ค ำน ำ ผู้สอนสามารถนำแผนการจัดการเรียนรู้เล่มนี้ไปเป็นคู่มือวางแผนกิจกรรมการเรียนรู้ประกอบการใช้ หนังสือเรียนรายวิชา สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ที่ทางบริษัทจัดพิมพ์ จำหน่าย โดยออกแบบการเรียนรู้ (Instructional Design) ตามหลักการสำคัญ คือ 1. หลักการจัดการเรียนรู้อิงมาตรฐาน หน่วยการเรียนรู้แต่ละหน่วย จะกำหนดมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัดไว้เป็นเป้าหมายใน การจัดการเรียนการสอน ผู้สอนจะต้องศึกษาและวิเคราะห์รายละเอียดของมาตรฐานตัวชี้วัดทุกข้อว่า ระบุ ให้ผู้เรียนต้องมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องอะไร และต้องสามารถลงมือปฏิบัติอะไรได้บ้าง และผลการ เรียนรู้ที่เกิดขึ้นกับผู้เรียนตามมาตรฐานตัวชี้วัดนี้จะนำไปสู่การเสริมสร้างสมรรถนะสำคัญและคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ด้านใดแก่ผู้เรียน 2. หลักการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ เมื่อผู้สอนวิเคราะห์รายละเอียดของมาตรฐานตัวชี้วัดและได้กำหนดเป้าหมายการจัดการเรียน การสอนเรียบร้อยแล้ว จึงกำหนดขอบข่ายสาระการเรียนรู้และแนวทางการจัดการเรียนการสอนให้ผู้เรียน ลงมือปฏิบัติตามขั้นตอนของกิจกรรมการเรียนรู้ที่ออกแบบไว้จนบรรลุตัวชี้วัดทุกข้อ ผู้เรียนรู้อะไร มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด ผู้เรียนท ำอะไรได้ สมรรถนะส าคัญของผู้เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ น ำไปสู่
3. หลักการบูรณาการกระบวนการเรียนรู้สู่มาตรฐานตัวชี้วัด เมื่อผู้สอนกำหนดขอบข่ายสาระการเรียนรู้ และแนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนไว้ แล้ว จึงกำหนดรูปแบบการเรียนการสอนและกระบวนการเรียนรู้ที่จะฝึกฝนผู้เรียนให้เกิดการเรียนรู้ บรรลุผลตามมาตรฐานตัวชี้วัด โดยเลือกใช้กระบวนการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับมาตรฐานการเรียนรู้ที่เป็น เป้าหมายในหน่วยนั้นๆ เช่น กระบวนการเรียนรู้แบบบูรณาการ กระบวนการสร้างความรู้ กระบวนการ เรียนรู้ด้วยตนเอง กระบวนการเผชิญสถานการณ์และการแก้ปัญหา กระบวนการเรียนรู้จากประสบการณ์ จริง กระบวนการพัฒนาลักษณะนิสัย กระบวนการปฏิบัติ กระบวนการคิดวิเคราะห์อย่างมีวิจารณญาณ กระบวนการทางสังคม ฯลฯ กระบวนการเรียนรู้ที่มอบหมายให้ผู้เรียนลงมือปฏิบัตินั้นจะต้องนำไปสู่การ เสริมสร้างสมรรถนะสำคัญ และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนตามสาระการเรียนรู้ที่กำหนดไว้ใน แต่ละหน่วยการเรียนรู้ 4. หลักการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน และกิจกรรมการเรียนรู้ในแต่ละหน่วยผู้สอนต้องกำหนด ขั้นตอนและวิธีปฏิบัติให้ชัดเจน โดยเน้นให้ผู้เรียนได้ลงมือฝึกฝนและฝึกปฏิบัติมากที่สุด ตามแนวคิดและ วิธีการสำคัญ คือ 1) การเรียนรู้เป็นกระบวนการทางสติปัญญาที่ผู้เรียนทุกคนต้องใช้สมองคิดและทำความ เข้าใจในสิ่งต่างๆ ร่วมกับการลงมือปฏิบัติ ทดลองค้นคว้า จนสามารถสรุปเป็นความรู้ด้วย ตนเอง และสามารถนำเสนอผลงาน แสดงองค์ความรู้ที่เกิดขึ้นในแต่ละหน่วยการเรียนรู้ได้ เน้นผู้เรียนเป็นส ำคัญ สนองควำมแตกต่ำงระหว่ำงบุคคล เน้นพัฒนำกำรทำงสมอง กระตุ้นกำรคิด เน้นควำมรู้คู่คุณธรรม เป้ำหมำย กำรเรียนรู้ และกำร พัฒนำ คุณภำพ ของผู้เรียน มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด สมรรถนะส าคัญของผู้เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ของผู้เรียน หลักการจัดการเรียนรู้
2) การสอน เป็นการเลือกวิธีการหรือกิจกรรมที่เหมาะสมกับการเรียนรู้ในหน่วยนั้นๆ และที่ สำคัญ คือต้องเป็นวิธีการที่สอดคล้องกับสภาพผู้เรียน ผู้สอนจึงต้องเลือกใช้วิธีการสอน เทคนิคการสอน และรูปแบบการสอนอย่างหลากหลาย เพื่อช่วยให้ผู้เรียนปฏิบัติกิจกรรม การเรียนรู้ได้อย่างราบรื่นจนบรรลุตัวชี้วัดทุกข้อ 3) รูปแบบการสอน ควรเป็นวิธีการและขั้นตอนฝึกปฏิบัติที่ส่งเสริมหรือกระตุ้นให้ผู้เรียน สามารถคิดอย่างเป็นระบบ เช่น กระบวนการทางภูมิศาสตร์ รูปแบบการสอนตามวัฏจักร การสร้างความรู้แบบ 5E รูปแบบการสอนโดยใช้การคิดแบบโยนิโสมนสิการ รูปแบบการ สอนแบบ CIPPA Model รูปแบบ การเรียน การสอนตามวัฏจักรการเรียนรู้แบบ 4MAT รูปแบบการเรียนการสอนแบบร่วมมือเทคนิค JIGSAW, STAD, TAI, TGT เป็นต้น 4) วิธีการสอน ควรเลือกใช้วิธีการสอนที่สอดคล้องกับเนื้อหาของบทเรียน ความถนัด ความ สนใจ และสภาพปัญหาของผู้เรียน วิธีสอนที่ดีจะช่วยให้ผู้เรียนบรรลุผลการเรียนรู้ตาม ตัวชี้วัดในระดับผลสัมฤทธิ์ที่สูง เช่น วิธีการสอนแบบบรรยาย การสาธิต การทดลอง การ อภิปรายกลุ่มย่อย การแสดงบทบาทสมมุติ การใช้กรณีตัวอย่าง การใช้สถานการณ์จำลอง การใช้ศูนย์การเรียน การใช้บทเรียนแบบโปรแกรม เป็นต้น 5) เทคนิคการสอน ควรเลือกใช้เทคนิคการสอนที่สอดคล้องกับวิธีการสอน และช่วยให้ผู้เรียน เข้าใจเนื้อหาในบทเรียนได้ง่ายขึ้น สามารถกระตุ้นความสนใจและจูงใจให้ผู้เรียนร่วมปฏิบัติ กิจกรรมการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น เทคนิคการใช้ผังกราฟิก (Graphic Organizers) เทคนิคการใช้คำถาม เทคนิคการเล่านิทาน การเล่นเกม การใช้ตัวอย่าง กระตุ้นความคิด การใช้สื่อการเรียนรู้ที่น่าสนใจ เป็นต้น 6) สื่อการเรียนการสอน ควรเลือกใช้สื่อหลากหลายกระตุ้นความสนใจ และทำความกระจ่าง ในเนื้อหาสอดคล้องกับสาระการเรียนรู้ และเป็นเครื่องมือช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ บรรลุตัวชี้วัดอย่างราบรื่น เช่น สื่อสิ่งพิมพ์ เอกสารประกอบการสอน แถบวีดิทัศน์ แผ่น สไลด์ คอมพิวเตอร์ VCD LCD Visualizer เป็นต้น ควรเตรียมสื่อให้ครอบคลุมทั้งสื่อการ สอนของครูและสื่อการเรียนรู้ของผู้เรียน 5. หลักการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบย้อนกลับตรวจสอบ เมื่อผู้สอนวางแผนออกแบบการจัดการเรียนรู้ รวมถึงกำหนดรูปแบบการเรียนการสอนไว้ เรียบร้อยแล้วจึงนำเทคนิควิธีการสอน วิธีจัดกิจกรรมการเรียนรู้ และสื่อการเรียนรู้ไปลงมือจัดการเรียน การสอน ซึ่งจะนำผู้เรียนไปสู่การสร้างชิ้นงานหรือภาระงาน เกิดทักษะกระบวนการและสมรรถนะสำคัญ ตามธรรมชาติวิชา รวมทั้งคุณลักษณะอันพึงประสงค์ให้บรรลุตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัดที่เป็น เป้าหมายของหน่วยการเรียนรู้ ตามลำดับขั้นตอนการเรียนรู้ที่กำหนดไว้ ดังนี้
จำกเป้ำหมำยและหลักฐำน คิดย้อนกลบัสู่จดุเริ่มต้น ของกิจกรรมกำรเรียนรู้ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ นอกจากจะเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้ลงมือปฏิบัติ จริงแล้ว จะต้องฝึกฝนกระบวนการคิดทุกขั้นตอน โดยใช้เทคนิคการตั้งคำถามกระตุ้นความคิด และใช้ ระดับคำถามให้สัมพันธ์กับเนื้อหาการเรียนรู้ตั้งแต่ระดับความรู้ ความจำ ความเข้าใจ การนำไปใช้ การ วิเคราะห์ การสังเคราะห์ และการประเมินค่า นอกจากจะช่วยให้ผู้เรียนเกิดความเข้าใจบทเรียนอย่างลึกซึ้ง แล้ว ยังเป็นการเตรียมความพร้อมเพื่อการทดสอบระดับชาติที่เน้นกระบวนการคิดระดับวิเคราะห์ สังเคราะห์ด้วย ในแต่ละแผนการเรียนรู้จึงมีการระบุคำถามเพื่อกระตุ้นความคิดของผู้เรียนไว้ด้วยทุก กิจกรรม ทั้งนี้การออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนในแต่ละหน่วยจะครอบคลุมกิจกรรมการเรียนรู้ และการประเมินผลด้านความรู้ความเข้าใจ (K) ด้านทักษะกระบวนการ (P) และด้านคุณลักษณะอันพึง ประสงค์ (A) ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด สาระภูมิศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 พร้อมทั้งออกแบบเครื่องมือการวัดและประเมินผล รวมทั้งแบบบันทึกผลการเรียนรู้ด้านต่างๆ ไว้ ครบถ้วน สอดคล้องกับมาตรฐานด้านคุณภาพผู้เรียน และตัวบ่งชี้ที่ต้องรับการประเมินภายนอกจาก สมศ. จำกกิจกรรมกำรเรียนรู้ ทีละขั้นบันไดสู่หลักฐำน และเป้ำหมำยกำรเรียนรู้ เป้ำหมำยกำรเรียนรู้ของหน่วย หลักฐานชิ้นงาน/ภาระงาน แสดงผลการเรียนรู้ของหน่วย 4. กิจกรรม ค าถามชวนคิด 3. กิจกรรม ค าถามชวนคิด 2. กิจกรรม ค าถามชวนคิด 1. กิจกรรม ค าถามชวนคิด
เช่น แบบบันทึกผลด้านการคิดวิเคราะห์ ด้านการอ่านและแสวงหาความรู้ ด้านสมรรถนะและคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ตามหลักสูตร เป็นต้น ผู้สอนสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และใช้ ประกอบการจัดทำรายงานการประเมินตนเอง (Self Assessment Reports) จึงมั่นใจอย่างยิ่งว่า การนำ แผนการจัดการเรียนรู้ฉบับนี้ไปเป็นแนวทางการจัดการเรียนการสอน จะช่วยพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการ เรียนของนักเรียนให้สูงขึ้นตามมาตรฐานการศึกษาและการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาทุกประการ บริษัท อักษรเจริญทัศน์ อจท.จำกัด
หน้า สรุปหลักสูตรฯ ภูมิศาสตร์ Geography พิเศษ 1 ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลาง กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม พิเศษ 5 คำอธิบายรายวิชา สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.4 พิเศษ 16 โครงสร้างรายวิชา สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.4 พิเศษ 17 Pedagogy วิชา สังคมศึกษาฯ พิเศษ 19 โครงสร้างแผนการจัดการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.4 พิเศษ 20 องค์ประกอบของหน่วยการจัดการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป.4 พิเศษ 24 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ประวัติและความสำคัญของศาสนา 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ความสำคัญของศาสนา 10 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 พระพุทธศาสนา 22 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 ศาสนาคริสต์ 33 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 ศาสนาอิสลาม 46 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 หลักธรรมของศาสนา 60 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 หลักธรรมสำคัญของพระพุทธศาสนา 68 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 หลักธรรมของศาสนาคริสต์ 83 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 หลักธรรมของศาสนาอิสลาม 94 หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 เชื่อมั่นในการทำความดี 108 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 คนดีที่น่าชื่นชม 116 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 แบบอย่างความดี 128 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 ศาสนิกชนตัวอย่าง 139 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 ศาสนิกชนที่ดี 156 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 การสวดมนต์ไหว้พระ สรรเสริญคุณพระรัตนตรัย และแผ่เมตตา 168 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 การบริหารจิตและเจริญปัญญา 178 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 การฝึกให้มีสติ 189 สำรบัญ
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 การฝึกให้มีสมาธิในการฟัง การอ่าน การคิด การถาม และการเขียน 198 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5 ความสำคัญของศาสนสถาน 208 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 6 มรรยาทของศาสนิกชนที่ดี 219 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 7 ศาสนพิธี 228 หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 สมาชิกที่ดีของชุมชน 242 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย 253 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 ผู้นำและผู้ตามในสังคมประชาธิปไตย 273 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 สิทธิพื้นฐานสำหรับเด็ก 288 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 299 หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 วัฒนธรรมท้องถิ่น 316 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ความหมาย ลักษณะ และประเภทของวัฒนธรรม 324 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 ความแตกต่างทางวัฒนธรรม 335 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 สาเหตุที่ทำให้วัฒนธรรมของท้องถิ่นแตกต่างกัน 348 หน่วยการเรียนรู้ที่ 7 การปกครองระบอบประชาธิปไตย 361 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 อำนาจอธิปไตยและความสำคัญของระบอบประชาธิปไตย 370 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 การเลือกตั้ง 384 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 สถาบันพระมหากษัตริย์ในสังคมไทย 401 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 ความสำคัญของสถาบันพระมหากษัตริย์ในสังคมไทย 413 หน่วยการเรียนรู้ที่ 8 การบริโภคสินค้าและบริการ 427 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 สินค้าและการบริการ 438 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเลือกซื้อสินค้าและบริการ 449 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 การคุ้มครองผู้บริโภค 462 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 สิทธิพื้นฐานของผู้บริโภค 473 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5 เครื่องหมายรับรองคุณภาพสินค้าและบริการ 484 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 6 หลักเกณฑ์ในการตัดสินใจเลือกซื้อสินค้าและบริการ 498 หน่วยการเรียนรู้ที่ 9 เศรษฐกิจพอเพียง 512 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ความหมายของเศรษฐกิจพอเพียง 520 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 533 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 การประยุกต์ใช้เศรษฐกิจพอเพียงในชีวิตประจำวัน 545
หน่วยการเรียนรู้ที่ 10 กิจกรรมทางเศรษฐกิจของชุมชน 563 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 เศรษฐกิจของชุมชน 572 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 ลักษณะอาชีพ สินค้า และบริการในชุมชน 584 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 การพึ่งพาอาศัยกันทางเศรษฐกิจในชุมชน 598 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 ชุมชนเข้มแข็ง 610 หน่วยการเรียนรู้ที่ 11 เงินทองของมีค่า 623 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ความหมายของเงิน 631 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 หน้าที่ของเงินในระบบเศรษฐกิจ 645 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 ประเภทของเงิน 657 หน่วยการเรียนรู้ที่ 12 การใช้แผนที่และรูปถ่าย 671 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 แผนที่ 679 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 รูปถ่าย 689 หน่วยการเรียนรู้ที่ 13 จังหวัดของเรา 708 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ลักษณะทางกายภาพในจังหวัด 717 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 แหล่งทรัพยากรและสถานที่สำคัญในจังหวัด 724 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 ลักษณะทางกายภาพที่ส่งผลต่อแหล่งทรัพยากรและสถานที่สำคัญในจังหวัด 730 หน่วยการเรียนรู้ที่ 14 สิ่งแวดล้อมในจังหวัด 746 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 สิ่งแวดล้อมทางกายภาพที่มีผลต่อการดำเนินชีวิตของคนในจังหวัด 755 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 การเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อมในจังหวัด 765 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 การจัดการสิ่งแวดล้อมในจังหวัด 773
พิเศษ 1 สรุปหลักสูตร ภูมิศาสตร์ Geography ปัจจุบันประเทศไทย และพื้นที่ต่าง ๆ ของโลกเกิดภาวะวิกฤตด้านกายภาพ ด้านสิ่งแวดล้อม และมีผลกระทบ อย่างรุนแรงมากขึ้นเรื่อย ๆ นอกจากนั้น กระแสโลกาภิวัตน์ ความทันสมัยของวิทยาการและเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ที่ เป็นเทคโนโลยีสารสนเทศทางภูมิศาสตร์มีมากขึ้น ตลอดจนการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อการ สร้างความยั่งยืน ซึ่งการเรียนรู้เพียงสาระสำคัญของสาระภูมิศาสตร์ไม่เพียงพอต่อการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอย่าง รวดเร็ว และบางครั้งเกิดขึ้นโดยคาดการณ์ไม่ได้ ผู้เรียนจึงต้องมีทักษะ กระบวนการ และความสามารถทางภูมิศาสตร์ เพื่อเป็นเครื่องมือในการเรียนรู้ประกอบกัน ดังนั้น จึงจำเป็นที่จะต้องมีการทบทวนและปรับปรุงสาระภูมิศาสตร์ สาระภูมิศาสตร์ ในกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษา ขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ยังคงยึดหลักการ พัฒนาการเรียนรู้ตามธรรมชาติของกลุ่ม สาระและพัฒนาการในการเรียนรู้สำหรับผู้เรียน ซึ่งได้กำหนดมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัดที่สอดคล้องกับระดับ ความรู้ความสามารถของผู้เรียน ระดับประถมศึกษา ผู้เรียนจะได้เรียนรู้จากสิ่งใกล้ตัวไปไกลตัว สาระภูมิศาสตร์ ช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจลักษณะทางกายภาพของโลก ปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสิ่งแวดล้อมที่ ก่อให้เกิดการสร้างสรรค์วิถีการดำเนินชีวิต เพื่อให้รู้เท่าทัน ปรับตัวตามการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม ตลอดจน สามารถใช้ทักษะ กระบวนการ ความสามารถทางภูมิศาสตร์ และเครื่องมือทางภูมิศาสตร์จัดการทรัพยากรและ สิ่งแวดล้อมตามสาเหตุและปัจจัย อันจะนำไปสู่การปรับใช้ในการดำเนินชีวิต * * สรุปและลดทอนจาก สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ, ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้ แกนกลาง สาระภูมิศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560), หน้า 2.
พิเศษ 2
พิเศษ 3
พิเศษ 4
พิเศตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง กลุ่มสาระการเรีสาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รู้ และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือชั้น ตัวชี้วัด ป.4 1. อธิบายความสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือ ในฐานะเป็นศูนย์รวมจิตใจของ ศาสนิกชน 2. สรุปพุทธประวัติตั้งแต่บรรลุธรรมจนถึงประกาศธรรม หรือประวัติศาสดาที่ตนนับถือตามที่ กำหนด
ษ 5 รียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้น ป.4 อและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่นและปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข สาระการเรียนรู้แกนกลาง • ความสำคัญของพระพุทธศาสนา - พระพุทธศาสนา ในฐานะที่เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ - เป็นศูนย์รวมการทำความดี และพัฒนาจิตใจ เช่น ฝึกสมาธิ สวดมนต์ ศึกษา หลักธรรม - เป็นที่ประกอบศาสนพิธี (การทอดกฐิน การทอดผ้าป่า การเวียนเทียน การทำบุญ) - เป็นแหล่งทำกิจกรรมทางสังคม เช่น การจัดประเพณีท้องถิ่น การเผยแพร่ข้อมูล ข่าวสารชุมชน และ การส่งเสริมพัฒนาชุมชน • สรุปพุทธประวัติ (ทบทวน) - ตรัสรู้ - ประกาศธรรม ได้แก่ : โปรดชฎิล : โปรดพระเจ้าพิมพิสาร : พระอัครสาวก : แสดงโอวาทปาฏิโมกข์
พิเศชั้น ตัวชี้วัด ป.4 3. เห็นคุณค่า และปฏิบัติตนตามแบบอย่างการดำเนินชีวิตและข้อคิดจากประวัติ สาวก ชาดก/เรื่องเล่า และศาสนิกชนตัวอย่าง ตามที่กำหนด 4. แสดงความเคารพ พระรัตนตรัย ปฏิบัติตามไตรสิกขาและหลักธรรมโอวาท 3 ในพระพุทธศาสนา หรือหลักธรรมของศาสนาที่ตนนับถือตามที่กำหนด
ษ 6 สาระการเรียนรู้แกนกลาง • พุทธสาวก พุทธสาวิกา - พระอุรุเวลกัสสปะ • ชาดก - กุฏิทูสกชาดก - มหาอุกกุสชาดก • ศาสนิกชนตัวอย่าง - สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก - สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี • พระรัตนตรัย : ศรัทธา 4 - พระพุทธ : พุทธคุณ 3 - พระธรรม : หลักกรรม - พระสงฆ์ • ไตรสิกขา - ศีล สมาธิ ปัญญา • โอวาท 3 - ไม่ทำชั่ว : เบญจศีล : ทุจริต 3 - ทำความดี : เบญจธรรม : สุจริต 3
พิเศชั้น ตัวชี้วัด 5.ชื่นชมการทำความดีของตนเอง บุคคลในครอบครัว โรงเรียนและชุมชนตาม หลักศาสนา พร้อมทั้งบอกแนวปฏิบัติในการดำเนินชีวิต 6. เห็นคุณค่าและสวดมนต์ แผ่เมตตา มีสติที่เป็นพื้นฐานของสมาธิใน พระพุทธศาสนา หรือการพัฒนาจิตตามแนวทางของศาสนาที่ตนนับถือ ตามที่กำหนด 7. ปฏิบัติตนตามหลักธรรมของศาสนาที่ตนนับถือ เพื่อการอยู่ร่วมกันเป็นชาติได้ อย่างสมานฉันท์
ษ 7 สาระการเรียนรู้แกนกลาง : พรหมวิหาร 4 : กตัญญูกตเวทีต่อประเทศชาติ : มงคล 38 ➢ เคารพ ➢ ถ่อมตน ➢ ทำความดีให้พร้อมไว้ก่อน - ทำจิตให้บริสุทธิ์ (บริหารจิตและเจริญปัญญา) • พุทธศาสนสุภาษิต - สุขา สงฺฆสฺส สามคฺคี : ความพร้อมเพรียงของหมู่ให้เกิดสุข - โลโกปตฺถมฺภิกา เมตฺตา : เมตตาธรรม ค้ำจุนโลก • ตัวอย่างการกระทำความดีของตนเองและบุคคลในครอบครัว ในโรงเรียน และใน ชุมชน • สวดมนต์ไหว้พระ สรรเสริญคุณพระรัตนตรัย และแผ่เมตตา - รู้ความหมายของสติสัมปชัญญะ สมาธิและปัญญา - รู้วิธีปฏิบัติของการบริหารจิตและเจริญปัญญา - ฝึกการยืน การเดิน การนั่ง และการนอน อย่างมีสติ - ฝึกการกำหนดรู้ความรู้สึก เมื่อตาเห็นรูป หูฟังเสียง จมูกดมกลิ่น ลิ้นลิ้มรส กายสัมผัสสิ่งที่มากระทบ ใจรับรู้ธรรมารมณ์ - ฝึกให้มีสมาธิในการฟัง การอ่าน การคิด การถาม และการเขียน • หลักธรรมเพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างสมานฉันท์ - เบญจศีล – เบญจธรรม - ทุจริต 3 – สุจริต 3 - พรหมวิหาร 4 - มงคล 38 : เคารพ
พิเศชั้น ตัวชี้วัด 8.อธิบายประวัติศาสดาของศาสนาอื่นๆ โดยสังเขป
ษ 8 สาระการเรียนรู้แกนกลาง : ถ่อมตน : ทำความดีให้พร้อมไว้ก่อน - พุทธศาสนสุภาษิต : ความพร้อมเพรียงของหมู่ให้เกิดสุข : เมตตาธรรมค้ำจุนโลก : กตัญญูกตเวทีต่อประเทศชาติ • ประวัติศาสดา - พระพุทธเจ้า - มุฮัมมัด - พระเยซู
พิเศสาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม มาตรฐาน ส 1.2 เข้าใจ ตระหนัก และปฏิบัติตนเป็นศาสนิกชนที่ดี และธำรงรักษาพระพุทธศาสนา หรือศาสนชั้น ตัวชี้วัด ป.4 1.อภิปรายความสำคัญ และมีส่วนร่วมในการบำรุงรักษาศาสนสถานของศาสนาที่ตนนับถือ 2. มีมรรยาทของความเป็นศาสนิกชนที่ดีตามที่กำหนด 3. ปฏิบัติตนในศาสนพิธี พิธีกรรมและวันสำคัญทางศาสนา ตามที่กำหนดได้ถูกต้อง
ษ 9 าที่ตนนับถือ สาระการเรียนรู้แกนกลาง • ความรู้เบื้องต้นและความสำคัญของศาสนสถาน • การแสดงความเคารพต่อศาสนสถาน • การบำรุงรักษาศาสนสถาน • มรรยาทของศาสนิกชน - การปฏิบัติตนที่เหมาะสมต่อพระภิกษุ - การยืน การเดิน และการนั่งที่เหมาะสมในโอกาสต่าง ๆ • ปฏิบัติตนในศาสนพิธี - การอาราธนาศีล - การอาราธนาธรรม - การอาราธนาพระปริตร - ระเบียบพิธีและการปฏิบัติตนในวันธรรมสวนะ
พิเศษสาระที่ 2 หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำเนินชีวิตในสังคม มาตรฐาน ส 2.1 เข้าใจและปฏิบัติตนตามหน้าที่ของการเป็นพลเมืองดี มีค่านิยมที่ดีงามและธำรงรักษาประเพณีแชั้น ตัวชี้วัด ป.4 1. ปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยในฐานะสมาชิกที่ดีของชุมชน 2. ปฏิบัติตนในการเป็นผู้นำและผู้ตามที่ดี 3. วิเคราะห์สิทธิพื้นฐานที่เด็กทุกคนพึงได้รับตามกฎหมาย 4. อธิบายความแตกต่างทางวัฒนธรรมของกลุ่มคนในท้องถิ่น 5. เสนอวิธีการที่จะอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขในชีวิตประจำวัน
ษ 10 และวัฒนธรรมไทย ดำรงชีวิตอยู่ร่วมกันในสังคมไทยและสังคมโลกอย่างสันติสุข สาระการเรียนรู้แกนกลาง • การเข้าร่วมกิจกรรมประชาธิปไตยของชุมชน เช่น การรณรงค์การเลือกตั้ง • แนวทางการปฏิบัติตนเป็นสมาชิกที่ดีของชุมชน เช่น อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม สาธารณสมบัติ โบราณวัตถุและโบราณสถาน การพัฒนาชุมชน • การเป็นผู้นำและผู้ตามที่ดี - บทบาทและความรับผิดชอบของผู้นำ - บทบาทและความรับผิดชอบของผู้ตามหรือสมาชิก - การทำงานกลุ่มให้มีประสิทธิผลและประสิทธิภาพ และประโยชน์ของการทำงาน เป็นกลุ่ม • สิทธิพื้นฐานของเด็ก เช่น สิทธิที่จะมีชีวิต สิทธิที่จะได้รับการปกป้อง สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา สิทธิที่จะมี ส่วนร่วม • วัฒนธรรมในภาคต่างๆ ของไทยที่แตกต่างกัน เช่น การแต่งกาย ภาษา อาหาร • ปัญหาและสาเหตุของการเกิดความขัดแย้งในชีวิตประจำวัน • แนวทางการแก้ปัญหาความขัดแย้งด้วยสันติวิธี
พิเศษสาระที่ 2 หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำเนินชีวิตในสังคม มาตรฐาน ส 2.2 เข้าใจระบบการเมืองการปกครองในสังคมปัจจุบัน ยึดมั่น ศรัทธา และธำรงรักษาไว้ซึ่งการปกชั้น ตัวชี้วัด ป.4 1. อธิบายอำนาจอธิปไตยและความสำคัญของระบอบประชาธิปไตย 2. อธิบายบทบาทหน้าที่ของพลเมืองในกระบวนการเลือกตั้ง 3. อธิบายความสำคัญของสถาบันพระมหากษัตริย์ตามระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
ษ 11 ครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข สาระการเรียนรู้แกนกลาง • อำนาจอธิปไตย • ความสำคัญของการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย • บทบาทหน้าที่ของพลเมืองในกระบวนการเลือกตั้ง ทั้งก่อนการเลือกตั้ง ระหว่างการเลือกตั้ง หลังการ เลือกตั้ง • สถาบันพระมหากษัตริย์ในสังคมไทย • ความสำคัญของสถาบันพระมหากษัตริย์ในสังคมไทย
พิเศษสาระที่ 3 เศรษฐศาสตร์ มาตรฐาน ส 3.1 เข้าใจและสามารถบริหารจัดการทรัพยากรในการผลิตและการบริโภค การใช้ทรัพยากรที่มีอยู่จอย่างมีดุลยภาพ ชั้น ตัวชี้วัด ป.4 1.ระบุปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกซื้อสินค้าและบริการ 2. บอกสิทธิพื้นฐานและรักษาผลประโยชน์ของตนเองในฐานะผู้บริโภค 3. อธิบายหลักการของเศรษฐกิจพอเพียงและนำไปใช้ในชีวิตประจำวันของตนเอง
ษ 12 จำกัดได้อย่างมีประสิทธิภาพและคุ้มค่า รวมทั้งเข้าใจหลักการของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อการดำรงชีวิต สาระการเรียนรู้แกนกลาง • สินค้าและบริการที่มีอยู่หลากหลายในตลาดที่มีความแตกต่างด้านราคาและคุณภาพ • ปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกซื้อสินค้าและบริการที่มีมากมาย ซึ่งขึ้นอยู่กับผู้ซื้อ ผู้ขาย และตัวสินค้า เช่น ความพึงพอใจของผู้ซื้อ ราคาสินค้า การโฆษณา คุณภาพของสินค้า • สิทธิพื้นฐานของผู้บริโภค • สินค้าและบริการที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ • หลักการและวิธีการเลือกบริโภค • หลักการของเศรษฐกิจพอเพียง • การประยุกต์ใช้เศรษฐกิจพอเพียงในการดำรงชีวิต เช่น การแต่งกาย การกินอาหาร การใช้จ่าย
พิเศษสาระที่ 3 เศรษฐศาสตร์ มาตรฐาน ส 3.2 เข้าใจระบบและสถาบันทางเศรษฐกิจต่าง ๆ ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจและความจำเป็นของกาชั้น ตัวชี้วัด ป.4 1. อธิบายความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจของคนในชุมชน 2. อธิบายหน้าที่เบื้องต้นของเงิน
ษ 13 ารร่วมมือกันทางเศรษฐกิจในสังคมโลก สาระการเรียนรู้แกนกลาง • อาชีพ สินค้าและบริการต่าง ๆ ที่ผลิตในชุมชน • การพึ่งพาอาศัยกันภายในชุมชนทาง ด้านเศรษฐกิจ เช่น ความสัมพันธ์ระหว่างผู้ซื้อ ผู้ขาย การกู้หนี้ยืมสิน • การสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนด้วยการใช้สิ่งของที่ผลิตในชุมชน • ความหมายและประเภทของเงิน • หน้าที่เบื้องต้นของเงินในระบบเศรษฐกิจ • สกุลเงินสำคัญที่ใช้ในการซื้อขายแลกเปลี่ยนระหว่างประเทศ
พิเศษตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง แสาระที่ 5 ภูมิศาสตร์ มาตรฐาน ส 5.1 เข้าใจลักษณะทางกายภาพของโลกและความสัมพันธ์ของสรรพสิ่งซึ่งมีผลต่อกัน ใช้แผนที่และเคตลอดจนใช้ภูมิสารสนเทศอย่างมีประสิทธิภาพ ชั้น ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง มโนทัศน์สำคัญ ป.4 1. สืบค้นและอธิบายข้อมูล ลักษณะทางกายภาพใน จังหวัดของตนด้วยแผนที่และ รูปถ่าย ลักษณะทางกายภาพของ จังหวัดตนเอง แผนที่และรูปถ่ายเป็นเครื่องที่ใช้แสดงลักษณะทางกายภแหล่งทรัพยากรและสถานทีสำคัญในจังหวัดของตน 2. ระบุแหล่งทรัพยากรและ สถานที่สำคัญในจังหวัดของ ตนด้วยแผนที่และรูปถ่าย แหล่งทรัพยากรและ สถานที่สำคัญในจังหวัด ของตน 3. อธิบายลักษณะทางกายภาพ ที่ส่งผลต่อแหล่งทรัพยากร และสถานที่สำคัญในจังหวัด ลักษณะทางกายภาพที่ ส่งผลต่อแหล่งทรัพยากร และสถานที่สำคัญใน จังหวัด
ษ 14 และการรู้เรื่องภูมิศาสตร์ (Geo - Literacy) ครื่องมือทางภูมิศาสตร์ในการค้นหา วิเคราะห์ และสรุปข้อมูลตามกระบวนการทางภูมิศาสตร์ คำถามหลัก Geo - Literacy ความสามารถ กระบวนการ ทักษะ งมือ ภาพ ที่ จากแผนที่และ รูปถ่ายจังหวัดของเรา มีลักษณะทางกายภาพ อย่างไร 1.ความเข้าใจระบบ ธรรมชาติและ มนุษย์ 2.การใช้เหตุผลทาง ภูมิศาสตร์ 1.การตั้งคำถาม เชิงภูมิศาสตร์ 2.การรวบรวม ข้อมูล 3.การจัดการ ข้อมูล 4.การวิเคราะห์ ข้อมูล 5.การสรุปเพื่อ ตอบคำถาม 1.การสังเกต 2.การแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 3.การใช้เทคนิคและ เครื่องมือทาง ภูมิศาสตร์ จากแผนที่และรูปถ่าย แหล่งทรัพยากรและ สถานที่สำคัญในจังหวัด ของเรามีอะไรบ้าง และ อยู่บริเวณใด - 1.การสังเกต 2.การแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 3.การใช้เทคนิคและ เครื่องมือทาง ภูมิศาสตร์ ลักษณะทางกายภาพ ส่งผลต่อแหล่ง ทรัพยากรและสถานที่ สำคัญในจังหวัดอย่างไร 1.ความเข้าใจ ระบบธรรมชาติ และมนุษย์ 2.การใช้เหตุผล ทางภูมิศาสตร์ 1.การสังเกต 2.การแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 3.การใช้เทคนิคและ เครื่องมือทาง ภูมิศาสตร์
พิเศษสาระที่ 5 ภูมิศาสตร์ มาตรฐาน ส 5.2 เข้าใจปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสิ่งแวดล้อมทางกายภาพที่ก่อให้เกิดการสร้างสรรค์วิถีการดำชั้น ตัวชี้วัด สาระการเรียนรู้แกนกลาง มโนทัศน์สำคัญ ป.4 1. วิเคราะห์สิ่งแวดล้อมทาง กายภาพที่ส่งผลต่อการ ดำเนินชีวิตของคนใน จังหวัด สิ่งแวดล้อมทางกายภาพที่ ส่งผลต่อการดำเนินชีวิตของ คนในจังหวัด สิ่งต่างๆ ที่เกิดตาม ธรรมชาติมีผลต่อความ เป็นอยู่ของมนุษย์ 2. อธิบายการเปลี่ยนแปลง สิ่งแวดล้อมในจังหวัดและ ผลที่เกิดจากการ เปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อม ในจังหวัดและผลที่เกิดจาก การเปลี่ยนแปลง เช่น การตั้ง ถิ่นฐาน การย้ายถิ่น การเปลี่ยนแปลงของ สิ่งแวดล้อมรอบตัวส่งผล ต่อการดำเนินชีวิต 3. นำเสนอแนวทาง การจัดการสิ่งแวดล้อม ในจังหวัด การจัดการสิ่งแวดล้อมใน จังหวัด การดูแลสิ่งแวดล้อมที่บ้านและชั้นเรียนเป็นหน้าที่ ของทุกคน
ษ 15 ำเนินชีวิต มีจิตสำนึกและมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากร และสิ่งแวดล้อมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน คำถามหลัก Geo Literacy ความสามารถ กระบวนการ ทักษะ สิ่งต่างๆ ที่เกิดตาม ธรรมชาติมีผลต่อความ เป็นอยู่ของมนุษย์อย่างไร 1.ความเข้าใจระบบ ธรรมชาติและมนุษย์ 2.การใช้เหตุผล ทางภูมิศาสตร์ 1.การตั้งคำถาม เชิงภูมิศาสตร์ 2.การรวบรวม ข้อมูล 3.การจัดการ ข้อมูล 4.การวิเคราะห์ ข้อมูล 5.การสรุปเพื่อ ตอบคำถาม 1.การสังเกต 2.การแปลความ ข้อมูลทาง ภูมิศาสตร์ 3.การใช้เทคนิค และเครื่องมือ ภูมิศาสตร์ สิ่งแวดล้อมรอบตัวมีการ เปลี่ยนแปลงอย่างไร และ จะปฏิบัติตนอย่างไรกับ การเปลี่ยนแปลงที่ เกิดขึ้น 1.ความเข้าใจระบบ ธรรมชาติและมนุษย์ 2.การใช้เหตุผล ทางภูมิศาสตร์ 1.การสังเกต 2.การแปลความ ข้อมูลทาง ภูมิศาสตร์ 3.การใช้เทคนิค และเครื่องมือ ภูมิศาสตร์ นักเรียนมีส่วนร่วมในการ ดูแลสิ่งแวดล้อมที่บ้านและ ในชั้นเรียนได้อย่างไร 1.ความเข้าใจระบบ ธรรมชาติและมนุษย์ 2.การใช้เหตุผลทาง ภูมิศาสตร์ 3.การตัดสินใจอย่างเป็น ระบบตามนัย 1.การสังเกต 2.การแปลความ ข้อมูลทาง ภูมิศาสตร์
พิเศษ 16 คำอธิบายรายวิชา รายวิชาพื้นฐาน สังคมศึกษาฯ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 เวลา 80 ชั่วโมง/ปี ศึกษาความสำคัญของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือ สรุปพุทธประวัติ ตั้งแต่บรรลุธรรมจนถึง ประกาศธรรม หรือประวัติศาสดาที่ตนนับถือ หรือปฏิบัติตนตามแบบอย่างการดำเนินชีวิต และข้อคิดจากประวัติสาวก ชาดก เรื่องเล่าและศาสนิกชนตัวอย่าง แสดงความเคารพพระรัตนตรัย ปฏิบัติตามไตรสิกขา และหลักธรรมโอวาท 3 ในพระพุทธศาสนา หรือหลักธรรมของศาสนาที่ตนนับถือ ชื่นชมการทำความดีของตนเอง บุคคลในครอบครัว โรงเรียน และชุมชน ตามหลักศาสนา พร้อมทั้งบอกแนวปฏิบัติในการดำเนินชีวิต สวดมนต์ แผ่เมตตา มีสติ มีสมาธิใน พระพุทธศาสนา หรือการพัฒนาจิตตามแนวทางของศาสนาที่นับถือ ปฏิบัติตนตามหลักธรรมของศาสนาที่ตนนับถือ หรือ ปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย เป็นผู้นำ ผู้ตามที่ดี วิเคราะห์สิทธิพื้นฐานที่เด็กทุกคนพึงได้รับตาม กฎหมาย ศึกษา วิเคราะห์ความแตกต่างทางวัฒนธรรมของท้องถิ่น เสนอวิธีการที่จะอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข อำนาจ อธิปไตยความสำคัญของระบอบประชาธิปไตย บทบาทหน้าที่ของพลเมืองในการเลือกตั้ง ความสำคัญของสถาบัน พระมหากษัตริย์ตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกซื้อสินค้าและ บริการ สิทธิพื้นฐานและรักษาผลประโยชน์ในฐานะผู้บริโภค หลักการของเศรษฐกิจพอเพียงและนำไปใช้ใน ชีวิตประจำวัน ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจของคน ในชุมชน หน้าที่เบื้องต้นของเงิน สืบค้น ระบุ ข้อมูลลักษณะทาง กายภาพ แหล่งทรัพยากรและสถานที่สำคัญในจังหวัด อธิบาย วิเคราะห์ ลักษณะและสิ่งแวดล้อมทางกายภาพที่ส่งผล ต่อแหล่งทรัพยากรและสถานที่สำคัญ การดำเนินชีวิตของคนในจังหวัด การเปลี่ยนแปลงและผลการเปลี่ยนแปลง พร้อมทั้งนำเสนอแนวทางจัดการสิ่งแวดล้อมในจังหวัด โดยใช้กระบวนการคิด กระบวนการสืบค้นข้อมูล กระบวนการปฏิบัติ กระบวนการทางสังคม กระบวนการ กลุ่ม กระบวนการเผชิญสถานการณ์และแก้ปัญหา ใช้แผนที่และรูปถ่ายในการสืบค้น วิเคราะห์ อธิบายและสรุปข้อมูล ตามกระบวนการทางภูมิศาสตร์ การตั้งคำถามเชิงภูมิศาสตร์ กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ ทักษะการสังเกต การแปล ความข้อมูลทางภูมิศาสตร์ การใช้เทคนิคและเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ การสรุปเพื่อตอบคำถาม รวมถึงทักษะด้านการคิด และการสื่อสาร เพื่อให้เกิดความรู้ ความเข้าใจ สามารถนำไปปฏิบัติในการดำเนินชีวิต ความสามารถทางภูมิศาสตร์ กระบวนการทางภูมิศาสตร์ ทักษะทางภูมิศาสตร์ ทักษะในศตวรรษที่ 21 ด้านการสื่อสาร ความสามารถในการคิด มี คุณธรรม จริยธรรม มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ในด้านรักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ซื่อสัตย์สุจริต มีวินัย ใฝ่เรียนรู้ รัก ความเป็นไทย มีจิตสาธารณะ สามารถดำเนินชีวิตอย่างสันติสุขในสังคมไทยและสังคมโลก ตัวชี้วัด ส 1.1 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 ป.4/4 ป.4/5 ป.4/6 ป.4/7 ป.4/8 ส 1.2 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 ส 2.1 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 ป.4/4 ป.4/5 ส 2.2 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 ส 3.1 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 ส 3.2 ป.4/1 ป.4/2 ส 5.1 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 ส 5.2 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 รวม 30 ตัวชี้วัด
พิเศษ 17 โครงสร้างรายวิชา สังคมศึกษาฯ ป.4 ลำดับที่ ชื่อหน่วยการเรียนรู้ มาตรฐานการ เรียนรู้ / ตัวชี้วัด สาระสำคัญ เวลา (ชั่วโมง) น้ำหนัก คะแนน 1 ประวัติและความสำคัญ ของศาสนา ส 1.1 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/8 ศาสนามีความสำคัญในฐานะเป็นศูนย์รวมจิตใจ ของศาสนิกชน การศึกษาประวัติของศาสนา ศาสดา ของแต่ละศาสนา จะทำให้เกิดความเข้าใจศาสนา ต่างๆ มากขึ้น และสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างมี ความสุข 4 2 หลักธรรมของศาสนา ส 1.1 ป.4/4 ป.4/7 ศาสนาต่างๆ จะมีหลักธรรมคำสอนที่แตกต่างกัน การปฏิบัติตนตามหลักธรรมของศาสนาที่ตนนับถือ เพื่อให้อยู่ร่วมกันเป็นชาติได้อย่างสมานฉันท์ 3 3 เชื่อมั่นในการทำความดี ส 1.1 ป.4/3 ป.4/5 แบบอย่างการดำเนินชีวิตและข้อคิดจากประวัติพระ สาวก ชาดก เรื่องเล่า และศาสนิกชนตัวอย่างเป็น แนวทางให้เกิดการทำความดีของตนเอง บุคคลใน ครอบครัว โรงเรียน และชุมชนตามหลักธรรมของ ศาสนาที่ตนนับถือ 4 4 ศาสนิกชนที่ดี ส 1.1 ป.4/6 ส 1.2 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 ศาสนิกชนที่ดีต้องประพฤติปฏิบัติตนในศาสนพิธี และพิธีกรรมในวันสำคัญทางศาสนา ตามมรรยาท ของศาสนาและมีส่วนร่วมในการบำรุงรักษาศาสนสถานที่ตนนับถือ 7 5 สมาชิกที่ดีของชุมชน ส 2.1 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 ป.4/5 สมาชิกที่ดีของชุมชนย่อมต้องเข้าร่วมกิจกรรม ตามวิถีประชาธิปไตย เป็นผู้นำและผู้ตามที่ดี และคำนึงถึงสิทธิพื้นฐานที่เด็กทุกคนพึงได้รับ และสามารถอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 7 6 วัฒนธรรมท้องถิ่น ส 2.1 ป.4/4 วัฒนธรรมเป็นแบบแผนของวิถีการดำเนินชีวิตซึ่งมี ความแตกต่างกันในแต่ละท้องถิ่น 5 7 การปกครองระบอบ ประชาธิปไตย ส 2.2 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 ประเทศไทยปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ประชาชนมี บทบาท หน้าที่ เสรีภาพ และปฏิบัติตนเป็นพลเมือง ดีตามระบอบประชาธิปไตย ร่วมกันไปเลือกตั้ง เคารพในสถาบันพระมหากษัตริย์ที่มีบทบาทสำคัญ ต่อการปกครอง 6 8 การบริโภคสินค้าและ บริการ ส 3.1 ป.4/1 ป.4/2 ปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการเลือกซื้อสินค้าและบริการ นั้นมีหลายประการ ซึ่งขึ้นอยู่กับผู้ซื้อ ผู้ขาย ตัว สินค้า ซึ่งผู้บริโภคมีสิทธิพื้นฐาน และรักษา ผลประโยชน์ของตนเองในฐานะผู้บริโภค 8
พิเศษ 18 โครงสร้างรายวิชา สังคมศึกษาฯ ป.4 (ต่อ) ลำดับที่ ชื่อหน่วยการเรียนรู้ มาตรฐานการ เรียนรู้ / ตัวชี้วัด สาระสำคัญ เวลา (ชั่วโมง) น้ำหนัก คะแนน 9 เศรษฐกิจพอเพียง ส 3.1 ป.4/3 หลักการของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวทางในการ นำไปใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวันอย่างมีดุลยภาพ 5 10 เศรษฐกิจชุมชนใน ประเทศไทย ส 3.2 ป.4/1 ในแต่ละชุมชนย่อมมีอาชีพ สินค้า และบริการต่างๆ ที่ผลิตในชุมชน จึงต้องมีการพึ่งพาอาศัยกันภายใน ชุมชน มีการสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนด้วยการใช้ สิ่งของที่ผลิตในชุมชน 6 11 เงินทองของมีค่า ส 3.2 ป.4/2 เงินมีหน้าที่เป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนสินค้าและ บริการต่างๆ ในแต่ละประเทศจะมีสกุลเงิน ที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนระหว่างประเทศ 5 12 การใช้แผนที่และ ภาพถ่าย ส 5.1 ป.4/1 แผนที่และรูปถ่ายเป็นเครื่องมือที่ใช้แสดงลักษณะ ทางกายภาพ แหล่งทรัพยากรและสถานที่สำคัญใน จังหวัดของตน 4 13 จังหวัดของเรา ส 5.1 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 - แผนที่และรูปถ่ายเป็นเครื่องมือที่ใช้แสดงลักษณะ ทางกายภาพ แหล่งทรัพยากรและสถานที่สำคัญ ในจังหวัดของตน - ลักษณะทางกายภาพส่งผลให้เกิดแหล่งทรัพยากร และสถานที่สำคัญในจังหวัด 8 14 สิ่งแวดล้อมในจังหวัด ส 5.2 ป.4/1 ป.4/2 ป.4/3 - ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และทรัพยากรธรรมชาติ ส่งผลต่อการดำเนินชีวิตของคนในจังหวัดและ ขณะเดียวกันการดำเนินชีวิตของคนในจังหวัดก็ ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงลักษณะทาง กายภาพของจังหวัดด้วย - การเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อมส่งผลต่อการดำเนิน ชีวิตของคนในจังหวัด - การจัดการสิ่งแวดล้อมในจังหวัดเป็นหน้าที่ของทุก คนในจังหวัด 8 หมายเหตุ : หากสถานศึกษาใดเลือกใช้หนังสือเรียน วิชาพระพุทธศาสนา (สาระที่ 1) ฉบับแยกเล่ม ให้ผู้สอนลดจำนวนชั่วโมง ของวิชาสังคมศึกษาฯ ลงเหลือ 60 ชั่วโมง ทั้งนี้ผู้สอนสามารถปรับชั่วโมงการเรียนได้ตามความเหมาะสม
พิเศษ 19
พิเศษ 20 โครงสร้างแผนฯ สังคมศึกษาฯ ป.4 เวลา 80 ชั่วโมง หน่วยการเรียนรู้ แผนการจัด การเรียนรู้ วิธีสอน/กระบวนการจัด การเรียนรู้ ทักษะการคิด เวลา (ชั่วโมง) หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ประวัติและความสำคัญ ของศาสนา 1. ความสำคัญของ ศาสนา - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคคู่คิด 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการเชื่อมโยง 1 2. พระพุทธศาสนา - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคการ ต่อเรื่องราว (Jigsaw) 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการรวบรวมข้อมูล 3. ทักษะการสรุปความ 1 3. ศาสนาคริสต์ - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคการเรียน ร่วมกัน 1. ทักษะการรวบรวมข้อมูล 2. ทักษะการสรุปความ 1 4. ศาสนาอิสลาม - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคกลุ่มสืบค้น 1. ทักษะการรวบรวมข้อมูล 2. ทักษะการสรุปความ 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 หลักธรรมของศาสนา 1. หลักธรรมสำคัญของ พระพุทธศาสนา - วิธีสอนแบบโมเดลซิปปา (CIPPA Model) 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 2. หลักธรรมสำคัญของ ศาสนาคริสต์ - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 3. หลักธรรมสำคัญของ ศาสนาอิสลาม - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคเล่าเรื่อง รอบวง 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 เชื่อมั่นในการทำความดี 1. คนดีที่น่าชื่นชม - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคคู่คิด 1. ทักษะการสำรวจค้นหา 2. ทักษะการให้เหตุผล 3. ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 2. แบบอย่างความดี - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการสรุปลงความเห็น 3. ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 3. ศาสนิกชนตัวอย่าง - วิธีสอนแบบโมเดลซิปปา (CIPPA Model) 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการสรุปลงความเห็น 3. ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 ศาสนิกชนที่ดี 1. การสวดมนต์ ไหว้พระ สรรเสริญ คุณพระรัตนตรัย และแผ่เมตตา - วิธีสอนโดยเน้นกระบวนการ : กระบวนการปฏิบัติ - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 2. การบริหารจิตและ เจริญปัญญา - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคคู่คิดสี่สหาย - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 3. การฝึกให้มีสติ - วิธีสอนโดยเน้นกระบวนการ : กระบวนการปฏิบัติ - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 4. การฝึกให้มีสมาธิใน การฟัง การอ่าน การคิด การถาม และการเขียน - วิธีสอนโดยใช้ทักษะกระบวนการ เผชิญสถานการณ์ - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1
พิเศษ 21 โครงสร้างแผนฯ สังคมศึกษาฯ ป.4 (ต่อ) หน่วยการเรียนรู้ แผนการจัด การเรียนรู้ วิธีสอน/กระบวนการจัด การเรียนรู้ ทักษะการคิด เวลา (ชั่วโมง) 5. ความสำคัญ ของศาสนสถาน - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 6. มรรยาทของ ศาสนิกชนที่ดี - วิธีสอนโดยเน้นกระบวนการ : กระบวนการปฏิบัติ - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 7. ศาสนพิธี - วิธีสอนโดยใช้ทักษะกระบวนการ เผชิญสถานการณ์ - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 สมาชิกที่ดีของชุมชน 1. พลเมืองดีตามวิถี ประชาธิปไตย - วิธีสอนแบบโมเดลซิปปา (CIPPA Model) 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการตัดสินใจ 2 2. ผู้นำและผู้ตามใน สังคมประชาธิปไตย - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) - ทักษะการวิเคราะห์ 2 3. สิทธิพื้นฐาน สำหรับเด็ก - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคคู่คิด - ทักษะการวิเคราะห์ 1 4. การอยู่ร่วมกันอย่าง สันติสุข - วิธีสอนโดยใช้ทักษะกระบวนการ เผชิญสถานการณ์ 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการพยากรณ์ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 วัฒนธรรมท้องถิ่น 1. ความหมาย ลักษณะ และประเภท ของวัฒนธรรม - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการสรุปย่อ 2 2. ความแตกต่างทาง วัฒนธรรม - วิธีสอนแบบโมเดลซิปปา (CIPPA Model) 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการเปรียบเทียบ 3. ทักษะการสรุปย่อ 4. ทักษะการจำแนกประเภท 2 3. สาเหตุที่ทำให้ วัฒนธรรมของ ท้องถิ่นแตกต่างกัน - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคเล่าเรื่อง รอบวง 1. ทักษะการวิเคราะห์ 2. ทักษะการสรุปย่อ 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 7 การปกครองระบอบ ประชาธิปไตย 1. อำนาจอธิปไตย และความสำคัญ ของระบอบ ประชาธิปไตย - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) - ทักษะการวิเคราะห์ 2 2. การเลือกตั้ง - วิธีสอนแบบโมเดลซิปปา (CIPPA Model) 1. ทักษะการตีความ 2. ทักษะการให้เหตุผล 3. ทักษะการเรียงลำดับ 4. ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 2 3. สถาบันพระมหา- กษัตริย์ในสังคมไทย - วิธีสอนโดยเน้นกระบวนการ : กระบวนการสร้างเจตคติ 1. ทักษะการระบุ 2. ทักษะการสรุปอ้างอิง 1 4. ความสำคัญของ สถาบันพระมหา- กษัตริย์ในสังคมไทย - วิธีสอนโดยเน้นกระบวนการ : กระบวนการสร้างความตระหนัก 1. ทักษะการเรียงลำดับ 2. ทักษะการระบุ 3. ทักษะการสรุปอ้างอิง 1
พิเศษ 22 โครงสร้างแผนฯ สังคมศึกษาฯ ป.4 (ต่อ) หน่วยการเรียนรู้ แผนการจัด การเรียนรู้ วิธีสอน/กระบวนการจัด การเรียนรู้ ทักษะการคิด เวลา (ชั่วโมง) หน่วยการเรียนรู้ที่ 8 การบริโภคสินค้าและ บริการ 1. สินค้าและการ บริการ - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคคู่คิดสี่สหาย 1. ทักษะการสำรวจค้นหา 2. ทักษะการระบุ 1 2. ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อ การเลือกซื้อสินค้า และบริการ - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคเล่าเรื่องรอบวง 1. ทักษะการสำรวจค้นหา 2. ทักษะการระบุ 1 3. การคุ้มครอง ผู้บริโภค - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคคู่ตรวจสอบ 1. ทักษะการสำรวจค้นหา 2. ทักษะการระบุ 1 4. สิทธิพื้นฐานของ ผู้บริโภค - วิธีสอนโดยเน้นกระบวนการ : กระบวนการสร้างความตระหนัก 1. ทักษะการสำรวจค้นหา 2. ทักษะการระบุ 1 5. เครื่องหมายรับรอง คุณภาพสินค้าและ บริการ - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) 1. ทักษะการสำรวจค้นหา 2. ทักษะการระบุ 2 6. หลักเกณฑ์ในการ ตัดสินใจเลือกซื้อ สินค้าและบริการ - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) 1. ทักษะการสำรวจค้นหา 2. ทักษะการระบุ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 9 เศรษฐกิจพอเพียง 1. ความหมายของ เศรษฐกิจพอเพียง - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคกลุ่มสืบค้น - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 1 2. หลักปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียง - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 2 3. การประยุกต์ใช้ เศรษฐกิจพอเพียง ในชีวิตประจำวัน - วิธีสอนแบบโมเดลซิปปา (CIPPA Model) - ทักษะการนำความรู้ไปใช้ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 10 เศรษฐกิจชุมชน ในประเทศไทย 1. เศรษฐกิจชุมชน - วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้ แบบร่วมมือ : เทคนิคคู่คิด - ทักษะการรวบรวมข้อมูล 1 2. ลักษณะอาชีพ สินค้าและบริการ ในชุมชน - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) 1. ทักษะการรวบรวมข้อมูล 2. ทักษะการวิเคราะห์ 3. ทักษะการเชื่อมโยง 2 3. การพึ่งพาอาศัยกัน ทางเศรษฐกิจใน ชุมชน - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) 1. ทักษะการรวบรวมข้อมูล 2. ทักษะการวิเคราะห์ 3. ทักษะการเชื่อมโยง 2 4. ชุมชนเข้มแข็ง - วิธีสอนโดยเน้นกระบวนการ : กระบวนการสร้างเจตคติ 1. ทักษะการรวบรวมข้อมูล 2. ทักษะการวิเคราะห์ 3. ทักษะการเชื่อมโยง 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 11 เงินทองของมีค่า 1. ความหมายของเงิน - วิธีสอนโดยเน้นกระบวนการ : กระบวนการสร้างความคิดรวบยอด - ทักษะการสร้างความรู้ 1 2. หน้าที่ของเงินใน ระบบเศรษฐกิจ - วิธีสอนแบบโมเดลซิปปา (CIPPA Model) - ทักษะการสร้างความรู้ 2 3. ประเภทของเงิน - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) - ทักษะการสร้างความรู้ 2
พิเศษ 23 โครงสร้างแผนฯ สังคมศึกษาฯ ป.4 (ต่อ) หน่วยการเรียนรู้ แผนการจัด การเรียนรู้ วิธีสอน/กระบวนการจัด การเรียนรู้ ทักษะการคิด เวลา (ชั่วโมง) หน่วยการเรียนรู้ที่ 12 การใช้แผนที่และรูปถ่าย 1. แผนที่ - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) 1. ทักษะการสังเกต 2. ทักษะการแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 3. ทักษะการใช้เทคนิคและ เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ 1 2. รูปถ่าย - วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es Instructional Model) 1. ทักษะการสังเกต 2. ทักษะการแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 3. ทักษะการใช้เทคนิคและ เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 13 จังหวัดของเรา 1. ลักษณะทาง กายภาพในจังหวัด - วิธีสอนแบบกระบวนการ ทางภูมิศาสตร์ (Geographic Inquiry Process) 1. ทักษะการสังเกต 2. ทักษะการแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 3. ทักษะการใช้เทคนิคและ เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ 3 2. แหล่งทรัพยากรและ สถานที่สำคัญใน จังหวัด - วิธีสอนแบบกระบวนการ ทางภูมิศาสตร์ (Geographic Inquiry Process) 1. ทักษะการสังเกต 2. ทักษะการแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 3. ทักษะการใช้เทคนิคและ เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ 2 3. ลักษณะทาง กายภาพที่ส่งผลต่อ แหล่งทรัพยากร และสถานที่สำคัญ ในจังหวัด - วิธีสอนแบบกระบวนการ ทางภูมิศาสตร์ (Geographic Inquiry Process) 1. ทักษะการสังเกต 2. ทักษะการแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 3. ทักษะการใช้เทคนิคและ เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ 3 หน่วยการเรียนรู้ที่ 14 สิ่งแวดล้อมในจังหวัด 1. สิ่งแวดล้อมทาง กายภาพที่มีผลต่อ การดำเนินชีวิต ของคนในจังหวัด - วิธีสอนแบบกระบวนการ ทางภูมิศาสตร์ (Geographic Inquiry Process) 1. ทักษะการสังเกต 2. ทักษะการแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 3. ทักษะการใช้เทคนิคและ เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ 3 2. การเปลี่ยนแปลง สิ่งแวดล้อมใน จังหวัด - วิธีสอนแบบกระบวนการ ทางภูมิศาสตร์ (Geographic Inquiry Process) 1. ทักษะการสังเกต 2. ทักษะการแปลความข้อมูล 3. ทักษะการใช้เทคนิคและ ข้อมูล 3 3. การจัดการ สิ่งแวดล้อม ในจังหวัด - วิธีสอนแบบกระบวนการ ทางภูมิศาสตร์ (Geographic Inquiry Process) 1. ทักษะการสังเกต 2. ทักษะการแปลความข้อมูล ทางภูมิศาสตร์ 2
พิเศษ 24 องค์ประกอบของหน่วยการเรียนรู้ / แผนการจัดการเรียนรู้ องค์ประกอบของหน่วยการเรียนรู้ อิงมาตรฐาน หน่วยการเรียนรู้ที่ กลุ่มสาระการเรียนรู้ ชั้น เวลาเรียน ชั่วโมง 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด 2. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด 3. สาระการเรียนรู้ 3.1 สาระการเรียนรู้แกนกลาง 3.2 สาระการเรียนรู้ท้องถิ่น (ถ้ามี) 4. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน 5. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 6. ชิ้นงาน/ภาระงาน 7. การวัดและการประเมินผล 7.1 การประเมินก่อนเรียน (ทำแบบทดสอบก่อนเรียน ประจำหน่วยการเรียนรู้...) 7.2 การประเมินระหว่างการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 7.3 การประเมินหลังเรียน (ทำแบบทดสอบหลังเรียน ประจำหน่วยการเรียนรู้...) 7.4 การประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน (รวบยอด) 8. กิจกรรมการเรียนรู้ 9. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้
พิเศษ 25 องค์ประกอบของแผนการจัดการเรียนรู้ แผนการจัดการเรียนรู้ที่ หน่วยการเรียนรู้ที่ ชั้น เรื่อง เวลาเรียน ชั่วโมง 1. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด 2. ตัวชี้วัด/จุดประสงค์การเรียนรู้ 3. สาระการเรียนรู้ 3.1 สาระการเรียนรู้แกนกลาง 3.2 สาระการเรียนรู้ท้องถิ่น (ถ้ามี) 4. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน 5. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 6. กิจกรรมการเรียนรู้ วิธีสอนและขั้นตอนการจัดกิจกรรม คำถามกระตุ้นความคิด 7. การวัดและการประเมินผล 8. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้
พิเศษ 26 องค์ประกอบของหน่วยการเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ หน่วยการเรียนรู้ที่ เวลาเรียน ชั่วโมง 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด 2. สาระการเรียนรู้ 2.1 สาระการเรียนรู้แกนกลาง 2.2 สาระการเรียนรู้ท้องถิ่น (ถ้ามี) 3. มโนทัศน์สำคัญ 4. คำถามหลัก 5. การรู้เรื่องภูมิศาสตร์ (Geo – Literacy) ความสามารถทางภูมิศาสตร์ กระบวนการทางภูมิศาสตร์ ทักษะทางภูมิศาสตร์ 6. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียนและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 7. ชิ้นงาน / ภาระงาน (รวบยอด) 8. การวัดและการประเมินผล รายการวัด วิธีวัด เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 9. กิจกรรมการเรียนรู้ 10. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้
พิเศษ 27 องค์ประกอบของแผนการจัดการเรียนรู้ภูมิศาสตร์ หน่วยการเรียนรู้ที่ เวลาเรียน ชั่วโมง 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด 2. จุดประสงค์การเรียนรู้ 3. สาระการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้แกนกลาง สาระการเรียนรู้ท้องถิ่น สาระการเรียนรู้จากสื่อ 4. มโนทัศน์สำคัญ 5. คำถามหลัก 6. การรู้เรื่องภูมิศาสตร์ (Geo – Literacy) ความสามารถทางภูมิศาสตร์ กระบวนการทางภูมิศาสตร์ ทักษะทางภูมิศาสตร์ 7. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียนและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 8. กิจกรรมการเรียนรู้ 9. การวัดและการประเมินผล รายการวัด วิธีวัด เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 10. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้
1 สังคมศึกษาฯ ป.4 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ประวัติและความสำคัญของศาสนา เวลา 4 ชั่วโมง 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด ส 1.1 ป.4/1 อธิบายความสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือในฐานะเป็นศูนย์รวมจิตใจของศาสนิกชน ป.4/2 สรุปพุทธประวัติตั้งแต่บรรลุธรรมจนถึงประกาศธรรม หรือประวัติศาสดาที่ตนนับถือตามที่กำหนด ป.4/8 อธิบายประวัติศาสดาของศาสนาอื่นๆ โดยสังเขป 2. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด ศาสนามีความสำคัญในฐานะเป็นศูนย์รวมจิตใจของศาสนิกชน การศึกษาประวัติของศาสนา ศาสดาของแต่ละศาสนา จะทำให้เกิดความเข้าใจศาสนาต่างๆ มากขึ้น และสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข 3. สาระการเรียนรู้ 3.1 สาระการเรียนรู้แกนกลาง 1) ความสำคัญของพระพุทธศาสนา - พระพุทธศาสนา ในฐานะที่เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ - เป็นศูนย์รวมการทำความดีและพัฒนาจิตใจ เช่น ฝึกสมาธิ สวดมนต์ ศึกษาหลักธรรม - เป็นที่ประกอบศาสนพิธี (การทอดกฐิน การทอดผ้าป่า การเวียนเทียน การทำบุญ) - เป็นแหล่งทำกิจกรรมทางสังคม เช่น การจัดประเพณีท้องถิ่น การเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารชุมชน และการส่งเสริมพัฒนาชุมชน 2) สรุปพุทธประวัติ (ทบทวน) - ตรัสรู้ - ประกาศธรรม ได้แก่ โปรดชฎิล โปรดพระเจ้าพิมพิสาร พระอัครสาวก แสดงโอวาทปาฏิโมกข์ 3) ประวัติศาสดา - พระพุทธเจ้า - มุฮัมมัด - พระเยซู 3.2 สาระการเรียนรู้ท้องถิ่น (พิจารณาตามหลักสูตรสถานศึกษา) 4. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน 4.1 ความสามารถในการสื่อสาร 4.2 ความสามารถในการคิด 1) ทักษะการวิเคราะห์ 2) ทักษะการรวบรวมข้อมูล 3) ทักษะการเชื่อมโยง 4) ทักษะการสรุปความ 4.3 ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 5. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ซื่อสัตย์สุจริต 2. มีวินัย
2 สังคมศึกษาฯ ป.4 3. ใฝ่เรียนรู้ 4. มุ่งมั่นในการทำงาน 6. ชิ้นงาน/ภาระงาน (รวบยอด) สมุดเล่มเล็ก เรื่อง ศาสนาที่ฉันนับถือ 7. การวัดและการประเมินผล 7.1 การประเมินก่อนเรียน - ตรวจแบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง ประวัติและความสำคัญของศาสนา (K) 7.2 การประเมินระหว่างการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 1) ตรวจใบงานที่ 1.1 เรื่อง พิธีกรรมทางศาสนา (K) 2) ตรวจใบงานที่ 2.1 เรื่อง พุทธประวัติ(K) 3) ตรวจใบงานที่ 3.1 เรื่อง ศาสนาคริสต์(K) 4) ตรวจใบงานที่ 4.1 เรื่อง ศาสนาอิสลาม (K) 5) ตรวจแบบบันทึกการอ่าน (P,A) 6) ประเมินการนำเสนอผลงาน (K,P) 7) สังเกตพฤติกรรมการทำงานรายบุคคล (P,A) 8) สังเกตพฤติกรรมการทำงานกลุ่ม (P,A) 9) สังเกตคุณลักษณะอันพึงประสงค์(A) 7.3 การประเมินหลังเรียน - ตรวจแบบทดสอบหลังเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง ประวัติและความสำคัญของศาสนา (K) 7.4 การประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน (รวบยอด) - ตรวจสมุดเล่มเล็ก เรื่อง ศาสนาที่ฉันนับถือ (K,P) 8. กิจกรรมการเรียนรู้ นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยการเรียนรู้ที่1 เรื่อง ประวัติและความสำคัญของศาสนา นักเรียนสวดมนต์บูชาพระรัตนตรัยและทำสมาธิก่อนเรียนทุกชั่วโมง
3 สังคมศึกษาฯ ป.4 เรื่องที่ 1 ความสำคัญของศาสนา วิธีสอนโดยการจัดการเรียนรู้แบบร่วมมือ : เทคนิคคู่คิด เวลา 1 ชั่วโมง ขั้นนำเข้าสู่บทเรียน ครูนำภาพเกี่ยวกับกิจกรรมของศาสนาต่างๆ มาให้นักเรียนดู แล้วถามนักเรียนว่า ภาพที่เห็นเป็นภาพอะไร เกี่ยวข้องกับศาสนาใดบ้าง และสังเกตเห็นได้จากอะไร ขั้นสอน 1. ครูให้นักเรียนศึกษาความรู้เรื่อง ความสำคัญของศาสนา จากหนังสือเรียน และห้องสมุด 2. ครูอธิบายให้นักเรียนเข้าใจว่า นอกจากพระพุทธศาสนาที่เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวพุทธแล้ว ในประเทศไทย ยังมีศาสนาอื่นๆ อีก เช่น ศาสนาคริสต์ ศาสนาอิสลาม เป็นต้น ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นศาสนาที่สอนให้ศาสนิกชน ของตนเป็นคนดี 3. นักเรียนแต่ละคนทำใบงานที่ 1.1 เรื่อง พิธีกรรมทางศาสนา 4. เมื่อนักเรียนแต่ละคนหาคำตอบได้แล้ว ให้จับคู่กับเพื่อนผลัดกันอภิปรายคำตอบให้คู่ของตนฟัง 5. ครูสุ่มเรียกนักเรียนทีละคนออกมานำเสนอใบงานที่ 1.1 หน้าชั้นเรียน โดยครูเป็นผู้ตรวจสอบความถูกต้องและ ให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ขั้นสรุป ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปความรู้เรื่อง ความสำคัญของศาสนา