หนังสือเรียนสังคม ป.4

การเมืองการปกครองของไทย 33 ๔) รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศ ๕) รูปแบบการปกครองของไทยเป็นแบบรัฐสภา ประกอบด้วย สภา ๒ สภา คือ สภาผู้แทนราษฎร และวุฒิสภา ๖) ประชาชนชาวไทยย่อมได้รับการคุ้มครองตามที่กฎหมาย รัฐธรรมนูญกำาหนด ๗) ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาค ของบุคคลย่อมได้รับความคุ้มครอง ๘) ประชาชนมีสิทธิออกเสียงหรือลงสมัครเพื่อเข้ารับการเลือกตั้ง เป็นผู้แทนราษฎรตามที่กฎหมายกำาหนด ๙) รัฐบาลมาจากเสียงส่วนใหญ่ของผู้แทนราษฎรในสภา และ มีพรรคฝ่ายค้านทำาหน้าที่ตรวจสอบการทำางานของรัฐสภา ๑๐) ประชาชนมีสิทธิและเสรีภาพในด้านต่าง ๆ เช่น เสรีภาพในการ นับถือศาสนา เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น สิทธิในการได้รับการศึกษา ๒.๒ ความสำาคัญของการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ระบอบประชาธิปไตยให้ความสำาคัญกับประชาชนในฐานะที่เป็น เจ้าของอำานาจอธิปไตย เป็นระบอบที่เปิดโอกาสให้ประชาชนทุกคนได้มี ส่วนร่วมในการบริหารประเทศ ทั้งทางตรง เช่น การชุมนุมประท้วงรัฐบาล ในกรณีที่รัฐบาลไม่แก้ไขปัญหาปากท้องให้แก่ประชาชน หรือทางอ้อม โดยการเลือกตั้งผู้แทนราษฎรให้เข้าไปทำาหน้าที่แทนตน ดังนั้น บทบาท ของประชาชนในระบอบประชาธิปไตยจึงมีความสำาคัญมาก ความสำาคัญ ของการปกครองตามระบอบประชาธิปไตยแบ่งออกได้เป็น ๓ ด้าน คือ ด้านความเสมอภาค ด้านสิทธิ และด้านเสรีภาพ ดังนี้ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๙. นักเรียนสรุปความรู้การปกครอง ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข โดยเขียน แผนผังอำนาจอธิปไตย แล้วสรุปเป็น ความคิดรวบยอด จากนั้นนักเรียนอภิปรายผลจาก การศึกษาอำนาจอธิปไตยว่า นักเรียน มีความเข้าใจในการปกครองในระบอบ ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นประมุขมากน้อยเพียงใด ควร ค้นคว้าศึกษาเพิ่มเติมอีกหรือไม่ และ นักเรียนจะมีแนวทางการปฏิบัติตน ตามหลักสิทธิเสรีภาพและความ เสมอภาคแห่งประชาธิปไตยอย่างไร ประเทศสมาชิกอาเซียนที่ปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ประกอบด้วย ๑. ประเทศไทย ๒. ประเทศกัมพูชา ๓. ประเทศมาเลเซีย asean รอบรู้อาเซียนและโลก ๑) การแบ่งอำนาจอธิปไตยออกเป็น ๓ ฝ่าย เพื่ออะไร ๒) การปกครองระบอบประชาธิปไตย มีความสำคัญอย่างไร อำนาจ นิติบัญญัติ คณะรัฐมนตรี ผ่าน ผ่าน ผ่าน อำนาจ ตุลาการ อำ นาจอธิปไตย อำนาจบริหาร รัฐสภา ศาล เพื่อถ่วงดุลอำนาจ อำนาจอธิปไตยเป็นของปวงชนชาวไทย ประชาชนมีสิทธิเสรีภาพเท่าเทียมกัน 33 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

34 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๑) ด้านความเสมอภาค การปกครองตามระบอบประชาธิปไตย ทำาให้ประชาชนมีความเสมอภาคเท่าเทียมกัน เช่น (๑) ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายเท่าเทียมกัน (๒) มีความเท่าเทียมกันในการเข้าเรียนหนังสือ โดยเฉพาะ การศึกษาขั้นพื้นฐานที่รัฐต้องจัดให้โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย (๓) มีความเท่าเทียมกันในการตรวจรักษาสุขภาพที่ได้ มาตรฐานในโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุขต่าง ๆ ๒) ด้านสิทธิการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย ทำาให้ ประชาชนมีสิทธิต่าง ๆ เช่น (๑) เจ้าหน้าที่ของรัฐ เช่น ตำารวจ จะเข้าไปตรวจค้นบ้านเรือน ของประชาชนไม่ได้ ถ้าไม่มีคำาสั่งของศาล (๒) ทรัพย์สินของประชาชนได้รับความคุ้มครอง รัฐหรือ บุคคลที่ไม่ใช่เจ้าของไม่มีสิทธิที่จะนำาทรัพย์สินที่ตนไม่ได้เป็นเจ้าของ ไปเป็นของตนได้ (๓) ประชาชนมีหลักประกันในเรื่องของความปลอดภัย และการได้รับสวัสดิการในการทำางาน (๔) ผู้สูงอายุและผู้พิการมีสิทธิได้รับสวัสดิการ สิ่งอำานวยความสะดวก และความช่วยเหลือที่เหมาะสมจากรัฐ ๓) ด้านเสรีภาพ การปกครองตามระบอบประชาธิปไตย ทำาให้ ประชาชนมีเสรีภาพต่าง ๆ เช่น (๑) เสรีภาพในการเลือกนับถือศาสนา (๒) เลือกประกอบอาชีพที่ถูกกฎหมายได้ตามที่ตนต้องการ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๑๐.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • ประเทศไทยมีการปกครอง ในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ซึ่งระบอบ ประชาธิปไตยให้ความสำ คัญกับ ประชาชนในฐานะที่เป็นเจ้าของอำนาจ อธิปไตย ๑๑.นักเรียนออกมานำ เสนอความสำคัญ ของการปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข หน้าชั้นเรียน ๑๒.นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น จั ด ป้ า ย นิ เ ท ศ เกี่ยวกับหลักการปกครองและ ความสำคัญของระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข หน้าชั้นเรียน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่านักเรียนได้รับประโยชน์อย่างไร จากความสำคัญของการปกครองตามระบอบประชาธิปไตยทั้ง ๓ ด้าน คือ ความเสมอภาค สิทธิ และเสรีภาพ สุดยอดคู่มือครู 34 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเมืองการปกครองของไทย 35 (๓) สามารถแสดงความคิดเห็นที่ไม่กระทบกระเทือน ต่อผู้อื่นหรือไม่ผิดศีลธรรมได้อย่างเต็มที่ ไม่ว่าจะโดยการพูด การเขียน การพิมพ์ หรือการโฆษณา (๔) สามารถรวมตัวกันเป็นสมาคม สหภาพ สหกรณ์ กลุ่มเกษตรกร หรือองค์กรในรูปแบบอื่น ๆ ได้ กล่าวได้ว่า ภายใต้การปกครองตามระบอบประชาธิปไตย ประชาชน จะได้รับความคุ้มครองในด้านความเสมอภาค สิทธิ และเสรีภาพอย่างมาก ประชาชนมีโอกาสที่จะพัฒนาตนเองและสามารถที่จะเข้าไปดำาเนินการใด ๆ ตามกฎระเบียบที่สังคมกำาหนดไว้อย่างเสมอภาคและเป็นธรรม การเลือกตั้งเป็นการแสดงออกอย่างหนึ่งของประชาชนในประเทศที่มี การปกครองในระบอบประชาธิปไตย เพื่อเปิดโอกาสให้ประชาชนได้ใช้อำานาจ อธิปไตยเลือกตัวแทนของตนเข้าไปเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเพื่อเข้าไป ทำาหน้าที่บริหารประเทศ หรือเลือกสมาชิกวุฒิสภาเพื่อทำาหน้าที่กลั่นกรอง กฎหมายและตรวจสอบการใช้อำานาจรัฐ การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทน ราษฎรและสมาชิกวุฒิสภา เป็นการมี ส่วนร่วมในกิจกรรมทางการเมืองตาม ระบอบประชาธิปไตย โดยมีขั้นตอน สำาคัญดังนี้ การใช้สิทธิออกเสียงเลือกตั้ง ๓. บทบาทหน้าที่ของพลเมืองในกระบวนการเลือกตั้ง ๑. นักเรียนรวบรวมข้อมูลโดยการสังเกต ภาพการไปใช้สิทธิเลือกตั้ง จากนั้น ร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • บุคคลในภาพกำลังทำอะไร (ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง) • นักเรียนคิดว่ากิจกรรมในภาพ มีความสำคัญอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ การไปใช้สิทธิเลือกตั้งมีความสำคัญ เนื่องจาก เป็นการเลือกตัวแทนเข้าไปทำ หน้าที่ดูแล บริหารประเทศ) ๒. ครูนำ ข้อความที่บัญญัติไว้ในกฎหมาย รัฐธรรมนูญว่าด้วยบทบาทหน้าที่ของ พลเมืองต่อระบอบประชาธิปไตยมา อธิบายให้นักเรียนเข้าใจตามหัวข้อ ดังนี้ ๑) ปฏิบัติตามกฎหมาย ๒) เสียภาษีอากร ๓) รับราชการทหาร ๔) ช่วยเหลือสังคม สร้างประโยชน์สุข แก่ประชาชน ๕) ศึกษาหาความรู้ตามที่รัฐกำหนด ๖) สนับสนุนรัฐบาลที่ถูกต้องตาม ระบอบประชาธิปไตย ๗) ใช้สิทธิการเลือกตั้งเพื่อรักษา ผลประโยชน์ของประเทศชาติ ๘) ตรวจสอบการบริหารงานของ รัฐบาล จากนั้นนักเรียนศึกษาเรื่อง บทบาทหน้าที่ ของพลเมืองในกระบวนการเลือกตั้ง จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น เพิ่มเติม ตัวชี้วัด ส ๒.๒ ป.๔/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน แผนภาพความคิดสรุปบทบาทหน้าที่ พลเมืองในกระบวนการเลือกตั้ง เสริมความรู้ ครูควรสอน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เรียกโดยย่อว่า ส.ส. สมาชิกวุฒิสภา เรียกโดยย่อว่า ส.ว. ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 35 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

36 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๓.๑ ก่อนการเลือกตั้ง ๑) ให้ความสนใจและติดตามข่าวการเลือกตั้ง ๒) ศึกษาประวัติของผู้ที่จะลงสมัครรับเลือกตั้ง และพรรคการเมือง ต่าง ๆ ๓) กระตุ้นให้สมาชิกในครอบครัวและเพื่อนบ้าน เห็นความสำาคัญ ของการเลือกตั้ง ๔) ตรวจสอบการมีสิทธิเลือกตั้งของตนและสมาชิกในครอบครัว ก่อนการไปใช้สิทธิออกเสียงเลือกตั้ง ถ้าพบว่ามีความผิดพลาด ให้แจ้งเจ้าหน้าที่เพื่อแก้ไขให้ถูกต้อง ๕) สอดส่องดูแลเกี่ยวกับการกระทำาความผิดต่าง ๆ ที่อาจจะ เกิดขึ้นในการเลือกตั้ง ๓.๒ ระหว่างการเลือกตั้ง ๑) ติดตามรับฟังการหาเสียงของพรรคการเมืองหรือบุคคลที่ ลงสมัครรับเลือกตั้ง ๒) สอดส่องดูแล เพื่อไม่ให้มีการทำาความผิดในการเลือกตั้ง ๓) รณรงค์ให้คนไปใช้สิทธิเลือกตั้งให้มาก ๆ ๔) ไปใช้สิทธิเลือกตั้งตามวันเวลาที่กำาหนด ๕) สังเกตการณ์การลงคะแนนและนับคะแนน ๖) ติดตามการประกาศผลนับคะแนน ๓.๓ หลังการเลือกตั้ง ๑) ติดตามผลการทำางานของพรรคการเมืองหรือบุคคลที่ได้รับ เลือกตั้งว่าปฏิบัติตามหน้าที่หรือนโยบายที่ให้ไว้หรือไม่ ๒) เข้าลงชื่อถอดถอนผู้ที่ทุจริตในการปฏิบัติหน้าที่ตามที่รัฐธรรมนูญ กำาหนดไว้ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๓. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า เ กี่ ย ว กั บ การเลือกตั้ง โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนเคยใช้สิทธิเลือกตั้งตาม ระบอบประชาธิปไตยหรือไม่ ถ้าเคย ปฏิบัติเมื่อใด (ตัวอย่างคำ ตอบ เคย เ มื่ อ เ ลื อ ก หั ว ห น้ า ห้ อ ง เ รี ย น แ ล ะ ป ร ะ ธ า น นักเรียน) • นักเรียนมีแนวทางปฏิบัติก่อนการ เลือกตั้งอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ศึกษา ประวัติ นโยบาย คุณสมบัติของผู้ลงสมัคร รับเลือกตั้ง) • ขั้ น ต อ น ร ะ ห ว่ า ง ก า ร เ ลื อ ก ตั้ ง นักเรียนปฏิบัติตนอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ออกไปใช้สิทธิโดยการ ตรวจสอบรายชื่อหน้าคูหา กาหมายเลข ค น ที่ เ ลื อ ก แ ล ะ ห ย่ อ น บั ต ร เ ลื อ ก ตั้ ง ล ง หีบบัตร) • หลังจากใช้สิทธิเลือกตั้งเสร็จ นักเรียนมีหน้าที่อย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ คอยตรวจสอบการทำงาน ข อ ง ผู้ ที่ ไ ด้ รั บ เ ลื อ ก ว่ า ป ฏิ บั ติ ห น้ า ที่ ไ ด้ ดี หรือไม่) ๔. นักเรียนวิเคราะห์ผลที่เกิดจากการที่ ประชาชนไปใช้สิทธิเลือกตั้งและผลที่เกิด จากการให้ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง โดยใช้ แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันสนทนาแลกเปลี่ยน ความรู้เกี่ยวกับคุณสมบัติที่ดีของ ผู้ลงสมัครรับเลือกตั้งว่ามีอะไรบ้าง ๕. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยตอบคำถาม ดังนี้ • ก า ร เ ข้ า ไ ป มี ส่ ว น ร่ ว ม ในบทบาทหน้าที่ของพลเมือง ในกระบวนการเลือกตั้งมีประโยชน์ อ ย่ า ง ไ ร ( ตั ว อ ย่ า ง คำ ต อ บ ประชาธิปไตยมีความเจริญรุ่งเรือง บ้านเมืองมีการปกครองที่ดี) การไปใช้ สิทธิเลือกตั้ง ผลที่เกิดขึ้น ผลที่เกิดขึ้น ได้คนดีมีความสามารถ เข้าไปทำหน้าที่บริหารประเทศ คนไม่ดีเข้ามาบริหารประเทศ ทำ ให้เกิดความเสียหาย ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ สุดยอดคู่มือครู 36 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเมืองการปกครองของไทย 37 ความรู้เพิ่มเติม คุณสมบัติของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง คือ ๑. มีสัญชาติไทย หรือได้ สัญชาติไทยมาแล้วไม่น้อยกว่า ๕ ปี ๒. เป็นผู้มีอายุไม่ต่ำ�กว่า ๑๘ ปี บริบูรณ์ในวันเลือกตั้ง ๓. มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้าน ในเขตเลือกตั้งนั้นเป็นเวลา ไม่น้อยกว่า ๙๐ วัน บุคคลต้องห้ามมิให้ใช้สิทธิเลือกตั้ง คือ ๑. เป็นภิกษุ สามเณร หรือนักบวช ๒. อยู่ในระหว่างเพิกถอนสิทธิ เลือกตั้ง ๓. ต้องคุมขังอยู่โดยหมาย ของศาล ๔. วิกลจริตหรือจิตฟั่นเฟือน ผู้ไม่ไปใช้สิทธิเลือกตั้งและมิได้แจ้งเหตุจะต้องเสียสิทธิทางการเมือง เช่น • สิทธิในการสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ผู้บริหารท้องถิ่นและสมาชิกสภาท้องถิ่น • สิทธิในการสมัครรับเลือกตั้งเป็นกำานัน และผู้ใหญ่บ้าน • สิทธิในการยื่นคำาร้องคัดค้านการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ผู้บริหารท้องถิ่นและสมาชิกสภาท้องถิ่น • สิทธิเข้าชื่อร้องขอเพื่อให้วุฒิสภามีมติถอดถอนบุคคลตามกฎหมายประกอบ รัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต การเสียสิทธิดังกล่าวจะได้กลับคืนมาเมื่อไปใช้สิทธิเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ผู้บริหารท้องถิ่นและสมาชิกสภาท้องถิ่นครั้งต่อไป ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ๖. นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๒ กลุ่ม ดังนี้ • กลุ่มที่อาสาสมัครรับเลือกตั้ง • กลุ่มผู้ใช้สิทธิในการลงคะแนนเสียง เลือกตั้ง ๗. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันทำความเข้าใจ บทบาทและซักซ้อมการแสดงบทบาท สมมุติของตนเองในกระบวนการเลือกตั้ง จากนั้นนักเรียนอภิปรายผลจากการ สรุปหน้าที่ของพลเมืองในกระบวนการ เลือกตั้งว่านักเรียนจะนำความรู้ดังกล่าว ไปใช้ในการดำ เนินชีวิตอย่างไรได้บ้าง ก่อนการเลือกตั้ง ติ ด ต า ม ก า ร ทำ งานของ ติ ด ต า ม ก า ร ห า เ สี ย ง หลังการเลือกตั้ง ระหว่างการเลือกตั้ง บทบาทหน้าที่ของพลเมือง ในกระบวนการเลือกตั้ง ๘. นักเรียนร่วมกันแสดงบทบาทสมมุติ ในกระบวนการเลือกตั้ง จากนั้น ส รุ ป บ ท บ า ท ห น้ า ที่ ข อ ง พ ล เ มื อ ง ในกระบวนการเลือกตั้งลงในแผนภาพ ความคิด แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด นักเรียนร่วมกันแลกเปลี่ยนความคิดเห็นว่า ถ้าโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ นักเรียนต้องการเป็นผู้ลงสมัครรับเลือกตั้งหรือผู้ใช้สิทธิลงคะแนนเลือกตั้ง เพราะเหตุใด บุคคลที่ได้รับเลือกตั้ง รณรงค์ให้คนไปใช้สิทธิ เลือกตั้ง ติดตามข่าว ตรวจสอบรายชื่อผู้มีสิทธิเลือกตั้ง 37 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

38 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ เพื่อน ๆ จะมีส่วนร่วมในกระบวนการเลือกตั้งได้อย่างไร สถาบันพระมหากษัตริย์เป็นสถาบันหลักของชาติที่อยู่คู่กับ สังคมไทยมาเป็นเวลานาน พระมหากษัตริย์ไทยทรงยึดหลัก ทศพิธราชธรรมในการปกครองประเทศ และเป็นศูนย์รวมจิตใจ ของปวงชนชาวไทย ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข โดยมีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมาย สูงสุดของประเทศ และมีอำานาจอธิปไตยเป็นอำานาจสูงสุดในการ ปกครอง การปกครองระบอบประชาธิปไตยจะให้สิทธิแก่ประชาชน ในการออกเสียงเพื่อเลือกตัวแทนเข้าไปทำาหน้าที่บริหารประเทศ การเลือกตั้งจึงเป็นหน้าที่สำาคัญของผู้ที่มีสิทธิเลือกตั้ง สถาบันพระมหากษัตริย์ตามระบอบประชาธิปไตย การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นประมุข บทบาทหน้าที่ของพลเมืองในกระบวนการเลือกตั้ง การเมือง การปกครอง ของไทย สำานักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง www.ect.go.th Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๙.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • การเลือกตั้งเป็นการเปิดโอกาสให้ ประชาชนได้ใช้อำนาจอธิปไตยในการ เลือกตัวแทนของตนเข้าไปทำหน้าที่ใน การบริหารประเทศตามการปกครอง ในระบอบประชาธิปไตย ดังนั้น การ เลือกตั้งจึงเป็นบทบาทหน้าที่ของ พลเมืองไทยตามระบอบประชาธิปไตย เพื่อรักษาไว้ซึ่งความมั่นคงในการ ปกครองประเทศ ๑๐.นักเรียนร่วมกันออกมานำ เสนอ แผนภาพความคิดสรุปบทบาทหน้าที่ ของพลเมืองในกระบวนการเลือกตั้ง ๑๑.นักเรียนร่วมกันจัดทำป้ายเพื่อรณรงค์ การออกไปใช้สิทธิเลือกตั้งในการ ลงคะแนนเลือกตั้งทั้งในระดับท้องถิ่น และระดับประเทศ เพราะเหตุใดจึงต้องศึกษาประวัติและผลงานของผู้สมัครรับเลือกตั้ง ๑ เพื่อให้ได้คนที่มีฐานะดี ๒ เพื่อให้ได้คนที่มีอำนาจ ๓ เพื่อให้ได้คนที่มีชื่อเสียง ๔ เพื่อให้ได้คนที่มีความรู้ความสามารถ (เฉลย ๔ เพราะคนที่มีความรู้ความสามารถจะช่วยพัฒนาประเทศให้มีความเจริญมั่นคงได้) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 38 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเมืองการปกครองของไทย 39 กิจกรรมการเรียนรู้ คำาถามพัฒนากระบวนการคิด ๑. นักเรียนสรุปความสำาคัญของสถาบันพระมหากษัตริย์เป็นแผนภาพ ความคิด ดังตัวอย่าง ความสำาคัญ ของสถาบัน พระมหากษัตริย์ ๒. นักเรียนเขียนแผนภาพความคิดอธิบายอำานาจอธิปไตยตามความเข้าใจ ของตนเอง พร้อมทั้งสรุปความสำาคัญของระบอบประชาธิปไตย ๓. นักเรียนร่วมกันแสดงบทบาทสมมุติการมีส่วนร่วมในกระบวนการ เลือกตั้ง ตั้งแต่ก่อนการเลือกตั้ง ระหว่างการเลือกตั้ง และหลังการ เลือกตั้ง ๔. นักเรียนเขียนคำาขวัญเชิญชวนให้คนไทยที่มีอายุครบ ๑๘ ปีบริบูรณ์ ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง ๑. นักเรียนจะแสดงความกตัญญูกตเวทีต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ อย่างไรบ้าง ๒. อำานาจอธิปไตยหมายถึงอะไร ๓. การปกครองระบอบประชาธิปไตยมีความสำาคัญอย่างไร ๔. นักเรียนจะมีส่วนร่วมในกระบวนการเลือกตั้งได้อย่างไร ๕. ถ้านักเรียนได้มีโอกาสไปใช้สิทธิเลือกตั้ง นักเรียนจะปฏิบัติอย่างไร ๑. ปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีของชาติ ๒. อำนาจนิติบัญญัติ อำนาจบริหาร และอำนาจ ตุลาการ ๓. เป็นการปกครองที่ประชาชนมีส่วนร่วมใน การปกครอง โดยการใช้สิทธิทางการเมือง ตามกฎหมาย ๔. ช่วยรณรงค์ในการชักชวนผู้ปกครองให้ไปใช้ สิทธิเลือกตั้ง ๕. เลือกบุคคลที่ดีเข้าไปเป็นตัวแทน ส ๒.๒ ป.๔/๑ ส ๒.๒ ป.๔/๒ ส ๒.๒ ป.๔/๓ ข้อใดกล่าวถูกต้องเกี่ยวกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ๑ ประชาชนเป็นผู้บริหารประเทศ ๒ ประชาชนเป็นผู้มีอำนาจอธิปไตย ๓ มีคณะตุลาการเป็นผู้ออกกฎหมายต่าง ๆ ๔ นายกรัฐมนตรีเป็นผู้มีอำนาจตัดสินใจทุกอย่าง (เฉลย ๒ เพราะเป็นลักษณะสำ คัญของการปกครองในระบอบประชาธิปไตย) แนวค�ำตอบ ตัวชี้วัด ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 39 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

วัฒนธรรมไทย ความหมาย ของวัฒนธรรม วัฒนธรรมการรับประทานอาหาร วัฒนธรรมด้านภาษา วัฒนธรรมด้านการแต่งกาย วัฒนธรรมด้านประเพณี ประเภทของวัฒนธรรม ๔ วัฒนธรรมไทยหนว่ ยการเรยีนรทู้่ี • อธิบายความแตกต่างทางวัฒนธรรม ของกลุ่มคนในท้องถิ่น (ส ๒.๑ ป.๔/๔) ผังสาระการเรียนรู้ สาระสำาคัญ ตัวชี้วัด วัฒนธรรมไทยเป็นสิ่งดีงามที่ปฏิบัติ สืบทอดต่อกันมาเพื่อแสดงถึงความเจริญ งอกงาม คนไทยทุกคนจึงควรอนุรักษ์ วัฒนธรรมไทยให้อยู่คู่กับสังคมไทยตลอดไป ความหมาย และประเภท ของวัฒนธรรม วัฒนธรรม ในภาคต่างๆ ของไทย วัฒนธรรมไทย วัฒนธรรมในภูมิภาคต่างๆ อาจมีความแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมในแต่ละท้องถิ่น ประเพณียี่เป็ง ประเพณี ตักบาตรเทโว ประเพณี แห่เทียนพรรษา ประเพณีชักพระ เป้าหมายการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๒.๑ เข้าใจและปฏิบัติตนตามหน้าที่ของการเป็น พลเมืองดี มีค่านิยมที่ดีงามและธำรงรักษา ประเพณีและวัฒนธรรมไทย ดำ รงชีวิต อยู่ร่วมกันในสังคมไทยและสังคมโลก อย่างสันติสุข สมรรถนะสำ คัญของผู้เรียน ๑. ความสามารถในการสื่อสาร ๒. ความสามารถในการคิด ๓. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ใฝ่เรียนรู้ ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน การเรียนและเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ มุ่งมั่นในการทำงาน ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน การปฏิบัติหน้าที่การงาน รักความเป็นไทย ตัวชี้วัดที่ ๗.๑ ภาคภูมิใจในขนบธรรมเนียม ประเพณี ศิลปะ วัฒนธรรมไทย และ มีความกตัญญูกตเวที บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนสำ รวจวัฒนธรรมในท้องถิ่นของตนเอง ศึกษาและรวบรวมข้อมูล ความเป็นมา ประโยชน์ และแนวทางการอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่น โดยเขียน แผนขั้นตอนการศึกษาในรูปแบบโครงงาน และนำ เสนอข้อมูลเพื่อเผยแพร่ วัฒนธรรมท้องถิ่น สุดยอดคู่มือครู 40 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

วัฒนธรรมไทย 41 จุดประกายความคิด ๑.๑ ความหมายของวัฒนธรรม วัฒนธรรมมีความหมาย ๔ ประการคือ ๑) สิ่งที่ทำาความเจริญงอกงามให้แก่หมู่คณะ เช่น วรรณกรรม สถาปัตยกรรมประติมากรรมจิตรกรรม ๒) วิถีชีวิตของหมู่คณะ เช่นภาษาการแต่งกายจารีตอาหาร ๓) ลักษณะที่แสดงถึงความเจริญงอกงาม ความเป็นระเบียบ เรียบร้อยความกลมเกลียวก้าวหน้าของชาติและศีลธรรมอันดีของประชาชน เช่นกฎหมายมารยาท ๔) พฤติกรรมและสิ่งที่คนในหมู่คณะสร้างขึ้นด้วยการเรียนรู้ ซึ่งกันและกัน และร่วมใช้อยู่ในหมู่คณะของตน เช่น การละเล่นพื้นบ้าน เครื่องมือ เครื่องใช้ ๑. ความหมายและประเภทของวัฒนธรรม วัฒนธรรมใดของไทย ที่นักเรียนรู้สึกภาคภูมิใจ เพราะเหตุใด ตัวชี้วัด ส ๒.๑ ป.๔/๔ ภาระงาน/ชิ้นงาน แบบบันทึกวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ ในภาคต่าง ๆ ๑. นักเรียนสังเกตภาพที่อยู่อาศัย สิ่งของ เครื่องใช้ สิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ และภาพการปฏิบัติตนตามมารยาทไทย แล้วร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนเคยเห็นสิ่งของที่อยู่ในภาพ หรือไม่ (ตัวอย่างคำ ตอบ เคยเห็น) • ที่ บ้ า น ข อ ง นั ก เ รี ย น มี สิ่ ง ข อ ง เครื่องใช้อะไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ เสื้อผ้า เครื่องนุ่งห่ม รถยนต์) • เมื่อนักเรียนพบครูตอนเช้า นักเรียน ควรปฏิบัติอย่างไร ( ตั ว อ ย่ า ง คำ ต อ บ ย ก มื อ ไ ห ว้ แ ล ะ ก ล่ า ว คำทักทายสวัสดีครับ/สวัสดีค่ะ) • อะไรบ้างที่นักเรียนคิดว่าเป็น วัฒนธรรม (ตัวอย่างคำ ตอบ ภาษาไทย ภาษาท้องถิ่น บ้านทรงไทย พระพุทธรูป การแต่งกายแต่ละภาค อาหารแต่ละภาค มารยาทไทย) เสริมความรู้ ครูควรสอน การละเล่นพื้นบ้าน “ซักซ้าว” เป็นการละเล่นพื้นบ้านของไทยชนิดหนึ่ง นิยมเล่นในภาคกลาง มีผู้เล่น วิธีเล่น และบทร้องประกอบการละเล่น ดังนี้ ผู้เล่น ตั้งแต่ ๒ คนขึ้นไป วิธีเล่น ผู้เล่นยืนหันหน้าเข้าหากัน ยื่นมือทั้งสองยึดกันแล้วโยกแขนไปมา พร้อมทั้งร้องเพลง บทร้องประกอบ “ซักซ้าวเอย มะนาวโตงเตง ขุนนางมาเอง จะเล่นซักซ้าว มือใครยาวสาวได้สาวเอา มือใครสั้นเอาเถาวัลย์ต่อเข้า” ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 41 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

42 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ วัฒนธรรมไทยมีทั้งวัฒนธรรมระดับชาติและวัฒนธรรมระดับ ท้องถิ่น วัฒนธรรมระดับชาติเช่น อักษรไทย ศิลปกรรมไทย มวยไทย วัฒนธรรมระดับชาติเกี่ยวข้องกับศักดิ์ศรีและความภูมิใจในการเป็นชาติเอกราช ส่วนวัฒนธรรมระดับท้องถิ่นจะเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของคนในแต่ละท้องถิ่น เช่นอาหารพื้นบ้านดนตรีพื้นบ้านการละเล่นพื้นบ้าน บ้านเรือนไทยเป็นวัฒนธรรม ที่แสดงถึงภูมิปัญญาของคนไทย การกราบพระเป็นวัฒนธรรมทางด้านจิตใจ ที่แสดงให้เห็นถึงความเคารพนับถือ และความศรัทธา ๑.๒ ประเภทของวัฒนธรรม วัฒนธรรมแบ่งออกได้เป็น ๒ ประเภทได้แก่ ๒) วัฒนธรรมทางจิตใจ เป็นวัฒนธรรมที่ไม่สามารถมองเห็น และสัมผัสได้วัฒนธรรมทางจิตใจ จะเกี่ยวข้องกับการดำาเนินชีวิต การควบคุมพฤติกรรมของบุคคล และการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข เช่น กฎหมาย มารยาทไทย ประเพณีไทย ๑) วัฒนธรรมทางวัตถุเป็น วัฒนธรรมที่สามารถมองเห็นและ สัมผัสได้มักจะเกี่ยวข้องกับความ สะดวกสบายในการดำารงชีวิต เช่น บ้านยานพาหนะ เสื้อผ้า ๒. นักเรียนศึกษาค้นคว้าเรื่อง ความหมาย และประเภทของวัฒนธรรม จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม แล้วร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนคิดว่าวัฒนธรรมหมายถึง อะไร (ตัวอย่างคำ ตอบ สิ่งดีงามที่มนุษย์ สร้างขึ้นและปฏิบัติสืบต่อกันมา) • วัฒนธรรมทางวัตถุและวัฒนธรรม ทางจิตใจแตกต่างกันอย่างไร (วัฒนธรรม ทางวัตถุเป็นวัฒนธรรมที่สามารถมองเห็นและ สัมผัสได้ ส่วนวัฒนธรรมทางจิตใจเป็น วัฒนธรรมที่ไม่สามารถมองเห็นและสัมผัสได้) จากนั้นครูอธิบายเพิ่มเติมว่า วัฒนธรรม หมายถึง สิ่งดีงามที่มนุษย์สร้างขึ้นและ ปฏิบัติสืบทอดกันมาเพื่อแสดงถึงความ เจริญงอกงามของคนในสังคม วัฒนธรรม แบ่งออกเป็น ๒ ประเภท คือ วัฒนธรรม ทางด้านวัตถุ และวัฒนธรรมทางด้าน จิตใจ แล้วให้นักเรียนส่งตัวแทนออกมา สรุปเป็นแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง วัฒนธรรมทางวัตถุ ยานพาหนะ สิ่งอำนวยความสะดวก อาคารบ้านเรือน เครื่องนุ่งห่ม สิ่งของเครื่องใช้ ศาสนวัตถุ วัฒนธรรมทางจิตใจ ภาษา ค่านิยม มารยาท หลักธรรม ทางศาสนา วรรณคดี ประเพณี เครื่องดนตรีประเทศสมาชิกอาเซียน บรูไนดารุสซาลาม ได้แก่ กัมบุส กัมพูชา ได้แก่ กระปือ อินโดนีเซีย ได้แก่ อังกะลุง ลาว ได้แก่ แคน มาเลเซีย ได้แก่ เรอบาบ asean รอบรู้อาเซียนและโลก เมียนมา ได้แก่ ซอง ฟิลิปปินส์ ได้แก่ กูลินตัง สิงคโปร์ ได้แก่ กู่เจิง ไทย ได้แก่ ซอสามสาย เวียดนาม ได้แก่ ด่านงเหวียต ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 สุดยอดคู่มือครู 42 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

วัฒนธรรมไทย 43 อาหารภาคเหนือ ๒.๑ วัฒนธรรมการรับประทานอาหาร อาหารภาคอีสาน ๑) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ อาหารพื้นเมืองที่ประชาชนในภาคนี้นิยม รับประทานมักมีรสจัดเช่นลาบส้มตำา น้ำ�ตก จิ้มจุ่มแจ่วส่วนข้าวที่นิยมรับประทานได้แก่ ข้าวเหนียวประชาชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ นิยมรับประทานอาหารประเภทปิ้งและย่าง มากกว่าทอดและเนื่องจากเป็นภาคที่มีอากาศร้อนและแห้งแล้งทำาให้อาหาร ขาดแคลน ดังนั้น คนในภาคนี้จึงมีการถนอมอาหารเพื่อให้เก็บไว้รับประทาน ได้นานที่รู้จักกันเป็นอย่างดีคือปลาร้า ๒) ภาคเหนือ อาหารพื้นเมือง ในภาคเหนือจะมีหลากหลายประเภท เช่น น้ำ�พริกหนุ่ม น้ำ�พริกอ่อง แกงโฮะ แกงฮังเล ส่วนข้าวที่นิยมรับประทานคือข้าวเหนียว รวมทั้งข้าวที่นำามาแปรรูปเป็นอาหาร ได้แก่ ข้าวซอยและขนมจีนน้ำ�เงี้ยว นอกจากนี้ ยังมีอาหารพื้นเมืองประเภทอื่น เช่น จิ๊นปิ้ง จิ๊นส้มแคบหมูไส้อั่วผักกาดจอ ถั่วเน่า วัฒนธรรมในภาคต่างๆมีความแตกต่างกันทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม เช่นภูมิประเทศภูมิอากาศการดำาเนินชีวิต ๒. วัฒนธรรมในภาคต่างๆ ของไทย ๓. นักเรียนสังเกตภาพอาหาร การแต่งกาย วัฒนธรรมประเพณีของแต่ละภาค แล้วร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • ภาพที่นักเรียนเห็นเป็นภาพอะไร (ตัวอย่างคำ ตอบ อาหารภาคอีสาน ได้แก่ ข้าวเหนียว ไก่ย่าง ส้มตำ ปลาร้า อาหารเหนือ ได้แก่ นํ้าพริกหนุ่ม นํ้าพริกอ่อง แกงโฮะ ข้าวซอย) • ภาพดังกล่าวเป็นวัฒนธรรมของ ภาคใด (ภาคอีสาน ภาคเหนือ) จากนั้นให้นักเรียนแบ่งเป็น ๔ กลุ่ม กลุ่มละเท่า ๆ กัน ร่วมกันสืบค้นข้อมูล เกี่ยวกับวัฒนธรรมการดำ เนินชีวิตของ คนในภาคต่าง ๆ ของไทยตามหัวข้อที่ครู กำหนดให้ • กลุ่มที่ ๑ วัฒนธรรมด้าน การรับประทานอาหาร • กลุ่มที่ ๒ วัฒนธรรมด้าน การแต่งกาย • กลุ่มที่ ๓ วัฒนธรรมด้านภาษา • กลุ่มที่ ๔ วัฒนธรรมด้านประเพณี จากนั้นให้นักเรียนแต่ละกลุ่มส่ง ตัวแทนออกมานำ เสนอหน้าชั้นเรียน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๑๐ กลุ่ม ศึกษาและสืบค้นข้อมูลอาหารยอดนิยมของประเทศ สมาชิกอาเซียนถึงองค์ประกอบและวิธีการประกอบอาหารดังกล่าว โดยเขียนแผน ขั้นตอนการศึกษาในรูปแบบโครงงาน แล้วนำ เสนอหน้าชั้นเรียน ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 วัฒนธรรมไทย 43 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

44 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๒.๒ วัฒนธรรมด้านการแต่งกาย ในอดีตการแต่งกายของคนไทยในแต่ละ ภูมิภาคจะแตกต่างกันดังนี้ ๑) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ผู้หญิง จะนุ่งผ้าซิ่นหรือผ้าถุงสั้นประมาณเข่า สวมเสื้อ แขนยาวผ่าหน้าติดกระดุมเมื่อไปวัดมักห่มผ้าสไบ ทับ ส่วนผู้ชายจะสวมเสื้อผ่าหน้าติดกระดุม มีผ้าขาวม้าคาดเอว ถ้าเป็นงานพิธีจะใช้ผ้าขิด พาดบ่านุ่งผ้าโสร่งหรือผ้าไหมหางกระรอก อาหารภาคใต้ การแต่งกายของชาวไทยภาคอีสาน อาหารภาคกลาง ๔) ภาคกลางเนื่องจากภาคกลาง เป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์ดังนั้น จึงมีอาหารพื้นเมืองมากมายหลายชนิด เช่น แกงบอน แกงเขียวหวาน แกงขี้เหล็ก พะแนง น้ำ�พริกปลาทู น้ำ�พริกลงเรือ ส่วนข้าวที่นิยมรับประทานคือข้าวเจ้า ๓) ภาคใต้อาหารพื้นเมืองที่ ประชาชนในภาคนี้นิยมรับประทานจะมี รสจัดมากกว่าภาคอื่น เช่น แกงไตปลา แกงส้ม น้ำ�พริกกุ้งเสียบ อาหารพื้นเมือง อื่น ๆ ของภาคใต้เช่น ข้าวยำา บูดูหลน ส่วนผักที่นิยมรับประทาน ได้แก่ สะตอ และลูกเนียง ซึ่งมีมากในภาคใต้ ๔. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยตอบคำถาม ดังนี้ • วัฒนธรรมการรับประทานอาหาร ของภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีความคล้ายคลึงกันอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ทั้งสองภาคนิยมรับประทาน ข้าวเหนียว) • เพราะเหตุใดคนในภาคเหนือและ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือจึงนิยมสวมใส่ เสื้อผ้าที่ทอมาจากผ้าฝ้าย (ตัวอย่างคำตอบ เพราะทั้งสองภาคมีภูมิประเทศที่เหมาะแก่การ ปลูกฝ้าย ผ้าฝ้ายที่ทอช่วยระบายอากาศได้ดี) • นักเรียนคิดว่าภาษาถิ่นในภาคใด ของไทยที่มีความคล้ายคลึงกันมากที่สุด เพราะเหตุใด ( ตั ว อ ย่ า ง คำ ต อ บ ภ า ค เ ห นื อ แ ล ะ ภ า ค ตะวันออกเฉียงเหนือ เพราะทั้งสองภาค ของไทยมีอาณาเขตติดต่อกับประเทศลาว จึงได้รับอิทธิพลทางภาษามาจากประเทศลาว) • ประเพณีส่วนใหญ่ของไทยในแต่ละ ภาคมีความเชื่อเกี่ยวกับสิ่งใด (ตัวอย่าง คำ ตอบ มีความเชื่อเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา) • เพราะเหตุใดประเพณีในแต่ละภาค ของไทยจึงมีความแตกต่างกัน (ตัวอย่าง คำตอบ เกิดจากความเชื่อ ลักษณะภูมิประเทศ และอิทธิพลของประเทศเพื่อนบ้าน ที่เป็น ปั จ จั ย สำ คั ญ ที่ กำ ห น ด ใ ห้ ป ร ะ เ พ ณี ใ น แต่ละภาคของไทยมีความแตกต่างกัน) เสริมความรู้ ครูควรสอน บูดู ได้จากการหมักปลากับเกลือใช้เวลา ๘-๑๕ เดือน น้ำ�บูดูจะเป็นของเหลวขุ่น ที่เป็นสารแขวนลอย เป็นเครื่องปรุงที่มีความเค็มน้อยกว่าน้ำ�ปลา ผ้าขิด ชื่อผ้าทอชนิดหนึ่ง มีวิธีทำ ลวดลายโดยใช้ไม้แผ่นแบนบางปากโค้ง ให้ปลายหนึ่งแหลมเป็นเครื่องสำหรับสะกิดเส้นเครือหรือเส้นยืน เพื่อเก็บยกขึ้น ตามรูปลักษณะลวดลายที่ต้องการแต่ละแถว ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 สุดยอดคู่มือครู 44 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

วัฒนธรรมไทย 45 การแต่งกายของชาวไทยภาคเหนือ การแต่งกายของ ชาวไทยมุสลิมในภาคใต้ ๒) ภาคเหนือผู้หญิงจะสวมเสื้อคอกลม ที่ทำาจากผ้าฝ้าย นุ่งผ้าซิ่นยาว มีลวดลายสวยงาม ส่วนผู้ชายจะสวมเสื้อม่อฮ่อมย้อมสีครามผ่าหน้า นุ่งกางเกงครึ่งแข้ง เรียกว่า เตี่ยวหรือเตี่ยวสะดอ ๔) ภาคใต้ผู้หญิงจะสวมเสื้อสีอ่อน คอกลม แขนสามส่วน ผู้ชายจะนุ่งกางเกงชาวเล หรือนุ่งโจงกระเบน มีผ้าขาวม้าคาดเอวหรือพาดบ่า นอกจากนี้ยังมีชาวไทยมุสลิม โดยผู้หญิงจะมี ผ้าคลุมศีรษะ ใส่เสื้อลูกไม้ตัวยาวนุ่งผ้าซิ่นปาเต๊ะ ผู้ชายใส่เสื้อคอตั้ง สวมกางเกงขายาว มีผ้าโสร่ง พันรอบเอวสวมหมวก การแต่งกายของชาวไทย ภาคกลาง ๓) ภาคกลาง ผู้หญิงจะสวมเสื้อแขนยาว คอตั้ง ห่มสไบแพร นุ่งผ้าซิ่นยาวถึงข้อเท้าหรือนุ่ง โจงกระเบนผู้ชายนุ่งกางเกงครึ่งแข้งสวมเสื้อคอกลม ถ้าในงานพิธีจะสวมเสื้อแขนยาวสีขาวคอตั้งนุ่งผ้าม่วง แบบโจงกระเบนหรือกางเกง ปัจจุบันการแต่งกายของไทยเปลี่ยนไปตามกาลเวลา เนื่องมาจาก การรับวัฒนธรรมจากต่างชาติโดยจะแต่งกายตามแฟชั่นและปรับเปลี่ยน ให้เหมาะสมกับสถานที่ เช่น ในงานพิธีผู้ชายจะสวมสูท ผูกเน็กไท ส่วนผู้หญิงจะสวมกระโปรงและใส่ถุงน่อง ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๕. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • วัฒนธรรมมีความสำคัญและคุณค่า ต่อสังคมไทยอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ เป็นมรดกอันลํ้าค่าของไทย ที่แสดงถึงความเจริญงอกงามที่สืบทอดต่อกันมา เป็นภูมิปัญญาของคนไทย ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ สำ คัญของสังคมไทย) • นักเรียนคิดว่าการมีค่านิยมทางวัตถุ มากเกินไป ส่งผลอย่างไรต่อสังคมไทย ( ตั ว อ ย่ า ง คำ ต อ บ ส่ ง ผ ล ใ ห้ เ กิ ด ปั ญ ห า ที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรม ท้องถิ่น) • นั ก เ รี ยน จ ะ มี วิ ธี กา ร อนุ รั กษ์ วัฒนธรรมไทยในภาคของตนเองได้ อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ เข้าร่วมกิจกรรม ประเพณีที่ท้องถิ่นจัดขึ้นเมื่อมีโอกาส) ๖. นักเรียนแบ่งกลุ่มใหม่โดยให้สมาชิก กลุ่มเดิมแต่ละกลุ่มนับ ๑ ถึง ๔ จากนั้น ให้นักเรียนจับกลุ่ม ดังนี้ • คนที่นับ ๑ เป็นกลุ่มที่ ๑ ภาคอีสาน • คนที่นับ ๒ เป็นกลุ่มที่ ๒ ภาคกลาง • คนที่นับ ๓ เป็นกลุ่มที่ ๓ ภาคเหนือ • คนที่นับ ๔ เป็นกลุ่มที่ ๔ ภาคใต้ จากนั้นแต่ละกลุ่มพิจารณายกตัวอย่าง วัฒนธรรมของแต่ละภาคว่ามีอะไรบ้าง บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ครูจัดกิจกรรมให้นักเรียนแสดงวัฒนธรรมของประเทศสมาชิกอาเซียนประเภท ต่าง ๆ ได้แก่ อาหาร เครื่องดนตรี การแสดง การละเล่น และการแต่งกาย โดยครูคอยให้คำแนะนำ เพิ่มเติม 45 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

46 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ตัวอย่างของภาษาถิ่นในแต่ละภาคเช่น ภาคกลาง ภาคอีสาน ภาคใต้ ภาคเหนือ ๒.๓ วัฒนธรรมด้านภาษา ประชาชนในแต่ละภาคจะมีภาษาถิ่นที่ใช้ติดต่อสื่อสารระหว่างกัน แตกต่างกันออกไป พูด เว้า แหลง อู้ ดู เบิ่ง แล ผ่อ สับปะรด หมากนัด ขนุนทอง,ยานัด มะขะนัด,มะนัด โกหก ขี้ตั๋ว ขี้ฮก ขี้จุ๊ อร่อย แซ่บ หรอย ลำา ๒.๔ วัฒนธรรมด้านประเพณี ประเพณีการแห่ปราสาทผึ้ง ๑) ภ า ค ต ะ วั น อ อ ก - เฉียงเหนือ ประเพณีที่สำาคัญ เช่น การแห่ปราสาทผึ้งการแห่เทียนพรรษา การไหลเรือไฟ การแห่ผีตาโขน การแห่นางแมวการทำาบุญบั้งไฟ ๒) ภาคเหนือ ประเพณี ของภาคเหนือ เช่น ปอยหลวง ปอยลูกแก้ว ยี่เป็ง งานสลากภัต งานทานโคม ประเพณีปอยลูกแก้วหรือบวชลูกแก้ว ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๘. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันยกตัวอย่าง วัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ในภาค ของตนเองและภาคอื่นมาอย่างละ ๑ วัฒนธรรม บันทึกข้อมูลลงใน แบบบันทึก เสริมความรู้ ครูควรสอน การแห่ปราสาทผึ้ง เป็นประเพณีของชาวจังหวัดสกลนครที่จัดขึ้นในวัน ออกพรรษา เพื่อบูชารอยพระพุทธบาทที่วัดพระธาตุเชิงชุม ซึ่งมีถึง ๔ รอย การไหลเรือไฟ เป็นประเพณีของชาวจังหวัดนครพนมที่จัดขึ้นในวันออกพรรษา เพื่อจุดประทีปบูชาพระพุทธเจ้าและบูชาแม่พระคงคา ปอยลูกแก้ว เป็นประเพณีบรรพชาสามเณรของชาวล้านนา ยี่เป็ง เป็นชื่อเรียกประเพณีลอยกระทงของชาวล้านนา โดยจะปล่อยโคมลอย ขึ้นสู่ท้องฟ้า แบบบันทึกวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ในภาคต่าง ๆ วัฒนธรรมในภาคของตนเอง ๑. นักเรียนอาศัยอยู่ในภาค กลาง ๒. วัฒนธรรมในภาคที่นักเรียนสนใจ คือ การละเล่น ๓. วัฒนธรรมดังกล่าวส่งผลต่อคนในภาคอย่างไร ทำให้คนในภาคเกิดความสนุกสนาน สามัคคี ๔. นักเรียนจะอนุรักษ์วัฒนธรรมดังกล่าวได้อย่างไร เข้าร่วมประเพณีทุกครั้งที่มีโอกาส วัฒนธรรมในภาคอื่น ๑. วัฒนธรรมที่สนใจคือ ภาษาใต้ ๒. วัฒนธรรมนั้นเป็นวัฒนธรรมของภาคใด ภาคใต้ ๓. วัฒนธรรมนั้นมีประโยชน์ต่อการดำ เนินชีวิตของคนใน ภาคอย่างไร ใช้สื่อสารกันระหว่างคนในภาคใต้ ๔. วัฒนธรรมดังกล่าวแตกต่างจากวัฒนธรรมในภาคของ นักเรียนหรือไม่ อย่างไร แตกต่าง คือ สำ เนียงของภาคใต้ จะพูดเร็ว และเป็นคำสั้น ๆ ๗. นักเรียนแต่ละกลุ่มยกตัวอย่างวัฒนธรรม ที่เด่นเป็นเอกลักษณ์ของภาคตนเองมา ๑ วัฒนธรรม แล้ววิเคราะห์ว่าวัฒนธรรม ดังกล่าวส่งผลอย่างไรและมีแนวทาง การอนุรักษ์อย่างไร พร้อมทั้งยกตัวอย่าง วั ฒน ธ ร ร ม ข อ ง ภ า ค อื่ น ที่ ส น ใ จ ม า ๑ วัฒนธรรม วิเคราะห์ว่าวัฒนธรรม ดังกล่าวแตกต่างจากวัฒนธรรมใน ภาคของตนเองอย่างไรบ้าง สุดยอดคู่มือครู 46 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

วัฒนธรรมไทย 47 อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เว็บไซต์แนะนำา ๓) ภาคใต้ประเพณีของ ภาคใต้เช่น การชักพระ การทำาบุญเดือนสิบการแห่ผ้าขึ้นธาตุ ประเพณีชักพระ ประเพณีรับบัว ๔) ภาคกลาง ประเพณี ของภาคกลาง เช่น การรับบัว การ วิ่งควายการตักบาตรเทโว วัฒนธรรมในแต่ละท้องถิ่นเป็นสิ่งดีงาม สมาชิกทุกคนในท้องถิ่น ควรร่วมกันอนุรักษ์และสืบทอดให้คงอยู่ต่อไป ประเพณีและวัฒนธรรมเป็นสิ่งแวดล้อมทางสังคมที่แสดงให้เห็นถึง วิถีชีวิตที่ดีงาม นักเรียนในฐานะที่เป็นสมาชิกของท้องถิ่นจึงควรอนุรักษ์ ประเพณีและวัฒนธรรม เช่น เข้าร่วมงานประเพณีในท้องถิ่น เผยแพร่ประเพณี และวัฒนธรรมในท้องถิ่นให้ผู้อื่นได้รู้จัก วัฒนธรรมและวิถีไทย www.buddyinthailand.com Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๑๐. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ เสนอ วัฒนธรรมที่เด่นเป็นเอกลักษณ์ของ ภาคตนเองและวัฒนธรรมของภาคอื่น ๆ ที่น่าสนใจหน้าชั้นเรียน จากนั้นนักเรียนร่วมกันอภิปรายผล จากการบันทึกวัฒนธรรมในภาค ของตนเองและวัฒนธรรมในภาคอื่นว่า วัฒนธรรมที่บันทึกนั้นมีความสำ คัญ อย่างไร ควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้หรือไม่ และนักเรียนจะมีแนวทางในการอนุรักษ์ วัฒนธรรมนั้นได้อย่างไร ๙. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • วัฒนธรรมไทยเป็นสิ่งที่แสดงถึง ความเจริญงอกงาม ระเบียบแบบแผน ที่ได้รับการสืบทอดต่อกันมาจากอดีต ถึงปัจจุบันจนกลายเป็นเอกลักษณ์ของ สังคมไทย เราจึงควรมีส่วนร่วมในการ อนุรักษ์วัฒนธรรมอันเป็นภูมิปัญญา ของบรรพบุรุษให้คงอยู่คู่สังคมไทย สืบต่อไป เสริมความรู้ ครูควรสอน การชักพระ เป็นประเพณีในช่วงวันออกพรรษา เพื่อต้อนรับหรือบูชาพระพุทธเจ้า ที่เสด็จกลับจากเทวโลก การแห่ผ้าขึ้นธาตุ เป็นประเพณีนำผ้าผืนยาวห่มโอบล้อมพระบรมธาตุเจดีย์ ณ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัดนครศรีธรรมราช การรับบัว เป็นประเพณีท้องถิ่นของชาวอำ เภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ ในช่วงก่อนออกพรรษา คือ ขึ้น ๑๓-๑๔ ค่ำ� เดือน ๑๑ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 47 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

48 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ผังสรุปสาระสำาคัญ ในท้องถิ่นของเพื่อน ๆ มีวัฒนธรรมอะไรบ้าง วัฒนธรรม คือ สิ่งที่เจริญงอกงามและสืบทอดต่อกันมา แบ่งออก เป็นวัฒนธรรมทางวัตถุและวัฒนธรรมทางจิตใจ โดยวัฒนธรรม ในภูมิภาคต่างๆอาจมีความแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม ในแต่ละท้องถิ่น วัฒนธรรมไทย ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ รับประทานข้าวเหนียวเป็นหลัก ภาษาอีสานเป็นภาษาถิ่น ประเพณีส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา เช่น ประเพณี แห่เทียนพรรษา ภาคเหนือ รับประทานข้าวเหนียวเป็นหลัก ภาษาเหนือเป็นภาษาถิ่น ประเพณีสำาคัญ เช่นประเพณีลอยโคมยี่เป็ง ภาคใต้ รับประทานข้าวเจ้า อาหารส่วนใหญ่มีรสจัด ภาษาใต้เป็น ภาษาถิ่นประเพณีสำาคัญ เช่นประเพณีชักพระ ภาคกลาง เนื่องจากเป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์จึงมีอาหาร หลากหลาย นิยมรับประทานข้าวเจ้า ประเพณีสำาคัญ เช่น ประเพณีตักบาตรเทโว Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๑๑.นักเรียนร่วมกันจัดโครงการเพื่อเผยแพร่ วัฒนธรรมในท้องถิ่นของตนเอง ผ่านสื่อออนไลน์ เพื่อการอนุรักษ์ สืบสานและเผยแพร่วัฒนธรรม ท้องถิ่น วัฒนธรรมด้านการแต่งกายของคนในภาคใต้มีลักษณะตรงกับข้อใด ๑ สวมเสื้อสายเดี่ยว ๒ สวมสูทผูกเน็กไท ๓ สวมผ้าถุงสั้น ๆ ๔ นุ่งผ้าโสร่ง (เฉลย ๔ เพราะเป็นวัฒนธรรมที่สืบทอดมาจากสังคมที่มีเชื้อสายมลายู ซึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ ที่อาศัยอยู่ทางภาคใต้ของไทย) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 48 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

วัฒนธรรมไทย 49 กิจกรรมการเรียนรู้ คำาถามพัฒนากระบวนการคิด ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ความเหมือน ภาคใต้ ๑. นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๔ กลุ่มศึกษาวัฒนธรรมในภูมิภาคต่างๆ ดังนี้ กลุ่มที่๑ ภาคเหนือ กลุ่มที่ ๒ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กลุ่มที่ ๓ ภาคใต้ กลุ่มที่ ๔ ภาคกลาง จากนั้นแต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมานำาเสนอหน้าชั้นเรียน ๒. นักเรียนร่วมกันอธิบายความแตกต่างทางวัฒนธรรมของกลุ่มคน ในท้องถิ่นแล้วสรุปลงในแผนภาพความคิดดังตัวอย่าง ๑. วัฒนธรรมของภูมิภาคตนเองมีลักษณะเด่นอย่างไร ๒. วัฒนธรรมในแต่ละท้องถิ่นมีความสำาคัญอย่างไร ๓. นักเรียนจะอนุรักษ์วัฒนธรรมในท้องถิ่นของตนเองได้อย่างไร ๔. วัฒนธรรมทางด้านจิตใจมีลักษณะแตกต่างจากวัฒนธรรมทางด้านวัตถุ อย่างไร ๕. วัฒนธรรมการแต่งกายของคนในปัจจุบันแตกต่างจากอดีตอย่างไร ความแตกต่างของวัฒนธรรมแต่ละภาคส่งผลต่อสังคมอย่างไร ๑ เกิดการแข่งขันกันในสังคม ๒ เกิดการแบ่งแยกกันทางสังคม ๓ เกิดการรวมกลุ่มกันทางสังคม ๔ เกิดความหลากหลายทางวัฒนธรรม (เฉลย ๔ เพราะความหลากหลายทางวัฒนธรรมเกิดจากความแตกต่างของแต่ละภูมิภาค ที่มีวิถีชีวิตแตกต่างกัน) ๑. ประเพณีชักพระเป็นการแสดงให้เห็นถึง ความสามัคคีกันของคนในพื้นที่และสืบทอด พระพุทธศาสนา ๒. เป็นลักษณะเฉพาะวิถีชีวิตของแต่ละท้องถิ่น ๓. เข้าร่วมในกิจกรรมที่เกี่ยวกับประเพณีและ วัฒนธรรม ๔. วัฒนธรรมด้านจิตใจเป็นนามธรรม สัมผัส ได้ด้วยความรู้สึก แต่วัฒนธรรมทางวัตถุ สัมผัสได้ด้วยตา ๕. ในอดีตจะแต่งกายเหมาะสมกับลักษณะ ภูมิประเทศและภูมิอากาศ แต่ปัจจุบัน แต่งกายตามสมัยนิยม ส ๒.๑ ป.๔/๔ แนวค�ำตอบ ตัวชี้วัด ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 49 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

เศรษฐศาสตร์ ๑ ๒ ๓ ๑ ๒ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ตัวชี้วัดข้อ ผังสาระการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ การเลือกซื้อสินค้า และบริการ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ การเลือกซื้อสินค้า และบริการ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ เศรษฐกิจพอเพียงและ ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ เศรษฐกิจพอเพียงและ ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ หน้าที่เบื้องต้นของเงิน ส ๓.๑ ส ๓.๒ ระบุปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกซื้อสินค้า และบริการ บอกสิทธิพื้นฐานและรักษาผลประโยชน์ ของตนเองในฐานะผู้บริโภค อธิบายหลักการของเศรษฐกิจพอเพียง และนำาไปใช้ในชีวิตประจำาวันของ ตนเอง อธิบายความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ ของคนในชุมชน อธิบายหน้าที่เบื้องต้นของเงิน

๑ การเลือกซื้อสินค้าและบริการ หนว่ ยการเรยีนรทู้่ี การเลือกซื้อ สินค้า และบริการ ๑. ระบุปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกซื้อสินค้า และบริการ (ส ๓.๑ ป.๔/๑) ๒. บอกสิทธิพื้นฐานและรักษาผลประโยชน์ ของตนเองในฐานะผู้บริโภค (ส ๓.๑ ป.๔/๒) ผังสาระการเรียนรู้ สาระสำาคัญ ตัวชี้วัด ๑. ผู้บริโภคควรเลือกซื้อสินค้าและบริการ ที่มีคุณภาพ เพื่อให้ได้รับความคุ้มค่า ๒. ผู้บริโภคควรทราบสิทธิของตนเอง ในฐานะผู้บริโภค เพื่อให้สามารถ ปฏิบัติตนในการเลือกซื้อและใช้สินค้า และบริการได้อย่างถูกต้อง สินค้าและบริการที่มีอยู่หลากหลาย ในตลาดที่มีความแตกต่างด้านราคา และคุณภาพ ปัจจัยที่มีผล ต่อการเลือกซื้อ สินค้าและบริการ เครื่องหมายที่กำาหนดขึ้นและให้ การรับรองโดยสำานักงานมาตรฐาน ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมหรือ สมอ. โดยกำาหนดเครื่องหมายมาตรฐาน สินค้าอุตสาหกรรม (มอก.) เครื่องหมายที่กำาหนดขึ้นและให้ การรับรองโดยสำานักงาน คณะกรรมการอาหารและยา หรือ อย. สิทธิพื้นฐาน ของผู้บริโภค การเลือกซื้อสินค้า และบริการ สิทธิของผู้บริโภค สินค้าและบริการที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ ราคาสินค้า ๑ คุณภาพของสินค้า และบริการ ๕ รายได้ของ ผู้บริโภค ๒ อายุ ของผู้บริโภค ๖ ความพึงพอใจ ของผู้บริโภค ๓ รสนิยม ๗ การโฆษณา ๔ ปัจจัยที่มีผล ต่อการเลือกซื้อ สินค้า และบริการ เป้าหมายการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๓.๑ เข้าใจและสามารถบริหารจัดการทรัพยากร ในการผลิตและการบริโภค การใช้ ท รั พ ย า ก ร ที่ มี อ ยู่ จำ กั ด ไ ด้ อ ย่ า ง มีประสิทธิภาพและคุ้มค่า รวมทั้งเข้าใจ หลักการของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อการ ดำรงชีวิตอย่างมีดุลยภาพ สมรรถนะสำ คัญของผู้เรียน ๑. ความสามารถในการสื่อสาร ๒. ความสามารถในการคิด ๓. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต คุณลักษณะอันพึงประสงค์ มีวินัย ตัวชี้วัดที่ ๓.๑ ปฏิบัติตามข้อตกลง กฎเกณฑ์ ระเบียบ ข้อบังคับของครอบครัว โรงเรียน และสังคม ใฝ่เรียนรู้ ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน การเรียนและเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ มุ่งมั่นในการทำงาน ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน การปฏิบัติหน้าที่การงาน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนสำรวจและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับรายการสินค้าและบริการที่มีในชุมชน วิเคราะห์ถึงความจำ เป็นของสินค้าและบริการ พร้อมเสนอแนวทางในการเลือกซื้อสินค้า และบริการ แล้วสรุปผล พร้อมเผยแพร่ผลการศึกษา 51 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

52 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ จุดประกายความคิด ตลาดสดเป็นที่จำาหน่ายสินค้าหลากหลายชนิด สินค้า คือ สิ่งที่สามารถนำามาซื้อขายหรือแลกเปลี่ยนกัน เพื่อตอบสนอง ความต้องการของมนุษย์ โดยเราสามารถเก็บรวบรวมสินค้าไว้หรือสามารถ ที่จะถ่ายโอนไปให้คนอื่น ๆ ได้ เช่น เสื้อผ้า รองเท้า หนังสือแบบเรียน ดินสอ นาฬิกา ผลไม้ อาหาร สิ่งของเหล่านี้มีประโยชน์ต่อการดำารงชีวิต ร้านขายของชำามีสินค้ามากมายที่ให้ผู้บริโภคเลือกซื้อ ๑. การเลือกซื้อสินค้าและบริการ ก่อนตัดสินใจซื้อสินค้า และบริการ นักเรียนคำานึงถึง สิ่งใด ตัวชี้วัด ส ๓.๑ ป.๔/๑ ภาระงาน/ชิ้นงาน แบบบันทึกการใช้สินค้าและบริการ ในชีวิตประจำวัน ๑. ตัวแทนนักเรียนออกมาเล่าประสบการณ์ เกี่ยวกับการใช้จ่ายในแต่ละวัน แล้ว ร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • สินค้าที่นักเรียนใช้จ่ายในแต่ละวัน ได้แก่อะไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ อาหาร เสื้อผ้า กระเป๋า รองเท้า ดินสอ) • เหตุใดจึงต้องซื้อสินค้ามาใช้ (ตัวอย่างคำ ตอบ เพื่อใช้ในการดำรงชีวิต) • ร้านค้าในชุมชนของนักเรียนมี จำหน่ายสินค้าจำ เป็นอะไรบ้าง (ตัวอย่าง คำ ตอบ ผงซักฟอก สบู่ ยาสีฟัน แปรงสีฟัน ไข่ไก่ ปลากระป๋อง นํ้าปลา นํ้ามันพืช) • นักเรียนเข้าใจความหมายของสินค้า อย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ วัตถุสิ่งของ ที่สามารถแลกเปลี่ยนหรือซื้อขายกันได้ และสามารถถ่ายโอนจากคนหนึ่งไปยังอีก คนหนึ่งได้) • นักเรียนเข้าใจความหมายของ บริการอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ เป็นการอำนวยความสะดวกที่ไม่มีวัตถุสิ่งของ แ ล ก เ ป ลี่ ย น เ ช่ น ก า ร โ ด ย ส า ร ร ถ - เ รื อ การตัดผม การชมภาพยนตร์ การรับการรักษา พยาบาล) ๒. นักเรียนศึกษาเนื้อหาเรื่อง การเลือกซื้อ สินค้าและบริการ จากหนังสือเรียนและ แหล่งการเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนสำ รวจสินค้าที่จำ เป็นในชีวิตประจำ วันของทุกคนในครอบครัว พร้อมวิเคราะห์ถึงความจำ เป็นและประโยชน์ที่ได้รับจากสินค้า แล้วออกมานำ เสนอ แลกเปลี่ยนความรู้หน้าชั้นเรียน ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 สุดยอดคู่มือครู 52 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเลือกซื้อสินค้าและบริการ 53 บริการ คือ การให้ประโยชน์ในด้านการอำานวยความสะดวกสบาย ความพึงพอใจ ความรู้ และความบันเทิง โดยไม่ปรากฏเป็นรูปร่างหรือสิ่งของ บริการเป็นสิ่งที่ไม่สามารถเก็บรวบรวมไว้ได้ และเมื่อได้มาแล้วก็ไม่สามารถ ถ่ายโอนไปให้คนอื่น ๆ ได้ เช่น บริการตัดผม บริการรถโดยสารประจำาทาง บริการรักษาพยาบาล บริการรถโดยสารประจำาทาง บริการตัดผม ๑.๑ สินค้าและบริการที่มีอยู่หลากหลายในตลาดที่มีความ แตกต่างด้านราคาและคุณภาพ ในตลาดจะมีสินค้าและบริการอยู่มากมายหลายชนิด แต่ละชนิด จะมีคุณภาพและราคาแตกต่างกัน ไข่ไก่เบอร์ ๐ (ขนาดใหญ่สุด) ราคาฟองละ ๔ บาท ไข่ไก่เบอร์ ๑ (ขนาดใหญ่) ราคาฟองละ ๓.๕๐ บาท ไข่ไก่เบอร์ ๒ (ขนาดกลาง) ราคาฟองละ ๓ บาท ไข่ไก่เบอร์ ๓ (ขนาดเล็ก) ราคาฟองละ ๒.๕๐ บาท ไข่ไก่เบอร์ ๔ (ขนาดเล็กสุด) ราคาฟองละ ๒ บาท ไข่ไก่ ตัวอย่างสินค้า ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๓. นักเรียนอ่านบัตรคำ เกี่ยวกับสินค้า และบริการ ดังนี้ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันสำ รวจหรือสอบถามความต้องการของคนในชุมชนว่า อยากให้มีบริการอะไรบ้างในชุมชน เพราะเหตุใด บันทึกและสรุปผล แล้วออกมา นำ เสนอหน้าชั้นเรียน ๔. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น เ กี่ ย ว กั บ สิ น ค้ า แ ล ะ บ ริ ก า ร โ ด ย ตอบคำถาม ดังนี้ • สินค้าชนิดใดมีความจำ เป็นกับ นักเรียนมากที่สุด (ตัวอย่างคำ ตอบ อาหาร เพราะมีพลังงานและสารอาหารที่จำ เป็นต่อ ร่างกาย) • หากในสังคมไม่มีการบริการจะ ส่งผลต่อการดำ เนินชีวิตประจำวันอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ การดำ เนินชีวิตได้รับ ความยากลำบาก) • นักเรียนคิดว่าอะไรที่มีผลต่อการซื้อ สินค้าและบริการ (ตัวอย่างคำ ตอบ ความพอใจ รายได้ ราคา คุณภาพ ความจำ เป็น) อาหาร ไฟฟ้า รถโดยสาร เครื่องดื่ม เสื้อผ้า โทรศัพท์ น้ำ�ประปา ร้านตัดผม หนังสือเรียน เรือโดยสาร สมุด ดินสอ ร้านอินเทอร์เน็ต จากนั้นแบ่งนักเรียนออกเป็น ๒ กลุ่ม คือ กลุ่มสินค้าและกลุ่มบริการ โดยให้ แต่ละกลุ่มส่งตัวแทนมา ๖ คน เพื่อ จำ แนกสินค้าและบริการจากบัตรคำ ไปติดบนกระดาน กลุ่มใดจำแนกถูกต้อง มากที่สุดเป็นฝ่ายชนะ ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 53 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

54 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ร้านตัดผมชาย (ห้องพัดลม) นักเรียน ๖๐ บาท รถโดยสารประจำาทาง (รถธรรมดา) ราคา ๘ บาท รถโดยสารประจำาทาง (รถปรับอากาศ) ราคา ๑๒ บาท ร้านตัดผมชาย (ห้องปรับอากาศ) นักเรียน ๘๐ บาท ๑.๒ ปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกซื้อสินค้าและบริการ ในการดำารงชีวิต ทุกคนต้องทำางานเพื่อหาเลี้ยงชีพ ซึ่งการทำางาน ก่อให้เกิดรายได้ ผู้มีรายได้จะนำารายได้ส่วนหนึ่งไปเลือกซื้อสินค้าและบริการ ที่จำาเป็นในการดำารงชีวิต หรือเลือกซื้อสินค้าและบริการที่ช่วยเพิ่มความ สะดวกสบาย ให้ความสุข ความเพลิดเพลินกับผู้บริโภค ร้านตัดผม รถโดยสาร ต้นอ่อนทานตะวัน ราคาถุงละ ๒๐ บาท ต้นอ่อนทานตะวันปลอดสารพิษ ราคาถุงละ ๒๕ บาท การเลือกซื้อสินค้าและบริการของผู้บริโภคขึ้นอยู่กับปัจจัย ดังต่อไปนี้ ๑) ราคาสินค้า ถ้าเรามีรายได้คงที่จำานวนหนึ่ง แต่สินค้ามี ราคาสูงขึ้นหรือแพงขึ้น เงินที่มีอยู่ก็สามารถจะซื้อสินค้าและบริการได้ น้อยลง และในทางตรงกันข้าม เมื่อสินค้ามีราคาลดลงหรือถูกลง ตัวอย่างบริการ ผักสด ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๖. นักเรียนวิเคราะห์ความสำคัญของการนำ หลักการเลือกซื้อสินค้าและบริการมาใช้ ในชีวิตประจำ วัน โดยใช้แผนภาพ ความคิด ดังตัวอย่าง บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางในการเลือกซื้อสินค้าและบริการให้เกิดประโยชน์ สูงสุดต่อตนเอง ๗. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยตอบ คำถาม ดังนี้ • นักเรียนจะนำ หลักความพอเพียงมา เป็นหลักในการตัดสินใจเลือกซื้อสินค้า และบริการได้อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ คำ นึงถึงความจำ เป็น ความเหมาะสม ความคุ้มค่า ประโยชน์ที่จะได้ ต่อการดำรงชีวิต) หลักการเลือกซื้อ สินค้าและบริการ ผลที่เกิดขึ้น ผลที่เกิดขึ้น ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ ประโยชน์ใช้สอย ค่าใช้จ่ายลดลง ครอบครัวมีรายจ่าย ๕. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับ หลักการสำ คัญในการตัดสินใจเลือก ซื้อสินค้าและบริการ โดยใช้แผนภาพ ความคิด ดังตัวอย่าง คุณภาพดี ราคาเป็นธรรม มีความจำ เป็น ต่อการดำรงชีวิต ไม่ซื้อหรือใช้บริการ เพราะคำ โฆษณาชวนเชื่อ เหมาะสมกับรายได้ ของตนเอง มีประโยชน์ในการใช้สอย หลักการเลือกซื้อสินค้า และบริการ ไม่ซื้อสินค้าที่ฟุ่มเฟือย ความจำ เป็น ความคุ้มค่า เพิ่มมากขึ้น สุดยอดคู่มือครู 54 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเลือกซื้อสินค้าและบริการ 55 จำานวนเงินที่มีอยู่ (บาท) ราคาข้าวผัด (บาท/จาน) จำานวนข้าวผัดที่ซื้อได้ (จาน) ๖๐ ๑๕ ๒๐ ๓๐ ๔ ๓ ๒ โดยทั่วไปเมื่อสินค้าและบริการมีราคาถูกลง การบริโภคก็จะเพิ่มขึ้น แต่เมื่อสินค้าและบริการมีราคาแพงขึ้น การบริโภคก็จะลดลง การลดราคา สินค้าอาจช่วยให้ขายสินค้าได้มากขึ้น ๒) รายได้ของผู้บริโภค การใช้จ่ายในการอุปโภคบริโภค โดยทั่วไปแล้วจะขึ้นอยู่กับรายได้ คือ เมื่อมีรายได้เพิ่มขึ้น ระดับการ ใช้จ่ายเพื่อการอุปโภคบริโภคก็จะเพิ่มขึ้นด้วย ๓) ความพึงพอใจของผู้บริโภค เมื่อผู้บริโภคมีความพึงพอใจ สินค้าหรือบริการชนิดใดแล้ว มักจะตัดสินใจเลือกซื้อสินค้าและบริการ ชนิดนั้น ถึงแม้ว่าสินค้าและบริการชนิดนั้นจะมีราคาสูงก็ตาม เงินที่มีอยู่ก็สามารถจะซื้อสินค้าและบริการได้มากขึ้น เช่น นักเรียนมีเงิน อยู่ ๖๐ บาท ถ้าปกติข้าวผัดราคาจานละ ๒๐ บาท นักเรียนจะซื้อข้าวผัดได้ ๓ จาน หากข้าวผัดมีราคาแพงขึ้นเป็นจานละ ๓๐ บาท นักเรียนจะซื้อข้าวผัด ได้เพียง ๒ จาน แต่หากข้าวผัดมีราคาถูกลงเป็นจานละ ๑๕ บาท นักเรียนจะ ซื้อข้าวผัดได้มากขึ้นเป็น ๔ จาน การจะบริโภคสินค้าและบริการชนิดใด ควรพิจารณาว่า คุ้มค่ากับเงินที่จ่ายไป และต้องไม่ใช้จ่ายอย่างฟุ่มเฟือยนะครับ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๘.นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓-๔ กลุ่ม ร่วมกัน ยกตัวอย่างสินค้าและบริการที่มีอยู่อย่าง หลากหลายในชุมชนที่มีความแตกต่าง ทั้งด้านราคาและคุณภาพ ๙.นักเรียนแต่ละกลุ่มเลือกสินค้าหรือบริการ มากลุ่มละ ๑ อย่าง จากนั้นให้แต่ละกลุ่ม อธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับสินค้าหรือ บริการในหัวข้อที่กำหนดให้ ดังนี้ • ชื่อสินค้าหรือบริการ • ประโยชน์ของสินค้าหรือบริการ • เหตุผลในการเลือกซื้อสินค้า หรือบริการ • มีปัจจัยอะไรมากำหนดที่ต้อง ตัดสินใจซื้อสินค้าหรือบริการ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนศึกษาและสำ รวจเพื่อรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับราคาสินค้าและบริการ ที่จำ เป็นภายในร้านค้าในชุมชนของนักเรียน แล้ววิเคราะห์และอภิปรายสรุปผล นำ เสนอ หน้าชั้นเรียน โดยเขียนแผนขั้นตอนการศึกษาและสำรวจ จากนั้นนักเรียนประเมินว่าการเลือก ซื้อสินค้าและบริการของนักเรียนสมเหตุ สมผลหรือไม่ และจะนำหลักการเลือกซื้อ ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเองและผู้อื่น อย่างไร แบบบันทึกการใช้สินค้าและบริการ สินค้า บริการ ๑. สินค้าที่นักเรียนใช้เป็น ประจำ ๒. ประโยชน์ที่นักเรียนได้รับ จากสินค้าดังกล่าว ๓. ปัจจัยที่ทำ ให้นักเรียน เลือกซื้อสินค้าดังกล่าว ๑. บริการที่นักเรียนใช้เป็น ประจำ ๒. ประโยชน์ที่นักเรียน ได้รับจากบริการ ดังกล่าว ๓. ปัจจัยที่ทำ ให้นักเรียน เลือกใช้บริการดังกล่าว ๑๐.นักเรียนยกตัวอย่างสินค้าและบริการ ที่จำ เป็นในชีวิตประจำ วันมาประเภทละ ๑ อย่าง แล้ววิเคราะห์ถึงประโยชน์และ ปัจจัยในการเลือกซื้อลงในแบบบันทึก ยาสีฟัน ตัดผม ฟันขาวสะอาด ไม่ผุ ทรงผม คุณภาพของสินค้า เพราะไม่สามารถทำได้เอง ถูกระเบียบ 55 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

56 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๕) คุณภาพของสินค้าและบริการผู้บริโภคจะเลือกซื้อสินค้าและ บริการที่มีคุณภาพเพื่อให้ได้รับความคุ้มค่าสูงสุด ๖) อายุของผู้บริโภค ผู้มีอายุต่างกัน ความต้องการสินค้าและบริการ ก็แตกต่างกัน เช่น นักเรียนต้องการซื้อเครื่องเขียน แบบเรียน ของเล่น ที่เป็นประโยชน์ วัยรุ่นต้องการสินค้าประเภทแฟชั่น การให้ความบันเทิง ต่าง ๆ วัยผู้ใหญ่ความต้องการสินค้าที่แสดงถึงความมั่นคง เช่น บ้าน รถยนต์ วัยผู้สูงอายุความต้องการสินค้าและบริการด้านการดูแลรักษาสุขภาพ วัยเด็กมีความต้องการของเล่น เพื่อให้ความสนุกสนานเพลิดเพลิน ๔) การโฆษณาสินค้า และบริการ สินค้าและบริการที่มีการ โฆษณาจะทำาให้ผู้บริโภคสนใจเลือกซื้อ สินค้าและบริการชนิดนั้นเพิ่มมากขึ้น การโฆษณาสินค้าและบริการผ่านโทรทัศน์ ๗) รสนิยม คือ ความนิยมในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ซึ่งแต่ละบุคคล มีความนิยมแตกต่างกัน เช่น นักเรียนชอบอ่านหนังสือนิทาน เมื่อมีหนังสือ ที่ชอบนักเรียนก็จะซื้อมาอ่าน ความต้องการซื้อสินค้าส่วนหนึ่งจึงมาจาก ความชื่นชอบหรือรสนิยมของแต่ละบุคคล Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๑๑.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • สินค้าและบริการเป็นสิ่งจำ เป็น ในการดำ รงชีวิตที่สามารถตอบสนอง ความต้องการของมนุษย์และช่วย อำนวยความสะดวกด้านต่าง ๆ การ รู้จักคิดพิจารณาหลักการเพื่อการ เลือกซื้อสินค้าและบริการจะช่วยให้ได้ รับประโยชน์จากการซื้อสินค้าและ บริการอย่างคุ้มค่าที่สุด ๑๒.นักเรียนออกมานำ เสนอตัวอย่างสินค้า และบริการที่ใช้เป็นประจำ พร้อมบอก ประโยชน์และหลักการเลือกซื้อ หน้าชั้นเรียน ๑๓.นักเรียนร่วมกันจัดทำ ป้ายรณรงค์ หลักการเลือกซื้อสินค้าและบริการ ตามหลักของความพอเพียง และนำ ความรู้เรื่องหลักการเลือกซื้อสินค้า และบริการไปแนะนำ บุคคลใน ครอบครัวและในชุมชน รายได้ของผู้บริโภคมีผลต่อการเลือกซื้อสินค้าอย่างไร ๑ รายได้น้อยไม่สามารถซื้อสินค้าได้ ๒ รายได้มากซื้อสินค้าได้จำนวนน้อย ๓ รายได้น้อยเลือกซื้อสินค้าที่มีราคาถูก ๔ รายได้มากซื้อสินค้าได้ทุกอย่าง (เฉลย ๓ เพราะรายได้เป็นปัจจัยสำ คัญในการตัดสินใจเลือกซื้อสินค้า) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 56 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเลือกซื้อสินค้าและบริการ 57 ในชีวิตประจำาวันเราต้องรับประทานอาหาร ซื้อเครื่องเขียน แบบเรียน บางคนต้องใช้รถโดยสารประจำาทาง ต้องใช้ถนน ใช้สะพาน ต้องใช้น้ำ� ใช้ไฟฟ้าทั้งเมื่ออยู่ที่บ้านและอยู่ที่โรงเรียน ใช้โทรศัพท์ติดต่อกับเพื่อน หรือญาติพี่น้อง ในวันหยุดหรือปิดเทอม บางคนไปชมภาพยนตร์ ชมละคร ไปเที่ยวสวนสาธารณะ ไปเที่ยวภูเขา ไปเที่ยวทะเล การใช้บริการรักษาพยาบาล การใช้บริการส่งพัสดุ การใช้บริการรถโดยสารประจำาทาง ผู้บริโภค หมายถึง ผู้ใช้สินค้าและบริการเพื่อตอบสนองความต้องการ ของตนเอง ซึ่งสินค้าและบริการบางชนิดไม่มีคุณภาพ หรือทำาให้ผู้บริโภค เดือดร้อน ดังนั้น ผู้บริโภคจึงควรรู้สิทธิของตนเอง เพื่อให้สามารถเลือก ซื้อสินค้าและใช้บริการได้อย่างถูกต้อง ๒. สิทธิของผู้บริโภค ข้อใดเป็นสิทธิของผู้บริโภค ๑ ได้รับส่วนลดจากผู้ขาย ๒ เรียกร้องค่าเสียหายได้หากเบื่อสินค้า ๓ มีอิสระในการเลือกซื้อสินค้าและบริการ ๔ สามารถทำสัญญาที่ได้เปรียบต่อผู้ประกอบธุรกิจ (เฉลย ๓ เพราะเป็นสิทธิของผู้บริโภคในการเลือกซื้อ สินค้าและบริการ) ตัวชี้วัด ส ๓.๑ ป.๔/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน ตารางสำรวจสินค้าที่ใช้ในชีวิตประจำวัน ที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ ๑. นักเรียนร่วมกันรวบรวมข้อมูลข่าวสาร เกี่ยวกับสินค้าที่ไม่มีคุณภาพและ เป็นอันตรายต่อผู้บริโภคหรือข่าวอุบัติเหตุ จากการใช้บริการรถโดยสารสาธารณะ และร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • ข่าวที่นักเรียนรวบรวมข้อมูลได้ แสดงให้เห็นถึงปัญหาอะไรที่มีต่อ ผู้บริโภค ( ตั ว อ ย่ า ง คำ ต อ บ สิ น ค้ า ไ ม่ มี คุ ณ ภ า พ การบริการไม่มีความปลอดภัย) • จากข่าวกระทบต่อผู้บริโภคอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ทำให้ได้รับอันตราย) ๒. นักเรียนศึกษาเรื่อง สิทธิของผู้บริโภค จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น เพิ่มเติม จากนั้นร่วมกันสนทนา โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • ผู้บริโภค หมายถึงบุคคลใด (ตัวอย่างคำตอบ ผู้เลือกซื้อสินค้าและบริการ) • สิทธิของผู้บริโภค หมายถึงอะไร (ตัวอย่างคำ ตอบ สิทธิหรืออำ นาจตามที่ กฎหมายกำหนดเกี่ยวกับการซื้อสินค้าและ บริการ โดยกฎหมายให้การคุ้มครองและ ดูแลความเสียหาย อันเกิดจากการใช้สินค้า หรือบริการที่ส่งผลเสียหายต่อผู้บริโภค) • สิทธิพื้นฐานของผู้บริโภคที่ได้รับ ความคุ้มครองตามกฎหมายมีอะไรบ้าง ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ การเลือกซื้อสินค้า และบริการ 57 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

58 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ การแสดงฉลากอาหารตามความเป็นจริง ๓. สิทธิที่จะได้รับความปลอดภัยจากการใช้สินค้าและบริการ ผู้ผลิตและผู้ให้บริการจะต้องผลิตสินค้าและบริการที่ปลอดภัย ต่อผู้บริโภค เช่น แม่ค้าต้องเลือกเนื้อสัตว์และผักที่สะอาดมาปรุงอาหาร ผู้ให้บริการรถโดยสารต้องเลือกรถที่ไม่ชำารุด มีสภาพดี ไม่เกิดอันตรายต่อ ผู้โดยสาร และขับรถโดยสารด้วยความระมัดระวัง ผู้ผลิตสินค้าและบริการ ต้องนำาเสนอข้อมูลตามความเป็นจริง และไม่แสดงข้อมูลที่ทำาให้ผู้บริโภค เข้าใจผิด หลงซื้อหรือใช้บริการ เช่น ร้านค้าแห่งหนึ่งโฆษณาขายเตารีดว่า “ไม่พอใจยินดีคืนเงิน” แต่ในความ เป็นจริงมีเงื่อนไขว่า จะรับคืนภายใน เวลา ๗ วัน ตั้งแต่วันที่ซื้อไปเท่านั้น ดังนั้น ผู้ซื้ออาจเข้าใจว่าถ้าไม่พอใจ ก็สามารถคืนสินค้าเมื่อไรก็ได้ ๑. สิทธิในการเลือกซื้อสินค้าและบริการอย่างอิสระ ผู้บริโภคสามารถเลือกซื้อสินค้าที่ต้องการได้อย่างอิสระ หากผู้ขายมีการ บังคับให้ซื้อสินค้าชนิดอื่น ผู้บริโภคสามารถเรียกร้องสิทธิได้ ๒. สิทธิในการได้รับข้อมูลข่าวสารจากการโฆษณา หรือการแสดง คุณภาพของสินค้าและบริการอย่างถูกต้องและเพียงพอ สิทธิพื้นฐานของผู้บริโภค พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภคได้บัญญัติสิทธิของผู้บริโภคที่จะได้รับ ความคุ้มครองตามกฎหมาย ๕ ประการ ดังนี้ ๓. นักเรียนร่วมกันศึกษาสถานการณ์ การถูกละเมิดสิทธิของผู้บริโภคในการ เลือกซื้อสินค้าและใช้บริการ ดังตัวอย่าง บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๓-๕ คน เลือกโฆษณาสินค้าตามสื่อต่าง ๆ ที่นักเรียนสนใจกลุ่มละ ๑ เรื่อง แล้วบันทึกลงในแบบบันทึกในประเด็นต่อไปนี้ • ชื่อสินค้า • โฆษณานี้ต้องการสื่ออะไร • สินค้านี้มีความน่าเชื่อถือหรือไม่ เพราะเหตุใด ภัสราเดินเข้าไปในตลาดนัดแห่งหนึ่ง แ ล้ ว มี ร้ า น ข า ย เ ค รื่ อ ง สำ อ า ง ทำ การ โฆษณาชวนเชื่อว่า เป็นสินค้าจากบริษัท ชื่อดังนำมาลดราคาสมนาคุณลูกค้า ภัสรา จึงซื้อสินค้านั้นมา แต่ตรวจสอบพบว่าเป็น สินค้าลอกเลียนแบบ จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันสนทนา โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • ภัสราถูกละเมิดสิทธิของผู้บริโภค ด้านใด (ตัวอย่างคำ ตอบ สิทธิที่จะได้รับ ความปลอดภัยจากการใช้สินค้าและบริการ) จากนั้นครูร่วมสนทนากับนักเรียนว่า นักเรียนมีหลักการเลือกซื้อสินค้าและ บริการอย่างไร จะรู้ได้อย่างไรว่าสินค้า และบริการนั้นมีคุณภาพ แล้วครูอธิบาย เครื่องหมายรับรองคุณภาพแบบต่าง ๆ จากตัวอย่างสินค้าให้นักเรียนฟังเพิ่มเติม ครูนำ ตัวอย่างสินค้าที่มีเครื่องหมาย รับรองคุณภาพมาให้นักเรียนร่วมกัน ศึกษา ดังนี้ • เครื่องหมายมาตรฐานทั่วไปใน บะหมี่กึ่งสำ เร็จรูป นํ้าตาลทราย • เครื่องหมายมาตรฐานบังคับใน ผงซักฟอก เครื่องใช้ไฟฟ้า • เครื่องหมาย อย. ในขนมยี่ห้อ ต่าง ๆ เครื่องดื่มชนิดต่าง ๆ ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 สุดยอดคู่มือครู 58 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเลือกซื้อสินค้าและบริการ 59 ๔. สิทธิที่จะได้รับการชดเชยความเสียหายเมื่อถูกละเมิด ถ้าผู้บริโภคซื้อสินค้าหรือใช้บริการแล้วได้รับความเสียหาย เช่น เมื่อซื้อนมกล่องที่ยังไม่หมดอายุ แต่เมื่อดื่มแล้วพบว่านมบูด ทำาให้ท้องเสีย ต้องเข้ารับการรักษาพยาบาล ผู้บริโภคสามารถเรียกร้องค่ารักษาพยาบาล จากผู้ผลิตได้ ๕. สิทธิที่จะได้รับความเป็นธรรมในการทำาสัญญา ผู้บริโภคจะต้องได้รับสัญญาที่ไม่ถูกเอาเปรียบจากผู้ประกอบธุรกิจ เช่น ในสัญญาซื้อขายบ้าน หากผู้ขายบ้านระบุว่าจะแถมเครื่องปรับอากาศ แต่ ผู้ขายบ้านไม่แถมเครื่องปรับอากาศให้ ถือว่าเป็นการละเมิดสัญญา ผู้บริโภค สามารถเรียกร้องสิทธิได้ เครื่องหมายมาตรฐานทั่วไป เป็น เครื่องหมายสำาหรับผลิตภัณฑ์อุปโภคบริโภค เช่น บะหมี่กึ่งสำาเร็จรูป น้ำ�ปลา ผู้ผลิตสามารถยื่นขอ การรับรองคุณภาพผลิตภัณฑ์ได้ด้วยความสมัครใจ ผู้บริโภคที่ดีควรเลือกซื้อสินค้าที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ ที่แสดงว่า ผลิตภัณฑ์นั้นมีคุณภาพได้มาตรฐาน มีความปลอดภัย สำานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมหรือ สมอ. ให้การรับรอง คุณภาพผลิตภัณฑ์แก่ผู้ผลิตที่สามารถผลิตผลิตภัณฑ์ที่ได้ตามมาตรฐาน ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม โดยการออกใบอนุญาตให้แสดงเครื่องหมาย มาตรฐานตามชนิดของผลิตภัณฑ์นั้น ๆ ซึ่งมีทั้งแบบไม่บังคับและแบบบังคับ ๓.๑ เครื่องหมายที่กำาหนดขึ้นและให้การรับรองโดยสำานักงาน มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมหรือ สมอ. โดยกำาหนด เครื่องหมายมาตรฐานสินค้าอุตสาหกรรม (มอก.) ๓. สินค้าและบริการที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๔. นักเรียนยกตัวอย่างการปฏิบัติตนตาม สิทธิของผู้บริโภคและผลที่เกิดขึ้น โดยใช้ แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันแสดงความ คิดเห็นเกี่ยวกับเครื่องหมายรับรอง คุณภาพ โดยตอบคำถาม ดังนี้ • เพราะเหตุใดหน่วยงานของรัฐ จึงจัดให้มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ ในสินค้าและบริการ (ตัวอย่างคำ ตอบ เพื่อแสดงว่าสินค้าและ บริการนั้นมีคุณภาพและมีความปลอดภัยใน การอุปโภคและบริโภค) • หากนักเรียนต้องซื้อเครื่องใช้ไฟฟ้า นักเรียนควรสังเกตจากเครื่องหมาย รับรองคุณภาพใด (เครื่องหมายมาตรฐาน บังคับ) ๕. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • การรู้เรื่องสิทธิของผู้บริโภคและ เครื่องหมายรับรองคุณภาพมีประโยชน์ ต่อนักเรียนอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ป้องกันการถูกเอารัดเอาเปรียบจากการ ซื้ อ สิ น ค้ า แ ล ะ บ ริ ก า ร รู้ วิ ธี ก า ร เ รี ย ก ร้ อ ง ความเสียหายจากการใช้สินค้าและบริการ รวมทั้งช่วยให้สามารถเลือกซื้อสินค้าและ บริการที่มีคุณภาพและมีความปลอดภัย) บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางการจัดกิจกรรมเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับสิทธิ ของผู้บริโภค หลักการเลือกซื้อสินค้าและบริการที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ โดยเขียนแผนขั้นตอนการดำ เนินกิจกรรม ลงมือปฏิบัติ สรุปผล แล้วออกมานำ เสนอ หน้าชั้นเรียน การปฏิบัติตนตาม สิทธิของผู้บริโภค ผลที่เกิดขึ้น - อ่านฉลากสินค้าให้ ละเอียด - เลือกซื้อสินค้าที่มี คุณภาพ ใช้สินค้าได้อย่าง ปลอดภัย อาจได้รับอันตราย จากการใช้สินค้า ผลที่เกิดขึ้น ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ 59 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

60 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ปลอดภัยไว้ก่อน ๓.๒ เครื่องหมายที่กำาหนดขึ้นและให้การรับรองโดยสำานักงาน คณะกรรมการอาหารและยาหรือ อย. เป็นเครื่องหมายสำาหรับผลิตภัณฑ์ ประเภทอาหารและยา สินค้าที่มีเครื่องหมาย รับรองนี้ เช่น นม ขนม น้ำ�ดื่ม ครีมบำารุงผิว หลักการและวิธีการเลือกบริโภค ๑. เลือกซื้อเฉพาะสินค้าและบริการที่มีความจำาเป็นในการดำารงชีวิต เท่านั้น โดยคำานึงถึงประโยชน์ในการใช้สอย ๒. เลือกซื้อสินค้าและบริการที่มีคุณภาพดี ราคาเหมาะสม ๓. ซื้อสินค้าและบริการที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ ๔. ไม่เลือกซื้อสินค้าและบริการตามคำาโฆษณาชวนเชื่อ ๕. ไม่ควรซื้อสินค้าและบริการอย่างฟุ่มเฟือย 60-1-05841-2-0033 เครื่องหมายมาตรฐานบังคับ เป็น เครื่องหมายสำาหรับผลิตภัณฑ์ที่กฎหมายกำาหนดว่า ต้องมีคุณภาพตามมาตรฐาน เพื่อคุ้มครองความ ปลอดภัยของผู้บริโภค เช่น สายไฟฟ้า ถังดับเพลิง ผงซักฟอก การเลือกซื้ออาหารกระป๋องควรสังเกตจากลักษณะภายนอก ดังนี้ ๑.ฉลากต้องแสดงรายละเอียดเกี่ยวกับเลขทะเบียนอาหาร เครื่องหมายรับรอง คุณภาพ วัน/เดือน/ปีที่ผลิต และวันหมดอายุชัดเจน ๒.ภาชนะที่บรรจุต้องไม่บุบ บวม โป่ง และไม่เป็นสนิม การรับประทานอาหาร- กระป๋องที่ไม่มีคุณภาพอาจก่อให้เกิดอันตรายได้ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม แล้วส่งตัวแทน มาจับสลากเลือกเครื่องหมายรับรอง คุณภาพ ดังนี้ • เครื่องหมายมาตรฐานทั่วไป • เครื่องหมายมาตรฐานบังคับ • เครื่องหมาย อย. • นักเรียนจะรักษาผลประโยชน์ของ ตนเองในฐานะผู้บริโภคอย่างไร (ตัวอย่าง คำ ตอบ เลือกใช้สินค้าที่มีเครื่องหมายรับรอง คุณภาพเพื่อความปลอดภัย) จากนั้นนักเรียนประเมินการสำ รวจ สินค้าที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพว่า มีความถูกต้องหรือไม่ และจะนำความรู้ ไปปฏิบัติให้เกิดประโยชน์แก่ตนเองและ ผู้อื่นอย่างไร ๗. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันยกตัวอย่าง สินค้าที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ แ ต่ ล ะ ป ร ะ เ ภ ท ที่ ก ลุ่ ม รั บ ผิ ด ช อ บ แล้วบันทึกข้อมูลเป็นแผนภาพความคิด การส่งออกสินค้าประเภทอาหารไปยังประเทศอื่นที่ประชากรส่วนใหญ่นับถือ ศาสนาอิสลาม ผู้ส่งออกจะต้องผลิตอาหารให้ถูกต้องตามบทบัญญัติของศาสนาอิสลาม โดยเครื่องหมายที่สามารถระบุได้ว่าเป็นอาหารที่ชาวมุสลิมสามารถรับประทานได้ คือ เครื่องหมายฮาลาล asean รอบรู้อาเซียนและโลก ๘. นักเรียนสำ รวจสินค้าที่ใช้ในชีวิต ประจำ วันของนักเรียนที่มีเครื่องหมาย รับรองคุณภาพตามที่กำหนดให้อย่างละ ๒ ชนิด บันทึกข้อมูลลงในตาราง แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด เครื่องหมาย รับรอง คุณภาพ ความหมายของ เครื่องหมายรับรอง คุณภาพสินค้า รายการสินค้า เ ค รื่ อ ง ห ม า ย มาตรฐานทั่วไป นํ้าตาล นํ้าปลา กระติกนํ้าร้อน เตารีด รับรองผลิตภัณฑ์ ที่กฎหมายกำหนดว่า ต้องมีคุณภาพมาตรฐาน เครื่องหมาย มาตรฐานบังคับ นํ้าดื่ม รับรองผลิตภัณฑ์ เครื่องหมาย อย. ขนม อาหารและยา รับรองผลิตภัณฑ์ อุปโภค บริโภค สุดยอดคู่มือครู 60 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเลือกซื้อสินค้าและบริการ 61 การเลือกซื้อ สินค้าและ บริการ เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ สำานักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค www.ocpb.go.th/index.asp สินค้าและบริการ คือ สิ่งที่นำามาซื้อขายแลกเปลี่ยนกัน สินค้าและบริการในตลาดมีอยู่หลายชนิดซึ่งแตกต่างกันทั้งด้าน ราคาและคุณภาพ โดยการเลือกซื้อสินค้าและบริการของผู้บริโภค ขึ้นอยู่กับราคาสินค้า รายได้ของผู้บริโภค ความพึงพอใจของ ผู้บริโภค การโฆษณาสินค้าและบริการ คุณภาพของสินค้าและ บริการ อายุของผู้บริโภค รสนิยมของผู้บริโภค ผู้บริโภคย่อมมีสิทธิได้รับการคุ้มครองจากการใช้สินค้าและ บริการ ซึ่งสิทธิพื้นฐานของผู้บริโภค ได้แก่ สิทธิในการเลือกซื้อ สินค้าและบริการอย่างอิสระ สิทธิในการได้รับข้อมูลข่าวสารจาก การโฆษณาหรือการแสดงคุณภาพของสินค้าและบริการอย่าง ถูกต้องและเพียงพอ สิทธิที่จะได้รับความปลอดภัยจากการใช้ สินค้าและบริการ สิทธิที่จะได้รับการชดเชยความเสียหายเมื่อ ถูกละเมิด สิทธิที่จะได้รับความเป็นธรรมในการทำาสัญญา ผู้บริโภคที่ดีควรเลือกซื้อสินค้าที่มีเครื่องหมายรับรอง คุณภาพที่แสดงให้เห็นว่าผลิตภัณฑ์นั้นมีคุณภาพและได้ มาตรฐาน สามารถบริโภคได้อย่างปลอดภัย การเลือกซื้อสินค้าและบริการ สิทธิของผู้บริโภค สินค้าและบริการที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๙.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • การที่ผู้บริโภครู้จักสิทธิของ ตนเองตามที่กฎหมายกำหนดจะทำ ให้ สามารถเลือกซื้อสินค้าและบริการได้ อย่างถูกต้องและปลอดภัย ซึ่งสินค้า และบริการที่มีคุณภาพ จะต้องมี เครื่องหมายรับรองคุณภาพและ มาตรฐานจากหน่วยงานราชการ ที่รับผิดชอบและกำ กับดูแลให้การ รับรอง ซึ่งจะมีความปลอดภัยต่อ ผู้บริโภค ๑๐.นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ เสนอ ตัวอย่างสินค้าที่มีเครื่องหมายรับรอง คุ ณ ภ า พ ที่ ใ ช้ ใ น ชี วิ ต ป ร ะ จำ วั น หน้าชั้นเรียน ๑๑.นักเรียนร่วมกันจัดทำ สื่อรณรงค์ หรือป้ายนิเทศ เพื่อรณรงค์การ เลือกซื้อสินค้าและบริการที่มีคุณภาพ และเผยแพร่ความรู้สิทธิของผู้บริโภค ในการเลือกซื้อสินค้าและบริการ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาในกรณีที่ถูก เอารัดเอาเปรียบจากการได้รับสินค้าหรือบริการที่ไม่มีคุณภาพและเกิดอันตรายแก่ ตนเองว่านักเรียนจะใช้สิทธิของผู้บริโภคทางกฎหมายอย่างไร 61 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

62 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ กิจกรรมการเรียนรู้ คำาถามพัฒนากระบวนการคิด 60-1-05841-2-0033 ๑. การเลือกซื้อสินค้าต้องคำานึงถึงสิ่งใดเป็นสำาคัญ ๒. การตัดสินใจซื้อสินค้าโดยยึดความต้องการของตนเองเป็นหลัก จะส่งผลอย่างไร ๓. ในฐานะผู้บริโภค นักเรียนได้รับสิทธิอะไรบ้าง ๔. การเลือกใช้สินค้าที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพมีข้อดีอย่างไร ๕. นักเรียนจะปฏิบัติตนในฐานะผู้บริโภคที่ดีได้อย่างไร ๑. นักเรียนสำารวจสินค้าและบริการในชุมชนมาอย่างละ ๑๐ ชนิด แล้วจำาแนกเป็น แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง สินค้า ในชุมชน บริการ ในชุมชน ๒. นักเรียนวาดภาพสินค้าและบริการที่ใช้เป็นประจำามาอย่างละ ๑ ประเภท แล้วเขียนอธิบายในหัวข้อ • ชื่อสินค้าหรือบริการ • ประโยชน์ที่ได้รับ • ปัจจัยในการเลือกซื้อสินค้า/เลือกใช้บริการ ๓. นักเรียนสำารวจสินค้าที่ใช้ในบ้านว่ามีเครื่องหมายรับรองคุณภาพอะไรบ้าง ให้บันทึกเป็นแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ๔. ครูยกตัวอย่างสถานการณ์การละเมิดสิทธิผู้บริโภค แล้วร่วมกันวิเคราะห์ข้อคิด ที่ได้จากสถานการณ์ดังกล่าว ส ๓.๑ ป.๔/๑ ส ๓.๑ ป.๔/๒ ตัวชี้วัด แนวค�ำตอบ ๑. คุณภาพและประโยชน์ในการใช้สอย ๒. ทำให้สิ้นเปลืองในการใช้จ่าย ๓. สิทธิพื้นฐาน ๕ ประการ คือ สิทธิในการซื้อ หรือใช้บริการอย่างอิสระ สิทธิในการรับ ข้อมูลข่าวสารที่เพียงพอ สิทธิในความ ปลอดภัย สิทธิในการได้รับค่าชดเชย ความเสียหาย สิทธิในการได้รับความ เป็นธรรมในการทำสัญญา ๔. ได้รับความปลอดภัยในการใช้สินค้า ๕. รอบคอบในการซื้อหรือใช้บริการทุกครั้ง เพื่อป้องกันสิทธิของตนเอง เมื่อผู้บริโภคถูกละเมิดสิทธิควรร้องเรียนหน่วยงานใด ๑ กระทรวงพาณิชย์ ๒ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา ๓ สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม ๔ สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (เฉลย ๔ เพราะเป็นหน่วยงานที่ดูแลรักษาผลประโยชน์และความเป็นธรรมให้แก่ผู้บริโภค ตามกฎหมาย) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 62 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

เศรษฐกิจพอเพียงและความสัมพันธ์ ทางเศรษฐกิจ ๒ ๑ ๒ ๓ ๔ หนว่ ยการเรยีนรทู้่ี เศรษฐกิจพอเพียง และความสัมพันธ์ ทางเศรษฐกิจ ๑. อธิบายหลักการของเศรษฐกิจพอเพียง และนำาไปใช้ในชีวิตประจำาวันของตนเอง (ส ๓.๑ ป.๔/๓) ๒. อธิบายความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ ของคนในชุมชน (ส ๓.๒ ป.๔/๑) ผังสาระการเรียนรู้ สาระสำาคัญ การเลือกซื้อสิ่งของที่ จำาเป็น โดยยึดหลัก ความพอประมาณ ซ่อมแซม เครื่องแต่งกายที่ชำารุด เพื่อนำามาใช้ใหม่ รับประทานอาหาร ให้หมดไม่เหลือทิ้ง มีนำ้าใจช่วยเหลือและ แบ่งปันผู้อื่นตามกำาลัง ความสามารถของตน ตัวชี้วัด ๑. การนำาหลักการของเศรษฐกิจพอเพียง มาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำาวัน จะทำาให้ ดำารงชีวิตอย่างมีความสุข และสามารถ ช่วยเหลือตนเองได้ ๒. ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจของคน ในชุมชน จะทำาให้เศรษฐกิจในชุมชน มีการพัฒนาและเป็นการช่วยเหลือกัน เพื่อให้คนในชุมชนมีรายได้ หลักการของเศรษฐกิจพอเพียง อาชีพ สินค้าและบริการต่างๆ ท่ีผลิตในชุมชน การพึ่งพาอาศัยกันทางเศรษฐกิจของคนในชุมชน การสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชน ด้วยการใช้สิ่งของที่ผลิตในชุมชน เศรษฐกิจพอเพียง การประยุกต์ใช้ปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง ในการดำารงชีวิต ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจในชุมชน เศรษฐกิจพอเพียงในการดำารงชีวิต เป้าหมายการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๓.๑ เข้าใจและสามารถบริหารจัดการทรัพยากร ในการผลิตและการบริโภค การใช้ ทรัพยากรที่มีอยู่จำกัดได้อย่างมีประสิทธิภาพ และคุ้มค่า รวมทั้งเข้าใจหลักการของ เศรษฐกิจพอเพียงเพื่อการดำ รงชีวิต อย่างมีดุลยภาพ มาตรฐาน ส ๓.๒ เข้าใจระบบและสถาบันทางเศรษฐกิจ ต่าง ๆ ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ และ ความจำ เป็นของการร่วมมือกันทาง เศรษฐกิจในสังคมโลก สมรรถนะสำ คัญของผู้เรียน ๑. ความสามารถในการสื่อสาร ๒. ความสามารถในการคิด ๓. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต คุณลักษณะอันพึงประสงค์ มีวินัย ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน การเรียนและเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ อยู่อย่างพอเพียง ตัวชี้วัดที่ ๕.๑ ดำ เนินชีวิตอย่างพอประมาณ มีเหตุผล รอบคอบ มีคุณธรรม มุ่งมั่นในการทำงาน ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน การปฏิบัติหน้าที่การงาน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนแบ่งกลุ่มศึกษาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง แล้วนำมาประยุกต์ใช้ ในกิจกรรมต่าง ๆ ทั้งในโรงเรียน ครอบครัว และชุมชน โดยเขียนแผนขั้นตอน การปฏิบัติกิจกรรม ปฏิบัติกิจกรรมดังกล่าว และสรุปผลการศึกษา แล้วออกมา นำ เสนอผลการศึกษาและเผยแพร่ความรู้หน้าชั้นเรียน 63 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

64 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ จุดประกายความคิด เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงมุ่งเน้นให้คนไทย พึ่งพาตนเอง ใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้ได้ประโยชน์อย่างคุ้มค่าที่สุด ซึ่งเป็นรากฐาน อันจะนำาไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืนทั้งทางเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจพอเพียงจึงเป็นแนวคิดหนึ่งในการพัฒนาเศรษฐกิจ ซึ่งสามารถนำามา ประยุกต์ใช้ตั้งแต่ระดับบุคคล ครัวเรือน ชุมชน จนถึงระดับประเทศ หลักการของเศรษฐกิจพอเพียง มีหลักสำาคัญ ดังนี้ ๑. ความพอเพียง ประกอบด้วยคุณลักษณะ ดังนี้ ๑.๑ ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดี ที่ไม่น้อยเกินไป ไม่มากเกินไป โดยไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น เช่น ใช้เงินให้พอดีกับ รายรับ ๑. เศรษฐกิจพอเพียง นักเรียนจะดำ�เนินชีวิต ต�มหลักเศรษฐกิจพอเพียง ได้อย่�งไร ตัวชี้วัด ส ๓.๑ ป.๔/๓ ภาระงาน/ชิ้นงาน แนวทางการนำหลักเศรษฐกิจพอเพียง ไปใช้ในชีวิตประจำวัน ๑. นักเรียนรวบรวมข้อมูลโดยการสังเกต ภาพการดำ รงชีวิตของผู้คนในชุมชน ที่มีการเพาะปลูกพืชผักสวนครัว และ เลี้ยงสัตว์เพื่อรับประทานในครอบครัว จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนชื่นชอบวิถีชีวิตของผู้คน ในภาพหรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ชื่นชอบ เพราะมีความใกล้ชิดกับธรรมชาติ) • นักเรียนคิดว่าบุคคลในภาพ ดำ เนินชีวิตตามหลักความพอเพียง หรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ดำ เ นิ น ชี วิ ต ต า ม ห ลั ก ค ว า ม พ อ เ พี ย ง เนื่องจากรู้จักประหยัดค่าใช้จ่ายในครัวเรือน โดยการเพาะปลูกพืชไว้สำหรับรับประทาน ในครอบครัว) ๒. ครูนำ พระราชดำรัสเกี่ยวกับเศรษฐกิจ พอเพียงของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถ บพิตร มาอ่านให้นักเรียนฟัง เช่น “คนเราถ้าพอในความต้องการ ก็มี ความโลภน้อย เมื่อมีความโลภน้อย ก็เบียดเบียนคนอื่นน้อย ถ้าทุกประเทศ มีความคิดอันนี้ไม่ใช่เศรษฐกิจ มีความคิดว่าทำ อะไรต้องพอเพียง หมายความว่าพอประมาณ ไม่สุดโต่ง ไม่โลภอย่างมาก คนเราก็อยู่เป็นสุข” บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนสืบค้นข้อมูลความรู้จากอินเทอร์เน็ตเกี่ยวกับพระราชกรณียกิจ ของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่ทรงดำ เนิน โครงการเกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียง แล้วนำข้อมูลมาจัดป้ายนิเทศเผยแพร่ความรู้ หน้าชั้นเรียน ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 จากนั้นนักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับพระราชดำรัสดังกล่าว ๓. นักเรียนร่วมกันศึกษาเรื่อง เศรษฐกิจพอเพียง จากหนังสือเรียน และแหล่งการเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม สุดยอดคู่มือครู 64 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

เศรษฐกิจพอเพียงและความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ 65 เว็บไซต์แนะนำ� พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ๑.๒ ค วามมี เห ตุ ผ ล หมายถึง การตัดสินใจทำาสิ่ง ต่าง ๆ ด้วยเหตุผล เช่น ตัดสินใจ ซื้อดินสอแท่งใหม่เพราะดินสอ แท่งเดิมใช้หมดแล้ว ไม่ใช่ตัดสินใจ เพราะอยากได้ดินสอแท่งใหม่ เพิ่ม ๑.๓ การมีภูมิคุ้มกันใน ตัวที่ดีหมายถึง การเตรียมตัว ให้พร้อมรับผลกระทบและ การเปลี่ยนแปลงด้านต่าง ๆ ที่จะ เกิดขึ้น ๒. เงื่อนไข ประกอบด้วยคุณลักษณะ ดังนี้ ๒.๑ เงื่อนไขความรู้หมายถึง ต้องมีความรอบรู้ในด้านต่าง ๆ มีการใช้ความรู้อย่างรอบคอบ และนำาความรู้มาใช้ปฏิบัติด้วยความระมัดระวัง ๒.๒ เงื่อนไขคุณธรรม ประกอบด้วย การมีความซื่อสัตย์สุจริต มีความอดทน มีความขยันหมั่นเพียร ใช้สติปัญญาในการดำาเนินชีวิต ไม่โลภ และแบ่งปันให้ผู้อื่นตามความเหมาะสม เศรษฐกิจพอเพียง www.sufficiencyeconomy.org ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๔. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยตอบคำถาม ดังนี้ • นักเรียนเข้าใจอย่างไรเกี่ยวกับการ ดำ เนินชีวิตทางสายกลาง (ตัวอย่างคำ ตอบ การดำ เนินชีวิตบนความ พ อ ดี ไ ม่ ม า ก ไ ม่ น้ อ ย เ กิ น ไ ป มี เ ห ตุ ผ ล มีภูมิคุ้มกันในตนเอง เช่น มีความรู้รอบคอบ มีคุณธรรม เสียสละ แบ่งปัน รักษาประโยชน์ ของส่วนรวม) • การดำ เนินชีวิตตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง มีประโยชน์อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ทำ ให้การดำ เนินชีวิต ไม่เดือดร้อน เพราะรู้จักการพึ่งพาตนเอง มีความระมัดระวังในการดำ เนินชีวิต ไม่เป็น คนที่หลงไปตามกระแสวัตถุนิยม) • นั ก เ รี ย น จ ะ นำ ห ลั ก ป รั ช ญ า ของเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบัติในชีวิต ประจำวันได้หรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ได้ โดยการลดค่าใช้จ่าย ที่ไม่จำ เป็นและประหยัดอดออม) ๕. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • การดำ เนินชีวิตตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงส่งผลดีต่อสังคม ชุมชน และประเทศชาติอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ ตอบ ทำให้สังคม ชุมชนสามารถ พึ่งพาตนเองได้ เกิดการแบ่งปัน ช่วยเหลือกัน ทำ ให้เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อมของ ประเทศชาติ เกิดความสมดุล มั่นคง และ ยั่งยืน) เสริมความรู้ ครูควรสอน ครูอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับการมีภูมิคุ้มกันในตัวที่ดีว่า การมีภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี คือ การไม่ประมาทในการดำ เนินชีวิต การมีสติ ความรอบคอบ และระมัดระวัง ความเตรียมพร้อมกับสิ่งต่าง ๆ ในการใช้ชีวิต 65 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

66 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ แผนภาพ สรุปปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ทางสายกลาง มีภูมิคุ้มกัน ในตัวที่ดี มีเหตุผล พอประมาณ เงื่อนไขคุณธรรม (ซื่อสัตย์สุจริต ขยัน อดทน สติปัญญา แบ่งปัน) เงื่อนไขความรู้ (รอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวัง) นำาสู่ ชีวิต/เศรษฐกิจ/สังคม/สิ่งแวดล้อม สมดุล/มั่นคง/ยั่งยืน นักเรียนสามารถนำาปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ใน ชีวิตประจำาวันได้ ดังนี้ รู้จักประหยัด เลือกซื้อ สิ่งของที่จำาเป็น ๑. มีความประหยัด อดออม ใช้จ่ายแต่สิ่งที่ จำาเป็น การเลือกซื้อสิ่งของเครื่องใช้ ซื้ออาหาร หรือ ใช้จ่ายสิ่งต่าง ๆ ต้องเลือกใช้จ่ายเมื่อมีความจำาเป็น โดยยึดหลักความพอประมาณ มีเหตุผล ซื่อตรง และไม่เบียดเบียนผู้อื่น เช่น ร้านเครื่องเขียน มีกล่องดินสอแบบใหม่มาวางขาย นักเรียนมี ๒. ก�รประยุกต์ใช้ปรัชญ�ของเศรษฐกิจพอเพียงในก�รดำ�รงชีวิต ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มเสนอแนวทาง การนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันตามหัวข้อ ที่กำหนด พร้อมทั้งบอกประโยชน์ที่ได้รับ แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด ๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓-๔ กลุ่ม แล้ว ร่วมกันยกตัวอย่างการนำ หลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต์ใช้กับ กิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน ๗. นักเรียนแต่ละกลุ่มเลือกตัวอย่าง การนำ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน แล้ววิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติและ ผลที่เกิดขึ้น จากนั้นนักเรียนอภิปรายผลจากการ เสนอแนวทางการนำ หลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในชีวิตประจำวันว่า แนวทางดังกล่าวนักเรียนสามารถปฏิบัติ ได้หรือไม่ แนวทางใดที่ควรนำ ไปปฏิบัติ ในทันที เพราะเหตุใด และนักเรียนจะ ปรับปรุงแก้ไขตนเองเรื่องใดเพื่อให้ สอดคล้องกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ครูนำภาพตัวอย่างการประยุกต์ใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในการดำรงชีวิต ของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มาจัดแสดง เพื่อให้นักเรียนยึดถือและนำ ไปเป็นตัวอย่างการปฏิบัติตนในการดำ เนินชีวิตประจำวัน การนำหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงมาใช้การ ใช้จ่าย ประโยชน์ที่ได้รับ การนำหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ การนำหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ การรับประทาน อาหาร การ แต่ง กาย ประโยชน์ที่ได้รับ ประโยชน์ที่ได้รับ ใช้จ่ายอย่างประหยัด รับประทานอาหารไม่ให้ เหลือทิ้ง ซ่อมแซมเสื้อผ้าเพื่อนำ กลับมาใช้ใหม่ ทำให้มีเงินออม ลดค่าใช้จ่ายในครอบครัว ช่วยครอบครัวประหยัด ลดค่าใช้จ่ายในการ ซื้อใหม่ สุดยอดคู่มือครู 66 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

เศรษฐกิจพอเพียงและความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ 67 กล่องดินสออยู่แล้ว ถึงแม้จะไม่สวยงาม ไม่ใหม่ แต่ก็ยังใช้งานได้ นักเรียน จึงควรมีความพอใจ และมีความซื่อสัตย์ ไม่หยิบฉวยเอามาเป็นของตนเอง ๒. รับประทานอาหารในปริมาณที่เหมาะสม ควรรับประทานอาหารให้พอดี และรับประทานอาหารให้หมดไม่เหลือทิ้ง ๓. ซ่อมแซมสิ่งของที่ชำารุดให้นำากลับ มาใช้ใหม่ เช่น ซ่อมแซมเครื่องแต่งกายที่ชำารุด เพื่อนำามาใช้ได้ใหม่โดยไม่ต้องซื้อ ๔. การช่วยเหลือและแบ่งปันผู้อื่น รู้จัก มีน้ำ�ใจช่วยเหลือและแบ่งปันผู้อื่นตามกำาลัง ความสามารถของตนโดยไม่หวังสิ่งตอบแทน และทำาประโยชน์เพื่อส่วนรวม ซ่อมแซมเสื้อผ้าที่ชำารุด เพื่อนำากลับมาใช้ใหม่ ๓.๑ อาชีพ สินค้าและบริการต่างๆ ที่ผลิตในชุมชน การประกอบอาชีพของคนในชุมชนมีความแตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับความสามารถของแต่ละบุคคล อาชีพของบุคคลในชุมชน ทำาให้เกิดสินค้าและบริการต่าง ๆ ดังนี้ อาชีพประมงทำาให้เกิดสินค้า คือ กุ้ง หอย ปู ปลา ๓. คว�มสัมพันธ์ท�งเศรษฐกิจในชุมชน Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๙.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เป็นหลักหรือแนวทางปฏิบัติให้รู้จักการ พึ่งพาตนเอง โดยการรู้จักนำทรัพยากรที่ มีอยู่อย่างจำ กัดมาใช้ให้เกิดประโยชน์ สูงสุดต่อการดำ เนินชีวิตประจำวัน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนสำ รวจและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับอาชีพ สินค้าและบริการต่าง ๆ ที่ผลิตในชุมชนว่ามีอะไรบ้าง จากนั้นวิเคราะห์ถึงความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจในชุมชน ของอาชีพ สินค้าและบริการต่าง ๆ แล้วออกมานำ เสนอหน้าชั้นเรียน ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 ๑๐.นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ เสนอ แนวทางการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน หน้าชั้นเรียน ๑๑.นักเรียนคิดออกแบบกิจกรรมหรือ โครงการเกี่ยวกับการสร้างความร่วมมือ กับผู้นำชุมชนในการเผยแพร่ให้คำแนะนำ แก่ประชาชนเกี่ยวกับหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง โดยนักเรียนเข้าไป มีส่วนร่วมกิจกรรมดังกล่าว Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ 67 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

68 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ อาชีพแม่ครัวทำาให้เกิดสินค้า คือ อาหาร อาชีพทำานาทำาให้เกิดสินค้า คือ ข้าวเปลือก อาชีพชาวสวนผลไม้ทำาให้เกิดสินค้า คือ ผลไม้ อาชีพขับรถโดยสาร คือ การบริการโดยสารรถประจำาทาง ๑. นักเรียนร่วมกันอ่านบัตรคำ เกี่ยวกับ อาชีพ สินค้าและบริการ ดังนี้ ตัวชี้วัด ส ๓.๒ ป.๔/๑ ภาระงาน/ชิ้นงาน แบบบันทึกผลการสำรวจความสัมพันธ์ ทางเศรษฐกิจของคนในชุมชน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนออกมานำ เสนอหน้าชั้นเรียนว่าในอนาคตต้องการประกอบอาชีพอะไร เพราะเหตุใด และทำอย่างไรจึงจะประสบความสำ เร็จในอาชีพนั้นได้ ร้านตัดผม พืชผัก ชาวนา ผลไม้ ศูนย์อนามัยชุมชน ปลา ตู้โทรศัพท์สาธารณะ ค้าขาย ข้าราชการ คนขับรถโดยสาร ผ้าไหม รถโดยสารประจำทาง ชาวสวน ร้านอินเทอร์เน็ต ข้าวสาร จากนั้นนักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๓ กลุ่ม และแบ่งกระดานออกเป็น ๓ ส่วน ดังนี้ • ส่วนที่ ๑ อาชีพ • ส่วนที่ ๒ สินค้า • ส่วนที่ ๓ บริการ หลังจากนั้นให้นักเรียนส่งตัวแทนกลุ่ม ออกมาจัดบัตรคำ ให้ตรงกับส่วนของ ตนเอง กลุ่มที่จัดเสร็จก่อนและถูกต้อง เป็นผู้ชนะ ๒. นักเรียนศึกษาเนื้อหาเรื่อง ความสัมพันธ์ ทางเศรษฐกิจในชุมชน จากหนังสือเรียน และแหล่งการเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 สุดยอดคู่มือครู 68 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

เศรษฐกิจพอเพียงและความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ 69 ช่างตัดผมซื้อผลไม้ คนขายผลไม้ ไปตัดผมที่ร้าน อาชีพตัดผม คือ การบริการตัดผม อาชีพตัดเย็บเสื้อผ้า คือ การบริการรับตัดเย็บเสื้อผ้า อาชีพของคนในชุมชนทำาให้เกิดสินค้าและบริการที่ช่วยอำานวย ความสะดวกให้คนในชุมชน ๓.๒ การพึ่งพาอาศัยกันทางเศรษฐกิจของคนในชุมชน คนในชุมชนมีการพึ่งพาอาศัยกันทางเศรษฐกิจเพื่อช่วยเหลือ ซึ่งกันและกัน เช่น การซื้อขาย การกู้ยืม ตัวอย่าง บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๓ กลุ่ม ดังนี้ ๑. กลุ่มผู้ผลิตสินค้า ๒. กลุ่มผู้ซื้อ-ขาย ๓. กลุ่มสถาบันทางการเงิน จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันแสดงบทบาทสมมุติการพึ่งพาอาศัยกันทางเศรษฐกิจ ของคนในชุมชนว่าแต่ละกลุ่มมีความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจอย่างไร โดยครูคอย ให้คำแนะนำ เพิ่มเติม ๓. นักเรียนทั้ง ๓ กลุ่ม ยกตัวอย่างอาชีพ สินค้า และบริการที่เป็นผลผลิตในชุมชน ดังนี้ • กลุ่มที่ ๑ อาชีพของคนในชุมชน • กลุ่มที่ ๒ สินค้าและผลิตภัณฑ์ ในชุมชน • กลุ่มที่ ๓ การบริการในชุมชน จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันสนทนา แลกเปลี่ยนความรู้เกี่ยวกับการเชื่อมโยง สัมพันธ์กันระหว่างอาชีพ สินค้าและ บริการในชุมชน โดยตอบคำถาม ดังนี้ • ระหว่างผู้ขายสินค้ากับผู้ซื้อสินค้า มีการพึ่งพาอาศัยกันอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ผู้ขายสินค้าคอยให้บริการ แก่ผู้ซื้อ โดยผู้ขายได้กำไรจากการขาย สำหรับ เลี้ยงชีวิตตนเองและครอบครัว ผู้ซื้อได้สินค้า ตามที่ตนเองต้องการเพื่อนำ ไปใช้หรือนำ ไป บริโภคแก่ตนเองและครอบครัว) นักเรียนศึกษาแผนภาพความคิด การพึ่งพาอาศัยกันทางเศรษฐกิจของ คนในชุมชน ดังนี้ ผู้ซื้อ-ขาย ขายผลผลิต ขายสินค้าแก่ผู้บริโภค ซื้อสินค้าจากผู้ขาย ฝากเงิน กู้ยืม ฝากเงิน กู้ยืม ฝากเงิน กู้ยืม ซื้อผลผลิต ธนาคาร ผู้ผลิต ชาวนา ชาวสวน ผู้บริโภค ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 69 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

70 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ คนขายผลไม้นำาเงินที่ได้ จ า ก ก า ร ข า ย ผ ล ไ ม้ ไปฝากธนาคาร และได้รับ ดอกเบี้ยจากธนาคาร เป็นผลตอบแทน เจ้าของร้านตัดผมกู้ยืม เงินจากธนาคารมาเปิด ร้านตัดผม โดยต้องเสีย ดอกเบี้ยให้แก่ธนาคาร การซื้อขาย คือ การซื้อขายสินค้าและบริการโดยใช้เงินเป็นสื่อกลาง ในการแลกเปลี่ยน ผู้ซื้อจะได้รับสินค้าและบริการ ผู้ขายจะได้รับเงินเป็นการ ตอบแทน คนขายอาหารซื้อผัก เนื้อสัตว์ ข้าว และเครื่องปรุงต่าง ๆ จากตลาดและ นำามาปรุงเป็นอาหารขายให้กับผู้ซื้อ แม่ค้าขายผลไม้ซื้อผลไม้จากชาวสวนและนำามาขายให้แก่คนในชุมชน ชาวสวนนำาเงินรายได้ที่ได้จากแม่ค้าไปใช้จ่ายในครอบครัว และจ่าย เป็นค่าแรงให้กับคนงานในสวน ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๔. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยตอบคำถาม ดังนี้ • จากแผนภาพความคิดแสดง ให้เห็นถึงความสัมพันธ์กันทาง เศรษฐกิจในชุมชนอย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ชุมชนมีความสัมพันธ์ ทางเศรษฐกิจเป็นระบบทั้งชุมชนในลักษณะ พึ่งพาอาศัยกัน เช่น ชาวนา ชาวสวนพึ่งพา ธนาคารและผู้ซื้อ-ขาย ผู้ซื้อ-ขายพึ่งพา ธนาคารเป็นแหล่งเงินทุน ซื้อผลผลิตจาก ชาวนา ชาวสวน แล้วจำหน่ายสินค้าให้แก่ ผู้บริโภค ผู้บริโภคพึ่งพาผู้ซื้อ-ขายในการ ซื้อสินค้าและบริการ) • นักเรียนจะสามารถส่งเสริมระบบ เศรษฐกิจของชุมชนให้เกิดการ หมุนเวียนได้อย่างไร (ตัวอย่างคำ ตอบ ผลิตสินค้าเพื่อจำหน่าย แก่คนในชุมชน ซื้อสินค้าที่ผลิตภายใน ชุมชน) • นักเรียนจะมีแนวทางสร้างความ เข้มแข็งให้กับชุมชนของตนอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ใช้สิ่งของหรือผลิตภัณฑ์ ที่ผลิตภายในชุมชน พัฒนาอาชีพของ คนในชุมชน สร้างสินค้าที่เป็นเอกลักษณ์ ของชุมชนขึ้น เช่น สินค้า OTOP) เสริมความรู้ ครูควรสอน ธนาคาร มีบทบาทหน้าที่สำคัญคือการรับฝาก-ถอนเงิน และให้บริการทางด้าน การเงินต่าง ๆ ได้แก่ การให้กู้ยืมเงิน การให้สินเชื่อ สุดยอดคู่มือครู 70 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

เศรษฐกิจพอเพียงและความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ 71 การกู้ยืมเงิน คือ การยืมเงินจากบุคคลหรือสถาบันการเงิน เช่น ธนาคาร เพื่อนำาไปลงทุนทำากิจกรรมต่าง ๆ โดยผู้กู้จะต้องเสียดอกเบี้ย พร้อมทั้งชำาระเงินคืนตามระยะเวลาที่กำาหนด ชาวนากู้ยืมเงินจากธนาคาร เพื่อนำามาซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าวและปุ๋ยในการ เพาะปลูกข้าว เมื่อจำาหน่ายข้าวได้แล้ว จึงนำาเงินพร้อมทั้งดอกเบี้ยไปคืนให้ กับธนาคาร ก�รพึ่งพ�อ�ศัยกันท�งเศรษฐกิจในชุมชน จะทำ�ให้ เศรษฐกิจในชุมชนมีก�รพัฒน� และเป็นก�รช่วยเหลือกัน เพื่อให้คนในชุมชนมีร�ยได้ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 ๕. นั ก เ รี ยนคิดป ร ะ เมิน เพื่ อ เพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • การพึ่งพาอาศัยกันทางเศรษฐกิจของ คนในชุมชนมีผลดีอย่างไรต่อระบบเศรษฐกิจ โดยรวมของประเทศ ครูบันทึกคำ ตอบขอ งนักเรียนเป็น แผนภาพความคิดบนกระดาน ผลดีของการพึ่งพาอาศัยกัน ทางเศรษฐกิจของชุมชน เกิดการหมุนเวียนเงินในชุมชน เกิดการสร้างงานในชุมชน มีสินค้าและบริการหมุนเวียนในชุมชน เกิดการสร้างรายได้ในชุมชน ทำ ให้ระบบเศรษฐกิจชุมชนเข้มแข็ง ชุมชนเกิดการพัฒนา เศรษฐกิจของประเทศมีเสถียรภาพ ช่วยให้ระบบเศรษฐกิจเกิดการขับเคลื่อน ๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม แต่ละกลุ่ม ร่วมกันสำ รวจชุมชนของตนเองในประเด็น ต่อไปนี้ • กลุ่มที่ ๑ สำรวจสินค้าและบริการ ที่สำคัญของชุมชน • กลุ่มที่ ๒ สำรวจอาชีพหลักของชุมชน • กลุ่มที่ ๓ สำรวจจุดแข็งทาง เศรษฐกิจของชุมชน ๗. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น ว่าการที่ชุมชนมีความเข้มแข็งด้านอาชีพ มีสินค้าและบริการที่เป็นของชุมชนเอง ส่งผลดีต่อผู้คนในชุมชนอย่างไรบ้าง ครูบันทึกคำ ตอบของนักเรียนเป็น แผนภาพความคิดบนกระดาน ข้อใดเป็นลักษณะของการพึ่งพาอาศัยกันทางเศรษฐกิจ ๑ ชาวนานำ เงินไปเล่นการพนัน ๒ นักเรียนขอเงินแม่ไปโรงเรียน ๓ ชาวนาไปกู้เงินจากธนาคารมาลงทุน ๔ แม่ค้าทำ เงินหล่นหายที่ตลาด (เฉลย ๓ เพราะชาวนาต้องพึ่งเงินทุนจากธนาคารโดยการกู้ยืมมาลงทุนทำนา) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 71 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

72 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ๓.๓ การสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนด้วยการใช้สิ่งของที่ผลิต ในชุมชน การใช้สินค้าและบริการที่ผลิตในชุมชน เป็นการส่งเสริมการประกอบ อาชีพและสร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชน ทำาให้คนในชุมชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ไม่ย้ายถิ่นฐานไปทำางานที่ชุมชนอื่น ชุมชนจึงเกิดการพัฒนา มีความเจริญก้าวหน้า และความเข้มแข็ง สามารถพึ่งพาตนเองได้ ตัวอย่างชุมชนที่พึ่งพาตนเอง ชุมชนอำาเภอประจันตคาม สานสุ่มไก่ ชาวบ้านในชุมชนอำาเภอประจันตคาม จังหวัดปราจีนบุรี นำาไม้ไผ่ซึ่งมีอยู่ มากมายในจังหวัดมาจักสานเป็นสุ่มไก่ เพื่อขายให้คนในท้องถิ่นและคนที่สนใจ ทั่วประเทศ เป็นรายได้เสริมในช่วงว่างจากการทำานา ทำาสวน ส่งผลให้คนในชุมชน มีรายได้เพิ่มขึ้น ชุมชนหมู่บ้านจำารุงเป็นชุมชนเน้นการพึ่งพาตนเอง ชุมชนหมู่บ้านจำารุง ตำาบลเนินฆ้อ อำาเภอแกลง จังหวัดระยอง ส่งเสริมให้คน ในชุมชนรับประทานผักพื้นบ้าน และมีโครงการต่าง ๆ หลายโครงการ ดังนี้ กลุ่มผู้สูงอายุบ้านจำารุง : ผลิตข้าวซ้อมมือบรรจุถุงจำาหน่าย เพื่อให้คนในชุมชน มีสุขภาพดี สำาหรับเศษแกลบและรำานำาไปทำาปุ๋ยชีวภาพ กลุ่มธนาคารขยะ : รับซื้อขยะและมีการคัดแยกขยะเพื่อนำาไปใช้ นอกจากนี้ หมู่บ้านจำารุงยังเปิดเป็นแหล่งท่องเที่ยวให้ผู้สนใจเข้ามาสัมผัส ในวิถีชีวิตการพึ่งพาตนเอง โดยมีบริการที่พักแบบโฮมสเตย์ ซึ่งนำารายได้มาเป็น กองทุนพัฒนาหมู่บ้าน Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ เสนอ ผลสำ รวจเกี่ยวกับความสัมพันธ์ทาง เศรษฐกิจของคนในชุมชนของนักเรียน บันทึกผลลงในแบบบันทึก แล้วสรุปเป็น ความคิดรวบยอด จากนั้นให้นักเรียนอภิปรายผลความ สัมพันธ์ทางเศรษฐกิจของคนในชุมชนว่า นักเรียนจะมีแนวทางสร้างความเข้มแข็ง ให้กับชุมชนของตนเองได้อย่างไร และ การที่ชุมชนมีความเข้มแข็งด้านอาชีพ จะส่งผลต่อผู้คนในชุมชนอย่างไรบ้าง แบบบันทึกความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ ของคนในชุมชน ๑. คนในชุมชนของนักเรียนมีความ สัมพันธ์ทางเศรษฐกิจอย่างไร ๒.ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจของคน ในชุมชนจากข้อ ๑ มีประโยชน์อย่างไร บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า ชุมชนของตนเองมีการพึ่งพาตนเอง อย่างไร และนักเรียนจะมีแนวทางใดในการส่งเสริมการประกอบอาชีพและสร้าง รายได้ให้แก่ตนเอง ครอบครัว และชุมชน มีผู้ค้าและลูกค้าที่ซื้อขายสินค้าระหว่างกัน ทำให้เศรษฐกิจเจริญเติบโต สุดยอดคู่มือครู 72 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

เศรษฐกิจพอเพียงและความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ 73 ผังสรุปสาระสำาคัญ เศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พระราชทานให้แก่ ประชาชนชาวไทย เพื่อเป็นแนวทางในการดำารงชีวิต และนำาไป สู่การพัฒนาทางเศรษฐกิจสังคมและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน การปฏิบัติตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสามารถ ทำาได้โดยรู้จักประหยัดอดออมใช้จ่ายในสิ่งที่จำาเป็นรับประทาน อาหารในปริมาณที่เหมาะสม ไม่เหลือทิ้ง ซ่อมแซมสิ่งของที่ชำารุด เพื่อนำามาใช้ใหม่รู้จักช่วยเหลือและแบ่งปันผู้อื่นตามกำาลังของตน คนในชุมชนประกอบอาชีพที่แตกต่างกันไปตามความ สามารถและความถนัดของแต่ละบุคคล การประกอบอาชีพ ทำาให้เกิดสินค้าและบริการต่าง ๆ ที่อำานวยความสะดวกให้แก่ ผู้บริโภค นอกจากนี้คนในชุมชนยังมีการพึ่งพาอาศัยกันทาง เศรษฐกิจโดยผ่านการซื้อขายและการกู้ยืม การใช้สินค้าและ บริการในชุมชนจึงเป็นการร่วมสร้างการประกอบอาชีพและ สร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชน เศรษฐกิจพอเพียง การประยุกต์ใช้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในการดำารงชีวิต ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจในชุมชน เศรษฐกิจพอเพียงและ ความสัมพันธ์ ทางเศรษฐกิจ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๙. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • การพึ่งพาอาศัยกันของคนใน ชุมชน โดยการซื้อ-ขาย การกู้ยืม เป็น ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจของคนใน ชุมชน เพื่อให้ระบบเศรษฐกิจใน ชุมชนเกิดการหมุนเวียน ทำ ให้ชุมชน เกิดความเข้มแข็ง ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 ๑๐. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ เสนอ ผลการสำ รวจเกี่ยวกับความสัมพันธ์ ทางเศรษฐกิจของคนในชุมชน หน้าชั้นเรียน Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๑๑. นักเรียนเข้าไปมีส่วนร่วมในกิจกรรม ทางเศรษฐกิจของชุมชน เช่น การจัด กิจกรรมตลาดนัดโรงเรียน ตลาดนัด ชุมชน โดยให้นักเรียนและผู้ปกครอง นำ สิ น ค้ า แ ล ะ บ ริ ก า ร ใ น ชุ ม ช น มาจำ หน่ายเพื่อสร้างรายได้แก่คน ในชุมชน ข้อใดเป็นลักษณะของเศรษฐกิจพอเพียง ๑ ใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างเต็มที่ ๒ ใช้เงินเพื่อซื้อความสะดวกสบาย ๓ ใช้ทรัพยากรให้มากที่สุดเท่าที่จะทำ ได้ ๔ การดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างมั่นคงและยั่งยืน (เฉลย ๔ เพราะหลักเศรษฐกิจ พ อ เ พี ย ง มี ห ลั ก ก า ร สำ คั ญ คื อ พอประมาณ มีเหตุผลและมีภูมิคุ้มกัน เป็นข้อปฏิบัติที่ทำ ให้การดำ รงชีวิต มีความมั่นคงและยั่งยืน) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 73 สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

74 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ กิจกรรมก�รเรียนรู้ คำ�ถ�มพัฒน�กระบวนก�รคิด หลักปรัชญา ของเศรษฐกิจ พอเพียง ๑. นักเรียนสรุปหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ๒. นักเรียนเขียนคำาปฏิญาณตนในการปฏิบัติตามหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง ๓. นักเรียนแต่งนิทานเพื่อส่งเสริมการปฏิบัติตนตามหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง ๔. นักเรียนอธิบายความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจของคนในชุมชนมา ๑ ตัวอย่าง แล้วนำาเสนอเป็นแผนภาพความคิด คำาปฏิญาณ ข้าพเจ้า จะขอปฏิบัติตนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ดังนี้ ๑. นักเรียนจะนำาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในชีวิตประจำาวัน อย่างไร ๒. การปฏิบัติตนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมีประโยชน์อย่างไร ๓. คนในชุมชนของนักเรียนมีความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจอย่างไรบ้าง ๔. การใช้สิ่งของที่ผลิตในชุมชนมีประโยชน์อย่างไร ๕. นักเรียนจะช่วยเสริมสร้างความเข้มแข็งทางด้านเศรษฐกิจให้ชุมชน ได้อย่างไร ๑. การรู้จักใช้จ่ายอย่างเหมาะสม ไม่ทำ ความเดือดร้อนให้ผู้ปกครอง ๒. ทำให้รู้จักการพึ่งพาตนเอง ๓. มีความสัมพันธ์กันในฐานะเป็นผู้ผลิตและ ผู้บริโภค ๔. ทำ ให้ชุมชนเข้มแข็ง เศรษฐกิจเกิดการ หมุนเวียน ๕. ใช้สินค้าและบริการที่ผลิตในชุมชน ส ๓.๑ ป.๔/๓ ส ๓.๒ ป.๔/๑ ตัวชี้วัด แนวค�ำตอบ การใช้ผลิตภัณฑ์ที่ผลิตในชุมชนมีประโยชน์อย่างไร ๑ ทำ ให้คนในชุมชนเป็นคนดี ๒ ทำ ให้คนในชุมชนมีรายได้ ๓ ทำ ให้เกิดการแข่งขันกันในชุมชน ๔ ทำ ให้คนในชุมชนมีนิสัยฟุ่มเฟือย (เฉลย ๒ เพราะเป็นการส่งเสริม เศรษฐกิจภายในชุมชน ทำให้เกิด รายได้หมุนเวียนในชุมชน) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 74 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

๓ หน้าที่เบื้องต้นของเงิน หนว่ ยการเรยีนรทู้่ี • อธิบายหน้าที่เบื้องต้น ของเงิน (ส ๓.๒ ป.๔/๒) ผังสาระการเรียนรู้ สาระสำาคัญ ตัวชี้วัด ๑. เงินเป็นสื่อกลางในการ แลกเปลี่ยนสินค้าและ บริการและใช้ชำาระหนี้ ได้ตามกฎหมาย ๒. การซื้อสินค้าหรือบริการ ระหว่างประเทศจะใช้ สกุลเงินที่แตกต่างกัน ความหมายของเงิน ประเภทของเงิน ดอลลาร์สหรัฐ รูปี ปอนด์สเตอร์ลิง ริงกิต เหรินหมินปี้(หยวน) วอน เยน ยูโร กีบ ความหมาย และประเภทของเงิน หน้าที่เบื้องต้นของเงิน ในระบบเศรษฐกิจ สกุลเงินสำาคัญที่ใช้ในการซื้อขาย แลกเปลี่ยนระหว่างประเทศ หน้าที่เบื้องต้น ของเงิน เงินเป็นสื่อกลาง ในการแลกเปลี่ยน เงินเป็นสิ่งสะสมมูลค่า เงินเป็นสื่อกลาง ในการแลกเปลี่ยน เงินเป็นมาตรฐาน ในการชำาระหนี้ในอนาคต เงินเป็นหน่วย มาตรฐาน ในการวัดมูลค่า เงินเป็นสิ่งสะสมมูลค่า เงินเป็นมาตรฐาน ในการชำาระหนี้ ในอนาคต เงินเป็นหน่วยมาตรฐาน ในการวัดมูลค่า หน้าที่เบื้องต้น ของเงินในระบบเศรษฐกิจ เป้าหมายการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๓.๒ เข้าใจระบบและสถาบันทางเศรษฐกิจ ต่าง ๆ ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ และ ความจำ เป็นของการร่วมมือกันทาง เศรษฐกิจในสังคมโลก สมรรถนะสำ คัญของผู้เรียน ๑. ความสามารถในการสื่อสาร ๒. ความสามารถในการคิด ๓. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต ๔. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ใฝ่เรียนรู้ ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน การเรียนและเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ มุ่งมั่นในการทำงาน ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน การปฏิบัติหน้าที่การงาน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนแบ่งกลุ่มศึกษาและรวบรวมข้อมูลจากแหล่งความรู้ต่าง ๆ เกี่ยวกับพัฒนาการของเงินตราไทย จากนั้นนำ เสนอผลการศึกษาหน้าชั้นเรียน 75 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

76 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ จุดประกายความคิด ๑.๑ ความหมายของเงิน เงิน (Money) คือ สื่อกลางในการแลกเปลี่ยนและได้รับการ ยอมรับกันโดยทั่วไปตามกฎหมายให้สามารถจ่ายชำาระหนี้ระหว่างผู้บริโภค และผู้ผลิต เงินที่พบเห็นกันโดยทั่วไปอยู่ในรูปของธนบัตรและเหรียญ กษาปณ์ โดยบนธนบัตรของไทยจะมีข้อความเขียนไว้ว่า “ธนบัตรเป็นเงินที่ ชำาระหนี้ได้ตามกฎหมาย” เงินเป็นสื่อกลางที่พกพาสะดวก ใช้ง่าย จึงทำาให้คนนิยมใช้เงิน เป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน ๑. ความหมายและประเภทของเงิน นักเรียนคิดว่าเงินมีประโยชน์ ต่อการดำารงชีวิตอย่างไร ตัวชี้วัด ส ๓.๒ ป.๔/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน แบบบันทึกเกี่ยวกับเงินที่นำมาโรงเรียน ๑. นักเรียนสังเกตประเภทธนบัตรและ เหรียญกษาปณ์มูลค่าต่าง ๆ จากนั้น ร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • สิ่งที่นักเรียนเห็นเรียกว่าอะไร (เงิน) • มีลักษณะอย่างไร (เป็นธนบัตรที่ทำ�มา จากกระดาษและเหรียญกษาปณ์ที่ทำ�มาจาก โลหะ) • นักเรียนใช้ประโยชน์จากสิ่งดังกล่าว อย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ นำ�ไปใช้จ่าย ซื้อสินค้าที่ตนเองต้องการ) จากนั้นครูอธิบายความหมายและ ประเภทของเงิน แล้วให้นักเรียนร่วมกัน สนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • เ งิ น คื อ อ ะ ไ ร ( สื่ อ ก ลางในการ แลกเปลี่ยน ซึ่งเป็นสิ่งที่ได้รับการยอมรับ กันโดยทั่วไปตามกฎหมาย และสามารถ ใช้ชำ�ระหนี้ได้) • เงินมีกี่ประเภท อะไรบ้าง (เงินมี ๒ ประเภท คือ ๑. ธนบัตร ๒. เหรียญกษาปณ์) • หน้าที่ที่สำ คัญของเงิน ได้แก่ อะไรบ้าง (สื่อกลางในการแลกเปลี่ยน มาตรฐานในการวัดมูลค่าของสินค้าและ บริการ) บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนร่วมกันเล่นเกมรวมเงิน โดยกำหนดให้นักเรียนแต่ละแถวมีค่าเงินเป็น ๒๕ สตางค์ ๕๐ สตางค์ ๑ บาท ๕ บาท และ ๑๐ บาท จากนั้นครูกำหนดจำนวนเงิน ให้นักเรียนรวมกลุ่มตามจำนวนเงิน โดยครูคอยตรวจสอบความถูกต้อง และให้ คำแนะนำ เพิ่มเติม ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 สุดยอดคู่มือครู 76 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

หน้าที่เบื้องต้นของเงิน 77 ๑.๒ ประเภทของเงิน ในอดีตเคยมีการใช้สิ่งของที่มีค่า หายาก และสังคมยอมรับ เช่น หอย เบี้ย หนังสัตว์ แร่ที่มีค่าเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน แต่เนื่องจากพกพาไม่สะดวกและแตกหักง่าย จึงมีการพัฒนามาอยู่ในรูป ของธนบัตรและเหรียญกษาปณ์ โดยธนบัตรพิมพ์จากกระดาษคุณภาพสูง และเหรียญกษาปณ์ผลิตจากโลหะที่มีความคงทน ดังนั้น ทั้งธนบัตรและ เหรียญกษาปณ์จึงมีความคงทนและสะดวกในการพกพา เหรียญกษาปณ์ของประเทศไทย ธนบัตรของประเทศไทย ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนเลือกศึกษาลักษณะของเหรียญกษาปณ์หรือธนบัตรที่มีใช้อยู่ใน ปัจจุบันอย่างใดอย่างหนึ่ง โดยศึกษาสัญลักษณ์ รูป และข้อความที่ปรากฏบน เหรียญกษาปณ์หรือธนบัตร แล้วนำมาแลกเปลี่ยนความรู้ร่วมกัน ๒. ตัวแทนนักเรียนออกมาเล่าประสบการณ์ การใช้จ่ายเงินของตนเองในแต่ละวัน แล้วตอบคำถาม ดังนี้ • เงินที่นักเรียนนำติดตัวมาเป็นเงิน ประเภทใดบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ เหรียญกษาปณ์และธนบัตร) • นักเรียนนำ เงินดังกล่าวไปใช้ทำอะไร บ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ ซื้ออาหารกลางวัน มารับประทาน เป็นค่าขนม เงินที่เหลือนำ�ไป หยอดกระปุกออมสิน) • นักเรียนคิดว่าเงินมีหน้าที่สำ คัญ อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ช่วยให้เกิดความ สะดวกสบายในการใช้จ่าย) จากนั้นนักเรียนศึกษาเรื่อง หน้าที่เบื้องต้น ของเงิน จากหนังสือเรียนและแหล่ง การเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม ๓. ครูนำภาพเกี่ยวกับหน้าที่ของเงินในระบบ เศรษฐกิจ เช่น ภาพการแลกเปลี่ยนสินค้า ด้วยเงินมาให้นักเรียนร่วมกันแสดงความ คิดเห็น โดยตอบคำถาม ดังนี้ • คนในภาพใช้เงินทำอะไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ซื้อขนม) • ถ้าไม่มีเงิน นักเรียนคิดว่าจะเกิดผล อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่สามารถทำ�การ ซื้อ-ขายได้ ทำ�ให้เกิดความยุ่งยากและลำ�บาก) • นักเรียนมีวิธีการบริหารจัดการเงิน ที่มีอยู่ของตนเองอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ แบ่งเป็นส่วนต่าง ๆ ได้แก่ ค่าข น ม ค่าอาหาร เ งิ น อ อ ม เ ผื่ อ ฉุ ก เ ฉิ น และฝากไว้กับธนาคารเพื่อได้รับดอกเบี้ย) ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 หน้าที่เบื้องต้นของเงิน 77 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

78 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ เงินมีหน้าที่สำาคัญในระบบเศรษฐกิจดังนี้ ๒.๑ เงินเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน เงินเป็นสิ่งที่ผู้ซื้อและผู้ขายยอมรับให้เป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน สินค้าและบริการ โดยที่ผู้ขายยอมรับเงินเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน สินค้าและบริการ ในขณะที่ผู้ซื้อยินดีชำาระเงินให้เป็นการแลกเปลี่ยนดังนั้น เงินจึงเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนที่ช่วยทำาให้การแลกเปลี่ยนสินค้าและ บริการมีความสะดวก รวดเร็ว ซึ่งมีผลช่วยทำาให้เศรษฐกิจเจริญก้าวหน้า ตัวอย่างเช่น นักเรียนต้องการซื้อรองเท้า และยินดีชำาระเงินให้กับผู้ขาย ถ้าผู้ขายยินดีจะยอมรับเงินการซื้อขายแลกเปลี่ยนจึงจะเกิดขึ้น การใช้เงินเพื่อแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการ การจัดทำาและนำาธนบัตรออกใช้เป็นหน้าที่ของธนาคาร แห่งประเทศไทย การจัดทำาและนำาเหรียญกษาปณ์ออกใช้เป็นหน้าที่ของ กรมธนารักษ์ กระทรวงการคลัง ๒. หน้าที่เบื้องต้นของเงินในระบบเศรษฐกิจ ๔. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดย ตอบคำถาม ดังนี้ • การใช้เงินก่อให้เกิดประโยชน์ อย่างไร (ช่วยให้เศรษฐกิจหมุนเวียนดำ�เนิน ไปอย่างต่อเนื่องและได้รับความสะดวกสบาย ในการดำ�เนินชีวิต) ๕. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่ม แล้ว แต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปความรู้เกี่ยวกับเงิน ว่าเงินมีหน้าที่สำคัญเบื้องต้นอย่างไรบ้าง ดังนี้ กลุ่มที่ ๑ หน้าที่เบื้องต้นและ ความสำคัญของเงิน กลุ่มที่ ๒ ความสำคัญของเงิน ในระบบเศรษฐกิจ ๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มบอกหน้าที่สำ คัญ ของเงินตามหัวข้อที่รับผิดชอบ โดยบันทึก คำตอบเป็นแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง เสริมความรู้ ครูควรสอน ธนาคาร ที่เปิดดำ เนินการแห่งแรกในประเทศไทย ได้แก่ ธนาคารเอชเอสบีซี เปิดดำ เนินการในประเทศครั้งแรกในนามของ ธนาคารฮ่องกง และเซี่ยงไฮ้แบงกิ้ง คอร์ปอเรชั่น จำกัด เมื่อวันที่ ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๓๑ นับเป็น ธนาคารพาณิชย์ของต่างชาติที่เปิดเป็นแห่งแรกในประเทศไทย แบงก์สยามกัมมาจล ปัจจุบัน คือ ธนาคารไทยพาณิชย์ เป็นธนาคารแห่งแรกของ ประเทศไทย ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ ๓๐ มกราคม พ.ศ. ๒๔๔๙ เป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน สินค้าและบริการ เป็นหน่วยมาตรฐาน กำหนดราคาสินค้าและบริการ เป็นปัจจัยอำนวยความสะดวก ในการดำ เนินชีวิตประจำวัน ใช้ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย เป็นตัวกำหนดฐานะ ความเป็นอยู่ หน้าที่เบื้องต้น และความสำคัญของเงิน ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 สุดยอดคู่มือครู 78 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

หน้าที่เบื้องต้นของเงิน 79 ปลอดภัยไว้ก่อน ๒.๒ เงินเป็นหน่วยมาตรฐานในการวัดมูลค่า การแสดงราคาเป็นหน่วยมาตรฐานของเงินช่วยให้ผู้ซื้อและผู้ขาย สามารถเปรียบเทียบมูลค่าของสินค้าและบริการแต่ละชนิดได้ง่ายซื้อขายกัน ได้สะดวกขึ้น เช่น สมุดเล่มละ ๒๐ บาท ปากการาคาด้ามละ ๕ บาท เมื่อ นำาเอาราคาของสมุดและปากกามาเปรียบเทียบกันก็จะทราบว่าสมุด๑เล่ม มีราคาเท่ากับปากกา ๔ ด้าม ๒.๓ เงินเป็นมาตรฐานในการชำาระหนี้ในอนาคต ในกรณีที่มีการกู้ยืมเงิน เช่น กู้เงินเพื่อซื้อบ้าน ซื้อตู้เย็น หรือ ซื้อสินค้าต่างๆโดยผู้ขายยินดีให้ผู้ซื้อชำาระเงินในภายหลัง เมื่อครบกำาหนด ชำาระหนี้ผู้กู้ต้องนำาเงินมาชำาระให้แก่ผู้ขายพร้อมดอกเบี้ย ๒.๔ เงินเป็นสิ่งสะสมมูลค่า เงินเป็นสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่อง ผู้คนส่วนใหญ่นิยมเก็บสะสมไว้ เพื่อนำามาใช้แลกเปลี่ยนสินค้าและบริการ เมื่อนำาเงินไปฝากไว้กับธนาคาร ก็จะได้รับดอกเบี้ยเงินฝาก การออมเงินโดยหยอดกระป๋องออมสิน การออมเงินไว้กับตนเองอาจทำาให้เงินออมสูญหายได้การนำาเงินออมฝากไว้ กับธนาคารจะทำาให้เงินไม่สูญหายและได้รับดอกเบี้ยเป็นผลตอบแทน ๗.นักเรียนสำ รวจเกี่ยวกับการนำ เงิน มาโรงเรียน บันทึกข้อมูลลงในแบบบันทึก แล้วตอบคำถาม จากนั้นนักเรียนอภิปรายผลการนำ เงินมา โรงเรียนของตนเองว่าใช้จ่ายเหมาะสม หรือไม่และจะใช้จ่ายอย่างไรให้เกิด ประโยชน์สูงสุด ๘.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • เงินเป็นสิ่งจำ เป็นที่ใช้เป็นสื่อกลางใน การแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการ สามารถ ใช้ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย ๙.นักเรียนออกมานำ เสนอผลสำรวจตนเอง เกี่ยวกับเงินที่นำมาโรงเรียนหน้าชั้นเรียน ๑๐.นักเรียนร่วมกันคิดรูปแบบการออมเงิน เพื่อส่งเสริมด้านการออมอย่างมีวินัย และ เผยแพร่แนวทางการออมเงินให้แก่ผู้อื่น บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันประดิษฐ์กระป๋องออมสินจากวัสดุเหลือใช้ อย่างสร้างสรรค์ โดยการเขียนแผนขั้นตอนการประดิษฐ์ในแบบโครงงาน แล้วนำ เสนอ ผลงานและเผยแพร่ชิ้นงาน แบบบันทึกเกี่ยวกับเงินที่นำมาโรงเรียน นักเรียนนำ เงินมาโรงเรียนวันละกี่บาท เงินที่นักเรียนนำมาโรงเรียนเป็นเงินประเภทใด นักเรียนนำ เงินดังกล่าวไปใช้ทำอะไร นักเรียนคิดว่าเงินมีหน้าที่สำคัญอย่างไร ถ้าไม่มีเงิน นักเรียนคิดว่าจะเกิดผลอย่างไร Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๕๐ บาท ธนบัตรและเหรียญ ซื้ออาหารและอุปกรณ์การเรียน ใช้ซื้อสินค้าและบริการ การซื้อขายสินค้าไม่สะดวก 79 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

80 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ เนื่องจากแต่ละประเทศมีความแตกต่างทางทรัพยากร เช่น ประเทศไทย สามารถปลูกข้าวได้มากและมีคุณภาพดีประเทศซาอุดีอาระเบียไม่สามารถ ปลูกข้าวได้เพราะพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นทะเลทราย แต่ประเทศซาอุดีอาระเบีย มีทรัพยากรน้ำ�มันมาก ดังนั้น ทั้งสองประเทศจึงมีการแลกเปลี่ยนสินค้ากัน หรือมีการค้าระหว่างประเทศ ในการชำาระเงินค่าซื้อขายสินค้าและบริการ นิยมที่จะชำาระด้วยเงินสกุลต่างประเทศที่เป็นที่ยอมรับของนานาประเทศ เงินที่ใช้กันอยู่ในแต่ละประเทศ เป็นสิ่งที่มีค่ามาตรฐาน ใช้ชำาระหนี้ได้ ตามกฎหมาย ใช้เป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนและใช้เป็นหน่วยวัดมูลค่า เช่น วัดมูลค่าของรายได้และค่าใช้จ่าย เป็นหน่วยเงินตราที่แต่ละประเทศ กำาหนดขึ้นเพื่อใช้ภายในประเทศเรียกว่า เงินตราในประเทศ ส่วนเงินตรา สกุลอื่นที่ไม่ใช่เงินตราที่ใช้อยู่ในประเทศเรียกว่า เงินตราต่างประเทศ สกุลเงิน คือ หน่วยที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนในรูปแบบของเงิน ซึ่งแต่ละ ประเทศหรือกลุ่มประเทศจะใช้สกุลเงินแตกต่างกัน ๑.ดอลลาร์ สหรัฐ สหรัฐอเมริกา ๒.ยูโร ประเทศสมาชิก สหภาพยุโรปเช่น ฝรั่งเศสเยอรมนี ๓.ปอนด์สเตอร์ลิง สหราชอาณาจักร สกุลเงินที่สำาคัญ ตัวอย่างประเทศที่ใช้ สกุลเงิน ๓. สกุลเงินสำาคัญที่ใช้ในการซื้อขายแลกเปลี่ยนระหว่างประเทศ ๑. นักเรียนสังเกตภาพสกุลเงินต่างประเทศ เช่น เงินสกุลดอลลาร์สหรัฐ ยูโร ปอนด์- สเตอร์ลิง หยวน วอน เยน ริงกิต จากนั้น ร่วมกันสนทนา โดยตอบคำถาม ดังนี้ • สกุลเงินของต่างประเทศมีความ เหมือนหรือแตกต่างจากสกุลเงินบาทของ ไทยอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ แตกต่างกัน คื อ จำ � น ว น ค่าข อ ง เ งิ น จ ะ ไ ม่ เ ท่ากั น เ ช่ น เงินต่างประเทศ ๑ ดอลลาร์สหรัฐ เทียบกับ เงินบาทไทยประมาณ ๓๑ บาท) ๒. นักเรียนศึกษาเนื้อหาเรื่อง สกุลเงินสำคัญ ที่ใช้ในการซื้อขายแลกเปลี่ยนระหว่าง ประเทศ จากหนังสือเรียนและแหล่ง การเรียนรู้อื่นเพิ่มเติม ตัวชี้วัด ส ๓.๒ ป.๔/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน ตารางอัตราแลกเปลี่ยนของไทย กับต่างประเทศ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นักเรียนแบ่งกลุ่มศึกษาและรวบรวมข้อมูลสกุลเงินของแต่ละประเทศสมาชิก อาเซียน และอัตราแลกเปลี่ยนระหว่างเงินไทยกับประเทศสมาชิกอาเซียนในแต่ละ ประเทศ จากนั้นออกมานำ เสนอหน้าชั้นเรียน ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Step 1 สุดยอดคู่มือครู 80 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

หน้าที่เบื้องต้นของเงิน 81 ๔. เหรินหมินปี้ (หยวน) ๕. วอน ๖. เยน ๗. ริงกิต ๘. กีบ ๙. รูปี ประเทศจีน ประเทศเกาหลีใต้ ประเทศญี่ปุ่น ประเทศมาเลเซีย ประเทศลาว ประเทศอินเดีย ความรู้เพิ่มเติม เว็บไซต์แนะนำา ปัจจุบันมีการนำาเอาธนบัตรปลอมมาใช้ซึ่งถือว่าเป็นการกระทำาที่ผิดกฎหมาย ดังนั้น จึงควรสังเกตธนบัตรที่รับมาทุกครั้ง โดยสัมผัสเนื้อกระดาษซึ่งธนบัตรจริงจะมี ความเหนียวทนทานและแตกต่างจากกระดาษทั่วไป เมื่อลูบสัมผัสด้วยปลายนิ้วจะรู้สึก สะดุด เมื่อยกส่องดูจะเห็นลายน้ำ�พระบรมสาทิสลักษณ์ชัดเจน ประดับด้วยรูปลายไทย โปร่งแสงมีแถบสีโลหะในเนื้อกระดาษ บนแถบมีตัวเลขโปร่งแสงแจ้งชนิดราคาไว้ ธนาคารแห่งประเทศไทย www.bot.or.th ๓. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยตอบคำถาม ดังนี้ • ถ้านักเรียนเดินทางไปท่องเที่ยว ประเทศมาเลเซียหรือสิงคโปร์ นักเรียน จะต้องใช้เงินสกุลอะไร (ใช้เงินริงกิต หรือ ดอลลาร์สิงคโปร์ โดยการนำ�เงินบาทแลกเป็น เงินริงกิตหรือดอลลาร์สิงคโปร์) • ถ้านักเรียนต้องไปเที่ยวต่างประเทศ ที่ใช้เงินบาทให้น้อยลง นักเรียนควร เดินทางไปประเทศใด (ควรเดินทางไป ประเทศที่มีค่าเงินอ่อนกว่า เช่น ประเทศลาว เวียดนาม กัมพูชา เพราะว่าอัตราแลกเปลี่ยน มู ล ค่าเ งิ น บาท จ ะ สู ง ก ว่า จ ะ ทำ � ใ ห้ การ แลกเงินได้มูลค่าเพิ่มมากขึ้น) ๔. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด ดังนี้ • เงินตราต่างประเทศมีความสำคัญ อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพื่อใช้แลกเปลี่ยน ซื้อขายสินค้าระหว่างประเทศ) • นักเรียนจะมีแนวทางในการเพิ่ม มูลค่าเงินของตนเองให้มากขึ้นได้อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ฝากธนาคาร ลงทุนค้าขาย) ๕. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๕ คน แล้วยกตัวอย่างประเทศที่ตนเองต้องการ ไปท่องเที่ยวหรือประกอบธุรกิจมา ๕ ประเทศ ๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันบอกว่า แต่ละประเทศที่ต้องการเดินทางไปนั้น ใช้สกุลเงินใดบ้าง โดยครูบันทึกคำตอบ ของนักเรียนเป็นแผนภาพความคิด บนกระดาน เสริมความรู้ ครูควรสอน ธนบัตรปลอม ตามประมวลกฎหมายอาญา ลักษณะ ๗ ความผิดเกี่ยวกับการปลอม และการแปลง หมวด ๑ ว่าด้วยความผิดเกี่ยวกับเงินตรา กำหนดโทษของการปลอม หรือแปลงธนบัตรไว้ ตัวอย่างเช่น มาตรา ๒๔๕ ผู้ใดได้มาซึ่งสิ่งใด ๆ โดยไม่รู้ว่าเป็น ของปลอมตามมาตรา ๒๔๐ หรือของแปลงตามมาตรา ๒๔๑ ถ้าต่อมารู้ว่าเป็นของปลอม หรือของแปลงเช่นว่านั้นยังขืนนำออกใช้ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสิบปีหรือปรับ ไม่เกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 81 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean

82 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.๔ ผังสรุปสาระสำาคัญ เงินเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนและสามารถใช้ชำาระหนี้ ได้ตามกฎหมาย เงินถูกออกแบบมาในรูปของธนบัตรและ เหรียญกษาปณ์ เงินทำาหน้าที่เป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนทางอ้อม ระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย เงินเป็นหน่วยมาตรฐานในการวัดมูลค่า ช่วยให้เปรียบเทียบมูลค่าของสินค้าและบริการได้ง่าย เงิน สามารถใช้ชำาระหนี้ได้ตามกฎหมายและเป็นสิ่งสะสมมูลค่าที่ สามารถเก็บไว้เพื่อใช้ในอนาคต เงินที่ใช้ในแต่ละประเทศจะแตกต่างกัน โดยจะมีสกุลเงิน ซึ่งเป็นหน่วยที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนในรูปแบบของเงิน ในแต่ละ ประเทศจะมีสกุลเงินแตกต่างกัน สกุลเงินที่สำาคัญ เช่น ยูโร เป็นสกุลเงินที่ใช้ในประเทศส่วนใหญ่ที่อยู่ในทวีปยุโรป ดอลลาร์ เป็นสกุลเงินของประเทศสหรัฐอเมริกา ความหมายและประเภทของเงิน หน้าที่เบื้องต้นของเงินในระบบเศรษฐกิจ สกุลเงินสำาคัญที่ใช้ในการซื้อขายแลกเปลี่ยนระหว่างประเทศ หน้าที่ เบื้องต้น ของเงิน ๗.นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสืบค้นอัตรา แลกเปลี่ยนเงินของไทยกับต่างประเทศ ที่ต้องการเดินทางไป ๕ ประเทศ บันทึก ผลลงในตาราง แล้วสรุปเป็นความคิด รวบยอด ๙.นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ เสนอผล การสำ รวจอัตราแลกเปลี่ยนเงินของไทย กับต่างประเทศหน้าชั้นเรียน ๑๐.นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางการ เพิ่มรายได้ให้แก่ครอบครัว ข้อใดสัมพันธ์กัน ๑ ประเทศอินเดีย - ริงกิต ๒ ประเทศเกาหลี - เยน ๓ ประเทศเมียนมา - จ๊าด ๔ ประเทศมาเลเซีย - รูปี (เฉลย ๓ เพราะประเทศอินเดียใช้สกุลเงิน รูปี ประเทศเกาหลีใช้สกุลเงิน วอน ประเทศมาเลเซีย ใช้สกุลเงิน ริงกิต ประเทศเมียนมาใช้สกุลเงิน จ๊าด เป็นคำ�ตอบที่ถูกต้อง) ประเทศ สกุลเงิน อัตราแลกเปลี่ยน ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. อัตราแลกเปลี่ยนเงินไทยกับต่างประเทศ (บาท ต่อ ๑ หน่วยเงินตราต่างประเทศ) จ า ก นั้ น นั ก เ รี ย น ต ร ว จ ส อ บ ข้ อ มู ล และอภิปรายว่า สกุลเงินของประเทศใด มีค่าเงินแข็งที่สุด เพราะเหตุใด ๘.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ความรู้ร่วมกัน ดังนี้ • สกุลเงินของแต่ละประเทศมี ความแตกต่างกัน โดยแต่ละประเทศ จะมีสกุลเงินเป็นของตนเองสำ หรับใช้ แลกเปลี่ยนซื้อขายสินค้าหรือการบริการ ภายในประเทศหรือต่างประเทศ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ สหรัฐอเมริกา ดอลลาร์ ๓๑-๓๒ สหภาพยุโรป ยูโร ๓๘.๖๕ มาเลเซีย ริงกิต ๘.๖๒ สิงคโปร์ ๒๕.๘๐ ดอลลาร์ สิงคโปร์ จีน หยวน ๕.๒๐ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สุดยอดคู่มือครู 82 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps ข้อสอบเน้นสมรรถนะ