The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

กลุ่มพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สำนักงาน กศน.

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by maw.nfe, 2020-04-16 06:17:32

สุขศึกษา พลศึกษา ม.ปลาย

กลุ่มพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สำนักงาน กศน.

หนงั สือเรียนสาระทกั ษะการดาเนินชีวติ

รายวชิ า สุขศึกษา พลศึกษา

(ทช31002)

ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย
(ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560)

หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พ้นื ฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551

สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั
สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศึกษาธิการ

ห้ามจาหน่าย

หนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชน
ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 14 /2555

หนงั สือเรียนสาระทกั ษะการดาเนินชีวติ

รายวชิ า สุขศึกษา พลศึกษา (ทช31002)

ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย
ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560

ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 14/2555

คํานาํ

กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551 เม่อื วนั ท่ี 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑแ ละวิธีการจัดการศึกษานอกโรงเรียน
ตามหลักสูตรการศึกษาข้นั พื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ซ่ึงเปนหลักสูตรท่ีพัฒนาข้ึนตามหลักปรัชญาและ
ความเช่ือพ้ืนฐานในการจัดการศึกษานอกโรงเรียนท่ีมีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรูและสั่งสม
ความรูและประสบการณอยา งตอเน่อื ง

ในปง บประมาณ 2554 กระทรวงศกึ ษาธิการไดก าํ หนดแผนยทุ ธศาสตรใ นการขับเคลื่อนนโยบาย
ทางการศกึ ษาเพอื่ เพิม่ ศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขนั ใหป ระชาชนไดม ีอาชพี ทสี่ ามารถสราง
รายไดที่มั่งคั่งและม่ันคง เปนบุคลากรท่ีมีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม และมีจิตสํานึก
รับผิดชอบตอตนเองและผอู น่ื สาํ นักงาน กศน. จึงไดพ จิ ารณาทบทวนหลกั การ จุดหมาย มาตรฐาน ผลการ
เรียนรูท่ีคาดหวัง และเนื้อหาสาระ ท้ัง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับ
การศึกษา ขั้นพนื้ ฐาน พุทธศกั ราช 2551 ใหมคี วามสอดคลองตอบสนองนโยบายกระทรวงศึกษาธิการ
ซ่งึ สงผลใหต อ งปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพิ่มและสอดแทรกเนื้อหาสาระเก่ียวกับอาชีพ คุณธรรม
จริยธรรมและการเตรยี มพรอ ม เพอ่ื เขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาที่มีความเก่ียวของสัมพันธกัน แต
ยังคงหลักการและวิธีการเดิมในการพัฒนาหนังสือที่ใหผูเรียนศึกษาคนควาความรูดวยตนเอง ปฏิบัติ
กิจกรรม ทําแบบฝกหัด เพ่ือทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปลี่ยนเรียนรูกับกลุม หรือ
ศกึ ษาเพิ่มเติมจากภูมิปญญาทอ งถนิ่ แหลงการเรยี นรแู ละสื่ออ่นื

การปรับปรุงหนังสือเรียนในครั้งน้ี ไดรับความรวมมืออยางดีย่ิงจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวชิ า และผูเก่ยี วของในการจัดการเรียนการสอนท่ีศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากส่ือ
ตา ง ๆ มาเรยี บเรียงเนอื้ หาใหค รบถวนสอดคลอ งกบั มาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวัง ตัวช้ีวัดและกรอบ
เน้อื หาสาระของรายวชิ า สาํ นกั งาน กศน.ขอขอบคุณผมู ีสวนเก่ยี วขอ งทุกทานไว ณ โอกาสน้ี และหวังวา
หนงั สอื เรยี น ชุดนจ้ี ะเปนประโยชนแ กผ เู รียน ครู ผสู อน และผูเกีย่ วขอ งในทกุ ระดบั หากมีขอ เสนอแนะ
ประการใด สาํ นกั งาน กศน. ขอนอมรับดว ยความขอบคุณยงิ่

สารบญั หนา

คาํ นาํ 1
คาํ แนะนาํ การใชแบบเรียน 2
โครงสรางรายวชิ า 5
บทที่ 1 การทํางานของระบบในรา งกาย 11
13
เรื่องท่ี 1 การทํางานของระบบยอยอาหาร 16
เรื่องท่ี 2 การทํางานของระบบขับถาย 24
เรื่องที่ 3 การทํางานของระบบประสาท 28
เรื่องท่ี 4 การทํางานของระบบสบื พันธุ 29
เรื่องที่ 5 การทํางานของระบบตอมไรท อ 30
เรอ่ื งที่ 6 การดแู ลรักษาระบบของรางกายท่สี ําคญั 34
บทท่ี 2 ปญ หาเพศศกึ ษา 35
เรื่องท่ี 1 ทกั ษะการจดั การปญ หาทางเพศ 37
เร่อื งที่ 2 ปญหาทางเพศในเด็กและวัยรนุ 43
เรื่องท่ี 3 การจดั การกบั อารมณ และความตอ งการทางเพศ 44
เรื่องที่ 4 ความเชือ่ ท่ีผิดๆ ทางเพศ 50
เรื่องท่ี 5 กฎหมายทีเ่ กี่ยวขอ งกบั การละเมดิ ทางเพศ 54
บทที่ 3 อาหารและโภชนาการ 62
เรอ่ื งที่ 1 โรคขาดสารอาหาร 63
เร่ืองท่ี 2 การสขุ าภิบาลอาหาร 67
เร่อื งที่ 3 การจดั โปรแกรมอาหารใหเ หมาะสมกับบคุ คลในครอบครวั 77
บทที่ 4 การเสรมิ สรา งสุขภาพ 78
เรอ่ื งที่ 1 การรวมกลมุ เพือ่ เสรมิ สรา งสุขภาพในชมุ ชน 80
เรอ่ื งที่ 2 การออกกาํ ลังกายเพอ่ื สุขภาพ
บทท่ี 5 โรคทถ่ี ายทอดทางพนั ธุกรรม
เรอื่ งที่ 1 โรคทถี่ ายทอดทางพันธุกรรม
เรอื่ งที่ 2 โรคทางพันธกุ รรมทีส่ าํ คญั

บทที่ 6 ความปลอดภัยจากการใชยา 87

เรื่องท่ี 1 หลกั การและวิธกี ารใชยาทถ่ี กู ตอง 88
เร่ืองท่ี 2 อนั ตรายจากการใชยา 90
เรอ่ื งท่ี 3 ความเช่ือเก่ยี วกบั การใชยา 96
บทที่ 7 ผลกระทบจากสารเสพตดิ
101

เรอ่ื งที่ 1 ปญหาการแพรร ะบาดของสารเสพติดในปจ จุบนั 102
เรอ่ื งท่ี 2 แนวทางการปองกันการแพรร ะบาดของสารเสพติด 105
เร่ืองท่ี 3 กฎหมายท่ีเกี่ยวกับสารเสพติด 108
บทท่ี 8 ทกั ษะชวี ติ เพือ่ สขุ ภาพจิต
112

เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสาํ คัญของทกั ษะชวี ติ 113
เรอ่ื งที่ 2 ทกั ษะการตระหนกั ในการรูตน 115
เรื่องที่ 3 ทักษะการจดั การกบั อารมณ 118
เรื่องท่ี 4 ทักษะการจดั การความเครยี ด 120
บทที่ 9 อาชพี จาํ หนา ยอาหารสําเรจ็ รปู ตามสขุ าภบิ าล
123

เรอ่ื งท่ี 1 การถนอมอาหารโดยใชค วามรอนสงู 124
เรื่องท่ี 2 การถนอมอาหารโดยใชความเย็น 128
เรอ่ื งที่ 3 การถนอมอาหารโดยการทาํ แหง 129
เรอ่ื งที่ 4 การถนอมอาหารโดยการหมกั ดอง 132
เรอ่ื งที่ 5 การถนอมอาหารโดยการใชร งั สี 132

เรอ่ื งที่ 6 อาชีพจาํ หนา ยอาหารสําเร็จรปู ตามหลักสขุ าภิบาล 135
เร่ืองที่ 7 การจัดตกแตง รานและการจัดสินคา อาหารสาํ เรจ็ รปู ตามหลกั สขุ าภิบาล 136
เรื่องที่ 8 พฤตกิ รรมผูบริโภคกับชองทางการจําหนายอาหารสําเร็จรปู 140
เรื่องที่ 9 การบริหารจดั การธุรกิจ 143
เรื่องที่ 10 การกําหนดราคาขาย 144
เรื่องที่ 11 คุณธรรมในการประกอบอาชพี 145
เรื่องที่ 12 หนวยงานสงเสรมิ และสนับสนุนในประเทศไทย 146
บรรณานุกรม

คําแนะนําการใชหนงั สือเรยี น

หนังสือเรียนสาระทักษะการดําเนินชีวิต รายวิชาสุขศึกษา พลศึกษา รหัส ทช 31002
ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เปนหนังสือเรียนท่ีจัดทําข้ึน สําหรับผูเรียนที่เปนนักศึกษาการศึกษา
นอกระบบในการศึกษาหนังสือเรียนสาระทักษะการดําเนินชีวิต รายวิชาสุขศึกษา พลศึกษา ผูเรียน
ควรปฏบิ ตั ิดงั น้ี

1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูที่คาดหวังและ
ขอบขา ยเนือ้ หาของรายวชิ าน้นั ๆ โดยละเอยี ด

2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามที่กําหนดแลว
ตรวจสอบกบั แนวคาํ ตอบของกิจกรรม ถาผูเรียนตอบผิดควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนื้อหา
น้นั ใหมใหเ ขาใจ กอนที่จะศึกษาเรอื่ งตอ ๆ ไป

3. ปฏบิ ตั กิ ิจกรรมทายเรื่องของแตละเรื่อง เพ่ือเปนการสรุปความรู ความเขาใจของเนื้อหาใน
เรอื่ งนั้น ๆ อกี ครงั้ และการปฏบิ ัติกจิ กรรมของแตละเนอ้ื หา แตล ะเร่ือง ผเู รียนสามารถนําไปตรวจสอบกับ
ครแู ละเพ่ือน ๆ ทร่ี วมเรียนในรายวชิ าและระดบั เดียวกันได

4. หนังสอื เรียนเลมนมี้ ี 9 บท
บทที่ 1 เรื่อง การทาํ งานของระบบในรา งกาย
บทที่ 2 เรื่อง ปญหาเพศศึกษา
บทที่ 3 เรอ่ื ง อาหารและโภชนาการ
บทที่ 4 เรอ่ื ง การเสรมิ สรา งสุขภาพ
บทท่ี 5 เรอื่ ง โรคทถ่ี ายทอดทางพันธุกรรม
บทที่ 6 เรื่อง ปลอดภยั จากการใชย า
บทท่ี 7 เร่ือง ผลกระทบจากสารเสพติด
บทท่ี 8 เรือ่ ง ทกั ษะชีวิตเพอ่ื สขุ ภาพชีวติ
บทท่ี 9 อาชพี จําหนายอาหารสาํ เร็จรปู ตามสขุ าภบิ าล

โครงสรางรายวิชา สขุ ศกึ ษา พลศึกษา
ระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย
(ทช31002)

สาระสําคัญ

ศกึ ษา ฝก ปฏิบตั ิ และประยกุ ตใชเกี่ยวกับสุขศึกษา พลศึกษา เรื่องเก่ียวกับระบบตาง ๆ ของรางกาย
เปาหมายชีวิต ปญหาเกี่ยวกับเพศศึกษา อาหารและโภชนาการ เสริมสรางสุขภาพ โรคท่ีถายทอดทาง
พันธุกรรม ปลอดภัยจากการใชยา ผลกระทบจากสารเสพติด อันตรายรอบตัว และทักษะชีวิต
เพ่ือสขุ ภาพจิต เพือ่ ใชป ระโยชนใ นการวางแผนพัฒนาสขุ ภาพของตนเองและครอบครัว นําไปประยกุ ตใช
ในชวี ติ ประจาํ วนั ในการดําเนินชีวติ ของตนเอง และครอบครวั ไดอยางเหมาะสม ปลอดภัย

ผลการเรียนที่คาดหวงั

1. อธบิ ายการทํางานของระบบตา ง ๆ ในรา งกายไดถ กู ตอง
2. วางแผนเปาหมายชีวิต ตลอดจนเรอื่ งปญหาเก่ยี วกับเพศศกึ ษาได
3. เรยี นรูเรอื่ งการวางแผนในการสรางเสรมิ สขุ ภาพเกย่ี วกบั อาหาร
4. อธบิ ายถงึ โรคท่ถี ายทอดทางพันธกุ รรมได
5. วางแผนปองกนั เกย่ี วกับอุบัติเหตุ อุบตั ภิ ยั ไดอ ยางถกู ตอ ง
6. มีความรูในการพฒั นาทักษะชวี ติ ใหด ีได

ขอบขา ยเน้อื หา

บทที่ 1 เรอื่ ง การทํางานของระบบในรางกาย
บทท่ี 2 เรื่อง ปญหาเพศศึกษา
บทที่ 3 เรอื่ ง อาหารและโภชนาการ
บทที่ 4 เรอื่ ง การเสรมิ สรางสุขภาพ
บทที่ 5 เรอ่ื ง โรคทถ่ี า ยทอดทางพันธุกรรม
บทที่ 6 เรอื่ ง ความปลอดภัยจากการใชย า
บทที่ 7 เรอ่ื ง ผลกระทบจากสารเสพติด
บทท่ี 8 เรอื่ ง ทักษะชวี ิตเพื่อสุขภาพจิต
บทท่ี 9 อาชพี จําหนายอาหารสาํ เร็จรูปตามสุขาภบิ าล

1

บทที่ 1
การทาํ งานของระบบในรา งกาย

สาระสําคัญ

พัฒนาการของมนุษยจะเกิดการเจริญเติบโตอยางเปนปกติ หากการทํางานของระบบตาง ๆ
ในรางกายเปนไปอยางราบรื่นไมเจ็บปวย จึงจําเปนตองเรียนรูถึงกระบวนการทํางาน การปองกันและ
การดแู ลรักษาใหร ะบบตาง ๆ เปน ไปอยา งมีประสิทธิภาพ

ผลการเรียนรูทคี่ าดหวัง
1. เขาใจการทาํ งานของระบบตา งๆ ในรา งกาย
1.1. การทาํ งานของระบบยอยอาหาร
1.2. การทาํ งานของระบบขบั ถา ย
1.3. การทํางานของระบบประสาท
1.4. การทํางานของระบบสบื พันธุ
1.5. การทาํ งานของระบบตอมไรท อ
2. สามารถดูแลรกั ษาปอ งกันความผดิ ปกติของระบบอวัยวะสําคัญ 5 ระบบ รวมทั้งสรางเสริม
และดํารงประสิทธิภาพได

ขอบขายเนอ้ื หา

เรอ่ื งที่ 1 การทาํ งานของระบบยอยอาหาร
เรอ่ื งท่ี 2 การทาํ งานของระบบขบั ถาย
เรอ่ื งท่ี 3 การทํางานของระบบประสาท
เรอ่ื งท่ี 4 การทํางานของระบบสืบพันธุ
เรื่องที่ 5 การทาํ งานของระบบตอ มไรทอ
เรอ่ื งท่ี 6 การดแู ลรกั ษาระบบของรา งกายที่สําคัญ

2

การทาํ งานของระบบตาง ๆ ในรางกาย

การทํางานของระบบอวัยวะตาง ๆ ภายในรางกาย เปนไปโดยธรรมชาติอยางมีระเบียบและ
ประสานสัมพันธกนั โดยอัตโนมัติ จึงเปนเร่ืองที่เราตองศึกษา เรียนรูใหเขาใจเก่ียวกับวิธีการสรางเสริม
และการดาํ รงประสิทธภิ าพการทํางานของระบบอวยั วะเหลานั้นใหใชงานไดน านทสี่ ดุ

ระบบอวัยวะของรางกาย ทําหนาทแ่ี ตกตา งกนั และประสานกนั อยา งเปน ระบบ ซ่ึงระบบท่ีสําคัญ
ของรา งกาย 5 ระบบ มีหนาทแ่ี ละอวัยวะทเ่ี กีย่ วขอ ง ดังน้ี

เร่ืองที่ 1 การทาํ งานของระบบยอ ยอาหาร

มนุษยเปนผูบริโภคโดยการรับประทานอาหารเพ่ือใหรางกายเจริญเติบโต ดํารงอยูไดและ
ซอ มแซมสวนทีส่ ึกหรอ มนษุ ยจงึ มรี ะบบการยอยอาหารเพ่ือนําสารอาหารแรธาตุและน้ําใหเปนพลังงาน
เพื่อใชใ นการดาํ รงชีวิต

การยอยอาหารเปน กระบวนการเปลยี่ นแปลงสารอาหารทมี่ ขี นาดใหญใ หเ ลก็ ลงจนรา งกายดูดซึม
ไปใชได การยอ ยอาหารมี 3 ข้นั ตอน คือ

1) การยอ ยอาหารในปาก เปนกระบวนการยอ ยอาหารในสว นแรก อวัยวะที่เกี่ยวขอ งกับการยอ ย
อาหาร ไดแก ฟนและตอมน้ําลาย ทางเดินอาหารเริ่มตั้งแตปาก มีฟนทําหนาท่ีบดอาหาร ตอมนํ้าลาย
จะหลงั่ น้ําลายมาเพือ่ ยอยแปง ในน้ําลายมเี มือกชวยในการหลอล่ืนอาหารใหกลืนไดสะดวก การหลั่งน้ําลาย
อาศยั รสและกล่นิ อาหาร เมอื่ อาหารถูกบดเคยี้ วในปากแลว จะเขา สูหลอดอาหารโดยการกลนื

2) การยอยอาหารในกระเพาะอาหาร เปนอวยั วะท่ีอยูตอ จากหลอดอาหาร ใตกระบงั ลมดานซา ย
ดา นลางตดิ กับลําไสเ ล็ก มลี ักษณะเปน กระพุงรูปตวั เจ (J) ผนังกัน้ เปนกลามเนื้อเรียบ ยืดหดไดดี การยอย
ในกระเพาะอาหาร ผนังกระเพาะอาหารมกี ลามเน้ือแขง็ แรง ยืดหยุนและขยายความจุไดถึง 1,000 – 1,200
ลกู บาศกเ ซนติเมตร มกี ลา มเนอ้ื หรู ูด 2 แหง คือ กลามเนื้อหูรูดที่ตอกับหลอดอาหารและกลามเน้ือหูรูดท่ี
ตอกับลาํ ไสเ ล็ก ผนังดานในของกระเพาะอาหารมีตอมสรางเอนไซมส ําหรับยอ ยอาหาร เมื่ออาหารเคลื่อน
ลงสกู ระเพาะอาหารจะกระตุนใหมีการหลั่งเอนไซมออกมา ซ่ึงประกอบดวย กรดไฮโดรคอลิก (HCL)
ชวยเปลี่ยนเพปซโิ นเจนและไทรเรนนิน จากผนังกระเพาะใหเปนเพปซินและเรนนิน พรอมที่จะทํางาน
ชวยยอ ยโปรตนี นอกจากนี้ยังสรางนา้ํ เมอื กมีฤทธิ์เปนดา ง (base) เคลือบกระเพาะอาหาร กรดในกระเพาะ
อาหารจะทาํ ลายแบคทเี รยี ท่ีตดิ มากบั อาหาร อาหารจะอยูในกระเพาะอาหารประมาณ 30 นาที ถงึ 3 ชัว่ โมง
ขน้ึ อยกู ับชนิดของอาหาร โปรตนี จะถกู ยอ ยในกระเพาะอาหารโดยเอนไซมเ พปซนิ กระเพาะอาหารมีการ
ดูดซมึ สารบางสวนได เชน สามารถดดู ซึมแอลกอฮอลไ ดดถี ึงรอยละ 30-40

3

3) การยอ ยอาหารในลําไส ลาํ ไสเล็กอยูตอจากกระเพาะอาหาร มีลักษณะเปนทอที่ขดซอนกัน
ไปมาในชอ งทอง ยาวประมาณ 5-7 เมตร ลําไสเล็กจะผลิตเอนไซมเพ่ือยอยโปรตีน คารโบไฮเดรตและ
ไขมัน

การยอยอาหารในลําไสเล็ก อาหารจะเคลือ่ นจากกระเพาะอาหารผานกลามเนือ้ หรู ดู เขา สูลาํ ไสเลก็
การยอยอาหารในลําไสเ ล็กเกิดจากการทํางานของอวัยวะ 3 ชนิด คือ ตับออน ผนังลําไสเล็กและตับจะหลั่ง
สารออกมาทํางานรว มกนั

ตับออ น (Pancreas) ทาํ หนา ท่ีสรา งฮอรโ มนควบคมุ ระดบั นาํ้ ตาลในเลอื ดและเอนไซมในการยอ ย
อาหาร เอนไซมท ่ีสรางขึ้นจะอยใู นรปู ทีย่ ังทาํ งานไมได ตองอาศยั เอนไซมจากลําไสเปลี่ยนสภาพที่พรอม
จะทาํ งานได ซึ่งเปน เอนไซมสาํ หรับยอ ยโปรตนี นอกจากนน้ั ยงั สรางเอนไซมสําหรับยอยคารโบไฮเดรต
และไขมันอีกดว ย นอกจากนยี้ ังสรา งสารโซเดียมไฮโดรเจนคารบ อเนตมีฤทธิ์เปน (base) เพือ่ ลดความเปน
กรดจากกระเพาะอาหาร

ผนงั ลําไสเล็ก จะผลติ เอนไซมเพอื่ ยอ ยโปรตนี คารโบไฮเดรตและไขมัน ลําไสเล็กแบงออกเปน
3 สวน คอื

- ลําไสเล็กสวนตน หรือเรียกวา ดโู อดินัม (Duodenum)
- ลําไสเ ลก็ สวนกลาง หรือ เรียกวา เจจนู ัม (Jejunum)
- ลําไสเล็กสว นปลาย หรือเรียกวา ไอเลียม (Ileum)
ตับ (Liver) ทําหนา ท่สี รา งน้าํ ดีเก็บไวใ นถงุ น้าํ ดี นา้ํ ดมี ีสวนประกอบสาํ คัญ คือ นํา้ ดชี วยใหไขมัน
แตกตวั และละลายนา้ํ ได ทําใหเอนไซมลิเพสจากตับออนและลําไสเล็กยอยไขมันใหเปนกรดไขมันและ
กลเี ซอรอล
การดูดซมึ ลําไสเปนบรเิ วณท่ีมกี ารดูดซมึ ไดดที ส่ี ดุ ผนังดานในลําไสเล็กเปนคลื่นและมีสวนย่ืน
ออกมาเปนปุมเลก็ ๆ จํานวนมากเรยี กวา วิลลัส (villus) ที่ผิวดานนอกของเซลลวิลลัสมีสวนท่ีย่ืนออกไป
อีก เรียกวา ไมโครวิลไล (microvilli) เพื่อเพมิ่ พืน้ ทใ่ี นการดูดซมึ ภายในวิลลัสแตล ะอนั มเี สนเลือดและเสน
นาํ้ เหลือง ซงึ่ จะรับอาหารทยี่ อยแลวทซ่ี มึ ผา นผนังบลุ าํ ไสเ ล็กเขา มา

4

สารอาหารเกือบทุกชนิดรวมท้ังวิตามินหลายชนิดจะถูกดูดซึมที่บริเวณดูโอดินัม สําหรับลําไส
เลก็ สว นเจจูนมั จะดดู ซึมอาหารพวกไขมนั สวนของไอเลียมดดู ซมึ วติ ามนิ บี 12 และเกลือนํ้าดี สารอาหาร
สวนใหญแ ละนํา้ จะเขาสเู สนเลือดฝอย โมโนแซก็ คาไรด กรดอะมโิ นและกรดไขมนั จะเขาสเู สน เลือดฝอย
เขา สเู สน เวน (vein) ผานตบั กอ นเขา สหู วั ใจ โมโนแซ็กคาไรดท ถ่ี ูกดูดซึมถามมี ากเกินความตองการจะถูก
สงั เคราะหใ หเ ปน ไกลโคเจนเกบ็ ไวท ่ตี ับและกลามเน้ือ ไกลโคเจนในตบั อาจเปล่ยี นกลับไปเปน กลโู คสได
อีก กลโู คสกจ็ ะนํามาสลายใชในกิจกรรมตาง ๆ ของเซลล

สวนไขมันจะเขาไปในกระแสเลือดถูกนําไปใชในดานตาง ๆ ใชเปนแหลงพลังงานซึ่งเปน
สวนประกอบของเยื่อหุม เซลลและโครงสรางอื่นๆ ของเซลล บางสวนเปลี่ยนไปเปนกลูโคส ไกลโคเจน
และกรดอะมิโนบางชนดิ สว นที่เหลือจะเก็บสะสมไวในเซลลที่เก็บไขมัน ซึ่งมีอยูทั่วรางกายใตผิวหนัง
หนาทอง สะโพกและตนขา อาจสะสมท่ีอวัยวะอื่น ๆ อีก เชน ไต หัวใจ เปนตน ทําใหประสิทธิภาพ
ของการทํางานของอวัยวะเหลานีล้ ดลง

กรดอะมิโนที่ไดรับจากอาหาร จะถูกนําไปสรางเปนโปรตีนใหมเพ่ือใชเปนสวนประกอบของ
เซลลเ น้อื เยอ่ื ตาง ๆ ทาํ ใหรา งกายเจริญเติบโตหรือมกี ารสรางเซลลใหม รา งกายจะนาํ ไขมันและโปรตีนมา
ใชเ ปน แหลงพลงั งานไดใ นกรณีทีร่ างกายขาดคารโบไฮเดรต โปรตีนทเ่ี กินความตอ งการของรางกายจะถกู
ตับเปลยี่ นใหเ ปน ไขมันสะสมไวใ นเนอ้ื เยื่อ การเปล่ยี นโปรตีนใหเ ปนไขมันจะมกี ารปลอยกรดอะมิโนบาง
ชนดิ ท่ีเปน อันตรายตอ ตับและไต ในกรณีที่ขาดอาหารพวกโปรตีนจงึ เปน ปญ หาทีส่ าํ คญั อยา งย่งิ เน่ืองจาก
การเปลย่ี นแปลงกระบวนการทางเคมี เซลลต อ งใชเอนไซมซ่ึงเปนโปรตนี ท้ังสน้ิ

อาหารทเ่ี หลือจากการยอยและดดู ซมึ แลว จะผา นเขา สูลาํ ไสใหญ เซลลท บ่ี ผุ นงั ลําไสใหญสามารถ
ดดู นํ้า แรธ าตุและวิตามนิ จากกากอาหารเขา กระแสเลอื ด กากอาหารจะผานไปถงึ ไสตรง (rectum) ทายสุด
ของไสตรงคือ ทวารหนักเปนกลามเนื้อหูรูดที่แข็งแรงมาก ทําหนาที่บีบตัวชวยในการขับถาย จาก
การศึกษาพบวา อาหารท่ีรับประทานเขา ไปจะไปถงึ บรเิ วณไสต รงในชั่วโมงท่ี 12 กากอาหารจะอยใู นลาํ ไส
ตรงจนกวา จะเตม็ จงึ จะเกิดการปวดอุจจาระ และขบั ถา ยออกไปตามปกติ

ภาพลําไสใหญ

5

เร่ืองท่ี 2 การทํางานของระบบขับถาย

ระบบขบั ถาย
การขับถายเปนกระบวนการกําจัดของเสียท่ีรางกายไมตองการออกมาภายนอกรางกาย เรียกวา

การขับถายของเสีย อวัยวะที่เก่ียวของกับการกําจัดของเสีย ไดแก ปอด ผิวหนัง กระเพาะปสสาวะ และ
ลาํ ไสใหญ เปนตน

ปอด เปน อวยั วะหน่ึงในรา งกายท่ีมีความสาํ คัญอยา งยิง่ ในสตั วม ีกระดกู สนั หลงั ใชในการหายใจ
หนา ที่หลกั ของปอดก็คือการแลกเปลี่ยนกาซออกซิเจนจากส่ิงแวดลอมเขาสูระบบเลือดในรางกาย และ
แลกเปลย่ี นเอากา ซคารบ อนไดออกไซดออกจากระบบเลือดออกสูสิ่งแวดลอม ทํางานโดยการประกอบ
กันข้ึนของเซลลเปนจํานวนลานเซลล ซ่ึงเซลลที่วาน้ีมีลักษณะเล็กและบางเรียงตัวประกอบกันเปนถุง
เหมอื นลูกโปง ซงึ่ ในถุงลูกโปงนเี้ องท่มี กี ารแลกเปลย่ี นกาซตา ง ๆ เกดิ ขึ้น นอกจากการทํางานแลกเปลี่ยน
กา ซแลวปอดยงั ทาํ หนาที่อ่นื ๆ อีก

คําวา ปอดในภาษาองั กฤษ ใชคาํ วา lung มนุษยมีปอดอยูใ นทรวงอก มีสองขาง คอื ขวาและซาย
ปอดมลี กั ษณะนม่ิ รางกายจงึ มกี ระดกู ซโ่ี ครงคอยปกปอ งปอดไวอกี ชนั้ หนง่ึ ปอดแตละขางจะมถี ุงบาง ๆ
2 ชน้ั หมุ อยู เรยี กวา เยื่อหุมปอด เยอ่ื หุม ปอดทีเ่ ปนถงุ บาง ๆ 2 ชั้นนี้เรียกวา เย่ือหุมปอดชั้นใน และเย่ือหุม
ปอดชั้นนอก เย่อื หุมปอดชัน้ ในจะแนบตดิ ไปกับผิวของปอด สวนเย่ือหุมปอดช้ันนอกจะแนบติดไปกับ
ชอ งทรวงอกระหวางเยื่อหมุ ปอด 2 ชั้นบาง ๆ น้ีจะมีชองวาง เรียกวา ชองเย่ือหุม ในชองเย่ือหุมปอดจะมี
ของเหลวคอยหลอลืน่ อยู เรียกวา ของเหลวเยื่อหุมปอด ของเหลวน้ีจะชวยใหเย่ือหุมปอดแตละชั้นสไลด
ไปมาระหวางกนั ไดโดยไมเสียดสกี ัน และของเหลวเย่ือหมุ ปอดก็ยงั ชว ยยดึ เย่อื หุมปอดทง้ั สองชนั้ ไวไมให
แยกจากกันโดยงาย ปอดขา งซายน้ันมีขนาดเล็กกวาปอดขางขวา เพราะปอดขางซายตองเวนที่เอาไวให
หัวใจอยูในทรวงอกดวย

การทํางานของปอด
การแลกเปลี่ยนกาซและการใชออกซิเจน เม่ือเราหายใจเขา อากาศภายนอกจะเขาสูอวัยวะของ

ระบบหายใจไปยังถุงลมในปอดท่ีผนังของถุงลมมีหลอดเลือดแดงฝอยติดอยู ดังนั้น อากาศจึงมีโอกาส
ใกลช ดิ กับเม็ดเลือดแดงมาก ออกซิเจนก็จะผานผนังนี้เขาสูเม็ดเลือดแดง และคารบอนไดออกไซดก็จะ
ออกจากเมด็ เลือดผา นผนงั ออกมาสถู ุงลม ปกติในอากาศจะมีออกซิเจนอยรู อ ยละ 20 แตอ ากาศทเ่ี ราหายใจ
มีออกซิเจนอยรู อยละ 13

การกาํ จดั ของเสยี ทางปอด
การกําจดั ของเสยี ทางปอด กาํ จดั ออกมาในรูปของน้ําและกาซคารบอนไดออกไซด ซึ่งเปนผลท่ี

ไดจ ากกระบวนการหายใจ โดยนํา้ และกาซคารบอนไดออกไซดแพรออกจากเซลลเขาสูหลอดเลือดและ
เลือดจะทําหนาที่ลําเลียงไปยังปอด แลวแพรเขาสูถุงลมที่ปอด หลังจากน้ันจึงเคล่ือนผานหลอดลมแลว
ออกจากรายกายทางจมูก ซ่ึงเรียกวา กระบวนการ Metabolism

6

7. ผิวหนงั
ผิวหนังของคนเปนเน้ือเยื่อที่อยูชั้นนอกสุด ที่หอหุมรางกายเอาไว ผิวหนังของผูใหญคนหน่ึง
มีเน้ือท่ีประมาณ 3,000 ตารางน้ิว ผิวหนังตามสวนตาง ๆ ของรางกาย จะหนาประมาณ 14 มิลลิเมตร
แตกตา งกนั ไปตามอวัยวะ และบริเวณท่ีถูกเสียดสี เชน ผิวหนังท่ีศอกและเขา จะหนากวาผิวหนังท่ีแขน
และขา

โครงสรา งของผวิ หนงั
ผิวหนังของคนเราแบงออกไดเ ปน 2 ช้นั คอื หนังกาํ พรา และหนงั แท
1. หนังกําพรา (Epidemis) เปนผิวหนังท่ีอยูชั้นบนสุด มีลักษณะบางมาก ประกอบไป

ดว ยเซลล เรียงซอนกันเปนชั้น ๆ โดยเริ่มตนจากเซลลชั้นในสุด ติดกับหนังแท ซึ่งจะแบงตัวเติบโตข้ึน
แลว คอ ย ๆ เล่ือนมาทดแทนเซลลท ีอ่ ยชู ั้นบนจนถงึ ชน้ั บนสุด แลว กก็ ลายเปน ขไี้ คลหลดุ ออกไป

นอกจากนี้ ในชั้นหนังกําพรายังมีเซลล เรียกวา เมลานิน ปะปนอยูดวย เมลานินมีมาก
หรือนอยข้ึนอยูกับบุคคลและเชื้อชาติ จึงทําใหสีผิวของคนแตกตางกันไป ในช้ันของหนังกําพราไมมี
หลอดเลอื ด เสน ประสาท และตอ มตาง ๆ นอกจากเปน ทางผา นของรเู หง่อื เสน ขนและไขมันเทานัน้

2. หนังแท (Dermis) เปน ผิวหนังทอ่ี ยูชั้นลา ง ถดั จากหนังกําพรา และหนากวาหนังกาํ พรา
มาก ผิวหนงั ชน้ั นี้ประกอบไปดว ยเนอื้ เยอื่ คอลลาเจน (Collagen) และอีลาสติน (Elastin) หลอดเลือดฝอย
เสน ประสาท กลามเนื้อเกาะเสน ขน ตอมไขมนั ตอมเหง่อื และมีขุมขนกระจายอยูทว่ั ไป

หนาทีข่ องผิวหนัง
1. ปอ งกันและปกปดอวัยวะภายในไมใหไ ดร ับอนั ตราย
2. ปอ งกันเช้ือโรคไมใ หเขาสรู า งกายโดยงา ย
3. ขับถายของเสียออกจากรางกาย โดยตอ มเหง่ือทาํ หนาที่ ขับเหงอื่ ออกมา
4. ชวยรักษาอุณหภูมขิ องรางกายใหค งท่ี โดยระบบหลอดเลอื ดฝอยและการระเหยของเหงื่อ
5. รับความรูสกึ สัมผัส เชน รอ น หนาว เจ็บ ฯลฯ
6. ชวยสรา งวิตามินดีใหแกร า งกาย โดยแสงแดดจะเปลย่ี นไขมันชนดิ หนึ่งที่ผิวหนังใหเปน
วิตามินดีได
7. ขับไขมนั ออกมาหลอเล้ียงเสนผม และขน ใหเ งางามอยเู สมอและไมแ หง

7

การดแู ลรกั ษาผิวหนงั
ทุกคนยอมมีความตองการมีผิวหนังท่ีสวยงาม สะอาด ไมเปนโรคและไมเหี่ยวยนเกิน

กวา วัย ฉะนนั้ จึงควรดูแลรักษาผิวหนงั ตวั เอง ดงั นี้
1. อาบนาํ้ ชาํ ระรา งกายใหส ะอาดอยูเ สมอ โดย
1.1 อาบนาํ้ อยางนอ ยวันละ 2 คร้ัง ในเวลาเชา และเยน็ เพ่อื ชว ยชําระลางคราบ
เหงอ่ื ไคลและความสกปรกออกไป
1.2 ฟอกตัวดว ยสบูทมี่ ีฤทธิ์เปนดางออ น ๆ
1.3 ทําความสะอาดใหท วั่ โดยเฉพาะบริเวณใตร ักแร ขาหนีบ ขอพบั อวยั วะเพศ
งา มนวิ้ มือ นว้ิ เทา ใตค างและหลงั ใบหู เพราะเปน ท่ีอับและเกบ็ ความชน้ื
อยไู ดนาน
1.4 ในขณะอาบนํ้า ควรใชนิ้วมือ หรอื ฝา มือ ถตู ัวแรง ๆ เพ่อื ชวยใหร า งกายสะอาด
และยงั ชวยใหการหมุนเวียนของเลือดดขี ้ึน
1.5 เม่อื อาบนํา้ เสรจ็ ควรใชผ า เชด็ ตวั ท่ีสะอาด เช็ดตวั ใหแ หง แลวจงึ คอ ยสวมเสอ้ื ผา
2. หลังอาบนํ้า ควรใสเสื้อผาท่ีสะอาด และเหมาะสมกับอากาศและงานที่ปฏิบัติ เชน
ถา อากาศรอนกค็ วรใสเ ส้ือผา บาง เพือ่ ไมใ หเ หงอ่ื ออกมาก เปนตน
3. กินอาหารใหถูกตองและครบถวนตามหลักโภชนาการ โดยเฉพาะอาหารท่ีมี
วิตามินเอ เชน พวกน้าํ มันตับปลา ตบั สตั ว เนย นม ไขแ ดง เครื่องในสัตว มะเขือเทศ
มะละกอ รวมท้ังพืชใบเขียวและใบเหลือง วิตามินเอจะชวยใหผิวหนังชุมช้ืน
ไมเปนสะเก็ด ทาํ ใหเล็บไมเปราะและยงั ทาํ ใหเ สนผมไมร ว งงา ยอกี ดวย
4. ดมื่ นํ้ามาก ๆ เพอ่ื ทาํ ใหผิวหนังเปลงปลั่ง
5. ออกกําลังกายสมํ่าเสมอ เพ่อื ชวยใหการหมุนเวียนของเลือดดขี น้ึ
6. ควรใหผ ิวหนงั ไดร ับแสงแดดสมํ่าเสมอ โดยเฉพาะเวลาเชา ซึง่ แดดไมจดั เกินไป และ
พยายามหลีกเลย่ี งการถกู แสงแดดจา เพราะจะทําใหผ วิ หนังเกรยี มและกรานดาํ
7. ระมดั ระวังในการใชเครอ่ื งสําอาง เพราะอาจเกดิ อาการแพหรือทําใหผิวหนังอักเสบ
เปน อนั ตรายตอผิวหนงั ได หากเกิดอาการแพต อ งเลิกใชเคร่อื งสาํ อางชนิดนั้นทนั ที
8. เมื่อมสี ่ิงผิดปกติใด ๆ เกิดขน้ึ กับผิวหนงั ควรปรกึ ษาแพทย

8

ระบบขับถายปสสาวะ
อวยั วะทเี่ ก่ียวขอ งกับระบบขบั ถายปสสาวะมี ดงั นี้
1. ไต (Kidneys) มอี ยู 2 ขา ง รูปรางคลายเมล็ดถั่วแดง อยูทางดางหลังของชองทองบริเวณเอว

ไตขางขวามักจะอยตู ่ํากวา ขา งซา ยเลก็ นอย ในไตจะมหี ลอดไต (Nephron หรือ Kidney Tubule) ประมาณ
1 ลานหลอด ทําหนา ที่กรองปสสาวะออกจากเลอื ด ดงั นัน้ ไตจึงเปน อวัยวะสําคัญท่ีใชเปนโรงงานสําหรับ
ขบั ถายปสสาวะดวยการกรองของเสีย เชน ยเู รีย (Urea) เกลือแร และนาํ้ ออกจากเลือดที่ไหลผานเขามาให
เปนนาํ้ ปส สาวะแลว ไหลผา นกรวยไตลงสทู อ ไตเขาไปเกบ็ ไวทีก่ ระเพาะปสสาวะ

2. กรวยไต (Pelvis) คือ ชองกลวงภายในทม่ี รี ปู รางเหมอื นกรวย สว นของกนกรวยจะติดตอกับ
กา นกรวย ซึ่งกา นกรวยกค็ อื ทอ ไตนั่นเอง

3. ทอไต (Ureter) มีลักษณะเปนทอออกมาจากไตท้ัง 2 ขาง เช่ือมตอกับกระเพาะปสสาวะ
ยาวประมาณ 10 – 12 น้ิว จะเปนทางผานของปส สาวะจากไตไปสกู ระเพาะปส สาวะ

4. กระเพาะปสสาวะ (Urinary Bladder) เปนท่ีรองรับน้ําปสสาวะจากไตท่ีผานมาทางทอไต
สามารถขยายได ขับปสสาวะไดประมาณ 1 ลิตร แตถาเกิน 700 ซีซี (ลูกบาศกเซนติเมตร) อาจเปน
อนั ตรายได เมอ่ื มนี าํ้ ปสสาวะมาอยใู นกระเพาะปสสาวะมากข้ึนจะรูส กึ ปวดปส สาวะ

5. ทอปสสาวะ (Urethra) เปน ทอท่ีตอ จากกระเพาะปสสาวะไปสอู วยั วะเพศ ซ่ึงของเพศชายจะ
ผานอยูกลางองคชาต ซึ่งทอน้ีจะเปนทางผานของปสสาวะเพ่ือท่ีจะไหลออกสูภายนอก ปลายทอจึงเปน
ทางออกของปสสาวะ ทอ ปส สาวะของเพศชายยาว 20 เซนตเิ มตร ของเพศหญงิ ยาว 4 เซนตเิ มตร

9

กระบวนการขบั ถา ยปส สาวะ
กระบวนการทํางานในรางกายของคนเราจะทําใหเกิดของเสียตาง ๆ ออกจากเซลลเขาสูหลอด

เลือด เชน ยูเรีย (Uria) แอมโมเนีย (Ammonia) กรดยูริก (Uric Acid) เปนตน แลวเลือดพรอมของเสีย
ดังกลา ว จะไหลเวยี นมาท่ีไต ในวนั หน่งึ ๆ จะมเี ลอื ดไหลผานไตเปน จํานวนมาก โดยเลือดจะไหลเวียนสู
หลอดเลอื ดยอ ยที่อยใู นไต ไตจะทําหนาท่กี รองของเสียทอ่ี ยใู นเลือด รวมทัง้ นํา้ บางสวนแลวขับลงสูทอไต
ซง่ึ เราเรียกน้ําและของเสียท่ถี ูกขบั ออกมานี้วา “นํ้าปส สาวะ” เมื่อมีนํ้าปสสาวะผานเขามา ทอไตจะบีบตัว
เปน ระยะๆ เพือ่ ใหน ํา้ ปส สาวะลงสูกระเพาะปสสาวะทีละหยด จนมีนํ้าปสสาวะอยูในกระเพาะปสสาวะ
ประมาณ 200 – 250 ซีซี กระเพาะปสสาวะจะหดตวั ทําใหรูส กึ เร่ิมปวดปสสาวะ ถามีปริมาณนํ้าปสสาวะ
มากกวานี้จะปวดปสสาวะมากข้ึน หลังจากนั้นนา้ํ ปสสาวะจะถกู ขบั ผานทอปสสาวะออกจากรางกายทาง
ปลายทอ ปส สาวะ ในแตล ะวันรางกายจะขับนํ้าปสสาวะออกมาประมาณ 1 – 1.5 ลิตร แตทั้งน้ีข้ึนอยูกับ
ปริมาณนํ้าทเ่ี ขาสรู า งกาย จากอาหารและนํ้าดืม่ ดวยวา มมี ากนอ ยเพียงใด ถา มปี ริมาณนํ้ามากน้ําปสสาวะก็
จะมีมาก ทาํ ใหต อ งปสสาวะบอ ยครงั้ แตถาปรมิ าณนํ้าเขาสรู า งกายนอยหรือถูกขับออกทางเหง่ือมากแลว
จะทาํ ใหน้ําปส สาวะมนี อยลงดวย

การเสรมิ สรา งและดํารงประสทิ ธภิ าพการทํางานของระบบขบั ถา ยปสสาวะ
1. ดื่มนํ้าสะอาดมากๆ อยา งนอยวนั ละ 6 – 8 แกว จะชวยใหร ะบบขบั ถา ยปส สาวะดขี ึ้น
2. ควรปองกันการเปนน่ิวในระบบทางเดินปสสาวะโดยหลีกเลี่ยงการรับประทานผักที่มีสาร

ออกซาเลต (Oxalate) สูง เชน หนอ ไม ชะพลู ผกั แพรว ผกั กระโดน เปนตน เพราะผักพวกน้ีจะทําใหเกิด
การสะสมสารแคลเซียมออกซาเลต (Calcium Oxalate) ในไตและกระเพาะปสสาวะได แตควร
รบั ประทานอาหารประเภทเนอื้ สตั ว นม ไข ถ่ัวตาง ๆ เพราะอาหารพวกนี้มีสารฟอสเฟต (Phosphate) สูง
จะชว ยลดอัตราของการเกดิ น่ิวในระบบทางเดินปสสาวะได เชน นิ่วในไต นิ่วในทอไต นิ่วในกระเพาะ
ปสสาวะ เปนตน

3. ไมควรกล้ันปสสาวะไวนานจนเกินไป เพราะอาจทําใหเกิดการติดเชื้อในระบบทางเดิน
ปสสาวะได

4. เม่ือมีอาการผิดปกตเิ ก่ียวกบั ระบบทางเดินปสสาวะควรรบี ปรึกษาแพทย

ระบบขับถายของเสยี ทางลาํ ไสใ หญ
รา งกายมนษุ ยมกี ลไกตาง ๆ คลายเคร่ืองยนต รา งกายตอ งใชพ ลังงาน การเผาผลาญพลงั งานจะ

เกิดของเสีย ซง่ึ ของเสียทร่ี างกายตอ งกําจดั ออกไปมีอยู 2 ประเภท
1. สารทีเ่ ปนพิษตอ รางกาย
2. สารทีม่ ปี ริมาณมากเกินความตอ งการ

10

ระบบการขับถา ย เปน ระบบทรี่ า งกายขบั ถายของเสียออกไป ของเสียในรูปแกส คือ ลมหายใจ
ของเหลว คอื เหงอ่ื และปสสาวะของเสยี ในรูปของแข็งคอื อุจจาระ เชน

- อวัยวะทีเ่ กย่ี วขอ งกบั การขบั ถายของเสียในรูปของแขง็ คอื ลาํ ไสใหญ (ดรู ะบบยอ ย

อาหาร)

- อวัยวะที่เกีย่ วขอ งกบั การขบั ถา ยของเสยี ในรปู ของแกส คอื ปอด (ดรู ะบบหายใจ)
- อวัยวะท่เี กีย่ วขอ งกบั การขบั ถา ยของเสยี ในรปู ของเหลว คอื ไตและผิวหนัง
- อวยั วะที่เกย่ี วขอ งกับการขบั ถา ยของเสียในรปู ปสสาวะ คือ ไต หลอดไตและ

กระเพาะปสสาวะ
- อวยั วะท่ีเกย่ี วของกับการขบั ถา ยของเสยี ในรปู เหงอื่ คือ ผิวหนงั ซง่ึ มีตอมเหงื่ออยใู น

ผวิ หนงั ทาํ หนาทขี่ บั เหง่ือ
การยอ ยอาหารจะสิน้ สุดลงบริเวณรอยตอระหวา งลําไสเ ลก็ กบั ลําไสใหญ ลําไสใหญยาว
ประมาณ 5 ฟุต ภายในมีเสนผาศูนยกลางประมาณ 2.5 นิ้ว เน่ืองจากอาหารท่ีลําไสเล็กยอยแลวจะเปน
ของเหลว หนา ทขี่ องลําไสใหญคร่งึ แรก คอื ดูดซมึ ของเหลว น้ํา เกลือแรและน้ําตาลกลูโคสท่ียังเหลืออยู
ในกากอาหาร สวนลาํ ไสใ หญครึง่ หลงั จะเปนท่ีพกั กากอาหารซ่ึงมีลักษณะกึง่ ของแขง็ ลาํ ไสใ หญ
จะขับเมือกออกมาหลอล่ืนเพื่อใหอุจจาระเคลื่อนไปตามลําไสใหญไดงายขึ้น ถาลําไสใหญดูดน้ํามาก
เกินไป เนือ่ งจากการอาหารตกคา งอยูในลําไสใหญหลายวนั จะทําใหกากอาหารแขง็ เกิดความลําบาก
ในการขับถาย ซึ่งเรียกวา ทองผูก โดยปกติกากอาหารผานเขาสูลําไสใหญประมาณวันละ 300 - 500
ลูกบาศกเ ซนตเิ มตร ซึ่งจะทําใหเ กิดอุจจาระประมาณวนั ละ 150 กรัม
สาเหตขุ องอาการทอ งผกู
1. กนิ อาหารทม่ี กี ากอาหารนอ ย
2. กินอาหารรสจัด
3. การถายอจุ จาระไมเ ปน เวลาหรอื กลัน้ อจุ จาระติดตอกันหลายวัน
4. ดืม่ น้ําชา กาแฟ มากเกนิ ไป
5. สบู บหุ รี่จดั เกนิ ไป
6. เกดิ ความเครียด หรอื ความกงั วลมาก

11

เรื่องท่ี 3 การทํางานของระบบประสาท

ระบบประสาท
ระบบประสาท (Nervous System)
การทํางานของระบบประสาทเปนกระบวนการท่ีสลับซับซอนมาก และเปนระบบที่มี

ความสัมพนั ธกับการทํางานของระบบกลา มเนอื้ เพอื่ ใหร า งกายสามารถปรับตัวใหเขากับสภาพแวดลอม
ทั้งภายในภายนอกรางกาย ระบบประสาทนีส้ ามารถแบงแยกออก 3 สว น ดังน้ี

1) ระบบประสาทสวนกลาง (Central nervous system : CNS) ระบบสวนนี้ ประกอบดวย
สมอง และไขสนั หลัง (Brain and Spinal cord) ซง่ึ มีหนา ทีด่ งั ตอ ไปนี้

หนาทขี่ องสมอง
1) ควบคมุ ความจาํ ความคิด การใชไ หวพริบ
2) ควบคุมการเคลื่อนไหวของกลา มเนื้อ โดยศนู ยควบคุมสมองดานซายจะไป ควบคุมการ
ทํางานของกลามเนอื้ ดานขวาของรา งกาย สวนศนู ยควบคมุ สมองดานขวาทําหนา ที่ควบคมุ การทาํ งานของ
กลา มเน้ือดา นซา ยของรางกาย
3) ควบคุมการพดู การมองเหน็ การไดยนิ
4) ควบคมุ การเผาผลาญอาหาร ความหวิ ความกระหาย
5) ควบคุมการกลอกลูกตา การปด เปด มา นตา
6) ควบคมุ การทํางานของกลา มเนื้อใหทํางานสัมพันธกนั และชวยการทรงตวั
7) ควบคุมกระบวนการหายใจ การเตนของหัวใจ การหดตัวและขยายตัวของเสน เลือด
8) สาํ หรบั หนา ทขี่ องระบบประสาทท่ีมตี อ การออกกาํ ลงั กาย ตองอาศยั สมองสว นกลางโดย
สมองจะทําหนา ทน่ี ึกคิดทีจ่ ะออกกําลังกาย แลว ออกคําสั่งสงไปยังสมองเรียกวา Association motor areas
เพือ่ วางแผนจัดลาํ ดับการเคลอื่ นไหว แลวจึงสงคําสั่งตอไปยังประสาทกลไก (Motor area) ซ่ึงเปนศูนยท่ี
จะสง คําสั่งลงไปสูไ ขสนั หลัง
หนาท่ขี องไขสนั หลัง
1) ทาํ หนา ท่สี งกระแสประสาทไปยังสมอง เพือ่ ตคี วามและสัง่ การ และในขณะเดยี วกันก็รับ
พลงั ประสาทจากสมองซ่งึ เปน คําส่งั ไปสอู วยั วะตา ง ๆ
2) เปนศูนยกลางของปฏิกิริยาสะทอน (Reflex reaction) คือ สามารถท่ีจะทํางานไดทันที
เพอื่ ปองกันและหลีกเล่ยี งอันตรายทอ่ี าจจะเกิดขน้ึ กบั รางกาย เชน เม่ือเดินไปเหยียบหนามที่แหลมคมเทา
จะยกหนีทันทีโดยไมตองรอคาํ สัง่ จากสมอง
3) ควบคมุ การเจรญิ เตบิ โตของอวัยวะตางๆ ท่ีมีเสนประสาทไขสันหลังไปสูอวัยวะตาง ๆ
ซ่งึ หนาท่ีน้เี รียกวา ทรอพฟค ฟงชั่น (Trophic function)

12

1) ระบบประสาทสวนปลาย (Peripheral nervous system : PNS) ระบบประสาทสวนปลาย
เปนสว นทแี่ ยกออกมาจากระบบประสาทสว นกลาง คือ สวนทแี่ ยกออกมาจากสมองเรียกวา เสนประสาท
สมอง (Cranial nerve) และสวนท่แี ยกออกมาจากไขสันหลัง เรียกวา เสนประสาทไขสันหลัง (Spinal nerve)
ถาหากเสนประสาทไขสันหลังบริเวณใดไดรับอันตราย จะสงผลตอการเคล่ือนไหวและความรูสึกของ
อวัยวะที่เสนประสาทไขสันหลังไปถึง ตัวอยางเชน เสนประสาทไขสันหลังบริเวณเอวและบริเวณกน
ไดร บั อันตราย จะมผี ลตอ อวัยวะสวนลาง คือ ขาเกือบทั้งหมดอาจจะมีอาการของอัมพาตหมดความรูสึก
และเคลอ่ื นไหวไมได

2) ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic nervous system : ANS) ระบบประสาทอัตโนมตั สิ ว น
ใหญจ ะทาํ หนาทีค่ วบคมุ การทาํ งานของอวยั วะภายในและทํางานอยูนอกอํานาจจิตใจ แบงการทํางานได
ออกเปน 2 กลุม ดังน้ี

1) ซิมพาเทติก (Sympathetic divison) ทาํ หนา ที่เรงการทํางานของอวัยวะภายในใหทํางาน
เร็ว หนักและแรงขึ้น รวมทั้งควบคุมการแสดงทางอารมณมีผลทําใหหัวใจเตนเร็วข้ึน ความดันเลือด
เพิม่ ขน้ึ ตอมตา งๆ ทาํ งานเพิม่ ข้นึ รวมทงั้ งานทต่ี องทําในทนั ทที นั ใด เชน ภาวะของความกลัว ตกใจ โกรธ
และความเจ็บปวด หรอื เปนการกระทําเพ่อื ความปลอดภัยของรางกายในภาวะฉกุ เฉนิ ประสาทสวนน้ีออก
จากเสนประสาทไขสนั หลงั บรเิ วณอกและบรเิ วณเอว

2) พาราซมิ พาเทติก (Parasympathetic divison) โดยปกติแลว ประสาทกลุมน้ีจะทาํ หนาที่ร้ัง
การทํางานของอวัยวะภายใน หรือจะทํางานในชวงท่ีรางกายมีการพักผอน ประสาทสวนน้ีมาจาก
เสนประสาทกนกบและจากสมอง

ในการทํางานท้ัง 2 กลุม จะทํางานไปพรอม ๆ กัน ถากลุมหน่ึงทํางานมาก อีกกลุมหนึ่งจะ
ทํางานนอ ยลงสลับกันไปและบางทีชว ยกนั ทํางาน เชน ควบคุมระดับน้ําในรางกาย ควบคุมอุณหภูมิของ
รางกายใหอยใู นระดับปกติ รวมทง้ั ควบคมุ การทาํ งานของอวัยวะภายในและตอมตาง ๆ ใหทํางานอยางมี
ประสทิ ธิภาพและเหมาะสม

13

เรอื่ งที่ 4 การทํางานของระบบสืบพนั ธุ

ระบบสบื พนั ธุ
การสืบพนั ธุเปน ส่ิงที่ทําใหมนุษยดาํ รงเผาพนั ธุอ ยไู ด ซึ่งตองอาศัยองคประกอบสาํ คัญ เชน

เพศชายและเพศหญิง แตละเพศจะมโี ครงสรา งของเพศ และการสบื พันธซุ ึง่ แตกตา งกัน
1) ระบบสืบพนั ธขุ องเพศชาย
อวยั วะสบื พันธุของเพศชายสวนใหญจะอยภู ายนอกลําตวั ประกอบดว ยสวนทส่ี าํ คัญ ๆ ดงั น้ี
1.1 ลงึ คหรือองคชาต (Penis) เปน อวัยวะสืบพันธุของเพศชาย รูปทรงกระบอก อยูดานหนา

ของหัวเหนา บริเวณดานหนาตอนบนถึงอัณฑะ มีลักษณะยื่นออกมา ประกอบดวยกลามเน้ือที่เหนียว
แตม ลี กั ษณะนุม และอวยั วะสว นนส้ี ามารถยดื และหดได โดยท่ัวไปแลวลึงคจะมีขนาดปกติยาวประมาณ
5 – 6 เซนติเมตร และมีเสนผานศูนยกลางประมาณ 2.5 เซนติเมตร ที่บริเวณตอนปลายลึงคจะมี
เสนประสาทและหลอดเลือดมาเลี้ยงอยเู ปน จาํ นวนมาก จงึ ทาํ ใหร สู กึ ไวตอการสัมผัส เมื่อมีความตองการ
ทางเพศเกิดขึ้น ลงึ คจ ะแขง็ ตัวและเพม่ิ ขนาดขึ้นประมาณเทา ตัว เนอ่ื งมาจากการไหลคั่งของเลือดท่ีบริเวณ
นม้ี มี าก และในขณะที่ลึงคแข็งตัวนั้น จะพบวาตอมเล็ก ๆ ท่ีอยูในทอปสสาวะจะผลิตน้ําเมือกเหนียว ๆ
ออกมา เพื่อชวยในการหลอลืน่ และทาํ ใหตวั อสจุ สิ ามารถไหลผา นออกสภู ายนอกได

1.2 อณั ฑะ (Testis) ประกอบดว ย ถงุ อัณฑะ เปน ถุงที่หอหุมตอมอัณฑะไว มีลักษณะเปน
ผวิ หนังบาง ๆ สีคลํ้าและมีรอยยน ถุงอณั ฑะจะหอ ยตดิ อยูก ับกลามเน้ือชนิดหน่ึงและจะหดหรือหยอนตัว
เมอื่ อณุ หภูมิของอากาศเปล่ยี นแปลง เพือ่ ชว ยรักษาอุณหภมู ภิ ายในถุงอัณฑะใหเหมาะสมกับการสรางตัว
อสุจิ ตอมอัณฑะมีอยู 2 ขาง ทําหนาท่ีผลิตเซลลสืบพันธุเพศชายหรือเชื้ออสุจิ (Sperm) มีลักษณะรูปราง
คลา ยกับไขไกฟ องเลก็ ๆ มีความยาวประมาณ 4 เซนติเมตร หนาประมาณ 2 – 3 เซนตเิ มตร และหนักประมาณ
15 - 30 กรมั โดยปกติแลวตอมอัณฑะขา งซา ยจะใหญกวา ตอมอณั ฑะขางขวาเล็กนอย ตอมอัณฑะท้ังสอง
จะบรรจอุ ยภู ายในถงุ อณั ฑะ (Scrotum)

ภายในลูกอณั ฑะจะมหี ลอดเล็ก ๆ จาํ นวนมาก ขดเรยี งกนั อยเู ปน ตอน ๆ เรียกวา หลอดสราง
เช้อื อสุจิ (Seminiferous tubules) มีหนาทผ่ี ลติ ฮอรโ มนเพศชายและตวั อสจุ ิ สว นท่ีดา นหลงั ของตอมอณั ฑะ
แตละขาง จะมีกลมุ ของหลอดเลก็ ๆ อกี มากมายขดไปขดมา ซ่งึ เรียกวา หลอดเก็บตัวอสุจิหรือกลุมหลอด
อสจุ ิ (Epididymis) ซึง่ ทาํ หนา ทเ่ี ก็บเช้อื อสุจชิ ว่ั คราว เพ่อื ใหเช้ืออสุจิเจรญิ เติบโตไดเต็มท่ี

1.3 ทอนําตัวอสุจิ (Vas deferens) อยเู หนอื อณั ฑะ เปนทอ ยาวประมาณ 18 น้วิ ฟุต ซง่ึ ตอ มา
จากทอพกั ตวั อสุจิ ทอนี้จะเปน ชองทางใหตวั อสจุ ิ (Sprem) ไหลผานจากทอ พักตัวอสจุ ไิ ปยงั ทอ ของถงุ เก็บ
อสจุ ิ

1.4 ทอพักตัวอสุจิ (Epidymis) อยูเหนือทอนําตัวอสุจิ ทอนี้มีลักษณะคลายรูปดวงจันทร
ครงึ่ ซกี ซ่ึงหอยอยูตดิ กบั ตอมอัณฑะสวนบนคอ นขา งจะใหญเรียกวา หัว(Head) และจากสวนหัวจะเปนตัว (Body)
และเปนหาง (Tail) นอกจากนี้ ทอนี้ยังประกอบดวยทอท่ีคดเคี้ยวจํานวนมาก เม่ือตัวอสุจิถูกสรางข้ึน
มาแลว จะถกู สงเขา สทู อ น้ี เพอื่ เตรยี มท่ีจะออกมาสูทอปส สาวะ

14

1.5 ตอมลกู หมาก (Prostate gland) มีลกั ษณะคลายลูกหมาก เปนตอมที่หุมสวนแรกของ
ทอปส สาวะไวแ ละอยใู ตก ระเพาะปส สาวะ ตอมนที้ ําหนาทห่ี ลั่งของเหลวที่มีลักษณะคลายนม มีฤทธ์ิเปน
ดางอยา งออน ซึ่งขับออกไปผสมกับนํ้าอสุจิท่ีถูกฉีดเขามาในทอปสสาวะ ของเหลวดังกลาวน้ีจะเขาไป
ทาํ ลายฤทธ์ิกรดจากน้ําเมอื กในชอ งคลอดเพศหญิง เพื่อปอ งกันไมใ หตัวอสจุ ิถูกทาํ ลายดวยสภาพความเปน
กรดและเพ่อื ใหเ กิดการปฏิสนธิขน้ึ

เซลลสืบพันธุเพศชายซึ่งเรียกวา “ตัวอสุจิหรือสเปรม” นั้น จะถูกสรางขึ้นในทอผลิตตัวอสุจิ
(Seminiferous tubules) ของตอมอัณฑะ ตัวอสุจิ มีรูปรางลักษณะคลายลูกออดหรือลูกกบแรกเกิด
ประกอบดวยสวนหัวซ่ึงมีขนาดโต สวนคอคอดเล็กกวาสวนหัวมาก และสวนของหางเล็กยาวเรียว
ซง่ึ ใชใ นการแหวกวา ยไปมา มขี นาดลาํ ตัวยาวประมาณ 0.05 มลิ ลเิ มตร ซงึ่ มีขนาดเล็กกวา ไขของเพศหญิง
หลายหม่ืนเทา หลังจากตวั อสจุ ิถกู สรา งขึ้นในทอผลิตตัวอสุจิแลวจะฝงตัวอยูในทอพักตัวอสุจิจนกวาจะ
เจริญเต็มที่ ตอจากนนั้ จะเคล่อื นทไ่ี ปยังถุงเก็บตัวอสุจิ ในระยะน้ีตอมลูกหมากและตอมอื่น ๆ จะชวยกัน
ผลิตและสงของเหลวมาเล้ียงตัวอสุจิ และจะสะสมไวจ นถึงระดับหน่ึง ถาหากไมม ีการระบายออกดวยการ
มีเพศสัมพันธ รา งกายก็จะระบายออกมาเอง โดยใหนํา้ อสจุ ิเคล่อื นออกมาตามทอปสสาวะในขณะที่กําลัง
นอนอยู ซงึ่ เปน การลดปริมาณน้าํ อสจุ ใิ หน อ ยลงตามธรรมชาติ

ตัวอสุจปิ ระกอบดวยสว นหัวทีม่ นี ิวเคลยี สอยูเ ปนทเ่ี กบ็ สารพนั ธุกรรม ปลายสดุ ของหัวมีเอนไซม
ยอยผนังเซลลไขห รอื เจาะไขเ พ่อื ผสมพันธุ ถดั จากหวั เปนสว นของหางใชใ นการเคลอื่ นทข่ี องตัวอสจุ ิ

15

2) ระบบสบื พนั ธุข องเพศหญิง
อวยั วะสบื พันธุข องเพศหญงิ สว นใหญจะอยภู ายในลาํ ตวั ประกอบดว ยสวนท่ีสาํ คญั ๆ ดงั น้ี
2.1 ชองคลอด (Vagina) อยูสว นลางของทอง มลี ักษณะเปนโพรงซง่ึ มคี วามยาว

3 – 4 นิว้ ฟุต ผนงั ดา นหนาของชอ งคลอดจะติดอยูกบั กระเพาะปสสาวะ สวนผนังดานหลังจะติดกับสวน
ปลายของลําไสใหญ ซ่ึงอยูใกลทวารหนัก ท่ีชองคลอดน้ันมีเสนประสาทมาเล้ียงเปนจํานวนมาก
โดยเฉพาะอยา งยิง่ ที่บริเวณรอบรเู ปดชองคลอด นอกจากน้ี รูเปดของทอปสสาวะในเพศหญิงน้ันจะเปด
ตรงเหนอื ชองคลอดข้นึ ไปเล็กนอ ย

2.2 คลิทอริส (Clitoris) เปนปุมเล็ก ๆ ซึ่งอยูบนสุดของรูเปดชองคลอด มีลักษณะ
เหมอื นกบั ลงึ ค (Penis) ของเพศชายเกือบทุกอยาง แตขนาดเล็กกวาและแตกตางกันตรงท่ีวาทอปสสาวะ
ของเพศหญิงจะไมผานผากลางคลิตอริสเหมือนกับในลึงค ประกอบดวยหลอดเลือดและเสนประสาท
ตางๆ มาเลย้ี งมากมายเปนเน้ือเยอื่ ท่ยี ดื ไดห ดไดแ ละไวตอความรูส ึกทางเพศ ซงึ่ เปรยี บไดก บั ปลายลึงคของ
เพศชาย

2.3 มดลูก (Uterus) เปน อวยั วะท่ปี ระกอบดว ยกลา มเนอ้ื และมีลกั ษณะภายในกลวง มีผนัง
หนาอยูระหวางกระเพาะปสสาวะซ่งึ อยขู า งหนา และสวนปลายลําไสใหญ (อยูใกลทวารหนัก) ซ่ึงอยูขาง
หลงั ไขจ ะเคลอ่ื นตวั ลงมาตามทอ รังไข เขาไปในโพรงของมดลกู ถาไขไดผสมกับอสุจิแลวจะมาฝงตัวอยู
ในผนงั ของมดลูกทห่ี นาและมเี ลอื ดมาเล้ยี งเปนจํานวนมาก ไขจ ะเจรญิ เติบโตเปนตัวออ นตรงบรเิ วณนี้

2.4 รังไข (Ovary) มีอยู 2 ตอม ซึ่งอยูในโพรงของอุงเชิงกราน มีรูปรางคอนขางกลมเล็ก
มีน้ําหนกั ประมาณ 2 – 3 กรัม ขณะท่ียังเปนตัวออนตอมรังไขจะเจริญเติบโตในโพรงของชองทองและเมื่อ
คลอดออกมาบางสว นจะอยูใ นชอ งทอ ง และบางสวนจะอยใู นองุ เชงิ กราน ตอมาจะคอย ๆ เคลื่อนลดลงต่ําลง
มาอยูในอุงเชิงกราน นอกจากน้ี ตอ มรงั ไขจ ะหลง่ั ฮอรโ มนเพศหญงิ ออกมาทาํ ใหไขสกุ และเกิดการตกไข

2.5 ทอนาํ ไข (Fallopain tubes) ภายหลังท่ีไขหลดุ ออกจากสวนท่ีหอหมุ (Follicle) แลวไข
จะผานเขา สูทอรังไข ทอนี้ยาวประมาณ 6 – 7 เซนตเิ มตร ปลายขา งหน่งึ มีลกั ษณะคลายกรวยซึง่ อยูใกลกับ
รงั ไข สวนปลายอกี ขางหนึ่งนนั้ จะเรยี วเลก็ ลงและไปติดกับมดลูก ทอรังไขจะทําหนาที่นําไขเขาสูมดลูก
โดยอาศยั การพัดโบกของขนที่ปากทอ (Fimbriated end of tube) ซึ่งทําหนาท่ีคลายกับน้ิวมือจับไขใสไป
ในทอ รงั ไขและอาศยั การหดตวั ของกลามเนอ้ื เรยี บ

16

เซลลสืบพันธุเพศหญิงหรือไขนั้น สรางโดยรังไข ไขจะเร่ิมสุกโดยการกระตุนของฮอรโมนจากตอม
พิทูอิทารี เพื่อเตรียมท่ีจะสืบพันธุตอไป รังไขแตละขางจะผลิตไขสลับกันขางละประมาณ 28 – 30 วัน
โดยผลิตครั้งละ 1 ใบ เม่ือไขสุกจะหลุดออกจากรังไขมาตามทอรังไข ในระยะน้ีผนังมดลูกจะมีเลือด
มาหลอเล้ยี งเยือ่ บุมดลูกมากขึน้ เพอื่ เตรยี มรอรับไขท่จี ะไดรับการผสมแลว จะมาฝงตัวลงทีเ่ ยอื่ บมุ ดลูกตรง
ผนังมดลกู นแ้ี ละเจรญิ เตบิ โตเปน ทารก แตถา ไขไมไ ดร ับการผสมจากตัวอสุจิ ไขจะสลายตัวไปพรอมกับ
เย่ือบมุ ดลกู และจะออกมาพรอ มกบั เลือด เรยี กวา ประจาํ เดอื น

เร่อื งที่ 5 การทาํ งานของระบบตอ มไรทอ

ระบบตอ มไรทอ
ในรา งกายของมนษุ ยม ีตอมในรา งกาย 2 ประเภท คอื
1) ตอมมีทอ (Exocrine gland) เปนตอมท่ีสรางสารเคมีออกมาแลวสงไปยังตําแหนงออกฤทธิ์

โดยอาศัยทอลําเลียงของตอมโดยเฉพาะ เชน ตอมนํ้าลาย ตอมสรางเอนไซมยอยอาหาร ตอมนํ้าตา
ตอมสรา งเมือก ตอ มเหง่อื ฯลฯ

2) ตอมไรทอ (Endocrine gland) เปนตอมที่สรางสารเคมีข้ึนมาแลวสงไปออกฤทธ์ิยังอวัยวะ
เปา หมาย โดยอาศัยระบบหมนุ เวยี นเลือด เนื่องจากไมมีทอลําเลียงของตอมโดยเฉพาะ สารเคมีน้ีเรียกวา
ฮอรโมน ซึง่ อาจเปน สารประเภทกรดอะมโิ น สเตรอยด

ตอ มไรท อมีอยูหลายตอมกระจายอยใู นตาํ แหนง ตา งๆ ทว่ั รา งกาย ฮอรโ มนท่ผี ลติ ขน้ึ จากตอ ม
ไรทอมีหลายชนิด แตละชนิดทํางานแตกตางกัน โดยจะควบคุมการทํางานของอวัยวะตาง ๆ อยาง
เฉพาะเจาะจง เพื่อใหเกิดการเจริญเติบโต กระตุนหรือยับย้ังการทํางาน ฮอรโมนสามารถออกฤทธ์ิได
โดยใชป รมิ าณเพียงเล็กนอย ตอมไรท อ ทส่ี าํ คัญ มี 7 ตอ ม ไดแก

2.1 ตอ มใตสมอง (Pituitary gland)
ตําแหนงท่ีอยู ตอมใตสมองเปนตอมไรทอ อยูตรงกลางสวนลางของสมอง (hypophysis)
ตอมน้ีขับสารที่มีลักษณะขุนขาวคลายเสมหะ จึงเรียกวา ตอม พิทูอิตารี (pituitary gland) ตอมใตสมอง
ประกอบดว ยเซลลท ีม่ รี ปู รา งแตกตา งกันมากชนิดทส่ี ุด
ขนาดและลกั ษณะท่วั ไป ตอมใตสมองของเพศชายหนกั ประมาณ 0.5 – 0.6 กรัม ของ
เพศหญงิ หนักกวา เล็กนอย คือประมาณ 0.6 – 0.7 กรมั หรอื บางรายอาจหนักถงึ 1 กรัม

17

ตอมใตส มอง แบงออกเปน 3 สว น คือ ตอมใตสมองสวนหนา (anterior lobe) ตอมใตสมอง
สวนกลาง (intermediate lobe) และตอมใตสมองสวนหลัง (posterior lobe) ตอมใตสมองท้ังสามสวนน้ี
ตางกันที่โครงสราง และการผลติ ฮอรโ มน

ฮอรโ มนท่ผี ลติ จากตอมใตสมองมีหนาท่คี วบคุมการเจริญเตบิ โตของรา งกาย การทํางานของ
ตอ มไทรอยด ตอมหมวกไต การทาํ งานของไต และระบบสบื พนั ธุ

2.1 ตอ มไทรอยด (thyroid)
ตอ มไทรอยดม ีลักษณะเปน พู 2 พู อยูสองขางของคอหอย โดยมีเย่ือบาง ๆ เชื่อมติดตอถึงกัน

ได ตอมน้ีถือไดวาเปนตอมไรทอที่ใหญท่ีสุดในรางกาย มีเสนเลือดมาหลอเล้ียงมากที่สุดมีนํ้าหนักของ
ตอมประมาณ 15 – 20 กรมั ตอ มไทรอยดมีเสนเลือดมาเล้ียงมากมาย ตอมไทรอยดผลิตฮอรโมนท่ีสําคัญ
ไดแ ก

1) ฮอรโ มนไธรอกซิน (thyroxin hormone) ทาํ หนาท่ีควบคุมการเผาผลาญสารอาหารกระตุน
การเปล่ียนไกลโคเจนไปเปนกลโู คสและเพิ่มการนํากลูโคสเขาสูเซลลบุทางเดินอาหาร จึงเปนตัวเพ่ิมระดับ
น้ําตาลกลูโคสในเลอื ด

ความผดิ ปกติเก่ยี วกับระดับฮอรโมนไธรอกซิน
(1) คอหอยพอกธรรมดา (Simple goiter) เปนลักษณะที่เกิดขึ้นโดยตอมขยายใหญ
เนอ่ื งจากตอ มใตสมองสว นหนา สราง ไทรอยดส ตมิ ูเลติง ฮอรโมน ( thyroid-stimulating hormone )
เรยี กยอ ๆ วา TSH ทําหนาที่กระตุนตอ มไทรอยดใ หหล่งั ออรโมนเปนปกติ) มากระตุนตอมไทรอยดมาก
เกนิ ไป โดยทตี่ อมนไี้ มส ามารถสรางไธรอกซนิ ออกไปยบั ย้งั การหล่งั TSH จากตอมใตสมองได
(2) คอหอยพอกเปนพิษ (Toxic goiter) เกดิ ขึ้นเนื่องจากตอมไทรอยดสรางฮอรโมนมาก
เกินไป เพราะเกดิ ภาวะเนอื้ งอกของตอม
(3) คอหอยพอกและตาโปน (Exophthalmic goiter) เกิดขึ้นเนื่องจากตอมไทรอยดสราง
ฮอรโมนมากผดิ ปกติ เพราะไดรบั การกระตนุ จาก TSH ไทรอยดสติมูเลติง ฮอรโมน (thyroid-stimulating
hormone เรยี กยอ ๆ วา TSH) มากเกนิ ไปหรือภาวะเนอ้ื งอกของตอมก็ได คนปวยจะมีอัตราการเผาผลาญ
สารอาหารในรางกายสูง รา งกายออ นเพลีย น้ําหนกั ลดท้ัง ๆที่กินจุ หายใจแรงและเร็ว ตอบสนองตอสิ่งเราไดไว

18

อาจเกิดอาการตาโปน (exophthalmos) จากการเพ่มิ ปริมาณของนา้ํ และเน้อื เย่ือทอ่ี ยหู ลงั ลกู ตา โรคน้ีพบใน
หญงิ มากกวา ในชาย

(4) คริตินซิ มึ (Cretinnism) เปน ความผิดปกตขิ องรางกายท่ีเกดิ จากตอมไทรอยดฝ อ ใน
วัยเด็ก หรือพิการตั้งแตกําเนิด ทําใหการเจริญเติบโตของกระดูกลดลง รางกายเต้ีย แคระแกร็น การ
เจริญเติบโตทางจติ ใจชาลงมภี าวะปญญาออ น พุงยน่ื ผิวหยาบแหง ผมบาง

(5) มิกซีดมี า (Myxedema) เกดิ ขนึ้ ในผใู หญ เนื่องจากตอมไทรอยดหลงั่ ฮอรโ มนออกมา
นอยกวาปกติ ผูปวยจะมีอาการสําคัญ คือ การเจริญท้ังทางรางกายและจิตใจ ชาลง มีอาการชัก ผิวแหง
หยาบเหลือง หัวใจ ไตทํางานชาลง เกิดอาการเฉ่ือยชา ซึม ความจําเส่ือม ไขมันมาก รางกายออนแอ
ตดิ เชอ้ื งา ย โรคน้ีพบในเพศหญิงมากกวา เพศชาย

2) ฮอรโมนแคลซิโทนิน (Calcitonin) เปนฮอรโมนอีกชนิดหนึ่งที่มาจากตอมไทรอยด
ทําหนาท่ีลดระดับแคลเซียมในเลือดที่สูงเกินปกติใหเขาสูระดับปกติโดยดึงแคลเซียมสวนเกินไปไวที่
กระดูก ดังนั้นระดับแคลเซียมในเลือดจึงเปนส่ิงควบคุมการหล่ังฮอรโมนน้ีและฮอรโมนนี้จะทํางาน
รว มกับฮอรโ มนจากตอ มพาราไธรอยดและวติ ามนิ ดี

2.2 ตอ มพาราไธรอยด (parathyroid gland)
ตอมพาราไธรอยดเปนตอมไรทอที่มีน้ําหนักนอยมาก ติดอยูกับเนื้อของตอมไธรอยดทาง

ดานหลัง ในคนมีขา งละ 2 ตอม มีลักษณะรปู รา งเปน รปู ไขข นาดเลก็ มสี นี ํ้าตาลแดงหรือน้ําตาลปนเหลือง
มีนา้ํ หนกั รวมทั้ง 4 ตอม ประมาณ 0.03 – 0.05 กรมั

ฮอรโมนทีส่ าํ คัญที่สรางจากตอมน้ี คือ พาราธอรโมน (Parathormone) ฮอรโมนนี้ทําหนาท่ี
รักษาสมดุลของแคลเซียม และฟอสฟอรัสในรางกายใหคงที่ โดยทํางานรวมกับแคลซิโตนิน เน่ืองจาก
ระดับแคลเซียมในเลอื ดมีความสาํ คญั มาก เพราะจาํ เปนตอ การทาํ งานของกลามเนื้อประสาทและการเตน
ของหัวใจ ดังนนั้ ตอมพาราธอรโ มนจงึ จัดเปนตอมไรทอทมี่ คี วามจําเปนตอ ชวี ติ

2.3 ตอมหมวกไต (adrenal gland)
ตอ มหมวกไต อยูเ หนือไตทง้ั 2 ขาง ลักษณะตอมทางขวาเปน รูปสามเหล่ยี ม สวนทางซายเปน

รปู พระจันทรค รึ่งเสย้ี ว ตอ มน้ีประกอบดวยเนื้อเยื่อ 2 ชนิด คือ อะดรีนัลคอรเทกซ (adrenal cortex) เปน
เน้ือเย่ือช้ันนอกเจริญมาจากเน้ือเย่ือช้ันมีโซเดิรม (Mesoderm) และอะดีนัลเมดุลลา (adrenal medulla)
เน้อื เย่ือช้ันในเจริญมาจากสว นเนอื้ เย่อื ช้ันนวิ รลั เอกโตเดิรม (neural ectoderm) ดังนน้ั การทํางานของ
ตอ มหมวกไตชัน้ เมดุลลาจงึ เก่ยี วของกับระบบประสาทซมิ พาเธตกิ ซง่ึ ผลิตฮอรโมนชนดิ ตาง ๆ ดงั นี้

19

1) อะดรีนลั คอรเ ทกซ ฮอรโ มนจากอะดรีนลั คอรเทกซ ปจ จบุ ันนพี้ บวา อะดรีนลั คอรเ ทกซ
เปน ตอ มไรทอทีส่ ามารถสรา งฮอรโมนไดมากท่ีสุดกวา 50 ชนิด ฮอรโมนท่ีผลิตขึ้นแบงออกเปน 3 กลุม
ตามหนา ที่ คอื

(1) ฮอรโมนกลูโคคอรติคอยด (Glucocorticoid) ทําหนาท่ีควบคุมเมตาบอลิซึมของ
คารโ บไฮเดรตเปน สําคญั นอกจากนยี้ ังควบคมุ เมตาบอลิซมึ ของโปรตนี และไขมัน รวมท้ังสมดุลเกลือแร
ดวยแตเปนหนาที่รอง การมีฮอรโมนกลูโคคอรติคอนดนี้มากเกินไป ทําใหเกิดโรคคูชชิ่ง (Cushind’s
syndrome) โรคนีจ้ ะทําใหหนากลมคลา ยพระจนั ทร (moon face) บริเวณตนคอมีหนอกยนื่ ออกมา (buffalo
hump) อาการเชนนี้อาจพบไดในผูปวยท่ีไดรับการรักษาดวยยาที่มีคอรตโคสเตรอยดเปนสวนผสม
เพอื่ ปองกันอาการแพห รืออกั เสบติดตอกันเปน ระยะเวลานาน

(2) ฮอรโมนมิเนราโลคอรติคอยด (Mineralocorticiod) ทําหนาท่ีควบคุมสมดุลของน้ํา
และเกลือแรใ นรา งกาย ฮอรโมนที่สําคัญ คือ อัลโคสเตอโรน ซึ่งควบคุมการทํางานของไตในการดูดนํ้า
และโซเดยี มเขา สูเสน เลือด ทั้งยังควบคุมสมดลุ ของความเขม ขนของฟอสเฟตในรางกายดว ย

(3) ฮอรโมนเพศ(Adrenalsex hormone) สรางฮอรโมนหลายชนดิ เชน แอนโดรเจน
เอสโตรเจน แตมีปรมิ าณเลก็ นอย เมอ่ื เทยี บกบั ฮอรโมนเพศจากอณั ฑะและไข

3) อะดรนี ลั เมดลั ลา ฮอรโ มนจากอะดรีนัลเมดลั ลา ประกอบดว ยฮอรโมนสาํ คญั 2 ชนดิ คือ อะด
รนี ลั นาลนี หรือเอปเนฟรนิ และนอรอะดรีนาลนิ หรือนอรเ อปเ นฟริน ปกตฮิ อรโมนจาก

อะดรนี ัลเมดลั ลาจะเปน อะดรีนาลินประมาณรอยละ 70 และนอรอ ะดรนี าลินเพียงรอยละ 10 ในผูใหญจะ
พบฮอรโมนทง้ั สองชนดิ แตใ นเดก็ จะมเี ฉพาะนอรอ ะดรนี าลินเทา นัน้

(1) อะดรีนาลนิ ฮอรโ มน (Adrenalin hormone) หรือฮอรโมนเอปเนฟริน (Epinephrine)
ฮอรโมนอะดรีนาลินเปนฮอรโมนที่หล่ังออกมาแลวมีผลใหน้ําตาลในเลือดเพิ่มมากขึ้น นอกจากน้ียัง
กระตนุ ใหห ัวใจเตนเร็ว ความดนั เลือดสงู ทําใหเ สนเลอื ดอารเตอรีขนาดเล็กทอี่ วัยวะตาง ๆ ขยายตัว สวน
เสนเลอื ดอารเ ตอรีขนาดเล็กที่บรเิ วณผวิ หนังและชอ งทองหดตวั

(2) นอรอะดรีนาลินฮอรโมน (Noradrenalin hormone) หรือฮอรโมนนอรเอปเนฟริน
(noepinephrine) ฮอรโมนนอรอะดรีนาลนิ จะแสดงผลตอ รา งกายคลายกับผลของอะดรีนาลินฮอรโมน แต
อะดรีนาลนิ ฮอรโ มนมผี ลดกี วา โดยฮอรโมนชนิดนี้จะหล่ังออกมาจากปลายเสนประสาทซิมพาเทติกได
อกี ดว ยฮอรโ มนนีจ้ ะทําใหความดนั เลือดสูงข้นึ ทําใหหลอดเลือดอารเตอรีที่ไปเล้ียงอวัยวะภายในตาง ๆ
บีบตวั

2.4 ตับออน ภายในเน้ือเย่ือตับออนจะมีไอสเลตออฟแลงเกอรฮานสเปนตอมเล็ก ๆ ประมาณ
2,500,000 ตอม หรอื มจี าํ นวนประมาณรอยละ 1 ของเนือ้ เยือ่ ตับออนทงั้ หมด ฮอรโ มนผลติ จาก
ไอสเ ลตออฟแลงเกอรฮานสท ีส่ ําคัญ 2 ชนดิ คอื

20

1) อินซูลิน (Insulin) สรางมาจากเบตาเซลลที่บริเวณสวนกลางของไอสเลตออฟแลงเกอร
ฮานส หนา ที่สําคญั ของฮอรโ มนนี้ คือ รักษาระดบั นาํ้ ตาลในเลือดใหเปน ปกติ เมือ่ รา งกายมีน้าํ ตาลในเลือด
สงู อินซลู ินจะหลง่ั ออกมามากเพื่อกระตุนเซลลตับ และเซลลกลามเน้ือนํากลูโคสเขาไปในเซลลมากขึ้น
และเปล่ยี นกลโู คสใหเ ปน ไกลโคเจนเพอื่ เก็บสะสมไว นอกจากนี้อินซูลินยังกระตุนใหเซลลทั่วรางกายมี
การใชก ลูโคสมากขน้ึ ทาํ ใหระดับนํา้ ตาลในเลอื ดลดลงสรู ะดับปกติ ถา กลมุ เซลลท สี่ รางอินซลู ินถูกทําลาย
ระดับนา้ํ ตาลในเลอื ดจะสูงกวา ปกตทิ ําใหเ ปน โรคเบาหวาน

2) กลูคากอน (Glucagon) เปนฮอรโมนที่สรา งจากแอลฟาเซลล ซ่ึงเปนเซลลอ กี ประเภทหนึ่ง
ของไอสเ ลตออฟแลงเกอรฮานส กลคู ากอนจะไปกระตุนการสลายตัวของไกลโคเจนจากตับและกลา มเนอ้ื
ใหน ้าํ ตาลกลูโคสปลอ ยออกมาในเลอื ดทาํ ใหเ ลอื ดมีกลูโคสเพิ่มข้ึน

2.5 รงั ไข (Ovaries) ตอ มอวยั วะสืบพันธขุ องเพศหญิงซ่ึงอยูท่ีรังไขจะสรางฮอรโมนที่สําคัญคือ
เอสโตรเจน (estrogens) และโปรเจสเตอโรน (progesterrone)

ฮอรโ มนเอสโตรเจน มีหนาที่สําคัญในการควบคุมลักษณะของเพศหญิง คือ ลักษณะการมี
เสียงแหลม สะโพกผาย การขยายใหญของอวัยวะเพศและเตานม การมีขนข้ึนตามอวัยวะเพศและรักแร
นอกจากนี้ยงั มสี ว นในการควบคุมการเปล่ียนแปลงท่ีรังไขและเยือ่ บมุ ดลูกอกี ดวย

ฮอรโมนโปรเจสเตอโรน เปนฮอรโมนที่สรางจากสวนของอวัยวะเพศ คือ คอรปส ลูเตียม
และบางสวนสรา งมาจากรกเมอื่ มีครรภ นอกจากน้ยี งั สรางมาจากอะดรนี ัล คอรเ ทกซ ไดอีกดวย ฮอรโมน
ชนิดน้ีเปนฮอรโมนที่สําคัญที่สุดในการเตรียมการตั้งครรภ และตลอดระยะเวลาของการตั้งครรภ
มบี ทบาทโดยเฉพาะตอเย่ือบุมดลกู ทาํ ใหมีการเปลย่ี นแปลงทรี่ งั ไขและมดลกู การทาํ งานของฮอรโมนเพศ
น้ียังอยูภายใตการควบคุมของฮอรโมน ฟอลลิเคิล สติมิวเลดิง ฮอรโมน (follicle stmulating hormone
เรียกยอ ๆ วา FSH ) และ ลูนิไนซิง ฮอรโ มน ( luteinging hormone เรียกยอ ๆ วา LH ) จากตอมใตสมอง
สว นหนา อกี ดวย

2.6 อณั ฑะ (Testis) ตอ มอวัยวะสืบพันธุข องเพศชายซ่งึ อยูท่อี ัณฑะจะสรางฮอรโ มนที่สําคัญท่ีสุด
คือ เทสโตสเตอโรน (testosterone) ซึ่งจะสรางขึ้นเมื่อเริ่มวัยหนุม โดยกลุมเซลลอินเตอรสติเซียล
สตมิ ิวเลติง ฮอรโมน ( interstitial cell stimulating hormone เรียกยอ ๆ วา ICSH) จะไดรับการกระตุนจาก
ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหนา คือ LH หรือ ICSH นอกจากสรางเทสโทสเตอโรนแลวยังพบวา
อนิ เตอรเ ซลลสติเซยี ลยงั สามารถสรางฮอรโ มนเพศหญิง คอื เอสโตรเจน (estrogen) ไดอ ีกดว ย

ฮอรโมนน้ีทําหนาที่ควบคุมลักษณะท่ีสองของเพศชาย (secondary sex characteristic) ซึ่งมี
ลักษณะสําคัญ คือ เสียงแตก นมขึ้นพาน ลูกกระเดือกแหลม มีหนวดขึ้นบริเวณริมฝปาก มีขนขึ้นบริเวณ
หนา แขง รักแรและอวัยวะเพศ กระดูกหัวไหลกวางและกลามเนื้อตามแขน ขา เติบโตแข็งแรงมากกวาเพศ
ตรงขา ม

21

ความผดิ ปกตเิ ก่ยี วกบั ฮอรโ มน ที่พบมดี งั น้ี
(1) ถาตัดอัณฑะออก นอกจากจะเปนหมันแลว ยังมีผลใหลักษณะตางๆ ท่ีเก่ียวกับเพศไม
เจรญิ เหมือนปกติ
(2) ถา ระดบั ฮอรโมนสูงหรือสรางฮอรโ มนกอ นถึงวัยหนุมมาก เน่ืองจากมีเน้ืองอกท่ีอัณฑะ
จะทําใหเกิดการเติบโตทางเพศกอนเวลาอันสมควร (percocious puberty) ไมวาจะเปนลักษณะทางเพศ
และอวยั วะสบื พนั ธุ

22

ตอ มไรทอ ตาง ๆ ท่สี าํ คญั พรอ มชอ่ื ฮอรโ มนและหนา ที่
ตอมไรทอ หนาที่
ตอ มใตสมอง
ไธโรโทรฟน (Thyrotrophin) ควบคมุ การทํางานของตอมไทรอยด
ควบคมุ ปริมาณสารจากตอมหมวกไต
คอรด โิ คโทรฟน (Corticotrophin) ควบคุมสารตอ มอวยั วะเพศ
โกนาโดโทรฟน (Gonadotrophin)
โกรทฮอรโมน (Growth hormone) ควบคมุ การเจริญเติบโตของรา งกาย
ควบคุมปริมาณนํา้ ทข่ี บั ออกจากไต
วาโซเปรซซิน (Vasopressin) กระตนุ การสรา งนาํ้ นม
โปรแลกติน (Prolactin)
กระตนุ การหดตัวของกลา มเนื้อมดลกู ขณะเดก็ เกดิ
ออกซิโตซนิ (Oxytocin)
ตอมไทรอยด หลงั่ ฮอรโมน
ไธรอกซนิ (Thyroxin) ควบคมุ อัตราการเปลีย่ นอาหารเปนความรอนและพลังงานใน
การควบคุมการเจริญเติบโตตามปกติ และการทํางานของ
ระบบ
ตอ มพาราไธรอยด หลัง่ ฮอรโ มน
พาราธอรโ มน (Parathormone) กระตุนใหกระดูกปลอยแคลเซียมออกมาและควบคุมระดับ
ของแคลเซยี มในเลอื ด
ตอ มหมวกไต ประกอบดวยสวน
ผลิตจากสว นเมดลุ ลา ฮอรโมนน้ีจะเพ่มิ กาํ ลังใหก ับระบบ
คอรเ ทกซ (cortex) และเมดลุ ลา ประสาทซมิ พาเธตกิ ในการรับความรสู กึ กลวั โกรธ และ
(medulla) หล่ังฮอรโ มน
ต่ืนเตน
สารสเตอรอย (steroid) ผลิตจากคอรเ ทกซ ชวยในการปองกัน
อะดรีนาลนิ และนอรอะดรนี าลิน การตกใจ
(Adrenalin and Noradrenalin)
คอรติโซน (Cortisone) สว นคอรเ ทกซ ชว ยควบคุมสมดลุ เกลอื แรต า ง ๆ และนํา้
ในรา งกาย

อลั โดสเตอโรน (Aldosterone)
ตบั ออ น
อินซลู ิน (Insulin) ควบคุมการใชน าํ้ ตาลของรา งกาย

รังไข (ตอ มอวยั วะสืบพนั ธุเพศหญิง) ควบคุมลกั ษณะเพศหญงิ ตอนวัยรุน หยดุ การเจรญิ ของกระดูก
เอสโตรเจน (estrogen)
และกระตุนมดลูกรับการตกไข
เตรยี มมดลูกสําหรบั การตงั้ ครรภระหวา งตงั้ ครรภ รกจะผลิตฮอรโ มน
โปรเจสเตอโรน (progesterone)

23

ตอ มไรท อ หนาที่

อัณฑะ (ตอ มของอวยั วะสืบพนั ธุเพศชาย) สาํ หรับการเจรญิ ของทารกและปรับตวั แมสําหรบั การตง้ั ครรภ

เทสโตสเตอโรน (testosterone) ควบคุมลกั ษณะเพศชายตอนวัยรุน

ตารางสรปุ หนา ทแี่ ละอวยั วะท่ีเกย่ี วขอ งของระบบตางๆ ในรา งกาย

ระบบ หนาที่ อวัยวะที่เกีย่ วขอ ง

ระบบหอหุมรางกาย หอ หุม และปกปองรางกาย ผิวหนัง ขน เลบ็

ระบบยอ ยอาหาร ยอยอาหารจนสามารถดูดซึมเขา ปาก ฟน ลิ้น ตอมนํ้าลาย หลอดอาหาร
รางกาย กระเพาะอาหาร ลําไสใหญ ทวารหนัก ตับ
ตับออ น ถุงนํา้ ดี

ระบบตอ มไรทอ ผลติ ฮอรโมน ตอมใตสมอง ตอมไทรอยด ตอมหมวกไต
รงั ไข อณั ฑะ

ระบบไหลเวียนเลือด ลําเลียงกาซ สารอาหาร ของเสีย หัวใจ เสนเลือด มาม ทอน้ําเหลือง ตอม
และน้าํ เหลือง ฮอรโมนและสารเคมีเขาและออก นา้ํ เหลือง
จากรางกาย

ระบบประสาท รับและสงความรูสึก ควบคุมการ สมอง เสนประสาท อวัยวะรับความรูสึก

ทาํ งานของอวัยวะตา งๆ ไดแก ตา หู จมูก ปาก ลิน้ ฟน ผวิ หนงั

ระบบหายใจ รบั ออกซิเจนเขา สูรางกายและปลอย จมูก หลอดลม ปอด
คาร บอน ไดออก ไซด ออก จา ก
รางกาย

ระบบกลามเนอ้ื การเคล่ือนไหวทั้งภายในและ กลามเน้ือตางๆ เชน กลามเน้ือเรียบ
ภายนอกรา งกาย กลา มเนื้อลาย กลามเน้อื หวั ใจ

ระบบโครงกระดูก เปน โครงสรางใหก บั รางกาย กระดูกชิ้นตางๆ ท่ีประกอบเปนแกนกลาง
และระบบของรางกาย ระบบโครงกระดูก
รวมกับระบบกลา มเน้อื เรียกวา
“ระบบเคล่อื นไหว”

ระบบสบื พนั ธุ ผลติ เซลลสบื พนั ธแุ ละควบคุมกลไก อณั ฑะ ตอ มลูกหมาก รังไข มดลกู
สืบพันธุ อวัยวะเพศ

ระบบขบั ถา ย กําจัดและกรองของเสียออกจาก ปอด ไต ทอไต กระเพาะปสสาวะ ผิวหนัง
รา งกาย ลาํ ไสใหญ

24

กจิ กรรม
1. ดวู ีดที ัศนใ นแผน VCD เร่ืองการทํางานของระบบอวัยวะตา งๆ ของรา งกาย และสรปุ

สาระสาํ คญั จากเนื้อเรื่อง ประมาณ 10 บรรทดั
2. จงอธบิ ายการทํางานของระบบตา งๆ ในรางกาย ทสี่ าํ คญั ตอ รา งกายตามลําดบั มา 3 ระบบ

พรอมบอกเหตผุ ลวา เพราะเหตใุ ดจึงมีความสําคัญ

เรอื่ งที่ 6 การดแู ลรักษาระบบของรางกายท่ีสําคญั

ระบบตา งๆ ของรา งกายที่ทาํ งานปกติ จะทําใหมนษุ ยดํารงชีวิตอยูไดอยางมีความสุข หากระบบ
ของรา งกายระบบใดระบบหนึง่ ทํางานผดิ ปกติไปจะทาํ ใหร างกายเกดิ เจบ็ ปว ย มีความทุกขท รมาน และไม
สามารถประกอบภารกิจตา ง ๆ ไดอ ยา งเตม็ ความสามารถ ดังนนั้ ทุกคนควรพยายามบาํ รงุ รักษาสุขภาพให
แขง็ แรงสมบรู ณอ ยเู สมอ

วธิ ีการดแู ลรกั ษาระบบของรา งกายท่สี าํ คญั มีดังน้ี
1. ระบบยอยอาหาร

1.1 รับประทานอาหารทสี่ ะอาดและมีคุณคา ทางโภชนาการ
1.2 หลกี เลีย่ งการรบั ประทานอาหารรสจดั และรอนเกนิ ไป
1.3 เค้ียวอาหารใหล ะเอยี ด
1.4 ดื่มนาํ้ ใหเ พียงพอ อยางนอ ยวันละ 6 – 8 แกว
1.5 ไมออกกําลังกายหรอื ทาํ งานหนกั ทันทีหลังรับประทานอาหารเสรจ็ ใหมๆ
1.6 พกั ผอนใหเพียงพอ
1.7 ขับถายใหเ ปนเวลาทุกวนั
1.8 หลกี เลี่ยงปจจยั ทที่ าํ ใหเกดิ ความเครียด
1.9 ทาํ จติ ใจใหรา เริงแจม ใสอยเู สมอ
1.10ออกกาํ ลงั กายสมาํ่ เสมอ
2. ระบบขบั ถาย
2.1 รบั ประทานอาหารทสี่ ะอาดและมคี ุณคา ทางโภชนาการ
2.2 ไมร ับประทานอาหารทมี่ ีรสจดั
2.3 รบั ประทานผักและผลไมหรอื อาหารทีม่ ีกากอาหารอยางสม่ําเสมอ
2.4 รับประทานน้ําใหเ พียงพอ อยางนอยวันละ 6 – 8 แกว
2.5 ออกกําลังกายอยา งสม่ําเสมอ
2.6 พกั ผอนใหเพียงพอ
2.7 หลีกเลยี่ งสิ่งทที่ าํ ใหเ กดิ ความเครียด

25

2.8 รักษาความสะอาดของรางกายอยูตลอดเวลา
2.9 ขบั ถายใหเปนปกติทุกวัน
2.10 ทําจิตใจใหรา เริงแจมใสอยเู สมอ
3. ระบบประสาท

3.1 รับประทานอาหารประเภทที่ชวยสงเสริมและบํารุงประสาท อาหารท่ีมีวิตามินบีมาก ๆ
เชน ขาวซอมมือ รําขาว ไข ตับ ยีสต ผักสีเขียว ผลไมสด และนํ้าผลไม เปนตน ควร
หลีกเลีย่ งอาหารประเภทแอลกอฮอล ชา กาแฟ เปนตน

3.2 พักผอนใหเพียงพอกับความตองการของรางกายแตละวัย ไมเครงเครียดหรือกังวล
เกินไป ควรหลีกเลี่ยงจากสถานการณท่ีทาํ ใหไมส บายใจ

3.3 ออกกาํ ลังกายสม่ําเสมอ ซึ่งเปน หนทางท่ีดใี นการผอ นคลาย
3.4 ไมค วรใชอ วยั วะตา ง ๆ ของรา งกายมากเกินไป อาจทําใหประสาทสวนน้ันทํางานหนัก
เกนิ ไป เชน การทํางานหนา จอคอมพวิ เตอรนานเกินไป อาจทําใหประสาทตาเสอื่ มได เปน ตน
3.5 ควรหมั่นฝกการใชสมองแกปญหาบอย ๆ เปนการเพ่ิมพูนสติปญญาและปองกันโรค
ความจําเสอ่ื มหรือสมองเส่ือม
4. ระบบสืบพันธุ

4.1 เพศชาย
1) อาบนาํ้ อยา งนอ ยวนั ละ 2 ครั้ง และใชสบูฟอกชําระลางรางกายและอวัยวะสืบพันธุ
ใหสะอาด เช็ดตัวใหแหง
2) สวมเส้ือผาใหสะอาด โดยเฉพาะกางเกงในตองสะอาด สวมใสสบายไมรัดแนน
เกินไป
3) ไมใ ชส ว มหรอื ที่ถา ยปสสาวะทผ่ี ิดสขุ ลกั ษณะ
4) ไมเทยี่ วสาํ สอน หรอื รวมประเวณีกับหญงิ ขายบรกิ ารทางเพศ
5) หากสงสัยวา จะเปน กามโรค หรือมีความผิดปกติเก่ียวกับอวัยวะสืบพันธุตองรีบไป
ปรึกษาแพทย ไมค วรซอื้ ยารับประทานเพือ่ รกั ษาโรคดว ยตนเอง
6) ไมควรใชยาหรือสารเคมีตางๆ ชวยในการกระตุนความรูสึกทางเพศ ซึ่งอาจเปน
อนั ตรายได
7) ไมหมกมุนหรือหักโหมเกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธมากเกินไป เพราะอาจเปน
อันตรายตอสขุ ภาพทัง้ ทางรางกายและจติ ใจ ควรทาํ กิจกรรมนันทนาการ การเลนกฬี าหรอื งานอดิเรกอื่น ๆ
เพ่อื เปน การเบนความสนใจไปสกู ิจกรรมอืน่ แทน
8) ระวงั อยาใหอ วัยวะสบื พันธถุ กู กระทบกระแทกแรงๆ เพราะจะทําใหชํ้าและเกิดการ
อกั เสบเปนอันตรายได

26

4.1. เพศหญิง
1) รักษาความสะอาดอวัยวะเพศอยางสม่ําเสมอ โดยเฉพาะเวลาอาบนํ้า ควรสนใจทํา

ความสะอาดเปนพิเศษ เชน ลาง เช็ดใหแหง โดยเฉพาะในชวงท่ีมีประจําเดือน ควรใชนํ้าอุนทําความ
สะอาดสว นทีเ่ ปรอะเปอ นเลอื ด เปน ตน

2) หลงั จากการปสสาวะและอุจจาระเสรจ็ ทุกครง้ั ควรใชน ํ้าลา งและเช็ดใหส ะอาด
3) ควรสวมเสื้อผาท่ีสะอาดรัดกุม กางเกงในตองสะอาด สวมใสสบาย ไมอับหรือรัด
แนนเกนิ ไป และควรเปลี่ยนทกุ วัน
4) รกั นวลสงวนตัว ไมควรมเี พศสมั พันธก อนแตง งาน
5) ไมควรใชยากระตุนหรือยาปลกุ ประสาทกับอวยั วะเพศ
6) การใชส วมหรือทีถ่ า ยปสสาวะอจุ จาระทกุ ครงั้ จะตองคาํ นงึ ถึงความสะอาดและ
ถกู สขุ ลักษณะ
7) ควรออกกาํ ลังกายหรอื ทาํ งานอดเิ รกเพือ่ เบนความสนใจของตนเองไปในทางอื่น
8) ขณะมปี ระจําเดอื นควรใชผ าอนามยั อยา งเพยี งพอและควรเปลย่ี นใหบ อ ยตามสมควร
อยา ปลอยไวนานเกนิ ไป
9) ในชวงมีประจําเดือน ไมควรออกกําลังกายประเภทที่ผาดโผนและรุนแรง แตการ
ออกกําลังกายเพยี งเบาๆ จะชวยบรรเทาอาการเจบ็ ปวดหรืออาการอดึ อัดลงได และควรพักผอนนอนหลับ
ใหเพียงพอ ทาํ จิตใจใหแจม ใส
10) ควรจดบนั ทกึ การมีประจําเดือนไวทุกๆ เดือน การท่ีประจําเดือนมาเร็วหรือชาบาง
เลก็ นอ ยไมถ ือเปนการผดิ ปกติแตอ ยางไร แตถ ามีประจําเดอื นเร็วหรือชา กวาปกติมากกวา 7 – 8 วันข้ึนไป
ควรปรกึ ษาแพทย
11) ในชว งทีม่ ีประจําเดือน ถามอี าการปวดท่ที อ งนอย อาจใชกระเปาน้ํารอนหรือผาหม
มาวางทที่ องนอยเพอื่ ใหค วามอบอุน และอาจรบั ประทานยาแกปวดไดตามสมควร
12) ถามีอาการผิดปกติในชวงท่ีมีประจําเดือน เชน มีอาการปวดมาก มีเลือดออกมาก
หรือมีเลอื ดไหลออกในชว งที่ไมมปี ระจําเดอื น ควรรีบปรึกษาแพทยทนั ที
13) ระวังอยาใหอวัยวะสืบพันธุถูกกระทบกระแทกแรงๆ เพราะจะทําใหช้ํา เกิดการ
อกั เสบและเปน อันตรายได
14) ถาหากมีการเปล่ียนแปลงท่ีผิดปกติของอวัยวะเพศ หรือสงสัยวาจะเปนกามโรค
ควรรีบไปรบั การตรวจและปรึกษาแพทยทันที
5. ระบบตอมไรทอ
5.1 รับประทานอาหารทีส่ ะอาดและมีคุณคาทางโภชนาการ
5.2 ด่มื นาํ้ สะอาดใหเ พยี งพอ
5.3 ออกกําลงั กายอยางสมํา่ เสมอ

27

5.4 พักผอนใหเ พยี งพอ
5.5 หลกี เลย่ี งสิ่งท่กี อใหเ กิดความเครยี ด
5.6 หลกี เลี่ยงจากสภาพแวดลอมท่ีอยอู าศยั ท่ีสกปรกและอยใู นชมุ ชนแออัด
5.7 เมือ่ เกิดอาการเจบ็ คอหรอื ตอ มทอนซลิ อักเสบตอ งรีบไปใหแ พทยตรวจรักษา
5.8 เมื่อรูสึกตัววาเหนื่อย ออนเพลีย และเจ็บหนาอก โดยมีอาการเชนน้ีอยูนาน ควรไปให
แพทยต รวจดอู าการ เพราะหวั ใจอาจผดิ ปกติได

กิจกรรม
1. จงสรุปความสําคัญและอธิบายการทํางานของระบบอวัยวะในรางกาย 4 ระบบ พรอม

แผนภาพประกอบ
2. การดูแลรักษาระบบยอยอาหารควรทาํ อยา งไร เพราะอะไร จงอธิบายพรอมใหเ หตผุ ล

28

บทท่ี 2
ปญ หาเพศศกึ ษา

สาระสาํ คัญ

มีความรูความเขาใจเก่ียวกับปญหาทางเพศ มีทักษะในการสื่อสารและตอรองเพื่อทําความ
ชว ยเหลอื เกย่ี วกบั ปญหาทางเพศได สามารถอธบิ ายวธิ ีการจัดการกับอารมณและความตองการทางเพศได
อยางเหมาะสม เขาใจถึงความเช่ือที่ผิดเกี่ยวกับเรื่องเพศท่ีสงผลตอสุขภาพทางเพศ ตลอดจนเรียนรูถึง
กฎหมายทเี่ ก่ยี วของกับการลวงละเมดิ ทางเพศและกฎหมายคุมครองเดก็ และสตรี

ผลการเรยี นรูท ค่ี าดหวงั

1. เรยี นรทู ักษะการสือ่ สารและตอรองเพือ่ ขอความชวยเหลอื เก่ียวกบั ปญ หาทางเพศได
2. เรียนรกู ารจดั การกับอารมณแ ละความตอ งการกบั ปญหาทางเพศไดอ ยางเหมาะสม
3. เรียนรแู ละสามารถวเิ คราะหความเช่ือเร่ืองเพศทสี่ งผลตอ ปญหาทางเพศไดอ ยางเหมาะสม
4. เรียนรแู ละสามารถวเิ คราะหอทิ ธพิ ลสือ่ ท่ีสง ผลใหเ กดิ ปญ หาทางเพศได
5. อธิบายกฎหมายท่เี กยี่ วขอ งกบั การลวงละเมดิ ทางเพศไดอยางถกู ตอ ง

ขอบขา ยเนือ้ หา

เร่อื งที่ 1 ทกั ษะการจดั การปญ หาทางเพศ
เรอ่ื งที่ 2 ปญหาทางเพศในเดก็ และวัยรุน
เรื่องที่ 3 การจดั การกบั อารมณแ ละความตองการทางเพศ
เรอ่ื งท่ี 4 ความเช่ือที่ผิด ๆ ทางเพศ
เรอ่ื งท่ี 5 กฎหมายท่ีเกี่ยวขอ งกบั การละเมดิ ทางเพศ

29

เรอื่ งท่ี 1 ทกั ษะการจดั การปญหาทางเพศ

พัฒนาการเร่ืองเพศในเด็กและวัยรุน เกี่ยวของกับชีวิต ต้ังแตเด็กจนโต การที่บุคคลไดเรียนรู
ธรรมชาติ ความเปนจริงทางเพศ จะชวยใหมีความรู มีทัศนคติ สามารถปรับตัวตามพัฒนาการของชีวิต
อยางเหมาะสม และมีพฤติกรรมถูกตองในเรื่องเพศ สามารถสอนไดต้ังแตเด็กยังเล็ก สอดแทรกไปกับการ
สง เสรมิ พฒั นาการดานอน่ื ๆ พอ แมควรเปน ผสู อนเบอ้ื งตน เมอ่ื เขาสูโ รงเรยี น ครูชว ยสอนใหสอดคลองไป
กบั ท่บี าน เม่อื เด็กเร่ิมเขา สูวัยรุน ควรสง เสรมิ ใหเ ดก็ เรียนรพู ฒั นาการทางเพศท่ีถูกตองและรูวิธีจัดการกับ
อารมณความตอ งการทางเพศเพอื่ ปอ งกันปญหาทางเพศทอี่ าจเกิดตามมา

พัฒนาทางเพศกับการพฒั นาบคุ ลกิ ภาพ
พัฒนาการทางเพศ เปนสวนหนงึ่ ของพัฒนาการบุคลกิ ภาพท่ีเกดิ ขึ้นตั้งแตเ ด็กและมคี วามตอเน่ือง

ไปจนพัฒนาการเต็มที่ในวัยรุน หลังจากนั้นจะเปนสวนหนึ่งของบุคลิกภาพที่ติดตัวตลอดชีวิต
โดยเม่อื ส้ินสุดวัยรุนจะมกี ารเปล่ยี นแปลงตอไปนี้

1. มีความรูเ รื่องเพศตามวยั และพฒั นาการทางเพศ ตง้ั แตการเปลี่ยนแปลงของรางกายไปตามวัย
จติ ใจ อารมณแ ละสังคม ทัง้ ตนเองและผอู ่นื และเรียนรูความแตกตางกันระหวา งเพศ

2. มเี อกลักษณท างเพศของตนเอง ไดแก การรับรเู พศตนเอง บทบาททางเพศและพฤติกรรมทาง
เพศ มคี วามพงึ พอใจทางเพศหรือความรสู กึ ทางเพศตอเพศตรงขา มหรอื ตอเพศเดียวกัน

3. มีพฤติกรรมการรกั ษาสุขภาพทางเพศ การรจู ักรางกายและอวัยวะเพศของตนเอง ดูแลรักษา
ทาํ ความสะอาด ปองกันการบาดเจ็บ การติดเชื้อ การถูกลวงละเมดิ ทางเพศและการปอ งกนั พฤติกรรมเส่ียง
ทางเพศ

4. มีทักษะในการสรางความสัมพันธกับผูที่จะเปนคูครอง การเลือกคูครอง การรักษา
ความสัมพันธใหยาวนานการแกไขปญหาตาง ๆ ในชีวิตรวมกันมีทักษะในการส่ือสารและ
การมคี วามสมั พนั ธทางเพศกับคคู รองอยางมีความสขุ มีการวางแผนชีวติ และครอบครัวที่เหมาะสม

5. เขาใจบทบาทในครอบครัว ไดแก บทบาทและหนาท่ีสําหรับการเปนลูก การเปนพ่ี – นอง
และสมาชกิ คนหนึง่ ในครอบครัว หนาที่และความรับผิดชอบการเปนพอแมท่ีถูกตองตามกฎหมาย และ
ขนบธรรมเนียมประเพณีและศลี ธรรมของสงั คมที่อยู

6. มที ัศนคติทางเพศที่ถูกตอ ง ภมู ใิ จ พอใจในเพศของตนเอง ไมรังเกียจหรือปดบัง ปดกั้นการ
เรียนรูทางเพศที่เหมาะสม รูจักควบคุมพฤติกรรมทางเพศใหแสดงออกถูกตอง ใหเกียรติผูอื่น ไมลวง
ละเมิดทางเพศตอ ผูอ ืน่ ยบั ยง้ั ใจตนเองไมใ หมเี พศสัมพนั ธกอ นวยั อันควร

30

เรอ่ื งท่ี 2 ปญหาทางเพศในเด็กและวยั รนุ

ปญหาทางเพศในเดก็ และวยั รนุ แบงตามประเภทตา งๆ ไดด ังนี้
1. ความผิดปกตใิ นเอกลักษณทางเพศ
เด็กมีพฤตกิ รรมผดิ เพศ เด็กรูสกึ วา ตนเองเปนเพศตรงขามกับเพศทางรางกายมาต้ังแตเด็ก และมี
พฤตกิ รรมทางเพศเปน แบบเดียวกับเพศตรงขา ม ไดแก

 การแตง กายชอบแตงกายผดิ เพศ เด็กชายชอบสวมกระโปรงและรงั เกยี จกางเกง เด็กหญิง
รงั เกียจกระโปรงแตชอบสวมกางเกง เด็กชายชอบแตง หนา ทาปาก ชอบดูแมแ ตงตัวและเลยี นแบบแม

 การเลน มักเลน เลยี นแบบเพศตรงขาม หรือชอบเลนกับเพศตรงขาม เด็กชายมักไมชอบ
เลน รุนแรงชอบเลน กับผหู ญิงและมักเขากลุมเพศตรงขา มเสมอ เปน ตน

 จินตนาการวาตนเองเปนเพศตรงขามเสมอแมใ นการเลน สมมตุ ิก็มักสมมตุ ติ นเองเปน เพศ
ตรงขา มเดก็ ชายอาจจติ นาการวาตวั เองเปนนางฟา หรือเจา หญิง เปน ตน

 พฤตกิ รรมทางเพศ เดก็ ไมพ อใจในอวยั วะเพศของตนเอง บางคนรูสึกรังเกียจหรือแสรง
ทําเปนไมมีอวัยวะเพศหรือตองการกําจัดอวัยวะเพศออกไป เด็กหญิงจะยืนปสสาวะ เด็กชายจะน่ังถาย
ปส สาวะเลยี นแบบพฤติกรรมทางเพศของเพศตรงขามโดยตัง้ ใจและไมไดตงั้ ใจ

อาการตาง ๆ เหลา น้ีเกดิ ข้ึนแลวดําเนินอยางตอเนื่อง เด็กอาจถูกลอเลียน ถูกกีดกันออกจากกลุม
เพือ่ นเพศเดียวกัน เด็กมกั พอใจในการเขา ไปอยกู ับกลุมเพือ่ นตา งเพศ และถายทอดพฤติกรรมของเพศตรง
ขา มทลี ะนอย ๆ จนกลายเปน บุคลกิ ภาพของตนเอง

เมื่อเขาสูวัยรุน เด็กมีความรูสึกไมสบายใจเก่ียวกับเพศของตนเองมากข้ึน และตองการ
เปลี่ยนแปลงเพศตนเอง จนกลายเปนบุคลกิ ภาพของตนเอง

2. รกั รวมเพศ (Homosexualism)
อาการ เรมิ่ เห็นชัดเจนตอนเขา วยั รุน เมื่อเรม่ิ มีความรูสึกทางเพศ ทาํ ใหเกิดความพึงพอใจทางเพศ
(sexual orientation) โดยมีความรสู ึกทางเพศ ความตอ งการทางเพศ อารมณเ พศกบั เพศเดียวกัน
รักรวมเพศยังรูจักเพศตนเองตรงตามท่ีรางกายเปน รักรวมเพศชายบอกตนเองวาเปนเพศชาย
รักรว มเพศที่เปน หญิงบอกเพศตนเองวา เปนเพศหญงิ
การแสดงออกวา ชอบเพศเดยี วกนั มีท้งั แสดงออกชัดเจนและไมช ัดเจน
กิริยาทาทางและการแสดงออกภายนอก มีทั้งท่ีแสดงออกชัดเจนและไมแสดงออก ขึ้นอยูกับ
บคุ ลกิ ของผูนน้ั และการยอมรบั ของสังคม
ชายชอบชาย เรยี กวา เกย (gay) หรอื ตดุ แตว เกยยงั มปี ระเภทยอย เปนเกยคิง และเกยควีน เกยคิง
แสดงบทบาทภายนอกเปน ชาย การแสดงออกทางเพศ (gender role) ไมค อ ยเปนหญงิ จงึ ดูภายนอกเหมอื น
ผูชายปกติธรรมดา แตเ กยควนี แสดงออกเปนเพศหญงิ เชน กิรยิ าทาทาง คําพดู ความสนใจ กจิ กรรมตาง ๆ
ความชอบตาง ๆ เปนหญิง

31

หญิงชอบหญิง เรียกวา เลสเบี้ยน (lesbianism) การแสดงออกมี 2 แบบเชนเดียวกับเกย เรียกวา
ทอมและดี้ ดี้แสดงออกเหมือนผูหญิงทั่วไป แตทอมแสดงออก (gender role) เปนชาย เชน ตัดผมสั้น
สวมกางเกงไมส วมกระโปรง

ในกลุมรักรวมเพศ ยังมีประเภทยอยอีกประเภทหนึ่ง ที่มีความพึงพอใจทางเพศไดทั้งสองเพศ
เรยี กวา ไบเซกซวล (bisexualism) มีความรูสกึ ทางเพศและการตอบสนองทางเพศไดท ้ังสองเพศ

สาเหตุ ปจ จุบนั มหี ลกั ฐานสนบั สนุนวา สาเหตุมีหลายประการประกอบกนั ทงั้ สาเหตุทางรางกาย
พนั ธกุ รรม การเลยี้ งดู และสิ่งแวดลอมภายนอก

การชว ยเหลือ พฤติกรรมรกั รวมเพศเมือ่ พบในวยั เด็ก สามารถเปลี่ยนแปลงได โดยการแนะนําการ
เลยี้ งดู ใหพอแมเ พศเดียวกนั ใกลช ดิ มากขนึ้ พอ แมเพศตรงขามสนิทสนมนอยลง เพ่ือใหเกิดการถายทอด
แบบอยางทางเพศท่ถี กู เพศ แตตองใหม ีความสมั พนั ธด ีๆ ตอ กนั สง เสรมิ กจิ กรรมเหมาะสมกบั เพศ เด็กชาย
ใหเ ลนกฬี าสงเสรมิ ความแข็งแรงทางกาย ใหเด็กอยใู นกลุมเพอ่ื การเรยี นรูเพศเดยี วกัน

ถา รวู าเปนรักรวมเพศตอนวัยรุน ไมสามารถเปล่ียนแปลงแกไขได การชวยเหลือทําไดเพียงให
คําปรึกษาแนะนําในการดาํ เนนิ ชวี ิตแบบรักรว มเพศอยางไร จึงจะเกิดปญหานอยท่ีสุด และใหคําแนะนํา
พอแมเพื่อใหท ําใจยอมรบั สภาวการณน ี้ โดยยังมีความสมั พนั ธท ี่ดกี ับลูกตอไป

การปอ งกนั การเล้ียงดู เร่ิมตัง้ แตเลก็ พอแมมีความสัมพนั ธท ด่ี ีตอกนั พอหรือแมท่ีเพศเดยี วกนั กบั เดก็
ควรมีความสมั พนั ธท ่ดี ีกบั เดก็ และควรแนะนาํ เกี่ยวกบั การคบเพื่อน รวมทง้ั สง เสรมิ กิจกรรมใหตรงตามเพศ

3. พฤติกรรมกระตนุ ตนเองทางเพศในเดก็ และการเลน อวัยวะเพศตนเอง
อาการ กระตนุ ตนเองทางเพศ เชน นอนคว่าํ ถไู ถอวัยวะเพศกบั หมอนหรือพ้นื
สาเหตุ เดก็ เหงา ถูกทอดทงิ้ มโี รคทางอารมณ เด็กมักคนพบดว ยความบังเอิญ เม่ือถูกกระตุนหรือ
กระตุนตนเองทอี่ วยั วะเพศแลวเกิดความรูส กึ เสียว พอใจกบั ความรสู กึ นั้น เดก็ จะทาํ ซํา้ ในทีส่ ุดติดเปนนสิ ยั
การชวยเหลือ
1. หยุดพฤติกรรมนั้นอยางสงบ เชน จับมือเด็กออก ใหเด็กนอนหงาย บอกเด็กส้ันๆ วา
“หนไู มเลน อยางนน้ั ” พรอ มใหเ หตผุ ลทีเ่ หมาะสมจงู ใจ
2. เบ่ียงเบนความสนใจ ใหเดก็ เปลย่ี นทา ทาง ชวนพูดคุย
3. หากจิ กรรมทดแทน ใหเ ด็กไดเ คลือ่ นไหว เพลิดเพลิน สนุกสนานกับกจิ กรรมและสังคม
4. อยาใหเดก็ เหงา ถูกทอดทิง้ หรอื อยตู ามลําพัง เด็กอาจกลับมากระตุนตนเองอกี
5. งดเวนความกาวรา วรนุ แรง การหา มดวยทา ที่นากลวั เกินไปอาจทําใหเด็กกลัวฝงใจมีทัศนคติ
ดา นลบตอเรอ่ื งทางเพศ อาจกลายเปนเกบ็ กดทางเพศ หรอื ขาดความสขุ ทางเพศในวยั ผูใหญ

32

4. พฤติกรรมกระตุน ตนเองทางเพศในวยั รุน หรอื การสําเร็จความใครด วยตวั เอง(Masturbation)
สาเหตุ พฤติกรรมกระตุนตนเองทางเพศในวัยรุนเปนเร่ืองปกติ ไมมีอันตราย ยอมรับไดถา

เหมาะสมไมมากเกินไปหรือหมกมุนมาก พบไดบอยในเด็กที่มีปญหาทางจิตใจ ปญญาออน เหงา
กามวิปริตทางเพศ และส่ิงแวดลอมมกี ารกระตุนหรือยั่วยทุ างเพศมากเกินไป

การชว ยเหลอื ใหความรูเร่อื งเพศทถ่ี ูกตอง ใหก าํ หนดการสําเรจ็ ความใครด วยตัวเองใหพ อดไี ม
มากเกินไป ลดสง่ิ กระตนุ ทางเพศไมเหมาะสม ใชกิจกรรมเบนความสนใจ เพ่ิมการออกกําลังกาย ฝกให
เดก็ มีการควบคมุ พฤตกิ รรมใหพอควร

5. พฤตกิ รรมทางเพศทว่ี ิปรติ (Paraphilias)
อาการ ผปู ว ยไมสามารถเกิดอารมณเ พศไดกับสิ่งกระตุนทางเพศปกติ มีความรสู กึ ทางเพศได

เมอ่ื มกี ารกระตุนทางเพศท่ีแปลกประหลาดพิสดาร ท่ีไมมีในคนปกติ ทําใหเ กิดพฤตกิ รรมใชส ง่ิ
ผดิ ธรรมชาติกระตนุ ตนเองทางเพศ มีหลายประเภทแยกตามส่ิงทก่ี ระตนุ ใหเกดิ ความรูสกึ ทางเพศ

ประเภทของ Paraphilia
1. เกิดความรูส ึกทางเพศจากการสมั ผสั ลูบคลํา สูดดมเสื้อผา ชดุ ชั้นใน Fetishism
2. เกดิ ความรสู กึ ทางเพศจากการโชวอวัยวะเพศตนเอง Exhibitionism
3. เกดิ ความรสู กึ ทางเพศจากการไดถูไถ สัมผสั ภายนอก Frotteurism
4. เกดิ ความรสู ึกทางเพศจากการแอบดู Voyeurism
5. เกิดความรสู กึ ทางเพศทําใหผ อู ื่นเจ็บปวด ดว ยการทํารายรา งกาย หรือคาํ พดู Sadism
6. เกิดความรูสึกทางเพศจากการทําตนเอง หรือใหผูอ่ืนทําใหตนเองเจ็บปวด ดวยการทําราย
รา งกายหรอื คาํ พดู Masochism
7. เกิดความรูสึกทางเพศกับเด็ก (Pedophilia)
8. เกดิ ความรสู กึ ทางเพศกบั สตั ว (Zoophilia)
9. เกิดความรูสึกทางเพศจากการแตง กายผดิ เพศ (Transvestism)

สาเหตทุ กี่ อใหเ กิดความผิดปกติทางเพศ คือ
1. การเลี้ยงดูและพอแมป ลกู ฝงทศั นคติไมดีตอ เรื่องทางเพศทพี่ อแมปลูกฝง เดก็ ทําใหเด็กเรียนรู
วาเรื่องเพศเปนเรื่องตองหาม ตองปดบัง เลวรายหรือเปนบาป เด็กจะเก็บกดเร่ืองเพศ ทําใหปดกั้นการ
ตอบสนองทางเพศกบั ตวั กระตนุ ทางเพศปกติ
2. การเรยี นรู เมอ่ื เดก็ เรมิ่ มคี วามรูสึกทางเพศ แตไมสามารถแสดงออกทางเพศไดตามปกติ เด็ก
จะแสวงหาหรือเรียนรูดวยตัวเองวา เม่อื ใชตัวกระตุนบางอยางทําใหเกิดความรูสึกทางเพศได จะเกิดการ
เรยี นรูแบบเปน เงอื่ นไขและเปน แรงเสริมใหมีพฤตกิ รรมกระตนุ ตัวเองทางเพศดวยส่งิ กระตนุ นน้ั อีก

33

การชวยเหลอื
ใชหลักการชวยเหลอื แบบพฤตกิ รรมบําบดั ดงั นี้
1. การจัดการส่ิงแวดลอม กําจัดสิ่งกระตุนเดิมท่ีไมเหมาะสมใหหมด หากิจกรรมทดแทน
เบี่ยงเบนความสนใจ อยาใหเด็กเหงาอยูคนเดียวตามลําพัง ปรับเปลี่ยนทัศนคติทางเพศในครอบครัว
ใหเ หน็ วา เรือ่ งเพศไมใ ชเรื่องตองหา ม สามารถพดู คุยเรยี นรไู ด พอ แมควรสอนเรอ่ื งเพศกับลูก
2. ฝกการรูตัวเองและควบคุมตนเองทางเพศ ใหรูวามีอารมณเพศเม่ือใด โดยส่ิงกระตุนใด
พยายามหามใจตนเองทจี่ ะใชส ่ิงกระตุนเดิมทผ่ี ิดธรรมชาติ
3. ฝก การสรางอารมณเ พศกับตัวกระตุนตามปกติ เชน รูปโป – เปลือย แนะนําการสําเร็จความ
ใครทีถ่ ูกตอง
4. บันทึกพฤติกรรมเม่ือยังไมสามารถหยุดพฤติกรรมได สังเกตความถ่ีหาง เหตุกระตุน
การยับยั้งใจตนเอง ใหรางวลั ตนเองเมือ่ พฤตกิ รรมลดลง
การปองกนั การใหค วามรูเรอื่ งเพศทีถ่ ูกตองตั้งแตเด็กดว ยทศั นคตทิ ่ีดี
6. เพศสมั พนั ธในวยั รุน
ลกั ษณะปญหา มพี ฤตกิ รรมทางเพศตอ กันอยางไมเ หมาะสม มเี พศสัมพนั ธกนั กอ นวยั อนั ควร
สาเหตุ
1. เดก็ ขาดความรักความอบอุน ใจจากครอบครวั
2. เด็กขาดความรูสึกเห็นคุณคา ตนเอง ไมประสบความสําเร็จดานการเรียน แสวงหาการยอมรับ
หาความสขุ และความพึงพอใจจากแฟน เพศสัมพนั ธแ ละกจิ กรรมที่มคี วามเส่ยี งตาง ๆ
3. เด็กขาดความรูและความเขาใจทางเพศ ความตระหนักตอปญหาที่ตามมาหลังการมี
เพศสมั พนั ธ การปอ งกนั ตัวของเด็ก ขาดทกั ษะในการปอ งกนั ตนเองเร่ืองเพศ ขาดทักษะในการจัดการกับ
อารมณทางเพศ
4. ความรูและทัศนคติทางเพศของพอแมท่ีไมเขาใจ ปดก้ันการอธิบายเรื่องเกี่ยวกับเพศ
ทาํ ใหเด็กแสวงหาเองจากเพือ่ น
5. อิทธิพลจากกลุมเพื่อน รับรูทัศนคติท่ีไมควบคุมเรื่องเพศ เห็นวาการมีเพศสัมพันธเปนเรื่อง
ธรรมดา ไมเ กิดปญหาหรอื ความเส่ยี ง
6. มีการกระตุน ทางเพศ ไดแ ก ตวั อยา งจากพอ แม ภายในครอบครวั เพ่อื น ส่ือย่ัวยุทางเพศตาง ๆ
ที่เปน แบบอยา งไมดที างเพศ
การปอ งกนั
การปอ งกนั การมีเพศสมั พนั ธใ นวยั รุน แบง เปน ระดบั ตา ง ๆ ดังน้ี
1. การปองกันระดับตนกอนเกิดปญหา ไดแก ลดปจจัยเสี่ยงตางๆ การเลี้ยงดูโดยครอบครัว
สรา งความรกั ความอบอุนในบา น สรางคณุ คาในตัวเอง ใหค วามรแู ละทศั นคติทางเพศท่ีดี มีแบบอยางท่ดี ี

34

2. การปองกันระดบั ท่ี 2 หาทางปองกันหรือลดการมีเพศสัมพนั ธในวัยรุนท่ีมีความเสี่ยงอยูแลว
โดยการสรางความตระหนักในการไมม เี พศสมั พันธใ นวยั เรยี นหรอื กอ นการแตง งาน หาทาง
เบนความสนใจวัยรนุ ไปสกู จิ กรรมสรางสรรค ใชพลังงานทางเพศท่ีมีมากไปในดานทเี่ หมาะสม

3. การปองกันระดับที่ 3 ในวัยรุนทห่ี ยดุ การมีเพศสัมพันธไมได ปองกันปญหาที่เกิดจากการมี
เพศสมั พันธ ปอ งกนั การตงั้ ครรภและโรคติดตอทางเพศ โดยการใหความรูทางเพศ เบ่ียงเบนความสนใจ
หากจิ กรรมทดแทน

เรอ่ื งที่ 3 การจดั การกับอารมณและความตอ งการทางเพศ

ถึงแมวาอารมณทางเพศเปนเพียงอารมณหนึ่ง ซึ่งเมื่อเกิดขึ้นแลวหายไปได แตถาหากไมรูจัก
จัดการกบั อารมณเพศแลว อาจจะทาํ ใหเ กดิ การกระทาํ ทีไ่ มถูกตอ ง กอใหเกิดความเสยี หายเดือดรอนแกตนเอง
และผอู ่นื ดังนัน้ ผเู รียนควรจะไดเรยี นรูถึงวิธีการจัดการกบั อารมณท างเพศอยา งเหมาะสม ไมต กเปนทาสของ
อารมณเ พศ ซึง่ การจัดการกบั อารมณท างเพศอาจแบงตามความรุนแรงไดเปน 3 ระดบั ดังน้ี
ระดับท่ี 1 การควบคมุ อารมณท างเพศ อาจทําได 2 วธิ ี คือ

1. การควบคุมจติ ใจตนเอง พยายามขม ใจตนเองมิใหเ กดิ อารมณทางเพศไดหรือถาเกิด
อารมณทางเพศใหพ ยายามขม ใจไว เพอ่ื ใหอ ารมณท างเพศคอ ย ๆ ลดลงจนสสู ภาพอารมณท ีป่ กติ

2. การหลีกเลี่ยงจากสิ่งเรา ส่ิงเราภายนอกที่ย่ัวยุอารมณทางเพศหรือยั่วกิเลสยอมทําใหเกิด
อารมณทางเพศได ดังน้ัน การตัดไฟเสียแตตนลม คือ หลีกเล่ียงจากส่ิงเราเหลาน้ันเสียจะชวยใหไมเกิด
อารมณได เชน ไมดูสอื่ ลามกตา ง ๆ ไมเทยี่ วกลางคนื เปน ตน
ระดบั ท่ี 2 การเบย่ี งเบนอารมณทางเพศ

ถาเกิดอารมณทางเพศจนไมอาจควบคุมไดควรใชวิธีการเบ่ียงเบนใหไปสนใจสิ่งอ่ืนแทนที่จะ
หมกมนุ อยกู ับอารมณท างเพศ เชน ไปออกกําลังกาย ประกอบกิจกรรมนันทนาการตางๆ ใหสนุกสนาน
เพลิดเพลนิ ไปทํางานตางๆ เพือ่ ใหจ ิตใจมงุ ทงี่ าน ไปพูดคุยสนทนากับคนอนื่ เปน ตน
ระดบั ที่ 3 การปลดปลอ ยหรอื ระบายอารมณทางเพศ

ถาเกิดอารมณทางเพศระดับมากจนเบี่ยงเบนไมได หรือสถานการณนั้นอาจทําใหไมมีโอกาส
เบ่ียงเบน อารมณทางเพศก็ปลดปลอย หรือระบายอารมณทางเพศดวยวิธีการท่ีเหมาะสมกับสภาพของ
วัยรนุ ซ่ึงสามารถทาํ ได 2 ประการ คือ

1. โดยการฝนนนั่ ก็คอื การฝนเปยก (Wet Dream) ในเพศชาย ซง่ึ การฝนน้ีเราไมส ามารถบงั คับให
ฝน หรือไมใ หฝน ได แตจ ะเกิดข้ึนเองเมื่อเราสนใจหรือมีความรูสึกในทางเพศมากจนเกินไปหรืออาจเกิด
การสะสมของนํา้ อสุจมิ ีมากจนลนถงุ เก็บน้าํ อสุจิ ธรรมชาติจะระบายน้าํ อสุจิออกมาโดยการใหฝนเกยี่ วกับ
เร่อื งเพศจนถงึ จุดสุดยอด และมีการหลั่งนํ้าอสุจิออกมา

2. การสําเร็จความใครด ว ยตนเองหรอื อาจเรยี กอกี อยางหนึง่ วาการชว ยเหลอื ตวั เอง(Masturbation)
ทาํ ไดทง้ั ผหู ญงิ และผชู าย ซง่ึ ผูชายแทบทุกคนมักมีประสบการณในเรื่องนี้แตผูหญิงนั้นมีเปนบางคนที่มี

35

ประสบการณใ นเรื่องน้ี การสาํ เร็จความใครด วยตนเองเปนเรื่องธรรมชาติของคนเรา เม่ือเกิดอารมณทาง
เพศจนหยุดย้ังไมได เพราะการสําเร็จความใครดวยตนเองไมทําใหตนเองและผูอ่ืนเดือดรอน แตไมควร
กระทาํ บอ ยนัก

เร่ืองท่ี 4 ความเช่อื ทีผ่ ิดๆ ทางเพศ

ความคิดผดิ ๆ นน้ั ความจรงิ เปน แคค วามคิดเทาน้ัน ถา ยงั ไมไดก ระทํา ยอ มไมถือวาเปนความผิด
เพราะการกระทํายงั ไมเ กดิ ขน้ึ โดยเฉพาะความเชอ่ื ผิด ๆ เกยี่ วกบั เร่ืองเพศน้ัน ถาคิดใหม ทําใหมเสีย ก็จะ
ไมเ กิดผลรา ยในการดําเนินชีวติ ประจําวัน เรือ่ งราวเกี่ยวกบั เพศไดรบั การปกปดมานานแลว จนขา วลอื และ
ความเชื่อผิด ๆ แตโ บราณ ยงั คงไดร ับการรํา่ ลอื ตอเนอื่ งยาวนานมาจนถงึ ยุคปจ จบุ ัน ตอไปน้ีเปนความเช่ือ
ผิด ๆ ความเขาใจผิด ๆ ทางเพศ ทอ่ี งคก ารอนามยั โลกไดต ีพมิ พไ ว มีดังนี้

1. ผชู ายไมค วรแสดงอารมณและความรสู ึกเก่ียวกบั ความรกั
เพราะคาํ รํา่ ลือท่ีวา ผูชายไมควรแสดงอารมณแ ละความรูสกึ เก่ียวกับความรกั ให

ออกนอกหนา ไมอยา งน้นั จะไมเ ปน ชายสมชาย ผูชายจึงแสดงออกถึงความรักผานการมีเพศสัมพันธ จน
เหมอื นวาผูชายเกิดมาเพอ่ื จะมีเซ็กส ทง้ั ๆ ที่ตองการจะระบายความรักออกไปเทา นัน้ เอง แทจรงิ แลว ผูชาย
สามารถจะแสดงอารมณรกั ออกมาทางสีหนาแววตา การกระทําอะไรตอมิอะไรไดเชนผูหญิง และการมี
เพศสัมพันธก็เปนสวนหน่ึงของการบอกรักดวยภาษากายเทานั้น การแสดงความรักท่ีซาบซึ้งแบบอื่น
ผชู ายทาํ ไดเ ชน เดยี วกับหญิงและหญงิ กต็ องการดวย

2. การถกู เน้อื ตองตวั จะนาํ ไปสกู ารมีเซ็กส
เพราะความเช่ือที่วา ถาผูหญิงยอมใหผูชายถูกเนื้อตองตัวแลว แสดงวาตัวเองมีใจกับเขา

เขาจึงพยายามตอไปที่จะมีสัมพันธสวาทที่ลึกซ้ึงกวานั้นกับเธอ เปนความเขาใจผิดแท ๆ เพราะบางครั้ง
ผหู ญิงแคตอ งการความอบอนุ และประทับใจกับแฟนของเธอเทาน้ัน โดยไมไดคดิ อะไรเลยเถิดไป
ขนาดนน้ั เลย การจบั มอื กนั การโอบกอดสัมผัสกายของกันและกัน แทที่จริงเปนการถายทอดความรักที่
บริสทุ ธ์ิ ท่ีสามารถจะสัมผสั จบั ตอ งได โดยไมจ ําเปน จะตองมกี ารรว มรักกนั ตอไปเลย และไมควรทีฝ่ ายใด
ฝา ยหนงึ่ จะกดดันใหอ ีกฝา ยตองมีเซ็กสด ว ย

3. การมเี พศสัมพนั ธท ร่ี นุ แรงจะนาํ ไปสกู ารสขุ สมทมี่ ากกวา
เปน ความเขาใจผิดกันมานานนักแลว วา ผูชายท่ีมีพละกําลังมาก ๆ จะสามารถมีเพศสัมพันธ

กับหญิงสาวไดรวดเร็วรุนแรงและทําใหเธอไปถึงจุดสุดยอดไดงาย รวมทั้งมีความเขาใจผิดเสมอ ๆ วา
อาวธุ ประจาํ กายของฝายชายทีใ่ หญเทานน้ั ที่จะทําใหผ ูหญิงมีความสขุ ได แทจ รงิ แลวการมีสัมพันธส วาทท่ี
อบอุนเนน่ิ นานเขาใจกัน ชวยกันประคับประคองนาวารักใหผานคล่ืนลมมรสุมสวาทจนบรรลุถึงฝงฝน
ตา งหาก ทน่ี ําความสขุ สมมาสูค นทงั้ สองไดม ากกวา สมั พนั ธสวาทจงึ ควรท่จี ะเกิดขึน้ ในบรรยากาศท่ีแสน
จะผอ นคลายและโรแมนติก

36

4. การมีความสมั พันธทางเพศก็คือการรว มรกั
เปนความเขาใจผิดอยางยงิ่ และสมควรไดร บั การแกไ ขใหถกู ตองเพราะเซก็ สก ็คือ การรวมรัก

การแสดงความรักผานภาษากาย เปนสัมผัสรักท่ีคนสองคนถายทอดใหแกกันจากการสัมผัสทางผิวกาย
สว นไหนกไ็ ด ไมใชเ ฉพาะสว นนั้นเทา นน้ั

5. ผชู ายควรเปนผนู าํ ในการรวมรกั
เร่ืองนย้ี งั คงเปน ความเช่ือผดิ ๆ ไมว ารักผูห ญงิ หรือผูช ายที่มีหัวอนรุ กั ษน ยิ ม มักจะคิดเสมอ ๆ

วาการจะมีอะไรกันนั้นผูชายตองเปนคนกระทําและผูหญิงเปนฝายรองรับการกระทํานั้น แทจริงแลว
การรวมรกั เปนกระบวนการที่คนสองคนสามารถปรับเปลี่ยนเปนฝายนํา ในการกระทําไดโดยเสมอภาค
ซึ่งกันและกัน

6. ผหู ญิงไมควรจะเปนฝา ยเรม่ิ ตนกอน
ตามที่เลาแจงแถลงไขในขอที่ผานมาจะเห็นไดวา เซ็กสเปนการส่ือสาร 2 ทางระหวาง

คน 2 คน ทจ่ี ะรวมมอื กันบรรเลงบทเพลงแหงความพิศวาส ซึง่ ตอ งผลดั กันนาํ ผลดั กนั ตามและตอ งชวยกัน
โล ชว ยกนั พายนาวารักไปยงั จุดหมายปลายทางแหง ความสขุ สมรวมกนั

7. ผชู ายนกึ ถึงแตเรอื่ งเซก็ สตลอดเวลา
มีคํากลาวผิด ๆ ที่พูดกันตอเน่ืองมาวา ผูชายนึกถึงแตเร่ืองของการมีเพศสัมพันธที่เรียกกัน

สัน้ ๆ วาเซ็กส อยูตลอด ท้ัง ๆ ทค่ี วามเปน จริงคอื ผูชายไมไ ดคิดถึงเรื่องเซ็กสอยูตลอดเวลา เขาคิดถึงเร่ือง
อ่ืนอยูเหมือนกัน ไมวาจะเปนเรื่องงาน เร่ืองครอบครัว เพียงแตผูชายพรอมจะมีเซ็กสเสมอและไมได
หมายความวา เม่ือเขาพรอมทจี่ ะมเี ซ็กสแ ลว เขาจําเปน จะตองมีเสมอไป

8. ผูหญงิ ตอ งพรอมเสมอทจ่ี ะมเี ซก็ สเมื่อสามตี องการ
ท่ีจริงในยคุ น้ีไมมคี วามจาํ เปนแบบนั้นเลย ในอดีตอาจจะใชแ ตไมใชใ นยคุ ไอทีแบบน้ที ีผ่ ูชาย

และผูหญิงเทาเทยี มกัน และการจะมเี ซ็กสก ันก็เปนกิจกรรมรวมท่คี นสองคนจะตองใจตรงกันกอน ไมใช
แคฝา ยใดฝา ยหนึ่งตองการแลว อกี ฝา ยจะตองยอม

9. เซ็กส เปน เรอื่ งธรรมชาตไิ มต อ งเรียนรู
ผเู ฒาผแู กมักจะพยายามพดู เสมอ ๆ วา เพศศึกษาไมสําคัญ ทําไมรุนกอน ๆ ไมตองเตรียมตัว

ในการเรยี นรูเลย กส็ ามารถทจ่ี ะมีเซก็ สก ันจนมีลกู เต็มบานมีหลานเต็มเมืองได การเตรียมตัวที่ดียอมมีชัย
ไปกวาครง่ึ เรอื่ งราวเก่ยี วกับความสมั พนั ธของคนสองคนก็เชน กัน สามารถเรยี นรูวิธกี ารทจี่ ะเพ่ิมความสุข
ใหแกก นั และกนั ไดกอนที่จะเกิดเหตกุ ารณน นั้

อทิ ธิพลของสอ่ื ตอปญ หาทางเพศ
ปจจุบันสื่อมีอิทธิพลตอการดําเนินชีวิตของทุกคนเทียบทุกดานรวมถึงดานปญหาทางเพศดวย

เพราะส่อื มีผลตอ พฤตกิ รรมการตัดสนิ ใจของคนในสังคม ทกุ คนจงึ ตอ งบรโิ ภคขา วสารอยตู ลอดเวลา เชน
การชมรายการขาวทางทีวีทกุ เชา การอานหนงั สือพิมพ หรือเลนอินเตอรเน็ต ซ่ึงบางคนอาจจะใชบริการ

37

รบั ขา วสารทาง SMS เปนตน ส่ือจงึ กลายเปน สง่ิ ทมี่ อี ิทธิพลตอ ความคดิ และความรูสึกและการตัดสินใจที่
สําคญั ของคนในสังคมอยา งหลกี เลีย่ งไมไ ด

จากปจจัยดังกลาวอทิ ธิพลของสื่อจึงยอ มทจ่ี ะกอ ใหเ กดิ การเปลยี่ นแปลงไดใ นทุก ๆ ภาคสว นของ
สังคมไมว าจะเปน สงั คมเมอื งหรือแมแ ตในสงั คมชนบทกต็ าม ซึ่งการเปล่ียนแปลงน้ันยอมที่จะเกิดขึ้นได
ทั้งทางท่ีดีขน้ึ และทางท่แี ยล ง และสงิ่ สําคัญสื่อคอื ส่งิ ที่มอี ิทธพิ ลโดยตรงตอทกุ ๆ คนในสงั คมไมวาจะเด็ก
วัยรุนหรือกระท่ังผูใหญ อิทธิพลของส่ือที่นับวันจะรุนแรงมากข้ึน ไมวาจากสภาพเศรษฐกิจ
การเปลี่ยนแปลงของสังคม เนื่องมาจากความพยายามในการพัฒนาประเทศใหมีความเจริญกาวหนาใน
ดานตาง ๆ เพ่ือใหทัดเทียมกับนานาประเทศ กอใหเกิดวัฒนธรรมที่หล่ังไหลเขามาในประเทศไทย
โดยผา นสอื่ ทง้ั วทิ ยุ โทรทัศน สิ่งพิมพแ ละอนิ เตอรเน็ต สื่อจึงกลายเปนสิ่งที่มีอิทธิพลตอการดําเนินชีวิต
และนําพาไปสูป ญหาและผลกระทบหลาย ๆ ดา น ของชีวิตแบบเดิม ๆ ของสังคมไทยใหเปล่ียนแปลงไป
ซึ่งลวนมาจากการรับสื่อและอิทธิพลสื่อยังทําใหเกิดพฤติกรรมเลียนแบบ เชน ขาวอาชญากรรม
ขาวสงคราม ภาพยนตรหรือละครทเี่ น้ือหารุนแรง ตอ สกู นั ตลอดจนสือ่ ลามกอนาจาร ซึ่งสงผลใหเด็กและ
คนที่รับส่ือจิตนาการตามและเกิดการเลียนแบบ โดยจะเห็นไดบอยคร้ังจากการท่ีเด็กหรือคนที่กอ
อาชญากรรมหลายคดี โดยบอกวา เลยี นแบบมาจากหนัง จากส่ือตาง ๆ แมกระท่ังการแตงกายตามแฟชั่น
ของวัยรุน การกออาชญากรรม การกอม็อบ การใชความรุนแรงในการแกปญหา ความรุนแรงทางเพศ
ท่เี กิดขึน้ อยใู นสงั คมไทยขณะน้ีสวนใหญเปนผลมาจากอทิ ธิพลของส่ือ

สอื่ มวลชนจึงมีความสําคัญอยางยิ่งตอการเขาไปมีบทบาทและมีอิทธิพลตอการดําเนินชีวิตของ
คนในสังคม มีการเปล่ียนแปลงเกิดขึ้นตลอดเวลา บางสิ่งเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว แตบางส่ิงคอย ๆ
จางหายไปทลี ะเล็กละนอ ย จนหมดไปในที่สุด เชน การท่ีประเทศกาวหนาทางเทคโนโลยีการสื่อสารทํา
ใหขนบธรรมเนียมวัฒนธรรมคนไทย ทั้งสังคมเมืองและสังคมชนบท มีการเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็ว
แตจากการที่เราไมส ามารถปฏิเสธการรับขาวสาร ความบนั เทิงจากส่ือได แตเ ราสามารถเลอื กรบั ส่ือทดี่ ี
มีประโยชนไมรนุ แรง และไมผดิ ธรรมนองคลองธรรมได

เร่ืองท่ี 5 กฎหมายทเ่ี กี่ยวของกบั การละเมดิ ทางเพศ

คดีความผดิ เกยี่ วกับเพศ โดยเฉพาะความผดิ ฐานขม ขนื กระทําชําเรา ถือเปน ความผิดท่รี ุนแรงและ
เปนที่หวาดกลัวของผูหญิงจํานวนมาก รวมท้ังผูปกครองของเด็ก ไมวาจะเปนเด็กหญิงหรือเด็กชาย
ยิง่ ปจ จบุ นั จากขอมลู สถติ ติ า ง ๆ ทาํ ใหเราเหน็ กนั แลววา การลวงละเมิดทางเพศนั้นสามารถเกิดข้ึนไดกับ
คนทุกเพศ ทุกวยั กฎหมายที่บญั ญตั ิไวเพื่อคุมครองผหู ญิงและผูเ สยี หายจากการลวงละเมดิ ทางเพศ
มบี ัญญัตอิ ยูในลกั ษณะความผิดเกีย่ วกับเพศ ดงั นี้

มาตรา 276 ผูใดขมขืนกระทําชําเราหญิงซึ่งมิใชภริยาตน โดยขูเข็ญประการใด ๆ โดยใชกําลัง
ประทุษรา ย โดยหญงิ อยใู นภาวะทีไ่ มสามารถขัดขืนได หรือโดยทําใหหญิงเขาใจผิดคิดวาตนเปนบุคคล
อื่น ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตส่ีปถึงยี่สิบปและปรับต้ังแตแปดพันบาทถึงส่ีหม่ืนบาท ถาการกระทํา

38

ความผิดตามวรรคแรกได กระทําโดยมีหรือใชอาวุธปนหรือวัตถุระเบิด หรือโดยรวมกระทําความผิด
ดวยกัน อันมีลักษณะเปนการโทรมหญิงตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบหาปถึงยี่สิบปและปรับตั้งแต
สามหมื่นถงึ สี่หมนื่ บาท หรอื จําคุกตลอดชีวติ

มาตรา 277 ผูใดกระทําชําเราเด็กหญิงอายุไมเกินสิบหาป ซึ่งมิใชภริยาตน โดยเด็กหญิงนั้นจะ
ยินยอมหรอื ไมก ต็ าม ตอ งระวางโทษจาํ คุกต้ังแตส่ีปถึงยส่ี บิ ปและปรบั ตง้ั แตแปดพนั บาทถงึ สห่ี ม่นื บาท ถา
การกระทําความผิดตามวรรคแรกเปน การกระทาํ แกเ ด็กหญิงอายุยังไมถึงสิบสามป ตองระวางโทษจําคุก
ต้ังแตเจด็ ปถึงยีส่ ิบปแ ละปรับต้ังแตห นึ่งหมนื่ ส่ีพนั บาทถึงสี่หม่นื บาท หรอื จําคุกตลอดชีวิต ถาการกระทํา
ความผิดตามวรรคแรกหรือวรรคสองไดกระทําโดยรวมกระทําความผิดดวยกันอันมีลักษณะเปนการ
โทรมหญงิ และเดก็ หญงิ นน้ั ไมย ินยอม หรอื ไดกระทําโดยมอี าวุธปนและวัตถุระเบิด หรือโดยใชอ าวุธ ตอง
ระวางโทษจําคกุ ตลอดชีวติ ความผิดตามทบี่ ญั ญัติไวในวรรคแรก ถา เปน การกระทําที่ชายกระทํากับหญิง
อายุต่ํากวาสิบสามป แตยังไมเกินสิบหาป โดยเด็กหญิงน้ันยินยอมและภายหลังศาลอนุญาตใหชายและ
หญิงนั้นสมรสกัน ผกู ระทําผิดไมต องรับโทษ ถา ศาลอนุญาตใหส มรสในระหวางทีผ่ กู ระทําผิดกาํ ลงั
รับโทษในความผดิ นนั้ อยู ใหศ าลปลอยผูก ระทาํ ผิดนัน้ ไป

มาตรา 277 ทวิ ถาการกระทําความผดิ ตามมาตรา 276 วรรคแรก หรือมาตรา 277 วรรคแรก หรือ
วรรคสอง เปนเหตุใหผ ถู กู กระทํา

(1) รับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกต้ังแตสิบหาปถึงยี่สิบปและปรับต้ังแต
สามหมืน่ บาทถงึ ส่ีหม่นื บาท หรอื จําคุกตลอดชีวติ

(2) ถึงแกค วามตาย ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษประหารชวี ติ หรอื จําคกุ ตลอดชวี ิต
มาตรา 277 ตรี ถาการกระทําความผิดมาตรา 276 วรรคสองหรือมาตรา 277 วรรคสาม เปนเหตใุ ห
ผถู กู กระทาํ
(1) รับอันตรายสาหัส ผูก ระทําตองระวางโทษประหารชีวิต หรือจําคุกตลอดชวี ิต
(2) ถึงแกค วามตาย ผูกระทาํ ตอ งระวางโทษประหารชวี ิต

โดยสรุป การจะมคี วามผิดฐานกระทําชําเราได ตองมีองคป ระกอบความผิดดงั นี้
1. กระทาํ ชาํ เราหญิงอน่ื ท่มี ใิ ชภรรยาตน
2. เปนการขมขนื บังคบั ใจ โดยมกี ารขเู ข็ญ หรือใชกําลงั ประทษุ รา ย หรอื ปลอมตัวเปนคนอ่ืนท่ี

หญงิ ชอบและหญิงไมสามารถขดั ขืนได
3. โดยเจตนา
ขอ สังเกต
กระทําชําเรา = ทําใหของลับของชายลวงลํ้าเขาไปในของลับของหญิง ไมวาจะลวงลํ้าเขาไป

เล็กนอ ยเพียงใดก็ตามและไมว า จะสําเร็จความใครหรือไมกต็ าม
การขมขนื = ขมขนื ใจโดยท่ีหญงิ ไมสมัครใจ

39

การขมขนื ภรรยาของตนเองโดยทีจ่ ดทะเบยี นสมรสแลวไมเปนความผิด
การรวมเพศโดยที่ผูหญิงยินยอมไมเปนความผิด แตถาหญิงนั้นอายุไมเกิน 13 ป แมยินยอมก็มี
ความผิด
การขม ขนื กระทาํ ชาํ เราผูท่ีอยูภายในปกครองของตนเอง เชน บุตร หลาน ลูกศิษยท่ีอยูในความ
ดแู ล ตอ งรบั โทษหนกั ขนึ้
มาตรา 278 ผูใดกระทําอนาจารแกบุคคลอายุกวาสิบหาป โดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ
โดยใชก าํ ลงั ประทุษรา ย โดยบุคคลน้นั อยใู นภาวะทไี่ มสามารถขดั ขนื ไดหรอื โดยทําใหบ คุ คลนั้นเขา ใจผิด
วา ตนเปน บุคคลอื่น ตอ งระวางโทษจาํ คุกไมเกินสบิ ป หรือปรับไมเ กินสองหม่นื บาท หรือท้งั จาํ ทั้งปรบั
มาตรา 279 ผูใดกระทําอนาจารแกเด็กอายุไมเกินสิบหาป โดยเด็กนั้นจะยินยอมหรือไมก็ตาม
ตองระวางโทษจาํ คุกไมเกนิ สิบป หรอื ปรับไมเ กนิ สองหมน่ื บาท หรอื ทง้ั จาํ ท้ังปรบั ถา การกระทําความผิด
ตามวรรคแรก ผกู ระทําไดกระทําโดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใชกําลังประทุษรายโดยเด็กน้ันอยูใน
ภาวะท่ีไมสามารถขัดขืนได หรือโดยทําใหเด็กนั้นเขาใจผิดวาตนเปนบุคคลอ่ืน ตองระวางโทษจําคุก
ไมเ กินสิบหาป หรือปรับไมเกินสามหม่นื บาท หรือท้ังจาํ ทัง้ ปรบั
มาตรา 280 ถาการกระทาํ ความผิดตามมาตรา 278 หรอื มาตรา 279 เปน เหตุใหผ ถู กู กระทาํ
(1) รบั อนั ตรายสาหสั ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษจาํ คุก ตง้ั แตห าปถ งึ ย่ีสิบปแ ละปรบั ต้ังแตหนึ่งหมื่น
บาทถงึ ส่ีหม่นื บาท
(2) ถึงแกความตาย ผูก ระทาํ ตองระวางโทษประหารชีวติ หรอื จําคกุ ตลอดชวี ติ
การจะมคี วามผดิ ฐานทาํ อนาจารได ตอ งมอี งคป ระกอบ คอื
1 ทาํ อนาจารแกบคุ คลอายเุ กินกวา 13 ป
2 มกี ารขมขู ประทุษรา ย จนไมสามารถขดั ขนื ได หรือทาํ ใหเ ขาใจวาเราเปน คนอน่ื
3 โดยเจตนา

ขอสังเกต
อนาจาร = การทําหยาบชา ลามกใหเ ปน ท่ีอบั อายโดยทหี่ ญงิ ไมส มคั รใจ หรอื โดยการปลอมตัวเปน
สามีหรือคนรัก การทําอนาจารกับเด็กอายุไมเกิน 13 ป แมเด็กยินยอมก็เปนความผิด ถาทําอนาจารกับ
บคุ คลใดแลว บคุ คลนั้นไดร บั อนั ตรายหรือถงึ แกความตายตอ งไดรับโทษหนักข้นึ
การทําอนาจารไมจําเปนตองทํากับหญิงเสมอไป การทําอนาจารกับชายก็ถือเปนความผิด
เชนเดียวกันไมว าผกู ระทําจะเปน หญงิ หรอื ชายก็ตาม ความผิดท้ังการขมขืนกระทําชําเราและการกระทํา
อนาจารน้ี ผูกระทาํ จะไดร ับโทษหนักขน้ึ กวาท่ีกาํ หนดไวอกี 1 ใน 3 หากเปนการกระทําผดิ แก
1. ผูสบื สนั ดาน ไดแ ก บุตร หลาน เหลน ลอ่ื (ลกู ของหลาน) ทชี่ อบดวยกฎหมาย
2. ศษิ ยซงึ่ อยูในความดแู ล ซง่ึ ไมใ ชเ ฉพาะครูที่มหี นาทีส่ อนอยางเดียว ตองมีหนา ที่ดูแลดว ย

40

3. ผูอ ยใู นความควบคุมตามหนาท่ีราชการ
4. ผอู ยใู นความปกครอง ในความพิทักษ หรอื ในความอนุบาลตามกฎหมาย
นอกจากน้ี ยังมมี าตราอนื่ ๆ ท่เี กีย่ วขอ งอีก ไดแก
มาตรา 282 ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอื่น เปนธุระจัดหา ลอไป หรือพาไปเพื่อการอนาจาร
ซง่ึ ชายหรอื หญิง แมผูน้นั จะยินยอมก็ตาม ตอ งระวางโทษจําคกุ ตง้ั แตหนง่ึ ปถงึ สิบปและปรับตง้ั แต
สองพันบาทถงึ สองหม่ืนบาท ถา การกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกบ ุคคลอายุเกินสิบหา
ป แตยงั ไมเ กนิ สิบแปดป ผกู ระทําตอ งระวางโทษจําคุกตั้งแตสามปถึงสิบหาปและปรับต้ังแตหกพันบาท
ถึงสามหม่ืนบาท ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกเด็กอายุยังไมเกินสิบหาป
ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาปถึงยี่สิบปและปรับต้ังแตหนึ่งหม่ืนบาทถึงสี่หมื่นบาท ผูใดเพื่อ
สนองความใครข องผูอ นื่ รบั ตัวบคุ คลซ่ึงผจู ัดหา ลอไป หรือพาไปตามวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรคสาม
หรอื สนบั สนนุ ในการกระทาํ ความผดิ ดงั กลาวตองระวางโทษตามทีบ่ ญั ญตั ไิ วใ นวรรคแรก วรรคสอง หรอื
วรรคสาม แลว แตกรณี
มาตรา 283 ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอ่ืน เปนธุระจัดหา ลอไป หรือพาไปเพ่ือการอนาจาร
ซง่ึ ชายหรอื หญงิ โดยใชอ บุ ายหลอกลวง ขเู ขญ็ ใชกาํ ลังประทุษราย ใชอํานาจครอบงาํ ผิดคลองธรรม หรือ
ใชวธิ ขี มขนื ใจดว ยประการอ่นื ใด ตองระวางโทษจําคุก ตง้ั แตหา ปถ ึงย่ีสิบปและปรับต้ังแตหนึ่งหม่ืนบาท
ถงึ สห่ี ม่นื บาท ถา การกระทาํ ตามความผดิ ตามวรรคแรก เปนการกระทาํ แกบ ุคคลอายุเกินสิบหาปแตยังไม
เกินสบิ แปดป ผกู ระทําตองระวางโทษจาํ คุกตง้ั แตเ จด็ ปถึงยส่ี บิ ปแ ละปรบั ตั้งแตหนึ่งหม่ืนส่ีพนั บาทถึง
สห่ี มนื่ บาท หรอื จําคกุ ตลอดชวี ิต ถา การกระทาํ ผดิ ตามวรรคแรกเปน การกระทาํ แกเดก็ อายยุ งั ไมเกินสิบหา
ป ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษจําคุกต้ังแตสิบปถึงยสี่ บิ ปแ ละปรบั ต้ังแตส องหม่ืนบาทถึงส่หี ม่ืนบาท หรอื จาํ คุก
ตลอดชวี ิต หรอื ประหารชีวติ ผใู ดเพื่อสนองความใครข องผูอ ่นื รับตวั บคุ คลซึง่ มีผูจัดหา ลอไป หรือพาไป
ตามวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรคสาม หรือสนับสนุนในการกระทําความผิดดังกลาว ตองระวางโทษ
ตามท่ีบญั ญัติไวในวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรคสามแลวแตก รณี

มาตรา 283 ทวิ ผูใดพาบคุ คลอายุเกนิ สิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเพื่อการอนาจาร แมผูนั้น
จะยนิ ยอมกต็ าม ตองระวางโทษจําคกุ ไมเกนิ หา ปห รือปรับไมเกินหนึ่งหมื่นบาทหรอื ท้ังจําท้ังปรับ ถาการ
กระทําความผิดตามวรรคแรก เปนการกระทาํ แกเด็กอายุยงั ไมเกินสิบหาป ผูกระทําตองระวางโทษจําคุก
ไมเ กินเจ็ดปหรอื ปรบั ไมเกินหนึ่งหม่นื ส่ีพนั บาท หรือท้งั จาํ ทง้ั ปรับ ผูใดซอนเรนบุคคลซึ่งถกู พาไปตามวรรค
แรกหรือวรรคสอง ตองระวางโทษตามที่บัญญัติในวรรคแรกหรือวรรคสองแลวแตกรณี ความผิดตาม
วรรคแรกและวรรคสาม เฉพาะกรณีทีก่ ระทาํ แกบ ุคคลอายุเกนิ สบิ หาป เปนความผดิ อนั ยอมความได

มาตรา 284 ผูใดพาผูอื่นไปเพ่ือการอนาจาร โดยใชอุบายหลอกลวง ขูเข็ญ ใชกําลังประทุษราย
ใชอ ํานาจครอบงาํ ผิดคลองธรรมหรอื ใชวธิ ีขมขนื ใจดว ยประการอื่นใด ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหนึ่งป

41

ถงึ สิบปแ ละปรับตง้ั แตส องพนั บาทถึงหนึ่งหมนื่ บาท ผใู ดซอนเรนบุคคลซึ่งเปนผูถูกพาไปตามวรรคแรก
ตองระวางโทษเชน เดยี วกบั ผพู าไปนัน้ ความผิดตามมาตรานี้ เปน ความผดิ อันยอมความได

มาตรา 317 ผูใดปราศจากเหตุอันสมควรพรากเด็กอายุยังไมเกินสิบหาปไปเสียจากบิดามารดา
ผปู กครอง หรือผูดแู ล ตองระวางโทษจาํ คุกต้งั แตสามปถ งึ สบิ หา ปแ ละปรับตง้ั แตห า พนั บาทถงึ สามหมื่นบาท
ผูใดโดยทุจริต ซื้อ จําหนาย หรือรับตัวเด็กซึ่งถูกพรากตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดียวกับ
ผูพรากน้ัน ถาความผดิ ตามมาตรานี้ไดก ระทําเพื่อหากําไร หรือเพื่อการอนาจาร ผูกระทําตองระวางโทษ
จาํ คุกตงั้ แตห าปถ งึ ย่ีสบิ ปแ ละปรับตง้ั แตห นง่ึ หม่นื บาทถงึ สีห่ มนื่ บาท

มาตรา 318 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดา
ผูป กครอง หรอื ผูดแู ล โดยผูเยาวน ั้นไมเ ตม็ ใจไปดว ย ตองระวางโทษจําคุกตง้ั แตส องปถ ึงสบิ ปแ ละปรับตั้ง
แตส ี่พนั บาทถงึ สองหมน่ื บาท ผใู ดโดยทุจรติ ซื้อ จาํ หนา ย หรือรบั ตัวผเู ยาว ซ่ึงถูกพรากตามวรรคแรกตอง
ระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากนั้นถาความผิดตามมาตรานี้ไดกระทําเพ่ือหากําไร หรือเพื่อการอนาจาร
ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษจาํ คุกตั้งแตส ามปถ งึ สิบหา ปแ ละปรับตง้ั แตหาพนั บาทถงึ สามหม่ืนบาท

มาตรา 319 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดา
ผูปกครองหรอื ผูดูแลเพ่อื หากําไรหรอื เพื่อการอนาจาร โดยผูเยาวน้ันเต็มใจไปดวย ตองระวางโทษจําคุก
ต้ังแตส องปถ งึ สบิ ปและปรบั ต้งั แตส ีพ่ ันบาทถึงสองหม่ืนบาท ผูใดกระทําทุจริต ซ้ือ จําหนาย หรือรับตัว
ผูเ ยาวซ ่ึงถกู พรากตามวรรคแรกตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากน้ันผูใดจะมีความผิดฐานพรากผูเยาว
ความผิดน้ันจะตองประกอบดวย

1. มกี ารพรากบุคคลไปจากการดแู ลของบิดามารดา ผดู ูแล หรือผูปกครอง
2. บุคคลท่ีถูกพรากจะเตม็ ใจหรอื ไมก ต็ าม
3. ปราศจากเหตผุ ลอันสมควร
4. โดยเจตนา

ขอ สังเกต
การพรากผเู ยาว = การเอาตวั เดก็ ทอ่ี ายุยงั ไมครบบรรลุนิติภาวะไปจากความดูแลของบิดามารดา

ผปู กครอง หรอื ผดู ูแลไมวา เดก็ น้นั จะเต็มใจหรอื ไมก็ตาม
การพรากผเู ยาวอ ายไุ มเกิน 13 ป แตไมเ กนิ 18 ป โดยผูเยาวไมเต็มใจเปนความผิด ผูท่ีรับซื้อหรือ

ขายตัวเด็กทพ่ี รากฯ ตอ งรบั โทษเชนเดียวกับผูพราก ผูทีพ่ รากฯ หรือรบั ซ้ือเดก็ ทถ่ี ูกพรากฯ ไปเปนโสเภณี
เปน เมียนอยของคนอ่นื หรือเพอ่ื ขม ขืนตอ งรบั โทษหนกั ข้นึ

การพรากผเู ยาวอ ายเุ กนิ 13 ป แตไมเกนิ 18 ป แมผ ูเยาวจ ะเต็มใจไปดวย ถานาํ ไปเพ่ือการอนาจาร
หรือคากําไรเปนความผดิ เชน พาไปขมขืน พาไปเปนโสเภณี เปน ตน

42

คําแนะนาํ ในการไปติดตอ สถานตี ํารวจ
การแจงความตาง ๆ
เพอ่ื ความสะดวก รวดเร็วและถูกตองตามกฎหมายและระเบยี บของทางราชการ เมอ่ื ทานไปติดตอ

ท่ีสถานีตํารวจ ทานควรเตรียมเอกสารที่จําเปนติดตัวไปดวย คือ บัตรประจําตัวประชาชน
หรอื หลักฐานตา ง ๆ ท่ีเกย่ี วกับเร่อื งทจ่ี ะแจง โดยนาํ ไปแสดงตอเจา หนาท่ีตํารวจ เชน เสื้อผาของผู
ถกู ขมขนื ทมี่ คี ราบอสุจิ หรือรอยเปอ นอยางอน่ื อันเกดิ จากการขม ขนื และส่ิงของตาง ๆ ของผูตองหาท่ีตก
อยใู นที่เกดิ เหตุ ทะเบยี นบา นของผเู สยี หาย รปู ถา ย หรือทอี่ ยูของผูต องหาตลอดจนหลกั ฐานอ่นื ๆ (ถาม)ี
การแจง พรากผูเยาว หลักฐานตาง ๆ ควรนําไปแสดงตอเจาหนาที่ตํารวจคือ สูจิบัตรของผูเยาว ทะเบียน
บานของผูเยาว รปู ถายผเู ยาวใบสาํ คญั อ่ืนๆ ท่ีเกย่ี วกบั ผเู ยาว (ถา ม)ี

หมายเหตุ ในการไปแจง ความหรือรองทุกขตอพนักงานสอบสวนน้ัน นอกจากนําหลักฐานไป
แสดงแลว ถาทา นสามารถพาพยานบคุ คลท่ีรูเหน็ หรือเกี่ยวของกับเหตุการณไปพบเจาพนักงานสอบสวน
ดวยจะเปน ประโยชนแกท า นและพนกั งานสอบสวนเปนอยา งมาก เพราะจะสามารถดําเนินเร่ืองของทาน
ใหแ ลวเสรจ็ ไดเ ร็วขน้ึ

กิจกรรม
อธบิ ายคาํ ถามตอ ไปน้ีในชัน้ เรียน
1. พัฒนาการทางเพศมกี ข่ี ้ันตอน อะไรบา ง
2. อารมณท างเพศอาจแบง ตามความรนุ แรงไดเ ปน 3 ระดบั มีอะไรบา ง
3. มีวิธจี ดั การอารมณทางเพศอยางไรบาง
4. การจะมคี วามผดิ ฐานทาํ อนาจารได ตองมีองคประกอบอะไรบา ง
5. ตามขอ กฎหมายการพรากผเู ยาวหมายถึงอะไร


Click to View FlipBook Version