิพ ล อ ดุ ล ย เ ดชมหา ราช บรมนาถบพิตรแล้วมีความรู้สึกอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ เห็นความเสียสละของ พระองค์ที่ทรงตรากตรำ พระวรกาย ในการ เ ส ด็ จ พ ร ะ ร า ช ดำ เ นิ น ยั ง ถิ่ น ทุ ร กั น ด า ร ห่างไกลความเจริญ ทำให้เกิดความจงรักภักดี ต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ และภูมิใจที่เกิด เป็นคนไทย) ๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓-๔ กลุ่ม แล้ว แต่ละกลุ่มร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนมีวิธีในการแสดงความ จงรักภักดีต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ อย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ เป็นประชาชน ที่ดีของพระองค์ โดยการตั้งใจศึกษาเล่าเรียน พัฒนาความรู้ความสามารถเพื่อจะได้นำ ความรู้ไปช่วยพัฒนาประเทศ ปฏิบัติตนเป็น พลเมืองดี โดยการปฏิบัติตนตามกฎหมาย) ๗. นักเรียนแต่ละกลุ่มฟังเพลง “พ่อแห่ง แผ่นดิน” และเพลง “ภูมิแผ่นดินนวมินทร์- มหาราชา” แล้วร่วมกันฝึกร้องเพลง ดังกล่าว จากนั้นให้นักเรียนแต่ละกลุ่ม ร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า เพลงทั้ง ๒ เพลง แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของ พระมหากษัตริย์ไทยอย่างไร โดยครู บันทึกคำตอบของนักเรียนเป็นแผนภาพ ความคิดบนกระดาน เสริมความรู้ ครูควรสอน พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร หลังทรงรับ พระบรมราชาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์โดยสมบูรณ์ตามแบบโบราณ ราชประเพณี ทรงเฉลิมพระปรมาภิไธยว่า “พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร” เมื่อวันที่ ๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๓ เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๑๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ 27 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
28 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ เพลง “พ่อแห่งแผ่นดิน” และเพลง “ภูมิแผ่นดินนวมินทร์มหาราชา” แสดงให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิตรดังนี้ (หญิง) อัครศิลปินกรองศาสตร์กรองศิลป์ การดนตรีร้อยกรองบทกวีซึ้งกมล ตราบฟากฟ้าครึ้มฝนต้นไม้ทุกต้น พลอยยินดีรู้รักสามัคคีเพื่อพ่อแห่งไทย (ชาย) เหล่าประชาคารวะสดุดี แผ่นดินนี้มีสุขด้วยองค์พระทรงชัย บรรดาชาติชนชื่นชมสมใจ ถวายบังคมเทิดไท้ภูมิพลมหาราชา (หญิง) ภักดีถวายดวงใจ ของไทยทั้งชาติ มหาราชปราดเปรื่อง เรื่องของกีฬา (ชาย) ล้ำ�เลิศสื่อสาร พลังงานแทนแก้ปัญหา ฝนหลวง ฟ้าห่วงชาวนา ชาติไทยนับว่าโชคดี (ชาย-หญิง) ทรงนำาเศรษฐกิจพอเพียงหล่อเลี้ยงชีวา เป็นปรัชญา เกริกฟ้าก้องปฐพี ไทยทั้งผองภูมิใจ ไทยเป็นไทยจนวันนี้ เพราะองค์ภูมิพลที่คุ้มครองไทย พ่อแห่งแผ่นดิน Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ จ า ก นั้ น นั ก เ รีย น อ ภิ ป ร า ย ผ ล ว่ า จากภาพพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร นักเรียนรู้สึกอย่างไร นักเรียนจะยึดถือแนวทางการปฏิบัติตน ดังกล่าวไปปฏิบัติหรือไม่ อย่างไร ๘. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม ว า ด ภ า พ ห รื อ หาภาพเกี่ยวกับพระราชกรณียกิจ ของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มาติดลงใน และตอบคำถาม แล้วสรุป เป็นความคิดรวบยอด เสริมความรู้ ครูควรสอน เพลง “พ่อแห่งแผ่นดิน” เป็นเพลงเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ในวันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๐ ๑) จากภาพ ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจ ตามหลักทศพิธราชธรรมในด้านใด ๒) พระราชกรณียกิจดังกล่าวส่งผลอย่างไร ๓) นักเรียนจะนำแบบอย่างที่ดีของพระองค์ มาปฏิบัติอย่างไร ๔) สถาบันพระมหากษัตริย์ตามระบอบ ป ร ะ ช า ธิ ป ไ ต ย มี ค ว า ม สำ คั ญ ต่ อ สังคมไทยอย่างไร ภาพ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงเสด็จเยี่ยมราษฎรที่อยู่บนภูเขา ทาน ความเพียร ชาวเขามีความเป็นอยู่ดีขึ้น มีความพยายาม ไม่ท้อถอยต่อความเหน็ดเหนื่อย เป็นศูนย์รวมจิตใจของคนไทย สุดยอดคู่มือครู 28 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การเมืองการปกครองของไทย 29 ความรู้เพิ่มเติม ภูมิแผ่นดินนวมินทร์มหาราชา บุญของแผ่นดินไทย พ่อหลวงบันดาลให้ ที่ในยุ้งฉางมีข้าว น้ำ�รินดินดีใครเล่า ทุกข์ใดเหินไปบรรเทา ด้วยพระบาท เกือบศตวรรษ ธ นำาไทยทั้งชาติ พ้นภัย แผ่นดินถิ่นเมืองทอง ผ่านพ้น โพยภัยเนืองนอง พระทรงคุ้มครองไทยไว้ ธ เป็นพลังแผ่นดิน สมานพลังชีวินของชนชาวไทย อุ่นใจไพร่ฟ้า พระบุญญาเกริกไกร ภูมิพลมหาราชา **อ้าองค์สุรีย์ศรี มีธรรมส่อง ปกครองอย่างทรงพระเมตตา ดุจบิดรเหล่าประชา ทุกข์ร้อนใดใดกรายมา โอ้ฟ้าเป็นดั่งฝนดับไฟ ภูมิใจไทย ร่วมร้อยหัวใจร่วมใฝ่ร่วมหวัง ภูมิพลัง แผ่นดินถิ่นนี้ยิ่งใหญ่ ภูมิประวัติ ประชาชาติภูมิผไท ภาคภูมิประชาชัย ภูมิพลังแผ่นดิน เทิดไท้ นบน้อมเทิดทูน ธ เหนือเกล้า สราญนานเนา หทัยสุขล้ำ�สมจินต์ เพริศแพร้ว พิพัฒน์ เภทภัยพ่ายแพ้สิ้น นวมินทร์มหาราชา ภูมิพล ด้วยพระปรีชาสามารถของพระมหากษัตริย์ ชาติไทยจึงมีความเจริญ รุ่งเรือง มีความเป็นปึกแผ่น สงบร่มเย็น ดังนั้น คนไทยทุกคนจึงควรสำานึก ในพระมหากรุณาธิคุณของพระมหากษัตริย์ไทย ด้วยการตั้งใจทำาความดี ช่วยกันพัฒนาชาติบ้านเมือง เพื่อแสดงความจงรักภักดีต่อพระองค์ ชาติไทยเป็นชาติที่มีพระมหากษัตริย์ปกครองสืบต่อมายาวนาน ตั้งแต่สมัย สุโขทัย อยุธยา ธนบุรี และรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดี- ศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ มหิศรภูมิพลราชวรางกูร กิติสิริสมบูรณอดุลยเดช สยามินทราธิเบศรราชวโรดม บรมนาถบพิตร พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็น พระมหากษัตริย์ ลำาดับที่ ๑๐ แห่งราชวงศ์จักรี Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 ๙. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • ส ถ า บั น พ ร ะ ม ห า ก ษั ต ริ ย์ เ ป็ น สถาบันหลักของชาติที่มีความสำ คัญ ต่อสังคมไทย ในฐานะศูนย์รวมแห่ง ความสามัคคีของคนในชาติ ทรงพัฒนา ค ว า ม เ ป็ น อ ยู่ ข อ ง ป ร ะ ช า ช น แ ล ะ ประเทศชาติให้มีความเจริญก้าวหน้า เราคนไทยจึงต้องสำ นึกในพระมหา กรุณาธิคุณและประพฤติปฏิบัติตนเป็น คนดีของสังคม เพื่อแสดงความจงรัก ภักดีต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ ๑๐. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ เสนอ ภาพพระราชกรณียกิจ และอธิบายถึง ความสำคัญของสถาบันพระมหากษัตริย์ ๑๑. นักเรียนร่วมกันจัดกิจกรรมประกวด เขียนคำ ขวัญหรือกลอนเกี่ยวกับ พระมหากษัตริย์ไทย โดยนักเรียน ร่วมกันโหวตคำ ขวัญหรือคำ กลอน ๑ ๐ ลำ ดั บ เ พื่ อ นำ ม า จั ด แ ส ด ง บนป้ายนิเทศ เสริมความรู้ ครูควรสอน เพลง “ภูมิแผ่นดินนวมินทร์มหาราชา” ได้จัดทำ เนื่องในโอกาสมหามงคล พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ครบ ๖ รอบ พ.ศ. ๒๕๔๒ Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ 29 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
30 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ในอดีตประเทศไทยมีการ ปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ แต่เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๕ ได้มีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ม า เ ป็ น ก า ร ป ก ค ร อ ง ร ะ บ อ บ ประชาธิปไตยอันมีพระมหา๒.๑ การปกครองในระบอบประชาธิปไตยของไทย ลักษณะสำาคัญของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยของไทย มีดังนี้ ๑) ประเทศไทยเป็นราชอาณาจักรอันหนึ่งอันเดียว จะแบ่งแยก มิได้ ๒) ประเทศไทยมีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ๓) อำานาจอธิปไตย เป็นอำานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ ได้แก่ อำานาจนิติบัญญัติ อำานาจบริหาร และอำานาจตุลาการ โดยพระมหากษัตริย์ ทรงใช้อำานาจนิติบัญญัติผ่านทางรัฐสภา อำานาจบริหารผ่านทางคณะรัฐมนตรี และอำานาจตุลาการผ่านทางศาล อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย กษัตริย์ทรงเป็นประมุข โดยมีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครอง ประเทศ ๒. การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นประมุข asean ๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับ การปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข โดยตอบคำถาม ดังนี้ • ก า ร ป ก ค ร อ ง ด้ ว ย ร ะ บ อ บ สมบูรณาญาสิทธิราชย์มีลักษณะ อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ การปกครอง ที่ ร ว ม ศู น ย์ อำ น า จ ทั้ ง ห ม ด อ ยู่ ที่ พระมหากษัตริย์) • การปกครองระบอบประชาธิปไตย มีลักษณะอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ระบอบการปกครองที่อำ นาจอธิปไตย เป็นของปวงชน ประชาชนมีสิทธิเสรีภาพ เท่าเทียมและยอมรับฟังความคิดเห็น ซึ่งกันและกัน) • นักเรียนชอบระบอบการปกครอง ใ น รู ป แ บ บ ใ ด ร ะ ห ว่ า ง ร ะ บ อ บ สมบูรณาญาสิทธิราชย์กับระบอบ ประชาธิปไตย เพราะเหตุใด (ตัวอย่างคำ ตอบ ระบอบประชาธิปไตย เพราะประชาชนมีสิทธิเสรีภาพในการคิด และการกระทำ ได้อย่างอิสระ แต่ต้องอยู่ ภายใต้ข้อบังคับของกฎหมายและไม่ละเมิด สิทธิของผู้อื่น) ตัวชี้วัด ส ๒.๒ ป.๔/๑ ภาระงาน/ชิ้นงาน แผนภาพความคิดสรุปการปกครอง ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ประเทศสมาชิกอาเซียนที่ปกครองประเทศด้วยระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ คือ ประเทศบรูไนดารุสซาลาม รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 ๒. นักเรียนศึกษาเนื้อหาเรื่อง การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น เพิ่มเติม สุดยอดคู่มือครู 30 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การเมืองการปกครองของไทย 31 ออกกฎหมาย ควบคุมการทำางาน ของรัฐบาล รัฐสภา อำานาจนิติบัญญัติ อำานาจบริหาร อำานาจตุลาการ ผ่าน บริหารประเทศให้เป็น ไปตามกฎหมาย คณะรัฐมนตรี ผ่าน ตัดสินคดีความ ตามกฎหมาย ผ่าน ศาล อำานาจอธิปไตย อำานาจนิติบัญญัติ เป็นอำานาจในการออกกฎหมายและกลั่นกรอง กฎหมายที่จะนำาไปใช้ในการบริหารประเทศ โดยกฎหมายที่ออกมานั้นจะต้อง เป็นไปเพื่อประโยชน์ของส่วนรวม หน่วยงานที่เข้ามาทำาหน้าที่นี้คือ รัฐสภา ซึ่งประกอบด้วย สภาผู้แทนราษฎร และวุฒิสภา อำานาจบริหาร เป็นอำานาจในการกำาหนดนโยบายและแนวทาง การปฏิบัติงานในการบริหารประเทศด้วยความซื่อสัตย์สุจริต เพื่อสร้าง ความเจริญเติบโตให้แก่ประเทศ และสร้างความสงบสุขให้แก่ประชาชน หน่วยงานที่เข้ามาทำาหน้าที่นี้คือ รัฐบาล ซึ่งได้แก่ คณะรัฐมนตรี อำานาจตุลาการ เป็นอำานาจในการพิจารณา พิพากษาคดี ด้วยความบริสุทธิ์และยุติธรรม หน่วยงานที่เข้ามาทำาหน้าที่นี้คือ ศาล อำานาจทั้งสามอำานาจจะเป็นอิสระจากกัน เพื่อป้องกันไม่ให้แต่ละฝ่าย มีอำานาจมากเกินไป เพราะอาจเป็นช่องทางให้เกิดการใช้อำานาจแบบ เผด็จการได้ เช่น ถ้าให้ฝ่ายบริหารใช้อำานาจนิติบัญญัติได้ด้วย ฝ่ายบริหารก็ อาจจะออกกฎหมายที่ไม่สอดคล้องกับความต้องการของประชาชน และ นำากฎหมายนั้นไปบังคับใช้เพื่อประโยชน์ของตนเองและพวกพ้อง นอกจากนี้ จากนั้นร่วมกันศึกษาแผนภาพความคิด ประกอบเนื้อหาจากบทเรียน โดยครูอธิบาย เพิ่มเติมความรู้ในประเด็นต่าง ๆ เช่น • อำ นาจหน้าที่และที่มาของอำ นาจ นิติบัญญัติ อำ นาจบริหาร และอำ นาจ ตุลาการ ๔. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • อำ นาจนิติบัญญัติมีอำ นาจหน้าที่ อย่างไร (ออกกฎหมายในการใช้บริหารปกครอง ประเทศ เช่น พระราชบัญญัติต่าง ๆ) • ผู้ที่อยู่ในอำ นาจนิติบัญญัติมีที่มา อย่างไร (มาจากการเลือกตั้งของประชาชนและ ประธานวุฒิสภา บางส่วนมาจากการสรรหาโดย ได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งจากพระมหากษัตริย์) • อำนาจบริหาร ใครเป็นผู้บังคับบัญชา สูงสุด (นายกรัฐมนตรี) • มีอำนาจหน้าที่ความรับผิดชอบอย่างไร (ทำหน้าที่บริหารพัฒนาประเทศตามที่ได้แถลง นโยบายไว้ต่อรัฐสภา) • อำนาจตุลาการ ใครเป็นผู้บังคับบัญชา สูงสุด (ประธานศาลฎีกา) • มีอำนาจหน้าที่ความรับผิดชอบอย่างไร (พิจารณาตัดสินคดีความให้ความยุติธรรม เพื่อความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง) ๓. นักเรียนสังเกตแผนภาพความคิดแสดงอำนาจ อธิปไตย ดังตัวอย่าง เสริมความรู้ ครูควรสอน รัฐสภา เป็นองค์กรนิติบัญญัติ ทำหน้าที่บัญญัติกฎหมาย ประกอบด้วยสภาผู้แทนราษฎรและ วุฒิสภา สภาผู้แทนราษฎร ทำหน้าที่ออกกฎหมายและตรวจสอบการทำงานของรัฐบาลร่วมกับสมาชิก วุฒิสภา วุฒิสภา มีอำนาจหน้าที่ในการกลั่นกรองกฎหมายควบคุมการบริหารราชการแผ่นดิน คณะรัฐมนตรี มีอำนาจหน้าที่บริหารราชการแผ่นดินให้เป็นไปตามนโยบายที่ได้แถลงไว้ต่อ รัฐสภาตามรัฐธรรมนูญและกฎหมาย ประเทศไทย อำนาจอธิปไตย อำนาจบริหาร บริหารประเทศ สภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) วุฒิสภา (ส.ว.) ออกกฎหมาย ตัดสินคดีความ รัฐสภา คณะรัฐมนตรี ศาล การปกครอง ระบอบประชาธิปไตย อำนาจนิติบัญญัติ อำนาจตุลาการ ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 31 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean
32 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ “ในบ้านเมืองนั้น มีทั้งคนดีและคนไม่ดี ไม่มีใครจะทำาให้คนทุกคน เป็นคนดีได้ทั้งหมด การทำาให้บ้านเมืองมีความปรกติสุขเรียบร้อย จึงมิใช่ การทำาให้ทุกคนเป็นคนดี หากแต่อยู่ที่การส่งเสริมคนดี ให้คนดีได้ปกครอง บ้านเมืองและควบคุมคนไม่ดีไม่ให้มีอำานาจ ไม่ให้ก่อความเดือดร้อน วุ่นวายได้” ถ้าให้ฝ่ายบริหารสามารถใช้อำานาจตุลาการในการพิจารณาและพิพากษาคดี ได้ด้วย ฝ่ายบริหารก็อาจตัดสินคดีความที่เป็นประโยชน์ต่อตนเองและ พวกพ้องได้ ดังนั้น การถ่วงดุลอำานาจระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติ ฝ่ายบริหาร และฝ่ายตุลาการ จึงเป็นสิ่งที่จำาเป็น กล่าวคือ ให้อำานาจแก่ฝ่ายบริหารที่จะ ยุบสภาผู้แทนราษฎร เพื่อให้มีการเลือกตั้งทั่วไปขึ้นใหม่ และในขณะเดียวกัน ก็ให้อำานาจแก่ฝ่ายนิติบัญญัติเข้าไปควบคุมการบริหารราชการแผ่นดินของ ฝ่ายบริหาร รวมทั้งให้อำานาจแก่ฝ่ายตุลาการที่จะเข้าไปตัดสินคดีความทั้งที่ เกิดมาจากฝ่ายบริหารและฝ่ายนิติบัญญัติ อำานาจอธิปไตยเป็นของคนไทยทุกคน แต่ประชาชนไม่ได้ใช้ อำานาจนี้ด้วยตนเอง โดยบุคคลที่จะมาใช้อำานาจนี้แทน คือ ตัวแทนที่ประชาชน เลือกตั้งให้เข้าไปทำาหน้าที่แทนตนเอง ดังนั้น การจะได้คนดีหรือคนไม่ดี เข้าไปบริหารบ้านเมือง จึงอยู่ที่การเข้าไปมีส่วนร่วมของประชาชนโดยการ ไปเลือกตั้งนั่นเอง ถ้าประชาชนเลือกคนดีให้เข้าไปทำางาน ประเทศจะ เจริญก้าวหน้า แต่ถ้าประชาชนเลือกคนไม่ดีเข้าไปบริหารประเทศ คนเหล่านี้ ก็จะเข้าไปแสวงหาผลประโยชน์ให้แก่ตนเองและพวกพ้อง ซึ่งจะทำาให้ ประเทศชาติเสียหาย ดังพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่พระราชทานไว้ความตอนหนึ่งว่า ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๕. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับความสำคัญของ อำนาจอธิปไตย โดยใช้แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ๖. นั ก เ รี ยนคิดป ร ะ เมิน เพื่ อ เพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • ในฐานะที่เป็นพลเมืองไทย นักเรียน สามารถมีส่วนร่วมในอำ นาจอธิปไตยได้ อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ส่งเสริมสนับสนุน ค น ดี ใ ห้ เ ข้ า ไ ป มี บ ท บ า ท ใ น ก า ร บ ริ ห า ร ช า ติ บ้านเมือง) ๗. นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๓ กลุ่ม และ ส่งตัวแทนออกมาจับสลากในหัวข้อ • ความเสมอภาค • สิทธิ • เสรีภาพ จากนั้นให้แต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์ ความสำคัญของการปกครองตามระบอบ ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็น ประมุขในประเด็นที่จับสลากได้ ๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันบอกถึงความ สำคัญของการปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ทั้ง ๓ ด้าน ที่มีต่อตนเองและสังคม โดยครู บันทึกคำ ตอบของนักเรียนเป็นแผนภาพ ความคิด ความสำคัญของ อำ นาจอธิปไตย เป็นอำนาจสูงสุดใน การปกครองประเทศ เพื่อถ่วงดุลอำนาจทั้งสามฝ่าย การใช้อำนาจเป็นไป เพื่อประโยชน์ของ ประเทศชาติเป็นสำคัญ การปกครองตามระบอบ ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข สุดยอดคู่มือครู 32 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ