3_LA22203_กฎหมายวิธี

๔๖

๒) ในกรณที ผ่ี ูเ สยี หาย มีสทิ ธิท่จี ะเรยี กเอาคา สินไหมทดแทน เพราะเหตไุ ดรับอนั ตราย
แกช วี ติ รา งกาย จติ ใจ หรอื ไดร บั ความเสอ่ื มเสยี ตอ เสรภี าพในรา งกาย ชอ่ื เสยี ง หรอื ไดร บั ความเสยี หาย
ในทางทรัพยสิน อันเนื่องมาจากการกระทําความผิดของจําเลย และในคดีนั้นพนักงานอัยการ
เปนโจทกฟอ ง เชน นี้ ผเู สียหายมีสิทธิที่จะยืน่ คํารองตอศาลทพ่ี จิ ารณาคดีอาญานน้ั ขอใหศ าลบังคับ
ใหจ าํ เลยชดใชค า สนิ ไหมทดแทนแกต นได โดยจะตองปฏิบัติตามหลักเกณฑท่ีปรากฏในมาตรา ๔๔/๑

๓) ไดร บั สทิ ธติ ามกฎหมายพเิ ศษ เชน สทิ ธทิ จี่ ะไดร บั การคมุ ครองในฐานะพยานผเู สยี หาย
เมอื่ เขาหลักเกณฑที่กาํ หนดในพระราชบญั ญตั ิคมุ ครองพยานในคดีอาญา พ.ศ.๒๕๔๖ และสิทธิทจ่ี ะ
ไดร บั คา ตอบแทน เมอ่ื เขา หลกั เกณฑท ก่ี าํ หนดในพระราชบญั ญตั คิ า ตอบแทนผเู สยี หายและคา ทดแทน
และคาใชจายแกจําเลยในคดีอาญา พ.ศ.๒๕๔๔ สิทธิท่ีจะไดรับเงินคาทดแทน และไมถูกดําเนินคดี
ในบางความผิดที่กําหนดไว เม่ือเขาหลักเกณฑที่กําหนดในพระราชบัญญัติปองกันและปราบปราม
การคา มนษุ ย พ.ศ.๒๕๕๑

(๔) กฎหมายสําคญั ทเี่ กย่ี วของกบั สทิ ธขิ องผเู สียหาย
ÁÒμÃÒ ôó คดีลักทรัพย ว่ิงราว ชิงทรัพย ปลนทรัพย โจรสลัด กรรโชก ฉอโกง

ยักยอกหรือรับของโจร ถาผูเสียหายมีสิทธิท่ีจะเรียกรองทรัพยสินหรือราคาที่เขาสูญเสียไปเน่ืองจาก
การกระทาํ ความผิดคืน เม่ือพนักงานอัยการย่ืนฟองคดีอาญา ก็ใหเรียกทรัพยสินหรือราคาแทน
ผูเ สียหายดวย

ÁÒμÃÒ ôô/ñ ในคดีท่ีพนักงานอัยการเปนโจทก ถาผูเสียหายมีสิทธิที่จะเรียก
คา สนิ ไหมทดแทนเพราะเหตไุ ดร บั อนั ตรายแกช วี ติ รา งกาย จติ ใจ หรอื ไดร บั ความเสอ่ื มเสยี ตอ เสรภี าพ
ในรา งกาย ชอ่ื เสยี งหรอื ไดร บั ความเสยี หายในทางทรพั ยส นิ อนั เนอ่ื งจากการกระทําความผดิ ของจาํ เลย
ผเู สยี หายจะยน่ื คาํ รอ งตอ ศาลทพ่ี จิ ารณาคดอี าญาขอใหบ งั คบั จําเลยชดใชค า สนิ ไหมทดแทนแกต นกไ็ ด

การยื่นคํารองตามวรรคหนึ่ง ผูเสียหายตองยื่นคํารองกอนเริ่มสืบพยาน ในกรณีท่ี
ไมมีการสืบพยานใหย่ืนคาํ รองกอนศาลวินิจฉัยช้ีขาดคดี และใหถือวาคาํ รองดังกลาวเปนคําฟองตาม
บทบญั ญตั แิ หง ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง และผเู สยี หายอยใู นฐานะโจทกใ นคดสี ว นแพง นนั้
ท้ังน้ี คาํ รองดังกลาวตองแสดงรายละเอียดตามสมควรเก่ียวกับความเสียหายและจํานวนคาสินไหม
ทดแทนทเ่ี รยี กรอ ง หากศาลเหน็ วา คาํ รอ งนนั้ ยงั ขาดสาระสาํ คญั บางเรอื่ ง ศาลอาจมคี าํ สงั่ ใหผ รู อ งแกไ ข
คํารอ งใหช ัดเจนก็ได

คาํ รอ งตามวรรคหนงึ่ จะมคี ําขอประการอน่ื ทม่ี ใิ ชค ําขอบงั คบั ใหจ าํ เลยชดใชค า สนิ ไหม
ทดแทนอนั เนอื่ งมาจากการกระทําความผดิ ของจําเลยในคดอี าญามไิ ด และตอ งไมข ดั หรอื แยง กบั คําฟอ ง
ในคดอี าญาทพ่ี นกั งานอยั การหรอื ผเู สยี หายเปน โจทก และในกรณที พ่ี นกั งานอยั การไดด าํ เนนิ การตาม
ความในมาตรา ๔๓ แลว ผูเสยี หายจะยืน่ คํารอ งตามวรรคหนึ่งเพ่ือเรยี กทรัพยสินหรือราคาทรพั ยสิน
คืนไมไ ด

๔๗

¢ÍŒ Êѧà¡μ
(๑) ¼áŒÙ ·¹â´ÂªÍº¸ÃÃÁ คอื บดิ ามารดาผใู ชอ าํ นาจปกครองตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๖๙ ประกอบ ๑๕๖๖
ผปู กครองตามมาตรา ๑๕๙๘/๓ และผรู บั บตุ รบญุ ธรรมในกรณบี ตุ รบญุ ธรรมยงั เปน ผเู ยาวต ามมาตรา ๑๕๙๘/๒๘
(๒) ÊÒÁÀÕ ÃÂÔ Òตอ งชอบดว ยกฎหมาย (ฎ.๑๐๕๖/๔๓) และมลู ความผดิ อาญาตอ งเกดิ ขน้ึ ในระหวา ง
เปนสามีภรยิ าดวย (ฎ.๖๓๐/๘๙)
(๓) º¾Ø ¡ÒÃÕ (ฎ.๑๓๘๔/๑๖ (ป)) และ¼ÊŒÙ º× Ê¹Ñ ´Ò¹ (ฎ.๓๐๓/๙๗ (ป)) ถอื ตามความเปน จรงิ โดยสายเลอื ด
(๔) มาตรา ๕(๒) ใชเ ฉพาะกรณี ºÒ´á¼Å¶Ö§μÒ à¡Ô´¨Ò¡¡ÒáÃзÒí ¢Í§¨Òí àÅ เทา นน้ั (ฎ.๓๘๗๙/๔๖)
(๕) ¼ŒÙàÂÒǶ Ù¡·Òí ÃÒŒ ¶֧μÒÂμŒÍ§ãªŒÁÒμÃÒ õ(ò) จะตัง้ ผูแทนเฉพาะคดีไมไ ด (ฎ.๘๙๐/๙๕)
การรองขอตง้ั ผูแ ทนเฉพาะคดีตอ งเปนกรณที ¼ี่ àŒÙ ÂÒǏÂѧÁÕªÕÇμÔ ÍÂÙ‹ (ฎ.๑๖๒๕/๓๒)
(๖) ผเู ยาวá Á¨Œ Ðä´ÃŒ ºÑ ¤ÇÒÁÂ¹Ô ÂÍÁจากบดิ ากไ็ มส ามารถฟอ งหรอื เขา รว มเปน โจทกก บั พนกั งานอยั การได
(ฎ.๕๖๓/๑๗) แตม อี าํ นาจรอ งทกุ ขไ ดแ ละผแู ทนโดยชอบธรรมจะถอนคาํ รอ งทกุ ขโ ดยขดั ขนื ฝน ความประสงค
ของผเู ยาวไ มไ ด (ฎ.๒๑๔/๙๔ (ป))

(แหลง ขอมลู : ธานิศ เกศวพทิ กั ษ, ๒๕๕๘)

๔๘

á¼¹ÀÙÁáÔ Ê´§¼ÙŒÁÕอาํ ¹Ò¨¨Ñ´¡ÒÃá·¹¼ŒàÙ ÊÕÂËÒÂμÒÁÁÒμÃÒ ô, õ áÅÐ ö

(๑) ภายใตบ ังคับแหงมาตรา ๕ (๒) สามีมสี ิทธิฟอ งคดีอาญาแทนภรยิ าได
ตอ เมอื่ ไดร ับอนุญาตโดยชัดแจงจากภรยิ า (มาตรา ๔)

(๑) ¼Ùጠ·¹â´ÂªÍº¸ÃÃÁ } เฉพาะแตในความผิดซ่ึงไดกระทํา
ËÃ×ͼÙÍŒ ¹ºØ ÒÅ ตอผูเยาวหรือผูไรความสามารถ
ซ่ึงอยูใ นความดแู ล
(๒) บุคคลเหลาน้ีมี
อํานาจจัดการแทน } เฉพาะแตใ นความผดิ อาญาซงึ่ ผเู สยี หาย
¼ÁŒÙ อÕ ํา¹Ò¨¨´Ñ ¡Òà ผูเ สียหายได (ม.๕) (๒) ¼ºŒÙ ¾Ø ¡ÒÃÕ ถกู ทํารา ยถงึ ตายหรอื บาดเจ็บ
á·¹¼ŒàÙ ÊÕÂËÒ ¼ŒÊÙ º× Êѹ´Ò¹ จนไมสามารถจดั การเองได
ÊÒÁÕËÃ×ÍÀÃÂÔ Ò

}(๓) เฉพาะความผิดอาญาซึ่งกระทํา
¼Ù¨Œ Ñ´¡ÒÃหรอื ลงแกน ติ บิ คุ คลนน้ั
¼ŒáÙ ·¹Í¹è× æ ของนติ บิ คุ คล

(๓) ผูแทนเฉพาะคดี (ม.๖) (๑) ในคดีอาญาซ่ึงผูเสยี หาย
หลกั เกณฑ - เปน ผูเยาวไ มมผี ูแ ทนโดยชอบธรรม หรือ
- เปนผูวกิ ลจริต หรือคนไรค วามสามารถ
ไมม ีผอู นุบาล
- หรอื ซ่งึ ผูแทนโดยชอบธรรมหรือผูอนุบาล
ไมส ามารถจะทําการตามหนาทีโ่ ดยเหตุหนงึ่
เหตุใด รวมทง้ั มผี ลประโยชนก นั กับผเู ยาว
หรอื คนไรความสามารถนนั้ ๆ

(๒) ญาติของผนู นั้ หรือผมู ีประโยชนเกี่ยวขอ ง
อาจรอ งขอตอศาลขอใหตั้งเขาเปน ผูแทนเฉพาะคดีได

(๓) เมอื่ ไดไตส วนแลว ใหศ าลต้ังผูรองหรอื บคุ คลอื่น
ซง่ึ ยนิ ยอมตามท่ีเหน็ สมควรเปน ¼áŒÙ ·¹à©¾ÒФ´Õ
เม่ือไมมบี คุ คลใดเปน ผแู ทนใหศ าลต้งั พนักงาน
ฝายปกครองเปนผแู ทน

(แหลง ขอ มลู : ธานศิ เกศวพทิ ักษ, ๒๕๕๘)

๔๙

μÇÑ ÍÂÒ‹ §คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
¼ÙàŒ ÊÕÂËÒÂ

ñ. ¡Ã³àÕ Í¡ª¹à»š¹¼ÙŒàÊÕÂËÒÂ
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ñòøô/òõñô ผเู สยี หายในความผดิ ฐานบกุ รกุ ทาํ ใหเ สยี ทรพั ย

และลกั ทรพั ย ไมจ าํ ตอ งเปน เจา ของกรรมสทิ ธใ์ิ นทรพั ยน นั้ ผคู รอบครองดแู ลรกั ษาทรพั ยเ หลา นนั้ กเ็ ปน
ผูเสียหายมีอํานาจฟองคดีได

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè òöðð/òõñö ป. ตกลงวาจาง ส. ซอมรถยนตคิดเปนเงิน
๑๒,๕๐๐ บาท ในระหวางกําลังซอม จําเลยซ่ึงเปนลูกจางของ ส. ไดหลอกลวง ป.ใหหลงเชื่อวา
ทางอขู อง ส. ใหจ าํ เลยมาขอรบั เงนิ ๕,๐๐๐ บาท เพอื่ ไปซอ้ื เครอ่ื งอะไหลใ นการซอ มรถ ป. จงึ มอบเงนิ ให
จาํ เลยไป ดงั นี้ การกระทาํ ของจาํ เลยเปน ความผดิ ฐานฉอ โกง และ ป. ไดร บั ความเสยี หายจากการกระทาํ
ของจําเลยแลว จงึ มีอาํ นาจรองทกุ ขได ถงึ แม ส.จะรับเงินคา ซอมแซมอกี เพียง ๗,๕๐๐ บาท ไวจ าก ป.
และมอบรถให ป. ไปก็ตาม ก็เปนเร่ืองระหวาง ป. กับ ส. ไมเกี่ยวกับจําเลยและเงินที่จําเลยรับไป
ไมทําให ป. ผถู กู หลอกลวงพน จากการเปนผเู สียหาย

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè òöñô/òõñø โจทกจําเลยย่ืนคํารองขอจดทะเบียนสมรส
โดยจาํ เลยใหถ อ ยคาํ อนั เปน เทจ็ ตอ นายทะเบยี นสมรสวา จาํ เลยยงั ไมเ คยสมรสมากอ น นายทะเบยี นได
จดทะเบียนสมรสใหโจทกจําเลย เพราะเชื่อถอยคําของจําเลย ดังน้ี แมขอความอันเปนเท็จดังกลาว
จะเกย่ี วกบั ฐานะสว นตวั ของจาํ เลยเอง ไมม ขี อ ความพาดพงิ ไปถงึ ตวั โจทก และศาลอาจพพิ ากษาเพกิ ถอน
การสมรสระหวา งโจทกจ าํ เลยได แตผ ลทเ่ี กดิ จากการจดทะเบยี นสมรสยอ มทาํ ใหก ารสมรสนน้ั สมบรู ณ
ทาํ ใหโ จทกเ ปลยี่ นฐานะบคุ คลของตนไปเปน หญงิ มสี ามี โดยผลของกฎหมาย การแจง ขอ ความอนั เปน เทจ็
ของจําเลยจึงเกี่ยวกับฐานะของบุคคลของโจทกที่ไดเปลี่ยนแปลงไปในขณะน้ันดวย หาใชจะเกี่ยวกับ
ฐานะสวนตัวของจําเลยแตฝายเดียวไม และขอความดังกลาวเปนเร่ืองที่เก่ียวกับการที่นายทะเบียน
สมรสจะจดทะเบียนสมรสใหโจทก จําเลยนั้นเอง จึงกระทบกระเทือนถึงความเปนอยูของโจทกดวย
เม่ือจําเลยมีคูสมรสโดยชอบดวยกฎหมายอยูแลว การจดทะเบียนสมรสระหวางโจทกจําเลยยอมผิด
เงอื่ นไขตามประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย มาตรา ๑๔๕๑ (๓) ซง่ึ มาตรา ๑๔๙๐ ใหถ ือเปนโมฆะ
และเปน การฝาฝนมาตรา ๑๔๕๑ กรณีเปน ที่เห็นไดว า เมือ่ มีบุคคลอางวาการสมรสเปน โมฆะ และศาล
พิพากษาวาเปน เชนนัน้ โจทกอาจไดร บั ความเสียหาย เพราะตกอยใู นฐานเปนหญิงมสี ามไี มชอบดวย
กฎหมาย โจทกจึงเปนผูไดรับความเสียหายเนื่องจากการกระทําผิดของจําเลย เม่ือโจทกมิไดรู
ขณะจดทะเบียนสมรสวา จําเลยมีภรรยาชอบดวยกฎหมายอยูแลว จึงไมมีสวนรวมในการกระทําผิด
กบั จําเลย โจทกจ ึงเปน ผูเ สียหายมีอํานาจฟอ งจาํ เลยในความผดิ ฐานแจง ความเท็จได

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè òõøó/òõòò สามจี ดทะเบยี นสมรสกบั หญงิ อน่ื โดยทย่ี งั ไมข าด
จากภริยาเดิมท่ีไดจดทะเบียนสมรสไว แตอางกับเจาหนาท่ีจดทะเบียนวาไมเคยจดทะเบียนสมรส
มากอ น ภรยิ าเดมิ เปนผเู สยี หายฟองสามีตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๓๗ ได

๕๐

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñôñ÷/òõòò จาํ เลยเขา ทาํ การคาในแผงลอยทโี่ จทกเชามา
แตเ ปน เวลาหลงั จากทโ่ี จทกค นื แผงลอยทเ่ี ชา แกผ ใู หเ ชา แลว โจทกม ใิ ชผ เู สยี หาย ไมม อี าํ นาจฟอ งจาํ เลย
ฐานบุกรุก

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè õ÷ùñ/òõóð ช. ผูรอ งเปนนอ งรวมบิดามารดาเดียวกับผูตาย
ไมใชผูเสยี หายตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๒ (๔) จึงไมมสี ทิ ธิขอเขา รวมเปนโจทกกับพนกั งานอัยการ

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ õðù÷/òõóñ ผูครอบครองทรพั ย แมม ิใชเ ปนเจา ของ ก็เปน
ผเู สยี หายในความผิดฐานยักยอกทรพั ยไ ด ตามนัยแหง ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒ (๔)

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñóõ÷/òõóó ผูเสียหายในความผิดฐานฉอโกงจะตองไดรับ
ความเสยี หายอันเปน ผลท่เี กดิ ข้นึ จากการถกู หลอกลวงนนั้ โดยตรง การทีโ่ จทกบ รรยายฟอ งวา จาํ เลย
รวมกันหลอกลวงโจทก และผลการหลอกลวงเปนเหตุใหจําเลยฟองโจทกเปนคดีแพงเพ่ือเรียก
คาเสียหายน้ัน ถึงแมโจทกจะไดรับความเสียหายจากการถูกฟอง ความเสียหายดังกลาวก็มิใช
ความเสียหายโดยตรงในคดีน้ี และการท่ีจําเลยไดย่ืนฟองโจทกเปนการกระทําอีกสวนหนึ่งตางหาก
มิใชการกระทําในคดีนี้ โจทกจึงมิใชผ ูเสยี หายในคดีน้ี

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ñ÷ò/òõóõ ทพ่ี ิพาทเปน สาธารณสมบตั ขิ องแผน ดิน มใิ ชข อง
โจทก โจทกจงึ ไมใชผเู สยี หายโดยนติ ินัย ไมมีอํานาจฟอ งจาํ เลยขอหาบกุ รุก

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ òôñõ/òõóõ จําเลยแจง ความรอ งทกุ ขตอพนกั งานสอบสวน
วา โจทกล กั ทรพั ยจ าํ เลยอนั เปน ความเทจ็ ทาํ ใหโ จทกถ กู ดาํ เนนิ คดอี าญา โจทกจ งึ เปน ผเู สยี หายทแี่ ทจ รงิ
ในขอหาฐานแจง ความเทจ็ แกเจาพนกั งาน ตาม ป.อ. มาตรา ๑๓๗ แมวาบทบญั ญัติดงั กลาวจะเปน
ความผิดตอ เจาพนักงาน ซึง่ ปกตริ ัฐเปนผเู สยี หายโดยตรงกต็ าม

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñôõ/òõóö จําเลยแจง ความเทจ็ ตอ เจา พนักงานสอบสวนวา
ส.ค. ๑ ของ ท. ซ่งึ จาํ เลยเก็บรกั ษาไวหายไป แลวนาํ สาํ นวนรายงานประจาํ วนั เก่ียวกับคดไี ปขอสาํ เนา
ส.ค. ๑ ที่หายไป และนําไปยื่นเรื่องขอรังวัดที่ดินแปลงดังกลาวเพื่อออกโฉนดเปนที่ดินของจําเลย
โดยอา งวา ท. มอบทด่ี นิ ใหจ าํ เลยครอบครอง การกระทาํ ของจาํ เลยอาจทาํ ใหโ จทกเ สยี หาย เพราะเมอ่ื
ท. ถงึ แกก รรม ทด่ี นิ ตาม ส.ค. ๑ ยอ มเปน มรดกตกทอดแกโ จทกท นั ที การกระทาํ ของจาํ เลยยอ มกระทบ
กระเทอื นตอ สทิ ธคิ รอบครองของโจทกอ าจทาํ ใหโ จทกเ สยี หาย โจทกจ งึ เปน ผเู สยี หายและมอี าํ นาจฟอ ง

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè òöòõ/òõóö การที่จําเลยแจงความอันเปนเท็จเก่ียวกับ
ความผิดอาญาจนโจทกถูกดําเนินคดีในความผิดตอ พ.ร.บ.วาดวยความผิดอันเกิดจากการใชเช็คฯ
และการท่ีจําเลยเบิกความเท็จอันเปนขอสําคัญในคดีดังกลาวยอมทําใหโจทกไดรับความเสียหาย
โดยตรง โจทกจึงเปนผูเสียหายตามกฎหมายและมีอํานาจฟองจําเลยในความผิดฐานแจงความเท็จ
และฐานเบกิ ความเท็จได

๕๑

ò. ¡Ã³ÃÕ °Ñ ໹š ¼ŒÙàÊÂÕ ËÒÂ
คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ññôò/òõñö การลงโทษฐานละเมิดอาํ นาจศาล เปนอาํ นาจ

ของศาลโดยเฉพาะ ผูอื่นหามีสิทธฟิ อ งคดใี หลงโทษผกู ระทาํ ผิดไม
คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ÷ùó/òõñ÷ จําเลยท่ี ๑ และจําเลยที่ ๒ รว มกนั กรอกขอ ความเทจ็

เปนเหตุใหทางอาํ เภออนุญาตใหจําเลยที่ ๒ ออกใบสุทธิ ซ่ึงเปนเอกสารปลอมใหจาํ เลยที่ ๑ แลว
จําเลยที่ ๑ นาํ ใบสทุ ธนิ นั้ ไปใชใ นการสมคั รรบั เลอื กตง้ั ผใู หญบ า นจนไดร บั เลอื ก ดงั นี้ ถอื ไดว า การกระทํา
ของจาํ เลยเปนการกระทาํ ตอเจาหนาท่ีของรัฐ รัฐเปนผูเสียหายโดยตรง การที่โจทกไมไดรับเลือกเปน
ผูใหญบาน มิใชผลโดยตรงจากการกระทําของจําเลย โจทกจึงไมใชผูเสียหายท่ีจะฟองจําเลยทั้งสอง
ฐานทาํ และใชเ อกสารปลอม

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ñõùô/òõòò บานปลูกไวแลวและขายฝากแกโ จทก จําเลยขอ
ปลูกสรา งบานเปน อบุ ายเพือ่ ขอเลขบานใหม และไดร บั เลขบา นใหมไป เปน การแจง ความเทจ็ ซึง่ โจทก
อางวาเพ่ือยักยอกบานท่ีขายฝาก การแจงความเท็จเปนการกระทําตอเจาพนักงานไมเก่ียวกับโจทก
โจทกไ มใ ชผเู สียหายโดยตรง

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ õóð/òõòö การทจี่ าํ เลยในฐานะพนกั งานสอบสวนไมด าํ เนนิ คดี
แก ช. ในขอหาแจงความเท็จแกโจทกซึ่งเปนเจาพนักงานผูสอบสวน ช. ท่ีขอรับเงินสงเคราะห
ผปู ระสบภยั การกระทําของจาํ เลยตามฟองแมจ ะเปนความจริง ก็เปนการกระทาํ ความผิดตอ ตาํ แหนง
หนาที่ราชการของจําเลยอันเปนผลเสียหายแกรัฐ มิไดกอใหเกิดความเสียหายหรือกระทบกระเทือน
ตอสิทธิและหนาท่ีของโจทกโดยตรงแตประการใด โจทกจึงไมใชผูเสียหาย และไมมีสิทธิฟองจําเลย
ในขอ หาความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗, ๑๖๕ และ ๑๘๙ ได

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè óóð÷/òõòù ความผิดตาม พ.ร.บ.เคร่ืองหมายการคา
พ.ศ.๒๔๗๔ มาตรา ๔๕ ไดบัญญัติเปนความผิดไวโดยเฉพาะเน่ืองจากทางราชการมีความมุงหมาย
จะควบคุมเคร่อื งหมายการคา เปน ความผดิ ตอ รฐั โจทกไมมีอํานาจฟอ งในความผดิ น้ี

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ òøõ÷/òõóð ความผิดตอความม่ันคงของรัฐภายใน
ราชอาณาจกั รตาม ป.อ. มาตรา ๑๑๓, ๑๑๔ และ ๑๑๖ เปน การกระทาํ ผดิ ตอ รฐั โดยตรง รฐั เทา นนั้ เปน
ผเู สยี หายทมี่ อี าํ นาจดาํ เนนิ คดแี กผ กู ระทาํ ผดิ ผรู อ งแมจ ะเปน สมาชกิ สภาผแู ทนราษฎรกม็ ใิ ชผ เู สยี หาย
ตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒ (๔) ไมมีอํานาจฟอง

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ññôñ/òõóñ เจาของรถทเี่ สียหายเพราะถูกรถทจ่ี ําเลยขบั ชน
มใิ ชผ ทู ไี่ ดร บั ความเสยี หายเนอ่ื งจากการกระทาํ ความผดิ ของจาํ เลยตาม พ.ร.บ.จราจรทางบกฯ ทโี่ จทก
ฟองอันเปนความผดิ เก่ยี วกับรัฐ จึงมิใชผเู สียหายท่ีจะมีสิทธขิ อเขา รว มเปนโจทกกับพนักงานอยั การ

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ôøðô/òõóñ ความผิดฐานเบิกความเท็จตาม ป.อ.
มาตรา ๑๗๗ กฎหมายมุงคุมครองเจาพนักงานในการยุติธรรมและคูความใหไดรับผลในทาง
ความยุติธรรมแหงคดีเปนสําคัญ ไมเกี่ยวกับบุคคลนอกคดี นอกจากน้ียังจะตองพิจารณาอีกดวยวา

๕๒

บคุ คลนน้ั เปน ผไู ดร บั ความเสยี หายโดยตรงจากการกระทาํ ของจาํ เลยหรอื ไม โจทกใ นคดนี ไี้ มไ ดถ กู ฟอ ง
หรือเปนคูความคดีอาญาในขอหาบุกรุก แมจําเลยจะเบิกความในคดีน้ันวาอยางไร ก็ไมมีทางท่ีโจทก
จะไดรับความเสียหายจากคําเบิกความของจําเลย โจทกจึงไมใชผูเสียหายโดยตรงจากคําเบิกความ
ของจําเลยและไมมีอํานาจฟองจําเลยและไมมีอํานาจฟองจําเลยในความผิดฐานเบิกความเท็จ
ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๒๘ (๒)

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñõöò/òõóò พ.ร.ก.การกูยืมเงินท่ีเปนการฉอโกงประชาชน
พ.ศ.๒๕๒๗ บัญญัติขึ้นเพ่ือปราบปรามการกระทําที่เปนการฉอโกงประชาชนกับวางมาตรการ
เพื่อคุมครองประโยชนของประชาชนเปนสวนรวม รัฐเทาน้ันเปนผูมีอํานาจฟองคดีในความผิด
ตาม พ.ร.ก. ดังกลา วเอกชนไมใชผ เู สียหาย ไมมีอํานาจฟอง

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè òðôö/òõóó บทบัญญัติ ป.อ. มาตรา ๑๗๐ มคี วามมงุ หมาย
จะเอาโทษแกผูท่ีไดขัดขืนหมายหรือคําส่ังของศาลใหมาใหถอยคํา ใหมาเบิกความหรือใหสงทรัพย
หรอื เอกสารใดในการพจิ ารณาคดอี นั เปน บทบญั ญตั ถิ งึ การกระทาํ ความผดิ ตอ ศาลซง่ึ เปน เจา พนกั งาน
ในการยุติธรรมโดยเฉพาะ แมโจทกจะอางวาไดรับความเสียหายจากการที่จําเลยขัดขืนคําส่ังศาล
ไมส ง เงนิ ทอ่ี ายัดไวไปยังศาลแพง แตก็ไมใชความเสยี หายโดยตรงอันเกดิ จากการกระทาํ ผิดของจาํ เลย
เพราะโจทก จําเลยมิไดมีสิทธิและหนาที่ตอกัน การกระทําของจําเลยไมเปนการลวงสิทธิของโจทก
โจทกจ ึงมิใชผ เู สียหายตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๒ (๔) จงึ ไมม ีอาํ นาจฟอ ง

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ õööð/òõóó พ.ร.บ.การเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎร
พ.ศ.๒๕๒๒ มาตรา ๓๕ บัญญตั ขิ นึ้ เพอื่ คุม ครองประโยชนของประชาชนท่อี าจจะไดร บั ความเสยี หาย
จากการถกู จงู ใจใหล งคะแนนเลอื กตง้ั แกผ ทู จี่ งู ใจหรอื ผอู นื่ โดยไมส มคั รใจ อนั เปน การคมุ ครองประโยชน
ของประชาชนเปน สว นรวม ไมไ ดค มุ ครองโจทกโ ดยตรงเปน พเิ ศษ หากการกระทาํ ของจาํ เลยเปน ความผดิ
กต็ องถอื วา เปนความผิดตอ รฐั ไมใชก ระทําความผิดตอโจทก โจทกจงึ ไมใ ชผูเสียหายทจี่ ะมีอํานาจฟอง
จําเลยไดตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒ (๔)

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè öòðò/òõóø ความผดิ ฐานทําลายพยานหลักฐานตาม ป.อ.
มาตรา ๑๙๙ เปนความผิดเกี่ยวกับรัฐ โจทกท้ังสองซ่ึงเปนบิดามารดาของผูตายที่ถูกจําเลยรวมกัน
ยายศพไมใชผูเสียหายท่ีจะมีอํานาจฟองตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๒ (๔) และเปนขอกฎหมายเก่ียวกับ
ความสงบเรยี บรอยซ่งึ ศาลมีอํานาจยกข้นึ วนิ ิจฉยั ไดเอง

ó. äÁ‹à»š¹¼ÙŒàÊÂÕ ËÒÂâ´Â¹μÔ Ô¹ÑÂ
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñðøó/òõñð ผูตายกับจําเลยสมัครใจชกมวยเอาเงินกัน

โดยมไิ ดร บั อนญุ าต จะถอื วา ฝา ยใดฝา ยหนงึ่ เปน ผเู สยี หายตามกฎหมายไมไ ด เมอ่ื ผตู ายถงึ แกค วามตาย
เพราะการชกมวยน้ัน ผูตายไมใชผูเสียหายตามกฎหมาย บิดาผูตายก็ยอมไมมีอํานาจฟองคดีแทน
ผตู ายได

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñô÷ò/òõòò โจทกจา งจาํ เลยถางปาผิดประมวลกฎหมาย
ทดี่ นิ มาตรา ๙๑ และ ๑๐๘ แมจาํ เลยหลอกลวงเอาเงินคาจางโจทก โจทกก็ไมใชผเู สียหายเพราะรว ม
กระทําผิดกบั จําเลย

๕๓

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñøñó/òõóñ จําเลยฉอโกงใหโจทกรวมเขาหุนเลนการพนัน
ตมบคุ คลที่สาม โจทกร วมเขา หุนและเขา เลนการพนันโดยไมไ ดรบั อนญุ าตดวย ดงั นน้ั เปนการรว มกบั
จําเลยกระทําความผิด โจทกรวมไมใชผูเสียหายโดยนิตินัยท่ีจะมีสิทธิรองทุกขได พนักงานอัยการ
จึงไมมอี าํ นาจฟอง

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ òñôø/òõóñ จําเลยออกเช็คพิพาทใหโ จทกรวมเพื่อชาํ ระหนี้
การพนัน มูลหน้ีตามเชค็ ยอ มไมส มบรู ณตาม ป.พ.พ. มาตรา ๘๕๕ โจทกร ว มยอมไมม สี ทิ ธนิ ําคดีไป
รอ งทกุ ขแ ละไมม อี ํานาจฟองจําเลยตาม พ.ร.บ. วาดวยความผดิ อนั เกิดจากการใชเชค็ พ.ศ.๒๔๙๗

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñùöð/òõóô การท่ี บ. และ ส. ตกลงใหเงินแกจําเลย
เพอ่ื นาํ ไปมอบใหแ กค ณะกรรมการสอบ หรอื ผสู งั่ บรรจบุ คุ คลเขา รบั ราชการในตาํ แหนง เสมยี นได เพอ่ื ให
ชวยเหลือบุตรของตนเขาทํางานในกรมชลประทานโดยไมตองสอบน้ัน เปนการฝาฝนกฎหมาย
และระเบียบแบบแผนของทางราชการ ถอื ไดวา บ. และ ส. ใชใ หจ ําเลยกระทําผดิ นั่นเอง บ. และ ส.
จงึ มใิ ชผ เู สยี หายในความผดิ ฐานฉอ โกง แมจ ะไดร อ งทกุ ขแ ละพนกั งานสอบสวนทาํ การสอบสวนมาแลว
กไ็ มทําใหโ จทกม อี ํานาจฟอง

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ññùñ/òõó÷ จําเลยท้งั สีฝ่ าย หนึง่ ผูตายและโจทกรว มที่ ๒
ท่ี ๓ กับ ส. อีกฝายหน่ึงสมัครใจวิวาททํารายซึ่งกันและกัน ผูตายจึงมิใชผูเสียหาย ว. ภริยาผูตาย
จงึ มิใชผเู สยี หายตามกฎหมายดวย ดังน้ัน ว. และโจทกรว มท่ี ๒ ท่ี ๓ จึงไมม ีสทิ ธิขอเขา รว มเปน โจทก

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ôôöñ/òõóù การท่ผี ูตายและจําเลยตา งขับรถดวยความเรว็
และตางขับรถเขาไปในชองเดินรถของอีกฝายหนึ่ง ฟงไดวาขับรถโดยประมาทท้ังสองฝาย เมื่อผูตาย
มสี ว นกระทาํ ผดิ ดว ย ผตู ายจงึ มใิ ชผ เู สยี หายโดยนติ นิ ยั ตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒ (๔) โจทกร ว มซงึ่ เปน บดิ า
ผูตายยอมไมมีอํานาจจดั การแทนผูต ายไดต ามมาตรา ๕ (๒) ไมม ีอํานาจเขา รวมเปนโจทก

๕๕

º··Õè ó

¡ÒÃÃÍŒ §·Ø¡¢

จากประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ไดบัญญัติในเร่ืองท่ีเกี่ยวกับการรองทุกข
ไวใ นมาตรา

มาตรา ๒ (๗) คํารองทกุ ข “หมายความถึงการทีผ่ ูเสียหายไดก ลา วหาตอ เจาหนา ทีต่ าม
บทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้ วามีผูกระทําความผิดขึ้น จะรูตัวผูกระทําความผิดหรือไมก็ตาม
ซงึ่ กระทาํ ใหเ กดิ ความเสยี หายแกผ เู สยี หาย และการกลา วหาเชน นน้ั ไดก ลา วโดยมเี จตนาจะใหผ กู ระทาํ
ความผดิ ไดร บั โทษ”

มาตรา ๑๒๑ วรรคสอง “แตถาเปนคดีความผิดตอสวนตัว หามมิใหทําการสอบสวน
เวนแตจ ะมีคํารองทุกขต ามระเบยี บ”

มาตรา ๑๒๐ “หามมิใหพนักงานอัยการย่ืนฟองคดีใดตอศาล โดยมิไดมีการสอบสวน
ในความผิดน้นั กอ น”

จากมาตราดังกลาวแสดงใหเห็นไดวา คํารองทุกขมีความสําคัญอยางมากโดยเฉพาะ
อยา งยงิ่ ในคด¤ี ÇÒÁ¼Ô´μ‹ÍÊÇ‹ ¹μÇÑ ËÃÍ× ¤ÇÒÁ¼Ô´Í¹Ñ ÂÍÁ¤ÇÒÁไดน ้นั

มาตรา ๑๒๑ วรรคสอง กําหนดไวอยางชัดเจนวา หากไมมีการรองทุกขตามระเบียบ
มากอ น พนกั งานสอบสวนกไ็ มส ามารถทจี่ ะทาํ การสอบสวนได เมอ่ื สอบสวนไมไ ดก จ็ ะสง ผลใหพ นกั งาน
อัยการไมมีอาํ นาจฟองคดีตามมาตรา ๑๒๐ นนั่ เอง

ó.ñ ¼ŒÙÁÕอํา¹Ò¨ÃÍŒ §·¡Ø ¢

จากมาตรา ๒ (๗) ระบุใหผูเสียหายเปนผูมีอํานาจในการรองทุกข ซ่ึงผูเสียหายน้ัน
หมายความถึง ผเู สียหายตามความหมายของมาตรา ๒ (๔) ไดแ ก

(๑) ผเู สยี หายซงึ่ ไดรบั ความเสียหายเน่ืองจากการกระทําผดิ ฐานใดฐานหนึ่ง
(๒) ผมู ีอํานาจจดั การแทนผูเสยี หายตามมาตรา ๔, ๕ และ ๖
นอกจากผูเสียหายตามท่ีระบุไวในมาตรา ๒ (๔) แลว ยังไดมีคําพิพากษาของศาลฎีกา
ไดวางหลักเกณฑ คือ ¼ÙŒ·èÕä´ŒÃѺÁͺอํา¹Ò¨¨Ò¡¼ÙŒàÊÕÂËÒ¡çÁÕอํา¹Ò¨ã¹¡ÒÃÌͧ·Ø¡¢ä´Œ โดยตองระบุ
การมอบอาํ นาจใหช ดั เจนและลงนามผมู อบอาํ นาจดวย

μÑÇÍ‹ҧ¤Òí ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ÷õõ/òõðò การรองทุกขนั้น ผูเสียหายยอมมอบอํานาจ

ใหบุคคลอน่ื ไปรอ งทกุ ขแ ทนได
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñõóô/òõðó การรองทุกขน้ัน ยอมมอบอํานาจใหรองทุกข

แทนกนั ไดและกฎหมายก็ไมไ ดบ งั คับใหรองทกุ ขไดเ ฉพาะตอพนกั งานสอบสวนเทา น้ัน

๕๖

ó.ò ¼ŒÙÁอÕ าํ ¹Ò¨ÃºÑ คําÃÍŒ §·Ø¡¢

จากประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๑๒๓ และ ๑๒๔ กําหนดให
เจา พนักงานตอ ไปน้ี มอี ํานาจรับคาํ รอ งทุกข คอื

๑. พนกั งานสอบสวน (มาตรา ๑๒๓ วรรคแรก)
๒. พนกั งานฝา ยปกครองหรอื ตาํ รวจซงึ่ มตี าํ แหนง หนา ทร่ี องหรอื เหนอื พนกั งานสอบสวน
และเปนผูซ่งึ มีหนาทีร่ กั ษาความสงบเรียบรอ ยตามกฎหมายก็ได (มาตรา ๑๒๔ วรรคแรก)
จงึ เหน็ ไดว า บคุ คลอน่ื แมจ ะเปน ผบู งั คบั บญั ชาระดบั สงู กต็ าม เชน นายกรฐั มนตรี รฐั มนตรี
วาการกระทรวงมหาดไทย ก็ไมมีอํานาจรับคํารองทุกข เพราะมิใชบุคคลที่ระบุไวในมาตรา ๑๒๓
วรรคแรก และมาตรา ๑๒๔ วรรคแรก
μÇÑ Í‹ҧคาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ôñ÷/òõòó รองเลขาธิการคณะกรรมการตรวจและติดตามผล
การปฏบิ ตั ริ าชการ (ก.ต.ป.) ไมม อี าํ นาจหนา ทอี่ ยา งเชน พนกั งานสอบสวนตาม ป.วอิ าญา และมไิ ดเ ปน
พนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ ซ่ึงจะรับคํารองทุกขไดโดยชอบดวยกฎหมาย การท่ีผูเสียหาย
รองเรยี นไปยังรองเลขาธิการ ก.ต.ป. ในคดคี วามผดิ สวนตัว จงึ มใิ ชการรอ งทุกขตาม ป.วอิ าญา
คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñòòö/òõóð รัฐมนตรีวา การกระทรวงมหาดไทย ไมใ ชพ นักงาน
ฝายปกครองหรือตํารวจ ซ่ึงมิใชผูท่ีจะรับคํารองทุกขได การท่ีโจทกย่ืนเร่ืองราวตอรัฐมนตรีวาการ
กระทรวงมหาดไทย จงึ ไมมผี ลเปนคาํ รอ งทกุ ขตามกฎหมาย

ó.ó ÅѡɳТͧคําÃÍŒ §·¡Ø ¢

จากนยิ ามศพั ทต ามมาตรา ๒ (๗) นน้ั พอจะสรปุ ไดว า กรณจี ะเปน คาํ รอ งทกุ ขน นั้ จะตอ ง
มลี กั ษณะดังตอไปนี้

(๑) เปนการกลาวหาของผูเสียหายตอ਌Ò˹ŒÒ·Õè·èÕÁÕอํา¹Ò¨ÃѺคําÌͧ·Ø¡¢ตามประมวล
กฎหมายน้ี

(๒) เปนการกลาวหาวาÁÕ¼ÙŒ¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´¢éÖ¹ จะรูตัวผูกระทําความผิดหรือไมก็ตาม
ซง่ึ ¡ÃÐทําãËàŒ ¡´Ô ¤ÇÒÁàÊÂÕ ËÒÂá¡‹¼ŒàÙ ÊÂÕ ËÒ áÅÐ

(๓) การกลาวหาเชนน้นั ä´¡Œ Å‹ÒÇâ´ÂÁàÕ ¨μ¹Ò¨ÐãËŒ¼ÙŒ¡ÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼´Ô ä´ŒÃºÑ â·É
ดงั นน้ั คาํ รอ งทกุ ขต อ งมรี ายละเอยี ดครบถว นทง้ั สามขอ ขา งตน หาก¢Ò´¢ÍŒ ˹§Öè ¢ÍŒ ã´ä»
ÂÍ‹ ÁäÁ‹ãª‹คําÃÍŒ §·¡Ø ¢ตามกฎหมาย
ในการรองทุกขน้ัน นอกจากจะตองไปรองทุกขกับเจาหนาที่ที่มีอํานาจรับคํารองทุกข
อันไดแก พนักงานสอบสวน (มาตรา ๑๒๓ วรรคแรก) หรือพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ
(มาตรา ๑๒๔ วรรคแรก) ดงั ทกี่ ลา วมาแลว ขางตนแลว นั้น กรณจี ะเปนคํารองทกุ ขไ ดต อ เมือ่ มลี ักษณะ
ของการกลาวหา โดยผเู สียหาย ซึ่งการกลาวหานัน้ จะตอ งประกอบดว ย

๕๗

๑) การกลา วหาวามผี ูก ระทําความผดิ น้นั ซ่งึ ทาํ ใหเ กิดความเสยี หายแกผเู สียหาย ไมว า
จะรูตัวผูกระทําความผดิ หรือไมก ต็ าม

๒) การกลาวหา โดยมีเจตนาใหผ ูก ระทาํ ความผดิ น้ันไดรับโทษ
ó.ó.ñ μŒÍ§¡Å‹ÒÇËÒÇ‹ÒÁÕ¼ÙŒ¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´ ในการกลาวหาวามีผูกระทําความผิดนั้น
ซึ่งทําใหเกิดความเสียหายนั้น ผูเสียหายเพียงกลาวถึงพฤติการณที่ผูกระทําผิดกระทําตอตน
และไดร บั ความเสยี หายจากการกระทาํ นน้ั อยา งไร โดยผเู สยี หายมคี วามประสงคท จ่ี ะใหเ จา พนกั งานตาํ รวจ
เอาตัวผูกระทําผิดมารับโทษเพียงแคนั้น ก็เพียงพอแลว ผูเสียหายäÁ‹จําμŒÍ§Ãкض֧°Ò¹¤ÇÒÁ¼Ô´·Õè
¼Œ¡Ù ÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼Ô´¹éѹ¡ÃÐทํา
μÇÑ Í‹ҧคํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ
คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ÷ðó/òôøó การรอ งทุกขน ัน้ ผูเสียหายไมจาํ เปน ตองอางระบฐุ าน
ความผดิ ดว ย รปู คดจี ะเปน ความผดิ ฐานใดนนั้ เปน ปญ หาขอ กฎหมาย ซง่ึ แลว แตเ จา พนกั งานจะวนิ จิ ฉยั
และดําเนนิ การฟอ งรอ ง
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ öøùô/òõôù มกี ารละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ของผเู สียหาย จึงขอแจงความ
รองทุกขเพ่ือดําเนินการตามกฎหมายตอไป แมไมปรากฏชื่อหรือรูปพรรณของผูกระทําความผิด
แตเ มอื่ ปรากฏลกั ษณะแหง ความผดิ พฤตกิ ารณต า งๆ ทคี่ วามผดิ นนั้ ไดก ระทาํ ลงและความเสยี หายทไ่ี ดร บั
กถ็ อื วาเปน คาํ รอ งทกุ ขแลว
ó.ó.ò μŒÍ§ÁÕà¨μ¹ÒãËŒ¼ÙŒ¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´ä´ŒÃѺâ·É ในการกลาวหานั้นตองมีเจตนาให
ผกู ระทาํ ความผดิ นน้ั ไดร บั โทษดว ย จงึ จะเปน คาํ รอ งทกุ ขต ามความหมายในประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณา
ความอาญา ดังน้ัน หากในคํากลาวหาของผูเสียหายไมมีสาระสําคัญที่จะแสดงใหเห็นถึงเจตนาท่ี
ผูเสียหายตอ งการใหผ กู ระทําผิดไดรับโทษแลว คาํ กลา วหาน้ันกไ็ มใชค ํารอ งทุกข

μÑÇÍ‹ҧ¢Í§คํา¡Å‹ÒÇËÒ·èÕ “äÁÁ‹ Õà¨μ¹Òã˼Œ Œ¡Ù ÃÐทํา¼´Ô ä´ŒÃѺâ·É”
(๑) กรณแี จง วา Á¡Õ ÒáÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´ÍÒÞÒà¡Ô´¢é¹Ö áμ‹¢Í´Ù仡‹Í¹
μÇÑ Í‹ҧคํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè òòðö/òõòò ผเู สยี หายแจง ตอ ผใู หญบ า นวา ถกู จาํ เลยขม ขนื กระทาํ
ชาํ เรา ฯลฯ áμ‹¢Í´Ù仡͋ ¹ ¶ŒÒจําàÅÂÂÍŒ ¹ÁÒÍ¡Õ ¡ç¨ÐàÍÒàÃèÍ× § ถา ไมก ลบั มาอกี กแ็ ลว ไป แสดงวา เปน
แตแจงใหรับทราบเปนหลักฐาน ขณะน้ันยังไมมีเจตนาใหจําเลยรับโทษ ยอมไมเปนคํารองทุกขตาม
ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒ (๗) พนักงานสอบสวนยอมไมมีอาํ นาจสอบสวนและพนกั งานอยั การจะฟอ งจาํ เลย
ในความผดิ ฐานขม ขนื กระทําชําเราซ่ึงเปน ความผดิ ตอสว นตวั ไมได

๕๘

¡ÒÃดาํ à¹Ô¹¤´Õ (๒) กรณแี จง วา มกี ารกระทาํ ความผดิ อาญาเกดิ ขน้ึ โดยนาํ ¤ÇÒÁÁÒᨧŒ à¾Íè× ªÐÅÍ

μÇÑ Í‹ҧคํา¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè óùñ/òõò÷ ในคดียักยอก ขอความท่ีวา นําความมาแจง

เพ่อื ชะลอการดาํ เนนิ คดีไวกอ น ถาหากจาํ เลยไมช ําระเงินจะไดมาแจง ดาํ เนนิ คดตี อ ไปอีก จงึ นําความ
มาแจงไวเปนหลักฐานดังน้ี ถือไมไดวาเปนการรองทุกขตามกฎหมาย เพราะขณะแจงยังไมประสงค
จะใหพ นักงานสอบสวนดําเนนิ คดี ครัน้ พน กาํ หนด ๓ เดอื น นบั แตร เู รื่องความผิด และรูตัวผกู ระทําผิด
ผูเสียหายจึงไดมาแจงความใหดําเนินคดีกับจําเลยคดี โจทกจึงขาดอายุความฟองรองตามประมวล
กฎหมายอาญา มาตรา ๙๖

(๓) กรณีแจง วา ¢ÍᨧŒ änj໚¹ËÅÑ¡°Ò¹à¾Íè× ÁÔãËŒ¤´¢Õ Ò´ÍÒÂ¤Ø ÇÒÁ

μÑÇÍÂÒ‹ §คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ÷õø/òõòó การท่ีโจทกรวมไปแจงความตอพนักงานสอบสวน

เรอื่ งขา วสารและนาํ้ ตาลทรายทถี่ กู จาํ เลยยกั ยอกไปโดยระบวุ า เพยี งᨧŒ äÇàŒ »¹š ËÅ¡Ñ °Ò¹à¾Íè× äÁ㋠ˤŒ ´Õ
¢Ò´ÍÒÂ¤Ø ÇÒÁเทา นนั้ ถอื ไมไ ดว า เปน การแจง ในลกั ษณะของการกลา วหาโดยมเี จตนาจะใหจ าํ เลยไดร บั โทษ
ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒ (๗) จึงไมเปนคํารองทุกขตามกฎหมาย
ฉะนั้นเมื่อขอหาความผิดฐานยักยอกตามท่ีโจทกฟองเปนความผิดอันยอมความได แตโจทกรวมมิได
รอ งทกุ ขเ สยี ภายในสามเดอื นนบั แตว นั ทรี่ เู รอื่ งความผดิ และรตู วั ผกู ระทาํ ความผดิ คดจี งึ ขาดอายคุ วาม

ó.ô ÇÔ¸Õ¡ÒÃÌͧ·¡Ø ¢

ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๑๒๓ และ ๑๒๔ ไดว างหลกั เกณฑ
ในการรองทุกขท ําได ๒ วิธี คือ

๑. การรองทกุ ขดว ยวาจา และ
๒. การรองทกุ ขโดยทําเปน หนังสอื

ó.ô.ñ ¡ÒÃÃÍŒ §·Ø¡¢´ÇŒ ÂÇÒ¨Ò
ในกรณีการรองทุกขดวยวาจาน้ัน จะตองปรากฏเน้ือหาสาระสําคัญ ตาม

มาตรา ๑๒๓ วรรคสอง คอื
- ชือ่ และทอี่ ยูข องผูรอ งทกุ ข
- ลักษณะแหงความผิด พฤติการณตางๆ ท่คี วามผดิ นนั้ ไดกระทาํ ลง

๕๙

- ความเสียหายทไี่ ดร ับ
- ชือ่ หรอื รูปพรรณของผกู ระทาํ ความผิดเทาท่ีจะบอกได
- ตลอดจนความประสงคที่จะใหนําตัวผูกระทําความผิดน้ันมารับโทษตาม
กฎหมาย ตามมาตรา ๒ (๗)
¶ŒÒ¡ÒÃÌͧ·Ø¡¢´ŒÇÂÇÒ¨Ò¹éÕä´Œ¡ÃÐทําμ‹Í¾¹Ñ¡§Ò¹½†Ò»¡¤ÃͧËÃ×ÍμíÒÃǨ
ซ่ึงมีตําแหนงหนาท่ีรองหรือเหนือพนักงานสอบสวนและเปนผูมีหนาที่รักษาความสงบเรียบรอย
ตามกฎหมายเชน นี้ มาตรา ๑๒๔ วรรคสาม กาํ หนดใหพ นกั งานฝา ยปกครองหรอื ตาํ รวจ ผรู บั ฟง คาํ รอ งทกุ ข
ดวยวาจาน้ัน ãËŒÃÕº¨Ñ´¡ÒÃãËŒ¼ÙŒàÊÕÂËÒÂ仾º¡Ñº¾¹Ñ¡§Ò¹ÊͺÊǹà¾×èͨ´ºÑ¹·Ö¡คําÌͧ·Ø¡¢ แตใน
กรณเี รง รอ น เจา พนกั งานผนู น้ั จะจดบนั ทกึ คาํ รอ งทกุ ขเ สยี เองกไ็ ด แตต อ งรบี สง ไปยงั พนกั งานสอบสวน
ในกรณดี ังกลาวเจา พนักงานผูน้ันอาจจะจดหมายเหตอุ ะไรเพือ่ ประโยชนข องพนักงานสอบสวนกไ็ ด
¶ŒÒคําÌͧ·Ø¡¢´ŒÇÂÇÒ¨Òä´Œ¡ÃÐทําμ‹Í¾¹Ñ¡§Ò¹ÊͺÊǹ ใหพนักงานสอบสวน
บันทึกสาระสําคัญกลาวคือ ช่ือที่อยูผูรองทุกข พฤติการณที่ความผิดไดกระทําลง ความเสียหายท่ี
ผูรองทุกขน้ันไดรับ ช่ือหรือรูปพรรณของผูกระทําผิดและขอความที่ระบุถึงเจตนาที่ผูรองทุกขตองการ
ใหนําตัวผูกระทําผิดมารับโทษนั้นแลว มาตรา ๑๒๓ วรรคสองยังกําหนดใหพนักงานสอบสวน
ผูบ นั ทึกนัน้ ลงวัน เดือน ป และลายมอื ชอ่ื ผูบันทึก และลายมือช่ือผูรองทกุ ขน้ันในบันทกึ ดวย
ó.ô.ò ¡ÒÃÃÍŒ §·¡Ø ¢â ´Âทํา໚¹Ë¹Ñ§Ê×Í
ในกรณกี ารรอ งทกุ ขท ท่ี าํ เปน หนงั สอื นนั้ ในหนงั สอื นน้ั จะตอ งปรากฏสาระสาํ คญั
ตามมาตรา ๑๒๓ วรรคสอง คือ
- ชอื่ และที่อยขู องผรู องทุกข
- ลักษณะแหง ความผิด พฤติการณต า ง ๆ ท่คี วามผิดน้ันไดกระทาํ ลง
- ความเสียหายทไ่ี ดร ับ
- ชื่อ หรอื รปู พรรณของผกู ระทาํ ความผดิ เทาทีบ่ อกได
- ตลอดจนความประสงคท่ีจะใหนําตัวผูกระทําความผิดน้ันมารับโทษตาม
กฎหมาย
㹡ó·Õ ¼èÕ àŒÙ ÊÂÕ ËÒÂÃÍŒ §·¡Ø ¢à »¹š ˹§Ñ ÊÍ× μÍ‹ ¾¹¡Ñ §Ò¹½Ò† »¡¤ÃͧËÃÍ× ตาํ ÃǨนนั้
มาตรา ๑๒๔ วรรคสอง ใหพ นกั งานดงั กลา ว รบี จดั สง คาํ รอ งทกุ ขน นั้ ไปยงั พนกั งานสอบสวนและจะจด
หมายเหตอุ ะไรเพ่ือประโยชนของพนกั งานสอบสวนก็ได
¡Ã³Õ¼ÙŒàÊÕÂËÒÂÌͧ·Ø¡¢à»š¹Ë¹Ñ§Ê×Íμ‹Í¾¹Ñ¡§Ò¹ÊͺÊǹ ในคํารองทุกขน้ัน
จะตอ งมวี ัน เดือน ป และลายมอื ชือ่ ของผูรอ งทุกขด วย
เมอ่ื ไดม กี ารรอ งทกุ ขโ ดยถกู ตอ งแลว คาํ ʧÑè สาํ ¹¡Ñ §Ò¹ตาํ ÃǨá˧‹ ªÒμ·Ô èÕ ôñù/òõõö
àÃÍ×è § ¡ÒÃอาํ ¹Ç¤ÇÒÁÂμØ ¸Ô ÃÃÁ㹤´ÍÕ ÒÞÒ ¡ÒÃทาํ สาํ ¹Ç¹¡ÒÃÊͺÊǹáÅÐÁÒμáÒäǺ¤ÁØ μÃǨÊͺ
àç‹ Ã´Ñ ¡ÒÃÊͺÊǹ¤´ÕÍÒÞÒ ขอ ๑.๑.๓ กาํ หนดให “พนักงานสอบสวนมหี นาทต่ี องรบั คาํ รองทุกข

๖๐

หรือคํากลาวโทษตามกฎหมาย ไมวาเหตุจะเกิดหรืออาง หรือเชื่อวา เกิดภายในเขตอํานาจ
การสอบสวนของตนหรอื ไม หา มปฏเิ สธวา เหตมุ ไิ ดเ กดิ เกดิ ในเขตอาํ นาจตน ใหร บั แจง ความโดยลงรายงาน
ประจําวันเก่ียวกับคดีไว หลังจากนั้นใหสงเร่ืองไปยังพนักงานสอบสวนแหงทองท่ีที่รับผิดชอบ
เพอ่ื ดาํ เนินการสอบสวนตอไป

ó.õ ÍÒÂ¤Ø ÇÒÁ¡ÒÃÌͧ·¡Ø ¢

จากประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๙๖ ซึ่งไดบัญญัติวา “ภายใตบังคับมาตรา ๙๕
ในกรณคี วามผิดอันยอมความได ถาผูเสยี หายมิไดร อ งทกุ ขภ ายใน ๓ เดือน นบั แตว ันทีร่ ูเรอ่ื งความผิด
และรูตวั ผกู ระทาํ ความผดิ เปน อนั ขาดอายคุ วาม”

ใน¤´Õ¤ÇÒÁ¼Ô´μ‹ÍʋǹμÑÇนั้น นอกจากกฎหมายจะกําหนดใหผูเสียหายรองทุกข เพื่อให
พนกั งานสอบสวนไดด าํ เนนิ การสอบสวนและสง ใหพ นกั งานอยั การฟอ งคดี ดาํ เนนิ คดกี บั ผกู ระทาํ ความผดิ
ดังท่ีไดกลาวมาแลวขางตนน้ัน ประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๙๖ ยังไดกําหนดเง่ือนไขสําคัญ
เกีย่ วกบั อายุความรอ งทุกขไวอกี ดว ย

กลา วคอื 㹤ÇÒÁ¼´Ô μÍ‹ ÊÇ‹ ¹μÇÑ ¹¹Ñé ¼àŒÙ ÊÂÕ ËÒ¨ÐμÍŒ §ÃÍŒ §·¡Ø ¢À ÒÂã¹ÃÐÂÐàÇÅÒ ó à´Í× ¹
¹Ñºáμ‹Çѹ·Õè¼ÙŒàÊÕÂËÒ¹Ñé¹ ÃÙŒàÃ×èͧ¤ÇÒÁ¼Ô´áÅÐÃÙŒμÑǼٌ¡ÃзíÒ¤ÇÒÁ¼Ô´ เพราะหากไมรองทุกขภายใน
ระยะเวลาดังกลาว จะทําใหคดีนั้นขาดอายุความ ซึ่งจะสงผลทําใหสิทธินําคดีอาญาฟองยอมระงับ
ไปดวย ตาม ป.วิอาญา มาตรา ๓๙ (๖)

แต㹤ÇÒÁ¼Ô´ÍÒÞÒἋ¹´Ô¹ ไมมีกฎหมายกําหนดอายุความในการรองทุกขไว
วาจะตองทําการรองทุกขเม่ือใด เพราะคดีจะขาดอายุความหรือไมนั้นเปนไปตามอายุความตามที่
บัญญัติไว ในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๙๕ กลาวคือ ถามีการฟองรองคดีภายในกําหนด
ระยะเวลาตาม ป.อาญา มาตรา ๙๕ แลว คดกี ไ็ มขาดอายุความ

¢ŒÍ椄 à¡μ
๑) การนับอายุความการรองทุกขน้ัน จะเร่ิมนับระยะเวลาเริ่มตนตอเม่ือครบหลักเกณฑทั้งสองอยางแลว คือ

รเู รอื่ ง¤ÇÒÁ¼´Ô áÅÐÃμŒÙ ÇÑ ¼¡ŒÙ ÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼´Ô ถา รเู พยี งวา มกี ารกระทาํ ความผดิ เกดิ ขนึ้ นนั้ ทาํ ใหต นเสยี หายแตย งั ไมร ตู วั ผกู ระทาํ
ความผดิ เชนน้ี ยังจะไมเริ่มนบั อายุความ

๒) ถาผูเสียหายคดีความผิดอันยอมความได ไมไดรองทุกขแตฟองคดีเองภายในอายุความรองทุกขเชนนี้
ไมจ ําตองมารอ งทกุ ขอีก (คาํ พิพากษาฎีกาท่ี ๒๒๑๒/๒๕๑๕)

μÇÑ Í‹ҧคาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ÷÷õ/òõðó ในคดีอาญาความผิดตอสวนตัวนั้น หากผูเสียหาย

ไดร อ งทกุ ขภ ายในกาํ หนดสามเดอื นแลว แมจ ะนาํ คดมี าฟอ งศาลภายหลงั สามเดอื น แตไ มพ น อายคุ วาม
ฟอ งรอ งในความผดิ น้ัน คดหี าขาดอายคุ วามไม

๖๑

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñùõô/òõóð หนังสือพิมพลงขาววาจําเลยใหสัมภาษณ โดยมี
ขอความ ซ่ึงอานแลวรูไดทันทีวาจําเลยหมิ่นประมาทโจทก ถือไดแลววาโจทกรูตัวผูกระทําความผิด
ต้ังแตวันท่ีโจทกไดอานขาวตามหนังสือพิมพนั้น ไมจําตองแสวงหาหลักฐานเพื่อฟองคดีหรือสืบสวน
จนเปน ทแี่ นใ จวา จาํ เลยเปน ผกู ระทาํ ความผดิ กอ น จงึ จะรอ งทกุ ขด าํ เนนิ คดี เมอ่ื โจทกไ มร อ งทกุ ขภ ายใน
๓ เดอื น คดขี องโจทกจงึ ขาดอายุความ ตาม ป.อาญา มาตรา ๙๖

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè óù/òõõò โจทกร ว มรวู า จาํ เลยเจตนาฉอ โกงตนในวนั ใด อายคุ วาม
รองทุกข ตองเร่ิมต้ังแตวันนั้น การที่โจทกรวมพยายามโทรศัพทถึงจําเลยอีกหลายคร้ังหลายหน
ในเวลาตอมา ท้ังๆ ที่จําเลยรับบางไมรับบาง หรือบางคร้ังรับปากวาจะนําเงินไปชําระแตแลวผิดนัด
เปนเร่ืองท่ีโจทกรวมผอนผันหรือใหโอกาสแกจําเลย ถือไมไดวาโจทกรวมเพิ่งทราบถึงการกระทํา
ความผดิ ของจําเลย

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñòö÷õ/òõõø ความผดิ ฐานยักยอกตาม ป.อ. มาตรา ๓๕๒ เปน
ความผิดอันยอมความได โจทกรวมตองรองทุกขภายใน ๓ เดือน นับแตวันรูเร่ืองความผิดและรูตัว
ผกู ระทําความผิด มฉิ ะน้นั คดีเปน อันขาดอายคุ วาม ตาม ป.อ. มาตรา ๙๖ คดนี ี้ขอ เทจ็ จริงปรากฏตาม
คําเบิกความของโจทกรวมเองวา เมื่อวันท่ี ๑๐ มกราคม ๒๕๕๕ จําเลยยอมรับกับโจทกรวมวาได
ยักยอกเงินคาจําหนายสินคาของโจทกรวมไปจริง ดังน้ี จึงเทากับโจทกรวมไดรูเร่ืองความผิดและรูตัว
ผกู ระทาํ ความผดิ ตง้ั แตว นั ดงั กลา วแลว การทโี่ จทกร ว มใหจ าํ เลยนาํ เงนิ มาชดใชค นื และจะตรวจสอบบญั ชี
เพอื่ ทราบยอดเงนิ ทส่ี ญู หายไปใหช ดั แจง อกี ครง้ั ดงั ทอ่ี า ง เปน เรอ่ื งโจทกร ว มยอมผอ นผนั หรอื ใหโ อกาส
แกจ าํ เลยในฐานะทเี่ คยเปน ลกู จา งของตนเทา นน้ั ไมท าํ ใหส ทิ ธใิ นการรอ งทกุ ขข องโจทกร ว มขยายออกไป
ดงั นนั้ เม่อื โจทกรวมเพ่งิ ไปรอ งทุกขเม่ือวนั ที่ ๑๙ มิถุนายน ๒๕๕๕ จงึ พน กาํ หนด ๓ เดือน นับแตวันที่
โจทกร ว มรเู รอื่ งความผดิ และรตู วั ผกู ระทาํ ความผดิ แลว คดขี องโจทกแ ละโจทกร ว มในความผดิ ฐานยกั ยอก
จงึ ขาดอายุความตาม ป.อ. มาตรา ๙๖ สิทธินาํ คดีอาญามาฟอ งของโจทกแ ละโจทกร ว มยอ มระงับไป
ตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๓๙ (๖) พนกั งานอยั การโจทกจ งึ ไมม สี ทิ ธเิ รยี กทรพั ยส นิ หรอื ราคาแทนโจทกร ว มได

ó.ö ¤ÇÒÁสํา¤ÞÑ ¢Í§คาํ ÃÍŒ §·¡Ø ¢

คาํ รอ งทกุ ขม คี วามสาํ คญั ตอ การดาํ เนนิ คดตี ามกฎหมายโดยเฉพาะอยา งยง่ิ ในคดคี วามผดิ
ตอสวนตัว กลาวคอื

๑) คาํ รอ งทกุ ข นอกจากจะเปน เงอ่ื นไขสาํ คญั ของอาํ นาจสอบสวนของพนกั งานสอบสวน
㹤´Õ¤ÇÒÁ¼´Ô μÍ‹ ʋǹμÇÑ แลว ยงั สง ผลตอไปยังอํานาจฟอ งของพนักงานอยั การ เพราะในคดคี วามผดิ
ตอ สว นตวั นนั้ หากผเู สยี หายไมไ ดร อ งทกุ ขแ ลว พนกั งานสอบสวนกไ็ มอ าจทาํ การสอบสวนได พนกั งาน
อัยการจึงไมอ าจฟองรอ งดําเนินคดีกบั ผกู ระทาํ ความผิดน้ันได

แตหากเปน¤ÇÒÁ¼Ô´ÍÒÞÒἋ¹´Ô¹ ความสําคัญของการรองทุกขก็จะไมมีความ
จาํ เปน ตอ การดาํ เนนิ คดขี องพนกั งานสอบสวนมากนกั เพราะพนกั งานสอบสวนสามารถเรม่ิ ตน คดจี าก
“คาํ กลา วโทษ” ตาม ป.วอิ าญา มาตรา ๒ (๘) ได ซงึ่ ในกรณดี งั กลา วผกู ลา วโทษไมจ าํ ตอ งเปน ผเู สยี หาย

๖๒

μÇÑ ÍÂÒ‹ §คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ôðøð/òõôð ในความผิดฐานลักทรัพยหรือรับของโจร ซ่ึงเปน

ความผดิ อาญาแผน ดนิ การทห่ี นงั สอื มอบอาํ นาจของผเู สยี หายใหม ารอ งทกุ ขร ะบชุ อ่ื ผกู ระทาํ ความผดิ
ไมถูกตอ ง เจาพนักงานตาํ รวจก็ดาํ เนินคดกี บั ผูกระทาํ ความผิดได

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ôõóù/òõõô ความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๒,
๑๕๗ เปนความผิดอาญาแผนดิน ไมใชความผิดตอสวนตัว พนักงานสอบสวนมีอํานาจสอบสวนได
โดยไมจาํ ตอ งมคี ํารอ งทุกข โจทกจ ึงมอี ํานาจฟอ งตาม ป.วอิ าญา มาตรา ๑๒๐ และมาตรา ๑๒๑

๒) ในกรณีท่ีผูเสียหายถอนคํารองทุกข ถาคดีที่ฟองรองนั้น ໚¹¤´Õμ‹ÍʋǹμÑÇเชนน้ี
ไมวา ผูเสยี หายจะขอถอนคาํ รอ งทกุ ขเม่อื ใดยอมกระทําได (ป.วิอาญา มาตรา ๑๒๖ วรรคแรก) ดังนั้น
ไมวาคดีน้ันจะอยูในข้ันตอนการพิจารณาของศาลช้ันตน ศาลอุทธรณหรือศาลฎีกาก็ตาม กอนคดี
ถึงท่ีสุด ผเู สยี หายยอมถอนคาํ รอ งทกุ ขไดเ สมอ และเมอื่ ถอนคาํ รองทกุ ขแ ลวจะสง ผลในคดอี าญานัน้
ระงับไปตามมาตรา ๓๙ (๒)

แตห ากเปน ¤ÇÒÁ¼´Ô ÍÒÞÒá¼¹‹ ´¹Ô แมว า ผเู สยี หายจะถอนคาํ รอ งทกุ ขก ต็ าม การถอน
คาํ รอ งทกุ ขเ ชน นน้ั ไมต ดั อาํ นาจของพนกั งานสอบสวนทจ่ี ะสอบสวนตอ ไป หรอื ไมต ดั อาํ นาจพนกั งาน
อยั การท่จี ะฟองคดนี ้ัน

ó.÷ ¡Ò贺ѹ·Ö¡คําÃÍŒ §·¡Ø ¢ã¹¤´·Õ è¼Õ ÙàŒ ÊÕÂËÒÂ໚¹à´¡ç ËÃÍ× àÂÒǪ¹

ในกรณที ผี่ เู สยี หายเปน เดก็ อายไุ มเ กนิ ๑๘ ป นน้ั ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา
มาตรา ๑๒๔/๑ บัญญตั ิวา “ใหนําบทบัญญตั ิในมาตรา ๑๓๓ ทวิ วรรคหนงึ่ วรรคสอง และวรรคสาม
มาใชบังคับโดยอนุโลมแกการจดบันทึกคํารองทุกขในคดีที่ผูเสียหายเปนเด็กอายุไมเกินสิบแปดป
เวนแตมีเหตุจําเปนไมอาจหาหรือรอนักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะห บุคคลท่ีเด็กรองขอและ
พนักงานอัยการได และเด็กไมประสงคจะใหมีหรือรอบุคคลดังกลาวตอไป ท้ังนี้ ใหผูรับคํารองทุกข
ตามมาตรา ๑๒๓ หรือมาตรา ๑๒๔ แลวแตกรณี บันทึกเหตุดังกลาวไวในบันทึกคํารองทุกขดวย”
จากมาตราดังกลาวท่ีระบุใหการจดบันทึกรองทุกขคดีท่ีผูเสียหายเปนเด็กอายุไมเกิน ๑๘ ป โดยนํา
หลักเกณฑที่กาํ หนดไวใ นมาตรา ๑๓๓ ทวิ มาบังคบั ใชโ ดยอนโุ ลม

มาตรา ๑๓๓ ทวิ วรรคหนงึ่ บญั ญตั วิ า “ในคดคี วามผดิ เกยี่ วกบั เพศ ความผดิ เกย่ี วกบั ชวี ติ
และรางกายอนั มใิ ชความผิดทเ่ี กดิ จากการชุลมุนตอ สู ความผดิ เก่ยี วกบั เสรภี าพ ความผิดฐานกรรโชก
ชิงทรัพยและปลนทรัพย ตามประมวลกฎหมายอาญา ความผิดตามกฎหมายวาดวยการปองกัน
และปราบปรามการคาประเวณี ความผิดตามกฎหมายวา ดว ยมาตรการในการปองกนั และปราบปราม
การคา หญงิ และเดก็ ความผดิ ตามกฎหมายวา ดว ยสถานบรกิ ารหรอื คดคี วามผดิ อน่ื ทมี่ อี ตั ราโทษจาํ คกุ
ซึ่งผูเสียหายหรือพยานที่เปนเด็กอายุไมเกินสิบแปดปรองขอ การถามปากคําผูเสียหายหรือพยาน

๖๓

ท่ีเปนเด็กอายุไมเกินสิบแปดป ใหพนักงานสอบสวนแยกกระทําเปนสวนสัดในสถานท่ีที่เหมาะสม
สาํ หรบั เดก็ และใหม นี ักจิตวทิ ยาหรือนักสังคมสงเคราะห บุคคลท่เี ดก็ รองขอ และพนักงานอัยการรว ม
อยดู ว ยในการถามปากคาํ เดก็ นน้ั และในกรณที นี่ กั จติ วทิ ยาหรอื สงั คมสงเคราะหเ หน็ วา การถามปากคาํ เดก็
คนใดหรือคําถามใด อาจจะมีผลกระทบกระเทือนตอจิตใจเด็กอยางรุนแรงใหพนักงานสอบสวนถาม
ผานนักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะหเปนการเฉพาะตามประเด็นคําถามของพนักงานสอบสวน
โดยมิใหเด็กไดยินคําถามของพนักงานสอบสวนและหามมิใหถามเด็กซ้ําซอนหลายคร้ังโดยไมมีเหตุ
อันสมควร”

ดงั นน้ั จะเห็นไดว า เมอ่ื นาํ บทบัญญตั ิมาตรา ๑๓๓ ทวิ วรรคหน่ึง ดังกลา ว มาบังคับใช
โดยอนุโลมในการบันทึกคํารองทุกขคดีที่ผูเสียหายเปนเด็กอายุไมเกิน ๑๘ ป ตามที่มาตรา ๑๒๔/๑
กาํ หนดแลว เชน นี้ พนกั งานสอบสวนและพนกั งานฝา ยปกครองหรอื ตาํ รวจซงึ่ เปน ผรู บั คาํ รอ งทกุ ขต าม
มาตรา ๑๒๓ และ ๑๒๔ มีหนา ทปี่ ฏิบตั ิตามหลักเกณฑข องกฎหมายดงั น้ี

๑) วธิ กี ารจดบนั ทกึ คาํ รอ งทกุ ขท จี่ ะตอ งปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกณฑท ม่ี าตรา ๑๒๔/๑ ประกอบ
มาตรา ๑๓๓ ทวิ กาํ หนดใหต อ งม¡ี ÅÁ‹Ø ÊËÇªÔ Òª¾Õ ÃÇ‹ Áดว ยนน้ั จะใชà ©¾ÒлÃÐàÀ·¤´ทÕ กี่ ฎหมายกาํ หนด
ไวเทาน้นั คอื

(๑) คดคี วามผิดตามประมวลกฎหมายอาญา เฉพาะ
- ความผิดเก่ียวกับเพศ
- ความผดิ เกี่ยวกบั ชวี ิตรางกาย อันมใิ ชค วามผิดท่เี กิดจากการชุลมุนตอสู
- ความผิดเกยี่ วกับเสรีภาพ
- ความผดิ ฐานกรรโชก ชงิ ทรพั ย และปลน ทรพั ย

(๒) คดีความผิดตามกฎหมายวาดวยการปอ งกันและปราบปรามการคา ประเวณี
(๓) คดีความผิดตามกฎหมายวาดวยมาตรการในการปองกันและปราบปราม

การคา หญงิ และเดก็
(๔) คดคี วามผิดตามกฎหมายวา ดว ยสถานบริการ
(๕) คดีความผิดอื่นที่มีอัตราโทษจําคุกซ่ึงผูเสียหายที่เปนเด็กอายุไมเกิน ๑๘ ป

รอ งขอ

๖๔

¢ÍŒ 椄 à¡μ
นายธานิศ เกศวพิทักษ รองประธานศาลฎกี า ไดใหขอ สงั เกตวา เจตนารมณข องÁÒμÃÒ ñóó ·ÇÔ äÁ»‹ ÃÐʧ¤

¨ÐãˤŒ ÇÒÁ¤ØŒÁ¤Ãͧᡋà´ç¡ ¡Ò÷àÕè ¢ŒÒËÇÁ㹡ÒêÅØ Áعμ‹ÍÊÙŒ กลาวคือ ไมคมุ ครองผูเสยี หายหรอื พยานทีเ่ ปน เด็กท่ีเขาในการ
ชลุ มนุ ตอ สู แมจะเปนคดอี าญาตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๒๙๔, ๒๙๙ ก็ตาม แตห ากผูเสยี หายหรอื พยานทเ่ี ปน
เด็กนน้ั เปนผบู รสิ ทุ ธ์ิไมไ ดเ ขารวมในการชุลมุนตอ สู แตบังเอิญอยูในบรเิ วณดังกลา วเชนนี้ เด็กนัน้ นา จะไดรับความคุม ครอง
สิทธิตามมาตรา ๑๓๓ ทวนิ ้ี โดยไมตอ งรองขอ (ธานิศ เกศวพิทักษ, ๒๕๕๗)

เห็นไดวา คดีตามขอ (๑) - (๔) ขา งตน น้ันเปนหนา ทีข่ องผรู ับคาํ รองทกุ ขร อง ทจี่ ะตอ งจัดใหมีกลุมสหวชิ าชีพรวมในการ
จดบันทึกคํารองทุกข แตถาเปนคดีความผิดอื่นที่มีอัตราโทษจําคุกมิใชคดีตามขอ (๑) - (๔) ซึ่งนอกเหนือจากท่ีมาตรา ๑๓๓ ทวิ
วรรคแรกระบุไวนั้น ผูรับคํารองทุกขจะนําหลักเกณฑการจดบันทึกคํารองทุกข ที่กําหนดไวตามมาตรา ๑๒๔/๑ ประกอบมาตรา
๑๓๓ ทวิ วรรคแรกมาใชเ มอื่ ผเู สียหายทเ่ี ปนเดก็ รอ งขอ

๒) พนกั งานสอบสวนและพนกั งานฝา ยปกครองหรอื ตาํ รวจผรู บั คาํ รอ งทกุ ขจ ะตอ งปฏบิ ตั ิ
ตามที่มาตรา ๑๓๓ ทวิ กําหนดกลา วคือ

(๑) จะตอ งá¡¡ÃÐทาํ ໚¹Ê‹Ç¹Ê´Ñ ã¹Ê¶Ò¹·èÕ·Õàè ËÁÒÐÊÁสาํ หรับเดก็
(๒) ตองจัดãËŒÁÕ¡ÅØ‹ÁÊËÇÔªÒªÕ¾ คือ นักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะห บุคคลท่ี
ผูเสียหาย ซ่ึงเปนเด็กรองขอ และพนักงานอัยการ รวมอยูดวยในการจดบันทึกคํารองทุกข
โดยมาตรา ๑๓๓ ทวิ วรรคสอง กาํ หนดใหเ ปน หนา ทขี่ องพนกั งานสอบสวน ทจี่ ะตอ งแจง ใหน กั จติ วทิ ยา
หรือนกั สังคมสงเคราะห บุคคลที่เด็กรอ งขอ และพนักงานอยั การทราบ
ในกรณีจําเปนเรงดวนอยางย่ิงซึ่งมีเหตุอันควร ไมอาจรอบุคคลในกลุมสหวิชาชีพ
หรือบุคคลที่เด็กรองขอ เขา รวมในการถามปากคําพรอ มกันได มาตรา ๑๓๓ ทวิ วรรคหา ใหพ นักงาน
สอบสวนถามปากคํา โดยมีบคุ คลใดบคุ คลหนึ่งดังทกี่ ลาวมาขา งตน อยูรว มกไ็ ด แตตอ งบนั ทึกเหตทุ ี่ไม
อาจรอบุคคลอื่นไวในสํานวนการสอบสวน และมิใหถือวาการถามปากคําผูเสียหายหรือพยานซึ่งเปน
เด็กในกรณีดังกลา วทไี่ ดกระทําไปแลวไมชอบดว ยกฎหมาย

¢ŒÍ椄 à¡μ
ในกรณที ไี่ มอ าจรอบคุ คลในกลมุ สหวชิ าชพี หรอื บคุ คลทเ่ี ดก็ รอ งขอนน้ั ในมาตรา ๑๒๔/๑ ไดบ ญั ญตั ไิ วต อนทา ยวา

“.....เวนแตมีเหตุจําเปนไมอาจหาหรือรอนักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะห บุคคลที่เด็กรองขอ และพนักงานอัยการได
และเด็กไมประสงคจะใหมีหรือรอบุคคลดังกลาวตอไป ท้ังน้ี ใหผูรับคํารองทุกขตามมาตรา ๑๒๓ หรือมาตรา ๑๒๔
แลวแตก รณี บันทกึ เหตุดงั กลาวไวในบนั ทึกคาํ รอ งทกุ ขดวย”

จากมาตราดังกลาว แสดงวา กฎหมายยอมยกเวนใหผูรับคํารองทุกขมีอํานาจจดบันทึกคํารองทุกขในกรณีมีเหตุ
จําเปน ไมอาจหาหรือรอบุคคลในกลุมสหวิชาชีพใหครบถวนทุกประเภทได กลาวคือ μŒÍ§à»š¹¡Ã³Õà´ç¡äÁ‹»ÃÐʧ¤¨ÐãËŒÁÕ
ËÃ×ÍäÁ»‹ ÃÐʧ¤¨ ÐÃͺؤ¤Åดังกลาวตอ ไป

ดงั นนั้ หากเดก็ ยงั ประสงคจ ะใหม หี รอื รอบคุ คลดงั กลา ว ผรู บั คาํ รอ งทกุ ขต อ งปฏบิ ตั ติ ามเงอื่ นไขทก่ี ฎหมายกาํ หนด
อยางไรกต็ าม การทก่ี ฎหมายยอมรับความประสงคข องผเู สยี หายท่ีเปนเด็กอายไุ มเกนิ ๑๘ ป ท่ีไมตอ งการใหม ีหรอื รอบุคคล
ทกี่ ฎหมายกาํ หนด จะใชเ ฉพาะเรอ่ื ง การจดบนั ทกึ คาํ รอ งทกุ ข ในคดที ผี่ เู สยี หายเปน เดก็ อายไุ มเ กนิ ๑๘ ป ตามมาตรา ๑๒๔/๑
เทา นน้ั แตห ากเปน กรณที พี่ นกั งานสอบสวนถามปากคาํ ผเู สยี หายหรอื พยานตามมาตรา ๑๓๓ ทวิ วรรคหนง่ึ หรอื ถามปากคาํ
ผูตองหาที่เปนเด็กอายุไมเกิน ๑๘ ปตามมาตรา ๑๓๔/๒ ประกอบมาตรา ๑๓๓ ทวิ พนักงานสอบสวนตองปฏิบัติตาม
มาตรา ๑๓๓ ทวิ อยา งเครงครัด จะปฏิบตั ิตามความตอ งการของเด็กไมไ ด (ธานิศ เกศวพิทักษ, ๒๕๕๘)

๖๕

๓) ในการถามปากคาํ ผเู สยี หายหรอื พยานซงึ่ เปน เดก็ หากนกั จติ วทิ ยาหรอื นกั สงั คมสงเคราะห
เหน็ วา การ¶ÒÁ»Ò¡คาํ à´¡ç ¤¹ã´ËÃÍ× คํา¶ÒÁã´ ÍÒ¨ÁռšÃзº¡ÃÐà·×͹μ‹Í¨μÔ ã¨à´¡ç ÍÂ‹Ò§Ã¹Ø áç
ã˾Œ ¹¡Ñ §Ò¹ÊͺÊǹ¶ÒÁ¼Ò‹ ¹¹¡Ñ ¨μÔ Ç·Ô ÂÒËÃÍ× ¹¡Ñ 椄 ¤Áʧà¤ÃÒÐËà »¹š ¡ÒÃ੾ÒÐ μÒÁ»ÃÐà´¹ç คาํ ¶ÒÁ
¢Í§¾¹Ñ¡§Ò¹ÊͺÊǹ โดยมิใหเด็กไดย ินคําถามของพนักงานสอบสวน และหา มมใิ หถามเดก็ ซ้ําซอน
หลายครั้ง โดยไมม เี หตอุ ันสมควร

๔) เปน หนา ทขี่ องพนกั งานสอบสวนทจี่ ะตอ งแจง ใหน กั จติ วทิ ยาหรอื นกั สงั คมสงเคราะห
บคุ คลทเี่ ดก็ รอ งขอและพนกั งานอยั การทราบ และแจง สทิ ธดิ งั กลา วขา งตน ใหผ เู สยี หายหรอื พยานทเ่ี ปน
เด็กทราบ

๕) หากผูเสียหายหรือพยานที่เปนเด็ก ไมพอใจ นักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะห
หรือพนักงานอัยการท่ีเขารวมในการจดบันทึกนั้น ผูเสียหายหรือพยานท่ีเปนเด็กต้ังรังเกียจได
ซ่ึงมาตรา ๑๓๓ ทวิ วรรคสาม ไดระบุไว แตมิไดระบุถึงหลักเกณฑหรือสาเหตุในการต้ังรังเกียจ
เพยี งแตร ะบใุ หเ ปลย่ี นตวั บคุ คลดงั กลา ว ดงั นนั้ จงึ ควรคาํ นงึ ถงึ ความพอใจและสบายใจของเดก็ เปน สาํ คญั

¢ÍŒ Êѧà¡μ
(๑) โดยทวั่ ไป ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา ไดก าํ หนดใหผ แู ทนโดยชอบธรรม มอี าํ นาจจดั การแทน

ผเู สยี หาย ซงึ่ เปน ผเู ยาวไ ด หากเปน กรณคี วามผดิ ทไ่ี ดก ระทาํ ตอ ผเู ยาวซ งึ่ อยใู นความดแู ล และผแู ทนโดยชอบธรรมทม่ี อี าํ นาจจดั การ
แทนผเู สยี หายซง่ึ เปน ผเู ยาวต ามมาตรา ๕(๑) เชน วา นยี้ อ มมอี าํ นาจรอ งทกุ ขแ ทนผเู สยี หายทเ่ี ปน ผเู ยาวไ ดต ามมาตรา ๓(๑) หากเปน
กรณที ผ่ี แู ทนโดยชอบธรรมใชอ าํ นาจจดั การแทนตามมาตรา ๕(๑) ประกอบ มาตรา ๓(๑) รอ งทกุ ขแ ทนผเู สยี หายทเี่ ปน เดก็ พนกั งาน
สอบสวนยอ มไมอ ยใู นบงั คบั ทจ่ี ะตอ งปฏบิ ตั ติ ามมาตรา ๑๒๔/๑ กลา วคอื พนกั งานสอบสวนไมต อ งนาํ บทบญั ญตั ใิ นมาตรา ๑๓๓ ทวิ
วรรคหนึ่ง วรรคสอง และวรรคสาม มาใชบังคับโดยอนุโลมแกการจดบันทึกคํารองทุกขของผูแทนโดยชอบธรรมแตอยางใด
ทงั้ นเ้ี พราะวตั ถปุ ระสงคห ลกั ของการแกไ ขเพม่ิ เตมิ มาตรา ๑๒๔/๑ กค็ อื มงุ ประสงคจ ะคมุ ครองเดก็ ทเี่ ขา สกู ระบวนการยตุ ธิ รรม
ไมวาจะในฐานะเปน ผเู สยี หาย ผตู องหา หรอื พยาน มิใหเดก็ ไดร ับผลกระทบจากกระบวนการยุตธิ รรม หรือปอ งกันมใิ หม ีการ
กระทําการใดๆ อันอาจเปนการซ้าํ เตมิ จิตใจเดก็ ดงั นั้น มาตรา ๑๒๔/๑ ท่เี พม่ิ เติมข้นึ ใหมน ้ี จงึ ไมอาจนาํ ไปใชบังคบั แกกรณี
ผแู ทนโดยชอบธรรมใชอาํ นาจจดั การแทนตามมาตรา ๕(๑) ประกอบมาตรา ๓(๑) รอ งทุกขแทนผูเ สียหายท่เี ปนผูเ ยาวซงึ่ อยู
ในความดแู ลได หากแตจะมีผลใชบ งั คบั สาํ หรับกรณที ผี่ เู สียหายเปน เดก็ อายุไมเกิน ๑๘ ป ซ่งึ เปน ผเู สยี หายโดยตรงรองทกุ ข
ดว ยตนเองเทา น้นั

และมาตรา ๑๒๔/๑ นใ้ี ชบ งั คบั ทง้ั ทเี่ ปน การรอ งทกุ ขต อ พนกั งานสอบสวนตามมาตรา ๑๒๓ และกรณที ผ่ี เู สยี หาย
รองทุกขตอ พนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ ตามมาตรา ๑๒๔ (ธานศิ เกศวพิทักษ, ๒๕๕๘)

(๒) การนับอายุของผูเสียหายที่เปนเด็กอายุไมเกิน ๑๘ ปนั้น จะใชหลักเกณฑอยางไรในเร่ืองนี้ นายธานิศ
เกศวพทิ กั ษ รองประธานศาลฎกี า ไดใ หค วามเหน็ วา “เจตนารมณข องมาตรา ๑๒๔/๑ ทเ่ี พมิ่ เตมิ ใหมท มี่ งุ ประสงคจ ะคมุ ครอง
ผูเสียหายท่ีเปนเด็กท่ีเขาสูกระบวนการยุติธรรม มิใหเด็กไดรับผลกระทบจากกระบวนการยุติธรรมหรือปองกันมิใหมีการ
กระทําใดๆ อันอาจเปนการซํ้าเติมจิตใจเด็กแลว ก็นาจะตองนับอายุของผูเสียหายท่ีเปนเด็กจนถึงวันที่ผูเสียหายท่ีเปนเด็ก
รองทุกข ดังน้ันแมในวันท่ีมีการกระทําความผิด ผูเสียหายซึ่งเปนเด็กยังมีอายุไมเกิน ๑๘ ป แตในวันที่ผูเสียหายรองทุกข
ผูเสียหายมอี ายุเกิน ๑๘ ปแลว กรณีไมนาจะตอ งดว ยหลกั เกณฑตามมาตรา ๑๒๔/๑” (ธานิศ เกศวพทิ กั ษ, ๒๕๕๘)

๖๖

(๓) หลกั เกณฑม าตรา ๑๒๔/๑ คาํ นงึ ถงึ วฒุ ภิ าวะของผูเ สียหายซงึ่ เปน เดก็ โดยใชเ กณฑอ ายไุ มเกนิ ๑๘ ปเ ทานัน้
หาใชหลกั เร่ือง “ผูเยาว” หรือ “ผบู รรลุนิตภิ าวะ” ไม ดังเห็นไดจ าก

บันทกึ สํานักงานคณะกรรมการกฤษฎกี า ประกอบรางพระราชบญั ญตั ิแกไขเพมิ่ เติมประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณา
ความอาญา (ฉบับที.่ ..) พ.ศ. ... เร่ืองเสรจ็ ท่ี ๔๔๐/๒๕๕๐ หนา ๖ มขี อสังเกตของสํานกั งานอัยการสูงสดุ เกย่ี วกับเจตนารมณ
ของการแกไขเพ่ิมเติม มาตรา ๑๒๔/๑ ตามพระราชบัญญัติแกไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
(ฉบบั ท่ี ๒๖) พ.ศ.๒๕๕๐ มขี อความตอนหนงึ่ วา

“...ในกระบวนการดําเนินคดีช้ันสอบสวน ไดแก การรองทุกข การช้ีตัว การสอบปากคําผูตองหา ผูเสียหาย
หรือพยานท่ีเปนเด็ก จําเปนจะตองมีนักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะห และพนักงานอัยการทําหนาท่ีดูแลชวยเหลือเด็ก
โดยนักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะหมีบทบาทในการดูแลชวยเหลือเด็กทางดานจิตใจและสังคมโดยท่ัวไป สวนพนักงาน
อัยการทําหนาท่ีดูแลกระบวนการดําเนินคดีซึ่งสอบสวนใหเปนธรรม การทําหนาท่ีดังกลาว จึงเปนมาตรฐานความคุมครอง
ขั้นตํ่าท่ีรัฐใหแกเด็ก โดยคํานึงถึงความมีวุฒิภาวะของเด็กเปนสําคัญ...” ซึ่งเมื่อพิจารณาประกอบถอยคําในตัวบทมาตรา
๑๒๔/๑ ทบี่ ญั ญตั วิ า “...ในคดนี ี้ ผเู สยี หายเปน เดก็ อายไุ มเ กนิ สบิ แปดป. ..” แลว ยอ มเหน็ เจตนารมณข องกฎหมายมาตรานว้ี า
มาตรา ๑๒๔/๑ คาํ นงึ ถงึ วฒุ ภิ าวะของผเู สยี หายทเี่ ปน เดก็ โดยใชเ กณฑอ ายไุ มเ กนิ ๑๘ ป เทา นน้ั หาไดใ ชห ลกั เกณฑเ รอ่ื งความเปน
“ผเู ยาว” ตามท่ีบัญญัติไวในประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย มาตรา ๑๙ และมาตรา ๒๐ ไม ดังนั้น แมผเู สียหายทีเ่ ปน เดก็
จะพน จากภาวะผเู ยาวแ ละบรรลนุ ติ ภิ าวะโดยการสมรส เมอื่ ทาํ การสมรส หากการสมรสนนั้ ไดท าํ ตามบทบญั ญตั มิ าตรา ๑๔๔๘
อันเปนเหตุใหผูเสียหายเปนผูบรรลุนิติภาวะ ตามมาตรา ๒๐ แลวก็ตาม หากวาผูเสียหาย ซึ่งบรรลุนิติภาวะโดยการสมรส
ตามมาตรา ๒๐ น้ัน ยังมีอายุไมเกิน ๑๘ ป เปนผูรองทุกข พนักงานสอบสวนและพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ
ผรู ับคํารองทกุ ขย อมอยูใ นบังคบั ท่ีจะตองดําเนินการตามมาตรา ๑๒๔/๑ (ธานิศ เกศวพทิ กั ษ, ๒๕๕๘)

ÁÒμÃÒ ñòö ผรู อ งทกุ ขจ ะแกค าํ รอ งทกุ ขร ะยะใด หรอื จะถอนคํารอ งทกุ ขเ สยี เมอื่ ใดกไ็ ด
ในคดซี ง่ึ มใิ ชความผิดตอ สวนตัว การถอนคาํ รองทกุ ขเชนนัน้ ยอมไมต ัดอาํ นาจพนกั งาน
สอบสวนท่ีจะสอบสวน หรือพนักงานอยั การทีจ่ ะฟอ งคดีนั้น

๖๗

μÇÑ ÍÂÒ‹ §คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
คําÌͧ·¡Ø ¢

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñòùø/òõñð คํารองทุกขของผูเสียหายไมไดระบุชื่อจําเลยเปน
ผรู ว มกระทาํ ผดิ จงึ ไมเ ปน คาํ รอ งทกุ ขท ผ่ี เู สยี หายประสงคจ ะใหจ าํ เลยรบั โทษ ตามประมวลกฎหมายวธิ ี
พิจารณาความอาญา มาตรา ๒ (๗), ๑๒๓ (ขอ ๗)

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ùøõ/òõñô โจทกไปแจงความกลาวหาวาจําเลยกับพวกรวมกัน
ออกเช็คไมมีเงินใหโจทก โจทกยังไมประสงคใหทางเจาหนาท่ีตํารวจจับกุมตัวจําเลยมาดําเนินคดี
แตมาแจงใหทราบไวเปนหลักฐานมิใหเช็คขาดอายุความเทานั้น ขอความตามท่ีโจทกแจงไวนี้ไมใช
คาํ รองทกุ ขใ นความผิดฐานฉอโกง

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ñöôñ/òõñô คาํ แจง ความนเ้ี พยี งแตแ จง ใหเ จา พนกั งานตาํ รวจทราบ
ไวเปนหลกั ฐาน มไิ ดขอใหดาํ เนนิ คดีกับผูกระทําผดิ ไมเ ปนคาํ รองทกุ ข

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè òù÷ô/òõñö การพิจารณาปญหาวา พนักงานสอบสวนผูรับ
คาํ รอ งทกุ ขไ วจ ะมอี าํ นาจรบั คาํ รอ งทกุ ขน นั้ หรอื ไมเ ปน คนละเรอ่ื งกบั การพจิ ารณาวา พนกั งานสอบสวน
ผนู ั้น จะมีอาํ นาจสอบสวนในความผดิ เรื่องนัน้ ดวยหรือไม ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
มาตรา ๑๒๔ มิไดบังคับใหรองทุกขเฉพาะตอเจาพนักงานผูมีอํานาจสอบสวนเสมอไป เหตุนี้
พนักงานสอบสวนในทองที่ใดทองท่ีหน่ึง ซ่ึงแมจะมิไดมีอํานาจสอบสวนในคดีใดเลย ก็ยังมีอํานาจ
รบั คาํ รอ งทกุ ขใ นคดนี นั้ ได

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ öò/òõòñ แจงความตอตํารวจวา แจงใหทราบไวเปนหลักฐาน
เกรงเช็คจะขาดอายุความก็ดี แจงใหทราบไวเปนหลักฐานก็ดี แจงใหทราบไวเปนหลักฐาน เพ่ือจะ
ฟองรองเองตอไปก็ดี มิไดเจตนาใหพนักงานสอบสวนดําเนินคดีแกจําเลย ไมเปนการรองทุกข
ตามกฎหมาย

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ òðöö/òõòò หางหุนสวนจํากัดเจาหน้ีของจําเลยเปนผูทรงเช็ค
หุนสวนผูจัดการนําเช็คไปเบิกเงินจากธนาคารในนามของหาง ธนาคารปฏิเสธการจายเงิน หุนสวน
ผจู ัดการไปรองทกุ ขในนามตนเอง ไมใชใ นนามหาง จึงไมใชผ ูเ สียหายรองทกุ ข พนักงานสอบสวนไมมี
อํานาจสอบสวน และอยั การฟอ งไมได

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè òòðö/òõòò ผูเสียหายแจงตอผูใหญบานวา จําเลยรวมขมขืน
กระทาํ ชําเรา แตขอดไู ปกอน ถา จาํ เลยยอนมาอกี กจ็ ะเอาเรื่อง ถาไมมาอีกกแ็ ลวไป แสดงวาเปน แต
แจงใหร ับทราบเปนหลักฐาน ขณะนั้นยังไมเ จตนาใหจําเลยรับโทษ ไมเปน คาํ รอ งทุกข

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè òó÷ñ/òõòò คาํ รองทุกขซ ่งึ ผูเ สยี หายแจง ตอ พนกั งานสอบสวน
พนกั งานสอบสวนยงั ไมไ ดลงบนั ทึกประจําวนั กเ็ ปนคาํ รอ งทุกขแ ลว

๖๘

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè òó÷ñ/òõòò วินิจฉัยวาผูเสียหายในความผิดอันยอมความได
มารอ งทกุ ขต อ พนกั งานสอบสวน โดยพนกั งานสอบสวนผรู บั คาํ รอ งทกุ ขไ ดด าํ เนนิ การสอบปากคาํ ผเู สยี หาย
และพยานอกี ปากหนง่ึ โดยยงั ไมไ ดล งบนั ทกึ ประจาํ วนั และไมไ ดท าํ บนั ทกึ การมอบคดี หมายเหตบุ นั ทกึ
การมอบคดีคือบันทึกท่ีแสดงวาผูเสียหายมอบคดีใหพนักงานสอบสวนดําเนินคดีใหผูกระทําความผิด
ไดร บั โทษ พนกั งานสอบสวนผนู น้ั กไ็ ดย า ยไปรบั ราชการทอ่ี นื่ ตอ มาพนกั งานสอบสวนคนใหมม าทาํ การ
สอบสวนตอจึงไดจัดใหมีการลงรายงานประจําวันและทําบันทึกการมอบคดีขึ้น การสอบสวนที่ได
กระทําไปยอมเปน การสอบสวนที่ชอบดว ยกฎหมายโดยตลอด อัยการจึงมอี ํานาจฟอ ง

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ óùñ/òõò÷ ในคดยี กั ยอก ขอ ความทว่ี า นาํ ความมาแจง เพอ่ื ชะลอ
การดาํ เนนิ คดไี วก อ นถา หากจาํ เลยไมช าํ ระเงนิ จะไดม าแจง ดาํ เนนิ คดตี อ ไปอกี จงึ นาํ ความมาแจง ไวเ ปน
หลักฐาน ดงั นี้ ถอื ไมไ ดวา เปนการรองทุกขตามกฎหมาย เพราะขณะแจงยงั ไมป ระสงคจะใหพนักงาน
สอบสวนดําเนินคดี ครั้นพนกําหนด ๓ เดือน นับแตรูเร่ืองความผิดและรูตัวผูกระทําผิด ผูเสียหาย
จึงไดมาแจงความใหดําเนินคดีกับจําเลย คดีโจทกจึงขาดอายุความฟองรองตามประมวลกฎหมาย
อาญา มาตรา ๙๖

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ñôöñ/òõòó จําเลยหลอกเอาเงนิ ว. โดยบอกวาสามารถติดตอ
วิง่ เตน ให น. เปนเสมยี นปกครองไดตามทสี่ มัครสอบไว เทา กบั ว. ใชใหจําเลยไปจูงใจใหเ จาพนกั งาน
กรรมการสอบทาํ การอนั ไมช อบดว ยหนาที่ ถือไดว า ว. ใชใหจาํ เลยทาํ ผิด ว. ไมใชผ ูเสยี หายรองทกุ ข
ไมไ ด

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè óùñ/òõò÷ ในคดยี กั ยอก ขอ ความทว่ี า นาํ ความมาแจง เพอื่ ชะลอ
การดาํ เนนิ คดไี วก อ น ถา หากจาํ เลยไมช าํ ระเงนิ จะไดม าแจง ดาํ เนนิ คดตี อ ไปอกี จงึ นาํ ความมาแจง ไวเ ปน
หลักฐาน ดงั น้ี ถือไมไ ดว า เปนการรองทกุ ขต ามกฎหมาย เพราะขณะแจงยังไมประสงคจะใหพ นักงาน
สอบสวนดําเนนิ คดี ครน้ั พน กําหนด ๓ เดือน นับแตร เู รอ่ื งความผดิ และรูตัวผูกระทาํ ผิด ผูเสียหายจงึ
ไดมาแจงความใหด าํ เนนิ คดีกบั จําเลย คดีโจทกจึงขาดอายคุ วามฟอ งรอ งตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา ๙๖

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ òøøò/òõò÷ บดิ าของผูเ ยาวซ ง่ึ มไิ ดจดทะเบยี นสมรสกบั มารดา
ของผูเยาว ท้ังไมปรากฏวาไดจดทะเบียนวาผูเยาวเปนบุตร หรือศาลพิพากษาวาผูเยาวเปนบุตร
ไมเ ปน ผแู ทนโดยชอบธรรมของผเู ยาว และไมม อี าํ นาจจดั การรอ งทกุ ขแ ทนผเู ยาวใ นความผดิ ฐานขม ขนื
กระทาํ ชาํ เราตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๗๖ วรรคแรก จงึ ถอื ไดว า ไมม คี าํ รอ งทกุ ข พนกั งาน
สอบสวนไมมีอาํ นาจสอบสวน และพนักงานอยั การไมม ีอาํ นาจยืน่ ฟองคดีตอ ศาล

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ òñö÷/òõòø บนั ทกึ คาํ รอ งทกุ ขข องผเู สยี หายมขี อ ความวา จาํ เลย
เขา กอดปลา้ํ ถอดเสอื้ ผา และพยายามขม ขนื กระทาํ ชาํ เรา กบั ไดท าํ รา ยผเู สยี หาย แตพ นกั งานสอบสวน
บนั ทกึ ระบขุ อ หาไวว า ใหด าํ เนนิ คดใี นขอ หากระทาํ อนาจารเทา นน้ั ไมร ะบขุ อ หาพยายามขม ขนื กระทาํ
ชาํ เราดว ย การไมร ะบพุ ฤตกิ ารณข องจาํ เลยในการขม ขนื กระทาํ ชาํ เราผเู สยี หายเปน ความบกพรอ งของ

๖๙

พนกั งานสอบสวน เมอ่ื พนกั งานสอบสวนไดท าํ การสอบสวนผเู สยี หายในเวลาตอ มา ผเู สยี หายกไ็ ดร ะบุ
พฤตกิ ารณของจําเลยทข่ี ม ขืนกระทําชาํ เราผูเ สยี หายไวดวยอยางชดั แจง ถอื ไดวา ผูเสยี หายไดรองทกุ ข
ในความผดิ ฐานพยายามขมขนื กระทาํ ชาํ เราแลว

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ òòóù/òõòø โจทกฟ องอา งวา ช. ผสู มัครรับเลือกตั้งกระทาํ ผิด
พ.ร.บ.การเลือกต้งั สมาชิกสภาผแู ทนราษฎร พ.ศ.๒๕๒๒ และ บ. ซึ่งเปน ผวู า ราชการจงั หวัดกระทาํ ผดิ
พ.ร.บ.การเลอื กต้ังฯ มาตรา ๒๖ และประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗, ๑๖๕ โจทกไดรอ งเรยี น
ไปยังจําเลยท้ังหาใหม ีการสอบสวนดาํ เนนิ คดีกับ ช. และ บ. และจําเลยท้ังหามิไดด ําเนินคดกี บั บคุ คล
ท้ังสอง ขอใหลงโทษจําเลยทั้งหาตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗, ๑๖๕, ๒๐๐ ดังนี้
เม่ือโจทกไมใชบุคคลที่อาจรองคัดคานการเลือกต้ังไดตาม พ.ร.บ.การเลือกตั้งฯ มาตรา ๗๘ จึงมิใช
ผูมีสวนไดเสียหรือผูเสียหายเนื่องจากการกระทําผิด พ.ร.บ.การเลือกต้ังฯ มาตรา ๒๖ ดังนั้น การที่
โจทกรองเรียนตอจําเลยท้ังหาใหดําเนินคดีกับ ช. และ บ. และจําเลยทั้งหามิไดดําเนินคดีกับบุคคล
ท้ังสอง เม่ือโจทกมิใชผูเสียหาย โดยนิตินัยในกรณีท่ี ช. และ บ. กระทําผิดดังกลาว โจทกยอมมิใช
ผเู สยี หายโดยนติ นิ ยั สาํ หรบั ความผดิ ทโี่ จทกฟ อ งจาํ เลยทง้ั หา ดว ย โจทกจ งึ ไมม อี าํ นาจฟอ งจาํ เลยทงั้ หา

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ óñô/òõòù ในคดคี วามผดิ ตอ พ.ร.บ.วา ดว ยความผดิ อันเกดิ จาก
การใชเช็คฯ คําแจงความที่วามาแจงความรองทุกขเพื่อที่จะใหดําเนินคดีแกผูตองหาใหถึงที่สุด แตใน
ชั้นนี้ผูแจงยังไมขอมอบคดี โดยจะขอไปติดตามทวงถามดวยตนเอง ถาไดรับการปฏิเสธการใชเงิน
จะกลบั มามอบคดใี หพ นกั งานสอบสวนดาํ เนนิ การถงึ ทสี่ ดุ จงึ ขอลงประจาํ วนั ไวเ ปน หลกั ฐานดงั นี้ ในวนั ที่
มกี ารลงบนั ทกึ ประจาํ วนั เปน การแจง ไวเ ปน หลกั ฐานเทา นน้ั จงึ มใิ ชค าํ รอ งทกุ ขต าม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒ (๗)

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè óùöö/òõóô การรองทุกขหาจําตองระบุรายละเอียดในการ
กระทําผิดในขณะรองทุกขแตอยางใดไม แตเปนหนาท่ีของพนักงานสอบสวนจะสอบสวนตอไป
แมร ายละเอยี ดในการรอ งทกุ ขจ ะแตกตา งกบั คาํ บรรยายฟอ งไปบา งกไ็ มท าํ ใหก ารรอ งทกุ ขเ ปน ไมช อบ

๗๑

º··èÕ ô

ËÁÒÂàÃÕ¡ ËÁÒÂÍÒÞÒ

ô.ñ ËÁÒÂàÃÕ¡

เนอ่ื งจากประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญามไิ ดน ยิ ามคาํ วา หมายเรยี กไว แตเ มอ่ื
พจิ ารณาจากขอ ความที่ปรากฏในบทบญั ญตั ิทีเ่ กย่ี วของ (มาตรา ๕๒) กพ็ อจะสรุปไดวา

หมายเรยี ก หมายถงึ หนงั สอื ราชการซง่ึ ออกโดยพนกั งานสอบสวน พนกั งานฝา ยปกครอง
หรือตํารวจชน้ั ผใู หญ หรอื ศาลทส่ี ั่งใหบุคคลทถี่ กู ระบไุ วใ นหมายเรยี กนน้ั ใหม าพบกับผทู ี่ออกหมายน้ัน
เพ่ือการสอบสวน ไตสวนมูลฟอง หรือการพิจารณา หรือเพื่อการอันใดตามบทบัญญัติแหงประมวล
กฎหมายวิธพี ิจารณาความอาญา (ณรงค ใจหาญ, ๒๕๕๖)

ô.ò ¼ÙÁŒ Õอํา¹Ò¨ÍÍ¡ËÁÒÂàÃÂÕ ¡

ตามประมวลกฎหมายวธิ ีพิจารณาความอาญา มาตรา ๕๒
มาตรา ๕๒ “การทจ่ี ะใหบ คุ คลใดมาทพ่ี นกั งานสอบสวนหรอื มาทพ่ี นกั งานฝา ยปกครอง
หรือตํารวจช้ันผูใหญหรือมาศาล เน่ืองในการสอบสวน การไตสวนมูลฟอง การพิจารณาคดี
หรือการอยางอื่นตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้ จักตองมีหมายเรียกของพนักงานสอบสวน
หรือพนักงานฝา ยปกครองหรอื ตํารวจช้นั ผใู หญห รือของศาล” แลว แตกรณี
แตในกรณีที่พนักงานสอบสวนหรือพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจชั้นผูใหญไปทําการ
สอบสวนดวยตนเอง ยอ มมอี าํ นาจหนาท่ีจะเรียกผูตองหาหรอื พยานมาไดโ ดยไมตอ งออกหมายเรียก
จะเห็นไดวา ผมู ีอํานาจออกหมายเรยี ก ไดแ ก พนักงานสอบสวน พนกั งานฝายปกครอง
หรอื ตํารวจชัน้ ผใู หญแ ละศาล
สําหรับบุคคลท่ีอาจถกู เรยี กตามหมายเรยี ก ไดแก
๑. 㹪¹éÑ ÊͺÊǹ พนกั งานสอบสวนอาจเรยี กº¤Ø ¤Å·àÕè ¡ÂèÕ Ç¢ÍŒ §ÁÒà¾Íè× ทาํ ¡ÒÃÊͺÊǹ
ได เชน ผูตองหา บุคคลที่จะเปนพยานหรือบุคคลที่มีเอกสารหรือวัตถุอ่ืนๆ อยูในความครอบครอง
ท่ีอาจเปนประโยชนตอการสอบสวน
๒. ในชั้นไตสวนมูลฟองบุคคลท่ีอาจถูกเรียกมา ไดแก ºØ¤¤Å·Õè໚¹¾ÂÒ¹ ºØ¤¤Å·ÕèÁÕ
àÍ¡ÊÒà ËÃ×ÍÇμÑ ¶Ø ซง่ึ อาจเปน ประโยชนในการไตส วนมูลฟองตามที่คคู วามอา งถึงหรือศาลเหน็ สมควร
๓. ในช้ันศาล ศาลอาจเรียก¨íÒàÅ ºØ¤¤Å·Õè໚¹¾ÂÒ¹ËÃ×ͺؤ¤Å·èÕ¤Ãͺ¤Ãͧ
¾ÂÒ¹เอกสารพยานวัตถุ หรือºØ¤¤Å·ÕèÈÒÅàËç¹Ç‹ÒÁÕ¤ÇÒÁจํา໚¹μŒÍ§àÃÕ¡ เชน ผูบัญชาการเรือนจํา
(มาตรา ๙๐)

๗๒

ÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤¢Í§¡ÒÃÍÍ¡ËÁÒÂàÃÂÕ ¡
๑. เพื่อการสอบสวน โดยมีขอยกเวนวา หากพนักงานสอบสวน หรือพนักงาน
ฝา ยปกครองหรอื ตํารวจชน้ั ผใู หญไ ปทําการสอบสวนดว ยตนเอง ยอมมอี ํานาจที่จะเรียกผูตองหาหรอื
พยานมาไดโ ดยไมต อ งออกหมายเรยี ก เชน เมอื่ เจา พนกั งานดงั กลา วไปดทู เี่ กดิ เหตุ หรอื ไปยงั ทอ่ี ยขู อง
ผูตอ งหา หรอื พยานเอง เจา พนกั งานมอี าํ นาจทีจ่ ะเรียกบุคคลนั้นมาพบได โดยไมต องออกหมายเรยี ก
(มาตรา ๕๒ วรรคสอง)

¢ÍŒ Êѧà¡μ
μÑÇÍ‹ҧ ตํารวจชั้นผูใหญไดทราบวามีการฆาตกรรมเกิดขึ้นในโรงแรมแหงหน่ึง จึงรีบไปที่เกิดเหตุ และทําการ

สอบสวน ตํารวจช้ันผูใหญยอมมีอํานาจท่ีจะเรียกบุคคลใดบุคคลหนึ่งซ่ึงอยูในบริเวณท่ีเกิดเหตุสอบปากคําไดโดยไมตองมี
หมายเรียก

๒. เพื่อการไตสวนมูลฟอง หมายถึง กระบวนไตสวนของศาลเพ่ือวินิจฉัยถึงมูลคดี
ซงึ่ จาํ เลยตองหา (มาตรา ๒ (๑๒)) หรอื เปน การพิจารณาหลักฐานของโจทกในเบ้ืองตน วามีมลู ที่ศาล
จะรับฟองของโจทกไวพิจารณาหรือไม ศาลตองไตสวนมูลฟองเสมอในคดีท่ีราษฎรเปนโจทกฟองเอง
แตถาคดีท่ีพนักงานอัยการเปนโจทกไมจําเปนตองไตสวนมูลฟอง เวนแตศาลเห็นสมควร
(มาตรา ๑๖๒ (๒)) ดังนน้ั เมื่อมกี ารไตส วนมลู ฟอ งศาลจะออกหมายเรียกพยานมายงั ศาลได

๓. เพอื่ การพจิ ารณา หมายถงึ กระบวนพจิ ารณาทง้ั หมดในศาลใดศาลหนงึ่ กอ นศาลนนั้
ชขี้ าดตดั สนิ หรอื จําหนายคดโี ดยคําพิพากษาหรอื คาํ สงั่ (ป.ว.ิ แพง มาตรา ๑ (๘)) ซ่งึ ในกรณีนศ้ี าลอาจ
จะออกหมายเรียกไปยงั คูความหรอื พยานใหม ายงั ศาลได

๔. เพอ่ื การอยางอน่ื ตามประมวลกฎหมายนีท้ อี่ าจมกี ารออกหมายเรยี ก

Ẻ¢Í§ËÁÒÂàÃÂÕ ¡

หมายเรยี ก ตอ งทําตามแบบทีก่ าํ หนดไวตาม ป.วิ.อาญา มาตรา ๕๓ ซึ่งบัญญัติวา
“หมายเรยี กตองทําเปน หนงั สือ และมขี อความ ดงั ตอ ไปนี้
(๑) สถานท่ที ี่ออกหมาย
(๒) วนั เดือนป ทีอ่ อกหมาย
(๓) ช่อื และตาํ บลท่ีอยขู องบคุ คลท่ีออกหมายเรียกใหม า
(๔) เหตทุ ีต่ องเรียกผนู ้นั มา
(๕) สถานที่ วนั เดือนป และเวลาท่ีจะใหผนู ั้นไปถงึ
(๖) ลายมือชื่อ และประทับตราของศาลหรือลายมือช่ือ และตําแหนงเจาพนักงาน
ผูออกหมาย”
หมายเรียกจําเปนตองทําเปนหนังสือ และมีขอความตามท่ีระบุไวดังกลาว โดยเฉพาะ
รายการทสี่ าํ คัญ คอื

๗๓

ตามรายการขอ (๔) เหตทุ ต่ี อ งเรยี กผนู นั้ มา หมายถงึ วา ¡ÒÃμÍŒ §ÃкàØ Ëμ·Ø áèÕ Ê´§ÇÒ‹ º¤Ø ¤Å
¼ÙŒ¹éѹ¶Ù¡ËÁÒÂàÃÕ¡ÁÕ¤ÇÒÁà¡èÕÂǾѹ¡Ñº¤´Õ¹éѹÍ‹ҧäà เปนผูตองหา จําเลย หรือพยาน หรือเปนผูมี
เอกสาร หรอื วัตถใุ นครอบครอง ทง้ั นเ้ี พ่อื ใหผ ูถ ูกหมายเรยี กไดร ูถ ึงฐานะของตนเอง

สว นตามรายการขอ (๕) ทตี่ อ งÃкØʶҹ·Õè Çѹà´Í× ¹»‚ áÅÐàÇÅÒ·¨Õè ÐãËŒ¼¶ÙŒ Ù¡ËÁÒÂàÃÂÕ ¡
件§Ö ¹¹éÑ เพราะตามมาตรา ๕๔ กําหนดไวว า ในการกําหนดวนั และเวลาท่ีจะใหมาตามหมายเรยี กนัน้
ใหพ งึ ระลกึ ถงึ เรอ่ื งระยะทางใกลไ กล เพอ่ื ใหผ ถู กู หมายเรยี กมโี อกาสมาถงึ ตามวนั เวลาทกี่ าํ หนดในหมาย
เพราะการไมมาหรือมาภายหลังกําหนดเวลาน้ัน อาจถือเปนการขัดขืนหมายเรียก หรือขัดขืนคําสั่ง
หรือคาํ บงั คบั ของศาลหรอื ของเจาพนกั งานก็ได

ô.ó ¡ÒÃÊ‹§ËÁÒÂàÃÂÕ ¡

ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๕๕ “การสง หมายเรยี กแกผ ตู อ งหา
จะสง ใหแ กบ คุ คลอนื่ ซง่ึ มใิ ชส ามภี รยิ า ญาติ หรอื ผปู กครองของผรู บั หมายรบั แทนไมไ ด” จากบทบญั ญตั ิ
ดงั กลา วเห็นไดว า

๑) ËÁÒÂàÃÕ¡¼ŒμÙ ÍŒ §ËÒ จะตอ งสง ใหแ กผ ตู อ งหา ณ ภมู ลิ ําเนาของผูตอ งหานัน้ เทา นัน้
แตหากไมพบตวั อาจสง หมายเรียกนั้นใหแ กสามีภรยิ า ญาติ หรอื ผูปกครองของผตู อ งหาน้ันได แตจะ
สง ใหแกบ คุ คลอนื่ ใดอีกไมได

๒) ËÁÒÂàÃÂÕ ¡จาํ àÅ แมป ระมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญามไิ ดบ ญั ญตั วิ า กรณี
ของการสงหมายเรียกจําเลยโดยเฉพาะ แตเน่ืองจากจําเลยหรือผูตองหาซ่ึงเปนบุคคลคนเดียวกัน
เพยี งแตเ ปลยี่ นสถานะเพราะผลของการรบั ฟอ งคดเี ทา นนั้ ดงั นนั้ จงึ ควรใชห ลกั เกณฑก ารสง หมายเรยี ก
เชนเดียวกับการสงหมายเรียกผูตองหาตองสงใหกับจําเลยเองหรือหากไมพบตัว ก็อาจสงใหแกสามี
ภรยิ า ญาติ หรอื ผปู กครองของจาํ เลยเทา น้ัน จะสงใหบุคคลอ่นื ไมได

๓) ËÁÒÂàÃÕ¡¾ÂÒ¹ËÃ×ͺؤ¤ÅÍ×è¹ ในเรื่องดังกลาวประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญาไมไดกําหนดไว ดังนั้นจึงอาศัยมาตรา ๑๕ ที่ใหนําบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมาย
วธิ พี จิ ารณาความแพง มาใชบ งั คบั เทา ทพ่ี อจะใชบ งั คบั ได ดงั นน้ั จงึ ตอ งนาํ หลกั เกณฑก ารสง หมายเรยี ก
พยานในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๗๖ มาใชโดยอนุโลม กลาวคือ จะตองสง
หมายเรยี กนน้ั ใหแ กพ ยานหรอื บคุ คลอนื่ ซงึ่ มชี อ่ื ตามหมายเรยี ก ณ ภมู ลิ าํ เนาหรอื สาํ นกั ทาํ การของผนู น้ั
ถาไมพ บตัวอาจสง หมายเรยี กใหแกบุคคลอน่ื ท่ีมอี ายเุ กนิ ๒๐ ป ซ่ึงอยใู นบา นหรือท่อี ยหู รือสาํ นกั งาน
ของผรู ับหมายเรียก

ô.ó.ñ ¼ŒÊÙ §‹ ËÁÒÂàÃÕ¡
ในการสงหมายเรียกผูตองหา พยานหรือบุคคลอื่นนั้น จะมีขอแตกตางกันบาง

กลา วคือ
๑) กรณเี ปน หมายเรยี กผตู อ งหา พยาน หรอื บคุ คลอนื่ ในชน้ั สอบสวน พนกั งาน

สอบสวน หรือพนกั งานฝายปกครองหรือตํารวจเปนผูสง

๗๔

๒) การสงหมายเรยี กพยานในคดที พ่ี นักงานอัยการเปน โจทก ถาศาลมคี ําสั่งให
ออกหมายเรยี ก และมไิ ดก าํ หนดวธิ กี ารสง ไว มาตรา ๕๕/๑ กาํ หนดใหพ นกั งานอยั การมหี นา ทดี่ าํ เนนิ การ
ใหห วั หนา พนกั งานสอบสวนแหง ทอ งทเี่ ปน ผจู ดั สง หมายและตดิ ตามพยาน โจทกม าศาลตามกาํ หนดนดั
ดงั นี้

มาตรา ๕๕/๑ “ในคดีพนักงานอัยการเปนโจทก ถาศาลมีคําส่ังใหออก
หมายเรียกพยานโจทกโดยมิไดกําหนดวิธีการสงไว ใหพนักงานอัยการมีหนาที่ดําเนินการใหหัวหนา
พนักงานสอบสวนแหงทองท่ีเปนผูจัดสงหมายเรียกแกพยาน และติดตามพยานโจทกมาศาลตาม
กําหนดนัด แลวแจงผลการสงหมายเรียกไปยังศาลและพนักงานอัยการโดยเร็ว หากปรากฏวาพยาน
โจทกมีเหตุขัดของไมอาจมาศาลไดหรือเกรงวาจะเปนการยากที่จะนําพยานนั้นมาสืบตามท่ีศาลนัดไว
ก็ใหพ นักงานอัยการขอใหศ าลสืบพยานนนั้ ไวลวงหนาตามมาตรา ๑๗๓/๒ วรรคสอง

เจาพนักงานผูสงหมายเรียกมีสิทธิ์ไดรับคาใชจายตามระเบียบท่ีกระทรวง
ยุตธิ รรมกาํ หนด โดยไดรบั ความเห็นชอบจากกระทรวงการคลงั ”

ตามบทบัญญัติในมาตรา ๕๕/๑ กําหนดภาระหนาที่ในการจัดสงหมาย
และติดตามพยานโดยใหพนักงานอัยการเปนผูดําเนินการในลักษณะของการประสานงานกับหัวหนา
พนักงานสอบสวนแหงทองท่ีนั้นและเม่ือหัวหนาพนักงานสอบสวนไดรับหมายที่จะสงแลวจะเปน
ผูจดั การสง หมายใหแ กพยานและติดตามพยานโจทกมาศาลตามกาํ หนดนดั

นอกจากนี้ เพ่ือใหพนักงานอัยการและศาลทราบถึงผลการสง
หมายเรียกพยาน หัวหนาพนักงานสอบสวนตองแจงผลการสงหมายเรียกพยานศาลและพนักงาน
อยั การโดยเรว็

เนื่องจากปจจุบันการพิจารณากระทําโดยตอเนื่องและครบองคคณะ ดังน้ี
หากสงหมายเรียกแลวปรากฏวาพยานมีเหตุขัดของไมอาจมาศาลไดหรือเกรงวาจะเปนการยากท่ีจะ
นาํ มาสืบตามที่ศาลนัดไว ดังน้ี กฎหมายใหพ นักงานอยั การขอใหศ าลสบื พยานไวล วงหนาตามมาตรา
๑๗๓/๒ วรรคสอง

กฎหมายกาํ หนดสทิ ธขิ องเจา พนกั งานผนู าํ สง ทจ่ี ะไดร บั คา ใชจ า ยตามระเบยี บ
ทีก่ ระทรวงยุตธิ รรมกาํ หนด

๓) สวนการสงหมายเรียกจําเลยหรือหมายเรียกบุคคลเพื่อกิจการอื่นของศาล
เจาพนกั งานศาลเปนผสู ง (ป.วิ.แพง มาตรา ๗๐) สว นการสง หมายใหแ กพ ยานในคดที ่รี าษฎรเปน โจทก
คคู วามฝายทอี่ างพยานเปนผูสง เวน แตศ าลจะสงั่ เปนอยางอื่น หรอื เม่อื พยานปฏเิ สธไมย อมรับหมาย
เจาพนักงานศาลจะเปนผูนาํ สง (ป.ว.ิ แพง มาตรา ๗๐ (๑))

การนําสงหมายของคูความหรือเจาพนักงานศาล ผูสงอาจจะไมตอง
นําสงเองแตสงโดยทางไปรษณียลงทะเบียนตอบรับ ในกรณีท่ีศาลเห็นสมควรสั่งใหสงทางไปรษณีย
และใหคูความฝายที่มีหนาที่นําสงเปนผูเสียคาธรรมเนียมไปรษณีย เชน การสงในกรณีนี้ใหถือวา
หมายเรียกท่ีสงโดยเจาพนักงานไปรษณียมีผลเสมือนเจาพนักงานศาลเปนผูสง (ป.วิ.แพง
มาตรา ๗๓ ทวิ)

๗๕

ô.ó.ò ¡Òû¯àÔ Ê¸äÁË ºÑ ËÁÒÂ
ในการสงหมายเรียกน้ัน หากไมพ บตวั ผทู ่รี ะบชุ อ่ื ในหมายเรียก หรอื พบตัวแตไม

ยอมรบั หมายเชน น้ี จะตอ งดําเนนิ การ ดังน้ี
๑) กรณีพบตัวผูท่ีระบุไวในหมายเรียกแตผูนั้นปฏิเสธไมยอมรับหมายเรียก

จากพนกั งาน โดยปราศจากเหตอุ นั ชอบดว ยกฎหมาย เจา พนกั งานนนั้ ชอบทจ่ี ะขอใหพ นกั งานเจา หนา ที่
ฝายปกครองหรือเจาพนักงานตํารวจไปดวย เพื่อเปนพยานและถาผูน้ันยังคงปฏิเสธไมยอมรับอยูอีก
ก็ใหว างหมายไว ณ ท่นี น้ั (ป.ว.ิ แพง มาตรา ๗๘)

๒) กรณีไมพบตัวผูท่ีระบุไวในหมายเรียก แตพบตัวบุคคลอ่ืนที่อาจรับหมายไว
แทนได (ตาม ป.วิ.อาญา มาตรา ๕๕ และ ป.วิ.แพง มาตรา ๗๘) หากบุคคลเหลานั้นปฏเิ สธไมยอม
รับทราบ ไมมีบทบัญญัติบังคับบุคคลเหลาน้ันจําตองรับไว และเห็นวาไมอาจนําบทบัญญัติมาตราใด
มาใชบังคับโดยอนุโลมได จึงไมสามารถวางหมายได ดังน้ันเจาพนักงานผูสงหมายก็คงตองนําหมาย
กลับมาสงคืนและรายงานเจาพนักงานผูออกหมาย และก็คงถือวาÂѧÁÔä´ŒÁÕ¡ÒÃÊ‹§ËÁÒÂใหผูที่ถูก
ระบตุ วั ในหมายเรยี ก อยา งไรกด็ กี รณเี ปน ËÁÒ¢ͧÈÒÅ ศาลอาจสงั่ ใหส ง โดยวธิ อี น่ื แทน (ตาม ป.ว.ิ แพง
มาตรา ๗๙) คือ

(๑) ปด หมายเรยี กไว ณ ทแี่ ลเหน็ ไดง า ย ณ ภมู ลิ าํ เนาหรอื สาํ นกั ทาํ การงาน
ของผถู กู ระบุช่อื ไวในหมายเรยี กหรอื

(๒) มอบหมายเรียกไวแกเจาพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจในทองถ่ิน
และปด ประกาศแสดงการมอบหมายนน้ั หรอื ลงโฆษณา หรอื ทําวธิ ีอื่นใดตามทีศ่ าลเห็นสมควร

ô.ó.ó àÇÅÒáÅÐʶҹ·èÊÕ §‹ ËÁÒÂàÃÂÕ ¡
เวลาสง หมายเรียก
การสงหมายเรียกไมวาใหแกบุคคลใด ไมวาหมายเรียกน้ันจะออกโดยบุคคลใด

ใหสง ไดเฉพาะแตใ นเวลากลางวัน ต้งั แตระหวางเวลาพระอาทิตยขึ้นจนถงึ เวลาพระอาทติ ยต ก
สถานทีส่ ง หมายเรียก
(๑) โดยปกติตองสงใหแกผูรับหมาย ณ ภูมิลําเนาหรือสํานักทําการงานของ

ผูรับหมาย (ป.ว.ิ แพง มาตรา ๗๗)
(๒) ถาพบตัวผูรับหมายที่อื่นนอกจากภูมิลําเนา หรือสํานักทําการงานของ

ผรู บั หมาย หากบุคคลผนู ัน้ ยอมรับก็ถือวาเปนการสง โดยชอบ (ป.ว.ิ แพง มาตรา ๗๗ (๑))
(๓) ถาเปนหมายเรียกของศาล หากตัวผูรับหมายอยูในศาลน้ัน ก็อาจสงใหแก

ผูน น้ั ในศาลไดเ ชน กัน (ป.วิ.แพง มาตรา ๗๗ (๒))
(๔) บุคคลท่ีรับหมายเรียกอยูตางทองที่กับทองท่ีที่ออกหมาย เปนหมายศาล

กใ็ หส งไปศาล
แตถาเปนหมายของพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ ก็ใหสงไปยังพนักงาน

ฝายปกครองหรือตํารวจท่ีมีอํานาจออกหมายเรียกซึ่งผูถูกเรียกอยูในทองที่ เม่ือศาลหรือพนักงาน
ฝายปกครอง หรือตํารวจไดรับหมายเชนนั้นแลวก็ใหสลักหลังหมายแลวจัดการสงแกผูรับตอไป
(มาตรา ๕๖)

๗๖

ô.ô ¼Å¢Í§¡Òâ´Ñ ¢×¹ËÁÒÂàÃÕ¡

การขดั ขนื หมายเรยี ก หมายถงึ การทผ่ี ถู กู ระบใุ นหมายไดร บั หมายนนั้ และไดร บั ทราบคาํ สงั่
หรือคําบงการตามหมายนัน้ แลวจงใจขดั ขืนไมปฏิบัตติ ามนนั้ โดยไมม ีเหตอุ นั จะอางไดตามกฎหมาย

ผลทางกฎหมายแหงการขัดขืนหมาย แตกตางกัน แลวแตวาผูขัดขืนหมาย เปนพยาน
เปนผูมเี อกสาร หรือวตั ถใุ นครอบครอง เปน ผูตอ งหาหรือจาํ เลย กลา วคือ

๑. ผูรับหมายเปนพยานของพนักงานสอบสวน หรือเปนผูที่พนักงานสอบสวนสั่งให
สงเอกสาร หรือวัตถุ การขัดขืนหมายมีความผิดฐานขัดขืนคําบังคับของเจาพนักงาน (ตาม ป.อาญา
มาตรา ๑๖๘, ๑๖๙)

๒. ถา ผรู บั หมายเปน พยานของศาล หรอื เปน ผทู ศี่ าลสง่ั ใหส ง ทรพั ยห รอื เอกสารการขดั ขนื
หมายเรยี ก มคี วามผดิ ฐานขัดขนื หมายหรอื คําสัง่ ศาล (ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๐)

๓. ถาผูรับหมายเปนผูตองหาหรือจําเลย ซึ่งขัดขืนหมายของเจาพนักงาน หรือศาล
แลวแตกรณี ¡ÒâѴ¢×¹ËÁÒ ทําใหเจาพนักงานหรือศาล มีอํานาจÍÍ¡ËÁÒ¨Ѻบุคคลน้ันได
ตามประมวลกฎหมายวิธพี ิจารณาความอาญา มาตรา ๖๖ วรรคทา ย โดยสนั นษิ ฐานวา “จะหลบหน”ี
อันเปนเหตุออกหมายจบั ได แตไ มมโี ทษทางอาญาอยา งอ่นื อีก

นอกจากน้ียังมีคําวินิจฉัยของศาลฎีกาที่วินิจฉัยวา ผูขัดขืนหมายท่ีเปนผูตองหาไมมี
ความผิดฐานขัดคําส่ังเจาพนักงานอีกกระทงหนึ่งเพราะ ป.วิ.อาญา มาตรา ๖๖ (๓) (ปจจุบันคือ
มาตรา ๖๖ วรรคทาย) กําหนดวิธีการในทางท่ีเปนโทษแกผูตองหาท่ีขัดขืนหมายเรียกนั้นแลว
(ฎีกาท่ี ๑๑๔๐/๒๔๘๑ และฎีกาที่ ๑๓๔๑/๒๕๐๙)

ô.ô.ñ ¼ÙÁŒ ÒμÒÁËÁÒÂàÃÂÕ ¡ áμ‹äÁ‹ÂÍÁãË¡Œ ÒÃ
ผลของการไมย อมใหก ารหรอื เบกิ ความแตกตา งกนั แลว แตว า ผนู น้ั เปน ผตู อ งหา

จําเลยพยานในช้ันสอบสวน หรอื พยานในช้ันศาล
๑. ผตู อ งหาหรอื จาํ เลย บคุ คลเหลา นกี้ ฎหมายไมบ งั คบั วา ตอ งใหก าร แตถ อื เปน

สทิ ธวิ าจะใหการก็ไดไ มใ หกไ็ ด (มาตรา ๑๓๔/๓) ถา เขาไมเต็มใจใหการ กฎหมายเพยี งใหเ จาพนักงาน
หรือศาลบนั ทึกหรือจดรายงานไวเ ทาน้นั (มาตรา ๑๓๔, ๑๖๕, ๑๗๒)

๒. พยานในช้ันสอบสวน เมื่อพยานมาตามหมายเรียกของพนักงานสอบสวน
แลวแตไมยอมใหการเปนความผิดฐานขัดขืนคําบังคับของพนักงานสอบสวนท่ีใหการ มีความผิดตาม
ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๖๙

๓. พยานในช้ันศาล เมื่อพยานมาศาลแลวไมยอมเบกิ ความ ศาลอาจขังพยาน
ไวจ นกวา จะยอมเบกิ ความ (ป.ว.ิ แพง มาตรา ๑๑๑ (๒)) และพยานยังอาจมีความผดิ ฐานขัดคาํ สง่ั ศาล
(ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๑)

๗๗

ô.ô.ò ¼ÁŒÙ ÒμÒÁËÁÒÂàÃÕ¡ã˶Œ ŒÍÂคํา໹š à·ç¨
ผลของการใหถ อ ยคาํ เปน เทจ็ นนั้ มคี วามแตกตา งกนั แลว แตว า ผนู นั้ เปน ผตู อ งหา

จาํ เลย หรือพยานชัน้ สอบสวน หรือพยานในช้นั ศาล กลาวคอื
๑. ผูตองหาหรือจําเลย บุคคลทั้งสองประเภทนี้กฎหมายใหสิทธิท่ีจะใหการ

อยา งใดก็ได และมสี ทิ ธติ อสคู ดไี ดอ ยางเต็มที่หากบุคคลดงั กลา วใหถ อ ยคําเปน เทจ็ จึงไมม ีความผิดตอ
กฎหมายอาญา
μÑÇÍÂÒ‹ §คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè òòõ/òõðø วินิจฉัยวาจําเลยถูกตํารวจจับหาวาเลนการพนัน
สลากกินรวบ จําเลยจึงแจงตอตํารวจผูคนตัววากระดาษจดตัวเลขที่คนไดเปนสลากกินรวบที่ซื้อ
จากบุคคลอื่น เปนการแจงในฐานะผตู องหาไมม คี วามผิด (ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๒)

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ôðôø/òõòø วนิ ิจฉยั วา การท่จี าํ เลยซึง่ ถูกจบั กมุ ในขอ หาวา เปน
คนญวนอพยพหนจี ากเขตควบคมุ ใหก ารปฏเิ สธพรอ มทง้ั แสดงบตั รประจาํ ตวั ประชาชนใหต าํ รวจดนู น้ั
เปนการปฏิเสธในฐานะผูตองหา แมขอความที่จําเลยใหการน้ันจะเปนเท็จก็ไมเปนความผิดฐาน
แจง ความเทจ็ ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๓๗ และจะเอาผดิ แกจ าํ เลยฐานใชห รอื อา งเอกสารอนั เกดิ จากการ
กระทําผิดฐานแจงใหเจาพนักงานจดความเท็จลงในเอกสารราชการ (ตาม ป.อาญา มาตรา ๒๖๘)
กไ็ มไ ดอกี เชนกัน

๒. พยานชั้นสอบสวน เมื่อใหถอยคําในชั้นสอบสวนเปนเท็จยอมมีความผิด
(ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๒, ๑๗๓, ๑๗๔) แลวแตกรณี

๓. พยานชน้ั ศาล เมอ่ื เบกิ ความในศาลเปน เทจ็ ยอ มมคี วามผดิ ฐานเบกิ ความเทจ็
(ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๗, ๑๘๑) แลวแตกรณี

ô.ô.ó ¡ÒÃÍÍ¡ËÁÒÂàÃÕ¡¤´·Õ èÕ¹ÔμºÔ ¤Ø ¤Å໹š ¼ÙμŒ ŒÍ§ËÒËÃÍ× ¨Òí àÅÂ
ในคดีที่นิติบุคคลเปนผูตองหาหรือจําเลย (ผูแทนนิติบุคคลมิไดถูกดําเนินคดี

รว มดว ย) ในการสอบสวน ไตส วนมลู ฟอ ง หรอื พจิ ารณา พนกั งานสอบสวนหรอื ศาล จะออกหมายเรยี ก
¼ÙŒ¨Ñ´¡ÒÃËÃ×ͼٌ᷹¢Í§¹ÔμԺؤ¤Åน้ันใหไปยังพนักงานสอบสวนหรือศาล หากผูจัดการหรือผูแทนนั้น
ไมปฏบิ ตั ติ ามหมายเรยี ก พนกั งานสอบสวนหรือศาลมอี ํานาจออกหมายจบั ผูน ั้นมาเพื่อการสอบสวน
ไตสวนมูลฟอง หรือพิจารณาได และเมื่อเสร็จการสอบสวน ไตสวนมูลฟอง หรือพิจารณาแตละคร้ัง
แลว กจ็ ะตองปลอ ยผนู ้นั ไป ¨Ð¤Çº¤ÁØ ËÃ×Í¢§Ñ äÇËŒ ÃÍ× ¨Ð»Å‹ÍÂâ´ÂãËÁŒ Õ»ÃСѹäÁ‹ä´Œ เวนแต ผูแ ทน
นติ บิ คุ คลถูกดําเนินคดีอาญาดว ยอกี คนเปนผตู องหาทีส่ อง

๗๘

μÑÇÍ‹ҧคํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè óññ÷/òõóó กรณีท่ีนิติบุคคลเปนผูตองหาหรือจําเลยจะไมมีการ

จับกุมนิติบุคคลน้ัน เพราะนิติบุคคลไมอยูในสภาพที่จะใหจับกุมได คงใชวิธีออกหมายเรียกผูจัดการ
หรือผูแทนของนิติบุคคลเพ่ือสอบสวนหรือพิจารณาแลวแตกรณี ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญา มาตรา ๗ ตามท่ีผูรองซ่ึงเปนพนักงานสอบสวนออกหมายเรียกผูจัดการบริษัทจําเลย
ใหไปพบ แลวแจงขอหาวาบริษัทจําเลยกระทําความผิดนั้น ไมเปนการจับกุม ผูรองจึงไมมีสิทธิ
ไดรับรางวัลตาม พ.ร.บ. ใหบาํ เหนจ็ ในการปราบปรามผกู ระทําความผิดฯ

การจะพจิ ารณาวา ใครเปน ผแู ทนนติ บิ คุ คลนน้ั ใหด จู าก˹§Ñ ÊÍ× ÃºÑ Ãͧ·¨èÕ ´·ÐàºÂÕ ¹äÇ¡Œ ºÑ
¡ÃÁ¾²Ñ ¹Ò¸ÃØ ¡¨Ô ¡ÒäҌ

๗๙

ËÁÒÂàÃÕ¡¼μÙŒ ŒÍ§ËÒ คําàμÍ× ¹ หากทา นไมมาตามหมายเรยี ก
ครัง้ ที.่ ........ พนกั งานสอบสวนจะขอใหศ าลออกหมาย
จบั กมุ ตวั ทา นมาดาํ เนนิ คดตี ามกฎหมาย

สาํ ¹¡Ñ §Ò¹ตําÃǨá˧‹ ªÒμÔ
สถานที่ออกหมาย........................................................................
ออกหมายวันท่.ี .............เดือน............................................พ.ศ. ..............

¤ÇÒÁÍÒÞÒ

{ .........................................................................................ผกู ลาวหา

¤´ÕÃÐËÇ‹Ò§
.........................................................................................ผตู องหา

อาศยั อาํ นาจตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา พทุ ธศกั ราช ๒๔๗๗ มาตรา ๕๒
หมายยัง..............................................................................

บา นเลขท.่ี ..................ถนน..............................................แขวง/ตาํ บล.............................................
เขต/อาํ เภอ.........................................................จงั หวดั ..................................................................
ผใู หญบ า น.................................................................กาํ นนั .............................................................
ดว ยเหตทุ ท่ี า นตอ งหาวา ..................................................................................................................

ฉะนนั้ ให. ....................................................................................................................
ไป ณ ท.ี่ ...............................................พบ............................................พนกั งานสอบสวนเจา ของคดี
ในวนั ที่..............เดือน..................................พ.ศ. .............. เวลา....................................นาฬกา

ลายมอื ชอื่ ....................................................ผอู อกหมาย
ตําแหนง.....................................................
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ãºÃѺËÁÒÂตําÃǨ
วันที่.......เดอื น........................พ.ศ. ............. เวลา..............นาฬกา
ขา พเจา .......................................................................................ไดร บั หมายเรยี กของพนกั งานตาํ รวจ
ซึ่งกําหนดใหขาพเจาไปยัง......................................................
ในวันท.่ี .........เดอื น.........................................พ.ศ. ................. เวลา........................นาฬก า ไวแ ลว

(ลงชอื่ )............................................................ผูรับหมาย
(ลงช่ือ)............................................................ผูสง หมาย
*ËÁÒÂàËμØ ในสว นนี้ใหผูนาํ สงหมาย นํากลับมาสงคนื แกพนักงานสอบสวนผอู อกหมาย

๘๐

ËÁÒÂàÃÂÕ ¡¾ÂÒ¹ คําàμ×͹ การขัดขืนหลีกเล่ียงไมมาตาม
หมายเรยี กของพนกั งานสอบสวนมคี วามผดิ
ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามเดือน
ปรบั ไมเ กนิ หา รอ ยบาท หรอื ทงั้ จาํ ทงั้ ปรบั
ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๖๘

สาํ ¹¡Ñ §Ò¹ตาํ ÃǨáË‹§ªÒμÔ
สถานท่อี อกหมาย........................................................................
ออกหมายวันท.ี่ .............เดือน............................................พ.ศ. ..............

¤ÇÒÁÍÒÞÒ

{ .........................................................................................ผกู ลา วหา

¤´ÃÕ ÐËÇ‹Ò§
.........................................................................................ผูตองหา

อาศยั อาํ นาจตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา พทุ ธศกั ราช ๒๔๗๗ มาตรา ๕๒
หมายยัง..............................................................................

บา นเลขท.่ี ..................ถนน..............................................แขวง/ตาํ บล.............................................
เขต/อาํ เภอ.........................................................จงั หวดั ..................................................................
ผใู หญบ า น.................................................................กาํ นนั .............................................................
ดว ยเหต.ุ .........................................................................................................................................

ฉะนนั้ ให. ....................................................................................................................
ไป ณ ท.่ี ...............................................พบ............................................พนกั งานสอบสวนเจา ของคดี
ในวนั ท.ี่ .............เดอื น..................................พ.ศ. .............. เวลา....................................นาฬก า

ลายมอื ชอ่ื ....................................................ผอู อกหมาย
--------------------------------------------------ต--าํ -แ--ห--น--ง-.-.-..-.-.-..-.-.-.-..-.-.-..-.-.-..-.-.-..-.-.-.-..-.-.-..-.-.-..-.-.-.-..-.-.-..-.-.-..-.-.--------------

ãºÃºÑ ËÁÒÂตาํ ÃǨ
วนั ท่ี.......เดอื น........................พ.ศ. ............. เวลา..............นาฬก า
ขา พเจา .......................................................................................ไดร บั หมายเรยี กของพนกั งานตาํ รวจ

ซง่ึ กําหนดใหข าพเจา ไปยัง......................................................
ในวนั ที่..........เดอื น.........................................พ.ศ. ................. เวลา........................นาฬกา ไวแลว

(ลงชื่อ)............................................................ผรู ับหมาย
(ลงช่ือ)............................................................ผูสงหมาย
*ËÁÒÂàËμØ ในสวนนใี้ หผนู าํ สง หมาย นาํ กลับมาสง คนื แกพนกั งานสอบสวนผูออกหมาย
(Ê õö - óõ)

๘๑

(๑๔) สาํ หรบั ศาลใช
หมายเรยี ก
คดอี าญา

คดีหมายเลขดําที่....................../๒๕......
คดหี มายเลขแดงท่.ี ...................../๒๕......

ã¹¾ÃÐÁËÒ»ÃÁÒÀÔä¸Â¾ÃÐÁËÒ¡ÉμÑ ÃÂÔ 

ศาล................................................................
วันท่.ี ...........เดือน.............................พุทธศกั ราช ๒๕.......

ความ..............................................................

...................................................................................................โจทก
คดีระหวาง

..................................................................................................จาํ เลย
หมายถงึ ...........................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

ตามท่ีโจทกไดยื่นฟองกลาวโทษจําเลยตอศาลนี้ หาวากระทําผิดเปนความอาญา มี
ขอความตามสําเนาคําฟอ งซ่งึ ไดส งมาใหท ราบพรอ มกับหมายนดั ไตส วนมูลฟองแลว น้ัน

บัดน้ี ศาลไดมีคาํ ส่งั ประทับฟอ งในกระทงความผดิ .......................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
และนัดจําเลยใหก ารแกข อหาแหง คดี พรอมกบั นดั สบื พยานโจทก วนั ท่ี........เดอื น............................
พ.ศ.๒๕............เวลา...............................นาฬก า

เพราะฉะนั้น ใหจําเลยไปศาลตามกําหนดนี้
..........................................................ผพู ิพากษา

ศาล....................................................
โทรศพั ท. ............................................

พลิก

๘๒

จาํ เลยอยบู า นเลขท.่ี .......................หมทู .่ี .................ถนน................................................................
ตรอก/ซอย................................ตาํ บล/แขวง................................อาํ เภอ/เขต..................................
จงั หวดั .............................รหสั ไปรษณยี . ..............................โทรศพั ท. .............................................

คําเตือน
หากจาํ เลยไมมาตามหมายเรยี กโดยไมมีขอ แกตัวอันควร เปน เหตทุ ีศ่ าลอาจออกหมายจบั ได

๘๓

ô.õ ËÁÒÂÍÒÞÒ

หมายอาญา หมายความถงึ “หนงั สอื บงการทอ่ี อกตามบทบญั ญตั แิ หง ประมวลกฎหมายน้ี
สง่ั ใหเจาหนาที่ทาํ การจบั ขัง จาํ คุก หรอื ปลอยผตู อ งหา จําเลย หรอื นักโทษ หรอื ใหท ําการคน รวมท้ัง
สาํ เนาหมายจับหรอื หมายคน อันไดร บั รองวา ถูกตอง และคาํ บอกกลาวทางโทรเลขวา ไดอ อกหมายจับ
หรอื หมายคนแลว ตลอดจนสาํ เนาหมายจับหรอื หมายคนที่ไดสง ทางโทรสาร สือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส หรือ
สอื่ เทคโนโลยสี ารสนเทศประเภทอน่ื ทงั้ นี้ ตามท่บี ญั ญตั ิไวใ นมาตรา ๗๗” (มาตรา ๒(๙))

จากบทบญั ญตั ิดังกลาวขางตน จงึ อาจแบงหมายอาญาไดเ ปน ๕ ประเภท คือ
ñ. ËÁÒ¨ºÑ ออกเพอ่ื จบั ผตู อ งหาหรอื จาํ เลยตามพฤตกิ ารณ ดงั เชน ทร่ี ะบไุ วใ นมาตรา ๖๖
ò. ËÁÒ¤¹Œ ออกเพื่อคนหาบุคคลหรือสิ่งของตามพฤติการณ ดังเชนที่ระบุไวใน
มาตรา ๖๙
ó. ËÁÒ¢ѧ ออกเพ่ือขังผูตองหาหรือจําเลยในระหวางการสอบสวนไตสวนมูลฟอง
หรือพิจารณาดงั เชน ท่รี ะบุไวน ัน้ มาตรา ๗๑
ô. ËÁÒÂจาํ ¤¡Ø ออกเพื่อจําคุกจําเลยซ่ึงตองคําพิพากษาใหจําคุก หรือประหารชีวิต
หรือจําคุกแทนคา ปรบั ดังเชน ทร่ี ะบุไวในมาตรา ๗๔
õ. ËÁÒ»ŋÍ ออกเพื่อปลอยผูตองหาหรือจําเลยในพฤติการณ ดังเชนท่ีระบุไวใน
มาตรา ๗๒, ๗๓ และ ๗๕

ô.ö ¼ÁÙŒ อÕ าํ ¹Ò¨ÍÍ¡ËÁÒÂÍÒÞÒ

ÁÒμÃÒ õ÷ บัญญัติวา “ภายใตบังคับแหงบทบัญญัติในมาตรา ๗๘ มาตรา ๗๙
มาตรา ๙๐ มาตรา ๙๒ และมาตรา ๙๔ แหง ประมวลกฎหมายนี้ จะจบั ขงั จําคกุ หรอื คนในท่ีรโหฐาน
หาตวั คนหรอื ส่ิงของตองมคี าํ Êè§Ñ ËÃ×ÍËÁÒ¢ͧÈÒÅสาํ หรับการนัน้

บุคคลซง่ึ ตองขังหรอื จาํ คกุ ตามหมายศาล จะปลอยไปไดก เ็ ม่ือมีหมายปลอย”
ÁÒμÃÒ õø บัญญัติวา “ศาลมีอํานาจออกคําส่ังหรือหมายอาญาไดภายในเขตอํานาจ
ตามหลกั เกณฑแ ละวิธีการที่กาํ หนดในขอบงั คบั ของประธานศาลฎีกา”
จากบทบัญญัติดังกลาว แสดงใหเห็นวา “ÈÒÅ” เทานั้น ท่ีจะเปนผูออกหมายอาญา
ไมวาจะเปนหมายจับ หมายคน หมายขัง หรือหมายปลอย การท่ีศาลจะออกหมายจับ หมายคน
หมายขงั นนั้ ศาลจะออกหมายดังกลาวใหตอ เมื่อ
- ศาลเห็นสมควร ซ่งึ กรณนี เี้ ปน การใชดุลพินิจของศาล
- มีผูรองขอใหออกหมาย สําหรับกรณีท่ีผูรองขอใหศาลออกหมาย ผูที่รองขอใหศาล
ออกหมายเปนพนักงานฝายปกครอง จะตองเปน¾¹Ñ¡§Ò¹½†Ò»¡¤ÃͧÃдѺÊÒÁ Ëҡ໚¹
਌Ҿ¹Ñ¡§Ò¹ตําÃǨμŒÍ§ÁÂÕ Èμ§Ñé áμ‹ÃŒÍÂตาํ ÃǨμÃÕหรอื เทยี บเทา ขนึ้ ไป (มาตรา ๕๙ วรรคสอง)

๘๔

ô.÷ ËÁÒ¨ºÑ ËÁÒ¤¹Œ

เจาพนักงานตํารวจมีหนาท่ีสําคัญในการรักษาความสงบเรียบรอยและความมั่นคงของ
บานเมือง หากแตเม่ือใดที่เกิดการกระทําความผิดอาญาขึ้น ก็เปนหนาที่ของเจาพนักงานตํารวจท่ีจะ
ตองติดตามจับตัวนําผูกระทําความผิดมาสูกระบวนการยุติธรรม เพื่อพิจารณาตัดสินวาผูคนผูน้ันได
เปนผูกระทําความผิดน้ันจริงหรือไม และในการปฏิบัติงานน้ัน ส่ิงท่ีเปนเคร่ืองมือสําคัญในการปฏิบัติ
หนาทใี่ หลุลว งไปไดดไี ดนน้ั จะตอ งอาศัยหมายจับ และหมายคน เปนสาํ คัญ

¡ÒÃÍÍ¡ËÁÒ¨ºÑ ËÁÒ¤¹Œ
เนอื่ งจากการจบั การคน นนั้ เปน การกระทาํ ทกี่ ระทบกระทงั่ สทิ ธขิ องบคุ คล แมว า กฎหมาย
จะใหอํานาจแกเจาพนักงานตํารวจในการจับ คน ไดก็ตาม แตเจาพนักงานตํารวจจะตองปฏิบัติตาม
กฎเกณฑท่ีกฎหมายกําหนดไว กลาวคือ จะตองยื่นคําขอตอศาลเพื่อใหศาลออกหมายจับ หมายคน
เพ่อื นาํ หมายน้ันไปดําเนินการตอไป ดังนนั้ ขั้นตอนการออกหมาย จึงมีดังน้ี
๑) การยนื่ คาํ รอ งขอใหศ าลออกËÁÒ¨ºÑ ใหย นื่ คาํ รอ งขอตอ ÈÒÅ·ÁèÕ àÕ ¢μอาํ ¹Ò¨ชาํ ÃФ´Õ
หรือศาลท่มี เี ขตอํานาจเหนือทองที่ทจ่ี ะทําการจบั

สวนการยื่นขอใหออกËÁÒ¤Œ¹ ใหย่ืนคํารองขอตอศาล·ÕèÁÕà¢μอํา¹Ò¨à˹×Í·ŒÍ§·Õè
·èÕ¨Ðทํา¡Ò䌹 (ระเบียบราชการฝายตุลาการศาลยุติธรรมวาดวยแนวปฏิบัติในการออกหมายจับและหมายคนในคดีอาญา

พ.ศ.๒๕๔๕ ขอ ๔ และ ๖, ขอบังคับประธานศาลฎีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการเกี่ยวกับออกคําส่ังหรือหมายอาญา
พ.ศ.๒๕๔๘ ขอ ๘ วรรคแรก)

๒) ผรู อ งขอใหศ าลออกหมายจบั หรอื หมายคน นน้ั จะตอ งเปน ผมู อี าํ ¹Ò¨·àèÕ ¡ÂèÕ Ç¢ÍŒ §¡ºÑ ¡ÒÃ
Ê׺ÊǹËÃ×ÍÊͺÊǹ¤´Õ·èÕÃÍŒ §¢Í¹¹Ñé และตอ งพรอมท่จี ะมาใหผ พู ิพากษาสอบสวนได (ขอบังคับประธาน

ศาลฎีกาฯ ขอ ๙)

๓) ในการรอ งขอใหÈ ÒÅÍÍ¡ËÁÒ¨ºÑ ผรู อ งขอจะตอ งมËี Å¡Ñ °Ò¹μÒÁÊÁ¤ÇÃวา ผจู ะถกู จบั
นา จะไดก ระทาํ ความผดิ อาญา «Öè§ÁÕÍμÑ ÃÒâ·Éจํา¤¡Ø Í‹ҧÊÙ§à¡¹Ô ó »‚ ËÃÍ× ÁÕàËμÍØ Ñ¹¤ÇÃàª×èÍÇÒ‹ ¼Œ·Ù Õè
¹‹Ò¨Ðä´Œ¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼´Ô ÍÒÞÒ¹‹Ò¨ÐËÅºË¹Õ ËÃÍ× ä»Â§Ø‹ àËÂ§Ô ¡Ñº¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹ËÃÍ× ¡Í‹ àËμÍØ Ñ¹μÃÒÂ
»ÃСÒÃ͹×è (ขอ บังคบั ประธานศาลฎีกาฯ ขอ ๑๔)

สวนการรองขอใหÍÍ¡ËÁÒ¤Œ¹น้ัน ผูรองขอตองเสนอพยานหลักฐานที่¹‹Òàªè×ÍÇ‹Ò
º¤Ø ¤ÅËÃÍ× Ê§èÔ ¢Í§·Õ褌¹ÁÒÍ‹Ùã¹Ê¶Ò¹·è·Õ Õè¨Ð¤Œ¹ áÅÐ

- ส่ิงของนั้นจะเปน¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹»ÃСͺการสอบสวน ไตสวนมูลฟองหรือ
พจิ ารณาคดี

- ส่ิงของนั้นÁÕäÇŒเปนความผิด หรือä´ŒÁÒโดยผิดกฎหมาย หรือมีเหตุอันควรสงสัย
วา ä´ãŒ ªŒËÃ×Íμѧé 㨨Ð㪌ในการกระทําความผิด หรอื

- เปนสิ่งของซ่ึงตองยึดหรือริบ ตามคําพิพากษา ตามคําส่ังศาลในการที่จะพบ
หรอื จะยดึ â´ÂÇ¸Ô ÍÕ ×¹è äÁ‹ä´áŒ ÅŒÇ (ขอ บังคับประธานศาลฎีกาฯ ขอ ๑๕.๑)

๘๕

- กรณีที่เปนการคนเพ่ือหาบุคคล ผูรองขอตองเสนอพยานหลักฐานที่นาเช่ือวา
º¤Ø ¤Å·¶èÕ ¡Ù ˹Nj §à˹ÂÕè ÇËÃÍ× ¡¡Ñ ¢§Ñ โดยมชิ อบดว ยกฎหมาย หรอื มหี มายใหจ บั บคุ คลนน้ั (ขอ บงั คบั ประธาน

ศาลฎีกาฯ ขอ ๑๕.๒)

๔) ¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹ที่จะใชแ สดงตอ ศาลเพ่ือขอใหศ าลÍÍ¡ËÁÒ¨ºÑ น้ัน ใหร วมถึง
- ขอ มลู ทไี่ ดจ ากการสบื สวนสอบสวน เชน บนั ทกึ ถอ ยคาํ ของสายลบั ขอ มลู ทไ่ี ดจ าก

รายงานของแหลง ขา ว ขอ มลู ทไี่ ดจ ากการเฝา สงั เกตการณข องเจา พนกั งานทท่ี าํ ไวà »¹š ÅÒÂÅ¡Ñ É³Í ¡Ñ ÉÃ
- ขอ มลู ทไ่ี ดจ ากการวเิ คราะหท างนติ วิ ทิ ยาศาสตร หรอื ทไี่ ดจ ากการใชเ ครอ่ื งมอื ทาง

วทิ ยาศาสตร เชน เครอื่ งตรวจลายพมิ พน้ิวมือ เคร่ืองมอื ตรวจพสิ ูจนทางพนั ธุกรรม
- ขอ มลู ทไี่ ดจ ากส่ืออิเลก็ ทรอนิกส เชน จากอเี มล หรืออินเทอรเนต็
- ขอ มลู ทไ่ี ดจ ากหนงั สอื ของพนกั งานอยั การ (อ.ก.๒๙) (ขอ บงั คบั ประธานศาลฎกี าฯ ขอ ๑๗)

๕) หมายคน ทศี่ าลออกใหน นั้ ศาลจะระบชุ อื่ และตาํ แหนง ของผมู อี าํ นาจไปจดั การตาม
หมายคน และหากมีเหตุสมควรอาจจะระบุช่ือไวห ลายคนก็ได แตบุคคลเหลาน้นั จะตองเปนพนักงาน
ฝา ยปกครองต้งั แตร ะดับปฏิบตั กิ ารข้นึ ไปหรือตํารวจซงึ่ มยี ศต้ังแตÃ ŒÍÂตาํ ÃǨμÃÕขนึ้ ไปเทา นน้ั

หมายคน จะระบุสถานท่ี วัน เวลา ที่ทําการคนอยางชัดเจน แตหากไมอาจระบุเวลา
สิน้ สดุ การคนได กจ็ ะระบุไวว า “คน ไดติดตอกนั จนเสรจ็ สน้ิ ” (ขอบงั คบั ประธานศาลฎกี าฯ ขอ ๒๐)

¡ÒÃÌͧ¢ÍÍÍ¡ËÁÒ¨ºÑ ËÁÒ¤Œ¹ ¡Ã³¾Õ ÔàÈÉ
การรองขอออกหมายจับ หมายคน กรณีพเิ ศษ มีอยู ๓ กรณี คือ
๑. การรองขอออกหมายจบั หมายคน นอกเขตศาล
๒. การรองขอออกหมายจบั หมายคน โดยสือ่ เทคโนโลยีสารสนเทศ
๓. การรองขอออกหมายคนเพื่อจับผูดรุ า ยหรือผูรา ยสําคัญในเวลากลางคืน

¡ÒÃÃÍŒ §¢ÍÍÍ¡ËÁÒ¨Ѻ ËÁÒ¤¹Œ ¹Í¡à¢μÈÒŹ¹éÑ
การทเ่ี จา พนกั งานตาํ รวจจะตอ งขอหมายจบั หมายคน นอกเขตศาลนน้ั จะตอ งดาํ เนนิ การ
ดังนี้
๑) เจาพนักงานซึ่งจะทําการจับหรือคนนอกเขตÈÒÅÍÒÞÒนั้น จะตองรองขอตอ
ศาลอาญาใหออกหมายจับหรือหมายคนไดตอเม่ือเปน¡ÒÃจํา໚¹à˧´‹Ç¹Í‹ҧÂÔè§ áÅСÒÃÌͧ¢Í
μ‹ÍÈÒÅ·ÁèÕ àÕ ¢μอาํ ¹Ò¨¹¹Ñé ¨Ðà¡Ô´¤ÇÒÁÅÒ‹ ªÒŒ àÊÂÕ ËÒÂÍÂÒ‹ §ÃŒÒÂáçμ‹Í¡Òû¯ºÔ ÑμÔ˹ŒÒ·èÕ เชน ผจู ะถกู
ออกหมายจบั กาํ ลงั จะหลบหนี หรอื สงิ่ ของทต่ี อ งการจะหานน้ั กาํ ลงั จะถกู โยกยา ยทาํ ลาย (ขอ บงั คบั ประธาน

ศาลฎีกาฯ ขอ ๒๕)

๒) ผทู จี่ ะรอ งขอหมายจบั หมายคน นอกเขตศาลในกรณนี ี้ หากเปน พนกั งานฝา ยปกครอง
ตอ งดาํ รงตําแหนง ตง้ั แตระดับ ๙ ข้นึ ไป ในกรณีท่เี ปน ตํารวจ จะตอ งมียศต้ังแต พล.ต.ต.ขึน้ ไป (ขอ บังคับ

ประธานศาลฎกี าฯ ขอ ๒๖)

๘๖

¡ÒÃÃÍŒ §¢ÍÍÍ¡ËÁÒ¨Ѻ ËÁÒ¤¹Œ â´ÂÊÍè× à·¤â¹âÅÂÊÕ ÒÃʹà·È
การรองขอออกหมายจับ หมายคน ในกรณดี ังกลาว จะตองปฏิบตั ติ ามขอบังคบั ประธาน
ศาลฎีกา กลาวคือ
๑) ตองเปนกรณีจํา໚¹à˧´‹Ç¹ áÅÐÁÕàËμؼÅÍѹÊÁ¤Çà ซ่ึงผูรองออกหมายจับ
หมายคนนั้น ไมอาจไปพบผูพิพากษาได ผูรองขอใหออกหมายดังกลาวอาจรองขอตอผูพิพากษา
ทางโทรศัพท โทรสาร ส่ืออิเล็กทรอนิกส หรือสื่อเทคโนโลยีสารสนเทศประเภทอ่ืนท่ีเหมาะสม
เมื่อขอใหศ าลออกหมายจับหรอื หมายคนกไ็ ด (ขอบังคับประธานศาลฎกี าฯ ขอ ๒๘)
๒) การรอ งขอในกรณเี ชน นี้ หากสามารถทาํ ใหป รากฏหลกั ฐานเปน หนงั สอื ได ใหผ รู อ งขอ
นนั้ ทาํ คาํ รอ งขอพรอ มแสดงเหตคุ วามจาํ เปน เรง ดว นและเหตทุ ไ่ี มอ าจไปพบผพู พิ ากษาได ขอ มลู พยาน
หลกั ฐาน หรอื เอกสารทเี่ ปน รายละเอยี ดแหง คาํ รอ งนน้ั สง มาใหผ พู พิ ากษาทางโทรสาร สอื่ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส
หรือส่ือเทคโนโลยีสารสนเทศประเภทอ่ืนที่เหมาะสม โดยระบุรหัสประจําหนวย หมายเลขโทรศัพท
โทรสารสําหรับใหผ พู พิ ากษาตดิ ตอ กลับไปยงั ผรู องขอในการตอบขอ ซกั ถาม

แตหากไมสามารถทําใหปรากฏหลักฐานเปนหนังสือได ผูพิพากษาจะใชวิธีการ
จากบันทึกถอยคําของผูรอง แลวลงรหัสประจําหนวย ลงลายมือช่ือใสซองปดผนึกไว (ขอบังคับประธาน
ศาลฎกี าฯ ขอ ๓๐) และเมอื่ ผพู พิ ากษาออกหมายใหแ ลว กจ็ ะแจง ใหผ รู อ งขอหมายนน้ั ใหร อรบั สาํ เนาหมาย
ทางโทรสาร สื่ออิเล็กทรอนิกส หรือสื่อเทคโนโลยีสารสนเทศประเภทอื่น เพื่อใหผูรองขอนําไป
ดาํ เนนิ การจับหรอื คน ตอ ไป (ขอบงั คับประธานศาลฎกี าฯ ขอ ๓๓) และผพู ิพากษาจะแจงใหผ รู อ งขอใหอ อก
หมายมาพบเพ่อื สาบานตัว

¡ÒÃÌͧ¢ÍÍÍ¡ËÁÒ¤¹Œ à¾Í×è ¨Ñº¼ÙŒ´ÃØ ŒÒÂËÃÍ× ¼ŒÙÃÒŒ Âสาํ ¤ÞÑ ã¹àÇÅÒ¡ÅÒ§¤×¹
การรอ งขอใหศ าลออกหมายคน เปน พเิ ศษเพอ่ื จบั ผดู รุ า ยหรอื ผรู า ยสาํ คญั ในเวลากลางคนื
นั้น จะตอ งดาํ เนินการดงั น้ี
๑) ผรู อ งขอใหศ าลออกหมายคน นนั้ ตอ งเปน พนกั งานฝา ยปกครองทด่ี าํ รงตาํ แหนง ตงั้ แต
ระดบั ๘ ขน้ึ ไป หรอื กรณที ่เี ปนตาํ รวจ ตอ งมียศต้งั แตช ้นั ¾¹Ñ ตาํ ÃǨàÍ¡ขนึ้ ไป
๒) ในการรองขอใหออกหมายคนเพื่อจับผูดุรายหรือผูรายสําคัญในเวลากลางคืนนั้น
นอกจากจะมีหลักฐานที่นาเชื่อวาบุคคลท่ีมีหมายจับยังอยูในสถานที่ท่ีจะคนแลวผูรองขอμŒÍ§àʹÍ
¾ÂÒ¹ËÅ¡Ñ °Ò¹ทน่ี า เชือ่ วา

(๑) ผนู ้นั เปนผดู รุ า ยหรอื เปนผูรายสาํ คญั
(๒) มเี หตจุ าํ เปนเรงดวนที่ตองทาํ ในเวลากลางคนื มิฉะน้นั ผูน้ันจะหลบหนี หรอื กอ
ใหเกดิ อันตรายอยา งรายแรง (ขอ บงั คับประธานศาลฎกี าฯ ขอ ๓๖)

๘๗

คําส่ังสํานักงานตํารวจแหงชาติ ท่ี ๔๑๙/๒๕๕๖ เร่ือง การอํานวยความยุติธรรมใน
คดีอาญา การทําสํานวนการสอบสวนและมาตรการควบคุมตรวจสอบเรงรัดการสอบสวนคดีอาญา
ขอ ๒.๒) ไดใหค วามหมายของ ผดู ุราย และผูรายสาํ คญั ไวดงั นี้

¼ÙŒ´ØÌҠหมายถึง ผูท่ีกระทําอยางโหดเห้ียม และหมายความรวมถึงบุคคลท่ียังไมใช
ผูกระทําความผิด เชน คนท่ีมีจิตไมปกติเคยทํารายผูอื่นมากอน คนบา หรือคนที่เปนโรคจิตควบคุม
อารมณหรือพฤติกรรมตนเองไมไ ด อาจเกดิ อนั ตรายตอชวี ิตและทรัพยสนิ ของตนเองหรอื ผอู ่ืน

¼ÙŒÃŒÒÂสํา¤ÑÞ หมายถึง ผูกระทําความผิดในคดีที่มีลักษณะรายแรง เชน คดีฆาคนตาย
โดยเจตนา หรอื ปลน ทรพั ยห รอื เปน ผกู ระทาํ ผดิ ตดิ นสิ ยั จนมชี อ่ื เสยี งเปน ทห่ี วาดกลวั แกป ระชาชนทวั่ ไป
หรือเปนท่ีตอ งการตัวของทางราชการ หรอื มีหมายจับหลายคดี

๘๘

μÑÇÍÂÒ‹ §คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
ËÁÒÂàÃÕ¡ ËÁÒÂÍÒÞÒ

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò·Õè ñóôñ/òõðù เมอ่ื มผี ไู ปแจง ความตอ พนกั งานสอบสวนกลา วหา
วาจําเลยบุกรุกที่ดิน จําเลยยอมตกอยูในฐานะเปนผูตองหาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญา มาตรา ๒ (๒) แลว ซึ่งในชั้นสอบสวนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
มาตรา ๑๓๔ พนกั งานสอบสวนจะบังคับใหผตู อ งหาใหถ อ ยคําใด ๆ ไมไ ดแ ละมาตรา ๑๓๕ กบ็ ัญญตั ิ
หามมิใหพนักงานสอบสวนลอลวงหรือขูเข็ญผูตองหาใหใหการอีกดวย จึงเห็นไดวาหมายเรียกของ
พนกั งานสอบสวนทใ่ี หผ ตู อ งหามาเพอ่ื ใหก าร ไมเ ขา ลกั ษณะเปน คาํ บงั คบั ตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา ๑๖๘

กรณีผูตองหาขัดขืนไมมาใหการตามหมายเรียกโดยไมมีขอแกตัวอันควรนั้น ประมวล
กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๖๖ (๓) บัญญัติทางแกไว ใหพนักงานสอบสวนมีอํานาจ
ออกหมายจับตัวมาได เปนการลงโทษอยูแลว จึงเห็นไดวาเจตนารมณของประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา ๑๖๘ หาไดมุงหมายจะใชบังคับกับผูตองหาที่ขัดขืนไมมาใหการตอพนักงานสอบสวนตาม
หมายเรยี กดวยไม (ประชมุ ใหญคร้งั ท่ี ๑๗/๒๕๐๙)

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò·Õè ñùõô/òõñõ พนกั งานสอบสวนเชญิ จาํ เลยไปใหถ อ ยคาํ ในฐานะ
พยานท่ีสถานีตํารวจโดยไมไดออกหมายเรียก จําเลยยอมมาโดยดีและพนักงานสอบสวนบอกจําเลย
วาจะสอบสวนเปนพยาน ยอมหมายความวาส่ังใหจําเลยใหถอยคํา คําสั่งของพนักงานสอบสวน
เชนน้ีจึงเปนคําบังคับตามกฎหมายใหจําเลยใหถอยคํา เม่ือจําเลยขัดขืนคําบังคับดังกลาว ยอมมี
ความผดิ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๖๙

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաҷèÕ ôòùó/òõô÷ คดีนี้หมายเรียกและสําเนาคําฟองไดสง
ใหแกจ ําเลยที่ ๒ โดยทางไปรษณียล งทะเบียนตอบรับ จงึ มผี ลเสมือนวาเจาพนกั งานศาลเปนผูสง ตาม
ป.ว.ิ พ. มาตรา ๗๓ ทวิ เมือ่ ร. ซง่ึ เปน ภรรยาของจําเลยท่ี ๒ ซง่ึ มอี ายเุ กิน ๒๐ ป และอยบู า นเดียวกนั
ไดรับหมายเรียกและสําเนาคําฟองดังกลาวเม่ือวันท่ี ๓ พฤษภาคม ๒๕๔๖ ตามรายงานเจาหนาที่
และใบตอบรบั ในประเทศ ยอ มถอื ไดว า มกี ารสง หมายเรยี กและสาํ เนาคาํ ฟอ งใหจ าํ เลยที่ ๒ โดยชอบแลว
ตาม ป.วิ.พ. มาตรา ๗๖ วรรคหนึง่ จําเลยท่ี ๒ อาจยนื่ คําใหก ารไดภายใน ๑๕ วัน นบั แตวนั ดงั กลาว
ตาม ป.วิ.พ. มาตรา ๑๗๗ วรรคหนึ่ง ซง่ึ จะครบกาํ หนดในวันท่ี ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๔๖ การท่จี าํ เลย
ที่ ๒ ยนื่ คาํ ใหก ารในวนั ท่ี ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๔๖ จงึ เปน การยนื่ คาํ ใหก ารเกนิ กาํ หนด ๑๕ วนั ซง่ึ เปน การ
ไมปฏิบัติตามกฎหมาย ท้ังการสงหมายเรียกและสําเนาคําฟองใหแกจําเลยที่ ๒ โดยทางไปรษณีย
ลงทะเบยี นตอบรับเชน น้ี หาใชเ ปนการสงโดยวธิ อี นื่ ตาม ป.ว.ิ พ. มาตรา ๗๙ ไม

๘๙

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò·Õè ô÷ù/òõõõ การออกหมายจบั ผตู อ งหาตามคาํ รอ งของพนกั งาน
สอบสวนเปนอํานาจของผูพิพากษาคนเดียวในศาลช้ันตน เปนอํานาจพิเศษที่กฎหมายบัญญัติ
ใหผ พู พิ ากษาคนเดยี วในศาลชนั้ ตน มอี าํ นาจออกหมายจบั ผตู อ งหาตามคาํ รอ งของพนกั งานสอบสวนได
ภายใตบทบัญญัติแหง ป.วิ.อ. มาตรา ๖๖ และมาตรา ๕๙/๑ โดยเฉพาะ จึงไมใชเรื่องที่กฎหมาย
มีความประสงคจ ะใหผูต องหาย่นื อทุ ธรณไดต าม ป.วิ.อ. มาตรา ๑๙๓

๙๑

º··Õè õ

¡ÒèѺáÅСÒäǺ¤ÁØ

õ.ñ ¡ÒèºÑ áÅСÒäǺ¤ÁØ

การจบั กมุ นนั้ เปน การกระทาํ ใหผ ถู กู จบั เสยี ความเปน อสิ รภาพ เจา พนกั งานตาํ รวจจงึ ควร
ระมัดระวังการใชอํานาจในการจับและการกระทําเม่ือมีความจําเปน โดยใหถูกตองตามที่รัฐธรรมนูญ
และกฎหมายใหอํานาจไว พึงเขาใจวาวัตถุประสงคสวนใหญของการจับเพ่ือประโยชนในการระงับ
ปราบปรามเหตุอันบังเอิญเกิดขึ้นเฉพาะหนา หรืออาจเกิดขึ้นเพ่ือปองกันมิใหผูกระทําผิดมีโอกาส
หลบหนีไดสะดวกเทาน้ัน ดังนั้นในการปฏิบัติหนาที่ของเจาพนักงานตํารวจในการจับกุมบุคคลท่ีตอง
สงสยั วา เปนผกู ระทาํ ความผิดนน้ั จงึ ตองมเี คร่ืองมอื ท่ีสาํ คญั ในการท่จี ะใชอ ํานาจ นัน่ กค็ อื หมายจับ

และเนื่องจากการจับกุมเปนการละเมิดสิทธิสวนบุคคลดังท่ีกลาวมาแลวนั้น ในประมวล
กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๖๐ จึงกําหนดใหทําเปนหนังสือและในหมายจับจะตองมี
ขอความดังตอ ไปนี้

๑. สถานทท่ี อ่ี อกหมาย
๒. วนั เดอื นปท อี่ อกหมาย
๓. เหตทุ อี่ อกหมาย
๔. ตอ งระบชุ ื่อหรอื รูปพรรณของบคุ คลท่ีจะถกู จับ
๕. ใหระบคุ วามผดิ
และหมายจบั นน้ั จะตอ งลงลายมอื ชอื่ และประทบั ตราของศาลลงในหมายจบั นนั้ ดว ย ตามแบบพมิ พท ี่ ๔๗
(สีขาว) (ทายขอบังคับของประธานศาลฎีกา วาดวยหลักเกณฑและวิธีการเกี่ยวกับการออกคําสั่ง
หรอื หมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘)

๙๓

(๔๗ ทว)ิ สาํ หรบั ศาลใช
หมายจบั

ที.่ ......................./๒๕..........

ã¹¾ÃлÃÁÒÀäÔ ¸Â¾ÃÐÁËÒ¡ÉÑμÃԏ
ศาล...................................................................
วันท่ี...........เดอื น...........................พทุ ธศกั ราช ๒๕..........
ความอาญา
...................................................................................................ผรู อง
หมายถงึ ...........................................................................................................................................
ดว ย...........................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ซงึ่ ตอ งหาวา กระทาํ ความผดิ ฐาน......................................................................................................
.......................................................................................................................................................
กรณมี หี ลกั ฐานตามสมควรวา *.........................................................................................................
๑. ไดห รือนา จะไดก ระทําความผดิ อาญาซึ่งมอี ัตราโทษจาํ คกุ อยา งสูงเกนิ สามป
๒. ไดห รอื นาจะไดกระทาํ ความผิดอาญาและมเี หตุอันควรเช่อื วา
๒.๑ จะหลบหนี
๒.๒ จะไปยงุ เหยิงกบั พยานหลกั ฐาน
๒.๓ กอเหตุอันตรายประการอน่ื
๓. อนื่ ๆ .............................................................................................................................
เพราะฉะนนั้ ใหท า นจบั ตวั *......................................................................................
เลขประจาํ ตวั ประชาชน - - - - เชอ้ื ชาต.ิ .................
สญั ชาต.ิ ....................อาชพี ........................................อยบู า นเลขท.่ี ....................หมทู .่ี ....................
ถนน.......................................ตรอก/ซอย....................................ใกลเ คยี ง......................................
ตาํ บล/แขวง.....................................อาํ เภอ/เขต...................................จงั หวดั .................................
โทรศพั ท. ..............................................ไปสง ท.่ี ...............................................................................
ภายในอายุความ...........ป นับต้ังแตว ันที่...........เดือน..........................พ.ศ. ๒๕....... เพอ่ื จะได
ดําเนินการตามกฎหมาย แตไมเ กนิ วันที.่ ............เดอื น.......................................พ.ศ. ๒๕.......
..........................................ผูพิพากษา
(พลกิ )

ËÁÒÂàËμØ : *ãËÃŒ кªØ ×Íè μÑÇ ªèÍ× Ê¡ØÅ áÅÐṺตาํ ˹ÃÔ »Ù ¾Ãó¢Í§º¤Ø ¤Å·èըж¡Ù ¨ºÑ à·Ò‹ ·Õè·ÃҺ仾ÃÍŒ Á¡ºÑ ËÁÒ¹Õé´ŒÇÂ

๙๔

บันทึก
วันท.ี่ .............เดอื น............................................พ.ศ. ๒๕...........
เจา พนกั งานผจู ดั การตามหมายไดแ จง ขอ ความในหมายใหแ กผ เู กย่ี วขอ งทราบและไดส ง หมายใหต รวจ
ดแู ลว

..................................................................เจา พนกั งานผจู ดั การตามหมาย
ขา พเจาผมู ชี อ่ื ขางทายนี้ไดร ับทราบขอ ความในหมาย และไดตรวจดูหมายแลว

.......................................................ผูรบั ทราบ
(..................................................)
คาํ เตือน
เจาพนักงานผูจัดการตามหมายพึงปฏิบัติตามกฎหมาย และตองแจงขอกลาวหา
ใหผ ถู กู จบั ทราบ แสดงหมายจบั ตอ ผถู กู จบั พรอ มทงั้ แจง ใหผ ถู กู จบั ทราบถงึ สทิ ธติ ามประมวลกฎหมาย
วิธพี ิจารณาความอาญา มาตรา ๘๓

๙๕

(๔๗) สําหรบั ศาลใช
หมายจบั คดหี มายเลขดาํ ท.่ี ........../๒๕........
ระหวา ง คดหี มายเลขแดงท.่ี ........../๒๕........
พจิ ารณา

ã¹¾ÃлÃÁÒÀäÔ ¸Â¾ÃÐÁËÒ¡ÉÑμÃԏ
ที.่ ....................... ศาล...................................................................
วันท่.ี ..........เดอื น...........................พุทธศักราช ๒๕..........
ความ...............................................
.......................................................................................................................โจทก
{ระหวา ง ........................................................................................................................จาํ เลย
หมายถงึ ...........................................................................................................................................
ดว ย...........................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ในความเรอ่ื งนต้ี อ งหาวา กระทาํ ความผดิ ฐาน....................................................................................
.......................................................................................................................................................
กรณมี หี ลกั ฐานตามสมควรวา *.........................................................................................................
๑. ไดห รอื นา จะไดกระทําความผิดอาญาซ่งึ มอี ัตราโทษจําคุกอยางสงู เกินสามป
๒. ไดห รือนาจะไดก ระทําความผิดอาญาและมเี หตอุ ันควรเชื่อวา
๒.๑ จะหลบหนี
๒.๒ จะไปยงุ เหยงิ กับพยานหลกั ฐาน
๒.๓ กอ เหตุอันตรายประการอืน่
๓. อน่ื ๆ .............................................................................................................................
เพราะฉะนนั้ ใหทานจับตัว*......................................................................................
เลขประจาํ ตวั ประชาชน - - - - เชอื้ ชาต.ิ .................
สญั ชาต.ิ ....................อาชพี ........................................อยบู า นเลขท.่ี ....................หมทู .ี่ ....................
ถนน.......................................ตรอก/ซอย....................................ตาํ บล/แขวง.....................................
อําเภอ/เขต...................................จังหวัด.................................โทรศัพท......................................
ไปสง ทศ่ี าลนภ้ี ายในกาํ หนดอายคุ วาม...........ป นบั ตงั้ แตว นั ท.ี่ ..........เดอื น....................พ.ศ. ๒๕.......
เพอื่ จะไดด าํ เนนิ การตามกฎหมาย แตไ มเ กนิ วนั ท.ี่ ............เดอื น..................................พ.ศ. ๒๕.........
................................................ผูพพิ ากษา
(พลิก)

ËÁÒÂàËμØ : *ãËÃŒ кªØ Íè× μÑÇ ªè×ÍÊ¡ØÅ áÅÐṺตํา˹Ôû٠¾Ãó¢Í§º¤Ø ¤Å·Õè¨Ð¶Ù¡¨Ñºà·‹Ò·Õè·ÃҺ仾ÃÍŒ Á¡ÑºËÁÒ¹é´Õ ÇŒ Â

๙๖

บันทึก
วันท.ี่ .............เดอื น............................................พ.ศ. ๒๕...........
เจา พนกั งานผจู ดั การตามหมายไดแ จง ขอ ความในหมายใหแ กผ เู กย่ี วขอ งทราบและไดส ง หมายใหต รวจ
ดแู ลว

..................................................................เจา พนกั งานผจู ดั การตามหมาย
ขา พเจาผมู ชี อ่ื ขางทายนี้ไดร ับทราบขอ ความในหมาย และไดตรวจดูหมายแลว

.......................................................ผูรบั ทราบ
(..................................................)

คาํ เตือน
เจาพนักงานผูจัดการตามหมายพึงปฏิบัติตามกฎหมาย และตองแจงขอกลาวหา
ใหผ ถู กู จบั ทราบ แสดงหมายจบั ตอ ผถู กู จบั พรอ มทงั้ แจง ใหผ ถู กู จบั ทราบถงึ สทิ ธติ ามประมวลกฎหมาย
วิธพี ิจารณาความอาญา มาตรา ๘๓

๙๗

(คาํ รอ ง) ท.ี่ ................/๒๕..........
ขอออกหมายจับ
รบั คาํ รอง ศาล...................................................................
เรยี กสอบ วันท่.ี .........เดอื น...............................พทุ ธศักราช ๒๕.......
....................ผูพ ิพากษา
ความอาญา
...................................................................................................ผูรอ ง
ขา พเจา ..................................................................ตาํ แหนง .........................................
อาย.ุ .............ป อาชีพรบั ราชการ สถานทีท่ ํางาน.............................................................................
แขวง/ตาํ บล...................................เขต/อาํ เภอ...................................จงั หวดั ...................................
โทรศพั ท. ...........................ขอยน่ื คํารอ งขอออกหมายจับตอ ศาล ดังมขี อ ความทจ่ี ะกลาวตอไปนี้
ขอ ๑. ดวย ..................................................................................................
มาแจง ความรอ งทกุ ขตอพนักงานสอบสวน
ปรากฏจากการสืบสวน/สอบสวนของ...........................................
......................................................................................................................................................
วา ..................................................................................................................................................
อาย.ุ ........ป เชอื้ ชาต.ิ ......................สญั ชาต.ิ .................................อาชพี .........................................
อยบู า นเลขท.ี่ ..............................หมทู .่ี ..........................ถนน..........................................................
ตรอก/ซอย...............................ใกลเ คยี ง.................................ตาํ บล/แขวง......................................
เขต/อาํ เภอ......................................จงั หวดั ......................................โทรศพั ท. .................................
ตามตําหนิรูปพรรณผูก ระทาํ ความผิดท่ีแนบมาพรอ มน้ี
ไดห รอื นา จะไดก ระทําความผดิ อาญารายแรงซึ่งมอี ัตราโทษจาํ คกุ ตง้ั แต ๓ ปขึน้ ไป
ไดหรือนาจะไดกระทําความผิดอาญา และนาจะหลบหนีหรือจะไปยุงเหยิงกับพยานหลักฐาน
หรือกออนั ตรายประการอื่น
เหตเุ กดิ ท.ี่ .........................................................................................................................................
เมอื่ วนั ท.ี่ .............เดอื น.....................................พทุ ธศกั ราช........................เวลา..........................น.
มพี ฤตกิ ารณก ระทาํ ความผดิ ทเ่ี กยี่ วกบั เหตอุ อกหมายจับ คือ............................................................
......................................................................................................................................................

๙๘

......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
เปน การกระทาํ ความผดิ ฐาน............................................................................................................
ตามกฎหมาย....................................................................................................................................
รายละเอียดขอมลู และพยานหลกั ฐาน ปรากฏตามเอกสารท่ีแนบมาพรอ มนี้

ขอ ๒. ผรู อ งประสงคจ ะทาํ การจบั กมุ ..........................................................................
จงึ ขอใหศาลออกหมายจับ....................................................มาดําเนนิ คดี

ในการยน่ื คาํ รอ งน้ี ผรู อ งไดม อบหมายให .....................................................................
............................ตําแหนง...................................................................ซึ่งเปนผูใตบังคับบัญชา
เปน ผูนําคาํ รองมาย่ืนตอศาล และหากศาลเรียกสอบถามเมื่อใด ผูร อ งพรอมจะมาใหศ าลสอบในทนั ที

ผูรอง เคย ไมเคย รอ งขอใหศาล...........................................................ออก
หมายจบั บคุ คลดงั กลา ว โดยอาศยั เหตแุ หง การรอ งขอเดยี วกนั นี้ หรอื เหตอุ น่ื (ระบ)ุ .............................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
และศาลมคี าํ สงั่ ...............................................................................................................................

ควรมิควรแลว แตจ ะโปรด
ลงชื่อ.......................................................ผรู อง

๙๙

õ.ò ¡ÒâÍÍÍ¡ËÁÒ¨ºÑ

ดงั ทกี่ ลา วมาแลว ขา งตน วา การจบั กมุ นนั้ เปน การกระทาํ ทเ่ี ปน การละเมดิ สทิ ธสิ ว นบคุ คล
การทเ่ี จา พนกั งานตาํ รวจจะจบั กมุ บคุ คลใดทสี่ งสยั วา เปน ผทู กี่ ระทาํ ความผดิ จะกระทาํ มไิ ด เวน แตเ ปน
กรณีที่กฎหมายใหอํานาจไวเปนกรณีพิเศษตามที่กําหนดไวในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาคดีอาญา
มาตรา ๗๘

ดังน้ัน กรณีโดยท่ัวไปน้ัน เจาพนักงานตํารวจจะจับกุมบุคคลใดไดตอเมื่อมีËÁÒ¨Ѻ
ËÃÍ× ¡Ã³ÕࢌҢŒÍ¡àǹŒ ·Õè¡®ËÁÒÂãËอŒ าํ ¹Ò¨¨Ñºä´Œâ´ÂäÁ‹μŒÍ§ÁËÕ ÁÒ¨Ѻ ซง่ึ การท่ีจะมหี มายจับไดน ั้น
เจา พนกั งานตาํ รวจตอ งรอ งขอตอ ศาลใหอ อกหมายจบั โดยจะμÍŒ §Ãк¶Ø §Ö àËμ¼Ø Åวา ทาํ ไมจงึ ตอ งรอ งขอ
ใหศาลออกหมายจบั และเหตทุ ีจ่ ะขอใหศาลออกหมายจบั นนั้ ไดกําหนดไวใน มาตรา ๖๖ กลา วคอื

ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๖๖ บัญญัติไววา “เหตุที่จะออก
หมายจบั ได มีดงั ตอ ไปนี้

(๑) เมอื่ มีหลกั ฐานตามสมควรวาบุคคลใดนา จะไดกระทาํ ความผดิ อาญา ซ่ึงมีอตั ราโทษ
จําคกุ อยา งสูงเกนิ สามป หรือ

(๒) เมื่อมีหลักฐานตามสมควรวาบุคคลใดนาจะไดกระทําความผิดอาญา และมีเหตุ
อันควรเชอื่ วาจะหลบหนี หรอื จะไปยงุ เหยงิ กบั พยานหลกั ฐาน หรือกอ เหตุอันตรายประการอ่ืน

ถาบุคคลนั้นไมมีที่อยูเปนหลักแหลง หรือไมมาตามหมายเรียกหรือตามนัด โดยไมมี
ขอแกต ัวอันควร ใหสันนษิ ฐานวา บคุ คลน้นั จะหลบหน”ี

นอกจากน้ี จากÃÐàºÂÕ ºÃÒª¡Òý҆ ÂμÅØ Ò¡ÒÃÈÒÅÂμØ ¸Ô ÃÃÁ ÇÒ‹ ´ÇŒ Âá¹Ç»¯ºÔ μÑ ãÔ ¹¡ÒÃÍÍ¡
ËÁÒ¨ºÑ áÅÐËÁÒ¤¹Œ 㹤´ÍÕ ÒÞÒ ¾.È.òõôõ áÅТ͌ º§Ñ ¤ºÑ ¢Í§»ÃиҹÈÒÅ®¡Õ ÒÇÒ‹ ´ÇŒ ÂËÅ¡Ñ à¡³±
áÅÐÇÔ¸Õ¡ÒÃà¡ÕÂè ǡѺ¡ÒÃÍÍ¡คาํ ʧÑè ËÃ×ÍËÁÒÂÍÒÞÒ ¾.È.òõôø ไดก ําหนดสาระสาํ คญั ไว คือ

๑) เจา พนกั งานตาํ รวจผทู จ่ี ะรอ งขอใหศ าลออกหมายจบั นนั้ จะตอ งเปน ผมู อี าํ นาจหนา ท่ี
เกยี่ วขอ งกบั การสบื สวนหรอื สอบสวนคดที รี่ อ งขอนนั้ และตอ งพรอ มทจ่ี ะมาใหศ าลออกสอบถามกอ น
ออกหมายทนั ที (ระเบยี บราชการฝา ยตุลาการฯ ขอ ๕, ขอบังคบั ประธานศาลฎีกาฯ ขอ ๙)

๒) ตองเปนเจาพนักงานตํารวจซ่ึงมียศตั้งแตรอยตํารวจตรีขึ้นไป (ระเบียบราชการ

ฝา ยตลุ าการฯ ขอ ๕, ขอ บงั คบั ประธานศาลฎีกาฯ ขอ ๙)

๓) การรองขอใหออกหมายจับนั้นผูรองขอตองàʹ;ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹μÒÁÊÁ¤ÇÃวา
ผจู ะถกู จบั นา จะไดก ระทาํ ความผดิ อาญาซงึ่ มอี ตั ราโทษอยา งสงู เกนิ ๓ ป หรอื นา จะไดก ระทาํ ความผดิ
อาญาและมเี หตอุ นั ควรเชอ่ื วา ผนู นั้ จะหลบหนี หรอื จะไปยงุ เหยงิ กบั พยานหลกั ฐาน หรอื กอ เหตอุ นั ตราย
ประการอื่น (ระเบียบราชการฝายตุลาการฯ ขอ ๑๐, ขอบังคับประธานศาลฎีกาฯ ขอ ๑๔) นอกจากน้ี คํารองขอ
μÍŒ §ÃкªØ ×èÍ Ã»Ù ¾Ãó ÃкÍØ Òª¾Õ ËÁÒÂàÅ¢»ÃШíÒμÇÑ »ÃЪҪ¹ ¢Í§º¤Ø ¤Å·¨Õè ж¡Ù ¨Ñºà·‹Ò··Õè ÃÒº
ตามแบบพิมพที่กําหนดไว รวมทั้งขอมูลหรือพยานหลักฐานที่สนับสนุนเหตุแหงการออกหมาย

(ระเบยี บราชการฝายตุลาการฯ ขอ ๖, ขอบังคับประธานศาลฎีกาฯ ขอ ๑๐)