11_TC22601_การจราจร

๙๖

จังหวะ ๑ จงั หวะ ๒ จงั หวะ ๓ จังหวะ ๔ จงั หวะ ๕ ความยาวรอบ

โปรแกรม ชว งเวลา (วนิ าท)ี (วนิ าที) (วินาท)ี (วนิ าที) (วินาที)
G Y R G Y R G Y R G Y R G Y R สญั ญาณไฟ

๑๓ ๑๕.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. ๔๐ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๘ ๓ ๒ ๓๗ ๓ ๒ ๑๕๐

๑๔ ๑๖.๐๐ - ๑๗.๐๐ น. ๔๐ ๓ ๒ ๒๓ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๗ ๓ ๒ ๔๐ ๓ ๒ ๑๕๐

๑๕ ๑๗.๐๐ - ๑๘.๐๐ น. ๕๐ ๓ ๒ ๓๓ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๗ ๓ ๒ ๕๐ ๓ ๒ ๑๘๐

๑๖ ๑๘.๐๐ - ๑๙.๐๐ น. ๔๐ ๓ ๒ ๒๘ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๓๗ ๓ ๒ ๑๕๐

๑๗ ๑๙.๐๐ - ๒๐.๐๐ น. ๔๐ ๓ ๒ ๓๑ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๔ ๓ ๒ ๓๕ ๓ ๒ ๑๕๐

๑๘ ๒๐.๐๐ - ๒๑.๐๐ น. ๔๐ ๓ ๒ ๓๐ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๔ ๓ ๒ ๓๖ ๓ ๒ ๑๕๐

๑๙ ๒๑.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. ๔๐ ๓ ๒ ๒๘ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๒๔ ๓ ๒ ๓๘ ๓ ๒ ๑๕๐

๒๐ ๒๒.๐๐ - ๒๓.๐๐ น. ๗๐ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๕ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๕๐

๒๑ ๒๓.๐๐ - ๒๓.๕๐ น. ๗๒ ๓ ๒ ๑๙ ๓ ๒ ๑๔ ๓ ๒ ๒๕ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๕๐

๒๒ ๒๓.๕๐ - ๐๑.๐๐ น. ๕๔ ๓ ๒ ๑๒ ๓ ๒ ๑๒ ๓ ๒ ๒๒ ๓ ๒ ๒๐ ๓ ๒ ๑๒๐

ตวั ยอ G (Green) = เขยี ว Y (Yellow) = เหลือง R (Red) = แดง
การนาํ เทคโนโลยีมาใชในการจัดการจราจรอยางเปนระบบในพ้นื ที่ สน.โชคชยั

¡ÒÃμÔ´μ§éÑ ¡ÅÍŒ §Ç§¨Ã»´ à¾×Íè μÃǨÊͺÊÀÒ¾¡ÒèÃÒ¨Ã
การติดตั้งกลองวงจรปดบนถนนสายหลักเพื่อตรวจสอบสภาพการจราจร หากติดต้ังได

ครอบคลมุ ทว่ั ทงั้ พน้ื ท่ี จะทาํ ใหส ามารถบรหิ ารจดั การจราจรไดอ ยา งเปน ระบบ รวดเรว็ ในการแกไ ขปญ หา
การจราจร ทง้ั ในเรอื่ งของอบุ ตั เิ หตุ รถยนตเ สยี ขดั ขอ ง รถหยดุ หรอื จอดกดี ขวางการจราจร แบง เบาภาระ
การปฏบิ ตั งิ านของเจา หนา ทผี่ ปู ฏบิ ตั ไิ ดเ ปน อยา งมาก ซงึ่ การมองเหน็ สภาพการจราจรของถนนทงั้ สาย
ในภาพรวมเปนโครงขา ย เปนการมองแบบ Bird’s Eye View ทําใหส ามารถบรหิ ารจัดการจราจรไดดี
ในภาพรวม ซ่ึงจะดีกวาการปลอยใหเจาหนาที่ตํารวจประจําจุดแตละทางแยกจัดการจราจรกันเอง
โดยลาํ พงั

ในพื้นที่ของสถานีตํารวจนครบาลโชคชัย มีการติดต้ังกลองวงจรปดเพื่อตรวจสภาพ
การจราจรบนถนนลาดพรา ว จํานวน ๑๖ ตวั และบนถนนประดิษฐมนธู รรม จํานวน ๑๖ ตัว ทาํ ให
สามารถบรหิ ารจดั การจราจรไดด มี ปี ระสทิ ธิภาพ

๙๗

ภาพแสดงการติดตงั้ กลอ งวงจรปด
ภาพแสดงการควบคุมสญั ญาณไฟ และการตรวจสอบสภาพการจราจรจากระบบกลอ งวงจรปด

¡ÒÃ㪌ÃâÕ Á·ÃÐÂÐä¡Å¤Çº¤ØÁÊÑÞÞҳ俨ÃҨà (¼Ò‹ ¹ APP ÊÁÒϷ⿹)

หลกั การคอื เมอื่ ผบู งั คบั บญั ชาของงานจราจร (รองผกู าํ กบั การจราจรหรอื สารวตั รจราจร)
ประจําอยูที่ศูนยควบคุมการจราจร(แยกโชคชัย ๔) ซ่ึงมีอุปกรณมองภาพเชื่อมตอจากกลองวงจรปด
ทง้ั ระบบมองเหน็ สภาพการจราจรของถนนลาดพรา วและถนนประดษิ ฐม นธู รรมตลอดทงั้ สาย จะสามารถ
ควบคุมสัญญาณไฟของแยกอืน่ ท้ัง ๖ ทางแยก ไดแก จดุ กลับรถลาดพราว ๕๕/๒, แยกลาดพราว ๖๔,
แยกลาดพรา ว ๘๐, แยกลาดพรา ว ๑๑๒, จดุ กลบั รถลาดพรา ว ๑๑๖ และแยกมหาดไทย ไดโ ดยใชร โี มท
ระยะไกล ท้ังน้ีไดมีการนําเครื่องมือไปติดต้ังท่ีตูควบคุมสัญญาณไฟประจําแยกนั้นๆ แลวกดควบคุม

๙๘

สัญญาณไฟผานแอพสมารทโฟนได มีขอดีคือ เมื่อเจาหนาที่ตํารวจจราจรประจําจุดแยกนั้น มีเหตุ
จําเปนเรง ดว นที่ตองกระทาํ เชน ออกไปตรวจสอบอบุ ตั ิเหตุหรอื รถยนตเ สยี ขดั ขอ งในบรเิ วณใกลเคยี ง
ผทู ่คี วบคุมอยู ณ ศนู ยควบคมุ การจราจร (แยกโชคชยั ๔) สามารถควบคุมหรือกดสัญญาณไฟจราจร
แทนเจา หนาที่ตํารวจจราจรประจาํ จดุ น้ันได

ภาพแสดงการควบคุมสัญญาณไฟจราจรโดยใชรีโมทระยะไกล

¡ÒÃÇÑ´¼Åàª§Ô »ÃÁÔ Ò³¤ÇÒÁàÃçÇà©ÅÂÕè º¹¶¹¹ÅÒ´¾ÃŒÒÇ

การนําเทคโนโลยีมาใชในการจัดการจราจรอยางเปนระบบในพ้ืนท่ี สน.โชคชัย สรุปผล
การดาํ เนนิ งานและการวดั ผลเชงิ ปรมิ าณความเรว็ เฉลย่ี บนถนนลาดพรา ว เปรยี บเทยี บกบั อตั ราความเรว็
เฉลีย่ บนถนนลาดพราวในป ๒๕๕๒ – ๒๕๕๗ สรปุ ไดด งั นี้

ภาพแสดงการวัดผลเชงิ ปรมิ าณเปรยี บเทียบกับอตั ราความเรว็ เฉลย่ี บนถนนลาดพราว

๙๙

º·ÊÃØ»

จากกรณีศึกษาในพ้ืนที่ของสถานีตํารวจนครบาลโชคชัย การนําเทคโนโลยีมาเปน
สวนชวยในการจัดการจราจรอยางเปนระบบ โดยบริหารจัดการจราจรแบบเปนโครงขายในภาพรวม
กอใหเกิดประสิทธิภาพท่ีดีขึ้นในการบริหารจัดการจราจร สามารถแบงเบาภาระการปฏิบัติงานของ
เจา หนาทตี่ ํารวจผปู ฏิบัติ และสามารถลดอบุ ตั เิ หตทุ เี่ กดิ ขึน้ ลงไดดวย จากขอมูลสถิตทิ ร่ี วบรวมมาจาก
แหลงตางๆ ทําใหทราบวา สภาพการจราจรบนถนนลาดพราวมีการเคลื่อนตัวที่ดีขึ้น ความเร็วเฉลี่ย
ของรถมคี า เพมิ่ ขน้ึ และใชเ วลาในการเดนิ ทางลดลง ซงึ่ ถา สามารถนาํ หลกั การและรปู แบบนไี้ ปประยกุ ต
ใชใหท วั่ ทั้งพน้ื ท่กี รงุ เทพมหานคร จะกอ ใหเกิดประสิทธผิ ลทางดานจราจรทดี่ ขี ้นึ เปนลําดับ

ò.ó ¡Òè´Ñ ¡ÒÃáÅФǺ¤ØÁ¨ÃÒ¨Ãâ´Âà·¤â¹âÅÂÕ¨ÃÒ¨Ã

การพัฒนาเทคโนโลยีนับเปนความกาวหนาของมนุษยในการนําเอาความรูในหลายๆ
ดาน มาประยุกตใชใหเกิดประโยชนแกสังคมและพัฒนาความเปนอยูใหดีข้ึน การพัฒนาเทคโนโลยี
เพื่ออํานวยความสะดวกสําหรับการเดินทาง ก็เปนกุญแจสําคัญดอกหนึ่งของการใชความรูพ้ืนฐาน
ทางวิทยาศาสตร โดยเฉพาะศาสตรดานอิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอรมาใช เพื่อชวยใหประชาชน
และสังคม สามารถเขา ถงึ และใชงานเทคโนโลยไี ดอยา งมปี ระสิทธภิ าพ

ò.ó.ñ Ãкº¢¹Ê§‹ áÅШÃÒ¨Ãꬄ ©ÃÂÔ Ð (Intelligent Transport Systems : ITS)
เปนระบบที่หลอมรวมเอาเทคโนโลยีดานขอมูล อิเล็กทรอนิกสคอมพิวเตอร

และโทรคมนาคม มาผสมผสานใหเกิดการประยุกตใชงาน เชน เทคโนโลยีประมวลผลภาพ (Image
Processing) เทคโนโลยีการระบุตัวตนดวยความถี่คล่ืนวิทยุ (RFID) เทคโนโลยีการส่ือสารไรสาย
(Wireless Communication) เทคโนโลยรี จู าํ เสยี ง (Voice Recognition) เทคโนโลยเี ครอื ขา ยคอมพวิ เตอร
(Computer Network) เทคโนโลยีคลังขอมูล (Data Mining) เทคโนโลยีปญญาประดิษฐ (Data
Warehouse) เทคโนโลยีตรวจจับหรือรับรู (Sensor) เทคโนโลยีเหลาน้ีสามารถนํามาใชเพ่ือเพิ่ม
ประสทิ ธภิ าพในการขนสง การควบคมุ การตดิ ตาม รวมไปถงึ ความปลอดภยั ในการเดนิ ทางดว ยเทคโนโลยี
อนั ชาญฉลาดเหลา นี้ จะสามารถบรหิ ารจดั การการจราจรใหเ ปน ระบบ และตอบสนองตอ ความจาํ เปน
ของการขนสงและเดินทางในประเทศไดในระดับหน่ึง เชน ชวยลดอุบัติเหตุ แกไขปญหาการจราจร
ติดขัด และปญหาส่ิงแวดลอม หรือกลาวอีกนัยหน่ึงเพื่อเปนแผนพัฒนาหลัก (Road Map) สําหรับ
การใชป ระโยชนของเทคโนโลยีดา นการจราจรอยางครอบคลุมทกุ ดา นน่นั เอง

ͧ¤»ÃСͺ¢Í§ ITS
ITS ไมใชชื่อของเทคโนโลยีโดยตรงแตเปนช่ือที่ใชเรียกแนวคิดของการนําเอา
เทคโนโลยสี ารสนเทศ การสอ่ื สาร และโทรคมนาคม มาใชป รบั ปรงุ การขนสง และการจราจร โดยมหี วั ใจ
หลักสําคัญคือ การประมวลผลขอมูลและขอสนเทศท่ีมีอยูผานระบบสารสนเทศและการส่ือสาร
และนํามาเผยแพร แลกเปล่ยี น ระหวางผูใ ชและผูใหบริการ

๑๐๐

สว นระบบอจั ฉรยิ ะนน้ั เปน การใชค าํ เชงิ เปรยี บเทยี บกบั เทคโนโลยที มี่ มี ากอ นหนา
ยกตวั อยา ง เชน หากรถยนตม อี ปุ กรณท สี่ ามารถสอื่ สารและรบั ขอ มลู ปรมิ าณการจราจรเพอ่ื วเิ คราะหแ ละให
คาํ แนะนําแกผ ูข ับข่ไี ดวา เสน ทางใดเปนเสนทางทเี่ หมาะสมสําหรับเวลาน้ัน ตา งจากเดิมท่ีผขู ับจะตอง
ตดั สนิ เอง โดยไมมีขอ มูลหรือคําแนะนําใดๆ มาชว ยตดั สินใจเลย ความสามารถของระบบท่ีเพ่มิ ขนึ้ นี้
ถือไดวา มีความอัจฉริยะ ความอัจฉริยะของยานพาหนะและระบบขนสงที่กลาวมานั้นอาจกาวหนา
ถงึ ขนั้ เขา มาทาํ หนา ทแี่ ทนมนษุ ย เชน รถยนตส ามารถขบั เคลอ่ื นโดยอตั โนมตั แิ ละตดิ ตอ สอื่ สารระหวา ง
รถยนตกันไดเอง ตลอดจนติดตอสื่อสารกับศูนยขอมูลจราจรเพ่ือสอบถามขอมูล ปริมาณการจราจร
จุดเกดิ อุบตั เิ หตบุ นทองถนน หรือจุดทีม่ ีการกอสราง เพอ่ื วิเคราะหแ ละเลือกเสน ทางท่ีเหมาะสมทส่ี ุด
ในการเดนิ ทาง รวมถึงรายงานสภาพการณบนทองถนน การติดตามรถ หรือระบบจัดเกบ็ คาผา นทาง
โดยอตั โนมตั ิ

¡ÒüÊÁ¼ÊÒ¹ÃÐËNjҧͧ¤» ÃСͺ¢Í§¡ÒèÃҨà (¤¹ ö áÅж¹¹) ࢌҡѺ ITS
ปจ จบุ นั ITS เนน ไปทกี่ ารขนสง และจราจรบนถนนเปน หลกั เนอื่ งจากเปน ประเภทการเดนิ ทาง
ที่เกิดข้ึนมากที่สุด และยังกระทบกับประชาชนจํานวนมาก บทความนี้ไดนําเอาการแบงประเภท
ของการนําเอา ITS มาใชในงานดานขนสงและจราจรของประเทศญ่ีปุนมาดัดแปลง โดยแบงออก
เปน ๘ ดา น ดงั นี้
๑) ระบบนาํ ทางขัน้ กา วหนา (Advances in Navigation Systems) ระบบน้ีจะชวยให
ผขู บั ขม่ี คี วามสะดวกสบายในการเดนิ ทาง เพราะผขู บั ขสี่ ามารถทราบขอ มลู ในรปู ของเสน ทางบนแผนที่
ซึ่งจะแสดงเสนทางจากจุดเริ่มตนจนถึงจุดปลายทาง เชน ขอมูลสถานที่จอดรถ ที่พักอาศัย เสนทาง
ที่มีการกอสราง รวมถึงขอมูลอ่ืนๆ ท่ีเกี่ยวของกับจุดหมายปลายทาง นอกจากการแสดงแผนท่ีแลว
ระบบนาํ ทางดงั กลา ว ยงั สามารถพฒั นาใหแ นะนาํ เสน ทางการขบั ขอ่ี ยา งละเอยี ดโดยมคี าํ แนะนาํ เปน เสยี งพดู
เชน เตอื นใหเ ปลย่ี นเลนเพอื่ เตรยี มเลย้ี วซา ยหรอื ขวา เตอื นใหเ ตรยี มตวั กลบั รถ การบอกทางเพอ่ื ใหก ลบั
สูเสนทางเดิมกรณีขับข่ีผิดทาง การพัฒนาขั้นตอไปของระบบน้ี อาจถึงขั้นแนะนําขอมูลประกอบการ
ขบั ขอ่ี น่ื ๆ เชน เสยี งเตอื นใหล ดอตั ราเรว็ เนอื่ งจากขา งหนา เปน ทางโคง และอนาคตอาจสามารถเชอ่ื มตอ
ขอมูลการจราจรกับศูนยขอมูลจราจร จนทําใหระบบสามารถทํางานไดหลากหลาย คือ แนะนํา
เสนทางที่มีการจราจรเบาบางได หรือแนะนําใหหลีกเล่ียงเสนทางที่มีการจราจรหนาแนนโดยท่ีผูขับข่ี
ยังไมไดเดินทางไปถึงบริเวณดังกลาว ใหขอมูลเสนทางท่ีมีการกอสราง ปดถนน หรืออุบัติเหตุ
ใหข อ มลู เกย่ี วกบั จดุ สนใจหรอื สถานทแี่ วะพกั ตา งๆ เชน ปม นา้ํ มนั หา งสรรพสนิ คา โรงแรม รา นอาหาร
สถานทท่ี องเท่ียว ทีจ่ อดรถ คาํ นวณระยะเวลาเดินทางท่ีสอดคลอ งตามสภาพการจราจร จะเหน็ ไดวา
การแนะนําเสนทางจะมิไดอยูบนพ้ืนฐานเสนทางที่มีระยะทางส้ันท่ีสุดเพียงเง่ือนไขเดียว แตจะ
เปนการรวมเอาเงื่อนไขตางๆ เขามาคํานวณรวมดวย เพื่อใหไดเสนทางที่ใกลกับความตองการของ
ผใู ชม ากทส่ี ดุ และระบบยงั สามารถใหข อ มลู เกย่ี วกบั สถานทนี่ า สนใจรอบขา งทางและจดุ หมายปลายทาง
รวมทงั้ แนะนําใหขอมูลเก่ยี วกบั สถานทจี่ อดรถเพื่อเปนการอาํ นวยความสะดวกแกผ ูข บั ขีอ่ กี ดวย

๑๐๑

๒) ระบบเกบ็ เงินอิเล็กทรอนิกส (Electronic Toll Collection) ระบบนีจ้ ะชวยผเู ดินทาง
ไมตองหยุดรถหรือชะลอรถเพ่ือจายคาผานทาง ชวยลดระยะเวลาและแกปญหาจราจรท่ีดานเก็บเงิน
และชว ยอาํ นวยความสะดวกในการผา นเขา ออกพนื้ ทค่ี วบคมุ หรอื เสน ทางพเิ ศษบางประเภท เพอื่ ใหก าร
ผานเขาออกสามารถทําไดสะดวกรวดเร็ว หลักการทํางานของระบบนี้คืออุปกรณที่ติดกับตัวรถจะ
สอ่ื สารกบั อปุ กรณอ เิ ลก็ ทรอนกิ สท ต่ี ดิ อยทู ด่ี า นหรอื จดุ เฉพาะสาํ หรบั ตรวจสอบการเขา ออกพนื้ ทค่ี วบคมุ
หรอื เสน ทางพเิ ศษ การสอ่ื สารจะทาํ โดยอาศยั เทคนคิ การสอ่ื สารแบบไรส าย และรถยนตส ามารถวงิ่ ผา น
ไปมาไดโดยไมตองหยุดจอดรอเพ่ือชําระคาผานทาง การชําระเงินอาจเปนลักษณะซ้ือบัตรและชําระ
ลวงหนา แลวทําการตัดคาผา นทางจากยอดเงินท่ีมีในบัตร หรอื อาจเปน การตัดคา ผานทางจากระบบ
บัตรเครดิต บัญชธี นาคาร หรือชําระตามรานสะดวกซอื้ ตวั อยา งของประเทศทีใ่ ชระบบนี้ เชน ท่ีเมือง
ลอนดอนในประเทศองั กฤษซงึ่ มปี รมิ าณการจราจรหนาแนน มาก ไดม กี ารกาํ หนดใหเ รยี กเกบ็ คา เขา พนื้ ท่ี
สาํ หรบั ผทู ี่ตอ งการนาํ รถยนตเขา ในบรเิ วณพ้ืนทเ่ี มอื งชัน้ ใน ท้ังนี้เพอ่ื ลดความคบั คั่งของปรมิ าณจราจร
ตลอดจนมลภาวะลงหรือในประเทศออสเตรเลียและจีน ไดมีการติดตั้งระบบเก็บเงินอิเล็กทรอนิกส
ดังกลาว ไวที่ดานเก็บคาผานทางของทางดวน ทําใหรถยนตที่ว่ิงผานสามารถว่ิงผานดวยความเร็วสูง
และการใชท างดวนเปนไปอยา งมีประสทิ ธภิ าพมากขึน้

๓) ระบบชวยใหเกิดความปลอดภัยในการขับขี่ (Assistance for Safe Driving) เปน
ระบบท่ีมีการติดต้ังตัวเก็บขอมูลในบริเวณตางๆ บนทองถนนโดยการรวบรวมขอมูลของตําแหนง
และการเคลื่อนท่ีของยานพาหนะในบริเวณรอบๆ รวมไปถึงสิ่งกีดขวางตางๆ ท่ีอยูขางหนา
โดยผานเซน็ เซอรท ต่ี ดิ ตงั้ อยบู นถนนและทีต่ ัวรถ หลังจากนั้นขอ มูลจะถูกจดั สง ใหกบั ผขู บั ข่รี ถแตละคน
ในขณะน้ันแบบ Real Time ทั้งน้ีเพ่ือใหผูขับขี่เดินทางไดอยางปลอดภัย ระบบดังกลาวนอกจาก
จะชว ยใหผ ขู บั ขไี่ ดร บั ขอ มลู หรอื การแจง เตอื นลว งหนา เพอื่ เพม่ิ ความปลอดภยั ในการขบั ขแี่ ลว ยงั นาํ มาใช
เพ่ือรักษาชีวิตและทรัพยสินของบุคคลอ่ืนดวย เชน การมีเซ็นเซอรตรวจจับคนขามถนน ในบริเวณ
ทางโคงหักศอกที่เปนมุมอับสายตาสําหรับผูขับขี่ หรือตรวจจับและระวังการวิ่งตัดหนารถโดยเด็กเล็ก
หรอื ผทู ข่ี าดความระมดั ระวงั นอกจากนยี้ งั สามารถตรวจจบั รถยนตห รอื จกั รยานยนตท วี่ งิ่ หรอื กาํ ลงั จะวงิ่
มาตดั หนา ตรวจจบั สภาพอากาศและสภาพถนน เพอื่ เตอื นในกรณที ถี่ นนลน่ื หรอื ทศั นวสิ ยั ไมด กี อ นท่ี
จะขับขไี่ ปถงึ บริเวณดงั กลา ว ในอนาคตอันใกลอ าจมอี ุปกรณท ่ีตดิ ต้งั ภายในรถเพิ่มเตมิ เพื่อชวยในการ
ควบคมุ รถ เชน ระบบชว ยเบรกหรอื ควบคมุ พวงมาลัยแบบอัตโนมตั ิ เมอื่ พบส่ิงกีดขวาง และเซน็ เซอร
ที่ติดต้ังอยูในตัวรถยนต ก็สามารถสงขอมูลและติดตอส่ือสารกับรถยนตคันอื่นๆ หรือกับเซ็นเซอร
ขา งถนนไดด ว ย ทงั้ นเ้ี พอ่ื เตอื นใหร ถยนตห รอื ผใู ชท างเทา ไดร บั การแจง เตอื นลว งหนา เพอื่ ปอ งกนั ไมใ ห
เกิดอุบตั ิเหตหุ รอื เพื่อใหเ กิดความระมัดระวังเพิ่มข้ึน

๔) ระบบการบริหารจัดการจราจรอยางมีประสิทธิภาพ (Optimization of Traffic
Management) ระบบนี้จะจัดการการจราจรบริเวณทางแยก หรือบริเวณที่เกิดอุบัติเหตุบอยๆ
โดยผใู หบ รกิ ารแจง เหตกุ ารณ เชน การตรวจจบั อบุ ตั เิ หตุ และใหข อ มลู การควบคมุ การจราจร นอกจากนี้

๑๐๒

ยังแนะนําเสนทางแกผูขับข่ีผานมอนิเตอรท่ีติดตั้งในรถ ซ่ึงจะเปนประโยชนในการควบคุมการจราจร
ไมเ พยี งแตใ นพนื้ ทที่ มี่ กี ารจราจรทต่ี ดิ ขดั เทา นน้ั แตร วมถงึ เสน ทางการจราจรทง้ั หมด ไดม กี ารคาดการณ
กนั วา เมอื่ การเชอ่ื มตอ และสอ่ื สารแบบสองทาง ระหวา งผเู ดนิ ทางและศนู ยบ รหิ ารจดั การจราจรเกดิ ขนึ้
ในวงกวา งแลว จะสามารถส่ือสารกันแบบสองทางไดอยางสะดวก ท้ังในรถยนต ที่บา น ทที่ ํางาน หรือ
ผา นอปุ กรณเ คลอื่ นที่ เชน โทรศพั ทม อื ถอื โดยศนู ยบ รหิ ารจดั การจราจรจะนาํ เอาขอ มลู ความตอ งการ
เดนิ ทางของผเู ดนิ ทางมาคาํ นวณวเิ คราะหเ พอื่ การกระจายปรมิ าณการจราจรออกไป เพอ่ื ใหร ะบบขนสง
โดยรวมมปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ โดยจะเปน การแนะนาํ เสน ทางทไ่ี มใ ชก ารแนะนาํ ใหท กุ คนเลอื กใชเ สน ทาง
ท่ีเบาบางในขณะน้ันเหมือนกันหมด นอกจากนี้ยังสามารถแนะนําใหหลีกเล่ียงเสนทางท่ีเกิดอุบัติเหตุ
มีการกอสราง หรือมกี ารปด ถนนไดด วย

๕) การสนับสนุนระบบขนสงมวลชนหรือขนสงสาธารณะ (Support for Public
Transport) เปนการอํานวยความสะดวกสบายใหผูใชบริการระบบขนสงมวลชน ใหเกิดความยืดหยุน
สามารถเปลยี่ นถาย การเขาและออกจากระบบขนสง มวลชนตามเวลาที่สอดคลอ งกนั ระบบสนับสนนุ
ตางๆ จึงมีความจําเปน เชน สถานการณใหบริการของระบบขนสงมวลชนประเภทตางๆ ตําแหนง
และจํานวนท่ีน่ังวาง คาธรรมเนียมและคาใชจายในการเดินทาง และที่จอดรถ ขอมูลตางๆ เหลาน้ี
สามารถสง ผานไปยงั ชอ งทางตางๆ หลายชองทาง ไดแ ก ท่พี กั อาศัยและท่ีทาํ งาน อปุ กรณใ นรถยนต
หรืออุปกรณเคล่ือนที่ ตลอดจนจุดติดต้ังขางถนน ปายหยุดรถประจําทาง และสถานีขนสง เพื่อให
ผเู ดนิ ทางสามารถเขา ถงึ ขอ มลู ไดง า ยและนาํ มาซงึ่ การใชง านระบบขนสง มวลชนอยา งสะดวกและปลอดภยั

๖) การเพิ่มประสิทธิภาพในการดําเนินการเกี่ยวกับรถเพ่ือการพาณิชย (Increasing
Efficiency in Commercial Vehicles Operations) เพื่อเพ่ิมประสิทธิภาพของระบบการขนสงสินคา
ตองมีศูนยรวบรวมและจัดเก็บสถานการณใชงานรถขนสงสินคาท้ังหมด เชน ตําแหนงของรถขนสง
ในระหวางขนสง จุดแวะพักหรือขนถายสินคา จุดเร่ิมตนและจุดปลายทาง แลวกระจายขอมูลเหลาน้ี
ในฐานะขอมูลพ้ืนฐานใหกับผูประกอบการขนสงสินคาทุกราย นอกจากน้ียังดําเนินการจัดหาระบบ
ชวยบริหารจัดการรถขนสงสินคาระหวางผูประกอบการขนสงหลายๆ ราย โดยมองวารถท้ังหมด
เสมือนมีเจาของเดียวกัน และพยายามลดจํานวนเท่ียวรถเปลาลง เพื่อใหเกิดการใชรถขนสงรวมกัน
ระหวางผูประกอบการดวยกันและอํานวยความสะดวกใหกับผูใชบริการขนสงสินคาอยางเปนระบบ
และเปน อตั โนมตั ิ ปจ จบุ นั ยงั ไดม คี วามพยายามคน ควา วจิ ยั เพอื่ ใหข บวนรถขนสง สามารถวงิ่ ตามกนั ไป
โดยอัตโนมตั ิโดยมีผขู ับขเี่ พียงคนเดียวทีร่ ถตนขบวน เพ่ือลดคาใชจายในการขนสงลงไปอีก

๗) ระบบสนบั สนนุ ผใู ชท างเทา (Support for Pedestrians) ผใู ชอ กี กลมุ หนง่ึ ซง่ึ เกย่ี วขอ ง
กับรถและถนนก็คือผูใชทางเทา ผูใชทางเทาในท่ีนี้หมายความรวมถึงผูใชทางเทาท่ัวไป คนชรา
ผูทพุ พลภาพ และผูใชจกั รยาน จดุ ประสงคคอื ทําใหเกิดความสะดวกสบาย ปลอดภยั และส่งิ แวดลอม
ท่ีดีสําหรับผูใชทางเทา ตัวอยางเทคโนโลยีท่ีสามารถชวยเหลือผูใชทางเทาได เชน อุปกรณนําทาง
แบบพกพา เซ็นเซอรสําหรับตรวจจับและรายงานชื่อสถานที่หรือนําทางดวยเสียงสําหรับคนตาบอด

๑๐๓

เซ็นเซอรตรวจจับคนขามถนนเพื่อสงขอมูลเตือนแกผูขับขี่ใหระมัดระวังและ/หรือควบคุมใหรถหยุด
แบบอัตโนมัติ สัญญาณไฟสําหรับคนขามถนนท่ีสามารถปรับเปล่ียนชวงเวลาใหเหมาะสมกับจํานวน
และประเภทของคนขา มได

๘) ระบบสนับสนุนสําหรับการทํางานของยานพาหนะในเหตุฉุกเฉิน (Support for
Emergency Vehicle Operations) เพื่อรับมือกับเหตุฉุกเฉินและดําเนินการชวยเหลือผูประสบภัย
พิบัติหรืออุบัติเหตุบนทองถนนไดรวดเร็วทันการและเหมาะสม รถท่ีประสบเหตุจะมีอุปกรณติดในรถ
ทสี่ ามารถแจง เหตแุ ละสอื่ สารกบั หนว ยงานทเี่ กย่ี วขอ งโดยอตั โนมตั ิ เพอ่ื ใหข อ มลู เบอื้ งตน แกห นว ยงาน
ทร่ี บั ผดิ ชอบในการเตรยี มการ เชน ระดบั ความรนุ แรงของอบุ ตั เิ หตุ ลกั ษณะของอบุ ตั เิ หตุ จาํ นวนผโู ดยสาร
ในรถ จาํ นวนรถทเ่ี กดิ เหตุ ตลอดจนตาํ แหนงของรถที่เกิดเหตขุ ณะน้ัน ระบบนอ้ี าจกาวหนา ไปถึงขั้นให
ขอ มลู ทางกายภาพของผโู ดยสารและผขู บั ขด่ี ว ย เชน เพศ/วยั ลกั ษณะการบาดเจบ็ บรเิ วณกระดกู ทห่ี กั
การเสยี เลอื ด การหมดสติ เปนตน ขอ มูลตางๆ เหลาน้ีจะทาํ ใหผ ูใหความชว ยเหลือสามารถวินจิ ฉัยได
ลวงหนาหรือระหวางเดินทางไปยังท่ีเกิดเหตุ เพ่ือลดระยะเวลาท่ีตองใชกอนเขาถึงและเร่ิมดําเนินการ
ชว ยเหลือ หลังจากนั้นขอ มลู สภาพจราจรและสภาพความเสยี หายของถนน (กรณีเกิดภัยพิบตั )ิ ยงั ถกู
รวบรวมและวเิ คราะหแ บบตามเวลาจรงิ เพอ่ื สง ใหห นว ยงานทรี่ บั ผดิ ชอบใชว างแผนและสามารถเดนิ ทาง
เขา สพู น้ื ทเี่ กดิ เหตไุ ดอ ยา งรวดเรว็ ระบบดงั กลา วยงั อาจทาํ งานรว มกบั ศนู ยบ รหิ ารจดั การจราจร เพอื่ ให
ชว ยจดั การสัญญาณไฟจราจรหรอื อาํ นวยเสนทางสาํ หรบั รถฉุกเฉนิ ตา งๆ ไดดว ย

ò.ó.ò à·¤â¹âÅÂสÕ าํ ËÃѺ§Ò¹¨ÃÒ¨Ãã¹»ÃÐà·Èä·Â
ò.ó.ò.ñ ÊÑÞÞҳ俨ÃÒ¨Ã
๑) ระบบควบคมุ สญั ญาณไฟจราจรเปน พนื้ ท่ี (Area Traffic Control)

โดย กรงุ เทพมหานคร ไดเริม่ ดําเนินการตงั้ แต ป พ.ศ. ๒๕๓๖ ดวยการนําคอมพวิ เตอรร ะบบ SCOOT
(Split Cycle and Offset Optimization Technique) ของอังกฤษมาใชงาน โดยอุปกรณตรวจวัด
สภาพจราจรจะสงขอมูลผานระบบสื่อสารไปยังศูนยควบคุมจราจร กทม. และจะทําการประมวลผล
ขอมูลเพื่อหาสภาพที่เหมาะสมของสัญญาณไฟจราจรเปนพื้นท่ีท้ังหมด โดยมีแผนดําเนินการ
ระยะท่ี ๑ ครอบคลุมพน้ื ทช่ี น้ั ใน ๓๑ ตร.กม. และระยะท่ี ๒ เพิ่มพน้ื ท่ีอีก ๑๕๐ ตร.กม. แตป จ จุบันอยู
ในขน้ั ตอนการฟอ งรอ งทางคดคี วาม ซง่ึ ปจ จบุ นั ไดพ ฒั นาเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพการควบคมุ จงั หวะสญั ญาณไฟ
จราจรแบบทางแยกอิสระ โดยปรับเปลี่ยนจังหวะไฟตามปริมาณรถในแตละทิศทาง และจะไดพัฒนา
จดั เปน กลมุ ทางแยก (Region) ตอ ไป

๒) อุปกรณนับเวลาสัญญาณไฟ เปนอุปกรณท่ีใหขอมูลเวลา
รอคอยกอนจะถึงเวลาเปลี่ยนสัญญาณไฟ

๓) ระบบสัญญาณไฟจราจรคนขามถนนอัจฉริยะ เปนระบบ
สญั ญาณไฟจราจรคนขา มถนนท่ชี ว ยเพมิ่ ความปลอดภัยสาํ หรบั ผใู ชร ถใชถนน และชวยบรกิ ารแกกลุม
ผูพ กิ ารทางสายตาในการขา มถนนอีกดว ย

๑๐๔

ò.ó.ò.ò Ãкº¡ÅŒÍ§ CCTV ใชส ําหรับงานจราจรซง่ึ มีคณุ สมบตั ิ Pan Tilt
Zoom : PTZ มที งั้ สอื่ สารโดยสายไฟเบอรอ อฟตกิ อนิ เทอรเ นต็ แบบสายเคเบล้ิ และไรส าย (IP Camera)

ò.ó.ò.ó Ãкº¡ÅÍŒ § Image Processing áÅÐÍØ»¡Ã³μÃǨ¨Ñº»ÃÔÁÒ³
¨ÃҨà Microwave Radar ของการทางพิเศษแหงประเทศไทย เพอ่ื ใชตรวจสอบสภาพการจราจร
บนทางพเิ ศษ (บางสว น) และแสดงภาพออกมาทางแผนท่ีกราฟฟก ได

ò.ó.ò.ô Ãкº¡ÅÍŒ §¡Ç´¢Ñ¹ÇԹѨÃÒ¨Ã
๑) ระบบกลอ งตรวจจบั ผฝู า ฝน สญั ญาณไฟจราจร (Red Light Camera

System) ตดิ ตง้ั อยตู ามจดุ บรเิ วณทางแยกทวั่ กรงุ เทพมหานคร โดยเปน การตรวจจบั อตั โนมตั ิ ภาพการ
กระทาํ ความผดิ และภาพทะเบยี นรถ เพอื่ ทาํ การสง ใบสง่ั และหมายเรยี กไปยงั ผคู รอบครองยานพาหนะ
ทก่ี ระทําความผิด

๒) ระบบกลอ งตรวจจบั ผขู บั รถเรว็ เกนิ กวา กฎหมายกาํ หนด ทง้ั แบบ
ติดตงั้ และแบบพกพา

๓) ระบบกลองตรวจจับและเปรียบเทียบแผนปายทะเบียน,
ไมชิดขอบทางดา นซาย

๔) ระบบกลองตรวจจบั ผูฝ า ฝนเปลย่ี นชอ งทางในเขตหาม
ò.ó.ò.õ ÃкºμÃÇ¨Ç´Ñ »ÃÁÔ Ò³áÍÅ¡ÍÎÍŏ

สําหรับการตรวจวัดระดับแอลกอฮอลที่มีใชอยูในประเทศไทย
แบง เปน ๒ ประเภท คอื เครื่องมือตรวจวดั แอลกอฮอลแ บบเบือ้ งตน (Screening Test) และเครอื่ งมือ
ตรวจวดั แอลกอฮอลแ บบยนื ยันผล (Evedential Test) ซง่ึ มีรายละเอยี ด คือ

๑. เครอื่ งมอื ตรวจวดั แอลกอฮอลเ บอื้ งตน คอื เครอ่ื งมอื ทใี่ ชท าํ การ
ทดสอบระดบั แอลกอฮอลก อ นทจ่ี ะทาํ การทดสอบเพอื่ ยนื ยนั ผล หากตรวจพบปรมิ าณของแอลกอฮอล
โดยทวั่ ไปจดุ เดน สาํ คญั คอื มตี วั เซน็ เซอรส าํ หรบั ตรวจจบั แอลกอฮอล สามารถทาํ งานไดท นั ทโี ดยไมต อ ง
อนุ เคร่ืองหรอื Warm Up สามารถรายงานผลการตรวจวดั ภายใน ๓ - ๕ วนิ าที ทงั้ น้ีขึน้ อยูกบั ปริมาณ
แอลกอฮอลข องผูขับขี่

๒. เครื่องมือตรวจวัดแอลกอฮอลแบบยืนยันผล คือ เคร่ืองมือ
ท่ีใชในการตรวจวัดแอลกอฮอลท่ีใหคาความถูกตองและแมนยําสูง ท้ังน้ี เพ่ือใชเปนพยานหลักฐาน
ในการทาํ บันทึกจบั กมุ ของเจา หนาท่ีตํารวจหากตรวจพบวา ผูขับข่ี “เมาสรุ า”

¡ÒÃÊͺà·ÂÕ ºÁÒμðҹà¤ÃÍè× §ÁÍ× เพอื่ เปน การสรา งความเชอื่ มนั่
ในมาตรฐานของเคร่ืองมือตรวจวัดระดับแอลกอฮอล ตลอดจนการสรางความเช่ือมั่นของประชาชน
ตอการบังคับใชกฎหมายของเจาหนาท่ีตํารวจ เครื่องมือตรวจวัดระดับแอลกอฮอลจะถูกสงไปทําการ
สอบเทียบมาตรฐานเครือ่ งมือทก่ี รมวิทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสุข ตามมาตรฐานและ
ขอ กาํ หนดของบรษิ ทั ผผู ลติ ซงึ่ ภายหลงั จากการสอบเทยี บเครอ่ื งมอื กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสขุ
จะออกหนงั สอื รบั รองการสอบเทียบเครอื่ งมือให

๑๐๕

ò.ó.ò.ö Ãкº»‡Ò¨ÃÒ¨ÃÍѨ©ÃÂÔ Ð
เปน การแสดงขอ มลู ขา วสารใหแ กผ ขู บั ขี่ (Traveler Information System)

เพื่อบอกสภาพการจราจร ณ เวลาน้ัน (แบบ Real Time) โดยมีท้ังแบบระบบใชกลอง Image
Processing และใชเจาหนาท่ีดูจากกลอง ในการปรบั เปลยี่ นแจง สภาพการจราจรบนแผนท่ี นอกจากน้ี
ยังรวมถึงปายสลับขอ ความทีใ่ ชใ นการสงขาวสารในรปู ของตัวอกั ษรดวย

ò.ó.ò.÷ Ãкº¨´Ñ à¡ºç ¤Ò‹ ¼Ò‹ ¹·Ò§ÍμÑ â¹ÁμÑ Ô (Easy Pass) ของการทางพเิ ศษ
แหง ประเทศไทยเปน การชาํ ระคา ผา นทางพเิ ศษโดยไมต อ งหยดุ รถ ซง่ึ ขณะผา นชอ งเกบ็ คา ผา นทางพเิ ศษ
ระบบจะทําการอานขอมูลจากอุปกรณที่ติดต้ังอยูภายในรถ และคิดคาผานทางพิเศษจากมูลคาเงิน
ทมี่ ีอยูในระบบ

ò.ó.ò.ø Ãкº RFID (Radio Frequency Identification) ถูกนํามา
ใชควบคุมความเร็วของรถตูสาธารณะ ซ่ึงเปนการติดต้ัง TAG RFID ไวบนเคร่ืองหมายการเสียภาษี
และอีกสว นหนง่ึ นําไปตดิ ไวท ี่บริเวณไฟหนารถตู สว นเครอ่ื งอา น RFID ไดต ิดต้ังไวบ นเสน ทางตา งๆ

ò.ó.ò.ù ȹ٠¤ Ǻ¤ÁØ áÅÐʧÑè ¡ÒèÃҨà (º¡.ðò) ประกอบไปดว ยระบบ
หลักคอื กลอง CCTV ระบบวิทยุสอ่ื สาร ระบบตชู ุมสายโทรศัพทสําหรับสายดวนขอ มลู จราจร ๑๑๙๗
และระบบรายงานขา วประชาสมั พนั ธ เชน ปา ยสลับขอความ วทิ ยุ ทีวี และอนิ เทอรเน็ต เปน ตน

ò.ó.ò.ñð Ãкº»ÃЪÒÊÑÁ¾¹Ñ ¸´ ÇŒ  Application μ‹Ò§æ
๑) ระบบรายงานสภาพการจราจรแบบ RealTimeของสาํ นกั งานนโยบาย

และแผนการขนสง และจราจร (สนข.) ผา นทางเวบ็ ไซต (WWW.ITSOTP.NET) ผา นทางโทรศพั ทม อื ถอื
(M.ITSOTP.NET) ผานทางเครือขายสังคมออนไลน (FACEBOOK) ผานทางแอพพลิเคช่ันบน
Smart Phone รวมถึงแท็บเล็ต (THAI TRAFINFO โดยดาวนโหลดผานทาง APP STORE และ

GOOGLE PLAY)

๒) ระบบรายงานสภาพการจราจรบนทางพเิ ศษ ของการทางพเิ ศษ
แหง ประเทศไทย (กทพ.) ผานทางเวบ็ ไซตของ กทพ. และบน Smart Phone และแท็บเลต็

๓) ระบบรายงานสภาพการจราจรของกองบงั คบั การตาํ รวจจราจร
ผานทางเวบ็ ไซต WWW.TRAFFICPOLICE.GO.TH

๔) ระบบประเมินและรายงานสภาพจราจรของศูนยเทคโนโลยี
อิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอรแหงชาติ (NECTEC) ดวยโปรแกรม TVIS (Traffic Voice
Information System) นอกจากน้ี ยงั ไดพ ัฒนาระบบ TRAFFY ผา นทางเว็บไซตและ Smart Phone

๕) ระบบรายงานขอ มลู จราจรผา นอนิ เทอรเ นต็ (HTTP://TRAFFIC.
LONGDO.COM) ซึง่ เปน การเช่ือมตอขอ มูลจากศนู ยบ ูรณาการขอมูลของศนู ย NECTEC

๖) ระบบรายงานสภาพการจราจร โดยกรงุ เทพมหานคร เปน การ
แสดงแผนทก่ี ารจราจรดว ยเสน สตี า งๆ บนแผนทแ่ี ละภาพจากกลอ ง CCTV ดว ย App ทม่ี ชี อ่ื วา “BMA
Live Traffic” จะทําการรายงานสภาพการจราจรผา นสมารท โฟนและแท็บเลต็ ซ่งึ การรายงานสภาพ

๑๐๖

การจราจรในชว งแรกจะเปน ภาพนง่ิ ผา นกลอ ง CCTV ทต่ี อ เนอื่ งกนั ทกุ ๑ นาที และเปน ภาพเคลอื่ นไหวแบบเรยี ลไทม
โดยแบงการแสดงผลจราจรออกเปนเสนสีแดงสําหรับเสนทางจราจรที่เคล่ือนตัวไดดวยความเร็ว
ต่ํากวา ๑๕ กิโลเมตร/ชวั่ โมง เสน สีเหลืองสาํ หรับเสน ทางจราจรทเ่ี คลื่อนตัวไดด ว ยความเร็วประมาณ
๑๕-๒๕ กิโลเมตรตอชวั่ โมง และเสนสีเขยี วสาํ หรบั เสน ทางจราจรทเ่ี คลือ่ นตัวไดด วยความเรว็ มากกวา
๒๕ กิโลเมตรตอ ชวั่ โมง

๗) ระบบรายงานขอมูลสภาพการจราจร โดย Google โดยได
รวมมือกับกระทรวงคมนาคมใหบ รกิ ารบน Google Map

ò.ô ÊÑÞÞÒ³¨ÃÒ¨ÃáÅÐà¤ÃÍè× §ËÁÒ¨ÃÒ¨Ã

เคร่อื งหมายจราจร (Traffic Sign) หมายถงึ สัญลกั ษณท างจราจรทใ่ี ชในการควบคุม
การจราจร ทกี่ าํ หนดใหม ขี นึ้ บนทางตามบทบญั ญตั แิ หง กฎหมายวา ดว ยการจราจรทางบกทว่ั ราชอาณาจกั ร
สาํ หรบั ความหมายของสญั ญาณจราจรและเครอ่ื งหมายจราจร เปน ไปตามขอ กาํ หนดสาํ นกั งานตาํ รวจ
แหง ชาติ เรอื่ ง สญั ญาณจราจร เครอื่ งหมายจราจรและความหมายของสญั ญาณจราจรและเครอื่ งหมาย
จราจร ซ่ึงผูบังคับใชกฎหมายจราจรทุกคนจะตองมีความรูและศึกษาเขาใจในรายละเอียดอยางลึกซึ้ง
สามารถอธบิ ายใหก ับประชาชนผใู ชทางไดอยา งถูกตอง (ศึกษาจากภาคผนวก) ดังนี้

ò.ô.ñ ÊÞÑ ÞÒ³¨ÃÒ¨Ã
๑) “สญั ญาณไฟจราจร” หมายถงึ โคมสญั ญาณไฟทใ่ี ชค วบคมุ การจราจรมขี นาด

และติดต้ังหรือทําใหปรากฏไวในทางในลักษณะท่ีทําใหผูขับขี่หรือผูท่ีตองปฏิบัติตามสัญญาณ
มองเห็นไดโดยชดั เจน

การตดิ ตง้ั โคมสญั ญาณไฟจราจรตอ งประกอบดว ยดวงโคมไฟอยา งนอ ยสามดวง
โดยมโี คมสญั ญาณไฟจราจรสแี ดงอยตู อนบนหรอื ดา นขวามอื ของผขู บั ขห่ี รอื ผตู อ งปฏบิ ตั ติ ามสญั ญาณ
โคมสัญญาณไฟจราจรสีเหลืองอําพันอยูตอนกลาง และโคมสัญญาณไฟจราจรสีเขียวอยูตอนลาง
หรือดานซายมือของผูขับขี่หรือผูท่ีตองปฏิบัติตามสัญญาณ ในบางกรณีอาจมีโคมสัญญาณไฟจราจร
ลกู ศรสเี ขยี วประกอบได

๒) “สญั ญาณดว ยมอื และแขนของพนกั งานเจา หนา ท”ี่ หมายถงึ สญั ญาณจราจร
ที่พนักงานเจา หนาท่แี สดงใหป รากฏขางหนา

๓) “สญั ญาณนกหวดี ” หมายถงึ สญั ญาณจราจรทพี่ นกั งานเจา หนา ทแี่ สดงดว ย
เสยี งสัญญาณนกหวดี

ò.ô.ò à¤Ã×èͧËÁÒ¨ÃÒ¨Ã
“เครื่องหมายจราจร” หมายความวา รปู ภาพ ขอความ ตวั หนังสอื ตวั เลข หมุด

หลัก เสน แถบสี หรือสัญลักษณใดๆ ท่ีแสดง ติดต้ัง หรือทําใหปรากฏไวในเขตทาง หรือทางหลวง
ในลกั ษณะและตาํ แหนง ทเี่ หน็ ไดโ ดยงา ยและชดั เจน เพอื่ ใหผ ใู ชท างไมว า จะเปน ผขู บั ขี่ คนเดนิ เทา หรอื
ผูควบคุมสัตวปฏิบัติตามความหมายของเครื่องหมายนั้นหรือเปนการแจงขอมูล หรือใหคําแนะนํา
เกีย่ วกบั การใชทางหรือทางหลวงน้นั เพอ่ื ใหก ารจราจรเปน ไปโดยสะดวก รวดเร็ว ปลอดภยั

๑๐๗

เครอ่ื งหมายจราจรแบง เปน ๒ ชนิด ดังนี้
(๑) ปา ยจราจร ไดแ ก เครอื่ งหมายจราจรทที่ าํ ใหป รากฏอยบู นแผน ปา ย กลอ ง ผนงั
หรือทอี่ น่ื ใด ทําดวยแผนโลหะ ไม หรือวัสดอุ ่นื

ปายจราจรแบง เปน ๓ ประเภท ดงั นี้
(๑) ปา ยบังคบั ไดแก ปายจราจรท่ีมีความหมายเปน การบงั คบั ใหผูใ ชท าง
ปฏบิ ตั ติ ามความหมายของเครอื่ งหมายจราจรทป่ี รากฏอยใู นปา ยนน้ั โดยการกาํ หนดใหผ ใู ชท างตอ งกระทาํ
งดเวน การกระทาํ หรือจํากัดการกระทําในบางประการหรอื บางลกั ษณะ
(๒) ปา ยเตอื น ไดแ ก ปา ยจราจรทม่ี คี วามหมายเปน การเตอื นผใู ชท างใหท ราบ
ลวงหนา ถึงสภาพทางหรือขอมูลอยางอ่ืนที่เกิดขึ้นในทางหรือทางหลวงขางหนาอันอาจกอใหเกิด
อันตรายหรืออุบัติเหตุขึ้นได เพ่ือใหผูใชทางใชความระมัดระวังในการใชทางซ่ึงจะชวยปองกัน
การเกิดอันตรายหรอื อุบัตเิ หตดุ ังกลา วได
(๓) ปา ยแนะนาํ ไดแ ก ปา ยจราจรทมี่ คี วามหมายเปน การแนะนาํ ใหผ ใู ชท าง
ทราบขอมูลอันเกี่ยวกับการเดินทางและการจราจร เชน เสนทางที่จะใช ทิศทาง ระยะทาง สถานที่
รวมทงั้ ขอมลู อนื่ เปนตน เพอ่ื ประโยชนใ นการเดนิ ทางและการจราจร
(๒) เครอ่ื งหมายจราจรบนพน้ื ทาง ไดแ ก เครอ่ื งหมายจราจรทท่ี าํ ใหป รากฏอยบู นพนื้ ทาง
ทางจราจร ไหลทาง ทางเทา ขอบทาง ขอบวงเวยี น หรอื ขอบคันหิน โดยการใช กระเบอ้ื ง หมดุ โลหะ
วัสดุสะทอนแสง สี หรือวัสดุอื่นใด ปู ตอก ฝง พน ทา รีดทับหรือทําโดยวิธีอื่นใดเพ่ือใหปรากฏ
ซงึ่ เครอื่ งหมายจราจร
ò.ô.ó ·‹ÒÊÞÑ ÞÒ³¨ÃÒ¨Ã*
ตามที่พระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ.๒๕๒๒ (มาตรา ๒๔) ไดกําหนด
ทาสัญญาณจราจรเพื่อเปนการปฏิบัติใหเปนแบบอยางเดียวกัน และเปนหลักการที่ฝกปฏิบัติของ
เจาพนักงานจราจรและพนักงานเจาหนาที่ใหเปนแบบอยางเดียวกันและถูกตองตามกฎหมาย
จราจรทางบก และไดก าํ หนดไว ดังน้ี
ÊÑÞÞÒ³¨ÃҨà หมายความวา สญั ญาณใดๆ ไมวาจะแสดงดว ยธง ไฟ ไฟฟา
มอื แขน เสยี งนกหวดี หรอื ดว ยวิธีอน่ื ใดสาํ หรับใหผขู บั ข่ี คนเดินเทา หรอื คนจูง ขี่ หรอื ไลตอ นสตั ว
ปฏบิ ัติตามสญั ญาณน้นั
ทา สญั ญาณจราจร มี ๒ ทา ใหญๆ คอื
๑. ทาหา มรถ หรือใหรถหยุด
๒. ทาปลอยรถ หรือใหร ถไป

* พ.ต.ท.อนศุ ลิ ป สริ ิเวชชะพนั ธ, คูมอื การปฏบิ ตั งิ านตํารวจจราจร, หนา ๙๕-๑๐๖

๑๐๘ ๑.๒ หา มรถทางดานหลงั

๑. ทาหา มรถ แบงออกเปน ๔ ทา ดังน้ี
๑.๑ หา มรถทางดา นหนา

๑.๓ หามรถทางดา นขวา ๑.๔ หามรถทางดานซา ย

๒. ทา ปลอยรถ แบงออกเปน ๔ ทา ดังน้ี ๑๐๙
๒.๑ ปลอ ยรถทางดา นหนา
๒.๒ ปลอยรถทางดา นหลัง

๒.๓ ปลอ ยรถทางดานขวา ๒.๔ ปลอ ยรถทางดานซาย

๑๑๐

ข้ันตอนในการออกคําส่ัง จะใชคาํ ส่งั วา “หา มรถดานหนา ทาํ ” พอส้ินเสยี งวา “ทํา”
ผฝู ก เร่มิ ทํา และเมื่อใชค าํ สง่ั วา “ใหร ถทางดา นหนา ไปได ทํา” พอสิน้ เสียงจงึ ปฏิบัติหรือถา เห็นวา
การปฏิบัตไิ มพรอมก็จะสัง่ ใหเ อามือลงเพื่อจะไดส ่งั ปฏบิ ัตใิ หมต อไป

ขั้นตอนในการปฏิบัติทาสัญญาณตางๆ การปฏิบัติทุกๆ ทา จะตองเร่ิมตนจากทา
ตามระเบยี บพัก ดังนี้

๑. ทาหา มรถ
๑.๑ หา มรถทางดา นหนา มี ๑ จงั หวะ ยกแขนขวาทอ นลา งตงั้ ฉากกบั แขนทอ นบน

และใหข นานกับพน้ื ตงั้ ฝา มือขึน้ โดยฝามอื หนั ไปขางหนา นวิ้ มอื ทัง้ ๕ เรียงชดิ ติดกัน

๑๑๑

๑.๒ หา มรถทางดานหลัง มี ๓ จงั หวะ ๑.๒.๒ ยกแขนซายเหยียดออกไปเสมอระดับ
๑.๒.๑ สลดั หนาไปทางดา นหลงั ทางซาย ไหลหรือขนานกบั พื้น หันฝา มือไปทาง
เพอ่ื มองรถดา นหลัง ดานหนา นิว้ มือทงั้ ๕ เรยี งชิดติดกนั

๑.๒.๓ สลัดหนากลบั

๑๑๒

๑.๓ หา มรถทางดานขวา มี ๔ จังหวะ ๑.๓.๒ ยกแขนขวาเหยียดออกไปเสมอระดับ
๑.๓.๑ สลดั หนา ไปทางขวา เพือ่ มองรถ ไหล หรือขนานกับพ้ืน ควํ่าฝามือลง
ทางดา นขวา ขนานกับพืน้ นว้ิ ทัง้ ๕ เรียงชิดติดกัน

๑.๓.๓ หกั ฝามือขึน้ ดูใหพ อสวยงาม ๑.๓.๔ สลดั หนากลบั
น้วิ มือเรยี งชดิ ตดิ กัน

๑๑๓

๑.๔ หา มรถทางดานซาย มี ๔ จังหวะ ๑.๔.๒ ยกแขนซายเหยียดออกไปเสมอระดับ
๑.๔.๑ สลดั หนาไปทางซาย เพือ่ มองรถ ไหล หรือขนานกับพ้ืน ควํ่าฝามือลง
ทางดานซา ย ขนานกบั พนื้ นว้ิ มอื ทงั้ ๕ เรยี งชดิ ตดิ กนั

๑.๔.๓ หักฝา มอื ข้นึ ดใู หพ อสวยงาม ๑.๔.๔ สลัดหนา กลบั
นิว้ มอื เรียงชิดติดกนั

๑๑๔

๒. ทา ปลอ ยรถ หรือใหรถไปได ตองมาจากทา หา มรถ ๒.๑.๒ สลดั มอื และแขนชว งลา งไปขา งหนา
๒.๑ ปลอ ยรถทางดา นหนา มี ๔ จงั หวะ ใหข นานกบั พ้นื ฝามือหงายข้ึน
๒.๑.๑ หกั แขนไปทางขางหนา ประมาณ
๙๐ องศา ฝา มือหันเขาหาตัว

๒.๑.๓ โบกมอื และแขนชวงลา งไปดานหลัง ๒.๑.๔ เกบ็ มอื ไปอยใู นทา ตามระเบยี บพกั
๓ คร้งั หรือหลายครั้งแลวแตค วาม
จําเปน

๒.๒ ปลอยรถทางดา นหลงั มี ๔ จงั หวะ ๑๑๕
๒.๒.๑ สลดั หนาไปทางดานหลังทางซา ย
เพอ่ื มองรถทางดา นหลัง ๒.๒.๒ ลดมอื และแขนซา ยลง ทาํ มมุ ประมาณ
๔๕ องศา กบั ลาํ ตัว

๒.๒.๓ เปด มือไปทางดา นหลังพอประมาณ ๒.๒.๔ เกบ็ มอื ไปอยใู นทา ตามระเบยี บพกั
แลว โบกมอื ไปขางหนา ๓ ครัง้ หรอื พรอมกบั สลัดหนา กลบั
หลายครั้งแลว แตค วามจําเปน

๑๑๖ ๒.๓.๒ พลกิ ฝา มือขึ้น

๒.๓ ปลอยรถทางดา นขวา มี ๔ จงั หวะ
๒.๓.๑ สลัดหนา ไปทางขวา เพื่อมองดูรถ
ทางดานขวา

๒.๓.๓ โบกมือและแขนชวงลา งผานศรี ษะ ๒.๓.๔ เก็บมืออยูในทาตามระเบียบพัก
ไปทางดานหลงั ๓ ครง้ั พรอ มสลดั หนา กลบั มาอยใู นทา ตรง

๑๑๗

๒.๔ ปลอ ยรถทางดานซาย มี ๔ จงั หวะ ๒.๔.๒ พลกิ ฝามือขนึ้
๒.๔.๑ สลัดหนา ไปทางซา ย เมือ่ มองดูรถ
ทางซาย

๒.๔.๓ โบกมือและแขนชวงลางผา นศรี ษะ ๒.๔.๔ เก็บมืออยูในทาตามระเบียบพัก
ไปทางดานหลัง ๓ ครั้ง หรอื หลายคร้งั พรอ มสลดั หนา กลบั มาอยใู นทา ตรง
แลวแตค วามจาํ เปน

๑๑๘

ËÁÒÂàËμØ ทาสัญญาณจราจร ทาหามรถ ทาปลอยรถ ผูเรียนจะตองพยายามฝกใหเกิดทักษะ
และถาตอ งใชพรอมๆ กัน กท็ าํ ไปตามลาํ ดบั ขัน้ ตอนทีละข้นั ตอน ไมใชพ รอ มกนั

ÊÑÞÞÒ³¹¡ËÇ´Õ มี ๒ อยา งคือ
๑. ใชเ สยี งสัญญาณนกหวดี ยาวหนึ่งครง้ั ใหผ ูข ับขห่ี ยดุ รถทันที
๒. ใชส ญั ญาณนกหวีดสัน้ ๒ ครง้ั ตดิ ตอ กันใหผ ูขบั ข่รี ถผานไปได
ดังน้ัน นอกจากทาสัญญาณจราจรแลวจะตองใชสัญญาณนกหวีดใหเปน

และถกู ตอ งดว ย และจะตอ งควบคกู นั ไป เพราะในขณะปฏบิ ตั หิ นา ทจ่ี ราจรนนั้ บางครง้ั ใชแ ตส ญั ญาณมอื
ผูขับรถอาจจะไมไดมองเราก็ตองใชเสียงนกหวีดซ่ึงชวยใหไดยิน หรือถาจะใชแตเสียงนกหวีดก็ไมได
เพราะผขู ับขีร่ ถอาจไมไดยิน ดงั น้ันตองใชพ รอมกันทั้ง ๒ อยา ง

¢ŒÍสํา¤ÑÞ การเปานกหวีดใหเปาแรงเต็มท่ี และเฉียบขาดทุกคร้ังและใชเฉพาะเพ่ือให
สญั ญาณเทา นนั้ ผูท ี่อมนกหวีดไวแลวทาํ ใหเ กดิ เสยี งทุกครงั้ ที่หายใจออก หรือเปาตลอดเวลา เปน การ
กอใหเกิดความรําคาญ เปนการพร่ําเพร่ือ ซ่ึงจะหมดความหมายหรือไมศักดิ์สิทธ์ิ การปฏิบัติหนาที่
เปนหมหู รอื หลายคนควรใหหวั หนาเปน ผเู ปาคนเดยี ว

¡ÒÃ㪷Œ ‹ÒÊÑÞÞÒ³ÁÍ× ¾ÃŒÍÁ¡ÑºÊÞÑ ÞÒ³¹¡ËÇÕ´ ใชด งั น้ี
- การเปา นกหวดี ใหรถหยุด เปาเมอื่ ใชสญั ญาณมือหา มรถหยดุ เรยี บรอยแลว เปา ยาว
๑ คร้ัง
- ถาเปานกหวีดใหรถไปได เปาเมื่อกําลังใชสัญญาณมือ หรือในขณะที่โบกมือ
พรอ มกับเปานกหวดี เสียงส้นั ๆ ๒ คร้ัง

๑๑๙

º··èÕ ó

ËÅ¡Ñ áÅÐÇ¸Ô »Õ ¯ºÔ Ñμ¡Ô óÕà¡Ô´ÍغμÑ àÔ ËμØ¡ÒèÃÒ¨Ã

ó.ñ ÊÀÒÇ¡ÒóáÅÐÊÀÒ¾»Þ˜ ËÒ꼯 μÑ ÔàËμØ·Ò§¶¹¹

องคก ารอนามยั โลกประมาณการวา ในแตล ะวนั จะมผี เู สยี ชวี ติ จากอบุ ตั เิ หตทุ างถนนมากกวา
๓,๐๐๐ คน คาดการณว าระหวา ง พ.ศ.๒๕๔๓-๒๕๖๓ ประเทศทม่ี รี ายไดส ูงจะมกี ารเสยี ชีวิตจากการ
จราจรจะลดลงประมาณรอ ยละ ๓๐ แตจ ะมผี เู สยี ชวี ติ จากอบุ ตั เิ หตทุ างถนนเพม่ิ ขนึ้ อยา งมากในประเทศ
ทมี่ รี ายไดต าํ่ และปานกลาง ถา ปราศจากการดาํ เนินการแกไ ขปญ หาที่เหมาะสม สมัชชาสหประชาชาติ
ในการประชมุ ครง้ั ที่ ๖๔ เมือ่ วนั ท่ี ๒ มนี าคม ๒๕๕๓ ไดร บั รองคาํ ประกาศเจตนารมณป ฏญิ ญามอสโก
โดยประกาศใหป  พ.ศ.๒๕๕๔-๒๕๖๓ เปนทศวรรษแหงความปลอดภยั ทางถนน (Decade of Action
for Road Safety) และเรียกรองใหประเทศสมาชิกมีการดําเนินการจัดทําแผนปฏิบัติการพรอมทั้ง
กาํ หนดเปา หมายการลดการเสยี ชวี ติ ในระดบั ทที่ า ทายใหเ หมาะสมกบั ปญ หาอบุ ตั เิ หตทุ างถนนในแตล ะ
ประเทศเมอื่ สนิ้ สุดทศวรรษ โดยมีกรอบในการดาํ เนินงานท่สี าํ คญั ๕ ประการ ดงั นี้

(๑) การพัฒนาความสามารถในการบรหิ ารจัดการ (Building Management Capacity)
(๒) การดําเนินการในการออกแบบถนนและการจัดการโครงขายถนนท่ีรองรับผูใชถนน
ทกุ กลมุ (Influence Road Design and Network Management)
(๓) การดาํ เนนิ การเพอื่ ใหไ ดม าตรฐานความปลอดภยั ของรถ (Influence Vehicle Safety

Design)

(๔) การดาํ เนนิ การเพอ่ื ใหม ผี ลตอ พฤตกิ รรมของผใู ชถ นนทกุ กลมุ (Influence Road User

Behavior)

(๕) การปรับปรงุ การดูแลรกั ษาผูบาดเจ็บจากอุบัตเิ หตุ (Improve Post Crash Care)
ประเทศไทยในฐานะประเทศสมาชิกองคการสหประชาชาติจึงตองมีการขับเคลื่อนวาระ
ความปลอดภัยทางถนนของโลก โดยคณะกรรมการศูนยอํานวยการความปลอดภัยทางถนน (ศปถ.)
ไดพิจารณากําหนดเปาหมายและแนวทางการดําเนินงานความปลอดภัยทางถนนตามกรอบปฏิญญา
มอสโกดงั น้ี

๑ สาํ นักงานนโยบายและแผนการขนสง และจราจร สํานกั แผนความปลอดภยั กลุมพัฒนาความปลอดภัยรายงาน
การวเิ คราะหส ถานการณอ บุ ตั เิ หตทุ างถนน สงิ หาคม ๒๕๕๘ สืบคนจาก http://www.otp.go.th/ (๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๙)

๒ องคก ารอนามัยโลก รายงานสถานการณโลกดานความปลอดภยั ทางถนน พ.ศ.๒๕๕๘ สบื คนจาก http://www.
who.int/violence_injury_prevention/road_safety_status/2015 (๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๙)

๑๒๐

(๑) กาํ หนดเปา หมายการดาํ เนนิ งานในชว งทศวรรษแหง ความปลอดภยั ทางถนน ระหวา งป
พ.ศ.๒๕๕๔-๒๕๖๓ ใหเปนไปตามมาตรฐานสากล คือ กําหนดใหอัตราการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุ
ทางถนนของคนไทยลดลงคร่งึ หนง่ึ หรอื จากอัตรา ๓๘.๑ คนตอประชากรหนง่ึ แสนคน (ประมาณการ
โดย WHO ค.ศ.๒๐๑๐) ใหไ ดในอัตราที่ตา่ํ กวา ๑๐ คนตอ ประชากรหนง่ึ แสนคน

(๒) กําหนดแนวทางการดําเนินงานใน “ทศวรรษแหงความปลอดภัยทางถนน” เพ่ือใช
เปนกรอบในการจดั ทาํ แผนปฏบิ ัติการ ป ๒๕๕๔-๒๕๖๓ จาํ นวน ๘ ประการ ไดแ ก

(๒.๑) สงเสริมการสวมหมวกนิรภัยโดยมีเปาหมายใหผูขับข่ีและผูซอนทาย
รถจักรยานยนตท ุกคนตอ งสวมหมวกนิรภยั

(๒.๒) ลดพฤตกิ รรมเสยี่ งจากการบรโิ ภคเครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอลแ ลว ขบั ขยี่ านพาหนะ
โดยมีเปาหมายใหพ ฤตกิ รรมเมาแลว ขบั ของผูขับขยี่ านพาหนะลดลง

(๒.๓) แกไขปญหาจุดเส่ียงและจุดอันตราย (Black Spot) โดยมีเปาหมายให
จุดเสย่ี งทุกจุดไดร บั การแกไ ขภายในระยะเวลาทก่ี ําหนด

(๒.๔) ปรับพฤติกรรมของผูขับข่ียานพาหนะใหใชความเร็วตามที่กฎหมายกําหนด
โดยเฉพาะความเร็วของรถจักรยานยนต รถโดยสารสาธารณะและรถบรรทุก

(๒.๕) ยกระดับมาตรฐานยานพาหนะใหปลอดภัย โดยเฉพาะมาตรฐานของ
รถจักรยานยนต รถกระบะ รถโดยสารสาธารณะและรถบรรทุก

(๒.๖) พฒั นาสมรรถนะของผูใ ชร ถใชถ นนใหม คี วามปลอดภัย
(๒.๗) พัฒนาระบบการแพทยฉุกเฉิน การรักษาและฟนฟูผูบาดเจ็บ เพื่อใหการ
บริการระบบการแพทยฉ กุ เฉิน การรกั ษาและฟนฟผู ูบ าดเจ็บไดอยางทว่ั ถงึ และรวดเร็ว
(๒.๘) พัฒนาระบบบริหารจัดการความปลอดภัยทางถนนของประเทศใหมี
ความเขม แขง็ เพอ่ื ใหห นว ยงานทมี่ หี นา ทรี่ บั ผดิ ชอบ มคี วามพรอ มในการปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ทไ่ี ดร บั มอบหมาย
อยางมปี ระสทิ ธิภาพมากยิง่ ขน้ึ
¤ÇÒÁÊÞÙ àÊÂÕ ¨Ò¡ÍºØ μÑ àÔ Ëμ·Ø Ò§¶¹¹ã¹»ÃÐà·Èä·Âñò จากขอ มลู ของ WHO ประเทศไทย
ครองความเปน อนั ดบั ๑ ของโลกในอตั ราตายจากรถจกั รยานยนต (คนไทยตายจากจกั รยานยนต ๒๖.๓
ตอ ประชากรแสนคน) เมื่อนํามาเปรียบเทยี บกบั ขอ มูลการตายทคี่ าํ นวณจาก ๓ ฐานขอมูลของ ตาํ รวจ
สาธารณสขุ และประกนั ภยั พบวา จาํ นวนใกลเ คยี งกนั อยา งไรกต็ าม ตวั เลขการตายทใี่ ชจ รงิ ในปจ จบุ นั
คอื ขอ มลู “สาํ ¹¡Ñ §Ò¹ตาํ ÃǨá˧‹ ªÒμ”Ô และ “ãºÁóºμÑ Ã” ซงึ่ แมจ ะนอ ยกวา แตก ช็ ใ้ี หเ หน็ วา มคี นตาย
จากอบุ ัติเหตทุ างถนน สงู ถึงปล ะ ๑๔,๐๐๐ คน (ใบมรณบตั ร พ.ศ.๒๕๕๖ จาํ นวนตาย ๑๔,๗๘๙ คน)
หรอื ทกุ ๆ วนั จะมี ๔๐ ครอบครัวทตี่ อ งสญู เสยี สมาชิก และทุกๆ วนั อกี ๑๕ ครอบครวั ตอ งแบกรบั
ภาระเลี้ยงดูผูพิการจากอุบัติเหตุทางถนน ที่สําคัญหน่ึงในสามของผูเสียชีวิตหรือพิการเปนผูท่ีเปน

๑๒ สํานกั ขาวอิศรา. เรอ่ื ง อบุ ัติเหตทุ างถนน กับ ผลตอ “สุขภาพ” ของคนไทย http://www.isranews.org/isra-
news/item/42298-roads.html (สบื คน วนั ที่ ๓๐ มถิ นุ ายน ๒๕๕๙)

๑๒๑

กําลังหลักของครอบครัว ไมนับรวมความสูญเสียทางเศรษฐกิจที่รวมกันปละ ๒.๓ แสนลานบาท
ผลกระทบจากอบุ ตั เิ หตทุ างถนนไมเ พยี งแตเ ปน ภาระใหก บั ครอบครวั สงั คม และเศรษฐกจิ ของประเทศ
แตยังสงผลกระทบโดยตรงตอบริการสุขภาพ ทั้งดานงบประมาณและภาระงานของบุคลากรที่มีจํากัด
ทง้ั ๆ ทคี่ วามสญู เสยี และปญ หาเหลา นี้ “»Í‡ §¡¹Ñ ä´”Œ และทน่ี า ตกใจทแี่ ตล ะปม ผี บู าดเจบ็ เขา มารบั บรกิ าร
(เฉพาะสถานบริการกระทรวงสาธารณสขุ ) กวา ๑ ลา นคนหรอื วันละ ๒,๗๐๐ ราย ทกุ ครง้ั ทก่ี าวเขา ไป
ทีห่ องฉุกเฉนิ (ER) รพ.รัฐบาล ภาพทีป่ รากฏ จะพบวา ครึง่ หนง่ึ ของผปู วยฉกุ เฉนิ เปน case บาดเจ็บ
หรือเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนน และถาตามไปดูท่ีหอผูปวยก็จะพบผูบาดเจ็บรุนแรงที่ตองพัก
รกั ษาและบางรายตอ งรับการผาตัด รวมกนั ถึง ๑.๓-๑.๔ แสนคน/ป ซง่ึ พบวา รอ ยละ ๔.๖ ของกลุมน้ี
ลงเอยดว ยความพกิ ารอยา งใดอยา งหนง่ึ และสดุ ทา ยกลบั ไปเปน ภาระการดแู ลของครอบครวั และสงั คม

ขอมูลเฝาระวังการบาดเจ็บ กระทรวงสาธารณสุข ในกลุมผูบาดเจ็บรุนแรง (admit)
จะพบวา ๒ ใน ๓ เปนกลุมทใี่ ชร ถจักรยานยนตและเกือบท้งั หมด (รอยละ ๙๔) ไมสวมหมวกนริ ภัย
สงผลใหมกี ารบาดเจ็บศีรษะรว มดว ยถงึ รอยละ ๕๐

ÁÒμáÒÃàª§Ô Ã¡Ø à¾Íè× »‡Í§¡¹Ñ ÍغÑμàÔ ËμØ·Ò§¶¹¹
´‹Ò¹áá (Education & Engineering) ÁÕ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞÁÒ¡ เพราะเปน การรุกไปแกท ี่
ตนทาง คือ การปรับเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมผูใชรถใชถนน และการเปล่ียนกายภาพและสิ่งแวดลอม
ใหข บั ข่ีไดป ลอดภยั (มาตรฐานความปลอดภัยถนน-ส่ิงแวดลอม และยานพาหนะ)
´Ò‹ ¹·ÊèÕ Í§ ¤Í× ¡ÒáǴ¢¹Ñ º§Ñ ¤ºÑ 㪡Œ ®ËÁÒ¡ºÑ ¼·ŒÙ ½Õè Ò† ½¹„ ¡ÃÐทาํ ¼´Ô ÍÂÒ‹ §¨Ã§Ô ¨§Ñ (¢ºÑ àÃÇç
àÁҢѺ ËÅѺ㹠½†ÒÊÑÞÞÒ³ä¿ ÏÅÏ) และกวดขันใหผูใชรถใชถนนใชอุปกรณนิรภัย (คาดเข็มขัด
นริ ภัย ใชห มวกนริ ภัย) ซึ่งมาตรการท้งั ๒ ดา นน้ีจะเปนการลงทุนท่ีคมุ คา ท่ีสุด
แตถา ยงั เกดิ อุบัติเหตุ กต็ องมี ´Ò‹ ¹·èÕÊÒÁ ¤×Í ¡ÒÃࢌÒ仪Nj ÂàËÅ×Íä´·Œ ѹ·Ç‹ §·áÕ ÅÐÁÕ
¡ÒôáÙ ÅÃ¡Ñ ÉÒ¿¹œ„ ¿ÊÙ ÀÒ¾·ÁÕè ¤Õ ³Ø ÀÒ¾ äÁã‹ ËàŒ ¡´Ô ¡ÒÃμÒÂËÃÍ× ¾¡Ô Òà รวมทงั้ การเยยี วยาจากประกนั ภยั
ที่เหมาะสมกบั ผลกระทบที่เกดิ ขน้ึ
การจะออกแบบมาตรการเชิงรุก หรือลงไปปองกันแกปญหาอุบัติเหตุทางถนน ซึ่งเปน
ปญ หาที่ “ซับซอน” จะตองเขาใจสาเหตุปจ จยั ทล่ี กึ ท้ัง ๒ ระดบั
อันดับแรก คือ ปจจัยจาก “คน รถ ถนนและส่ิงแวดลอม” ท้ังท่ีเปนสาเหตุอุบัติเหตุ
และสาเหตุการเสยี ชวี ิต
อันดับสอง ที่เปน “รากปญหา” คือ ระบบการจัดการ/โครงสราง กฎหมายและการ
บงั คบั ใช ระบบมาตรฐานดานความปลอดภัย (ยานพาหนะ และ ถนน-สิ่งแวดลอม)
ท่ีสําคัญคือ รากปญหาท่ีมาจากทัศนะความเชื่อของผูใชรถใชถนน และคนในสังคม
ทย่ี ังคงเช่ือวา “໚¹à¤ÃÒÐË¡ ÃÃÁ” (ผลสาํ รวจ ABAC poll ต.ค. ๒๕๕๒ ชี้วา ๑ ใน ๔ หรือรอยละ ๒๖
มองวาอุบัติเหตุเปนเร่ืองเคราะหกรรม ปองกันไมได) ในสวนของคนท่ีทํางานเพื่อแกปญหาก็ยังเนน
ไปท่ีสาเหตเุ พียงปจเจกหรอื บุคคล “ท่ีประมาท ทาํ ตวั เอง” ซึง่ ก็ไมน าแปลกใจ เพราะความสญู เสยี จาก

๑๒๒

คดีอุบัติเหตจุ ราจร (ท่มี ีคนตายมากกวาคดีจากอาชญากรรม ๔-๕ เทา) เมอื่ เกดิ ขึน้ ในแตล ะวัน กถ็ ูก
ตอกย้ําดวยขอสรุปเพียง “¡ÒâѺöâ´Â»ÃÐÁҷ໚¹àËμØãËŒ¼ÙŒÍè×¹¶Ö§á¡‹¤ÇÒÁμÒ ËÃ×Í·ÃѾÊÔ¹
àÊÕÂËÒ” ตางจากความสูญเสียจากคดีอาชญากรรมที่ทุกฝายท้ังตํารวจและญาติจะทุมเทหาสาเหตุ
เพอื่ จบั “ผรู า ยตวั จรงิ ” ทงั้ ๆ ทผ่ี ลการศกึ ษาจากทว่ั โลกกช็ ชี้ ดั วา ถนนและสงิ่ แวดลอ มเกยี่ วขอ งอบุ ตั เิ หตุ
ถึงรอยละ ๒๘ และยานพาหนะเกี่ยวของอีก รอยละ ๘ ดังนั้น การสรุปสาเหตุอุบัติเหตุเพียงความ
ประมาท และเนนไกลเกล่ียยอมความโดยไมไ ดร ะบุสาเหตุอ่นื ๆ ทําใหการแกป ญ หาวนเวียนอยูเ พียง
การรณรงคสรางจิตสํานึกจนกลายเปน “สูตรสําเร็จ” สําหรับประชาชนและคนทํางานและผูบริหาร
ท่ีจะพูดถึงทางออกของปญหาอุบัติเหตุเพียงวา “เราตองชวยกันรณรงคสรางจิตสาํ นึก” การรณรงค
สรา งจิตสาํ นึกความปลอดภัย ไมใชเ รอ่ื งที่ไมส ําคญั แตไมเ พยี งพอที่จะหยุดความสญู เสยี ถาตราบใด
ทีส่ าเหตหุ ลัก ไดแ ก สภาพถนนและสงิ่ แวดลอ มทปี่ ลอดภัย ยานพาหนะทป่ี ลอดภัย และการบังคับใช
กฎหมายกับพฤติกรรมเสี่ยงท่ีจริงจัง ยังไมเกิดข้ึน .. ทําไม “คนไทยคนเดียวกัน ที่เรามักบอกวาไมมี
จิตสาํ นึกและวินัยความปลอดภัย” แตเม่ือขามไปตางประเทศ เชน มาเลเซีย สิงคโปร ญี่ปุน ฯลฯ
ก็เปลี่ยนเปน คนละคน พรอ มทจ่ี ะ “เคารพและปฏิบัติตามกฎหมาย” ขน้ึ มาทนั ที ซงึ่ คาํ ตอบสาํ คญั ก็คือ
การถูกตรวจจับ-บงั คับใชกฎหมายและบทลงโทษท่จี รงิ จงั

อบุ ตั ิเหตุ การสอบสวน
การจราจรติดขัด
การบาดเจ็บ เสยี ชวี ติ ทรพั ยสินอ่ืน ๆ เสยี หาย
ของอวยั วะรา งกาย ยานพาหนะเสยี หาย
การรกั ษาพยาบาล ทรัพยสนิ สวนตวั เสียหาย

การฟนฟสู ภาพ ¼ÅàÊÂÕ ·Ò§àÈÃÉ°¡Ô¨ คาเสียหายของยวดยาน
ภาระการเล้ียงดูผูทพุ พลภาพ คารกั ษาพยาบาล

๑-๒% ของผลติ ภณั ฑ คา ความสญู เสียการผลติ
มลู รวม ระหวางเจ็บปว ย
คาความเสยี หายผลิตในอนาคต
ผลกระทบทางจติ ใจ คาสญู เสยี จากจราจรติดขดั
การสญู โอกาส

๑๒๓

ó.ò ¡ÒÃá¡Œä¢áÅл͇ §¡Ñ¹ÍºØ μÑ àÔ Ëμ·Ø Ò§¶¹¹ñ

คนไทยหลายคนอาจมีความเช่ือวาอุบัติเหตุจราจรเปนเร่ืองของโชครายท่ีไมอาจปองกัน
หรือแกไขได แตเมื่อไดมีการศึกษาในเชิงลึกจะพบวาอุบัติเหตุแตละคร้ังนั้นมีสาเหตุท่ีระบุไดชัดเจนวา
เกดิ จากปจ จยั ใด ไดแ ก ปจจยั จากผขู บั ขี่ รถยนต สภาพถนน หรอื สง่ิ แวดลอม ดงั น้ัน อุบัติเหตุจึงเปน
ปญหาที่สามารถแกไ ขไดดวยการตดั ปจ จยั ตาง ๆ ทนี่ ําไปสอู บุ ัตเิ หตนุ ่นั เอง

ปญหาอุบัติเหตุจราจร (road accidents) ในประเทศไทยแตกตางจากประเทศอื่น ๆ
เน่ืองจากพฤติกรรมการขับข่ีและวัฒนธรรมความปลอดภัยในการขับข่ีของคนไทยมีความเฉพาะตัว
ดังนน้ั จึงไมสามารถนาํ แนวทางการแกปญ หาอุบตั ิเหตุของตา งชาตมิ าใชในประเทศไดท ง้ั หมด แมจะมี
หลกั การในการแกป ญ หาเดยี วกนั แตใ นรายละเอยี ดและการปฏบิ ตั จิ รงิ แลว จาํ เปน ทจี่ ะตอ งมกี ารศกึ ษา
วิเคราะหวิจัยเพ่ือหาแนวทางการแกไขปญหาอยางถูกตองไมใหเกิดการสูญเสียที่ซํ้าซาก โดยเฉพาะ
จุดท่ีมีอุบัติเหตุที่มีการเสียชีวิตจํานวนมากควรไดรับการแกไข นําไปสูความปลอดภัยทางถนนที่ย่ังยืน
สําหรบั สงั คมไทย

มาตรการเพ่ือความปลอดภัยและการแกไ ขจดุ เสี่ยง
การแกไขปญหาความปลอดภัยทางถนนไมสามารถทําใหอุบัติเหตุหายไปหรือหมดไปได
เพราะสาเหตุอบุ ัตเิ หตจุ ราจรสวนใหญมาจากความผิดพลาดของมนษุ ย การปรับปรุงสภาพถนนที่เปน
จดุ เสยี่ งจงึ เปน การลดโอกาสทจี่ ะเกดิ อบุ ตั เิ หตหุ รอื ลดความรนุ แรงจากอบุ ตั เิ หตลุ งเมอ่ื มอี บุ ตั เิ หตเุ กดิ ขน้ึ
๑. การเพิม่ ความปลอดภัย

บริเวณที่มีการเกิดอุบัติเหตุบอยครั้งนั้น อาจมีสาเหตุมาจากสภาพถนนที่ไมดี
มปี รมิ าณการจราจรทผี่ านบริเวณนัน้ จาํ นวนมาก หรอื เปนเหตบุ งั เอญิ ทม่ี ีอุบัติเหตุจาํ นวนมากเกดิ ข้นึ
ในบริเวณเดียวกันก็ได ดังนั้น กอนท่ีจะทําการปรับปรุงและแกไขจุดเส่ียง จึงจําเปนตองวิเคราะหถึง
สาเหตุของอุบัติเหตทุ ่ีเกดิ ขน้ึ ในลกั ษณะทีซ่ ้าํ หรอื คลา ยกนั เม่อื สามารถทราบสาเหตุดังกลาวแลว จงึ จะ
ออกมาตรการปองกันและแกไขสาเหตุนั้น

การปรับปรุงความปลอดภัยทางถนนสามารถทําไดดวยการปองกันสาเหตุ
ท่ีนําไปสูการเกิดอุบัติเหตุหรือความรุนแรงจากอุบัติเหตุของแตละบริเวณที่เปนจุดเสี่ยง ซึ่งแยกตาม
องคประกอบการเกิดอุบัติเหตุไดดงั น้ี

๑) การแกไขจดุ เสยี่ ง (การปรับปรงุ สภาพถนนและสงิ่ แวดลอม)
๒) มาตรการเพ่ือความปลอดภัย (มาตรการบังคับที่อาจเก่ียวของกับคน รถ
หรือ ถนน)
๓) การลดพฤติกรรมเสี่ยง (การบังคับใชกฎหมายเพ่ือความปลอดภัยและการให
ความร)ู เมือ่ พิจารณากระบวนการทัง้ สามประเภท จะพบวาเปน การทาํ งานอยบู นปจ จัยของอบุ ตั ิเหตุ
ท้ังสาม ไดแก สภาพถนนและส่ิงแวดลอม รถหรือยานพาหนะอื่น และคน โดยเฉพาะในสวนของ
คนนี้ เจาหนาท่ีตํารวจจะมีหนาที่เก่ียวของโดยตรงในการบังคับใชกฎหมายซ่ึงเปนมาตรการเชิงบังคับ
ขณะเดียวกัน หากสามารถทําการใชความรูเก่ียวกับความปลอดภัยซึ่งเปนมาตรการเชิงจูงใจควบคูได
กจ็ ะทาํ ใหก ารลดพฤตกิ รรมเสย่ี งประสบความสาํ เรจ็ และไดร บั ความรว มมอื จากประชาชนผใู ชร ถใชถ นน

๑๒๔

๒. การปรบั ปรุงสภาพถนนและสง่ิ แวดลอ ม
การปรบั ปรงุ สภาพถนนและสง่ิ แวดลอ มนี้ เปน มาตรการดา นวศิ วกรรม (Engineering)

ที่มุงผลโดยตรงตอสภาพถนนซ่ึงเปนหนึ่งในสามของปจจัยการเกิดอุบัติเหตุ การปรับปรุงสภาพถนน
ทาํ ไดห ลากหลายวธิ ตี งั้ แตก ารดาํ เนนิ การขนาดเลก็ เชน ตดิ ปา ยเครอ่ื งหมายจราจร การปด กลบั รถจดุ ที่
อนั ตราย การตดั ตน ไมข า งทบี่ ดบงั บรเิ วณทางแยก เปน ตน หรอื อาจเปน การดาํ เนนิ การขนาดใหญ เชน
การติดตงั้ ไฟสองสวาง การติดต้งั สญั ญาณไฟจราจร การทาํ สะพานกลับรถ และการขยายถนน เปน ตน

สภาพแวดลอ มของถนนท่ีปลอดภยั (Safe Road Environment)
โดยปกติ ผูขับข่ีและผูใชถนนอ่ืนๆ จะตองรับรู (Perceive) และทําความเขาใจกับ
ขอมูลทไ่ี ดร ับมา (Process) เพ่ือตดั สินใจ (Make Decisions) และกระทาํ การใดๆ ภายในชว งเวลาท่ี
จาํ กดั หากผขู บั ขส่ี ามารถดาํ เนนิ การตามกระบวนการเหลา นนั้ ไดอ ยา งถกู ตอ งและเหมาะสม โดยไมเ กดิ
ความเครยี ดจากการทไ่ี มส ามารถตดั สนิ ใจได กจ็ ะทาํ ใหเ กดิ สภาพการขบั ขท่ี ส่ี ะดวกสบายและปลอดภยั
ประเด็นนี้เปนสวนประกอบท่ีสําคัญอยางยิ่งในการพัฒนาและรักษาสภาพแวดลอมของถนนใหมี
ความปลอดภยั
ÊÀÒ¾áÇ´ÅŒÍÁ¢Í§¶¹¹·»Õè ÅÍ´ÀÑ ¤ÇèÐÁ¤Õ ³Ø Å¡Ñ É³Ð´§Ñ μÍ‹ 仹Õé
๑) àμÍ× ¹ (WARN) ผขู บั ขใี่ หท ราบถงึ สภาพและลกั ษณะของถนนทตี่ า่ํ กวา มาตรฐาน
หรอื มีความแตกตางไปจากบริเวณทกี่ าํ ลงั ขับข่ี
๒) ºÍ¡ (INFORM) ผูขบั ข่ีถึงสภาพถนนขา งหนา
๓) นํา·Ò§ (GUIDE) ผขู ับขี่ไดอ ยางถกู ตอ งเหมาะสมและปลอดภยั
๔) ¤Çº¤ÁØ (CONTROL) แนวการสญั จรของผูขับข่ผี านจดุ หรอื ชวงถนนทมี่ กี าร
ขัดแยง ของกระแสจราจรตา งๆ ไดอยางปลอดภัย
๕) ãËŒÍÀÑ (FORGIVE) ผูขับข่ีท่ีเกิดความผิดพลาดในการควบคุมรถหรือ
มพี ฤตกิ รรมการขบั ขี่ท่ีไมเหมาะสม (พิชัย ธ.,๒๕๕๖)
การปรบั ปรงุ สภาพถนนนส้ี ามารถทาํ ไดก อ นและหลงั เกดิ เหตุ ทงั้ นขี้ นึ้ อยกู บั กระบวนการ
ทที่ าํ ใหต รวจพบความบกพรอ งของถนนในบรเิ วณนนั้ ซงึ่ ทม่ี าของการตรวจพบความบกพรอ งของถนน
สามารถแบง ไดเปน ๓ แนวทาง ไดแ ก
๑) การตรวจสอบถนน (Road Inspection) ไดแ ก การออกตรวจถนนเพอ่ื ซอ มบาํ รงุ
ตามปกตซิ ่ึงจะทาํ ใหไดข อมลู ความบกพรอ งของถนนกอนท่มี อี บุ ัติเหตุเกิดข้ึน ทง้ั น้กี ารตรวจสอบถนน
จะเปน งานในความรบั ผดิ ชอบของหนว ยงานผรู บั ผดิ ชอบถนนซง่ึ ตอ งทาํ เปน ประจาํ ตามชว งระยะเวลา
ท่กี ําหนด
๒) การตรวจสอบความปลอดภัยทางถนน (Road Safety Audit) ไดแ ก การตรวจ
ถนนชว งใดชว งหนง่ึ ในขนั้ ตอนการออกแบบ การกอ สรา ง หรอื หลงั จากเปด ใชถ นนแลว ซง่ึ การตรวจสอบ
ความปลอดภัยทางถนนจะดําเนินการโดยผูเชี่ยวชาญโดยเฉพาะและมีกระบวนการท่ีเปนทางการ
เพือ่ นาํ ไปสกู ารปองกนั อุบตั ิเหตุกอ นที่อบุ ตั เิ หตจุ ะเกิดขนึ้ (รายละเอยี ดตาม บทที่ ๖)

๑๒๕

๓) การสืบสวนอบุ ตั เิ หตุ (Road Accident Investigation) ไดแก การสบื คนขอ มลู
เชิงลึกจากพยานหลกั ฐานตา ง ๆ ที่เกดิ ขนึ้ จากอบุ ตั ิเหตุ เพ่ือนําไปสูการคนพบสาเหตทุ ่แี ทจ รงิ ของการ
เกดิ อุบัติเหตุและความรุนแรงหลังจากท่ีอบุ ัตเิ หตุไดเกิดขน้ึ แลว

ในการหัวขอตอไปนี้ จะไดกลาวถึงการเพิ่มความปลอดภัยดวยการปรับปรุงสภาพ
ถนนและส่งิ แวดลอ มท่ไี ดรบั ความนิยมและมผี ลชดั เจน ดังตอ ไปนี้

ò.ñ ¡ÒÃà¾ÔÁè ÃÐÂСÒÃÁͧàËç¹
การเพ่ิมระยะการมองเห็นสามารถทําไดหลายวิธีขึ้นอยูกับสภาพแวดลอม

ของถนนบริเวณดงั กลาว ดงั ตัวอยางตอ ไปน้ี
• การตดั ตน ไมบ รเิ วณทางรว มทางแยก
• การติดต้ังไฟฟาสองสวาง ควรจะพิจารณาบริเวณทางแยก บริเวณจุด

อันตรายและบริเวณแนวสายทาง ซ่ึงจะตองพิจารณาถึงความสวางท่ีเพียงพอตอการขับข่ีบนสายทาง
อยางปลอดภยั

• การตดิ ตงั้ วสั ดสุ ะทอ นแสงใหกบั วตั ถขุ า งทางและในทาง
ตารางที่ ๖ การเพม่ิ ระยะการมองเห็น

ÀÒ¾»ÃСͺ ¤Òí ͸ºÔ ÒÂ

• บริเวณทางรวมทางแยกตาง ๆ จําเปน
ตองมีระยะมองเห็นที่เพียงพอตอการเห็นรถ
ในถนนที่ตัดกันรวมถึงรถไฟดวย ดังนั้น
การตัดแตงตนไมท่ีบดบังการมองเห็นจะชวย
เพมิ่ ความปลอดภัยได

๑๒๖

ò.ò ¡ÒÃÅ´¤ÇÒÁ᤺¢Í§â¤Œ§
การทโ่ี คง มรี ศั มแี คบจะทาํ ใหม คี วามเสยี่ งทจี่ ะเกดิ อบุ ตั เิ หตสุ งู ขนึ้ โดยเฉพาะ

อยางในกรณีโคงหักศอกที่มักจะเกิดอุบัติเหตุบอยคร้ังอันเน่ืองมาจากปญหารถไถลออกนอกทาง
(หลุดโคง) และสําหรับกรณีถนนสองชองจราจร การเฉ่ียวชนกับรถท่ีสวนอันเน่ืองมาจากพฤติกรรม
การขบั ปาดโคง ขา มไปยงั ชอ งทางรถในทศิ ทางตรงกนั ขา ม รวมถงึ การแซงบรเิ วณทางโคง ตา งเปน สาเหตุ
ของการเกิดอบุ ัติเหตุทร่ี ุนแรง ดังนน้ั การขยายรศั มขี องโคง (ไมน อยกวา ๒๐๐ เมตร) จะชว ยเพม่ิ ให
ผใู ชรถใชถ นนมีความปลอดภยั มากขึ้นบริเวณทางโคง

ตารางที่ ๗ แนวทางการปรับปรุงโคง

ภาพประกอบ คาํ อธบิ าย

• จากภาพเห็นไดชัดเจนวาโคงรัศมีกวาง
จะทําใหผูขับข่ีสามารถเขาโคงไดอยางสบาย
และปลอดภัย ทางกับโคงประเภทอ่ืน ๆ
ทม่ี ีรัศมแี คบ ซึง่ เส่ยี งตอ การเกิดอุบตั ิเหตุ
• ทงั้ นกี้ ารปรบั เปลยี่ นรปู แบบเรขาคณติ ของ
ถนนบริเวณโคงอาจตองคํานึงถึงขอจํากัด
ทางภมู ิประเทศอ่ืน ๆ รวมดวย

ò.ó ¡ÒÃà¾ÔÁè áçàÊÕ´·Ò¹¢Í§¼ÔǶ¹¹
แรงเสียดทานของผิวถนนกับยางลอรถยนตมีความสําคัญตอการขับเคลื่อน

ใหรถสามารถเคล่ือนท่ีไดดวยความเร็วตามที่ตองการ ทําใหสามารถควบคุมทิศทางการเคล่ือนที่
ของรถไดตามตองการของผูขับข่ี แรงเสียดทานของผิวถนนจําเปนตอการเขาโคงและการหยุดรถ
เปนอยางย่ิง ดงั นน้ั ในจุดเสีย่ งท่ีเกดิ การชนทา ยและหลุดโคงจํานวนมากอาจมีผลจากการทผี่ ิวจราจร
มีความล่นื (แรงเสียดทานนอ ย) จงึ จําเปน ตองทาํ การปรบั ปรงุ ผวิ ถนนใหด ีขึ้น เชน

• การทาํ ความสะอาดถนน
• การทําผิวถนนใหม (repave)
• การใชพ นื้ ถนนพเิ ศษ
นอกจากนี้ ในการปรบั ปรงุ แกไ ขถนนทม่ี ปี ญ หาคลา ยคลงึ กนั ควรดาํ เนนิ การ
ปรับปรุงแกไขดวยวิธีการซ่ึงมีลักษณะท่ีคลายคลึงกัน โดยควรหลีกเล่ียงมิใหมีการดําเนินการปรับปรุง
แกไ ขในลักษณะ ดงั ตอ ไปน้ี

๑๒๗

¡ÒûÃѺ»Ãاᡌ䢷èÕäÁ‹à¾Õ§¾Í น่ันคือ การไมทําการปรับปรุงแกไข
ใหเกดิ ความปลอดภัยในระดบั ทเ่ี หมาะสม

¡ÒÃ»ÃºÑ »Ã§Ø á¡äŒ ¢·äÕè Áà‹ ËÁÒÐÊÁ นนั่ คอื การใชว ธิ กี ารปรบั ปรงุ แกไ ขทไ่ี มถ กู ตอ ง
หรือไมเ หมาะสมกับสภาพท่ีเปนอยูใ นปจ จบุ นั

¡ÒûÃѺ»Ãاᡌ䢷ÕèÁÒ¡à¡Ô¹ä» น่ันคือ การใชมาตรการปรับปรุงแกไข
มากขน้ึ โดยมงุ หมายทจี่ ะใหเ กดิ ความปลอดภยั มากขน้ึ ทาํ ใหป ญ หาในลกั ษณะเดยี วกนั ทไี่ ดร บั การแกไ ข
ดวยมาตรการในระดับท่ีเหมาะสมไปแลว อาจถูกลดระดับความปลอดภยั ลง (พชิ ัย ธ., ๒๕๕๖)

ó. ÁÒμáÒÃà¾Íè× ¤ÇÒÁ»ÅÍ´ÀÑÂ
ในประเทศไทยไดมีการกําหนดมาตรการเพ่ือความปลอดภัยในการใชรถใชถนน

ออกมาหลายมาตรการซง่ึ สามารถจาํ แนกเปน กลมุ ไดเ ปน ๓ กลมุ สาํ คญั ไดแ ก มาตรการควบคมุ สภาพรถ
มาตรการควบคุมคณุ สมบตั ขิ องผูขบั ข่ี และมาตรการควบคุมพฤติกรรมการขบั ขี่

มาตรการควบคุมสภาพรถ เปนงานในความรับผิดชอบหลักของกรมการขนสง
ทางบก โดยเจาหนาที่ตํารวจมีสวนรวมในการตรวจสอบผูขับขี่ที่นํารถมาใชวาไดบํารุงรักษาสภาพรถ
และปฏิบัติตามมาตรการดังกลาวหรือไม ทั้งน้ี ตาม พ.ร.บ.จราจรทางบก พ.ศ.๒๕๒๒ มาตรา ๖
“หามมิใหผูใดนํารถท่ีมีสภาพไมมั่นคงแข็งแรง หรืออาจเกิดอันตราย หรืออาจทําใหเส่ือมเสียสุขภาพ
อนามยั แกผใู ช คนโดยสารหรอื ประชาชนมาใชในทางเดนิ รถ มาตรการในการจดทะเบียนรถ” ซึ่งไดใ ห
อาํ นาจเจา หนา ท่ตี ํารวจไว

ตัวอยา งมาตรการเพือ่ ความปลอดภยั ในการควบคมุ สภาพรถ เชน
• การบังคับใหรถท่ีใชในทางทุกคันตองจดทะเบียน – เพ่ือใหมีการตรวจสอบ
มาตรฐานความปลอดภัยกอน
• การใหร ถตามเงื่อนไขตรวจสภาพประจําปก อ นชาํ ระภาษี – รถทอี่ ยูใ นขายตอ ง
ตรวจสภาพรถกอนเสยี ภาษีประจาํ ป

๑) รถตามกฎหมายวาดวยการขนสงทางบกทุกประเภท โดยไมจํากัดอายุ
การใชง าน

๒) รถตามกฎหมายวา ดวยรถยนต ตามประเภทรถดังนี้
- รถยนตน ั่งสวนบุคคลไมเ กนิ ๗ คน ทีม่ ีอายุใชง านครบ ๗ ป ข้นึ ไป
- รถยนตน่งั สว นบคุ คลเกนิ ๗ คน ที่มอี ายใุ ชง านครบ ๗ ป ข้นึ ไป
- รถยนตบ รรทุกสวนบุคคล ที่มีอายใุ ชง านครบ ๗ ป ขนึ้ ไป
- รถจกั รยานยนต ท่มี ีอายุใชงานครบ ๕ ป ขนึ้ ไป

• มาตรฐานสินคาอุตสาหกรรมอะไหลรถยนต – อะไหลและชิ้นสวนรถยนต
บางจาํ พวกถูกกาํ หนดใหเปนสนิ คา ท่ีตองไดรบั มาตรฐานสนิ คา อุตสาหกรรม หรอื มอก. เพื่อควบคมุ
คุณภาพในการผลิต

• ขอบงั คับใหรถยนตและรถตโู ดยสารมีเขม็ ขดั นิรภยั

๑๒๘

ÁÒμáÒäǺ¤ÁØ ¤³Ø ÊÁºμÑ ¢Ô ͧ¼¢ŒÙ ºÑ ¢–Õè กลา วคอื กฎหมายไดก าํ หนดคณุ สมบตั ขิ อง
ผูขับข่ีไวโ ดยบงั คับใหตอ งไดร ับใบอนญุ าตขบั ขี่กอนขบั ขีร่ ถในทาง โดยมเี งอ่ื นไขหลายประการ เชน

• สําหรับผูท่ีตองการขอมีใบอนุญาตขับขี่รถจักรยานยนตตองเปนบุคคลที่
อายุ ๑๕ ปบริบรู ณข ึน้ ไป

• สําหรับผูที่ตองการขอมีใบอนุญาตขับขี่รถยนตสวนบุคคล ตองเปนบุคคลที่
อายุ ๑๘ ปบรบิ รู ณขึ้นไป

• ตอ งไมม ใี บอนญุ าตขบั รถชนดิ เดยี วกนั อยแู ลว ตอ งไมเ ปน ผอู ยใู นระหวา งถกู ยดึ
หรือเพิกถอนใบอนญุ าตขบั ข่ีรถ

• สาํ หรบั ผทู ม่ี รี า งกายพกิ าร ดงั ตอ ไปนี้ แขนขาดขา งเดยี ว ขาขาดขา งเดยี ว ตาบอด
ขา งเดยี ว ลําตวั พิการ หูหนวกเม่ือตองการมใี บอนญุ าตขบั ขี่ รถยนต จักรยานยนต ตองขอคาํ ปรึกษา
จากเจาหนา ท่ีขนสง ฯ กอน จึงจะทาํ ได

ÁÒμáÒÃμ´Ô μ§Ñé ÍØ»¡Ã³ GPS ในรถขนสง วัตถุอนั ตราย - ต้ังแตว ันที่ ๑ มกราคม
๒๕๕๖ รถบรรทกุ วตั ถอุ นั ตราย (ลกั ษณะ ๔) และรถลากจงู (ลักษณะ ๙) ทใ่ี ชสาํ หรับลากรถกงึ่ พว ง
บรรทุกวัตถุอันตราย ตองติดต้ังเคร่ืองบันทึกขอมูลการเดินทางของรถ (GPS Tracking) ทุกคัน
เพอื่ ใหสามารถตดิ ตาม ควบคมุ กาํ กับดูแล พนักงานขับรถไมใหขบั เร็วเกนิ กาํ หนด และควบคมุ ชว่ั โมง
การทํางานไดอยา งมปี ระสทิ ธิภาพ

ô. ¡Òú§Ñ ¤ÑºãªŒ¡®ËÁÒÂà¾Íè× ¤ÇÒÁ»ÅÍ´ÀÂÑ
เจาหนาท่ีตํารวจเปนผูรับผิดชอบบังคับใชกฎหมายตาม พ.ร.บ.จราจรทางบก

พ.ศ.๒๕๒๒ เกือบท้ังฉบับ ซ่ึงกฎหมายฉบับน้ีมีวัตถุประสงคหลักใหการใชรถใชถนนเปนไปดวย
ความปลอดภัย แตเน่ืองจากแตละขอหาหรือฐานความผิดมีข้ันตอนการปฏิบัติและจับกุมที่ยุงยาก
แตกตา งกนั สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาตจิ งึ ไดม กี ารออกมาตรการในการบงั คบั กฎหมายเพอื่ ความปลอดภยั
โดยเฉพาะเพอ่ื ใหเ กดิ การเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมเสี่ยงในการขับข่ีในรปู แบบตา ง ๆ

ÁÒμáÒà óÁ ò¢ ñà - มาตรการนเ้ี ปน การรณรงคใ หผ ขู บั ขไ่ี ดป ฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย
ขณะเดียวกันก็เปนมาตรการในการกวดขันจับกุมและติดตามสถิติผลการจับกุมของเจาหนาท่ีตํารวจ
ดว ยเชน กัน โดยมาตรการน้ีประกอบดว ยขอ หา ดงั น้ี

• เมาไมขับ - ขับรถขณะเมาสรุ า
• มอเตอรไ ซคป ลอดภยั - ใชจ กั รยานยนตท ม่ี สี ภาพไมม น่ั คงแขง็ แรงหรอื มอี ปุ กรณ
สวนควบไมครบถวน
• ไมส วมหมวกนิรภัย - ขับขหี่ รือโดยสารจักรยานยนตโดยไมส วมหมวกนริ ภัย
• ไมค าดเข็มขดั นริ ภัย - ขับหรือนัง่ โดยสารรถยนตโ ดยไมคาดเขม็ ขัดนิรภัยตามที่
กฎหมายกําหนด
• ไมม ใี บอนญุ าตขบั ข่ี - ขบั ขี่รถโดยไมไดร ับใบอนญุ าตขับขี่หรือระหวา งถูกพกั ใช
ใบอนุญาตขับรถเร็วเกนิ กฎหมายกาํ หนด - ขับรถเรว็ เกินกฎหมายกาํ หนด

๑๒๙

ÁÒμáÒèѺ¨ÃÔ§ õ ¨ÍÁ
เปนมาตรการสรางวินัยจราจรในเรื่องที่กระทบตอผูใชรถใชถนนคันอ่ืนและเส่ียงที่จะเกิด
อันตราย โดยมาตรการนี้ประกอบดว ยขอหา ดังนี้
• จอมปาด - ขับรถฝาฝนเครื่องหมายหามเปลี่ยนชองทางการเดินรถ (เสนทึบ)
โดยเฉพาะบรเิ วณคอสะพานและอุโมงค
• จอมลา้ํ - หยดุ รถรอสญั ญาณไฟจราจรลํา้ เสนหยดุ
• จอมขวาง - หยดุ รถขวางทางรวมทางแยกซ่ึงเปนพน้ื ทหี่ า มหยุด
• จอมยอน - ขับรถฝาฝนทิศทางเดนิ รถ (ยอนศร)
• จอมปลอม - ขับข่ีรถโดยไมติดแผนปายทะเบียน ทะเบียนเลอะเลือน มีสิ่งปดบัง
ทะเบยี น หรอื ทะเบียนปลอม
ÁÒμáÒèѺ¨Ã§Ô ¨ÍÁ᪷
เปน มาตรการรณรงคไ มใ ชโ ทรศพั ทม อื ถอื ในการขบั ขดี่ ว ยการโทรศพั ทห รอื สง ขอ ความสนั้
(แชท) ซึง่ พ.ร.บ.จราจรทางบก พ.ศ.๒๕๒๒ ไดก ําหนดใหเ ปนความผิดตามมาตรา ๔๓ (๙) ซึง่ มโี ทษ
ปรบั ไมเ กิน ๑,๐๐๐ บาท ดวย
ÁÒμáÒà ñ÷ ¢ÍŒ ËÒËÅÑ¡
เปนมาตรการที่เนนการบังคับใชกฎหมายอยางตอเนื่องในขอหาท่ีเก่ียวของกับ
ความปลอดภยั ทางถนน เนอื่ งจากการกระทาํ ผดิ ในแตล ะขอ หาจะนาํ ไปสอู บุ ตั เิ หตทุ ร่ี นุ แรงได ทง้ั นขี้ อ หา
ที่กวดขันจับกมุ ประกอบดวย
๑) แขง รถในทาง (ม.๑๓๔) - แขง รถในทางโดยไมไ ดร บั อนญุ าต (หา มพนกั งานเจา หนา ที่
เปรยี บเทยี บหรือวา กลาว ตาม ม.๑๔๐)
๒) ขับรถเร็ว (ม.๖๗) - ขบั รถเร็วเกินอตั รากําหนด
๓) แซงในทค่ี ับขัน (ม.๔๖, ๔๗, ๔๘) - ขับรถแซงขน้ึ หนา รถอนื่ เมื่อเขาท่ีคบั ขัน หรอื
ในเขตปลอดภัย
๔) เมาแลว ขับ (ม.๔๓(๒)) - ขับรถในขณะเมาสรุ าหรอื ของเมาอยา งอื่น
๕) ขบั รถยอนศร (ม.๔๑) - ขบั รถฝา ฝน ทิศทางเดินรถ
๖) ไมส วมหมวกนิรภัย (ม.๑๒๒) - ผขู บั ขรี่ ถจักรยานยนต โดยไมสวมหมวกท่ีจัดทําข้ึน
โดยเฉพาะ เพื่อปองกนั อนั ตรายในขณะขบั ขี่
๗) จอดรถในท่ีหามจอด (ม.๕๗) - จอดรถในเขตที่มีเคร่ืองหมายหามจอด (ม.๒๑
ตองปฏบิ ัติตามเครื่องหมายและสัญญาณจราจร)
๘) จอดรถซอนคัน (ม.๕๗(๙)) - จอดรถซอนกับรถอื่นท่ีจอดอยูแลว - เส่ียงตอการ
ชนทาย และอนั ตรายตอการขา มถนนเน่อื งจากรถทจ่ี อดบงั การมองเหน็ ของผูขับข่ี
๙) จอดรถบนทางเทา (ม.๕๗(๑)) - จอดรถบนทางเทา - สง ผลใหคนเดนิ เทาบางสวน
ตอ งหลบลงไปเดนิ บนพืน้ ถนน

๑๓๐

๑๐) ขับรถบนทางเทา (ม.๔๓(๗)) - ขับรถบนทางเทาโดยไมมีเหตุอันสมควร (เวนแต
รถลากเขน็ สําหรับทารก คนปวย หรือคนพิการ)

๑๑) ขบั รถฝา ฝน สญั ญาณไฟแดง (ม.๒๒(๒)) - ขับรถฝาฝน สญั ญาณจราจรไฟสแี ดง หรือ
เคร่ืองหมายจราจรสแี ดงทีม่ ีคําวา “หยุด”

๑๒) ขบั รถไมคาดเขม็ ขดั นริ ภยั (ม.๑๒๓) ผูขับข่ไี มรัดเขม็ ขัดนิรภัยไวกบั ทีน่ ัง่ ในขณะขับขี่
๑๓) ขบั รถไมม ใี บอนญุ าตขบั ขี่ (ม.๖๔, ๖๕, ๖๖) - ไมนาํ ใบอนญุ าตขบั รถในขณะขบั รถ
เพือ่ แสดงตอ เจา พนกั งานไดท ันที
๑๔) ไมติดแผนปายทะเบียน (ม.๗) - นํารถที่มิไดติดแผนปายเลขทะเบียน แผนปาย
เคร่ืองหมายเลขทะเบียนหรือปายประจํารถ ตามกฎหมายวาดวยรถยนต กฎหมายวาดวยการขนสง
กฎหมายวาดว ยลอเลอ่ื น กฎหมายวาดว ยรถลาก หรือกฎหมายวาดวยรถจา ง มาใชในทางเดนิ รถ
๑๕) มลพษิ ควนั ดาํ (ม.๑๐ ทวิ) - นํารถที่เคร่ืองยนตกอใหเ กิดกา ซ ฝนุ ควัน ละอองเคมี
หรือเสียงเกนิ เกณฑท อ่ี ธิบดกี าํ หนดโดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา มาใชในทางเดนิ รถ
๑๖) อุปกรณส ว นควบไมสมบรู ณ (ม.๖) - ใชร ถสภาพไมม น่ั คงแข็งแรง : นาํ รถท่ีมีสภาพ
ไมม น่ั คงแขง็ แรงอาจเกิดอนั ตรายหรือทาํ ใหเ สอ่ื มเสยี สขุ ภาพอนามัยมาใชในทางเดนิ รถ
๑๗) ใชโทรศัพทขณะขับรถ (ม.๔๓(๙)) - โทรขณะขับ : ขับข่ีรถในขณะใชโทรศัพท
เคล่ือนท่ี เวนแตการใชโทรศัพทเคล่ือนที่โดยใชอุปกรณเสริม สําหรับการสนทนาโดยผูขับขี่ไมตองถือ
หรือจบั โทรศพั ทเ คล่อื นท่นี ้ัน
õ. ¡ÒÃทาํ §Ò¹ÃÇ‹ Á¡ÑºÀÒ¤Õà¤ÃÍ× ¢‹ÒÂ

ทายท่ีสุดแลวการทํางานเพ่ือสรางความปลอดภัยทางถนนนั้น เจาหนาท่ีตํารวจ
ไมอาจทํางานอยางโดดเดี่ยวได แตคงตองทํางานรวมกับภาคีเครือขายท้ังภาครัฐและเอกชน
โดยภาครัฐที่มีหนาที่เกี่ยวของโดยตรง ไดแก กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย กรมทางหลวง
กรมทางหลวงชนบท กรมการขนสง ทางบก และองคก รปกครองสวนทอ งถ่นิ ตา ง ๆ ทร่ี บั ผิดชอบถนน
และมีหนาทโ่ี ดยตรงในการปรบั ปรงุ ดแู ลใหถ นนมคี วามปลอดภยั

สาํ หรบั หนว ยงานเอกชนนนั้ แมไ มไ ดม หี นา ทโ่ี ดยตรงแตบ างหนว ยงานไดม นี โยบาย
ที่จะชวยเหลอื สังคม เจา หนา ทีต่ ํารวจจงึ สามารถขอรับการสนับสนุนในรปู แบบตาง ๆ จากหนว ยงาน
เอกชนทเี่ กย่ี วขอ งได เชน บรษิ ทั กลางคมุ ครองผปู ระสบภยั จากรถ จาํ กดั บรษิ ทั ประกนั ภยั ตา ง ๆ และ
บรษิ ทั ผผู ลติ รถยนตย ห่ี อ ตาง ๆ เปน ตน

เมอื่ เจา หนา ทตี่ าํ รวจเปน หนว ยงานทที่ าํ หนา ทใ่ี นการระงบั เหตจุ ราจร และประชาชน
มีหนาท่ีตองแจงเหตุเม่ือมีอุบัติเหตุเกิดขึ้นในโอกาสแรก ตํารวจจึงเปนหนวยงานท่ีมีขอมูลอุบัติเหตุ
มากทสี่ ดุ ดงั นนั้ จงึ ควรนาํ ขอ มลู อบุ ตั เิ หตทุ ม่ี อี ยมู าใชป ระโยชนด ว ยการนาํ มาประชมุ รว มกบั หนว ยงานอนื่
เพือ่ ผลักดันใหเกิดการแกไ ขและออกมาตรการตา ง ๆ เพือ่ ความปลอดภัยของพีน่ อ งประชาชนในพนื้ ที่
ทงั้ นโี้ ครงการสบื สวนอบุ ตั เิ หตขุ องสาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาตไิ ดอ อกแบบและนาํ เสนอกระบวนการทาํ งาน
ของเจา หนา ทต่ี าํ รวจรว มกบั ฝา ยปกครองแบง เปน การรบั แจง การจดั เกบ็ ขอ มลู การจดั ประชมุ ในระดบั
สถานตี าํ รวจ การประชุมในระดบั อําเภอ และจงั หวัด

๑๓๑

ภาพกระบวนการจดั การขอ มูลอบุ ตั เิ หตุตามโครงการสืบสวนอบุ ตั ิเหตุ
การสรา งขวัญกาํ ลังใจใหผปู ฏบิ ตั งิ านเปนอีกสิง่ หนึง่ ทไี่ มอาจมองขา ม เนือ่ งจากขอจํากัด
เรื่องงบประมาณและกาํ ลังพล ทาํ ใหเจาหนาท่ีตาํ รวจตองทาํ งานหนักแตไดรับคาตอบแทนนอย
ดงั นนั้ จงึ จาํ เปน ตอ งสรา งขวญั กาํ ลงั ใจดว ยการใหร างวลั สําหรบั ผทู ส่ี รา งประโยชนเ พอื่ ใหเ กดิ การทํางาน
ทต่ี อ เนอ่ื งและยั่งยนื

ó.ó ¡Òû¯ÔºμÑ ËÔ ¹ŒÒ·èբͧà¨ÒŒ ˹ŒÒ·ÕèตําÃǨ¨ÃҨà àÁÍè× à¡´Ô ÍºØ μÑ ÔàËμØ·Ò§¶¹¹

หนา ที่ของเจาหนาที่ตํารวจทเี่ ขา ถึงท่เี กดิ เหตุเปนคนแรก (The first officer at the crime

scene)

ไมวาเจาหนา ทต่ี ํารวจระดบั ชนั้ ยศใดกต็ าม ตลอดจนเจา หนาทอี่ ื่น เชน เจาหนาท่มี ลู นธิ ิ
อาสาสมัครตาง ๆ เจาหนาท่ีกูภัย ถาบังเอิญประสบเหตุหรือถูกตามใหเขาไปในสถานท่ีเกิดเหตุ
เปน คนแรก ควรปฏิบตั ดิ ังตอไปนี้

๑. รีบเดินทางไปที่เกิดเหตุโดยเร็วและใหพิจารณาความหนักเบาของสถานการณ
เพื่อดําเนินการปองกันผลรายท่ีอาจเกิดขึ้นได เชน เพลิงไหม หรือสารพิษรั่วไหล และรีบแจงสถานี
ตํารวจทองที่หรือศูนยวิทยุเพื่อดําเนินการแจงผูเกี่ยวของหรือขอกําลังสนับสนุน รวมทั้งรายงานเหตุ
ใหผ บู ังคับบญั ชาทรี่ ับผิดชอบทราบ

๒. บันทึก วัน เวลา ท่ีเขาไปในท่ีสถานท่ีเกิดเหตุ และเขาท่ีเกิดเหตุโดยหลีกเลี่ยง
การกระทาํ ที่อาจจะทาํ ลายหลกั ฐานหรือวัตถุพยาน

๓. ปดการจราจร (เทาที่จําเปน) โดยใชก รวย เคร่อื งหมาย หรือสัญลกั ษณอ ื่น วางกอน
ถึงบรเิ วณที่ปด การจราจร ๕๐ – ๑๕๐ เมตร ขนึ้ อยกู บั ความเร็วของรถบนถนนสายนัน้ หากเปนเวลา
กลางคืนจะตองมีไฟสัญญาณหรือรถเปดไฟวับวาบเพ่ือใหรถคันอื่นเห็นไดในระยะไกลเพียงพอที่จะ
เปล่ียนชอ งทางเดินรถ

๑๓๒

๔. รกั ษาสถานทเี่ กดิ เหตมุ ใิ หบ คุ คลทไ่ี มเ กยี่ วขอ งเขา ไปเปน อนั ขาด โดยจะตอ งกาํ หนด
แนวรศั มขี องพน้ื ทใี่ หเ หมาะสมกบั สถานการณ และจะตอ งขยายไกลออกไปในกรณที เ่ี ปน อบุ ตั เิ หตขุ อง
รถทบ่ี รรทุกวัตถุอนั ตราย เชน แกส นํ้ามันเชื้อเพลิง และสารเคมี เปน ตน

๕. ถา มผี บู าดเจบ็ ทมี่ อี าการหนกั จะตอ งพยายามตามหนว ยรกั ษาพยาบาลทเี่ กยี่ วขอ ง
หรอื ที่อยูใกลทสี่ ุดเพ่อื นาํ ผบู าดเจ็บไปรับการรักษาพยาบาลโดยเรว็ ถึงแมวา การเคล่ือนยายผบู าดเจ็บ
อาจจะทาํ ลายพยานวตั ถบุ างอยา ง แตก ารรกั ษาชวี ติ มคี วามสาํ คญั มากกวา นอกจากนหี้ ากไมม คี วามรู
ในการปฐมพยาบาลก็ใหหลีกเลี่ยงการเคล่ือนยายคนเจ็บเนื่องจากการเคลื่อนยายท่ีไมถูกตองอาจทํา
อันตรายคนเจ็บได กอนนําสง โรงพยาบาลใหจ ดชอื่ ที่อยผู ูบาดเจบ็ (ถา กระทาํ ได) และชื่อโรงพยาบาล
เกบ็ ไวเพอ่ื แจง พนกั งานสอบสวน หากผูต ายหรอื ผบู าดเจ็บจนชวยตวั เองไมไ ด ไมม ีญาตหิ รือมาเพียง
ผเู ดยี ว ใหเ กบ็ รกั ษา ดแู ลทรพั ยส นิ ใหด ว ย ทง้ั นใี้ หม พี ยานรเู หน็ ตามสมควรหรอื บนั ทกึ ภาพ เพอ่ื ปอ งกนั
กลา วหาท่หี ลังและจดั ทํารายการทรัพยส นิ สงมอบใหพ นักงานสอบสวน

๖. การดาํ เนนิ การเกย่ี วกบั ผตู าย เมอื่ มศี พควรพยายามทจี่ ะไมท าํ การใดๆ เกย่ี วกบั ศพ
แตจะตองรายงานพนักงานสอบสวนผูมีหนาท่ีใหทราบ เพื่อจะไดดําเนินการเกี่ยวกับการชันสูตร
ตามกฎหมาย

๗. เรียกเก็บและตรวจสอบใบอนุญาตขับข่ีของคูกรณีทั้งหมด เพ่ือสงมอบใหพนักงาน
สอบสวนและเพื่อปองกันการหลบหนี ทําแผนที่เกิดเหตุโดยสังเขป กําหนดจุดทําเครื่องหมาย
บนพน้ื ทาง กอ นแยกรถทเี่ กดิ เหตใุ หพ น การกดี ขวางการจราจร นาํ ไปจอดในทป่ี ลอดภยั หรอื นาํ สง สถานที่
จดั เก็บของกลาง

๘. รวบรวมพยานหลกั ฐาน เกบ็ ของตกหลน ทกี่ ดี ขวางการจราจร บนั ทกึ เกยี่ วกบั สภาพ
สถานทเี่ กดิ เหตุ เชน สภาพไฟฟา สอ งสวา ง สภาพอากาศ ตลอดจนรอ งรอยทพ่ี บในทเี่ กดิ เหตุ ตาํ แหนง
ท่ีพบ และความสัมพนั ธของรองรอยที่ปรากฏระหวา งรถแตละคนั หรือรถกับวตั ถุอืน่

๙. สอบสวนผูอยูในเหตุการณ/ไปพลางกอน มีใครบางในท่ีเกิดเหตุตอนท่ีไปพบ
การถามใหถ ามสน้ั ๆ เทา นน้ั เพราะหนา ทหี่ ลกั คอื รกั ษาสถานทเี่ กดิ เหตุ ปอ งกนั สง่ิ ทเี่ ปน พยานไมใ หห ายไป
ระหวา งรอกาํ ลงั สนบั สนนุ หรอื ผบู งั คบั บญั ชา และไมค วรปลอ ยใหม คี นทไี่ มเ กย่ี วขอ งมาอยใู นทเ่ี กดิ เหตุ
มากเกินไป

๑๐. มอบการรกั ษาทเี่ กดิ เหตใุ หพ นกั งานสอบสวน เพอื่ จะรกั ษาตอ ไปจนกวา การชนั สตู ร
หรือตรวจสถานท่ี ไดทําเปนท่ีเรียบรอยแลว ซึ่งหมายความวาจนกวาการทํารายงานเกี่ยวกับสถานท่ี
เสร็จสิน้ ลงแลว

๑๓๓

ภาพข้ันตอนการปฏิบตั หิ นาทใี่ นสถานทีเ่ กิดเหตุ
การเขาตรวจสถานที่เกิดเหตุจะเสร็จส้ินเมื่อพนักงานสอบสวนไดทําการเก็บพยาน
หลักฐานในสถานที่เกิดเหตุ ซ่ึงในการเก็บพยานหลักฐานน้ีพนักงานสอบสวนอาจประสานเจาหนาท่ี
พิสูจนหลักฐานเขามาชวยในการเก็บและตรวจวิเคราะหพยานหลักฐานได สําหรับในคดีจราจร
เจาหนาที่พิสูจนหลักฐานจะเปนนักวิทยาศาสตรดานฟสิกสซ่ึงในการวิเคราะหจะไดนําหลักการ
ดา นฟส กิ สมาประยกุ ตใชอีกดวย
การกาํ หนดจุดโดยทําเคร่อื งหมายบนพ้นื ทาง
การกําหนดจุดควรกระทําตอยวดยานท่ีเกิดเหตุทั้งหมด รวมท้ังรองรอยวัตถุพยานท่ี
ปรากฏในที่เกิดเหตุ เชน จุดชน, จุดท่ีพบเศษกระจก/เศษดิน/ชิ้นสวนรถตกอยู, จุดท่ีผูตายนอนอยู,
จดุ ทีพ่ บรอยเลอื ด, รอยหา มลอ , รอยครดู ฯลฯ การขดี กําหนดจดุ สาํ หรับรถยนต ตอ งขีดตําแหนงของ
ลอทุกลอ (ตามลักษณะท่ีพบในที่เกิดเหตุ หรือเอยี งหรือบิดอยา งไร กข็ ดี ตามแนวนน้ั ) และแนวกันชน
ดา นหนา และหลงั ใหค รบทกุ คนั ทงั้ น้ี ใหน กึ ไวใ นใจเสมอวา หากมคี วามจาํ เปน ตอ งนาํ ยวดยานทเี่ กดิ เหตุ
มาไวในสถานที่เกิดเหตุอีกครั้ง จะตองสามารถวางไวในตําแหนงเดิมไดทุกประการ นอกจากนี้
ควรจะเขยี นทะเบยี นรถนน้ั ๆ ไวท พ่ี น้ื ถนน เพอื่ ปอ งกนั การสบั สนในกรณที มี่ รี ถเกดิ เหตหุ ลายคนั การขดี
กาํ หนดจดุ รถยนต อาจทาํ ไดด งั ภาพการขดี กาํ หนดจดุ สาํ หรบั รถจกั รยานยนต วตั ถพุ ยานตา งๆ รวมทงั้
จุดที่ผูตายนอนอยูในท่ีเกิดเหตุ สามารถขีดเปนแนวเสนตามรูปรางของรถจักรยานยนต วัตถุพยาน
หรือรูปรางของผูตายได ดงั ภาพ

๑๓๔ รถสามลอ

รถยนต

ภาพแสดงการขีดกําหนดจดุ สาํ หรับรถยนต

รถจักรยานยนต ผูเ สียชวี ิต
รอยเลอื ด

เศษกระจกแตก รอยครดู /รอยเบรก

ภาพการขดี กําหนดจดุ สาํ หรบั รถจกั รยานยนตและวตั ถุพยานตางๆ

๑๓๕

การทาํ แผนท่ีเกิดเหตุโดยสังเขป
ตามปกติ เปนหนาท่ีของพนักงานสอบสวนจะตองไปดูท่ีเกิดเหตุและเปนผูจัดทําแผน
ทเ่ี กดิ เหตดุ ว ยตนเอง แตเ นอื่ งจากปจ จบุ นั สภาพการณเ ปลยี่ นแปลงไป พนกั งานสอบสวนไมส ามารถไปดู
ทเ่ี กดิ เหตไุ ดท กุ คดี หรอื เดนิ ทางไปลา ชา เจา หนา ทต่ี าํ รวจทพ่ี บเหตอุ าจตอ งจดั ทาํ แผนทเ่ี กดิ เหตเุ บอ้ื งตน
เพอื่ ประโยชนใ นการแยกรถคกู รณแี ละเปด การจราจรดว ยความรวดเรว็ แตท งั้ น้ี หากสถานการณร นุ แรง
เชน กรณมี ผี เู สยี ชวี ติ หรอื มคี วามเสยี หายจาํ นวนมาก ระหวา งรอพนกั งานสอบสวนกจ็ ดั ทาํ ไป แตก อ น
แยกรถคูกรณีควรใหพนักงานสอบสวนมาถึงท่ีเกิดเหตุเสียกอนและมอบแผนท่ีที่จัดทําไวใหพนักงาน
สอบสวนดาํ เนนิ การตอ ไป หลักในการจดั ทําแผนทเ่ี กิดเหตเุ บือ้ งตน ประกอบดวยหวั ขอ ดังตอไปน้ี
๑. กระดาษที่ใชในการเขียนแผนท่ีควรเปนกระดาษขาว ไมมีเสนบรรทัด (หากเปน
กระดาษตารางแบบกระดาษกราฟดมี าก เพราะจะยอ มาตราสว นไดแ นน อนใกลเ คยี งกบั ความเปน จรงิ )
ขนาดพอสมควร ไมเล็กจนเกินไปจนไมสามารถจะวาดแผนที่และกําหนดรายละเอียดไดครบถวน
โดยทว่ั ไปขนาดที่เหมาะสม คอื กระดาษขนาด A๔
๒. กอนเร่ิมวาดแผนท่ี ใหผูเขียนหันหนาไปทางทิศเหนือ เพื่อใหทิศเหนืออยูดานบน
ของหัวกระดาษเสมอ (ในแผนท่จี ะปรากฏเคร่ืองหมายเหนอื หรอื น.)
๓. การใชมาตราสวนในแผนที่ ควรดูใหเหมาะสมกับกระดาษ และควรไดสัดสวนกับ
สภาพความเปนจริง ไมเ ลก็ หรือใหญจ นเกินไป
๔. เขียนแนวถนนบริเวณสถานท่ีเกิดเหตุลงในกระดาษแผนท่ี โดยใหปรากฏเสนแบง
ชอ งทางเดินรถ เสนประ เสนทบึ (สขี าว/สีเหลอื ง) โดยใหมีจํานวนชองการจราจรท่มี อี ยู รวมทิศทาง
การเดินรถวาไปในทิศทางใด เชน เปนการเดินรถทางเดียว หรือเปนการเดินรถสวนทางกัน และมี
ชองทางเดินรถประจําทางหรือไม ใหมีปายจราจรหรือมีเครื่องหมายจราจรบนพ้ืนทางในที่เกิดเหตุ
รวมท้งั ทางคนเดิน (ทางมา ลาย) และจุดสญั ญาณไฟจราจร
๕. วาดรูปรถคกู รณีที่เกิดเหตุ ใหเ ห็นวา ลกั ษณะทเ่ี กดิ เหตุเปน อยา งไร เชน ทิศทางรถ
หนั ไปในชองทางเดนิ รถใด ครอ มชอ งทางเดนิ รถใด หรอื ครอมชอ งทางหรือทับเสนแบง ชอ งทางเดนิ รถ
หรือไม อยางใด ภาพสมมุตทิ ีใ่ ชแทนยวดยานและส่งิ ทอี่ ยูในทีเ่ กดิ เหตุท่นี ยิ มใชต ามภาพท่ี ๓ ตัวอยา ง
เครอ่ื งหมายทใ่ี ชใ นการเขยี นแผนที่
๖. เขียนแนวรอยหา มลอ (รอยเบรก) รอยครดู รอยเลอื ด จุดทเ่ี ศษวัสดุจากยวดยาน
ชนกนั ตกอยู เชน เศษกระจกแตก ชนิ้ สว นของรถ เปน ตน จดุ หรอื ตาํ แหนง ทผี่ บู าดเจบ็ หรอื ตายลม นอน
อยูหลังเกิดเหตุ
๗. กําหนดจุดชน (จุดท่ียวดยานกระทบกัน) ลงในแผนท่ี ซ่ึงอาจไดจากการนําช้ีของ
คูกรณี และ/หรือจากวัตถุพยานในที่เกิดเหตุ เชน จุดท่ีพบเศษดินตก เศษกระจกแตกตกอยู เปนตน
หากคูกรณีนําชี้ไมตรงกัน และไมมีวัตถุพยานที่บงชี้ได ก็ใหกําหนดจุดชนตามท่ีคูกรณีแตละฝายนําช้ี
ไวในแผนที่ โดยหมายเหตไุ วใ หช ดั เจนวา คูกรณฝี า ยใดชจี้ ดุ ใด

๑๓๖

๘. กาํ หนดแนวทศิ ทางการเดนิ รถของยวดยานแตล ะคนั กอ นเกดิ เหตุ ตามคาํ บอกเลา ของ
คูก รณี ซึง่ สามารถเปน ไปไดและสอดคลอ งกับสภาพสถานท่ีเกิดเหตุทีป่ รากฏ (บางครง้ั คูกรณพี ยายาม
ใหก ารในลกั ษณะทคี่ ลาดเคล่อื นไปจากขอเท็จจรงิ เพือ่ ใหไดเปรยี บทางคด)ี

๙. เขียนรายละเอียดของส่ิงท่ีกําหนดไวในแผนท่ีแลว รวมท้ังหมายเลขทะเบียนรถ
ซ่ึงอาจทําไดโดยการอธิบายไปยังจุดน้ันๆ เลยในกรณีท่ีไมมีรายละเอียดมากนักหรืออาจกําหนดเปน
ตวั เลข สญั ลกั ษณแ ทน แลว ยกนาํ มาอธบิ ายไวด า นขา งหรอื ดา นลา งของแผนท่ี ในกรณที มี่ รี ายละเอยี ด
มากๆ กไ็ ด

๑๐. หากมพี ยานบคุ คลรเู หน็ เหตกุ ารณ ใหข อจดชอ่ื และทอี่ ยพู รอ มหมายเลขโทรศพั ทไ ว
เพื่อมอบใหพ นกั งานสอบสวน

๑๑. กําหนดสถานทใ่ี กลเคียงกบั ท่เี กดิ เหตุ เพอ่ื ใหทราบวาเหตนุ นั้ เกดิ ข้ึนตรงจุดใด เชน
หนา สถานท่รี าชการ โรงพยาบาล บริษทั รานคา ศูนยการคา เปน ตน และหากมีทางรถไฟ สะพาน
ทางโคง ทางขาม ทค่ี บั ขนั ฯลฯ ก็ใหเ ขยี นกําหนดไวในแผนที่ดว ย

๑๒. จัดใหคูกรณีและพยานที่เห็นเหตุการณ ไดตรวจดูแผนที่สังเขปเบ้ืองตนที่ไดจัดทํา
ขึ้นน้ี หากถูกตองตรงกับความเปนจริง ก็ใหคูกรณีและพยานลงลายมือช่ือรับรองไวเปนหลักฐาน
หากคูกรณไี มยอมลงลายมือชือ่ กใ็ หบ นั ทึกไววา ไดแ สดงและอธิบายแผนที่สังเขปแลว ไมขอลงช่ือกบั ทัง้
ตอ งลงตาํ แหนง ของเจา หนา ทจ่ี ราจรทจ่ี ดั ทาํ แผนที่ ตลอดจนวนั เดอื น ป และเวลาทที่ าํ แผนทฉ่ี บบั นนั้ ๆ

๑๓. การจัดทําแผนท่ีสังเขปท่ีเกิดเหตุน้ัน หากสามารถจัดทําไดในขณะท่ียังมิไดมีการ
เคลอ่ื นยา ยยวดยานท่ีเกดิ เหตอุ อก ก็จะทาํ ใหสามารถกําหนดจุดตาํ แหนง และทศิ ทางไดตรงกบั ความ
เปนจริงไดมาก แตหากพิจารณาแลวเห็นวาการไมเคล่ือนยาย อาจสงผลตอสภาพปญหาการจราจร
ตดิ ขดั และอาจเกดิ อบุ ตั เิ หตซุ าํ้ ซอ น กค็ วรกาํ หนดจดุ ทาํ เครอ่ื งหมายบนพน้ื ทาง เพอื่ แสดงรายละเอยี ด
แลว จงึ เคล่ือนยายยวดยานและวตั ถุพยานออก จากนนั้ จึงจัดทําแผนทีเ่ กิดเหตุ

๑๔. นอกเหนือจากการทําแผนท่ีเกิดเหตุแลว อาจจะจัดใหมีการถายภาพดวยกลอง
ถา ยรูป หรอื บนั ทึกภาพดวยเครือ่ งถา ยวิดโี อ ก็ยงิ่ จะทําใหสามารถเกบ็ รายละเอยี ดไดม ากยิง่ ขน้ึ ทัง้ นี้
คงข้ึนอยูกับลักษณะ ความรุนแรง ความซับซอนของคดี และความพรอมของเครื่องมือ อุปกรณ
และความสามารถของเจาหนาที่ผูปฏบิ ตั ดิ ว ย

Å¡Ñ É³Ð¼Ñ§¡Òê¹
ผังการชน (Crash Diagram หรอื Collision Diagram) หมายถงึ แผนผงั ทีแ่ สดงทิศทาง
การเคลื่อนท่ีของรถขณะเกิดอุบัติเหตุ โดยอาจทําเปนลักษณะของรูปรถ หรือลูกศรแสดงทิศทาง
การเคล่ือนที่ของรถกอนเกิดอุบัติเหตุ โดยมีการแบงเปนการเกิดเหตุในถนนและทางแยกอุบัติเหตุ
ในบริเวณเดียวกันที่มีลักษณะการชน (ผังการชน) ซ้ํากัน แสดงใหเห็นวาเปนผลจากสาเหตุการเกิด
อบุ ตั เิ หตเุ ดยี วกนั หรอื ใกลเ คยี งกนั การวเิ คราะหผ งั การชนจะทาํ ใหท ราบสาเหตเุ บอื้ งตน ทที่ าํ ใหบ รเิ วณ
ดังกลา วมีความอนั ตรายได

๑๓๗

ในประเทศไทย กรมทางหลวงไดพ ฒั นาผังการชนไวเ ปน รปู แบบมาตรฐานสําหรบั บันทกึ
ขอ มูลอบุ ัติเหตุ โดยไดมกี ารแบงกลุม ของลักษณะการชนไว ดงั น้ี

๑) การชนคนเดนิ เทา
๒) การชนในทางแยกกับรถจากถนนที่ตดั กนั
๓) การชนในทางแยกกบั รถทิศทางตรงกนั ขาม
๔) การชนกับรถในทิศทางเดียวกัน
๕) อบุ ตั เิ หตจุ ากผูขับข่บี กพรอง
๖) อุบัติเหตุจากการแซง
๗) อุบัตเิ หตฝุ ายเดียว ชนสงิ่ กีดขวางในทาง
๘) อุบตั เิ หตฝุ า ยเดียว ชนสง่ิ กดี ขวางนอกทาง
๙) อุบตั เิ หตฝุ ายเดียว บรเิ วณโคง
๑๐) อน่ื ๆ

๑๓๘

μÒÃÒ§¼§Ñ ¡Òê¹ ¡ÃÁ·Ò§ËÅǧ
»ÃÐàÀ·Å¡Ñ ɳСÒê¹ (Collision Diagram/Road User Movement)

๑๓๙

»ÃÐàÀ·Å¡Ñ ɳСÒê¹ (Collision Diagram/Road User Movement)

๑๔๐

»ÃÐàÀ·Å¡Ñ ɳСÒê¹ (Collision Diagram/Road User Movement)

๑๔๑

¡Òöҋ ÂÀÒ¾·èàÕ ¡Ô´àËμØ
การถายภาพในสถานท่ีมีวัตถุประสงคหลักเพื่อใหผูที่ไมไดเดินทางไปดูสถานท่ีเกิดเหตุ
ในวนั เวลานน้ั ๆ สามารถเหน็ ภาพสถานทเี่ กดิ เหตไุ ดใ นภายหลงั และเนอ่ื งจากสถานทเี่ กดิ เหตเุ ปน พยาน
หลกั ฐานทไี่ มอ าจเคลอ่ื นยา ย และสามารถเกบ็ รกั ษาไดเ พยี งระยะเวลาสนั้ ๆ เพราะจาํ เปน ตอ งเปด ทาง
ใหสัญจรไดปกติโดยเร็วท่ีสุดเพราะการกันสถานที่เกิดเหตุเปนเวลานานจะกระทบโดยตรงตอพ้ืนผิว
การจราจรและเกดิ ปญ หาการจราจรตดิ ขดั ตามมา การถา ยภาพสถานทเ่ี กดิ เหตกุ อ นทจ่ี ะเปด การจราจร
จงึ เปน สงิ่ สาํ คญั ทจี่ ะชว ยปอ งกนั ความผดิ พลาดของการรายงานขอ มลู อบุ ตั เิ หตแุ ละการวเิ คราะหส าเหตุ
ในภายหลังได ในการถายภาพสถานท่ีเกิดเหตุควรถายภาพในแตละมุมมองใหเพียงพอท่ีจะบรรยาย
เหตกุ ารณทีเ่ กิดข้นึ ในสถานทเี่ กดิ เหตนุ ั้นได โดยทั่วไปจะถายภาพในมุมมองตา ง ๆ ดังนี้
• ÀҾʶҹ·èàÕ ¡´Ô àËμâØ ´ÂÃÇÁ

เปนการถายภาพมุมกวางโดยที่ผูถายยืนถายหางออกไปจากบริเวณท่ีเกิดเหตุ
ทาํ ใหส ามารถเห็นภาพสวนตา ง ๆ ของสถานท่ีเกิดเหตุโดยรวมได

• ÀҾö·àÕè ¡Ô´ÍغμÑ ÔàËμØ
เปนการถายภาพรถที่เก่ียวของกับอุบัติเหตุโดยปรากฏมุมมองที่เห็นรถท้ังคัน

พรอ มสภาพแวดลอมอ่ืน ภาพทีเ่ นนเฉพาะรถในมมุ ตา ง ๆ
• ÀҾËͧÃ;ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹
เปนการถายภาพพยานหลกั ฐานทปี่ รากฏอยหู ลงั เกดิ เหตุ เชน รอยเบรก รอยครูด

รอยนาํ้ จากหมอ นา้ํ รอยนา้ํ มนั จากเครอ่ื งยนต รอยชนิ้ สว นพยานหลกั ฐานทตี่ กหลน และรอยการเฉยี่ วชน
ทปี่ รากฏอยทู รี่ ถหรอื วตั ถอุ นื่ ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ ง เชน ตน ไม เสาไฟฟา รวั้ กนั ชน เปน ตน ทง้ั นห้ี ากเปน สง่ิ ของ
หรอื พยานหลกั ฐานขนาดเลก็ ควรมกี ารใหห มายเลขกาํ กบั เพอื่ ปอ งกนั การสบั สน และถา ยภาพพรอ มกบั
มาตราวัดขนาดตา ง ๆ เชน ไมบ รรทัด เปน ตน

• ÀÒ¾¼ºŒÙ Ҵ਺ç ËÃÍ× àÊÕªÕÇμÔ
เปนการถายภาพบุคคลหรือศพที่เกี่ยวของ โดยควรใหเห็นสถานท่ีของคนภายหลัง

การเกิดอบุ ัตเิ หตุ เพ่อื ใหทราบวาแรงชนทาํ ใหคนเคลอ่ื นทไ่ี ปไกลเพยี งใด หรอื รุนแรงเพยี งใด áÅФÇÃ
คาํ ¹§Ö ¶§Ö Ê·Ô ¸¢Ô ͧ¼μŒÙ ÒÂáÅÐÞÒμ¼Ô μŒÙ Ò´nj  ¨§Ö äÁ¤‹ ÇÃนาํ ä»Å§ã¹ÊÍ×è à»´ จาํ äÇàŒ ÊÁÍÇÒ‹ à¾Íè× »ÃÐ⪹
ã¹·Ò§¤´àÕ ·Ò‹ ¹¹éÑ

๑๔๓

บทท่ี ๔

การตัง้ จดุ ตรวจจราจรใหเ กดิ ประสิทธภิ าพและความปลอดภัย๑๓

ô.ñ ÁÒμáÒáÒû¯ÔºμÑ Ôà¡ÂÕè ǡѺ¡ÒÃμÑ駴‹Ò¹ ¨´Ø μÃǨ ¨Ø´Ê¡´Ñ

เน้ือหาในสวนน้ีจะไดกลาวถึงมาตรการการปฏิบัติเกี่ยวกับการตั้งดานตรวจ จุดตรวจ
และจุดสกัดของสาํ นักงานตาํ รวจแหง ชาติ เพ่อื ใหไดเ ขาใจถึงความหมาย รปู แบบ และมาตรการการตง้ั
จุดตรวจอยา งถกู ตอ ง ดงั น้ี

¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧ ´‹Ò¹μÃǨ ¨´Ø μÃǨ áÅШ´Ø Ê¡´Ñ
๑) ดานตรวจ หมายถึง สถานท่ีทําการที่เจาพนักงานตํารวจออกปฏิบัติหนาท่ีในการ
ตรวจคน เพ่ือจับกุมผูกระทําความผิดในเขตทางเดินรถ โดยระบุสถานที่ไวชัดแจงเปนการถาวร
การต้ังดานตรวจจะตองไดรับอนุมัติจากคณะรัฐมนตรี หรือผูมีอํานาจตามกฎหมายวาดวยทางหลวง
หรือกองอํานวยการรกั ษาความมน่ั คงภายในราชอาณาจักร (กอ.รมน.) แลว แตก รณี
๒) จุดตรวจ หมายถึง สถานท่ีท่ีเจาพนักงานตํารวจออกปฏิบัติหนาท่ีตรวจคน
เพอื่ จบั กมุ ผกู ระทาํ ความผดิ ในเขตการเดนิ รถหรอื ทางหลวงในกรณปี กตเิ ปน การชว่ั คราว โดยมกี าํ หนด
ระยะเวลาเทาที่มีความจาํ เปนอยางยง่ิ ในการปฏบิ ตั หิ นาทีด่ งั กลาว แตตองไมเกิน ๒๔ ชว่ั โมง และเมื่อ
เสรจ็ สน้ิ ภารกจิ แลวจะตอ งยุบเลิกจดุ ตรวจดังกลา วทันที
๓) จุดสกัด หมายถึง สถานทีเ่ จาพนกั งานตาํ รวจออกปฏิบตั หิ นาทีต่ รวจคน เพ่ือจบั กมุ
ผูกระทําความผิดในเขตทางเดินรถ หรือทางหลวง ในกรณีท่ีมีเหตุการณฉุกเฉินหรือจําเปนเรงดวน
เกดิ ขึ้นเปน การชวั่ คราวและจะตองยุบเลกิ เมื่อเสร็จสิ้นภารกจิ ดงั กลา ว
¡Òè´Ñ μÑ駴ҋ ¹μÃǨ ¨Ø´μÃǨ áÅШ´Ø Ê¡Ñ´
๑. หา มมใิ หต ้งั ดานตรวจ จุดตรวจหรือจุดสกัด ในเขตทางเดนิ รถหรอื ทางหลวง เวนแต

๑.๑ ดานตรวจ การจดั ต้ังดานตรวจจะกระทําได ตองไดร ับอนมุ ตั จิ าก ครม. หรอื
ผูมอี ํานาจตามกฎหมายวาดวยทางหลวง หรือ กอ.รมน. แลวแตกรณี

๑.๒ จุดตรวจ การต้ังจุดตรวจจะตองไดรับอนุมัติจากผูบังคับบัญชา ต้ังแตช้ัน
ผูบังคับการขึ้นไป โดยพิจารณาวาเปนกรณีที่มีเหตุผลความจําเปนอยางยิ่ง และตองมีกําหนด
ระยะเวลาไมเ กิน ๒๔ ช่ัวโมง

๑๓ ๑. พ.ต.อ.หญิง จินดา กลับกลาย และ พ.ต.อ.ษณกร มั่นเมือง. ๒๕๕๘. การต้ังจุดตรวจใหเกิดประสิทธิภาพ
และความปลอดภยั . กรุงเทพฯ : หจก.โรงพิมพอ กั ษรไทย.

๒. หนังสือ กรมตํารวจ ท่ี ๐๖๒๕.๒๓/๓๗๗๙ วันท่ี ๑๓ มีนาคม ๒๕๔๐ เร่ือง มาตรการการปฏิบัติเก่ียวกับการต้ัง
ดา นตรวจ จดุ ตรวจ และจุดสกัด

๑๔๔

๑.๓ การจดั ตง้ั จดุ สกดั จะตงั้ ไดเ ฉพาะกรณที มี่ เี หตกุ ารณฉ กุ เฉนิ หรอื จาํ เปน เรง ดว น
เกดิ ขน้ึ และจะตอ งไดร บั อนมุ ตั จิ ากผบู งั คบั บญั ชาตง้ั แตร ะดบั หวั หนา สถานตี าํ รวจ หรอื ผรู กั ษาการแทน
ขน้ึ ไป โดยมีกําหนดระยะเวลาเทา ท่มี เี หตกุ ารณฉุกเฉินหรอื จําเปนเรงดว นดังกลา วยงั คงมีอยูเทานน้ั

๒. การปฏิบัติ
๒.๑ การปฏบิ ตั หิ นา ที่ ณ ดา นตรวจ จดุ ตรวจหรอื จดุ สกดั จะตอ งมนี ายตาํ รวจระดบั

ชัน้ สัญญาบัตรเปนหัวหนา และจะตองแตง เครอ่ื งแบบในการปฏิบัติหนาทด่ี ังกลา ว
๒.๒ การปฏบิ ตั ใิ นการตรวจคน จบั กมุ ตอ งปฏบิ ตั ติ ามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณา

ความอาญา และประมวลระเบยี บการตํารวจเกย่ี วกับคดี วา ดวยการนัน้ โดยเครงครดั
๒.๓ ที่ดานตรวจหรือจุดตรวจ ตองมีแผงก้ันท่ีมีเคร่ืองหมายการจราจรวา “หยุด”

โดยใหเปนไปตามมาตรฐานท่ีดานตรวจหรือจุดตรวจ จะตองมีในการติดตั้งปายและเครื่องหมาย
การจราจร และในเวลากลางคนื จะตอ งใหม แี สงไฟสอ งสวา งใหม องเหน็ ไดอ ยา งชดั เจนในระยะไมน อ ยกวา
๑๕๐ เมตร กอ นถงึ จดุ ตรวจ และใหม แี ผน ปา ยแสดงยศ ชอ่ื นามสกลุ และตาํ แหนง ของหวั หนา เจา หนา ที่
ตํารวจที่ประจําดานตรวจและจุดตรวจดังกลาว นอกจากนั้นใหมีแผนปายแสดงขอความวา “หากพบ
เจา หนา ทท่ี จุ รติ หรอื ประพฤตมิ ชิ อบใหแ จง ผบู งั คบั การ โทร. ................” (ใหใ สห มายเลขโทรศพั ทข อง
ผบู ังคบั การไว ขอความดงั กลา วขา งตน ใหม องเห็นไดช ัดเจนในระยะไมนอยกวา ๑๕ เมตร

๒.๔ การต้ังจุดตรวจ หรือจุดสกัด ใหทุกหนวยประสานการปฏิบัติระหวางหนวย
ใกลเคียงใหชัดเจน โดยเฉพาะอยางย่ิงหนวยที่มีเขตพ้ืนท่ีรับผิดชอบติดตอกัน โดยมิใหเกิดการตั้ง
จุดตรวจ หรือจุดสกดั ซาํ้ ซอ นอนั เปนเหตใุ หเกิดความเดอื ดรอนแกประชาชนผสู ัญจรไปมาเปนอนั ขาด

๓. การควบคุมและตรวจสอบการปฏบิ ตั ิ
๓.๑ เมอ่ื เจา หนา ทตี่ าํ รวจเรม่ิ ตน หรอื เลกิ ปฏบิ ตั หิ นา ทปี่ ระจาํ จดุ ตรวจ หรอื จดุ สกดั

ใหรายงานทางวิทยุ ใหผูบังคับบัญชาผูส่ังอนุมัติใหต้ังจุดตรวจ หรือจุดสกัดดังกลาวทราบ และเม่ือ
เสรจ็ สน้ิ การปฏบิ ตั แิ ลว ใหห วั หนา เจา หนา ทตี่ าํ รวจประจาํ จดุ ตรวจ หรอื จดุ สกดั ดงั กลา ว รายงานผลการ
ปฏบิ ตั เิ ปน ลายลกั ษณอ กั ษรเสนอผบู งั คบั บญั ชาตามลาํ ดบั ชน้ั จนถงึ ผสู ง่ั อนมุ ตั ภิ ายในวนั ถดั ไปเปน อยา งชา

๓.๒ ใหผ บู งั คบั บญั ชาตงั้ แตร ะดบั สารวตั รขน้ึ ไป ผลดั เปลยี่ นหมนุ เวยี นกนั ออกตรวจการ
ปฏบิ ตั หิ นา ทข่ี องเจา หนา ทตี่ าํ รวจประจาํ ดา นตรวจ จดุ ตรวจ หรอื จดุ สกดั ทม่ี อี ยใู นเขตพน้ื ทรี่ บั ผดิ ชอบ

๓.๓ ใหถือวาเปนหนาที่ของผูบังคับบัญชาตาม ๓.๒ ที่จะตองเอาใจใสกวดขัน
ดูแลการปฏิบตั ขิ องเจาหนา ท่ีตาํ รวจผใู ตบ งั คบั บัญชาของตน มิใหฉวยโอกาสขณะปฏบิ ัติหนาท่ปี ระจํา
ดานตรวจ จุดตรวจ หรือจุดสกัด เรียกหรือรับผลประโยชนจากผูใชรถที่กระทําผิดกฎหมาย หรือ
ไปดาํ เนินการจัดตง้ั จุดตรวจ หรือจุดสกดั ในเขตเดนิ รถหรือทางหลวง โดยมไิ ดร ับคําส่งั จากผมู อี ํานาจ
เพอื่ แสวงหาผลประโยชนโ ดยมชิ อบ และหากตรวจพบวา เจา หนา ทต่ี าํ รวจผใู ดประพฤตมิ ชิ อบในลกั ษณะ
ดังกลาว ก็ใหรีบพิจารณาดําเนินการกับเจาหนาท่ีผูน้ันไปตามอํานาจหนาท่ี ทั้งทางคดีอาญาและคดี
วินัย แลวรายงานใหผูบังคับบัญชาตามลําดับช้ันจนถึง ตร. ทราบโดยมิชักชา โดยรายงานดังกลาว
ใหระบุ ยศ นาม ตําแหนงของขาราชการตํารวจผูกระทําผิด พรอมกับรายละเอียดเก่ียวกับลักษณะ
และพฤตกิ ารณแหงการกระทาํ ความผิดใหละเอียดชดั เจน

๑๔๕

๓.๔ หากปรากฏวา ผูบ ังคบั บัญชาในระดบั ตั้งแตกองบังคับการหรือเทียบเทาข้นึ ไป
หรอื ตาํ รวจอน่ื สบื สวนขอ เทจ็ จรงิ จนปรากฏชดั เจน หรอื ตรวจตราพบวา มเี จา หนา ทต่ี าํ รวจ ณ ดา นตรวจ
จุดตรวจ หรือจุดสกัดท่ีใด มีพฤติการณมิชอบดังกลาว ตาม ๓.๓ หรือจับกุมตัวได โดยลักษณะของ
พฤตกิ ารณเ ปน การกระทาํ รว มหลายคน และหรอื เปน ระยะเวลาตอ เนอ่ื งกนั หลายวนั ใหผ บู งั คบั บญั ชา
พจิ ารณาทณั ฑท างวนิ ยั แกผ บู งั คบั บญั ชาทใี่ กลช ดิ ของเจา หนา ทตี่ าํ รวจทก่ี ระทาํ ผดิ ดงั กลา วฐานบกพรอ ง
ละเลยไมเอาใจใสดแู ลผูใ ตบังคบั บญั ชาของตนอกี สว นหนง่ึ ดวย

๓.๕ ใหผ บู ญั ชาการตาํ รวจสอบสวนกลาง ผบู ญั ชาการตาํ รวจนครบาล ผบู ญั ชาการ
ตํารวจภูธรภาค ๑ - ๙ ผูบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน และจเรตํารวจติดตามผลการปฏิบัติ
และรายงานผลการปฏิบัติใหสํานักงานตํารวจแหงชาติ ทราบภายในวันท่ี ๗ ของแตละเดือน
ในรายงานใหป รากฏดว ยวา ไดม อบหมายใหต รวจตดิ ตาม และมผี ลการปฏบิ ตั เิ ปน อยา งไร ทง้ั นใี้ หป ฏบิ ตั ิ
อยางจริงจงั และตอ เน่อื ง

การต้ังดานตรวจ จุดตรวจ จุดสกัดในงานจราจร อาศัยหลักการของการตรวจจับ
ความผิดตามกฎหมายจราจร มคี วามหมายครอบคลมุ ถงึ เรื่องดงั ตอไปน้ี

๑) การตรวจจบั เปน ยทุ ธวธิ หี นง่ึ ของการบงั คบั ใชก ฎหมาย (Law enforcement) ทม่ี ี
หลักการแนชัด มเี หตุผล มใิ ชการลองถกู (Trial and Error) หรอื ปฏิบตั ิตามท่เี คยสืบตอ กันมา

๒) การตรวจจับเปนการบังคับใชกฎหมายท่ีผูปฏิบัติตองมีความรู (Knowledge)
ความเขา ใจในเหตผุ ลและทมี่ าของการกระทาํ มกี ารฝก อบรมอยา งมอื อาชพี (Professionalism) สามารถ
ใชเ ครอื่ งมอื ในการตรวจวดั ไดแ ละมยี ทุ ธวธิ ี (Tactics) ในการดาํ เนนิ การทเ่ี หมาะสมในแตล ะสถานการณ

๓) การตรวจจับเปนการปฏิบัติหนาท่ีโดยนําเอาหลักจิตวิทยาเขามาใช เพ่ือใหเกิด
ความสมั พันธท ่ีดีกบั ประชาชนไปพรอมกัน

๔) การตรวจจบั มวี ตั ถปุ ระสงคเ พอ่ื ยบั ยง้ั อบุ ตั เิ หตุ (Accident) ลดความเสยี่ ง (Risk)
ลดความสูญเสีย (Loss) ของประชาชน ดังน้ัน จงึ มใิ ชก ารทาํ งานเพอ่ื ใหไดป รมิ าณ (Quantity) หรอื ผล
การจบั กุม แตเ ปน การตรวจจับที่ตอ งการคุณภาพ (Quality) คอื เพอ่ื ความปลอดภัยของประชาชน

โดยหลกั การสาํ คญั ในการตรวจจบั ความผดิ จราจรควรมงุ เนน ความปลอดภยั มากกวา
ปริมาณการจับ แตในสถานการณจริง บางครั้งเจาหนาที่ตํารวจจราจรมักใหความสําคัญกับปริมาณ
การจับกุมมากกวา ไมคอยมีการเก็บขอมูล หรือการวิเคราะหขอมูลตอเน่ืองภายหลังจากการตั้ง
ดานตรวจ จุดตรวจในแตละครั้งวาสามารถลดการสูญเสียหรือปองกันการเกิดอุบัติเหตุทางถนนได
อยางแทจ รงิ ไดอยา งไรบา ง

๑๔๖

¢éѹàμÃÂÕ Á¡ÒÃ
แนวทางในการต้ังจุดตรวจเพื่อตรวจคนระดับแอลกอฮอลในเลือดของผูขับข่ีมีแนวทาง
ปฏบิ ตั ทิ ี่สําคัญ ไดแ ก
๑. การเตรียมการดานกําลังพล การตั้งจุดตรวจที่เหมาะสมจะตองใชเจาหนาท่ีตาํ รวจ
ประมาณ ๑๐-๑๒ นาย ประกอบดวย

๑.๑ เจาหนาที่ตํารวจชั้นสัญญาบัตร สาํ หรับควบคุมการปฏิบัติ จาํ นวน ๒ นาย
ประกอบดว ยหวั หนาจดุ ตรวจคือ รองผูก าํ กบั การ (จราจร) หรือสารวัตรจราจร จํานวน ๑ นาย และ
มีรอ ยเวรทําหนา ท่ีตรวจวดั เพื่อยืนยนั ผลอกี ๑ นาย แตในทางปฏิบัติ หากกําลงั พลไมเ พียงพออาจใช
นายตํารวจระดับสญั ญาบัตรเพียง ๑ นายในการควบคุมการต้งั จดุ ตรวจ

๑.๒ เจา หนาท่ีตาํ รวจระดบั ชน้ั ประทวน จํานวน ๑๐ นาย ทําหนาที่ในการตรวจวัด
ระดบั แอลกอฮอลในผขู บั ข่ีเบ้อื งตนจํานวน ๔-๖ นาย เปนผูชวยรอ ยเวรจาํ นวน ๒ นาย และทาํ หนา ที่
ในการสงตัวผตู องหาไปยังสถานีตํารวจในเขตทอ งทีจ่ าํ นวน ๒-๔ นาย อยางไรก็ตามในทางปฏบิ ัติจรงิ
อาจจําเปน ตอ งใชก าํ ลงั พลระดบั ชนั้ ประทวนประมาณ ๕-๖ นาย และใหอ าสาจราจรเขา มารว มกจิ กรรม
การตงั้ จดุ ตรวจดว ย เนอ่ื งจากในปจ จบุ นั กําลงั เจา หนา ทต่ี ํารวจไมเ พยี งพอ เพราะตอ งทาํ การตง้ั จดุ ตรวจ
หลายจดุ ภายในวันเดียวกัน

๒. การเตรียมการดานวัสดุและอุปการณ กอนการตั้งจุดตรวจวัดแอลกอฮอลทุกครั้ง
เจา หนา ทต่ี ํารวจจะมกี ารจดั เตรยี มวสั ดแุ ละอปุ กรณท เ่ี กย่ี วขอ งในสว นตา งๆ ใหพ รอ มสาํ หรบั การใชง าน
ซึ่งวสั ดุและอปุ กรณท ส่ี าํ คญั ประกอบดว ย

๑) อาวธุ ประจํากาย
๒) รถขนวัสดุและอุปกรณ
๓) ปายไฟ ๑ ชุด
๔) กรวยยาง ๓๐-๕๐ กรวย
๕) เครอื่ งมือตรวจวัดระดบั แอลกอฮอลแ บบเบ้อื งตน
๖) เคร่ืองมือตรวจวดั ระดบั แอลกอฮอลแบบยนื ยนั ผล
๗) แผงก้ัน
๘) โตะ จาํ นวน ๑-๒ ตัว
๙) เกาอ้ี ๖-๗ ตัว
๑๐) เครือ่ งปน ไฟ
๑๑) กระบองไฟ
๑๒) ไฟฉาย
๑๓) เส้ือสะทอ นแสง