สุขศึกษา พลศึกษา ม.ต้น

193

ตรีสุคนธ หมายถึงเครื่องสมุนไพรที่ประกอบดวยเภสัชวัตถุ 3 ชนิด คือ รากอบเชย
เทศ รากอบเชยไทย และรากพิมเสนตน

4. เภสัชกรรม ผปู รงุ สมนุ ไพรตองรูจกั การปรุงยาซง่ึ มีสิ่งทคี่ วรปฏบิ ัติคอื
4.1 พจิ ารณาตวั สมุนไพรวา ใชสว นไหนของเภสัชวตั ถุ เชน ถาเปน พชื วัตถุ จะใชสวนเปลือก
รากหรือดอก ใชสดหรือแหง ตองแปรสภาพกอนหรือไม ตัวอยางสมุนไพรที่ตองแปรสภาพกอน
ไดแก เมลด็ สลอด เพราะสมุนไพรนีม้ ฤี ทธ์แิ รงจึงตอ งแปรสภาพเพอ่ื ลดฤทธ์ิเสียกอน
4.2 ดูขนาดของตัวสมุนไพรยา วาใชอยางละเทาไร และผูปรุงสมุนไพรควรมีความรูใน
มาตราโบราณ ซ่งึ ใชสวนตา งๆ ของรางกาย หรือเมลด็ พืชทเี่ ปน ท่ีรูจักคนุ เคยมาเปนตัวเทียบขนาด เชน
คําวาองคุลี หมายถงึ ขนาดเทา 1 ขอของน้ิวกลาง กลอมหมายถึงขนาดเทากับเมล็ดมะกล่ําตาหนู และ
กลํา่ หมายถงึ ขนาดเทา กบั เมลด็ มะกลํา่ ตาชา ง เปนตน

การขออนญุ าตผลติ ภณั ฑอ าหารและยา (ขอเครือ่ งหมาย อย.)
“อาหาร” ในพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522 หมายถึง “วัตถุทุกชนิดท่ีคนกิน ดื่ม หรือ
นําเขาสูรางกาย แตไมรวมถึงยา วัตถุออกฤทธ์ิตอจิตประสาท หรือยาเสพติดใหโทษ นอกจากนี้
อาหารยงั รวมถึงวัตถทุ ี่ใชเ ปนสว นผสมในการผลิตอาหาร วัตถเุ จอื ปนอาหาร สี เคร่อื งปรุงแตง กล่ินรส
ดวย”
ผลติ ภณั ฑทผ่ี ลิตเพ่อื จาํ หนา ยมีจํานวนหนึง่ ที่เปน ผลติ ภัณฑท ี่คาบเก่ยี วหรอื กาํ้ กึ่งวา จะเปน ยา
หรอื อาหาร เพือ่ ปอ งกันความสับสนในเรื่องน้ี สาํ นักงานคณะกรรมการอาหารและยา จงึ กาํ หนด
แนวทางในการพจิ ารณาวา ผลิตภณั ฑใดที่จัดเปน อาหาร ตอ งมีลักษณะดังนี้
1. มีสวนประกอบเปนวัตถุท่ีมีในตําราที่รัฐมนตรีประกาศตามพระราชบัญญัติยาและโดย
สภาพของวัตถุน้นั เปนไดทั้งยาและอาหาร
2. มขี อ บง ใชเ ปน อาหาร
3. ปริมาณการใชไมถ ึงขนาดท่ใี ชในการปองกันหรอื บําบดั รักษาโรค
4. การแสดงขอ ความในฉลากและการโฆษณาอาหารที่ผสมสมนุ ไพรซ่งึ ไมจ ดั เปน ยานนั้ ตอ ง
ไมม กี ารแสดงสรรพคุณเปนยากลา วคือปองกัน บรรเทา บาํ บัด หรอื รักษาโรคตาง ๆ

การแบง กลมุ ผลติ ภัณฑอ าหาร
อาหารแบง ตามลักษณะการขออนญุ าตผลิต ออกเปน 2 กลมุ คือ
1. กลุมอาหารทีไ่ มตอ งมีเครอื่ งหมาย อย.

194

อาหารกลุมนี้ สว นใหญเ ปนอาหารท่ไี มแปรรปู หรือถา แปรรปู ก็จะใชก ระบวนการผลิตงาย ๆ
ในชุมชน ผูบรโิ ภคจะตอ งนํามาปรุงหรือผานความรอนกอนบริโภค อาหารกลุมนี้ผูผลิตที่มีสถานท่ี
ผลติ ไมเ ขา ขายโรงงาน (ใชอุปกรณหรือเครื่องจกั รตาํ่ กวา 5 แรงมา หรือคนงานนอ ยกวา
7 คน) สามารถผลิตจําหนายไดโดยไมตองมาขออนุญาตจากสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา
หรือสํานักงานสาธารณสุขจงั หวัด แตต องแสดงฉลากอาหารท่ีถกู ตองไวด ว ย

2. กลมุ อาหารทตี่ องมีเครอ่ื งหมาย อย.
อาหารกลมุ น้เี ปน อาหารที่มีการแปรรปู เปน อาหารก่งึ สาํ เร็จรูปหรืออาหารสําเร็จรูปแลว ซ่ึง
อาจกอใหเ กดิ ความเสี่ยงตอผูบรโิ ภคในระดับตํ่า ปานกลางหรอื สงู แลวแตก รณี ไดแก อาหารท่ีตองมี
ฉลาก อาหารกําหนดคุณภาพหรือมาตรฐาน หรืออาหารควบคุมเฉพาะ ดังนั้น จึงจําเปนตองขอ
อนุญาตสถานที่ผลิตอาหารและขอขึ้นทะเบียนตํารับอาหาร หรือจดทะเบียนอาหาร หรือแจง
รายละเอียดของอาหารแตละชนิดแลวแตกรณี ไดที่สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยาหรือ
สาํ นกั งานสาธารณสุขจงั หวดั
ตัวอยางผลิตภัณฑจากสมุนไพรท่ีไมเขาขายการเปนยาไดแก สบูสมุนไพร แชมพูสระผม
สมุนไพร ผงขัดผิวสมุนไพร เกลือผสมสมุนไพรสําหรับขัดผิว เทียนหอม เครื่องดื่มจากสมุนไพร
น้ําหอมปรับอากาศจากสมุนไพร นํ้าจ้ิมนํ้าซอสปรุงรสผสมสมุนไพร ผลิตภัณฑสมุนไพรอบแหง
พรอ มรับประทาน ลกู อมสมุนไพร ชาสมุนไพรสาํ เร็จรปู พรอมชง เปน ตน
สว นตวั อยา งผลติ ภณั ฑจากสมุนไพรทเ่ี ขาขายเปนยาไดแ ก สมุนไพรลดน้ําหนัก เคร่ืองสําอาง
บาํ รงุ ผวิ แกอ าการทางผวิ หนังหรอื ทาํ ใหขาว เครือ่ งดมื่ สมุนไพรทม่ี ีสรรพคณุ รกั ษา บาํ บัดหรือบรรเทา
อาการจากโรคตา งๆ เปนตน

กิจกรรม
1. ใหผ ูเรยี นสบื คน หาสมุนไพรทีใ่ นทองถิ่นและจดไวว ามกี ี่ชนิด แตล ะชนดิ มีสรรพคณุ อะไร

จากน้นั นาํ มาแลกเปลย่ี นความรใู นกลมุ
2. ใหผ ูเรียนรวมกันอภปิ รายเรอ่ื งการแปรรปู สมุนไพรที่สบื คนจากขอ 1 วาจะสามารถแปร

รปู ทําผลิตภณั ฑอ ะไรไดบาง
3. ใหผ เู รยี นเขยี นสรุปจากการอภปิ รายในขอ 2 วา ผลิตภณั ฑสมุนไพรของผูเรียนอยูในกลุม

และชนิดอาหารอะไร และจะตองขออนุญาตการผลิตจากคณะกรรมการอาหารและยา
(อย.) หรอื ไมใ ชเ อกสารในการขออนุญาตอะไรบา ง

195

บรรณานกุ รม

นพ.กติ ติ ปรมัตถผล, นายปรีชา ไวยโภคา : รวมชดุ สาระการเรยี นรพู ื้นฐาน “สุขศกึ ษา 2”
ชวงชั้นท่ี 3 ม.2, 2550. บริษทั สาํ นักพิมพเ อมพนั ธ จาํ กดั

พญ.กุสมุ าวดี ดาํ เกลีย้ ง, ปรชี า ไวยโภคา และคณะ : รวมชุดสาระการเรยี นรูพน้ื ฐาน
“สขุ ศกึ ษา 6” ชวงชนั้ ที่ 4 ม.6, 2550. บรษิ ัท สาํ นกั พมิ พเ อมพนั ธ จาํ กัด

นพ.กติ ติ ปรมัตถผล, นายปรีชา ไวยโภคา : รวมชดุ สาระการเรยี นรูพืน้ ฐาน “สุขศกึ ษา 3”
ชว งชน้ั ท่ี 3 ม.3, 2550. บรษิ ัท สาํ นกั พิมพเ อมพันธ จาํ กดั

วิฑรู ย สมิ าโชคด,ี คูม ือความปลอดภัยสาํ หรับพนกั งานใหม. 2540. บริษทั ส.เอเชียเพรส จาํ กัด.
กรงุ เทพมหานคร.

ความรเู รือ่ งโชค : ทางแก ดูแล ปองกนั , 2543 : บริษัท รดี เดอรส ไดเจสท (ประเทศไทย) จาํ กัด.
กรงุ เทพมหานคร

196

ทป่ี รกึ ษา คณะผจู ดั ทาํ

1. นายประเสรฐิ บญุ เรอื ง เลขาธกิ าร กศน.
2. ดร.ชัยยศ อิ่มสวุ รรณ รองเลขาธิการ กศน.
3. นายวชั รินทร จาํ ป รองเลขาธกิ าร กศน.
4. ดร.ทองอยู แกว ไทรฮะ ทีป่ รกึ ษาดานการพฒั นาหลักสูตร กศน.
5. นางรักขณา ตัณฑวฑุ โฒ ผอู ํานวยการกลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น
ผูเขียนและเรียบเรียง
1. นายววิ ฒั นไชย จันทนส คุ นธ กลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น
2. นายศุภโชค ศรรี ตั นศิลป กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรยี น
3. นางสาวนวลพรรณ ศาสตรเ วช หนว ยศกึ ษานเิ ทศก
4. นางสุปรารถนา ยุกหะนันทน โรงเรยี นบดนิ ทรเดชา ( สงิ ห สงิ หเสนยี  )
5. นางกนกพรรณ สุวรรณพทิ กั ษ กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน

6. นางสาวเยาวรตั น คําตรง กลุม พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน
ผูบ รรณาธิการ และพัฒนาปรบั ปรงุ
1. นางสาวนวลพรรณ ศาสตรเ วช หนว ยศึกษานิเทศก
2. นางสุปรารถนา ยุกหะนนั ทน โรงเรยี นบดนิ ทรเดชา ( สิงห สิงหเสนีย )
3. นางกนกพรรณ สุวรรณพิทกั ษ กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น
4. นางสาวเยาวรัตน คําตรง กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น
5. นางสาวสุรีพร เจริญนชิ ขาราชการบาํ นาญ
6. นางธญั ญวดี เหลาพาณิชย ขาราชการบํานาญ
7. นางเอื้อจิตร สมจิตตชอบ ขาราชการบาํ นาญ
8. นางสาวชนติ า จิตตธ รรม ขาราชการบํานาญ
9. นางสาวอนงค เชอื้ นนท สาํ นักงาน กศน เขตบางเชน
คณะทํางาน

1. นายสุรพงษ มั่นมะโน กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน
2. นายศภุ โชค ศรีรัตนศลิ ป กลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น
3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน
4. นางสาวศรญิ ญา กลุ ประดษิ ฐ กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน

5. นางสาวเพชรนิ ทร เหลอื งจติ วัฒนา กลุม พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น

197

ผพู ิมพตนฉบบั คะเนสม กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรยี น
1. นางสาวปยวดี เหลอื งจติ วฒั นา กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
2. นางสาวเพชรินทร กววี งษพ พิ ฒั น กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน
3. นางสาวกรวรรณ ธรรมธษิ า กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน
4. นางสาวชาลินี บา นชี กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรยี น
5. นางสาวอลิศรา ศรรี ัตนศลิ ป กลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น
ผูออกแบบปก

นายศุภโชค

198

คณะที่ปรึกษา ผูพฒั นาและปรับปรงุ คร้งั ท่ี 2
นายประเสรฐิ
นายชยั ยศ บุญเรอื ง เลขาธิการ กศน.
นายวชั รนิ ทร อม่ิ สวุ รรณ รองเลขาธิการ กศน.
นางวทั นี จาํ ป รองเลขาธกิ าร กศน.
นางชุลพี ร จันทรโอกุล ผูเช่ียวชาญเฉพาะดานพฒั นาสื่อการเรียนการสอน
นางอญั ชลี ผาตนิ ินนาท ผูเ ชย่ี วชาญเฉพาะดา นการเผยแพรทางการศกึ ษา
นางศทุ ธินี ธรรมวธิ กี ุล หวั หนาหนว ยศกึ ษานเิ ทศก
งามเขตต ผูอํานวยการศกึ ษานอกโรงเรยี น

ผูพฒั นาและปรบั ปรงุ ครง้ั ที่ 2

นายสุรพงษ มน่ั มะโน กลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น
นายศภุ โชค ศรรี ตั นศิลป กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน
นายกติ ตพิ งศ จนั ทวงศ กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน
นางสาวผณินทร แซองึ้ กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น
นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวัฒนา กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน

199

คณะผูปรบั ปรุงขอมูลเกย่ี วกบั สถาบันพระมหากษัตรยิ ป  พ.ศ. 2560

ท่ปี รึกษา จาํ จด เลขาธกิ าร กศน.
หอมดี ผตู รวจราชการกระทรวงศกึ ษาธิการ
1. นายสรุ พงษ สุขสุเดช ปฏิบตั หิ นาทรี่ องเลขาธกิ าร กศน.
2. นายประเสรฐิ ผูอาํ นวยการกลุมพัฒนาการศกึ ษานอกระบบ
หวานนุรกั ษ และการศกึ ษาตามอัธยาศัย
3. นางตรนี ชุ กศน.เขตพญาไท

ผูปรับปรุงขอ มูล

นางสาวขจี

คณะทํางาน

1. นายสุรพงษ มั่นมะโน กลมุ พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั
2. นายศุภโชค ศรีรัตนศลิ ป กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย
3. นางสาวเบญ็ จวรรณ อําไพศรี กลมุ พัฒนาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั
4. นางเยาวรตั น ปน มณวี งศ กลุม พัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั
5. นางสาวสลุ าง เพช็ รสวาง กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั
6. นางสาวทิพวรรณ วงคเรือน กลุม พัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
7. นางสาวนภาพร อมรเดชาวฒั น กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
8. นางสาวชมพนู ท สงั ขพชิ ยั กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั