3_LA22203_กฎหมายวิธี

๑๕๐

บันทึก
วนั ที.่ .............เดอื น............................................พ.ศ. ๒๕...........
เจา พนกั งานผจู ดั การตามหมายไดแ จง ขอ ความในหมายใหแ กผ เู กยี่ วขอ งทราบและไดส ง หมายใหต รวจ
ดแู ลว

..................................................................เจาพนักงานผูจ ัดการตามหมาย
ขาพเจา ผูม ีชื่อขา งทา ยน้ี ไดรับทราบขอความในหมาย และไดตรวจดหู มายแลว

.......................................................ผูรบั ทราบ
(ระบคุ วามเก่ียวของ)*......................................................................

คําเตือน
เจาพนกั งานผูจัดการตามหมายพงึ ปฏบิ ัติตามกฎหมาย อยางนอ ยใหคาํ นึงถงึ
๑. การคนตองกระทําตามวัน เวลาทร่ี ะบุไวในหมาย
๒. การคน ตอ งกระทําเพือ่ หาตวั คนหรือสิ่งของเฉพาะตามทีร่ ะบไุ วในหมาย
๓. การคน ตองพยายามไมใ หเ กดิ ความเสียหายแกผูถกู คน
๔. ผคู นตอ งเปนเจาพนักงานตามหมาย

*ระบุความเกี่ยวขอ งกบั เจา ของสถานที่ทีถ่ ูกตรวจคน เชน เปนญาตหิ รอื ลกู จาง ฯลฯ

๑๕๑

(๔๘) สําหรบั ศาลใช
หมายคน คดหี มายเลขดาํ ท.ี่ ........../๒๕........
ระหวา ง คดหี มายเลขแดงท.่ี ........../๒๕........
พจิ ารณา

ที่........................ ã¹¾ÃлÃÁÒÀÔä¸Â¾ÃÐÁËÒ¡ÉÑμÃÂÔ 
ศาล...................................................................
วันท.่ี ..........เดอื น...........................พุทธศักราช ๒๕..........
ความ...............................................
.......................................................................................................................โจทก
{ÃÐËÇ‹Ò§ ........................................................................................................................จาํ เลย

หมายถงึ .....................................................................ตาํ แหนง ........................................................
.......................................................................................................................................................
ดว ย...........................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ในความเรอ่ื งนตี้ อ งหาวา กระทาํ ความผดิ ฐาน....................................................................................
และศาลมคี าํ สั่งใหค น*....................................................................................................................
......................................................................................................................................................
เพราะฉะน้นั ใหทา นคน *.............................................................................................
......................................................................................................................................................
สถานท/่ี บา นเลขท.ี่ ..............................หมทู .ี่ .......................ตรอก/ซอย............................................
ถนน.......................................................................ตาํ บล/แขวง......................................................
อาํ เภอ/เขต..........................................จงั หวดั ..........................................ตามแผนทส่ี งั เขปแนบทา ย
วนั ท.ี่ ..............เดอื น...................................พ.ศ. ๒๕............. เวลา..................................นาฬก า ถงึ
เวลา..................................นาฬกา ติดตอ กันไปจนกวาจะเสรจ็ สิ้นการตรวจคน
เมอื่ คน ไดต ามหมายนแี้ ลว ใหส ง ...................................................................................
.......................................................................................................................................................
พรอมบันทกึ การคนและบัญชสี ิง่ ของ (ถา มี) ไปยัง.............................................................................
เพือ่ จดั การตามกฎหมายตอไป
..........................................ผพู พิ ากษา
(พลกิ )
ËÁÒÂàËμØ : *ãËŒÃкªØ ×èÍËÃÍ× Ã»Ù ¾Ãóº¤Ø ¤ÅËÃÍ× Å¡Ñ É³ÐʧèÔ ¢Í§·μèÕ ÍŒ §¡Ò䌹

๑๕๒

บันทึก
วนั ที.่ .............เดอื น............................................พ.ศ. ๒๕...........
เจา พนกั งานผจู ดั การตามหมายไดแ จง ขอ ความในหมายใหแ กผ เู กยี่ วขอ งทราบและไดส ง หมายใหต รวจ
ดแู ลว

..................................................................เจาพนักงานผูจ ัดการตามหมาย
ขาพเจา ผูม ีชื่อขา งทา ยน้ี ไดรับทราบขอความในหมาย และไดตรวจดหู มายแลว

.......................................................ผูรบั ทราบ
(ระบคุ วามเก่ียวของ)*......................................................................

คําเตือน
เจาพนกั งานผูจัดการตามหมายพงึ ปฏบิ ัติตามกฎหมาย อยางนอ ยใหคาํ นึงถงึ
๑. การคนตองกระทําตามวัน เวลาทร่ี ะบุไวในหมาย
๒. การคน ตอ งกระทําเพือ่ หาตวั คนหรือสิ่งของเฉพาะตามทีร่ ะบไุ วในหมาย
๓. การคน ตองพยายามไมใ หเ กดิ ความเสียหายแกผูถกู คน
๔. ผคู นตอ งเปนเจาพนักงานตามหมาย

*ระบุความเกี่ยวขอ งกบั เจา ของสถานที่ทีถ่ ูกตรวจคน เชน เปนญาตหิ รอื ลกู จาง ฯลฯ

๑๕๓

(คํารอ ง) ท.ี่ ................/๒๕..........
ขอออกหมายคน

รับคาํ รอง ศาล...................................................................
เรยี กสอบ วันท่.ี .........เดือน...............................พทุ ธศักราช ๒๕.......
....................ผูพ พิ ากษา

ความอาญา
...................................................................................................ผูร อง
ขา พเจา ..................................................................ตาํ แหนง .........................................
อายุ..............ป อาชีพรับราชการ สถานที่ทํางาน.............................................................................
แขวง/ตาํ บล...................................เขต/อาํ เภอ...................................จงั หวดั ...................................
โทรศพั ท............................ขอยน่ื คํารองขอออกหมายคนตอ ศาล ดังมขี อ ความทจ่ี ะกลา วตอไปนี้
ขอ ๑. ดว ยปรากฏจากการสบื สวน/สอบสวนของ........................................................
........................................................................................................................................ทราบวา
ทบ่ี า นเลขท.่ี ............................หมทู .ี่ ....................ซอย...............................ถนน................................
แขวง/ตาํ บล...................................เขต/อาํ เภอ...................................จงั หวดั ...................................
เจา ของบา นหรอื ผคู รอบครอง..................................................................................อาย.ุ ..............ป
อาชพี ....................................................................ตาํ แหนง ............................................................
มพี ฤตกิ ารณก ระทาํ ความผดิ ทเ่ี กยี่ วกบั เหตแุ หง การออกหมายคน คอื .................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

๑๕๔

รายละเอยี ดขอ มลู และพยานหลักฐานพรอมแผนท่สี งั เขป ปรากฏตามเอกสารท่ีแนบมาพรอมน้ี
ขอ ๒. ผรู อ งประสงคจ ะทําการตรวจคนบา นหรือสถานท่ีดงั กลาว เพ่ือ

พบและยึดส่งิ ของซ่งึ จะเปน พยานหลกั ฐานประกอบการสอบสวน ไตสวนมูลฟองหรือพจิ ารณา
พบและยึดส่ิงของซึ่งมีไวเปนความผิดหรือไดมาโดยผิดกฎหมาย หรือไดใชหรือตั้งใจจะใชในการ
กระทาํ ความผิด
พบและยึดสิ่งของตามคําพิพากษาหรือคําสั่งศาลตามสําเนาคําพิพากษาหรือคําสั่งที่แนบมา
พรอมน้ี
พบบคุ คลที่ถูกหนว งเหนย่ี วหรอื กกั ขังโดยมชิ อบดว ยกฎหมายหรือ
พบบคุ คลที่ถูกออกหมายจบั ตามสําเนาหมายจบั ทีแ่ นบมาพรอ มน้ี
จงึ ขอใหศ าลออกหมายคน ใหแ ก. .....................................................................................................
ซงึ่ เปน หวั หนา ชดุ ในการตรวจคน เพอื่ เขา ตรวจคน ในวนั ท.่ี ...................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ต้ังแตเวลา..............................นาฬกา ถงึ เวลา..............................นาฬก า
ตดิ ตอ กันไปจนกวา จะเสรจ็ สิ้นการตรวจคน

ในการยน่ื คาํ รอ งนี้ ผรู อ งไดม อบหมายให. .....................................................................
............................ตําแหนง...................................................................ซึ่งเปนผูใตบังคับบัญชา
เปนผนู าํ คํารองมายนื่ ตอศาล และหากศาลเรียกสอบถามเมอ่ื ใด ผูรองพรอ มจะมาใหศ าลสอบในทันที

ผูร อ ง เคย ไมเ คย รอ งขอใหศ าล..............................................................
ออกหมายจบั บคุ คลดงั กลา ว โดยอาศยั เหตแุ หง การรอ งขอเดยี วกนั นี้ หรอื เหตอุ นื่ (ระบ)ุ ........................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
และศาลมคี าํ สงั่ ...............................................................................................................................

ควรมคิ วรแลวแตจะโปรด
ลงชอื่ .......................................................ผูรอ ง

๑๕๕

ö.ó »ÃÐàÀ·¢Í§¡Ò䌹

เน่ืองจากจุดมุงหมายในการคนท่ีสําคัญคือ คนเพ่ือËÒμÑǺؤ¤Å áÅÐà¾×èÍËÒÊèÔ§¢Í§
การคนเพ่ือหาตัวบุคคล ไดแก คนเพื่อหาบุคคลท่ีมีหมายจับ ตลอดจนบุคคลที่เจาพนักงานตํารวจ
สามารถจับได โดยไมตองมีหมายจับตามหลักเกณฑของการจับ หรือเปนการคนเพื่อหาบุคคล
ท่ีถูกหนวงเหนยี่ วกกั ขังไว

สาํ หรบั การคน หาสงิ่ ของ ไดแ ก คน เพอ่ื พบและยดึ สงิ่ ของ ซงึ่ จะเปน พยานหลกั ฐานประกอบ
สาํ นวน คน เพอื่ หาสง่ิ ของทอ่ี าจเปน วตั ถพุ ยานหรอื พยานเอกสาร ซงึ่ มไี วเ ปน ความผดิ หรอื ไดม าโดยผดิ
กฎหมาย หรอื เพอื่ หาวตั ถสุ ง่ิ ของที่มเี หตุอันควรสงสัยวาไดใ ชห รอื ตงั้ ใจจะใชใ นการกระทาํ ความผดิ

ดงั ทก่ี ลา วมาแลว ขา งตน วา จดุ มงุ หมายของการคน คอื เพอื่ หาตวั บคุ คลและเพอ่ื หาสงิ่ ของ
แตเนื่องจากการคนมีความหลากหลาย จึงขอสรุปเปนประเภทของการคนตามท่ีประมวลกฎหมายวิธี
พิจารณาความอาญาไดระบไุ ว กลาวคือ

๑. การคนสถานท่ี
๒. การคนตัวบคุ คล
ö.ó.ñ ¡Ò乌 ʶҹ·èÕ

ñ) ¡Ò乌 ã¹·ÕèÃâË°Ò¹ เนอื่ งจากการคน เปน การละเมดิ สทิ ธเิ สรีภาพในท่ีอยู
อาศยั ของบคุ คลดังทกี่ ลา วมาแลว ดงั น้นั แมว า ประมวลกฎหมายวธิ ีพิจารณาความอาญาจะใหอ าํ นาจ
แกเจาพนักงานตํารวจในการคนก็ตาม แต਌Ҿ¹Ñ¡§Ò¹ตําÃǨ¨ÐࢌҤŒ¹ã¹·ÕèÃâË°Ò¹อันเปนสถานท่ี
ที่บุคคลทั่วไปไมมีความชอบธรรมท่ีจะเขาไปในสถานที่แหงน้ันได ¡çμ‹ÍàÁè×ÍÁÕËÁÒ¤Œ¹ËÃ×ÍคําÊÑè§
¢Í§ÈÒÅà·‹Ò¹¹Ñé (มาตรา ๙๒ วรรคแรก)

อยางไรก็ตาม เม่ือจุดมุงหมายในการคนเพ่ือหาตัวบุคคลหรือส่ิงของดังกลาว
ท่ีอยูภายในท่ีรโหฐานสามารถดําเนินการได ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๙๒
ไดกําหนดขอยกเวนไวใหพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ ซึ่งมีอํานาจคนน้ัน สามารถเขาทําการคน
ภายในที่รโหฐานได โดยไมมีหมายคน

มาตรา ๙๒ “หามมิใหคนในท่ีรโหฐานโดยไมมีหมายคนหรือคําส่ังของศาล
เวนแตพนกั งานฝา ยปกครองหรอื ตํารวจเปนผคู น และในกรณดี งั ตอไปน้ี

(๑) เมื่อมีเสียงรองใหชวยมาจากขางในที่รโหฐาน หรือมีเสียงหรือพฤติการณ
อืน่ ใดอนั แสดงไดวา มเี หตรุ า ยเกดิ ขน้ึ ในทีร่ โหฐานน้ัน

(๒) เมอ่ื ปรากฏความผิดซง่ึ หนา กําลงั กระทําลงในท่รี โหฐาน
(๓) เมื่อบคุ คลทไี่ ดกระทําความผดิ ซง่ึ หนา ขณะทถ่ี ูกไลจบั หนเี ขา ไปหรือมเี หตุ
อนั แนน แฟน ควรสงสัยวา ไดเขา ไปซุกซอ นตัวอยใู นท่รี โหฐานน้นั

๑๕๖

(๔) เมื่อมีพยานหลักฐานตามสมควรวาส่ิงของที่มีไวเปนความผิดหรือไดมา
โดยการกระทาํ ความผดิ หรอื ไดใ ชห รอื มไี วเ พอ่ื จะใชใ นการกระทาํ ความผดิ หรอื อาจเปน พยานหลกั ฐาน
พสิ จู นก ารกระทาํ ความผดิ ไดซ อ นหรอื อยใู นนน้ั ประกอบทงั้ ตอ งมเี หตอุ นั ควรเชอ่ื วา เนอ่ื งจากการเนน่ิ ชา
กวาจะเอาหมายคน มาไดส ่งิ ของนน้ั จะถกู โยกยายหรอื ทําลายเสยี กอ น

(๕) เมอ่ื ทรี่ โหฐานนนั้ ผจู ะตอ งถกู จบั เปน เจา บา น และการจบั นนั้ มหี มายจบั หรอื
จบั ตามมาตรา ๗๘

การใชอ ํานาจตาม (๔) ใหพ นักงานฝา ยปกครองหรอื ตาํ รวจผคู น สง มอบสาํ เนา
บนั ทกึ การตรวจคน และบญั ชที รพั ยท ไ่ี ดจ ากการตรวจคน รวมทงั้ จดั ทาํ บนั ทกึ แสดงเหตผุ ลทท่ี าํ ใหส ามารถ
เขาคนไดเปนหนังสือใหไวแกผูครอบครองสถานท่ีท่ีถูกตรวจคน แตถาไมมีผูครอบครองอยู ณ ท่ีน้ัน
ใหสงมอบหนังสือดังกลาวแกบุคคลเชนวาน้ันในทันทีที่กระทําได และรีบรายงานเหตุผลและผลการ
ตรวจคน เปน หนังสือตอผูบงั คับบัญชาเหนือข้นึ ไป”
¡Ã³Õà¢ÒŒ ¤¹Œ ã¹·ÃÕè âË°Ò¹â´ÂäÁÁ‹ ÕËÁÒ¤¹Œ μÒÁ¢ÍŒ ¡àÇŒ¹¢Í§¡®ËÁÒÂ

ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๙๒ ไดกําหนดขอยกเวน
ใหก บั ผูท่มี ีอํานาจคน ทีจ่ ะเขาทาํ การคนในที่รโหฐานไดโ ดยไมตองมหี มายคน ดังนี้

(ñ) 㹡óշèÕÁÕàÊÕ§ÌͧãËŒª‹ÇÂÁÒ¨Ò¡¢ŒÒ§ã¹·èÕÃâË°Ò¹ ËÃ×ÍÁÕàÊÕ§ËÃ×ÍÁÕ
¾Äμ¡Ô Òó͏ è×¹ã´Í¹Ñ áÊ´§ä´ŒÇ‹ÒÁÕàËμØÃÒŒ Âà¡Ô´¢¹Öé ã¹·ÕèÃâË°Ò¹¹Ñé¹

จะเห็นไดวาจากมาตรา ๙๒ (๑) น้ี ใหอํานาจแกพนักงานฝายปกครอง
หรือตํารวจในการท่ีจะเขาไปในที่รโหฐานได แมไมมีหมายคนก็ตาม ก็เพราะเหตุเพ่ือเปนการปองกัน
อนั ตรายเนอ่ื งจากมเี สยี งรอ งขอความชว ยเหลอื หรอื มพี ฤตกิ ารณท แ่ี สดงใหเ หน็ ถงึ การขอความชว ยเหลอื
หรือพฤติการณที่แสดงใหเห็นวามีเหตุรายเกิดขึ้นในท่ีรโหฐานน้ันๆ เชน เสียงรองวา “ชวยดวยๆ”
“ขโมยๆ” “อยา ยงิ ฉนั เลย” หรอื การสง สญั ญาณทแ่ี สดงถงึ การตกอยใู นภยนั ตรายอนื่ ๆ เชน การกวกั มอื
ใหชวย หรือพฤติการณท่ีตองการความชวยเหลือ มีเสียงปนดังขึ้นภายในท่ีรโหฐานน้ัน แลวมีเสียง
หวีดรองดังออกมา เปน ตน

¢ŒÍÊѧà¡μ
ซงึ่ พฤตกิ ารณเ หลา นี้ เจา พนกั งานตาํ รวจจาํ เปน ตอ งใชว จิ ารณญาณ ปฏภิ าณไหวพรบิ ในการพจิ ารณาสถานการณ

กอน ตรวจสอบใหไ ดขอเทจ็ จรงิ กอนวา เขากรณขี อ ยกเวนของกฎหมายหรอื ไม อยารบี เรงดําเนินการจนเกนิ เหตุ

(ò) àÁÍ×è »ÃÒ¡¯¤ÇÒÁ¼Ô´«è֧˹ŒÒ ¡íÒÅ§Ñ ¡ÃзíÒŧ㹷ÕÃè âË°Ò¹
ในกรณีปรากฏความผิดซ่ึงหนาน้ัน ตอง໚¹¤ÇÒÁ¼Ô´·Õè»ÃÒ¡¯«è֧˹ŒÒ

਌Ҿ¹Ñ¡§Ò¹¼ÙŒ¤Œ¹ กลาวคือ เจาพนักงานผูท่ีจะเขาคนไดน้ัน จะตองเห็นการกระทําความผิดซึ่งหนา
ดว ยตนเอง มใิ ชก ารทมี่ ผี มู าแจง กบั เจา พนกั งานตาํ รวจวา เขาเปน ผพู บเหน็ ความผดิ ซงึ่ หนา ในทรี่ โหฐานแลว

๑๕๗

แจง ใหเ จา พนกั งานตาํ รวจเขาคน เชน ส.ต.ต.ดาํ กําลงั ปฏบิ ัตหิ นาที่สายตรวจอยไู ดเห็นวัยรุนกลุม หนึง่
กาํ ลงั เสพยาเสพตดิ อยภู ายในบา นหลงั หนงึ่ เชน นี้ เปน ความผดิ ซง่ึ หนา ทเ่ี จา พนกั งานตาํ รวจไปพบเหน็
ดวยตนเอง ส.ต.ต.ดาํ จึงมอี าํ นาจเขาไปในบานหลงั ดังกลา ว เพ่อื จบั ตวั ผกู ระทําความผิดน้ันได
μÇÑ Í‹ҧคํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ññöô/òõôö เจา พนกั งานตาํ รวจไดข อความยนิ ยอม
จาก น. มารดาจําเลยซ่ึงเปนเจาของบานท่ีเกิดเหตุกอนทําการคน แสดงวาการคนกระทําข้ึน
โดยอาศัยอํานาจความยินยอมของ น. และการคนโดยไมมีหมายคนที่ออกโดยศาลอนุญาตใหคนได
ก็หาไดเปนการคนโดยมิชอบไม นอกจากนี้กอนท่ีเจาพนักงานตํารวจจะดําเนินการคนไดเห็นจําเลย
ซงึ่ อยใู นหอ งนอนโยนเมทแอมเฟตามนี ออกไปนอกหนา ตา ง อนั เปน กรณที เี่ จา พนกั งานตาํ รวจพบจาํ เลย
กระทาํ ความผิดซงึ่ หนา และไดก ระทาํ ลงไปในท่ีรโหฐาน เจาพนักงานตํารวจยอ มมีอาํ นาจจับจาํ เลยได
โดยไมตองมีหมายจับหรือหมายคนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๗๘ (๑),
๙๒ (๒) เมทแอมเฟตามนี ทเี่ จา พนกั งานตาํ รวจยดึ ไดจ งึ นาํ มารบั ฟง ประกอบคาํ รบั สารภาพของจาํ เลยได

(ó) àÁ×èͺؤ¤Å·èÕä´Œ¡ÃзíÒ¤ÇÒÁ¼Ô´«è֧˹ŒÒ¢³Ð·Õè¶Ù¡äÅ‹¨ÑºË¹ÕࢌÒä»ËÃ×ÍÁÕ
àËμÍØ ¹Ñ ṋ¹á¿¹‡ ¤ÇÃʧÊÑÂÇÒ‹ ä´àŒ ¢ÒŒ 仫ء«Í‹ ¹μÑÇÍÂÙ‹ã¹·ÃèÕ âË°Ò¹

ในกรณขี องมาตรา ๙๒ (๓) หากพิจารณาแลว จะเหน็ ไดวา เปนกรณีทเ่ี ขา
เหตคุ วามผดิ ซง่ึ หนา ในประเภท “ถอื วา ความผดิ นน้ั เปน ความผดิ ซง่ึ หนา ” ตามความหมายของประมวล
กฎหมายวธิ พี ิจารณาความอาญา มาตรา ๘๐ วรรคสอง (๑) (เกยี รติขจร วจั นะสวสั ด,์ิ ๒๕๕๓)

ดงั นนั้ ในกรณที เ่ี จา พนกั งานตาํ รวจพบบคุ คลกระทาํ ความผดิ ซงึ่ หนา และจะ
เขา จบั กมุ ปรากฏวา ในขณะนนั้ ผทู ก่ี ระทาํ ผดิ นน้ั หลบหนเี ขา ไปในทร่ี โหฐานตอ หนา เจา พนกั งานตาํ รวจผนู นั้
หรอื กรณที เ่ี จา พนกั งานตาํ รวจพบผกู ระทาํ ความผดิ ซง่ึ หนา แลว ไลจ บั แตม กี ารคลาดสายตาไป แตเ นอื่ งจาก
มีเหตแุ นน แฟน เชน มพี ลเมืองดีหลายคนบอกใหท ราบวา ผูกระทาํ ผิดหลบหนเี ขาไปยงั ทร่ี โหฐานนั้น
หรอื บรเิ วณดงั กลา วมสี ถานทนี่ น้ั เพยี งแหง เดยี วทเี่ ปน ทรี่ โหฐานทจ่ี ะหลบหนไี ดเ ชน น้ี เจา พนกั งานตาํ รวจ
ผูก าํ ลังติดตามผกู ระทาํ ความผดิ นั้นสามารถเขาไปคน ยังทร่ี โหฐานเพือ่ จบั ตวั บุคคลได

(ô) àÁ×èÍÁÕ¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹ตามสมควรวาสิ่งของที่มีไวเปนความผิดหรือไดมา
โดยการกระทาํ ความผดิ หรอื ไดใ ชห รอื มไี วเ พอ่ื จะใชใ นการกระทาํ ความผดิ หรอื อาจเปน พยานหลกั ฐาน
พสิ จู นก ารกระทาํ ความผดิ ไดซ อ นหรอื อยใู นนนั้ ประกอบทงั้ ตอ งมเี หตอุ นั ควรเชอ่ื วา เนอื่ งจากการเนนิ่ ชา
กวา จะเอาหมายคน มาได ส่ิงของน้นั จะถกู โยกยายหรือทาํ ลายเสยี กอน

การคน โดยไมม ีหมายคน ในกรณมี าตรา ๙๒ (๔) น้ี เจา พนกั งานตาํ รวจ
จะเขา คนในทร่ี โหฐานโดยไมมหี มายคนไดต อเม่ือประกอบเงอ่ื นไข ๒ ประเภท คอื

๑. Á¾Õ ÂÒ¹ËÅ¡Ñ °Ò¹¾ÍÊÁ¤ÇÃÇÒ‹ มสี ง่ิ ของทม่ี ไี วเ ปน ความผดิ หรอื ไดม า
โดยการกระทาํ ผดิ หรอื ไดใ ชห รอื มไี วเ พอื่ ใชใ นการกระทาํ ความผดิ หรอื สง่ิ ของทอี่ าจเปน พยานหลกั ฐาน
พิสจู นการกระทําความผดิ ไดซอ นอยใู นทรี่ โหฐานน้นั และ

๑๕๘

๒. ÁÕàËμØÍѹ¤ÇÃàª×èÍÇ‹Ò เน่ืองจากการเน่ินชากวาจะเอาหมายคนมาได
หากเจา พนกั งานไมเ ขาคนที่รโหฐานในทันที จะทําใหส ิง่ ของนน้ั ถกู โยกยายหรือทําลายเสยี กอน

¢ŒÍÊѧà¡μ
จากคําวา “เม่อื มพี ยานหลักฐานตามสมควร” หมายความวา ตอ งปรากฏพยานหลกั ฐานพอสมควรกอนวา สิง่ ของ

ท่ีจะคนนั้น นาจะอยูในที่รโหฐานนั้น äÁ‹ãª‹à¾Õ§ᤋ¤ÇÒÁʧÊÑÂของตนเองวานาจะมีสิ่งของน้ันอยูภายใน และจากคําวา
“มีเหตุอันควรเช่ือวา” แสดงใหเห็นวา วัตถุประสงคของการคนในกรณีดังกลาว เปนการปองกันมิใหมีการโยกยายทําลาย
พยานหลกั ฐาน จะเหน็ ไดว า การคน ตามขอ ยกเวน (๔) นี้ จะแตกตา งจาก (๑), (๒), (๓) นนั้ ทงั้ สามกรณเี จา พนกั งานรถู งึ เหตทุ ที่ าํ ให
การมอี าํ นาจคน ไดเ กดิ ขนึ้ ในทรี่ โหฐานเพราะมเี สยี งรอ งใหช ว ยหรอื พฤตกิ ารณท แ่ี สดงไดว า ไดม เี หตรุ า ยเกดิ ขน้ึ (มาตรา ๙๒ (๑))
หรอื ปรากฏความผดิ ซงึ่ หนา ทกี่ าํ ลงั กระทาํ ลงในทรี่ โหฐาน (มาตรา ๙๒ (๒)) หรอื กรณเี จา พนกั งานตาํ รวจตดิ ตามอยา งกระชนั้ ชดิ
การทผ่ี ูกระทาํ ความผดิ «Öè§Ë¹ÒŒ Ëź˹àÕ ¢ŒÒä»ã¹·èÕÃâË°Ò¹ (มาตรา ๙๒ (๓))

แตกรณีมาตรา ๙๒ (๔) เจาพนักงานตํารวจ¼ÙŒà¢ŒÒ¤Œ¹ÁÔä´ŒàËç¹´ŒÇÂμ¹àͧ ในขณะน้ัน เพียงแตมีพยานหลักฐาน
พอสมควรทที่ าํ ใหเ ชอื่ ไดว า มสี งิ่ ของทตี่ อ งการอยภู ายในทรี่ โหฐานนน้ั จงึ จาํ เปน อยา งยง่ิ ทเี่ จา พนกั งานตาํ รวจจะตอ งใชด ลุ ยพนิ จิ
อยางมากในการเขา คนในกรณีดังกลา ว

และเพอ่ื เปน การคมุ ครองเจา พนกั งานผเู ขา คน ในกรณนี ้ี ประมวลกฎหมาย
วิธพี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๙๒ วรรคทา ย บญั ญตั ิให “¾¹Ñ¡§Ò¹½†Ò»¡¤Ãͧ ËÃÍ× ตาํ ÃǨ¼¤ÙŒ ¹Œ
ʧ‹ Áͺสําà¹Òº¹Ñ ·Ö¡¡ÒÃμÃǨ¤Œ¹áÅкÑÞªÕ·ÃÑ¾ÂÊ¹Ô ·Õäè ´Œ¨Ò¡¡ÒÃμÃǨ¤¹Œ ÃÇÁ·Ñ駨´Ñ ทําº¹Ñ ·¡Ö áÊ´§
àËμؼŷÕèทําãËŒÊÒÁÒöࢌÒ令Œ¹ä´Œ ໚¹Ë¹Ñ§Ê×ÍãËŒänjᡋ¼ÙŒ¤Ãͺ¤Ãͧʶҹ·Õè·Õè¶Ù¡μÃǨ¤Œ¹ á싶ŒÒ
äÁ‹ÁÕ¼ÙŒ¤Ãͺ¤ÃͧÍÂÙ‹ ³ ·Õè¹éѹ ãˌʋ§Áͺ˹ѧÊ×ʹѧ¡Å‹ÒÇá¡‹ºØ¤¤Åઋ¹Ç‹Ò¹éѹ㹷ѹ·Õ·èÕ¡ÃÐทําä´Œ
áÅÐÃºÑ ÃÒ§ҹàËμ¼Ø ÅáÅмšÒÃμÃǨ¤Œ¹à»š¹Ë¹§Ñ ÊÍ× μÍ‹ ¼ÙŒºÑ§¤ºÑ ºÑÞªÒà˹×Í¢éֹ仔

ดงั นน้ั จะเหน็ ไดว า ดว ยเงอ่ื นไข ๒ ประการตามทปี่ รากฏในวรรคทา ยของ
มาตรา ๙๒

๑) เจาพนักงานตํารวจผูคนในกรณีดังกลาว จะตองจัดทําและสงมอบ
บันทึกแสดงเหตุผลท่ีทําใหสามารถเขาคนได บันทึกการตรวจคน และบัญชีทรัพยที่ไดจากการคนนั้น
ใหแ กผ คู รอบครองสถานที่ที่ถกู ตรวจคน

๒) จะตองรายงานเหตุผลและผลการตรวจคน໚¹Ë¹Ñ§Ê×Íตอ
ผบู งั คบั บัญชาท่ีอยเู หนอื ข้นึ ไป

เงื่อนไขศาลฎีกาดังกลาวมีข้ึนเพื่อวัตถุประสงค เพ่ือใหมีมาตรการ
ในการตรวจสอบและเพื่อประโยชนในการคุมครองสิทธิเสรีภาพของบุคคลที่อาจไดรับผลเสียหาย
จากการคน ทไ่ี มมีหมายคน จึงถอื เปน มาตรการควบคมุ การใชอ ํานาจของเจาพนกั งานอกี ดวย

(õ) 㹡óշÕèÃâË°Ò¹¹Ñé¹¼ÙŒ¨ÐμŒÍ§¶Ù¡¨Ñºà»š¹à¨ŒÒºŒÒ¹ áÅСÒèѺ¹éѹ
ÁËÕ ÁÒ¨ºÑ ËÃ×ͨѺμÒÁÁÒμÃÒ ÷ø

การเขาไปในท่ีรโหฐานตามมาตรา ๙๒ (๕) นี้ เปนการࢌÒä»à¾×èͨѺ
਌ҺŒÒ¹à·‹Ò¹Ñé¹ และการจับนั้นจะตองมีหมายจับหรือจับตามในกรณีเขาขอยกเวนท่ีเปนการจับ
โดยไมตอ งมหี มายจบั ตามมาตรา ๗๘ เทาน้ัน

๑๕๙

“਌ҺŒÒ¹” หมายถึง ผูท่ีเปนหัวหนาของบุคคลท่ีพักอาศัยอยูในบาน
และเปนผูมีสิทธิครอบครองท่ีรโหฐานน้ัน (เริงธรรม ฉิมพลี, ๒๕๓๔) นอกจากนี้ จากคําพิพากษา
ศาลฎกี ายังไดว างหลกั เกณฑของเจา บานนนั้ ãËŒÃÇÁ¶Ö§¤‹ÊÙ ÁÃʢͧ¼ŒÙ໚¹ËÇÑ Ë¹ŒÒนัน้ ดวย เพราะบุคคล
ดังกลาวเปนผูรับผิดชอบในการครอบครองและปกครองผูอาศัยในบานหลังน้ันรวมกัน แตท้ังน้ี ไมได
รวมถึงผูอยูอาศัยในบานหลังนั้นทุกคน เชน พ่ีนอง ญาติ หรือมีชื่ออยูในบาน ในฐานะผูอยูอาศัย
(คําพิพากษาฎีกาที่ ๑๐๓๕/๒๕๓๖)

μÑÇÍÂÒ‹ §
บา นทนี่ าย ก. ผถู กู จับอาศยั อยนู น้ั มีบดิ ามารดานาย ก. เปน เจาบานอยู
นาย ก. อยรู วมกบั บดิ ามารดาและนองสาว และมีชือ่ ในสําเนาทะเบยี นบา นในฐานะผอู ยอู าศยั เชนนี้
เห็นไดว า นาย ก. มิไดเ ปนเจา บา น ดังน้นั เจา พนกั งานตํารวจจะเขา ไปในบา นดงั กลาวเพื่อจบั นาย ก.
น้ัน จะตอ งมหี มายคน ไปดว ย เพราะเปนการจบั กมุ ในท่รี โหฐาน ซง่ึ มาตรา ๘๑ หามมิใหจับบคุ คลใน
ทรี่ โหฐานไมว า จะมีหมายจับหรอื ไมกต็ าม

¢ŒÍ椄 à¡μ
(๑) นอกจากขอยกเวนที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๙๒ ไดใหอํานาจในการเขาคนใน

ที่รโหฐานไดโดยไมตองมีหมายคนแลว หากเปนการท่ีเจาของสถานท่ีหรือผูครอบครองสถานที่รโหฐานนั้น ไดแสดงความ
ยินยอมใหเจา พนักงานตาํ รวจเขาไปในที่รโหฐานได กอนท่ีจะทาํ การคน น้ัน ไดมคี ํา¾¾Ô Ò¡ÉҢͧÈÒÅ®¡Õ Ò·èÕ ññöô/òõôö
ไดม คี วามเห็นวา “¡Í‹ ¹·è¨Õ Ðดําà¹¹Ô ¡Ò乌 ¼ÙŒ·Õทè ํา¡Ò乌 ¹éѹ䴢Œ ͤÇÒÁÂ¹Ô ÂÍÁ¨Ò¡à¨ÒŒ ¢Í§ºŒÒ¹·Õèà¡´Ô àËμ¡Ø Í‹ ¹ «è§Ö áÊ´§Ç‹Ò
¡Ò䌹´Ñ§¡ÅÒ‹ Ç¡ÃÐทํา¢é¹Ö â´ÂÍÒÈѤÇÒÁÂÔ¹ÂÍÁ¢Í§à¨ÒŒ ¢Í§ºŒÒ¹·èàÕ ¡´Ô àËμØ àÁè×ÍäÁ‹»ÃÒ¡¯ÇÒ‹ ਌Ҿ¹¡Ñ §Ò¹ตําÃǨ䴌¢Ù‹à¢Þç
ËÃ×ÍËÅÍ¡Åǧãˌ਌ҢͧºŒÒ¹ãËŒ¤ÇÒÁÂÔ¹ÂÍÁ㹡Ò䌹áμ‹»ÃСÒÃã´ áÁŒ¡Ò䌹´Ñ§¡Å‹ÒǨСÃÐทําŧâ´ÂäÁ‹ÁÕËÁÒ¤Œ¹
·ÍÕè Í¡â´ÂÈÒÅ͹ÞØ ÒμãˤŒ ¹Œ ä´Œ ¡Ëç Ò໹š ¡Ò乌 â´ÂÁªÔ ͺáμÍ‹ ÂÒ‹ §ã´äÁ”‹ กรณดี งั กลา ว จงึ เปน เรอื่ งทเี่ จา ของบา นสละสทิ ธิ
ในการครอบครองเคหสถานโดยปกตสิ ขุ ของตนและยนิ ยอมใหเ จาพนักงานตาํ รวจเขาคนได การคนนนั้ จึงกระทําได

(๒) ในกรณีท่ีใชอํานาจคนตามกฎหมายพิเศษ เชน อาศัยอํานาจตามพระราชบัญญัติการสอบสวนคดีพิเศษฯ
พระราชบญั ญตั ปิ อ งกนั และปราบปรามยาเสพตดิ ฯ เชน นี้ จะตอ งปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกณฑข องกฎหมายดงั กลา วซง่ึ เปน กฎหมาย
เฉพาะ

ò) ¡Ò乌 ã¹·ÊèÕ Ò¸Òóʶҹ
เน่ืองจากประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ไดกําหนดใหการคน

จะตองมีหมายคนตอเม่ือเปนการคนในที่รโหฐานเทานั้น ดังนั้น ¡Ò䌹㹷èÕÊÒ¸ÒóʶҹäÁ‹ä´ŒÁÕ
¡®ËÁÒºѧ¤ÑºãËŒμŒÍ§ÁÕËÁÒ¤Œ¹ ਌Ҿ¹Ñ¡§Ò¹½†Ò»¡¤ÃͧËÃ×ÍตําÃǨ ¨Ö§ÁÕอํา¹Ò¨¤Œ¹ä´Œâ´ÂäÁ‹
μŒÍ§ÁÕËÁÒ¤Œ¹

สถานท่ีใดเปนสาธารณสถานหรือไมน้ัน ใหพิจารณาวา ʶҹ·èմѧ¡Å‹ÒÇ
»ÃЪҪ¹ÁÕ¤ÇÒÁªÍº¸ÃÃÁ·èÕ¨ÐࢌÒä»ä´ŒËÃ×ÍäÁ‹ «èÖ§¨ÐμŒÍ§¾Ô¨ÒóҢŒÍà·ç¨¨ÃÔ§เปนรายๆ ไป
ถา ประชาชนมคี วามชอบธรรมที่จะเขา ไปได โดยเจาของสถานทน่ี ั้นๆ มไิ ดห วงหา ม แมจ ะตองปฏิบตั ิ
ตามเงื่อนไขบางประการท่ีเจาของกําหนด เชน ตองชําระคาเขาไปในสถานท่ีดังกลาว กําหนดหาม
บุคคลอายไุ มเกิน ๑๘ ปหา มเขา เปน ตน แตหากผใู ดยอมปฏิบตั ติ ามเงื่อนไขกส็ ามารถเขา ไปไดท ั้งสน้ิ

๑๖๐

เชนนี้ ถอื วา เปนสาธารณสถาน และไมต อ งคํานึงวา เจา ของสถานท่ีนั้น ๆ ไดใ ชสถานท่นี ้ันประกอบ
กิจการที่ผิดกฎหมายหรือไม เชน บอนการพนัน หรือสถานประกอบการคาประเวณีก็ตาม เชน
หองพักที่ใชสําหรับใหหญิงคาประเวณี ทําการคาประเวณีกับบุคคลท่ัวไป ถือไดวาเปนสาธารณสถาน
(คาํ พพิ ากษาฎกี าที่ ๖๙/๒๕๓๕) หรอื แมก รณเี จา ของสถานทไี่ ดใ ชเ ปน ทพี่ กั อาศยั ดว ยกต็ าม แตเ จา ของ
เปดเปน รา นขายของที่ประชาชนทัว่ ไปเขา ไปได เชนน้ี ก็เปน สาธารณสถานได เชน ขณะที่เจาพนักงาน
ตาํ รวจเขา ทาํ การตรวจคน จาํ เลยนน้ั จาํ เลยกาํ ลงั ขายกว ยเตย๋ี วอยทู รี่ า นกว ยเตยี๋ วของจาํ เลย ซง่ึ มลี กู คา
กาํ ลงั นงั่ รบั ประทานกว ยเตยี๋ วอยทู ร่ี า นของจาํ เลย ทง้ั น้ี รา นกว ยเตย๋ี วของจาํ เลยจงึ หาใชเ ปน ทร่ี โหฐานไม
แตเปนที่สาธารณสถาน เมื่อเจาพนักงานตํารวจมีเหตุอันควรสงสัยวาจําเลยมีเมทแอมเฟตามีนไวใน
ครอบครอง อนั เปน ความผดิ ตอ กฎหมาย เจา พนกั งานตาํ รวจยอ มมอี าํ นาจคน ไดโ ดยไมต อ งมหี มายคน
(คาํ พิพากษาฎกี าท่ี ๓๗๕๑/๒๕๕๑)

ö.ó.ò ¡Ò乌 μÇÑ º¤Ø ¤Å
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาไดวางแนวทางในการคนตัวบุคคล

เอาไวใ นหลายมาตราดวยกนั จึงขอแยกออกเปน
- การคนตัวบุคคลในที่รโหฐาน
- การคน ตัวบคุ คลในท่ีสาธารณสถาน
- การคน ตัวบคุ คลหลังการจับ
ñ) ¡Ò䌹μÇÑ º¤Ø ¤Åã¹·èÕÃâË°Ò¹
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๑๐๐ วรรคสอง “ถามี

เหตุอันควรสงสัยวาบคุ คลนั้นไดเอาส่งิ ของท่ตี อ งการพบซกุ ซอ นในรางกาย เจาพนกั งานผูคน มีอํานาจ
คน ตัวผูนน้ั ได ดงั บญั ญัตไิ ว ตามมาตรา ๘๕”

จากแนวคิดในเรื่องการคุมครองสิทธิ ในการคนตัวบุคคลนั้นกฎหมาย
มงุ คมุ ครองสิทธเิ สรภี าพรางกาย ดงั นน้ั ในการคนตัวบคุ คลจะกระทําไดต อเม่ือมกี ฎหมายใหอ าํ นาจไว
และเงอื่ นไขทกี่ ฎหมายบญั ญตั ไิ ว ¡Í‹ ¹·àÕè ¨ÒŒ ¾¹¡Ñ §Ò¹¼·ŒÙ ¤Õè ¹Œ μÇÑ ¹¹Ñé จะใชอ าํ นาจไดต อ เมอื่ “มเี หตอุ นั ควร
สงสยั ” และเหตใุ นการสงสยั ในกรณขี องการคน ตวั บคุ คลในทร่ี โหฐาน คอื “มเี หตอุ นั ควรสงสยั วา º¤Ø ¤Å
¹¹éÑ ä´àŒ ÍÒÊÔ觢ͧ·μÕè ŒÍ§¡Òþº«¡Ø «Í‹ ¹ã¹Ã‹Ò§¡Ò”

μÇÑ Í‹ҧ
๑. กรณีเปนการคนโดยมีหมายคน เชน หมายคนระบุใหคนหาส่ิงของ
ในบา นของนาย เอ ร.ต.อ.เอก ไดน าํ หมายคน ระบใุ หค น หาสง่ิ ของในบา นของนาย เอ ขณะทเ่ี ขา ตรวจคน
ภายในบา นของนาย เอ นั้น ร.ต.อ.เอก ไดพบนาย บี อยภู ายในบานหลังนน้ั และ ร.ต.อ.เอก พจิ ารณา
จากสถานการณใ นขณะนน้ั มàี Ëμ¤Ø ÇÃʧÊÂÑ ÇÒ‹ ¹Ò ºÕ ¹Ò‹ ¨ÐàÍÒʧÔè ¢Í§·μÕè ÍŒ §¡Òà (ตามทร่ี ะบใุ นหมายคน )
ซกุ ซอนในรา งกายเชน นี้ ร.ต.อ.เอก อาศยั อํานาจมาตรา ๑๐๐ วรรคสอง ในการคน ตัวนาย บี ได

๑๖๑

๒. กรณีเปนการคนโดยไมมีหมายคน เชน การคนตามมาตรา ๙๒ (๔)
กลาวคือ มีพยานหลักฐานตามสมควรวาส่ิงของที่ “ไดมา” โดยการกระทําความผิดอยูใ นบานนายดํา
และนายดาํ กาํ ลงั จะเคล่ือนยายสงิ่ ของน้ัน เชนน้ี ร.ต.อ.โท ยอมมีอํานาจเขาไปคนบานของนายดําได
โดยไมตองมหี มายคน ตามมาตรา ๙๒ (๔) และเมอ่ื เขาไปในบา นของนายดาํ แลวและพบนายเขียวอยู
และ ร.ต.อ.โท มี¤ÇÒÁʧÊÑÂÇ‹Ò¹ÒÂà¢ÕÂǨÐนําÊÔ觢ͧ¹Ñé¹ (ÊÔ觢ͧ·èÕä´ŒÁÒâ´Â¡ÒáÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´)
«¡Ø «‹Í¹ã¹Ã‹Ò§¡Ò เชนนี้ ร.ต.อ.โท ก็มอี ํานาจคนตวั นายเขียวไดต ามมาตรา ๑๐๐ วรรคสอง

¢ŒÍÊѧà¡μ
การคนตัวบุคคลในท่ีรโหฐาน ตามมาตรา ๑๐๐ วรรคสองนี้ เปนการคนตัวบุคคลเพ่ือμŒÍ§¡ÒÃÊÔ觢ͧ·ÕèμŒÍ§¡ÒÃ

¤Œ¹μÒÁ·èÕÃкØã¹ËÁÒ¤Œ¹ หรือคนตัวบุคคลเพื่อตองการÊèÔ§¢Í§·èÕÁÕ¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹μÒÁÊÁ¤ÇÃÇ‹ÒÊÔ觢ͧ·èÕä´ŒÁÒâ´Â¡ÒÃ
¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼´Ô ตามมาตรา ๙ (๔)

ในกรณีที่ไปคนในท่ีรโหฐานไมวาจะเปนการคนโดยมีหมายคนหรือไมก็ตาม แตหากเจาพนักงานตํารวจพบวา
มีºØ¤¤ÅÍè×¹อยูในสถานที่นั้นและสงสัยวาบุคคลดังกลาว มีส่ิงของอ่ืนที่มิใชส่ิงของท่ีตองการตามหมายคนหรือเปนสิ่งของท่ีมี
พยานหลกั ฐานตามสมควรวา เปน สง่ิ ของทไ่ี ดม าโดยการกระทาํ ความผดิ กต็ าม แตเ จา พนกั งานตาํ รวจเหน็ ไดว า บคุ คลอนื่ ทอ่ี ยู
ในทีน่ ั้นๆ มสี ิ่งของผดิ กฎหมายอยูภายในเน้อื ตวั เชนนี้ เจา พนกั งานตาํ รวจก็สามารถคนตวั บุคคลดังกลาวได

μÑÇÍÂÒ‹ §
เจาพนักงานตํารวจเขาคนบานของนายขาว เพื่อคนหาสิ่งของท่ีตองการภายในบาน ขณะที่เขาทําการคนน้ัน
พบนายซี อยภู ายในบา นของนายขาว และเจา พนกั งานตาํ รวจผทู ที่ าํ การคน นนั้ มเี หตสุ งสยั วา นายซมี ยี าเสพตดิ อยใู นกระเปา
เสอื้ ผา ของนายซี ซง่ึ äÁã‹ ªÊ‹ §Ôè ¢Í§·μÕè ÍŒ §¡Ò乌 นน้ั เชน นี้ พนกั งานตาํ รวจผทู าํ การคน ตวั ตอ งอาศยั อาํ นาจคน ตวั ตามมาตรา ๙๓
(เกยี รตขิ จร วัจนะสวสั ด์ิ, ๒๕๕๓) กลาวคือ เปน การคนโดยอาศัยเหตอุ ันควรสงสยั วาบคุ คลน้ันมีสิง่ ของในความครอบครอง
ซงึ่ มีไวเ ปนความผิดน่ันเอง

ò) ¡Ò䌹μÇÑ ºØ¤¤Åã¹·ÕÊè Ò¸Òóʶҹ
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๙๓ “หามมใิ หท าํ การ

คนบุคคลใดในท่ีสาธารณสถาน เวนแตพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจเปนผูคนในเม่ือมีเหตุอันควร
สงสัยวา บุคคลนนั้ มีสง่ิ ของในความครอบครอง เพ่ือจะใชในการกระทําความผิด หรอื ซง่ึ ไดม าโดยการ
กระทาํ ความผิดหรอื ซ่ึงมไี วเปน ความผดิ ”

การคน ตวั บคุ คลในทส่ี าธารณสถานนน้ั เหตอุ นั ควรสงสยั ทจี่ ะใชค น ตวั บคุ คล
คอื มเี หตอุ นั ควรสงสยั วา บคุ คลนน้ั มสี งิ่ ของในครอบครองเพอื่ จะใชใ นการกระทาํ ความผดิ หรอื ซง่ึ ไดม า
โดยมกี ารกระทาํ ความผิดหรอื ซงี่ึ มีไวเปนความผิด

และผมู อี าํ นาจในการคน คอื ¾¹¡Ñ §Ò¹½Ò† »¡¤ÃͧËÃÍ× ตาํ ÃǨ ดงั นน้ั ราษฎร
จงึ ไมมีอาํ นาจคนตัวบุคคล

จากบทบัญญัติตามมาตรา ๙๓ น้ัน อาจสรุปไดวาเจาพนักงานตํารวจ
จะคน ตัวบุคคลในท่สี าธารณะได เม่อื เขา กรณใี ดกรณหี นึง่ คอื àÁè×ÍÁàÕ ËμÍØ Ñ¹¤ÇÃʧÊÑÂÇ‹Ò

(๑) บุคคลนั้นÁÕÊèÔ§¢Í§ã¹¤ÇÒÁ¤Ãͺ¤Ãͧ à¾è×ͨÐ㪌㹡ÒáÃÐทํา¼Ô´
เชน สงสัยวา นาย ก. ไดมอี าวุธสงครามอยใู นกระเปา เพือ่ จะไปฆา ผูอ่นื

๑๖๒

(๒) บคุ คลนัน้ ä´ŒÊèÔ§¢Í§มาโดยการกระทําความผดิ เชน สงสัยวานาย ข.
มกี ระเปา เงนิ จากการวิ่งราวทรัพยซ ุกซอ นอยู

(๓) บคุ คลนน้ั มสี งิ่ ของ«§èÖ ÁäÕ ÇàŒ »¹š ¤ÇÒÁ¼´Ô เชน สงสยั วา นาย ค. มเี ฮโรอนี
ซกุ ซอ นในตัว

¢ÍŒ Êѧà¡μ
๑. “เหตุอันควรสงสัย” ตองมอี ยู “¡Í‹ ¹” การคน
๒. กรณเี จา พนกั งานตาํ รวจทาํ การคน ตวั บคุ คลเพราะเหตàุ ¾ÂÕ §á¤Ê‹ §ÊÂÑ ¨Ò¡¤ÇÒÁÃʌ٠¡Ö ¢Í§μ¹àͧÇÒ‹ ¹Ò‹ ¨ÐμÍŒ §¤¹Œ

เชน การคน ไมถ กู ตอ ง เพราะมาตรา ๙๓ กาํ หนดเงอื่ นไขคอื “มเี หตอุ นั ควรสงสยั ” ดงั นนั้ การทเ่ี จา พนกั งานตาํ รวจเขา คน บคุ คล
ซง่ึ ไมม ที า ทางเปนพริ ธุ คงเพยี งแตน่งั โทรศพั ทอยู เปนการคนท่ีไมชอบดวยมาตรา ๙๓ (คาํ พพิ ากษาฎีกาท่ี ๘๗๒๒/๒๕๕๕)

ó) ¡Ò䌹μÇÑ ºØ¤¤ÅËÅ§Ñ ¡ÒèºÑ
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ใหอํานาจเจาพนักงานผูจับ

หรือรบั ตัวผูถูกจบั ไว ในการคนตัวผตู องหาในมาตรา ๘๕ วรรคแรก
“เจาพนักงานผูจับหรือรับตัวผูถูกจับไว มีอํานาจคนตัวผูตองหา และยึด

ส่ิงของตาง ๆ ที่อาจใชเปนพยานหลกั ฐานได”
จะเหน็ ไดว า การคน ตวั บคุ คลในกรณนี เี้ ปน การคน อนั สบื เนอื่ งมาจากการจบั

เนื่องจากเหตุผลคือ เพ่ือความปลอดภัยของเจาพนักงานตํารวจผูทําการจับกุม เพราะผูกระทําผิด
อาจมอี าวธุ ซกุ ซอ นอยภู ายในและอาจนาํ ออกมาทาํ อนั ตรายแกผ จู บั กมุ ได นอกจากน้ี การทเี่ จา พนกั งาน
ตาํ รวจผจู ับกุมนั้นคนตัว เพ่อื แสวงหาพยานหลกั ฐานอนั เกี่ยวเนอ่ื งกับการกระทําความผดิ ทจี่ บั นั้น

μÇÑ Í‹ҧ
ส.ต.ต.แดง มหี มายจบั นาย ก. ฐานทาํ รา ยรา งกายบคุ คลอน่ื เมอื่ ส.ต.ต.แดง
ไดพ บนาย ก. ซงึ่ ไดท าํ การจบั กมุ นาย ก. แมว า ขณะจบั กมุ นน้ั นาย ก. ไมไ ดแ สดงอาการจะทาํ รา ยรา งกาย
ส.ต.ต.แดง ก็ตาม ส.ต.ต.แดง ก็อาศยั อํานาจตามมาตรา ๘๕ ในการคนตวั นาย ก. เพ่ือความปลอดภัย
ในการปฏบิ ัตหิ นา ที่ และหากคน ตวั นาย ก. และพบมีด เชน นี้ ส.ต.ต.แดง ก็สามารถยดึ มดี เลม ดังกลาว
ได
ö.ó.ó ¡Ò乌 ¼ŒÙËÞÔ§
จากประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๘๕ วรรคสอง ไดบ ญั ญตั ิ
วา “การคนนน้ั จกั ตอ งทาํ โดยสุภาพ ถาคนผหู ญงิ ตองใหหญิงอ่นื เปน ผูค น” เนื่องจากการคน ตัวผูหญิง
เปนเรื่องท่ีละเอียดออน กฎหมายจึงกําหนดใหผูหญิงเปนผูคน กรณีท่ีไมมีเจาพนักงานตํารวจผูหญิง
ที่จะชวยในการคนตัวอยูในสถานท่ีน้ัน เจาพนักงานตํารวจก็อาจขอรองใหผูหญิงคนอ่ืนๆ ท่ีอยู
บริเวณน้ันใหช วยในการคนแทนได

๑๖๓

ö.ô ¢ŒÍจํา¡´Ñ 㹡Ò䌹

ในการคน นนั้ จะมขี อจํากัดสําหรบั การคนไว ๒ ประการ คือ
๑. ขอจาํ กดั เรอ่ื งเวลาในการคน ที่รโหฐาน
๒. ขอจํากัดในเรอ่ื งสถานทท่ี ่จี ะทาํ การคน
ö.ô.ñ ¢ÍŒ จาํ ¡Ñ´àÃ×èͧàÇÅÒ㹡Ò乌 ·èÕÃâË°Ò¹

เนื่องจากการคนเปนการละเมิดสิทธิสวนบุคคล แมวาประมวลกฎหมายวิธี
พจิ ารณาความอาญาจะใหอ าํ นาจเจา พนกั งานฝา ยปกครองหรอื ตาํ รวจ สามารถเขา คน สถานทแี่ ละคน
ตวั บุคคลไดก ็ตาม เมื่อไดปฏบิ ัติตามหลักเกณฑท ีก่ ฎหมายกําหนด แตอยา งไรก็ตามกฎหมายกย็ งั คงมี
ขอจํากัดในการคน คอื ขอจาํ กดั เรอ่ื งเวลา จากประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญามาตรา ๙๖
บัญญัติ “การคน ในท่รี โหฐานตองกระทําระหวา งพระอาทติ ยข้ึนและตก มีขอ ยกเวน ดงั นี้

(๑) เมอ่ื ลงมอื คน แตใ นเวลากลางวนั ถา ยงั ไมเ สรจ็ จะคน ตอ ไปในเวลากลางคนื
ก็ได

(๒) ในกรณีฉุกเฉินอยางย่ิง หรือซ่ึงมีกฎหมายอื่นบัญญัติใหคนไดเปนพิเศษ
จะทําการคนในเวลากลางคืนก็ได

(๓) การคนเพือ่ จบั ผดู รุ า ย หรือผรู า ยสําคัญจะทาํ ในเวลากลางคนื ก็ได แตต อ ง
ไดร บั อนญุ าตพเิ ศษจากศาล ตามหลักเกณฑและวธิ กี ารทก่ี าํ หนดในขอ บังคบั ของประธานศาลฎกี า”

จากมาตราดังกลาวแสดงใหเห็นวา การคนในท่ีรโหฐานน้ัน จะตองกระทําใน
àÇÅÒ¡ÅҧǹÑ

กรณจี ะทาํ การคน ในทรี่ โหฐานในàÇÅÒ¡ÅÒ§¤¹× ไดต อ เมอ่ื เปน กรณที มี่ าตรา ๙๖
บัญญตั ไิ วเทานั้น คือ

(ñ) ໹š ¡Ò䌹μ‹Íà¹è×ͧ
กลา วคือ เมื่อลงมือ¤¹Œ áμ‹ã¹àÇÅÒ¡ÅÒ§Çѹ ¶ÒŒ 处 äÁ‹àÊÃ稨Ф¹Œ μÍ‹ ä»ã¹

àÇÅÒ¡ÅÒ§¤¹× กไ็ ด กรณดี งั กลา วเปน การคน ตอ เนอื่ ง คอื กรณมี กี ารเขา ตรวจคน ในเวลากลางวนั ระหวา ง
พระอาทติ ยข น้ึ จนถงึ พระอาทติ ยต กแลว แตก ารคน ยงั ไมเ สรจ็ สน้ิ เจา พนกั งานตาํ รวจผทู าํ การคน กส็ ามารถ
ดาํ เนนิ การคน ตอ ไปไดจ นกวา จะเสรจ็ สน้ิ แมเ วลาจะลว งเลยเปน กลางคนื แลว กต็ าม หากเปน กรณที คี่ น
ในเวลากลางคนื แลว ไมพ บ เจา พนกั งานตาํ รวจไดอ อกไปจากทร่ี โหฐานนน้ั แลว จะกลบั มาคน ใหมเ ชน นี้
ไมอ าจทาํ ไดเ พราะมใิ ชเ ปน การคน ตอ เนอื่ งตามมาตรา ๙๖ (๑) (คาํ สงั่ ตร. ที่ ๔๑๙/๒๕๕๖ ขอ ๒.๒ (๑))
μÑÇÍ‹ҧคาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè öôðó/òõôõ ตามบันทึกประจําวันเกี่ยวกับคดีของสถานีตํารวจ
ปรากฏวา เจา พนกั งานตาํ รวจเขา ทาํ การตรวจคน และจบั กมุ ทบี่ า นผกู ระทาํ ผดิ เวลา ๑๘.๐๒ น. แสดงวา
เจาพนักงานตํารวจลงมือตรวจคนต้ังแตเวลา ๑๘.๐๒ น. ซึ่งเปนเวลากลางวัน เม่ือยังไมเสร็จ
จงึ มอี ํานาจตรวจคน จบั กุมตอ ไปในเวลากลางคนื ได ตามมาตรา ๙๖ (๑)

๑๖๔

(ò) 㹡ó©Õ ¡Ø à©Ô¹Í‹ҧÂÔ§è
กรณใี ดถอื วา เปน กรณฉี กุ เฉนิ นนั้ คาํ สง่ั พนกั งานตาํ รวจแหง ชาติ ที่ ๔๑๙/๒๕๕๖

ลงวนั ที่ ๑ กรกฎาคม ๒๕๕๖ เก่ยี วกับการคน ขอ ๒.๒ (๒) วรรคสอง ไดร ะบุวา “¡Ã³©Õ ¡Ø à©¹Ô หมายถงึ
กรณที ่จี ะตอ งเขา จัดการในทนั ทีทนั ใด ถา รอชา จะไมเปน การเหมาะสมแกพฤตกิ ารณ ทัง้ น้ใี หพิจารณา
จากความรายแรงของความผิด พฤติการณในการกระทําความผิดและการไดมาซึ่งพยานหลักฐาน
ในคดี เชน เจาพนักงานตํารวจเห็นเจาของบานกับพวกกําลังตมกล่ันสุราอยูในบานเวลากลางคืน
ถาไมจับขณะกําลังกระทําผิด ก็จะไมเปนการประจักษแจงวาผูนั้นกระทําความผิดและจะไมได
พยานหลักฐานของกลาง หรือไดไมครบถวนบริบูรณ ดังในเวลากระทําผิด ถาปลอยใหเน่ินชาไป
โดยไมจ บั ทนั ที กอ็ าจจบั กมุ ผกู ระทาํ ผดิ ไมไ ดเ ลยทงั้ พยานหลกั ฐานตา ง ๆ กอ็ าจสญู หาย หรอื ถกู ทาํ ลาย
ไปหมด จงึ เปน กรณีฉุกเฉนิ อยางย่ิง”

¢ŒÍÊѧà¡μ
๑) แตถาเปนการกระทําความผิดลหุโทษ แมกระทําผิดซึ่งหนา หากเจาพนักงานรูจักหลักแหลงของผูกระทําผิด

ไมเปน กรณีฉุกเฉนิ อยา งย่งิ
๒) นอกจากนี้ ศ.ดร.หยุด แสงอทุ ัย ไดทาํ บนั ทกึ ทา ยคําพิพากษาฎีกาท่ี ๖๗๕/๒๔๘๓ ในเร่ืองความหมายคําวา

“ฉุกเฉินอยางยง่ิ ” หมายถึง ถาไมคน ในเวลากลางคืน จะเกดิ ภยันตรายแกช ีวิตหรือรา งกายของบคุ คลทีต่ องการคนใหพบตัว
หรือบคุ คลนั้นอาจจะหลบหนีไป หรอื พยานหลักฐานทปี่ รากฏอยใู นท่ีรโหฐานน้ันอาจถกู ทําลายกไ็ ด ทงั้ คดนี น้ั ตอ งมีลกั ษณะ
รา ยแรงไมใชค ดีเล็ก ๆ นอย ๆ

μÇÑ ÍÂÒ‹ §คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ
● ໚¹¡Ã³©Õ ¡Ø à©¹Ô Í‹ҧ§èÔ μÒÁ ».ÇÔ.Í. ÁÒμÃÒ ùö (ò)
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ óùñò/òõõó ศาลช้ันตนออกหมายคนระบุให

รอยตํารวจเอก ก. มีอํานาจไปคนบานท่ีเกิดเหตุของจําเลยที่ ๑ เพื่อพบและยึดส่ิงของ ยาเสพติด
ใหโ ทษและอนื่ ๆ ไดใ นวนั เกดิ เหตุ ตง้ั แตเ วลา ๒๑ นาฬก า จนเสรจ็ สนิ้ การตรวจคน แสดงวา ศาลชนั้ ตน
ตองพิจารณาแลวเห็นวามีเหตุฉุกเฉินอยางยิ่งที่จะตองใหเจาพนักงานทําการตรวจคนในเวลากลางคืน
อนั เปน ขอ ยกเวน ตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๙๖ (๒) แลว เมอ่ื รอ ยตาํ รวจเอก ก. นาํ หมายคน ดงั กลา วไปคน บา น
ทเ่ี กดิ เหตใุ นเวลากลางคนื ตามวนั เวลาทศ่ี าลชนั้ ตน ใหอ าํ นาจการคน ทบ่ี า นเกดิ เหตจุ งึ ชอบดว ยกฎหมาย

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ÷óø÷/òõôó กอนการคนบานผูตองหาคร้ังนี้
เจาพนักงานตํารวจไดจับกุม ท. พรอมเมทแอมเฟตามีนจํานวน ๙๕ เม็ด ในเวลา ๑๖ นาฬกาเศษ
การคนในที่รโหฐานตามปกติจะตอ งกระทาํ ในเวลากลางวนั ตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๙๖ ขณะนัน้ เปน เวลา
เยน็ ใกลจ ะมดื แลว ประกอบกบั ยาเสพตดิ เปน สงิ่ ของทขี่ นยา ยหลบหนไี ดง า ยโดยเฉพาะในเวลากลางคนื
นอกจากนี้สถานีตํารวจภูธรอําเภอหางฉัตรมิไดอยูใกลกับศาลช้ันตน การไปขอใหศาลชั้นตนออก

๑๖๕

หมายคน ยอ มทาํ ใหเ นน่ิ ชา กวา จะเอาหมายคน มาไดเ มทแอมเฟตามนี อาจจะถกู โยกยา ยเสยี กอ นแลว
ดังนน้ั จึงเขา ขอ ยกเวน ใหคน ไดโดยไมต องมหี มายคนของศาลตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๙๒ (๔) áÅж×ÍÇ‹Ò
໹š ¡Ã³©Õ ¡Ø à©¹Ô Í‹ҧÂÔ觨֧ÊÒÁÒöทาํ ¡Ò䌹ã¹àÇÅÒ¡ÅÒ§¤¹× ä´Œ μÒÁ ».Ç.Ô Í. ÁÒμÃÒ ùö (ò)
¡ÒÃμÃǨ¤Œ¹ã¹¤ÃÑ§é ¹Õé¨§Ö ªÍº´ÇŒ ¡®ËÁÒÂ

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ôôöñ/òõôð จําเลยขายวัตถุออกฤทธิ์ใหแกตํารวจ
ผูลอซื้อ ถือวาเปนความผิดซึ่งหนา ในขณะจับกุมธนบัตรลอซื้ออยูที่จําเลยและจําเลยด้ินรนตอสู
ถาปลอยใหเน่ินชากวา จะนําหมายจับและหมายคนมาได จาํ เลยอาจหลบหนแี ละธนบตั รอาจสญู หาย
¨Ö§à»š¹¡Ã³Õ©Ø¡à©Ô¹Í‹ҧÂèÔ§ ਌Ҿ¹Ñ¡§Ò¹ตําÃǨ¼ÙŒ¨Ñº¡ØÁ¨Ö§ÁÕอํา¹Ò¨à¢ŒÒä»ã¹ºÃÔàdzºŒÒ¹·Õèà¡Ô´àËμØ
Íѹ໚¹·ÕèÃâË°Ò¹ã¹àÇÅÒ¡ÅÒ§¤×¹â´ÂäÁ‹μŒÍ§ÁÕËÁÒ¤Œ¹μÒÁ ป.วิ.อ. มาตรา ๙๒ (๒) »ÃСͺ
ÁÒμÃÒ ùö (ò) และมีอํานาจจับจําเลยซึ่งเปนผูกระทําความผิดซ่ึงหนาไดโดยไมตองมีหมายจับ
ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๗๘ (๑) ประกอบมาตรา ๘๐, ๘๑

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ôùõð/òõôð เจา หนา ทต่ี าํ รวจเหน็ คนกาํ ลงั เลน การพนนั ในบา น
เกดิ เหตุ แมจ ะเปน เวลากลางคนื กม็ อี าํ นาจเขา ไปจบั กมุ ผเู ลน การพนนั ในบา นนนั้ ได เพราะเปน ความผดิ
ซ่งึ หนา ¶ŒÒËÒ¡äÁ‹à¢ÒŒ ทาํ ¡ÒÃμÃǨ¤Œ¹áÅШѺ¡ØÁ·¹Ñ ·¼Õ ¡ŒÙ ÃÐทํา¼´Ô ÍÒ¨¨ÐËÅºË¹Õ ¨Ö§à»¹š ¡Ã³©Õ ¡Ø ੹Ô
ÍÂÒ‹ §Âè§Ô เจาหนาทีต่ ํารวจจงึ มีอาํ นาจเขา ไปไดตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๙๒ (๒) ¶Ö§áÁŒ¨Ð໚¹àÇÅÒ¡ÅÒ§¤×¹
¡çÁÕอํา¹Ò¨à¢ÒŒ ä»ã¹ºŒÒ¹«Öè§à»¹š ·ÃèÕ âË°Ò¹ä´μŒ ÒÁ ».Ç.Ô Í. ÁÒμÃÒ ùö (ò) รวมทัง้ มีอาํ นาจจบั กมุ
ผกู ระทําความผิดตามมาตรา ๗๘ (๑) ไมเปนการฝาฝนกฎหมาย มาตรา ๘๑ แตอยางใด

● äÁà‹ »š¹¡Ã³©Õ Ø¡à©Ô¹ÍÂÒ‹ §ÂèÔ§ μÒÁ ».ÇÔ.Í. ÁÒμÃÒ ùö (ò)
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ÷ðö/òõñö โจทกกระทาํ ความผิดซึ่งหนา ในความผิดลหุโทษ

ฐานฉายภาพยนตรในโรงภาพยนตรเก็บคาดูจากประชาชนโดยไมไดรับอนุญาต จําเลยทุกคนÃÙŒ¨Ñ¡
ËÅ¡Ñ áËŧ‹ ของโจทกแ ลว ¨§Ö äÁà‹ »¹š àËμãØ Ë¶Œ Í× ÇÒ‹ ໹š ¡Ã³©Õ ¡Ø à©¹Ô ÍÂÒ‹ §Â§Ôè μÒÁ ».Ç.Ô Í. ÁÒμÃÒ ùö (ò)
การทจ่ี าํ เลยทง้ั หมดผเู ปน เจา พนกั งานไปทาํ การจบั กมุ โจทกใ นทร่ี โหฐานในเวลากลางคนื โดยไมม หี มาย
จงึ ไมม อี าํ นาจทจี่ ะทาํ ไดต ามกฎหมาย โจทกม สี ทิ ธปิ อ งกนั การจบั กมุ ไดแ ละการทจี่ าํ เลยทง้ั หมดควบคมุ
โจทกจ ากโรงภาพยนตรไ ปสถานตี าํ รวจ ถอื ไดว า เปน การหนว งเหนยี่ วโจทกใ หป ราศจากเสรภี าพในรา งกาย

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñø÷/òõð÷ เหตุเกิดเวลากลางคืน จําเลยกระทําผิดซ่ึงหนา
ในความผดิ ลหโุ ทษ แลว หลบหนเี ขา บา นของจาํ เลยทเ่ี จา พนกั งานตาํ รวจผไู ลจ บั กมุ èŒÙ ¡Ñ ÍÂÒ‹ §´Õ àÁÍ×è äÁ‹
»ÃÒ¡¯ÇÒ‹ จาํ àŨÐËź˹μÕ Í‹ ä»Í¡Õ äÁ¶‹ Í× ÇÒ‹ ໹š ¡Ã³©Õ ¡Ø à©¹Ô ÍÂÒ‹ §Â§Ôè μÒÁ ».Ç.Ô Í. ÁÒμÃÒ ùö (ò)
เจา พนกั งานผไู ลจ บั ไมม อี าํ นาจเขา ไปจบั กมุ จาํ เลยในบา นเรอื นจาํ เลยอนั เปน ทร่ี โหฐานได การทจ่ี าํ เลย
เงอื้ มดี จะฟน ตาํ รวจทเ่ี ขา มาจบั ถอื วา เปน การปอ งกนั สทิ ธขิ องจาํ เลยใหพ น ภยนั ตรายพอสมควรแกเ หตุ

๑๖๖

¢ŒÍ椄 à¡μ
อยางไรก็ตามในกรณีซึ่งมีกฎหมายอ่ืนบัญญัติใหคนในเวลากลางคืนไดเปนพิเศษ ก็เปนเร่ืองของกฎหมายพิเศษท่ี

กําหนดใหอํานาจ á¡‹¾¹Ñ¡§Ò¹à¨ŒÒ˹ŒÒ·èÕตามกฎหมายน้ันๆ ที่จะทําการคนในเวลากลางคืนได แตตอง໚¹ä»μÒÁà§è×͹ä¢
¢Í§¡®ËÁÒ¾ÔàÈɹé¹Ñ æ

(ó) ¡Ò乌 à¾Íè× ¨Ñº¼´ŒÙ ÃØ ŒÒÂËÃ×ͼŒÙÃŒÒÂสํา¤ÑÞ
จากคาํ สงั่ สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาตทิ ่ี ๔๑๙/๒๕๕๖ ลงวนั ท่ี ๑ กรกฎาคม ๒๕๕๖

เกีย่ วกับการคน ขอ ๒.๒ (๓) ไดใ หความหมายของผูดรุ าย และผูรายสําคญั ดงั นี้
¼ÙŒ´ØÌҠหมายถงึ ผทู ี่กระทําอยางโหดเหี้ยม และหมายความรวมถงึ บคุ คลท่ยี งั

ไมใชผ ูกระทาํ ความผดิ เชน คนทีม่ ีจติ ไมป กตเิ คยทาํ รายผูอ ่นื มากอ น คนบา หรือคนเปน โรคจติ ควบคมุ
อารมณห รอื พฤตกิ ารณต นเองไมไ ดอ าจเกดิ อนั ตรายตอ ชวี ติ และทรพั ยส นิ ของตนเองหรอื ผอู นื่ เปน ตน

¼ÃŒÙ ÒŒ Âสํา¤ÞÑ หมายถงึ ผกู ระทําผดิ ในคดที ีม่ ลี กั ษณะรายแรง เชน คดฆี าคนตาย
โดยเจตนาหรอื ปลน ทรพั ย หรอื เปน ผกู ระทาํ ผดิ ตดิ นสิ ยั จนมชี อ่ื เสยี งเปน ทห่ี วาดกลวั แกป ระชาชนทวั่ ไป
หรือเปน ทตี่ อ งการตวั ของทางราชการ หรอื มีหมายจบั หลายคดี เปนตน

อยางไรก็ตาม ในการคนเพ่ือจับกุมผูดุราย หรือผูรายรายสําคัญ ตามมาตรา
๙๖ (๓) น้ัน ตามขอบังคับประธานศาลฎีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการเก่ียวกับการออกคําส่ัง
หรือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘ ไดวางหลกั เกณฑ ดงั นี้

(๑) กาํ หนดใหเ จา พนกั งานตาํ รวจยศตงั้ แตช น้ั ¾¹Ñ ตาํ ÃǨàÍ¡ขนึ้ ไปเปน ผรู อ งขอ
ใหศาลอนุญาตพิเศษใหออกหมายคนเพื่อจับผูดุรายหรือผูรายสําคัญในเวลากลางคืน กรณีท่ีผูรองขอ
เปนพนักงานฝายปกครองหรือเจาพนักงานอื่น ผูน้ันตองดํารงตําแหนงต้ังแตระดับชํานาญการพิเศษ
ขึ้นไป

(๒) ในคํารองนั้น จะตองàʹ;ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹·Õ蹋Òàªè×ÍÇ‹Ò¼ÙŒ¹Ñé¹à»š¹¼ÙŒ´ØÃŒÒÂ
ËÃ×Í໚¹¼ÙŒÃŒÒÂสํา¤ÑÞ นอกจากนี้ ตองมีàËμØจํา໚¹à˧´‹Ç¹ท่ีตองทําในเวลากลางคืน มิฉะน้ัน ผูนั้น
จะหลบหนหี รือกอ ใหเกดิ อนั ตรายอยางรายแรง

(๓) ผมู อี าํ นาจเปน ËÇÑ Ë¹ÒŒ 仨´Ñ ¡ÒÃμÒÁËÁÒ¤¹Œ กรณเี ปน เจา พนกั งานตาํ รวจ
ตองเปน¹ÒÂตําÃǨÂȾѹตําÃǨμÃÕข้ึนไป กรณีเปนพนักงานฝายปกครองหรือเจาพนักงานอื่น ผูนั้น
ตอ งดาํ รงตาํ แหนง ต้งั แตร ะดบั ชํานาญการข้นึ ไป (ขอบงั คบั ประธานศาลฎีกา ขอ ๑๕)

ö.ô.ò ¢ŒÍจาํ ¡Ñ´ã¹àÃ×Íè §Ê¶Ò¹·Õ·è è¨Õ Ðทํา¡Ò乌
นอกจากจะมีขอจํากัดในเร่ืองการคนในท่ีรโหฐานดังที่กลาวมาแลวขางตน

ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๙๑ ใหนําบทบัญญัติในมาตรา ๘๑/๑ มาบังคับ
ในเรื่องคนโดยอนุโลม กลาวคือ ʶҹ·Õè·ÕèËŒÒÁÁÔãËŒÁÕ¡Ò䌹 äÁ‹Ç‹Ò¨ÐÁÕËÁÒ¤Œ¹ËÃ×ÍäÁ‹¡çμÒÁ ¤×Í
¾ÃÐÁËÒÃÒªÇ§Ñ ¾ÃÐÃÒªÇ§Ñ Ç§Ñ ¢Í§¾ÃÐÃªÑ ·ÒÂÒ· ËÃÍ× ¢Í§¾ÃкÃÁǧȏ μ§Ñé áμÊ‹ Áà´¨ç ਌ҿ‡Ò¢é¹Ö ä»
¾ÃÐÃÒª¹ÔàÇȹ ¾ÃÐตาํ ˹¡Ñ ËÃÍ× ã¹·«Õè Ö§è ¾ÃÐÁËÒ¡ÉμÑ ÃÂÔ  ¾ÃÐÃÒª¹Ô Õ ¾ÃÐÃѪ·ÒÂÒ· ¾ÃкÃÁǧȏ
μé§Ñ áμÊ‹ Áà´ç¨à¨ÒŒ ¿Ò‡ ¢é¹Ö ä» ËÃ×ͼสŒÙ าํ àèç ÃÒª¡ÒÃá·¹¾ÃÐͧ¤»ÃзѺËÃ×Íพํา¹Ñ¡

๑๖๗

¢ÍŒ ¡àǹŒ ทจี่ ะทาํ ใหเ จา พนกั งานตาํ รวจสามารถเขา ตรวจคน ในสถานทดี่ งั กลา ว
ตอเมือ่

(๑) นายกรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีซ่ึงนายกรัฐมนตรีมอบหมาย อนุญาตใหจับ
และไดแจงเลขาธกิ ารพระราชวงั หรอื สมุหราชองครักษรับทราบแลว

(๒) เจาพนักงานผูถวายหรือใหความปลอดภัยแดพระมหากษัตริย พระราชินี
พระรชั ทายาท พระบรมวงศ ตงั้ แตส มเดจ็ เจา ฟา ขนึ้ ไป หรอื ผสู าํ เรจ็ ราชการแทนพระองค เปน ผจู บั ตาม
กฎหมายวา ดว ยราชองครักษหรือตามกฎหมาย กฎ หรือระเบยี บเกย่ี วกับการใหความปลอดภยั

ö.õ ¢ÍŒ »¯ÔºÑμãÔ ¹¡ÒÃμÃǨ¤Œ¹

เม่ือเจาพนักงานตํารวจไดรับทราบขอมูลไมวาจากการแจงเหตุของตัวผูเสียหายเอง
หรือบุคคลอ่ืน หรือไดขอมูลจากการสืบสวนของเจาหนาท่ีรัฐที่เก่ียวของจนไดความชัดเจนวา มีการ
กระทาํ ความผดิ เกดิ ขน้ึ ในสถานทใี่ ดสถานทห่ี นงึ่ Ëҡʶҹ·´èÕ §Ñ ¡ÅÒ‹ Ç໹š ·ÃèÕ âË°Ò¹ การทเ่ี จา พนกั งาน
ตาํ รวจจะเขา ไปตรวจคน นน้ั จะตอ งปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกณฑท กี่ าํ หนดไวใ นประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณา
ความอาญา กลา วคือ ตอ งยน่ื คาํ รองตอศาลทม่ี เี ขตอาํ นาจในการดําเนนิ คดี เพือ่ ใหศ าลออกหมายคน
àÇŒ¹áμ¡‹ óÕࢌҢŒÍ¡àÇŒ¹μÒÁ»ÃÐÁÇÅ¡®ËÁÒÂÇÔ¸Õ¾¨Ô ÒóҤÇÒÁÍÒÞÒÁÒμÃÒ ùò

เมื่อเจาพนักงานตาํ รวจไดร บั หมายคนจากศาลแลว ผูม อี าํ นาจเปนหวั หนา ไปจัดการตาม
หมายน้นั คือ ਌Ҿ¹¡Ñ §Ò¹¼ÙÁŒ ªÕ ×èÍã¹ËÁÒ¤¹Œ หรือผูรกั ษาการแทน ซ่ึงจะตอ งเปน เจาพนักงานตํารวจ
ทมี่ ยี ศต้ังแต ÃÍŒ Âตาํ ÃǨμÃÕ ¢¹éÖ ä»เทานน้ั

ในการตรวจคนน้ันนอกจากจะตองปฏิบัติตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
และμÒÁคําÊèѧ μÃ. ·Õè ôñù/òõõö ŧ ñ ¡.¤. òõõö àÃÍè× § ¡ÒÃอํา¹Ç¤ÇÒÁÂμØ ¸Ô ÃÃÁ㹤´ÕÍÒÞÒ
¡ÒÃทาํ สาํ ¹Ç¹¡ÒÃÊͺÊǹ áÅÐÁÒμáÒäǺ¤ØÁ μÃǨÊͺ àç‹ ÃÑ´¡ÒÃÊͺÊǹ¤´ÕÍÒÞÒ º··Õè ò
¡ÒÃอํา¹Ç¤ÇÒÁÂØμÔ¸ÃÃÁ㹤´ÍÕ ÒÞÒ ไดกําหนดแนวทางท่ีจะตองปฏิบตั ดิ ังน้ี

๑) เจาพนักงานตํารวจท่ีจะทําการตรวจคนμŒÍ§áÊ´§ËÁÒ¤Œ¹ตอผูครอบครอง
สถานที่ เวนแตเปนกรณีของการคนโดยไมมีหมายคน และตองแสดงตนและตําแหนง (มาตรา ๙๒)
นอกจากนน้ั จะตอ งá짋 à¤ÃÍ×è §áºº เวน แตม เี หตจุ าํ เปน หรอื เปน เจา พนกั งานตาํ รวจทม่ี ตี าํ แหนง ตงั้ แต
ผกู ํากบั การข้ึนไปจะไมแ ตง เคร่อื งแบบกไ็ ด แตตอ งแจง ยศ ชือ่ ตําแหนง พรอมท้งั แสดงบตั รประจาํ ตัว
ใหเ จา บานหรือผูครอบครองสถานทน่ี ั้นทราบ (มาตรา ๙๗ และคาํ สัง่ ตร. ท่ี ๔๑๙/๒๕๕๖ ขอ ๒.๔.๑)

๒) ¡Í‹ ¹Å§ÁÍ× μÃǨ¤¹Œ ใหเ จา พนกั งานตาํ รวจทจ่ี ะทาํ หนา ทใ่ี นการตรวจคน áÊ´§¤ÇÒÁºÃÊÔ ·Ø ¸Ôì
เชน การแสดงสง่ิ ของทม่ี อี ยใู นตัว หรือใหตรวจดูเคร่อื งมืออปุ กรณท ่ีใชในการตรวจคน เปนตน จนเปน
ทพี่ อใจกบั เจา บา นหรอื ผคู รอบครองสถานทนี่ น้ั แลว จงึ ลงมอื ตรวจคน ตอ หนา เจา บา นหรอื ผคู รอบครอง
สถานทีน่ ั้น หรอื ถา หาบุคคลเชน วา นนั้ ไมไ ด หรือสถานท่ีน้ันไมม ผี ูใ ดอยกู ใ็ หต รวจคนตอหนา บคุ คลอ่นื
อยางนอยสองคนท่ีเจาพนักงานตํารวจไดขอรองมาเปนพยาน (มาตรา ๑๐๒ และคําสั่ง ตร. ที่ ๔๑๙/๒๕๕๖

ขอ ๒.๔.๒)

๑๖๘

๓) หากเปน กรณตี รวจคน ทอี่ ยหู รอื สาํ นกั งานของผตู อ งหาหรอื จาํ เลย ซงึ่ ถกู ควบคมุ หรอื ขงั อยู
ใหท าํ ตอ หนา บคุ คลนน้ั ถา บคุ คลนนั้ ไมต ดิ ใจหรอื ไมส ามารถมากาํ กบั จะตงั้ ผแู ทนหรอื พยานมากาํ กบั กไ็ ด
ถา ผแู ทนหรอื พยานไมม ี ãËμŒ ÃǨ¤¹Œ μÍ‹ ˹Ҍ º¤Ø ¤Å㹤Ãͺ¤ÃÇÑ ËÃÍ× μÍ‹ ˹Ҍ º¤Ø ¤Å͹×è ÍÂÒ‹ §¹ÍŒ ÂÊͧ¤¹
ทีเ่ จา พนกั งานตํารวจไดขอรองมาเปน พยาน (มาตรา ๙๔ และคาํ สง่ั ตร. ท่ี ๔๑๙/๒๕๕๖ ขอ ๒.๔.๓)

๔) ในการตรวจคน ทร่ี โหฐาน ใหเ จา พนกั งานตาํ รวจʧèÑ à¨ÒŒ ¢Í§ËÃÍ× ¤¹·ÍÕè Âã‹Ù ¹¹¹Ñé หรอื ผรู กั ษา
สถานทซ่ี งึ่ จะตรวจคน ÂÍÁãËàŒ ¢ÒŒ ä»â´ÂÁËÔ Ç§ËÒŒ Á อกี ทงั้ ใหค วามสะดวกตามสมควรทกุ ประการในอนั ทจี่ ะ
จดั การตรวจคน นน้ั ถา บคุ คล´§Ñ ¡ÅÒ‹ ÇäÁ‹ ÍÁãËàŒ ¢ÒŒ ä» ãËàŒ ¨ÒŒ ¾¹¡Ñ §Ò¹ตาํ ÃǨªáÕé ¨§àËμ¤Ø ÇÒÁ¨Òí ໹š ¡Í‹ ¹
ถายังไมยินยอมอีก เจาพนักงานตํารวจมีอํานาจใชกําลังเขาไป ในกรณีจําเปนจะตองเปดหรือทําลาย
ประตบู า น ประตเู รอื น หนา ตา ง รว้ั หรอื สงิ่ กดี ขวางอยา งอน่ื ๆ ใหท าํ ไดแ ตจ ะทาํ ใหเ สยี หายเกนิ กวา ความจาํ เปน
ไมไ ด เจา พนกั งานตาํ รวจผทู าํ การคน ตอ งพยายามมใิ หม กี ารเสยี หายและกระจดั กระจายเทา ทจี่ ะทาํ ได
(มาตรา ๙๙) นอกจากนี้ ถามเี หตุอนั ควรสงสัยวาบคุ คลซึ่งอยูในท่ีซ่งึ คน หรือจะถูกคน นน้ั จะขัดขวาง
ถึงกับการคนไรผล เจาพนักงานตํารวจผูคนมีอํานาจเอาตัวผูน้ันควบคุมไวหรือใหอยูในความดูแล
ในขณะทีท่ าํ การคนเทา ที่จาํ เปน (มาตรา ๑๐๐) (มาตรา ๙๔, ๙๙, ๑๐๐ และคาํ สั่ง ตร. ท่ี ๔๑๙/๒๕๕๖ ขอ ๒.๔.๔)

๕) ในการตรวจคน ตอ งกระทาํ ระหวา งพระอาทติ ยข นึ้ และพระอาทติ ยต ก เวน แตเ ปน กรณี
การคนตอ เน่ือง หรือเปน กรณฉี กุ เฉนิ อยางน้นั การคน โดยอาศยั กฎหมายพิเศษอ่ืนทอ่ี นุญาตใหคน ได
หรอื กรณคี น เพอ่ื จบั ผรู า ย ผดู รุ า ย เมอื่ ไดป ฏบิ ตั ติ ามเงอื่ นไขทกี่ าํ หนดในขอ บงั คบั ประธานศาลฎกี าแลว
เชนน้ี จึงสามารถคนในเวลากลางคืนได (มาตรา ๙๖) ในการตรวจคนμŒÍ§¡ÃÐทํา´ŒÇ¤ÇÒÁÃÐÁÑ´ÃÐǧÑ
และพยายามหลีกเลย่ี งมิใหเกดิ ความเสียหาย เวนแตม ีเหตุจําเปนท่ีไมอาจหลีกเลี่ยงได (มาตรา ๙๙ และ

คําสัง่ ตร. ท่ี ๔๑๙/๒๕๕๖ ขอ ๒.๔.๕)

๖) สิ่งของใดท่ียึดได ตองใหเจาของหรือผูครอบครองสถานท่ี บุคคลในครอบครัว
ผูต อ งหา จาํ เลย ผแู ทน หรือพยาน แลว แตก รณี ดàู ¾×Íè ãËŒÃºÑ ÃͧÇÒ‹ ¶Ù¡μŒÍ§ ถา บคุ คลเชนน้ันรับรอง
หรอื äÁ‹ÂÔ¹ÂÍÁÃºÑ ÃͧÍ‹ҧã´ãËÁŒ ÃÕ ÒÂÅÐàÍÕ´»ÃÒ¡¯änj㹺ѹ·Ö¡¡ÒÃμÃǨ¤¹Œ (มาตรา ๑๐๒ วรรคทาย

และคําสั่ง ตร. ที่ ๔๑๙/๒๕๕๖ ขอ ๒.๔.๖)

๗) เมอื่ เจา พนกั งานตาํ รวจตรวจคน เสรจ็ สน้ิ แลว μÍŒ §º¹Ñ ·¡Ö ¡ÒÃμÃǨ¤¹Œ â´ÂãË»Œ ÃÒ¡¯
ÃÒÂÅÐàÍÕ´áË‹§¡ÒÃμÃǨ¤Œ¹áÅÐÊèÔ§¢Í§·ÕèμÃǨ¤Œ¹ โดยส่ิงของท่ีตรวจคนใหหอหรือบรรจุหีบหอ
ตีตราไว หรอื ใหทาํ เครอ่ื งหมายไวเ ปนสําคัญ (มาตรา ๑๐๓ วรรคแรก และคาํ สง่ั ตร. ท่ี ๔๑๙/๒๕๕๖ ขอ ๒.๔.๗)

๘) º¹Ñ ·¡Ö ¡ÒÃμÃǨ¤¹Œ ¹¹Ñé ãËÍŒ Ò‹ ¹ãËàŒ ¨ÒŒ ¢Í§ หรอื ผคู รอบครองสถานท่ี บคุ คลในครอบครวั
ผูตองหา จําเลย ผูแทน หรือพยาน แลวแตกรณีฟง แลวใหบุคคลเชนน้ัน ลงลายมือช่ือรับรองไว
หากไมยินยอมใหบ นั ทกึ เหตุผลไว (มาตรา ๑๐๓ วรรคทาย และคําส่ัง ตร. ท่ี ๔๑๙/๒๕๕๖ ขอ ๒.๔.๘)

๙) รายงานผลการปฏบิ ัตงิ าน เจาพนกั งานตํารวจทีค่ น โดยมีหมายคน ตองรีบสง บนั ทกึ
และบัญชีทรัพยสินท่ียึดมาไปยังศาลท่ีออกหมายโดยเร็ว แตตองไมเกิน ๑๕ วันนับแตวันจัดการ
ตามหมาย (ขอ บงั คบั ประธานศาลฎีกาวาดวยหลกั เกณฑและวธิ ีการเกยี่ วกับการออกคาํ สง่ั หรอื หมายอาญา ขอ ๒๓)

๑๖๙

ö.ö ¡ÒÃทําº¹Ñ ·Ö¡¡ÒÃμÃǨ¤Œ¹

การทําบันทึกการตรวจคนเปนหลักฐานที่สําคัญในการดําเนินคดีเพราะในบันทึก
การตรวจคนจะปรากฏวันเดือนป สถานท่ีท่ีทําการตรวจคน ตลอดจนสิ่งท่ีพบจากการตรวจคน
วา ไดพ บอะไรและยดึ อะไรไวบ า ง เปน ตน ดงั นน้ั เจา พนกั งานตาํ รวจจะตอ งใหค วามสาํ คญั ในการบนั ทกึ
การตรวจคนและรายละเอยี ดบญั ชที รพั ยส นิ ประกอบการตรวจคน

ÊÒÃÐสํา¤ÑÞ㹺¹Ñ ·¡Ö ¡ÒÃμÃǨ¤Œ¹
ดงั ทกี่ ลา วมาแลว วา บนั ทกึ การตรวจคน มคี วามสาํ คญั มาก ดงั นน้ั จงึ ควรตอ งมสี าระสาํ คญั
คือ
๑) บันทึกการตรวจคนตองเปนไปตามแบบที่ ตร.ไดกําหนดไว (แบบ ๕๖-๒๙) และ
(แบบ ๕๖-๓๐) ในการบนั ทกึ การตรวจคน ควรจะμÍŒ §º¹Ñ ·¡Ö ·ÊèÕ ¶Ò¹··Õè ·Õè Òí ¡ÒÃμÃǨ¤¹Œ เวน แตไ มส ามารถ
บนั ทกึ ในสถานทดี่ งั กลา วไดเ พราะเหตจุ าํ เปน นอกจากน้ี ในการเขยี นบนั ทกึ การตรวจคน ใหค าํ นงึ ถงึ เวลา
ทีท่ าํ การตรวจคน ดวย กลาวคอื àÇÅÒ·àÕè ¢ÂÕ ¹º¹Ñ ·¡Ö ¤ÇèÐμŒÍ§à»¹š àÇÅÒËÅѧ¨Ò¡·äèÕ ´ทŒ ํา¡ÒÃμÃǨ¤¹Œ
àÊÃç¨Ê¹Ôé àÃÕºÌÍÂáÅÇŒ มิใชเ วลาทข่ี ณะจะทําการเขา ตรวจคน
๒) ใหร ะบเุ จา พนกั งานตาํ รวจ·ทÕè าํ ˹Ҍ ·ãèÕ ¹¡ÒÃμÃǨ¤¹Œ ¨Ã§Ô æ à·Ò‹ ¹¹éÑ โดยเฉพาะผเู ปน
หวั หนา ไปจดั การตามหมายคน หรอื เปน ผนู าํ ในการตรวจคน จะตอ งเปน ¼ÁŒÙ ªÕ Í×è ÃкäØ Ç㌠¹ËÁÒ¤¹Œ ËÃÍ×
¼ÃÙŒ Ñ¡ÉÒ¡ÒÃá·¹à·Ò‹ ¹é¹Ñ ซ่ึงมยี ศต้ังแตรอ ยตาํ รวจตรีขนึ้ ไป
๓) ระบุช่ือศาลท่ีออกหมายคน วาเปนศาลใดและออกใหเม่ือใด และไดทําการเขา
ตรวจคนในสถานที่ที่ไดระบุไวในหมายคน และบันทึกวากอนท่ีทําการตรวจคน เจาพนักงานตํารวจ
ไดแสดงหมายคนและแสดงความบริสุทธ์ิใหผูท่ีระบุชื่อเจาของบานหรือผูครอบครองสถานที่ซึ่งอยู
ในขณะที่เจา พนกั งานตํารวจนําหมายคน ไปทาํ การตรวจคนทราบแลว
๔) ใหระบุวันเวลาเริ่มตนตรวจคนและเสร็จส้ินการตรวจคนตามความเปนจริง เชน
เร่ิมตนการตรวจคนในเวลากลางวันแตทําการตรวจคนไมเสร็จสิ้นจึงตองทําการตรวจคนตอเน่ือง
จนถึงเวลากลางคนื เปนตน
๕) ใหระบุรายละเอียดในการตรวจคนวาไดคนพบอะไรในสถานท่ีแหงน้ันบาง
ส่ิงท่ีพบน้ันเปนอะไร รูปพรรณสิ่งของ และไดยึดสิ่งของใดไดบาง และไดจากท่ีใดหรือไมพบส่ิงของ
ท่ีตองการ หากในกรณีที่จะตองสงส่ิงของท่ีตรวจคนไดไปท่ีใดน้ัน ใหตรวจสอบดูในหมายคนกอน
วา ในหมายคน ระบุไวอ ยา งไร กใ็ หปฏิบัติไปตามนน้ั
๖) ใหเจาของหรือผูครอบครองสถานท่ีท่ีถูกคน ลงนามในบันทึกการตรวจคน หากไม
ยินยอมใหบันทกึ การไมล งชอ่ื ไวเ ปน หลกั ฐาน ในบนั ทึกการตรวจคน ดว ย

¢ÍŒ 椄 à¡μ
ในการยื่นคํารองขอหมายคน ไมควรระบุชื่อเพียงคนเดียว เพราะหากผูมีช่ือเปนหัวหนาไปจัดการตามหมายคน

ไมสามารถไปทําการคน ได จะทาํ ใหการปฏบิ ตั งิ านมปี ญ หาเพราะจะตอ งเปน ผูมชี อื่ ในหมายคนเทานั้น ท่จี ะทําการนาํ คน ได

๑๗๐

ºÑ¹·¡Ö ¡ÒÃμÃǨ¤¹Œ

เขยี นท่.ี ..............................................
วันที.่ .........เดอื น............................พ.ศ. .............
บนั ทกึ นี้แสดงวา วันนี้...........................................เวลา.............น. พนักงานเจาหนา ท่ี
ประกอบดว ย....................................................................................................................................
............................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
ไดม าขอทาํ การตรวจคน บา นเลขท.่ี ..............ถนน............................แขวง/ตาํ บล...............................
เขต/อาํ เภอ......................จงั หวดั ........................โดยมี (นาย/นาง/นางสาว).......................................
เปนเจา ของบานหรือผูดแู ลแทนเจา ของบาน เนื่องจาก.....................................................................
....................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
..................................................................................................พนกั งานเจา หนา ทชี่ ดุ ดงั กลา วไดพ บ
(นาย/นาง/นางสาว).....................................................................ซงึ่ เปน ..........................................
พนกั งานเจา หนา ทไ่ี ดแ สดงตวั และชแ้ี จงวตั ถปุ ระสงคต อ (นาย/นาง/นางสาว).....................................
เขา ใจในวตั ถปุ ระสงคข องพนกั งานเจา หนา ทแี่ ลว จงึ เปน ผนู าํ ทาํ การตรวจคน ซง่ึ กอ นลงมอื ทาํ การตรวจคน
พนกั งานเจา หนาท่ีทุกคนไดแสดงความบริสุทธ์ใิ ห (นาย/นาง/นางสาว)..............................................
ดเู ปนทพ่ี อใจแลว จึงเรม่ิ ทาํ การตรวจคน
ผลการตรวจคน ปรากฏวา ............................................................................................
............................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
เสรจ็ สนิ้ การตรวจคน เวลา.........................น. หลงั การตรวจคน พนกั งานเจา หนา ทไี่ ดแ สดง
ความบรสิ ทุ ธใ์ิ ห (นาย/นาง/นางสาว)...................................................ดจู นเปน ทน่ี า พอใจอกี ครง้ั หนง่ึ
อน่ึง ในการตรวจคนคร้ังน้ี พนักงานเจาหนาท่ีไดปฏิบัติอยางสุภาพ มิไดทําการขูเข็ญ
บงั คบั หรอื กระทาํ ประการหนงึ่ ประการใดอนั เปน การประทษุ รา ยแกก ายหรอื จติ ใจตอ ผหู นง่ึ ผใู ด อกี ทง้ั
มิไดทําใหทรพั ยสินอน่ื ใดเสียหาย สูญหาย เสอื่ มคา หรอื ไรประโยชนแ ตป ระการใด
ไดอ า นบนั ทกึ นใ้ี ห (นาย/นาง/นางสาว).......................................................ฟง แลว รบั วา
เขาใจขอความในบันทึกน้ดี แี ละถกู ตอ งเปน ความจรงิ ทุกประการ จึงลงลายมือชอ่ื ไวเปนหลักฐาน

(ลงชื่อ)........................เจา บานหรือผดู แู ลแทนเจาบาน (ลงชอื่ ).....................พนกั งานเจา หนา ทผ่ี ตู รวจคน
(......................) (...................)
(ลงช่ือ)........................พนกั งานเจาหนาที่ผูตรวจคน (ลงชอ่ื )..........................พนกั งานเจา หนา ท/่ี บนั ทกึ /อา น
(......................) (...................)
(ส.๕๖ - ๒๙)

๑๗๑

ºÑÞª·Õ Ã¾Ñ Â»ÃСͺºÑ¹·¡Ö ¡ÒÃμÃǨ¤¹Œ หมายเหตุ

ลาํ ดบั รายการทรพั ยส นิ จาํ นวน/นาํ้ หนัก ราคา สภาพ/ตําหนิ จดุ ท่ีพบ

ขาฯ ขอรับรองวาทรัพยตามรายการดังกลาวขางตน เปนทรัพยท่ีผูตรวจคนพบและยึดไว
ตามบนั ทกึ การตรวจคน และหมายคน ของศาล......ท.ี่ ....../.........ลงวนั ท.ี่ .....เดอื น.............พ.ศ. ......จรงิ

อานใหฟ งแลว รับวาถกู ตอ ง จึงใหลงช่ือไวเ ปนหลกั ฐาน

(ลงชื่อ)............................................................ผคู รอบครอง/ผนู าํ การตรวจคน
(ลงช่ือ)............................................................ผตู รวจคน/บันทึก/อาน
(ลงชือ่ )............................................................ผตู รวจคน

(ลงชอื่ ).............................................พยาน (ถามี) (ลงชอ่ื )............................................พยาน (ถา ม)ี

ไดร บั สาํ เนาบนั ทึกการตรวจคนนไี้ วแลว

(ส ๕๖ - ๓๐) (ลงชอ่ื )........................................เจา บา นหรอื ผคู รอบครองสถานท่ี
(..................................)
........../........../..........

๑๗๒

ป.จ.ว.ขอ.............................เวลา........................น.
คดที ่ี......................................................................
บญั ชขี องกลางลําดบั ที่............................................

º¹Ñ ·Ö¡¡ÒÃμÃǨ¤Œ¹â´ÂäÁÁ‹ ËÕ ÁÒ¤Œ¹ μÒÁ ».ÇÔ.ÍÒÞÒ Á.ùò (ô)

สถานทบี่ นั ทกึ ...........................................................................................................................................
วนั /เดอื น/ปท บ่ี นั ทกึ .........................................................................................................................
วนั /เดอื น/ปท ต่ี รวจคน ......................................................................................................................
สถานทต่ี รวจคน ..............................................................................................................................
นามเจาพนักงานตํารวจท่ีทําการจับกุม.....(ระบุยศ ช่ือ นามสกุล ตําแหนง สังกัด ของเจาพนักงาน
ตาํ รวจทที่ าํ การจบั กมุ ทกุ คน)............................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ไดรวมกันตรวจคนสถานท่ีดังกลาวขางตน เน่ืองจากมีพยานหลักฐานตามสมควรวาทรัพยท่ีมีไวเปน
ความผิด หรือไดมาโดยการกระทําความผิด หรือไดใชหรือมีไวเพื่อจะใชในการกระทําความผิด หรือ
อาจใชเ ปน พยานหลกั ฐานพสิ จู นก ารกระทาํ ความผดิ ไดซ อ นอยหู รอื อยใู นนน้ั และมเี หตอุ นั ควรเชอ่ื วา
หากเนน่ิ ชา กวา จะเอาหมายคน มาได ทรพั ยน น้ั จะถกู โยกยา ยหรอื ทาํ ลายเสยี กอ น โดยม(ี ระบชุ อื่ นามสกลุ
อายุ ทอี่ ยขู องผูค รอบครองหรอื ผูนาํ การตรวจคน)
.....................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ผลการตรวจคนปรากฏวา.....(พบหรือไมพบทรัพยตามเหตุที่เขาตรวจคนโดยไมมีหมายคน ถาพบให
ระบวุ า พบทรพั ยต ามเหตทุ เ่ี ขา ตรวจคน ซงึ่ี มรี ายละเอยี ดตามบญั ชที รพั ยท แ่ี นบทา ยบนั ทกึ การตรวจคน )
........................................................................................................................................................
เสร็จสน้ิ การตรวจคน เวลา...............................น.

อนงึ่ ในการตรวจคน ครง้ั น้ี เจา พนกั งานตาํ รวจผตู รวจคน มไิ ดท าํ ใหท รพั ยส นิ ของผใู ดเสยี หาย
สญู หาย หรอื เสอ่ื มคา แตป ระการใด และมไิ ดเ อาทรพั ยส นิ ของผหู นงึ่ ผใู ดมาเปน ประโยชนข องตนเองแตอ ยา งใด

ไดอานบันทึกนี้ใหผูนําการตรวจคนฟงแลว รับวาถูกตองและไดมอบสําเนาบันทึกการ
ตรวจคน กับบญั ชีทรัพย (ถามี) ใหผนู ําการตรวจคนไวแลว จงึ ใหล งชือ่ ไวเ ปน หลกั ฐาน

(ลงชือ่ )..............................................เจาบา นหรือผคู รอบครอง/ผูนําการตรวจคน
(ลงชอื่ )..............................................ผูตรวจคน/บนั ทกึ /อาน
ตาํ แหนง ...........................................
(ลงชือ่ )..............................................ผตู รวจคน
(ลงชอื่ )..............................................ผตู รวจคน
(ลงชอ่ื )..............................................ผตู รวจคน

ไดร ับสาํ เนาบันทึกการตรวจคน นีไ้ วแลว

(ส. ๕๖ - ๓๑) (ลงชอ่ื )........................................เจา บา นหรอื ผคู รอบครองสถานที่
(..................................)
........../........../..........

ºÑÞª·Õ ÃѾ» ÃСͺº¹Ñ ·¡Ö ¡ÒÃμÃǨ¤Œ¹ ๑๗๓
â´ÂäÁÁ‹ ÕËÁÒ¤Œ¹ μÒÁ ».Ç.Ô ÍÒÞÒ Á.ùò (ô)
หมายเหตุ
ลาํ ดบั รายการทรพั ยสิน จาํ นวน/นํ้าหนัก ราคา สภาพ/ตําหนิ จุดทพ่ี บ

ขาฯ ขอรบั รองวา ทรพั ยตามรายการดังกลาวขา งตน เปน ทรัพยที่ผูตรวจคน พบและยดึ ไว
ตามบันทกึ การตรวจคน จริง

อานใหฟ ง แลว รบั วา ถูกตอง จึงใหลงช่อื ไวเปนหลกั ฐาน

(ลงช่ือ)............................................................ผูค รอบครอง/ผูนาํ การตรวจคน
(ลงชื่อ)............................................................ผูตรวจคน/บันทึก/อา น
(ลงช่ือ)............................................................ผตู รวจคน

ไดร บั สาํ เนาบนั ทึกการตรวจคนนไี้ วแ ลว

(ส ๕๖ - ๓๒) (ลงชอ่ื )........................................เจา บา นหรอื ผคู รอบครองสถานที่
(..................................)
........../........../..........

๑๗๔

μÑÇÍÂÒ‹ §คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
¡Ò䌹

ñ. ·èÕÃâË°Ò¹
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ öù/òõóõ ภายในบานสวนท่ีใชสําหรับใหบุคคลท่ัวไปเขาไป

สั่งซ้ือและรับประทานอาหาร ถือไดวาเปนสาธารณสถานซึ่งประชาชนรวมท้ังจําเลยที่ ๒ ท่ี ๓
ซึ่งเปนเจาพนักงานตํารวจมีความชอบธรรมท่ีจะเขาได การที่จําเลยท่ี ๒ ท่ี ๓ เขาไปในบานในสวน
ดังกลาวในเวลากลางคืนขณะที่ยังขายอาหารอยูเพ่ือจับกุมผูกระทําผิดฐานคาประเวณี จึงไมมี
ความผิดฐานบุกรุก หองพักท่ีใชสําหรับใหหญิงคาประเวณีทําการคาประเวณีกับบุคคลท่ัวไป
ถอื ไดว า เปนสาธารณสถาน และเมือ่ นาย ส. ซึ่งเปนสายลบั ที่ใหไปรว มประเวณกี บั หญิงทีค่ าประเวณี
ในเวลากลางคนื เปด ประตหู อ งพกั ใหจ าํ เลยท่ี ๒ ที่ ๓ ซงึ่ เปน เจา พนกั งานตาํ รวจเขา ไปตามทว่ี างแผนไว
กพ็ บนางสาว น. อยกู บั นาย ส. สองตอ สองหลงั จากนาย ส. ไดร ว มประเวณกี บั นางสาว น. ซงึ่ คา ประเวณี
แลว ถอื ไดว า จาํ เลยที่ ๒ ที่ ๓ ไดพ บนางสาว น. ในลกั ษณะซงึ่ แทบจะไมม คี วามสงสยั เลยวา นางสาว น.
ไดกระทําผิดฐานคาประเวณีมาแลวอันเปนความผิดซ่ึงหนาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญา มาตรา ๘๐ จําเลยที่ ๒ ที่ ๓ จึงมีอํานาจเขาไปทําการจับกุมนางสาว น. จากภายใน
หองพกั ไดโ ดยไมต อ งมหี มายคนและหมายจบั

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè öøùô/òõôù รานท่ีเกิดเหตุเปนรานจําหนายอุปกรณเครื่อง
เลนเกมตางๆ และแผนเกม ยอมเปนสถานที่ท่ีเชื้อเชิญใหประชาชนท่ัวไปสามารถเดินเขาไปดูและ
เลือกซ้ือสินคาได นับเปนที่สาธารณสถานซ่ึงเจาพนักงานตํารวจมีความชอบธรรมที่จะเขาไปได เม่ือ
สิบตํารวจ ส. เปนผูทําการตรวจคน แผนซีดีเกมอยูในตะกราซ่ึงอยูในตูสามารถมองเห็นได โดยแผน
ซดี เี กมของกลางดงั กลา วละเมดิ ลขิ สทิ ธขิ์ องโจทกร ว ม มลี กั ษณะภายนอกของแผน ซดี ขี องกลางตา งจาก
ของโจทกรวมอยางเห็นไดชัด จึงเปนกรณีของการคนในท่ีสาธารณสถานโดยเจาพนักงานตํารวจ
ซงึ่ มเี หตอุ นั ควรสงสยั วา รา นทเี่ กดิ เหตมุ สี ง่ิ ของทมี่ ไี วเ ปน ความผดิ ไมจ าํ เปน ตอ งมหี มายคน ตาม ป.ว.ิ อ.
มาตรา ๙๓ ทงั้ เปน กรณที เี่ จา พนกั งานตาํ รวจสามารถจบั จาํ เลยไดต ามมาตรา ๗๘(๑) ประกอบมาตรา ๘๐
วรรคหนง่ึ การคนและจับจงึ ชอบดว ยกฎหมาย

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ó÷õñ/òõõñ รานกวยเตี๋ยวของจําเลยขณะเปดบริการมิใช
ทร่ี โหฐาน แตเ ปน ทส่ี าธารณสถาน เมอ่ื เจา พนกั งานตาํ รวจมเี หตอุ นั ควรสงสยั วา จาํ เลยมเี มทแอมเฟตามนี
ไวในครอบครองอันเปนความผิดตอกฎหมายยอมมีอํานาจคนจําเลยไดโดยไมตองมีหมายคน
ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๙๓ และเม่ือตรวจคนพบเมทแอมเฟตามีนอยูในครอบครองของจําเลย
การกระทําของจําเลยก็เปนความผิดซ่ึงหนา เจาพนักงานตํารวจยอมมีอํานาจจับจําเลยไดโดยตองมี
หมายจบั ตามมาตรา ๗๘(๑)

๑๗๕

ò. ¡Ò䌹㹷èÕÃâË°Ò¹
๒.๑) การคนในท่ีรโหฐานตองคนตอหนาผูครอบครองสถานท่ี หรือบุคคลในครอบครัว

หรือตอ หนา บุคคลท่เี จา พนกั งานรอ งขอมาเปน พยาน
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ñôõõ/òõôô ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๙๗

และมาตรา ๑๐๒ วรรคหนึ่ง การคนโดยมีหมายคนจะตองดําเนินการโดยเจาพนักงานตํารวจผูถูก
ระบุช่ือในหมายคน และทําการคนตอหนาเจาของหรือบุคคลในครอบครัวของเจาของสถานที่ท่ีจะคน
หรอื มิฉะนัน้ กค็ น ตอหนาบคุ คลอ่ืนสองคนทขี่ อใหม าเปน พยานกไ็ ด รอ ยตํารวจเอก พ. ผูถูกระบุช่อื ใน
หมายคนเปนหัวหนาในการตรวจคนและทําการตรวจคนตอหนาจําเลย ซึ่งเปนบุตรของเจาของบาน
จงึ ถอื วาเปน บคุ คลในครอบครวั ตามทีร่ ะบใุ นมาตรา ๑๐๒ วรรคหนึ่ง แมจ ําเลยจะยงั ไมบ รรลุนติ ภิ าวะ
แตก เ็ ปน ผเู ขา ใจในสาระของการกระทาํ และมคี วามรสู กึ ผดิ ชอบเพยี งพอทจ่ี ะใหค วามยนิ ยอมโดยชอบแลว
ดงั นั้น การคน จึงชอบดว ยกฎหมาย

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ô÷ùó/òõôù การคนพบธนบัตรของกลางในของปลาที่แขวนอยู
ขา งบา นทศิ ตะวนั ออก นอกจากมไิ ดก ระทาํ ตอ หนา จาํ เลยหรอื สามจี าํ เลย ทง้ั ๆ ทจ่ี าํ เลยกถ็ กู จบั และควบคมุ ตวั
อยทู หี่ นา บา นนน้ั เองแลว ยงั ไดค วามวา การพบธนบตั รในขอ งปลากเ็ ปน เรอื่ งทใี่ นชนั้ แรกสบิ ตาํ รวจตรี พ.
คน พบเพียงคนเดียวกอ น แลวจึงเรียกกํานันทเี่ ชิญมาเปน พยานในการคนมาดู หาใชว า เปนการคน พบ
ธนบตั รของกลางทพ่ี บตอ หนา บคุ คลอนื่ อยา งนอ ยสองคนซง่ึ เจา พนกั งานไดข อรอ งมาเปน พยานดงั ท่ี ป.ว.ิ อ.
มาตรา ๑๐๒ ไดก าํ หนดหลกั เกณฑไ วไ ม พยานหลกั ฐานโจทกเ กยี่ วกบั การคน พบธนบตั รของกลางซง่ึ เจา พนกั งาน
ผตู รวจคน มไิ ดป ฏบิ ตั ใิ หถ กู ตอ งตามหลกั เกณฑท ก่ี ฎหมายกาํ หนด จงึ ไมม นี าํ้ หนกั เพยี งพอทศี่ าลจะรบั ฟง

๒.๒) การคนในท่ีรโหฐานตอ งมีหมายคน เวน แตเขา ขอ ยกเวนทกี่ ําหนดไวใ นมาตรา ๙๒(๑) – (๕)
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ùòñò/òõóù กอ นเกดิ เหตสุ บิ ตาํ รวจเอก พ. พบเหน็ จาํ เลยมพี ฤตกิ ารณ
อนั ควรสงสยั วา จะกระทาํ ความผดิ โดยมเี ครอื่ งมอื อาวธุ หรอื วตั ถอุ ยา งอน่ื อนั สามารถอาจใชใ นการกระทาํ ผดิ
และพาอาวธุ ปน ตดิ ตวั ไปในเมอื งโดยไมไ ดร บั อนญุ าตซง่ึ เปน ความผดิ ซงึ่ หนา แมส บิ ตาํ รวจเอก พ. ไมม หี มายจบั
แตไ ดแ สดงตวั วา เปน เจา พนกั งานตาํ รวจใหจ าํ เลยทราบแลว สบิ ตาํ รวจเอก พ. จงึ มอี าํ นาจตรวจคน และจบั
จาํ เลยตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๗๘(๑)(๒), ๙๓ การทจ่ี าํ เลยใชม อื กดอาวธุ ปน
ไมใ หสบิ ตาํ รวจเอก พ. ดึงออกมาจากเอวจําเลยเพือ่ ยึดเปนของกลาง จึงเปนการขดั ขวางเจาพนักงาน
ในการปฏบิ ตั กิ ารตามหนา ทโี่ ดยใชก าํ ลงั ประทษุ รา ยตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๓๘ วรรคสอง
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ôôöñ/òõôð จา สิบตํารวจ ส. และรอ ยตํารวจเอก ป. จับจาํ เลยได
ขณะท่จี ําเลยกาํ ลังขายวตั ถุออกฤทธิใ์ หแกจ า สิบตํารวจ ส. ผูลอ ซ้อื ถือวา เปน ความผิดซ่ึงหนาขณะนนั้
ธนบตั รทใี่ ชล อ ซอ้ื อยทู จี่ าํ เลยและจาํ เลยดน้ิ รนตอ สู ถา ปลอ ยใหเ นน่ิ ชา กวา จะนาํ หมายจบั และหมายคน

๑๗๖

มาได จาํ เลยอาจหลบหนีและพยานหลักฐานอาจสญู หายจึงเปนกรณีฉกุ เฉินอยางยิง่ จา สิบตาํ รวจ ส.
และรอยตํารวจเอก ป. จึงมีอํานาจเขาไปในบริเวณบานท่ีเกิดเหตุอันเปนท่ีรโหฐาน ในเวลากลางคืน
โดยไมตองมีหมายคน และมีอํานาจจับจําเลยซ่ึงเปนผูกระทําความผิดไดโดยไมตองมีหมายจับตาม
ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๘๐, ๘๑ ประกอบมาตรา ๙๒(๒) และมาตรา ๙๖(๒)

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ôõóö/òõôó ผูด าํ เนนิ การจับกุมและตรวจคน คือรอ ยตํารวจเอก ศ.
ซงึ่ สบื ทราบและวางแผนจบั กมุ จาํ เลย โดยไปซมุ ดพู ฤตกิ ารณข องจาํ เลยในการจาํ หนา ยเมทแอมเฟตามนี
ใหแกผูขบั รถบรรทุก จากการตรวจคนพบเมทแอมเฟตามีน ๒ เม็ด อยูใตก ลอ งยากนั ยุงบนชั้นวางของ
ใกลก บั ทน่ี งั่ ของจาํ เลย กรณจี งึ มเี หตอุ นั ควรสงสยั วา มยี าเสพตดิ ซกุ ซอ นอยใู นหอ งพกั อนั เปน ทรี่ โหฐานนน้ั
ประกอบมเี หตอุ นั ควรเชอ่ื วา หากไมด าํ เนนิ การทนั ที ยาเสพตดิ อาจถกู โยกยา ย เมอ่ื แสดงบตั รประจาํ ตวั
เจาพนักงาน ป.ป.ส. ใหจําเลยดูแลว รอยตํารวจเอก ศ. จึงมีอํานาจตรวจคนเคหสถาน และจับกุม
ผกู ระทาํ ความผดิ เกยี่ วกบั ยาเสพตดิ ไดโ ดยไมต อ งมหี มายจบั หรอื หมายคน ตามพระราชบญั ญตั ปิ อ งกนั
และปราบปรามยาเสพตดิ ฯ มาตรา ๑๔ กรณีจึงไมตอ งพิจารณาวามีเหตุทีค่ น ไดโ ดยไมต อ งมหี มายคน
ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๙๒(๑) – (๕) หรอื ไม

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñöðõ/òõôô สิบตํารวจโท ช. สืบทราบวาบานของจําเลยเปน
แหลงลักลอบจําหนายยาเสพติดใหโทษก็ไดใชวิธีซุมดูพฤติการณของจําเลย เม่ือเห็นจําเลยขุด
บริเวณแปลงผักและนําสิ่งของใสในหลุมท่ีขุดแลวกลบไว จึงใชวิทยุสื่อสารเรียกเจาพนักงานตํารวจ
ที่รออยูใหไปที่เกิดเหตุและไดออกมาแสดงตัวเปนเจาพนักงานตํารวจเพ่ือขอตรวจคน เมื่อใชจอบ
ขุดบริเวณที่จําเลยกลบไวก็พบเมทแอมเฟตามีน กรณีดังกลาวถือไดวามีเหตุสงสัยตามสมควรวา
ส่ิงของที่ไดมาโดยการกระทําผิด ไดซอนอยูในบริเวณที่เกิดเหตุ ประกอบทั้งมีเหตุอันควรเชื่อวา
เนื่องจากการเนิ่นชากวาจะเอาหมายคนมาได สิ่งของนั้นจะถูกโยกยายเสียกอน แมสิบตํารวจโท ช.
กับพวกเขาคนโดยไมมีหมายคนก็สามารถกระทําไดโดยชอบตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญา มาตรา ๙๒(๔)

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ÷ôõô/òõôô เจาพนักงานตาํ รวจผรู ว มจบั จําเลยไดแ อบซุมดอู ยทู ่ี
หนาบานจาํ เลยหา งประมาณ ๓๐ เมตร ชุดหนึง่ และ ๒๐ เมตร อกี ชุดหน่ึง เหน็ สายลับมอบธนบัตร
ใหจําเลย แลวจําเลยไปนําส่ิงของท่ีซุกซอนมามอบใหสายลับซึ่งเปนเมทแอมเฟตามีน ๔ เม็ด การท่ี
เจาพนักงานตํารวจเห็นการกระทําดังกลาวของจําเลยเปนการเห็นจําเลยกําลังกระทําความผิดฐาน
จาํ หนายเมทแอมเฟตามนี การกระทําของจาํ เลยจงึ เปน ความผดิ ซ่ึงหนา

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ññöô/òõôö กอนทําการคน เจาพนักงานตํารวจเห็นจําเลยโยน
สงิ่ ของออกไปนอกหนา ตา ง เมอื่ ตรวจสอบดพู บวา เปน เมทแอมเฟตามนี จงึ เปน กรณที เ่ี จา พนกั งานพบ
จําเลยกระทําความผิดฐานมีเมทแอมเฟตามีนไวในครอบครองอันเปนความผิดซ่ึงหนา และไดกระทํา
ลงในที่รโหฐาน เจาพนักงานตํารวจยอมมีอํานาจจับจําเลยไดโดยไมตองมีหมายจับหรือหมายคน
ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๗๘(๑), ๙๒(๒)

๑๗๗

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè òøôø/òõô÷ เจาพนักงานตํารวจซุมดูอยูหางจากหองที่เกิดเหตุ
ประมาณ ๘ เมตร เห็นจําเลยสงมอบเมทแอมเฟตามีน ๑๐ เม็ด ใหแกสายลับ จึงเขาจับกุมจําเลย
เมื่อตรวจคนในหองที่เกิดเหตุก็พบเมทแอมเฟตามีน อีก ๘ เม็ด การตรวจคนจับกุมไดกระทํา
ตอเนื่องกัน เม่ือพบจําเลยกระทําความผิดฐานจําหนายและมีไวในครอบครองเพื่อจําหนาย
ซึ่งเมทแอมเฟตามีนอันเปนยาเสพติดใหโทษประเภท ๑ อันเปนความผิดซึ่งหนา ตาม ป.วิ.อ.
มาตรา ๘๐ เจาพนักงานจึงมีอํานาจคน และจับจําเลยไดโดยไมตองมีหมายคน และหมายจับ
ตามมาตรา ๗๘(๑), ๙๒(๒)
ó. ¡Ò乌 μ‹Íà¹èÍ× §

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè õôõõ/òõóô พฤตกิ ารณท พี่ วกของจาํ เลยนาํ ชนิ้ สว นอปุ กรณร ถยนต
ท่ีไดมาโดยการกระทําผิดบรรทุกรถยนตออกจากโกดังท่ีเกิดเหตุแลวถูกเจาพนักงานตํารวจจับกุม
โดยภายในโกดังที่เกิดเหตุมีการขนช้ินสวนรถยนตที่ตัดเปนช้ินแลว บรรทุกรถยนตกระบะอีกคันหน่ึง
ซ่ึงสามารถขับขนยายออกไปไดโดยงาย มีเหตุผลเช่ือไดวาหากเน่ินชากวาจะเอาหมายคนมาทําการ
ตรวจคน ในวนั รงุ ขนึ้ สง่ิ ของดงั กลา วจะถกู โยกยา ยเสยี กอ น และพยานหลกั ฐานสาํ คญั จะสญู หาย กรณี
มีเหตุฉุกเฉินอยางยิ่ง พันตํารวจโท ป. ตําแหนงสารวัตรสืบสวนสอบสวนซ่ึงเปนเจาพนักงานตํารวจ
ชน้ั ผใู หญย อ มทาํ การตรวจคน โกดงั ทเี่ กดิ เหตใุ นเวลากลางคนื โดยไมม หี มายคน ไดข องกลางจาํ นวนมาก
เปนชิ้นสวนรถยนตท่ีไดจากโกดังที่เกิดเหตุไดมีการตรวจสอบและใหจําเลยลงลายมือช่ือรับรอง
ความถูกตองไวในบญั ชขี องกลางแลว ยอมใชยนั จาํ เลยได

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñôùö/òõôó ในความผิดฐานมียาเสพติดใหโทษไวในครอบครอง
เพื่อจําหนาย โจทกไมมีพยานนําสืบใหชัดแจงวา จําเลยมีพฤติการณในการจําหนายประการใดบาง
สว นคาํ รบั สารภาพของจาํ เลยในชน้ั จบั กมุ และชนั้ สอบสวน เปน เพยี งพยานบอกเลา มนี าํ้ หนกั นอ ย ทง้ั จาํ เลย
กไ็ ดใ หก ารปฏเิ สธในชนั้ พจิ ารณา จงึ ไมอ าจอาศยั มาฟง ลงโทษจาํ เลยได โดยเฉพาะอยา งยง่ิ เปน ความผดิ
ที่มีโทษฉกรรจ ซึ่งตามบทบัญญัติแหงกฎหมายเปนหนาท่ีของโจทกจะตองนําพยานเขาสืบประกอบ
แมจําเลยจะใหการรับสารภาพ พยานหลักฐานโจทกจึงไมพอฟงลงโทษจําเลยฐานมียาเสพติดใหโทษ
ไวในครอบครองเพ่ือจําหนาย เจาพนกั งานผจู ับกมุ ไดพ บตวั จําเลยขณะขับรถโดยสารประจําทางจงึ ได
ตดิ ตามไปทําการจับกุมและตรวจคน ในทนั ทีทันใด ทจ่ี ําเลยขับรถเขา ไปจอดในอรู ถโดยสารประจําทาง
มิฉะนั้น จําเลยยอมหลบหนีหรือเคล่ือนยายยาเสพติดใหโทษของกลางไวได เปนกรณีท่ีเจาพนักงาน
ผจู บั กมุ สามารถคน ไดโ ดยไมต อ งมหี มายคน ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญามาตรา ๙๒(๔)

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ÷óø÷/òõôó กอ นจะคน บานผูตอ งหา เจา พนกั งานตํารวจสถานี
ตํารวจภูธรอําเภอหางฉัตร จังหวัดลําปาง ไดจับกุม ท. ไดพรอมเมทแอมเฟตามีนจํานวน ๙๕ เม็ด
ท. ใหก ารวา ซ้อื เมทแอมเฟตามีนจากผตู องหา ขณะจับกมุ ท. เปน เวลา ๑๖ นาฬก าเศษ การคนใน
ที่รโหฐานตามปกติจะตองกระทาํ ในเวลากลางวัน ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๙๖ ในขณะนน้ั เปน เวลาเย็น

๑๗๘

ใกลจะมืดแลว ประกอบกับยาเสพติดเปนสิ่งของท่ีขนยายหลบหนีไดงายโดยเฉพาะในเวลากลางคืน
นอกจากน้ันพันตํารวจเอก ป. ประจําอยูที่สถานีตํารวจภูธรอําเภอหางฉัตรมิไดอยูใกลกับศาลชั้นตน
การไปขอใหศาลชน้ั ตนออกหมายคน ยอมจะทาํ ใหเ น่นิ ชากวาจะเอาหมายคนมาได เมทแอมเฟตามนี
ของกลางอาจจะถูกโยกยายเสยี กอนแลว กรณีจงึ เขาขอ ยกเวน ใหคน ไดโ ดยไมตองมีหมายคน ของศาล
ตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๙๒(๔) ทบี่ ญั ญตั วิ า เมอื่ มคี วามสงสยั ตามสมควรวา สง่ิ ของทไี่ ดม าโดยการกระทาํ ผดิ
ไดซอนหรืออยูในนั้น ประกอบทั้งตองมีเหตุอันควรเชื่อวาเน่ืองจากการเน่ินชากวาจะเอาหมายคน
มาไดส ง่ิ ของนน้ั จะถกู โยกยา ยเสยี กอ น ดงั นนั้ การคน บา นผตู อ งหาจงึ ชอบดว ยบทบญั ญตั ขิ องกฎหมาย
ดงั กลาวแลว

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè öôðó/òõôõ การจบั ส. ทบ่ี า นไดก ระทาํ โดยมหี มายจบั ทพ่ี นั ตาํ รวจเอก ร.
ออกโดยชอบและหมายคนของศาลจังหวัดมีนบุรี เม่ือแสดงตนวาเปนเจาพนักงานตํารวจและแสดง
หมายคน ส. ซึ่งยืนอยูดานในร้ัวบานไดปดล็อกกุญแจร้ัวหนาบาน แลววิ่งหนีเขาบานไปปดล็อก
กุญแจบานดานในอีกชั้นหน่ึงและไมยอมเปดประตูโดยอางวาจะไปมอบตัวในวันหลัง แสดงวา ส.
ไมย อมใหเ จา พนกั งานตาํ รวจเขา ไปจบั กมุ การทเี่ จา พนกั งานตาํ รวจเขา ไปใชไ มก ระแทกประตบู า นทปี่ ด
ล็อกกุญแจดานในไวจนเปดออกแลวเขาไปจับ ส. จึงเปนกรณีจําเปน ซึ่งเจาพนักงานตํารวจผูจัดการ
ตามหมายคนมอี าํ นาจกระทําไดตามประมวลกฎหมายวิธพี ิจารณาความอาญา มาตรา ๙๔ วรรคสอง
ตามสาํ เนาบนั ทึกประจาํ วนั เกย่ี วกบั คดี เจาพนักงานตํารวจไปตรวจคนจับกุมท่บี าน ส. เวลา ๑๘.๐๒
นาฬกา แสดงวาลงมือตรวจคนต้ังแตเวลา ๑๘.๐๒ นาฬกา ซ่ึงยังเปนเวลากลางวัน เมื่อยังไมเสร็จ
จึงมีอํานาจตรวจคนจับกุมตอไปในเวลากลางคืนไดตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
มาตรา ๙๖(๑)

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè óùñò/òõõó ศาลชั้นตนออกหมายคนระบุใหรอยตํารวจเอก ก.
มีอํานาจไปคนบานท่ีเกิดเหตุของจําเลยที่ ๑ เพื่อพบและยึดสิ่งของยาเสพติดใหโทษและอื่นๆ ไดใน
วันเกิดเหตุ ตั้งแตเ วลา ๒๑.๐๐ นาฬกา จนเสรจ็ สิน้ การตรวจคน แสดงวา ศาลช้ันตน ตอ งพจิ ารณาแลว
เห็นวามีเหตุฉุกเฉินอยางย่ิงจะตองใหเจาพนักงานทําการตรวจคนในเวลากลางคืน อันเปนขอยกเวน
ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๙๖(๒) แลว เม่ือรอยตํารวจเอก ก. นําหมายคนดังกลาวไปคนบานท่ีเกิดเหตุ
ในเวลากลางคนื ตามวันเวลาท่ีศาลช้ันตน ใหอาํ นาจการคนท่ีบา นเกิดเหตุ จงึ ชอบดว ยกฎหมาย
ô. ¡Ò䌹â´ÂÍÒÈѤÇÒÁÂ¹Ô ÂÍÁ¢Í§à¨ŒÒ¢Í§ºÒŒ ¹/¼¤ÙŒ Ãͺ¤Ãͧʶҹ·èÕ

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ññöô/òõôö เจาพนักงานตํารวจไดขอความยินยอมจาก น.
มารดาจําเลยซึ่งเปนเจาของบานที่เกิดเหตุกอนทําการคน แสดงวาการคนกระทําขึ้นโดยอาศัยอํานาจ
ความยินยอมของ น. แมการคนจะกระทําโดยไมมีหมายคนที่ออกโดยศาลอนุญาตใหคนได ก็หาได
เปนการคนโดยมิชอบไม นอกจากนี้กอนท่ีเจาพนักงานตํารวจจะดําเนินการคนไดเห็นจําเลยซ่ึงอยูใน
หอ งนอนโยนเมทแอมเฟตามนี ออกไปนอกหนา ตา ง อนั เปน กรณที เี่ จา พนกั งานตาํ รวจพบจาํ เลยกาํ ลงั

๑๗๙

กระทําความผิดซ่ึงหนาและไดกระทําลงในที่รโหฐาน เจาพนักงานตํารวจยอมมีอํานาจจับจําเลยได
โดยไมต อ งมหี มายจบั หรอื หมายคน ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๗๘(๑), ๙๒(๒)
เมทแอมเฟตามนี ทเ่ี จา พนกั งานตํารวจยึดไดจึงนาํ มารบั ฟง ประกอบคํารบั สารภาพของจาํ เลยได

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ñðô÷÷/òõõõ จําเลยยินยอมใหเจาพนักงานตํารวจไปตรวจคน
โดยจําเลยเปน ผพู าเจาพนกั งานตาํ รวจไปตรวจคนบา นท่ีเกดิ เหตุดว ยตนเอง แสดงวาการคน ไดก ระทาํ
ไปโดยอาศยั อํานาจความยนิ ยอมของจาํ เลยซง่ึ เปนเจาของบานท่เี กิดเหตุ เมอ่ื ขอ เทจ็ จริงไมปรากฏวา
เจา พนักงานตํารวจไดขม ขหู รือหลอกลวงใหจําเลยใหความยินยอมในการคนแตป ระการใด แมก ารคน
จะกระทําโดยไมมีหมายคน ทีอ่ อกโดยศาลอนุญาตใหค น ได กห็ าใชเ ปน การคนโดยมิชอบ
õ. ¡Ò䌹¼´Ô ºŒÒ¹

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ñóòø/òõôô นายดาบตาํ รวจ คน บานจาํ เลยโดยมหี มายคน และ
ทําบันทึกการตรวจคนจับกุมท่ีดานหลังของหมายคน หมายคนระบุใหคนบานของจําเลย สวนที่ระบุ
เลขทบ่ี า นเปน บา นเลขท่ี ๕๓/๓ ไมต รงกบั เลขทบ่ี า นของจาํ เลยซงึ่ เปน บา นเลขที่ ๕๔/๓ นา จะเปน เรอ่ื ง
เขียนตัวเลขผิดพลาดไป การระบุเลขที่ของบานจําเลยผิดไปดังกลาวหามีผลทําใหหมายคนเสียไปไม
ท้ังจาํ เลยก็ยอมใหค น บา นโดยดี การคน บา นของจําเลยจงึ ไมข ดั ตอ รฐั ธรรมนูญฯ มาตรา ๓๕

เหตุเกิดเวลากลางวันของวันที่ ๙ ก.ค. ๒๕๔๐ ดาบตํารวจกับพวก จําเลยจําหนาย
เมทแอมเฟตามีนใหแกสายลับ เมื่อเขาไปตรวจคนบานจําเลยก็พบเมทแอมเฟตามีนอีก ๑ เม็ด
การกระทําของนายดาบตํารวจ ว. กับพวกกระทําตอเน่ืองกัน เมื่อพบเห็นจําเลยจําหนาย และมี
ยาเสพติดใหโทษไวในครอบครองเพื่อจําหนาย อันเปนความผิดซึ่งหนาตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๘๐
จึงมีอํานาจจับจําเลยไดโดยไมตองมีหมายจับตามมาตรา ๗๘(๑) การตรวจคนและจับจําเลยกระทํา
โดยชอบดวยกฎหมาย พยานหลักฐานของโจทกจึงมิใชพยานหลกั ฐานทีไ่ ดม าโดยมิชอบ ตาม ป.วิ.อ.
มาตรา ๒๒๖

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ öô÷õ/òõô÷ ศาลออกหมายคน บา นของจาํ เลยตามหมายคน เอกสาร
หมาย จ. ๑ โดยระบุเลขทีบ่ านเปน เลขท่ี ๗๔ ตามที่เจาพนักงานตาํ รวจรองขอ การที่ ร.ต.อ. ก. แก
เลขทบ่ี า นในหมายคน เปน เลขที่ ๑๖๑ เพอื่ ใหต รงกบั ความจรงิ โดยไมม อี าํ นาจ อนั อาจมผี ลใหห มายคน
เสยี ไปและการคน ไมช อบดว ยกฎหมายเปน เรอ่ื งทต่ี อ งไปวา กลา วกนั อกี สว นหนงึ่ ตา งหาก เมอื่ ปรากฏวา
คดีมีการสอบสวนกันโดยชอบ ทั้งในชั้นพิจารณาจําเลยก็นําสืบรับวาเจาพนักงานตํารวจตรวจคนพบ
เฮโรอนี ของกลางฝง อยใู นดนิ หา งจากบา นของจาํ เลยประมาณ ๓ เมตร พยานหลกั ฐานทโ่ี จทกน าํ สบื มา
ยอ มรบั ฟง ลงโทษจาํ เลยได

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ óô÷ù/òõôø จาํ เลยทง้ั สนี่ าํ สบื ยอมรบั วา ถกู จบั กมุ ในหอ งเชา ทเี่ กดิ เหตุ
และตํารวจไดเมทแอมเฟตามีนเปนของกลางจริง แมจะปรากฏวาหองเชาดังกลาวเลขท่ีจริงๆ คือ
๘๒/๑๖ ไมใ ชเ ลขที่ ๑๐๕ ตามทรี่ ะบใุ นหมายคน แตต ามหมายคน ดงั กลา วไดร ะบเุ หตทุ ขี่ อออกหมายคน

๑๘๐

วา การสบื สวนทราบวา ที่บา นจําเลยท่ี ๑ เลขท่ี ๑๐๕ หอ งเชามยี าเสพติดใหโทษซกุ ซอนอยใู นบานหรือ
บรเิ วณบาน จึงขอใหศาลออกหมายคนโดยระบุชือ่ และนามสกลุ จาํ เลยที่ ๑ ถกู ตอ ง ร.ต.ท. บ. ผูจบั
ซ่ึงขอออกหมายคนเบิกความระบุวาท่ีระบุเลขท่ีในหมายคนผิดไปดังกลาว เพราะสายลับระบุเชนนั้น
การระบุเลขบานผิดไมทําใหการตรวจคนจําเลยที่ ๑ ซึ่งอยูในบานหลังดังกลาวเปนการไมชอบ
การตรวจคนโดยมีหมายคนกรณนี ี้จงึ ชอบดว ยกฎหมายแลว

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ öùôò/òõõñ บา นทเ่ี จา พนกั งานตาํ รวจเขา ตรวจคน และจบั กมุ จาํ เลย
นั้นเปน บา นของจําเลยไมมเี ลขทีป่ ลูกตดิ อยูกบั บานเลขท่ี ๒๙๗ ของ ฉ. บดิ าจาํ เลยซึง่ เปน บานตามที่
ระบไุ วใ นหมายคน ยอ มเขา ใจไดว า เปน บา นเลขทเ่ี ดยี วกนั การตรวจคน ของเจา พนกั งานตาํ รวจจงึ ชอบ
ดว ยกฎหมายแลว
ö. ¡Ò䌹㹷ÊÕè Ò¸ÒóРμŒÍ§ÁàÕ ËμÍØ ¹Ñ ¤ÇÃʧÊÂÑ μÒÁÁÒμÃÒ ùó

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ññõò/òõòñ วินิจฉัยวา วัยรุนกําลังเดินอยูในสวนสาธารณะ
มผี แู จง วา บคุ คลเหลา นนั้ จะไปทาํ ผดิ และวยั รนุ คนหนง่ึ เปน ผตู อ งหาของตาํ รวจ เปน เหตอุ นั ควรสงสยั วา
จะทาํ ความผิดและมอี าวธุ ทจ่ี ะนําไปใชทําผิด ตาํ รวจตรวจคนได ตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๙๓

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ñððöð/òõõø กอนเกิดเหตุเจาพนักงานตํารวจสืบทราบวา
จําเลยท่ี ๑ มีพฤติการณลักลอบจําหนายเมทแอมเฟตามีนในทองท่ี โดยจําเลยที่ ๑ ใชรถยนต
ย่ีหอนิสสันสีขาวของสถานีอนามัยมีตราของกระทรวงสาธารณสุขเปนยานพาหนะประจํา ในคืน
เกิดเหตุชวงเวลาประมาณ ๓ ถึง ๔ นาฬกา มีผูแจงเบาะแสโดยสงขอความไปท่ีโทรศัพทเคลื่อนที่
ของดาบตํารวจ ส. รวม ๖ ครั้ง ๖ ขอความ วามีคนสงยาบาท่ีพีพีรีสอรต หองที่ ๑๔ ใหรีบ
ไปเรว็ ๆ กอ นเขาหนี เปน รายใหญ ถา ไมไ ปฉนั จะไมส ง ขา วอกี เมอ่ื ดาบตาํ รวจ ส. ไปทรี่ สี อรต พบรถดงั กลา ว
จอดอยทู ห่ี อ งที่ ๑๕ จาํ ไดว า เปน รถทจ่ี าํ เลยที่ ๑ ใชอ ยู สอบถามพนกั งานรสี อรต แจง วา เจา ของรถมากบั
ผหู ญงิ พกั อยหู อ งที่ ๑๔ ดาบตาํ รวจ ส. จงึ เชอื่ ในเบาะแสทแี่ จง มา ดาบตาํ รวจ ส. กบั พวกใหพ นกั งานรสี อรต
เคาะประตหู อ งท่ี ๑๔ วา ขอเชค็ มเิ ตอร ปรากฏวา คนในหอ งเปด ประตอู อกมา ขณะนนั้ ไฟในหอ งยงั เปด อยู
เมอื่ ดาบตาํ รวจ ส. แจง วา เปน เจา พนกั งานตาํ รวจ คนในหอ งดนั ประตกู ลบั คนื และปด ไฟ เปน พฤตกิ ารณ
นา เชอื่ วา มสี งิ่ ของทม่ี ไี วเ ปน ความผดิ ตามทไ่ี ดร บั แจง ทง้ั ทเี่ กดิ เหตเุ ปน รสี อรต ซงึ่ จาํ เลยทง้ั สองไปพกั ชวั่ คราว
จาํ เลยทงั้ สองจะออกไปจากรสี อรต เมอ่ื ใดกไ็ ด หากเนน่ิ ชา ไปกวา จะเอาหมายคน มาทาํ การตรวจคน ใน
วนั รงุ ขนึ้ จาํ เลยทงั้ สองจะออกจากหอ งพกั เสยี กอ นพรอ มเมทแอมเฟตามนี ของกลาง เปน เหตใุ หพ ยาน
หลกั ฐานสาํ คญั สญู หาย ขอ เทจ็ จรงิ ดงั กลา วเปน กรณฉี กุ เฉนิ อยา งยง่ิ ทาํ ใหเ จา พนกั งานเขา ไปคน ในหอ งพกั
โดยไมจ ําตองมหี มายคนตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๙๒ (๔) และ มาตรา ๙๖ (๒) และเม่อื เจา พนกั งานพบ
อุปกรณการเสพและเมทแอมเฟตามีน ๑๑ เม็ดในหองพักดังกลาว กับพบเมทแอมเฟตามีน ๖๐๐
เม็ด ในรถยนต จึงเปนความผิดซ่ึงหนาซ่ึงเจาพนักงานตํารวจสามารถจับจําเลยท้ังสองไดโดยไมตอง
มีหมายจบั ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๗๘ (๑), ๘๐ หลังจากนั้นเจา พนกั งานตาํ รวจไดทํารายงานการตรวจคน
และผลการตรวจคน ไวในบนั ทกึ การจับกมุ เสนอผบู ังคบั บัญชา ดงั นั้น การตรวจคนและจบั กมุ ในกรณนี ี้
จงึ เปน การกระทําโดยชอบดว ยกฎหมาย

๑๘๑

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ø÷òò/òõõõ จาํ เลยนง่ั โทรศพั ทอ ยบู นถนนไมไ ดอ ยหู ลงั ซอยทอ่ี า งวา
มีอาชญากรรมเกิดขึ้นประจํา ไมปรากฏวาจําเลยมีทาทางพิรุธ การที่ตํารวจอางวาเกิดความสงสัย
ในตัวจําเลย จึงขอตรวจคนโดยไมมีเหตุผลสนับสนุนวาเพราะเหตุใดจึงสงสัย เปนขอสงสัยที่อยูบน
พน้ื ฐานของความรสู กึ เพยี งอยา งเดยี วถอื ไมไ ดว า มเี หตอุ นั ควรสงสยั ตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๙๓ การตรวจคน
ตวั จาํ เลยจงึ ไมช อบ จาํ เลยมสี ทิ ธโิ ตแยงและปองกันสิทธขิ องตนได
÷. ¡Ò䌹â´ÂÍÒÈÑ¡®ËÁÒ¾ÔàÈÉ (ºÑμûÃÐจําμÑǾ¹Ñ¡§Ò¹»‡Í§¡Ñ¹áÅлÃÒº»ÃÒÁÂÒàʾμÔ´

á·¹ËÁÒ¤Œ¹
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ôõóö/òõôó ผดู าํ เนนิ การจบั กมุ และตรวจคน คอื รอ ยตาํ รวจเอก ศ.

ซง่ึ สบื ทราบและวางแผนจบั กมุ จาํ เลย โดยไปซมุ ดพู ฤตกิ ารณข องจาํ เลยในการจาํ หนา ยเมทแอมเฟตามนี
ใหแกผูขับรถบรรทุก จากการตรวจคนพบเมทแอมเฟตามีนจํานวน ๒ เม็ด อยูใตกลองยากันยุงบน
ชน้ั วางของใกลก บั ทนี่ งั่ ของจาํ เลย กรณจี งึ มเี หตอุ นั ควรสงสยั วา มยี าเสพตดิ ซกุ ซอ นอยใู นหอ งพกั อนั เปน
ทรี่ โหฐานนนั้ ประกอบมเี หตอุ นั ควรเชอื่ วา หากไมด าํ เนนิ การทนั ที ยาเสพตดิ อาจถกู โยกยา ย เมอ่ื แสดง
บตั รประจําตวั เจาพนกั งาน ป.ป.ส. ใหจ าํ เลยดูแลว รอ ยตํารวจเอก ศ. จงึ มอี าํ นาจตรวจคนเคหสถาน
และจบั กมุ ผกู ระทาํ ความผดิ เกย่ี วกบั ยาเสพตดิ ไดโ ดยไมต อ งมหี มายจบั หรอื หมายคน ตาม พ.ร.บ.ปอ งกนั
และปราบปรามยาเสพตดิ ฯ มาตรา ๑๔ กรณจี ึงไมต องพจิ ารณาวา มเี หตุที่คน ไดโ ดยไมต อ งมีหมายคน
ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๙๒ (๑) – (๕) หรอื ไม

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ óø÷÷/òõô÷ จําเลยจําหนายเมทแอมเฟตามีนใหแกสายลับ
โดยจําเลยนํามาจากในบาน เจาหนาที่ตํารวจซุมดูพฤติการณดังกลาวอยูจึงมีเหตุอันควรสงสัยวามี
ยาเสพตดิ ซกุ ซอ นอยใู นบา น อนั เปน เคหสถาน เมอ่ื เจา หนา ทต่ี าํ รวจนายหนง่ึ ไดแ สดงตวั โดยแสดงบตั ร
เจาพนกั งานที่ปฏบิ ตั กิ ารตาม พ.ร.บ.ปอ งกนั และปราบปรามยาเสพตดิ ฯ (บัตร ป.ป.ส.) แกจ ําเลยแลว
เจาหนาท่ีตํารวจจึงมีอํานาจเขาไปในบานจําเลยเพ่ือตรวจคน รวมทั้งมีอํานาจจับกุมจําเลยได
ตาม พ.ร.บ.ปอ งกนั และปราบปรามยาเสพติดฯ มาตรา ๑๔ โดยไมต องมีหมายคน และหมายจับ

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ùðõø/òõôù การคน บา นจาํ เลยใชบ ตั รประจาํ ตวั ของรอ ยตาํ รวจเอก ฐ.
เจา พนกั งานผมู อี าํ นาจหนา ทตี่ าม พ.ร.บ.ปอ งกนั และปราบปรามยาเสพตดิ ฯ ซง่ึ จากบนั ทกึ การตรวจคน
และจับกุมมีช่ือรอยตํารวจเอก ฐ. เปนเจาพนักงานในการรวมปฏิบัติหนาท่ีดวย จาก พ.ร.บ.ปองกัน
และปราบปรามยาเสพตดิ ฯ มาตรา ๑๔ บญั ญตั ใิ หเ จา พนกั งานมอี าํ นาจเขา ไปในเคหสถานหรอื สถานท่ี
ในเวลากลางวันเพื่อตรวจคนยาเสพติดหรือจับกุมบุคคลใดๆ ท่ีมีเหตุอันควรสงสัยวากระทําความผิด
เกี่ยวกับยาเสพติดได คดีนี้เหตุเกิดเวลากลางวัน เจาพนักงานตํารวจพบการกระทําความผิดซ่ึงหนา
ไดเ ขา ตรวจคน โดยไมไ ดข เู ขญ็ และการตรวจคน นน้ั มจี าํ เลยและ ว. สามจี าํ เลยเปน ผนู าํ ตรวจคน ถอื ไดว า
จําเลยยินยอมใหเจาพนักงานตรวจคนโดยดี ดังน้ัน การตรวจคนและจับกุมจําเลยซ่ึงมีเจาพนักงาน
ตาม พ.ร.บ.ปอ งกนั และปราบปรามยาเสพติดฯ รว มดวยจึงชอบแลว

๑๘๒

๑๘๓

º··Õè ÷

¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹

พยานหลักฐานเปนสิ่งสําคัญในการท่ีคูความนํามาพิสูจนขอเท็จจริงท่ีมีการกลาวอาง
ในการดาํ เนนิ คดี กลา วคอื โจทกซ ง่ึ เปน ผทู ก่ี ลา วหาวา จาํ เลยเปน ผกู ระทาํ ความผดิ จงึ จะตอ งหาหนทาง
ท่จี ะพสิ จู นใหศาลไดเ หน็ วา ขอกลา วอา งทีต่ นนาํ มาฟอ งน้นั มคี วามนา เชอื่ ถือ โจทกจงึ จําตอ งแสวงหา
พยานหลกั ฐานเพอื่ ใหศ าลเชอ่ื ในสงิ่ ทกี่ ลา วหานน้ั ขณะเดยี วกนั จาํ เลยซง่ึ เปน ผถู กู กลา วหาวา เปน ผกู ระทาํ
ความผดิ ก็จะตองแสวงหาพยานหลกั ฐานมาเพ่อื แสดงใหศ าลเชอ่ื วา ขอ กลา วหาทโี่ จทกนํามาฟอ งรอง
วาจําเลยเปนผูกระทําความผิดนั้น ไมเปนความจริง จําเลยไมไดเปนผูกระทําความผิดตามที่โจทกได
กลาวอาง ศาลมีหนาที่จะตองพิจารณาความนา เช่ือถอื ของพยานหลักฐานที่ฝายโจทกและฝายจําเลย
เสนอเขามาในกระบวนการพิจารณาคดี ถาศาลพิจารณาแลวเห็นวาพยานหลักฐานโจทกนาเชื่อถือได
มากกวา กจ็ ะพพิ ากษาตดั สนิ ลงโทษคดตี อ จาํ เลย แตห ากศาลพจิ ารณาแลว เหน็ วา พยานหลกั ฐานจาํ เลย
นา เชอ่ื ถอื วา จาํ เลยไมไ ดเ ปน ผกู ระทาํ ความผดิ ตามทโ่ี จทกฟ อ ง ศาลกจ็ ะพพิ ากษายกฟอ งโจทก และสง่ิ ท่ี
คคู วามนาํ มาเปน พยานหลกั ฐานใหก บั ฝา ยตนนนั้ อาจเปน คน สง่ิ ของ หรอื เอกสารกไ็ ด ซงึ่ การแบง แยก
เปน ประเภทของพยานหลกั ฐานเปน อยา งไรนนั้ ขน้ึ อยกู บั วตั ถปุ ระสงค และกฎเกณฑท ใี่ ชใ นการแบง แยก
นั่นเอง

÷.ñ »ÃÐàÀ·¢Í§¾ÂÒ¹ËÅ¡Ñ °Ò¹

การแบงประเภทของพยานหลักฐานวาจะเปนพยานหลักฐานประเภทใดน้ัน ข้ึนอยูกับ
วัตถุประสงคและกฎเกณฑที่ใชในการแบง ดังนั้น จึงเห็นไดวา บุคคลคนเดียวอาจอยูในฐานะพยาน
บุคคล พยานช้ันหน่ึง หรือพยานโดยตรงได เชนเดียวกับเอกสาร ซึ่งอาจอยูในฐานะพยานเอกสาร
หรือบางกรณีก็อยูในฐานะพยานช้ันหนึ่งได เปนตน ดังนั้น จึงขอแบงแยกพยานหลักฐานโดยยึดถือ
ตามหลกั เกณฑด งั ตอไปน้ี

÷.ñ.ñ ¡ÒÃẋ§¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹μÒÁÃÙ»ÅѡɳáÅФسÅѡɳТͧ¾ÂÒ¹ ซ่ึงแบงออก
เปน ๔ ประเภท ตามที่ระบุไวในประมวลกฎหมายวิธพี ิจารณาความอาญา ภาค ๕ กลา วคือ

๑) พยานบคุ คล (หมวด ๒)
๒) พยานเอกสาร (หมวด ๓)
๓) พยานวัตถุ (หมวด ๔)
๔) ผเู ช่ียวชาญ (หมวด ๕)
¾ÂÒ¹º¤Ø ¤Å หมายถงึ บคุ คลทม่ี าใหก ารตอ ศาลแลว เบกิ ความดว ยวาจาโดยการ
บอกกลา วในสงิ่ ทตี่ นประสบหรอื รบั รมู า เปน ถอ ยคาํ ทถี่ า ยทอดมาจากความทรงจาํ ของตนโดยตรง หรอื
ผา นลา มกต็ าม และศาลไดจ ดบนั ทกึ เปน ขอ ความไวใ นสาํ นวนคดเี พอื่ ใชเ ปน หลกั ฐานในการพจิ ารณาคดี

๑๘๔

μÇÑ Í‹ҧ
นาย ก. ไดเห็นเหตุการณขณะท่ีนาย เอ ยกปนขึ้นยิงนาย บี ถึงแกความตาย
ดังนนั้ การที่นาย ก. มาเบิกความตอศาลบอกกลาวถึงเหตกุ ารณขณะที่นาย เอ ยงิ นาย บี น้ันวา เปน
อยา งไร เชนนี้ เหน็ ไดวา เปน ถอ ยคาํ ท่ีมาจากความทรงจาํ ท่ีนาย ก. ประสบมาดว ยตนเองแลว ศาลได
จดบันทกึ ถอยคําที่นาย ก. เลา มานน้ั ลงในสํานวนเชน นี้ นาย ก. จึงเปนพยานบคุ คล
¾ÂÒ¹àÍ¡ÊÒà หมายถงึ ขอ ความใด ๆ ทส่ี ามารถสอ่ื ความหมายไดโ ดยอยใู นรปู
หนังสือลายลกั ษณอ กั ษร แผงผงั รูปรอยใดซึ่งสามารถแสดงความหมายได โดยขอ ความเหลา นัน้ ไดถ ูก
บนั ทึกไวบ นกระดาษหรือวัตถุใดๆ ซึ่งศาลจะนําความหมายของขอ ความนั้น ๆ มาใชใ นการพิจารณา
พิพากษาคดี เชน หนงั สอื สญั ญา บันทกึ คาํ ใหก าร จดหมาย เอกสารราชการ แผน ปา ย ไมโครชปิ ทไี่ ด
บนั ทกึ ขอ มูล เปน ตน
μÑÇÍ‹ҧ
๑) ขอความท่ีนาย ข. ที่ลงพิมพในหนังสือพิมพกลาวหาวานาย ค. เปนคนมี
พฤตกิ รรมสาํ สอ นทางเพศ ซงึ่ ทาํ ใหน าย ค. ไดร บั ความอบั อาย เชน นี้ หนงั สอื พมิ พท มี่ ขี อ ความดงั กลา ว
จึงเปน พยานเอกสารทีน่ าย ค. นําเสนอตอ ศาลได
๒) นาย ง. ไดน ําเสนอศลิ าจารึกโบราณมาเปนพยานหลกั ฐานในคดี และแมวา
ขอความในศิลาจารึก ซ่ึงเปนภาษาโบราณที่จะตองใชผูที่มีความเช่ียวชาญเฉพาะจึงจะอานและเขาใจ
ความหมายนั้นได แตเม่ือนาย ง. ไดเสนอใหศาลไดรับรูถึงขอความท่ีปรากฏบนหลักศิลาจารึกวา
มใี จความอยา งไรผา นลา มซ่งึ เปน ผูเชีย่ วชาญนั้นกต็ าม เชนน้ี ศลิ าจารึกนน้ั ก็อยูในฐานะพยานเอกสาร
แตห ากวา นาย ง. นาํ ศลิ าจารึกมาเสนอตอ ศาลเพื่อใหศาลพจิ ารณาถงึ รปู ลกั ษณ
ของศลิ าจารกึ วา มรี ปู รา ง ขนาด นา้ํ หนกั เทา ใด นาํ มาจากหนิ ชนดิ ใด โดยมไิ ดค าํ นงึ ถงึ ขอ ความทป่ี รากฏ
บนศิลาจารึกน้นั เลย เชน น้ี ศลิ าจารกึ นั้นกอ็ ยูใ นฐานะพยานวัตถุ
¾ÂÒ¹ÇÑμ¶Ø หมายถงึ วัตถสุ ่งิ ของใด ๆ ทน่ี าํ เสนอตอศาลเพื่อใหศาลพิจารณา
รปู ลกั ษณะ ขนาด นาํ้ หนกั คณุ ลกั ษณะ ของวตั ถหุ รอื สงิ่ ของนนั้ ๆ ตลอดจนรอ งรอยตา ง ๆ ทปี่ รากฏใหเ หน็
μÇÑ ÍÂÒ‹ §
๑) นาย บี ใชทอนไมข นาดยาว ๑ เมตร หนา ๕ นิ้ว ทุบตนี าย ดี จนไดรบั
บาดเจ็บสาหัส โจทกจึงไดนําทอนไมดังกลาวมาเสนอตอศาลเพื่อใหศาลพิจารณาวาดวยรูปลักษณะ
และขนาด น้าํ หนักของไมดงั กลาว จะสามารถทาํ ใหน าย ดี ถงึ กับเปนอนั ตรายสาหัสไดห รอื ไม เชน นี้
ทอนไมด ังกลาวจึงเปน พยานวตั ถุ

๑๘๕

๒) เด็กหญิง จ. ถูกนายจางทํารายรางกายโดยการทุบตี เอาไฟจ้ีตามเนื้อตัว
เพอ่ื ใหเ ดก็ หญงิ ทาํ งานใหก บั ตนเอง ตามเนอ้ื ตวั ของเดก็ หญงิ จ. จงึ มรี อยแผลเปน รอยไหม หลายแหง
การทโ่ี จทกน าํ เสนอใหศ าลเหน็ ถงึ รอ งรอยของแผลเปน และรอยไหมท ปี่ รากฏบนเนอื้ ตวั ของเดก็ หญงิ จ.
นั้นเปนการนําเสนอในฐานะพยานวัตถุ มิใชพยานบุคคล เพราะศาลมิไดพิจารณาจากถอยคําของ
เดก็ หญงิ จ. แตศ าลพิจารณาจากรองรอยบาดแผล

¾ÂÒ¹¼àŒÙ ªÂÕè ǪÒÞ หมายถงึ บคุ คลซงึ่ เปน ผมู คี วามรเู ชยี่ วชาญในศาสตรส าขาใด
สาขาหน่ึง ไมวาจะเปนผูประกอบวิชาชีพในดานนั้น ๆ หรือแมมิไดประกอบอาชีพน้ันๆ ก็ตาม
แตม คี วามเชย่ี วชาญในเรอ่ื งนนั้ ๆ เปน พเิ ศษ และความเหน็ ของบคุ คลนจ้ี ะมปี ระโยชนต อ การวนิ จิ ฉยั คดี
ของศาล พยานผูเช่ียวชาญนี้ตองมาใหความเห็นทางวิชาการนั้นตอศาลดวยตนเอง หรืออาจทํา
ความเหน็ เปน หนงั สอื โดยจะตอ งสง สาํ เนาหนงั สอื นน้ั ใหศ าลและคคู วามอกี ฝา ยทราบและมาเบกิ ความ
ประกอบหนังสอื ดว ย แตหากมีความจาํ เปนหรอื กรณีคูความไมตดิ ใจซกั ถาม ศาลก็จะรบั ฟง ความเห็น
ทีเ่ ปนหนงั สอื น้ันได โดยพยานผูเชย่ี วชาญไมตองการเบกิ ความประกอบ (มาตรา ๒๔๓)

μÑÇÍÂÒ‹ §
๑) โจทกไ ดน าํ แพทยห ญงิ พ. มาเปน พยานผเู ชย่ี วชาญในการทจ่ี ะเสนอความเหน็
เร่ืองอาการเจ็บปวยของผูตาย วาอาการเจ็บปวยนั้นจะสงผลตอการตายของผูตายหรือไม เชนน้ี
ความเหน็ ดา นวชิ าการของแพทยห ญงิ พ. จงึ เปน เรอื่ งทศ่ี าลจะพงึ ใชป ระกอบการพจิ ารณา แพทยห ญงิ พ.
จงึ เปนพยานผูเชี่ยวชาญ
๒) นาย ต. เปนครูโรงเรียนประชาบาลแหงหนึ่ง แตมีความสนใจและศึกษา
เกี่ยวกับพันธุไม สมุนไพร ที่มีพิษมาเปนระยะเวลานานและเปนผูที่มีความรอบรูในเร่ืองพิษจากพืช
เปนอยางดี จากการศึกษาคนควาดวยตนเอง จนเปนที่ยอมรับจากนักวิชาการทั่วไป การท่ีโจทก
ไดนําตัวนาย ต. มาเบิกความถึงอาการของคนที่ไดรับพิษจากสมุนไพรนั้นวาจะมีอาการอยางไรบาง
เพอื่ ศาลจะไดน าํ ความเหน็ ของนาย ต. ไปประกอบการพจิ ารณาเชน น้ี นาย ต. จงึ เปน พยานผเู ชยี่ วชาญได
แมไ มไ ดประกอบอาชีพเภสชั กรก็ตาม
÷.ñ.ò ¡ÒÃầ‹ ¾ÂÒ¹ËÅ¡Ñ °Ò¹ â´Â¡ÒÃà»ÃÂÕ ºà·ÕºÃÐËÇÒ‹ §¾ÂÒ¹ËÅ¡Ñ °Ò¹ËÅÒªÔé¹
·ÁèÕ Ø‹§¾Ôʨ٠¹¢ÍŒ à·¨ç ¨ÃÔ§à´ÕÂÇ¡¹Ñ
ซึง่ แบงออกเปน ๒ ประเภท กลาวคือ
พยานชน้ั หน่งึ และพยานชัน้ สอง
¾ÂÒ¹ªéѹ˹èÖ§ หมายถึง พยานหลักฐานช้ินท่ีดีที่สุดในบรรดาพยานหลักฐาน
ทั้งหลายท่ีนํามาพิสูจนขอเท็จจริงเดียวกัน ไดแก พยานบุคคลที่รูเห็นเหตุการณดวยตนเอง
ตน ฉบับเอกสาร ตวั วัตถุทแี่ ทจ ริง

๑๘๖

μÇÑ ÍÂÒ‹ §
ขณะเกดิ เหตุการณท นี่ ายแดง ยงิ นายดาํ ถึงแกค วามตายน้ัน นายเขยี ว ซ่งึ กาํ ลงั
นั่งกินขาวอยูหนาบานท่ีเกิดเหตุไดเห็นขณะท่ีนายแดงยกปนขึ้นยิงนายดํา และนายดําลมลงถึงแก
ความตาย ตอมามีประชาชนบริเวณนั้นไดเขามารวมมุงดูเหตุการณที่เกิดขึ้น เชนนี้ ผูที่จะมายืนยัน
ตอศาลวานายแดงเปนผูยิงนายดําถึงแกความตายนั้น คือ นายเขียว ซึ่งเห็นเหตุการณมาโดยตลอด
นายเขียวจึงเปนพยานช้นั หน่งึ
¾ÂÒ¹ª¹éÑ Êͧ หมายถงึ พยานหลกั ฐานชิ้นทมี่ ีความนา เชอื่ ถือลดนอยลงมาจาก
พยานชน้ั หนงึ่ โดยปกตแิ ลว ศาลจะไมร บั พยานชนั้ สองนไ้ี วพ จิ ารณา เวน แตก รณจี าํ เปน ทไ่ี มอ าจหาพยาน
ชน้ั หนงึ่ ได ศาลกอ็ าจรบั ฟง พยานชนั้ สองไดเ ทา ทจี่ าํ เปน เพอ่ื ประกอบการพจิ ารณารว มกบั พยานหลกั ฐาน
อ่ืน ๆ พยานช้ันสองน้ีไดแก พยานบอกเลา สําเนาเอกสารที่รับรองความถูกตอง ภาพถาย
สถานทีเ่ กดิ เหตุ หรอื จําลองเหตุการณ เปน ตน
μÇÑ Í‹ҧ
นายขาวไมส ามารถนาํ เอกสารสญั ญาซอ้ื ขายสนิ คา ทตี่ นทาํ ไวก บั นายดาํ มาแสดง
ตอ ศาลได เนอื่ งจากเอกสารฉบบั ดงั กลา วไดช าํ รดุ มากและไมเ หน็ ขอ ความในเอกสารนนั้ แตน ายขาวได
ถา ยสาํ เนาเอกสารสญั ญาซอ้ื ขายฉบบั นไี้ ว จงึ ขอยนื่ สาํ เนาเอกสารทตี่ นถา ยไวแ ละรบั รองความถกู ตอ ง
แลวเชนนี้ ศาลก็จะรบั สําเนาเอกสารสัญญานี้ ในฐานะเปน พยานช้นั สองได
÷.ñ.ó ¡ÒÃầ‹ ¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹â´ÂÁ‹Ø§¾ÊÔ ¨Ù ¹¢ ÍŒ à·ç¨¨Ã§Ô ·àèÕ »¹š »ÃÐà´¹ç ¾¾Ô ҷ㹤´Õ
ซง่ึ แบง ออกเปน ๒ ประเภท กลา วคอื พยานโดยตรง และพยานพฤตเิ หตแุ วดลอ ม
กรณี
¾ÂÒ¹â´Âμç หมายถึง พยานหลกั ฐานที่มงุ พิสจู นขอ เทจ็ จรงิ ซง่ึ เปนประเดน็
พพิ าทในคดีโดยตรง
μÇÑ ÍÂÒ‹ §
โจทกฟองวา นายผอม ใชอาวุธมีดแทง นายอวน จนไดรับบาดเจ็บสาหัส
ซ่งึ ประเดน็ ในคดนี คี้ ือ นายผอมใชมีดแทงนายอวนจริงหรือไม ดังนัน้ นายบางซ่ึงเปนผูเ หน็ เหตุการณ
ขณะที่นายผอมแทงนายอวนนั้น เปนพยานที่สามารถพิสูจนขอเท็จจริงนี้ได นายบางจึงเปนพยาน
โดยตรง
¾ÂÒ¹¾ÄμÔàËμØáÇ´ÅŒÍÁ¡Ã³Õ หมายถึง พยานหลักฐานที่มุงพิสูจนขอเท็จจริง
ซง่ึ มไิ ดเ ปน ประเดน็ ขอ พพิ าทโดยตรง หากแตเ ปน พยานหลกั ฐานทสี่ ามารถนํามาพสิ จู นถ งึ ขอ เทจ็ จรงิ อน่ื
ท่ีสามารถบงช้ไี ดวา ขอเท็จจริงตามประเด็นขอ พิพาทนน้ั นา จะเกิดขนึ้ หรือไม

๑๘๗

μÇÑ Í‹ҧ
โจทกฟ อ งวา นายแกว ใชอ าวธุ มดี แทง นายขวด ไดร บั บาดเจบ็ สาหสั ซงึ่ ประเดน็
ขอ พพิ าทในคดคี อื นายแกว ใชม ดี แทงนายขวดจรงิ หรอื ไม นายชอ นไมไ ดเ หน็ เหตกุ ารณข ณะทน่ี ายแกว
แทงนายขวด แตน ายชอนเห็นนายแกว วิง่ ผานหนาตนไปดวยอาการมพี ริ ธุ ในมือถอื มีดซ่ึงมีโลหติ สด ๆ
ไหลอยู และไดยินเสียงรองขอความชวยเหลือจากนายขวด เชนนี้ นายชอนเปนเพียงพยานท่ีบงช้ีวา
นายแกว นา จะเปน คนแทงนายขวดเทา นน้ั แตไ มไ ดช ข้ี าดไดว า นายแกว แทงนายขวดจรงิ เพราะนายชอ น
ไมไดเ หน็ เหตุการณขณะทแี่ ทงกนั ดังน้ัน นายชอ นจึงเปนพยานพฤตเิ หตุแวดลอ มกรณี ซึง่ ศาลจะตอ ง
พิจารณาพยานปากนี้รวมกับพยานหลักฐานอื่น ๆ วาเพียงพอท่ีจะสรุปไดหรือไมวา นายแกวเปน
ผูแ ทงนายขวด
÷.ñ.ô ¡ÒÃẋ§¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹â´Â¾Ô¨ÒóҤÇÒÁã¡ÅŒªÔ´ÃÐËÇ‹Ò§¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹
¡ºÑ ¢ŒÍà·ç¨¨ÃÔ§·Õè¾ÂÒ¹Áا‹ ¾ÔÊÙ¨¹
ซง่ึ แบงออกเปน ๒ ประเภท คอื ประจกั ษพ ยาน และ พยานบอกเลา
»ÃШ¡Ñ ɾ ÂÒ¹ หมายถงึ พยานบคุ คลทไ่ี ดส มั ผสั กบั ขอ เทจ็ จรงิ ทจี่ ะเบกิ ความนน้ั
ดว ยตนเอง
μÑÇÍ‹ҧ
นาย ก. เหน็ นาย ข. ขบั รถดว ยความเรว็ สงู แลว มงุ เขา ชนนางสาว ค. ถงึ แกค วามตาย
ดว ยตาของตนเอง เชน นี้ นาย ก. จงึ เปนประจกั ษพยานในคดีน้ี
¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅ‹Ò หมายถึง พยานบุคคลที่มิไดสัมผัสขอเท็จจริงท่ีจะเบิกความน้ัน
ดว ยตนเอง แตไ ดร บั ทราบเรอ่ื งราวมาจากการบอกเลา ของบคุ คลอน่ื หรอื จากบนั ทกึ ทบี่ คุ คลอน่ื ไดท าํ ไว
พยานบอกเลา ไมจ าํ เปน ตอ งอยใู นรปู พยานบคุ คลเสมอไป อาจอยใู นรปู ของเอกสารหรอื สอื่ บนั ทกึ เสยี ง
ทมี่ ขี อ ความซง่ึ เปน การบอกเลา ของพยานบคุ คลกไ็ ด (มาตรา ๒๒๖/๓) เชน บนั ทกึ คาํ ใหก ารของผตู อ งหา
ในช้ันจับกุม เทปบันทึกเสียงคําสนทนาหรอื การเลาเรอ่ื งของผูเห็นเหตกุ ารณ
μÇÑ ÍÂÒ‹ §
นายดาํ เบกิ ความวา นายแดง เลา ใหต นเองฟง วา นายแดงเหน็ นาย ก. ใชอ าวธุ ปน
ยิงนาย ข. ถงึ แกค วามตาย เชนนี้ นายดาํ ไมไดเปนผูเหน็ เหตกุ ารณท่เี กิดขน้ึ แตร บั ฟง มาจากนายแดง
อกี ทอดหนงึ่ นายดําจงึ เปน พยานบอกเลา

๑๘๘

÷.ò ¾ÂÒ¹ËÅ¡Ñ °Ò¹·èÕÈÒÅÃѺ¿˜§à¾Í×è »ÃÐ⪹㏠¹¡Òþ¨Ô ÒóÒ

ดังท่ีกลาวมาแลวขางตนวา พยานหลักฐานเปนสิ่งสาํ คัญที่จะพิสูจนขอเท็จจริงท่ีมี
การกลา วอา งในการดาํ เนนิ คดี ดงั นนั้ พยานหลกั ฐานทจ่ี ะนํามาพจิ ารณานน้ั จะตอ งเปน พยานหลกั ฐาน
ทไี่ ดมาโดยชอบดว ยกฎหมาย กลา วคือ

๑) ตองเปนพยานหลักฐาน (พยานบุคคล พยานเอกสาร พยานวัตถุ) ท่ีÁÔä´Œà¡Ô´¨Ò¡
¡Òè٧㨠ÁคÕ าํ ÁÑè¹ÊÞÑ ÞÒ ¢àÙ‹ ¢çÞËÅÍ¡ÅǧËÃ×Íâ´ÂÁԪͺ»ÃСÒÃ͹×è (มาตรา ๒๒๖)) เพราะหากวา
เปน พยานหลกั ฐานที่ไดม าเนอื่ งจากการกระทาํ โดยมชิ อบ หรอื พยานหลกั ฐานท่ีไดมาโดยอาศัยขอ มลู
ที่เกิดข้ึนหรือไดมาโดยมิชอบ กฎหมายหามมิใหศาลรับฟงพยานหลักฐานนั้น เวนแตการรับฟงพยาน
หลักฐานน้ันจะเปนประโยชนตอการอาํ นวยความยุติธรรมมากกวาผลเสียอันเกิดจากผลกระทบ
ตอ มาตรฐานของระบบงานยตุ ธิ รรมทางอาญาหรอื สทิ ธเิ สรภี าพพนื้ ฐานของประชาชน (มาตรา ๒๒๖/๑)

ÁÒμÃÒ òòö พยานวตั ถุ พยานเอกสาร หรอื พยานบคุ คล ซง่ึ นา จะพสิ จู นไ ดว า จาํ เลยมผี ดิ
หรือบริสุทธิ์ ใหอางเปนพยานหลักฐานได แตตองเปนพยานที่มิไดเกิดจากการจูงใจ มีคํามั่นสัญญา
ขูเข็ญ หลอกลวง หรือโดยมิชอบประการอื่น และใหสืบตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้
หรือกฎหมายอื่นอันวา ดว ยการสืบพยาน

ÁÒμÃÒ òòö/ñ ในกรณีความปรากฏแกศาลวา พยานหลักฐานใดเปนพยานหลักฐาน
ทเ่ี กดิ ขน้ึ โดยชอบแตไ ดม าเนอ่ื งจากการกระทาํ โดยมชิ อบ หรอื เปน พยานหลกั ฐานทไ่ี ดม าโดยอาศยั ขอ มลู
ทเ่ี กดิ ข้ึนโดยมชิ อบ หา มมิใหศาลรับฟง พยานหลักฐานนนั้ เวน แต การรบั ฟงพยานหลกั ฐานนนั้ จะเปน
ประโยชนตอการอํานวยความยุติธรรมมากกวาผลเสีย อันเกิดจากผลกระทบตอมาตรฐานของระบบ
ความยุตธิ รรมทางอาญาหรอื สิทธิเสรภี าพพ้นื ฐานของประชาชน

ในการใชด ลุ พนิ จิ รบั ฟง พยานหลกั ฐานตามวรรคหนงึ่ ใหศ าลพจิ ารณาถงึ พฤตกิ ารณท งั้ ปวง
แหง คดี โดยตอ งคํานงึ ถงึ ปจจยั ตางๆ ดังตอ ไปน้ี

(๑) คณุ คา ในเชิงพสิ จู น ความสาํ คัญ และความนา เชอ่ื ถอื ของพยานหลักฐาน
(๒) พฤตกิ ารณแ ละความรา ยแรงของความผดิ ในคดี
(๓) ลกั ษณะและความเสยี หายที่เกิดจากการกระทําโดยมชิ อบ
(๔) ผูท่ีกระทําการโดยมิชอบอันเปนเหตุใหไดพยานหลักฐานมานั้น ไดรับการลงโทษ
หรือไมเ พยี งใด
Á.òòö/ò หามมิใหศาลรับฟงพยานหลักฐานท่ีเกี่ยวกับการกระทาํ ผิดคร้ังอื่นๆ หรือ
ความประพฤติในทางเส่อื มเสียของจาํ เลย เพอื่ พิสูจนวาจาํ เลยเปน ผกู ระทําผิดในคดที ่ีถูกฟอ ง เวน แต
พยานหลักฐานอยา งหนึง่ อยา งใดดังตอไปนี้
(๑) พยานหลักฐานทีเ่ ก่ยี วเน่อื งโดยตรงกบั องคประกอบความผดิ ของคดที ่ีฟอ ง
(๒) พยานหลักฐานทแ่ี สดงถึงลักษณะ วธิ ี หรอื รปู แบบเฉพาะในการกระทาํ ความผดิ ของ
จาํ เลย

๑๘๙

(๓) พยานหลักฐานท่ีหักลางขอกลาวอางของจําเลยถึงการกระทาํ หรือความประพฤติ
ในสวนดีของจาํ เลย

ความในวรรคหนงึ่ ไมห า มการนําสบื พยานหลกั ฐานดงั กลา ว เพอ่ื ใหศ าลใชป ระกอบดลุ พนิ จิ
ในการกาํ หนดโทษหรือเพม่ิ โทษ
μÇÑ ÍÂÒ‹ §คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ

คํา¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·èÕ ñùóù/òõôô ส. ถกู เจา พนกั งานตาํ รวจจบั กมุ ในขอ หามเี มทแอมเฟตามนี
ไวในครอบครอง โดยตรวจคน พบเมทแอมเฟตามีนจาก ส. แลว เจา พนักงานตํารวจเสนอวา หาก ส.
ไปลอซื้อเมทแอมเฟตามีนจากผูจาํ หนายใหก็จะไมดําเนินคดี ส. จึงไปลอซ้ือเมทแอมเฟตามีนจาก
จําเลย การที่ ส. มาเบิกความเปนพยานโจทก จึงเปนพยานชนิดท่ีเกิดขึ้นจากการจูงใจและใหคาํ มั่น
สัญญาโดยมิชอบของเจา พนกั งานตาํ รวจ รบั ฟง เปนพยานไมไ ด ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๒๒๖ (เหตเุ กิด
วันที่ ๓ เมษายน ๒๕๔๐)

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè òôñô/òõõñ จาํ เลยไปที่บานของ ว. พรอมกบั ทนายความและ
เจาพนกั งานตํารวจอีกคนหนึ่งเพ่ือพดู คยุ เก่ียวกบั เร่ืองการเบกิ เงินของ บ. และการใชกระแสไฟฟา จาก
โรงงานจําเลย โดยเจา พนกั งานตาํ รวจผนู น้ั ไดแ อบบนั ทกึ เหตกุ ารณท งั้ ภาพและเสยี งไวด ว ย พฤตกิ ารณ
ในการบันทึกเหตุการณดังกลาวเปนการลักลอบกระทาํ กอนวันท่ีจาํ เลยอางตนเองเขาเบิกความเปน
พยานเพียง ๑ วัน เพราะตองการจะไดขอมูลที่แอบบันทึกไว เนื่องจากจําเลยฉีกเอกสารหลักฐาน
ที่วาจาง บ. กอสรางโรงงานทิ้งไปแลว จึงพยายามหาหลักฐานใหม ดังนั้น ขอมูลดังกลาวจึงเปน
พยานหลักฐานที่จําเลยทาํ ขึ้นใหมดวยการทําเปนดีกับ ว. แลวลักลอบบันทึกเหตุการณนั้นไว
ถือไดวา เปนพยานหลักฐานท่ีเกิดขึ้นจากการหลอกลวงและดวยวิธีการที่มิชอบ ตองหามมิใหอาง
เปน พยานหลกั ฐานตาม พ.ร.บ.จดั ตง้ั ศาลทรพั ยส นิ ทางปญ ญาและการคา ระหวา งประเทศและวธิ พี จิ ารณา
คดีทรัพยส นิ ทางปญญาและการคาระหวา งประเทศฯ มาตรา ๒๖ ประกอบ ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒๒๖

ò) μÍŒ §à»š¹¾ÂÒ¹ªéѹ˹èÖ§ ËÃ×;ÂÒ¹â´Âμç กลา วคือ ถาเปน พยานเอกสารก็จะตอง
เปน ตน ฉบบั เอกสาร เวน แตห าตน ฉบบั ไมไ ด สาํ เนาทร่ี บั รองวา ถกู ตอ งหรอื บคุ คลทร่ี ขู อ ความกอ็ า งเปน
พยานได (มาตรา ๒๓๘) ถา เปนหนงั สือราชการสาํ เนาที่เจา หนาทีร่ บั รองวาถกู ตอ งก็ใชไ ด เวน แตศ าล
ระบุไวในหมายเรียก ถาเปนพยานวัตถุ ก็จะตองเปนตัววัตถุท่ีแทจริงท่ีคูกรณีกลาวอาง ถาเปนพยาน
บุคคลกจ็ ะตอ งเปน บุคคลที่รเู ห็นเหตุการณพพิ าทท่ีเกดิ ขึ้นหรอื เรยี กวา ประจกั ษพ ยาน

÷.ò.ñ ¢ÍŒ ¡àǹŒ 㹡ÒÃÃºÑ ¿§˜ ¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅÒ‹
แมวาโดยหลักการพิจารณาพิพากษาของศาลนั้น ศาลจะตองพิจารณาจนไมมี

ขอ สงสยั วา บคุ คลทเี่ ปน จาํ เลยในคดนี น้ั เปน ผกู ระทําความผดิ ตามทโี่ จทกฟ อ งรอ งจรงิ หรอื ไม ซง่ึ ในการ
พจิ ารณาคดดี งั กลา วตามสภาพขอ เทจ็ จรงิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ บางประเดน็ ขอ พพิ าททค่ี กู รณนี นั้ ขน้ึ มาสกู ระบวนการ
พิจารณาคดีของศาลนั้น คูกรณีไมอาจแสวงหาพยานชั้นหนึ่งซึ่งเปนประจักษพยานที่รูเห็นเหตุการณ

๑๙๐

นั้นไดดวยตนเอง และเพื่อใหการนาํ เสนอพยานของคูกรณีนั้นสามารถนาํ มารอยเรียงเพื่อใหเห็นถึง
ความเชอ่ื มโยงของขอ เทจ็ จรงิ ทเ่ี กดิ ขนึ้ นนั้ จงึ จาํ เปน ทจี่ ะตอ งยอมรบั พยานหลกั ฐานในระดบั รองลงมา
กลา วคอื ¡Ã³·Õ ¤Õè ¡‹Ù óäÕ ÁÊ‹ ÒÁÒöนาํ ¾ÂÒ¹ª¹éÑ Ë¹§Öè ËÃÍ× »ÃШ¡Ñ ɾ ÂÒ¹ÁÒ¾ÊÔ ¨Ù ¹¢ ÍŒ ¡ÅÒ‹ ÇÍÒŒ §¢Í§½Ò† Â
μ¹ä´Œ હ‹ ¹Õé ¡®ËÁÒ¨§Ö ͹ÞØ ÒμãËÈŒ ÒÅÃºÑ ¿˜§¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅÒ‹ ä´Œ ËÒ¡¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅ‹Ò¹¹Ñé ࢌÒÍ‹Ùã¹
ËÅѡࡳ±·Õè¡®ËÁÒÂกํา˹´äÇŒã¹ÁÒμÃÒ òòö/ó และขณะเดียวกัน ในกรณีการรับฟงพยาน
บอกเลา นนั้ ไดม คี าํ พพิ ากษาของศาลฎกี าไดว างแนวทางไวว า กรณใี ดบา งทศี่ าลยอมรบั ฟง พยานบอกเลา
ท่ีคูกรณีนํามาเสนอ แตอยางไรก็ตามในการพิจารณาคดีของศาลน้ัน ÈÒŨÐÃѺ¿˜§¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅ‹Ò
à¾Íè× »ÃСͺ¡ºÑ ¾ÂÒ¹ËÅ¡Ñ °Ò¹Í¹è× æ ´ÇŒ  และเมอื่ ศาลเหน็ วา พยานหลกั ฐานทง้ั หมดทโี่ จทกน าํ เสนอ
มาน้ัน สามารถพิสูจนใหศาลแนใจวามีการกระทําความผิดจริง และจําเลยเปนผูกระทําความผิดน้ัน
ศาลกจ็ ะพพิ ากษาลงโทษจาํ เลยตามทโ่ี จทกฟ อ ง แตห ากศาลมคี วามสงสยั ตามสมควรวา จาํ เลยไดก ระทาํ
ความผดิ หรอื ไม ศาลก็จะยกประโยชนแหง ความสงสัยใหจาํ เลยไป (มาตรา ๒๒๗)

จากท่กี ลาวมาแลวขา งตน จงึ เห็นไดวา เจา พนักงานตํารวจกต็ อ งรับรวู า มพี ยาน
บอกเลาใดบางท่ีศาลยอมรับฟง เพื่อประโยชนในการรวบรวมพยานหลักฐานของพนักงานสอบสวน
อนั จะนาํ ไปสกู ารฟอ งรอ ง และพจิ ารณาคดขี องศาลตอ ไป ดงั ทก่ี ลา วมาแลว ขา งตน วา ศาลจะพจิ ารณา
รบั ฟง พยานบอกเลา เพ่ือประกอบพยานหลกั ฐานยิ่งข้ึนไดใ น ๒ รูปแบบ คอื

ñ) ¡ÒÃÃѺ¿˜§¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅ‹ÒμÒÁ»ÃÐÁÇÅ¡®ËÁÒÂÇÔ¸Õ¾Ô¨ÒóҤÇÒÁÍÒÞÒ
ÁÒμÃÒ òòö/ó “ขอความซ่ึงเปนการบอกเลาที่พยานบุคคลใดนํามาเบิกความตอศาลหรือท่ีบันทึก
ไวในเอกสารหรือวัตถุอื่นใดซึ่งอางเปนพยานหลักฐานตอศาล หากนําเสนอเพื่อพิสูจนความจริงแหง
ขอ ความน้ัน ใหถือเปน พยานบอกเลา

หา มมิใหศ าลรบั ฟงพยานบอกเลา เวนแต
(๑) ตามสภาพ ลักษณะ แหลงที่มา และขอเท็จจริงแวดลอมของพยาน
บอกเลา นน้ั นา เชื่อวา จะพสิ จู นความจรงิ ได หรือ
(๒) มเี หตจุ าํ เปน เนอื่ งจากไมส ามารถนาํ บคุ คลซงึ่ เปน ผทู ไ่ี ดเ หน็ ไดย นิ หรอื
ทราบขอความเกย่ี วในเร่อื งท่จี ะใหก ารเปนพยานนนั้ ดวยตนเองโดยตรงมาเปนพยานได และมเี หตผุ ล
สมควรเพือ่ ประโยชนแ หง ความยตุ ิธรรมท่ีจะรับฟง พยานบอกเลาน้ัน
ในกรณีที่ศาลเห็นวาไมควรรับไวซึ่งพยานบอกเลาใด และคูความฝายท่ี
เกยี่ วขอ งรองคัดคา นกอ นทศ่ี าลจะดําเนนิ คดตี อ ไป ใหศ าลจดรายงานระบนุ าม หรือชนิดและลกั ษณะ
ของพยานบอกเลา เหตุผลที่ไมยอมรับและขอคัดคานของคูความฝายที่เก่ียวของไว สวนเหตุผล
ทค่ี คู วามฝา ยคดั คา นยกขน้ึ อา งนน้ั ใหศ าลใชด ลุ ยพนิ จิ จดลงไวใ นรายงานหรอื กาํ หนดใหค คู วามฝา ยนนั้
ยน่ื คําแถลงตอ ศาลเพ่ือรวมไวใ นสํานวน”
จากบทบัญญัติของมาตรา ๒๒๖/๓ วรรคแรก แสดงใหเห็นไดวา
พยานบอกเลาน้ันไมใชมีเพียงเฉพาะคําบอกกลาวของบุคคลที่มาเบิกความตอศาลเพียงอยางเดียว

๑๙๑

เทานั้น แตกฎหมายยังใหความหมายที่กวางออกไป กลาวคือ พยานบอกเลาน้ันอาจอยูในรูปแบบ
ของเอกสารหรอื สอ่ื บันทึกเสียง ทีม่ ขี อมลู มาจากการบอกกลา วของบุคคล เพ่อื นํามาพสิ จู นความจริง
แหง ขอ ความนน้ั ได เชน บนั ทกึ คาํ ใหก ารของผตู อ งหาในชนั้ จบั กมุ เทปบนั ทกึ เสยี งหรอื แผน บนั ทกึ เสยี ง
การเลาเรื่องของผเู หน็ เหตุการณ เปน ตน

จากมาตรา ๒๒๖/๓ วรรคสอง กําหนดชัดเจนวา “หามมิใหศาลรับฟง
พยานบอกเลา” เหตุผลท่ีศาลไมอาจรับฟงขอเท็จจริงท่ีนําสืบโดยพยานบอกเลามาเปนหลักในการ
พจิ ารณาพพิ ากษาคดี กด็ ว ยเหตุผลคอื

๑. บุคคลซง่ึ เปนผเู ลาขอเทจ็ จริงไมไ ดเปน ผูทจี่ ะมาเบกิ ความตอ ศาล จงึ ไม
ตอ งผา นการสาบานตนกอ นเบิกความตอ ศาล จงึ ไมม หี ลกั ประกนั วา เขาจะพดู ความจริงหรือไม

๒. เม่ือเร่ืองท่ีบุคคลเลาน้ันจะเปนขอความอันเปนเท็จ ผูบอกเลาน้ันก็ไม
ตองรับผดิ ฐานเบกิ ความเทจ็

๓. ขอเท็จจริงท่ีบุคคลน้ันเลามาอาจมีการคลาดเคลื่อน เน่ืองจากฟง
หลายตอ หลายทอด อาจมกี ารแตงเตมิ หรือเปลยี่ นแปลงไปได

๔. บุคคลที่บอกเลา นน้ั ไมไดร ูเ หน็ เหตกุ ารณด ว ยตนเอง หากมาเบกิ ความ
ตอศาล ทําใหค ูกรณไี มส ามารถซกั คา น และจะซักคานไปก็คงไมไดประโยชนอะไรมากนกั

¢ŒÍ¡àÇŒ¹ã¹¡ÒÃÃѺ¿§˜ ¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅ‹ÒμÒÁÁÒμÃÒ òòö/ó
อยางไรกต็ าม ดังท่กี ลาวขางตน วา ในบางคดี เจา พนกั งานตํารวจไมส ามารถ
หาประจักษพยานท่ีเห็นเหตุการณขณะเกิดเหตุได นอกจากคําบอกกลาวของบุคคลที่รับรูขอเท็จจริง
กฎหมายจงึ ยนิ ยอมใหม กี ารรบั ฟง พยานหลกั ฐาน ทเี่ ปน พยานบอกเลา ประกอบกบั พยานหลกั ฐานอน่ื ๆ ได
ซึ่งกรณีขอยกเวนดังกลาวไดกําหนดไวในมาตรา ๒๒๖/๓ วรรคสอง (๑) และ (๒) กฎหมายไดเขียน
ขอ ยกเวน ในการรบั ฟงพยานบอกเลา คอ นขา งกวางและยดื หยนุ ใน ๒ กรณี คือ
๑. กรณีที่พยานบอกเลานั้นÁդسÀÒ¾ËÃ×ÍÁÕ¤ÇÒÁ¹‹Òàªè×Ͷ×Í ซ่ึงกรณีน้ี
ศาลจะพจิ ารณาวา พยานบอกเลา นนั้ มคี ณุ คา ในเชงิ พสิ จู นค วามจรงิ ในคดไี ดด มี ากแคไ หน ศาลจะพจิ ารณา
จากปจ จัย ๔ ประการ คอื

(๑) สภาพของพยานบอกเลา
(๒) ลกั ษณะของพยานบอกเลา
(๓) แหลง ทมี่ าของพยานบอกเลา
(๔) ขอเท็จจริงแวดลอมของพยานบอกเลานั้นนาเชื่อวาจะพิสูจน
ความจรงิ ได
เชน ศาลจะพิจารณาวาแหลงที่มาของขอมูลนั้นมาจากใคร เปน
การบอกเลา มาก่ีทอดแลว วิธีการทบี่ อกเลา ตอ กนั มามโี อกาสคลาดเคล่อื นหรอื ไมเ พยี งใด เปนตน

๑๙๒

μÑÇÍ‹ҧคาํ ¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ÷ôôù/òõõô กฎหมายไมไดหามมิใหศาลรับฟงพยานบอกเลา

หากวาตามสภาพ ลักษณะ แหลงที่มา และขอเท็จจริงแวดลอมของพยานบอกเลานั้น นาเชื่อถือวา
จะพิสูจนความจรงิ ได ตาม ป.วอิ าญา มาตรา ๒๒๖/๓

๒. กรณÁี ¤Õ ÇÒÁจาํ ໹š ในกรณคี วามจาํ เปน นี้ ศาลจะพจิ ารณาจากเหตผุ ลคอื
(๑) เนื่องจากไมสามารถนําบุคคลซึ่งเปนผูท่ีไดเห็น ไดยิน หรือทราบ

ขอ ความเก่ียวในเรื่องทจี่ ะใหการเปนพยานนั้นดวยตนเองโดยตรงมาเปนพยานได และ
(๒) มีเหตุผลสมควรเพ่ือประโยชนแหงความยุติธรรมที่จะรับฟงพยาน

บอกเลานั้น
μÑÇÍÂÒ‹ §คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ ùóöô/òõõõ ผูเสียหายไดรับหมายเรียกใหมาเปนพยานท่ีศาล
แตถ งึ วนั นดั กลบั ไมม าศาลและไมไ ดแ จง เหตขุ ดั ขอ ง ศาลชนั้ ตน จงึ ออกหมายจบั ผเู สยี หายเพอ่ื เอาตวั มา
เปน พยาน แตก ็ไมไ ดต วั ผเู สยี หายมาเบกิ ความตอ ศาล ถือไดว า มีเหตจุ าํ เปน

ò) ¡ÒÃÃѺ¿˜§¾ÂÒ¹ºÍ¡àÅÒ‹ μÒÁá¹Çคํา¾¾Ô Ò¡ÉҢͧÈÒŮաÒ
แมวา ประมวลกฎหมายวธิ พี ิจารณาความอาญา มาตรา ๒๒๖/๓ ไดบญั ญตั ิ

ใหศาลยอมรับฟงพยานบอกเลา เพื่อประกอบการพิจารณาพิพากษาคดีก็ตาม แสดงใหเห็นไดวา
การรบั ฟง พยานบอกเลา นน้ั บางกรณยี งั คงจะรบั ฟง ไดอ ยู หากวา พยานบอกเลา เหลา นนั้ พอจะมนี า้ํ หนกั
นาเชอ่ื ถือไดบา ง ซ่งึ ไดม คี าํ พิพากษาของศาลฎีกาอยูหลายกรณีทีย่ อมรบั พยานบอกเลานั้น ๆ ไดแก

๑. คํากลา วของพยานทใ่ี กลช ิดกับเหตกุ ารณ
๒. คําซดั ทอดของผกู ระทาํ ความผิดดวยกัน
๓. คํารบั ทีผ่ ูกลา วเสียประโยชน
๔. คาํ บอกกลา วของผถู กู ทํารายกอนตาย

๑๙๓

(ñ) คาํ ¡Å‹ÒǢͧ¾ÂÒ¹·Õãè ¡ÅªŒ ´Ô ¡ºÑ àËμ¡Ø Òó
เปนคํากลาวของพยานท่ีà¡Ô´¢éÖ¹ÀÒÂËÅѧÁÕàËμØ¡ÒóáÅÐμŒÍ§à»š¹

คาํ ¡ÅÒ‹ Ç·¡Õè ÃЪ¹éÑ ª´Ô ¡ºÑ àËμ¡Ø Òó¹ ¹Ñé æ «§èÖ ¼¡ŒÙ ÅÒ‹ Ç处 äÁÁ‹ àÕ ÇÅÒ·¨Õè Ф´Ô á짋 àμÁÔ àÃÍ×è §ÃÒÇä´·Œ ¹Ñ ผกู ลา ว
ไดกลาวโดยไมมีโอกาสปรุงแตงขอมูล หรือปรักปรํา เปล่ียนแปลงขอเท็จจริงเปนอยางอื่นได ดังนั้น
แมพยานไมไดเห็นเหตุการณที่เกิดข้ึนดวยตนเอง แตพยานไดยืนยันถึงสิ่งที่ตนไดยินมา ซ่ึงคน
ที่กลาวน้ันไดกลาวขณะที่ใกลชิดกับเหตุการณท่ีเกิดข้ึน เชน ผูที่ถูกทํารายไดระบุช่ือคนรายทันที
ที่ตนถูกทํารายรางกาย ดังน้ัน ผูที่ไดยินคําพูดของผูท่ีถูกทํารายนั้น สามารถมาเบิกความเปน
พยานบอกเลา ประเภทนี้ได
μÇÑ Í‹ҧคํา¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè òôòò/òõóñ แมจะไมม พี ยานคนใดรเู หน็ ขณะจาํ เลยใชม ดี ฟน ผตู าย
แตมีพยานประกอบแวดลอมทใี่ กลช ดิ กับกรณีท่เี กิดขน้ึ คือ ส. ภรรยาจาํ เลย และ น. แมย ายจาํ เลย
โดยไดความจากพยานท้ังสองวา คืนกอนวันเกิดเหตุ จําเลยและผูตายด่ืมสุราแลวทะเลาะทาทายกัน
รงุ ขึ้นเวลาประมาณ ๘ นาฬก า จาํ เลยและผูตายออกจากบา นไปดว ยกนั โดยจาํ เลยมีมีดตดิ ตวั ไปดวย
ครน้ั เวลาประมาณ ๑๒ นาฬก า จาํ เลยกลบั บา น ถอื มดี ดงั กลา วซง่ึ เปอ นเลอื ดบอก ส. วา ไดฆ า ผตู ายแลว
และหา ม ส. ไมใ หไ ปแจง ความมฉิ ะนน้ั จะฆา และเวลาประมาณ ๑๖ นาฬก า จาํ เลยไปหา น. บอกวา ได
ฆา ผตู ายแลว ถา ใครไปแจง ตาํ รวจจะฆา ใหห มด พยานหลกั ฐานดงั กลา วเปน พยานแวดลอ มทใี่ กลช ดิ กบั
กรณที เ่ี กดิ ขน้ึ อยา งมาก เมอ่ื ฟง ประกอบกบั ทจ่ี าํ เลยใหก ารรบั สารภาพในชนั้ สอบสวนและนาํ ชที้ เ่ี กดิ เหตุ
ประกอบคํารับสารภาพแลว จึงปราศจากขอสงสัยวา จําเลยไดกระทําผิดฐานฆาผูอ่ืนตาย ประมวล
กฎหมายอาญา มาตรา ๒๘๘

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè òñòó/òõôñ คาํ บอกยนื ยนั ตวั คนรา ยตอ พยานทงั้ สองโดยมไิ ดล งั เลใจ
แสดงวา ผูตายจําหนา คนรา ยได แนน อนวา เปน จาํ เลยจริง คําบอกเลาในลกั ษณะเชน นย้ี อมรับฟงไดใ น
ฐานะท่ีเปนคํากลาว ในเวลาใกลชิดกับเหตุ โดยไมมีโอกาสท่ีผูบอกเลาจะคิด ใสความปรักปรําไดทัน
ยอมเปนพฤติการณรับฟงประกอบพยานหลักฐานอ่ืนได จําเลยเปนฝายไดรับอันตรายแกกาย
สวนผูตายไมไดรับอันตราย จึงไมมีเหตุที่จําเลยจะตองหวาดกลัววาผูตายและญาติผูตายจะมาทําราย
จําเลยอีก พฤติการณของจําเลยที่หลบหนีโดยไมยอมกลับไปทํางานนาจะเปนเพราะจําเลยตี ทําราย
รา งกายผตู ายในคนื เกดิ เหตุ โดยกลวั วา จะถกู เจา พนกั งานตาํ รวจจบั ไดม ากกวา ประกอบกบั ในชนั้ จบั กมุ
จาํ เลยกใ็ หก ารรบั สารภาพวา เปน ผทู าํ รา ยผตู ายจนถงึ แกค วามตายโดยมสี าเหตเุ กดิ จากการทะเลาะววิ าท
และยอมรับวา เปนบคุ คลเดียวกันกบั ชื่อซงึ่ ตองหาวากระทําความผดิ ตามระบไุ วในหมายจบั จริงจึงเปน
พยานหลกั ฐานยันจําเลยในชน้ั พจิ ารณาได แมจ ําเลยจะถกู จับภายหลังเกดิ เหตเุ กือบ ๑๐ ป แตพ ยาน
หลกั ฐานทโ่ี จทกนําสืบ ประกอบพฤตเิ หตุแวดลอมกรณี ฟง ไดโดยปราศจากสงสยั วาจําเลยเปน คนราย
รายนี้ ขอนําสืบปฏิเสธของจําเลยไมมีน้ําหนัก หักลางพยานหลักฐานโจทกได จําเลยจึงมีความผิด
ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๘๘

๑๙๔

(ò) คํา«´Ñ ·Í´¢Í§¼Œ¡Ù ÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼´Ô ´ŒÇ¡¹Ñ
เปน คาํ กลา วยนื ยนั ขอ เทจ็ จรงิ ของผรู ว มกระทาํ ผดิ คนหนง่ึ ซงึ่ ไดใ หก าร

ซดั ทอดใหร า ยถงึ ผรู ว มกระทาํ ผดิ กบั ตนวา เปน ผกู ระทาํ ความผดิ หรอื เปน ผรู ว มกระทาํ ความผดิ นน้ั ดว ย
ซ่ึงคํา«Ñ´·Í´¹Õé ÈÒŨÐÃѺ¿˜§´ŒÇ¤ÇÒÁÃÐÁÑ´ÃÐÇѧ໚¹Í‹ҧÂèÔ§ «èÖ§ÈÒŨÐÃѺ¿˜§μ‹ÍàÁ×èÍคํา«Ñ´·Í´
¹¹éÑ æ »ÃСͺ´ÇŒ ÂàËμ¼Ø Å·àèÕ ªÍ×è ä´ÇŒ Ò‹ à¢Òàº¡Ô ¤ÇÒÁμÒÁ¤ÇÒÁ¨Ã§Ô ·àÕè ¡´Ô ¢¹Öé «§èÖ ÈÒŨÐÃºÑ ¿§˜ »ÃСͺ¡ºÑ
¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹Í×è¹ æ áÅÐâ´Â੾ÒÐÍ‹ҧÂèÔ§คํา«Ñ´·Í´¹Ñ鹨ÐÁÕ¹éíÒ˹ѡμ‹ÍàÁè×ÍÊÍ´¤ÅŒÍ§¡Ñº
คาํ ãË¡Œ Òâͧ¼μŒÙ ÍŒ §ËÒ͹×è æ ËÃÍ× ÊÍ´¤ÅÍŒ §¡ºÑ ¾ÂÒ¹ËÅ¡Ñ °Ò¹อนื่ ถา คาํ ซดั ทอดนน้ั มไิ ดเ กดิ จากเจตนา
เพอื่ ใหต นเองพน ผดิ แลว เชน นี้ พอทจ่ี ะรบั ฟง ได แตห ากคาํ ซดั ทอดนน้ั มงุ ประโยชนเ พอื่ ใหต นเองพน ผดิ
คาํ ซดั ทอดนนั้ ยอ มไมม ีนํา้ หนกั ทศี่ าลจะรบั ฟง

กรณีคําซัดทอดของผูรวมกระทําความผิดที่มาเบิกความเปนพยาน
โจทกน้ัน ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒๓๒ บัญญัติหามมิใหโจทกอางจําเลย
เปนพยาน ในเบื้องตนจึงตองพิจารณากอนวาผูรวมกระทําความผิดท่ีมาเบิกความเปนพยานน้ัน
ไดถ กู ฟองหรอื มฐี านะเปน จําเลยในขณะเบกิ ความในคดีนั้นหรือไม ซ่ึงมขี อพิจารณาดงั น้ี

(๑) กรณผี ทู ร่ี ว มกระทาํ ความผดิ กบั จาํ เลย แตไ มไ ดม ฐี านะเปน จาํ เลย
อยูในขณะท่ีจะเบิกความ อาจเปนเพราะโจทกยังไมไดฟองหรือฟองแลวถอนฟอง หรือถอนฟองแลว
และศาลมคี าํ พพิ ากษาถึงทส่ี ดุ ไปแลว บุคคลเหลานโี้ จทกยอ มอา งมาเปน พยานไดไมต อ งหาม

(๒) กฎหมายหามโจทกอางจําเลยเปนพยาน แตไมไดหามจําเลย
เบิกความในฐานะพยานดวยความสมัครใจ เชน ในคดีท่ีมีจําเลยหลายคน การที่จําเลยคนหนึ่งเขา
เบิกความเปนพยานอาจซัดทอดถึงจําเลยอ่ืนดวยก็ได คําเบิกความของจําเลยท่ีปรักปรําหรือเสียหาย
แกจ าํ เลยอน่ื จาํ เลยอื่นอาจซักคานไดตามประมวลกฎหมายวิธีพจิ ารณาความอาญามาตรา ๒๓๓

(๓) ถาพยานคนนั้นเปนเพียงผูกระทําความผิดรวมกับจําเลย
แตไมไดถูกฟองเปนจําเลยในคดีดวย อาจเปนเพราะอัยการใชดุลพินิจสั่งไมฟองเพื่อกันจําเลยบางคน
ไวเปนพยาน กรณีเชนน้ีโจทกยอมอางผูกระทําความผิดที่กันไวมาเปนพยานได และศาลรับฟงพยาน
เชนน้ีไดไมถือเปนคําซัดทอดระหวางจําเลย แมผูรวมกระทําความผิดซึ่งถูกฟองเปนจําเลยในคดีหนึ่ง
จะมาเบิกความเปนพยานโจทกในอีกคดีหน่ึงก็ไมถือวาเปนจําเลยในคดีหลัง คําซัดทอดของพยาน
ไมถ อื วา เปน คาํ ซดั ทอดของจาํ เลยดว ยกนั ไมต อ งหา มโดยมาตรา ๒๓๒ แหง ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณา
ความอาญา (พิภารินทร จนั สกุล, ๒๕๕๕)

๑๙๕

μÑÇÍ‹ҧคํา¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ
คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè òðó/òõóñ ไมม บี ทบญั ญตั ขิ องกฎหมายหา มมใิ หร บั ฟง พยานโจทก

ทเ่ี คยตกอยใู นฐานะผตู อ งหาดว ยกนั เปน แคม นี าํ้ หนกั ใหร บั ฟง มากนอ ยเพยี งใดเทา นนั้ หากศาลเหน็ วา
พยานเชนวาน้ัน เบิกความประกอบชอบดวยเหตุผล เชื่อไดวาเบิกความตามความเปนจริงท่ีเกิดขึ้น
ศาลก็มีอํานาจรับฟง พยานดังกลา วประกอบคดีของโจทกไ ด

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè óñõô/òõóó แมจ ะปรากฏวา ส. เคยถูกฟองวา รวมกระทําผิดคดี
เดียวกันน้ีกับจําเลยมากอน คําเบิกความและคําใหการของ ส. จึงถือไดวาเปนคําซัดทอดของผูรวม
กระทําผิดดวยกันก็ตาม แตคําซัดทอดดังกลาวก็มิไดเปนเร่ืองการปดความผิดของผูซัดทอดใหเปน
ความผิดของจําเลยผูเดียว คงเปนการแจงเรื่องราวถึงเหตุการณที่ตนไดประสบมาจากการกระทําผิด
ของตน ยงิ่ กวาเปน การปรกั ปราํ จําเลย คําเบกิ ความและคําใหการของ ส. จึงมิใชเ ปน พยานหลักฐานที่
จะรบั ฟง ไมไดเสียเลย เพียงแตม ีนํา้ หนกั นอ ย และจะตองรับฟง ดวยความระมัดระวงั เทาน้ัน

(ó) คําÃºÑ ·Õ¼è ÙŒ¡Å‹ÒÇàÊÂÕ »ÃÐ⪹
เปนคํากลาวหรือคํารับทําãËŒμ¹àͧàÊÕÂËÒÂàÊÕ»ÃÐ⪹หรือเปน

คํากลาวท่ีเปนปฏิปกษตอตนเอง เพราะโดยปกติแลว บุคคลยอมจะไมกลาวอะไรท่ีทําใหตนเสียหาย
หากวาเรอื่ งท่กี ลา วนัน้ ไมเปน ความจริง ซึง่ คํา¡ÅÒ‹ ǹÑé¹μŒÍ§à¡Ô´¨Ò¡¤ÇÒÁÊÁ¤Ñ Ã㨢ͧ¼ŒÙ¡Å‹ÒÇน้นั เอง
μÇÑ Í‹ҧคํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè öóõ/òõôó ผูเสียหายเบิกความบรรยายพฤติกรรมของจําเลย
ตงั้ แตก อ นและขณะกระทาํ ชาํ เราเปน ขน้ั ตอนตามลาํ ดบั วา มกี ารใชก าํ ลงั กายอยา งไร พดู จาบงั คบั ขเู ขญ็
อยางไร และกระทําการกระทําชําเราเปนเหตุเปนผลไมขัดตอหลักความจริงของธรรมชาติ หากมิได
มีขอเท็จจริงเกิดข้ึนแลว ผูเสียหายซึ่งเปนเด็กก็จะไมสามารถเบิกความในลักษณะเชนนั้นได จึงยากท่ี
ผูเสียหายจะปนแตงข้ึนมาเอง ประกอบกับผูเสียหายยังเปนนักเรียน การถูกลวงละเมิดทางเพศ
จึงเปน สิง่ นา อบั อายทจี่ ะมาเปดเผยใหผ อู ืน่ ลวงรู ผเู สียหายยอมไมมจี ริตเสแสรง เอาความเท็จพดู บอก
แกผ ูอ นื่ ใหเส่ือมเสียแกต นเองและครอบครวั เม่อื ประกอบกบั พยานหลักฐานอนื่ ๆ จึงรับฟง ได

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ùö - ù÷/òõôõ ผเู สียหายเปนหญิงอายุ ๑๖ ปเ ศษ และกาํ ลัง
ศกึ ษาอยใู นวทิ ยาลยั การอาชพี รจู กั และไมเ คยมสี าเหตโุ กรธเคอื งกบั จาํ เลยทง้ั สม่ี ากอ น ไดเ บกิ ความถงึ
พฤตกิ ารณข ณะทถ่ี กู จาํ เลยทงั้ สกี่ บั พวกขม ขนื กระทาํ ชาํ เราเปน ขนั้ ตอน มรี ายละเอยี ดสอดคลอ งสมจรงิ
ยากแกการท่จี ะปรงุ แตงขึ้น หากมิไดเกดิ ข้ึนจริงยอ มเปน การผิดวสิ ยั ที่หญงิ สาวจะปน แตง เร่ืองทต่ี นถูก
ชายหลายคนขมขืนกระทําชําเรา อันมีลักษณะเปนการโทรมหญิง ซึ่งเปนเร่ืองเส่ือมเสียตอช่ือเสียง
ของตนอยางรายแรง ข้ึนมาปรักปรําจําเลยท้ังส่ี ทั้งขณะเกิดเหตุมีแสงสวางจากเทียนไขและไฟแช็ก

๑๙๖

ทพี่ วกจาํ เลยจดุ และผเู สยี หายเหน็ จาํ เลยทงั้ สใ่ี นระยะใกล ในวนั รงุ ขน้ึ ผเู สยี หายแจง ความตอ เจา พนกั งาน
ตาํ รวจกไ็ ดร ะบชุ อ่ื จาํ เลยทงั้ สก่ี บั พวก จงึ เชอื่ ไดว า ผเู สยี หายเบกิ ความตามความจรงิ ประกอบกบั จาํ เลย
ที่ ๑ ท่ี ๒ และท่ี ๔ กร็ บั วาวนั เกดิ เหตไุ ปท่สี ถานที่เกิดเหตุจริง โดยเฉพาะจําเลยที่ ๔ ไดย ินเพอ่ื นทีร่ ว ม
ด่ืมเบยี รใ นกลุม พูดวาจะเอาผูห ญิงสองคน จากนนั้ เพอ่ื นท่ีพดู ฉุดผเู สยี หายเขา ไปในขนาํ สว นเพื่อนอกี
คนหน่ึงฉดุ นางสาว ส. ไปขา งในภูเขา สวนท่จี ําเลยที่ ๓ อางวาไมไ ดไปในทเ่ี กิดเหตนุ ัน้ เปนการกลา ว
อางลอยๆ ไมนาเช่ือถือ พยานโจทกจึงมีน้ําหนักแนนแฟนรับฟงได โดยปราศจากขอสงสัยวาจําเลย
ทั้งสีก่ บั พวกไดร วมกนั ขมขืนกระทาํ ชําเราผูเ สยี หายอนั มลี กั ษณะเปนการโทรมหญงิ แมแ พทยจ ะตรวจ
ผเู สยี หายไมพ บรอยบาดแผลใดภายนอก และตรวจภายในพบเยอ่ื พรหมจารฉี กี ขาดเกา ไมพ บบาดแผล
ใหมใ ดๆ ตรวจหาเชือ้ อสุจิและแอชิดฟอสฟาเตสไมพ บ และไมพ บรอ งรอยของการรว มประเวณี แตไ ด
ความวากอ นเกดิ เหตุ ผูเสียหายเคยรว มประเวณีกับแฟนมากอ น ทัง้ ผูเ สยี หายไดอาบนํา้ ชาํ ระรางกาย
กอ นไปใหแ พทยตรวจ ซึ่งเปน เวลาหลงั เกิดเหตุแลว ๑ วัน แพทยเ องก็ใหความเหน็ วา หญงิ ท่ีถูกขมขืน
กระทําชําเราและตรวจไมพบเช้ืออสุจิ มิไดหมายความวาไมถูกกระทําชําเรา ซึ่งขึ้นอยูกับปจจัยหลาย
ประการ หากเยื่อพรหมจารีฉีกขาดเกาก็อาจเปนไปไดที่วาไมสามารถที่จะตรวจพบหารองรอยขมขืน
กระทําชาํ เราภายในได ดังนัน้ แมแพทยจ ะตรวจไมพ บรอ งรอยการรว มประเวณี ก็ไมถ งึ กับทําใหพ ยาน
โจทกรับฟงไมไ ดวา ผเู สียหายไมถูกขม ขนื กระทําชําเรา

(ô) คําºÍ¡¡Å‹ÒǢͧ¼¶ŒÙ Ù¡ทําÃÒŒ ¡͋ ¹μÒÂ
เปนคํากลาวของบุคคลผูถูกทํารายกอนตาย ซึ่งเปนคําºÍ¡¡Å‹ÒÇ·Õè

à¡ÂèÕ Ç¡ºÑ ¢ÍŒ à·¨ç ¨Ã§Ô ·μèÕ ¹¶¡Ù ทาํ ÃÒŒ  áÅÐã¹¢³Ð·¡Õè ÅÒ‹ ǹ¹Ñé ¼¡ŒÙ ÅÒ‹ ÇÃμŒÙ ÇÑ ÇÒ‹ μ¹àͧã¡Å¨Œ ÐμÒ คาํ บอกกลา ว
ของผูถูกทํารายกอนตาย ศาลจะรับฟงเฉพาะใน¤´ÕÍÒÞÒ·èÕ໚¹¡ÒáÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´μ‹ÍªÕÇÔμ ËÃ×Í
¤ÇÒÁ¼Ô´Í×蹫Ö觨ÐÊ‹§¼ÅãËŒà¡Ô´¤ÇÒÁμÒÂä´Œ เชน ชิงทรัพย ปลนทรัพยที่มีการทํารายรางกายดวย
และศาลจะรบั ฟง ไดเ ฉพาะ ชอ่ื ผทู เ่ี ปน ผทู าํ รา ย สาเหตแุ ละพฤตกิ ารณแ หง การฆา เทา นน้ั หากเปน เรอื่ งอนื่ ๆ
แมจ ะพูดขณะใกลตายศาลก็ไมร บั ฟงเพ่ือลงโทษจําเลย

ขอ สาํ คญั คอื ขณะทบี่ อกกลา วนนั้ ผบู อกกลา วทถ่ี กู ทาํ รา ยนนั้ จะตอ ง
รูสึกตัววาตนเองนั้นใกลจะตายดว ย สว นความตายจะเกิดขน้ึ ตอจากนนั้ เมอื่ ใดไมเปนสาระสําคัญ
μÑÇÍ‹ҧคํา¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒŮաÒ

คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®¡Õ Ò·Õè ôññó/òõóù การทผี่ ตู ายซง่ึ ถกู ทาํ รา ยไดร บั บาดเจบ็ เปน อยา งมาก
วง่ิ มาขอความชว ยเหลอื จาก อ. และพดู บอกถงึ คนทท่ี าํ รา ยตนในโอกาสแรกแลว เงยี บเสยี งไป พดู ไมไ ดอ กี
และถึงแกความตายในคืนน้ัน แสดงใหเห็นวาผูตายรูตัววาจะตองตาย และผูตายคงไมมีเวลาที่จะคิด
ปรักปรําผอู ่นื โดยไมเ ปนความจรงิ คาํ พดู ของผตู ายทพี่ ดู บอกกอนตาย จึงมีนํา้ หนักใหร ับฟงได

๑๙๗

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè ùôô/òõõò คํากลาวของผูตายท่ีบอกใหทราบวาจําเลยเปนคน
ทําใหต นตาย ในขณะท่รี สู ึกตัววา ใกลจะตาย เปนเหตเุ ขา ขอ ยกเวนใหร บั ฟงพยานบอกเลา เปน พยาน
หลกั ฐานไดตาม ป.วอิ าญา มาตรา ๒๒๖/๓ วรรคสอง (๒) แตคําบอกเลา ของผตู ายดงั กลา วรบั ฟงได
แตเ พยี งวา ผตู ายไดร ะบชุ อ่ื จาํ เลยเปน คนรา ยเชน นน้ั จรงิ มไิ ดห มายความวา จะตอ งรบั ฟง วา จาํ เลยเปน
ผูใชอาวุธปนยิงผูตาย เพราะผูตายอาจเห็นหรือจําผิดพลาด หรือมีอุปทานก็เปนได ความผิดพลาด
อาจมขี น้ึ ได การระบชุ อื่ คนรา ยของผตู าย จงึ เปน พยานหลกั ฐานอยา งหนง่ึ ทใ่ี ชป ระกอบพยานหลกั ฐานอน่ื
ใหม ีน้ําหนักมัน่ คงย่ิงขนึ้

Á.òòö/ô ในคดีความผิดเกี่ยวกับเพศ หามมิใหจําเลยนําสืบดวยพยานหลักฐานหรือ
ถามคานดวยคําถามอันเก่ียวกับพฤติกรรมทางเพศของผูเสียหายกับบุคคลอ่ืนนอกจากจําเลย เวนแต
ไดร ับอนุญาตจากศาลตามคาํ ขอ

ศาลจะอนญุ าตตามคําขอในวรรคหนงึ่ เฉพาะในกรณศี าลเหน็ วา จะกอ ใหเ กดิ ความยตุ ธิ รรม
ในการพิจารณาพิพากษาคดี

ÁÒμÃÒ òòö/õ ในช้ันพิจารณาหากมีเหตุจาํ เปนหรือเหตุอันสมควร ศาลอาจรับฟง
บนั ทกึ คําเบกิ ความในชน้ั ไตส วนมลู ฟอ งหรอื บนั ทกึ คาํ เบกิ ความของพยานทเ่ี บกิ ความไวใ นคดอี นื่ ประกอบ
พยานหลกั ฐานอน่ื ในคดีได

÷.ò.ò ¡ÒÃÃѺ¿§˜ คาํ ãËŒ¡Òâͧ¼μŒÙ ÍŒ §ËÒ
คําใหก ารของผตู องหาในคดอี าญา จะมีอยู ๒ ชว งคือ
ñ) คาํ ãË¡Œ Òâͧ¼μŒÙ ÍŒ §ËÒ㹪¹éÑ ¨ºÑ ¡ÁØ ซงึ่ เปน ถอ ยคาํ หรอื คาํ ใหก ารของผถู กู จบั

ที่ใหก ารไวตอ เจาพนักงานตํารวจผูจบั กุมหรอื ผูรบั มอบตวั ในชน้ั จบั กมุ ซ่งึ ในเรื่องน้ี ประมวลกฎหมาย
วิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๔ วรรคทาย ไดบัญญัติวา “ถอยคําใดๆ ท่ีผูถูกจับใหไว
ตอเจาพนักงานผูจับ หรือพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจในชั้นจับกุมหรือรับมอบตัว
ผูถูกจับ ถาถอยคําน้ันเปนคํารับสารภาพของผูถูกจับวาตนไดกระทําความผิด หามมิใหรับฟง
เปนพยานหลักฐาน แตถาเปนถอยคําอื่น จะรับฟงเปนพยานหลักฐานในการพิสูจนความผิด
ของผูถูกจับไดตอเม่ือไดมีการแจงสิทธิตามวรรคหนึ่ง หรือตามมาตรา ๘๓ วรรคสาม
แกผถู ูกจบั แลว แตกรณี”

จากบทบัญญัติดังกลาว จะเห็นไดวา กฎหมาย ËŒÒÁÁÔãËŒÃѺ¿˜§¶ŒÍÂคํา
«è֧໚¹คําÃѺÊÒÃÀÒ¾¢Í§¼ÙŒ¶Ù¡¨ÑºÇ‹Òμ¹ä´Œ¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´ แตถาเปนถอยคําอ่ืน ๆ เชน กลาวถึง
สาเหตุที่มากอ นท่จี ะมีการกระทําความผิด สถานทซี่ อนพยานวตั ถุ ทรัพยทีไ่ ดจากการกระทําความผิด
ขอมูลตาง ๆ ท่ีเก่ียวกับการกระทําผิดเชนน้ี ศาลจะรับฟงถอยคํานั้นเปนพยานหลักฐานไดตอเมื่อ
ไดม ¡ี ÒÃᨧŒ Ê·Ô ¸ตÔ ามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๘๔ วรรคแรก หรอื มาตรา ๘๓
วรรคสอง กลาวคอื จะตองแจงวา

๑๙๘

- ผูถูกจับมีสิทธิที่จะใหการหรือไมใหการก็ได และถอยคํานั้นอาจใชเปน
พยานหลักฐานในการพิจารณาคดี (มาตรา ๘๔ วรรคแรก)

- ผถู กู จบั มสี ทิ ธใิ หก ารหรอื ไมใ หก ารกไ็ ด และถอ ยคาํ นน้ั อาจใชเ ปน พยาน
หลกั ฐานในการพิจารณาคดี และผถู กู จับมสี ทิ ธิพบและปรกึ ษาทนายความหรอื ผูซ ึ่งจะเปนทนายความ
(มาตรา ๘๓ วรรคสอง)
μÑÇÍ‹ҧคํา¾¾Ô Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè øñôø/òõõñ เจาพนักงานตํารวจเปนผูจับจําเลยมิใชราษฎรเปน
ผูจบั จงึ ไมม กี รณที จี่ ะตองแจงสทิ ธิตาม ป.ว.ิ อาญา มาตรา ๘๔ วรรคหนงึ่ แตเ จาพนกั งานตาํ รวจผูจับ
ตอ งแจง สิทธิตาม ป.ว.ิ อาญา มาตรา ๘๓ วรรคสอง เม่อื บันทกึ การจบั กุมมขี อ ความวาจําเลยใหก าร
รบั สารภาพ จงึ ตอ งหา มมใิ หน าํ คาํ รบั สารภาพในชน้ั จบั กมุ ของผถู กู จบั มารบั ฟง เปน พยานหลกั ฐานตาม
ป.ว.ิ อาญา มาตรา ๘๔ วรรคส่ี และเมอื่ บนั ทกึ การจบั กมุ ไมม ขี อ ความใดทบี่ นั ทกึ การแจง สทิ ธแิ กจ าํ เลย
ผถู กู จบั ตามที่ ป.ว.ิ อาญา มาตรา ๘๓ วรรคสองบญั ญตั เิ ลย ทง้ั พยานโจทกท รี่ ว มจบั กมุ กไ็ มไ ดเ บกิ ความ
ถงึ เรอ่ื งการแจง สทิ ธแิ ตอยา งใด แมโจทกจะสง บันทึกการแจงสทิ ธิผูถูกจบั มาพรอมกบั บันทกึ การจับกุม
ในชนั้ พจิ ารณาสบื พยานโจทก แตบ นั ทกึ การแจง สทิ ธผิ ถู กู จบั ดงั กลา วมลี กั ษณะเปน แบบพมิ พเ ตมิ ขอ ความ
ในชองวางดวยนํ้าหมึกเขียนโดยเจาพนักงานตํารวจผูบันทึกเปนคนละคนกับที่เขียนบันทึกการจับกุม
ทง้ั ใชป ากกาคนละดามและไมมีขอ ความวาผูถูกจบั มสี ทิ ธจิ ะใหก าร หรอื ไมใ หก ารกไ็ ด กบั ไมม ขี อ ความ
วา ถอยคาํ ของผูถ กู จบั น้นั อาจใชเ ปนพยานหลักฐานในการพิจารณาคดไี ดแ ตอยางใด แมจ ะมขี อ ความ
แจง สทิ ธเิ รอื่ งทนายความกเ็ ปน การแจง สทิ ธไิ มค รบถว นตามท่ี ป.ว.ิ อาญา มาตรา ๘๓ วรรคสองบญั ญตั ิ
ฉะนน้ั ถอ ยคาํ อน่ื ของจาํ เลยตามบนั ทกึ การจบั กมุ จะรบั ฟง เปน พยานหลกั ฐานในการพสิ จู นค วามผดิ ของ
จําเลยหาไดไมเชนกัน ดังนั้น บันทึกการจับกุมจึงไมอาจอางเปนพยานหลักฐานไดเพราะเปนพยาน
หลักฐานที่เกดิ ขึ้นโดยไมช อบ ท้งั น้ี ตาม ป.วิ.อาญา มาตรา ๒๒๖

คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·èÕ õùõ÷/òõõõ ถอยคําตามบันทึกการจับกุมที่วามีการตรวจคน
พบธนบัตรที่ใชลอซ้ือ และจําเลยรับวาเปนธนบัตรท่ีตนไดมาจากการจําหนายเมทแอมเฟตามีนจริง”
กบั คําเบิกความของ ร.ต.อ. อ. และ ด.ต. ท. ท่ยี ืนยันวา จาํ เลยรับวาตนเปนผปู ลูกตน กญั ชา เปน เพยี ง
ถอ ยคาํ อนื่ ทจ่ี าํ เลยใหไ วแ กเ จา พนกั งานตาํ รวจผจู บั กมุ มใิ ชค าํ รบั สารภาพในชน้ั จบั กมุ เมอื่ ปรากฏตามบนั ทกึ
การจบั กมุ วา เจา พนกั งานตาํ รวจผจู บั กมุ แจง สทิ ธแิ กจ าํ เลยตามถอ ยคาํ ตาม ป.ว.ิ อาญา มาตรา ๘๓ วรรคสอง
แลว การที่ศาลอุทธรณภาค ๕ นําถอยคําอื่นของจําเลยมารับฟงเปนพยานหลักฐานในการพิสูจน
ความผิดจําเลยฐานมีเมทแอมเฟตามีนไวในครอบครองเพื่อจําหนาย และจําหนายเมทแอมเฟตามีน
กบั ฐานผลิตกญั ชา จึงชอบดวย ประมวลกฎหมายวิธพี ิจารณาความอาญา มาตรา ๘๔ วรรคทายแลว

๑๙๙

ò) คาํ ãËŒ¡Òâͧ¼ŒÙμŒÍ§ËÒ㹪éѹÊͺÊǹ ซ่ึงเปนถอยคําหรือคําใหการของ
ผูตองหาที่ไดใหการตอพนักงานสอบสวนในช้ันสอบสวน ซึ่งในเรื่องน้ี ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญา มาตรา ๑๓๔/๔ ไดบญั ญตั ิวา

“ในการถามคาํ ใหการผูตองหา ใหพนักงานสอบสวนแจงใหผูตองหาทราบ
กอนวา

(๑) ผูตองหามีสิทธิท่ีจะใหการหรือไมก็ได ถาผูตองหาใหการ ถอยคําท่ี
ผูตอ งหาใหก ารน้ันอาจใชเปน พยานหลักฐานในการพิจารณาคดีได

(๒) ผตู อ งหามสี ทิ ธใิ หท นายความหรอื ผซู งึ่ ตนไวว างใจเขา ฟง การสอบปากคาํ
ตนได

เม่ือผูตองหาเต็มใจใหการอยางใดก็ใหจดคําใหการไว ถาผูตองหาไมเต็มใจ
ใหการเลยก็ใหบ นั ทึกไว

ถอยคาํ ใด ๆ ท่ีผูตองหาใหไวตอพนักงานสอบสวนกอนมีการแจงสิทธิ
ตามวรรคหน่ึง หรือกอนที่จะดาํ เนินการตามมาตรา ๑๓๔/๑ มาตรา ๑๓๔/๒ และมาตรา ๑๓๔/๓
จะรบั ฟงเปน พยานหลกั ฐานในการพสิ ูจนค วามผิดของผนู ั้นไมไ ด”

จากบทบญั ญตั ดิ งั กลา วจะเหน็ ไดว า ¶ÍŒ Âคาํ ã´æ ·¼èÕ μŒÙ ÍŒ §ËÒãËäŒ ÇμŒ Í‹ ¾¹¡Ñ §Ò¹
ÊͺÊǹ¡Í‹ ¹¡ÒÃᨧŒ Ê·Ô ¸μÔ ÒÁÁÒμÃÒ ñóô/ô ËÃÍ× ¡Í‹ ¹·¨Õè дíÒà¹¹Ô ¡ÒÃμÒÁÁÒμÃÒ ñóô/ñ, ñóô/ò
áÅÐ ñóô/ó ¹Ñ¹é ¨ÐÃºÑ ¿˜§à»š¹¾ÂÒ¹ËÅÑ¡°Ò¹ã¹¡ÒþÔÊÙ¨¹¤ ÇÒÁ¼Ô´¢Í§¼μŒÙ ÍŒ §ËÒ¹éѹäÁä‹ ´Œ ดงั นั้น
หากพนักงานสอบสวนตองการใหคาํ ใหการของผูตองหาใชเปนพยานหลักฐานในชั้นศาลได กอนถาม
คาํ ใหก ารผตู องหา พนักงานสอบสวนจะตองปฏบิ ตั ใิ หถกู ตอ งครบถวนตามขน้ั ตอนตอ ไปน้ี

ÁÒμÃÒ ñóô/ñ ในคดที มี่ ีอตั ราโทษประหารชีวิต หรอื คดที ีผ่ ูตองหามอี ายุ
ไมเกิน ๑๘ ปในวันที่พนักงานสอบสวนแจงขอหา กอนเริ่มถามคําใหการใหพนักงานสอบสวนถาม
ผูต องหาวามีทนายความหรือไม ถาไมม ีใหรัฐจัดหาทนายความให

ในคดีที่มีอัตราโทษจาํ คุก กอนเร่ิมถามคําใหการใหพนักงานสอบสวนถาม
ผตู อ งหาวามที นายความหรอื ไม ถาไมม แี ละผตู องหาตอ งการทนายความ ใหร ฐั จัดหาทนายความให

การจดั หาทนายความตามวรรคหนงึ่ หรอื วรรคสองใหพ นกั งานสอบสวนปฏบิ ตั ิ
ตามหลกั เกณฑ วธิ กี าร และเงอ่ื นไขทก่ี าํ หนดในกฎกระทรวง และใหท นายทรี่ ฐั จดั หาใหไ ดร บั เงนิ รางวลั
และคา ใชจา ยตามระเบยี บทีก่ ระทรวงยตุ ธิ รรมกําหนดโดยไดรบั ความเหน็ ชอบจากกระทรวงการคลัง

เมื่อไดจัดหาทนายความใหแกผูตองหาตามวรรคหนึ่ง วรรคสองหรือ
วรรคสามแลว ในกรณจี าํ เปนเรงดว น หากทนายความไมอ าจมาพบผตู อ งหาได โดยไมแ จง เหตุขดั ขอ ง
ใหพนักงานสอบสวนทราบหรือแจงแตไมมาพบผูตองหาภายในเวลาอันสมควร ใหพนักงานสอบสวน
ทาํ การสอบสวนผูตองหาไปไดโดยไมตองรอทนายความ แตพนักงานสอบสวนตองบันทึกเหตุน้ัน
ไวในสํานวนการสอบสวนดว ย