11_TC22601_การจราจร

๔๖

ñ.ô ͧ¤» ÃСͺ¢Í§¡ÒèÃÒ¨Ã

ͧ¤» ÃСͺ¢Í§¡ÒèÃҨà ÁÍÕ ÂÙ‹ ô »ÃСÒà ¤×Í ¤¹ ö ¶¹¹ áÅÐÊèÔ§áÇ´ÅÍŒ Á ´§Ñ ¹Õé
ñ. ¤¹¢ºÑ (Driver) คนโดยสาร (Passenger) และคนเดินถนน (Pedestrian) หรือใน
ภาพรวมกค็ ือ คน (Human)

ñ.ñ ¤¹¢ºÑ (Driver) เกย่ี วของกบั การจราจรไดใ น ๓ ลักษณะ
ñ) ÊÁÃö¹Ð㹡ÒâѺö มีปจ จยั เกยี่ วขอ งดงั น้ี
- ปจ จัยทางกายภาพ (Physical Factors) ไดแ ก ความสามารถในการ

มองเห็น (Vision) การไดย นิ (Hearing) และการมปี ฏิกริ ยิ าโตต อบ (Reflection) นอกจากสมรรถนะ
หรอื ความสามารถในการขบั ขรี่ ถนนั้ เกยี่ วขอ งกบั ความพรอ มของรา งกาย ความเมา ความงว ง เปน ตน

- ปจจัยทางดานจิตใจ (Psychological Factors) ไดแก อารมณ
(Emotion) ความสนใจ (Interest) ของคนขับ อายุ เพศ ตลอดจนการตอบสนองตอสิง่ เรา ฯลฯ

- ปจ จยั ดา นสภาวะแวดลอ ม (Environmental Conditions) ไดแ ก สภาพ
ภมู อิ ากาศ ภูมปิ ระเทศ ลกั ษณะการใชท ี่ดิน สภาพการจราจร สภาพเสน ทางท่ใี ชใ นการเดนิ ทาง ฯลฯ

ò) ¡ÒÃμ´Ñ Ê¹Ô ã¨
¡ÒÃμÑ´Ê¹Ô ã¨ (Decision Making)
จะเกย่ี วขอ งกบั ระยะเวลาในการตดั สนิ ใจ (Perception– Reaction Time, PIEV)
คือ ระยะเวลาทีร่ างกายรับรทู างประสาทสัมผสั ตา งๆ เชน ตา หู การสัมผัส และสง การรบั รูไ ปยงั สมอง
เพอ่ื สั่งการอยา งใดอยา งหนึง่ ท่เี กยี่ วของกับการขบั ขีร่ ถยนต เชน ใหม ือและเทา เหยยี บเบรก การเล้ยี ว
ซา ยหรือขวา หรือหยดุ รถ เปน ตน ระยะเวลาตางๆ ท่เี ก่ียวขอ งน้ี คอื ระยะเวลาในการตัดสินใจนั่นเอง
¡ÒÃμÑ´ÊÔ¹ã¨à¡èÕÂǡѺ¡ÒèÃҨà (Traffic Decision Making)
การตดั สินใจดําเนนิ การใดๆ ทเี่ กยี่ วกับการจราจรและขนสง ควรยึดหลกั การ
ประเมินระหวางปริมาณ และคุณคา (Quantification Versus Valuation) เชน คํานึงถึงผลเสียตอ
สภาพแวดลอม การเกิดการเปลี่ยนแปลงเสนทางของประชาชน และผลกระทบทางเศรษฐกิจวา
มคี วามเหมาะสมเพียงใด เกิดผลดี ผลเสียและผลกระทบตอสิง่ ใดบาง โดยคํานึงถงึ ทางเลอื กที่ดที ี่สุด
โดยการประเมนิ (Evaluation) ทางเลือกทางวิชาการ ซงึ่ ไดม าจากการศกึ ษา
ทฤษฎีของระยะเวลาในการตัดสินใจ (PIEV) ประกอบไปดวยองคประกอบ
๔ ประการคือ
- P มาจาก Perception Time คือ ระยะเวลาท่ีมองเห็นวัตถุชัดเจน
และรบั ทราบสถานการณ
- I มาจาก Intellection Time คอื ระยะเวลาใชในการพิจารณา วเิ คราะห
ใหท ราบวา ส่ิงที่เห็นคืออะไร
- E มาจาก Emotion Time คอื ระยะเวลาใชใ นการตดั สนิ ใจวา จะทาํ อยา งไร
ตอ ไปกบั สถานการณ หรือสิง่ ท่ีเห็นน้ัน

๔๗

สงั่ การ - V มาจาก Volition Time คอื ระยะเวลาซง่ึ ใชใ นการปฏบิ ตั กิ ารตามทส่ี มอง

คาของ PIEV มีความสําคัญตอปญหาการจราจร สาเหตุหน่ึงของอุบัติเหตุ
ท่ีเกิดขึ้นสืบเนื่องมาจากการตัดสินใจไมฉับพลันของผูขับรถ คนโดยทั่วไปควรมี PIEV ประมาณ
๑-๒ วินาที มาตรฐานการออกแบบของ AASHO (American Association Of State Highway
Officials) กําหนดคา PIEV เทากับ ๒-๒.๕ วนิ าที แตถ า สภาพรา งกายเหนื่อยลาจากการเดินทางไกล
หรือพบปญหาท่ียากตอการตัดสินใจ ระยะเวลาในการตอบสนองอาจเพิ่มเปน ๔ วินาที ในทาง
วิศวกรรมจราจรใชในการคํานวณหาระยะเวลาหยุดรถที่ปลอดภัย (Safe Stop Distance) และ
การออกแบบระยะเวลาของสัญญาณไฟเหลือง (Amber Time) โดยท่ัวไปสัญญาณไฟเหลือง
ควรมรี ะยะเวลาประมาณ ๓-๕ วนิ าที หากสน้ั เกนิ ไป (๓ วนิ าท)ี อาจเกดิ อบุ ตั เิ หตุ และความไมป ลอดภยั
ในกรณีท่ีคนขบั ตัดสนิ ใจท่จี ะแลนผา นทางแยก แตห ากออกแบบสัญญาณไฟเหลืองนานกวา ๕ วินาที
จะทาํ ใหค นขบั ฉวยโอกาสฝาฝน โดยแลน ผา นทางแยกกันมากข้ึน
¡ÒÃÁͧàËç¹ (Vision)
ความสามารถของตาคนปกติขณะอยูกับท่ีจะมองเห็นภาพในลักษณะกรวย
จอกวาง (Peripheral Vision) มีขอบเขตทํามุม ๑๒๐-๑๖๐ องศา เม่ือมีการเคลื่อนท่ีขอบเขตของ
การมองเหน็ ชดั เจนจะลดลง เชน
- ท่ีความเรว็ ๔๐ กม./ชม. มีมุมมองเห็นไดช ดั ๑๐๐ องศา
- ที่ความเรว็ ๗๕ กม./ชม. มมี มุ มองเห็นไดชัด ๖๐ องศา
- ทีค่ วามเร็ว ๑๐๐ กม./ชม. มมี ุมมองเห็นไดช ัด ๔๐ องศา
ความคมชัดของภาพทต่ี าของคนปกตมิ องเหน็ ไดชดั ทีส่ ดุ (Clearest Vision)
จะอยูในพ้นื ทร่ี ูปกรวย ๓-๕ องศา และความคมชดั ท่มี องเห็นไดรองลงมา (Clear Vision) จะอยูใ น
พืน้ ที่รปู กรวย ๑๐-๑๒ องศา ในชว งทเ่ี ลยพิกัดน้นั ออกไป ความชดั เจนของภาพจะลดนอ ยลงไป
นอกจากนสี้ ภาพการมองเหน็ ในเวลากลางคนื ของคนขบั รถ ถา มแี สงสวา งเขา ตา
จากรถที่แลนสวนมา หรือจากการสะทอนของกระจกเขาตา จะทําใหเกิดการพรามัวช่ัวขณะหนึ่ง
ซึ่งตาของมนุษยจะตองใชเวลาในการปรับขยาย หรือหดมานตา โดยถาเปนกรณีผานจากที่มืดออกสู
ทส่ี วางจะใชเ วลาปรับตัวประมาณ ๓ วินาที และถาผานจากทสี่ วางเขาสทู ี่มืดใชเวลาปรับตัวประมาณ
๖ วนิ าที
¤ÇÒÁàÁÒ (Drunkenness)
การด่ืมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอลน้ัน จะมีผลตอการขับขี่ ซึ่งในมาตรฐานในการ
ตรวจวัดผูที่ดื่มแอลกอฮอลแลวขับขี่นั้น จะถือเอาระดับแอลกอฮอลในเลือดที่เกิน ๕๐ มิลลิกรัม
เปอรเซ็นต (mg%) และสิ่งที่จะบอกไดวาเร่ิมมีอาการเมาก็คือ ปริมาณแอลกอฮอลในรางกายท่ีมีผล
ตอ การตอบสนองของรางกายปรากฏเปน ลําดับดังนี้

๔๘

- ๓๐ มิลลิกรัมเปอรเ ซ็นต จะมผี ลใหอารมณครื้นเครง สนุกสนาน ราเรงิ
- ๕๐ มิลลกิ รมั เปอรเ ซน็ ต จะมีผลใหไมสามารถควบคมุ การเคล่ือนไหวไดดี
เทาภาวะปกติ
- ๑๐๐ มิลลิกรัมเปอรเซน็ ต จะมีผลใหมอี าการเมา เดินไมต รงทาง
- ๒๐๐ มลิ ลิกรมั เปอรเซน็ ต จะมีผลใหม อี าการสบั สน
- ๓๐๐ มลิ ลกิ รมั เปอรเ ซ็นต จะมีผลใหม ีอาการงว งซมึ อาเจยี นรนุ แรง
- ๔๐๐ มิลลกิ รมั เปอรเ ซ็นต อาจสง ผลใหสลบและถึงตายได
ñ.ñ.ó ÁÒÃÂҷ㹡ÒâºÑ ö
เปนปจจัยที่สงผลใหเกิดปญหาจราจรประการหน่ึง มารยาทในการขับรถ
จะเก่ียวขอ งกบั การศกึ ษา (Education) การอบรม (Training) การตระหนกั ถึง (Concern) ตลอดจน
การบังคบั ใชกฎหมาย (Enforcement)
ñ.ò ¤¹â´ÂÊÒà (Passenger) เปน ปจ จยั ทส่ี ง ผลใหเ กดิ ปญ หาจราจรประการหนง่ึ
ทางดานบวกและดานลบที่สงผลตอการขับขี่ของคนขับรถ ในดานบวก เชน การขับขี่รถหรือเดินทาง
ทม่ี รี ะยะทางไกล แสงสวา ง มฝี นตกหรอื พายุ หรอื กรณที ศั นวสิ ยั ไมป กตติ า งๆ คนโดยสารสามารถเปน
ผูชวยคนขับข่ีใหมีความระมัดระวังในการขับขี่มากย่ิงขึ้น หรือเปนผูชวยในการดูเสนทาง (Navigator)
หรือคอยอยูเปนเพื่อนไมใหคนขับเกิดความงวง จะทําใหการขับข่ีมีความปลอดภัยมากย่ิงขึ้น แตใน
ขณะเดยี วกัน คนโดยสารสามารถสง ผลกระทบในดานลบตอคนขบั ดว ยเชน กัน ไมว า จะเปนดานจติ ใจ
อารมณ ความสามารถในการมองเหน็ สมาธหิ รอื ความต้ังใจในการขบั รถ เปนตน
ñ.ó ¤¹à´Ô¹à·ŒÒ (Pedestrian) คนเดินเทาเปนปจจัยหนึ่งของการจราจรและ
มผี ลกระทบตอ การไหลของการจราจร ดงั นนั้ การออกแบบระบบการจราจรจะตอ งใหส มั พนั ธก นั ไดแ ก
บาทวิถี หรือทางเดินเทาขางถนน ทางขามถนน (ทางมาลาย) สะพานลอย อุโมงคสําหรับคนขาม
ทางเดนิ ยกระดับ (Sky walk) และสญั ญาณไฟสาํ หรบั คนขาม เปนตน
บาทวถิ หี รอื ทางเดนิ เทา ขา งถนน มปี ระโยชนต อ การจราจรเพราะเปน ชอ งทางสาํ หรบั
ประชาชนสามารถเดินทางสัญจรไปมาไดโดยไมจําเปนตองลงมาเดินบนผิวการจราจร ซ่ึงจะทําให
กีดขวางการจราจร และอาจจะเกดิ อุบัตเิ หตุได
ทางขามถนน (ทางมาลาย) มีประโยชนในการสรางความปลอดภัยท่ีคนจะเดิน
ขา มถนนอยางเปน ระเบยี บ สว นใหญค วรประกอบสญั ญาณไฟจราจรสําหรบั คนขา มถนน
สะพานลอยและอุโมงคจะทําใหคนสามารถเดินขามถนนไดอยางปลอดภัย
โดยไมจ าํ เปน ตอ งลงมาบนผวิ การจราจร หรอื ตดั กระแสการเดนิ รถ รวมถงึ ทางเดนิ ยกระดบั (Sky Walk)
หรืออุโมงคใตดินสําหรับรถไฟฟาใตดิน จะเปนเสนทางสําหรับคนท่ีจะเดินหรือขามถนน โดยไม
จําเปนตองอยูบนผิวการจราจรซ่ึงจะทําใหกีดขวางการจราจรโดยไมจําเปนตองลงมาบนผิวการจราจร
หรอื ตดั กระแสการเดนิ รถเชน กนั การจดั ระเบยี บคนเดนิ เทา ใหส มั พนั ธก บั สภาพการจราจร โดยใหม คี วาม
สัมพันธกับปายรถประจําทาง สถานีรถไฟฟา หรือสถานีรถไฟใตดิน จะทําใหเกิดความสะดวกสบาย

๔๙

และลดการใชยานพาหนะ ระยะทางท่ีคนเดินเทาขึ้นอยูกับสภาพของทางวารมเย็นหรืออากาศรอน
แคไหน

ò. öËÃ×ÍÂÒ¹¾Ò˹Р(Vehicle)
รถเปน อกี องคป ระกอบหนงึ่ ของการจราจร ซงึ่ อาจแบง รถไดเ ปน ประเภทตา งๆ ดงั น้ี
- ö¨¡Ñ ÃÂÒ¹Â¹μ (Motor - Cycle)
- รถจักรยานยนต ๒ ลอ (Motor - Cycle)
- รถจกั รยานยนต ๓ ลอ (๓ wheel Motorcycle)
- รถจักรยานยนตพว ง (Motorcycle Trailer)
- Ã¶Â¹μ (car)
- รถนั่งสว นบคุ คล (Passenger Car)
- รถยนตร ับจา ง (Taxi)
- รถยนตขบั เคลื่อน ๔ ลอ (Four – Wheel Drive)
- öºÃ÷ء (Truck)
- รถบรรทุกขนาดเล็ก (Light Truck)
- รถบรรทกุ ขนาดกลาง (Medium Truck)
- รถบรรทกุ ขนาดใหญ (Heavy Truck)
- รถบรรทุกก่งึ พว ง (Semi-Tractor)
- öâ´ÂÊÒà (Bus)
- รถโดยสารขนาดเลก็ (Light Bus)
- รถโดยสารขนาดกลาง (Medium Bus)
- รถโดยสารขนาดใหญ (Heavy Bus)
- ö͹è× æ (Other) เชน รถแทรกเตอร รถลากจงู รถบด รถพว งจกั รยานยนต ฯลฯ

รถมอี งคประกอบสาํ คญั ๓ ประการคอื
ñ. ÅѡɳР¢¹Ò´áÅÐนํ้า˹ѡ¢Í§Ã¶ (Statics) หมายถึง ขนาดความกวาง

ความยาว ความสูง และนํ้าหนักรถ ขนาดของรถจะมีผลตอการออกแบบความกวางของถนน
และไหลทาง, ท่ีจอดรถ, รัศมีความโคงของถนน, เกาะกลางถนน และพื้นที่ปลอดภัย สวนนํ้าหนัก
ของรถจะเก่ียวของกับการออกแบบความหนาและความคงทนของถนน การประหยัดน้ํามัน
และความสามารถในการเพิ่มอัตราความเร็วของรถยนต

ò. ÅѡɳÐà¡ÕèÂǡѺ¡ÒÃà¤Åè×͹·èբͧö (Kinematics) รถแตละชนิดจะมี
เครอื่ งยนตซ งึ่ ทาํ ใหเ กดิ กาํ ลงั การขบั เคลอ่ื น โดยเครอ่ื งยนตจ ะเผานา้ํ มนั เชอ้ื เพลงิ เพอ่ื แปลงเปน พลงั งาน
ใหเ กดิ การหมุนของลอ การขับเคล่ือนของรถจะสมั พันธก ับกําลงั ของรถ และอัตราการเรง กําลงั ของรถ
(Power) คือ ความสามารถในการขับเคล่ือนของรถที่จําเปนตองมีกําลังของยานพาหนะมากกวา

๕๐

แรงตานตางๆ กําลังมีหนวยเปนแรงมา อัตราการเรง (Acceleration) คือ อัตราระหวางความเร็ว
ของรถท่คี งท่ตี อระยะเวลา

ó. Å¡Ñ É³Ð¢Í§áçμÒ‹ §æ «èÖ§Á¼Õ Å¡Ãзºμ‹Í¡ÒÃà¤Åè×͹·Õ¢è ͧö (Dynamics)
รถในขณะท่ีเคลื่อนท่ีจะมีแรงตางๆ มากระทําตอรถในทางตรงกันขามกับแรงท่ีทําใหรถเคล่ือนที่
แรงดังกลา วไดแ ก

- แรงเสียดทาน (Friction Resistance) เปน แรงตา นการเรงของยานพาหนะ
เน่อื งมาจากความขรุขระของผวิ ถนน

- แรงตานทานเนื่องจากการเคล่ือนที่ (Rolling Resistance) เกิดขณะท่ีรถ
แลน ไปบนทางราบในแนวตรงดว ยอตั ราเรง คงทข่ี ณะทลี่ อ หมนุ ไปบนผวิ ทาง ในสภาพพนื้ ผวิ จราจรปกติ
แรงตานเนอ่ื งจากการเคลอื่ นทีด่ ว ยความเรว็ ๑๐๐ กม./ชม.

- แรงตา นทานเนอื่ งจากความชนั (Grade Resistance) เกดิ เมอื่ รถแลน ขน้ึ เนนิ
ทม่ี ีความลาดชัน จะเกดิ แรงตา นระหวางนาํ้ หนกั ของตวั รถและความลาดชนั ของพ้ืน

- แรงตานทานเนอื่ งจากความโคงของทาง (Curve Resistance) รถเมอื่ แลน
เขาโคงจะเปลี่ยนทิศทางการเคล่ือนที่และเกิดมีแรงหนีศูนยกลาง (Centrifugal Force) รถมีโอกาส
ท่ีจะไถลออกนอกโคง หรือบางคร้ังอาจพลิกควํ่าได แรงเหว่ียงจากศูนยกลางนี้จะทําใหเกิดโมเมนต
พลกิ ควาํ่ (Overturning Moment) ซง่ึ ตรงกนั ขามกับโมเมนตท รงตวั (Stabilizing Moment) รถจะควํ่า
ตอเม่ือโมเมนตพลิกควํ่ามากกวาโมเมนตทรงตัว แรงตานท่ีชวยมิใหรถลื่นไถลออกจากผิวทางโคง
คือความฝดระหวางลอกับผิวทาง และการสรางถนนยกระดับ (Super Elevation) จะชวยลดปญหา
การไถลออกนอกโคงและการพลิกควํ่าของรถลงได แรงที่กระทําตอรถยนตจะสมมุติใหกระทําท่ี
จุดศูนยถ วงของรถ ยกเวนแรงเสียดทานที่กระทาํ ทล่ี อ และผิวถนน แรงเน่อื งจากความเสียดทานนีเ้ อง
ทที่ าํ ใหค นขบั สามารถเรม่ิ ตน หยุด และขับเคลอ่ื นรถ

- แรงตา นทานของอากาศ (Air Resistance) เกิดจากแรงเสยี ดทานของตัวถงั
รถยนตข ณะเคลอื่ นทไี่ ปในอากาศ ขนาดของแรงตา นขนึ้ อยกู บั รปู รา ง พนื้ ทห่ี นา ตดั ของตวั ยานพาหนะ
และความเรว็ ขณะขบั เคล่อื นท่ี

¤ÇÒÁàÊÂÕ ´·Ò¹ (Friction)
เปนการตานทานการเรงของยานพาหนะ อันเน่ืองมาจากความขรุขระของผิวถนน
แบงออกเปน ๒ ประเภทใหญ คอื
- ความเสียดทานเน่อื งจากการไถล (Sliding Friction)
- ความเสยี ดทานเน่อื งจากการกลิ้ง (Rolling Friction)
การไถลของรถยนตเปนลักษณะของรถเม่ือผูขับข่ีเหยียบเบรก หรือหยุดรถ
อยางกะทันหัน ทําใหมีการหามลอของรถ แตเนื่องจากรถไมสามารถหยุดไดในทันทีทันใด จึงยังมี

๕๑

การล่ืนไถลไปอกี ระยะทรี่ ถลนื่ ไถลไปอกี น้นั เรียกวา ระยะลนื่ ไถล (Skid Distance) หรือระยะเบรก

(Braking Distance)

ó. ¶¹¹ (Road)
ถนนเปนปจจัยของการจราจรและมีความเกี่ยวพันกับวิศวกรรมจราจร (Traffic

Engineering) และวิศวกรรมการทาง (Highway Engineering) เปน อยางมาก นบั ต้ังแตการออกแบบ
การกําหนดประเภท การกอสราง การควบคุมคุณภาพใหเปนไปตามหลักวิศวกรรมจราจร ตลอดจน
โครงขา ยของถนน (Road Network) และโครงขา ยการจราจร (Traffic Network) ถนนจะตอ งกอ สรา งขน้ึ
เพ่ือรองรับการเดินทางของรถ การกอสรางถนนจะตองออกแบบดวยหลักเรขาคณิต (Geometric
Design) ซึง่ ประกอบไปดวย การวางแนวถนน (Road Alignment) การออกแบบทางโคง ระยะสายตา
(Sight Distance) และการออกแบบทางแยก (Intersection) เปนตน การกอ สรา งถนนจะตองคาํ นึงถึง
ปริมาณจราจร ลักษณะ ขนาด และนา้ํ หนกั ของรถ การเคลอ่ื นท่ีของรถ และผลกระทบตางๆ ที่มตี อ
การเคลื่อนทขี่ องรถดวย

ó.ñ ¡ÒÃÍ͡Ẻ¶¹¹ (Geometric Design) ตองพิจารณาหลักเกณฑตางๆ
ดงั ตอไปน้ี

- ความสามารถในการรองรับปริมาณการจราจรของประเภทรถยนต
ชนิดตางๆ และความเร็วของรถ

- ใหค วามปลอดภัยและความม่ันใจแกผขู บั รถ
- ไมควรเกิดการเปล่ียนแปลงของแนวถนน ทางโคง ความลาด ความชัน
และระยะสายตาอยา งกะทนั หัน
- มีสิ่งอํานวยความสะดวก ระบบควบคุมการสัญจรตางๆ ท่ีจําเปน อาทิ
ปา ยสัญญาณไฟ ฯลฯ
- คํานึงถึงความประหยัดในการกอสราง และการบํารุงรักษา นอกจากน้ี
การออกแบบถนนยังควรคํานึงถึงความสวยงาม ความพอใจของผูใชถนนหรือผูอาศัยใกลเคียง
มปี ระโยชนตอสงั คม และคาํ นึงถึงมลภาวะท่ีอาจเกิดขึน้
ó.ò »ÃÐàÀ·¢Í§¶¹¹ μÒÁËÅÑ¡ÇÈÔ Ç¡ÃÃÁ¨ÃҨà มี ๔ ประเภท คือ
- ทางพิเศษ (Expressway) หรือทางดวน (Freeway) เปนถนนที่สราง
ข้ึนมาเปนพิเศษเพ่ืออํานวยความสะดวกในการเดินทางใหมีประสิทธิภาพมากยิ่งข้ึน โดยมีลักษณะ
แตกตา งจากถนนประเภทอ่นื ๆ คือ สามารถรองรับปริมาณจราจรไดเปน จํานวนมาก มีขอ กําหนดเปน
พิเศษแตกตา งจากถนนปกติ เชน การจํากดั ประเภทรถ หรอื อนญุ าตเฉพาะยานพาหนะทีม่ เี ครอ่ื งยนต
ไมอ นญุ าตใหค นหรอื สตั วเ ดนิ หรอื ขา ม และไมม ที างแยกตดั ขวาง หรอื อกี นยั คอื การควบคมุ การเขา ออก
โดยสมบูรณ นั่นคือถาจําเปนตองสรางทางแยกผานก็จะตองสรางเปนถนนชนิดยกระดับขาม

๕๒

หรอื ลอดขา งใตเ พอื่ หลกี เลยี่ งการเกดิ ทางแยกขนึ้ นอกจากนอี้ าจจะจาํ กดั จาํ นวนรถดว ยการคดิ คา บรกิ าร
หรอื คาผานทาง หรอื คาธรรมเนยี ม แลวแตกรณี

- ถนนสายหลัก (Arterial Road) เปนถนนโครงหลักของเมืองท่ีใชเปน
เสน ทางสญั จรหลกั หรอื ใชเ ปน ถนนเชอื่ มระหวา งเมอื ง เชน ถนนสขุ มุ วทิ ถนนพหลโยธนิ ถนนเพชรบรุ ี
ตดั ใหม ถนนพระรามเกา ถนนรามอนิ ทรา ถนนบรมราชชนนี ถนนเพชรเกษม และถนนพระราม ๒
เปน ตน

- ถนนสายรอง (Collector Road) เปนถนนซ่ึงใชเช่ือมกับถนนสายหลัก
โดยท่ัวไปตามทฤษฎีเปนถนนโครงขายรองรับปริมาณการจราจรนอยกวาถนนสายหลัก แตในเขต
กรงุ เทพมหานครสามารถเทยี บเคียงตามการเชื่อมตอ ได เชน ถนนอโศก ถนนวิทยุ เปน ตน

- ถนนทองถิ่น (Local Road) เปนถนนซึ่งรองรับการเดินทางจากถนน
สายรองเพ่อื เขา สชู ุมชน เชน ถนน ซอยตางๆ เปน ตน

ó.ó â¤Ã§¢‹Ò¢ͧ¶¹¹ (Road Network) โครงขายของถนนคือ เสนทาง
ของถนนและจุดตัดของถนนหรือทางแยก ท่ีประกอบกันเปนโครงขายท่ีมีรูปแบบลักษณะตางๆ เชน
มีลักษณะเปนตาราง วงแหวน หรือเสนรัศมีออกจากจุดศูนยกลาง เปนตน ซ่ึงข้ึนกับการวางผังเมือง
และการกาํ เนดิ ของเมอื ง

â¤Ã§¢‹Ò¶¹¹ÍҨẋ§ä´àŒ »š¹ ò ÅѡɳФ×Í
โครงขายถนนแบบเปด (Opened Network) ประกอบดวยกลุมของถนน
ทเี่ ชอื่ มตอ ระหวา งทางแยกสญั ญาณไฟ จากแยกหนง่ึ ไปสอู กี แยกหนง่ึ โดยมจี ดุ เรมิ่ ตน และจดุ ปลายทาง
(Destination) ไมบ รรจบกัน
โครงขายถนนแบบปด (Closed Network) ประกอบดวยกลุมของถนน
ท่ีเช่ือมตอระหวางทางแยกสัญญาณไฟ จากแยกหนึ่งไปสูอีกทางแยกหน่ึงโดยมีจุดเร่ิมตน
และจุดปลายทางมาบรรจบกนั
â¤Ã§¢‹Ò¢ͧ¶¹¹»ÃСͺ´ÇŒ Â
๓.๓.๑ โครงขายถนนในเมือง (Urban Road Pattern) แบงออกเปนแบบ
สําคญั ได ๓ แบบคือ

- แบบเปนเสนตรง (Linear Network) เปนถนนท่ีเกิดขึ้นบริเวณ
ที่เปนภูเขา หุบเขา เนินเขา ท่ีพ้ืนท่ีจํากัด ถนนมักจะเปนเสนตรงผานชุมชน การเจริญของตัวเมือง
จะขยายเปนเสนตรง มีอาคารตั้งอยูสองฟากถนนสายหลัก และจะมีถนนยอยแยกจากถนนสายหลัก
ถนนลักษณะน้ีจะมีปญหาการติดขัดของการจราจรเมื่อตัวเมืองขยายตัวขึ้น เพราะจะตองรองรับ
การจราจรภายในชุมชน และการจราจรภายนอกซ่ึงผา นเมืองไปยงั จุดปลายทางอนื่ ๆ

๕๓

- แบบตาราง (Grid Network) มีลักษณะคลายตารางหมากรุก
ประกอบดวย แนวถนนตัดตั้งฉากกัน ความกวางของถนนแตละสายเทากัน การวางผังเมืองและการ
ตัดถนนจะทําไดงาย เหมาะกับบริเวณพื้นที่ราบ การเดินทางสามารถออมผานจุดท่ีเปนศูนยการคา
หรอื บรเิ วณทกี่ ารจราจรคบั คง่ั และสามารถเปลย่ี นระบบใหร ถเดนิ ทางเดยี วไดง า ยเมอื่ ปรมิ าณการจราจร
สงู มาก ขอ เสยี ของถนนระบบนค้ี อื มที างแยกมาก ถา จดั ระบบสญั ญาณไฟจราจรไมด จี ะทาํ ใหก ารจราจร
ตดิ ขัด สําหรับผทู ่มี จี ุดเรม่ิ ตนและจดุ ปลายทางในลักษณะเสนทแยงมุม จะใชร ะยะเดินทางยาวมากขึ้น

- แบบรัศมีออกจากจุดศูนยกลาง (Radial Network) มีเสนถนน
แยกจากใจกลางเมอื งไปยงั ชานเมอื งหรอื เมอื งบรวิ ารโดยรอบและมถี นนวงแหวนเชอ่ื มตอ ระหวา งถนน
รัศมีเปนชนั้ ๆ ตงั้ แต ๑ ถึง ๓ ชน้ั ลักษณะคลายใยแมงมมุ เมืองทีม่ ีประชากรตงั้ แต ๒๐,๐๐๐ คนข้ึนไป
ควรมีถนนวงแหวน ๑ วง เมอื งท่มี ีประชากรตั้งแต ๕๐๐,๐๐๐ คนข้ึนไป ควรจะมีถนนวงแหวน ๒ วง
ลกั ษณะของถนนวงแหวน ไมจ ําเปนตองเปน วงกลม สามารถเลือกวางแนวไดตามความเหมาะสมของ
พ้ืนท่ีและภูมิประเทศ วกออมจนครบรอบหรือเกือบครบรอบเพื่อใหการจราจรสามารถเคล่ือนท่ีเขาสู
หรือระบายออกจากเมืองไดรวดเร็ว แมจะใชระยะทางมากข้ึนแตการจราจรไมติดขัด เพราะมีการจัด
ระบบควบคุมทางเชอื่ มเขา ออก (Control of Access) ตลอดจนการหา มจอดรถริมขอบถนน

๓.๓.๒ โครงขา ยถนนในตา งจงั หวดั (Rural Road System) เปนถนนสาย
สาํ คญั เช่ือมระหวา งเมอื งกบั เมือง โดยผานเขา ไปยังศูนยก ลางของตวั เมอื ง เมื่อตวั จงั หวดั มปี ระชากร
เพิ่มมากขึ้นและตัวเมืองขยายโตขึ้นจะเกิดปญหาการจราจรติดขัดในบริเวณยานการคา ดังน้ัน
ในเมืองใหญที่มีประชากรประมาณ ๓๐๐,๐๐๐ คนขนึ้ ไป ควรมีถนนออ มเมอื ง (By Pass) เชน จังหวดั
ชลบุรี ราชบุรี เพชรบุรี หรือถาเปนเมืองเล็กตั้งอยูระหวางเมืองใหญสองเมือง ก็จําเปนตองมีถนน
ออ มเมอื งเชน กนั เพอ่ื ปอ งกนั มใิ หก ารจราจรทไ่ี ปมาตดิ ตอ ระหวา งเมอื งใหญเ ขา ไปกอ ปญ หาการตดิ ขดั
ในเมอื งเลก็

ó.ô â¤Ã§¢Ò‹ ¡ÒèÃҨà (Traffic Network)
โครงขายการจราจร ประกอบดวยกลุมของถนนชนิดตางๆ ทั้งที่เปนถนน

สายหลักและสายรอง เช่ือมตอกันดวยทางโคง ทางแยกหรือวงเวียน จะมีสัญญาณไฟ (Signalized
Intersection) หรือไมก ็ตาม ในโครงขายการจราจรจะมถี นนแตละสาย เรียกวา Link ซ่ึงอาจมีลกั ษณะ
ในทิศทางเดียว (One Way) หรือสองทิศทางสวนกัน (Two Way) ก็ได โครงสรางของ Link เปน
ถนนที่เชื่อมระหวางสองทางแยก ซ่ึงจะมียวดยานเคลื่อนท่ีไปในทิศทางเดียวกัน จากแยกหนึ่ง
ไปสูอีกแยกหน่ึงโดยมีสัญญาณไฟจราจรบริเวณทางแยกเปนตัวควบคุม ถนนในโครงขายดังกลาว
จะมลี กั ษณะทางกายภาพ (Physical Characteristic) ประกอบดว ย ความยาว (Length) ความกวาง
(Width) จํานวนชองทางจราจร (Lane) ความจเุ ปน สเปซ (Space) และชอ งทางเล้ียวความเรว็ อิสระ

(Free-Flow Speed)

๕๔

ó.ô.ñ ¶¹¹·èÕÁÕÅ¡Ñ É³Ð໹š ·Ò§â¤Œ§ มี ๒ ประเภท คอื
๓.๔.๑.๑ ทางโคงในแนวด่ิง (Vertical Curve) ซึ่งแยกออกเปน

ทางโคงลักษณะนนู (Crest Vertical Curve) และทางโคง ลักษณะเวา (Sag Vertical Curve)
๓.๔.๑.๒ ทางโคง ในแนวราบ (Horizontal Curve) เปน ทางโคง ทมี่ ี

การยกระดับถนนเพ่ือปองกนั การถูกแรงเหว่ยี งจากศูนยกลางหรอื การพลกิ คว่าํ
ó.ô.ò ·Ò§á¡ (Intersection) หมายถึง บริเวณรวมท่ีมีถนนสองสาย

หรือมากกวาตัดกันหรือพบกัน ซ่ึงเมื่อถนนสองสายพบกันหรือตัดกันยอมเกิดปญหาความขัดแยง
ในการเคล่ือนท่ี ลักษณะทางแยกมีอยู ๓ ลกั ษณะ คอื

๓.๔.๒.๑ ทางแยกลักษณะปกติไมมีการกอสรางเกาะกลาง
หรือเพิ่มเติม (Unchannelized) รวมถึงทางแยกท่ีมีการขยายถนน (Flared Intersection) แตไมมี
สงิ่ กอ สรางพิเศษอน่ื ๆ

๓.๔.๒.๒ ทางแยกที่มีเกาะกลางถนน (Channelized) เปนแยก
ท่มี ีการสรางเกาะเพม่ิ เตมิ ทาํ ใหการจราจรเปน ไปอยางมีระเบียบมากขนึ้

๓.๔.๒.๓ ทางแยกยกระดับ (Interchange) เปนทางแยกที่เปน
ถนนยกระดับมีวัตถุประสงคเพื่อหลีกเล่ียงปญหาความขัดแยงในการเคลื่อนท่ีของยานพาหนะ ทําให
การจราจรสะดวก รวดเร็ว ปลอดภัยมากขึ้น แตทางแยกยกระดับตองเสียคาใชจายสูงและใชบริเวณ
พื้นท่ีมาก

ó.ô.ó ǧàÇÕ¹ (Roundabout) เปนการออกแบบทางแยกใหมีลักษณะ
เปน วงกลม เหมาะสมกับบรเิ วณทม่ี ที างแยกมากกวา ๔ แยก และในบริเวณทางแยกมีปริมาณรถเลยี้ ว
มากกวา รถทีไ่ ปตรง ซงึ่ โดยทั่วไปสภาพการจราจรทุกแยกรวมกันไมค วรเกินกวา ๓,๐๐๐ คนั ตอชัว่ โมง

¢ÍŒ ´¢Õ ͧ¡ÒÃÁÇÕ §àÇÂÕ ¹
๑) เหมาะสมกบั ทางแยกท่ีมี ๕ แยก หรอื มากกวา
๒) เม่ือปริมาณการจราจรเบาบาง การเคล่ือนที่ในทิศทางเดียว
จะชวยลดปญหาความลา ชา
๓) ประหยดั คา ใชจ า ยในการกอ สรา งมากกวา การกอ สรา งทางแยก
ยกระดบั
¢ŒÍàÊÕ¢ͧ¡ÒÃÁÇÕ §àÇÂÕ ¹
๑) กอใหเกิดปญหาความขัดแยงเนื่องจากการเคล่ือนท่ีตัดสลับ
(Weaving Conflict Point)
๒) จาํ เปนตอ งใชบรเิ วณเน้อื ท่มี าก
๓) คา ใชจา ยในการกอ สรา งแพงมากกวา ทางแยกท่ัวๆ ไป
๔) ไมเ หมาะสมกบั บรเิ วณทมี่ ปี รมิ าณการจราจรหนาแนน เนอื่ งจาก
จะทาํ ใหเ กิดปญหาความลา ชา

๕๕

ó.ô.ô ¡ÒèѴÃкºà´Ô¹Ã¶·Ò§à´ÕÂÇ (One-Way Street System)
เปน การจดั ระบบการจราจรบนถนนชนดิ ใหร ถวง่ิ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั

ในแตละถนน โดยไมมีการสวนทางกัน เพื่อเพ่ิมความจุใหแกถนน ลดจุดตัดของกระแสการจราจร
และการเกดิ อบุ ตั เิ หตุ การจดั ระบบเดนิ รถทางเดยี วสามารถใชก บั ยา นชมุ ชนทาํ ใหเ กดิ ความคลอ งตวั ได
จํานวนหนึง่ แตกม็ ิใชจ ะใชไดผลในทกุ ชมุ ชน จงึ ควรจะมีการศกึ ษาความเหมาะสมและสภาพแวดลอม
มากอ น โดยเฉพาะลกั ษณะการวางผงั เมอื ง การเดนิ รถทางเดยี วจาํ เปน ตอ งมที างขนาน (Parallel Street)
และมีถนนตัดเพือ่ เชื่อมทางขนานใหม ีการติดตอกนั จงึ จะดาํ เนินการไดผ ลดี

¼Å´¢Õ ͧ¡ÒèѴÃкºà´¹Ô ö·Ò§à´ÕÂÇ
๑) เพมิ่ ความจุของถนน
๒) ลดการเกิดอบุ ัตเิ หตุ
๓) ลดปญหาความลา ชา และความขัดแยงเน่อื งจากรถเลยี้ ว
๔) มโี อกาสจอดรถบนถนนไดม ากกวา (ในกรณที อี่ นญุ าตใหจ อดรถ)
¼ÅàÊÂÕ ¢Í§¡Òè´Ñ Ãкºà´Ô¹Ã¶·Ò§à´ÕÂÇ
๑) เพิม่ ระยะเวลาการเดนิ ทางไปสจู ุดหมายปลายทาง
๒) จําเปน ตอ งมรี ะบบควบคมุ การจราจรเพ่ิมขึน้
๓) ไมส ะดวกตอ การจดั เสน ทางของระบบขนสง มวลชน เชน รถเมล
อาจจําตอ งเปล่ียนแปลงเสน ทาง เปน ตน
๔) สรา งความสบั สนแกผูขับขี่
ô. ÊÀÒÇÐáÇ´ÅŒÍÁ (Environment)
สภาวะแวดลอม หมายถงึ สภาพแวดลอมรอบขา ง ซึ่งเปน สิ่งแวดลอมตางๆ ทอี่ าจ
จะอยูหรือไมอ ยูนอกเหนือการควบคมุ ของมนษุ ย อาจจะแบงไดเ ปน ๒ ประเภท คอื
๑. สภาวะแวดลอ มทีอ่ ยูใ นแนวถนน เชน เศษหิน ดินทราย ซ่ึงหมายถึงเศษซาก
ตามธรรมชาติ เชน ก่ิงไม ทอนไม เปนตน ที่ถูกทิ้งไวโดยไมเจตนา หรืออันเกิดจากลมหรือนํ้าฝน
ชาํ ระลา งแลว ตกลงมาอยใู นแนวถนน เปนตน
๒. สภาวะแวดลอมท่ีอยูนอกแนวถนน ในท่ีนี้หมายถึง วัตถุหรือส่ิงกอสราง
ประกอบดว ย เสาไฟฟา ตน ไม ปา ยและสญั ญาณไฟจราจร ราวกนั อนั ตราย ราวกนั ชน ขอบสะพาน
ทางระบายนาํ้ รานคา และขอบขางถนน
นอกจากนี้สภาวะแวดลอมยังสามารถถูกจํากัดความใหเปนสภาพแวดลอม
ตามธรรมชาติ ไดแก สภาพภูมิอากาศ สภาพภูมิประเทศ แสงสวาง-ความมืดตามธรรมชาติ หมอก
ฝน หรือส่ิงที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เปนตน และสภาพแวดลอมท่ีมนุษยสรางข้ึน ไดแก ลักษณะ
การใชที่ดิน สภาพการจราจร สภาพเสนทางท่ีใชในการเดินทาง การประดับตกแตงบริเวณเสนทาง

๕๖

ปายโฆษณา ตนไม แสงไฟท่ีมนุษยสรางข้ึน ควันไฟ สภาพแวดลอมจะมีผลตอผูขับขี่โดยเฉพาะ
ทางดานการมองเหน็ (Vision) การบดบงั ทศั นียภาพ หรือการจาํ กดั ความสามารถในการมองเหน็ ของ
ผขู บั ขี่ ในบางถนนทไ่ี มม แี สงไฟหรอื มแี สงไฟนอ ยกวา ปกติ ถา ขบั ขผี่ า นจากทมี่ ดื สทู สี่ วา งจะใชเ วลาปรบั ตวั
ในการมองเหน็ ประมาณ ๓ วนิ าที และถา ผานจากที่สวางเขา สทู ีม่ ดื จะใชเวลาปรับตัวในการมองเหน็
ประมาณ ๖ วนิ าที ดังนั้นการปรบั ปรงุ สภาพแวดลอ ม (Environmental Improvement) ดว ยการเพม่ิ
แสงไฟในถนนจะเปนการชว ยใหเ กิดความปลอดภยั ในการขับข่มี ากยง่ิ ขนึ้

การลดอบุ ตั เิ หตดุ ว ยการแกไ ขขอ จาํ กดั ทางดา นสภาพแวดลอ มดว ยวศิ วกรรมยานยนต
เชน กรณีที่ฝนตก หรือหมอกลงจัด สามารถแกไขขอจํากัดไดโดยการติดต้ังไฟตัดหมอก เปนตน
การปรับปรุงสภาพแวดลอม เพื่อใหลักษณะทางกายภาพ เพื่ออํานวยตอการขับขี่ และเกิด
ความปลอดภยั เชน การตดั แตง ตน ไม หรอื การรอ้ื ถอนปา ยโฆษณาทอ่ี ยบู รเิ วณทางแยกบดบงั ทศั นยี ภาพ
ในการมองเห็นออกเสีย ก็จะทาํ ใหการขับขีเ่ ปน ไปอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพมากยงิ่ ข้ึน

๕๗

º··èÕ ò

ËÅ¡Ñ áÅÐÇ¸Ô »Õ ¯ÔºμÑ ãÔ ¹¡Òè´Ñ ¡ÒÃáÅСÒäǺ¤ØÁ¡ÒèÃÒ¨Ã

ò.ñ ¡Òè´Ñ ¡ÒÃáÅСÒäǺ¤ØÁ¡ÒèÃÒ¨Ãã¹Ê¶Ò¹¡ÒÃ³μ Ò‹ §æ

การจดั การจราจร หมายถงึ การดาํ เนนิ การใดๆ ทที่ าํ ใหก ารใชถ นนทม่ี อี ยใู หม ปี ระสทิ ธภิ าพ
สูงสุดดา นการจราจร โดยอาจจะรวมถงึ การปรบั ปรุงแกไ ขเลก็ นอ ย เชน การทาสี ตีเสน แบงชอ งทาง
การตดิ ตง้ั สัญญาณไฟ แตไ มร วมถงึ การกอสรางใหมเ พิม่ เติม

การควบคมุ การจราจร หมายถงึ การปฏบิ ตั กิ ารใดๆ ใหเ ปน ไปตามแผนการจดั การจราจร
ที่ไดก ําหนดไวใ หดที ส่ี ุด เหมาะสมท่ีสุด

วตั ถุประสงคในการจดั การและควบคุมการจราจร
๑. เพ่ือความปลอดภยั ตอ ผูใชถ นน รวมท้ังคนเดนิ เทา
๒. เพอื่ ประสทิ ธภิ าพสูงสดุ ในการเรงระบายการจราจร
๓. เพอื่ ควบคุมทศิ ทางการระบายรถและคน
๔. เพือ่ ความเปนระเบยี บเรยี บรอย
สาเหตุของปญหาการจราจร
๑. การเพม่ิ ขน้ึ ของปรมิ าณยานพาหนะทมี่ สี ดั สว นทสี่ งู กวา อตั ราการขยายตวั ของพน้ื ผวิ
จราจรท่ีจะรองรับ
๒. ปริมาณถนนและระบบขนสงไมเพียงพอตอความตองการการเดินทางเพื่อรองรับ
การเดินทางตา งๆ
๓. การวางผังเมืองและโครงขายถนนท่ีมีการเจริญเติบโตอยางไมมีการควบคุมทําให
ไมสอดคลองกับการเดินทางสัญจร
๔. วินยั จราจรภาคประชาชน เปนปจ จัยท่ีเปนปญหาทาํ ใหก ารจราจรตดิ ขดั ในวงกวา ง
รวมถงึ อบุ ัตเิ หตุบนทองถนน
๕. การบริหารงานจราจร มีหลายหนวยงานเขามาเกี่ยวของทําใหขาดการบูรณาการ
ในภาพรวมจากสาเหตุของปญหาจราจรตามท่ีกลาวขางตน ทําใหเกิดแนวทางแกไขปญหาการจราจร
ติดขดั โดยการจดั การจราจร (Traffic Management) ซง่ึ หมายถงึ แนวทางแกไ ขปญ หาจราจรท่มี งุ เนน
การเพมิ่ ศกั ยภาพในการเคลอ่ื นตวั ของกระแสจราจร และการปรบั ปรงุ สภาพการจราจร โดยการใชพ นื้ ผวิ
จราจรทมี่ ีอยเู ดิมใหเกดิ ประโยชนส ูงสุด ดวยการเพม่ิ ความจุ หรอื ความสามารถในการรองรับปรมิ าณ
การจราจรของถนน ภายใตท รพั ยากรเดมิ ทม่ี อี ยู โดยหลกี เลย่ี งการกอ สรา งขนาดใหญ เชน การกอ สรา ง
หรือตดั ถนนเสนใหมโ ดยไมจ าํ เปน เปน ตน โดยมีวัตถปุ ระสงคห ลัก เพอื่ เพิม่ ความปลอดภยั และความ
สะดวกใหก บั ผขู บั ขย่ี วดยาน คนเดนิ เทา และผทู มี่ กี จิ กรรมทเ่ี กยี่ วขอ งกบั การใชร ถใชถ นน อกี ทง้ั เปน มติ ร
ตอสงิ่ แวดลอมและลดมลภาวะดา นตา งๆ

๕๘

อยา งไรกต็ ามการพจิ ารณาจดั การจราจร โดยทว่ั ไปสามารถจาํ แนกออกไดเ ปน ๒ แนวทาง
ไดแก การจัดการจราจรแบบ

- โดยพจิ ารณาอปุ สงคก ารเดนิ ทาง (Demand Side) เปน การจดั การจราจรทม่ี หี ลกั การ
ทมี่ งุ เนน การจดั การ การควบคมุ และการเปลยี่ นแปลงความตอ งการเดนิ ทางใหอ ยใู นระดบั ทเี่ หมาะสม
กับองคประกอบรองรับการเดินทางที่มีอยู วิธีการที่นิยมใชในทางปฏิบัติ ไดแก การควบคุม
ความตอ งการเดนิ ทาง (Travel Demand Management : TDM) โดยมมี าตรการทน่ี ยิ มนาํ มาประยกุ ตใ ช
เชน การสัญจรรวมกัน (Car Pool) หรอื การเหล่อื มเวลาทาํ งาน เปนตน

- โดยพจิ ารณาองคป ระกอบรองรบั การเดนิ ทาง (Supply Side) เปน วธิ กี ารทเ่ี จา หนา ท่ี
ตาํ รวจสามารถนาํ มาบงั คบั ใชไ ดโ ดยตรง เพราะเปน วธิ ที ม่ี งุ เนน การจดั การและควบคมุ การเคลอื่ นทข่ี อง
กระแสจราจรใหเ กดิ ความคลอ งตวั สงู สดุ แทนการลงทนุ โครงการกอ สรา งขนาดใหญ ถงึ แมว า ระบบขนสง
สาธารณะขนาดใหญห รอื ปรบั ปรงุ การใหบ รกิ ารใหด ขี นึ้ ยงั เปน สงิ่ ทจี่ าํ เปน กต็ าม ดงั นนั้ การจดั การจราจร
เพื่อรองรับการเดนิ ทางจึงเปนหวั ขอ สําคัญในการกลา วถงึ ตอไป

ò.ñ.ñ ¡ÒÃàμÃÂÕ ÁμÇÑ ã¹¡ÒèѴ¡ÒÃáÅСÒäǺ¤ÁØ ¡ÒèÃÒ¨Ã
๑) การเตรียมแตง กาย
๑.๑) สภาพรางกายแขง็ แรงปกติ พกั ผอ นใหเพียงพอ
๑.๒) ตรงตอเวลา
๑.๓) เครอื่ งแตง กายและอปุ กรณต า งๆ สะอาดและถกู ตอ งตามระเบยี บ เชน

การสวมเสือ้ สะทอนแสง การมไี ฟฉายและกระบอง รวมถึงการสวมถุงมือ เปนตน
๒) การเตรยี มสภาพจิตใจ
๒.๑) จติ ใจตองแจม ใส ปลอดโปรง พรอ มปฏิบัติงาน
๒.๒) มคี วามตื่นตวั ฉบั ไว พรอมปฏบิ ัติงาน
๒.๓) มีความรับผิดชอบตองานท่ไี ดรบั มอบหมาย
¡Í‹ ¹¡Òû¯ºÔ μÑ Ô˹Ҍ ·Õè
๑) สอบถามและทาํ ความเขา ใจในหนา ทท่ี ไ่ี ดร บั มอบหมายใหด แี ละถกู ตอ ง
๒) สังเกตและสรางความคุนเคยตอบริเวณที่จะปฏิบัติหนาที่ เชน

ทิศทางเดินรถประจําทาง ท่ีสวนทาง จุดเลี้ยว หรือกลับรถ ปายจราจรตางๆ ลักษณะภูมิประเทศ
และโครงขา ยถนน เปน ตน

๓) สงั เกต จาํ เวลา รอบจงั หวะ และทศิ ทางของสญั ญาณไฟจราจรทบี่ รเิ วณนน้ั ๆ
¡Òû¯ÔºÑμÔ˹Ҍ ·Õèã¹àÇÅÒઌÒÁ´× áÅÐàÇÅÒค่าํ
๑. การแตง กายท่ผี ขู ับข่ีเหน็ ไดดีและชดั เจน เชน สวมเสื้อสะทอนแสง
๒. ใชไ ฟฉายชว ยในการใชส ญั ญาณมอื
๓. ใชส ญั ญาณดวยเสียงนกหวีดใหด งั และยาวกวา ปกติ

๕๙

๔. ระมัดระวงั การยืนบรเิ วณจุดทไ่ี มมีแสงไฟฟา สองสวาง
๕. ระมดั ระวงั รถทไี่ มเ ปด สญั ญาณไฟสอ งสวา งหนา รถแลน มาในเวลากลางคนื
๖. ระวงั ผขู บั ขที่ เี่ มาสรุ า หรอื หลบั ใน อาจเกดิ อบุ ตั เิ หตใุ นการใหส ญั ญาณมอื ได
¡ÒÃÂ׹㹢³Ð»¯ºÔ ÑμÔ˹Ҍ ·èÕ
๑) ยนื ในจดุ ทม่ี องเหน็ ไดท กุ ดา นเพอื่ มองเหน็ ปรมิ าณรถแตล ะดา นมากนอ ย
เพยี งใด
๒) เปน จดุ ท่ีปลอดภยั ไมก ดี ขวางการจราจร
๓) ไมมีส่ิงบดบังตัวเจาหนาที่ผูปฏิบัติ อาจทําใหผูขับขี่มองไมเห็น เชน
เสาไฟฟา เปน ตน
๔) ใหผูขับข่ีรถยนตมองเห็นไดชัด เม่ือใหสัญญาณมือในการอํานวยการ
จราจร
๕) เปน จุดท่ีมองเห็นสญั ญาณไฟจราจรหรอื ผูควบคมุ สญั ญาณไฟจราจร
๖) ยนื อยใู นทเ่ี หมาะสม สามารถควบคมุ จดั การจราจรไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ
๗) งดการสบู บหุ ร่ี หมากฝร่ัง หรอื แสดงกริ ยิ าที่ไมเ หมาะสม
¡Òû¯ÔºμÑ àÔ ÁÍè× àËμÃØ ¶Â¹μ¢´Ñ ¢ŒÍ§º¹¶¹¹
๑. รบี ไปยังจุดท่ีรถยนตขดั ขอ งโดยดวน
๒. หากกดี ขวางชอ งการจราจรใหน าํ ชดิ ขอบทางดา นซา ยหรอื บรเิ วณทไี่ ม
กดี ขวางการจราจร เชน ในซอยใกลเ คียง หรอื ทางเวาเกาะกลางถนน เปนตน
๓. สอบถามสาเหตทุ ขี่ ดั ขอ งและสง่ิ ทตี่ อ งการความชว ยเหลอื ชว ยแนะนาํ
อูซอ มเคร่ืองยนตใกลเ คียงดวยกจ็ ะดี
๔. หากแกไขไมไดหรือกดี ขวางการจราจรใหร ถยกรบี นาํ พนการกีดขวาง
๕. เรงระบายจุดท่ีติดขัดเพราะสาเหตุดังกลาวจนกวาการจราจรคลี่คลาย
เปน ปกติ
¡Òû¯ÔºÑμԡóÕöทําÊÔ觢ͧμ¡ËŹ‹
๑. รีบไปยงั จดุ ท่สี ่งิ ของตกหลน
๒. แจงสภาพท่ีเกิดเหตุวามีสิ่งใดตกหลน ตองการความชวยเหลือ
จากหนวยงานใดอยา งไร
๓. หากที่เกิดเหตุมีบริเวณกวางเกิดการติดขัดมากใหขอกําลังสนับสนุน
เพอื่ เรงระบายการจราจร
๔. กระจายกําลังประจําจุด เพ่ือเรงระบายรถในจุดที่เหมาะสม ไมรวม
จับเปนกลมุ
๕. ออกหนงั สอื คาํ สง่ั ดาํ เนนิ คดกี บั ผขู บั ขใี่ นกรณที เี่ ปน การกระทาํ ประมาท
เลินเลอ

๖๐

ÊèÔ§·Õ¤è ÇÃÃÐÁ´Ñ ÃÐÇ§Ñ Í×è¹æ
๑. ควบคมุ อารมณเ มอื่ ถกู ผใู ชร ถใชถ นนตาํ หนกิ ารปฏบิ ตั ิ เมอ่ื เกดิ การจราจร
ติดขัดมาก
๒. ถกู ซักถามหรอื พดู จาประชดประชนั
๓. เม่อื ปด การจราจรหรือเตรียมเสนทางบคุ คลสาํ คญั ตางๆ
๔. การจราจรติดขัดเปนวงแหวน ตองเรงระบายคล่ีคลายการจราจรใน
วงแหวนอาจทาํ ใหด านอืน่ เคล่ือนตัวหรอื แบงเรงระบายนอ ยกวา
๕. สญั ญาณไฟจราจรขดั ขอ ง ตอ งออกมาอาํ นวยการจราจรดว ยสญั ญาณมอื แทน
๖. ภูมิอากาศแปรปรวน เชน ฝนตกนา้ํ ทว มขัง เปนตน
๒.๑.๒ การจดั การจราจรและการควบคุมการจราจรตามประเภทถนน๑๑
ò.ñ.ò.ñ ¡ÒèѴ¡ÒèÃҨûÃÐàÀ·¶¹¹·Ò§μç

การจัดการจราจรบนทางตรงจะตองมีการวางแผนที่คํานึงถึง
ความปลอดภยั สะดวกรวดเร็ว และลดการตดิ ขัดจากทางแยกท่ีมี โดยมีหลักการจดั การจราจรดงั น้ี

๑) จดั การจราจรเปน ทมี เวริ ก โดยเปน กลมุ ทาํ งานทป่ี ระกอบขนึ้ จาก
เจาหนาที่หลายทางแยกในเสนทางทั้งหมด มีการจัดองคกรของกลุม โดยแบงแยกหนาท่ีกัน มีการ
ประชมุ วางแผน ระดมความคิด

๒) มีการสํารวจ วางแผน โดยใชขอมูล เชน ถนน ทางแยก
ระยะทาง ความเรว็ เฉล่ยี จุดกอ ปญหาจราจร

๓) จดั การควบคมุ สญั ญาณไฟแบบเหลอ่ื มเวลา รบั ปรมิ าณจราจร
บนเสน ทางสายตรง โดยการคาํ นวณหรือทดลองขับขี่บนเสนทาง

๔) จดั กาํ ลงั เจา หนา ทตี่ าํ รวจเปน สายตรวจ และกาํ ลงั ประจาํ จดุ ในเสน ทาง
ไดแก จดุ กลบั รถ คอขวด ปากซอย จุดกอ ปญ หาจราจร โดยสมั พนั ธก ันในทกุ จุด

๕) จดั การจราจรแบบสลบั ชอ งทางเดนิ รถ (Reversible Lane) บรเิ วณที่
เหมาะสม เพื่อรองรบั ปริมาณรถไดอ ยางถูกตอ ง

๖) ควบคมุ เวลาตอบสนองการแกไ ขปญ หาจราจร เชน การเดนิ ทาง
ไปยงั ท่เี กิดเหตุหรือจดุ ที่เกดิ ปญ หาจราจรอยา งทันทวงที

๗) ประสานการควบคมุ สง่ั การกนั เปน ระบบทงั้ สถานตี าํ รวจนน้ั ๆ และ
ใกลเ คียง

๘) ทําการประชาสัมพันธใหขอมูลการเดินทางแกประชาชน
อยา งสมํ่าเสมอ

๑๑สาํ นักงานตาํ รวจแหงชาต.ิ ๒๕๕๗. คมู ือการฝกอบรมขา ราชการตํารวจทปี่ ฏิบตั หิ นาทง่ี านจราจรในสถานตี ํารวจ. กรุงเทพฯ
: โรงพมิ พตาํ รวจ.

๖๑

ò.ñ.ò.ò ¡ÒèѴ¡ÒèÃҨûÃÐàÀ·¶¹¹·Ò§â¤Œ§·Ò§àÅÂÕé Ç
การจัดการจราจรคลายกับทางตรง โดยจะตองมีการวางตําแหนง

เจา หนา ทตี่ าํ รวจชว งกอ นทางโคง ทางเลย้ี ว เพอ่ื สามารถควบคมุ ความเรว็ ของยานพาหนะไดไ มใ หเ กนิ ความเรว็
ท่ีเปนอันตรายตอผูขับข่ี เสมือนหนึ่งเปนการแจงเตือนผูใชรถใชถนนใหเกิดความระมัดระวังดวย
นอกจากน้ยี งั สามารถชว ยจัดชองการเดินรถใหเปนระเบยี บขณะทําการเขา ทางโคงอีกดว ย

öàÅÂÕé Ç«ŒÒ¨ҡª‹Í§·Ò§·¶Õè Ù¡ ÊÒÁÒöàÅÂÕé Çä´Œâ´Â§‹ÒÂ

ËŒÒÁÁÔãËÁŒ Õ¡ÒèʹöºÃÔàdz·Ò§àÅÂéÕ Ç

๖๒

ตามปกติ ไมจ าํ เปนหามรถในทางตัดใหห ยดุ เพ่อื ใหร ถเลย้ี วซายผา นเขา ไปรว มทางดว ย
เวนแตในโอกาสที่รถทางดานตัดซ่ึงแลนตรงผานหนาเปนขบวนยาวติดๆ กัน ไมมีชองที่รถเล้ียวซาย
จะเล้ียวเขาทางไดเทาน้ัน เจาหนาท่ีตํารวจจะชวยหามรถผานหนาทางตรงใหหยุดชั่วขณะ เพ่ือให
รถเลย้ี วซา ยเขา ทางในโอกาสอนั สมควร โดยหา มรถเฉพาะดา นทอ่ี ยใู นทางเลยี้ วของรถทกี่ าํ ลงั จะเลย้ี วซา ย
ทางเดียวเทานนั้ สวนรถคนั อน่ื คงเดินทางไดป กติ

กรณีที่รถคันใดจะเลี้ยวขวาตรงทางแยก รถคันน้ันจะตองหยุดรอตรงก่ึงกลางทางแยก
เพ่ือใหรถที่แลนทางตรงมาจากทางทิศตรงกันขามผานพนไปกอนแลวจึงเลี้ยวรถตอไปตามทิศทาง
ทตี่ อ งการ และมีกรณีเลย้ี วขวาอนื่ ๆ ตามภาพประกอบ

ö¨Ò¡·ÈÔ μÐÇѹμ¡Á‹§Ø ˹Ҍ ·ÔÈμÐÇѹÍÍ¡à¾Í×è àÅÕéÂÇ¢ÇÒ ¨Ð¶¡Ù ËŒÒÁãËŒË嫯 ̦

๖๓

öàÅÕéÂÇ¢ÇÒ¢³Ð··èÕ Ø¡´ÒŒ ¹¶Ù¡ËŒÒÁ
รถเลี้ยวซา ยเล้ยี วไดอยา งสะดวก แมร ถสายกลางยังคงเดนิ อยู และรถเลย้ี วขวาก็รว มเล้ียวไปได

๖๔

ในทางทีก่ วาง โดยท่ีรถเลี้ยวซา ยจะใหรถเลี้ยวขวาเดนิ รวมดว ย ๒ คนั กไ็ ด

ò.ñ.ò.ó ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃҨûÃÐàÀ·¶¹¹ÊÒÁá¡
การจดั การจราจรบนถนนสามแยก มแี นวทางคอื ถา มรี ถเลย้ี วขวามาก

เจาหนาท่ีตํารวจก็จําเปนตองปดทางรถขวางเพ่ือใหทางแกรถเลี้ยวขวาหรือใหรถท่ีรออยูพอให
รถทางตัดไปกอนเพ่ือใหไดเดินผลัดกันโดยสะดวก และในขณะเดียวกันก็ยอมใหรถเล้ียวซาย
จากอีกสองทางผานไปได (ดังภาพประกอบ)

ระยะที่ ๑ ปลอยรถจากทิศตะวนั ออกและทิศตะวนั ตกเดนิ ทางตรงและใหเ ลยี้ วซายอีกดานหน่งึ เดนิ ได

๖๕

ระยะที่ ๒ รถแลนลงทางใต ในขณะเดยี วกนั ใหร ถเลี้ยวซายไดท กุ ทาง

ระยะที่ ๓ ปลอ ยรถจากทางใตไปทางทศิ ตะวันออกและใหรถดานอน่ื เลีย้ วซา ยได
¢ŒÍÊѧà¡μ การเลย้ี วซายของรถจากทศิ ทางใดกต็ าม ถา เลยี้ วไดโ ดยไมก ีดขวางรถทีก่ าํ ลัง

ผานทางแยกอยูน้ันก็ควรปลอยใหเลี้ยวได การเล้ียวขวาตรงทางแยก ตามธรรมดาไมควรหาม
เวน แตเ หน็ วา จะกอ ใหเ กดิ อนั ตรายขน้ึ ได หรอื ชอ งทางทรี่ ถจะเลย้ี วไปนน้ั ไมป ลอดภยั เจา หนา ทตี่ าํ รวจ
ผูค วบคุมอยูตรงทางแยกตองสงั เกตและตดั สนิ ใจโดยถกู ตอ งวาควรหา มหรือไม

๖๖

ò.ñ.ò.ô ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃҨûÃÐàÀ·¶¹¹ÊáÕè ¡
๑) ทางแยกทไี่ มต อ งควบคมุ คอื ทางแยกทม่ี ยี วดยานผา นนอ ย แมจ ะ

มีการตัดกันก็มีโอกาสหยุดรอหรือชะลอคอยกันไดโดยไมตองเสียเวลานาน ทางแยกเชนน้ีไมตองการ
ใหมีการควบคมุ ปลอยใหเดนิ รถกันไปตามทาง ดังนัน้ เจาหนา ทตี่ ํารวจตองไมออกไปยนื ในทางใหคน
ขบั รถเขา ใจผดิ วา กําลงั จัดการจราจรเปน อนั ขาด

๒) ทางตดั กนั ขนาดยอ ม ไดแ ก ทางแยกทมี่ ที างเอกหรอื ทางใหญต ดั กนั
กับทางโทหรือทางเล็ก รถในทางเอกจะแลนกันมาโดยไมขาดสาย ซ่ึงเปนการบังคับใหรถในทางโท
ตอ งหยดุ รอเปน เวลานานกวา รถในทางเอกจะเปด ชอ งใหผ า นไป ดงั นน้ั การจดั การจราจรจะตอ งมกี ารควบคมุ
ถา เหน็ วา รถในทางโทคอยนานจาํ นวนมากและรถในทางเอกทงิ้ ระยะหา งกนั แลว กใ็ หส ญั ญาณหยดุ รถ
บนทางเอก แลวตดั ตอนใหทางโทไดเ ดินรถบา ง แลวจึงใหทางเอกเดินรถตอไปสลับกันไป

๖๗

๓) การใหร ถหยดุ รอเปน หมู ในขณะทร่ี ถทางเอกกาํ ลงั แลน ตามกนั อยู
ถามีรถในทางโทมาจะผานทางเอกก็ควรใหรถในทางหยุดรถ แมจะมีหลายคันก็ตาม และเมื่อเห็นวา
รถที่หยุดรออยูน้ันมากพอสมควรก็เปลี่ยนทิศทางการเดินรถ โดยหามรถทางเอกหยุดแลวปลอยรถ
ทางโทเดนิ บา งสลบั กนั ไป คลา ยกนั กบั ทางตดั กนั ขนาดยอ ม แตข อ ควรระวงั กค็ อื อยา หา มรถในทางเอก
ไวนานเกิน ๑ นาทถี า ไมจ ําเปน และใหแ นใ จวา รถไมคางบนทางแยกกอนทาํ การปลอ ยรถในทางตางๆ

๔) การแบง เวลาคอื การใหเ วลากบั รถทางเอกเทา ๆกนั กบั ทางโทในการเดนิ รถ
เพราะวา ปรมิ าณรถทง้ั ทางเอกและทางโทมปี รมิ าณพอๆ กนั จงึ ตอ งมกี ารแบง การเดนิ รถในเวลาทพ่ี อๆ กนั

๖๘

๕) เมอ่ื เกดิ การอดั กนั แนน นนั่ คอื ปรมิ าณรถทง้ั ๔ ดา นมมี าอยา ง
ตอ เนอื่ งและแนน กค็ วรยดื เวลาในแตล ะดา นใหน านบา งตามสมควร และตอ งหมนั่ เปลยี่ นทศิ ทางเดนิ รถ
ใหถี่ขึ้นกวา เดมิ เพอ่ื ใหมีการขยบั ตวั กนั ตลอด ขอสงั เกตคือตอ งระวงั การหยุดรอสญั ญาณท้ัง ๔ ดา น
อยา ใหร ถที่เขา ทางแยกหยดุ ลํ้าแนวกลางถนนได เพราะจะทาํ ใหเกดิ การติดขัดรุนแรงย่ิงขน้ึ

๖) เหตขุ ดั ขอ งเลก็ นอ ย ขณะทท่ี างแยกสายหนง่ึ รถทจ่ี ะผา นออกหยดุ
อยเู ตม็ และเปน ทางออกของรถผา นทางแยกซง่ึ ยงั ผา นไปไมไ ด เจา หนา ทตี่ าํ รวจจะตอ งหา มรถทเี่ หลอื อยู
ซึ่งกําลังรอจะผานไปทางน้ัน ใหหยุดรออยูตรงหลังเสนรอสัญญาณกอนจนกวาขบวนท่ีปดขวางทาง
จะแลน ผา นไป และเปด ทางวา งแลว จงึ คอ ยใหไ ป และถา จาํ เปน จะไดม ที างขยบั ขยายใหร ถทจ่ี ะไปทศิ ทางอน่ื
เดินทางแยกไปกอนได จะเปนทางชวยลดความแออัดตรงทางแยกลง แตถาเห็นวาเหตุขัดของน้ัน
จะตองทําใหรถท่ีรอจะผานตองรอนาน ก็ควรใหรถท่ีหยุดรอเพ่ือจะผานทางขัดของนั้น ผานออกทาง
ชอ งทางอื่นท่ีไมขดั ขอ ง

๖๙

๗) การขดั ขอ งขนานใหญ ตรงทางแยกทมี่ รี ถหยดุ รอเตม็ อยทู งั้ ๓ ดา น
คงเหลือทางวางเพยี งทางเดยี ว และทางวางนน้ั กวางพอทจ่ี ะใหเ ปนทางออกของรถทอี่ ยูในทางแยกได
เจา หนา ทตี่ าํ รวจจะตอ งพจิ ารณาใชท างนนั้ เปน ทางออกเดยี วเพอ่ื ใหร ถตา งๆ ออกจากทางแยกไปใหห มด

๘) รถแนน ทกุ ดา น ลกั ษณะเชน นเี้ ปน การตดิ ขดั อยา งแทบหมดทางแก คอื
รถจากทุกดานติดขัดหมด ดังนั้นทางท่ีดีที่สุดคือ ตองสังเกตวาทางใดมีทาพอจะใหรถขยับไดก็ตอง
ดาํ เนนิ การทันที และทสี่ าํ คญั อยาใหร ถทจ่ี อดรอน้นั เขามาอยูในบริเวณทางแยกโดยเดด็ ขาด

๗๐

ò.ñ.ò.õ ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃҨûÃÐàÀ·¶¹¹ËŒÒá¡ËÃ×ÍÁÒ¡¡Ç‹Ò
การจดั การจราจรบนถนนหา แยก จะตอ งจดั ทางใหร ถเดนิ เปน ทางใหญ

ตัดกันเสีย ๒ สายแลวปลอยบรรดาถนน นอกจากนั้นใหเดินรถสลับกันกับถนนใหญท้ัง ๓ สาย
เพียงช่ัวระยะสั้นๆ หรือปลอยใหรถเล้ียวซายเล้ียวไดหมด ในขณะที่หามรถทางตรงทุกดานหยุด
จากภาพประกอบจะเปนท่ีเขาใจวาเจาหนาที่ตํารวจจะไมยอมใหรถเขามาในบริเวณทางแยกพรอมกัน
เกินกวาจาก ๒ ทศิ และเฉพาะทางทม่ี ยี วดยานมากกวา ทางอน่ื ๆ จะตอ งใหเดนิ รถนานกวา

ÃÐÂзèÕ ñ à»´ ·Ò§ãËÞÊ‹ ÒÂμÐÇ¹Ñ ÍÍ¡áÅÐμÐÇ¹Ñ μ¡

ÃÐÂзÕè ò ແ´·Ò§ãËÞÊ‹ ÒÂà˹×ÍáÅÐãμŒ

๗๑

ÃÐÂзÕè ó ແ´·Ò§ÃͧãËŒ¼‹Ò¹μÑ´¡¹Ñ áÅÐàÅÂéÕ Ç«ŒÒ¨ҡ·ÔÈ·Ò§¹¹Ñé æ
ò.ñ.ò.ö ¡ÒèѴ¡ÒèÃҨûÃÐàÀ·¶¹¹º¹Êоҹ/·Ò§ÅÍ´
การจดั การจราจรบนถนนบนสะพาน/ทางลอดน้ี มกั จะเปน การใชม าตรการ

แบบสลบั ชอ งทางเดนิ รถ (Reversible Lane) กบั สะพาน/ทางลอดทชี่ อ งทางจราจรมากกวา ๒ ชอ งทาง
จราจร ท้ังไปและกลับ โดยอาศัยการสลับตามปริมาณรถ เชน ในชวงเชา ขาเขาเมืองจะมีการเพ่ิม
ชอ งทางจราจร โดยการลดชองทางจราจรของขาออกเมอื ง เพอ่ื เพิ่มพ้ืนผวิ จราจรในการระบายรถเขา
สเู มอื ง ในทางกลบั กันในชว งเยน็ ก็จะเปดชอ งทางจราจรเพ่มิ สาํ หรบั ขาออกเมือง โดยการลดชองทาง
จราจรของขาเขาเมอื ง เพอ่ื เรง ระบายรถออกจากเมือง เปน ตน

ò.ñ.ó ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃÒ¨ÃáÅСÒäǺ¤ÁØ ¡ÒèÃÒ¨Ãã¹à¢μªÁØ ª¹àÁÍ× §áÅШÃÒ¨Ã˹Òá¹¹‹
วิธีจัดการจราจรในภาพรวม หมายถึง วิธีจัดการจราจรของท้ังเมืองที่คํานึงถึง

ประโยชนใ นภาพรวมของเมอื งเปน สงิ่ สาํ คญั ทสี่ ดุ โดยถอื วา ผลประโยชนข องโครงขา ย (Network) สาํ คญั กวา
เสน ทาง (Route) เสนทางสําคัญกวา ถนน (Link) ถนนสําคัญกวา ทางแยก (Intersection) เดียว หรือ
จดุ เดยี ว เปน ตน การจดั การจราจรแบบนถ้ี อื วา ผลประโยชนข องสถานตี าํ รวจตอ งมาทหี ลงั ของภาพรวม

การจดั การจราจรโดยในภาพรวม ประกอบดว ยวธิ กี ารจดั การจราจรสาํ คญั ไดแ ก
การจดั การจราจรเปนเสน ทาง และการจัดการจราจรเปน โครงขา ย ไดแก

ò.ñ.ó.ñ ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃÒ¨Ã໚¹àÊŒ¹·Ò§ (Route Traffic Management)
ความหมายการจัดการจราจรเปนเสนทาง หมายถึง การจัดการจราจรที่ใชเจาหนาที่ตํารวจ
และเทคโนโลยีจัดการ (Management) ใหม กี ารเคลอ่ื นตวั ของกระแสจราจรเปนเสน ทางยาว (Route)
ท่ตี อ เนอ่ื งโดยไมม อี ปุ สรรค โดยเฉพาะในถนนสายหลกั (Arterial Road) ท่ีเปนเสนทางเขา-ออกเมือง
(Inbound-Outbound) เพื่อใหก ารเดินทางมีประสทิ ธิภาพสูงสุด

๗๒

ÊÀÒ¾»˜ÞËÒ
๑) การจดั การจราจรปจ จบุ นั ขนึ้ อยกู บั ทางแยกทดี่ แู ลการจราจร แบบเปน ทอ น
(Part) หรอื เปน พนื้ ที่ (Area) ซง่ึ แบง แยกกนั รบั ผดิ ชอบโดยสถานตี าํ รวจจาํ นวนมาก แตข าดการประสานงาน
หรือขาดเอกภาพในการบังคับบัญชาการจัดการจราจรแบบเปนทอน ทําใหถนนเสนหน่ึงมีเจาหนาท่ี
ตํารวจควบคุมสัญญาณไฟหลายทางแยกแตข้ึนกับคนละสถานีตํารวจ และตางก็เปดสัญญาณไฟ
ในทศิ ทางทเี่ กดิ ประโยชนก บั ทอ งทตี่ วั เอง ซง่ึ อาจจะไมส มั พนั ธต อ ทศิ ทางการไหลของกระแสจราจรหลกั
ตามภาพประกอบ

สถานีตํารวจ A
เปดสญั ญาณไฟจราจรระบายรถ
แนวทศิ เหนอื -ใต เปนหลกั
สถานตี าํ รวจ B
เปดสญั ญาณไฟจราจรระบายรถ
แนวทศิ เหนอื -ใต เปน หลกั
สถานีตํารวจ C
เปดสัญญาณไฟจราจรระบายรถ
แนวทศิ เหนอื -ใต เปน หลัก

สถานีตาํ รวจ D
เปดสัญญาณไฟจราจรระบายรถแนว
ทศิ ตะวนั ตก-ตะวันออก เปน หลกั

๒) การจดั การจราจรบรเิ วณทางแยก จะระบายรถทเี่ หน็ จากทางแยกเดยี ว หรอื
เฉพาะพื้นที่ของตวั เองใหมคี วามคลอ งตัว ไมถ กู ตําหนิ แตอาจขดั แยง ไมสอดคลองกบั จดุ อน่ื ๆ

๓) การจัดการในเขตพ้ืนที่หนึ่ง จะไมคํานึงถึงเขตธุรกิจศูนยกลางเมือง
(Central Business District : CBD) ยา นทอี่ ยอู าศยั (Residential Area) ทจี่ ะตอ งเชอื่ มตอ กนั ซงึ่ คาํ นงึ ถงึ
ผลประโยชนภาพรวมของท้ังเมืองเปน หลกั

ÇÔ¸Õ»¯ºÔ ÑμÔ
๑) จดั การจราจรเปน ทมี เวริ ก (Team Work) เปน กลมุ ทาํ งานทปี่ ระกอบขนึ้ จาก
เจาหนาที่หลายทางแยกในเสนทางทั้งหมด มีการจัดองคกร (Organization) ของกลุม โดยแบงแยก
หนา ทีก่ นั มกี ารประชมุ วางแผน ระดบั ความคดิ มีความรบั ผดิ ชอบและแกไ ขปญ หารวมกนั โดยท้ังกลุม
จะมกี ารตกลงใจและมคี วามเขา ใจทชี่ ัดเจนในเรื่อง

- เปา หมายของกลุม
- วธิ กี ารทํางานของทุกคนในกลุมเพ่ือไปสเู ปา หมาย

๗๓

๒) มีการสํารวจวางแผน โดยใชขอมูล เชน ถนน ทางแยก ระยะทาง
ความเรว็ เฉลยี่ จดุ กอ ปญ หาจราจร (Traffic Conflict Point)

๓) จัดการควบคุมสัญญาณไฟแบบเหลื่อมเวลา (Offset) รับปริมาณจราจร
แตละทางแยกที่สัมพันธกนั โดยการคาํ นวณหรือทดลองขับขบี่ นเสนทาง

๔) จัดกําลังเจาหนาที่ตํารวจเปนสายตรวจ และกําลังประจําจุดในเสนทาง
ไดแ ก จดุ กลับรถ ทางมาลาย คอขวด ปากซอย จุดกอปญ หาจราจร เปนตน โดยสัมพันธก บั ทางแยก
และทกุ ชุดทาํ งานประสานกนั

๕) จดั การในเร่อื ง งบประมาณ วสั ดุอุปกรณ การพกั ผอ น การออกกาํ ลังกาย
การใหรางวัล การบํารุงขวัญ โดยมีผูรับผิดชอบ ใหผูปฏิบัติไดรับการสนับสนุนครบเปนชุดท้ังหมด

(Package)

๖) จดั การจราจรแบบสลบั ชอ งทางเดนิ รถ (Reversible Lane) บรเิ วณทเ่ี หมาะสม
๗) ควบคมุ เวลาตอบสนอง (Response Time) ในการเดนิ ทางไปยังทเ่ี กดิ เหตุ
หรอื จดุ ที่เกดิ ปญ หาจราจร
๘) มรี ะบบการควบคมุ สง่ั การ และประสานงานจากศนู ยค วบคมุ การจราจร (Traffic
Control Center) เพื่อใหขอมูลของกระแสการจราจร ปญหาจราจร การกํากับดูแล และตรวจสอบ
การปฏิบตั ิงานโดยมผี ูบรหิ ารระดบั สูงประจําท่ีศนู ยควบคมุ ฯ
๙) ทาํ การประชาสมั พันธ ใหขอ มลู การเดนิ ทางแกป ระชาชนตลอดเวลา
การจดั การจราจรเปน เสน ทางจาํ เปน จะตอ งมกี ารวางแผนทคี่ าํ นงึ ถงึ ความสอดคลอ ง
ของทางแยก อาทิ เปดสัญญาณไฟแบบรับชวงตอเน่ืองกันหลายทางแยก โดยดําเนินการกับถนน
สายหลักท่ีเปนเสนทางเขา-ออกเมือง ที่จะสงผลตอการเดินทางของประชาชน การจัดการจราจร
เปนเสน ทาง (ดังภาพประกอบ)

๗๔

(เทสRศิ น oเทหutานeงอื) -Aใต เสน ทาง (Route) A
สจาู CกชBาDนเมือง

กหาลรักเปกดาสรญั ญาณไฟแบบสมั พนั ธก นั ทง้ั เสน ทาง (Route)
ผรโดถลทยใกี่ ชาค รวใาชมก เารวร็ คเหงทลจ่อื่ี ะมสเาวมลาารถ(Oวงิ่ ffผsา eนtท)างแยกท่ี ๑, ๒, ๓
โดยไมต ิดสญั ญาณไฟแดง

นอกจากการจัดการจราจรเปนเสนทางที่มุงให การเปดสัญญาณไฟระหวาง
ทางแยก (Node) มคี วามสมั พนั ธก นั แลว ภายในเสน ทาง (Link) ทเ่ี ชอ่ื มระหวา งทางแยก กจ็ ะตอ งจดั การ
จราจรใหสมั พนั ธก นั ไดแ ก จดั การจุดกลับรถ ทางมาลาย ปากซอย จดุ กอปญ หาจราจร เปน ตน ซ่งึ ควร
จะสัมพันธกบั สญั ญาณไฟของทางแยก และประสานงานสอดคลอ งกนั เอง

á¡·Õè ñ á¡·Õè ò

๒๒

๑๓ ๑

๔
๑
๒
๓
๔

๗๕

ผลดขี องการจัดการจราจรเปน เสนทาง
๑) ลดความลาชา (Delay) เวลาที่สูญเปลา จากการติดรอสัญญาณไฟ
และการเดนิ ทางแบบออมไปมา โดยเปล่ยี นมาเปน การเดนิ ทางแบบเสน ตรง
๒) เพ่ิมความจุ (Capacity) ของถนนใหรับปริมาณจราจรจํานวนมากไดอยาง
ตอเน่อื ง
¼ÅàÊÕ¢ͧ¡ÒèѴ¡ÒèÃÒ¨Ã໹š àÊŒ¹·Ò§
๑) ตอ งใชเ จา หนา ทตี่ าํ รวจมากเพอื่ ประจาํ ทางแยก จดุ กลบั รถ คอขวด เปน ตน
ตลอดเสน ทางเพอื่ ไมใหม กี ารตดิ ขัด
๒) ปริมาณรถจํานวนมากจะเดินทางเขาจากเมืองช้ันนอก หรือออกจากเมือง
ชั้นในอยางรวดเร็ว หากไมมีแผนหรือไมมีระบบการจัดการจราจรเมืองช้ันใน และชั้นนอกมารองรับ
จะเกดิ การจราจรติดขดั ในเมืองช้นั ในเวลาเชา และตดิ ขดั เมืองชน้ั นอกเวลาเยน็
¢ÍŒ 椄 à¡μ
๑) การจัดการจราจรเปนเสนทาง เปนวิธีการจัดการจราจรโดยการบริหาร
ทรัพยากรทม่ี จี ํากดั คอื ถนน และคน ใหเ กิดประโยชนสูงสุดและใชง บประมาณนอ ยมาก หากเทยี บกบั
การกอสรางถนน สะพาน เปน ตน
๒) การจัดการจราจรเปนเสนทาง มีสมมุติฐานท่ีวา คนคือเคร่ืองตรวจวัด
(Detector) ที่มีประสิทธิภาพที่สุด ในการตรวจวัดปญหาและแกไขปญหาไดอยางชาญฉลาด แตจะ
ตอ งหาวิธใี หคนจํานวนมากสามารถทาํ งานสมั พันธกันไดอยางเปนทีมเดยี วกนั
»¨˜ ¨ÑÂสาํ ¤ÑÞμÍ‹ ¤ÇÒÁสําàÃç¨
การดาํ เนนิ การจัดการจราจรเปนเสนทางจะดําเนินการสาํ เร็จได จําเปนจะตอง
มปี จ จยั สนับสนนุ ทสี่ าํ คัญในการดาํ เนินการดังนีค้ ือ
๑) ภาวะผูนํา (Leadership) ของหัวหนาทีม ในการวางแผน สั่งการทุกสวน
ใหสมั พนั ธก ันสามารถบรหิ ารแบบเชงิ รุก และทุกคนในเสน ทางตองเปน ทมี เดยี วกนั
๒) ผูบังคับบัญชาจะตองใหอํานาจเด็ดขาดเปนเอกภาพในการจัดการ ใหคุณ
ใหโ ทษสนบั สนุนในเรื่อง งบประมาณ และคาตอบแทน
ò.ñ.ó.ò ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃÒ¨Ã໹š â¤Ã§¢Ò‹  (Network Traffic Management)

ความหมายการจดั การจราจรเปน โครงขา ย หมายถงึ การจดั การจราจรทม่ี อง
ภาพรวม ระดบั ทใี่ หญท สี่ ดุ ของเมอื ง โดยใชค นและเทคโนโลยจี ดั การ (Management) ใหม กี ารเคลอื่ นตวั ของ
กระแสจราจรเปน เสน ทางยาว (Route) หลายเสน ทางประกอบกนั โดยเฉพาะในถนนสายหลกั (Arterial Road)
ท่ีเปน เสน ทางเขา-ออกเมอื ง (Inbound-Outbound) และเสนทางแนววงแหวนรอบเมอื งใหสัมพันธกนั
ทั้งโครงขาย (Network) ของเมอื ง เพอื่ ใหก ารเดินทางมปี ระสทิ ธภิ าพสูงสดุ

๗๖

ÊÀÒ¾»Þ˜ ËÒ
๑) การจดั การจราจรปจ จบุ นั ขนึ้ อยกู บั พน้ื ทสี่ ถานตี าํ รวจจาํ นวนมาก แตย งั ไมม ี
การวางแผนจัดการจราจรบนโครงขา ยถนนทเ่ี ชอ่ื มตอ กันใหส ัมพันธกนั
๒) การควบคุมส่ังการที่ศูนยควบคุมฯ ยังมีบทบาทนอยและขาดความเขาใจ
เร่ืองลําดับความสําคัญของถนนท่ีเปนถนนสายหลักกับถนนสายรอง จึงขาดการอํานวยการจราจร
ท่เี หมาะสม
๓) การจดั การจราจรของเมอื ง ยงั ไมไ ดค าํ นงึ ถงึ ตน ทางและจดุ หมายปลายทาง
ของผเู ดินทาง ท่ีตอ งการการจัดการในภาพรวมทั้งเมืองโดยเฉพาะ การเดินทางระหวางเขตยานธุรกิจ
การคากลางใจเมอื ง (Central Business District: CBD) กบั ยานทอ่ี ยูอาคัย (Residential Area) ทีจ่ ะ
ตองเชื่อมตอกนั ซงึ่ คาํ นึงถงึ ผลประโยชนภาพรวมของทงั้ เมืองเปน หลกั
ÇÔ¸Õ»¯ºÔ ÑμÔ
๑) จดั การจราจรเปน ทมี เวริ ก (Team Work) เปน กลมุ ทาํ งานทปี่ ระกอบขนึ้ จาก
เจา หนา ทห่ี ลายทางแยกในเสน ทางทง้ั หมด มกี ารจดั องคก ร (Organization) ของกลมุ โดยแบง แยกหนา ทก่ี นั
มีการประชมุ วางแผน ระดบั ความคิด มีความรับผิดชอบและแกไขปญหารวมกันโดยท้งั กลุม จะมีการ
ตกลงใจและมคี วามเขา ใจที่ชัดเจนในเรอื่ ง
- เปาหมายของกลุม
- วธิ กี ารทํางานของทุกคนในกลุมเพอื่ ไปสเู ปาหมาย
๒) มกี ารสาํ รวจวางแผน โดยใชข อ มลู เชน ถนน ทางแยก ระยะทาง ความเรว็ เฉลย่ี
จุดกอ ปญหาจราจร (Traffic Conflict Point)
๓) จดั การควบคมุ สญั ญาณไฟแบบเหลอ่ื มเวลา (Offset) รบั ปรมิ าณจราจรแตล ะ
ทางแยกท่สี ัมพันธกนั โดยการคาํ นวณหรอื ทดลองขับขี่บนเสน ทาง
๔) จดั กําลงั เจา หนา ทตี่ ํารวจเปน สายตรวจ และกําลงั ประจาํ จดุ ในเสน ทาง ไดแ ก
จุดกลับรถ ทางมาลาย คอขวด ปากซอย จุดกอปญหาจราจร เปนตน โดยสัมพันธกับทางแยกและ
ทกุ ชุดทาํ งานประสานกนั
๕) จัดการในเร่อื ง งบประมาณ วัสดุอปุ กรณ การพักผอน การออกกําลงั กาย
การใหรางวัล การบํารุงขวัญ โดยมีผูรับผิดชอบ ใหผูปฏิบัติไดรับการสนับสนุนครบเปนชุดท้ังหมด

(Package)

๖) จดั การจราจรแบบสลบั ชอ งทางเดนิ รถ (Reversible Lane) บรเิ วณทเ่ี หมาะสม
๗) ควบคุมเวลาตอบสนอง (Response Time) ในการเดนิ ทางไปยงั ท่ีเกิดเหตุ
หรอื จุดทเ่ี กดิ ปญ หาจราจร
๘) มรี ะบบการควบคมุ สงั่ การ และประสานงานจากศนู ยค วบคมุ การจราจร (Traffic
Control Center) เพ่ือใหขอมูลของกระแสการจราจร ปญหาจราจร การกํากับดูแล และตรวจสอบ
การปฏบิ ตั ิงานโดยมีผูบ ริหารระดับสูงประจําที่ศูนยควบคมุ ฯ
๙) ทาํ การประชาสมั พันธใหข อมูลการเดินทางแกประชาชนตลอดเวลา

๗๗

H KA B
G C
J2

1

I2

CBD

FD

E

CBD ยานธุรกจิ ใจกลางเมอื งจัดการจราจรโดยเรงเขา อาคารตา ง ๆ
A-H เสนทาง (Route) แนวพงุ เขา-ออกเมอื งเรงขาเขา
IJK แนวทางวงแหวนรอบเมอื งชัน้ ใน ชนั้ กลาง ช้นั นอก
๑ จดุ ทเ่ี กดิ การตดิ ขดั หรืออบุ ตั เิ หตุ
๒ เสน ทางทีอ่ าจหลีกเลี่ยงโดยจดั การจราจรใหเปนทางเลือก
หมายเหตุ - เสนตรง ๑ เสน หมายถึง ถนนสายหลักที่อยูในโครงขาย
ซึ่งจดั เดนิ รถสวนกันได (Two-Way)

- ลูกศรชี้ทิศทาง ซึ่งสมมุติวาใชการจัดการจราจรเวลาเชา
(รถเขาเมืองมาก)

¼Å´¢Õ ͧ¡ÒèѴ¡ÒèÃÒ¨Ã໚¹â¤Ã§¢‹ÒÂ
๑) ลดความลาชา (Delay) เวลาท่ีสูญเปลาจากการติดสัญญาณไฟและการ
เดินทางแบบออมไปมา โดยเปลี่ยนมาเปนการเดินทางแบบเสนตรงในทิศเขาออกเมือง และสามารถ
เลย่ี งเมอื งโดยการเดินทางในแนววงแหวน
๒) เพมิ่ ความจุ (Capacity) ของถนนใหร บั ปรมิ าณจราจรจาํ นวนมากไดอ ยา งตอ เนอ่ื ง
¼ÅàÊÕ¢ͧ¡ÒèѴ¡ÒèÃÒ¨Ã໚¹â¤Ã§¢‹ÒÂ
ตองใชเจาหนาท่ีตํารวจมากเพื่อประจําทางแยก จุดกลับรถ คอขวด เปนตน
ตลอดเสน ทางภายในโครงขายเพ่อื ไมใหม กี ารตดิ ขดั จนกวา จะมีเทคโนโลยเี ขามาทดแทน
¢ÍŒ 椄 à¡μ
๑) ไมควรเปล่ียนแปลงกระแสการไหลเวียนปกติของโครงขาย เชน จัดการ
จราจรแบบออ มไปมาปดกั้นถนน จัดเดินรถสวนทิศทางการเดินทาง จดั เดินรถทางเดียว (One-Way)
สวนกระแสหลัก เปนตน พ้ืนที่ในโครงขาย ไมควรใหมีการจอดรถริมถนน ตั้งจุดตรวจในเวลาปกติ
หรือปดถนนจัดงาน เปนตน

๗๘

๒) การจดั การจราจรเปน โครงขา ย เปน ความพยายามทจี่ ะจดั การจราจรในเมอื ง
ทม่ี กี ารตอ เชอื่ มของถนนไมเ ปน โครงรา งทส่ี มบรู ณ ใหม ลี กั ษณะเปน โครงขา ยมากทสี่ ดุ เพอื่ ใหป ระชาชน
สามารถเดนิ ทางไดอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ ไมตอ งออ มไปมา

๓) การตดิ ตง้ั สญั ญาณไฟจราจรแบบอตั โนมตั ิ หากไมส มั พนั ธก บั โครงขา ยของ
เมืองแลวจะไมสามารถจัดการจราจรใหมลี ืน่ ไหลไดอ ยางตอ เนอื่ ง

»¨˜ ¨ÑÂสํา¤ÑÞμÍ‹ ¤ÇÒÁสาํ àÃç¨
๑) ภาวะผูนาํ (Leadership) ของหวั หนาทีม ในการวางแผน สงั่ การทุกสวนให
สมั พันธก ันสามารถบรหิ ารแบบเชิงรุก ทุกคนในโครงขายตองเปน ทีมเดียวกนั
๒) ผบู งั คับบญั ชา จะตองใหอ าํ นาจเดด็ ขาดเปนเอกภาพในการจัดการ ใหคณุ
ใหโทษสนับสนุนในเรอื่ งงบประมาณ และคาตอบแทน
๓) การจดั ต้งั ศูนยควบคุมและส่ังการจราจร (Traffic Control and Command
Center) เพอ่ื ใชขอ มลู ในการจัดการจราจร แทนการยนื สงั่ การตามทางแยก
ò.ñ.ô ¡ÒèѴ¡ÒèÃÒ¨ÃáÅСÒäǺ¤ØÁ¡ÒèÃÒ¨Ãã¹Ê¶Ò¹¡ÒÃ³μ Ò‹ §æ
ò.ñ.ô.ñ ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃҨà ³ ¨´Ø ¡ÅºÑ ö

ÊÀÒ¾»˜ÞËÒ
- สถานตี าํ รวจจาํ นวนมาก มกั จะปด จดุ กลบั รถเพอื่ ใหผ ขู บั เลยไปกลบั
ทอ งทอ่ี น่ื แตผ ขู บั ขห่ี าทกี่ ลบั รถไมไ ด จงึ เกดิ การเดนิ ทางทไ่ี มจ าํ เปน จาํ นวนมาก เชน ทวั่ กรงุ เทพมหานคร
เปนตน
- เจาหนาที่ตํารวจซึ่งประจําจุดกลับรถ ปลอยใหมีการกลับรถมา
ตัดกระแสรถที่ไดส ญั ญาณไฟเขียว ทาํ ใหร ถทางตรงถกู รบกวนและใชพ ้ืนทีถ่ นนไดไมเตม็ ท่ี
- เจา หนา ทตี่ าํ รวจปลอ ยใหต ง้ั แถวรอกลบั นานจนเกดิ แถวคอย (Queue)
ลนออกนอกชองกลับไปรบกวนการเดนิ ทางของรถชอ งทางอ่ืน
á¹Ç·Ò§»¯ºÔ ÑμÔ
- ไมควรปดจุดกลับรถบนถนนทั้งหมดตลอดเสนทาง แตควรจัด
เจาหนาท่ีประจําจุดกลับรถในจุดท่ีสําคัญ เพ่ืออํานวยความสะดวกแกประชาชนมิใหเกิดการเดินทาง
ท่ีไมจาํ เปน เพราะจะสูญเสยี เวลาและคาใชจ ายเพ่ิมขนึ้
- ในกรณที จี่ ดั เจา หนา ทตี่ าํ รวจจราจรประจาํ จดุ กลบั รถ ควรควบคมุ
ความยาวแถวคอย (Queue Length) ท่ีจะรอกลับรถ ไมใหยาวจนเกิดขัดขวางรถท่ีว่ิงในชองจราจร
(Lane) อน่ื และจัดใหกลับรถเปนจังหวะสน้ั ๆ เปน ระยะ
- ในกรณจี ดั เจา หนา ทตี่ าํ รวจประจาํ จดุ กลบั รถไวห ลายจดุ ควรประสาน
การกลบั ของแตละจดุ กับการควบคมุ สัญญาณไฟทางแยกใหส มั พนั ธก ัน เชน ใหใชช ว งเวลาที่ทางแยก

๗๙

เปดสญั ญาณไฟแดง จดั ใหก ลับรถพรอ มๆ กัน เพ่ือมใิ หตดั กระแสการจราจรทางตรงขณะไดสญั ญาณ
ไฟเขียว โดยเจาหนาที่ตัดรถทางตรงไวแตเน่ินๆ เพ่ือเตรียมพ้ืนท่ีรับรถท่ีกลับในถนนกอน เมื่อผูขับขี่
กลับรถแลวจะมีพ้ืนท่ีวางใหเขาไปเติมไดพอดีกับจํานวนความยาวของแถวคอย กอนท่ีจะไดสัญญาณ
ไฟเขียวแลวออกตวั ไปบริเวณทีม่ ีการจราจรคบั ค่งั

ò.ñ.ô.ò ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃҨö¹¹·ÕèÁÅÕ ¡Ñ ɳÐ໚¹¤Í¢Ç´ (Bottle Neck)
ÊÀÒ¾»Þ˜ ËÒ
ถนนที่มีลักษณะทางกายภาพเปนคอขวดหรือเกิดคอขวดจากการ

กอ สรา ง เปน ตน หากมรี ถหนาแนน มาก จะสรา งปญ หาการจราจรได เนอื่ งจากมกี ารบบี แยง ทางกนั บรเิ วณ
คอขวด และเกิดความลาชา (Delay)

- บริเวณคอขวดอาจเกิดอุบัติเหตุ จึงควรจัดกําลังเจาหนาที่มา
ประจาํ เพื่อจดั การจราจร

á¹Ç·Ò§á¡Œä¢
- ในกรณกี ารจราจรหนาแนน มาก อาจใชเ จา หนา ทป่ี ลอ ยรถทลี ะจดุ
เทา จาํ นวนชอ งทาง (Lane) ทไ่ี ปไดข องถนน เชน กอ นเขา คอขวดมี ๔ ชอ งทาง ผา นไปไดจ ะลดลงเหลอื
๓ ชองทาง ก็อาจจัดแบงใหเดินทางทีละ ๓ ชอง แตแบงเปนจังหวะ เชน ชองทางท่ี ๑ ๒ ๓ เปน
จังหวะแรก ๒ ๓ ๔ เปนจังหวะท่ีสอง และ ๓ ๔ ๑ เปนจงั หวะทสี่ าม
- ในกรณกี ารจราจรไมห นาแนน มาก อาจใชก ารวางกรวยหรอื แผงกน้ั
บีบใหรถปรับตัวหรือจัดแถวเปนทางยาวกอนถึงคอขวด ซึ่งจะเกิดการปรับตัวโดยไมเกิด
ความลา ชาและไมจ ําเปนตองใชเ จา หนาที่ประจํามาประจาํ
ò.ñ.ô.ó ¡ÒèѴ¡ÒèÃÒ¨Ã˹Ҍ âçàÃÂÕ ¹
ÊÀÒ¾»Þ˜ ËÒ
- ปญ หาการจราจรหนา โรงเรยี นเกดิ ขน้ึ จากแถวคอย (Queue) ของรถ
ผูปกครองจํานวนมากท่ีตองการเดินทางเขาประตูโรงเรียน บางคร้ังมีมากกวา ๑ แถว ทําใหกีดขวาง
ชอ งทางจราจรอืน่ สวนในเวลาเยน็ รถทีอ่ อกจากประตูโรงเรียนก็อาจตัดกระแสการจราจรของชองทาง
ท่ี ๑ และ ๒ ทาํ ใหรถทางตรงตดิ ขัด
- รถผูปกครองมาจอด รอรับนักเรียนบนถนนหนาโรงเรียน
ในเวลาเยน็ ทาํ ใหเ สยี พ้นื ผิวการจราจร
- ผปู กครองมาสง นกั เรยี น แตไ มไ ดเ ตรยี มตวั ทาํ ใหเ วลาจอดสง นาน
เชน หยิบกระเปาคน หาของ เปนตน จะทาํ ใหเ กิดความลาชา
- ผูปกครองถือโอกาสขณะรถติด ใหนักเรียนลงจากรถกลางถนน
เม่ือรถเคล่ือนตัวไดนักเรียนยังลงจากรถไมเสร็จทําใหรถท้ังแถวตองรอ ท่ีจอดรถของโรงเรียนคับค่ัง
เพราะจอดรถไมเปนระเบียบหรือใหรอจอดทําใหกีดขวางรถคันอื่น เปนผลใหรถจากภายนอกเขาที่
จอดรถไมไ ด

๘๐

- มแี มค า รถเขน็ แผงลอย บนทางเทา ทาํ ใหค นตอ งลงมาเดนิ บนผวิ
การจราจร

แนวทางแกไขเก่ียวกับปญหาจราจรหนาโรงเรียนมีไดหลายระดับ
ข้ึนอยูกับสภาพปญหาและความหนาแนนรองรับสภาพการจราจรภายนอก แตโดยท่ัวไปอาจมี
แนวทางแกไ ขดงั น้ี

- หามจอดรถริมถนน และภายในซอยบริเวณหนาโรงเรียนเวลา
เชา -เยน็

- จดั ทจี่ อดรถเฉพาะสง หรอื รบั นกั เรยี นทบ่ี า นหนา โรงเรยี น แตจ ะตอ ง
กระทําดวยความรวดเร็วโดยฝกใหนักเรียนเตรียมตัวลงพรอมกระเปา มีลูกเสือมาชวยเปดประตูรถ
เปนตน

- จัดท่ีจอดรถนอกโรงเรียนใหผูปกครองจอดรถและรับสงนักเรียน
ในที่ซึ่งจดั ไว

- จดั การขา มถนนโดยมลี กู เสอื ชว ยใหเ กดิ การตดั กระแสการจราจร
นอยท่ีสดุ

- หากจาํ เปนตองมีรถเขา - ออกประตูโรงเรียน อาจวางกรวยยาง
๑ ชอ งในเวลาเชา เยน็ ใหมีแถวเขาและออกจากโรงเรียน ๑ ชอ ง เพ่อื มิใหตัดกระแสการจราจร

- ชวยโรงเรียนวางแผนการจัดการลานจอดรถ (Parking) ของ
โรงเรียน ใหมีลักษณะหมุนเวยี นเขา จอด-ออกท่จี อดรถ โดยสะดวกและรวดเรว็

- กวดขันแมคา รถเข็น แผงลอยมิใหกีดขวางการเดินทาง และ
ผิวการจราจร

- สนับสนุนการใชร ถรวมกัน (Car Pool) สง เสริมรถรับสงนกั เรียน
(School Bus) โดยตาํ รวจอาํ นวยความสะดวกใหจ อดรถในทพี่ เิ ศษ และไดร บั ลาํ ดบั ความสาํ คญั (Priority)
อาจรวมไปถงึ รถแทก็ ชี่ รถรับจางสาธารณะตา งๆ

ò.ñ.ô.ô ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃÒ¨Ã˹ŒÒËÒŒ §ÊÃÃ¾Ê¹Ô ¤ŒÒ
ÊÀÒ¾»Þ˜ ËÒ
- ปญหาการจราจรหนาหางสรรพสินคามีลักษณะคลายกับ

หนาโรงเรยี นคือ แถวของรถทจ่ี ะเขา หางสรรพสินคา มีจํานวนมากกวา ๑ แถว เม่อื มีการลดราคาสินคา
ทําใหร ถติดตลอดทงั้ เสนทาง

- บริเวณที่จอดรถไมเพียงพอ ทําใหรถเขาที่จอดรถไมไดเกิด
แถวคอย (Queue) ยาวออกมายังถนนภายนอก กดี ขวางการจราจรบนถนน

- หางสรรพสินคาไมประชาสัมพันธใหประชาชนทราบวาท่ีจอดรถ
เตม็ แลว ทาํ ใหป ระชาชนยงั คงเดนิ ทางมายงั หา งสรรพสนิ คา และยงั ตง้ั แถวคอยหนา ทางเขา ถนนภายใน
บริเวณหางและลานจอดรถ มีรถจอดกดี ขวางหรือต้ังวางสิง่ ของทําใหก ารหมนุ เวยี นรถไมสะดวก

๘๑

á¹Ç·Ò§¡ÒÃá¡Œä¢
- วางกรวยยางหนา หา งสรรพสนิ คา สาํ หรบั รถเลย้ี วเขา หรอื ออกหา ง
๑ ชองทาง และจัดเจาหนาท่ีตํารวจประจํา โดยหางสรรพสินคาควรแจงใหเจาหนาที่ทราบลวงหนา
เพ่อื วางแผนจัดการจราจรเม่อื มีกจิ กรรมที่จะเกิดปญหาจราจรทกุ คร้งั
- จดั ทจี่ อดรถภายในหา ง และประชาสมั พนั ธใ หผ ขู บั ขท่ี ราบ ถา ทจ่ี อดรถ
เต็มแลว โดยใหหา งสรรพสนิ คา เตรียมที่จอดรถสาํ รองไวลวงหนา
- บรเิ วณถนนโดยรอบภายในเขตของหา งสรรพสนิ คา จะตอ งมชี อ งทาง
เดินรถที่สะดวก ไมมีการจอดกีดขวางหรือรับสงของ ซ่ึงทําใหรถท่ีจะเขาลานจอดรถหรือออกจาก
ลานจอดรถตดิ ขัดโดยหา งสรรพสนิ คาจดั เจา หนาทีร่ กั ษาความปลอดภัยมาดูแล
- หา งสรรพสนิ คา ควรจดั เจา หนา ทรี่ กั ษาความปลอดภยั ดแู ลการเขา จอดรถ
ที่ชั้นตา ง ๆ ของลานจอด ใหสามารถเขา จอดหรอื ออกจากทจี่ อดรถไดร วดเร็ว
- แนะนําใหห างสรรพสินคา ลดเวลาในการรับบตั รจอดรถ
- จัดฝกอบรมเจาหนาท่ีรักษาความปลอดภัยของหางสรรพสินคา
ดา นการจดั การจราจร การใชว ทิ ยสุ อื่ สาร การฝก ซอ มรบั เหตกุ ารณ และตง้ั หอ งควบคมุ จราจร (Control
Room) ของหาง เปนตน
- อาํ นวยความสะดวกแกประชาชนผใู ชร ะบบขนสง สาธารณะ เชน
การขามถนน การจอดรถรับสงโดยสะดวกเปนพเิ ศษ
ò.ñ.ô.õ ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃÒ¨Ã˹ŒÒμÅÒ´Ê´
ÊÀÒ¾»˜ÞËÒ
- ปญ หาการจอดรถรมิ ถนนดา นหนา ตลาด และการจอดรบั สง ของซอ นคนั
ทาํ ใหเสยี พื้นผวิ การจราจร และเกิดคอขวดบรเิ วณหนา ตลาด
- การตง้ั วางสง่ิ ของบนทางเทา ทาํ ใหป ระชาชนตอ งลงมาเดนิ บนผวิ
การจราจร
- ประชาชนไมใชทางขามเม่ือเดินขามถนน แตเดินหรือเข็นรถ
ขามถนนตัดกระแสการจราจรตลอดเวลา
á¹Ç·Ò§á¡äŒ ¢
- หามจอดรถดานหนาตลาด โดยเตรียมที่จอดรถไว และจัด
เจาหนาท่ตี าํ รวจจราจรคอยกวดขันผทู ่ีฝาฝนจอดรถดา นหนา ตลาด
- จัดการจราจรทางเขาออกตลาด ใหมีชองทางที่รถบรรทุกของ
สามารถว่ิงในถนนและโดยรอบตลาดไดสะดวกไมใหมีผูคามาวางสิ่งของกีดขวาง เพราะจะทําใหเกิด
แถวคอยของรถและตดิ พันมายงั ถนนภายนอก
- จัดทางเดินระหวางท่ีจอดรถกับทางเขาตลาด ใหมีความสะดวก
ประชาชนไมตอ งมาเดนิ บนผิวการจราจร

๘๒

- ควบคมุ ทางขา มใหเ ปน ระเบยี บโดยจดั เจา หนา ทหี่ รอื อาสาสมคั ร
ควบคมุ ใหม กี ารขามถนนหรือเปนรถตัดกระแสการจราจรนอยท่สี ดุ

ò.ñ.ô.ö ¡ÒèѴ¡ÒèÃÒ¨Ã˹ŒÒÍÒ¤ÒúÃÔÉÑ·¢¹Ò´ãËÞ‹
ÊÀÒ¾»˜ÞËÒ
- เวลาเชา จะมรี ถเขา ในอาคารเปน จาํ นวนมาก เกดิ แถวคอยบนถนน

อาคารไมสามารถจัดใหรถเขาอาคารไดอยางรวดเร็ว บางครั้งมีรถที่อยูทายแถวแซงหนาข้ึนมาเปด
ชองทางท่ี ๒ เพอ่ื แยง เขาในอาคาร

- เวลาเยน็ เมอื่ เลกิ งาน จะมรี ถออกจากอาคารจาํ นวนมากพรอ มๆ
กัน แตถนนดานหนาอาคารมีรถหนาแนน รถในอาคารออกไมได และเม่ือออกมามีจํานวนมาก
ตดั กระแสการจราจรหลายชอง (Lane) จนทําใหการจราจรติดขัด

á¹Ç·Ò§á¡äŒ ¢
- วางกรวยยาง ใหรถเขาออกอาคารในช่ัวโมงเรง ดว น ๑ ชอ งทาง
เพ่อื ใหม ีรถเขา ออกอาคารเปน ระเบยี บ และมีการตัดกบั กระแสการจราจรนอ ยท่สี ุด
- เรงระบายรถชวงเชา-เย็น บริเวณหนาอาคาร โดยจัดเจาหนาท่ี
ตํารวจมาประจําใหรถเขาออกใหเปนไปโดยความเรียบรอย และกวดขันการกระทําผิด เชน
รถจอดรมิ ถนน
- ประสานงานกับอาคาร เกย่ี วกบั การเขา-ออก ทจี่ อดรถช้นั ตา งๆ
ทร่ี วดเรว็ ในเวลาเชา เยน็ เชน เขา จอดรถโดยไมถ อยหลงั เขา ชอ งจอดรถ (หนั หวั รถออก) เพอ่ื รถคนั หลงั
ไมตอ งรอ
- สนับสนนุ ใหมกี ารทํางานเหลื่อมเวลาของพนกั งาน
- สนบั สนนุ การใชร ถรว มกนั (Car Pool) การใชร ถแทก็ ชี่ รถประจาํ ทาง
รถไฟฟา เปนตน โดยอํานวยความสะดวกดานท่ีจอดรถ ทางขามถนน แสงสวาง การเดินเทา
และรกั ษาความปลอดภยั
- ชวยฝกฝนเจาหนาที่รักษาความปลอดภัยของอาคารเก่ียวกับ
การจดั การจราจร การใชว ทิ ยุส่ือสารและการซอมเผชิญเหตุ เปนตน
ò.ñ.ô.÷ ¡ÒèѴ¡ÒèÃÒ¨Ã˹ŒÒʶҹ¢Õ ¹Ê§‹
ÊÀÒ¾»˜ÞËÒ
- รถแท็กซี่ รถรบั จา ง จอดรถริมถนนเพื่อรอรับผูโ ดยสารทําใหเสีย
พ้นื ผิวการจราจร
- มรี ถจากภายนอกตง้ั แถวเขา ประตูมากกวา ๑ ชองจราจร ทาํ ให
ปด ขวางการจราจรบนถนนใหญ
- มรี ถจอดกดี ขวางหรอื ขนถา ยสง่ิ ของบนถนนภายในบรเิ วณสถานี
ทําใหรถภายนอกไมส ามารถเขาไปในสถานีได เกดิ แถวคอย (Queue) ตดิ พนั มาถึงดา นนอก

๘๓

- ทจ่ี อดรถของสถานขี นสง ไมเ พยี งพอ มกี ารจอดรถไมเ ปน ระเบยี บ
เขาออกไดยาก

á¹Ç·Ò§á¡äŒ ¢
- หา มจอดรถหนา สถานขี นสง หรอื บรเิ วณถนนภายในสถานขี นสง
โดยเตรยี มทีจ่ อดรถไวและกวดขนั จับกุมรถทจี่ อดฝาฝน
- จัดการจราจรทางเขาออกและภายในบริเวณสถานีใหหมุนเวียน
ไมห ยดุ ชะงกั เชน กวดขนั ไมใ หม รี ถจอดขวางทาง จอดลางรถ ขนถา ยสง่ิ ของบนถนน มรี ถเข็นขายของ
กีดขวางการหมนุ เวียนของรถในบรเิ วณสถานี
- วางกรวยยางบริเวณหนาสถานีสําหรับรถเขา-ออก ๑ ชอง
หากมีการจราจรหนาแนน และจัดเจาหนาที่ตํารวจประจําเพอื่ จัดการจราจร
- จัดเจาหนาท่ีรักษาความปลอดภัย หรืออาสาสมัคร สนับสนุน
จดั การจราจรและการเดินขามทางมาลาย หนาสถานใี หตัดกระแสการจราจรนอ ยทีส่ ดุ
- อํานวยความสะดวกแกร ถประจาํ ทาง รถตมู วลชน รถแท็กซี่ที่จะ
เขาจอดรบั สง ผโู ดยสารโดยอาจขอใหท างสถานขี นสง จดั ทจี่ อดรถและทางเดนิ เทาใหเ ปนพิเศษเพื่อให
เกดิ ความสะดวกทีส่ ดุ
- กวดขนั จบั กมุ รถโดยสารทจ่ี อดรบั สง ผโู ดยสารนอกสถานี จอดรถ
ซอ นคนั และกอใหเ กดิ ปญหาการจราจร
ò.ñ.ô.ø ¡ÒèѴ¡ÒèÃҨúÃàÔ Ç³·èÁÕ Õ¡Òâ´Ø à¨Òж¹¹ËÃ×Í¡‹ÍÊÃÒŒ §
ÊÀÒ¾»Þ˜ ËÒ
- เกิดปญหาคอขวดบนผิวการจราจรท่ีมีการขุดเจาะหรือกอสราง
ทาํ ใหร ถแยงทางกัน
- การขดุ เจาะถนนหรอื กอ สรา งบางแหง ไมม ปี า ย หรอื ดวงไฟเตอื น
ผูขบั ขี่ทาํ ใหร ถเบรกกระชั้นชดิ และเปนอันตรายในเวลากลางคนื
- การกอ สรา งบางแหง กระทาํ ในถนนซอย ทจี่ ดั ใหเ ดนิ รถไดช อ งทางเดยี ว
รถไมสามารถสวนทางกันได แตผูกอสรางก็ไมจัดเจาหนาที่มาควบคุม ทําใหรถที่ว่ิงสวนทางกันเขาไป
ติดขดั ภายในซอย ไมส ามารถถอยรถออกมาได
á¹Ç·Ò§á¡äŒ ¢
- ประชาสมั พนั ธป ระชาชนใหห ลกี เลยี่ งบรเิ วณทม่ี กี ารกอ สรา ง และ
แนะนาํ เสนทางอ่ืน
- หา มจอดรถบรเิ วณใกลจ ดุ ทก่ี อ สรา ง เพอ่ื มใิ หม จี ดุ กอ ปญ หาเพมิ่ ขน้ึ อกี
- จัดเจาหนาท่ีตํารวจประจําหากมีปริมาณรถหนาแนนหรือมีรถ
ฝาฝนกฎจราจรบริเวณนนั้ มาก

๘๔

- ควบคุมใหผูกอสรางติดตั้งปาย ดวงไฟบริเวณท่ีมีการขุดเจาะ
หรอื ทางเบ่ยี ง เปนตน ใหประชาชนเห็นไดช ดั เจนและสามารถตดั สินใจทัน กอนจะเกิดอบุ ัติเหตุ

- กรณที ม่ี กี ารกอ สรา งในถนนซอย รถเดนิ ไดช อ งทางเดยี ว จะตอ งจดั
ผคู วบคมุ หรอื ใหส ญั ญาณธงแกผ ขู บั ข่ี เพอ่ื จดั ใหร ถวงิ่ สวนกนั ไดท ลี ะดา นมใิ หเ กดิ การตดิ ขดั ภายในซอย

ò.ñ.ô.ù ¡Òè´Ñ ¡ÒèÃÒ¨ÃàÁ×Íè Á¡Õ ÒÃμ´Ô ¢´Ñ ໹š ǧáËǹ (Grid Lock)
ÊÀÒ¾»˜ÞËÒ
- การจราจรติดขัดเปนวงแหวน เปนปญหาท่ีมักจะที่เกิดขึ้นกับ

ยานธรุ กิจการคาใจกลางเมอื ง (CBD) ท่มี ีการจราจรหนาแนนสูง
- สาเหตุของการตดิ ขัดเปนวงแหวน ไดแก เกิดจากความตองการ

เดนิ ทางมายงั พน้ื ทเี่ ดยี วกนั ในเวลาเดยี วกนั เปน จาํ นวนมาก แตม ผี ฝู า ฝน กฎจราจรทาํ ใหเ กดิ ความลา ชา
(Delay) เกิดความยาวรถ (Queue Length) ยันแยกชนแยก ติดพันกนั เปน วงกลม ซึง่ อาจขยายจาก
ใจกลางเมืองลกุ ลามไปยังชานเมืองในเวลาอันรวดเรว็

- เมื่อเกิดติดขัดเปนวงแหวนประชาชนไมสามารถหลบเลี่ยงใช
เสนทางอื่นหรือกลบั รถไดเ พราะมีรถเต็มทกุ พน้ื ที่ รถตอ งจอดหยุดนง่ิ เปนเวลานาน (๑ ถึง ๒ ชั่วโมง)

- วงแหวนหนึ่งอาจกอใหเกิดวงแหวนที่สองได หากปลอยท้ิงไว
เปน เวลานาน การตดิ ขัดเปนวงแหวน เชน วงแหวนในกรุงเทพมหานคร เปน ตน

á¹Ç·Ò§á¡Œä¢
- เม่ือเกิดการติดขัดเปนวงแหวน ตรวจสอบพ้ืนท่ีของวงแหวน
ใหแ นชดั
- ปดถนนดา นขาเขา วงแหวนทกุ ดาน
- เรงระบายรถออกจากวงแหวนเพียงอยางเดียว โดยระดมกําลัง
เจาหนาที่จราจรและสายตรวจมาควบคมุ ทกุ ทางแยก
- ประชาสัมพันธประชาชนภายนอกใหหลีกเลี่ยงเสนทางเขาใน
วงแหวน ใหป ระชาชนในเขตพนื้ ทว่ี งแหวน ชะลอการเดนิ ทางออกจากอาคารจนกวา การจราจรเปน ปกติ
- ตรวจเสน ทางจราจรในเขตวงแหวน จดั การรถจอดกดี ขวาง หรอื รถ
ฝา ฝนกฎจราจร เชน รถคางทางแยก รถที่กลับรถหรอื ออกจากซอย กดี ขวาง (Block) ถนนไว เปน ตน
เพ่ือเปดเสน ทางใหก ารจราจรเคล่อื นตัวไดต ลอดแนวโครงขายวงแหวน
- ประสานงานกบั ศนู ยค วบคมุ การจราจร รบั ฟง คาํ แนะนาํ ไมต ดั สนิ ใจ
โดยไมขอคําแนะนํา เชน เรงระบายรถในพืน้ ทีต่ วั เองเปนหลัก
- เม่ือการจราจรผอนคลาย เปดใหประชาชนเดินทางเขาในพื้นท่ี
วงแหวนได โดยเปดสัญญาณไฟรอบสั้น
- การปองกันการกอตัวของวงแหวน จําเปนตองใชเจาหนาท่ีเปน
สายตรวจหรือเจาหนาท่ียืนประจําจุดในช่ัวโมงเรงดวน ปองกันมิใหมีการฝาฝนกฎจราจร เชน
รถคางกลางทางแยก ซึ่งเปนสาเหตุของความลาชา (Delay) และอุดตันของกระแสการไหลเวียนอีก

๘๕

ขณะเดียวกันก็ตองปองกันมิใหเกิดแถวของรถบนถนนยาวจนถึงแยกชนแยก เชน ควบคุมมิใหแถว
ความยาวของรถบนถนนเกินกวา ๗๕% ของพ้นื ทถ่ี นน ซึ่งหากหลายพน้ื ท่ีในวงแหวนติดขัดติดตอกนั
จะเกดิ เปนการตดิ ขดั ท้ังวงแหวนขน้ึ

ò.ñ.ô.ñð ¡ÒèѴ¡ÒèÃÒ¨Ãà¾×Íè ¡ÒÃà»´ ·Ò§ãËÃŒ ¶©Ø¡à©¹Ô
การเปดทางใหรถฉุกเฉิน เม่ือมีสัญญาณแตรเสียงครางหรือไฟ

สญั ญาณแสงแดงวบั วาบแสดงวา รถเพอ่ื เหตฉุ กุ เฉนิ จะผา นทางแยกทค่ี วบคมุ อยู ตาํ รวจจราจรผคู วบคมุ
ทางแยกจะตอ งรบี หา มรถทกุ ดา นใหห ยดุ ทนั ทแี ละอยา ใหม ยี วดยานใดขวางทางออกจากทางแยกนนั้ ได
ย่ิงเปนเวลามยี วดยานผา นทางแยกมากๆ ดวยแลว ย่งิ ตองระวงั หนักข้นึ

อกี ประการหนง่ึ บางครง้ั อาจมรี ถฉกุ เฉนิ แลน มาจากคนละทศิ จะผา น
ทางแยกโดยเสนตัดกัน และเพราะตางคันตางใชแตรเสียงครางมาดวยกัน คนขับของแตละคัน
จึงไมไดยินเสียงแตรของอีกคันหน่ึงตางจะมุงตัดทางแยกเพื่อใหถึงที่หมายโดยรวดเร็วที่สุดเทานั้น
ในกรณเี ชนน้ีรถทั้งสองอาจชนกนั ตรงทางแยกก็ได จงึ เปน หนาทข่ี องตํารวจผคู วบคมุ ทางแยกท่จี ะตอง
ตัดสินใจโดยฉับพลันวาควรจะหามรถคันไหนใหรอกอนเพื่อปองกันเหตุชนกันน้ี ตามธรรมดาเร่ือง
อยา งนไ้ี มเกดิ ขึ้นบอ ยนัก แตถา เกิดข้นึ คราวใดก็เปน เรอ่ื งถงึ ตายไปตามๆ กนั ทุกครง้ั

เมอื่ รถเพอ่ื เหตฉุ กุ เฉนิ ไดผ า นทางแยกไปแลว ตาํ รวจผคู วบคมุ ทางแยก
จะปลอ ยใหก ารจราจรเคลอ่ื นไหวตามปกตทิ นั ทไี มไ ด ตอ งหา มไวส กั ครหู นงึ่ กอ น เมอื่ แนใ จวา ไมม รี ถฉกุ เฉนิ
ตามหลงั คนั แรกมาอกี แลว จงึ เปด การจราจรตอ ไปตามปกติ เพราะในขณะนน้ั คนขบั รถทกุ คนั ทจี่ อดรออยู
ตา งเตรยี มเปด แตรตามหลงั คนั หนา มาในระยะหา งกนั เลก็ นอ ยแลว จะทาํ ความลาํ บากใหแ กก ารทตี่ าํ รวจ
จะเปด ชองทางใหท นั ตามความตองการไดแ ละบางคร้งั อาจเกดิ อนั ตรายดว ย

การควบคุมการจราจรของพนักงานเจาหนาที่ในกรณีเมื่อไดยิน
สญั ญาณแตรคราง หรอื ไฟสญั ญาณแสงแดงวบั วาบ ตํารวจผคู วบคมุ จะตองปฏิบตั อิ ยางไร

รถฉกุ เฉนิ หมายความวา รถดบั เพลงิ และรถพยาบาลของราชการบรหิ าร
สว นทอ งถนิ่ หรอื รถอน่ื ทไี่ ดร บั อนญุ าตจากอธบิ ดใี หใ ชไ ฟสญั ญาณแสงวบั วาบหรอื ใหใ ชเ สยี งสญั ญาณไซเรน
หรอื เสยี งสัญญาณอยา งอ่ืนตามท่ีกาํ หนดให

ในขณะทผี่ ูข ับขีร่ ถฉกุ เฉินไปปฏิบัติหนา ท่ี ผูขับขี่มีสิทธดิ ังนี้
๑. ใชไฟสัญญาณแสงวับวาบ ใชเสียงสัญญาณไซเรนหรือเสียง
สญั ญาณอยางอื่นตามที่อธบิ ดีกําหนดไว
๒. หยุดรถหรือจอดรถ ณ ทีห่ ามจอด
๓. ขับรถเกินอตั ราความเร็วท่กี ําหนดไว
๔. ขับรถผานสัญญาณจราจรหรือเคร่ืองหมายจราจรชนิดใดๆ
ทใี่ หร ถหยดุ แตตอ งลดความเรว็ ของรถลงใหช า ลงตามสมควร
๕. ไมตองปฏิบัติตามบทแหงพระราชบัญญัตินี้หรือขอบังคับ
การจราจรเกี่ยวกับชองเดินรถ ทิศทางของการขับรถหรือการเลี้ยวรถท่ีกําหนดไวในการปฏิบัติ
ตามวรรค ๑ ผูขับข่ตี อ งใชความระมัดระวังตามควรแกก รณี

๘๖

ò.ñ.ô.ññ ¡ÒèѴ¡ÒèÃҨáóÁÕ ¢Õ ºÇ¹àÊ´¨ç Ï
การจดั การจราจรกรณมี ขี บวนเสดจ็ ฯ เปนหนา ทขี่ องตํารวจจราจร

ประจําสถานีตํารวจตางๆ ที่จะตองจัดเจาหนาท่ีควบคุมการจราจรบนทองถนน เพื่อใหขบวนเสด็จฯ
สามารถผา นเสน ทางทรี่ บั ผดิ ชอบดแู ลไปไดโ ดยสะดวก ปลอดภยั และกอ ใหเ กดิ ปญ หาการจราจรตดิ ขดั
นอยทส่ี ดุ

ÊÀÒ¾»˜ÞËÒ
ปญหาทเี่ กิดขึ้นในกรณจี ัดการจราจรเม่ือมขี บวนเสด็จฯ ไดแ ก
- มรี ถออกจากซอยว่ิงตัดหนา หรือชนรถในขบวน
- ปดการจราจรไมทัน รถขบวนใกลมาถึง โดยที่มีรถคางจอดนิ่ง
จํานวนมากขยบั ไมไ ด
- ประชาชนวิ่งขามถนน หรือมีสุนัขวิ่งมาอยูบนถนนท่ีปด
การจราจรไวแลว
- เจาหนาที่ตํารวจท่ีประจําอยูบนถนน มีขอบกพรองไดรับการ
ตําหนิ เชน ไมปรากฏตัวใหต รวจสอบได ผมยาว แตงกายไมเรยี บรอ ย
¡Òû¯ºÔ μÑ Ô
- ศกึ ษาขอ มลู ของกาํ หนดการ และเสนทางของขบวน
- วเิ คราะหก ารวางกาํ ลัง และจดั ทาํ แผนการปฏิบตั ิ
- ตรวจจํานวนและเครือ่ งแตง กาย ประชมุ ช้แี จงภารกจิ เจา หนาที่
ผูปฏบิ ัติ
- วางกําลังในเสนทาง เชน ปากซอย ทางแยก หรือยานชุมชน
กอ นเวลาเสดจ็ ฯ ประมาณ ๑ ชว่ั โมง
- ตรวจเสนทาง การวางกําลัง หากมีสิ่งกีดขวาง เชน รถเสีย
เหตุรถยนตช นกันฯ ใหรีบแกไข
- เมอื่ ใกลเ วลา นายตาํ รวจประจาํ จดุ ตรวจความพรอ มในเขตรบั ผดิ ชอบ
และเรงระบายรถในเสนทางออกจากถนนที่ขบวนใช
- เตรียมตัว ๑ หรือ ๒ พิจารณาปดการจราจรและเก็บรถยนต
ตกคา งในเสนทาง
- ตํารวจชั้นประทวนที่ปฏิบัติหนาท่ีรายทางยืนเฉียง ๔๕ องศา
กับแนวถนน ยนื ตามระเบยี บพกั
- นายตาํ รวจยนื ทาํ มมุ ฉากกบั แนวถนนหนั หนา เขา ถนนในทา ตรง
ทาํ ความเคารพเมื่อขบวนผา น
- เปด การจราจรเมือ่ รถปดทายผา น
- เตรียมเสนทางกลับหากใชเสน ทางเดิม

๘๗

¡ÒÃá¡»Œ Þ˜ ËÒ੾ÒÐ˹Ҍ àÁÍ×è »´ ¡ÒèÃÒ¨ÃäÁ·‹ ¹Ñ ö¢ºÇ¹ã¡ÅÁŒ Ò¶§Ö
- กรณีที่ผิวการจราจรในเสนทางมีรถจอดหนาแนน ระบายออก
ไมทัน อาจดําเนินการโดยปดการจราจรคนละฟากถนนแทน ระบายรถออกแลวใหขบวนยายไปใช
เสน ทางทร่ี ะบายรถออกได เพอ่ื เดนิ ทางออ มชว่ั คราว เมอ่ื ผา นจดุ นแ้ี ลว ใหก ลบั ไปใชเ สน ทางหลกั ดงั เดมิ
การแกไขวธิ ีน้ีไมแนะนําหากไมจําเปนจริงๆ
- กรณีมีสุนัข วิ่งไปอยูบนถนนเมื่อพอเปดการจราจรไวแลว
อยเู สมอ อาจเตรยี มตวั โดยใหเ จาหนา ท่ตี ํารวจในเดินทางเตรยี มหนงั สติก๊ ไวยิงไล

ò.ò ¡Òè´Ñ ¡ÒÃáÅФǺ¤ØÁ¨ÃÒ¨Ãâ´ÂãªÊŒ ÑÞÞҳ俨ÃÒ¨Ã

“ÊÑÞÞҳ俨ÃҨÔ มกั จะถูกตดิ เอาไวตามแยกตางๆ โดยเฉพาะแยกที่มีปรมิ าณของ
การใชรถเปนจํานวนมาก ซ่ึงเหตุผลหลักของการมีไฟจราจร ก็คือ เพ่ือควบคุมการใชรถใชถนน
ใหเปนไปอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพและยังชวยปอ งกันการเกดิ อบุ ตั เิ หตุอีกดว ย

ในปจจุบันสัญญาณไฟจราจรสวนใหญจะเปนแบบ LED เพราะอายุการใชงานของ
หลอดไฟจราจรทํางานไดยาวนานกวา หลอดธรรมดา นอกจากน้ี สัญญาณไฟจราจรยงั รวมไฟสําหรับ
คนขามถนนและไฟสําหรับนาฬกานับถอยหลังนี้ดวย โดยไฟสําหรับคนขามน้ันจะติดต้ังไวบริเวณ
ทางขามแยกหรือทางมาลายตางๆ และไฟนาฬกานับถอยหลังจะติดตั้งอยูท่ีเดียวกับสัญญาณไฟ
จราจรทว่ั ไป โดยไฟนาฬก านบั ถอยหลงั จะมกี ารปรบั แสงไฟอตั โนมตั ดิ ว ย เพอื่ ใหผ ใู ชง านเหน็ ไดช ดั เจน
มากย่งิ ขน้ึ และมคี วามสมั พนั ธก นั กับสญั ญาณไฟจราจร

ÊÑÞÞҳ俨ÃҨà (Traffic Signalization) ประกอบดวย ๓ สี และมีความหมายดงั นี้
ñ. ÊÕá´§ - เปนสีที่จะอยูดานบนสุดของปายไฟจราจรโดยคําสั่งของสีน้ีก็คือ เมื่อรถ
คันใดก็ตามวิ่งมาทางดานท่ีมีปายสัญญาณไฟจราจรสีแดงน้ีแสดงอยู จะตองหยุดรถในทันทีโดยไมมี
ขอ แมใ ดๆ ทง้ั สนิ้ เพราะปา ยนม้ี คี วามหมายวา ใหร ถหยดุ แตบ างครงั้ เราอาจจะเหน็ วา ปา ยสญั ญาณไฟ
สแี ดงบางปา ยนนั้ มลี กู ศร กห็ มายถงึ วา รถทจ่ี ะเลย้ี วไปทางซา ยหรอื ทางขวานนั้ จะตอ งหยดุ กอ นรอจนกวา
สัญญาณจะเปลี่ยนเปนสีเขียวถึงจะทําใหเลี้ยวไปในทิศทางนั้นได สวนปายสัญญาณไฟจราจรสีแดง
อีกประเภทที่เห็นคือไฟจะกะพริบอยูตลอดเวลา นั่นหมายความวารถที่ขับมาใหชะลอรถใหชาท่ีสุด
หรือหยุดกอนชั่วคราวก็ได เพ่ือดูวามีรถจากทางอื่นหรือมีคนเดินขามถนนหรือไม หากไมมีก็คอยๆ
ขบั ตอไปได
ò. ÊàÕ ËÅ×ͧÍÒí ¾Ñ¹ - เปน สที ่จี ะอยตู รงกลางของปา ยไฟจราจร โดยคาํ สั่งของสีน้กี ค็ ือ
เม่ือรถคันใดว่ิงมาและเห็นสัญญาณน้ีจะตองชะลอรถเพ่ือเตรียมหยุดทันทีโดยไมมีขอแมใดๆ ท้ังสิ้น
นอกจากนี้ อาจจะเหน็ สญั ญาณสเี หลอื งอาํ พนั นก้ี ะพรบิ กห็ มายความวา ผทู ข่ี บั มาจะตอ งชะลอความเรว็
เพื่อดวู ามที างรถผา นหรือวา มีคนขามถนนหรือไม ถาไมมีกค็ อ ยขบั ตอ ไปได

๘๘

ó. ÊàÕ ¢ÂÕ Ç - เปน สที อ่ี ยดู า นลา งสดุ ของปา ยไฟจราจร โดยคาํ สงั่ ของสนี กี้ ค็ อื ใหร ถสามารถ
วิง่ ผานไปไดเลย โดยไมวา จะเปน สเี ขียวกลมๆ หรอื สเี ขียวทเ่ี ปน ลูกศรซึ่งหมายถงึ การเลยี้ ว ถาหากวา
เห็นปายสีเขยี วทใ่ี ดก็แสดงวา ถนนเสน ทางน้นั สามารถขบั ผานไปได

ÊÑÞÞҳ俨ÃÒ¨ÃÍ×¹è æ
๑. สัญญาณไฟสีแดงที่มีเคร่ืองหมายรูปกากบาทเฉียงอยูเหนือชองเดินรถ หมายถึง
หา มมิใหผ ูขับขข่ี ับรถผา นในชอ งเดนิ รถนัน้
๒. สัญญาณไฟกะพริบสแี ดง ซ่ึงมักจะมอี ยตู ามทางรวมทางแยก หมายถงึ ผขู บั ข่ีตอง
หยุดรถหลังเสนใหรถหยุด และเม่ือเห็นวาปลอดภัยหรือไมเปนการกีดขวางการจราจรจึงใหขับรถ
ตอไปดว ยความระมัดระวงั ตอ งลดความเร็วของรถลง
๓. สัญญาณไฟกะพริบสีเหลือง ซึ่งมักจะมีอยูตามทางรวมทางแยก หมายถึง ผูขับขี่
และขบั ผา นทางเดนิ รถนัน้ ไปดว ยความระมัดระวงั
ÊÞÑ Þҳ俨ÃҨà ÊÒÁÒöจาํ ṡ䴌 ô »ÃÐàÀ· ´§Ñ ¹Õé
๑. ชนดิ ตง้ั เวลาไวล ว งหนา (Pre-Timed or Fixed-Time) เปน สญั ญาณไฟทเี่ ปด แบบ
มีรอบสัญญาณไฟคงท่ี (Constant Cycle) ทุกครั้ง
๒. ชนดิ กงึ่ อตั โนมตั ิ (Semi-Actuated) เปน แบบทตี่ งั้ ณ ทางแยก ซงึ่ มี ทางเอก (Major)
และทางโท (Minor) โดยตดิ ตง้ั ตวั วดั (Detector) ท่ีทางโทของทางแยก เม่ือมรี ถทางเอกจาํ นวนมาก
จะไดสญั ญาณไฟเขียวโดยตลอด เวน แตม รี ถทที่ างโทมาถึงทางแยก หรอื ครบรอบของทางโททต่ี ัง้ ไว
๓. ชนดิ อตั โนมตั ิ (Fully Actuated) เปน แบบทตี่ ดิ ตง้ั ตวั วดั (Detector) ทท่ี กุ ขา (Legs)
ของทางแยกเพอื่ เปด สัญญาณ
ไฟสมั พนั ธกบั การเลอ่ื นไหลของรถบนถนนทุกดา น
๔. ชนิดวัดปริมาณความหนาแนน (Volume-Density or Flow-Concentration)
เปนแบบท่ีมีตูควบคุม (Controller) สามารถสงสัญญาณการตรวจวัดปริมาณรถไปยังคอมพิวเตอร
กลาง (Contol Computer) เพ่ือควบคมุ การไหลเวียนของโครงขา ยถนนทั้งโครงขา ย หรือการควบคุม
เปน พน้ื ท่ี (Area Traffic Control : ATC) และสามารถใหลําดบั ความสําคญั ของรถตา งชนิดกนั ได
เชน รถฉุกเฉิน รถประจาํ ทาง เปนตน
ÊÑÞÞҳ俨ÃÒ¨ÃÊÒÁÒöนําÁÒ㪧Œ ҹ䴴Œ ѧ¹Õé
๑. สญั ญาณควบคุมการจราจร (Traffic Control Signal) ใชควบคุมการจราจรบรเิ วณ
ทางแยกตา งๆ
๒. สัญญาณไฟสําหรับคนขาม (Pedestrian Signal) เปนสัญญาณไฟที่ใชควบคุม
ยานพาหนะและคนเดนิ ถนนบรเิ วณทางขา ม ซง่ึ อาจจะตดิ ตง้ั ณ บรเิ วณทางแยก หรอื บรเิ วณทมี่ คี นขา ม
ถนนบรเิ วณทางขา ม ซึง่ อาจจะติดตั้ง ณ บรเิ วณทางแยก หรอื บริเวณที่มีคนขา มถนนจํานวนมาก เชน
โรงภาพยนตร ศนู ยการคา เปน ตน เพ่อื ปอ งกันอนั ตรายแกค นเดินถนน และลดอบุ ตั เิ หตุ สัญญาณไฟ
สําหรบั คนขาม มเี ฉพาะสแี ดงและสเี ขียว บางครั้งใชไฟกะพริบสีเหลอื ง

๘๙

๓. สญั ญาณไฟกรณีพิเศษ (Special Traffic Signal) ไดแก
- สัญญาณไฟกะพริบ (Flashing Beacon Signal) ติดตั้งบริเวณทางขาม

เพ่อื เตือนผูขบั ขใ่ี หชะลอความเร็ว
- สัญญาณไฟควบคมุ ชอ งทางว่งิ (Lane Use Control Signal) ใชในกรณีถนน

บางสายมีจาํ นวนชองทางว่งิ ไมเ ทา กนั ในแตละทศิ ทาง และบางชอ งทางวง่ิ อาจใชเปนชองสลบั ทิศทาง
(Reversible Lane) เพ่ือใหย วดยานแลน ไปมาในชว งเวลาท่กี าํ หนด

- สัญญาณไฟสําหรับเปด สะพาน (Drawbridge Signal) เปนสญั ญาณไฟเตือน
ผขู ับข่ใี นกรณีท่มี กี ารเปดสะพาน

- สญั ญาณไฟสาํ หรบั ทางรถไฟตดั ผา น (Railroad Crossing Signal) เปน สญั ญาณ
ไฟเตอื นผูขับขี่ใหทราบเมอ่ื มรี ถไฟวงิ่ ตัดผา น

¢ŒÍ´¢Õ ͧ¡ÒÃμÔ´μé§Ñ ÊÑÞÞҳ俨ÃÒ¨Ã
๑) การจราจรเปน ไปอยา งมรี ะเบียบ ลดปญ หาการตดิ ขดั
๒) ลดอบุ ตั ิเหตุบางชนดิ เชน การประสานงาน อุบตั เิ หตขุ องคนเดินถนน เปน ตน
๓) ใหค วามปลอดภยั แกร ถทางโท ในการผานหรอื เขาสทู างเอก
๔) เสรมิ ความมั่นใจใหก ับผูใ ชย วดยาน
¢ÍŒ àÊÂÕ ¢Í§¡ÒÃμ´Ô μ§Ñé ÊÑÞÞҳ俨ÃÒ¨Ã
๑) ทําใหเ กดิ ความลา ชาบรเิ วณทางแยกโดยเฉพาะนอกเวลาเรงดว น
๒) เพ่ิมอุบตั ิเหตบุ างประเภท เชน ชนทาย เปนตน
๓) การตดิ ตั้งสัญญาณไฟในบริเวณไมเหมาะสมอาจเพมิ่ ความลาชาโดยไมจ ําเปน
๔) การติดตั้งสัญญาณไฟที่ระยะเวลาไมเหมาะสมอาจสรางความลาชา
และความเบ่ือหนา ย

๙๐

¡Ã³μÕ ÇÑ Í‹ҧ : ¡ÒäǺ¤ÁØ ÊÞÑ Þҳ俨ÃÒ¨ÃÍÂÒ‹ §à»¹š ÃкºáÅСÒäǺ¤ÁØ ¨Ò¡
ÃâÕ Á·ÃÐÂÐä¡Å ʶҹตÕ าํ ÃǨ¹¤ÃºÒÅ⪤ªÂÑ

¡ÒÃÇàÔ ¤ÃÒÐˏÊÀÒ¾»˜ÞËÒ¡ÒèÃÒ¨Ã

สาํ ÃǨ ÇÔà¤ÃÒÐˏ »ÃÔÁÒ³¨ÃҨúÃàÔ Ç³·Ò§á¡ ¶¹¹ÊÒÂÊíÒ¤ÑÞ
การทราบถึงปริมาณจราจรบริเวณทางแยก ปริมาณรถในถนนสายหลัก ถนนสายรอง
ในแตละชวงเวลาของวัน จะทําใหส ามารถวางแผนจัดการจราจรไดอยา งเปน ระบบ
μÇÑ á»Ã·ãèÕ ªÍŒ ¸ºÔ Ò¡ÃÐáʨÃҨà ไดแ ก ปรมิ าณจราจร ความเรว็ และเวลาในการเดนิ ทาง
ระยะหาง และชว งหา ง
»ÃÔÁÒ³¨ÃҨà (Traffic volume) คอื จํานวนยวดยานท่ีเคลอ่ื นผานตาํ แหนงอางอิง
บนถนน ชองจราจร หรอื ทศิ ทางจราจรในชว งเวลาทก่ี ําหนด โดยท่ัวไปมีหนวยเปน คนั ตอหนว ยเวลา
เชน คันตอ วัน หรอื คันตอชวั่ โมง เปนตน โดยทว่ั ไป การสํารวจปรมิ าณจราจรสามารถดาํ เนนิ การได
๓ แนวทาง ไดแ ก
๑. การนบั โดยใชพ นกั งานเกบ็ ขอ มลู (Manual counting methods) เปน วธิ กี ารทส่ี ะดวก
รวดเร็ว และไมจ ําเปนตองใชอปุ กรณท ี่ยงุ ยากซบั ซอน
๒. เครอ่ื งนับเชิงกลแบบเคล่อื นยา ยได (Portable mechanical counters) อุปกรณน ้ี
ใชหลักการของการสงสัญญาณความดัน ซ่ึงเกิดจากการท่ียวดยานว่ิงผานทอยางที่วางพาดตาม
ความกวางของชองจราจร แตจํานวนที่เคร่ืองนับบันทึกน้ันจะเปนจํานวนเพลาของยวดยานท่ีว่ิงผาน
ทอ ไมใ ชจ าํ นวนยวดยาน
๓. เคร่ืองนับตดิ ตง้ั ถาวร (Permanent counters) อปุ กรณบ ันทกึ ขอ มูล และอปุ กรณ
ประมวลผล ถูกตดิ ต้ังไวอยางถาวรบนชวงถนนหลักที่จาํ เปนตอ งใชการสาํ รวจขอมูล
การศกึ ษาขอ มูลจราจรจากแหลง ตาง ๆ เชน หนงั สือ “สถติ จิ ราจร” จัดทําขึน้ เปน ประจาํ
ทกุ ป โดยสาํ นักการจราจรและขนสง กรุงเทพมหานคร
สําÃǨ¤ÇÒÁàÃÇç àÇÅÒ㹡ÒÃà´Ô¹·Ò§ กระทําไดหลายวธิ ีโดย
๑. กาํ หนดชว งถนนทม่ี รี ะยะทางพอสมควร จากนนั้ บนั ทกึ เวลาในการเดนิ ทางทยี่ วดยาน
ใชในการเดินทางในชวงถนนน้ัน
๒. ใชรถทดสอบ ว่งิ บนชวงถนนท่ีกําหนดไว โดยทําการบันทึกเวลาการเดินทางท่ใี ชใ น
การวิง่ แตล ะรอบ จากนัน้ นาํ ขอ มลู มาคาํ นวณหาความเร็วหลกั สาํ คัญในการจดั การจราจร
ÃÐÂÐËÒ‹ §áÅЪNj §ËÒ‹ §
ÃÐÂÐË‹Ò§ (Spacing) คอื ระยะระหวา งยวดยานที่ว่ิงตดิ กนั มาในกระแสจราจรโดยวดั
จากตําแหนงอางอิงที่แนนอนบนตัวรถคันหน่ึงถึงตําแหนงเดียวกันบนตัวรถคันถัดไปท่ีว่ิงตามกันมา
เชน จากกันชนหนาถงึ กนั ชนหนา กันชนทายถึงกนั ชนทา ย

๙๑

ª‹Ç§Ë‹Ò§ (Headway) คือ ระยะหางของชวงเวลาระหวางยวดยานที่ว่ิงติดกันซึ่งผาน
ตําแหนงหรือแนวอางอิงที่กําหนดไวบนถนนหรือชองจราจร โดยสังเกตจากเวลาที่ตําแหนงอางอิง
บนตวั รถคนั หนง่ึ วง่ิ ผา นจดุ ทก่ี าํ หนดไว ถงึ เวลาทต่ี าํ แหนง อา งองิ เดยี วกนั บนรถคนั ถดั ไปทวี่ งิ่ ตามกนั มา
ผานจดุ ท่ีกําหนดนนั้ เชนกนั

¡ÒäǺ¤ÁØ ÊÑÞÞҳ俨ÃÒ¨Ã

หลกั การสาํ คญั คอื ทาํ ใหท างแยกมปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ ในการระบายรถ เพอื่ ใหย านพาหนะ
สามารถผา นแยกน้นั ๆ ไปดวยระยะเวลาท่ีนอยทส่ี ุด

การควบคมุ สญั ญาณไฟเปน ทงั้ ศาสตรแ ละศลิ ปร วมกนั การทจ่ี ะควบคมุ สญั ญาณไฟแตล ะ
ทางแยกใหมีประสิทธิภาพดีน้ัน ผูควบคุมสัญญาณไฟท่ีทางแยกตองใชไหวพริบในการปลอยรถแตละ
ดา นดวย ขณะเดียวกนั ตองใชหลักวิชาทางคณติ ศาสตรแ ละทางวทิ ยาศาสตรมารว มดว ย

การควบคมุ สญั ญาณไฟจราจรโดยเจา หนา ทตี่ าํ รวจจราจรมคี วามสาํ คญั อยา งมากในการ
แกไ ขปญ หาการจราจร การควบคมุ สญั ญาณไฟจราจรแบบเปน ระบบ จะทาํ ใหท างแยกมปี ระสทิ ธภิ าพมาก
ปญหาท่ีเกิดข้ึนคือ เจาหนาท่ีผูปฏิบัติมักเกิดความเบื่อหนาย เม่ือยลา เนื่องจากปฏิบัติหนาที่
มาเปน เวลานาน ในความเปน จรงิ แลว การควบคมุ สญั ญาณไฟจราจรนน้ั เปน เรอ่ื งของ “àʹŒ ¼Áº§Ñ ÀàÙ ¢Ò”
ซ่ึงสวนใหญเจาหนาที่ตํารวจจราจรท่ีควบคุมสัญญาณไฟ มักปลอยรถแตละดานตามความรูสึก
ของตัวเอง ไมไดจับเวลาในการปลอยรถแตละดาน ซ่ึงมักจะเลือกใชรอบสัญญาณไฟท่ีคอนขาง
ยาวนานเพอื่ ระบายรถครง้ั ละมากๆ จนรถทจี่ ะวงิ่ ผา นทางแยกตามกนั ไมท นั เกดิ ชว งหา ง (Headway)
สวนดานอ่ืนท่ีรอสัญญาณไฟอยูก็มีทายแถวสะสมยาวข้ึนเร่ือยๆ ทําใหสูญเสียประสิทธิภาพ
ของทางแยกน้นั ไป

ËÅ¡Ñ ã¹¡ÒäǺ¤ØÁÊÞÑ Þҳ俨ÃÒ¨Ã

๑. วงรอบเวลาในแตล ะรอบ ตองไมน านเกนิ ไป ทงั้ วงรอบไมค วรเกิน ๔ นาที
๒. การปลอยแตละดานตองไมนานเกินไปดวย แตละดานไมควรเกิน ๘๐ วินาที
แตไมควรตํา่ กวา ๒๐ วินาที
๓. ควบคุมทิศทางการระบายรถตามความเหมาะสม เรงระบายดานขาเขาเมือง
ในชว งเชา เรงระบายขาออกเมอื งในชวงเยน็
๔. ปลอ ยรถทางดา นซา ยกอ นแลว จงึ ปลอ ยทางดา นขวา (วนในทศิ ทางทวนเขม็ นาฬก า)
เพราะรถดา นท่ปี ลอยใหมจ ะสามารถเคลื่อนตวั ผานทางแยกไดเ รว็ กวาและปลอดภยั กวา
๕. การระบายรถไมว า จะระบายดานใดก็ตามผา นทางแยก พยายามใหเกิด “ชวงหา ง”
ของรถท่ีว่ิงผา นแยกใหนอยที่สดุ

๙๒

¡ÒÃดําçÊÀÒ¾¡ÒÃà¤ÅèÍ× ¹μÑǢͧöº¹¶¹¹ÊÒÂËÅÑ¡ (¡‹Í¹à¢ŒÒÊ·Ù‹ Ò§á¡)
การทาํ ใหร ถในถนนสายหลกั ซง่ึ ในบางชว งเวลามปี รมิ าณการจราจรสงู กวา ถนนสายรองมาก
เคล่ือนตัวเขาสูทางแยกไดโดยไมสะดุดหรือสะดุดนอยที่สุด ขณะเดียวกันก็สามารถระบายรถ
ในถนนสายรองไปไดในตัว เกิดการสะสมทา ยแถวนอยทสี่ ดุ ดว ย
¡ÒÃÃкÒÂöáμÅ‹ зҧá¡ãËÊŒ ÁÑ ¾¹Ñ ¸¡ ºÑ á¡μÍ‹ à¹Í×è § โดยการจดั จงั หวะและตงั้ วงรอบ
สญั ญาณไฟจราจรทีเ่ หมาะสม มหี ลกั สําคญั ดงั น้ี
- การจัดจงั หวะสญั ญาณไฟเขยี ว
- การตง้ั รอบสญั ญาณไฟใหส ัมพนั ธก ันในทางแยกที่อยูต อเนอ่ื งกนั
- การตัง้ รอบสัญญาณไฟใหเหมาะสมทุกชว งเวลา
¡Òè´Ñ ¨§Ñ ËÇÐÊÞÑ ÞÒ³ä¿à¢ÂÕ Ç ใหค าํ นงึ ถงึ ความยาวจงั หวะสญั ญาณไฟเขยี วทเ่ี หมาะสม
แตละดานของทางแยก และความจุท่ีสูญเสียไปในชวงตนและชวงปลายสัญญาณไฟเขียว ถามีการ
กาํ หนดระยะเวลาสญั ญาณไฟเขยี วสนั้ เกนิ ไป จะทาํ ใหค วามจทุ สี่ ญู เสยี ในชว งตน มากกวา ความจทุ สี่ ญู เสยี
ในชว งปลาย ถา มกี ารกาํ หนดระยะเวลาสญั ญาณไฟเขยี วยาวเกนิ ไป จะทาํ ใหค วามจทุ ส่ี ญู เสยี ในชว งตน
นอ ยกวา ความจทุ ส่ี ญู เสยี ในชว งปลาย นอกจากนคี้ วรหมนุ จงั หวะสญั ญาณไฟในทศิ ทางทวนเขม็ นาฬก า
หรอื ปลอยรถทางดานซายกอ น เพอื่ ใหรถผานแยกไดเ ร็วขนึ้ และปลอดภยั ข้ึน
“˹ÕäÁ‹¾Œ¹” “μÒÁäÁ‹·Ñ¹”

ภาพแสดงการปลอยรถดานซา ยกอน

๙๓

¡ÒÃμéѧÃͺÊÑÞÞҳ俨ÃÒ¨ÃáμÅ‹ зҧá¡ãËÊŒ ÑÁ¾¹Ñ ¸¡ ѹáÅÐàËÁÒÐÊÁ·Ø¡ª‹Ç§àÇÅÒ
๑. การตงั้ รอบสญั ญาณไฟใหส มั พนั ธก นั ในทางแยกทอี่ ยตู อ เนอื่ งกนั คอื แตล ะทางแยก
มวี งรอบสญั ญาณไฟเทากนั ในแตล ะชวงเวลา กรณีตัวอยา ง เชน รถท่วี ่งิ บนถนนลาดพรา วดา นขาออก
เมื่อไดรับสัญญาณไฟเขียวที่แยกโชคชัย ๔ จะสามารถวิ่งผานจุดกลับรถลาดพราว ๕๕/๒ ผานแยก
ลาดพราว ๖๔ และผา นแยกลาดพรา ว ๘๐ โดยไดรับสัญญาณไฟเขียวอยางตอเนอ่ื ง (เขยี วตลอดทาง)
โดยไฟเขียวแตล ะแยกหา งกัน ๒๐ วนิ าที ซ่ึงในแตละตูค วบคุมสัญญาณไฟ จะมีโปรแกรม Cable Link
สามารถตั้งใหท ํางานในลกั ษณะสัมพันธก นั ได ดังรูปที่ ๒
๒. การตงั้ รอบสัญญาณไฟใหม ีความเหมาะสมทุกชวงเวลา คือ

- ตง้ั วงรอบสญั ญาณไฟในแตล ะชวั่ โมงใหเ หมาะสมสมั พนั ธก บั ปรมิ าณรถทว่ี ง่ิ ผา น
ทางแยกในแตล ะดา น โดยตคู วบคมุ สญั ญาณไฟแตล ะตสู ามารถตง้ั โปรแกรมรอบสญั ญาณไฟไดม ากถงึ
๓๒ โปรแกรม

- การจราจรเคลือ่ นตัวไดด ี ถา รอบสัญญาณไฟมีมากโปรแกรม

ภาพแสดงตคู วบคมุ สัญญาณไฟจราจรและการต้ังรอบสัญญาณไฟใหสมั พันธก ันในทางแยก

๙๔

จะสังเกตไดวา แตละโปรแกรมจํานวนเวลาท่ีใหไวแตละดานเปล่ียนแปลงไปไมมาก
แตม ีผลกบั การเคลอื่ นตวั และทา ยแถวสะสมของรถในแตละดานเปนอยางมาก เปน ความเขา ใจผิดของ
เจา หนา ทต่ี าํ รวจจราจรทคี่ วบคมุ สญั ญาณไฟ ในกรณที ว่ี า สญั ญาณไฟจราจรควรจะใชร ะบบอตั โนมตั ไิ ด
ในชวงเวลาท่ีสภาพการจราจรรถนอยคลองตัวหรือในชวงเวลากลางคืนเทาน้ัน ในความเปนจริงแลว
สัญญาณไฟจราจรแบบอตั โนมัติ ในบางชวงเวลา (เปน สว นใหญ) ถา ไดตงั้ โปรแกรมโดยจดั จังหวะและ
ตง้ั วงรอบสญั ญาณไฟใหเ หมาะสมกบั ปรมิ าณรถในทกุ ชว งเวลาแลว จะระบายรถผา นทางแยกไดด กี วา
การควบคุมดวยการกดดวยมือของเจาหนาท่ี โดยเฉพาะทางแยกท่ีมีระบบสัญญาณไฟจราจรแบบ
นบั ถอยหลงั สามารถทาํ ใหค วามลา ชา ชว งออกตวั ของยวดยานลดลง โดยรถจะเรง ความเรว็ ผา นทางแยก
ไดดีกวา ทั้งออกตัวตอนเริ่มไฟเขียว และตอนใกลจะเปลี่ยนเปนไฟแดง (คืออยูหางจากแยกไกลพอ
สมควรแตยังมีเวลาเหลือพอ จะรีบเรงความเร็วใหผานแยก) นอกจากน้ีทําใหเกิดความปลอดภัยใน
การชะลอรถหรือหยดุ รถมากกวา การควบคุมสัญญาณไฟดว ยมือ พดู งายๆ คือ ไฟจะเขยี วก็รลู ว งหนา
ไฟจะแดงกร็ ูลวงหนาเชน กัน

¡Ã³ÕμÑÇÍ‹ҧÃͺÊÞÑ Þҳ俨ÃÒ¨Ã

ñ. μÑÇÍ‹ҧÃͺÊÑÞÞҳ俨ÃÒ¨Ãá¡ÅÒ´¾ÃŒÒÇ ññò
ตารางท่ี ๑ แสดงตัวอยา งรอบสัญญาณไฟจราจรแยกลาดพรา ว ๑๑๒

โปรแกรม ชว งเวลา จงั หวะ ๑ (วนิ าท)ี จงั หวะ ๒ (วนิ าที) สญั ญาณไฟ

เขยี ว เหลือง แดง เขยี ว เหลอื ง แดง ความยาวรอบ

๑ ๐๑.๐๐ - ๐๓.๐๐ น. ๖๘ ๓ ๒ ๒๒ ๓ ๒ ๑๐๐
๒ ๐๓.๐๐ - ๐๕.๐๐ น. ๗๐ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๐๐
๓ ๐๕.๐๐ - ๐๖.๐๐ น. ๑๒๐ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๕๐
๔ ๐๖.๐๐ - ๐๗.๐๐ น. ๑๓๕ ๓ ๒ ๓๕ ๓ ๒ ๑๘๐
๕ ๐๗.๐๐ - ๐๘.๐๐ น. ๑๒๐ ๓ ๒ ๕๐ ๓ ๒ ๑๘๐
๖ ๐๘.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. ๑๑๘ ๓ ๒ ๕๒ ๓ ๒ ๑๘๐
๗ ๐๙.๐๐ - ๑๐.๐๐ น. ๑๒๕ ๓ ๒ ๔๕ ๓ ๒ ๑๘๐
๘ ๑๐.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. ๙๕ ๓ ๒ ๔๕ ๓ ๒ ๑๕๐
๙ ๑๑.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. ๙๖ ๓ ๒ ๔๔ ๓ ๒ ๑๕๐
๑๐ ๑๒.๐๐ - ๑๓.๐๐ น. ๙๗ ๓ ๒ ๔๓ ๓ ๒ ๑๕๐
๑๑ ๑๓.๐๐ - ๑๔.๐๐ น. ๙๔ ๓ ๒ ๔๖ ๓ ๒ ๑๕๐
๑๒ ๑๔.๐๐ - ๑๕.๐๐ น. ๙๐ ๓ ๒ ๕๐ ๓ ๒ ๑๕๐

๙๕

โปรแกรม ชว งเวลา จังหวะ ๑ (วนิ าที) จงั หวะ ๒ (วินาท)ี สญั ญาณไฟ

เขียว เหลือง แดง เขียว เหลอื ง แดง ความยาวรอบ

๑๓ ๑๕.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. ๗๐ ๓ ๒ ๔๐ ๓ ๒ ๑๒๐
๑๔ ๑๖.๐๐ - ๑๗.๐๐ น. ๗๒ ๓ ๒ ๓๘ ๓ ๒ ๑๒๐
๑๕ ๑๗.๐๐ - ๑๘.๐๐ น. ๗๓ ๓ ๒ ๓๗ ๓ ๒ ๑๒๐
๑๖ ๑๘.๐๐ - ๑๙.๐๐ น. ๘๐ ๓ ๒ ๖๐ ๓ ๒ ๑๕๐
๑๗ ๑๙.๐๐ - ๒๐.๐๐ น. ๘๕ ๓ ๒ ๕๕ ๓ ๒ ๑๕๐
๑๘ ๒๐.๐๐ - ๒๑.๐๐ น. ๙๒ ๓ ๒ ๔๘ ๓ ๒ ๑๕๐
๑๙ ๒๑.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. ๙๘ ๓ ๒ ๔๒ ๓ ๒ ๑๕๐
๒๐ ๒๒.๐๐ - ๒๓.๐๐ น. ๘๐ ๓ ๒ ๓๐ ๓ ๒ ๑๒๐
๒๑ ๒๓.๐๐ - ๒๓.๕๐ น. ๘๒ ๓ ๒ ๒๘ ๓ ๒ ๑๒๐
๒๒ ๒๓.๕๐ - ๐๑.๐๐ น. ๖๕ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๑๐๐

ò. μÑÇÍÂÒ‹ §ÃͺÊÑÞÞҳ俨ÃÒ¨Ãá¡⪤ªÑ ô
ตารางที่ ๒ แสดงตัวอยา งรอบสญั ญาณไฟจราจรแยกโชคชัย ๔

โปรแกรม ชวงเวลา จังหวะ ๑ จังหวะ ๒ จงั หวะ ๓ จังหวะ ๔ จงั หวะ ๕
ความยาวรอบ

(วินาที) (วินาที) (วินาที) (วนิ าท)ี (วนิ าที)
G Y R G Y R G Y R G Y R G Y R สญั ญาณไฟ

๑ ๐๑.๐๐ - ๐๓.๐๐ น. ๕๘ ๓ ๒ ๑๑ ๓ ๒ ๑๑ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๒๐

๒ ๐๓.๐๐ - ๐๕.๐๐ น. ๕๘ ๓ ๒ ๑๐ ๓ ๒ ๑๒ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๒๐

๓ ๐๕.๐๐ - ๐๖.๐๐ น. ๖๐ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๑๕ ๓ ๒ ๓๐ ๓ ๒ ๑๕๐

๔ ๐๖.๐๐ - ๐๗.๐๐ น. ๖๐ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๕ ๓ ๒ ๓๕ ๓ ๒ ๑๕๐

๕ ๐๗.๐๐ - ๐๘.๐๐ น. ๘๕ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๓๕ ๓ ๒ ๑๘๐

๖ ๐๘.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. ๘๓ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๒ ๓ ๒ ๓๕ ๓ ๒ ๑๘๐

๗ ๐๙.๐๐ - ๑๐.๐๐ น. ๘๐ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๓๐ ๓ ๒ ๑๘๐

๘ ๑๐.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. ๖๐ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๑๕๐

๙ ๑๑.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. ๕๗ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๘ ๓ ๒ ๑๕๐

๑๐ ๑๒.๐๐ - ๑๓.๐๐ น. ๕๕ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๑๘ ๓ ๒ ๓๒ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๕๐

๑๑ ๑๓.๐๐ - ๑๔.๐๐ น. ๕๐ ๓ ๒ ๓๐ ๓ ๒ ๑๘ ๓ ๒ ๓๒ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๕๐

๑๒ ๑๔.๐๐ - ๑๕.๐๐ น. ๕๕ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๓๐ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๕๐