3_LA22203_กฎหมายวิธี

๒๐๐

ÁÒμÃÒ ñóô/ò ใหนําบทบัญญัติในมาตรา ๑๓๓ ทวิ มาใชบังคับ
โดยอนุโลมแกก ารสอบสวนผตู องหาที่เปน เดก็ อายุไมเ กินสิบแปดป

ÁÒμÃÒ ñóô/ó ผูตองหามีสิทธิใหทนายความหรือผูซ่ึงตนไววางใจเขาฟง
การสอบปากคาํ ตนได

(๑) แจงสิทธิใหผูตองหาทราบวา ผูตองหามีสิทธิที่จะใหการหรือไมก็ได
ถาผูตองหาใหการ ถอยคาํ ที่ผูตองหาใหการน้ันอาจใชเปนพยานหลักฐานในการพิจารณาคดีไดและ
ผตู อ งหามสี ทิ ธใิ หท นายความหรอื ผซู งึ่ ตนไวว างใจเขา ฟง การสอบปากคําไดต ามมาตรา ๑๓๔/๔ วรรคหนง่ึ
(๑) และ (๒)

(๒) ตองสอบถามเรื่องทนายความและตั้งทนายความใหผูตองหา
(มาตรา ๑๓๔/๑)

(๓) ถาผูตองหาเปนเด็กอายุไมเกิน ๑๘ ป พนักงานสอบสวนตองนาํ
วิธีการสอบคําใหการพยานเด็กตามมาตรา ๑๓๓ ทวิ มาใชบังคับโดยอนุโลม คือ ตองจัดใหมี
พนักงานอัยการ นักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะหและบุคคลที่เด็กรองขอรวมฟงการสอบปากคาํ
ผูตองหาเด็กคนนนั้ ดว ยตามมาตรา ๑๓๔/๒ และ

(๔) ถาผูตองหาขอใชสิทธิใหทนายความหรือท่ีปรึกษากฎหมายหรือ
ผซู ่งึ ตนไววางใจเขา ฟงการสอบปากคําตนดว ย พนักงานสอบสวนตอ งอนญุ าตตามมาตรา ๑๓๔/๓

อยางไรก็ตาม áÁŒÇ‹ÒคําÃѺÊÒÃÀÒ¾¹Ñé¹ÍÂÙ‹ã¹ËÅѡࡳ±´Ñ§¡Å‹ÒÇก็ตาม
คําใหการน้ันยังคงÍ‹Ùã¹°Ò¹¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅ‹Òชนิดหนึ่ง ซึ่งศาลยอมใหนําสืบไดแตจะรับฟงเพ่ือลงโทษ
หรอื ไมน ้ัน จะตองมีพยานหลกั ฐานอ่นื มาประกอบและตอ งเปนพยานทมี่ ีนาํ้ หนกั พอทีจ่ ะรบั ฟง ลงโทษ
จําเลยได

หากมีเพียงแตคาํ รับสารภาพในชั้นสอบสวนเพียงอยางเดียว หรือแมมี
พยานอื่นมาประกอบดวยก็ตาม แตพยานน้ันไมมีนํ้าหนักเพียงพอท่ีจะลงโทษ เม่ือจําเลยปฏิเสธ
ในชน้ั ศาล ศาลกจ็ ะลงโทษจาํ เลยไมไ ด

ÁÒμÃÒ òò÷ ใหศาลใชดุลพินิจวินิจฉัยชั่งน้าํ หนักพยานหลักฐานท้ังปวง
อยาพพิ ากษาลงโทษจนกวา จะแนใ จวา มกี ารกระทาํ ผดิ จรงิ และจําเลยเปนผูกระทําผิดนั้น

เมอ่ื มคี วามสงสยั ตามสมควรวา จาํ เลยกระทําความผดิ หรอื ไม ใหย กประโยชน
แหง ความสงสัยน้นั ใหจําเลย

ÁÒμÃÒ òò÷/ñ ในการวินิจฉัยชั่งนํา้ หนักพยานบอกเลา พยานซัดทอด
พยานที่จําเลยไมมีโอกาสถามคาน หรือพยานหลักฐานท่ีมีขอบกพรองประการอื่นอันอาจกระทบ
ถึงความนาเช่ือถือของพยานหลักฐานนั้น ศาลจะตองกระทาํ ดวยความระมัดระวัง และไมควรเชื่อ
พยานหลักฐานน้ันโดยลําพังเพ่ือลงโทษจําเลย เวนแตจะมีเหตุผลอันหนักแนน มีพฤติการณพิเศษ
แหงคดี หรอื มีพยานหลักฐานประกอบอ่ืนมาสนับสนุน

๒๐๑

พยานหลักฐานประกอบตามวรรคหนึ่ง หมายถึง พยานหลักฐานอ่ืน
ทรี่ บั ฟง ได และมแี หลง ทม่ี าเปน อสิ ระตา งหากจากพยานหลกั ฐานทต่ี อ งการพยานหลกั ฐานประกอบนน้ั
ทง้ั จะตอ งมคี ณุ คา ในเชงิ พสิ จู นท สี่ ามารถสนบั สนนุ ใหพ ยานหลกั ฐานอนื่ ทไ่ี ปประกอบมคี วามนา เชอ่ื ถอื
มากขึ้นดวย

ÁÒμÃÒ òóò หา มมใิ หโจทกอา งจําเลยเปน พยาน
ÁÒμÃÒ òóó จาํ เลยอาจอางตนเองเปนพยานได ในกรณีที่จําเลยอาง
ตนเองเปน พยาน ศาลจะใหเ ขา สบื กอ นพยานอน่ื ฝา ยจาํ เลยกไ็ ด ถา คาํ เบกิ ความของจาํ เลยนนั้ ปรกั ปราํ
หรือเสยี หายแกจาํ เลยอ่ืน จาํ เลยอ่นื นนั้ ซักคา นได
ในกรณที จ่ี ําเลยเบกิ ความเปน พยาน คาํ เบกิ ความของจาํ เลยยอ มใชย นั จาํ เลยนน้ั ได
และศาลอาจรบั ฟงคาํ เบกิ ความนัน้ ประกอบพยานหลกั ฐานอืน่ ของโจทกไ ด
*ÁÒμÃÒ òó÷ ·ÇÔ กอนฟองคดีตอศาล เม่ือมีเหตุอันควรเชื่อไดวา
พยานบคุ คลจะเดนิ ทางออกไปนอกราชอาณาจกั รไมม ที อ่ี ยเู ปน หลกั แหลง หรอื เปน บคุ คลมถี น่ิ ทอี่ ยหู า งไกล
จากศาลท่ีพิจารณาคดี หรือมีเหตุอันควรเชื่อวาจะมีการยุงเหยิงกับพยานนั้นไมวาโดยทางตรงหรือ
ทางออม หรือมีเหตุจําเปนอื่นอันเปนการยากแกการนําพยานนั้นมาสืบในภายหนา พนักงานอัยการ
โดยตนเองหรือโดยไดรับคํารองขอจากผูเสียหายหรือจากพนักงานสอบสวน จะย่ืนคํารองโดยระบุ
การกระทําทงั้ หลายทอ่ี า งวา ผตู อ งหาไดก ระทําผดิ ตอ ศาลเพอ่ื ใหศ าลมคี ําสง่ั ใหส บื พยานนนั้ ไวท นั ทกี ไ็ ด
ถารูตัวผูกระทาํ ความผิด และผูนั้นถูกควบคุมอยูในอาํ นาจพนักงานสอบสวนหรือพนักงานอัยการ
ใหพ นกั งานอยั การนําตวั ผนู น้ั มาศาล หากถกู ควบคมุ อยใู นอํานาจของศาลใหศ าลเบกิ ตวั ผนู นั้ มาพจิ ารณา
ตอไป
เมอ่ื ศาลไดรบั คํารอ งเชนวา น้นั ใหศาลสบื พยานน้นั ทนั ที ในการนี้ ผตู อ งหา
จะซักคาน หรือต้ังทนายความซกั คานพยานน้นั ดวยก็ได
ในกรณตี ามวรรคสอง ถา เปน กรณที ผี่ ตู อ งหานนั้ ถกู กลา วหาวา กระทําความผดิ
อาญา ซึ่งหากมีการฟองคดีจะเปนคดีซึ่งศาลจะตองต้ังทนายความให หรือจําเลยมีสิทธิขอใหศาล
ตง้ั ทนายความใหต ามมาตรา ๑๗๓ กอ นเรมิ่ สบื พยานดงั กลา วใหศ าลถามผตู อ งหาวา มที นายความหรอื ไม
ในกรณีที่ศาลตองตั้งทนายความให ถาศาลเห็นวาตั้งทนายความใหทันก็ใหตั้งทนายความใหและ
ดาํ เนินการสืบพยานน้ันทันที แตถาศาลเห็นวาไมสามารถตั้งทนายความไดทันหรือผูตองหาไมอาจ
ตง้ั ทนายความไดทนั ก็ใหศาลซกั ถามพยานนนั้ ใหแทน
คําเบิกความของพยานดังกลาวใหศาลอานใหพยานฟง หากมีตัวผูตองหา
อยใู นศาลดว ยแลว ก็ใหศ าลอา นคาํ เบิกความดังกลาวตอหนา ผูต องหา

*มาตรา ๒๓๗ ทวิ เพิม่ เตมิ โดยมาตรา ๗ แหงพระราชบญั ญัติแกไขเพิม่ เติมประมวลกฎหมายวธิ ีพจิ ารณาความอาญา
(ฉบบั ที่ ๑๕) พ.ศ. ๒๕๒๗ (ราชกิจจานุเบกษา เลม ๑๐๑ ตอนที่ ๑๒๗ หนา ๔ (ฉบับพเิ ศษ) วันที่ ๒๐ กันยายน ๒๕๒๗)
แกไ ขครั้งสุดทา ยโดยมาตรา ๑๐ แหง พระราชบญั ญตั แิ กไ ขเพ่มิ เตมิ ประมวลกฎหมายวธิ ีพิจารณาความอาญา (ฉบบั ท่ี ๒๐)
พ.ศ.๒๕๔๒ (ราชกิจจานเุ บกษา เลม ๑๑๖ ตอนท่ี ๘๑ ก หนา ๓๓ วนั ที่ ๑๔ กันยายน ๒๕๔๒)

๒๐๒

ถา ตอ มาผตู อ งหานน้ั ถกู ฟอ งเปน จาํ เลยในการกระทําผดิ อาญานนั้ กใ็ หร บั ฟง
คาํ พยานดังกลา วในการพจิ ารณาคดนี น้ั ได

ในกรณที ผี่ ตู อ งหาเหน็ วา หากตนถกู ฟอ งเปน จําเลยแลว บคุ คลซง่ึ จําเปน จะตอ ง
นํามาสืบเปนพยานของตนจะเดินทางออกไปนอกราชอาณาจักร ไมมีท่ีอยูเปนหลักแหลง หรือเปน
บุคคลมีถ่ินที่อยูหางไกลจากศาลท่ีพิจารณาคดี หรือมีเหตุอันควรเช่ือวาจะมีการยุงเหยิงกับพยานนั้น
ไมว า โดยทางตรงหรอื ทางออ ม หรอื มเี หตจุ าํ เปน อนื่ อนั เปน การยากแกก ารนําพยานนนั้ มาสบื ในภายหนา
ผูตองหาน้ันจะย่ืนคาํ รองตอศาลโดยแสดงเหตุผลความจําเปน เพ่ือใหศาลมีคาํ ส่ังอนุญาตให
สบื พยานบคุ คลนนั้ ไวท ันทีก็ได

เมื่อศาลเห็นสมควร ใหศาลมีคําสั่งอนุญาตใหสืบพยานนั้นและแจงให
พนักงานสอบสวนและพนักงานอัยการท่ีเกี่ยวของทราบในการสืบพยานดังกลาว พนักงานอัยการ
มสี ทิ ธทิ จี่ ะซกั คา นพยานนน้ั ได และใหน ําความในวรรคสาม วรรคส่ี และวรรคหา มาใชบ งั คบั โดยอนโุ ลม

ใหน ําบทบญั ญตั ใิ นมาตรา ๑๗๒ ตรี มาใชบ งั คบั โดยอนโุ ลมแกก ารสบื พยาน
ท่ีเปนเดก็ อายไุ มเกินสิบแปดป

*มาตรา ๒๓๗ ตรี ใหน ําความในมาตรา ๒๓๗ ทวิ มาใชบ งั คับโดยอนุโลม
แกก รณี การสบื พยานผเู ชยี่ วชาญ และพยานหลกั ฐานอนื่ และแกก รณที ไี่ ดม กี ารฟอ งคดไี วแ ลว แตม เี หตุ
จําเปน ทตี่ อ งสบื พยานหลกั ฐานไวก อ นถงึ กาํ หนดเวลาสบื พยานตามปกตติ ามมาตรา ๑๗๓/๒ วรรคสอง
ดว ย

ในกรณีท่ีพยานหลักฐานทางวิทยาศาสตรจะสามารถพิสูจนใหเห็นถึง
ขอ เท็จจรงิ อนั สาํ คญั ในคดีได หรอื มเี หตุอันควรเช่ือวา หากมกี ารเนน่ิ ชากวา จะนําพยานหลักฐานทาง
วิทยาศาสตรอันสาํ คัญมาสืบในภายหนาพยานหลักฐานน้ันจะสูญเสียไปหรือเปนการยากแกการตรวจ
พสิ จู น ผตู อ งหาหรอื พนกั งานอยั การโดยตนเองหรอื เมอ่ื ไดร บั คํารอ งจากพนกั งานสอบสวนหรอื ผเู สยี หาย
จะย่ืนคาํ รองขอใหศาลส่ังใหทําการตรวจพิสูจนทางวิทยาศาสตรตามความในมาตรา ๒๔๔/๑
ไวกอนฟองก็ได ท้ังนี้ ใหนาํ บทบัญญตั ิในมาตรา ๒๓๗ ทวิ มาใชบ ังคับโดยอนโุ ลม

*มาตรา ๒๓๗ ตรี เพ่ิมเติมโดยมาตรา ๑๘ แหงพระราชบัญญัตแิ กไขเพ่ิมเติมประมวลกฎหมายวธิ ีพจิ ารณาความอาญา
(ฉบบั ที่ ๒๘) พ.ศ.๒๕๕๑ (ราชกจิ จานุเบกษา เลม ๑๒๕ ตอนท่ี ๓๐ ก หนา ๑๐ วันที่ ๗ กุมภาพนั ธ ๒๕๕๑)

๒๐๓

μÑÇÍ‹ҧคาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ óõ÷ø/òõòö โจทกคงมีแตพนกั งานสอบสวนผสู อบสวนคาํ ใหก าร

จําเลยมาเบกิ ความประกอบคําใหก ารรบั สารภาพในชนั้ สอบสวนของจําเลย โดยไมม พี ยานหลกั ฐานอนื่
มาสบื ประกอบคาํ รบั ดงั กลา ว เมอ่ื จาํ เลยใหก ารปฏเิ สธในชนั้ พจิ ารณาและนําสบื ปฏเิ สธวา คาํ รบั ดงั กลา ว
พนักงานสอบสวนไดมาโดยไมช อบดว ยกฎหมาย ดงั น้ี พยานโจทกยงั ไมพอใหร ับฟง ลงโทษจาํ เลย

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ óøñ/òõóñ จําเลยรับสารภาพในชั้นจับกุมและช้ันสอบสวน
พรอมกับนําเจาพนักงานตาํ รวจผูจับกุมไปตรวจคนและยึดเคร่ืองยนตและชิ้นสวนอุปกรณของ
รถจักรยานยนตผูเสียหายไดเปนของกลาง คํารับสารภาพของจําเลยดังกลาวแมจะเปนเพียง
พยานบอกเลา แตเม่ือนํามาประกอบคาํ เบิกความของพยานโจทกซึ่งเปนผูจับกุมและสอบสวน
พยานโจทก จึงมีนํ้าหนกั รบั ฟง ลงโทษจําเลยได

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ óôõñ/òõóõ โจทกไมสามารถนําตัว ร. ภรรยาผูตายซึ่งเปน
ประจักษพยานรูเห็นตัวคนรายเพียงปากเดียวมาเบิกความยืนยันตอศาลไดคงอางเพียงคาํ ใหการ
ชั้นสอบสวนของ ร. วาจาํ เลยเปนคนรายซึ่งเปนเพียงพยานบอกเลา แมจะมีพนักงานสอบสวน
มาเบกิ ความประกอบกไ็ มเ พียงพอที่จะรับฟง วาจาํ เลยเปน คนรา ย

÷.ó ¾ÂÒ¹ºØ¤¤Å

¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧ¾ÂÒ¹º¤Ø ¤Å
พยานบคุ คล หมายถึง บุคคลท่ีมาใหก ารดวยวาจา เพ่อื ที่จะเปด เผยถงึ การรบั รูของการท่ี
ไดจ ากการไดเ หน็ ไดฟง ไดรับกล่ิน รสและความรสู ึก ทเ่ี กย่ี วขอ งกบั ขอเทจ็ จริงที่การรบั รมู า และจาก
ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๑๕ ทอ่ี นโุ ลมใหน ําหลกั เกณฑข องประมวลกฎหมาย
วธิ พี จิ ารณาความแพง มาใชโ ดยอนโุ ลม ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง มาตรา ๙๕ กําหนด
“หามมใิ หยอมรับฟงพยานบุคคลใด เวนแตบ ุคคลนนั้
(๑) สามารถเขาใจและตอบคําถามได และ
(๒) เปน ผทู ไี่ ดเ หน็ ไดย นิ หรอื ทราบขอ ความเกย่ี วในเรอื่ งทจี่ ะใหก ารเปน พยานนน้ั มาดว ย
ตนเองโดยตรง แตค วามในขอ นใ้ี หใ ชบ งั คบั ไดต อ เมอ่ื ไมม บี ทบญั ญตั แิ หง กฎหมายโดยแจง ชดั หรอื คาํ สงั่
ศาลเปน อยางอื่น”

÷.ó.ñ ˹ŒÒ·Õè¢Í§¾ÂÒ¹ºØ¤¤Å

พยานบุคคลเปนพยานสําคัญของการพิสูจนวาจําเลยมีความผิดหรือเปน
ผบู รสิ ทุ ธ์ิ แตพ ยานบคุ คลพยายามจะหลกี เลย่ี งไมเ ปน พยานใหก บั เจา พนกั งานตาํ รวจ ดงั นนั้ จงึ เปน หนา ท่ี
ของเจา พนกั งานตาํ รวจในการสรางจิตสํานึกใหกับประชาชนท่จี ะใหความรวมมอื เพ่อื ประโยชนแกคดี

๒๐๔

˹Ҍ ·Õè¢Í§¾ÂÒ¹ºØ¤¤Å
บคุ คลซ่ึงจะเปนพยานในคดอี าญานน้ั จะตองปฏบิ ัติดังนี้
๑) จะตองไปดวยตนเอง หรือสงเอกสารหรือวัตถุไปตามนัดของศาลหรือ
พนักงานสอบสวน
๒) ตองสาบานตนหรอื ปฏญิ าณตนกอ นทจี่ ะใหถ อ ยคําหรือเบกิ ความ
๓) ตอ งอยหู รอื ออกนอกศาล คือ ในระหวางท่ศี าลพจิ ารณาคดี ศาลอาจสัง่
ใหพยานท่ีมิใชจําเลยออกไปนอกหองพิจารณา หรือพยานเบิกความแลวจะใหรออยูในหองพิจารณา
กอนได
๔) พยานตองตอบคําถาม เวนแตขอยกเวนท่ีกฎหมายกําหนดไว ซ่ึงไมตอง
ตอบคาํ ถามก็ไดด งั จะไดก ลา วในเรอ่ื งสทิ ธขิ องพยานตอ ไป
๕) พยานจะตอ งใหก ารหรอื เบกิ ความรเู หน็ ซง่ึ ถา คาํ ใหก ารหรอื เบกิ ความเปน เทจ็
ก็จะมีโทษทางอาญา
๖) พยานจะตองเบกิ ความลบั หลงั พยานอนื่ ๆ ท้ังน้ี เพอ่ื ไมต องการใหพ ยาน
ไดร ูเหน็ คําใหการของพยานอืน่ หรอื เปนพยานทซี่ ักซอมกนั ได
๗) พยานตอ งเบิกความดวยวาจา โดยไมต องดูบนั ทึกหรือเอกสารความจํา
àÇŒ¹áμ‹¾ÂÒ¹¹Ñé¹ä´ŒÃѺ͹ØÞÒμ¨Ò¡ÈÒÅ ËÃ×Í໚¹¾ÂÒ¹¼ÙŒชํา¹ÒÞ¡ÒþÔàÈÉ
ซงึ่ จะดบู นั ทกึ หรอื เอกสารการตรวจพสิ จู นไ ด ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง มาตรา ๑๑๓
หรอื ประมวลกฎหมายวิธพี ิจารณาความอาญา มาตรา ๒๔๓ บญั ญตั ไิ ว
๘) ตองรับรองถอ ยคําทใ่ี หการนน้ั แลวดว ยการลงลายมอื ช่ือ
¾Âҹ㹪Ñé¹Ê¶Ò¹ÕตําÃǨ ในการนําพยานมาใหการตอพนักงานสอบสวน
นัน้ พยานอาจเขาหาพนักงานสอบสวนเอง หรือตามกฎหมาย หากพนกั งานสอบสวนเหน็ วา บคุ คลใด
คําใหการของเขาจะเปนประโยชนตอคดี พนักงานสอบสวนก็มีอํานาจท่ีจะออกหมายเรียกบุคคลนั้น
มาใหการตอพนักงานสอบสวนได แตในทางปฏิบัติแลว พนักงานสอบสวนจะใชวิธีเชิญมาใหถอยคํา
ซึ่งเปน การใหเกียรติกนั ตอเม่ือÍÍ¡ËÁÒÂàÃÕ¡áÅŒÇ áÅÐäÁ‹ÂÍÁÁÒμÒÁËÁÒÂàÃÂÕ ¡¹¹éÑ ¨ÐÁ¤Õ ÇÒÁ¼Ô´
°Ò¹¢´Ñ ËÁÒÂàÃÕ¡ ซึ่งมโี ทษทางอาญา
ʋǹ㹪Ñé¹ÈÒÅ ถา จะใหบคุ คลใดมาเบกิ ความตอศาล ศาลจะออกหมายเรยี ก
เสมอ นอกจากคคู วามนํามาเองได และหากเม่อื ศาลออกหมายที่ใหมาใหถ อ ยคาํ หรอื ใหม าเบกิ ความ
แลว ขัดขืนไมยอมมาใหถ อ ยคําตอ ศาลจะมคี วามผิดตามประมวลกฎหมายอาญา เชนกัน

๒๐๕

¢ŒÍÊѧà¡μ
พยานบุคคลทีไ่ ปศาลน้จี ะไปไดใน ๒ สถานะ กลาวคอื
๑) ¾ÂÒ¹นํา เปนพยานท่ีคูความนําไปศาลเอง โดยนําไปตามวันเวลาที่ไดตกลงกันไว พยานนําสวนใหญเปน

พยานที่คูค วามผอู า งพยานไวเนื้อเชอื่ ใจวา พยานดงั กลา วคงไมผ ดิ นัดในการทีจ่ ะไปศาลตามท่ีไดต กลงกนั ไว
๒) ¾ÂÒ¹ËÁÒ เปนพยานทีค่ คู วามผอู า งไดรองขอตอศาล ใหออกหมายเรยี กใหพยาน (ทถ่ี กู เรยี ก) ไปศาลตาม

กําหนดในหมายเรียก โดยพยานผูถูกเรียกตองมีโอกาสรูตัวลวงหนาอยางนอยสามวันกอนไปศาล (ป.วิ.แพง มาตรา ๑๐๖)
พยานหมายสว นใหญเ ปน ผทู ค่ี คู วามผอู า งเหน็ วา พยานผนู น้ั คงไมย อมไปศาลแน จงึ รอ งขอใหศ าลออกหมายเรยี กเพอ่ื ไปศาล
ความแตกตางที่สําคัญระหวางพยานทั้งสองกรณี คือ พยานนํา หากไมยอมไปศาลตามท่ีไดตกลงกันไวคูความยอมไมอาจ
บังคับใหไปศาลได สวนพยานหมายน้ันจําเปนที่จะตองไปศาลตามวันเวลา ตามที่ศาลกําหนดไวในหมายเรียก (ป.วิ.แพง
มาตรา ๑๐๘ วรรคแรก)

÷.ó.ò ÊÔ·¸Ô¢Í§¾ÂÒ¹º¤Ø ¤Å
แมว า กฎหมายจะกาํ หนดใหพ ยานบคุ คลมหี นา ทที่ จ่ี ะตอ งไปใหถ อ ยคาํ ตอ พนกั งาน

สอบสวน หรอื ไปเบกิ ความตอ ศาลตามทก่ี ลา วมาแลว ขา งตน แตด ว ยสถานภาพของบคุ คลบางประเภท
ท่ีสังคมใหความเคารพยกยอง หรือใหความนับถือ จะใหบุคคลดังกลาวประพฤติปฏิบัติเชนเดียวกับ
บคุ คลท่วั ๆ ไป อาจไมเ หมาะสม ดังนัน้ กฎหมายจงึ กาํ หนดสทิ ธิพเิ ศษบางประการ กลา วคอื

ñ) Ê·Ô ¸¢Ô ͧ¾ÂÒ¹·Õäè Áμ‹ ŒÍ§ä»ÈÒÅ
เนือ่ งจากประมวลกฎหมายวธิ ีพิจารณาความแพง มาตรา ๑๐๖/๑ หามมิให

ออกหมายเรียกบุคคลดังตอ ไปนีเ้ ปนพยาน
(๑) พระมหากษัตริย พระราชินี พระรัชทายาท หรือผูสําเร็จราชการแทน

พระองค ไมวา กรณีใดๆ
(๒) พระภิกษุและสามเณรในพทุ ธศาสนา ไมว า กรณีใดๆ
(๓) ผทู ่ีไดรับเอกสิทธิ์ หรอื ความคมุ กนั ตามกฎหมาย

และจากประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง มาตรา ๑๐๘ กาํ หนดใหส ทิ ธแิ ก “º¤Ø ¤Å·ÁÕè àÕ ËμàØ ¨ºç »Ç† Â
ËÃ×ÍÁÕ¢ŒÍá¡ŒμÑÇÍѹ¨íÒ໚¹Í‹ҧÂèÔ§ â´Âᨌ§àËμØãËŒÈÒÅ·ÃÒºáÅŒÇ áÅÐÈÒÅàËç¹Ç‹Ò¢ŒÍ͌ҧËÃ×Í
¢ŒÍá¡ŒμÇÑ ¹éѹ¿˜§ä´Œ”

¢ÍŒ 椄 à¡μ
ã¹·Ò§»¯ºÔ ÑμÔÈÒŨÐดาํ à¹¹Ô ¡Òô§Ñ ¹Õé
๑. ในกรณีพระมหากษัตริย พระราชินี พระรัชทายาท หรือผูสําเร็จราชการแทนพระองคน้ัน ศาลจะไมออก

หมายเรียกไมวากรณีใดๆ ถามีความจําเปนจะตองสืบพยานจริงๆ ก็จะทําหนังสือขอพระบรมราชานุญาตเปนกรณีๆ ไป
เมอื่ ไดร ับโปรดเกลา ฯ แลว จึงจะเดินเผชญิ สบื ณ สถานทีท่ ่ไี ดร บั โปรดเกลาฯ อยูน นั้

๒. ในกรณพี ระภกิ ษแุ ละสามเณรในพทุ ธศาสนา ศาลจะไมอ อกหมายเรยี ก แตจ ะใหเ ปน หนา ทข่ี องคคู วามฝา ยที่
อา งพระภกิ ษสุ ามเณรนนั้ มาเปน พยาน เปน ผนู าํ ตวั พระภกิ ษสุ ามเณรนนั้ มาศาลเอง หรอื ศาลอาจมหี นงั สอื นมิ นตใ หพ ระภกิ ษุ
สามเณรมาศาลตามวันเวลาท่ีกาํ หนด หรอื ศาลอาจใชว ธิ เี ดนิ เผชิญสืบยงั วดั ท่ีพระภิกษสุ ามเณรจาํ วัดอยูก ็ได

๒๐๖

๓. ในกรณผี ทู ไ่ี ดร บั เอกสทิ ธิ์ หรอื ความคมุ กนั ตามกฎหมาย ใหศ าลสง คาํ บอกกลา ววา จะสบื พยานนน้ั ณ วนั เวลา
สถานท่ีใด แทนการออกหมายเรียก และใหสงคําบอกกลาวน้ันไปยังสํานักงานศาลยุติธรรม เพ่ือดําเนินการตามบทบัญญัติ
ของกฎหมายพเิ ศษน้ันๆ หรอื ตามหลกั กฎหมายระหวางประเทศ

๔. ในกรณีพยานไมสามารถมาศาลไดเพราะเหตุเจบ็ ปว ยหรอื เหตุจําเปน อน่ื ๆ น้ัน
ศาลจะออกหมายเรียกไปกอน และเม่ือไดรับแจงถึงเหตุเจ็บปวยจําเปนนั้นๆ ศาลจะเล่ือนคดีออกไป และสง
หมายเรียกไปอีกครั้ง โดยระบุวันเวลาสถานที่ท่ีจะสืบพยานนั้นๆ หรือหากจําเปนจริงๆ เชน แพทยไมอนุญาตใหออกจาก
โรงพยาบาล ศาลก็จะใชว ิธีการเดนิ เผชญิ สบื พยานปากนน้ั แทน

ò) Ê·Ô ¸¢Ô ͧ¾ÂÒ¹ºØ¤¤Å·ÕèäÁ‹μÍŒ §ÊÒºÒ¹μ¹
เนอ่ื งจากสงั คมไทยเรายงั คงไวซ ง่ึ วฒั นธรรมทจี่ ะใหเ กยี รตแิ กบ คุ คลทคี่ วรคา
แกความเคารพยกยอง และการที่จะใหบุคคลที่สังคมไทยใหความเคารพนั้นตองมาสาบานตน หรือ
ปฏญิ าณตนกอ นการเบกิ ความเปน พยานอยา งบคุ คลทว่ั ไปอาจไมเ หมาะสม ดงั นน้ั กฎหมายจงึ กําหนด
ใหสทิ ธพิ ิเศษแกบ คุ คลบางประเภทที่ไมตองสาบานตน ดงั ที่บญั ญตั ไิ วใ นประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความแพง มาตรา ๑๑๒ (เนื่องจากประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๑๕ ระบุไว
หากกรณีใดท่ีประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามิไดกําหนดไวใหนําหลักเกณฑของประมวล
กฎหมายวธิ ีพจิ ารณาความแพง มาใชโ ดยอนุโลม)
º¤Ø ¤Å·äÕè Á‹μÍŒ §ÊÒºÒ¹μ¹
๑. พระมหากษัตริย พระราชินี พระรัชทายาท หรือผูสําเร็จราชการแทน
พระองค
๒. บุคคลท่ีมีอายุตํ่ากวา ๑๕ ป หรือบุคคลที่ศาลเห็นวาหยอนความรูสึก
ผดิ ชอบ
๓. พระภกิ ษแุ ละสามเณรในพุทธศาสนา
๔. บุคคลซึ่งคูความท้ังสองฝายตกลงกันวาไมตองสาบานหรือกลาวคํา
ปฏญิ าณ
ในกรณีของบุคคลท่ัวไป เม่ือไดรับหมายหรือคําสั่งศาลเพ่ือใหไปเบิกความ
ตอศาลนนั้ กอนท่จี ะทําการเบกิ ความพยานทกุ คนตอ งสาบานตนตามลัทธิศาสนา หรือจารีตประเพณี
แหงชาตขิ องตน หรือกลาวคาํ ปฏิญาณวาจะใหก ารตามความสตั ยจ ริงเสยี กอ น
ó) Ê·Ô ¸¢Ô ͧ¾ÂÒ¹ºØ¤¤Å·èÕäÁ‹μŒÍ§àº¡Ô ¤ÇÒÁ
นอกจากน้ี ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง มาตรา ๑๑๕ ยงั กาํ หนด
เปนขอยกเวนใหบุคคลดังตอไปน้ี แมจะมาเปนพยานก็ยังคงมีสิทธิท่ีจะไมยอมเบิกความหรือตอบ
คําถามใดๆ กไ็ ด ซงึ่ ไดแ ก
๑. พระมหากษัตริย พระราชินี พระรัชทายาท หรือผูสําเร็จราชการแทน
พระองค
๒. พระภกิ ษแุ ละสามเณรในพุทธศาสนา

๒๐๗

๓. บุคคลที่ไดรับเอกสิทธิ์หรือความคุมกันตามกฎหมายพิเศษ ซ่ึงบุคคล
ดังกลาวจะใชสิทธิที่จะไมยอมเบิกความหรือตอบคําถามไดตอเม่ือไดปฏิบัติตามเง่ือนไขท่ีกฎหมาย
นัน้ ๆ บัญญัติไว
μÇÑ ÍÂÒ‹ §คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè øòô/òôùò พยานเบกิ ความโดยไมไ ดป ฏญิ าณหรอื สาบาน ยอ มรบั
ฟง ไมไ ด ความปรากฏในชน้ั ศาลอทุ ธรณ ศาลอทุ ธรณย อ นสาํ นวนไปใหพ จิ ารณาใหม พยานไดส าบาน
แลว รบั รองวา คาํ ทีเ่ บิกความไวเปนความจริง ดังน้ี ศาลจะรับฟง คาํ เบิกความคร้ังกอนน้นั ไมไ ด
ไมเ หมอื นกบั กรณที พ่ี ยานไดส าบานในขณะทเ่ี บกิ ความอยซู ง่ึ ศาลรบั ฟง คาํ เบกิ ความกอ นสาบานดว ยได

กรณเี ชน นม้ี ใี หเ หน็ เปน ประจาํ ถา ลมื ใหพ ยานสาบานพอนกึ ได ขณะพยานเบกิ ความ
ก็ใหสาบานเสีย ถาลวงเลยจนถึงศาลสูงแลว จะใหสาบานและรับรองคําเบิกความที่ไมไดสาบานน้ัน
ศาลไมร บั ฟง เพราะชวงเวลาหา งกนั มาก

¢ŒÍÊѧà¡μ
นอกจากบคุ คลดงั กลา วไมต อ งตอบคาํ ถามหรอื เบกิ ความแลว ยงั มคี าํ ถามอกี บางประการ ซง่ึ ¤¤‹Ù ÇÒÁäÁμ‹ Íºคาํ ¶ÒÁ

หรือเบิกความก็ไมมคี วามผดิ คอื
๑. เปน คํา¶ÒÁ·èÕäÁà‹ ¡ÕèÂǡѺ»ÃÐà´ç¹áË‹§คดี พยานไมต องตอบ
๒. เน่ืองจากคําถามน้ันหากตอบไปÍÒ¨·íÒãËŒà¢ÒμŒÍ§ÃѺâ·É·Ò§ÍÒÞÒหรือเปนคํา¶ÒÁ·èÕËÁÔè¹»ÃÐÁÒ·พยาน

เวนแตคําถามเชนวาน้ันเปนขอสาระสําคัญในอันท่ีจะชี้ขาดขอพิพาท (ป.วิ.แพง มาตรา ๑๑๘ ซึ่ง ป.วิอาญา มาตรา ๑๕
นํามาใชในคดีอาญา)

๓. เน่อื งจากคําถามที่ทําใหตอ งແ´à¼Â¤ÇÒÁÅѺ (มาตรา ๒๓๑)
จากมาตรา ๒๓๑ อาจแยกความลบั ท่ีพยานมสี ิทธไิ มต อบ ดงั น้ี
ก. ความลับในราชการ คอื หนงั สอื ราชการ โดยสภาพจะตองรักษาไวเ ปน ความลับชว่ั คราว หรอื ตลอดไป

ซง่ึ ยงั ไมเ ปด เผย พยานจะตอ งใหก ารหรอื ตอบคาํ ถามนเี้ ปน ผรู กั ษาหรอื ทาํ หรอื ทราบมาโดยตาํ แหนง หนา ทร่ี าชการหรอื กจิ การ
ของตน

ข. ความลบั โดยอาชีพ หรือหนาทีซ่ ่ึงเปน เอกสารหรอื ขอ ความท่เี ปน ความลับ ยังไมเ ปด เผย ซึง่ ทราบมา
หรอื ทําโดยอาชีพหรือหนา ที่

ค. การประดษิ ฐแ บบแผนหรอื งานอยา งอนื่ ทก่ี ฎหมายคมุ ครองไมย อมใหเ ปด เผย ซง่ึ เปน สทิ ธทิ พี่ ยานไดม า
โดยกฎหมายอืน่ บัญญัติคมุ ครองไวน อกเหนือจากบัญญัตมิ าตรา ๒๓๑ แหง ป.ว.ิ อาญาน้ี

๔. คาํ ถามท่ีหม่นิ ประมาทพยาน แตอยางไรก็ตาม กรณนี ้ไี ดม ขี อยกเวน ใน ป.อาญา มาตรา ๓๓๑ ซง่ึ บญั ญตั ิ
วา “คูความหรือทนายความของคูความ ซ่ึงแสดงความคิดเห็นหรือขอความในกระบวนพิจารณาในศาลเพื่อประโยชนแกคดี
ของตน ไมม ีความผิดฐานหม่ินประมาท”

สาํ หรบั ชน้ั พนกั งานสอบสวน มาตรา ๑๓๓ ระบวุ า “การถามปากคาํ นน้ั พนกั งานสอบสวนจะใหผ ใู หถ อ ยคาํ สาบาน
หรือปฏิญาณตัวเสียกอนก็ได และตองปฏิบัติตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้วาดวยพยานบุคคล” ดังน้ัน พนักงาน
สอบสวนจะใหผ ใู หถ อ ยคาํ สาบานหรอื ปฏญิ าณตนเสยี กอ นกไ็ ด (ยกเวน ผตู อ งหา) แตใ นเรอื่ งสทิ ธขิ องพยานในชน้ั ศาลมอี ยา งไร
พยานในชน้ั สถานีตาํ รวจก็มีเชนกนั

๒๐๘

÷.ó.ö ËÅѡࡳ±á ÅСÒû¯ºÔ ÑμÔ㹡Òë¡Ñ ¶ÒÁ¾ÂÒ¹º¤Ø ¤Å
บุคคลท่ีถูกคูความอางเปนพยานในคดี เมื่อไดรับหมายของศาลแลวจะตองไป

ศาลตามวันเวลาและสถานท่ที ี่กําหนดไว เม่ือถึงเวลาทเี่ ขา สืบพยานจะตองปฏบิ ตั ติ น ดงั นี้
๑. กอนจะเบิกความ ¾ÂÒ¹¨ÐμÍŒ §ÊÒºÒ¹ËÃÍ× »¯ÔÞÒ³μ¹¡Í‹ ¹ เวนแตพ ยาน

ผนู ั้นจะมีสิทธิพิเศษตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๑๑๒
การสาบานตนนั้น ในทางปฏิบัติ ทุกวันน้ีสวนใหญจะใชวิธีใหรําลึกถึง

พระศรรี ัตนตรัย การสาปแชง หากวา เบกิ ความไมต รงตอความเปน จริง การสาบานตนจะมผี ลตอ จติ ใจ
เพราะบคุ คลจะมคี วามเชอ่ื ในเรอื่ งบาปบญุ คณุ โทษอยแู ลว จงึ จะมผี ลอาจทาํ ใหเ กดิ ความรสู กึ นกึ เกรงกลวั
ไมก ลา กลาวเท็จได

ในกรณีที่พยานนับถือศาสนาอื่นซ่ึงมิใชพุทธศาสนา ก็ใหสาบานตนตามลัทธิ
ศาสนาหรือจารีตประเพณีตอ ศาสนานน้ั ๆ เชน ชาวคริสต กส็ าบานตนตอพระคมั ภีรไบเบิล เปนตน

คาํ สาบานท่ีใชอ ยูใ นศาล มหี ลายแบบ อาจยกตวั อยา ง คือ
“ขา พเจา ขอใหก ารตอ ศาลดว ยความสตั ยจ รงิ ทกุ ประการ ถา ขา พเจา เอาความเทจ็
มากลาวตอศาลขอใหขาพเจาตายไปอยูเมืองนรก หมกไหมอยูในไฟไมรูดับหม่ืนกัลปแสนกัลป
ทกุ ขอ นนั ตการณเ กา ใหห อกเทา ใบพายแทงหซู า ยทะลหุ ขู วา ใหห มทู า วเทวดาอนั ศกั ดส์ิ ทิ ธท์ิ ว่ั สากลโลก
จงสาปแชง ใหขาพเจาไดรับแตความทุกขทรมานดวยประการท้ังปวง ขาพเจาเอาความจริงมากลาว
ตอศาลขอใหข า พเจา จงเจรญิ ”
สว นการกลา วคาํ ปฏญิ าณนนั้ เปน การกลา วใหค าํ มน่ั วา จะใหก ารตามความสตั ยจ รงิ
โดยไมมีการอา งถึงสิง่ ศักด์ิสิทธใ์ิ หสาปแชงหรอื ลงโทษในกรณกี ลา วเท็จ ตัวอยางเชน
“ขาพเจาขอใหคําปฏิญาณตอศาลวา ขาพเจาจะใหการตามความสัตยจริง
ทกุ ประการ”
สวนการจะใหพยานคนใดสาบานหรือกลาวคําปฏิญาณยอมอยูในดุลพินิจของ
ศาลทีจ่ ะกาํ หนด
คําเบิกความตอศาลโดยäÁ‹ÁÕ¡ÒÃÊÒºÒ¹ËÃ×Í»¯ÔÞÒ³ ‹ÍÁàÊÕÂà»Å‹ÒäÁ‹ÍÒ¨
ÃѺ¿˜§à»š¹¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹ได แตถาขณะเร่ิมเบิกความพยานมิไดสาบานตน แตเมื่อเบิกความจบแลว
จึงกลาวคําสาบานหรือปฏิญาณตอศาล ดังนี้ถือวามีการสาบานหรือปฏิญาณโดยชอบแลวใชรับฟง
เปน พยานได
μÇÑ ÍÂÒ‹ §คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ öùó/òôø÷ วินิจฉัยวา พยานเบิกความโดยไมไดสาบานตน
แตต อ มาไดม าสาบานและรบั รองวา ขอ ความทใี่ หก ารเปน ความจรงิ ถอ ยคาํ ทใ่ี หก ารอยใู นวาระเดยี วกนั
นัน้ ยอมรบั ฟงได

๒๐๙

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ òñ÷/òôø÷ วินิจฉัยวา พยานใหการแลวจึงปฏิญาณตอศาลวา
คาํ ใหก ารน้ันเปนความจริงถอื ไดว าปฏิบตั ิตามมาตรา ๑๑๒ ป.ว.ิ แพง แลว คาํ ใหก ารฟง ได

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ øòô/òôùò วินิจฉัยวา พยานเบิกความโดยไมไดสาบาน
ศาลอทุ ธรณย อมใหพ จิ ารณาใหม พยานไดร บั รองวา คาํ เบกิ ความไวเ ปน ความจรงิ คาํ เบกิ ความรบั ฟง ไมไ ด

การสาบานไดกระทําหลังศาลชั้นตนตัดสินคดีแลว ถือวาคนละวาระกับการเบิกความ
แตถาการสาบานไดกระทําในชวงเกี่ยวเนื่องใกลชิดกับจุดเริ่มตนของการเบิกความ หรืออยูในวาระ
เดยี วกับการเบกิ ความแลว คําเบิกความนน้ั รับฟงได

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ òóô÷/òõñù วินิจฉัยวา กอนพยานเบกิ ความ ยอ มตอ งสาบาน
ตนวา จะใหก ารตามสตั ยแ ละตอบคาํ ถามของศาลในเรอ่ื งนามของตนแลว เมอ่ื ศาลชนั้ ตน เขยี นชอื่ พยาน
วา จ. จึงนา เชือ่ วาพยานผูน้ันคอื จ.จริง แตเหตใุ ดพยานจงึ เซน็ ช่ือวา พ. นนั้ เม่ือไมมีขอเท็จจรงิ บง ชดั
วาเปนคนละคนกบั จ. กจ็ ะฟง วามิใช จ. ยังไมถ นดั เพราะพยานอาจมชี อื่ อกี ชื่อหนึง่ กไ็ ด เพียงเหตุนี้
อยางเดียวยงั ไมพ อจะทําใหไมรับฟงคาํ เบกิ ความของ จ.

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñ÷óö/òõò÷ วินิจฉัยวา ตามแบบพมิ พค ําใหการของ จ. พยาน
โจทกวา พยานไดสาบานตัวแลว จําเลยมิไดโตแยงคัดคานในขณะท่ีพยานเบิกความวา พยานไมได
สาบานตัว เพ่งิ ยกข้นึ อางในชัน้ ฎีกา กรณจี งึ ตองฟงวา พยานไดส าบานตัวกอ นเขา เบิกความแลว

ศาลช้ันตนมิไดบันทึกไวในคําใหการพยานวา ลามไดสาบานตนแลวทั้งลามก็มิได
ลงลายมือช่ือในคําแปลนั้น อันเปนการขัดตอ ป.วิ.อาญา มาตรา ๑๓ เมื่อพยานดังกลาวเปนพยาน
สําคัญที่สุดในคดีเพียงปากเดียว ศาลฎีกาจึงยอนสํานวนใหศาลช้ันตนพิจารณาและพิพากษาใหม
ใหถกู ตอ งตาม ป.วิ.อาญา มาตรา ๒๐๘ ประกอบดวยมาตรา ๒๒๕

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ôôñø/òõóó วินิจฉัยวา ขอกฎหมายที่วา พยานเบิกความ
โดยมิไดสาบานหรือปฏิญาณตนไมถูกตองตาม ป.วิ.แพง มาตรา ๑๑๒ รับฟงไมไดน้ัน เปนปญหา
ขอ กฎหมายเกยี่ วกบั ความสงบเรยี บรอ ย แมจ ะมไิ ดย กขนึ้ วา กลา วในศาลทง้ั สอง จาํ เลยกย็ กขนึ้ ฎกี าได”

๒. เมอ่ื พยานสาบานหรอื ปฏญิ าณตนแลว ÈÒŨÐ໹š ¼¶ŒÙ ÒÁ¾ÂÒ¹ และพยาน
จะตองตอบคาํ ถามเบอื้ งตน ในเร่ือง นาม อายุ ตาํ แหนง หรืออาชพี ภูมลิ ําเนา และความเกย่ี วพันกับ
คูความหรืออาจจะถามไปถึงสาเหตุโกรธเคืองกันกับคูความฝายหนึ่งฝายใดมากอนก็ได ทั้งนี้เพื่อที่จะ
เปนการแสดงตนใหศาลและบุคคลที่มาฟงการพิจารณาพรอมคูความไดทราบวา พยานคือใคร และ
ศาลไดจดลงในรายงานกระบวนพิจารณาของศาล กรณีดังกลาวแมวาศาลจะรูจักกับพวกเปนการ
สว นตวั ก็จะตอ งถามพยาน

๓. เมอ่ื พยานตอบคาํ ถามเบอื้ งตน เพอ่ื แสดงตนวา พยานเปน ใครแลว ตามประมวล
กฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง มาตรา ๑๑๖ และมาตรา ๑๑๗ ศาลอาจเปน ผถู ามพยานเอง ซงึ่ จะเปน การแจง
ใหพ ยานฯ ทราบถงึ ประเดน็ และขอ เทจ็ จรงิ ทตี่ อ งการใหพ ยานเบกิ ความ แลว พยานอาจจะเบกิ ความโดยวธิ ี

๒๑๐

การเลา เรอ่ื งใหศ าลฟง ตามลาํ ดบั หรอื อาจตอบคาํ ถามทศี่ าลถามกไ็ ด ในกรณที ศ่ี าลมไิ ดซ กั ถามพยานขน้ึ กอ น
เมื่อพยานตอบคาํ ถามเบือ้ งตน ตอศาลแลว ½†Ò·èÕ໚¹¼ŒÙÍÒŒ §¾ÂÒ¹ÁÒ¡¨ç Ð໚¹¼¶ŒÙ ÒÁ¾ÂÒ¹·μèÕ ¹นําÁÒ
àºÔ¡¤ÇÒÁ¶Ö§¢ÍŒ à·¨ç ¨ÃÔ§ ท่ตี องการแสดงใหศาลทราบจนเสร็จ ซ่งึ เราเรียกขั้นตอนในชัน้ นี้วา “«¡Ñ ¶ÒÁ”
(Examine)

๔. เม่ือฝายท่ีนําพยานมาซักถามพยานเสร็จแลว ก็จะเปดโอกาสให¤Ù‹¤ÇÒÁ
½†ÒÂμ碌ÒÁ¶ÒÁ¾ÂÒ¹¼¹ŒÙ Ñé¹μÍ‹ ä» ซ่ึงการถามในชว งน้เี รยี กวา “¶ÒÁ¤ÒŒ ¹” (Cross Examine)

เหตุผลที่กฎหมายอนุญาตใหคูความฝายตรงกันขามถามคานได ก็เพราะวา
ในขั้นตอนการซักถามพยานซ่ึงผูอางพยานน้ันเปนผูถามพยานเอง คําถามหรือคําตอบที่ไดมักจะ
เปนประโยชนแกฝายท่ีอางพยานมา ดังน้ัน เพื่อจะพิสูจนความจริง ซ่ึงควรท่ีจะตองซักฟอกพยาน
เพื่อพสิ จู นวา พยานน้ันเบกิ ความตามความจรงิ หรอื ไม พยานน้ันมพี ริ ธุ หรอื ไม

¢ŒÍ椄 à¡μ
ดังน้ัน จะเห็นไดวา ในการใชคําถามในขั้นตอนการถามคานนี้เปนศิลปะและเชาวนของผูถามวาจะใชถอยคําถาม

อยางไรท่ีพยานตอบคําถามแลว คําตอบของพยานขาดความเชื่อถือ คําตอบของพยานขัดแยงกับคําตอบที่ใหไวในขั้นตอน
การซกั ถาม ซง่ึ จะเปน การทาํ ลายนา้ํ หนกั คาํ ของพยาน ทาํ ใหศ าลหรอื ผพู งึ เหน็ วา พยานผนู น้ั มไิ ดร เู หน็ ในขอ เทจ็ จรงิ ทตี่ นกลา ว
หรอื คาํ ตอบของพยานนน้ั ขดั แยง กบั คาํ เบกิ ความของพยานคนอน่ื ๆ ในคดอี นั จะแสดงใหเ หน็ ไดว า พยานนน้ั ขาดความเชอ่ื ถอื
ในการถามคา นอาจเปน การซกั ไซพ ยานใหอ ธบิ ายชแี้ จงวา เหตใุ ดพยานจงึ ไดร เู หน็ เหตกุ ารณท เี่ กดิ ขน้ึ ในคดนี นั้ หรอื อาจจะซกั
ถงึ ความประพฤตขิ องพยานเพอื่ ใหพ ยานรบั วา ตนเปน คนมคี วามประพฤตเิ ปน อนั ธพาล พดู จากลบั กลอก ไมน า เชอื่ ถอื ซงึ่ ไมม ี
น้ําหนกั ท่คี วรจะรับฟงวา คํากลา วของพยานเปนความจรงิ เปน ตน

๕. เมอื่ ฝา ยตรงขา มตอบคา นพยานเสรจ็ แลว กฎหมายกใ็ หโ อกาสแกฝ า ยทอ่ี า ง
พยานมา ถามพยานของตนอกี ครง้ั หนงึ่ เรยี กวา “¶ÒÁμ§Ô ” ซง่ึ การ¶ÒÁμ§Ô ¹¹éÑ ¨ÐμÍŒ §¶ÒÁà¡ÂèÕ Ç¡ºÑ àÃÍè× §
·èÕ¤Ù‹¤ÇÒÁ½†ÒÂμ碌ÒÁä´Œ¶ÒÁ¤ŒÒ¹äÇŒ ¨Ð¶ÒÁ¹Í¡àÃè×ͧ·èÕÍÕ¡½†ÒÂäÁ‹ä´Œ¶ÒÁ¤ŒÒ¹äÇŒäÁ‹ä´Œ การถามติง
เปน การแกขอ ถามคาน เมื่อพยานใหการตอบคาํ ถามคา นของฝา ยตรงขามแลว อาจมีขอ ความเกิดขึ้น
ใหมแ ปลกไปจากทใ่ี หก ารตอบขอ ซกั ถามไวแ ตเ ดมิ ทงั้ นเี้ พอ่ื ใหโ อกาสพยานไดอ ธบิ ายถงึ ขอ ความทเ่ี กดิ
ขน้ึ ใหมน น้ั ใหแ จม แจง นอกจากน้ี การถามตงิ จะเปน การใหโ อกาสพยานแกค วามพลงั้ เผลอหรอื หลงลมื
ซ่งึ พยานไดตอบขอ คา นไปโดยรีบรอน หรือเผลอไป หรือเพราะเขาใจคาํ ถามคานผดิ

๖. เมื่อไดถามติงพยานเสร็จแลว ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง
มาตรา ๑๑๗ กาํ หนดหลกั เกณฑไว หา มมิใหคคู วามฝา ยใดซกั ถามพยานอีก เวนแตจ ะไดรับอนุญาต
จากศาล และถา คคู วามฝา ยใดไดร บั อนญุ าตใหถ ามพยานไดด งั กลา ว คคู วามอกี ฝา ยหนงึ่ ยอ มถามคา น
พยานไดอีกในขอ ทเ่ี กย่ี วกบั คําถามน้ัน

แตอยา งไรก็ตาม จากประมวลกฎหมายวธิ ีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒๓๕
ซงึ่ บญั ญัติวา

“ในระหวา งพจิ ารณา เมอื่ เหน็ สมควร ศาลมอี าํ นาจถามโจทก จาํ เลย หรอื พยาน
คนใดได. .....” จะเหน็ ไดว ากฎหมายใหอาํ นาจแกศาลท่ีจะถามพยานไดเสมอ

๒๑๑

๗. เม่ือคูความนําพยานเขาเบิกความเสร็จเรียบรอย ตามประมวลกฎหมายวิธี
พิจารณาความแพง มาตรา ๑๒๑ กาํ หนดใหÈÒÅÍÒ‹ ¹คาํ àº¡Ô ¤ÇÒÁ¹¹Ñé ã˾Œ ÂÒ¹¿§˜ áÅÐã˾Œ Âҹŧ
ÅÒÂÁÍ× ªÍè× äÇŒ ทง้ั นกี้ เ็ พอื่ เปด โอกาสใหพ ยานไดท กั ทว งในขอ ทศ่ี าลจดไว ซง่ึ พยานเหน็ วา ไมเ ปน ไปตามท่ี
ตนตองการ เม่อื พยานทักทวงขอแกไขในขอ ความใด เปน ดลุ พนิ ิจของศาลทีจ่ ะอนญุ าตใหแ กไ ขตามขอ
ทพี่ ยานทกั ทวงหรือไม เพราะอาจเปน ไปไดทพี่ ยานเบิกความกลบั ไปกลบั มา แตอยางไรกต็ าม แมศาล
ไมแ กไ ขขอ ความตามทพี่ ยานตอ งการศาลกจ็ ะบนั ทกึ ขอ ทพี่ ยานทกั ทว งนนั้ ไว เมอื่ ศาลไดแ กไ ขและอา น
ใหพ ยานฟงอีกครง้ั เปนการถกู ตอ งแลว

¾ÂÒ¹¨ÐμÍŒ §Å§ÅÒÂÁÍ× ªÍ×è äÇ㌠¹º¹Ñ ·¡Ö คาํ àº¡Ô ¤ÇÒÁ¹¹éÑ เพอ่ื ศาลจะไดเ กบ็ รวบรวม
ไวในสาํ นวนความเพือ่ เปนพยานหลกั ฐานวาพยานไดเบกิ ความตอ ศาลตามขอความทบ่ี นั ทกึ ไว

สาํ หรบั การลงลายมอื ชอ่ื ของพยาน ถา พยานเขยี นหนงั สอื ไดก ใ็ หล งลายมอื ชอื่ ไว
ถาพยานเขียนหนังสือไมได ก็อาจใหลงลายพิมพนิ้วมือไว ซึ่งในกรณีลงลายพิมพนิ้วมือตอหนาศาล
ไมจําเปนตองมีพยานรับรองก็สมบูรณ ถาพยานไมยอมลงลายมือชื่อหรือลงลายมือช่ือไมได
ศาลกจ็ ะจดแจง เหตุทไี่ มมลี ายมอื ช่ือของพยานไว

นอกจากนี้ ศาลจะตอ งอา นคาํ เบกิ ความใหพ ยานฟง ตอ หนา จาํ เลยดว ย (มาตรา ๒๓๗)
¢ÍŒ ËŒÒÁ㹡ÒöÒÁ¾ÂÒ¹áÅСÒÃàº¡Ô ¤ÇÒÁ¢Í§¾ÂÒ¹º¤Ø ¤Å
๑. ป.วิ.แพง มาตรา ๑๑๓ ซ่ึงบัญญตั ิวา “พยานทุกคนตองเบกิ ความดวยวาจา
และหา มไมใ หพ ยานอา นขอ ความทเ่ี ขยี นมา เวน แตจ ะไดร บั อนญุ าตจากศาลหรอื เปน พยานผเู ชย่ี วชาญ”
การเบกิ ความเปน กจิ เฉพาะตวั โดยสภาพไมอ าจตงั้ ใหบ คุ คลอน่ื ทาํ แทนได เนอ่ื งจาก
เปน การเลา ขอ เทจ็ จรงิ จากความทรงจาํ ของตนทไ่ี ดร บั รู หรอื เหน็ ดว ยตนเอง และจากมาตราดงั กลา วนนั้
แสดงใหเห็นวา ¾ÂÒ¹·Ø¡¤¹¨ÐμŒÍ§àºÔ¡¤ÇÒÁ´ŒÇÂÇÒ¨Ò จะเบิกความดวยวิธีอ่ืน เชน เขียนเปน
ลายลกั ษณอ กั ษร หรอื ใชเ คร่ืองบนั ทึกเทปมาเปดใหศาลฟง ไมได ท้ังนà้ี ¾èÍ× ÈÒŨÐä´ŒÁÕâÍ¡Òʾ¨Ô ÒóÒ
ลํา´ÑºàËμØ¡Òó·Õè¾Âҹ͌ҧ¶Ö§ μÅÍ´¨¹¾Ô¨ÒóҡÔÃÔÂÒ·‹Ò·Ò§¢Í§¾ÂÒ¹¢³ÐàºÔ¡¤ÇÒÁà¾×èÍนําä»
¾Ô¨ÒóҴÙÇ‹Ò¾ÂÒ¹¹‹Òàªè×Ͷ×ÍËÃ×ÍäÁ‹ ¾ÂÒ¹¨ÐμŒÍ§àºÔ¡¤ÇÒÁ¨Ò¡¤ÇÒÁ·Ã§จํา¢Í§μ¹ จะใชวิธี
จดขอ ความหรอื นาํ บนั ทกึ ชว ยความจาํ มาเปด ดขู ณะเบกิ ความไมไ ด เหตผุ ลà¾ÃÒÐÇÒ‹ ¼·ŒÙ àèÕ Ë¹ç ¢ÍŒ à·¨ç ¨Ã§Ô
´ŒÇÂμ¹àͧâ´Âμç¤ÇèÐμÍŒ §จําàËμ¡Ø Òó¹éѹ䴌 ถา ศาลยอมใหพยานอา นขอ ความท่ีเตรยี มมาหรอื
เปด บนั ทึกชว ยความจําไดก็จะทําใหค คู วามอีกฝายเสียเปรยี บ เพราะอาจมกี ารซกั ซอมพยานลว งหนา
ใหพ ยานเบิกความเท็จ
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๑๑๓ ไดกําหนด¢ŒÍ¡àÇŒ¹ท่ี
พยานอาจเบกิ ความโดยการอา นขอความทเ่ี ตรียมมาได คือ
(๑) กรณีทÈ่ี ÒÅ͹ØÞÒμใหเ บกิ ความโดยอานขอความได
(๒) เปนการเบิกความของ¾ÂÒ¹¼ÙŒàªèÕÂǪÒÞ (ผูเชี่ยวชาญน้ีในคดีอาญาน้ัน
หมายถึงผูชํานาญการพเิ ศษ)

๒๑๒

ซ่ึงพยานผูเช่ียวชาญที่ศาลแตงต้ังนั้น ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง
มาตรา ๑๓๐ อนญุ าตใหแ สดงความเหน็ ดว ยวาจาหรอื เปน หนงั สอื กไ็ ดแ ลว แตศ าลจะตอ งการ ถา ศาลไม
พอใจในความเหน็ ทเ่ี ปน หนงั สอื นนั้ หรอื คคู วามเรยี กรอ ง ศาลกจ็ ะใหท าํ ความเหน็ เพม่ิ เตมิ เปน หนงั สอื
หรือเรียกมาอธิบายดวยวาจาได
μÇÑ ÍÂÒ‹ §คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñ÷öñ/òõòø วินิจฉัยวา พยานเบิกความตอศาลเสร็จไปแลว
จึงยื่นคํารองเพิ่มเติม อธิบายคําท่ีเบิกความไปแลว คํารองนี้ไมใชคําเบิกความเปนพยาน จะยกมา
หกั ลา งคําเบกิ ความในศาลไมไ ด

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñù÷ò/òõòõ วินิจฉัยวา การเบิกความตอศาลเปนกิจเฉพาะตัว
โดยสภาพไมอาจตั้งใหผูอน่ื ทําแทนได

ตามบัญชีพยานระบุวาจําเลยอางตนเองเปนพยาน โดยมิไดระบุ ส. เปนพยาน ดังนี้
แมปรากฏวา ส. ไดรับมอบอํานาจจากจําเลย ใหยื่นคําใหการและเบิกความแทนจําเลย และศาล
ชั้นตนอนุญาตใหจําเลยนํา ส.เขาเบิกความ ศาลก็จะรับฟงคําเบิกความของ ส. เปนพยานหลักฐาน
ไมไดตาม ป.ว.ิ แพง มาตรา ๘๗(๒),๘๘

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ôñ÷÷/òõòø วินิจฉยั วา ป.วิแพง มาตรา ๑๑๓ บญั ญัตหิ า มมิให
พยานเบิกความโดยอานจากขอความที่เขียนมา เวนแตจะไดรับอนุญาตจากศาล หรือเปนพยาน
ผเู ชยี่ วชาญนนั้ กโ็ ดยมเี จตนารมณเ พอื่ ไมใ หค คู วามอกี ฝา ยหนงึ่ เสยี เปรยี บในเชงิ คดี การทพี่ ยานเบกิ ความ
ถงึ ตวั เลขตามทพี่ ยานจดมาซงึ่ เปน ตวั เลขทป่ี รากฏในเอกสารทพ่ี ยานเบกิ ความรบั รองสง อา งเปน พยาน
ตอศาลอยูแลว และศาลก็พิจารณาตัวเลขจากเอกสารเองได จึงไมทําใหอีกฝายเสียเปรียบในเชิงคดี
และการท่ีศาลช้ันตนจดขอความตามท่ีพยานอานขอความที่จดมาเก่ียวกับตัวเลขโดยไมมีการทักทวง
ถอื ไดว า พยานไดร บั อนญุ าตจากศาลใหอ า นขอ ความทจ่ี ดมาไดโ ดยปรยิ ายแลว ศาลจงึ รบั ฟง ขอ ทพี่ ยาน
เบกิ ความโดยอานขอความท่ีจดมาน้ันได

๒. 㹡Òëѡ¶ÒÁ¾ÂÒ¹ กฎหมายหา มใชค ําถามนํา จากประมวลกฎหมายวธิ ี
พิจารณาความแพง มาตรา ๑๑๘ วรรคแรก บัญญัติวา “ในการที่คูความฝายที่อางพยานจะซักถาม
พยานกด็ ี หรอื ถามตงิ พยานกด็ ี หา มมใิ หค คู วามฝา ยนนั้ ใชค าํ ถามนาํ เวน แตค คู วามอกี ฝา ยหนง่ึ ยนิ ยอม
หรอื ไดรับอนญุ าตจากศาล”

คํา¶ÒÁนํา หมายถึง คําถามท่ชี ี้ชอ งทางตอบหรือแนะคําตอบใหพยานเบกิ ความ
ตามความมุงหมายของผูถาม เชน ถามวา “จําเลยเปนคนรายท่ีปลนรานทองของผูเสียหายใชไหม”
ซึง่ จะเหน็ ไดวาคาํ ตอบจะออกมาในลักษณะ “ใช” หรือ “ไมใช” “ได” หรอื “ไมไ ด” การถามซงึ่ ไดคําตอบ
เชน นเ้ี ปน การถามนํา

๒๑๓

μÑÇÍÂÒ‹ §

คําถามนาํ ไมใชถามนํา

๑. เรื่องนีเ้ กดิ ข้นึ เมื่อวนั ที่ ๑๓ กนั ยายน ๒๕๒๕ ๑. ทานทราบไหมวาเหตุเร่ืองนเี้ กดิ ขึน้ เม่ือไหร
ใชไหม
๒. รถยนตท พี่ ยานเหน็ จาํ เลยขบั ชนผตู ายเปน รถ ๒. รถยนตท่ีพยานเห็นจําเลยขับชนผูตายนั้น
ยหี่ อ โตโยตา สีแดง ใชไหม ย่ีหออะไร และสอี ะไร
๓. พยานเหน็ จําเลยใชปน ยิงผตู ายใชไหม ๓. พยานเห็นจาํ เลยใชอาวธุ อะไรทํารา ยผูต าย

การหามมิใหใชคําถามนํา ก็เพราะถือวาการถามดังกลาวเปนการเอาเปรียบ
แกคูความอีกฝายหนึ่ง เพราะพยานที่ฝายนั้นอางมาเปนพยานของตน ยอมเบิกความเขาขางฝายน้ัน
อยูแ ลว

¢ÍŒ ¡àÇŒ¹ã¹¡ÒÃãªคŒ าํ ¶ÒÁนาํ
อยา งไรกต็ าม ในขนั้ ตอนของการซกั ถาม หรอื ถามตงิ อาจใชค าํ ถามนาํ ไดห ากวา

(๑) ÈÒÅ͹ÞØ Òμ ซงึ่ ศาลอนญุ าตตอ เมอื่ มเี หตอุ นั สมควรจรงิ ๆ ซง่ึ เปน ดลุ พนิ จิ
ของศาล

(๒) เมอื่ ค¤ู ÇÒÁÍ¡Õ ½Ò† Â˹è§Ö ÂÔ¹ÂÍÁทจี่ ะใหใชค าํ ถามนําได
(๓) ถาเปนการ¶ÒÁ¤ŒÒ¹ใชคําถามนําไดเพราะกฎหมายมิไดหามในเร่ือง
การใชคําถามนําเอาไว
๓. คําถามทีต่ องหาม คาํ ถามท่ีพยานไมต อ งตอบคําถาม
ประมวลกฎหมายวิธพี จิ ารณาความแพง มาตรา ๑๑๘ วรรคสาม บญั ญัติวา
“ไมว า ในกรณใี ดๆ หา มไมใหคคู วามฝายใดฝา ยหนงึ่ ถามพยานดว ย
(๑) คาํ ถามอนั ไมเ ก่ยี วกับประเดน็ แหงคดี
(๒) คําถามท่ีอาจทําใหพยาน หรือคูความอีกฝายหนึ่งหรือบุคคลภายนอก
ตองรับโทษทางอาญาหรือคําถามท่ีเปนหมิ่นพยาน เวนแตคําถามเชนวาน้ันเปนขอความสําคัญ
ในอนั ทจ่ี ะชขี้ าดขอ พพิ าท” (เชน ถามวา พยานเคยประพฤตสิ าํ สอ นทางเพศใชห รอื ไม หรอื พยานเปน พวก
รักรวมเพศ ใชหรือไม เปนตน หากคูความฝายใดถามพยานดวยคําถามเชนน้ี พยานยอมมีสิทธิ
จะไมตอบคาํ ถามนนั้ กไ็ ด และศาลยอ มสั่งหา มมใิ หถามเชนนั้นอีกตอ ไป)
จากประมวลกฎหมายวิธีพจิ ารณาความอาญา มาตรา ๒๓๔ ซง่ึ บัญญตั วิ า
“พยานไมตองตอบคําถามซึ่งโดยตรงหรือออม อาจทําใหเขาถูกฟองคดีอาญา เมื่อคําถามเชนน้ันให
ศาลเตอื นพยาน”

๒๑๔

ÊÃ»Ø ËÅ¡Ñ à¡³±ค าํ ¶ÒÁ·ËÕè ÒŒ ÁãªãŒ ¹¡ÒöÒÁ¾Âҹ䴌 ¨Ò¡ËÅ¡Ñ à¡³±´ §Ñ ¡ÅÒ‹ Ç
à˹ç ä´ÇŒ ‹Ò ¾ÂÒ¹äÁ‹จาํ ໚¹¨ÐμÍŒ §μͺคํา¶ÒÁä´ŒËÒ¡Ç‹Ò

๑. คํา¶ÒÁ·èÕäÁ‹à¡ÕèÂǡѺ»ÃÐà´ç¹áË‹§¤´Õ เพราะหากปลอยใหถามกันได
โดยไมจ ํากดั แลว ยอมเปน การเสยี เวลาโดยเปลาประโยชน

๒. คาํ ¶ÒÁ·ÍÕè Ò¨ทาํ ã˾Œ ÂÒ¹μÍŒ §ÃºÑ â·É ในการสบื พยานจดุ ประสงคท ส่ี าํ คญั
ก็เพ่อื จะทราบวาจาํ เลยมีความผิดหรือเปนผูบ ริสุทธ์ิ จําเลยไดกระทําการนั้นจริงหรือไม ไมต อ งการจะ
ลวงรูไ ปถงึ ความผิดของบุคคลอน่ื ซึ่งมใิ ชจ าํ เลย เพราะไมม ีความจําเปน อยางใดท่จี ะตองรอู นั เปน การ
เสื่อมเสียแกผูอนื่

สาํ หรบั ในคดอี าญา กฎหมายถอื เปน หนา ทขี่ องศาลทจ่ี ะตอ งระวงั มใิ หพ ยาน
เบกิ ความปรกั ปราํ ตนเอง เมอ่ื ศาลเหน็ วา คาํ ถามใดจะทาํ ใหพ ยานตอบปรกั ปราํ ตนเองแลว ศาลจะตอ ง
เตอื นใหพ ยานรตู ัวกอน สวนพยานจะตอบหรือไมเ ปน สทิ ธิของพยาน

๓. คํา¶ÒÁ·èÕËÁèÔ¹»ÃÐÁÒ·¾ÂÒ¹ แตอยางไรก็ตาม ในกรณีนี้ไดมีบท
ยกเวนความผิดใน ป.อาญา มาตรา ๓๓๑ ซ่ึงบัญญัติวา “คูความหรอื ทนายความของคคู วาม ซง่ึ แสดง
ความคิดเห็นหรือขอความในกระบวนพิจารณาในศาลเพื่อประโยชนแกคดีของตน ไมมีความผิดฐาน
หมนิ่ ประมาท”

÷.ô ¾ÂÒ¹àÍ¡ÊÒÃ

÷.ô.ñ ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧàÍ¡ÊÒÃ
ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง และประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา

ความอาญามไิ ดใ หค วามหมายของคาํ วา พยานเอกสารไว คงจะมแี ตใ นประมวลกฎหมายอาญา มาตรา
๑(๗) ที่ใหความหมายของคําวาàÍ¡ÊÒÃใหหมายความวา “กระดาษหรือวัตถุอ่ืนใดซ่ึงไดทําใหปรากฏ
ความหมายดว ยตัวอกั ษร ตัวเลข ผงั หรอื แผนแบบ อยางอนื่ จะเปนโดยวิธีพมิ พ ถายภาพ หรอื วธิ อี ่ืน
อนั เปนหลกั ฐานแหงความหมาย นัน้ ”

ดังน้ันพอจะกลาวไดวา ¾ÂÒ¹àÍ¡ÊÒà หมายความถึง ขอความใดๆ ที่ศาล
อาจอา นตรวจดูไดจ ากหนังสือ ลายลักษณอ กั ษร หรอื รูปรอยใดๆ โดยประการที่วารปู รอยนนั้ ไดเปน
เครื่องหมาย ใชแทนคาํ พดู ในภาษาใดภาษาหน่ึง

อยางไรก็ตาม เอกสารใดท่ีคูความอางอิงมาเปนพยานประกอบขออาง หรือ
ขอ เถยี งของตนในการพจิ ารณาคดี พยานเอกสารนน้ั ไมใ ชห มายถงึ แตเ ฉพาะกระดาษทมี่ ขี อ ความเขยี นไว
หรือมีแตเคร่ืองหมาย มีรูปภาพแสดงไวเทาน้ัน อาจจะเปนอยางหน่ึงอยางใดที่ทําใหปรากฏดวย
ตัวอักษร ตัวเลข หรือเครื่องหมายที่เจาพนักงานตีประทับไวในพานทายปน ขอความ หรือภาพวาด
ที่เขียนไวในกําแพงก็ถือวา เปน พยานเอกสารอยางหน่งึ เชน กัน

๒๑๕

การอางเอกสารหรือหนังสือเปนพยานในคดี มิไดหมายความวา เอกสารหรือ
หนังสือที่อางมาน้ันจะตองเปนพยานเอกสารเสมอไปจะμŒÍ§´ÙÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤¢Í§¡ÒÃ͌ҧ´ŒÇ ¡Ã³Õ
¨Ð໚¹¾ÂÒ¹àÍ¡ÊÒÃä´Œ¹Ñ鹨ÐμŒÍ§ÍŒÒ§¶Ö§¢ŒÍ¤ÇÒÁ·Õè»ÃÒ¡¯ã¹àÍ¡ÊÒà ËÃ×Í˹ѧÊ×Íà¾×è;ÔÊÙ¨¹Ç‹Ò
¢ŒÍà·ç¨¨ÃÔ§à¡Ô´¢Öé¹μÒÁ¢ŒÍ¤ÇÒÁ¹Ñé¹ËÃ×ÍäÁ‹ á싶ŒÒ͌ҧ´ŒÇÂÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤à¾×èÍãËŒ´Ù¶Ö§ÃٻËҧÅѡɳÐ
¢Í§àÍ¡ÊÒà ËÃÍ× Ë¹§Ñ Ê×Íઋ¹¹Õé¨Ð໚¹¡ÒÃ͌ҧàÍ¡ÊÒÃËÃ×Í˹§Ñ Ê×Íã¹Å¡Ñ ɳСÒÃ͌ҧ¾ÂÒ¹ÇÑμ¶Ø

μÇÑ ÍÂÒ‹ §
“จดหมาย” ถาอา งเปน พยานในคดี อานใหศาลพจิ ารณาถงึ ขอความในจดหมาย
วา เขยี นอยา งไร กลาวถึงอะไร เชน น้ี เปนการอางพยานเอกสาร
แตถ าอางถงึ รปู รางของจดหมาย วา มีรปู รา งลกั ษณะอยางไร เชน นี้ เปน การอาง
ในลักษณะพยานวตั ถุ
“กาํ แพง” ถา อา งเปน พยานในคดโี ดยใหศ าลพจิ ารณาถงึ ขอ ความหรอื ตวั หนงั สอื
ทเี่ ขยี นบนกาํ แพงเปนพยานเอกสาร
แตถ าอา งถึงรปู รา งของตวั กาํ แพง เชน น้ี เปน การอางในลกั ษณะพยานวัตถุ
»ÃÐàÀ·¢Í§àÍ¡ÊÒÃ
พยานเอกสารแบง ออกเปน ๒ ประเภท คอื เอกสารธรรมดา และ เอกสารราชการ
àÍ¡ÊÒøÃÃÁ´Ò หมายถึง เอกสารทเี่ อกชนหรอื ประชาชนทาํ ขึน้ ไมใ ชเ อกสารท่ี
เจา พนกั งานทาํ ขนึ้ ในหนา ที่ เชน จดหมายโตต อบระหวา งบคุ คล เชค็ สญั ญาเชา ระหวา งบคุ คล จดหมาย
ขูเ อาทรัพยข องคนราย
àÍ¡ÊÒÃÃÒª¡Òà หมายถึง เอกสารซงึ่ เจาพนักงานไดท าํ ข้ึนหรือรบั รองในหนาที่
และยังหมายรวมถึง สําเนาเอกสารน้ันๆ ที่เจาพนักงานไดรับรองในหนาที่ และเอกสารราชการน้ี
อาจมไี ดท งั้ ทลี่ กั ษณะเปน เอกสารมหาชนดว ย หรอื เปน แตเ พยี งเอกสารราชการธรรมดากไ็ ด เชน ทะเบยี น
สมรส ทะเบยี นเกดิ ตามทะเบยี นสาํ มะโนครวั ปรญิ ญาบตั ร ประกาศนยี บตั ร ใบสทุ ธิ สตู บิ ตั ร มรณบตั ร
โฉนดทด่ี นิ บัญชีคาํ รองทุกขข องประชาชน
÷.ô.ò ¡ÒÃÍÒŒ §¾ÂÒ¹àÍ¡ÊÒÃ
ในการอางเอกสารธรรมดาเปน พยานคดอี าญาน้ี ประมวลกฎหมายวิธีพจิ ารณา
ความอาญา มาตรา ๒๓๘ วรรคหน่ึง ไดบัญญัติไววา “ตนฉบับเอกสารเทานั้นที่อางเปนพยานได
ถา หาตน ฉบบั ไมไ ด สําเนาทีร่ บั รองวา ถูกตอ งหรอื พยานบุคคลท่ีรูขอความก็อางเปน พยานได”
เน่ืองจากเอกสารมีอยู ๒ ประเภท ดังท่ีกลาวมาแลวขางตน ซ่ึงแตละประเภท
จะมหี ลักเกณฑในการอา งพยานเอกสารท่ีตา งกัน กลาวคือ
ñ) ¡ÒÃ͌ҧàÍ¡ÊÒøÃÃÁ´Ò໹š ¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹ã¹¤´ÕÍÒÞÒ

ตามหลักแลวการอางเอกสารที่เอกชนทําขึ้นเปนพยานหลักฐาน จะตอง
ÍÒŒ §μ¹Œ ©ººÑ àÍ¡ÊÒà เทา นน้ั เพราะตน ฉบบั เอกสารเปน พยานทดี่ ที ส่ี ดุ ในกรณที ไ่ี มส ามารถนาํ ตน ฉบบั
เอกสารมาเปน พยานได เชน ตน ฉบบั สญู หาย หรอื ถกู ทาํ ลาย หรอื ดว ยเหตอุ นื่ อยา งหนง่ึ อยา งใด ทาํ ให

๒๑๖

ผอู า งเอกสารนน้ั ไมส ามารถจะนาํ ตน ฉบบั เอกสารดงั กลา วมาสง ศาลไดเ ชน นี้ ผอู า งอาจใชส าํ เนาเอกสาร
หรอื ใชพยานบคุ คลเบกิ ความแทน ซงึ่ จะตอ งเปน ไปตามทก่ี ฎหมายกําหนดกลาวคือ

(๑) สําà¹Ò·èÕÃѺÃͧNjҶ١μŒÍ§ ใชสําเนาเอกสารท่ีไดมีการรับรองวาถูกตอง
จากตนฉบับแทนเอกสารที่สูญหาย หรือถูกทําลายไป ผูที่รับรองเอกสารน้ันไดแก ผูท่ีเคยรูเคยเห็น
หรือทราบขอความในเอกสารนั้นเอง หรือมีสวนเกี่ยวของในการเก็บรักษาเอกสารไวก็มีสิทธิรับรอง
สําเนาวา ถกู ตอ งได

(๒) ¾ÂÒ¹ºØ¤¤Å·ÃèÕ Œ¢Ù ÍŒ ¤ÇÒÁ¹¹éÑ เม่ือคูความไมอ าจจะหาตนฉบบั อางสง ศาลได
และสําเนาเอกสารทร่ี บั รองถูกตอ งก็ไมม ีดวย คูความฝา ยน้ันก็สามารถนาํ พยานบคุ คลท่รี ขู อ ความนน้ั
เขา สบื แทนเอกสารได ศาลรบั ฟง

บุคคลที่รูขอความในเอกสาร จึงอาจจะเปนผูท่ีเกี่ยวของกับเอกสารเปนตนวา
ผเู ขียนหรือผทู าํ เอกสาร หรือพยานทล่ี งชอ่ื ไวใ นเอกสารตลอดจนคคู วามท่พี พิ าทกนั นั่นเอง ก็สามารถ
อางเปนพยานได แตบุคคลท่ีรูขอความนี้มีความหมายกวางกวาผูที่กลาวถึงนั้นแลว เพราะแมจะ
ไมไดเกี่ยวของกับเอกสารเลยเพียงแตเคยอานและรูขอความในเอกสารเปนอยางดี ยอมถือไดวาเปน
ผูรูขอความในเอกสารสามารถอางเปนพยานเบิกความเกี่ยวกับขอความในเอกสารน้ันได
แตอยา งไรกต็ าม หากผูท ไ่ี มไดเ กย่ี วขอ งกบั เอกสารนนั้ เพียงแตเคยเห็นเอกสารน้ันแตไ มร ขู อความใน
เอกสารนน้ั เลย ยอมไมอ าจอา งเปน พยานแทนเอกสารได
μÑÇÍ‹ҧคาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñõõñ/òõñö โจทกนําสืบจดหมายที่จําเลยติดตอขายอาวุธปน
ของกลาง แมเปนเพียงสําเนาเอกสาร แตจําเลยไมไดโตแยงท้ังจําเลยนําสืบวาเปนเอกสารติดตอ
ซอ้ื ขายสุรา ศาลกร็ ับฟงประกอบพยานหลกั ฐานอ่ืนได

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ôñö/òõòó เอกสารทจี่ าํ เลยทาํ ปลอมและผชู าํ นาญไดพ สิ จู นว า เปน
เอกสารปลอมแลว แตเอกสารนั้นหายไป ไมไดนํามาอางเปนพยานในคดีเร่ืองที่เจาพนักงานปลอม
เอกสาร โดยโจทกมีแตพยานบุคคลมาเบิกความวาเปนลายมือช่ือปลอม ศาลฟงพยานบุคคลลงโทษ
จาํ เลยได แมไมมตี ัวเอกสารปลอมมาเปน พยานในคดี

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè öòñ/òõòô ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา
๒๓๘ มิไดบญั ญัตหิ า มมใิ หอ างสําเนาเอกสารเปน พยานเสยี ทเี ดยี ว ถาหาตน ฉบับไมไ ดสาํ เนาทีร่ ับวา
ถกู ตอ งกย็ อ มอา งเปน พยานได

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ÷ó÷/òõòø เอกสารทท่ี นายจาํ เลยสง ศาลเพอื่ ประกอบการถามคา น
ตัวโจทก ซ่ึงอางตนเองเปนพยานในช้ันไตสวนมูลฟอง โจทกไดตรวจดูและเบิกความรับรอง
โดยทนายจําเลยไดสงตนฉบับใหโจทกตรวจดูแลว จึงขอสงสําเนาแทนตนฉบับ โจทกก็มิไดคัดคานวา
สําเนาเอกสารน้ีมีขอความไมตรงกับตนฉบับ ดังนี้ถือวาโจทกยอมรับความถูกตองของเอกสารน้ีแลว
แมจะเปนสําเนา ศาลกร็ บั ฟงประกอบถอ ยคาํ ของโจทกไ ด ไมเ ปน การตองหา มตามกฎหมาย

๒๑๗

ò) ¡ÒÃ͌ҧàÍ¡ÊÒÃÃÒª¡ÒÃ໚¹¾ÂÒ¹นั้น บทบัญญัติประมวลกฎหมายวิธี
พิจารณาความอาญา มาตรา ๒๓๘ ไดบัญญัติไววา “ถาอางหนังสือราชการเปนพยาน แมตนฉบับ
ยังมีอยู จะสง สําเนาท่เี จาหนาท่รี บั รองวาถูกตองกไ็ ด เวนแตใ นหมายเรียกจะบงเปนอยางอนื่ ”

ในกรณี͌ҧ˹ѧÊ×ÍÃÒª¡ÒÃËÃ×ÍàÍ¡ÊÒÃÃÒª¡ÒÃเปนพยานในคดี นอกจาก
จะใชตนฉบับเอกสารราชการมาเปนพยานในคดีโดยตรงไดแลว แมจะมีตนฉบับอยูก็ตาม คูความ
ฝายท่ีอางก็สามารถนําสําà¹ÒàÍ¡ÊÒÃÃÒª¡Òëè֧਌Ò˹ŒÒ·èÕÃѺÃͧ¤ÇÒÁ¶Ù¡μŒÍ§ÁÒ໚¹¾Âҹ᷹
μŒ¹©ºÑºàÍ¡ÊÒÃราชการน้นั ได

คาํ วา “เวน แตใ นหมายเรยี กจะบง เปน อยา งอน่ื ” ในทนี่ ยี้ อ มหมายถงึ ในหมายเรยี ก
พยานเอกสารของศาลน้ันไดบงไวอยางชัดเจนวา จะสงสําเนาที่เจาหนาท่ีรับรองวาถูกตองไมได
โดยเขียนไววาใหสงตนฉบบั เทาน้ัน เชน นีท้ างราชการก็ตอ งสงตน ฉบับเอกสารนั้นมาศาล ทงั้ นอี้ าจจะ
เปน เหตผุ ลตามความจาํ เปน ของศาล หรอื ของคคู วามทจี่ ะพสิ จู นอ ยา งใดอยา งหนงึ่ แหง เอกสารตน ฉบบั
น้ัน หรือตนฉบับเอกสารนั้นเองมีประเด็นโดยตรงในคดีที่จะตองใชเปนหลักฐาน ศาลจึงตองตรวจดู
เอกสารนน้ั เมอ่ื เปน เชน นก้ี ฎหมายจงึ ไดบ ญั ญตั ใิ หอ าํ นาจศาลทจ่ี ะเรยี กตน ฉบบั ไดต ามความเหมาะสม
μÑÇÍ‹ҧคํา¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñ÷ñù/òôùò จําเลยอางตนฉบับรายงานเบ็ดเสร็จประจําวัน
ของสถานีตํารวจเปนพยานตอศาล แตผูบังคับกองตํารวจคัดสําเนาสงมาใหโดยรับรองวาเปน
สําเนาอันแทจริงดังน้ี ถาโจทกมิไดคัดคานวาเจาหนาท่ีคัดสําเนาผิดจากตนฉบับแลว ศาลก็ชอบ
ที่จะฟงสําเนาเอกสารน้ันเปนพยานหลักฐานไดตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
มาตรา ๒๓๘ หาจาํ ตองอา งพยานบุคคลมาสบื ประกอบเอกสารท่อี างนัน้ ไม

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ôòò/òõòò ตนฉบับทะเบียนเคร่ืองหมายการคาในทะเบียน
สวนกลางของตางประเทศ เม่ือเจาหนาที่ของประเทศนั้นรับรองสําเนา สถานทูตไทยสงสําเนานั้นมา
ก็ฟงสําเนานั้นเปน พยานหลักฐานได

÷.ô.ó ¡ÒÃนําÊ׺¾ÂÒ¹àÍ¡ÊÒÃ
พยานเอกสารเปนพยานท่ีมีคุณคาหรือมีนํ้าหนักดีกวาพยานบุคคล เน่ืองจาก

พยานเอกสารนนั้ มขี อ ความแนน อนตายตวั เพราะมตี วั อกั ษรจากการพมิ พห รอื การเขยี น และนอกจากนี้
การสืบพยานเอกสารสามารถทําไดรวดเร็วกวาพยานบุคคล เพราะมีขอความแนนอนตายตัวอยูแลว
ไมอ าจเปลย่ี นแปลงได ซง่ึ ตา งกบั พยานบคุ คลทอ่ี าจเปลย่ี นแปลงคาํ เบกิ ความไดห ากถกู ขม ขโู ดยอทิ ธพิ ล
หรอื ไดร ับสนิ บน

ในการจะนําพยานเอกสารเขาสืบนั้นโดยปกติจะμŒÍ§ÁÕ¡ÒÃÂè×¹ºÑÞªÕÃкؾÂÒ¹
μÒÁẺ¢Í§·Ò§ÃÒª¡Òá‹Í¹ เหตุผลท่ีกฎหมายกําหนดใหตองมีการย่ืนบัญชีระบุพยาน ก็เพราะ
ไมตองการใหคูความอีกฝายเอาเปรียบทางพยาน การยื่นบัญชีดังกลาวจึงเปนการใหทุกฝายรูวา
แตล ะฝา ยมหี ลักฐานอะไรบา ง

๒๑๘

จากประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒๔๐ บัญญัติวา
“ในกรณีท่ีศาลมิไดกําหนดใหมีวันตรวจพยานหลักฐานตามมาตรา ๑๗๓/๑ เม่ือคูความประสงคจะ
อางเอกสารท่ีอยูในความครอบครองของตนเปนพยานหลักฐาน ใหยื่นพยานเอกสารน้ันตอศาลกอน
วันไตสวนมูลฟองหรือวันสืบพยานไมนอยกวาสิบหาวัน เพ่ือใหคูความอีกฝายหนึ่งมีโอกาสตรวจและ
ขอคัดสําเนาเอกสารดังกลาวไดกอนที่จะนําสืบพยานเอกสารน้ัน เวนแตเอกสารท่ีคูความประสงคจะ
อางอิงน้ันเปนบันทึกคําใหการของพยาน หรือเปนเอกสารที่ปรากฏชื่อหรือท่ีอยูของพยานหรือศาล
เห็นสมควรสงั่ เปน อยา งอ่นื อนั เนื่องจากสภาพและความจาํ เปน แหงเอกสารน้นั

ในกรณีท่ีไมอยูในบังคับตองสงเอกสารตามวรรคหนึ่งเมื่อมีเอกสารใชเปน
พยานหลกั ฐานในชน้ั ศาล ใหอ า นหรอื สง ใหค คู วามตรวจดู ถา คคู วามฝา ยใดตอ งการสาํ เนา ศาลมอี าํ นาจ
ส่งั ใหฝ า ยท่ีอางเอกสารน้ันสงสาํ เนาใหอ ีกฝายหนง่ึ ตามที่เห็นสมควร

ถา คคู วามฝา ยใดไมส ง เอกสารตามวรรคหนง่ึ หรอื สาํ เนาเอกสารตามวรรคสอง
หรือไมส งพยานเอกสารหรือพยานวตั ถุตามมาตรา ๑๗๓/๒ วรรคหนงึ่ ใหศ าลมอี ํานาจไมร ับฟงพยาน
หลักฐานนั้น เวนแตศาลเห็นวาเปนกรณีเพื่อประโยชนแหงความยุติธรรม หรือการไมปฏิบัติดังกลาว
มไิ ดเ ปนไปโดยจงใจและไมเ สียโอกาสในการดาํ เนนิ คดีของคูความอีกฝายหนงึ่ ”

จากมาตราดังกลาวจะเห็นไดวาเปนกรณีท่ีคูความประสงคจะอางเอกสารท่ี
ตนมอี ยเู ปน พยานหลกั ฐานในคดเี ชน น้ี คคู วามนน้ั จะฟง เอกสารนน้ั ตอ ศาลกอ นวนั ไตส วนมลู ฟอ งหรอื
วันสบื พยานไมน อ ยกวา ๑๕ วัน เพือ่ ใหค คู วามอีกฝายหนึ่งไดมโี อกาสตรวจเอกสาร หรือขอคดั สําเนา

อยางไรก็ตามหากคูความอีกฝายตองการสําเนาเอกสารซึ่งจะมาเปนพยาน
ในคดเี ชน น้ี เขาก็มสี ทิ ธิท่ีจะรอ งขอตอศาล ใหศาลสั่งใหคูความฝายทีอ่ า งพยานเอกสารนน้ั สงสําเนา
เอกสารใหฝ า ยทต่ี อ งการได ซง่ึ ศาลจะสงั่ ใหส ง สาํ เนาหรอื ไมน น้ั เปน ดลุ พนิ จิ ของศาลทจี่ ะสง่ั ใหส ง สาํ เนา
หรือไมก็ได แตปกติในทางปฏิบัติแลวแทบจะไมมีสงสําเนาใหแกคูความอีกฝายหนึ่ง เพราะคูความ
สามารถตรวจดูไดท่ีศาลอยูแ ลว

ในการสง ตน ฉบบั เอกสารเปน พยานในการพจิ ารณาคดอี าญานน้ั ถา ตน ฉบบั
เอกสารอยูกับตัวผูอาง ผูอางก็ยอมสงตนฉบับไดสะดวก แตถาผูอางไมยอมนําตนฉบับเอกสารมาสง
หรือกระทําการใดๆ โดยมุงหมายทจ่ี ะกดี กันไมใหค ูค วามอกี ฝายอางยังเอกสารนนั้ หรือทาํ ลายปด บัง
ทําใหเอกสารนั้นเสียหาย เชนน้ีถือวาขอเท็จจริงแหงขออางที่คูความอีกฝายหน่ึงตองการนําสืบน้ัน
ฝายท่ีไมยอมสง ยอมรบั แลว ซ่ึงมผี ลทาํ ใหไ มตองมกี ารสบื พยานเอกสารตามหลกั เกณฑทกี่ าํ หนดไวใ น
ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง มาตรา ๑๒๔ แตถ า ตวั เอกสารทอี่ า งเปน พยานนนั้ อยกู บั คคู วาม
ฝายตรงขามหรืออยูกับบุคคลภายนอก เชนน้ีประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาไดกําหนด
วธิ กี ารนาํ สง เอกสารนไ้ี วใ นมาตรา ๒๓๙ คอื “เอกสารใดซง่ึ คคู วามอา ง แตม ไิ ดอ ยใู นความยดึ ถอื ของเขา
ถาคูความน้ันแจงถึงลักษณะและที่อยูของเอกสารตอศาลใหศาลหมายเรียกบุคคลผูยึดถือนําเอกสาร
มาสงศาล” จะเห็นไดวากรณีที่เอกสารนั้นอยูท่ีคูความฝายตรงขามหรือบุคคลภายนอก ผูอางพยาน
เอกสารน้ันจะกระทําไดโดยแจงลักษณะและท่ีอยูของเอกสารนั้นตอศาลแลวศาลก็จะหมายเรียกให
ผถู ูกยดึ ถือนําเอกสารมาสง ศาล

๒๑๙

μÑÇÍ‹ҧ¤Òí ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè øòð/òõññ ศาลอาจสง่ั ใหผ รู อ งทขี่ อเรยี กเอกสารจากบคุ คลภายนอก

ตดิ ตอ กับบุคคลภายนอกกอ นก็ได ไมใชตองสั่งให (ตามคํารอง) ทันที
คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ñøñó/òõññ การทีศ่ าลจะมคี ําสงั่ เรยี กเอกสารเปนอํานาจของศาล

ผคู รอบครองเอกสารไมม สี ิทธิโตแ ยง

÷.õ ¾ÂÒ¹ÇμÑ ¶Ø

÷.õ.ñ ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧ¾ÂÒ¹ÇμÑ ¶Ø
¾ÂÒ¹ÇÑμ¶Ø หมายถึง สิ่งใดๆ ก็ตามที่นําแสดงตอศาลเพ่ือใหศาลตรวจดูเอง

พยานวัตถุไมจําตองเปนวัตถุส่ิงของท่ีเราสามารถหยิบจับหรือมองไดเทาน้ัน แตหมายรวมถึงทุกส่ิง
ทกุ อยางทีแ่ สดงตอ ศาล เพือ่ ใหศ าลรับรสู ภาพหรอื ความมีอยขู องสิง่ น้ันดว ยตัวของศาลเอง

พยานวัตถุน้ีมิไดหมายเฉพาะแตสิ่งที่จับตองไดเทานั้น แตยังหมายความ
รวมตลอดถงึ สงิ่ ทม่ี ีและไมมีรปู รางดวย เชน แสง สี เสียง กล่นิ สถานที่ สตั ว และวัตถุตางๆ ท่ีคูค วาม
นาํ มาแสดงตอศาล หรือใหศาลไปตรวจดยู ังท่ที ่ีพยานน้นั ต้ังอยู

μÑÇÍÂÒ‹ §¾ÂÒ¹ÇÑμ¶Ø
- สถานท่เี กดิ เหตุ รูปถา ยสถานทเี่ กิดเหตุ
- ลายพมิ พน ว้ิ มอื
- รอยทางรถ รอยเครือ่ งมือ รอยกระจกแตก รอยเลอื ด
- รอยฟน ผมและขน รอยบาดแผล
- ซากศพ เศษดนิ เศษสี เศษฝนุ ละออง
- อาวธุ ปน มีด ไม
- วตั ถอุ นื่ ๆ เชน กระจก กระดาษ หมกึ เชอื ก เสอื้ ผา รองเทา ยาฆา สตั ว บหุ ร่ี ฯลฯ
÷.õ.ò ¡ÒÃÍÒŒ §¾ÂÒ¹ÇÑμ¶Ø
การทพ่ี ยานวตั ถมุ หี ลายอยา ง ซง่ึ บางอยา งอาจนาํ มาศาลตรวจดไู ด แตบ างอยา ง
ก็ไมอาจนํามาแสดงตอศาลได พยานวัตถบุ างอยางสามารถพิสูจนด ว ยตวั ของมนั เองได ศาลสามารถ
พิเคราะหพิจารณาจากตัวพยานน้ันเองได แตบางอยางก็ตองอาศัยพยานบุคคล ซึ่งมีความรู
ความชาํ นาญมาเบกิ ความประกอบ แตส ว นมากแลว พยานวตั ถมุ กั จะมาในรปู ของพยานแวดลอ มกรณี
อยางไรก็ตามการท่ีจะอางวัตถุใดเปนพยานในคดีนั้น จะตองÂ×è¹änj㹺ÑÞªÕ
ÃкؾÂҹNjҨÐ㪌ÊÔ觢ͧ㴺ŒÒ§à»š¹¾Âҹ㹤´Õ ËÃ×ÍÂè×¹ºÑÞªÕÃкؾÂÒ¹â´Â¢ÍãËŒÈÒÅä»μÃǨ
¾ÂÒ¹ÇÑμ¶Øâ´Âà¢Õ¹¢ŒÍËÁÒÂàËμØÃкØÇ‹Ò “༪ÔÞÊ׺” ตามหลักเกณฑการย่ืนบัญชีระบุพยาน
ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๘๘ ซ่ึงนํามาใชกับการพิจารณาคดีอาญาดวย
หากไมอ างแลวยอ มไมอาจนาํ สืบพยานวตั ถนุ นั้ ได

๒๒๐

สําหรับของกลางนั้น หากไมอางในบัญชีระบุพยานไวก็มีฐานะเปนเพียง
ของกลางในคดีเทานั้น ของกลางจะเปนพยานวัตถุในคดีไดตอเม่ือ ไดอางของกลางน้ันเปนพยาน
ในการพจิ ารณาคดี

÷.õ.ó ¡ÒÃนาํ Êº× ¾ÂÒ¹ÇÑμ¶Ø
จากประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒๔๑ ซึ่งไดบัญญัติวา

“ส่ิงใดใชเ ปน พยานวตั ถตุ อ งนํามาศาล
ในกรณีที่นํามาศาลไมไดใหศาลไปตรวจ จดรายงาน ยังท่ีที่พยานวัตถุนั้นอยู

ตามเวลาและวิธกี ารซง่ึ ศาลเห็นสมควรตามลักษณะแหง พยานวัตถ”ุ
จากบทบัญญัติดังกลาวจะเห็นไดวาการสืบพยานวัตถุ มีหลักเกณฑที่ไมยุงยาก

ซึ่งอาจแยกพจิ ารณาไดคือ
๑. ¡ÒÃÊ׺¾ÂÒ¹ÇÑμ¶Øã¹ÈÒÅ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

มาตรา ๒๔๑ วรรคหนึ่ง บัญญัติวา “ส่ิงใดที่ใชอางเปนพยานวัตถุตองนํามาศาล” จึงเปนกรณีท่ี
วตั ถพุ ยานเปน “สงั หารมิ ทรพั ย” ทส่ี ามารถนาํ มาศาลได เชน อาวธุ มดี ทใี่ ชแ ทงทาํ รา ยรา งกายผเู สยี หาย
หรอื ปลอกกระสนุ ปน ยาเสพติด อาวธุ ปน ยาฆาสตั ว รองเทา เชอื ก เปน ตน

ใหคูความฝายที่อางพยานวัตถุนั้น นําวัตถุหรือสังหาริมทรัพยที่จะใชเปน
พยานนนั้ มาศาล ในวนั ท่ีจะทําการสบื พยาน ซึง่ จะตอ งใหค คู วามหรือพยานทเี่ ก่ยี วขอ งไดต รวจดวู ตั ถุ
ท่ีจะนํามาเปนพยานน้ันดวยวาเปนวัตถุช้ินเดียวกับท่ีอางหรือไม แลวศาลก็จะทําการตรวจวัตถุน้ัน
แลว จดลงในรายงานกระบวนพจิ ารณาหรอื บนั ทกึ ไวใ นคาํ เบกิ ความของพยานทก่ี ลา วถึงพยานวตั ถนุ นั้
เพราะในการสืบพยานวตั ถุน้ันบางครง้ั ตอ งสบื พยานบคุ คลประกอบดวย

๒. ¡ÒÃÊ׺¾ÂÒ¹ÇÑμ¶¹Ø Í¡ÈÒÅ ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา
มาตรา ๒๔๑ วรรคสอง บัญญัตวิ า “ในกรณีที่นํามาไมได ใหศ าลไปตรวจ จดรายงานยังท่ีทพ่ี ยานวตั ถุ
นน้ั อยตู ามเวลาและวธิ ซี งึ่ ศาลเหน็ สมควรตามลกั ษณะแหง พยานวตั ถ”ุ เชน บคุ คลทจ่ี ะตรวจนอนปว ยที่
โรงพยาบาล หรอื พยานวตั ถเุ ปน อสงั หารมิ ทรพั ย หรอื สถานทเ่ี กดิ เหตุ ตาํ แหนง ซง่ึ พยานอา งวา ไปแอบดู
เหตุการณ เชนนี้ มาตรา ๒๔๑ วรรคสอง ไดใหดุลพินิจแกศาลท่ีจะไปทําการตรวจดู หรือที่เรียกวา
“เดนิ เผชิญสบื ” ณ สถานท่ี เวลาท่คี ูความระบุไวห รอื ไมก ็ได

นอกจากนจี้ ากมาตรา ๒๓๐ เมอ่ื คคู วามทเี่ กยี่ วขอ งรอ งขอหรอื เมอื่ ศาลเหน็
เปน การสมควร ศาลอาจเดนิ เผชญิ สบื พยานหลกั ฐานหรอื เมอ่ื มเี หตจุ าํ เปน ไมส ามารถนาํ พยานหลกั ฐาน
มาสบื ท่ศี าลนน้ั และการสืบพยานหลักฐานโดยวิธอี ืน่ ไมส ามารถกระทําได ศาลมีอํานาจสงประเดน็ ให
ศาลอื่นสืบพยานหลักฐานแทน ใหศาลที่รับประเด็นมีอํานาจและหนาที่ดังศาลเดิม รวมทั้งมีอํานาจ
สงประเด็นตอไปยังศาลอนื่ ได

๒๒๑

μÇÑ ÍÂÒ‹ §คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ôðø/òôøõ มดี ของจาํ เลยตดิ เลอื ดสดๆ ซงึ่ จาํ เลยรบั วา ไดใ ชท าํ รา ย

ผูต ายนน้ั เปน วตั ถพุ ยานอยา งดี
คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ öø÷/òôøõ วัตถุพยานที่บญั ญตั ิไวใ น ป.ว.ิ อาญา มาตรา ๒๔๑ นั้น

มงุ ถงึ วตั ถพุ ยานสาํ คัญแหงความผดิ อันจะเปนขอ ลงโทษจาํ เลยหรือไม
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ñóöò/òôùô ศาลไปตรวจทเี่ กดิ เหตุ ตามคาํ ขอของจาํ เลยแมจ าํ เลย

จะขอเมอื่ สบื พยานโจทกจ าํ เลยเสรจ็ จนแถลงหมดพยานแลว กด็ ี ศาลกม็ อี าํ นาจรบั ฟง การตรวจสถานท่ี
เกดิ เหตมุ าวนิ ิจฉยั คดีได

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñùð÷/òõñ÷ ในคดีอาญาแมกฎหมายจะกําหนดใหศาล
ไปทาํ การตรวจพยานวตั ถทุ ไี่ มส ามารถนาํ มาศาลไดไ วก ต็ าม แตถ า ศาลเหน็ วา ไมจ าํ เปน กอ็ าจใชด ลุ พนิ จิ
สง่ั งดเสียได

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ñøòø/òõóô แถบบนั ทกึ เสยี งเปน พยานวตั ถุ แตเ สยี งในแถบบนั ทกึ เสยี ง
ท่ีจําเลยอางวาเปนเสียงโจทกนั้น จําเลยมีตัวจําเลยเพียงปากเดียวเบิกความวาเปนเสียงของโจทก
ที่พูดโตตอบกับจําเลยโดยจําเลยไมมีพยานหลักฐานอื่นมาสนับสนุนใหนาเชื่อวาเปนเสียงของโจทก
โจทกปฏิเสธวาเปนเสียงในแถบบันทึกเสียงไมมีเสียงของโจทก และโจทกก็ไมไดพูดโตตอบกับจําเลย
ดังท่ีปรากฏในเอกสารที่จําเลยอางวาถอดจากแถบบันทึกเสียง จึงฟงไมไดวาโจทกเคยพูดโตตอบกับ
จาํ เลยตามเสยี งทบี่ ันทกึ ไวใ นแถบบันทกึ เสยี ง

ในการสบื พยานวตั ถนุ นั้ ถา ในการตรวจพยานวตั ถนุ น้ั เปน สงิ่ ทค่ี นธรรมดาสามารถ
เขาใจไดโดยไมตองใชความรูเฉพาะดาน เชน ดูวาบาดแผลบนใบหนาจะทําใหเสียโฉมหรือไม, วัตถุ
๒ ชิ้น เหมือนกันหรือไม เชนนี้ ศาลจะทําการตรวจพยานวัตถุ แลววินิจฉัยดวยความรูและดุลพินิจ
ของศาลเอง ไมต อ งมพี ยานบคุ คลอน่ื มาเบกิ ความอธบิ ายประกอบ แตถ า พยานวตั ถบุ างอยา งเปน สงิ่ ท่ี
คนทว่ั ไปไมส ามารถรไู ดด ว ยความรสู ามญั จะตอ งอาศยั ความรคู วามชาํ นาญจากผมู คี วามรเู ฉพาะดา น
จึงจะเขาใจและตีความได เชน พยานวัตถุน้ีเปนเฮโรอีนหรือไม การพิสูจนลายพิมพน้ิวมือ เชนน้ี
คคู วามอาจอา งผมู คี วามรเู ชย่ี วชาญ หรอื ศาลอาจแตง ตงั้ ผเู ชยี่ วชาญ มาทาํ การตรวจพสิ จู นพ ยานวตั ถนุ น้ั
และมาเบกิ ความใหศาลทราบถึงผลของการตรวจพสิ ูจนน ้ัน

÷.õ.ô ÇÔ¸»Õ ¯ºÔ μÑ àÔ ¡ÂèÕ Ç¡Ñº¾ÂÒ¹ÇÑμ¶Ø
ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๒๔๒ บญั ญตั ไิ วว า “ในระหวา ง

สอบสวน ไตส วนมูลฟอ ง หรอื พจิ ารณาสิ่งของซ่งึ เปนพยานวัตถุตองใหค ูความหรือพยานตรวจดู
ถามีการแกหอหรือทําลายตรา การหอหรือตีตราใหมใหทําตอหนาคูความ

หรอื พยานทเ่ี ก่ยี วของ”

๒๒๒

พยานหลักฐานทเี่ ปนพยานวตั ถุ เมือ่ มกี ารอางไมวาในระหวางสอบสวน ไตส วน
มลู ฟอ งหรอื ในระหวา งพจิ ารณา สง่ิ ของทอี่ า งวา เปน พยานหลกั ฐานนน้ั จะตอ งนาํ ไปสง มอบตอ พนกั งาน
สอบสวนหรือสง ใหตอ ศาล ท้งั นี้เพื่อใหคคู วามหรอื พยานทเี่ ก่ียวของตรวจดูพยานวัตถุทเี่ ปน ของกลาง
ในคดอี าญาบางอยา ง จาํ เปน ทจ่ี ะตอ งมกี ารหอ และตตี ราประทบั ไว เพอื่ ปอ งกนั มใิ หม กี ารสบั เปลยี่ นขน้ึ
ภายหลัง ถาจะมีการแกหอหรือทําลายตราออกเพ่ือตรวจดูจะตองกระทําตอหนาคูความ หรือพยาน
ท่ีเก่ียวของนน้ั ในกรณีที่มีการหอ หรอื ตตี ราก็ตอ งปฏิบัติตอ หนา คูความ หรือพยานท่ีเกีย่ วของเชน กนั
สําหรับบทบัญญัติมาตรานี้ มุงถึงพยานวัตถุที่เปนสังหาริมทรัพยหรือเปนส่ิงของท่ีจะเคล่ือนยาย
อยูในสภาพที่หุมหอไว แตถาเปนวัตถุสิ่งของใหญ ไมอยูในสภาพที่จะกระทําการดังกลาวก็ใหอยูใน
ดุลพินิจของพนักงานสอบสวน เจาหนาท่ีที่เก่ียวของหรือเปนดุลพินิจของศาลท่ีจะดําเนินการอยางใด
อยางหนงึ่ ตามควรแกก รณี เพอื่ ปอ งกนั มิใหมกี ารเปล่ยี นแปลงสบั เปลี่ยนหลักฐานทเ่ี ปนพยานวตั ถุนัน้
อันจะเปนเหตใุ หเ สียความยตุ ิธรรมแกผูท เี่ ก่ยี วของได
μÇÑ ÍÂÒ‹ §คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ÷ôð/òôùö การเปด ทําลายตราวตั ถพุ ยานในช้ันสอบสวน ถาไดทาํ
ตอหนาพยานท่ีเก่ียวของ แมจะทําลับหลังจําเลยก็ไมขัดกับประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
มาตรา ๒๔๒

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ÷ð/òôøó ในคดีท่ีมิไดมีขอโตเถียงวานาํ้ ตาลเมาท่ีจับกุมไดน้ัน
ไมใ ชน ํา้ ตาลเมามแี รงแอลกอฮอล สามารถดมื่ กนิ ได เชน สรุ า หรอื มใิ ชส ่ิงท่ีจับมาได และโจทกม ิไดอาง
มาเปนพยานวัตถุนัน้ ไมจาํ ตองปฏิบตั ติ ามประมวลกฎหมายวธิ ีพจิ ารณาความอาญา มาตรา ๒๔๒

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ øù÷/òõõø แมค ําใหก ารชน้ั สอบสวนของ ย จะเปน พยานบอกเลา
แต ย ไดรบั หมายเรียกใหมาเปนพยานที่ศาล แตถึงวันนัด ย ไมมาและไมแ จงเหตขุ ัดของ ศาลช้นั ตน
ออกหมายจับเพ่อื นําตวั มาเปน พยานหลายนดั แตก็ไมไ ดต ัว ถอื ไดว ามเี หตุจําเปน เน่อื งจากไมส ามารถ
นํา ย มาเปนพยานไดและมีเหตุผลสมควรเพื่อประโยชนแหงความยุติธรรมท่ีจะรับฟงพยานบอกเลา
น้นั ไดตามมาตรา ๒๒๖/๓ พฤตกิ ารณก ารหลบหนีไมย อมมาเบิกความในชัน้ พิจารณาของ ย นาเช่อื วา
เพื่อชวยเหลือ ถือไดวาเปนพฤติการณพิเศษแหงคดี ศาลยอมรับฟงคาํ ใหการช้ันสอบสวนของ ย ได
ตามมาตรา ๒๒๗/๑

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ öù÷ò-öù÷ó/òõõø แมบันทึกคําใหการในชั้นสอบสวนของ
จาํ เลยท่ี ๒ และที่ ๓ เปนพยานบอกเลาโดยโจทกและโจทกรวมไมไดนาํ อ ส และ ร มาเบิกความ
แตเ ปน เพราะบคุ คลทง้ั สามไดร บั หมายเรยี กแลว ไมย อมมาเบกิ ความจนเปน เหตใุ หศ าลชนั้ ตน ออกหมายจบั
ซ่ึงเปนเหตุใหเช่ือวาบุคคลเหลานั้น หลีกเล่ียงเพื่อจะชวยเหลือจาํ เลยท่ี ๑ และท่ี ๓ ซ่ึงเปนนายจาง
ถือไดวาเปนเหตุจาํ เปนและมีเหตุผลสมควรเพ่ือประโยชนแหงความยุติธรรมจึงรับฟงบันทึกคาํ ใหการ
ของบคุ คลทั้งสาม

๒๒๓

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñôùõó/òõõõ หลังจากเกิดเหตุ เจาพนักงานตาํ รวจทาํ การ
สบื สวนทราบวา ในชว งเวลาใกลก บั เวลาเกดิ เหตุ จําเลยทง้ั สองกบั พวกนงั่ อยทู บ่ี รเิ วณหนา บา นเกดิ เหตุ
จงึ สบื หาทพี่ กั ของจําเลยที่ ๑ และนาํ จําเลยทงั้ สองกบั พวกอกี ๒ คน มาสอบถามเหตกุ ารณว า รเู หน็ เรอื่ ง
ปลน ทรพั ยห รอื ไม จําเลยทง้ั สองกบั พวกยอมรบั วา พวกตนเปน คนรา ย ตามบนั ทกึ คาํ ใหก ารผใู หถ อ ยคาํ
จากนน้ั จําเลยทงั้ สองกบั พวกพาเจา พนกั งานตํารวจไปเอาของกลางทข่ี า งหลงั ทพี่ กั ของจําเลยท่ี ๑ ตาม
บันทึกการตรวจยึดการใหถอยคาํ ของจําเลยทั้งสองรวมทั้งการนําเจาพนักงานตาํ รวจไปเอาของกลาง
เชื่อวาเกิดจากความสมัครใจของจาํ เลยท้ังสอง การท่ีจําเลยท้ังสองใหถอยคําแกเจาพนักงานตํารวจ
ตามบันทึกคาํ ใหการผูใหถอยคํา เปนการกระทาํ กอนที่เจาพนักงานตํารวจจะจับกุมจาํ เลยทั้งสองเปน
ผูตองหา ซึ่งในกรณีท่ีมีความผิดอาญาเกิดข้ึนยอมเปนหนาท่ีของเจาพนักงานตํารวจที่จะดําเนินการ
สืบสวนเพ่ือแสวงหาขอเท็จจริงและหลักฐานในการหาตัวคนราย การท่ีจําเลยทั้งสองใหถอยคาํ แก
เจา พนกั งานตาํ รวจดงั กลา ว จงึ หาใชเ ปน การใหถ อ ยคําในฐานะผถู กู จบั ไม จงึ ไมจ ําเปน ตอ งมกี ารแจง สทิ ธิ
แกจาํ เลยทั้งสองกอนตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๘๔ วรรคทาย และสามารถนํามารับฟงประกอบ
พยานหลกั ฐานของโจทกได

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ñòñð/òõõø เมอื่ คําใหก ารชน้ั สอบสวนของ ท พยานโจทกเ ชอื่ ไดว า
เปน ความจรงิ ย่งิ กวา คําเบิกความในช้ันพจิ ารณา áÁŒคําãË¡Œ Òêé¹Ñ ÊͺÊǹ¢Í§ Ê à»¹š ¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅ‹Ò
«§èÖ μÒÁ»ÃÐÁÇÅ¡®ËÁÒÂÇ¸Ô ¾Õ ¨Ô ÒóҤÇÒÁÍÒÞÒ ÁÒμÃÒ òòö/ó ºÞÑ ÞμÑ ËÔ ÒŒ ÁäÁã‹ ËÃŒ ºÑ ¿§˜ áμ¡‹ ó¹Õ Õé
ࢌҢŒÍ¡àÇŒ¹·Õè¡®ËÁÒÂÁÒμÃÒ òòö/ó ºÑÞÞÑμÔänj㹠(ñ) Ç‹Ò¾Âҹઋ¹¹éÕÃѺ¿˜§ä´ŒμÒÁÊÀÒ¾
ÅѡɳÐáËÅ‹§·èÕÁÒáÅТŒÍà·ç¨¨ÃÔ§áÇ´ÅŒÍÁ¹‹Òàª×èÍNjҨоÔÊÙ¨¹¤ÇÒÁ¨Ãԧ䴌 เม่ือนําไปฟงประกอบ
คาํ ใหก ารชน้ั สอบสวนของ ท และคําเบกิ ความของรอ ยตํารวจเอก ช ทไ่ี ปยงั ทเ่ี กดิ เหตทุ นั ทหี ลงั จากทไ่ี ด
รบั แจงและไดสอบปากคาํ ส และ ท ในเบื้องตน กบั พนั ตาํ รวจโท บ พนกั งานสอบสวนผูสอบปากคาํ ส
และ ท ในชั้นสอบสวนทันทีในวันเกิดเหตุยอมมีนํา้ หนักมั่นคง ดังน้ีพยานหลักฐานของจาํ เลยไมมี
นาํ้ หนักหกั ลางพยานหลักฐานของโจทกไ ด

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè õðöø/òõõõ แมคําใหการของ ท ซึ่งเปนผูกระทาํ ความผิด
ไดพาดพิงไปถึงจาํ เลยในลักษณะ໚¹¡ÒëѴ·Í´áμ‹äÁ‹ãª‹à»š¹¡ÒëѴ·Í´จาํ àÅÂ㹤´Õà´ÕÂǡѹ
·éѧäÁ‹ãª‹à»š¹¡ÒëѴ·Í´à¾Õ§à¾è×ÍãËŒμ¹¾Œ¹¼Ô´ ËÒ¡áμ‹à»š¹¡ÒÃãËŒ¡ÒÃàÅ‹ÒàÃè×ͧÃÒÇàËμØ¡Òó·èÕ ·
ä´Œ»ÃÐʺ¨Ò¡¡ÒáÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´ÂÔ觡NjÒ໚¹¡ÒûÃÑ¡ปราํ จาํ àÅ «Öè§äÁ‹ÁÕ¡®ËÁÒÂËŒÒÁäÁ‹ãËŒÃѺ¿˜§
à¾ÂÕ §áμ‹μŒÍ§ÃѺ¿§˜ Í‹ҧÃÐÁÑ´ÃÐÇѧ

¢ŒÍÊѧà¡μ คดีนี้ ท เปนผูกระทําผิดดวย ท รับสารภาพและคดีคงจะตัดสินไปแลว
คดีปจจุบันซ่ึงโจทกฟองจําเลยไมไ ด ท มาเปนพยานแตอา งคําใหก ารของ ท ในชั้นสอบสวนซงึ่ ใหการ
พาดพิงถึงจาํ เลย และเปนคนละคดีแตเปนเร่ืองเดียวกัน ÈÒŮաÒä´ŒÇÒ§ºÃ÷Ѵ°Ò¹Ç‹Òคํา«Ñ´·Í´
¶ŒÒäÁã‹ ª‹à»¹š Å¡Ñ É³Ð·èÕ⹤ÇÒÁ¼Ô´ãˤŒ ¹Íè×¹à¾×Íè àÍÒμÇÑ ÃÍ´áμ‹à»š¹¡ÒÃãË¡Œ Òö§Ö àËμØ¡Òó·Õàè ¡Ô´¢Ö¹é
·éѧËÁ´ ÃÇÁ·Ñ§é ÂÍÁÃºÑ ÇÒ‹ μÑÇàͧ¡çทํา¼´Ô ´ÇŒ  ໹š คาํ «Ñ´·Í´·ÕÃè Ѻ¿§˜ ä´Œ

๒๒๔

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè òò÷ù/òõõö คําใหก ารรับสารภาพในชนั้ สอบสวนของจาํ เลยที่ ๑
ทมี่ ี¤íÒ«Ñ´·Í´¶Ö§จําàÅ·èÕ ò äÁ‹ãª¤‹ íÒ«´Ñ ·Í´à¾×èÍãËμŒ ¹àͧ¾Œ¹¼Ô´à¾ÃÒÐจําàÅ·Õè ñ ¡¶ç ¡Ù ดําà¹Ô¹¤´Õ
´ŒÇ ÈÒÅÊÒÁÒöนําÁÒÃѺ¿˜§»ÃСͺ¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹Í×蹢ͧ⨷¡ä´Œ แตจะนําคาํ รับสารภาพของ
จําเลยที่ ๑ เพียงลําพงั มารับฟงลงโทษจาํ เลยท่ี ๒ ไมไ ด

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ñò÷ó/òõõù จําเลยท่ี ๒ เปนผูกระทําผิดความผิดฐานรวมกัน
พยายามฆา ผอู น่ื ตามคําพิพากษาศาลอทุ ธรณภาค ๖ คําใหการของจาํ เลยที่ ๒ ในชัน้ สอบสวนที่ระบุ
วา จาํ เลยที่ ๔ รวมกบั จําเลยที่ ๒ และท่ี ๓ ใชอ าวธุ ปนยงิ พ. กับพวกดว ย เปนพยานบอกเลา และเปน
คาํ ซดั ทอดของผูรวมกระทําความผดิ ฐานรวมกนั พยายามฆา ผอู ืน่ ตามทีโ่ จทก ถือวา เปน พยานซดั ทอด
ในการวนิ จิ ฉยั ชงั่ นํ้าหนกั พยานซดั ทอด ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒๒๗/๑ วรรคหนงึ่ บญั ญตั ใิ หศ าลจะตอ งกระทาํ
ดวยความระมัดระวังและไมควรเช่ือพยานหลักฐานน้ันโดยลาํ พังเพ่ือลงโทษจําเลย เวนแตจะมีเหตุผล
อนั หนักแนน มีพฤตกิ ารณพิเศษแหงคดี หรอื มีพยานหลกั ฐานประกอบอ่นื มาสนับสนุน

โจทกอางสงคาํ ใหการในชั้นสอบสวนของ ป. เปนพยาน ซ่ึงขณะที่พนักงานสอบสวน
สอบปากคาํ ป. มอี ายุ ๑๗ ป แตพ นกั งานสอบสวนมไิ ดจ ดั ใหม นี กั จติ วทิ ยาและนกั สงั คมสงเคราะห บคุ คล
ทเ่ี ดก็ รอ งขอและพนกั งานอยั การเขา รว มในการถามปากคาํ เปน การไมช อบดว ย ป.ว.ิ อ. มาตรา ๑๓๓ ทวิ
วรรคทา ย จงึ ไมอ าจรบั ฟง คําใหก ารในชนั้ สอบสวนของ ป. เปน พยานหลกั ฐานไดต าม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒๒๖

÷.ö ¢ŒÍ»¯ÔºÑμÔสําËÃѺ਌Ҿ¹Ñ¡§Ò¹ตําÃǨ¼ŒÙμÃǨ¤Œ¹¨Ñº¡ØÁ㹡ÒÃàºÔ¡¤ÇÒÁ
໚¹¾Âҹ㹪Ñé¹ÈÒÅ

การนําพยานไปเบิกความตอศาลเปนเร่ืองสําคัญย่ิง เพราะหากพยานไมไปเบิกความ
ศาลก็จะตัดพยานฝายน้ันออกไป ทําใหพยานหลักฐานออนลงสงผลใหศาลตองออกหมายจับพยาน
หรือศาลยกฟอง และเม่ือศาลยกฟองเพราะเหตุดังกลาว พนักงานอัยการก็จะสงเร่ืองไปยัง
ผูบังคับบัญชาของตํารวจ เพื่อพิจารณาขอบกพรองตอไป ดังนั้น เจาพนักงานตํารวจซ่ึงจะตองไป
เบกิ ความเปนพยานศาล จะตอ งเตรียมตัว ดงั ตอ ไปน้ี

ñ. ¡ÒÃดําà¹Ô¹¡Òá‹Í¹à»¹š ¾ÂÒ¹ÈÒÅ
(๑) เม่ือไดรับหมายเรียกใหไปเบิกความเปนพยานศาล ลงนามรับทราบในหมาย

มอบปลายหมายใหเ จา หนา ท่ี สว นตวั หมายเกบ็ ไวก บั เอกสารทเ่ี กย่ี วขอ งทจี่ าํ เปน ตอ งใชแ ละไดจ ดั เตรยี มไว
เชน สาํ เนาคาํ ใหก ารในชนั้ พนกั งานสอบสวน สาํ เนาบนั ทกึ การจบั กมุ ภาพถา ยตา ง ๆ ในคดี และสาํ เนา
เอกสารอื่น ๆ ท่ีเก่ียวของ เพ่ือใชทบทวนเหตุการณที่เกิดข้ึน กอนเบิกความเปนพยานศาล รวมท้ัง
ลงรายละเอียด วัน เดือน ป เวลา และสถานที่ ทต่ี อ งเปนพยานศาลไวใ นบนั ทกึ ชวยจาํ

(๒) ทบทวนเหตุการณ วาเขาไปเกี่ยวของในคดีอยางไร ชวงระยะเวลาใด
กอ นเกดิ เหตุ ขณะเกดิ เหตุ หรอื หลงั เกดิ เหตุ ทง้ั นจ้ี ะตอ งสอดคลอ งกบั รายละเอยี ดในเอกสารทเี่ กยี่ วขอ ง
ตาม (๑)

๒๒๕

(๓) ดูภาพถายผูตองหาในคดีเพื่อปองกันการจําผิดตัว เพราะระยะเวลาท่ีเกิดเหตุ
หรือเก่ียวของในคดีกับระยะเวลาการเปนพยานศาลระยะหางกันมาก เชนเดียวกับของกลางในคดี
และสถานทีเ่ กดิ เหตุ จะตองจดจาํ ในรายละเอยี ดใหได ในคดีสาํ คญั ๆ จําเปน ตอ งไปดูสถานทีเ่ กดิ เหตุ
กอนไปเบิกความเปนพยานศาล จะไดทราบวาสถานที่เกิดเหตุมีการเปลี่ยนแปลงหรือไม อยางไร
เมอื่ เปรยี บเทยี บกบั ภาพถา ยในขณะเกดิ เหตุ จะเกดิ ประโยชนใ นการเบกิ ความกรณที ท่ี นายจาํ เลยสอบถาม
(ซกั คา น) เกยี่ วกบั สถานทเ่ี กดิ เหตุ หรอื นาํ ภาพถา ยทร่ี ะบวุ า เปน สถานทเี่ กดิ เหตมุ าใหด ใู นชน้ั ศาลวา เปน
ภาพถายบริเวณท่ีเกดิ เหตหุ รอื ไม อยางไร

(๔) กรณีเปนพยานคู จะตองประสานเพ่ือทบทวนในรายละเอียดใหสอดคลองกับ
พยานที่จะตองเบิกความดวยกัน พรอมขอคําแนะนําจากพนักงานอัยการเจาของสํานวน จะไดทราบ
ประเด็นขอตอสขู องจาํ เลย และขอ ควรจดจําในการเบกิ ความ

(๕) เตรียมความพรอมในการเบิกความ ขอ เทจ็ จริงตามรูปคดีในฐานะพยานโจทก
ขอ ตอสขู องฝา ยจําเลย โดยศกึ ษาจากคดีแบบเดยี วกนั ที่เคยเบกิ ความมาแลว รวมทัง้ แนวคําพิพากษา
ของศาลและบคุ คลทเ่ี คยเบกิ ความในคดที าํ นองเดยี วกนั มากอ น เพอื่ ปด ชอ งการซกั คา นของทนายจาํ เลย

(๖) บุคคลท่ีไมเคยเปนพยานศาลมากอน จะตองเตรียมตัวเปนพิเศษ โดยศึกษา
สอบถามจากผูมีประสบการณ ในบางคร้ังหากมีเวลาและเปนคดีสําคัญ ๆ ควรเขาฟงการเปนพยาน
ศาลในคดอี น่ื จะไดทราบข้นั ตอนตาง ๆ จะไดไมมคี วามรูสึกตนื่ เตน รวมทั้งทราบถึงเทคนิค ลีลา หรอื
กลยุทธก ารซักคานของทนายจาํ เลย

(๗) พักผอนใหเต็มที่ในคืนกอนวันเบิกความ พรอมทบทวนรายละเอียดแหงคดี
ตลอดจนจดจําขอควรปฏิบัติในการไปเบิกความ ซ่ึงศาลจะแจงใหทราบโดยมีขอความอยูดานหลัง
หมายเรยี ก

(๘) ไปศาลตรงตามเวลาในหมาย และควรไปกอนเวลา จะไดมีโอกาสทบทวน
ไดพ บอัยการ และพบฝา ยจําเลย การพบอาจไดขอ มูลอนั เปน ประโยชนใ นการเบิกความ

(๙) ไมค วรเลอ่ื นการเปน พยานศาล เพราะปจ จบุ นั เปน การพจิ ารณาคดแี ละสบื พยาน
แบบตอเนอ่ื ง ศาลจะไมย อมใหเ ลือ่ นการเปน พยานศาล

(๑๐) กรณถี กู จาํ เลยอา งเปน พยานฝา ยจาํ เลย จะตอ งรายงานใหผ บู งั คบั บญั ชาทราบ
และไปศาลตามกาํ หนดนดั ศกึ ษาแนวทางใหด ี เบกิ ความไปตามความเปน จรงิ พรอ มระมดั ระวงั ในการ
เบิกความอยาเบิกความในกรณีท่เี ปนประโยชนตอ ฝา ยจาํ เลย

(๑๑) เมื่อเบิกความไปแลว ควรทบทวนในรายละเอียดและจดรายละเอียดประเด็น
ตาง ๆ ไว จะไดเก็บไวใชใหเปนประโยชนในคดีอ่ืน ๆ ที่มีขอเท็จจริงหรือลักษณะคดีคลายคลึง
หรอื เหมอื นกัน

(๑๒) ในกรณมี พี ยานหลกั ฐานเพมิ่ เตมิ ทไี่ มเ คยปรากฏในสาํ นวนการสอบสวนมากอ น
ใหเ ตรียมไปมอบใหพนักงานอัยการกอนข้ึนศาล เพ่ือพนักงานอัยการจะไดพ จิ ารณายื่นตอ ศาลตอ ไป

๒๒๖

ò. ¡Ã³àÕ ÁÍè× àºÔ¡¤ÇÒÁ໹š ¾ÂÒ¹μÍ‹ ÈÒÅ
(๑) การแตงกายสุภาพเรียบรอย สุภาพออนนอมและใหความเคารพตอทาน

ผพู ิพากษา พนักงานอยั การ และทนายความ
(๒) เบิกความตามความเปนจริงใหสอดคลองหรือทํานองเดียวกับคําใหการในชั้น

สอบสวน น้ําเสยี ง ชดั เจน เสียงดังฟง ชดั
(๓) กอ นตอบคาํ ถามซกั คา นของทนายจาํ เลย ตอ งฟง คาํ ถามใหด ี วเิ คราะห แลว จงึ

ตอบไปตามความเปน จรงิ
(๔) ตอบคําถามในสวนที่เก่ียวของกับตัวพยานเองใหตรงกับขอเท็จจริงในกรณีที่

ประเดน็ ทซี่ ักคานเกยี่ วของกับพยานผอู นื่ พยานไมตองตอบ
(๕) การเบิกความตองรกั ษาผลประโยชนของฝา ยโจทกใ หมาก
(๖) เม่ือตกใจ ประหมา จะตองต้ังสติและควบคุมอารมณ พรอมตอบคําถาม

อยางวิเคราะห
(๗) อยาโตเถียงกับทนายความ หากเกิดปญหาตาง ๆ ทานผูพิพากษาจะชวย

ดําเนนิ การใหเ กดิ ความเปนธรรม
(๘) เมอ่ื ไมแ นใ จในขอ เท็จจริง อาจปฏเิ สธคําถามโดยใชคําวา “จําไมไ ด” กบั “ไมได

สงั เกต” ตามสภาวะทเ่ี หมาะสม
(๙) ในการเบิกความ หลังจากที่ทนายจําเลยซักคานแลว หากมีประเด็นท่ีเปน

ประโยชนเ พม่ิ เตมิ หรอื หกั ลา งทท่ี นายจาํ เลยซกั คา น พนกั งานอยั การจะถามตงิ พยานจะตอ งวเิ คราะห
ดว ยวาเหตุใดพนกั งานอัยการจงึ ถามติง

(๑๐) เม่ือรวู าตอบคําถามผิดพลาดใหแ ถลงตอศาลขอเบกิ ความใหม
(๑๑) ส่ิงสําคัญอีกประการหน่ึง คือ การรับรองเอกสาร หากเปนเอกสารฝายโจทก
ตองดูใหละเอียดและถูกตองกอนรับรอง แตหากเปนเอกสารจากฝายจําเลยพิจารณาใหดีกอนยืนยัน
หลกั ฐาน หากสงสยั ไมแ นใจไมค วรรับรอง
(๑๒) กอ นเสรจ็ สน้ิ การเบกิ ความ หากมปี ระเดน็ ทเี่ ปน สาระสาํ คญั แหง คดแี ละพนกั งาน
อยั การไมไ ดถาม ใหพยานแถลงตอศาลขอเบกิ ความเพิ่มเติม
(๑๓) ตองต้ังใจฟงเม่ือศาลอานคําเบิกความ หากไดยินไมชัดเจน ตองขออนุญาต
ศาลใหอ า นทวนใหฟ ง หากมผี ดิ พลาดไมต รงกบั ทเ่ี บกิ ความใหท กั ทว งและขอแกไ ขใหถ กู ตอ งและใหศ าล
บันทกึ การแกไ ขไวในสํานวนดว ย
(๑๔) หากทนายจําเลยถามถึงวิธีปฏิบัติซึ่งเปนความลับ เชน การสืบสวนกอนการ
จับกุมหรือการไดม าซ่งึ ขอมูลบางอยา ง ไมควรตอบคําถามน้นั โดยอางความเสยี หายจะเกิดข้นึ ตอ การ
สบื สวนในเร่ืองสําคญั หรอื กรณีสายลับโดยอา งเหตอุ นั ตรายที่จะเกิดตอ สายลบั
ในกรณีท่ีตองไปเบิกความเปนพยานในช้ันศาลน้ัน เปนส่ิงท่ีเจาพนักงานตํารวจตอง
ใหความสําคญั เปน อยางมาก และสิง่ บกพรองท่มี ักจะพบเหลา นี้ จะตองมใิ หเ กดิ ข้นึ คือ

๒๒๗

¢ÍŒ º¡¾ÃÍ‹ §¢Í§à¨ÒŒ ¾¹Ñ¡§Ò¹ã¹¡ÒÃ໚¹¾ÂÒ¹ÈÒÅ
(๑) พยานไมส นใจ ขาดการฝกฝน ขาดประสบการณก ารเปนพยานศาล
(๒) พยานไมทําการบาน กลาวคือ ไมทบทวนขอเท็จจริงตามคําใหการไมไปดู
สถานที่เกิดเหตุ ไมไปพบพนักงานอัยการกอนเบิกความ จึงขาดในรายละเอียด และกลยุทธ
ในการเบกิ ความ
(๓) พยานจดจาํ ในรายละเอยี ดไมไ ด อนั อาจสบื เนอื่ งมาจากไมไ ดร ว มจบั กมุ แตม ชี อื่
ในบนั ทกึ การจบั กมุ จึงถูกทนายจาํ เลยอางเปน พยานฝายจําเลย
(๔) ไมส ามารถควบคมุ อารมณโ กรธ ประหมา ตน่ื เตน ตกใจ ขาดความมนั่ ใจในตวั เอง
(๕) ตอบคําถามในสวนทีต่ นเองไมเ กยี่ วของ หรอื ตอบเกนิ ประเด็นทถ่ี าม หรอื ตอบ
ไมตรงคาํ ถาม หรอื ตอบไมส อดคลองกบั พยานคนอ่นื
(๖) ดื่มสุรา มาสาย ไมมาศาลตามนัด เลือ่ นศาลเสมอ ไมใหความสําคัญตอคดี
(๗) ไมเตรียมตัว ไมสนใจเอกสารที่เก่ียวของ จัดระบบการรวบรวมเอกสาร
กอนเบกิ ความไมด ี
และเน่ืองจากการเปนพยานศาลของเจาพนักงานตํารวจเปนเร่ืองสําคัญย่ิง ดังนั้น
สํา¹¡Ñ §Ò¹ตําÃǨá˧‹ ªÒμÔ ÁËÕ ¹§Ñ ÊÍ× Ê§Ñè ¡Ò÷èÕ ðððô.ö/ñøñù Å§Ç¹Ñ ·Õè ññ ¡ÁØ ÀÒ¾¹Ñ ¸ òõôõ กําªºÑ
¡Òû¯ÔºμÑ ¡Ô ó¡Õ ÒÃ໚¹¾ÂÒ¹ÈÒŢͧ¾¹¡Ñ §Ò¹ÊͺÊǹ และผเู กย่ี วของ ดงั นี้
๑. ใหต าํ รวจทจี่ ะเปน พยาน ไปเบกิ ความตามทศี่ าลนดั โดยเครง ครดั โดยถอื เปน งาน
ราชการสาํ คญั
๒. กรณีตํารวจท่ีเปนพยานศาลโยกยายไปที่อื่น ขอใหไปเบิกความที่ศาลเดิม
โดยถอื เปน การเดนิ ทางไปราชการ เพราะในการพจิ ารณาคดตี อ เนอื่ งจะไมส ง ประเดน็ ไปสบื พยานทอี่ นื่
๓. ใหตํารวจรายงานผลการสงหมายเรียกพยานกลับมายังศาลผูออกหมายเรียก
เพอ่ื ประโยชนใ นการประสานงานกบั ศาลผอู อกหมาย
๔. หากมีพยานสําคัญที่จําเปนตองนํามาเบิกความกอนถึงวันเร่ิมสืบพยานหรือมี
เหตุจําเปนเก่ียวกับความปลอดภัยของพยาน ใหตํารวจประสานงานกับอัยการ เพ่ือขอใหศาลนัดสืบ
พยานดังกลาวเปนกรณพี ิเศษ
๕. ขอใหสถานีตํารวจแตละแหง กําหนดบุคคลใดบุคคลหน่ึงในหนวยงานเปน
ผูรับผดิ ชอบในการติดตามพยานและประสานงานกบั ศาลชนั้ ตน แตละศาลโดยตรง
จงึ แจง ใหท ราบวา การเปน พยานศาลนนั้ ถอื วา เปน การปฏบิ ตั ริ าชการสาํ คญั ทตี่ อ งให
ความรว มมอื อยา งจรงิ จัง

๒๒๘

áÅШҡ»ÃÐÁÇÅÃÐàºÂÕ º¡ÒÃตาํ ÃǨäÁà‹ ¡ÂÕè Ç¡ºÑ ¤´Õ Å¡Ñ É³Ð·èÕ õ÷ º··Õè ñó ¡ÒÃÃÒ§ҹμ¹
àÁÍ×è ¶¡Ù ÍÒŒ §à»¹š ¾ÂÒ¹ ä´กŒ าํ ˹´Ë¹ÒŒ ·¢Õè ͧà¨ÒŒ ¾¹¡Ñ §Ò¹ตาํ ÃǨàÁÍè× ¶¡Ù ÍÒŒ §à»¹š ¾ÂÒ¹ ¾ÍÊÃ»Ø ä´´Œ §Ñ ¹Õé

การรายงานตน เมื่อถกู อา งเปนพยาน
ขอ ๑. เนอ่ื งจากเคยปรากฏวา ขา ราชการตาํ รวจทถี่ กู อา งเปน พยานในคดอี าญาบางคน
เบกิ ความเลอะเลอื น แตกตา งกนั ถอ ยคาํ ของตนเองทใี่ หไ วใ นชน้ั สอบสวน หรอื พยานทร่ี เู หน็ เหตกุ ารณ
มาดวยกันใหการคลาดเคลื่อนจากความเปนจริง กระทําใหเปนที่ระแวงสงสัยในถอยคําน้ันเปนเหตุ
ใหเสียความเที่ยงธรรม และบางทีก็เปนผลใหตํารวจผูน้ันเองตองมีโทษฐานแจงความเท็จหรือเบิก
ความเท็จได พฤตกิ ารณเชนนี้ไมเ ปนทพ่ี ึงปรารถนาในทางการตาํ รวจ

ใหพ ึงเขา ใจวา การรักษาความสงบเรยี บรอยนนั้ เปน หนาท่อี ันสําคญั ของตํารวจ
ตํารวจพึงระลึกอยูเสมอวา ตนมีหนาที่ในการนี้ยิ่งกวาบุคคลอ่ืนในการท่ีจะตองดูและรักษาเหตุการณ
ดวยความระมัดระวังใหเหมาะสมกับหนาท่ี เม่ือประสบเหตุการณที่เกิดขึ้นตองพยายามสังเกตและ
จดจําพฤติการณนั้นไวโดยละเอียดและดวยความเที่ยงธรรมเพ่ือประโยชนดังวานี้ จึงเปนหนาท่ีของ
ผูบังคับบัญชาท่ีจะตองอบรมตํารวจ ในบังคับบัญชาของตนใหเปนผูมีไหวพริบรูจักสังเกตการณที่ควร
ตอ งสงั เกตและจดจาํ อยา ใหเ ปน วา สง่ิ ทค่ี วรรคู วรเหน็ แตต นเองมไิ ดส นใจสงั เกตหรอื จดจาํ ไว ครนั้ ถกู ซกั ถาม
ก็ใหถ อ ยคําทถ่ี ูกตองไมได บางคราวก็ใหการพอใหพ น ตวั เชนนีเ้ ปน ตน ไมค วรทีจ่ ะใหมอี ยูใ นนิสยั ของ
ตํารวจเปนอันขาด เม่ือไมรูไมเห็นหรือจําไมไดก็บอกไปตามตรงก็ยิ่งดีกวาบอกสง ๆ ไป หรือบอก
เพื่อโออวดหรือแสดงใหเห็นวาตนรูเห็นเหตุการณถี่ถวนตลอดในขอท่ีซักถาม ซ่ึงไมเปนความจริง
อีกประการหน่ึงสิ่งเฉพาะหนาที่ควรรูควรเห็นแท ๆ โดยมิตองใหความสังเกตเปนพิเศษอยางใด
หรือไดรูเห็นมาแลว แตมิไดเอาใจใสที่จะสังเกตหรือจดจําไว คร้ันถึงเวลาใหถอยคําหรือเบิกความ
ก็ไมรูไมเห็นจําไมได ดังนี้ก็ไมสมกับหนาท่ีของตํารวจผูรักษาความสงบเรียบรอยท่ีดี ตํารวจจะตอง
พยายามกระทาํ ตนใหเ ปน ผมู หี ไู วตาไว ไหวพรบิ ตอ เหตกุ ารณ รจู กั สงั เกตในสง่ิ ทค่ี วรสงั เกต และจดจาํ ไว
เพื่อความเท่ียงธรรม ในหนาท่ีเชิดชูเกียรติศักดิ์ของตํารวจใหเปนท่ีนิยมรักใครนับถือของประชาชน
ตอไป คดีบางเร่ืองแมจะมีพยานตํารวจผูเดียวก็อาจถือเปนขอชี้ขาดไดโดยปราศจากสงสัย ฉะน้ัน
ใหผ บู งั คบั บญั ชาหมั่นอบรมตาํ รวจในเรื่องนแี้ ละถอื เปนความสาํ คญั

ขอ ๒. เมอ่ื ขาราชการตํารวจถูกอา งเปน พยานในคดีอาญา ใหปฏิบตั ดิ งั ตอไปนี้
(๑) คดีอาญาท่ีพนักงานอัยการอางตํารวจเปนพยาน ถาผูถูกอางเปน

นายตํารวจช้นั ประทวนและพลตาํ รวจ ใหเปน หนา ทข่ี องผูบ งั คับบญั ชาผทู ําการสอบสวนในคดีนั้นหรอื
สารวัตร หรือผูบังคับกองเรียกผูที่จะเปนพยานนั้นชี้แจงความจําของตนท่ีไดใหการไวในการสอบสวน
เพอื่ ปอ งกนั การหลงลมื แตถ า เปน นายตาํ รวจชน้ั สญั ญาบตั รถกู อา งเปน พยานแลว เปน หนา ทข่ี องตาํ รวจ
ท่ีถูกอางนั้นเตรียมตัวเปนพยานตามท่ีบันทึกไวในสํานวน แมสงสัยประเด็นขอใด ก็ใหติดตอกับ
พนักงานอยั การผวู าคดใี นคดีนัน้

๒๒๙

(๒) ถา จาํ เลยในคดที พ่ี นกั งานอยั การฟอ งไดอ า งวา ตาํ รวจคนใดเปน พยานจาํ เลย
ในคดีอาญา

¡. ¤´Õ¸ÃÃÁ´Ò ใหตํารวจที่ถูกอางรายงานชี้แจงขอความที่ตนรูเห็นตอ
ผบู งั คบั บญั ชาทปี่ กครองโดยตรงในทนี่ นั้ ทราบลว งหนา อยา งนอ ย ๑ วนั ถา ไมส ามารถหรอื ไมม เี วลาพอ
ท่ีจะรายงานใหทราบไดตามกําหนดนี้ก็ใหรายงานโดยเร็วที่สุดท่ีสามารถจะทําได เมื่อผูบังคับบัญชา
โดยตรงรับรายงานทราบก็เปนอันพอ แตถาปรากฏวาเหตุผลท่ีจะเบิกความตามจําเลยอางนั้น
เกยี่ วแกร ะเบยี บทางการของกรมตาํ รวจแลว ถา เปน ตาํ รวจในจงั หวดั กรงุ เทพมหานคร ใหผ บู งั คบั บญั ชา
นนั้ เสนอไปจนถงึ ผกู าํ กบั การหรอื ผบู งั คบั การ นอกจากนใ้ี หเ สนอจนถงึ ผบู งั คบั การพจิ ารณาอกี ชน้ั หนง่ึ

¢. ¤´ÍÕ ¡Ø ©¡Ãèˏ ÃÍ× ¤´àÕ ¡ÂÕè Ç¡ºÑ ¡ÒÃàÁÍ× §ËÃÍ× ¤´สÕ าํ ¤ÞÑ ซงึ่ จาํ เลยมอี ทิ ธพิ ล
ใหรายงานเหตุผลท่ีตํารวจผูถูกอางเปนพยานรูเห็นเพียงใด จนถึงผูบังคับการหรือผูกํากับการดังกลาว
ในทา ยของวรรคกอ นและใหเ ปน หนา ทข่ี องผบู งั คบั การหรอื ผกู าํ กบั การพจิ ารณาเสนอใหผ บู งั คบั บญั ชา
เหนือทราบเปน เรื่อง ๆ ไป

ขอ ๓. คดีท่ีราษฎรฟองขาราชการตํารวจในคดีอาญา เน่ืองจากการกระทําการตาม
หนาท่ี ถาราษฎรอางตํารวจเปนพยานได ตํารวจผูที่จะเปนพยานนั้นรายงานขอความท่ีตนรูเห็นตอ
ผบู งั คบั บญั ชาของตนตามลาํ ดบั ชนั้ ถา เปน ตาํ รวจในจงั หวดั กรงุ เทพมหานคร ใหร ายงานถงึ ผบู งั คบั การ
เวนแตห นว ยใดมีผบู ังคบั บัญชาเพยี งช้ันผูกาํ กับการกใ็ หรายงานถงึ ผูกํากับการ นอกจากนี้ ใหรายงาน
ผูบังคับกอง และใหเปนหนาที่เก่ียวถึงความเสื่อมเสียแกกรมตํารวจแลว ใหเสนอรายงานนั้นจนถึง
กรมตํารวจ

ปรากฏวาพยานโจทกซึ่งเปนนายตํารวจไดรับหมายนัดของศาลแลวไมไปศาล
และไมแจงเหตุขัดของใหศาลทราบ ทําใหศาลตองเล่ือนการพิจารณาคดีไปบอย ๆ เปนเหตุใหการ
พจิ ารณาคดขี องศาลตอ งลา ชา เสยี หายแกร าชการศาลและตวั คคู วามดว ย เพราะคดบี างเรอื่ งหากพยาน
ไปศาลกอ็ าจจะทาํ ใหก ารพจิ ารณาพพิ ากษาเสรจ็ ไดใ นปน ี้ แตเ มอ่ื พยานสว นมากทเ่ี ปน นายตาํ รวจไมไ ป
ศาลตามวนั นดั เชน นี้ จงึ ทาํ ใหค ดขี องศาลตอ งคา งการพจิ ารณา อนั เปน เหตใุ หค ดคี า งพจิ ารณาของศาล
อาญาคางปม ากกวา ท่ีควรจะเปน

จึงใหนายตาํ รวจท่ตี องไปเปน พยานศาล ขอใหไ ปตามกาํ หนดนัด ถาหากมเี หตุ
ขัดของก็ขอใหแ จง ศาลอาญาทราบกอ นวนั นัดพจิ ารณา

(สนธยา รัตนธารส, ๒๕๕๘)

๒๓๐

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅ‹ÒäÁ‹ÁนÕ ํ้า˹¡Ñ

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò·èÕ ññòð/òõòñ คาํ ของพยานโจทกซ ่งึ นา จะมสี ว นเกย่ี วของดวย
ในการกระทาํ ผิดไมมนี ้าํ หนักใหรบั ฟง สว นคําของผทู ่ีจาํ เลยเลา ใหฟ งวา ไดปลนทรพั ยรายน้แี ตไ มไ ดต วั
มาสืบ มีแตคําใหก ารจดไวในชัน้ สอบสวน เปนพยานบอกเลารบั ฟงไมไ ด

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò·èÕ ñðõù/òõóñ ผูต ายระบุชื่อคนรา ยแกผ ูถาม ๓ ครง้ั ในเวลา
หา งกนั ไมม ากนกั โดยครงั้ ทส่ี ามผตู ายระบชุ อื่ คนรา ย ขณะทผ่ี ตู ายมอี าการเพยี บหนกั ทรุ นทรุ าย ตอ จากนน้ั
ผูตายก็พูดไมไดแลว แสดงวาผูตายกลาวย้ํายืนยันในขณะที่ตนเองรูตัววาใกลจะตายคํากลาวของ
ผูตายเชน น้ียอ มรับฟง เปน พยานไดวา เปน ความจรงิ

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաҷÕè õùñö/òõóñ คําบอกเลาของผูตายนั้นกอนที่จะรับฟงตอง
ปรากฏวาในเวลาที่ผูตายตองพูดเชนนั้น ผูตายคิดวาตนจะตายไมมีหวังจะรอดชีวิต แตโจทกไมไดสืบ
ขอ ความนี้ จึงฟงลงโทษจําเลยไมไ ด

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò·Õè ñðùõ/òõóõ ขณะเกดิ เหตุเปนเวลากลางวนั แมโจทกจะไมมี
ประจกั ษพ ยานเหน็ จาํ เลยยงิ ผตู าย แตโ จทกม พี ยานเหน็ เหตกุ ารณเ กย่ี วกบั จาํ เลยในวนั เกดิ เหตหุ ลายคน
โดยกอนเกิดเหตุมีพยานเห็นจําเลยกับพวกนั่งรถไปกับผูตาย หลังเกิดเหตุมีพยานเห็นจําเลยกับพวก
ขบั รถออกมาจากทเ่ี กดิ เหตุ นอกจากนเี้ มอ่ื พยานโจทกพ บผตู ายถกู ยงิ นอนอยู ผตู ายบอกวา ถกู นายสมบตั ิ
กบั พวกหลอกมาใชอ าวธุ ปน ยงิ ชงิ เอารถไป ขอใหไ ปบอกมารดาผตู ายดว ยและไดบ อกดว ยวา ตนจะตอ ง
ตายแน ขณะนําผูตายข้ึนรถเพ่ือไปสงโรงพยาบาลผูตายรองวาโอย ไมไหวแลวซ่ึงเปนสิ่งที่ชี้ใหเห็นวา
ผูตายคงรตู ัววา ตอ งตายแน พยานโจทกไ ดบ นั ทกึ คาํ บอกเลาของผูตายไว ดงั นีค้ ําบอกเลาของผูต ายวา
นายสมบตั เิ ปน คนรา ยรบั ฟง ได และเมอ่ื ฟง ประกอบกบั พยานโจทกท เี่ หน็ เหตกุ ารณเ กย่ี วกบั จาํ เลยแลว
ทาํ ใหน า เชอื่ วา นายสมบตั ทิ ผ่ี ตู ายระบชุ อ่ื นน้ั คอื จาํ เลย ทง้ั ในชนั้ สอบสวนจาํ เลยใหก ารรบั สารภาพ และ
นาํ ชที้ เ่ี กดิ เหตุ คาํ ใหก ารมรี ายละเอยี ดตา ง ๆ ทงั้ มลู เหตทุ จี่ ะกระทาํ ความผดิ เหตกุ ารณก อ นวนั เกดิ เหตุ
ในวันเกิดเหตุและหลังเกิดเหตุ ซึ่งหากจําเลยไมใหการดวยความสมัครใจแลวคงจะไมมีรายละเอียด
ดังกลา ว พยานหลกั ฐานของโจทกจึงฟง ไดโ ดยแจง ชัดปราศจากสงสัยวาจาํ เลยเปนคนรา ย

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò·èÕ ó÷øõ/òõóò คาํ ใหการชัน้ สอบสวนของผเู สยี หายเปนเพยี ง
พยานบอกเลาซง่ึ จําเลยไมม โี อกาสซักคา น จึงนํามารับฟง ลงโทษจําเลยไมได

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաҷÕè ôöõ/òõóø คําเบิกความของเจาพนักงานตํารวจผูจับกุม
และพนักงานสอบสวนที่วาจําเลยไดใหการรับสารภาพในช้ันจับกุมและชั้นสอบสวนวาไดรวมกับพวก
ลักรถยนตของผูเสียหายเปนเพียงพยานบอกเลาไมมีนํ้าหนักใหรับฟงไดโดยลําพังเม่ือจําเลยใหการ
ปฏเิ สธในชนั้ พจิ ารณาวา มไิ ดก ระทาํ ความผดิ และโจทกไ มม พี ยานหลกั ฐานอน่ื พยานหลกั ฐานของโจทก
จึงไมมีนํา้ หนักใหฟง วา จําเลยไดร ว มกบั พวกลกั รถยนตของผูเสยี หายไป

๒๓๑

คาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաҷÕè ùôñó/òõóù โจทกไมมีประจักษพยานเห็นจําเลยท่ี ๓ เปน
คนรา ยขณะเกดิ เหตุ พยานหลกั ฐานโจทกม เี พยี งบนั ทกึ การจบั กมุ บนั ทกึ คําใหก ารชนั้ สอบสวนทจี่ าํ เลย
ที่ ๓ ใหการรบั สารภาพบนั ทึกนําชท้ี เ่ี กิดเหตปุ ระกอบคํารับสารภาพและภาพถา ยซง่ึ จําเลยท่ี ๓ ปฏเิ สธ
ในชัน้ ศาลและไมปรากฏขอเทจ็ จริงวาจําเลยที่ ๓ ไดร บั สว นแบงทรัพยทถี่ กู ปลน จึงเปน พยานบอกเลา
ที่ไมมีนํ้าหนกั เพียงพอใหรบั ฟงวา จาํ เลยท่ี ๓ รวมปลนทรพั ยข องผูเสียหายทั้งสอง

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաҷÕè øñôø/òõõñ เจาพนักงานตํารวจเปนผูจับจําเลยมิใชราษฎร
เปนผูจับจึงไมมีกรณีท่ีจะตองแจงสิทธิตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๘๔ วรรคหนึ่ง แตเจาพนักงานตํารวจ
ผูจับตองแจงสิทธติ าม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๘๓ วรรคสอง เมอื่ บันทึกการจบั กมุ มขี อ ความวาจําเลยใหการ
รบั สารภาพ จงึ ตอ งหา มมใิ หน าํ คาํ รบั สารภาพในชนั้ จบั กมุ ของผถู กู จบั มารบั ฟง เปน พยานหลกั ฐานตาม
ป.วิ.อ. มาตรา ๘๔ วรรคส่ี และเม่ือบันทึกการจับกุมไมมีขอความใดที่บันทึกการแจงสิทธิแกจําเลย
ผถู กู จบั ตามที่ ป.ว.ิ อ. มาตรา ๘๓ วรรคสอง บญั ญตั เิ ลย ทง้ั พยานโจทกท ร่ี ว มจบั กมุ กไ็ มไ ดเ บกิ ความถงึ
เร่อื งการแจงสทิ ธิแตอยา งใด แมโจทกจะสง บันทึกการแจง สทิ ธผิ ถู ูกจบั มาพรอมกบั บันทกึ การจับกมุ ใน
ชน้ั พจิ ารณาสบื พยานโจทก แตบ นั ทกึ การแจง สทิ ธผิ ถู กู จบั ดงั กลา วมลี กั ษณะเปน แบบพมิ พเ ตมิ ขอ ความ
ในชองวางดวยนํ้าหมึกเขียนโดยเจาพนักงานตํารวจผูบันทึกเปนคนละคนกับท่ีเขียนบันทึกการจับกุม
ทง้ั ใชป ากกาคนละดา มและไมม ขี อ ความวา ผถู กู จบั มสี ทิ ธจิ ะใหก ารหรอื ไมใ หก ารกไ็ ด กบั ไมม ขี อ ความวา
ถอยคําของผูถูกจับนั้นอาจใชเปนพยานหลักฐานในการพิจารณาคดีไดแตอยางใด แมจะมีขอความ
แจงสิทธิเร่ืองทนายความก็เปนการแจงสิทธิไมครบถวนตามที่ ป.วิ.อ. มาตรา ๘๓ วรรคสองบัญญัติ
ฉะน้ันถอยคําอ่ืนของจําเลยตามบันทึกการจับกุมจะรับฟงเปนพยานหลักฐานในการพิสูจนความผิด
ของจาํ เลยหาไดไ มเ ชน กนั ดงั นน้ั บนั ทกึ การจบั กมุ จงึ ไมอ าจอา งเปน พยานหลกั ฐานไดเ พราะเปน พยาน
หลักฐานทีเ่ กดิ ข้นึ โดยไมช อบ ทั้งน้ี ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๒๒๖

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒŮաҷÕè ññùó/òõôò คดีนโ้ี จทกไมม ีประจกั ษพยานท่รี ูเหน็ เหตกุ ารณ
มาเบิกความตอศาล คงมีแตคําเบิกความของพนักงานสอบสวนวา หลังเกิดเหตุ ผ. มาแจงวาจําเลย
มาบอกกับ ผ. วาจาํ เลยทําอาวุธปน ล่นั ถูกผตู าย ซ่ึงเปน การไดร ับคําบอกเลามาจาก ผ. อีกทอดหน่งึ
และถอยคําท่ีรับฟงมาก็มิไดยืนยันวาจําเลยยิงผูตายโดยมีเจตนาฆาเปนแตเพียง ผ. ไดรับคําบอกเลา
จากตัวจําเลยวาจําเลยทําอาวุธปนลั่นถูกผูตาย ความจริงจะเปนเชนใด ผ. ก็มิไดรูเห็นเหตุการณดวย
ตนเอง ท้ังโจทกก็มิไดตัว ผ. ซ่ึงเปนพยานสําคัญมาสืบในชั้นพิจารณาคดีของศาลคงสงอางบันทึก
คําใหการในชั้นสอบสวนของ ผ. ซ่ึงบันทึกดังกลาวพนักงานสอบสวนจัดทําข้ึนฝายเดียวและจําเลย
ไมมีโอกาสโตแยงคัดคาน จึงยังไมอาจรับฟงยืนยันวาเปนความจริงดังกลาวได ทั้งขอความในบันทึก
การจับกุมก็ระบุเพียงวา จําเลยใหการรับสารภาพเทาน้ันหาไดมีขอความบันทึกระบุถึงพฤติการณ
แหงการกระทําผิดไวไม ซ่ึงขอความดังกลาวเปนสาระสําคัญสวนหน่ึงของพฤติการณแหงคดี บันทึก
การจับกุมดังกลาว จึงยังไมอาจชี้ยืนยันวาจําเลยกระทําความผิด พยานหลักฐาน โจทกยังไมพอฟง
ลงโทษจําเลยในความผิดฐานฆาผูตาย

๒๓๒

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò·Õè ñðóòø/òõõõ วธิ พี จิ ารณาในขอที่เกี่ยวกบั การยน่ื บัญชีระบุ
พยานในคดีอาญาน้ัน ป.วิ.อ. ไดบัญญัติไวโดยเฉพาะในมาตรา ๑๗๓/๑, ๑๗๓/๒ และ ๒๔๐ แลว
โดยมเี จตนารมณไ มเ นน บงั คบั ใหโ จทกต อ งระบชุ อื่ เอกสารแตล ะฉบบั หรอื ชอื่ วตั ถแุ ตล ะอนั ทอี่ ยใู นสาํ นวน
การสอบสวนของพนักงานสอบสวนไวในบัญชีระบุพยาน เพราะในคดีอาญาท่ีจําเลยไมใหการหรือ
ใหก ารปฏเิ สธ กฎหมายมมี าตรการใหม กี ารตรวจพยานหลกั ฐาน โดยใหโ จทกส ง เอกสารและวตั ถทุ โี่ จทก
จะอางเปนพยานใหอีกฝายตรวจสอบตามที่คูความรองขอหรือศาลเห็นสมควรกอนสืบพยานโจทก
โดยมีวัตถุประสงคใหการพิจารณาเปนไปดวยความรวดเร็วตอเนื่องและเปนธรรม ซึ่งศาลมีอํานาจ
ทจี่ ะกาํ หนดใหม วี นั ตรวจพยานหลกั ฐานกอ นกาํ หนดวนั นดั สบื พยานหรอื ไมก ไ็ ด โดยคาํ นงึ ถงึ เจตนารมณ
ของกฎหมายดังกลาว กรณีจึงไมจําตองใช ป.วิ.พ. เร่ืองการย่ืนบัญชีระบุพยานในคดีแพงมาใชบังคับ
ในคดอี าญานี้ตามนัยแหง ป.ว.ิ อ. มาตรา ๑๕ ดังน้นั ทีโ่ จทกอา งบญั ชีระบุพยานโจทกซ ึ่งไมใ ชพ ยาน
บคุ คลวา “สรรพเอกสารและวัตถุพยานของกลางในสาํ นวนการสอบสวนคดีน”ี้ กเ็ ปนการยื่นบญั ชีระบุ
พยานโจทกโ ดยชอบดว ยกฎหมายแลว

ศาลชน้ั ตน ใหเ ลอื่ นวนั นดั พรอ มเพอ่ื สอบคาํ ใหก ารจาํ เลย ตรวจพยานหลกั ฐานและกาํ หนด
วันนัดสืบพยานเดิมไปเปนนัดพรอมเพื่อสอบคําใหการจําเลยและกําหนดวันนัดสืบพยานโจทกและ
พยานจําเลย จึงมีผลเทากับศาลช้ันตนมีคําสั่งยกเลิกวันตรวจพยานหลักฐานโดยปริยาย กรณีจึงตก
อยใู นบังคับของ ป.วิ.อ. มาตรา ๒๔๐ ซงึ่ เปน กรณที ่ศี าลมิไดก ําหนดใหม ีวนั ตรวจพยานหลกั ฐานตาม
มาตรา ๑๗๓/๑ ซึ่งตามวรรคหน่ึงของมาตราดังกลาว กําหนดใหคูความที่ประสงคจะอางเอกสารท่ี
อยูในความครอบครองของตนเปนพยานหลักฐาน ใหยื่นพยานเอกสารน้ันตอศาลกอนวันสืบพยาน
ไมนอยกวาสิบหาวัน เพ่ือใหคูความอีกฝายหนึ่งมีโอกาสตรวจและขอคัดสําเนาเอกสาร ไดกอนท่ี
จะนําสืบพยานเอกสารนั้น เวนแต “...หรือศาลเห็นสมควรส่ังเปนอยางอื่นอันเน่ืองจากสภาพและ
ความจําเปนแหงเอกสารน้ัน” การท่ีโจทกมิไดปฏิบัติตามเงื่อนไขของบทบัญญัติแหงกฎหมายมาตรา
ดังกลาวโดยจําเลยยอมรับตอศาลชั้นตนท่ีสอบจําเลยวาไมติดใจตรวจสอบเอกสารของโจทกแลว
ศาลชั้นตนดําเนินกระบวนพิจารณาตอไป โดยสอบคําใหการจําเลยและใหฝายจําเลยตรวจดูเอกสาร
และฝายจาํ เลยแถลงรับขอ เท็จจริงตามเอกสารดังกลา ว แลว ศาลชน้ั ตนรับเอกสารไว โดยนัดสบื พยาน
โจทกและพยานจําเลยตอไป และศาลช้ันตนไดใหฝายจําเลยตรวจเอกสารดังกลาวดูแลว โดยจําเลย
ไมตองการสาํ เนา การทศี่ าลชั้นตน รับเอกสารดงั กลาวใชเ ปน พยานหลกั ฐานในคดนี ัน้ จึงเปนอํานาจที่
ศาลชนั้ ตน กระทาํ ไดโ ดยชอบดว ยกฎหมายอันเนอื่ งมาจากสภาพและความจําเปน แหงเอกสารตามนยั
แหง ป.วิ.อ. มาตรา ๒๔๐ วรรคหนึ่ง แลว

ไมไ ดน าํ สบื วา จาํ เลย เปน ผไู ดร บั อนญุ าตใหม แี ละใชอ าวธุ ปน หรอื ไม และอาวธุ ปน ดงั กลา ว
มีเครื่องหมายของเจาพนักงานประทับหรือไม เมื่อจําเลยใหการปฏิเสธในชั้นพิจารณาพยานหลักฐาน
โจทกจึงไมมีน้ําหนักพอลงโทษจําเลยในฐานะนี้ สําหรับความผิดฐานยายศพเพ่ือปดบังการตาย
หรือเหตุแหงการตาย ขอเท็จจริงเม่ือปรากฏจากการนําสืบของโจทกวา ศพของผูตายถูกเคลื่อนยาย
ไปเพียง ๒๐ เมตร และยายไปอยูในท่ีเปดเผยสามารถถูกพบไดโดยงายจึงไมมีลักษณะเปนการยาย
เพอ่ื ปด บังการตายหรือเหตแุ หง การตายอันจะเปนความผิดในฐานน้ีจําเลยจึงไมม คี วามผดิ ในฐานน้ี

๒๓๓

ºÃóҹ¡Ø ÃÁ

เกียรติขจร วัจนะสวัสด์ิ “คํา͸ԺÒÂËÅÑ¡¡®ËÁÒÂÇÔ¸Õ¾Ô¨ÒóҤÇÒÁÍÒÞÒ Ç‹Ò´ŒÇ¡ÒÃดําà¹Ô¹¤´Õ
㹢ѹé μ͹¡‹Í¹¡Òþ¨Ô ÒóҔ. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพมิ พ พลสยามพรน้ิ ต้ิง (ประเทศไทย),
๒๕๕๓

จักรพงษ วิวัฒนวานิช “ËÅÑ¡·ÄɮաÒÃÊͺÊǹáÅСÒÃÃѺ¿˜§ªÑè§น้ํา˹ѡ¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹
ã¹¢¹éÑ ÊͺÊǹ”. กรุงเทพฯ : หา งหุน สว นจาํ กดั พิมพอ กั ษร, มปท.

ณรงค ใจหาญ “ËÅ¡Ñ ¡®ËÁÒÂÇ¸Ô ¾Õ ¨Ô ÒóҤÇÒÁÍÒÞÒ”. กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พมิ พว ญิ ชู น จาํ กดั , ๒๕๕๖
ธานศิ เกศวพิทกั ษ “คํา͸ԺÒ»ÃÐÁÇÅ¡®ËÁÒÂÇÔ¸Õ¾¨Ô ÒóҤÇÒÁÍÒÞÒ”. กรงุ เทพฯ : สํานกั พมิ พ

กรุงสยาม พับลชิ ช่ิง จํากดั , ๒๕๕๘
ธงชยั จันทรวริ ชั “ÃÇÁคาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò»ÃÐÁÇÅ¡®ËÁÒÂÇÔ¸¾Õ ¨Ô ÒóҤÇÒÁÍÒÞÒ àÅ‹Á ñ”.

กรุงเทพฯ : สาํ นกั พิมพ วิญูชน จาํ กัด, ๒๕๔๐
ปภาวรินทร จีนสกุล. “»˜ÞËÒ¡ÒÃËŒÒÁÃѺ¿˜§¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅ‹ÒμÒÁ»ÃÐÁÇÅ¡®ËÁÒÂÇÔ¸Õ¾Ô¨ÒóÒ

¤ÇÒÁÍÒÞÒ ÁÒμÃÒ òòö/ó : ÈÖ¡Éҡóջ˜ÞËÒ¡ÒÃÃѺ¿˜§¶ŒÍÂคํา¢Í§ºØ¤¤Å
㹪Ñé¹ÊͺÊǹ ໚¹¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹ã¹ÈÒÅ” สาขานิติศาสตร คณะนิติศาสตร.
ปรีดี บรรยงค มหาวทิ ยาลยั ธุรกจิ บัณฑิตย, ๒๕๕๓
สนธยา รัตนธารส “¡Ò䌹 ¡ÒèºÑ áÅÐÊÔ·¸μÔ ÒÁ¡®ËÁÒ”. สมทุ รปราการ : หา งหนุ สว นจํากดั
พูนทรพั ยก ารพมิ พ, ๒๕๕๘

๒๓๔

จัดพมิ พโ ดย
โรงพิมพตํารวจ ถ.เศรษฐศิริ ดุสติ กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐ โทรศัพท ๐-๒๖๖๘-๒๘๑๑-๓ โทรสาร ๐-๒๒๔๑-๔๖๕๘

“เปนองคกรบังคับใชกฎหมายที่นําสมัย
ในระดับมาตรฐานสากล เพ�อใหประชาชนเช�อมั่นศรัทธา”

พลตํารวจเอก สุวัฒน แจงยอดสุข
ผูบัญชาการตํารวจแหงชาติ