3. SINIF TÜRKÇE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 51 2. Aşağıdaki türemiş sözcükleri basit sözcük olarak yazınız. Bir sözcüğün sonundaki eki attığımızda geriye kalan anlamlı kısmı köktür. Kök durumundaki bütün sözcüklere basit sözcük denir. Basit Sözcükler Türemiş Sözcükler Birleşik Sözcükler Yapılarına göre sözcükler üçe ayrılır. 1. Aşağıdaki cümlelerde bulunan basit sözcükleri bulup karşısına yazınız. • Kırtasiyede kalem satılıyor. ➔ • Annem çiçek almış. ➔ • Öğrenciler sınıfa girdi. ➔ • Pastalar harika görünüyordu. ➔ • Tatili köyde geçirdik. ➔ YAPILARINA GÖRE SÖZCÜKLER Türemiş Sözcük Basit Sözcük Türemiş Sözcük Basit Sözcük ormancı güneşlik Atatürkçü kitapçı biletçi parasız demirci sütçü ağaçlık şekerli bulutsuz tuzlu 8. HAFTA ELİT BİLGİ
DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM 52 1. Aşağıdaki cümlelerdeki türemiş sözcükleri bulup karşılarına yazınız. • Sofraya tuzluk koymayı unutmuş.➔ • Elif ipekli elbise almış. ➔ • Yeni bir silgi almalıyım. ➔ • Her gün sütlü kahve içerdi. ➔ • Yaz sıcağında susuz kalmayalım. ➔ • Kediler odunlukta yuva yapmışlar. ➔ 2. Aşağıdaki basit sözcüklere uygun yapım ekleri getirerek türemiş sözcükler yapıp karşılarına yazınız. 3. Tablodaki sözcüklerle birleşik sözcük oluşturup yazınız. Sözcüklerden yeni sözcük türeten (-ci, -li, -lik, - siz, -gi ...) eklere yapım ekleri denir. Böyle eklerle türemiş olan yeni sözcüklere türemiş sözcükler denir. YAPILARINA GÖRE SÖZCÜKLER 8. HAFTA Basit Sözcük Türemiş Sözcük Basit Sözcük Türemiş Sözcük kış buz odun göz kalem çiçek su simit sev iş çanak bahçe fener dağ kara taş ulu deniz beşik kale Birden çok sözcüğün birleşip kaynaşmasıyla oluşan ve tek bir anlam bildiren sözcüklere birleşik sözcük denir. ELİT BİLGİ
3. SINIF TÜRKÇE MASAL İÇİNDE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 53 8. HAFTA DÖNME DOLAP Masal masal içinde, kalbur saman içinde kocaman bir lunapark varmış. Bütün oyuncaklar dolup dolup taşıyormuş. Herkes uzun kuyruklarda sıraya girip saatlerce bekliyormuş. Uçan salıncaklar, atlı karıncalar, çarpışan arabalar hepsinin önünde uzun kuyruklar varmış. Ancak dikkat çeken bir şey gişenin önünde kimseciklerin olmamasıymış. Önünden gelen geçip gidiyormuş. Sağındaki oyuncakçı dolup taşıyor, solundaki hediyelik eşya dükkânı tıklım tıklım ziyaretçi ağırlıyormuş. Gel gör ki dönme dolapta in cin top oynuyormuş. Hacı yatmazları satın alıp dükkândan çıkan minik bir çocuk dönme dolaplara doğru koşmaya başlamış. Ayakkabılarının bağcığı ayağına dolanan minik paldır küldür yere kapaklanmış. 1. Aşağıdaki soruları masala göre cevaplayınız. • Masaldaki hangi cümlelerde birleşik sözcükler vardır? Yazınız. ........................................................................................................................................................................................................ • Masal başlığında kaç tane basit sözcük vardır? ........................................................................................................................................................................................................ • Masaldaki türemiş sözcükleri yazınız ........................................................................................................................................................................................................ 2. Aşağıdaki basit sözcükleri tablodaki uygun ekleri kullanarak türemiş sözcüklere dönüştürünüz. CEVAP Çocukların yuvası, Bilgi doludur orası -lık -lük -cı -çı -suz oyuncak....... araba....... göz...... sağ....... toz.......
EĞLENCE ZAMANI 54 8. HAFTA Okul Kalemlik Galatasaray Çiftlik Karahisar Kitaplık Kalem Gözlük Gaziantep Elma Beşiktaş Simitçi Göz Sözlük Şanlıurfa Çilek Fenerbahçe Gözlükçü Kitap Gelinlik Eskişehir Çiftçi Kalemtıraş Polislik Manav Tablodaki kelimeleri inceleyiniz. Basit kelimeleri sarıya, türemiş kelimeleri maviye, birleşik kelimeleri yeşile boyayınız.
3. SINIF TÜRKÇE OKUMA ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 55 HAZIRIZ! Hakan ile Kağan her zamanki gibi antrenman yapıyordu. Maça çıkana kadar da çalışmaya devam ettiler. Maç başlar başlamaz karşı takım ilk sayısını attı. Hakan hemen Kağan’a bağırdı: — Merak etme, bu kez biz kazanacağız. Kağan, arkadaşını duyunca birden hızlandı. Potanın altına kadar koşup birden topu fırlattı. Top, tam potadan içeri girecekken karşı takımdan bir oyuncu topu eliyle durdurdu. Tabii ki bu durumu gören Kağan çok üzüldü. Oyuna devam etse de bir türlü kendini oyuna veremedi. Sonuç olarak dört sayı fark ile yenildiler. Ertesi gün Hakan arkadaşının yanına koştu. Baktı ki Kağan çok üzgün, hemen ona seslendi: — Neler oluyor? Neden bu kadar üzgünsün? — Artık hiç maç kazanamayacağız. Sana demiştim, basketbol bize göre bir oyun değil.. Hakan bir süre arkadaşına baktı. Sonra da konuşmaya başladı: — Neden bize göre bir oyun olmasın ki? Hemen kendini bırakma. Aslında gayet güzel oynadık. Sadece birkaç kez hata yaptık. Hatalarımızı gözden geçirirsek kısa sürede kazanmaya başlarız. Bence çalışmaya devam etmeliyiz. Hadi, yeniden başlayalım! Hakan konuşmasını bitirince topu alıp sahaya koştu. Bir süre sonra Kağan da onu izledi. O gün akşama kadar çalıştılar. Aradan geçen bir hafta içinde de yılmadan çalıştılar. Nihayet maç günü geldiğinde Hakan son kez arkadaşına seslendi: — Bu kez kazanacağız! İlk sayıyı bu kez Kağan attı. Sonra da art arda pek çok sayı attı. Maçın sonuna gelindiğinde karşı takım sadece iki sayı öndeydi. Maçın bitmesine de saniyeler kalmıştı. Kağan topu alınca birden üç sayı çizgisinde durdu. Sonra aniden Hakan’a baktı. Sonra da topu fırlatıp bağırdı: — Kazanacağız! Sonra ne mi oldu? Kağan, son saniyede takımını öne geçirdi. O sezon tüm maçları kazandılar. İkisi de çalışmayı hiç bırakmadı... 9. HAFTA
ANLAMA - YORUMLAMA ETKİNLİĞİM 56 A. Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Sizce metnin ana fikri ne olabilir? A. Mutluluk B. Azim C. Şampiyonluk 2. Oynadıkları oyun hangisidir? A. B. C. 3. İlk maçta ilk sayıyı kim atmış? A. Karşı takım B. Kağan C. Hakan 4. Son maçta, karşı takım kaç sayı öndeymiş? A. İki B. Üç C. Dört 5. Kim, son saniyede takımını öne geçirmiş? A. Hakan B. Kağan C. Karşı takımın oyuncusu B. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Doğruysa “D“ harfinin altındaki kutuyu, yanlışsa “Y“ harfinin altındaki kutuyu işaretleyiniz 9. HAFTA D Y Cümle Maça çıkar çıkmaz ilk sayıyı Hakan atmış. Top, tam potadan içeri girecekken Hakan topu durdurmuş. Kağan, basketbolun kendileri için uygun bir spor olmadığını düşünüyormuş. Hatalarını gözden geçirip yeniden çalışmaya başlamışlar. Hakan ile Kağan sık sık antrenman yapıyormuş. O hafta durmadan çalışmışlar. Maça çıktıklarında ilk sayıyı Kağan atmış. Karşı takım maçın sonlarına doğru üç sayı öndeymiş. Son sayıyı Kağan atınca maçı kazanmışlar. O sezon sadece bir kez maç kazanmışlar.
3. SINIF TÜRKÇE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 57 Canlı, cansız tüm varlıkları karşılayan sözcüklere isim (ad) denir. İSİM (AD) BİLGİSİ Varlıklara verilişlere göre Özel ad Ayşe Sıra Balık Kalemler Deste Tür (Cins) adı Tekil ad Çoğul ad Topluluk adı Varlıkların sayılarına göre Ad (İsim) Aşağıdaki cümlelerdeki adların altını çiziniz. • Köpeğim Karabaş bütün gün havladı. • Düğünde yeni ayakkabımı giydim. • Eve gelince hemen sofraya oturdu. • Kahvaltıda zeytin, peynir ve bal yedim. • Ağaçlar, fidanlar çiçek açtı. • Telefonu elinden bırakmıyor. • Ercan ve Erdinç ayrı okullarda okuyorlarmış. • Parası az olduğu için şeker alamadı. • Çorba çok tuzlu olmuş. • Pantalonun üzerine turuncu kazak giymiş. 9. HAFTA ELİT BİLGİ
DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM 58 1. Aşağıdaki sözcüklerden özel ad olanları maviye, tür adı olanları kırmızıya boyayınız. 2. Aşağıdaki cümlelerde geçen tür adlarını karşılarına yazınız. • Amcam araba almış. ➔ • Kahvaltıda zeytin, peynir yedim. ➔ • Çocuk sokakta oynuyormuş. ➔ • Berkay oyuncaklarını topladı. ➔ • Caddeler bayraklarla doluydu. ➔ 3. Aşağıdaki özel adlara getirilen ekleri kesme işareti ile uygun yerden ayırıp tekrar yazınız. • İzmirden ➔ • Sevimin ➔ • Karadenize ➔ • Japonyaya ➔ ÖZEL ADLAR VE TÜR ADLARI 9. HAFTA Kitap Telefon Vatan Defter Anadolu Türk Züleyha Ankara Çanta Minnoş Manisa Lise Kuş Masa Gazete Cuma Meyve Akdeniz Türkiye Domates
3. SINIF TÜRKÇE MASAL İÇİNDE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 59 9. HAFTA PAPATYA TARLASI Masal masal içinde, kalbur saman içinde çiçekleri çok seven bir Fatma teyze varmış. Fatma teyze Bolu’daki evinin içini, dışını her yeri çiçeklerle donatmış. Her gün onlarla konuşur, tek tek hepsini okşar, severmiş. Balkonda menekşeler, sümbüller, bahçede güller, laleler açar dururmuş. Her gün mutlaka vazoya deste deste güllerini de koyarmış. Bir gün Fatma teyze komşusu Seher teyze ile gezmeye çıkmış. Kırlarda çiçekler açmış, bahar tatlı yüzünü göstermeye başlamış. Papatyalar bütün tarlayı süslemiş, gözleri kamaştırmış. Fatma teyze ailesi için papatyalardan taç yapmış. Kedileri Kırpık için de minik bir taç yapmış. Öyle keyif almışlar ki hiç eve gitmek istememişler. 1. Aşağıdaki soruları masala göre cevaplayınız. • Masalın başlığındaki adların özelliklerini işaretleyiniz. • Masalda geçen özel adları yazınız. ........................................................................................................................................................................................................ • Masalda geçen topluluk adlarını yazınız. ........................................................................................................................................................................................................ 2. “Balkonda menekşeler, sümbüller, bahçede güller, laleler açar dururmuş.“ cümlesindeki çoğul adları yazınız? ........................................................................................................................................................................................................ 2. Aşağıdaki adların tekil mi, çoğul mu olduğunu altlarına yazınız CEVAP Renklidir tüm aile, Kokar mis gibi sülale, Özel Ad Bolu Papatya Seher Taç Kırpık Kedi Teyze Vazo Tür Adı Çoğul Ad Tekil Ad
60 BECERİ TEMELLİ YENİ NESİL SORU 9. HAFTA Ali Maviş Bursa Silgi Kedi Balık Gün Boncuk Esma Amca Hasan Rize Antalya Ayşe Baba Arda Bal Musa Ağaç Eymen Zengin Keçi Ankara Şeker Ahmet Peynir İstanbul Ecrin Amca Elif Kırmızı Ramazan Kazak Uludağ Sarı Minnoş 3 4 5 8 6 9 17 1 11 15 20 10 4 Tablodaki isimleri inceleyiniz. Soruları cevaplayarak robotu cevaba ulaştırınız. 1. Tabloda kaç tane özel isim vardır? 2. Tabloda kaç tane hayvana verilmiş özel isim vardır? 3. Tabloda kaç tane yer adı vardır? 4. Tabloda kaç tane kız / erkek ismi vardır?
3. SINIF TÜRKÇE OKUMA ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 61 TAŞINMA GÜNÜ Hakanlar yeni evlerine taşınmışlardı. Aslında yeni taşındıkları ev, eski evlerine yakındı. Bu yüzden kısa sürede eşyalar yeni eve taşındı. Hakan’ın yeni odası biraz daha genişti. Yeni eşyalar da alınmıştı. Tek başına işleri bitirmesi mümkün değildi. Ailesi de evin diğer kısımları ile ilgileniyordu. Onların daha fazla yorulmasını da istemiyordu. Peki ama ne yapacaktı? Her yer eşya ile doluydu. Hakan kara kara ne yapacağını düşünürken birden pencereden gelen sesi duydu: — Hakan! Hakan! Hakan pencereye koşunca çok şaşırdı. Arkadaşlarının hepsi yardıma gelmişti. Altı arkadaşı da pencerenin önünde bekliyordu. Hakan hemen onlara seslendi: — Burada ne işiniz var? Aysun hemen cevap verdi: — Sana yardım etmeye geldik. Bu sırada Kağan da bağırdı: — Arkadaşlar böyle günler için vardır. Kapıyı aç! Annem mis gibi kek yaptı. Hemen yiyelim. Çocuklar içeri girince önce afiyetle keki yediler. Sonra da odayı toplamaya başladılar. Kağan ile Aysun kitapları dizmeye başladı. Hakan ile diğer iki arkadaşı da halıları serdiler. Diğerleri de kalan işleri bitirdiler. Çok geçmeden de işlerin hepsi bitti. Odanın her yanı düzenlenmişti. Hakan, arkadaşlarının yardımına gelmesine çok sevindi. Hemen onlara seslendi: — Siz olmasaydınız, bu kadar işi nasıl bitirirdim? İyi ki geldiniz. Hepinize çok teşekkür ederim. 10. HAFTA
ANLAMA - YORUMLAMA ETKİNLİĞİM 62 A. Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Kim, yeni bir eve taşınmış? A. Hakan B. Aysun C. Kağan 2. Hakan pencereden kimleri görmüş? A. Komşuları B. Arkadaşlarını C. Ailesini 3. Hakan’a yardım etmek için kaç tane arkadaşı gelmiş? A. Altı B. İki C. Dört 4. Metnin ana fikri hangisi olabilir? A. Yardımlaşma B. Taşınma C. Eğlence 5. Kimler kitapları dizmeye başlamış? A. Hakan ile Aysun B. Kağan ile Aysun C. Hakan ile Kağan B. Olayları baştan sona doğru sıralayalım. Yanlarına birden başlayıp numara verelim. Kağan ile Aysun’un kitapları dizmeye başlaması. Altı arkadaşın, pencerenin önünde durması. Hakan’ın, odasında kara kara ne yapacağını düşünmesi Hakan’ın arkadaşlarına teşekkür etmesi. Hakanların yeni bir eve taşınması. Afiyetle kek yemeleri. Odayı toplamaya başlamaları. Hakan’ın pencereden gelen sesi duyması. Hakan ile iki arkadaşının halıları sermeye başlaması. Arkadaşlarının Hakan’a yardım etmek için eve girmesi. 10. HAFTA
3. SINIF TÜRKÇE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 63 1. Aşağıdaki çoğul adları tekil ad yapıp cümlede kullanınız. • çocuklar ➔ ➔ • masalar ➔ ➔ • köpekler ➔ ➔ • kuşlar ➔ ➔ 2. Aşağıdaki tekil adları çoğul ad, çoğul adları da tekil ad yapıp karşılarına yazınız. • ceviz ➔ • kapılar ➔ • sandalye➔ • resimler ➔ • bahar ➔ • gözler ➔ • limon ➔ • koyunlar ➔ 3. Aşağıdaki cümlelerde geçen topluluk adlarını bulup karşılarına yazınız. • Ormanda pek çok hayvan yaşıyor. ➔ • Anneme bir demet çiçek almış. ➔ • Türk ordusu kahramandır. ➔ • Çantamda üç düzine kalemim var. ➔ Varlıkların sayılarına göre isimler üçe ayrılır. TEKİL, ÇOĞUL VE TOPLULUK ADLARI Ad (İsim) Tekil İsim ağaç kalem masa ağaçlar kalemler masalar orman düzine sürü Çoğul İsim Topluluk İsmi Not: Özel isimlere çoğul eki (-lar, -ler) getirildiğinde kesme işareti ile ayrılmaz. (Ayşeler, Ardalar, Elifler) 10. HAFTA ELİT BİLGİ
DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM 64 10. HAFTA 2. Aşağıdaki tabloyu verilen adların özelliklerine göre doldurunuz. 1. Aşağıdaki adların sayılarına göre türünü karşısına yazınız. (tekil ad, çoğul ad, topluluk adı) TEKİL, ÇOĞUL VE TOPLULUK ADLARI • rüya ➔ • kediler ➔ • ayakkabı ➔ • düzine ➔ • kuzular ➔ • çiçekler ➔ • alay ➔ • balık ➔ • göz ➔ • koru ➔ • çobanlar ➔ • futbolcu ➔ • meclis ➔ • sabahlar ➔ • isimler ➔ • grup ➔ Sözcük Özel İsim Tür İsmi Tekil İsim Çoğul İsim Topluluk İsmi Tabaklar Atatürk Ağaç Mahalle Elmalar Koltuk Sınıf Kardeşler Ayak Küme
3. SINIF TÜRKÇE MASAL İÇİNDE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 65 10. HAFTA ORMANDA BİR GÜN Masal masal içinde, kalbur saman içinde gezi-inceleme işlerini çok seven bir sınıf varmış. Sürekli geziler düzenler, araştırma yapar, hem öğrenir, hem eğlenirlermiş.. Günlerden bir gün bu gezgin sınıfın yolu ormana düşmüş.Ormanda yapılacaklar için bir gezi planı hazırlanmış. Sınıf içinde gruplar oluşturulmuş, öğrenciler görev paylaşımı yapmış. Sınıf iki takıma ayrılmış. Orman da iki kısıma bölünmüş. Öncelikle sürü hâlinde görebilecekleri hayvanların olduğu kısma giden ilk grup diğerleriyle gözlemlerini paylaşmış. Ormanın diğer kısmına giden öğrenciler de bitkilerle ilgili gözlemlerini paylaşmışlar. Orman halkını rahatsız etmeden öğretmenleriyle birlikte gezilerini tamamlamışlar. 1. Aşağıdaki soruları masala göre cevaplayınız. • Masalın başlığında aşağıdaki adlardan hangisi vardır? İşaretleyiniz. • Masalın ikinci cümlesindeki çoğul adları tekil ada dönüştürerek yazınız. ........................................................................................................................................................................................................ • Masalda aşağıdaki topluluk adlarından hangileri kullanılmıştır? İşaretleyiniz 2. Aşağıdaki çoğul adları tekil ada dönüştürünüz. CEVAP Hayvanların yuvası Ağaç doludur orası Tekil ad düzine öğretmenler hayvanlar öğrenciler bitkiler gezginler araştırmalar orman sürü ekip takım aile halk Çoğul ad Topluluk adı
EĞLENCE ZAMANI 66 10. HAFTA çalışmalar tatlılar gözler silgi gözlükler simitler içecekler yemekler renkler kalem defter tostlar sınıflar öğretmenler çanta kitap kâğıt sulu boya flüt kapılar makas tahta iğne ağaç öğrenci kuzu keçi koyun tablet bilgisayar televizyon gözlük ağaçlar kuzular deste sürü orman öğrenciler dolaplar silgiler toplar takım ordu düzine kitaplar kalemler 1. Tablodaki varlıkları sayılarına göre inceleyiniz. Tekil isimleri yeşile, çoğul isimleri maviye, topluluk isimlerini kahverengiye boyayınız.
3. SINIF TÜRKÇE OKUMA ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 67 CEVİZ AĞACI Hakanların bahçesinde hararetli bir çalışma vardı. Yeni bir fidan gelmişti. Bahçenin tam köşesine dikilecekti. Bu yüzden de Hakan’ın babası hemen Hakan’a seslendi: — Hakan, bana yardım eder misin? — Tabii ki ederim. — Bu fidanı birlikte dikelim. Şimdi toprağı biraz kaz. Hakan yavaşça toprağı kazdı. Bir miktar çukurlaşınca da kazma işlemini bıraktı. Sonra da fidanı alıp toprağın içine koydu. Babası da fidanı dik tutuyordu. Hakan fidanın her yanını toprak ile doldurunca da dikim işlemi bitti. Tam da bu anda Hakan’ın arkadaşları geldi. Onlar da fidana su verdi. Böylece ceviz fidanı bahçedeki yerini aldı. Hakan da arkadaşları da fidanla her gün ilgilendi. Hatta aşılamasını bile birlikte yaptılar. Gübresini verdiler. Suyunu ihmal etmediler. Zamanı gelince budamasını da yaptılar. Çok geçmeden ceviz fidanı büyüdü. Kocaman bir ağaç oldu. Bahçenin köşesini tamamen kapladı. Bir gün Hakan, ağaca bakınca yeşil yeşil meyveler gördü. Çok şaşırdı. Yeşil bir ceviz hiç görmemişti. Hemen babasına koştu. Olanları anlattı. O da cevizin yeşil olduğunu, kuruyunca koyu bir renk aldığını anlattı. Hakan birkaç gün boyunca cevizlerin bir bir çıkmasını izledi. Tabii ki arkadaşlarına da durumu anlattı. Günler geçti, cevizlerin toplanma zamanı geldi. Babası ile cevizleri toplayan Hakan, birçok kap getirdi. Babası hemen ona seslendi: — Peki ama bu kadar çok kabı neden getirdin? Sadece yirmi tane ceviz çıktı. Ceviz ağaçları ilk seferinde çok az meyve verir. — Yirmi tane meyve de olsa paylaşmalıyız. Bu yüzden her arkadaşım için bir kap ayırdım. Böylece eşit miktarda paylaşmış olacağız. Herkese beşer tane ceviz düşüyor. Cevizleri, her defasında paylaştılar. Birlikte büyüttüler, meyvelerini de paylaşıp birlikte yediler. 11. HAFTA
ANLAMA - YORUMLAMA ETKİNLİĞİM 68 A. Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Ceviz ağacı bahçenin neresine dikilecekmiş? A. 1 B. 2 C. 3 2. Fidanı dikmek için toprağı kim kazmış? A. Hakan B. Hakan’ın babası C. Hakan’ın arkadaşları 3. Fidana ilk suyu kim vermiş? A. Hakan B. Hakan’ın babası C. Hakan’ın arkadaşları 4. Çocuklar, fidan ile ilgili hangisini yapmamış? A. Budama B. Gübreleme C. Satın alma 5. Her kişi için kaç ceviz düşüyormuş? A. 20 B. 5 C. 4 B. Bulmacada saklanmış sözcükleri bulunuz. 11. HAFTA F İ D A N C T Ğ Ö B E O G T A V P Ü F H İ R B G Ç Z A R T E T K E Ğ A Ö F Ğ A B 1 3 2
3. SINIF TÜRKÇE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 69 Adların cümledeki görevlerine göre girdiği biçimler adın durumları, bu değişimi sağlayan eklere de durum ekleri denir. Adlar cümlede 5 durumda bulunur. Yalın durumu: (Ek almaz) Ev, çocuk, silgi ... Belirtme durumu: (-ı, -i, -u, -ü) Evi, çocuğu, silgiyi ... Yönelme durumu: (-e, -a) Eve, çocuğa, silgiye ... Bulunma durumu: (-de, -da) Evde, çocukta, silgide ... Ayrılma durumu: (-den, -dan) Evden, çocuktan, silgiden ... 1. Aşağıdaki yalın durumda verilen adları durum ekleriyle yazarak tabloyu doldurunuz. 2. Aşağıda verilen metindeki noktalı yerleri uygun durum ekleriyle doldurup okuyunuz. Cihan, okul...... giderken yol...... yaralı bir kuş yavrusu gördü. Yavru...... yaklaşıp baktı. Yavru yürüyemiyordu. Çünkü kanad...... yaralanmıştı. Önce yavruyu duvarın üzerine koydu. Okul...... gidip öğretmenin...... yardım istedi. Öğretmen ...... Cihan’ ...... yardım etti. Sınıf ...... yavru kuş ...... iyileşinceye kadar baktılar. İyileşen yavru ...... uçurdular. ADIN DURUMLARI Yalın Durumu Belirtme Durumu Yönelme Durumu Bulunma Durumu Ayrılma Durumu Okul üzüm kedi Ayşe ekmek sınıf 11. HAFTA ELİT BİLGİ
DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM 70 3. Aşağıdaki adlara getirilen eklerin hangi durum eki olduğunu altlarına yazınız. 4. Aşağıdaki adların, adın hangi durumunda kullanıldıklarını tabloda işaretleyiniz. 11. HAFTA çocuklardan ............................................... pikniğe ............................................... yemek ............................................... yaprağa ............................................... sütte ............................................... arkadaşlara ............................................... soruyu ............................................... okulu ............................................... Balıkesir’den ............................................... Adlar Yalın Durumu Belirtme Durumu Yönelme Durumu Bulunma Durumu Ayrılma Durumu kardeş Ayça’dan yoldan doktoru gözü Engin’e çayı ağaçta bahçeden pencereye evden
3. SINIF TÜRKÇE MASAL İÇİNDE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 71 11. HAFTA IŞILDAYAN SALINCAK Masal masal içinde, kalbur saman içinde uzun yıllardır bir arada yaşayan insanların olduğu sakin, huzurlu bir mahalle varmış. Bu mahalledeki herkes birbirine saygı duyar, birlik ve beraberlik içinde mutlu mesut geçinirlermiş. Çocuklar sokakta neşe içinde oynarken anneler evde onlara yiyecek hazırlarmış. Her çocukta diğerlerine karşı saygı varmış. Akşam olunca bütün evlerin ışığı yanar, sokakta kimsecikler kalmazmış. Gel zaman git zaman bu mahalleye bir park yapılmış. Mahalleli buna çok sevinmiş. Artık çocuklar sokakta oynamıyormuş. Her gün parka gidiyorlarmış. Parktaki oyuncakların hepsi yepyeni, gıcır gıcırmış. Ama bir salıncak varmış ki tüm çocukların gözü ondaymış. Bütün çocuklar salıncak kuyruğuna giriyormuş. Salıncakta sallanacağız diye bütün günü kuyrukta geçiriyorlarmış. Zamanla bu ışıl ışıl salıncak yüzünden tartışmalar başlamış. Ta ki o gün salıncaktan düşen minik yavru hastanelik olana kadar. 1. Aşağıdaki soruları masala göre cevaplayınız. • Masalın başlığındaki ad hangi durumda kullanılmıştır? İşaretleyiniz. • Aşağıdaki adlardan hangisi ayrılma durumunda kullanılmıştır? İşaretleyiniz • Masalın kaçıncı cümlesinde ad yönelme durumunda kullanılmıştır? İşaretleyiniz 2. Aşağıda boş bırakılan yerlere adın bulunma durumu eklerinden uygun olanları yazınız. CEVAP Beyaz olur kâğıt değil Havada gezer, uçak değil Yalın durumu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 çocuk....... sokak....... salıncak....... park....... Salıncaktan parktaki mahalleli sokakta evlerin Belirtme durumu Yönelme durumu
EĞLENCE ZAMANI 72 11. HAFTA 1 2 3 4 5 6 7 A Ödevde Okuldan Çileğe Evi Okulu Sınıftan Çileği B Sınıfı Kalemden Okulda Ödeve Sınıfa Evden Eve C Ödevi Çilekten Kalemi Çilekte Göze Gözde Gözü D Gözden Okula Sınıfta Evde Kalemde Ödevden Kaleme Yalın Belirtme Yönelme Bulunma Ayrılma Okul Ödev Sınıf Ev Çilek Göz Kalem Yalın halde verilen isimlerin durum ekleri almış halini tablodan bulup, belirtilen yere konumunu yazınız.
3. SINIF TÜRKÇE OKUMA ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 73 ÜÇ DOST Hakan ile Kağan bahçede kara kara düşünüyordu. Peki ama ne olmuştu? Bu durumu gören Aysun hemen onlara seslendi: — Neler oluyor? Nedir bu suratınızın hali? Neden bu kadar üzgünsünüz? İlk konuşan Hakan oldu: — Matematik! Aysun çok şaşırdı: — Matematik mi? Şimdi anladım. Sen matematikten düşük not aldın. Kağan da fen bilimlerinden düşük not aldı. Bu durum için neden bu kadar üzülüyorsunuz ki? Daha çok çalışırız. Kısa sürede her dersten yüksek not alırız. Bu sırada Kağan da söze girdi: — Aysun doğru söylüyor. Biz her zaman birbirimize yardım ederiz. Ben fen bilimlerinden düşük not aldım ama sen de aynı dersten yüksek not aldın. Aysun hem matematikten hem de fen bilimlerinden yüksek not aldı. Sen de Türkçe dersinden yüksek not aldın. Aysun da Hakan da Kağan’ın ne demek istediğini anlamamıştı. Bu yüzden Kağan yeniden konuştu: — Hangimiz bir dersten yüksek not alırsa diğerlerine yardım etsin. Böylece üçümüz de tüm derslerden yüksek not alırız. Kağan haklıydı. Kim hangi derste başarılıysa diğerlerine ders vermeye başladı. Kısa süre sonra bir de baktılar ki notlar yükseliyor. Üç arkadaş, birbirlerine yardım ederek notlarını yükseltmişti. Artık üçü de tüm derslerde oldukça başarılı oluyordu. Yıl sonu gelince de hepsinin notu aynı oldu: Yıldızlı Pekiyi! 12. HAFTA
ANLAMA - YORUMLAMA ETKİNLİĞİM 74 A. Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Kim matematikten düşük not almış? A. Hakan B. Kağan C. Aysun 2. Fen bilimlerinden düşük not alan kimmiş? A. Kağan B. Hakan C. Aysun 3. Aysun hangi derslerden yüksek not alıyormuş? A. Fen bilimleri — Türkçe B. Matematik — Türkçe C. Fen bilimleri — Matematik 4. Üç arkadaş, neden birbirlerine yardım etmişler? A. Çünkü dostlar birbirine yardım edermiş. B. Çünkü yarışmak önemliymiş. C. Çünkü en yüksek not almak çok kolaymış. 5. Metnin ana fikri hangisi olamaz? A. Arkadaşlık B. Yardımlaşma C. Yarışma B. Soruları yanıtlayınız. 1. Sizce dostlarımıza yardım etmek neden önemlidir? 2. Sizce metnin diğer başlığı ne olmalıdır? 3. Sizce metnin konusu nedir? 4. Derslerden düşük not almaya başlarsak ne yapmalıyız? 5. Arkadaşlarınızı üzgün görseniz, ne yapardınız? 12. HAFTA
3. SINIF TÜRKÇE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 75 2. Aşağıdaki cümlelerde renkli yazılan adların yerine kullanılması gereken adılı seçerek işaretleyiniz. 1. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen adıllardan uygun olanlarıyla doldurunuz. ADIN YERİNE KULLANILAN SÖZCÜKLER Ad olmadıkları hâlde varlıkların adlarının yerine kullanılan sözcük veya eklere adıl denir. Ben, sen, o, biz, siz, onlar, bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar ... adıllardan bazılarıdır. siz bunları bunları biz ben şunları sen onları o • ....................................... yatmadan önce dişlerimi fırçalarım. • Dışarıdan gelen sesleri ..................................de duydunuz mu? • ....................................... sana daha önce anlatmıştım. • .......................................de bizimle sinemaya gelir misin? • ....................................... bahçede top oynayacağız. • ....................................... benim kuzenimdir. • .......................................masaya bırakır mısın? • .......................................de bizimle top oynar mısın? • .......................................çekmeceye, ....................................... da masaya bırak. Kitapları alır mısın? o onları onu Bu ödevimi yapamadım. bu bunu bunları Şu kalemleri verir misin? onu sizi şunları Köpeği dışarıya çıkardım. o buna onu Tuzluğu uzatır mısın? o onlar onu Ablam ve kardeşim okula gittiler. onlar şu bu 12. HAFTA ELİT BİLGİ
DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM 76 3. Aşağıdaki cümlelerde geçen adılları bulup karşılarına yazınız. • Doğrusu onun sözüne güvenmiyorum. ➔ • Bu elbiseyi sana aldım. ➔ • Arkadaşım bu yaz tatilini bizde geçirecek. ➔ • Bence sınavın sonucu çok önemli değil. ➔ • Sen iyi bir öğrencisin. ➔ • Onlar kardan adam yapıp, kızakla kayıyorlar. ➔ • Fatma bunları bizde unutmuşsun. ➔ • Dedem gelecek, onu çok özledim. ➔ 12. HAFTA Yalın durumu Belirtme Durumu Yönelme Durumu Bulunma Durumu Ayrılma Durumu ben beni bana bende benden sen o biz siz onlar 4. Adıllarda adın durum eklerini alabilirler. Aşağıdaki tabloyu örnekteki gibi tamamlayınız.
3. SINIF TÜRKÇE MASAL İÇİNDE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 77 12. HAFTA BEZ BEBEK Masal masal içinde, kalbur saman içinde geçimini sağlamak için sürekli örgü ören bir kadın varmış. Gece demez gündüz demez minik yavrular için bez bebekler örermiş. Onun ördüğü bebeklere çocuklar bayılırmış. Bu genç kadın “Ben sizler için daha neler örerim neler...“ diye sevinçle karşılarmış onları. Günlerden bir gün yine genç kadın örgü örerken kapı çalmış. “Bunları nereye bırakayım?“ diye sormuş genç adam. Kadın onu görünce şaşırmış. “Bunlar bana ait değil sanırım, ben satın almadım.“ demiş. Kutuda bir sürü örgü ipi varmış. Genç adam mahalledeki komşularının onun için böyle bir hediye hazırladıklarını söylemiş. Genç kadın çok şaşırmış ve sevinmiş. “Şunların yanına bırakabilirsiniz, beni çok mutlu ettiniz, teşekkür ederim.“ diyerek genç adamı uğurlamış. Kimlerin kendisine bu hediyeyi hazırladığını merak etmiş. Birçoğunun yakın arkadaşı olan komşularını ziyaret etmeye karar vermiş. 1. Aşağıdaki soruları masala göre cevaplayınız. • Masalın hangi cümlesinde birden fazla adın yerine kullanılan sözcük vardır? ........................................................................................................................................................................................................ • Masalda geçen adılların kutusunu işaretleyiniz. • Masalda kullanılan sözcüklerden adın yerine kullanmayanları kırmızıya boyayınız. 2. Aşağıdaki cümlede altı çizili sözcüklerin yerine gelecek adın yerine kullanılan sözcükleri yazınız. Ayşe ve Metin bu kitapları okudu. ........................................................................................................................................................................................................ CEVAP Ne kanı var, Ne canı. Beş tanedir parmağı Bunlar kedisi örgü bana kimlerin nereye birçoğunun ben kadın sizler genç adam bu genç komşuların Şunlar O Ben Biz Şu Onu
EĞLENCE ZAMANI 78 12. HAFTA bunları onu onları sizi şunu onlar ben biz şunları ben siz sen o Cümlelerde kırmızı renkle yazılan isimlerin yerine gelecek sözcükleri tablodan bulunuz. Sözcüğü yazınız. Robotun izlemesi gereken yolu belirtiniz. 1. Kalemimi verir misin? 2. Ben ve ablam pazardan elma aldık. 3. Öğretmen Hasan ile Mehmet’i çağırdı. 4. Bu oyuncakları kim toplayacak? 5. Esma, Rana, Betül gelecek mi?
3. SINIF TÜRKÇE OKUMA ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 79 GİZLİ BİR KANAL Hakan da arkadaşları da çok heyecanlıydı. Bugün, Mimar Sinan’ın en önemli eserlerinden biri olan Süleymaniye Külliyesi’ne gelmişlerdi. En çok da Kağan heyecanlıydı. Çünkü o bir mimar olmak istiyordu. Bu yüzden gelmeden önce bu eser ile ilgili her türlü bilgiyi öğrenmek için çalışmıştı. Şimdi de ilk içeri giren Kağan oldu. Hemen etrafta dolaşmaya başladı. Aysun onun bu durumunu görünce çok şaşırdı: — Kağan, neden içeri girmiyoruz? Neden dışarıda dolaşıyoruz? — Çünkü gizli bir kanal arıyoruz. Bu sırada Hakan da söze girdi: — Gizli bir kanal mı? — Gelmeden önce pek çok kitap okudum. Mimar Sinan, külliyeyi inşa etmeden önce büyük bir kanal düzeneği yaptırmış. Bu kanallar binanın su almasını önlüyormuş. Yazdıklarına göre, bu kanallarda biriken sular Haliç’e dökülüyormuş. Buradan Haliç’e kadar giden bir başka kanal daha varmış. Çocuklar çok şaşırmıştı. En çok da Aysun: — Peki ama bu kanallar hala duruyor mu? — Tabii ki duruyor. Bak! İşte burada! Kağan eliyle bir taşı işaret etti. Çok geçmeden de yeniden konuştu: — İşte bu taş bir kapaktır. Taşın altında kanal var. Ne kadar ilginç değil mi? Günümüzden yüzlerce yıl önce böyle bir inşaat yapmışlar. Belki ben de bir gün Mimar Sinan gibi bir bina inşa ederim. Çocuklar uzun saatler dolaşıp bol bol resim çektiler. Kağan ne mi yaptı? O hala kanalın ne kadar uzun olduğunu hesaplamaya çalışıyordu. 13. HAFTA
ANLAMA - YORUMLAMA ETKİNLİĞİM 80 A. Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Kim mimar olmak istiyormuş? A. Hakan B. Kağan C. Aysun 2. Mimar Sinan’ın yaptığı kanallar ne işe yarıyormuş? A. Binanın su almasını engelliyormuş. B. Binayı daha güzel gösteriyormuş. C. Havayı temizliyormuş. 3. Kağan, Süleymaniye’ye gelmeden önce ne yapmış? A. Kitap okumuş. B. Gezip dolaşmış. C. Arkadaşları ile oyunlar oynamış. 4. Mimar Sinan, Süleymaniye Külliyesi’ni ne zaman yapmış? A. Yüzlerce yıl önce B. Binlerce yıl önce C. Yüzyıl önce 5. Kağan’ın gösterdiği kapak neyden yapılmış? A. Tahta B. Taş C. Metal B. Bulmacada saklanmış sözcükleri bulunuz. 13. HAFTA M İ M A R S İ H Ğ T K İ N A Ö Ğ A N Ş L B İ N A A İ Ğ F A N A Ç P T L A T Ğ T P F G
3. SINIF TÜRKÇE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 81 2. Aşağıda verilen ön adların, adların hangi özelliğini (renk, şekil, durum, sayı) belirttiğini karşılarına yazınız. 1. Aşağıdaki görsellere uygun ön adlar yazınız. Varlıkların rengini, şeklini, durumunu ve sayısını belirten sözcüklere ön ad(sıfat) denir. Ön adlar her zaman adlardan önce gelirler. VARLIKLARIN NİTELİKLERİNİ BİLDİREN SÖZCÜKLER ................................................. ev ................................................ ev ................................................ ev ................................................ elma ................................................ elma ................................................ elma ............................................... pasta ............................................... pasta ............................................... pasta ............................................. araba ............................................. araba ............................................. araba .......................................... şemsiye .......................................... şemsiye .......................................... şemsiye ............................................... elbise ............................................... elbise ............................................... elbise • kırmızı ayakkabı ➔ • çalışkan öğrenci ➔ • çilekli pasta ➔ • üçgen saat ➔ • taze ekmek ➔ • on bir kalem ➔ • kare masa ➔ • sarı yaprak ➔ • yaramaz bebek ➔ • eski kitap ➔ 13. HAFTA ELİT BİLGİ
DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM 82 3. Aşağıdaki cümlelerdeki ön adların altını çizip kelimeyi karşısına yazınız. • Bakkaldan kakaolu bisküvi aldım. ➔ • Kurnaz tilki kargayı yine kandırmış. ➔ • Bugün mavi kazağımı giyeceğim. ➔ • Küçük kız, koşarak yanımıza geldi. ➔ • Karşıdaki büyük evde oturuyoruz. ➔ • Bu akşam on beş problem çözeceğim. ➔ • Metehan uzun boylu bir çocuktur. ➔ • Oya, kıvırcık saçlarına yeşil tokasını takmış. ➔ 4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun ön adları yazınız. • Kağan, ......................................pantolonunu giyerek okuluna gitti. • ...................................... soruları bile kısa sürede çözebiliyorum. • Marketten ......................................süt ile ...................................... bisküvi aldık. • ...................................... çorabımın eşini bulamıyorum. • Kardeşim ...................................... yaşına girecek. • Bahçedeki ......................................güller mis gibi kokuyor. 13. HAFTA
3. SINIF TÜRKÇE MASAL İÇİNDE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 83 13. HAFTA KAR FIRTINASI Masal masal içinde, kalbur saman içinde soğuk bir kış mevsimi geçiren küçük kasaba varmış. Bu şirin kasabada hayat çok kolaymış. Her yere yakınmış. Herkes birbirini tanırmış. Günlerden bir gün çetin kış başlamış. Her yer beyaz karlarla kaplanmış. Küçük çocuklar kar topu oynamak için toplanmış. Bütün kasaba halkı meydandaymış. Kırmızı eldivenli minik çocuk bakkala giderken kaygan yolda düşüvermiş. Yaşlı bakkal koşmuş çocuğun yardımına. Üç kadın pazara giderken kol kola girmişler. Herkes bir o yana bir bu yana kayıyormuş. Hızlı arabalar birden yavaşlamış. Açık pencereden çocuklara seslenmiş. Eski bankın üstünde oturan tatlı çift yavaşça ayağa kalkmış. Onları seyreden kasaba fotoğrafçısı yeni makinesiyle güzel pozlar yakalamış. Kasaba meydanındaki eski kahvede sıcak çay ikramı başlamış. Birden herkes kaçışmış. Bir fırtına kopmuş ki herkesi bir yana fırlatmış. 1. Aşağıdaki soruları masala göre cevaplayınız. • Masalın hangi cümlesinde birden fazla ön ad vardır? ........................................................................................................................................................................................................ • Masaldaki hangi ön adlar adın durumunu belirtir? İşaretleyiniz. • Aşağıdaki ön adlardan aynı özelliği belirtenleri aynı renge boyayınız. 2. Aşağıdaki ön adlarla belirtilen özellikleri numaralandırarak eşleştiriniz. CEVAP Deniz üstünde yufka açar. sıcak çay yaşlı adam canlı balık iki kalem kare tabak soğuk çorba üç defter üçgen zil pembe şapka 1 Renk 2 Sayı 3 Şekil 4 Durum üç kadın tatlı çift Beyaz kar açık pencere kırmızı eldiven eski bank beyaz kar hızlı araba
EĞLENCE ZAMANI 84 13. HAFTA 1 2 3 4 5 A mavi siyah kırmızı pembe beyaz B eski yeni ekşi tatlı uzun C iki üç dört beş bir D üçgen kare yuvarlak taze dikdörtgen Tabloda ismi niteleyen sözcüklere yer verilmiştir. Verilen görsellere uygun ön adların (sıfatların) konumlarını yazınız.
3. SINIF TÜRKÇE OKUMA ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 85 ULUĞ BEY Timur’un torunu olan Uluğ Bey, dedesi gibi asker olmayı tercih etmedi. Bunun yerine bilim ile ilgilenmeye karar verdi. Çocukluğundan beri gökyüzüne meraklıydı. Henüz dedesinin yanında ülke ülke dolaşırken bir rasathane görmüştü. Yıkılmış olan bu rasathane çok güzel bir tepenin üstündeydi. Buradan yıldızlar gözleniyordu. Bu yüzden Uluğ Bey de yıldızları gözlemek istedi. Dedesi, onun bir komutan olmasını istiyordu. Aradan geçen yıllar boyunca Uluğ Bey hep gökyüzünü merak etti. Bir gün koskoca bir devlete lider olduğunda bile bu merakından vazgeçmedi. Bir süre sonra da sadece bilim ile ilgilenmeye karar verdi. Liderliği bile bu yüzden başka birine devretti. Uluğ Bey kafasındaki rasathaneyi kurmak için dünyanın her yanındaki ünlü bilginleri ülkesine davet etti. Sonra da devasa rasathaneyi kurmaya başladı. O kadar büyük makineler yapıldı ki halk bu makinelerin ne işe yaradığını bir türlü anlamıyordu. Bu makineler, yıldızları gözlemek için yapılmıştı. Uluğ Bey, rasathanede geceler boyu çalıştı. Aylarca hiç durmadan gökyüzünü izledi. Çok büyük bir amacı vardı. Bir gün yanındaki öğrencisi Ali Kuşçu’ya şöyle seslendi: — Yıldızlar Kitabı yazmak istiyorum. Gökyüzündeki yıldızların hepsinin özelliklerini bu kitapta toplamak istiyorum. Eğer bu işi bitiremezsem sen devam et. İşimizi yarım bırakma. Aradan yıllar geçti. Uluğ Bey, Yıldızlar Kitabı’nın yazımına devam etti. Sonra aniden hayatını kaybetti. Rasathane de yıkıldı. O günden sonra hiç gökyüzüne bakamadı. Şimdi orada sadece boş bir tepe bulunuyor. Peki Yıldızlar Kitabı’na ne mi oldu? Ali Kuşçu kitabı sakladı. Sonra da kitabı İstanbul’a getirdi. Burada bir rasathane kurup çalışmalara devam etti. Yıldızlar Kitabı, uzun yıllar gök bilimcilere kaynak oldu. Uluğ Bey de amacına ulaşmış oldu. 14. HAFTA
ANLAMA - YORUMLAMA ETKİNLİĞİM 86 A. Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Dedesi, kimin bir komutan olmasını istiyormuş? A. Timur’un B. Uluğ Bey’in C. Ali Kuşçu’nun 2. Uluğ Bey’in çocukken gördüğü rasathane nasıl bir tepenin üstündeymiş? A. Yıkılmış B. Yepyeni C. Güzel 3. Rasathanede ne yapılırmış? A. Makine inşa edilirmiş. B. İnşaat malzemesi üretilirmiş. C. Gökyüzü izlenirmiş. 4. Uluğ Bey’in yaptığı iş, hangi işe benzemektedir? A. B. C. 5. Yıldızlar Kitabı’nı kim saklamış? A. Ali Kuşçu B. Timur C. Uluğ Bey B. Olayları baştan sonra doğru sıralayalım. Birden başlayarak numaralandıralım. Ali Kuşçu’nun kitabı saklaması. Uluğ Bey’in Yıldızlar Kitabı’nı yazmaya başlaması. Rasathane için büyük makinelerin inşa edilmesi. Rasathanenin çalışmaya başlaması. Uluğ Bey’in liderliği bir başkasına devretmesi. Yıldızlar Kitabı’nın İstanbul’a gelmesi. Uluğ Bey’in hayatını kaybetmesi. Uluğ Bey’in ülkesine dünyadan bilginler çağırması. Uluğ Bey’in çocukken bir rasathane görmesi. Rasathanenin yıkılması. 14. HAFTA
3. SINIF TÜRKÇE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 87 2. Aşağıdaki deyimleri anlamlarıyla eşleştiriniz. 1. Aşağıdaki görsellere uygun deyimi işaretleyip cümle içinde kullanınız. Genellikle gerçek anlamından farklı bir anlamda kullanılan, kendine özgü anlam taşıyan kalıplaşmış söz gruplarına deyim denir. Deyimler en az iki sözcükten oluşur. DEYİMLER 1 Buluttan nem kapmak. Önem vermemek, beğenmemek. ..... Çok korkmak. ..... Başına gelen kötü bir işten ders çıkarmak. ..... Çok alıngan olmak. ..... 2 Kulağına küpe olmak 4 Ödü patlamak 3 Burun kıvırmak Kulak kesilmek Karnı zil çalmak Etekleri tutuşmak Cümle: .................................................................................... ........................................................................................................ Sır tutmak Baltayı taşa vurmak İki gözü iki çeşme ağlamak Cümle: .................................................................................... ........................................................................................................ Göz gezdirmek Kafa tutmak Ayağı yerden kesilmek Cümle: .................................................................................... ........................................................................................................ Çene çalmak Ateşle oynamak Kulak kabartmak Cümle: .................................................................................... ........................................................................................................ 14. HAFTA ELİT BİLGİ
DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM 88 3. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Deyimlerin altını çizip, deyim kullanılan cümlelerin kutusunu boyayınız. 4. Aşağıdaki cümleleri uygun deyimlerle tamamlayınız. 14. HAFTA Yaz tatilini dört gözle bekliyordu. Annesini ikna etmek için çok dil döktü. Kadın ailesi için saçını süpürge etmiş. Bahçede, babamla sohbet ettik. Parka gidemeyince çok üzüldü. Ali okuldan gelirken karnı zil çalıyordu. göz kulak olmak ağzı açık kalmak kulak asmamak burun kıvırmak yük olmak kök salmak • Dedem kimseye ....................................................................................... istemiyor. • Annesinin sözlerine hiç ....................................................................................... . • Duydukları karşısında ....................................................................................... . • Ece gelen hediyeye ....................................................................................... . • Engin parkta kardeşine ....................................................................................... . • Dedem Erzurum’dan gelip, İstanbul’a ............................................................................. .
3. SINIF TÜRKÇE MASAL İÇİNDE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 89 14. HAFTA KAMP ATEŞİ Masal masal içinde, kalbur saman içinde bir okulun izci takımı varmış. Bu izciler sürekli yeni yerler keşfeder oralarda kamp kurarlarmış. Bu izcilerin yaş gruplarına göre farklı kamplar düzenlenirmiş. Bazen düzenlemeler sırasında ekip başı akla karayı seçermiş. Bunun için ağırdan alır hemen duyuru yapmazmış. Önce bir göz gezdirip sonra karara varırmış. Küçük yaş grupları çene çalacaklar diye hazırlıkları kaçırır, bütün ekip onları beklermiş. Gerçi kamp ateşi yanmaya başlayınca bütün izcilerin dili açılır susmak bilmezlermiş. Günlerin acısını çıkarırcasına sohbet edilirmiş. Kamp ateşinden alınan ateşle meşaleler yakılıp fener alayına çıkılırmış. Gece olup herkes çadırlara dağılınca birden ortalık sessizleşir, bütün ekip başları kabuğuna çekilirmiş. Ertesi gün yine kaldıkları yerden başlar uzun uzadıya geziye devam ederlermiş. 1. Aşağıda anlamları verilen deyimleri masaldan bulup, yanlarına yazınız. Çok ayrıntılı olarak ➞ ................................................................................................................................................... Tek başına kalmak ➞ ................................................................................................................................................... Kalabalık topluluk meşale ile dolaşmak ➞ ................................................................................................ Şurdan burdan konuşarak vakit geçirmek ➞ ............................................................................................... Bir şeyi incelemeden bakıp geçmek ➞ .............................................................................................................. 2. “Günlerin acısını çıkarırcasına sohbet edilirmiş.“ Aşağıdakilerden hangisinde verilen cümledeki deyimin anlamı kullanılmıştır? Senden öcünü alacakmış. Biberleri tuzlu suda bekletip acısını aldım. Acısını çıkartmadan çocuğa yedirme. CEVAP Gece çıkar, göğe Sabah saklanır bir yere Gelirse aydınlatır, Tam olursa toparlanır.
EĞLENCE ZAMANI 90 14. HAFTA Resfebelerle verilen deyimleri bulup anlamlarını araştırınız. 1. 2. 3. RM NI X Anlamı: Anlamı: Anlamı: ÇM İ
3. SINIF TÜRKÇE OKUMA ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 91 DEDEMİN ÖYKÜSÜ Hakan erkenden kalkmıştı. Hemen mutfağa koştu. Karnı çok acıkmıştı. Mutfağa girdiğinde çok şaşırdı. Tam karşısında dedesi duruyordu. Hakan hemen dedesinin boynuna atladı. Ona sıkı sıkı sarıldı. Dedesini çok özlemişti. Dedesi çok uzakta yaşıyordu. Oraya gitmek arabayla bile neredeyse on saat sürüyordu. Bu yüzden tatilden tatile dedesini görebiliyordu. Oysaki şimdi tam karşısındaydı. Hemen ona seslendi: — Dede, neden aramadın? Geleceğini neden söylemedin? — Hep sen mi sürpriz yapacaksın? Bu kez de ben yaptım. Neler getirdim neler! Hakan hemen masanın üstündekilere baktı. Dedesi onun için meyveler getirmişti. Tabii Hakan’ın merak ettiği başka şeyler de vardı: — Dede, Şanslı nasıl? Peki Sarıkız iyi mi? Tabii bizim İnatçı’yı da merak ediyorum. Hadi, hepsini anlat! Dedesi hemen konuşmaya başladı: — Sarıkız, her gün süt veriyor. Bol bol da saman yiyor. Şanslı çok büyüdü. Havlaması diğer köyden duyuluyor. Tabii İnatçı da durmadan inat ediyor. Bir keçiden de bu beklenir. Hakan bu arada kahvaltıyı bile unutmuştu. Annesi hemen ona seslendi: — Hakan, kahvaltıya başlamalısın. Dedeni görünce yemeği de unuttun. Bu sırada babası da Hakan’a çay verdi. Hep birlikte kahvaltı yapıp sohbet ettiler. Sonra da dedesinin getirdiği meyveleri yediler. Kayısılar, elmalar, üzümler, erikler o kadar tazeydi ki Hakan hepsinden de yedi. Kahvaltı bitince de bahçeye çıkıp oyunlar oynadılar. Hakan sürekli olarak çiftlikteki hayvanları soruyordu. Onları çok merak ediyordu. Onların yanına gidene kadar da merak edecekti. Şimdilik onların ne yaptıklarını dedesinin öykülerinden dinleyebilecekti. 15. HAFTA
ANLAMA - YORUMLAMA ETKİNLİĞİM 92 A. Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Hakan mutfağa gidince karşısına kim çıkmış? A. Annesi B. Dedesi C. Babası 2. Hakan, dedesini görünce ne yapmış? A. Çok şaşırmış. B. Sıkı sıkı sarılmış. C. Boynuna atlamış. 3. Dedesi, Hakan’a ne getirmiş? A. B. C. 4. Sarıkız hangisi olabilir? A. B. C. 5. Dedesinin getirdiği meyveler arasında hangisi yokmuş? A. Muz B. Elma C. Kayısı B. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Doğruysa “D“ harfinin altındaki kutuyu, yanlışsa “Y“ harfinin altındaki kutuyu işaretleyiniz 15. HAFTA D Y Cümle Hakan’ın babası çok uzakta yaşıyormuş. . Hakan, dedesini görünce boynuna atlamış. Sarıkız bir keçiymiş. İnatçı saman yiyormuş. Şanslı bir köpekmiş. Hakan’a kahvaltısını annesi hatırlatmış. Hakan’a çayı babası vermiş. Kahvaltıdan sonra bahçeye çıkmışlar. Dedesi erik,elma,kayısı getirmiş. Hakan, çiftlikteki hayvanları çok merak ediyormuş. Dedesinin oturduğu yer, Hakanlara çok yakınmış. SÜT
3. SINIF TÜRKÇE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 93 2. Aşağıdaki atasözlerinin kutusunu kırmızıya , deyimlerin kutusunu maviye boyayınız. Ağaç yaşken eğilir. Ağzında bakla ıslanmamak. Sakla samanı gelir zamanı. Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. Bir elin nesi var, iki elin sesi var. 1. Aşağıda anlamı verilen atasözlerini eşleştiriniz. Atalarımızın uzun deneyim ve gözlemleri sonucunda ortaya çıkan kısa, özlü, eğitici ve öğretici kalıplaşmış sözlere atasözü denir. ATASÖZLERİ 1 Büyük ve sorumlu işlerin başında bulunanların tasaları da ona göre büyük olur. Dost acı söyler. 2 Kötü gününde yanında olan gerçek dosttur. Büyük başın derdi büyük olur. 3 Gerçek dost kusurlarımızı söyleyendir. Bu sözler bize acı gelir ama kendimizi düzeltmemiz için gereklidir. Az veren candan, çok veren maldan. 4 En ufak bir işte bile sosyal yardımlaşma önemlidir. Dost kara günde belli olur. 5 Armağanın azı çoğu olmaz. Önemli olan içtenlikle verilmiş olmasıdır. Komşu komşunun külüne muhtaçtır. 15. HAFTA ELİT BİLGİ
DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM 94 3. Aşağıda sözcükleri karışık olarak verilmiş atasözlerini yazınız. • düşen / yılana / denize / sarılır • • gelir / başına / komşuna / gülme • • ne / biçersin / ekersen / onu • • baka / kararır / üzüm / baka / üzüme • • bağ / bakmazsan / dağ / olur / bakarsan • 4. Aşağıda yarım bırakılan atasözlerini eşleştirerek tamamlayınız. 15. HAFTA 1 Davulun sesi yorganına göre uzat. 2 Öfkeyle kalkan fırtına biçer 3 Ayağını uzaktan hoş gelir. 4 Güvenme varlığa düşersin darlığa 5 Rüzgar eken zararla oturur. 6 Yalancının mumu yatsıya kadar yanar.
3. SINIF TÜRKÇE MASAL İÇİNDE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 95 15. HAFTA TUTUMLULUK ÖĞÜDÜ Masal masal içinde, kalbur saman içinde afacan Melek adında bir kız varmış. Melek yerinde duramaz bir oraya bir buraya koşuşturup dururmuş. Melek ninesi ve dedesiyle yaşadığı için onları da peşinden koştururmuş. Tonton ninesi bir gün yine Melek’in peşinden koşmaktan yorgun bir hâlde “Bey gel hele yanıma otur. Akıl akıldan üstündür, söyle bakalım bu yavrucakla nasıl baş edeceğiz? Ağaç yaşken eğilir, ona iyiyi, doğruyu, güzeli nasıl öğreteceğiz?“ diye dertlenmiş. Dedesi Melek’e çok düşkünmüş. Onunla ilgili bir konu olunca akan sular dururmuş. “Bak, hanım işleyen demir ışıldar. Biz bu çocuğa ayağını yorganına göre uzatmayı, çaışmayı, tutumlu olmayı öğrettik zaten. Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur diye diye büyüttük bu kızı.“ demiş. Geçen sene kış bastırınca kendi gözleriyle gördü ya, sakla samanı gelir zamanı deyip durmanın sebebini. Sen hiç dert etme, aldı o çocuk bizden alacağı en güzel öğütleri... 1. Karışık olarak verilen atasözlerini doğru sıralayarak tekrar yazınız. • eğilir - ağaç - yaşken ➞ ............................................................................................................................................ • uzat - ayağını - göre - yorganına ➞ ................................................................................................................ • bağ - bakmazsan - olur - dağ - olur - bakarsan ➞ ............................................................................. • üstündür - akıl - akıldan ➞ ...................................................................................................................................... 2. Aşağıda verilen atasözlerinde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle tamamlayınız. • Öfkeyle ..................................... zararla ..................................... • ..................................... işini ..................................... bırakma. • ..................................... dil yılanı ..................................... çıkarır. • ..................................... samanı ..................................... zamanı. CEVAP İnim inim inler, Cümle alem dinler.
EĞLENCE ZAMANI 96 15. HAFTA Yarım kalan atasözlerini tamamlamak için hangi komutu takip etmeliyiz. Sakla samanı Yazın başı pişenin El elden Bir elin nesi var Ak akçe Birlikten kuvvet kara gün içindir. gelir zamanı doğar. kışın aşı pişer iki elin sesi var. üstündür
3. SINIF TÜRKÇE OKUMA ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 97 DEV BİR HEYKEL Kağan çok heyecanlıydı. En çok görmek istediği yere gelmişti. Hakan ve Aysun da yanındaydı. Hep birlikte Hatay’a gelmişlerdi. Hatay’ın lezzetli yemeklerinden bolca yiyip künefesinin de tadına bakmışlardı. Yemekten hemen sonra da müzeye gelmişlerdi. Bu müze çok büyüktü. Binası kocamandı. İçinde de çok değerli eserler bulunuyordu. Dünyanın her yerinden bu eserleri görmek için gelenler vardı. Zaten Kağan da bu yüzden burayı çok merak etmişti. İçeri girdiklerinde ilk konuşan da o oldu: — Çocuklar burada çok sayıda mozaik var. Yakın zamanda dünyadaki en büyük mozaik müzesi burası olacakmış. Birçok eser henüz sergilenmemiş. Şimdi en meşhur eserin yanına gidelim. Beni izleyin! Kağan birden koşunca çocuklar da onun peşinden koştular. Sonra birden durdular. Neden mi durdular? Çünkü karşılarına kocaman bir heykel çıkmıştı. Tam da müzenin orta yerinde duruyordu. Kağan, arkadaşlarının bu halini görünce hemen onlara seslendi: — Size demiştim. İşte en meşhur eser, Kral 2. Şuppi heykeli. Aslında ismi çok uzun ama ben biraz kısalttım. Kendisi Hitit kralıdır. Hititler, Anadolu’da yaşamış çok önemli bir medeniyettir. Biliyor musunuz, bu heykeli bir yol çalışması sırasında bulmuşlar. Boyu 1.5 metre, ağırlığı da 1.5 tonmuş. Sırtında da kralın tam ismi yazıyor. Ne kadar da ilginç.... Üçü de heykeli inceleyip bilgi aldılar. Sonra da bütün müzeyi gezdiler. Hatay’ı da müzeyi de çok sevdiler. 16. HAFTA
ANLAMA - YORUMLAMA ETKİNLİĞİM 98 A. Soruları metne göre cevaplayınız. 1. Hatay’ı en çok görmek isteyen kimmiş? A. Hakan B. Kağan C. Aysun 2. Müze binası hangisine daha çok benzeyebilir? A. B. C. 3. Tam da müzenin orta yerinde ne görmüşler? A. Bina B. Heykel C. Mozaik 4. Hangisi bir kral ismiymiş? A. Hatay B. Hitit C. Şuppi 5. Heykelin sırtında ne yazıyormuş? A. Boyu B. Ağırlığı C. İsmi B. Kelimeleri, anlamlarıyla eşleştiriniz. Mozaik Müze Heykel Ton Künefe Meşhur Medeniyet Taş, tunç, bakır, kil, alçı vb. maddelerden yontularak, kalıba dökülerek veya yoğrulup pişirilerek biçimlendirilen eser, yontu, statü Sıcak yenilen bir tür peynirli tel kadayıf. Uygarlık Türlü renklerde, küçük küp biçiminde mermer, taş veya pişmiş toprak parçalarının yan yana getirilmesiyle yapılan resim ve bezeme işi. Bin kilogramlık ağırlık birimi. Sanat ve bilim eserlerinin veya sanat ve bilime yarayan nesnelerin saklandığı, halka gösterilmek için sergilendiği yer veya yapı Ünlü, tanınmış, herkesçe bilinen, 16. HAFTA 1 2 3 4 5 6 7
3. SINIF TÜRKÇE DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... 99 2. Aşağıdaki cümlelerin sözcük sayılarını kutucuklara yazınız. • Parka gidemediğim için çok üzüldüm. • Süt içmek kemikleri güçlendirir. • Ağaçtan erik topladık. • Yeni aldığın mor eteği çok beğendim. • Topladık. 3. Aşağıda kelime sayısı verilen cümleler yazınız. 1. Aşağıdakilerden cümle olanları işaretleyiniz. Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi, bir isteği tam olarak anlatmaya yarayan kelime dizisine cümle (tümce) denir. Cümle en az bir kelimeden oluşur. • Gideceğim. • Okula gideceğim. • Yarın okula gideceğim. Başarmak için çalışmalıyım Bu sabah saat sekiz Az konuşup çok dinlemeli Fotoğraf çekmek istemiyorum Sabah kahvaltı Tavuklara yem verdim Okuyorum Kitaplarımı çantama CÜMLE BİLGİSİ 1 3 5 6 16. HAFTA ELİT BİLGİ
DİLBİLGİSİ ETKİNLİĞİM 100 1. Aşağıdaki sözcük gruplarını tamamlayıp anlamlı cümleler oluşturunuz. • Her yemekten sonra dişlerimi • Gereksiz yanan lambaları • Annem yemek • Yeşil ışıkta • Dün sınıfta şiir • Bahçedeki güller 2. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Cümlenin neyi ifade ettiğini yanına yazınız. (duygu, düşünce, haber, dilek, istek ...) • Akşam bize gelsene. ➔ • Hayvanları çok seviyorum. ➔ • Ali bugün okula gitmedi. ➔ • Akşam sinemaya gidelim. ➔ • Dışarda kar yağıyor. ➔ • Sınavda çok heyecanlandım. ➔ • Haydi birlikte oynayalım. ➔ CÜMLE OLUŞTURMA 16. HAFTA