หนงั สือเรียนสาระทกั ษะการดาเนินชีวติ
รายวชิ า สุขศึกษา พลศึกษา
(ทช31002)
ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย
(ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560)
หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พ้นื ฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551
สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั
สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศึกษาธิการ
ห้ามจาหน่าย
หนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชน
ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 14 /2555
หนงั สือเรียนสาระทกั ษะการดาเนินชีวติ
รายวชิ า สุขศึกษา พลศึกษา (ทช31002)
ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย
ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560
ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 14/2555
คํานาํ
กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551 เม่อื วนั ท่ี 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑแ ละวิธีการจัดการศึกษานอกโรงเรียน
ตามหลักสูตรการศึกษาข้นั พื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ซ่ึงเปนหลักสูตรท่ีพัฒนาข้ึนตามหลักปรัชญาและ
ความเช่ือพ้ืนฐานในการจัดการศึกษานอกโรงเรียนท่ีมีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรูและสั่งสม
ความรูและประสบการณอยา งตอเน่อื ง
ในปง บประมาณ 2554 กระทรวงศกึ ษาธิการไดก าํ หนดแผนยทุ ธศาสตรใ นการขับเคลื่อนนโยบาย
ทางการศกึ ษาเพอื่ เพิม่ ศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขนั ใหป ระชาชนไดม ีอาชพี ทสี่ ามารถสราง
รายไดที่มั่งคั่งและม่ันคง เปนบุคลากรท่ีมีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม และมีจิตสํานึก
รับผิดชอบตอตนเองและผอู น่ื สาํ นักงาน กศน. จึงไดพ จิ ารณาทบทวนหลกั การ จุดหมาย มาตรฐาน ผลการ
เรียนรูท่ีคาดหวัง และเนื้อหาสาระ ท้ัง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับ
การศึกษา ขั้นพนื้ ฐาน พุทธศกั ราช 2551 ใหมคี วามสอดคลองตอบสนองนโยบายกระทรวงศึกษาธิการ
ซ่งึ สงผลใหต อ งปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพิ่มและสอดแทรกเนื้อหาสาระเก่ียวกับอาชีพ คุณธรรม
จริยธรรมและการเตรยี มพรอ ม เพอ่ื เขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาที่มีความเก่ียวของสัมพันธกัน แต
ยังคงหลักการและวิธีการเดิมในการพัฒนาหนังสือที่ใหผูเรียนศึกษาคนควาความรูดวยตนเอง ปฏิบัติ
กิจกรรม ทําแบบฝกหัด เพ่ือทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปลี่ยนเรียนรูกับกลุม หรือ
ศกึ ษาเพิ่มเติมจากภูมิปญญาทอ งถนิ่ แหลงการเรยี นรแู ละสื่ออ่นื
การปรับปรุงหนังสือเรียนในครั้งน้ี ไดรับความรวมมืออยางดีย่ิงจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวชิ า และผูเก่ยี วของในการจัดการเรียนการสอนท่ีศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากส่ือ
ตา ง ๆ มาเรยี บเรียงเนอื้ หาใหค รบถวนสอดคลอ งกบั มาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวัง ตัวช้ีวัดและกรอบ
เน้อื หาสาระของรายวชิ า สาํ นกั งาน กศน.ขอขอบคุณผมู ีสวนเก่ยี วขอ งทุกทานไว ณ โอกาสน้ี และหวังวา
หนงั สอื เรยี น ชุดนจ้ี ะเปนประโยชนแ กผ เู รียน ครู ผสู อน และผูเกีย่ วขอ งในทกุ ระดบั หากมีขอ เสนอแนะ
ประการใด สาํ นกั งาน กศน. ขอนอมรับดว ยความขอบคุณยงิ่
สารบญั หนา
คาํ นาํ 1
คาํ แนะนาํ การใชแบบเรียน 2
โครงสรางรายวชิ า 5
บทที่ 1 การทํางานของระบบในรา งกาย 11
13
เรื่องท่ี 1 การทํางานของระบบยอยอาหาร 16
เรื่องท่ี 2 การทํางานของระบบขับถาย 24
เรื่องที่ 3 การทํางานของระบบประสาท 28
เรื่องท่ี 4 การทํางานของระบบสบื พันธุ 29
เรื่องที่ 5 การทํางานของระบบตอมไรท อ 30
เรอ่ื งที่ 6 การดแู ลรักษาระบบของรางกายท่สี ําคญั 34
บทท่ี 2 ปญ หาเพศศกึ ษา 35
เรื่องท่ี 1 ทกั ษะการจดั การปญ หาทางเพศ 37
เร่อื งที่ 2 ปญหาทางเพศในเด็กและวัยรนุ 43
เรื่องท่ี 3 การจดั การกบั อารมณ และความตอ งการทางเพศ 44
เรื่องที่ 4 ความเชือ่ ท่ีผิดๆ ทางเพศ 50
เรื่องท่ี 5 กฎหมายทีเ่ กี่ยวขอ งกบั การละเมดิ ทางเพศ 54
บทที่ 3 อาหารและโภชนาการ 62
เรอ่ื งที่ 1 โรคขาดสารอาหาร 63
เร่ืองท่ี 2 การสขุ าภิบาลอาหาร 67
เร่อื งที่ 3 การจดั โปรแกรมอาหารใหเ หมาะสมกับบคุ คลในครอบครวั 77
บทที่ 4 การเสรมิ สรา งสุขภาพ 78
เรอ่ื งที่ 1 การรวมกลมุ เพือ่ เสรมิ สรา งสุขภาพในชมุ ชน 80
เรอ่ื งที่ 2 การออกกาํ ลังกายเพอ่ื สุขภาพ
บทท่ี 5 โรคทถ่ี ายทอดทางพนั ธุกรรม
เรอื่ งที่ 1 โรคทถี่ ายทอดทางพันธุกรรม
เรอื่ งที่ 2 โรคทางพันธกุ รรมทีส่ าํ คญั
บทที่ 6 ความปลอดภัยจากการใชยา 87
เรื่องท่ี 1 หลกั การและวิธกี ารใชยาทถ่ี กู ตอง 88
เร่ืองท่ี 2 อนั ตรายจากการใชยา 90
เรอ่ื งท่ี 3 ความเช่ือเก่ยี วกบั การใชยา 96
บทที่ 7 ผลกระทบจากสารเสพตดิ
101
เรอ่ื งที่ 1 ปญหาการแพรร ะบาดของสารเสพติดในปจ จุบนั 102
เรอ่ื งท่ี 2 แนวทางการปองกันการแพรร ะบาดของสารเสพติด 105
เร่ืองท่ี 3 กฎหมายท่ีเกี่ยวกับสารเสพติด 108
บทท่ี 8 ทกั ษะชวี ติ เพือ่ สขุ ภาพจิต
112
เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสาํ คัญของทกั ษะชวี ติ 113
เรอ่ื งที่ 2 ทกั ษะการตระหนกั ในการรูตน 115
เรื่องที่ 3 ทักษะการจดั การกบั อารมณ 118
เรื่องท่ี 4 ทักษะการจดั การความเครยี ด 120
บทที่ 9 อาชพี จาํ หนา ยอาหารสําเรจ็ รปู ตามสขุ าภบิ าล
123
เรอ่ื งท่ี 1 การถนอมอาหารโดยใชค วามรอนสงู 124
เรื่องท่ี 2 การถนอมอาหารโดยใชความเย็น 128
เรอ่ื งที่ 3 การถนอมอาหารโดยการทาํ แหง 129
เรอ่ื งที่ 4 การถนอมอาหารโดยการหมกั ดอง 132
เรอ่ื งที่ 5 การถนอมอาหารโดยการใชร งั สี 132
เรอ่ื งที่ 6 อาชีพจาํ หนา ยอาหารสําเร็จรปู ตามหลักสขุ าภิบาล 135
เร่ืองที่ 7 การจัดตกแตง รานและการจัดสินคา อาหารสาํ เรจ็ รปู ตามหลกั สขุ าภิบาล 136
เรื่องที่ 8 พฤตกิ รรมผูบริโภคกับชองทางการจําหนายอาหารสําเร็จรปู 140
เรื่องที่ 9 การบริหารจดั การธุรกิจ 143
เรื่องที่ 10 การกําหนดราคาขาย 144
เรื่องที่ 11 คุณธรรมในการประกอบอาชพี 145
เรื่องที่ 12 หนวยงานสงเสรมิ และสนับสนุนในประเทศไทย 146
บรรณานุกรม
คําแนะนําการใชหนงั สือเรยี น
หนังสือเรียนสาระทักษะการดําเนินชีวิต รายวิชาสุขศึกษา พลศึกษา รหัส ทช 31002
ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เปนหนังสือเรียนท่ีจัดทําข้ึน สําหรับผูเรียนที่เปนนักศึกษาการศึกษา
นอกระบบในการศึกษาหนังสือเรียนสาระทักษะการดําเนินชีวิต รายวิชาสุขศึกษา พลศึกษา ผูเรียน
ควรปฏบิ ตั ิดงั น้ี
1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูที่คาดหวังและ
ขอบขา ยเนือ้ หาของรายวชิ าน้นั ๆ โดยละเอยี ด
2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามที่กําหนดแลว
ตรวจสอบกบั แนวคาํ ตอบของกิจกรรม ถาผูเรียนตอบผิดควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนื้อหา
น้นั ใหมใหเ ขาใจ กอนที่จะศึกษาเรอื่ งตอ ๆ ไป
3. ปฏบิ ตั กิ ิจกรรมทายเรื่องของแตละเรื่อง เพ่ือเปนการสรุปความรู ความเขาใจของเนื้อหาใน
เรอื่ งนั้น ๆ อกี ครงั้ และการปฏบิ ัติกจิ กรรมของแตละเนอ้ื หา แตล ะเร่ือง ผเู รียนสามารถนําไปตรวจสอบกับ
ครแู ละเพ่ือน ๆ ทร่ี วมเรียนในรายวชิ าและระดบั เดียวกันได
4. หนังสอื เรียนเลมนมี้ ี 9 บท
บทที่ 1 เรื่อง การทาํ งานของระบบในรา งกาย
บทที่ 2 เรื่อง ปญหาเพศศึกษา
บทที่ 3 เรอ่ื ง อาหารและโภชนาการ
บทที่ 4 เรอ่ื ง การเสรมิ สรา งสุขภาพ
บทท่ี 5 เรอื่ ง โรคทถ่ี ายทอดทางพันธุกรรม
บทที่ 6 เรื่อง ปลอดภยั จากการใชย า
บทท่ี 7 เร่ือง ผลกระทบจากสารเสพติด
บทท่ี 8 เรือ่ ง ทกั ษะชีวิตเพอ่ื สขุ ภาพชีวติ
บทท่ี 9 อาชพี จําหนายอาหารสาํ เร็จรปู ตามสขุ าภบิ าล
โครงสรางรายวิชา สขุ ศกึ ษา พลศึกษา
ระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย
(ทช31002)
สาระสําคัญ
ศกึ ษา ฝก ปฏิบตั ิ และประยกุ ตใชเกี่ยวกับสุขศึกษา พลศึกษา เรื่องเก่ียวกับระบบตาง ๆ ของรางกาย
เปาหมายชีวิต ปญหาเกี่ยวกับเพศศึกษา อาหารและโภชนาการ เสริมสรางสุขภาพ โรคท่ีถายทอดทาง
พันธุกรรม ปลอดภัยจากการใชยา ผลกระทบจากสารเสพติด อันตรายรอบตัว และทักษะชีวิต
เพ่ือสขุ ภาพจิต เพือ่ ใชป ระโยชนใ นการวางแผนพัฒนาสขุ ภาพของตนเองและครอบครัว นําไปประยกุ ตใช
ในชวี ติ ประจาํ วนั ในการดําเนินชีวติ ของตนเอง และครอบครวั ไดอยางเหมาะสม ปลอดภัย
ผลการเรียนที่คาดหวงั
1. อธบิ ายการทํางานของระบบตา ง ๆ ในรา งกายไดถ กู ตอง
2. วางแผนเปาหมายชีวิต ตลอดจนเรอื่ งปญหาเก่ยี วกับเพศศกึ ษาได
3. เรยี นรูเรอื่ งการวางแผนในการสรางเสรมิ สขุ ภาพเกย่ี วกบั อาหาร
4. อธบิ ายถงึ โรคท่ถี ายทอดทางพันธกุ รรมได
5. วางแผนปองกนั เกย่ี วกับอุบัติเหตุ อุบตั ภิ ยั ไดอ ยางถกู ตอ ง
6. มีความรูในการพฒั นาทักษะชวี ติ ใหด ีได
ขอบขา ยเน้อื หา
บทที่ 1 เรอื่ ง การทํางานของระบบในรางกาย
บทท่ี 2 เรื่อง ปญหาเพศศึกษา
บทที่ 3 เรอื่ ง อาหารและโภชนาการ
บทที่ 4 เรอื่ ง การเสรมิ สรางสุขภาพ
บทที่ 5 เรอ่ื ง โรคทถ่ี า ยทอดทางพันธุกรรม
บทที่ 6 เรอื่ ง ความปลอดภัยจากการใชย า
บทที่ 7 เรอ่ื ง ผลกระทบจากสารเสพติด
บทท่ี 8 เรอื่ ง ทักษะชวี ิตเพื่อสุขภาพจิต
บทท่ี 9 อาชพี จําหนายอาหารสาํ เร็จรูปตามสุขาภบิ าล
1
บทที่ 1
การทาํ งานของระบบในรา งกาย
สาระสําคัญ
พัฒนาการของมนุษยจะเกิดการเจริญเติบโตอยางเปนปกติ หากการทํางานของระบบตาง ๆ
ในรางกายเปนไปอยางราบรื่นไมเจ็บปวย จึงจําเปนตองเรียนรูถึงกระบวนการทํางาน การปองกันและ
การดแู ลรักษาใหร ะบบตาง ๆ เปน ไปอยา งมีประสิทธิภาพ
ผลการเรียนรูทคี่ าดหวัง
1. เขาใจการทาํ งานของระบบตา งๆ ในรา งกาย
1.1. การทาํ งานของระบบยอยอาหาร
1.2. การทาํ งานของระบบขบั ถา ย
1.3. การทํางานของระบบประสาท
1.4. การทํางานของระบบสบื พันธุ
1.5. การทาํ งานของระบบตอมไรท อ
2. สามารถดูแลรกั ษาปอ งกันความผดิ ปกติของระบบอวัยวะสําคัญ 5 ระบบ รวมทั้งสรางเสริม
และดํารงประสิทธิภาพได
ขอบขายเนอ้ื หา
เรอ่ื งที่ 1 การทาํ งานของระบบยอยอาหาร
เรอ่ื งท่ี 2 การทาํ งานของระบบขบั ถาย
เรอ่ื งท่ี 3 การทํางานของระบบประสาท
เรอ่ื งท่ี 4 การทํางานของระบบสืบพันธุ
เรื่องที่ 5 การทาํ งานของระบบตอ มไรทอ
เรอ่ื งท่ี 6 การดแู ลรกั ษาระบบของรา งกายที่สําคัญ
2
การทาํ งานของระบบตาง ๆ ในรางกาย
การทํางานของระบบอวัยวะตาง ๆ ภายในรางกาย เปนไปโดยธรรมชาติอยางมีระเบียบและ
ประสานสัมพันธกนั โดยอัตโนมัติ จึงเปนเร่ืองที่เราตองศึกษา เรียนรูใหเขาใจเก่ียวกับวิธีการสรางเสริม
และการดาํ รงประสิทธภิ าพการทํางานของระบบอวยั วะเหลานั้นใหใชงานไดน านทสี่ ดุ
ระบบอวัยวะของรางกาย ทําหนาทแ่ี ตกตา งกนั และประสานกนั อยา งเปน ระบบ ซ่ึงระบบท่ีสําคัญ
ของรา งกาย 5 ระบบ มีหนาทแ่ี ละอวัยวะทเ่ี กีย่ วขอ ง ดังน้ี
เร่ืองที่ 1 การทาํ งานของระบบยอ ยอาหาร
มนุษยเปนผูบริโภคโดยการรับประทานอาหารเพ่ือใหรางกายเจริญเติบโต ดํารงอยูไดและ
ซอ มแซมสวนทีส่ ึกหรอ มนษุ ยจงึ มรี ะบบการยอยอาหารเพ่ือนําสารอาหารแรธาตุและน้ําใหเปนพลังงาน
เพื่อใชใ นการดาํ รงชีวิต
การยอยอาหารเปน กระบวนการเปลยี่ นแปลงสารอาหารทมี่ ขี นาดใหญใ หเ ลก็ ลงจนรา งกายดูดซึม
ไปใชได การยอ ยอาหารมี 3 ข้นั ตอน คือ
1) การยอ ยอาหารในปาก เปนกระบวนการยอ ยอาหารในสว นแรก อวัยวะที่เกี่ยวขอ งกับการยอ ย
อาหาร ไดแก ฟนและตอมน้ําลาย ทางเดินอาหารเริ่มตั้งแตปาก มีฟนทําหนาท่ีบดอาหาร ตอมนํ้าลาย
จะหลงั่ น้ําลายมาเพือ่ ยอยแปง ในน้ําลายมเี มือกชวยในการหลอล่ืนอาหารใหกลืนไดสะดวก การหลั่งน้ําลาย
อาศยั รสและกล่นิ อาหาร เมอื่ อาหารถูกบดเคยี้ วในปากแลว จะเขา สูหลอดอาหารโดยการกลนื
2) การยอยอาหารในกระเพาะอาหาร เปนอวยั วะท่ีอยูตอ จากหลอดอาหาร ใตกระบงั ลมดานซา ย
ดา นลางตดิ กับลําไสเ ล็ก มลี ักษณะเปน กระพุงรูปตวั เจ (J) ผนังกัน้ เปนกลามเนื้อเรียบ ยืดหดไดดี การยอย
ในกระเพาะอาหาร ผนังกระเพาะอาหารมกี ลามเน้ือแขง็ แรง ยืดหยุนและขยายความจุไดถึง 1,000 – 1,200
ลกู บาศกเ ซนติเมตร มกี ลา มเนอ้ื หรู ูด 2 แหง คือ กลามเนื้อหูรูดที่ตอกับหลอดอาหารและกลามเน้ือหูรูดท่ี
ตอกับลาํ ไสเ ล็ก ผนังดานในของกระเพาะอาหารมีตอมสรางเอนไซมส ําหรับยอ ยอาหาร เมื่ออาหารเคลื่อน
ลงสกู ระเพาะอาหารจะกระตุนใหมีการหลั่งเอนไซมออกมา ซ่ึงประกอบดวย กรดไฮโดรคอลิก (HCL)
ชวยเปลี่ยนเพปซโิ นเจนและไทรเรนนิน จากผนังกระเพาะใหเปนเพปซินและเรนนิน พรอมที่จะทํางาน
ชวยยอ ยโปรตนี นอกจากนี้ยังสรางนา้ํ เมอื กมีฤทธิ์เปนดา ง (base) เคลือบกระเพาะอาหาร กรดในกระเพาะ
อาหารจะทาํ ลายแบคทเี รยี ท่ีตดิ มากบั อาหาร อาหารจะอยูในกระเพาะอาหารประมาณ 30 นาที ถงึ 3 ชัว่ โมง
ขน้ึ อยกู ับชนิดของอาหาร โปรตนี จะถกู ยอ ยในกระเพาะอาหารโดยเอนไซมเ พปซนิ กระเพาะอาหารมีการ
ดูดซมึ สารบางสวนได เชน สามารถดดู ซึมแอลกอฮอลไ ดดถี ึงรอยละ 30-40
3
3) การยอ ยอาหารในลําไส ลาํ ไสเล็กอยูตอจากกระเพาะอาหาร มีลักษณะเปนทอที่ขดซอนกัน
ไปมาในชอ งทอง ยาวประมาณ 5-7 เมตร ลําไสเล็กจะผลิตเอนไซมเพ่ือยอยโปรตีน คารโบไฮเดรตและ
ไขมัน
การยอยอาหารในลําไสเล็ก อาหารจะเคลือ่ นจากกระเพาะอาหารผานกลามเนือ้ หรู ดู เขา สูลาํ ไสเลก็
การยอยอาหารในลําไสเ ล็กเกิดจากการทํางานของอวัยวะ 3 ชนิด คือ ตับออน ผนังลําไสเล็กและตับจะหลั่ง
สารออกมาทํางานรว มกนั
ตับออ น (Pancreas) ทาํ หนา ท่ีสรา งฮอรโ มนควบคมุ ระดบั นาํ้ ตาลในเลอื ดและเอนไซมในการยอ ย
อาหาร เอนไซมท ่ีสรางขึ้นจะอยใู นรปู ทีย่ ังทาํ งานไมได ตองอาศยั เอนไซมจากลําไสเปลี่ยนสภาพที่พรอม
จะทาํ งานได ซึ่งเปน เอนไซมสาํ หรับยอ ยโปรตนี นอกจากนน้ั ยงั สรางเอนไซมสําหรับยอยคารโบไฮเดรต
และไขมันอีกดว ย นอกจากนยี้ ังสรา งสารโซเดียมไฮโดรเจนคารบ อเนตมีฤทธิ์เปน (base) เพือ่ ลดความเปน
กรดจากกระเพาะอาหาร
ผนงั ลําไสเล็ก จะผลติ เอนไซมเพอื่ ยอ ยโปรตนี คารโบไฮเดรตและไขมัน ลําไสเล็กแบงออกเปน
3 สวน คอื
- ลําไสเล็กสวนตน หรือเรียกวา ดโู อดินัม (Duodenum)
- ลําไสเ ลก็ สวนกลาง หรือ เรียกวา เจจนู ัม (Jejunum)
- ลําไสเล็กสว นปลาย หรือเรียกวา ไอเลียม (Ileum)
ตับ (Liver) ทําหนา ท่สี รา งน้าํ ดีเก็บไวใ นถงุ น้าํ ดี นา้ํ ดมี ีสวนประกอบสาํ คัญ คือ นํา้ ดชี วยใหไขมัน
แตกตวั และละลายนา้ํ ได ทําใหเอนไซมลิเพสจากตับออนและลําไสเล็กยอยไขมันใหเปนกรดไขมันและ
กลเี ซอรอล
การดูดซมึ ลําไสเปนบรเิ วณท่ีมกี ารดูดซมึ ไดดที ส่ี ดุ ผนังดานในลําไสเล็กเปนคลื่นและมีสวนย่ืน
ออกมาเปนปุมเลก็ ๆ จํานวนมากเรยี กวา วิลลัส (villus) ที่ผิวดานนอกของเซลลวิลลัสมีสวนท่ีย่ืนออกไป
อีก เรียกวา ไมโครวิลไล (microvilli) เพื่อเพมิ่ พืน้ ทใ่ี นการดูดซมึ ภายในวิลลัสแตล ะอนั มเี สนเลือดและเสน
นาํ้ เหลือง ซงึ่ จะรับอาหารทยี่ อยแลวทซ่ี มึ ผา นผนังบลุ าํ ไสเ ล็กเขา มา
4
สารอาหารเกือบทุกชนิดรวมท้ังวิตามินหลายชนิดจะถูกดูดซึมที่บริเวณดูโอดินัม สําหรับลําไส
เลก็ สว นเจจูนมั จะดดู ซึมอาหารพวกไขมนั สวนของไอเลียมดดู ซมึ วติ ามนิ บี 12 และเกลือนํ้าดี สารอาหาร
สวนใหญแ ละนํา้ จะเขาสเู สนเลือดฝอย โมโนแซก็ คาไรด กรดอะมโิ นและกรดไขมนั จะเขาสเู สน เลือดฝอย
เขา สเู สน เวน (vein) ผานตบั กอ นเขา สหู วั ใจ โมโนแซ็กคาไรดท ถ่ี ูกดูดซึมถามมี ากเกินความตองการจะถูก
สงั เคราะหใ หเ ปน ไกลโคเจนเกบ็ ไวท ่ตี ับและกลามเน้ือ ไกลโคเจนในตบั อาจเปล่ยี นกลับไปเปน กลโู คสได
อีก กลโู คสกจ็ ะนํามาสลายใชในกิจกรรมตาง ๆ ของเซลล
สวนไขมันจะเขาไปในกระแสเลือดถูกนําไปใชในดานตาง ๆ ใชเปนแหลงพลังงานซึ่งเปน
สวนประกอบของเยื่อหุม เซลลและโครงสรางอื่นๆ ของเซลล บางสวนเปลี่ยนไปเปนกลูโคส ไกลโคเจน
และกรดอะมิโนบางชนดิ สว นที่เหลือจะเก็บสะสมไวในเซลลที่เก็บไขมัน ซึ่งมีอยูทั่วรางกายใตผิวหนัง
หนาทอง สะโพกและตนขา อาจสะสมท่ีอวัยวะอื่น ๆ อีก เชน ไต หัวใจ เปนตน ทําใหประสิทธิภาพ
ของการทํางานของอวัยวะเหลานีล้ ดลง
กรดอะมิโนที่ไดรับจากอาหาร จะถูกนําไปสรางเปนโปรตีนใหมเพ่ือใชเปนสวนประกอบของ
เซลลเ น้อื เยอ่ื ตาง ๆ ทาํ ใหรา งกายเจริญเติบโตหรือมกี ารสรางเซลลใหม รา งกายจะนาํ ไขมันและโปรตีนมา
ใชเ ปน แหลงพลงั งานไดใ นกรณีทีร่ างกายขาดคารโบไฮเดรต โปรตีนทเ่ี กินความตอ งการของรางกายจะถกู
ตับเปลยี่ นใหเ ปน ไขมันสะสมไวใ นเนอ้ื เยื่อ การเปล่ยี นโปรตีนใหเ ปนไขมันจะมกี ารปลอยกรดอะมิโนบาง
ชนดิ ท่ีเปน อันตรายตอ ตับและไต ในกรณีที่ขาดอาหารพวกโปรตีนจงึ เปน ปญ หาทีส่ าํ คญั อยา งย่งิ เน่ืองจาก
การเปลย่ี นแปลงกระบวนการทางเคมี เซลลต อ งใชเอนไซมซ่ึงเปนโปรตนี ท้ังสน้ิ
อาหารทเ่ี หลือจากการยอยและดดู ซมึ แลว จะผา นเขา สูลาํ ไสใหญ เซลลท บ่ี ผุ นงั ลําไสใหญสามารถ
ดดู นํ้า แรธ าตุและวิตามนิ จากกากอาหารเขา กระแสเลอื ด กากอาหารจะผานไปถงึ ไสตรง (rectum) ทายสุด
ของไสตรงคือ ทวารหนักเปนกลามเนื้อหูรูดที่แข็งแรงมาก ทําหนาที่บีบตัวชวยในการขับถาย จาก
การศึกษาพบวา อาหารท่ีรับประทานเขา ไปจะไปถงึ บรเิ วณไสต รงในชั่วโมงท่ี 12 กากอาหารจะอยใู นลาํ ไส
ตรงจนกวา จะเตม็ จงึ จะเกิดการปวดอุจจาระ และขบั ถา ยออกไปตามปกติ
ภาพลําไสใหญ
5
เร่ืองท่ี 2 การทํางานของระบบขับถาย
ระบบขบั ถาย
การขับถายเปนกระบวนการกําจัดของเสียท่ีรางกายไมตองการออกมาภายนอกรางกาย เรียกวา
การขับถายของเสีย อวัยวะที่เก่ียวของกับการกําจัดของเสีย ไดแก ปอด ผิวหนัง กระเพาะปสสาวะ และ
ลาํ ไสใหญ เปนตน
ปอด เปน อวยั วะหน่ึงในรา งกายท่ีมีความสาํ คัญอยา งยิง่ ในสตั วม ีกระดกู สนั หลงั ใชในการหายใจ
หนา ที่หลกั ของปอดก็คือการแลกเปลี่ยนกาซออกซิเจนจากส่ิงแวดลอมเขาสูระบบเลือดในรางกาย และ
แลกเปลย่ี นเอากา ซคารบ อนไดออกไซดออกจากระบบเลือดออกสูสิ่งแวดลอม ทํางานโดยการประกอบ
กันข้ึนของเซลลเปนจํานวนลานเซลล ซ่ึงเซลลที่วาน้ีมีลักษณะเล็กและบางเรียงตัวประกอบกันเปนถุง
เหมอื นลูกโปง ซงึ่ ในถุงลูกโปงนเี้ องท่มี กี ารแลกเปลย่ี นกาซตา ง ๆ เกดิ ขึ้น นอกจากการทํางานแลกเปลี่ยน
กา ซแลวปอดยงั ทาํ หนาที่อ่นื ๆ อีก
คําวา ปอดในภาษาองั กฤษ ใชคาํ วา lung มนุษยมีปอดอยูใ นทรวงอก มีสองขาง คอื ขวาและซาย
ปอดมลี กั ษณะนม่ิ รางกายจงึ มกี ระดกู ซโ่ี ครงคอยปกปอ งปอดไวอกี ชนั้ หนง่ึ ปอดแตละขางจะมถี ุงบาง ๆ
2 ชน้ั หมุ อยู เรยี กวา เยื่อหุมปอด เยอ่ื หุม ปอดทีเ่ ปนถงุ บาง ๆ 2 ชั้นนี้เรียกวา เย่ือหุมปอดชั้นใน และเย่ือหุม
ปอดชั้นนอก เย่อื หุมปอดชัน้ ในจะแนบตดิ ไปกับผิวของปอด สวนเย่ือหุมปอดช้ันนอกจะแนบติดไปกับ
ชอ งทรวงอกระหวางเยื่อหมุ ปอด 2 ชั้นบาง ๆ น้ีจะมีชองวาง เรียกวา ชองเย่ือหุม ในชองเย่ือหุมปอดจะมี
ของเหลวคอยหลอลืน่ อยู เรียกวา ของเหลวเยื่อหุมปอด ของเหลวน้ีจะชวยใหเย่ือหุมปอดแตละชั้นสไลด
ไปมาระหวางกนั ไดโดยไมเสียดสกี ัน และของเหลวเย่ือหมุ ปอดก็ยงั ชว ยยดึ เย่อื หุมปอดทง้ั สองชนั้ ไวไมให
แยกจากกันโดยงาย ปอดขา งซายน้ันมีขนาดเล็กกวาปอดขางขวา เพราะปอดขางซายตองเวนที่เอาไวให
หัวใจอยูในทรวงอกดวย
การทํางานของปอด
การแลกเปลี่ยนกาซและการใชออกซิเจน เม่ือเราหายใจเขา อากาศภายนอกจะเขาสูอวัยวะของ
ระบบหายใจไปยังถุงลมในปอดท่ีผนังของถุงลมมีหลอดเลือดแดงฝอยติดอยู ดังนั้น อากาศจึงมีโอกาส
ใกลช ดิ กับเม็ดเลือดแดงมาก ออกซิเจนก็จะผานผนังนี้เขาสูเม็ดเลือดแดง และคารบอนไดออกไซดก็จะ
ออกจากเมด็ เลือดผา นผนงั ออกมาสถู ุงลม ปกติในอากาศจะมีออกซิเจนอยรู อ ยละ 20 แตอ ากาศทเ่ี ราหายใจ
มีออกซิเจนอยรู อยละ 13
การกาํ จดั ของเสยี ทางปอด
การกําจดั ของเสยี ทางปอด กาํ จดั ออกมาในรูปของน้ําและกาซคารบอนไดออกไซด ซึ่งเปนผลท่ี
ไดจ ากกระบวนการหายใจ โดยนํา้ และกาซคารบอนไดออกไซดแพรออกจากเซลลเขาสูหลอดเลือดและ
เลือดจะทําหนาที่ลําเลียงไปยังปอด แลวแพรเขาสูถุงลมที่ปอด หลังจากน้ันจึงเคล่ือนผานหลอดลมแลว
ออกจากรายกายทางจมูก ซ่ึงเรียกวา กระบวนการ Metabolism
6
7. ผิวหนงั
ผิวหนังของคนเปนเน้ือเยื่อที่อยูชั้นนอกสุด ที่หอหุมรางกายเอาไว ผิวหนังของผูใหญคนหน่ึง
มีเน้ือท่ีประมาณ 3,000 ตารางน้ิว ผิวหนังตามสวนตาง ๆ ของรางกาย จะหนาประมาณ 14 มิลลิเมตร
แตกตา งกนั ไปตามอวัยวะ และบริเวณท่ีถูกเสียดสี เชน ผิวหนังท่ีศอกและเขา จะหนากวาผิวหนังท่ีแขน
และขา
โครงสรา งของผวิ หนงั
ผิวหนังของคนเราแบงออกไดเ ปน 2 ช้นั คอื หนังกาํ พรา และหนงั แท
1. หนังกําพรา (Epidemis) เปนผิวหนังท่ีอยูชั้นบนสุด มีลักษณะบางมาก ประกอบไป
ดว ยเซลล เรียงซอนกันเปนชั้น ๆ โดยเริ่มตนจากเซลลชั้นในสุด ติดกับหนังแท ซึ่งจะแบงตัวเติบโตข้ึน
แลว คอ ย ๆ เล่ือนมาทดแทนเซลลท ีอ่ ยชู ั้นบนจนถงึ ชน้ั บนสุด แลว กก็ ลายเปน ขไี้ คลหลดุ ออกไป
นอกจากนี้ ในชั้นหนังกําพรายังมีเซลล เรียกวา เมลานิน ปะปนอยูดวย เมลานินมีมาก
หรือนอยข้ึนอยูกับบุคคลและเชื้อชาติ จึงทําใหสีผิวของคนแตกตางกันไป ในช้ันของหนังกําพราไมมี
หลอดเลอื ด เสน ประสาท และตอ มตาง ๆ นอกจากเปน ทางผา นของรเู หง่อื เสน ขนและไขมันเทานัน้
2. หนังแท (Dermis) เปน ผิวหนังทอ่ี ยูชั้นลา ง ถดั จากหนังกําพรา และหนากวาหนังกาํ พรา
มาก ผิวหนงั ชน้ั นี้ประกอบไปดว ยเนอื้ เยอื่ คอลลาเจน (Collagen) และอีลาสติน (Elastin) หลอดเลือดฝอย
เสน ประสาท กลามเนื้อเกาะเสน ขน ตอมไขมนั ตอมเหง่อื และมีขุมขนกระจายอยูทว่ั ไป
หนาทีข่ องผิวหนัง
1. ปอ งกันและปกปดอวัยวะภายในไมใหไ ดร ับอนั ตราย
2. ปอ งกันเช้ือโรคไมใ หเขาสรู า งกายโดยงา ย
3. ขับถายของเสียออกจากรางกาย โดยตอ มเหง่ือทาํ หนาที่ ขับเหงอื่ ออกมา
4. ชวยรักษาอุณหภูมขิ องรางกายใหค งท่ี โดยระบบหลอดเลอื ดฝอยและการระเหยของเหงื่อ
5. รับความรูสกึ สัมผัส เชน รอ น หนาว เจ็บ ฯลฯ
6. ชวยสรา งวิตามินดีใหแกร า งกาย โดยแสงแดดจะเปลย่ี นไขมันชนดิ หนึ่งที่ผิวหนังใหเปน
วิตามินดีได
7. ขับไขมนั ออกมาหลอเล้ียงเสนผม และขน ใหเ งางามอยเู สมอและไมแ หง
7
การดแู ลรกั ษาผิวหนงั
ทุกคนยอมมีความตองการมีผิวหนังท่ีสวยงาม สะอาด ไมเปนโรคและไมเหี่ยวยนเกิน
กวา วัย ฉะนนั้ จึงควรดูแลรักษาผิวหนงั ตวั เอง ดงั นี้
1. อาบนาํ้ ชาํ ระรา งกายใหส ะอาดอยูเ สมอ โดย
1.1 อาบนาํ้ อยางนอ ยวันละ 2 คร้ัง ในเวลาเชา และเยน็ เพ่อื ชว ยชําระลางคราบ
เหงอ่ื ไคลและความสกปรกออกไป
1.2 ฟอกตัวดว ยสบูทมี่ ีฤทธิ์เปนดางออ น ๆ
1.3 ทําความสะอาดใหท วั่ โดยเฉพาะบริเวณใตร ักแร ขาหนีบ ขอพบั อวยั วะเพศ
งา มนวิ้ มือ นว้ิ เทา ใตค างและหลงั ใบหู เพราะเปน ท่ีอับและเกบ็ ความชน้ื
อยไู ดนาน
1.4 ในขณะอาบนํ้า ควรใชนิ้วมือ หรอื ฝา มือ ถตู ัวแรง ๆ เพ่อื ชวยใหร า งกายสะอาด
และยงั ชวยใหการหมุนเวียนของเลือดดขี ้ึน
1.5 เม่อื อาบนํา้ เสรจ็ ควรใชผ า เชด็ ตวั ท่ีสะอาด เช็ดตวั ใหแ หง แลวจงึ คอ ยสวมเสอ้ื ผา
2. หลังอาบนํ้า ควรใสเสื้อผาท่ีสะอาด และเหมาะสมกับอากาศและงานที่ปฏิบัติ เชน
ถา อากาศรอนกค็ วรใสเ ส้ือผา บาง เพือ่ ไมใ หเ หงอ่ื ออกมาก เปนตน
3. กินอาหารใหถูกตองและครบถวนตามหลักโภชนาการ โดยเฉพาะอาหารท่ีมี
วิตามินเอ เชน พวกน้าํ มันตับปลา ตบั สตั ว เนย นม ไขแ ดง เครื่องในสัตว มะเขือเทศ
มะละกอ รวมท้ังพืชใบเขียวและใบเหลือง วิตามินเอจะชวยใหผิวหนังชุมช้ืน
ไมเปนสะเก็ด ทาํ ใหเล็บไมเปราะและยงั ทาํ ใหเ สนผมไมร ว งงา ยอกี ดวย
4. ดมื่ นํ้ามาก ๆ เพอ่ื ทาํ ใหผิวหนังเปลงปลั่ง
5. ออกกําลังกายสมํ่าเสมอ เพ่อื ชวยใหการหมุนเวียนของเลือดดขี น้ึ
6. ควรใหผ ิวหนงั ไดร ับแสงแดดสมํ่าเสมอ โดยเฉพาะเวลาเชา ซึง่ แดดไมจดั เกินไป และ
พยายามหลีกเลย่ี งการถกู แสงแดดจา เพราะจะทําใหผ วิ หนังเกรยี มและกรานดาํ
7. ระมดั ระวังในการใชเครอ่ื งสําอาง เพราะอาจเกดิ อาการแพหรือทําใหผิวหนังอักเสบ
เปน อนั ตรายตอผิวหนงั ได หากเกิดอาการแพต อ งเลิกใชเคร่อื งสาํ อางชนิดนั้นทนั ที
8. เมื่อมสี ่ิงผิดปกติใด ๆ เกิดขน้ึ กับผิวหนงั ควรปรกึ ษาแพทย
8
ระบบขับถายปสสาวะ
อวยั วะทเี่ ก่ียวขอ งกับระบบขบั ถายปสสาวะมี ดงั นี้
1. ไต (Kidneys) มอี ยู 2 ขา ง รูปรางคลายเมล็ดถั่วแดง อยูทางดางหลังของชองทองบริเวณเอว
ไตขางขวามักจะอยตู ่ํากวา ขา งซา ยเลก็ นอย ในไตจะมหี ลอดไต (Nephron หรือ Kidney Tubule) ประมาณ
1 ลานหลอด ทําหนา ที่กรองปสสาวะออกจากเลอื ด ดงั นัน้ ไตจึงเปน อวัยวะสําคัญท่ีใชเปนโรงงานสําหรับ
ขบั ถายปสสาวะดวยการกรองของเสีย เชน ยเู รีย (Urea) เกลือแร และนาํ้ ออกจากเลือดที่ไหลผานเขามาให
เปนนาํ้ ปส สาวะแลว ไหลผา นกรวยไตลงสทู อ ไตเขาไปเกบ็ ไวทีก่ ระเพาะปสสาวะ
2. กรวยไต (Pelvis) คือ ชองกลวงภายในทม่ี รี ปู รางเหมอื นกรวย สว นของกนกรวยจะติดตอกับ
กา นกรวย ซึ่งกา นกรวยกค็ อื ทอ ไตนั่นเอง
3. ทอไต (Ureter) มีลักษณะเปนทอออกมาจากไตท้ัง 2 ขาง เช่ือมตอกับกระเพาะปสสาวะ
ยาวประมาณ 10 – 12 น้ิว จะเปนทางผานของปส สาวะจากไตไปสกู ระเพาะปส สาวะ
4. กระเพาะปสสาวะ (Urinary Bladder) เปนท่ีรองรับน้ําปสสาวะจากไตท่ีผานมาทางทอไต
สามารถขยายได ขับปสสาวะไดประมาณ 1 ลิตร แตถาเกิน 700 ซีซี (ลูกบาศกเซนติเมตร) อาจเปน
อนั ตรายได เมอ่ื มนี าํ้ ปสสาวะมาอยใู นกระเพาะปสสาวะมากข้ึนจะรูส กึ ปวดปส สาวะ
5. ทอปสสาวะ (Urethra) เปน ทอท่ีตอ จากกระเพาะปสสาวะไปสอู วยั วะเพศ ซ่ึงของเพศชายจะ
ผานอยูกลางองคชาต ซึ่งทอน้ีจะเปนทางผานของปสสาวะเพ่ือท่ีจะไหลออกสูภายนอก ปลายทอจึงเปน
ทางออกของปสสาวะ ทอ ปส สาวะของเพศชายยาว 20 เซนตเิ มตร ของเพศหญงิ ยาว 4 เซนตเิ มตร
9
กระบวนการขบั ถา ยปส สาวะ
กระบวนการทํางานในรางกายของคนเราจะทําใหเกิดของเสียตาง ๆ ออกจากเซลลเขาสูหลอด
เลือด เชน ยูเรีย (Uria) แอมโมเนีย (Ammonia) กรดยูริก (Uric Acid) เปนตน แลวเลือดพรอมของเสีย
ดังกลา ว จะไหลเวยี นมาท่ีไต ในวนั หน่งึ ๆ จะมเี ลอื ดไหลผานไตเปน จํานวนมาก โดยเลือดจะไหลเวียนสู
หลอดเลอื ดยอ ยที่อยใู นไต ไตจะทําหนาท่กี รองของเสียทอ่ี ยใู นเลือด รวมทัง้ นํา้ บางสวนแลวขับลงสูทอไต
ซง่ึ เราเรียกน้ําและของเสียท่ถี ูกขบั ออกมานี้วา “นํ้าปส สาวะ” เมื่อมีนํ้าปสสาวะผานเขามา ทอไตจะบีบตัว
เปน ระยะๆ เพือ่ ใหน ํา้ ปส สาวะลงสูกระเพาะปสสาวะทีละหยด จนมีนํ้าปสสาวะอยูในกระเพาะปสสาวะ
ประมาณ 200 – 250 ซีซี กระเพาะปสสาวะจะหดตวั ทําใหรูส กึ เร่ิมปวดปสสาวะ ถามีปริมาณนํ้าปสสาวะ
มากกวานี้จะปวดปสสาวะมากข้ึน หลังจากนั้นนา้ํ ปสสาวะจะถกู ขบั ผานทอปสสาวะออกจากรางกายทาง
ปลายทอ ปส สาวะ ในแตล ะวันรางกายจะขับนํ้าปสสาวะออกมาประมาณ 1 – 1.5 ลิตร แตทั้งน้ีข้ึนอยูกับ
ปริมาณนํ้าทเ่ี ขาสรู า งกาย จากอาหารและนํ้าดืม่ ดวยวา มมี ากนอ ยเพียงใด ถา มปี ริมาณนํ้ามากน้ําปสสาวะก็
จะมีมาก ทาํ ใหต อ งปสสาวะบอ ยครงั้ แตถาปรมิ าณนํ้าเขาสรู า งกายนอยหรือถูกขับออกทางเหง่ือมากแลว
จะทาํ ใหน้ําปส สาวะมนี อยลงดวย
การเสรมิ สรา งและดํารงประสทิ ธภิ าพการทํางานของระบบขบั ถา ยปสสาวะ
1. ดื่มนํ้าสะอาดมากๆ อยา งนอยวนั ละ 6 – 8 แกว จะชวยใหร ะบบขบั ถา ยปส สาวะดขี ึ้น
2. ควรปองกันการเปนน่ิวในระบบทางเดินปสสาวะโดยหลีกเลี่ยงการรับประทานผักที่มีสาร
ออกซาเลต (Oxalate) สูง เชน หนอ ไม ชะพลู ผกั แพรว ผกั กระโดน เปนตน เพราะผักพวกน้ีจะทําใหเกิด
การสะสมสารแคลเซียมออกซาเลต (Calcium Oxalate) ในไตและกระเพาะปสสาวะได แตควร
รบั ประทานอาหารประเภทเนอื้ สตั ว นม ไข ถ่ัวตาง ๆ เพราะอาหารพวกนี้มีสารฟอสเฟต (Phosphate) สูง
จะชว ยลดอัตราของการเกดิ น่ิวในระบบทางเดินปสสาวะได เชน นิ่วในไต นิ่วในทอไต นิ่วในกระเพาะ
ปสสาวะ เปนตน
3. ไมควรกล้ันปสสาวะไวนานจนเกินไป เพราะอาจทําใหเกิดการติดเชื้อในระบบทางเดิน
ปสสาวะได
4. เม่ือมีอาการผิดปกตเิ ก่ียวกบั ระบบทางเดินปสสาวะควรรบี ปรึกษาแพทย
ระบบขับถายของเสยี ทางลาํ ไสใ หญ
รา งกายมนษุ ยมกี ลไกตาง ๆ คลายเคร่ืองยนต รา งกายตอ งใชพ ลังงาน การเผาผลาญพลงั งานจะ
เกิดของเสีย ซง่ึ ของเสียทร่ี างกายตอ งกําจดั ออกไปมีอยู 2 ประเภท
1. สารทีเ่ ปนพิษตอ รางกาย
2. สารทีม่ ปี ริมาณมากเกินความตอ งการ
10
ระบบการขับถา ย เปน ระบบทรี่ า งกายขบั ถายของเสียออกไป ของเสียในรูปแกส คือ ลมหายใจ
ของเหลว คอื เหงอ่ื และปสสาวะของเสยี ในรูปของแข็งคอื อุจจาระ เชน
- อวัยวะทีเ่ กย่ี วขอ งกบั การขบั ถายของเสียในรูปของแขง็ คอื ลาํ ไสใหญ (ดรู ะบบยอ ย
อาหาร)
- อวัยวะที่เกีย่ วขอ งกบั การขบั ถา ยของเสยี ในรปู ของแกส คอื ปอด (ดรู ะบบหายใจ)
- อวัยวะท่เี กีย่ วขอ งกบั การขบั ถา ยของเสยี ในรปู ของเหลว คอื ไตและผิวหนัง
- อวยั วะที่เกย่ี วขอ งกับการขบั ถา ยของเสียในรปู ปสสาวะ คือ ไต หลอดไตและ
กระเพาะปสสาวะ
- อวยั วะท่ีเกย่ี วของกับการขบั ถา ยของเสยี ในรปู เหงอื่ คือ ผิวหนงั ซง่ึ มีตอมเหงื่ออยใู น
ผวิ หนงั ทาํ หนาทขี่ บั เหง่ือ
การยอ ยอาหารจะสิน้ สุดลงบริเวณรอยตอระหวา งลําไสเ ลก็ กบั ลําไสใหญ ลําไสใหญยาว
ประมาณ 5 ฟุต ภายในมีเสนผาศูนยกลางประมาณ 2.5 นิ้ว เน่ืองจากอาหารท่ีลําไสเล็กยอยแลวจะเปน
ของเหลว หนา ทขี่ องลําไสใหญคร่งึ แรก คอื ดูดซมึ ของเหลว น้ํา เกลือแรและน้ําตาลกลูโคสท่ียังเหลืออยู
ในกากอาหาร สวนลาํ ไสใ หญครึง่ หลงั จะเปนท่ีพกั กากอาหารซ่ึงมีลักษณะกึง่ ของแขง็ ลาํ ไสใ หญ
จะขับเมือกออกมาหลอล่ืนเพื่อใหอุจจาระเคลื่อนไปตามลําไสใหญไดงายขึ้น ถาลําไสใหญดูดน้ํามาก
เกินไป เนือ่ งจากการอาหารตกคา งอยูในลําไสใหญหลายวนั จะทําใหกากอาหารแขง็ เกิดความลําบาก
ในการขับถาย ซึ่งเรียกวา ทองผูก โดยปกติกากอาหารผานเขาสูลําไสใหญประมาณวันละ 300 - 500
ลูกบาศกเ ซนตเิ มตร ซึ่งจะทําใหเ กิดอุจจาระประมาณวนั ละ 150 กรัม
สาเหตขุ องอาการทอ งผกู
1. กนิ อาหารทม่ี กี ากอาหารนอ ย
2. กินอาหารรสจัด
3. การถายอจุ จาระไมเ ปน เวลาหรอื กลัน้ อจุ จาระติดตอกันหลายวัน
4. ดืม่ น้ําชา กาแฟ มากเกนิ ไป
5. สบู บหุ รี่จดั เกนิ ไป
6. เกดิ ความเครียด หรอื ความกงั วลมาก
11
เรื่องท่ี 3 การทํางานของระบบประสาท
ระบบประสาท
ระบบประสาท (Nervous System)
การทํางานของระบบประสาทเปนกระบวนการท่ีสลับซับซอนมาก และเปนระบบที่มี
ความสัมพนั ธกับการทํางานของระบบกลา มเนอื้ เพอื่ ใหร า งกายสามารถปรับตัวใหเขากับสภาพแวดลอม
ทั้งภายในภายนอกรางกาย ระบบประสาทนีส้ ามารถแบงแยกออก 3 สว น ดังน้ี
1) ระบบประสาทสวนกลาง (Central nervous system : CNS) ระบบสวนนี้ ประกอบดวย
สมอง และไขสนั หลัง (Brain and Spinal cord) ซง่ึ มีหนา ทีด่ งั ตอ ไปนี้
หนาทขี่ องสมอง
1) ควบคมุ ความจาํ ความคิด การใชไ หวพริบ
2) ควบคุมการเคลื่อนไหวของกลา มเนื้อ โดยศนู ยควบคุมสมองดานซายจะไป ควบคุมการ
ทํางานของกลามเนอื้ ดานขวาของรา งกาย สวนศนู ยควบคมุ สมองดานขวาทําหนา ที่ควบคมุ การทาํ งานของ
กลา มเน้ือดา นซา ยของรางกาย
3) ควบคุมการพดู การมองเหน็ การไดยนิ
4) ควบคมุ การเผาผลาญอาหาร ความหวิ ความกระหาย
5) ควบคุมการกลอกลูกตา การปด เปด มา นตา
6) ควบคมุ การทํางานของกลา มเนื้อใหทํางานสัมพันธกนั และชวยการทรงตวั
7) ควบคุมกระบวนการหายใจ การเตนของหัวใจ การหดตัวและขยายตัวของเสน เลือด
8) สาํ หรบั หนา ทขี่ องระบบประสาทท่ีมตี อ การออกกาํ ลงั กาย ตองอาศยั สมองสว นกลางโดย
สมองจะทําหนา ทน่ี ึกคิดทีจ่ ะออกกําลังกาย แลว ออกคําสั่งสงไปยังสมองเรียกวา Association motor areas
เพือ่ วางแผนจัดลาํ ดับการเคลอื่ นไหว แลวจึงสงคําสั่งตอไปยังประสาทกลไก (Motor area) ซ่ึงเปนศูนยท่ี
จะสง คําสั่งลงไปสูไ ขสนั หลัง
หนาท่ขี องไขสนั หลัง
1) ทาํ หนา ท่สี งกระแสประสาทไปยังสมอง เพือ่ ตคี วามและสัง่ การ และในขณะเดยี วกันก็รับ
พลงั ประสาทจากสมองซ่งึ เปน คําส่งั ไปสอู วยั วะตา ง ๆ
2) เปนศูนยกลางของปฏิกิริยาสะทอน (Reflex reaction) คือ สามารถท่ีจะทํางานไดทันที
เพอื่ ปองกันและหลีกเล่ยี งอันตรายทอ่ี าจจะเกิดขน้ึ กบั รางกาย เชน เม่ือเดินไปเหยียบหนามที่แหลมคมเทา
จะยกหนีทันทีโดยไมตองรอคาํ สัง่ จากสมอง
3) ควบคมุ การเจรญิ เตบิ โตของอวัยวะตางๆ ท่ีมีเสนประสาทไขสันหลังไปสูอวัยวะตาง ๆ
ซ่งึ หนาท่ีน้เี รียกวา ทรอพฟค ฟงชั่น (Trophic function)
12
1) ระบบประสาทสวนปลาย (Peripheral nervous system : PNS) ระบบประสาทสวนปลาย
เปนสว นทแี่ ยกออกมาจากระบบประสาทสว นกลาง คือ สวนทแี่ ยกออกมาจากสมองเรียกวา เสนประสาท
สมอง (Cranial nerve) และสวนท่แี ยกออกมาจากไขสันหลัง เรียกวา เสนประสาทไขสันหลัง (Spinal nerve)
ถาหากเสนประสาทไขสันหลังบริเวณใดไดรับอันตราย จะสงผลตอการเคล่ือนไหวและความรูสึกของ
อวัยวะที่เสนประสาทไขสันหลังไปถึง ตัวอยางเชน เสนประสาทไขสันหลังบริเวณเอวและบริเวณกน
ไดร บั อันตราย จะมผี ลตอ อวัยวะสวนลาง คือ ขาเกือบทั้งหมดอาจจะมีอาการของอัมพาตหมดความรูสึก
และเคลอ่ื นไหวไมได
2) ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic nervous system : ANS) ระบบประสาทอัตโนมตั สิ ว น
ใหญจ ะทาํ หนาทีค่ วบคมุ การทาํ งานของอวยั วะภายในและทํางานอยูนอกอํานาจจิตใจ แบงการทํางานได
ออกเปน 2 กลุม ดังน้ี
1) ซิมพาเทติก (Sympathetic divison) ทาํ หนา ที่เรงการทํางานของอวัยวะภายในใหทํางาน
เร็ว หนักและแรงขึ้น รวมทั้งควบคุมการแสดงทางอารมณมีผลทําใหหัวใจเตนเร็วข้ึน ความดันเลือด
เพิม่ ขน้ึ ตอมตา งๆ ทาํ งานเพิม่ ข้นึ รวมทงั้ งานทต่ี องทําในทนั ทที นั ใด เชน ภาวะของความกลัว ตกใจ โกรธ
และความเจ็บปวด หรอื เปนการกระทําเพ่อื ความปลอดภัยของรางกายในภาวะฉกุ เฉนิ ประสาทสวนน้ีออก
จากเสนประสาทไขสนั หลงั บรเิ วณอกและบรเิ วณเอว
2) พาราซมิ พาเทติก (Parasympathetic divison) โดยปกติแลว ประสาทกลุมน้ีจะทาํ หนาที่ร้ัง
การทํางานของอวัยวะภายใน หรือจะทํางานในชวงท่ีรางกายมีการพักผอน ประสาทสวนน้ีมาจาก
เสนประสาทกนกบและจากสมอง
ในการทํางานท้ัง 2 กลุม จะทํางานไปพรอม ๆ กัน ถากลุมหน่ึงทํางานมาก อีกกลุมหนึ่งจะ
ทํางานนอ ยลงสลับกันไปและบางทีชว ยกนั ทํางาน เชน ควบคุมระดับน้ําในรางกาย ควบคุมอุณหภูมิของ
รางกายใหอยใู นระดับปกติ รวมทง้ั ควบคมุ การทาํ งานของอวัยวะภายในและตอมตาง ๆ ใหทํางานอยางมี
ประสทิ ธิภาพและเหมาะสม
13
เรอื่ งที่ 4 การทํางานของระบบสืบพนั ธุ
ระบบสบื พนั ธุ
การสืบพนั ธุเปน ส่ิงที่ทําใหมนุษยดาํ รงเผาพนั ธุอ ยไู ด ซึ่งตองอาศัยองคประกอบสาํ คัญ เชน
เพศชายและเพศหญิง แตละเพศจะมโี ครงสรา งของเพศ และการสบื พันธซุ ึง่ แตกตา งกัน
1) ระบบสืบพนั ธขุ องเพศชาย
อวยั วะสบื พันธุของเพศชายสวนใหญจะอยภู ายนอกลําตวั ประกอบดว ยสวนทส่ี าํ คัญ ๆ ดงั น้ี
1.1 ลงึ คหรือองคชาต (Penis) เปน อวัยวะสืบพันธุของเพศชาย รูปทรงกระบอก อยูดานหนา
ของหัวเหนา บริเวณดานหนาตอนบนถึงอัณฑะ มีลักษณะยื่นออกมา ประกอบดวยกลามเน้ือที่เหนียว
แตม ลี กั ษณะนุม และอวยั วะสว นนส้ี ามารถยดื และหดได โดยท่ัวไปแลวลึงคจะมีขนาดปกติยาวประมาณ
5 – 6 เซนติเมตร และมีเสนผานศูนยกลางประมาณ 2.5 เซนติเมตร ที่บริเวณตอนปลายลึงคจะมี
เสนประสาทและหลอดเลือดมาเลี้ยงอยเู ปน จาํ นวนมาก จงึ ทาํ ใหร สู กึ ไวตอการสัมผัส เมื่อมีความตองการ
ทางเพศเกิดขึ้น ลงึ คจ ะแขง็ ตัวและเพม่ิ ขนาดขึ้นประมาณเทา ตัว เนอ่ื งมาจากการไหลคั่งของเลือดท่ีบริเวณ
นม้ี มี าก และในขณะที่ลึงคแข็งตัวนั้น จะพบวาตอมเล็ก ๆ ท่ีอยูในทอปสสาวะจะผลิตน้ําเมือกเหนียว ๆ
ออกมา เพื่อชวยในการหลอลืน่ และทาํ ใหตวั อสจุ สิ ามารถไหลผา นออกสภู ายนอกได
1.2 อณั ฑะ (Testis) ประกอบดว ย ถงุ อัณฑะ เปน ถุงที่หอหุมตอมอัณฑะไว มีลักษณะเปน
ผวิ หนังบาง ๆ สีคลํ้าและมีรอยยน ถุงอณั ฑะจะหอ ยตดิ อยูก ับกลามเน้ือชนิดหน่ึงและจะหดหรือหยอนตัว
เมอื่ อณุ หภูมิของอากาศเปล่ยี นแปลง เพือ่ ชว ยรักษาอุณหภมู ภิ ายในถุงอัณฑะใหเหมาะสมกับการสรางตัว
อสุจิ ตอมอัณฑะมีอยู 2 ขาง ทําหนาท่ีผลิตเซลลสืบพันธุเพศชายหรือเชื้ออสุจิ (Sperm) มีลักษณะรูปราง
คลา ยกับไขไกฟ องเลก็ ๆ มีความยาวประมาณ 4 เซนติเมตร หนาประมาณ 2 – 3 เซนตเิ มตร และหนักประมาณ
15 - 30 กรมั โดยปกติแลวตอมอัณฑะขา งซา ยจะใหญกวา ตอมอณั ฑะขางขวาเล็กนอย ตอมอัณฑะท้ังสอง
จะบรรจอุ ยภู ายในถงุ อณั ฑะ (Scrotum)
ภายในลูกอณั ฑะจะมหี ลอดเล็ก ๆ จาํ นวนมาก ขดเรยี งกนั อยเู ปน ตอน ๆ เรียกวา หลอดสราง
เช้อื อสุจิ (Seminiferous tubules) มีหนาทผ่ี ลติ ฮอรโ มนเพศชายและตวั อสจุ ิ สว นท่ีดา นหลงั ของตอมอณั ฑะ
แตละขาง จะมีกลมุ ของหลอดเลก็ ๆ อกี มากมายขดไปขดมา ซ่งึ เรียกวา หลอดเก็บตัวอสุจิหรือกลุมหลอด
อสจุ ิ (Epididymis) ซึง่ ทาํ หนา ทเ่ี ก็บเช้อื อสุจชิ ว่ั คราว เพ่อื ใหเช้ืออสุจิเจรญิ เติบโตไดเต็มท่ี
1.3 ทอนําตัวอสุจิ (Vas deferens) อยเู หนอื อณั ฑะ เปนทอ ยาวประมาณ 18 น้วิ ฟุต ซง่ึ ตอ มา
จากทอพกั ตวั อสุจิ ทอนี้จะเปน ชองทางใหตวั อสจุ ิ (Sprem) ไหลผานจากทอ พักตัวอสจุ ไิ ปยงั ทอ ของถงุ เก็บ
อสจุ ิ
1.4 ทอพักตัวอสุจิ (Epidymis) อยูเหนือทอนําตัวอสุจิ ทอนี้มีลักษณะคลายรูปดวงจันทร
ครงึ่ ซกี ซ่ึงหอยอยูตดิ กบั ตอมอัณฑะสวนบนคอ นขา งจะใหญเรียกวา หัว(Head) และจากสวนหัวจะเปนตัว (Body)
และเปนหาง (Tail) นอกจากนี้ ทอนี้ยังประกอบดวยทอท่ีคดเคี้ยวจํานวนมาก เม่ือตัวอสุจิถูกสรางข้ึน
มาแลว จะถกู สงเขา สทู อ น้ี เพอื่ เตรยี มท่ีจะออกมาสูทอปส สาวะ
14
1.5 ตอมลกู หมาก (Prostate gland) มีลกั ษณะคลายลูกหมาก เปนตอมที่หุมสวนแรกของ
ทอปส สาวะไวแ ละอยใู ตก ระเพาะปส สาวะ ตอมนที้ ําหนาทห่ี ลั่งของเหลวที่มีลักษณะคลายนม มีฤทธ์ิเปน
ดางอยา งออน ซึ่งขับออกไปผสมกับนํ้าอสุจิท่ีถูกฉีดเขามาในทอปสสาวะ ของเหลวดังกลาวน้ีจะเขาไป
ทาํ ลายฤทธ์ิกรดจากน้ําเมอื กในชอ งคลอดเพศหญิง เพื่อปอ งกันไมใ หตัวอสจุ ิถูกทาํ ลายดวยสภาพความเปน
กรดและเพ่อื ใหเ กิดการปฏิสนธิขน้ึ
เซลลสืบพันธุเพศชายซึ่งเรียกวา “ตัวอสุจิหรือสเปรม” นั้น จะถูกสรางขึ้นในทอผลิตตัวอสุจิ
(Seminiferous tubules) ของตอมอัณฑะ ตัวอสุจิ มีรูปรางลักษณะคลายลูกออดหรือลูกกบแรกเกิด
ประกอบดวยสวนหัวซ่ึงมีขนาดโต สวนคอคอดเล็กกวาสวนหัวมาก และสวนของหางเล็กยาวเรียว
ซง่ึ ใชใ นการแหวกวา ยไปมา มขี นาดลาํ ตัวยาวประมาณ 0.05 มลิ ลเิ มตร ซงึ่ มีขนาดเล็กกวา ไขของเพศหญิง
หลายหม่ืนเทา หลังจากตวั อสจุ ิถกู สรา งขึ้นในทอผลิตตัวอสุจิแลวจะฝงตัวอยูในทอพักตัวอสุจิจนกวาจะ
เจริญเต็มที่ ตอจากนนั้ จะเคล่อื นทไ่ี ปยังถุงเก็บตัวอสุจิ ในระยะน้ีตอมลูกหมากและตอมอื่น ๆ จะชวยกัน
ผลิตและสงของเหลวมาเล้ียงตัวอสุจิ และจะสะสมไวจ นถึงระดับหน่ึง ถาหากไมม ีการระบายออกดวยการ
มีเพศสัมพันธ รา งกายก็จะระบายออกมาเอง โดยใหนํา้ อสจุ ิเคล่อื นออกมาตามทอปสสาวะในขณะที่กําลัง
นอนอยู ซงึ่ เปน การลดปริมาณน้าํ อสจุ ใิ หน อ ยลงตามธรรมชาติ
ตัวอสุจปิ ระกอบดวยสว นหัวทีม่ นี ิวเคลยี สอยูเ ปนทเ่ี กบ็ สารพนั ธุกรรม ปลายสดุ ของหัวมีเอนไซม
ยอยผนังเซลลไขห รอื เจาะไขเ พ่อื ผสมพันธุ ถดั จากหวั เปนสว นของหางใชใ นการเคลอื่ นทข่ี องตัวอสจุ ิ
15
2) ระบบสบื พนั ธุข องเพศหญิง
อวยั วะสบื พันธุข องเพศหญงิ สว นใหญจะอยภู ายในลาํ ตวั ประกอบดว ยสวนท่ีสาํ คญั ๆ ดงั น้ี
2.1 ชองคลอด (Vagina) อยูสว นลางของทอง มลี ักษณะเปนโพรงซง่ึ มคี วามยาว
3 – 4 นิว้ ฟุต ผนงั ดา นหนาของชอ งคลอดจะติดอยูกบั กระเพาะปสสาวะ สวนผนังดานหลังจะติดกับสวน
ปลายของลําไสใหญ ซ่ึงอยูใกลทวารหนัก ท่ีชองคลอดน้ันมีเสนประสาทมาเล้ียงเปนจํานวนมาก
โดยเฉพาะอยา งยิง่ ที่บริเวณรอบรเู ปดชองคลอด นอกจากน้ี รูเปดของทอปสสาวะในเพศหญิงน้ันจะเปด
ตรงเหนอื ชองคลอดข้นึ ไปเล็กนอ ย
2.2 คลิทอริส (Clitoris) เปนปุมเล็ก ๆ ซึ่งอยูบนสุดของรูเปดชองคลอด มีลักษณะ
เหมอื นกบั ลงึ ค (Penis) ของเพศชายเกือบทุกอยาง แตขนาดเล็กกวาและแตกตางกันตรงท่ีวาทอปสสาวะ
ของเพศหญิงจะไมผานผากลางคลิตอริสเหมือนกับในลึงค ประกอบดวยหลอดเลือดและเสนประสาท
ตางๆ มาเลย้ี งมากมายเปนเน้ือเยอื่ ท่ยี ดื ไดห ดไดแ ละไวตอความรูส ึกทางเพศ ซงึ่ เปรยี บไดก บั ปลายลึงคของ
เพศชาย
2.3 มดลูก (Uterus) เปน อวยั วะท่ปี ระกอบดว ยกลา มเนอ้ื และมีลกั ษณะภายในกลวง มีผนัง
หนาอยูระหวางกระเพาะปสสาวะซ่งึ อยขู า งหนา และสวนปลายลําไสใหญ (อยูใกลทวารหนัก) ซ่ึงอยูขาง
หลงั ไขจ ะเคลอ่ื นตวั ลงมาตามทอ รังไข เขาไปในโพรงของมดลกู ถาไขไดผสมกับอสุจิแลวจะมาฝงตัวอยู
ในผนงั ของมดลูกทห่ี นาและมเี ลอื ดมาเล้ยี งเปนจํานวนมาก ไขจ ะเจรญิ เติบโตเปนตัวออ นตรงบรเิ วณนี้
2.4 รังไข (Ovary) มีอยู 2 ตอม ซึ่งอยูในโพรงของอุงเชิงกราน มีรูปรางคอนขางกลมเล็ก
มีน้ําหนกั ประมาณ 2 – 3 กรัม ขณะท่ียังเปนตัวออนตอมรังไขจะเจริญเติบโตในโพรงของชองทองและเมื่อ
คลอดออกมาบางสว นจะอยูใ นชอ งทอ ง และบางสวนจะอยใู นองุ เชงิ กราน ตอมาจะคอย ๆ เคลื่อนลดลงต่ําลง
มาอยูในอุงเชิงกราน นอกจากน้ี ตอ มรงั ไขจ ะหลง่ั ฮอรโ มนเพศหญงิ ออกมาทาํ ใหไขสกุ และเกิดการตกไข
2.5 ทอนาํ ไข (Fallopain tubes) ภายหลังท่ีไขหลดุ ออกจากสวนท่ีหอหมุ (Follicle) แลวไข
จะผานเขา สูทอรังไข ทอนี้ยาวประมาณ 6 – 7 เซนตเิ มตร ปลายขา งหน่งึ มีลกั ษณะคลายกรวยซึง่ อยูใกลกับ
รงั ไข สวนปลายอกี ขางหนึ่งนนั้ จะเรยี วเลก็ ลงและไปติดกับมดลูก ทอรังไขจะทําหนาที่นําไขเขาสูมดลูก
โดยอาศยั การพัดโบกของขนที่ปากทอ (Fimbriated end of tube) ซึ่งทําหนาท่ีคลายกับน้ิวมือจับไขใสไป
ในทอ รงั ไขและอาศยั การหดตวั ของกลามเนอ้ื เรยี บ
16
เซลลสืบพันธุเพศหญิงหรือไขนั้น สรางโดยรังไข ไขจะเร่ิมสุกโดยการกระตุนของฮอรโมนจากตอม
พิทูอิทารี เพื่อเตรียมท่ีจะสืบพันธุตอไป รังไขแตละขางจะผลิตไขสลับกันขางละประมาณ 28 – 30 วัน
โดยผลิตครั้งละ 1 ใบ เม่ือไขสุกจะหลุดออกจากรังไขมาตามทอรังไข ในระยะน้ีผนังมดลูกจะมีเลือด
มาหลอเล้ยี งเยือ่ บุมดลูกมากขึน้ เพอื่ เตรยี มรอรับไขท่จี ะไดรับการผสมแลว จะมาฝงตัวลงทีเ่ ยอื่ บมุ ดลูกตรง
ผนังมดลกู นแ้ี ละเจรญิ เตบิ โตเปน ทารก แตถา ไขไมไ ดร ับการผสมจากตัวอสุจิ ไขจะสลายตัวไปพรอมกับ
เย่ือบมุ ดลกู และจะออกมาพรอ มกบั เลือด เรยี กวา ประจาํ เดอื น
เร่อื งที่ 5 การทาํ งานของระบบตอ มไรทอ
ระบบตอ มไรทอ
ในรา งกายของมนษุ ยม ีตอมในรา งกาย 2 ประเภท คอื
1) ตอมมีทอ (Exocrine gland) เปนตอมท่ีสรางสารเคมีออกมาแลวสงไปยังตําแหนงออกฤทธิ์
โดยอาศัยทอลําเลียงของตอมโดยเฉพาะ เชน ตอมนํ้าลาย ตอมสรางเอนไซมยอยอาหาร ตอมนํ้าตา
ตอมสรา งเมือก ตอ มเหง่อื ฯลฯ
2) ตอมไรทอ (Endocrine gland) เปนตอมที่สรางสารเคมีข้ึนมาแลวสงไปออกฤทธ์ิยังอวัยวะ
เปา หมาย โดยอาศัยระบบหมนุ เวยี นเลือด เนื่องจากไมมีทอลําเลียงของตอมโดยเฉพาะ สารเคมีน้ีเรียกวา
ฮอรโมน ซึง่ อาจเปน สารประเภทกรดอะมโิ น สเตรอยด
ตอ มไรท อมีอยูหลายตอมกระจายอยใู นตาํ แหนง ตา งๆ ทว่ั รา งกาย ฮอรโ มนท่ผี ลติ ขน้ึ จากตอ ม
ไรทอมีหลายชนิด แตละชนิดทํางานแตกตางกัน โดยจะควบคุมการทํางานของอวัยวะตาง ๆ อยาง
เฉพาะเจาะจง เพื่อใหเกิดการเจริญเติบโต กระตุนหรือยับย้ังการทํางาน ฮอรโมนสามารถออกฤทธ์ิได
โดยใชป รมิ าณเพียงเล็กนอย ตอมไรท อ ทส่ี าํ คัญ มี 7 ตอ ม ไดแก
2.1 ตอ มใตสมอง (Pituitary gland)
ตําแหนงท่ีอยู ตอมใตสมองเปนตอมไรทอ อยูตรงกลางสวนลางของสมอง (hypophysis)
ตอมน้ีขับสารที่มีลักษณะขุนขาวคลายเสมหะ จึงเรียกวา ตอม พิทูอิตารี (pituitary gland) ตอมใตสมอง
ประกอบดว ยเซลลท ีม่ รี ปู รา งแตกตา งกันมากชนิดทส่ี ุด
ขนาดและลกั ษณะท่วั ไป ตอมใตสมองของเพศชายหนกั ประมาณ 0.5 – 0.6 กรัม ของ
เพศหญงิ หนักกวา เล็กนอย คือประมาณ 0.6 – 0.7 กรมั หรอื บางรายอาจหนักถงึ 1 กรัม
17
ตอมใตส มอง แบงออกเปน 3 สว น คือ ตอมใตสมองสวนหนา (anterior lobe) ตอมใตสมอง
สวนกลาง (intermediate lobe) และตอมใตสมองสวนหลัง (posterior lobe) ตอมใตสมองท้ังสามสวนน้ี
ตางกันที่โครงสราง และการผลติ ฮอรโ มน
ฮอรโ มนท่ผี ลติ จากตอมใตสมองมีหนาท่คี วบคุมการเจริญเตบิ โตของรา งกาย การทํางานของ
ตอ มไทรอยด ตอมหมวกไต การทาํ งานของไต และระบบสบื พนั ธุ
2.1 ตอ มไทรอยด (thyroid)
ตอ มไทรอยดม ีลักษณะเปน พู 2 พู อยูสองขางของคอหอย โดยมีเย่ือบาง ๆ เชื่อมติดตอถึงกัน
ได ตอมน้ีถือไดวาเปนตอมไรทอที่ใหญท่ีสุดในรางกาย มีเสนเลือดมาหลอเล้ียงมากที่สุดมีนํ้าหนักของ
ตอมประมาณ 15 – 20 กรมั ตอ มไทรอยดมีเสนเลือดมาเล้ียงมากมาย ตอมไทรอยดผลิตฮอรโมนท่ีสําคัญ
ไดแ ก
1) ฮอรโ มนไธรอกซิน (thyroxin hormone) ทาํ หนาท่ีควบคุมการเผาผลาญสารอาหารกระตุน
การเปล่ียนไกลโคเจนไปเปนกลโู คสและเพิ่มการนํากลูโคสเขาสูเซลลบุทางเดินอาหาร จึงเปนตัวเพ่ิมระดับ
น้ําตาลกลูโคสในเลอื ด
ความผดิ ปกติเก่ยี วกับระดับฮอรโมนไธรอกซิน
(1) คอหอยพอกธรรมดา (Simple goiter) เปนลักษณะที่เกิดขึ้นโดยตอมขยายใหญ
เนอ่ื งจากตอ มใตสมองสว นหนา สราง ไทรอยดส ตมิ ูเลติง ฮอรโมน ( thyroid-stimulating hormone )
เรยี กยอ ๆ วา TSH ทําหนาที่กระตุนตอ มไทรอยดใ หหล่งั ออรโมนเปนปกติ) มากระตุนตอมไทรอยดมาก
เกนิ ไป โดยทตี่ อมนไี้ มส ามารถสรางไธรอกซนิ ออกไปยบั ย้งั การหล่งั TSH จากตอมใตสมองได
(2) คอหอยพอกเปนพิษ (Toxic goiter) เกดิ ขึ้นเนื่องจากตอมไทรอยดสรางฮอรโมนมาก
เกินไป เพราะเกดิ ภาวะเนอื้ งอกของตอม
(3) คอหอยพอกและตาโปน (Exophthalmic goiter) เกิดขึ้นเนื่องจากตอมไทรอยดสราง
ฮอรโมนมากผดิ ปกติ เพราะไดรบั การกระตนุ จาก TSH ไทรอยดสติมูเลติง ฮอรโมน (thyroid-stimulating
hormone เรยี กยอ ๆ วา TSH) มากเกนิ ไปหรือภาวะเนอ้ื งอกของตอมก็ได คนปวยจะมีอัตราการเผาผลาญ
สารอาหารในรางกายสูง รา งกายออ นเพลีย น้ําหนกั ลดท้ัง ๆที่กินจุ หายใจแรงและเร็ว ตอบสนองตอสิ่งเราไดไว
18
อาจเกิดอาการตาโปน (exophthalmos) จากการเพ่มิ ปริมาณของนา้ํ และเน้อื เย่ือทอ่ี ยหู ลงั ลกู ตา โรคน้ีพบใน
หญงิ มากกวา ในชาย
(4) คริตินซิ มึ (Cretinnism) เปน ความผิดปกตขิ องรางกายท่ีเกดิ จากตอมไทรอยดฝ อ ใน
วัยเด็ก หรือพิการตั้งแตกําเนิด ทําใหการเจริญเติบโตของกระดูกลดลง รางกายเต้ีย แคระแกร็น การ
เจริญเติบโตทางจติ ใจชาลงมภี าวะปญญาออ น พุงยน่ื ผิวหยาบแหง ผมบาง
(5) มิกซีดมี า (Myxedema) เกดิ ขนึ้ ในผใู หญ เนื่องจากตอมไทรอยดหลงั่ ฮอรโ มนออกมา
นอยกวาปกติ ผูปวยจะมีอาการสําคัญ คือ การเจริญท้ังทางรางกายและจิตใจ ชาลง มีอาการชัก ผิวแหง
หยาบเหลือง หัวใจ ไตทํางานชาลง เกิดอาการเฉ่ือยชา ซึม ความจําเส่ือม ไขมันมาก รางกายออนแอ
ตดิ เชอ้ื งา ย โรคน้ีพบในเพศหญิงมากกวา เพศชาย
2) ฮอรโมนแคลซิโทนิน (Calcitonin) เปนฮอรโมนอีกชนิดหนึ่งที่มาจากตอมไทรอยด
ทําหนาท่ีลดระดับแคลเซียมในเลือดที่สูงเกินปกติใหเขาสูระดับปกติโดยดึงแคลเซียมสวนเกินไปไวที่
กระดูก ดังนั้นระดับแคลเซียมในเลือดจึงเปนส่ิงควบคุมการหล่ังฮอรโมนน้ีและฮอรโมนนี้จะทํางาน
รว มกับฮอรโ มนจากตอ มพาราไธรอยดและวติ ามนิ ดี
2.2 ตอ มพาราไธรอยด (parathyroid gland)
ตอมพาราไธรอยดเปนตอมไรทอที่มีน้ําหนักนอยมาก ติดอยูกับเนื้อของตอมไธรอยดทาง
ดานหลัง ในคนมีขา งละ 2 ตอม มีลักษณะรปู รา งเปน รปู ไขข นาดเลก็ มสี นี ํ้าตาลแดงหรือน้ําตาลปนเหลือง
มีนา้ํ หนกั รวมทั้ง 4 ตอม ประมาณ 0.03 – 0.05 กรมั
ฮอรโมนทีส่ าํ คัญที่สรางจากตอมน้ี คือ พาราธอรโมน (Parathormone) ฮอรโมนนี้ทําหนาท่ี
รักษาสมดุลของแคลเซียม และฟอสฟอรัสในรางกายใหคงที่ โดยทํางานรวมกับแคลซิโตนิน เน่ืองจาก
ระดับแคลเซียมในเลอื ดมีความสาํ คญั มาก เพราะจาํ เปนตอ การทาํ งานของกลามเนื้อประสาทและการเตน
ของหัวใจ ดังนนั้ ตอมพาราธอรโ มนจงึ จัดเปนตอมไรทอทมี่ คี วามจําเปนตอ ชวี ติ
2.3 ตอมหมวกไต (adrenal gland)
ตอ มหมวกไต อยูเ หนือไตทง้ั 2 ขาง ลักษณะตอมทางขวาเปน รูปสามเหล่ยี ม สวนทางซายเปน
รปู พระจันทรค รึ่งเสย้ี ว ตอ มน้ีประกอบดวยเนื้อเยื่อ 2 ชนิด คือ อะดรีนัลคอรเทกซ (adrenal cortex) เปน
เน้ือเย่ือช้ันนอกเจริญมาจากเน้ือเย่ือช้ันมีโซเดิรม (Mesoderm) และอะดีนัลเมดุลลา (adrenal medulla)
เน้อื เย่ือช้ันในเจริญมาจากสว นเนอื้ เย่อื ช้ันนวิ รลั เอกโตเดิรม (neural ectoderm) ดังนน้ั การทํางานของ
ตอ มหมวกไตชัน้ เมดุลลาจงึ เก่ยี วของกับระบบประสาทซมิ พาเธตกิ ซง่ึ ผลิตฮอรโมนชนดิ ตาง ๆ ดงั นี้
19
1) อะดรีนลั คอรเ ทกซ ฮอรโ มนจากอะดรีนลั คอรเทกซ ปจ จบุ ันนพี้ บวา อะดรีนลั คอรเ ทกซ
เปน ตอ มไรทอทีส่ ามารถสรา งฮอรโมนไดมากท่ีสุดกวา 50 ชนิด ฮอรโมนท่ีผลิตขึ้นแบงออกเปน 3 กลุม
ตามหนา ที่ คอื
(1) ฮอรโมนกลูโคคอรติคอยด (Glucocorticoid) ทําหนาท่ีควบคุมเมตาบอลิซึมของ
คารโ บไฮเดรตเปน สําคญั นอกจากนยี้ ังควบคมุ เมตาบอลิซมึ ของโปรตนี และไขมัน รวมท้ังสมดุลเกลือแร
ดวยแตเปนหนาที่รอง การมีฮอรโมนกลูโคคอรติคอนดนี้มากเกินไป ทําใหเกิดโรคคูชชิ่ง (Cushind’s
syndrome) โรคนีจ้ ะทําใหหนากลมคลา ยพระจนั ทร (moon face) บริเวณตนคอมีหนอกยนื่ ออกมา (buffalo
hump) อาการเชนนี้อาจพบไดในผูปวยท่ีไดรับการรักษาดวยยาที่มีคอรตโคสเตรอยดเปนสวนผสม
เพอื่ ปองกันอาการแพห รืออกั เสบติดตอกันเปน ระยะเวลานาน
(2) ฮอรโมนมิเนราโลคอรติคอยด (Mineralocorticiod) ทําหนาท่ีควบคุมสมดุลของน้ํา
และเกลือแรใ นรา งกาย ฮอรโมนที่สําคัญ คือ อัลโคสเตอโรน ซึ่งควบคุมการทํางานของไตในการดูดนํ้า
และโซเดยี มเขา สูเสน เลือด ทั้งยังควบคุมสมดลุ ของความเขม ขนของฟอสเฟตในรางกายดว ย
(3) ฮอรโมนเพศ(Adrenalsex hormone) สรางฮอรโมนหลายชนดิ เชน แอนโดรเจน
เอสโตรเจน แตมีปรมิ าณเลก็ นอย เมอ่ื เทยี บกบั ฮอรโมนเพศจากอณั ฑะและไข
3) อะดรนี ลั เมดลั ลา ฮอรโ มนจากอะดรีนัลเมดลั ลา ประกอบดว ยฮอรโมนสาํ คญั 2 ชนดิ คือ อะด
รนี ลั นาลนี หรือเอปเนฟรนิ และนอรอะดรีนาลนิ หรือนอรเ อปเ นฟริน ปกตฮิ อรโมนจาก
อะดรนี ัลเมดลั ลาจะเปน อะดรีนาลินประมาณรอยละ 70 และนอรอ ะดรนี าลินเพียงรอยละ 10 ในผูใหญจะ
พบฮอรโมนทง้ั สองชนดิ แตใ นเดก็ จะมเี ฉพาะนอรอ ะดรนี าลินเทา นัน้
(1) อะดรีนาลนิ ฮอรโ มน (Adrenalin hormone) หรือฮอรโมนเอปเนฟริน (Epinephrine)
ฮอรโมนอะดรีนาลินเปนฮอรโมนที่หล่ังออกมาแลวมีผลใหน้ําตาลในเลือดเพิ่มมากขึ้น นอกจากน้ียัง
กระตนุ ใหห ัวใจเตนเร็ว ความดนั เลือดสงู ทําใหเ สนเลอื ดอารเตอรีขนาดเล็กทอี่ วัยวะตาง ๆ ขยายตัว สวน
เสนเลอื ดอารเ ตอรีขนาดเล็กที่บรเิ วณผวิ หนังและชอ งทองหดตวั
(2) นอรอะดรีนาลินฮอรโมน (Noradrenalin hormone) หรือฮอรโมนนอรเอปเนฟริน
(noepinephrine) ฮอรโมนนอรอะดรีนาลนิ จะแสดงผลตอ รา งกายคลายกับผลของอะดรีนาลินฮอรโมน แต
อะดรีนาลนิ ฮอรโ มนมผี ลดกี วา โดยฮอรโมนชนิดนี้จะหล่ังออกมาจากปลายเสนประสาทซิมพาเทติกได
อกี ดว ยฮอรโ มนนีจ้ ะทําใหความดนั เลือดสูงข้นึ ทําใหหลอดเลือดอารเตอรีที่ไปเล้ียงอวัยวะภายในตาง ๆ
บีบตวั
2.4 ตับออน ภายในเน้ือเย่ือตับออนจะมีไอสเลตออฟแลงเกอรฮานสเปนตอมเล็ก ๆ ประมาณ
2,500,000 ตอม หรอื มจี าํ นวนประมาณรอยละ 1 ของเนือ้ เยือ่ ตับออนทงั้ หมด ฮอรโ มนผลติ จาก
ไอสเ ลตออฟแลงเกอรฮานสท ีส่ ําคัญ 2 ชนดิ คอื
20
1) อินซูลิน (Insulin) สรางมาจากเบตาเซลลที่บริเวณสวนกลางของไอสเลตออฟแลงเกอร
ฮานส หนา ที่สําคญั ของฮอรโ มนนี้ คือ รักษาระดบั นาํ้ ตาลในเลือดใหเปน ปกติ เมือ่ รา งกายมีน้าํ ตาลในเลือด
สงู อินซลู ินจะหลง่ั ออกมามากเพื่อกระตุนเซลลตับ และเซลลกลามเน้ือนํากลูโคสเขาไปในเซลลมากขึ้น
และเปล่ยี นกลโู คสใหเ ปน ไกลโคเจนเพอื่ เก็บสะสมไว นอกจากนี้อินซูลินยังกระตุนใหเซลลทั่วรางกายมี
การใชก ลูโคสมากขน้ึ ทาํ ใหระดับนํา้ ตาลในเลอื ดลดลงสรู ะดับปกติ ถา กลมุ เซลลท สี่ รางอินซลู ินถูกทําลาย
ระดับนา้ํ ตาลในเลอื ดจะสูงกวา ปกตทิ ําใหเ ปน โรคเบาหวาน
2) กลูคากอน (Glucagon) เปนฮอรโมนที่สรา งจากแอลฟาเซลล ซ่ึงเปนเซลลอ กี ประเภทหนึ่ง
ของไอสเ ลตออฟแลงเกอรฮานส กลคู ากอนจะไปกระตุนการสลายตัวของไกลโคเจนจากตับและกลา มเนอ้ื
ใหน ้าํ ตาลกลูโคสปลอ ยออกมาในเลอื ดทาํ ใหเ ลอื ดมีกลูโคสเพิ่มข้ึน
2.5 รงั ไข (Ovaries) ตอ มอวยั วะสืบพันธขุ องเพศหญิงซ่ึงอยูท่ีรังไขจะสรางฮอรโมนที่สําคัญคือ
เอสโตรเจน (estrogens) และโปรเจสเตอโรน (progesterrone)
ฮอรโ มนเอสโตรเจน มีหนาที่สําคัญในการควบคุมลักษณะของเพศหญิง คือ ลักษณะการมี
เสียงแหลม สะโพกผาย การขยายใหญของอวัยวะเพศและเตานม การมีขนข้ึนตามอวัยวะเพศและรักแร
นอกจากนี้ยงั มสี ว นในการควบคุมการเปล่ียนแปลงท่ีรังไขและเยือ่ บมุ ดลูกอกี ดวย
ฮอรโมนโปรเจสเตอโรน เปนฮอรโมนที่สรางจากสวนของอวัยวะเพศ คือ คอรปส ลูเตียม
และบางสวนสรา งมาจากรกเมอื่ มีครรภ นอกจากน้ยี งั สรางมาจากอะดรนี ัล คอรเ ทกซ ไดอีกดวย ฮอรโมน
ชนิดน้ีเปนฮอรโมนที่สําคัญที่สุดในการเตรียมการตั้งครรภ และตลอดระยะเวลาของการตั้งครรภ
มบี ทบาทโดยเฉพาะตอเย่ือบุมดลกู ทาํ ใหมีการเปลย่ี นแปลงทรี่ งั ไขและมดลกู การทาํ งานของฮอรโมนเพศ
น้ียังอยูภายใตการควบคุมของฮอรโมน ฟอลลิเคิล สติมิวเลดิง ฮอรโมน (follicle stmulating hormone
เรียกยอ ๆ วา FSH ) และ ลูนิไนซิง ฮอรโ มน ( luteinging hormone เรียกยอ ๆ วา LH ) จากตอมใตสมอง
สว นหนา อกี ดวย
2.6 อณั ฑะ (Testis) ตอ มอวัยวะสืบพันธุข องเพศชายซ่งึ อยูท่อี ัณฑะจะสรางฮอรโ มนที่สําคัญท่ีสุด
คือ เทสโตสเตอโรน (testosterone) ซึ่งจะสรางขึ้นเมื่อเริ่มวัยหนุม โดยกลุมเซลลอินเตอรสติเซียล
สตมิ ิวเลติง ฮอรโมน ( interstitial cell stimulating hormone เรียกยอ ๆ วา ICSH) จะไดรับการกระตุนจาก
ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหนา คือ LH หรือ ICSH นอกจากสรางเทสโทสเตอโรนแลวยังพบวา
อนิ เตอรเ ซลลสติเซยี ลยงั สามารถสรางฮอรโ มนเพศหญิง คอื เอสโตรเจน (estrogen) ไดอ ีกดว ย
ฮอรโมนน้ีทําหนาที่ควบคุมลักษณะท่ีสองของเพศชาย (secondary sex characteristic) ซึ่งมี
ลักษณะสําคัญ คือ เสียงแตก นมขึ้นพาน ลูกกระเดือกแหลม มีหนวดขึ้นบริเวณริมฝปาก มีขนขึ้นบริเวณ
หนา แขง รักแรและอวัยวะเพศ กระดูกหัวไหลกวางและกลามเนื้อตามแขน ขา เติบโตแข็งแรงมากกวาเพศ
ตรงขา ม
21
ความผดิ ปกตเิ ก่ยี วกบั ฮอรโ มน ที่พบมดี งั น้ี
(1) ถาตัดอัณฑะออก นอกจากจะเปนหมันแลว ยังมีผลใหลักษณะตางๆ ท่ีเก่ียวกับเพศไม
เจรญิ เหมือนปกติ
(2) ถา ระดบั ฮอรโมนสูงหรือสรางฮอรโ มนกอ นถึงวัยหนุมมาก เน่ืองจากมีเน้ืองอกท่ีอัณฑะ
จะทําใหเกิดการเติบโตทางเพศกอนเวลาอันสมควร (percocious puberty) ไมวาจะเปนลักษณะทางเพศ
และอวยั วะสบื พนั ธุ
22
ตอ มไรทอ ตาง ๆ ท่สี าํ คญั พรอ มชอ่ื ฮอรโ มนและหนา ที่
ตอมไรทอ หนาที่
ตอ มใตสมอง
ไธโรโทรฟน (Thyrotrophin) ควบคมุ การทํางานของตอมไทรอยด
ควบคมุ ปริมาณสารจากตอมหมวกไต
คอรด โิ คโทรฟน (Corticotrophin) ควบคุมสารตอ มอวยั วะเพศ
โกนาโดโทรฟน (Gonadotrophin)
โกรทฮอรโมน (Growth hormone) ควบคมุ การเจริญเติบโตของรา งกาย
ควบคุมปริมาณนํา้ ทข่ี บั ออกจากไต
วาโซเปรซซิน (Vasopressin) กระตนุ การสรา งนาํ้ นม
โปรแลกติน (Prolactin)
กระตนุ การหดตัวของกลา มเนื้อมดลกู ขณะเดก็ เกดิ
ออกซิโตซนิ (Oxytocin)
ตอมไทรอยด หลงั่ ฮอรโมน
ไธรอกซนิ (Thyroxin) ควบคมุ อัตราการเปลีย่ นอาหารเปนความรอนและพลังงานใน
การควบคุมการเจริญเติบโตตามปกติ และการทํางานของ
ระบบ
ตอ มพาราไธรอยด หลัง่ ฮอรโ มน
พาราธอรโ มน (Parathormone) กระตุนใหกระดูกปลอยแคลเซียมออกมาและควบคุมระดับ
ของแคลเซยี มในเลอื ด
ตอ มหมวกไต ประกอบดวยสวน
ผลิตจากสว นเมดลุ ลา ฮอรโมนน้ีจะเพ่มิ กาํ ลังใหก ับระบบ
คอรเ ทกซ (cortex) และเมดลุ ลา ประสาทซมิ พาเธตกิ ในการรับความรสู กึ กลวั โกรธ และ
(medulla) หล่ังฮอรโ มน
ต่ืนเตน
สารสเตอรอย (steroid) ผลิตจากคอรเ ทกซ ชวยในการปองกัน
อะดรีนาลนิ และนอรอะดรนี าลิน การตกใจ
(Adrenalin and Noradrenalin)
คอรติโซน (Cortisone) สว นคอรเ ทกซ ชว ยควบคุมสมดลุ เกลอื แรต า ง ๆ และนํา้
ในรา งกาย
อลั โดสเตอโรน (Aldosterone)
ตบั ออ น
อินซลู ิน (Insulin) ควบคุมการใชน าํ้ ตาลของรา งกาย
รังไข (ตอ มอวยั วะสืบพนั ธุเพศหญิง) ควบคุมลกั ษณะเพศหญงิ ตอนวัยรุน หยดุ การเจรญิ ของกระดูก
เอสโตรเจน (estrogen)
และกระตุนมดลูกรับการตกไข
เตรยี มมดลูกสําหรบั การตงั้ ครรภระหวา งตงั้ ครรภ รกจะผลิตฮอรโ มน
โปรเจสเตอโรน (progesterone)
23
ตอ มไรท อ หนาที่
อัณฑะ (ตอ มของอวยั วะสืบพนั ธุเพศชาย) สาํ หรับการเจรญิ ของทารกและปรับตวั แมสําหรบั การตง้ั ครรภ
เทสโตสเตอโรน (testosterone) ควบคุมลกั ษณะเพศชายตอนวัยรุน
ตารางสรปุ หนา ทแี่ ละอวยั วะท่ีเกย่ี วขอ งของระบบตางๆ ในรา งกาย
ระบบ หนาที่ อวัยวะที่เกีย่ วขอ ง
ระบบหอหุมรางกาย หอ หุม และปกปองรางกาย ผิวหนัง ขน เลบ็
ระบบยอ ยอาหาร ยอยอาหารจนสามารถดูดซึมเขา ปาก ฟน ลิ้น ตอมนํ้าลาย หลอดอาหาร
รางกาย กระเพาะอาหาร ลําไสใหญ ทวารหนัก ตับ
ตับออ น ถุงนํา้ ดี
ระบบตอ มไรทอ ผลติ ฮอรโมน ตอมใตสมอง ตอมไทรอยด ตอมหมวกไต
รงั ไข อณั ฑะ
ระบบไหลเวียนเลือด ลําเลียงกาซ สารอาหาร ของเสีย หัวใจ เสนเลือด มาม ทอน้ําเหลือง ตอม
และน้าํ เหลือง ฮอรโมนและสารเคมีเขาและออก นา้ํ เหลือง
จากรางกาย
ระบบประสาท รับและสงความรูสึก ควบคุมการ สมอง เสนประสาท อวัยวะรับความรูสึก
ทาํ งานของอวัยวะตา งๆ ไดแก ตา หู จมูก ปาก ลิน้ ฟน ผวิ หนงั
ระบบหายใจ รบั ออกซิเจนเขา สูรางกายและปลอย จมูก หลอดลม ปอด
คาร บอน ไดออก ไซด ออก จา ก
รางกาย
ระบบกลามเนอ้ื การเคล่ือนไหวทั้งภายในและ กลามเน้ือตางๆ เชน กลามเน้ือเรียบ
ภายนอกรา งกาย กลา มเนื้อลาย กลามเน้อื หวั ใจ
ระบบโครงกระดูก เปน โครงสรางใหก บั รางกาย กระดูกชิ้นตางๆ ท่ีประกอบเปนแกนกลาง
และระบบของรางกาย ระบบโครงกระดูก
รวมกับระบบกลา มเน้อื เรียกวา
“ระบบเคล่อื นไหว”
ระบบสบื พนั ธุ ผลติ เซลลสบื พนั ธแุ ละควบคุมกลไก อณั ฑะ ตอ มลูกหมาก รังไข มดลกู
สืบพันธุ อวัยวะเพศ
ระบบขบั ถา ย กําจัดและกรองของเสียออกจาก ปอด ไต ทอไต กระเพาะปสสาวะ ผิวหนัง
รา งกาย ลาํ ไสใหญ
24
กจิ กรรม
1. ดวู ีดที ัศนใ นแผน VCD เร่ืองการทํางานของระบบอวัยวะตา งๆ ของรา งกาย และสรปุ
สาระสาํ คญั จากเนื้อเรื่อง ประมาณ 10 บรรทดั
2. จงอธบิ ายการทํางานของระบบตา งๆ ในรางกาย ทสี่ าํ คญั ตอ รา งกายตามลําดบั มา 3 ระบบ
พรอมบอกเหตผุ ลวา เพราะเหตใุ ดจึงมีความสําคัญ
เรอื่ งที่ 6 การดแู ลรักษาระบบของรางกายท่ีสําคญั
ระบบตา งๆ ของรา งกายที่ทาํ งานปกติ จะทําใหมนษุ ยดํารงชีวิตอยูไดอยางมีความสุข หากระบบ
ของรา งกายระบบใดระบบหนึง่ ทํางานผดิ ปกติไปจะทาํ ใหร างกายเกดิ เจบ็ ปว ย มีความทุกขท รมาน และไม
สามารถประกอบภารกิจตา ง ๆ ไดอ ยา งเตม็ ความสามารถ ดังนนั้ ทุกคนควรพยายามบาํ รงุ รักษาสุขภาพให
แขง็ แรงสมบรู ณอ ยเู สมอ
วธิ ีการดแู ลรกั ษาระบบของรา งกายท่สี าํ คญั มีดังน้ี
1. ระบบยอยอาหาร
1.1 รับประทานอาหารทสี่ ะอาดและมีคุณคา ทางโภชนาการ
1.2 หลกี เลีย่ งการรบั ประทานอาหารรสจดั และรอนเกนิ ไป
1.3 เค้ียวอาหารใหล ะเอยี ด
1.4 ดื่มนาํ้ ใหเ พียงพอ อยางนอ ยวันละ 6 – 8 แกว
1.5 ไมออกกําลังกายหรอื ทาํ งานหนกั ทันทีหลังรับประทานอาหารเสรจ็ ใหมๆ
1.6 พกั ผอนใหเพียงพอ
1.7 ขับถายใหเ ปนเวลาทุกวนั
1.8 หลกี เลี่ยงปจจยั ทที่ าํ ใหเกดิ ความเครียด
1.9 ทาํ จติ ใจใหรา เริงแจม ใสอยเู สมอ
1.10ออกกาํ ลงั กายสมาํ่ เสมอ
2. ระบบขบั ถาย
2.1 รบั ประทานอาหารทสี่ ะอาดและมคี ุณคา ทางโภชนาการ
2.2 ไมร ับประทานอาหารทมี่ ีรสจดั
2.3 รบั ประทานผักและผลไมหรอื อาหารทีม่ ีกากอาหารอยางสม่ําเสมอ
2.4 รับประทานน้ําใหเ พียงพอ อยางนอยวันละ 6 – 8 แกว
2.5 ออกกําลังกายอยา งสม่ําเสมอ
2.6 พกั ผอนใหเพียงพอ
2.7 หลีกเลยี่ งสิ่งทที่ าํ ใหเ กดิ ความเครียด
25
2.8 รักษาความสะอาดของรางกายอยูตลอดเวลา
2.9 ขบั ถายใหเปนปกติทุกวัน
2.10 ทําจิตใจใหรา เริงแจมใสอยเู สมอ
3. ระบบประสาท
3.1 รับประทานอาหารประเภทที่ชวยสงเสริมและบํารุงประสาท อาหารท่ีมีวิตามินบีมาก ๆ
เชน ขาวซอมมือ รําขาว ไข ตับ ยีสต ผักสีเขียว ผลไมสด และนํ้าผลไม เปนตน ควร
หลีกเลีย่ งอาหารประเภทแอลกอฮอล ชา กาแฟ เปนตน
3.2 พักผอนใหเพียงพอกับความตองการของรางกายแตละวัย ไมเครงเครียดหรือกังวล
เกินไป ควรหลีกเลี่ยงจากสถานการณท่ีทาํ ใหไมส บายใจ
3.3 ออกกาํ ลังกายสม่ําเสมอ ซึ่งเปน หนทางท่ีดใี นการผอ นคลาย
3.4 ไมค วรใชอ วยั วะตา ง ๆ ของรา งกายมากเกินไป อาจทําใหประสาทสวนน้ันทํางานหนัก
เกนิ ไป เชน การทํางานหนา จอคอมพวิ เตอรนานเกินไป อาจทําใหประสาทตาเสอื่ มได เปน ตน
3.5 ควรหมั่นฝกการใชสมองแกปญหาบอย ๆ เปนการเพ่ิมพูนสติปญญาและปองกันโรค
ความจําเสอ่ื มหรือสมองเส่ือม
4. ระบบสืบพันธุ
4.1 เพศชาย
1) อาบนาํ้ อยา งนอ ยวนั ละ 2 ครั้ง และใชสบูฟอกชําระลางรางกายและอวัยวะสืบพันธุ
ใหสะอาด เช็ดตัวใหแหง
2) สวมเส้ือผาใหสะอาด โดยเฉพาะกางเกงในตองสะอาด สวมใสสบายไมรัดแนน
เกินไป
3) ไมใ ชส ว มหรอื ที่ถา ยปสสาวะทผ่ี ิดสขุ ลกั ษณะ
4) ไมเทยี่ วสาํ สอน หรอื รวมประเวณีกับหญงิ ขายบรกิ ารทางเพศ
5) หากสงสัยวา จะเปน กามโรค หรือมีความผิดปกติเก่ียวกับอวัยวะสืบพันธุตองรีบไป
ปรึกษาแพทย ไมค วรซอื้ ยารับประทานเพือ่ รกั ษาโรคดว ยตนเอง
6) ไมควรใชยาหรือสารเคมีตางๆ ชวยในการกระตุนความรูสึกทางเพศ ซึ่งอาจเปน
อนั ตรายได
7) ไมหมกมุนหรือหักโหมเกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธมากเกินไป เพราะอาจเปน
อันตรายตอสขุ ภาพทัง้ ทางรางกายและจติ ใจ ควรทาํ กิจกรรมนันทนาการ การเลนกฬี าหรอื งานอดิเรกอื่น ๆ
เพ่อื เปน การเบนความสนใจไปสกู ิจกรรมอืน่ แทน
8) ระวงั อยาใหอ วัยวะสบื พันธถุ กู กระทบกระแทกแรงๆ เพราะจะทําใหชํ้าและเกิดการ
อกั เสบเปนอันตรายได
26
4.1. เพศหญิง
1) รักษาความสะอาดอวัยวะเพศอยางสม่ําเสมอ โดยเฉพาะเวลาอาบนํ้า ควรสนใจทํา
ความสะอาดเปนพิเศษ เชน ลาง เช็ดใหแหง โดยเฉพาะในชวงท่ีมีประจําเดือน ควรใชนํ้าอุนทําความ
สะอาดสว นทีเ่ ปรอะเปอ นเลอื ด เปน ตน
2) หลงั จากการปสสาวะและอุจจาระเสรจ็ ทุกครง้ั ควรใชน ํ้าลา งและเช็ดใหส ะอาด
3) ควรสวมเสื้อผาท่ีสะอาดรัดกุม กางเกงในตองสะอาด สวมใสสบาย ไมอับหรือรัด
แนนเกนิ ไป และควรเปลี่ยนทกุ วัน
4) รกั นวลสงวนตัว ไมควรมเี พศสมั พันธก อนแตง งาน
5) ไมควรใชยากระตุนหรือยาปลกุ ประสาทกับอวยั วะเพศ
6) การใชส วมหรือทีถ่ า ยปสสาวะอจุ จาระทกุ ครงั้ จะตองคาํ นงึ ถึงความสะอาดและ
ถกู สขุ ลักษณะ
7) ควรออกกาํ ลังกายหรอื ทาํ งานอดเิ รกเพือ่ เบนความสนใจของตนเองไปในทางอื่น
8) ขณะมปี ระจําเดอื นควรใชผ าอนามยั อยา งเพยี งพอและควรเปลย่ี นใหบ อ ยตามสมควร
อยา ปลอยไวนานเกนิ ไป
9) ในชวงมีประจําเดือน ไมควรออกกําลังกายประเภทที่ผาดโผนและรุนแรง แตการ
ออกกําลังกายเพยี งเบาๆ จะชวยบรรเทาอาการเจบ็ ปวดหรืออาการอดึ อัดลงได และควรพักผอนนอนหลับ
ใหเพียงพอ ทาํ จิตใจใหแจม ใส
10) ควรจดบนั ทกึ การมีประจําเดือนไวทุกๆ เดือน การท่ีประจําเดือนมาเร็วหรือชาบาง
เลก็ นอ ยไมถ ือเปนการผดิ ปกติแตอ ยางไร แตถ ามีประจําเดอื นเร็วหรือชา กวาปกติมากกวา 7 – 8 วันข้ึนไป
ควรปรกึ ษาแพทย
11) ในชว งทีม่ ีประจําเดือน ถามอี าการปวดท่ที อ งนอย อาจใชกระเปาน้ํารอนหรือผาหม
มาวางทที่ องนอยเพอื่ ใหค วามอบอุน และอาจรบั ประทานยาแกปวดไดตามสมควร
12) ถามีอาการผิดปกติในชวงท่ีมีประจําเดือน เชน มีอาการปวดมาก มีเลือดออกมาก
หรือมีเลอื ดไหลออกในชว งที่ไมมปี ระจําเดอื น ควรรีบปรึกษาแพทยทนั ที
13) ระวังอยาใหอวัยวะสืบพันธุถูกกระทบกระแทกแรงๆ เพราะจะทําใหช้ํา เกิดการ
อกั เสบและเปน อันตรายได
14) ถาหากมีการเปล่ียนแปลงท่ีผิดปกติของอวัยวะเพศ หรือสงสัยวาจะเปนกามโรค
ควรรีบไปรบั การตรวจและปรึกษาแพทยทันที
5. ระบบตอมไรทอ
5.1 รับประทานอาหารทีส่ ะอาดและมีคุณคาทางโภชนาการ
5.2 ด่มื นาํ้ สะอาดใหเ พยี งพอ
5.3 ออกกําลงั กายอยางสมํา่ เสมอ
27
5.4 พักผอนใหเ พยี งพอ
5.5 หลกี เลย่ี งสิ่งท่กี อใหเ กิดความเครยี ด
5.6 หลกี เลี่ยงจากสภาพแวดลอมท่ีอยอู าศยั ท่ีสกปรกและอยใู นชมุ ชนแออัด
5.7 เมือ่ เกิดอาการเจบ็ คอหรอื ตอ มทอนซลิ อักเสบตอ งรีบไปใหแ พทยตรวจรักษา
5.8 เมื่อรูสึกตัววาเหนื่อย ออนเพลีย และเจ็บหนาอก โดยมีอาการเชนน้ีอยูนาน ควรไปให
แพทยต รวจดอู าการ เพราะหวั ใจอาจผดิ ปกติได
กิจกรรม
1. จงสรุปความสําคัญและอธิบายการทํางานของระบบอวัยวะในรางกาย 4 ระบบ พรอม
แผนภาพประกอบ
2. การดูแลรักษาระบบยอยอาหารควรทาํ อยา งไร เพราะอะไร จงอธิบายพรอมใหเ หตผุ ล
28
บทท่ี 2
ปญ หาเพศศกึ ษา
สาระสาํ คัญ
มีความรูความเขาใจเก่ียวกับปญหาทางเพศ มีทักษะในการสื่อสารและตอรองเพื่อทําความ
ชว ยเหลอื เกย่ี วกบั ปญหาทางเพศได สามารถอธบิ ายวธิ ีการจัดการกับอารมณและความตองการทางเพศได
อยางเหมาะสม เขาใจถึงความเช่ือที่ผิดเกี่ยวกับเรื่องเพศท่ีสงผลตอสุขภาพทางเพศ ตลอดจนเรียนรูถึง
กฎหมายทเี่ ก่ยี วของกับการลวงละเมดิ ทางเพศและกฎหมายคุมครองเดก็ และสตรี
ผลการเรยี นรูท ค่ี าดหวงั
1. เรยี นรทู ักษะการสือ่ สารและตอรองเพือ่ ขอความชวยเหลอื เก่ียวกบั ปญ หาทางเพศได
2. เรียนรกู ารจดั การกับอารมณแ ละความตอ งการกบั ปญหาทางเพศไดอ ยางเหมาะสม
3. เรียนรแู ละสามารถวเิ คราะหความเช่ือเร่ืองเพศทสี่ งผลตอ ปญหาทางเพศไดอ ยางเหมาะสม
4. เรียนรแู ละสามารถวเิ คราะหอทิ ธพิ ลสือ่ ท่ีสง ผลใหเ กดิ ปญ หาทางเพศได
5. อธิบายกฎหมายท่เี กยี่ วขอ งกบั การลวงละเมดิ ทางเพศไดอยางถกู ตอ ง
ขอบขา ยเนือ้ หา
เร่อื งที่ 1 ทกั ษะการจดั การปญ หาทางเพศ
เรอ่ื งที่ 2 ปญหาทางเพศในเดก็ และวัยรุน
เรื่องที่ 3 การจดั การกบั อารมณแ ละความตองการทางเพศ
เรอ่ื งท่ี 4 ความเช่ือที่ผิด ๆ ทางเพศ
เรอ่ื งท่ี 5 กฎหมายท่ีเกี่ยวขอ งกบั การละเมดิ ทางเพศ
29
เรอื่ งท่ี 1 ทกั ษะการจดั การปญหาทางเพศ
พัฒนาการเร่ืองเพศในเด็กและวัยรุน เกี่ยวของกับชีวิต ต้ังแตเด็กจนโต การที่บุคคลไดเรียนรู
ธรรมชาติ ความเปนจริงทางเพศ จะชวยใหมีความรู มีทัศนคติ สามารถปรับตัวตามพัฒนาการของชีวิต
อยางเหมาะสม และมีพฤติกรรมถูกตองในเรื่องเพศ สามารถสอนไดต้ังแตเด็กยังเล็ก สอดแทรกไปกับการ
สง เสรมิ พฒั นาการดานอน่ื ๆ พอ แมควรเปน ผสู อนเบอ้ื งตน เมอ่ื เขาสูโ รงเรยี น ครูชว ยสอนใหสอดคลองไป
กบั ท่บี าน เม่อื เด็กเร่ิมเขา สูวัยรุน ควรสง เสรมิ ใหเ ดก็ เรียนรพู ฒั นาการทางเพศท่ีถูกตองและรูวิธีจัดการกับ
อารมณความตอ งการทางเพศเพอื่ ปอ งกันปญหาทางเพศทอี่ าจเกิดตามมา
พัฒนาทางเพศกับการพฒั นาบคุ ลกิ ภาพ
พัฒนาการทางเพศ เปนสวนหนงึ่ ของพัฒนาการบุคลกิ ภาพท่ีเกดิ ขึ้นตั้งแตเ ด็กและมคี วามตอเน่ือง
ไปจนพัฒนาการเต็มที่ในวัยรุน หลังจากนั้นจะเปนสวนหนึ่งของบุคลิกภาพที่ติดตัวตลอดชีวิต
โดยเม่อื ส้ินสุดวัยรุนจะมกี ารเปล่ยี นแปลงตอไปนี้
1. มีความรูเ รื่องเพศตามวยั และพฒั นาการทางเพศ ตง้ั แตการเปลี่ยนแปลงของรางกายไปตามวัย
จติ ใจ อารมณแ ละสังคม ทัง้ ตนเองและผอู ่นื และเรียนรูความแตกตางกันระหวา งเพศ
2. มเี อกลักษณท างเพศของตนเอง ไดแก การรับรเู พศตนเอง บทบาททางเพศและพฤติกรรมทาง
เพศ มคี วามพงึ พอใจทางเพศหรือความรสู กึ ทางเพศตอเพศตรงขา มหรอื ตอเพศเดียวกัน
3. มีพฤติกรรมการรกั ษาสุขภาพทางเพศ การรจู ักรางกายและอวัยวะเพศของตนเอง ดูแลรักษา
ทาํ ความสะอาด ปองกันการบาดเจ็บ การติดเชื้อ การถูกลวงละเมดิ ทางเพศและการปอ งกนั พฤติกรรมเส่ียง
ทางเพศ
4. มีทักษะในการสรางความสัมพันธกับผูที่จะเปนคูครอง การเลือกคูครอง การรักษา
ความสัมพันธใหยาวนานการแกไขปญหาตาง ๆ ในชีวิตรวมกันมีทักษะในการส่ือสารและ
การมคี วามสมั พนั ธทางเพศกับคคู รองอยางมีความสขุ มีการวางแผนชีวติ และครอบครัวที่เหมาะสม
5. เขาใจบทบาทในครอบครัว ไดแก บทบาทและหนาท่ีสําหรับการเปนลูก การเปนพ่ี – นอง
และสมาชกิ คนหนึง่ ในครอบครัว หนาที่และความรับผิดชอบการเปนพอแมท่ีถูกตองตามกฎหมาย และ
ขนบธรรมเนียมประเพณีและศลี ธรรมของสงั คมที่อยู
6. มที ัศนคติทางเพศที่ถูกตอ ง ภมู ใิ จ พอใจในเพศของตนเอง ไมรังเกียจหรือปดบัง ปดกั้นการ
เรียนรูทางเพศที่เหมาะสม รูจักควบคุมพฤติกรรมทางเพศใหแสดงออกถูกตอง ใหเกียรติผูอื่น ไมลวง
ละเมิดทางเพศตอ ผูอ ืน่ ยบั ยง้ั ใจตนเองไมใ หมเี พศสัมพนั ธกอ นวยั อันควร
30
เรอ่ื งท่ี 2 ปญหาทางเพศในเด็กและวยั รนุ
ปญหาทางเพศในเดก็ และวยั รนุ แบงตามประเภทตา งๆ ไดด ังนี้
1. ความผิดปกตใิ นเอกลักษณทางเพศ
เด็กมีพฤตกิ รรมผดิ เพศ เด็กรูสกึ วา ตนเองเปนเพศตรงขามกับเพศทางรางกายมาต้ังแตเด็ก และมี
พฤตกิ รรมทางเพศเปน แบบเดียวกับเพศตรงขา ม ไดแก
การแตง กายชอบแตงกายผดิ เพศ เด็กชายชอบสวมกระโปรงและรงั เกยี จกางเกง เด็กหญิง
รงั เกียจกระโปรงแตชอบสวมกางเกง เด็กชายชอบแตง หนา ทาปาก ชอบดูแมแ ตงตัวและเลยี นแบบแม
การเลน มักเลน เลยี นแบบเพศตรงขาม หรือชอบเลนกับเพศตรงขาม เด็กชายมักไมชอบ
เลน รุนแรงชอบเลน กับผหู ญิงและมักเขากลุมเพศตรงขา มเสมอ เปน ตน
จินตนาการวาตนเองเปนเพศตรงขามเสมอแมใ นการเลน สมมตุ ิก็มักสมมตุ ติ นเองเปน เพศ
ตรงขา มเดก็ ชายอาจจติ นาการวาตวั เองเปนนางฟา หรือเจา หญิง เปน ตน
พฤตกิ รรมทางเพศ เดก็ ไมพ อใจในอวยั วะเพศของตนเอง บางคนรูสึกรังเกียจหรือแสรง
ทําเปนไมมีอวัยวะเพศหรือตองการกําจัดอวัยวะเพศออกไป เด็กหญิงจะยืนปสสาวะ เด็กชายจะน่ังถาย
ปส สาวะเลยี นแบบพฤติกรรมทางเพศของเพศตรงขามโดยตัง้ ใจและไมไดตงั้ ใจ
อาการตาง ๆ เหลา น้ีเกดิ ข้ึนแลวดําเนินอยางตอเนื่อง เด็กอาจถูกลอเลียน ถูกกีดกันออกจากกลุม
เพือ่ นเพศเดียวกัน เด็กมกั พอใจในการเขา ไปอยกู ับกลุมเพือ่ นตา งเพศ และถายทอดพฤติกรรมของเพศตรง
ขา มทลี ะนอย ๆ จนกลายเปน บุคลกิ ภาพของตนเอง
เมื่อเขาสูวัยรุน เด็กมีความรูสึกไมสบายใจเก่ียวกับเพศของตนเองมากข้ึน และตองการ
เปลี่ยนแปลงเพศตนเอง จนกลายเปนบุคลกิ ภาพของตนเอง
2. รกั รวมเพศ (Homosexualism)
อาการ เรมิ่ เห็นชัดเจนตอนเขา วยั รุน เมื่อเรม่ิ มีความรูสึกทางเพศ ทาํ ใหเกิดความพึงพอใจทางเพศ
(sexual orientation) โดยมีความรสู ึกทางเพศ ความตอ งการทางเพศ อารมณเ พศกบั เพศเดียวกัน
รักรวมเพศยังรูจักเพศตนเองตรงตามท่ีรางกายเปน รักรวมเพศชายบอกตนเองวาเปนเพศชาย
รักรว มเพศที่เปน หญิงบอกเพศตนเองวา เปนเพศหญงิ
การแสดงออกวา ชอบเพศเดยี วกนั มีท้งั แสดงออกชัดเจนและไมช ัดเจน
กิริยาทาทางและการแสดงออกภายนอก มีทั้งท่ีแสดงออกชัดเจนและไมแสดงออก ขึ้นอยูกับ
บคุ ลกิ ของผูนน้ั และการยอมรบั ของสังคม
ชายชอบชาย เรยี กวา เกย (gay) หรอื ตดุ แตว เกยยงั มปี ระเภทยอย เปนเกยคิง และเกยควีน เกยคิง
แสดงบทบาทภายนอกเปน ชาย การแสดงออกทางเพศ (gender role) ไมค อ ยเปนหญงิ จงึ ดูภายนอกเหมอื น
ผูชายปกติธรรมดา แตเ กยควนี แสดงออกเปนเพศหญงิ เชน กิรยิ าทาทาง คําพดู ความสนใจ กจิ กรรมตาง ๆ
ความชอบตาง ๆ เปนหญิง
31
หญิงชอบหญิง เรียกวา เลสเบี้ยน (lesbianism) การแสดงออกมี 2 แบบเชนเดียวกับเกย เรียกวา
ทอมและดี้ ดี้แสดงออกเหมือนผูหญิงทั่วไป แตทอมแสดงออก (gender role) เปนชาย เชน ตัดผมสั้น
สวมกางเกงไมส วมกระโปรง
ในกลุมรักรวมเพศ ยังมีประเภทยอยอีกประเภทหนึ่ง ที่มีความพึงพอใจทางเพศไดทั้งสองเพศ
เรยี กวา ไบเซกซวล (bisexualism) มีความรูสกึ ทางเพศและการตอบสนองทางเพศไดท ้ังสองเพศ
สาเหตุ ปจ จุบนั มหี ลกั ฐานสนบั สนุนวา สาเหตุมีหลายประการประกอบกนั ทงั้ สาเหตุทางรางกาย
พนั ธกุ รรม การเลยี้ งดู และสิ่งแวดลอมภายนอก
การชว ยเหลือ พฤติกรรมรกั รวมเพศเมือ่ พบในวยั เด็ก สามารถเปลี่ยนแปลงได โดยการแนะนําการ
เลยี้ งดู ใหพอแมเ พศเดียวกนั ใกลช ดิ มากขนึ้ พอ แมเพศตรงขามสนิทสนมนอยลง เพ่ือใหเกิดการถายทอด
แบบอยางทางเพศท่ถี กู เพศ แตตองใหม ีความสมั พนั ธด ีๆ ตอ กนั สง เสรมิ กจิ กรรมเหมาะสมกบั เพศ เด็กชาย
ใหเ ลนกฬี าสงเสรมิ ความแข็งแรงทางกาย ใหเด็กอยใู นกลุมเพอ่ื การเรยี นรูเพศเดยี วกัน
ถา รวู าเปนรักรวมเพศตอนวัยรุน ไมสามารถเปล่ียนแปลงแกไขได การชวยเหลือทําไดเพียงให
คําปรึกษาแนะนําในการดาํ เนนิ ชวี ิตแบบรักรว มเพศอยางไร จึงจะเกิดปญหานอยท่ีสุด และใหคําแนะนํา
พอแมเพื่อใหท ําใจยอมรบั สภาวการณน ี้ โดยยังมีความสมั พนั ธท ี่ดกี ับลูกตอไป
การปอ งกนั การเล้ียงดู เร่ิมตัง้ แตเลก็ พอแมมีความสัมพนั ธท ด่ี ีตอกนั พอหรือแมท่ีเพศเดยี วกนั กบั เดก็
ควรมีความสมั พนั ธท ่ดี ีกบั เดก็ และควรแนะนาํ เกี่ยวกบั การคบเพื่อน รวมทง้ั สง เสรมิ กิจกรรมใหตรงตามเพศ
3. พฤติกรรมกระตนุ ตนเองทางเพศในเดก็ และการเลน อวัยวะเพศตนเอง
อาการ กระตนุ ตนเองทางเพศ เชน นอนคว่าํ ถไู ถอวัยวะเพศกบั หมอนหรือพ้นื
สาเหตุ เดก็ เหงา ถูกทอดทงิ้ มโี รคทางอารมณ เด็กมักคนพบดว ยความบังเอิญ เม่ือถูกกระตุนหรือ
กระตุนตนเองทอี่ วยั วะเพศแลวเกิดความรูส กึ เสียว พอใจกบั ความรสู กึ นั้น เดก็ จะทาํ ซํา้ ในทีส่ ุดติดเปนนสิ ยั
การชวยเหลือ
1. หยุดพฤติกรรมนั้นอยางสงบ เชน จับมือเด็กออก ใหเด็กนอนหงาย บอกเด็กส้ันๆ วา
“หนไู มเลน อยางนน้ั ” พรอ มใหเ หตผุ ลทีเ่ หมาะสมจงู ใจ
2. เบ่ียงเบนความสนใจ ใหเดก็ เปลย่ี นทา ทาง ชวนพูดคุย
3. หากจิ กรรมทดแทน ใหเ ด็กไดเ คลือ่ นไหว เพลิดเพลิน สนุกสนานกับกจิ กรรมและสังคม
4. อยาใหเดก็ เหงา ถูกทอดทิง้ หรอื อยตู ามลําพัง เด็กอาจกลับมากระตุนตนเองอกี
5. งดเวนความกาวรา วรนุ แรง การหา มดวยทา ที่นากลวั เกินไปอาจทําใหเด็กกลัวฝงใจมีทัศนคติ
ดา นลบตอเรอ่ื งทางเพศ อาจกลายเปนเกบ็ กดทางเพศ หรอื ขาดความสขุ ทางเพศในวยั ผูใหญ
32
4. พฤติกรรมกระตุน ตนเองทางเพศในวยั รุน หรอื การสําเร็จความใครด วยตวั เอง(Masturbation)
สาเหตุ พฤติกรรมกระตุนตนเองทางเพศในวัยรุนเปนเร่ืองปกติ ไมมีอันตราย ยอมรับไดถา
เหมาะสมไมมากเกินไปหรือหมกมุนมาก พบไดบอยในเด็กที่มีปญหาทางจิตใจ ปญญาออน เหงา
กามวิปริตทางเพศ และส่ิงแวดลอมมกี ารกระตุนหรือยั่วยทุ างเพศมากเกินไป
การชว ยเหลอื ใหความรูเร่อื งเพศทถ่ี ูกตอง ใหก าํ หนดการสําเรจ็ ความใครด วยตัวเองใหพ อดไี ม
มากเกินไป ลดสง่ิ กระตนุ ทางเพศไมเหมาะสม ใชกิจกรรมเบนความสนใจ เพ่ิมการออกกําลังกาย ฝกให
เดก็ มีการควบคมุ พฤตกิ รรมใหพอควร
5. พฤตกิ รรมทางเพศทว่ี ิปรติ (Paraphilias)
อาการ ผปู ว ยไมสามารถเกิดอารมณเ พศไดกับสิ่งกระตุนทางเพศปกติ มีความรสู กึ ทางเพศได
เมอ่ื มกี ารกระตุนทางเพศท่ีแปลกประหลาดพิสดาร ท่ีไมมีในคนปกติ ทําใหเ กิดพฤตกิ รรมใชส ง่ิ
ผดิ ธรรมชาติกระตนุ ตนเองทางเพศ มีหลายประเภทแยกตามส่ิงทก่ี ระตนุ ใหเกดิ ความรูสกึ ทางเพศ
ประเภทของ Paraphilia
1. เกิดความรูส ึกทางเพศจากการสมั ผสั ลูบคลํา สูดดมเสื้อผา ชดุ ชั้นใน Fetishism
2. เกดิ ความรสู กึ ทางเพศจากการโชวอวัยวะเพศตนเอง Exhibitionism
3. เกดิ ความรสู กึ ทางเพศจากการไดถูไถ สัมผสั ภายนอก Frotteurism
4. เกดิ ความรสู ึกทางเพศจากการแอบดู Voyeurism
5. เกิดความรสู กึ ทางเพศทําใหผ อู ื่นเจ็บปวด ดว ยการทํารายรา งกาย หรือคาํ พดู Sadism
6. เกิดความรูสึกทางเพศจากการทําตนเอง หรือใหผูอ่ืนทําใหตนเองเจ็บปวด ดวยการทําราย
รา งกายหรอื คาํ พดู Masochism
7. เกิดความรูสึกทางเพศกับเด็ก (Pedophilia)
8. เกดิ ความรสู กึ ทางเพศกบั สตั ว (Zoophilia)
9. เกิดความรูสึกทางเพศจากการแตง กายผดิ เพศ (Transvestism)
สาเหตทุ กี่ อใหเ กิดความผิดปกติทางเพศ คือ
1. การเลี้ยงดูและพอแมป ลกู ฝงทศั นคติไมดีตอ เรื่องทางเพศทพี่ อแมปลูกฝง เดก็ ทําใหเด็กเรียนรู
วาเรื่องเพศเปนเรื่องตองหาม ตองปดบัง เลวรายหรือเปนบาป เด็กจะเก็บกดเร่ืองเพศ ทําใหปดกั้นการ
ตอบสนองทางเพศกบั ตวั กระตนุ ทางเพศปกติ
2. การเรยี นรู เมอ่ื เดก็ เรมิ่ มคี วามรูสึกทางเพศ แตไมสามารถแสดงออกทางเพศไดตามปกติ เด็ก
จะแสวงหาหรือเรียนรูดวยตัวเองวา เม่อื ใชตัวกระตุนบางอยางทําใหเกิดความรูสึกทางเพศได จะเกิดการ
เรยี นรูแบบเปน เงอื่ นไขและเปน แรงเสริมใหมีพฤตกิ รรมกระตนุ ตัวเองทางเพศดวยส่งิ กระตนุ นน้ั อีก
33
การชวยเหลอื
ใชหลักการชวยเหลอื แบบพฤตกิ รรมบําบดั ดงั นี้
1. การจัดการส่ิงแวดลอม กําจัดสิ่งกระตุนเดิมท่ีไมเหมาะสมใหหมด หากิจกรรมทดแทน
เบี่ยงเบนความสนใจ อยาใหเด็กเหงาอยูคนเดียวตามลําพัง ปรับเปลี่ยนทัศนคติทางเพศในครอบครัว
ใหเ หน็ วา เรือ่ งเพศไมใ ชเรื่องตองหา ม สามารถพดู คุยเรยี นรไู ด พอ แมควรสอนเรอ่ื งเพศกับลูก
2. ฝกการรูตัวเองและควบคุมตนเองทางเพศ ใหรูวามีอารมณเพศเม่ือใด โดยส่ิงกระตุนใด
พยายามหามใจตนเองทจี่ ะใชส ่ิงกระตุนเดิมทผ่ี ิดธรรมชาติ
3. ฝก การสรางอารมณเ พศกับตัวกระตุนตามปกติ เชน รูปโป – เปลือย แนะนําการสําเร็จความ
ใครทีถ่ ูกตอง
4. บันทึกพฤติกรรมเม่ือยังไมสามารถหยุดพฤติกรรมได สังเกตความถ่ีหาง เหตุกระตุน
การยับยั้งใจตนเอง ใหรางวลั ตนเองเมือ่ พฤตกิ รรมลดลง
การปองกนั การใหค วามรูเรอื่ งเพศทีถ่ ูกตองตั้งแตเด็กดว ยทศั นคตทิ ่ีดี
6. เพศสมั พนั ธในวยั รุน
ลกั ษณะปญหา มพี ฤตกิ รรมทางเพศตอ กันอยางไมเ หมาะสม มเี พศสัมพนั ธกนั กอ นวยั อนั ควร
สาเหตุ
1. เดก็ ขาดความรักความอบอุน ใจจากครอบครวั
2. เด็กขาดความรูสึกเห็นคุณคา ตนเอง ไมประสบความสําเร็จดานการเรียน แสวงหาการยอมรับ
หาความสขุ และความพึงพอใจจากแฟน เพศสัมพนั ธแ ละกจิ กรรมที่มคี วามเส่ยี งตาง ๆ
3. เด็กขาดความรูและความเขาใจทางเพศ ความตระหนักตอปญหาที่ตามมาหลังการมี
เพศสมั พนั ธ การปอ งกนั ตัวของเด็ก ขาดทกั ษะในการปอ งกนั ตนเองเร่ืองเพศ ขาดทักษะในการจัดการกับ
อารมณทางเพศ
4. ความรูและทัศนคติทางเพศของพอแมท่ีไมเขาใจ ปดก้ันการอธิบายเรื่องเกี่ยวกับเพศ
ทาํ ใหเด็กแสวงหาเองจากเพือ่ น
5. อิทธิพลจากกลุมเพื่อน รับรูทัศนคติท่ีไมควบคุมเรื่องเพศ เห็นวาการมีเพศสัมพันธเปนเรื่อง
ธรรมดา ไมเ กิดปญหาหรอื ความเส่ยี ง
6. มีการกระตุน ทางเพศ ไดแ ก ตวั อยา งจากพอ แม ภายในครอบครวั เพ่อื น ส่ือย่ัวยุทางเพศตาง ๆ
ที่เปน แบบอยา งไมดที างเพศ
การปอ งกนั
การปอ งกนั การมีเพศสมั พนั ธใ นวยั รุน แบง เปน ระดบั ตา ง ๆ ดังน้ี
1. การปองกันระดับตนกอนเกิดปญหา ไดแก ลดปจจัยเสี่ยงตางๆ การเลี้ยงดูโดยครอบครัว
สรา งความรกั ความอบอุนในบา น สรางคณุ คาในตัวเอง ใหค วามรแู ละทศั นคติทางเพศท่ีดี มีแบบอยางท่ดี ี
34
2. การปองกันระดบั ท่ี 2 หาทางปองกันหรือลดการมีเพศสัมพนั ธในวัยรุนท่ีมีความเสี่ยงอยูแลว
โดยการสรางความตระหนักในการไมม เี พศสมั พันธใ นวยั เรยี นหรอื กอ นการแตง งาน หาทาง
เบนความสนใจวัยรนุ ไปสกู จิ กรรมสรางสรรค ใชพลังงานทางเพศท่ีมีมากไปในดานทเี่ หมาะสม
3. การปองกันระดับที่ 3 ในวัยรุนทห่ี ยดุ การมีเพศสัมพันธไมได ปองกันปญหาที่เกิดจากการมี
เพศสมั พันธ ปอ งกนั การตงั้ ครรภและโรคติดตอทางเพศ โดยการใหความรูทางเพศ เบ่ียงเบนความสนใจ
หากจิ กรรมทดแทน
เรอ่ื งที่ 3 การจดั การกับอารมณและความตอ งการทางเพศ
ถึงแมวาอารมณทางเพศเปนเพียงอารมณหนึ่ง ซึ่งเมื่อเกิดขึ้นแลวหายไปได แตถาหากไมรูจัก
จัดการกบั อารมณเพศแลว อาจจะทาํ ใหเ กดิ การกระทาํ ทีไ่ มถูกตอ ง กอใหเกิดความเสยี หายเดือดรอนแกตนเอง
และผอู ่นื ดังนัน้ ผเู รียนควรจะไดเรยี นรูถึงวิธีการจัดการกบั อารมณท างเพศอยา งเหมาะสม ไมต กเปนทาสของ
อารมณเ พศ ซึง่ การจัดการกบั อารมณท างเพศอาจแบงตามความรุนแรงไดเปน 3 ระดบั ดังน้ี
ระดับท่ี 1 การควบคมุ อารมณท างเพศ อาจทําได 2 วธิ ี คือ
1. การควบคุมจติ ใจตนเอง พยายามขม ใจตนเองมิใหเ กดิ อารมณทางเพศไดหรือถาเกิด
อารมณทางเพศใหพ ยายามขม ใจไว เพอ่ื ใหอ ารมณท างเพศคอ ย ๆ ลดลงจนสสู ภาพอารมณท ีป่ กติ
2. การหลีกเลี่ยงจากสิ่งเรา ส่ิงเราภายนอกที่ย่ัวยุอารมณทางเพศหรือยั่วกิเลสยอมทําใหเกิด
อารมณทางเพศได ดังน้ัน การตัดไฟเสียแตตนลม คือ หลีกเล่ียงจากส่ิงเราเหลาน้ันเสียจะชวยใหไมเกิด
อารมณได เชน ไมดูสอื่ ลามกตา ง ๆ ไมเทยี่ วกลางคนื เปน ตน
ระดบั ท่ี 2 การเบย่ี งเบนอารมณทางเพศ
ถาเกิดอารมณทางเพศจนไมอาจควบคุมไดควรใชวิธีการเบ่ียงเบนใหไปสนใจสิ่งอ่ืนแทนที่จะ
หมกมนุ อยกู ับอารมณท างเพศ เชน ไปออกกําลังกาย ประกอบกิจกรรมนันทนาการตางๆ ใหสนุกสนาน
เพลิดเพลนิ ไปทํางานตางๆ เพือ่ ใหจ ิตใจมงุ ทงี่ าน ไปพูดคุยสนทนากับคนอนื่ เปน ตน
ระดบั ที่ 3 การปลดปลอ ยหรอื ระบายอารมณทางเพศ
ถาเกิดอารมณทางเพศระดับมากจนเบี่ยงเบนไมได หรือสถานการณนั้นอาจทําใหไมมีโอกาส
เบ่ียงเบน อารมณทางเพศก็ปลดปลอย หรือระบายอารมณทางเพศดวยวิธีการท่ีเหมาะสมกับสภาพของ
วัยรนุ ซ่ึงสามารถทาํ ได 2 ประการ คือ
1. โดยการฝนนนั่ ก็คอื การฝนเปยก (Wet Dream) ในเพศชาย ซง่ึ การฝนน้ีเราไมส ามารถบงั คับให
ฝน หรือไมใ หฝน ได แตจ ะเกิดข้ึนเองเมื่อเราสนใจหรือมีความรูสึกในทางเพศมากจนเกินไปหรืออาจเกิด
การสะสมของนํา้ อสุจมิ ีมากจนลนถงุ เก็บน้าํ อสุจิ ธรรมชาติจะระบายน้าํ อสุจิออกมาโดยการใหฝนเกยี่ วกับ
เร่อื งเพศจนถงึ จุดสุดยอด และมีการหลั่งนํ้าอสุจิออกมา
2. การสําเร็จความใครด ว ยตนเองหรอื อาจเรยี กอกี อยางหนึง่ วาการชว ยเหลอื ตวั เอง(Masturbation)
ทาํ ไดทง้ั ผหู ญงิ และผชู าย ซง่ึ ผูชายแทบทุกคนมักมีประสบการณในเรื่องนี้แตผูหญิงนั้นมีเปนบางคนที่มี
35
ประสบการณใ นเรื่องน้ี การสาํ เร็จความใครด วยตนเองเปนเรื่องธรรมชาติของคนเรา เม่ือเกิดอารมณทาง
เพศจนหยุดย้ังไมได เพราะการสําเร็จความใครดวยตนเองไมทําใหตนเองและผูอ่ืนเดือดรอน แตไมควร
กระทาํ บอ ยนัก
เร่ืองท่ี 4 ความเช่อื ทีผ่ ิดๆ ทางเพศ
ความคิดผดิ ๆ นน้ั ความจรงิ เปน แคค วามคิดเทาน้ัน ถา ยงั ไมไดก ระทํา ยอ มไมถือวาเปนความผิด
เพราะการกระทํายงั ไมเ กดิ ขน้ึ โดยเฉพาะความเชอ่ื ผิด ๆ เกยี่ วกบั เร่ืองเพศน้ัน ถาคิดใหม ทําใหมเสีย ก็จะ
ไมเ กิดผลรา ยในการดําเนินชีวติ ประจําวัน เรือ่ งราวเกี่ยวกบั เพศไดรบั การปกปดมานานแลว จนขา วลอื และ
ความเชื่อผิด ๆ แตโ บราณ ยงั คงไดร ับการรํา่ ลอื ตอเนอื่ งยาวนานมาจนถงึ ยุคปจ จบุ ัน ตอไปน้ีเปนความเช่ือ
ผิด ๆ ความเขาใจผิด ๆ ทางเพศ ทอ่ี งคก ารอนามยั โลกไดต ีพมิ พไ ว มีดังนี้
1. ผชู ายไมค วรแสดงอารมณและความรสู ึกเก่ียวกบั ความรกั
เพราะคาํ รํา่ ลือท่ีวา ผูชายไมควรแสดงอารมณแ ละความรูสกึ เก่ียวกับความรกั ให
ออกนอกหนา ไมอยา งน้นั จะไมเ ปน ชายสมชาย ผูชายจึงแสดงออกถึงความรักผานการมีเพศสัมพันธ จน
เหมอื นวาผูชายเกิดมาเพอ่ื จะมีเซ็กส ทง้ั ๆ ที่ตองการจะระบายความรักออกไปเทา นัน้ เอง แทจรงิ แลว ผูชาย
สามารถจะแสดงอารมณรกั ออกมาทางสีหนาแววตา การกระทําอะไรตอมิอะไรไดเชนผูหญิง และการมี
เพศสัมพันธก็เปนสวนหน่ึงของการบอกรักดวยภาษากายเทานั้น การแสดงความรักท่ีซาบซึ้งแบบอื่น
ผชู ายทาํ ไดเ ชน เดยี วกับหญิงและหญงิ กต็ องการดวย
2. การถกู เน้อื ตองตวั จะนาํ ไปสกู ารมีเซ็กส
เพราะความเช่ือที่วา ถาผูหญิงยอมใหผูชายถูกเนื้อตองตัวแลว แสดงวาตัวเองมีใจกับเขา
เขาจึงพยายามตอไปที่จะมีสัมพันธสวาทที่ลึกซ้ึงกวานั้นกับเธอ เปนความเขาใจผิดแท ๆ เพราะบางครั้ง
ผหู ญิงแคตอ งการความอบอนุ และประทับใจกับแฟนของเธอเทาน้ัน โดยไมไดคดิ อะไรเลยเถิดไป
ขนาดนน้ั เลย การจบั มอื กนั การโอบกอดสัมผัสกายของกันและกัน แทที่จริงเปนการถายทอดความรักที่
บริสทุ ธ์ิ ท่ีสามารถจะสัมผสั จบั ตอ งได โดยไมจ ําเปน จะตองมกี ารรว มรักกนั ตอไปเลย และไมควรทีฝ่ ายใด
ฝา ยหนงึ่ จะกดดันใหอ ีกฝา ยตองมีเซ็กสด ว ย
3. การมเี พศสัมพนั ธท ร่ี นุ แรงจะนาํ ไปสกู ารสขุ สมทมี่ ากกวา
เปน ความเขาใจผิดกันมานานนักแลว วา ผูชายท่ีมีพละกําลังมาก ๆ จะสามารถมีเพศสัมพันธ
กับหญิงสาวไดรวดเร็วรุนแรงและทําใหเธอไปถึงจุดสุดยอดไดงาย รวมทั้งมีความเขาใจผิดเสมอ ๆ วา
อาวธุ ประจาํ กายของฝายชายทีใ่ หญเทานน้ั ที่จะทําใหผ ูหญิงมีความสขุ ได แทจ รงิ แลวการมีสัมพันธส วาทท่ี
อบอุนเนน่ิ นานเขาใจกัน ชวยกันประคับประคองนาวารักใหผานคล่ืนลมมรสุมสวาทจนบรรลุถึงฝงฝน
ตา งหาก ทน่ี ําความสขุ สมมาสูค นทงั้ สองไดม ากกวา สมั พนั ธสวาทจงึ ควรท่จี ะเกิดขึน้ ในบรรยากาศท่ีแสน
จะผอ นคลายและโรแมนติก
36
4. การมีความสมั พันธทางเพศก็คือการรว มรกั
เปนความเขาใจผิดอยางยงิ่ และสมควรไดร บั การแกไ ขใหถกู ตองเพราะเซก็ สก ็คือ การรวมรัก
การแสดงความรักผานภาษากาย เปนสัมผัสรักท่ีคนสองคนถายทอดใหแกกันจากการสัมผัสทางผิวกาย
สว นไหนกไ็ ด ไมใชเ ฉพาะสว นนั้นเทา นน้ั
5. ผชู ายควรเปนผนู าํ ในการรวมรกั
เร่ืองนย้ี งั คงเปน ความเช่ือผดิ ๆ ไมว ารักผูห ญงิ หรือผูช ายที่มีหัวอนรุ กั ษน ยิ ม มักจะคิดเสมอ ๆ
วาการจะมีอะไรกันนั้นผูชายตองเปนคนกระทําและผูหญิงเปนฝายรองรับการกระทํานั้น แทจริงแลว
การรวมรกั เปนกระบวนการที่คนสองคนสามารถปรับเปลี่ยนเปนฝายนํา ในการกระทําไดโดยเสมอภาค
ซึ่งกันและกัน
6. ผหู ญิงไมควรจะเปนฝา ยเรม่ิ ตนกอน
ตามที่เลาแจงแถลงไขในขอที่ผานมาจะเห็นไดวา เซ็กสเปนการส่ือสาร 2 ทางระหวาง
คน 2 คน ทจ่ี ะรวมมอื กันบรรเลงบทเพลงแหงความพิศวาส ซึง่ ตอ งผลดั กันนาํ ผลดั กนั ตามและตอ งชวยกัน
โล ชว ยกนั พายนาวารักไปยงั จุดหมายปลายทางแหง ความสขุ สมรวมกนั
7. ผชู ายนกึ ถึงแตเรอื่ งเซก็ สตลอดเวลา
มีคํากลาวผิด ๆ ที่พูดกันตอเน่ืองมาวา ผูชายนึกถึงแตเร่ืองของการมีเพศสัมพันธที่เรียกกัน
สัน้ ๆ วาเซ็กส อยูตลอด ท้ัง ๆ ทค่ี วามเปน จริงคอื ผูชายไมไ ดคิดถึงเรื่องเซ็กสอยูตลอดเวลา เขาคิดถึงเร่ือง
อ่ืนอยูเหมือนกัน ไมวาจะเปนเรื่องงาน เร่ืองครอบครัว เพียงแตผูชายพรอมจะมีเซ็กสเสมอและไมได
หมายความวา เม่ือเขาพรอมทจี่ ะมเี ซ็กสแ ลว เขาจําเปน จะตองมีเสมอไป
8. ผูหญงิ ตอ งพรอมเสมอทจ่ี ะมเี ซก็ สเมื่อสามตี องการ
ท่ีจริงในยคุ น้ีไมมคี วามจาํ เปนแบบนั้นเลย ในอดีตอาจจะใชแ ตไมใชใ นยคุ ไอทีแบบน้ที ีผ่ ูชาย
และผูหญิงเทาเทยี มกัน และการจะมเี ซ็กสก ันก็เปนกิจกรรมรวมท่คี นสองคนจะตองใจตรงกันกอน ไมใช
แคฝา ยใดฝา ยหนึ่งตองการแลว อกี ฝา ยจะตองยอม
9. เซ็กส เปน เรอื่ งธรรมชาตไิ มต อ งเรียนรู
ผเู ฒาผแู กมักจะพยายามพดู เสมอ ๆ วา เพศศึกษาไมสําคัญ ทําไมรุนกอน ๆ ไมตองเตรียมตัว
ในการเรยี นรูเลย กส็ ามารถทจ่ี ะมีเซก็ สก ันจนมีลกู เต็มบานมีหลานเต็มเมืองได การเตรียมตัวที่ดียอมมีชัย
ไปกวาครง่ึ เรอื่ งราวเก่ยี วกับความสมั พนั ธของคนสองคนก็เชน กัน สามารถเรยี นรูวิธกี ารทจี่ ะเพ่ิมความสุข
ใหแกก นั และกนั ไดกอนที่จะเกิดเหตกุ ารณน นั้
อทิ ธิพลของสอ่ื ตอปญ หาทางเพศ
ปจจุบันสื่อมีอิทธิพลตอการดําเนินชีวิตของทุกคนเทียบทุกดานรวมถึงดานปญหาทางเพศดวย
เพราะส่อื มีผลตอ พฤตกิ รรมการตัดสนิ ใจของคนในสังคม ทกุ คนจงึ ตอ งบรโิ ภคขา วสารอยตู ลอดเวลา เชน
การชมรายการขาวทางทีวีทกุ เชา การอานหนงั สือพิมพ หรือเลนอินเตอรเน็ต ซ่ึงบางคนอาจจะใชบริการ
37
รบั ขา วสารทาง SMS เปนตน ส่ือจงึ กลายเปน สง่ิ ทมี่ อี ิทธิพลตอ ความคดิ และความรูสึกและการตัดสินใจที่
สําคญั ของคนในสังคมอยา งหลกี เลีย่ งไมไ ด
จากปจจัยดังกลาวอทิ ธิพลของสื่อจึงยอ มทจ่ี ะกอ ใหเ กดิ การเปลยี่ นแปลงไดใ นทุก ๆ ภาคสว นของ
สังคมไมว าจะเปน สงั คมเมอื งหรือแมแ ตในสงั คมชนบทกต็ าม ซึ่งการเปล่ียนแปลงน้ันยอมที่จะเกิดขึ้นได
ทั้งทางท่ีดีขน้ึ และทางท่แี ยล ง และสงิ่ สําคัญสื่อคอื ส่งิ ที่มอี ิทธพิ ลโดยตรงตอทกุ ๆ คนในสงั คมไมวาจะเด็ก
วัยรุนหรือกระท่ังผูใหญ อิทธิพลของส่ือที่นับวันจะรุนแรงมากข้ึน ไมวาจากสภาพเศรษฐกิจ
การเปลี่ยนแปลงของสังคม เนื่องมาจากความพยายามในการพัฒนาประเทศใหมีความเจริญกาวหนาใน
ดานตาง ๆ เพ่ือใหทัดเทียมกับนานาประเทศ กอใหเกิดวัฒนธรรมที่หล่ังไหลเขามาในประเทศไทย
โดยผา นสอื่ ทง้ั วทิ ยุ โทรทัศน สิ่งพิมพแ ละอนิ เตอรเน็ต สื่อจึงกลายเปนสิ่งที่มีอิทธิพลตอการดําเนินชีวิต
และนําพาไปสูป ญหาและผลกระทบหลาย ๆ ดา น ของชีวิตแบบเดิม ๆ ของสังคมไทยใหเปล่ียนแปลงไป
ซึ่งลวนมาจากการรับสื่อและอิทธิพลสื่อยังทําใหเกิดพฤติกรรมเลียนแบบ เชน ขาวอาชญากรรม
ขาวสงคราม ภาพยนตรหรือละครทเี่ น้ือหารุนแรง ตอ สกู นั ตลอดจนสือ่ ลามกอนาจาร ซึ่งสงผลใหเด็กและ
คนที่รับส่ือจิตนาการตามและเกิดการเลียนแบบ โดยจะเห็นไดบอยคร้ังจากการท่ีเด็กหรือคนที่กอ
อาชญากรรมหลายคดี โดยบอกวา เลยี นแบบมาจากหนัง จากส่ือตาง ๆ แมกระท่ังการแตงกายตามแฟชั่น
ของวัยรุน การกออาชญากรรม การกอม็อบ การใชความรุนแรงในการแกปญหา ความรุนแรงทางเพศ
ท่เี กิดขึน้ อยใู นสงั คมไทยขณะน้ีสวนใหญเปนผลมาจากอทิ ธิพลของส่ือ
สอื่ มวลชนจึงมีความสําคัญอยางยิ่งตอการเขาไปมีบทบาทและมีอิทธิพลตอการดําเนินชีวิตของ
คนในสังคม มีการเปล่ียนแปลงเกิดขึ้นตลอดเวลา บางสิ่งเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว แตบางส่ิงคอย ๆ
จางหายไปทลี ะเล็กละนอ ย จนหมดไปในที่สุด เชน การท่ีประเทศกาวหนาทางเทคโนโลยีการสื่อสารทํา
ใหขนบธรรมเนียมวัฒนธรรมคนไทย ทั้งสังคมเมืองและสังคมชนบท มีการเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็ว
แตจากการที่เราไมส ามารถปฏิเสธการรับขาวสาร ความบนั เทิงจากส่ือได แตเ ราสามารถเลอื กรบั ส่ือทดี่ ี
มีประโยชนไมรนุ แรง และไมผดิ ธรรมนองคลองธรรมได
เร่ืองท่ี 5 กฎหมายทเ่ี กี่ยวของกบั การละเมดิ ทางเพศ
คดีความผดิ เกยี่ วกับเพศ โดยเฉพาะความผดิ ฐานขม ขนื กระทําชําเรา ถือเปน ความผิดท่รี ุนแรงและ
เปนที่หวาดกลัวของผูหญิงจํานวนมาก รวมท้ังผูปกครองของเด็ก ไมวาจะเปนเด็กหญิงหรือเด็กชาย
ยิง่ ปจ จบุ นั จากขอมลู สถติ ติ า ง ๆ ทาํ ใหเราเหน็ กนั แลววา การลวงละเมิดทางเพศนั้นสามารถเกิดข้ึนไดกับ
คนทุกเพศ ทุกวยั กฎหมายที่บญั ญตั ิไวเพื่อคุมครองผหู ญิงและผูเ สยี หายจากการลวงละเมดิ ทางเพศ
มบี ัญญัตอิ ยูในลกั ษณะความผิดเกีย่ วกับเพศ ดงั นี้
มาตรา 276 ผูใดขมขืนกระทําชําเราหญิงซึ่งมิใชภริยาตน โดยขูเข็ญประการใด ๆ โดยใชกําลัง
ประทุษรา ย โดยหญงิ อยใู นภาวะทีไ่ มสามารถขัดขืนได หรือโดยทําใหหญิงเขาใจผิดคิดวาตนเปนบุคคล
อื่น ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตส่ีปถึงยี่สิบปและปรับต้ังแตแปดพันบาทถึงส่ีหม่ืนบาท ถาการกระทํา
38
ความผิดตามวรรคแรกได กระทําโดยมีหรือใชอาวุธปนหรือวัตถุระเบิด หรือโดยรวมกระทําความผิด
ดวยกัน อันมีลักษณะเปนการโทรมหญิงตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบหาปถึงยี่สิบปและปรับตั้งแต
สามหมื่นถงึ สี่หมนื่ บาท หรอื จําคุกตลอดชีวติ
มาตรา 277 ผูใดกระทําชําเราเด็กหญิงอายุไมเกินสิบหาป ซึ่งมิใชภริยาตน โดยเด็กหญิงนั้นจะ
ยินยอมหรอื ไมก ต็ าม ตอ งระวางโทษจาํ คุกต้ังแตส่ีปถึงยส่ี บิ ปและปรบั ตง้ั แตแปดพนั บาทถงึ สห่ี ม่นื บาท ถา
การกระทําความผิดตามวรรคแรกเปน การกระทาํ แกเ ด็กหญิงอายุยังไมถึงสิบสามป ตองระวางโทษจําคุก
ต้ังแตเจด็ ปถึงยีส่ ิบปแ ละปรับต้ังแตห นึ่งหมนื่ ส่ีพนั บาทถึงสี่หม่นื บาท หรอื จําคุกตลอดชีวิต ถาการกระทํา
ความผิดตามวรรคแรกหรือวรรคสองไดกระทําโดยรวมกระทําความผิดดวยกันอันมีลักษณะเปนการ
โทรมหญงิ และเดก็ หญงิ นน้ั ไมย ินยอม หรอื ไดกระทําโดยมอี าวุธปนและวัตถุระเบิด หรือโดยใชอ าวุธ ตอง
ระวางโทษจําคกุ ตลอดชีวติ ความผิดตามทบี่ ญั ญัติไวในวรรคแรก ถา เปน การกระทําที่ชายกระทํากับหญิง
อายุต่ํากวาสิบสามป แตยังไมเกินสิบหาป โดยเด็กหญิงน้ันยินยอมและภายหลังศาลอนุญาตใหชายและ
หญิงนั้นสมรสกัน ผกู ระทําผิดไมต องรับโทษ ถา ศาลอนุญาตใหส มรสในระหวางทีผ่ กู ระทําผิดกาํ ลงั
รับโทษในความผดิ นนั้ อยู ใหศ าลปลอยผูก ระทาํ ผิดนัน้ ไป
มาตรา 277 ทวิ ถาการกระทําความผดิ ตามมาตรา 276 วรรคแรก หรือมาตรา 277 วรรคแรก หรือ
วรรคสอง เปนเหตุใหผ ถู กู กระทํา
(1) รับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกต้ังแตสิบหาปถึงยี่สิบปและปรับต้ังแต
สามหมืน่ บาทถงึ ส่ีหม่นื บาท หรอื จําคุกตลอดชีวติ
(2) ถึงแกค วามตาย ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษประหารชวี ติ หรอื จําคกุ ตลอดชวี ิต
มาตรา 277 ตรี ถาการกระทําความผิดมาตรา 276 วรรคสองหรือมาตรา 277 วรรคสาม เปนเหตใุ ห
ผถู กู กระทาํ
(1) รับอันตรายสาหัส ผูก ระทําตองระวางโทษประหารชีวิต หรือจําคุกตลอดชวี ิต
(2) ถึงแกค วามตาย ผูกระทาํ ตอ งระวางโทษประหารชวี ิต
โดยสรุป การจะมคี วามผิดฐานกระทําชําเราได ตองมีองคป ระกอบความผิดดงั นี้
1. กระทาํ ชาํ เราหญิงอน่ื ท่มี ใิ ชภรรยาตน
2. เปนการขมขนื บังคบั ใจ โดยมกี ารขเู ข็ญ หรือใชกําลงั ประทษุ รา ย หรอื ปลอมตัวเปนคนอ่ืนท่ี
หญงิ ชอบและหญิงไมสามารถขดั ขืนได
3. โดยเจตนา
ขอ สังเกต
กระทําชําเรา = ทําใหของลับของชายลวงลํ้าเขาไปในของลับของหญิง ไมวาจะลวงลํ้าเขาไป
เล็กนอ ยเพียงใดก็ตามและไมว า จะสําเร็จความใครหรือไมกต็ าม
การขมขนื = ขมขนื ใจโดยท่ีหญงิ ไมสมัครใจ
39
การขมขนื ภรรยาของตนเองโดยทีจ่ ดทะเบยี นสมรสแลวไมเปนความผิด
การรวมเพศโดยที่ผูหญิงยินยอมไมเปนความผิด แตถาหญิงนั้นอายุไมเกิน 13 ป แมยินยอมก็มี
ความผิด
การขม ขนื กระทาํ ชาํ เราผูท่ีอยูภายในปกครองของตนเอง เชน บุตร หลาน ลูกศิษยท่ีอยูในความ
ดแู ล ตอ งรบั โทษหนกั ขนึ้
มาตรา 278 ผูใดกระทําอนาจารแกบุคคลอายุกวาสิบหาป โดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ
โดยใชก าํ ลงั ประทุษรา ย โดยบุคคลน้นั อยใู นภาวะทไี่ มสามารถขดั ขนื ไดหรอื โดยทําใหบ คุ คลนั้นเขา ใจผิด
วา ตนเปน บุคคลอื่น ตอ งระวางโทษจาํ คุกไมเกินสบิ ป หรือปรับไมเ กินสองหม่นื บาท หรือท้งั จาํ ทั้งปรบั
มาตรา 279 ผูใดกระทําอนาจารแกเด็กอายุไมเกินสิบหาป โดยเด็กนั้นจะยินยอมหรือไมก็ตาม
ตองระวางโทษจาํ คุกไมเกนิ สิบป หรอื ปรับไมเ กนิ สองหมน่ื บาท หรอื ทง้ั จาํ ท้ังปรบั ถา การกระทําความผิด
ตามวรรคแรก ผกู ระทําไดกระทําโดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใชกําลังประทุษรายโดยเด็กน้ันอยูใน
ภาวะท่ีไมสามารถขัดขืนได หรือโดยทําใหเด็กนั้นเขาใจผิดวาตนเปนบุคคลอ่ืน ตองระวางโทษจําคุก
ไมเ กินสิบหาป หรือปรับไมเกินสามหม่นื บาท หรือท้ังจาํ ทัง้ ปรบั
มาตรา 280 ถาการกระทาํ ความผิดตามมาตรา 278 หรอื มาตรา 279 เปน เหตุใหผ ถู กู กระทาํ
(1) รบั อนั ตรายสาหสั ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษจาํ คุก ตง้ั แตห าปถ งึ ย่ีสิบปแ ละปรบั ต้ังแตหนึ่งหมื่น
บาทถงึ ส่ีหม่นื บาท
(2) ถึงแกความตาย ผูก ระทาํ ตองระวางโทษประหารชีวติ หรอื จําคกุ ตลอดชวี ติ
การจะมคี วามผดิ ฐานทาํ อนาจารได ตอ งมอี งคป ระกอบ คอื
1 ทาํ อนาจารแกบคุ คลอายเุ กินกวา 13 ป
2 มกี ารขมขู ประทุษรา ย จนไมสามารถขดั ขนื ได หรือทาํ ใหเ ขาใจวาเราเปน คนอน่ื
3 โดยเจตนา
ขอสังเกต
อนาจาร = การทําหยาบชา ลามกใหเ ปน ท่ีอบั อายโดยทหี่ ญงิ ไมส มคั รใจ หรอื โดยการปลอมตัวเปน
สามีหรือคนรัก การทําอนาจารกับเด็กอายุไมเกิน 13 ป แมเด็กยินยอมก็เปนความผิด ถาทําอนาจารกับ
บคุ คลใดแลว บคุ คลนั้นไดร บั อนั ตรายหรือถงึ แกความตายตอ งไดรับโทษหนักข้นึ
การทําอนาจารไมจําเปนตองทํากับหญิงเสมอไป การทําอนาจารกับชายก็ถือเปนความผิด
เชนเดียวกันไมว าผกู ระทําจะเปน หญงิ หรอื ชายก็ตาม ความผิดท้ังการขมขืนกระทําชําเราและการกระทํา
อนาจารน้ี ผูกระทาํ จะไดร ับโทษหนักขน้ึ กวาท่ีกาํ หนดไวอกี 1 ใน 3 หากเปนการกระทําผดิ แก
1. ผูสบื สนั ดาน ไดแ ก บุตร หลาน เหลน ลอ่ื (ลกู ของหลาน) ทชี่ อบดวยกฎหมาย
2. ศษิ ยซงึ่ อยูในความดแู ล ซง่ึ ไมใ ชเ ฉพาะครูที่มหี นาทีส่ อนอยางเดียว ตองมีหนา ที่ดูแลดว ย
40
3. ผูอ ยใู นความควบคุมตามหนาท่ีราชการ
4. ผอู ยใู นความปกครอง ในความพิทักษ หรอื ในความอนุบาลตามกฎหมาย
นอกจากน้ี ยังมมี าตราอนื่ ๆ ท่เี กีย่ วขอ งอีก ไดแก
มาตรา 282 ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอื่น เปนธุระจัดหา ลอไป หรือพาไปเพื่อการอนาจาร
ซง่ึ ชายหรอื หญิง แมผูน้นั จะยินยอมก็ตาม ตอ งระวางโทษจําคกุ ตง้ั แตหนง่ึ ปถงึ สิบปและปรับตง้ั แต
สองพันบาทถงึ สองหม่ืนบาท ถา การกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกบ ุคคลอายุเกินสิบหา
ป แตยงั ไมเ กนิ สิบแปดป ผกู ระทําตอ งระวางโทษจําคุกตั้งแตสามปถึงสิบหาปและปรับต้ังแตหกพันบาท
ถึงสามหม่ืนบาท ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกเด็กอายุยังไมเกินสิบหาป
ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาปถึงยี่สิบปและปรับต้ังแตหนึ่งหม่ืนบาทถึงสี่หมื่นบาท ผูใดเพื่อ
สนองความใครข องผูอ นื่ รบั ตัวบคุ คลซ่ึงผจู ัดหา ลอไป หรือพาไปตามวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรคสาม
หรอื สนบั สนนุ ในการกระทาํ ความผดิ ดงั กลาวตองระวางโทษตามทีบ่ ญั ญตั ไิ วใ นวรรคแรก วรรคสอง หรอื
วรรคสาม แลว แตกรณี
มาตรา 283 ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอ่ืน เปนธุระจัดหา ลอไป หรือพาไปเพ่ือการอนาจาร
ซง่ึ ชายหรอื หญงิ โดยใชอ บุ ายหลอกลวง ขเู ขญ็ ใชกาํ ลังประทุษราย ใชอํานาจครอบงาํ ผิดคลองธรรม หรือ
ใชวธิ ขี มขนื ใจดว ยประการอ่นื ใด ตองระวางโทษจําคุก ตง้ั แตหา ปถ ึงย่ีสิบปและปรับต้ังแตหนึ่งหม่ืนบาท
ถงึ สห่ี ม่นื บาท ถา การกระทาํ ตามความผดิ ตามวรรคแรก เปนการกระทาํ แกบ ุคคลอายุเกินสิบหาปแตยังไม
เกินสบิ แปดป ผกู ระทําตองระวางโทษจาํ คุกตง้ั แตเ จด็ ปถึงยส่ี บิ ปแ ละปรบั ตั้งแตหนึ่งหม่ืนส่ีพนั บาทถึง
สห่ี มนื่ บาท หรอื จําคกุ ตลอดชวี ิต ถา การกระทาํ ผดิ ตามวรรคแรกเปน การกระทาํ แกเดก็ อายยุ งั ไมเกินสิบหา
ป ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษจําคุกต้ังแตสิบปถึงยสี่ บิ ปแ ละปรบั ต้ังแตส องหม่ืนบาทถึงส่หี ม่ืนบาท หรอื จาํ คุก
ตลอดชวี ิต หรอื ประหารชีวติ ผใู ดเพื่อสนองความใครข องผูอ ่นื รับตวั บคุ คลซึง่ มีผูจัดหา ลอไป หรือพาไป
ตามวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรคสาม หรือสนับสนุนในการกระทําความผิดดังกลาว ตองระวางโทษ
ตามท่ีบญั ญัติไวในวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรคสามแลวแตก รณี
มาตรา 283 ทวิ ผูใดพาบคุ คลอายุเกนิ สิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเพื่อการอนาจาร แมผูนั้น
จะยนิ ยอมกต็ าม ตองระวางโทษจําคกุ ไมเกนิ หา ปห รือปรับไมเกินหนึ่งหมื่นบาทหรอื ท้ังจําท้ังปรับ ถาการ
กระทําความผิดตามวรรคแรก เปนการกระทาํ แกเด็กอายุยงั ไมเกินสิบหาป ผูกระทําตองระวางโทษจําคุก
ไมเ กินเจ็ดปหรอื ปรบั ไมเกินหนึ่งหม่นื ส่ีพนั บาท หรือท้งั จาํ ทง้ั ปรับ ผูใดซอนเรนบุคคลซึ่งถกู พาไปตามวรรค
แรกหรือวรรคสอง ตองระวางโทษตามที่บัญญัติในวรรคแรกหรือวรรคสองแลวแตกรณี ความผิดตาม
วรรคแรกและวรรคสาม เฉพาะกรณีทีก่ ระทาํ แกบ ุคคลอายุเกนิ สบิ หาป เปนความผดิ อนั ยอมความได
มาตรา 284 ผูใดพาผูอื่นไปเพ่ือการอนาจาร โดยใชอุบายหลอกลวง ขูเข็ญ ใชกําลังประทุษราย
ใชอ ํานาจครอบงาํ ผิดคลองธรรมหรอื ใชวธิ ีขมขนื ใจดว ยประการอื่นใด ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหนึ่งป
41
ถงึ สิบปแ ละปรับตง้ั แตส องพนั บาทถึงหนึ่งหมนื่ บาท ผใู ดซอนเรนบุคคลซึ่งเปนผูถูกพาไปตามวรรคแรก
ตองระวางโทษเชน เดยี วกบั ผพู าไปนัน้ ความผิดตามมาตรานี้ เปน ความผดิ อันยอมความได
มาตรา 317 ผูใดปราศจากเหตุอันสมควรพรากเด็กอายุยังไมเกินสิบหาปไปเสียจากบิดามารดา
ผปู กครอง หรือผูดแู ล ตองระวางโทษจาํ คุกต้งั แตสามปถ งึ สบิ หา ปแ ละปรับตง้ั แตห า พนั บาทถงึ สามหมื่นบาท
ผูใดโดยทุจริต ซื้อ จําหนาย หรือรับตัวเด็กซึ่งถูกพรากตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดียวกับ
ผูพรากน้ัน ถาความผดิ ตามมาตรานี้ไดก ระทําเพื่อหากําไร หรือเพื่อการอนาจาร ผูกระทําตองระวางโทษ
จาํ คุกตงั้ แตห าปถ งึ ย่ีสบิ ปแ ละปรับตง้ั แตห นง่ึ หม่นื บาทถงึ สีห่ มนื่ บาท
มาตรา 318 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดา
ผูป กครอง หรอื ผูดแู ล โดยผูเยาวน ั้นไมเ ตม็ ใจไปดว ย ตองระวางโทษจําคุกตง้ั แตส องปถ ึงสบิ ปแ ละปรับตั้ง
แตส ี่พนั บาทถงึ สองหมน่ื บาท ผใู ดโดยทุจรติ ซื้อ จาํ หนา ย หรือรบั ตัวผเู ยาว ซ่ึงถูกพรากตามวรรคแรกตอง
ระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากนั้นถาความผิดตามมาตรานี้ไดกระทําเพ่ือหากําไร หรือเพื่อการอนาจาร
ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษจาํ คุกตั้งแตส ามปถ งึ สิบหา ปแ ละปรับตง้ั แตหาพนั บาทถงึ สามหม่ืนบาท
มาตรา 319 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดา
ผูปกครองหรอื ผูดูแลเพ่อื หากําไรหรอื เพื่อการอนาจาร โดยผูเยาวน้ันเต็มใจไปดวย ตองระวางโทษจําคุก
ต้ังแตส องปถ งึ สบิ ปและปรบั ต้งั แตส ีพ่ ันบาทถึงสองหม่ืนบาท ผูใดกระทําทุจริต ซ้ือ จําหนาย หรือรับตัว
ผูเ ยาวซ ่ึงถกู พรากตามวรรคแรกตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากน้ันผูใดจะมีความผิดฐานพรากผูเยาว
ความผิดน้ันจะตองประกอบดวย
1. มกี ารพรากบุคคลไปจากการดแู ลของบิดามารดา ผดู ูแล หรือผูปกครอง
2. บุคคลท่ีถูกพรากจะเตม็ ใจหรอื ไมก ต็ าม
3. ปราศจากเหตผุ ลอันสมควร
4. โดยเจตนา
ขอ สังเกต
การพรากผเู ยาว = การเอาตวั เดก็ ทอ่ี ายุยงั ไมครบบรรลุนิติภาวะไปจากความดูแลของบิดามารดา
ผปู กครอง หรอื ผดู ูแลไมวา เดก็ น้นั จะเต็มใจหรอื ไมก็ตาม
การพรากผเู ยาวอ ายไุ มเกิน 13 ป แตไมเ กนิ 18 ป โดยผูเยาวไมเต็มใจเปนความผิด ผูท่ีรับซื้อหรือ
ขายตัวเด็กทพ่ี รากฯ ตอ งรบั โทษเชนเดียวกับผูพราก ผูทีพ่ รากฯ หรือรบั ซ้ือเดก็ ทถ่ี ูกพรากฯ ไปเปนโสเภณี
เปน เมียนอยของคนอ่นื หรือเพอ่ื ขม ขืนตอ งรบั โทษหนกั ข้นึ
การพรากผเู ยาวอ ายเุ กนิ 13 ป แตไมเกนิ 18 ป แมผ ูเยาวจ ะเต็มใจไปดวย ถานาํ ไปเพ่ือการอนาจาร
หรือคากําไรเปนความผดิ เชน พาไปขมขืน พาไปเปนโสเภณี เปน ตน
42
คําแนะนาํ ในการไปติดตอ สถานตี ํารวจ
การแจงความตาง ๆ
เพอ่ื ความสะดวก รวดเร็วและถูกตองตามกฎหมายและระเบยี บของทางราชการ เมอ่ื ทานไปติดตอ
ท่ีสถานีตํารวจ ทานควรเตรียมเอกสารที่จําเปนติดตัวไปดวย คือ บัตรประจําตัวประชาชน
หรอื หลักฐานตา ง ๆ ท่ีเกย่ี วกับเร่อื งทจ่ี ะแจง โดยนาํ ไปแสดงตอเจา หนาท่ีตํารวจ เชน เสื้อผาของผู
ถกู ขมขนื ทมี่ คี ราบอสุจิ หรือรอยเปอ นอยางอน่ื อันเกดิ จากการขม ขนื และส่ิงของตาง ๆ ของผูตองหาท่ีตก
อยใู นที่เกดิ เหตุ ทะเบยี นบา นของผเู สยี หาย รปู ถา ย หรือทอี่ ยูของผูต องหาตลอดจนหลกั ฐานอ่นื ๆ (ถาม)ี
การแจง พรากผูเยาว หลักฐานตาง ๆ ควรนําไปแสดงตอเจาหนาที่ตํารวจคือ สูจิบัตรของผูเยาว ทะเบียน
บานของผูเยาว รปู ถายผเู ยาวใบสาํ คญั อ่ืนๆ ท่ีเกย่ี วกบั ผเู ยาว (ถา ม)ี
หมายเหตุ ในการไปแจง ความหรือรองทุกขตอพนักงานสอบสวนน้ัน นอกจากนําหลักฐานไป
แสดงแลว ถาทา นสามารถพาพยานบคุ คลท่ีรูเหน็ หรือเกี่ยวของกับเหตุการณไปพบเจาพนักงานสอบสวน
ดวยจะเปน ประโยชนแกท า นและพนกั งานสอบสวนเปนอยา งมาก เพราะจะสามารถดําเนินเร่ืองของทาน
ใหแ ลวเสรจ็ ไดเ ร็วขน้ึ
กิจกรรม
อธบิ ายคาํ ถามตอ ไปน้ีในชัน้ เรียน
1. พัฒนาการทางเพศมกี ข่ี ้ันตอน อะไรบา ง
2. อารมณท างเพศอาจแบง ตามความรนุ แรงไดเ ปน 3 ระดบั มีอะไรบา ง
3. มีวิธจี ดั การอารมณทางเพศอยางไรบาง
4. การจะมคี วามผดิ ฐานทาํ อนาจารได ตองมีองคประกอบอะไรบา ง
5. ตามขอ กฎหมายการพรากผเู ยาวหมายถึงอะไร