Modul Sempoi Guru T5 (Guru)

www.iamchampion.blogspot.my

LATIHAN 11
Rajah 11.1 menunjukkan proses pembentukan sel M.

K

L
M

Rajah 11.1

(a)(i) Nyatakan bilangan kromosom dalam sel K dan sel L.
K: 4 // 46.
L: 2 // 23.
[2 markah]

(ii) Terangkan apa yang berlaku yang menyebabkan perbezaan bilangan kromosom
antara sel K dan sel L.
Spermatid / sel anak / sel L menerima separuh daripada bilangan kromosom / n
daripada spermatosit primer / sel induk / 2n. (Selepas) melalui / menjalani
pembahagian meiosis.
[2 markah]

(b)(i) Dalam organ manakah sel M terbentuk?
Testis.
[1 markah

(ii) Namakan proses pembentukan sel M.
Spermatogenesis.
[1 markah]

201 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

(b) Rajah 11.2 menunjukkan pembentukan sejenis penyakit genetik.

Sel M Ovum
Zigot

Rajah 11.2
(i) Nyatakan tiga ciri penyakit ini.

Muka lebar / leper. Lidah tebal / terjelir. Rambut lurus / kasar. Mata sepet. Kepala
bulat. Hidung kemek/ penyet. Leher/ tangan/ jari/ tapak tangan/ tumit pendek.
Terencat akal. Kecacatan jantung (sejak lahir).

[3 markah]
(ii) Terangkan bagaimana kesilapan dalam pembentukan sel M boleh menyebabkan

penyakit genetik ini.
Mutasi kromosom. Kromosom homolog (no.21) tidak berpisah. Semasa meiosis.
Lebihan (satu) kromosom (no.21) dalam sperma. Persenyawaan gamet ini dengan
gamet normal menghasilkan zigot dengan 47 kromosom. Zigot mengandungi 3
kromosom no.21/ trisomi pada kromosom 21. Kecacatan genetik adalah sindrom
Down.

[3 markah]

202 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Penentuan Seks atau Jantina Anak.
1. Lelaki mempunyai 44+ XY kromosom dan perempuan 44+XX.
2. Sperma yang dihasilkan oleh lelaki membawa dua jenis kromosom, iaitu 22+X dan
22+ Y manakala perempuan menghasilkan satu jenis gamet sahaja, iaitu 22 + X.

Penentuan seks anak.

Perwarisan Terangkai Seks.
Buta Warna.

1. Penghidap buta warna tidak dapat membezakan beberapa warna tertentu, iaitu 99%
penghidap ialah jenis buta warna merah hijau.

2. Penyakit ini diwariskan daripada generasi kepada generasi lain dan kebanyakan
penghidap ialah lelaki.

3. Gen yang mengawal trait penglihatan warna terdiri daripada sepasang alel, iaitu alel
untuk penglihatan normal dan alel untuk buta warna.

4. Alel dominan diwakili N dan alel resesif diwakili n.
5. Kedua-dua alel ini terdapat pada kromosom X.

Fenotip Genotip
Wanita homozigot dominan untuk penglihatan warna normal. XNXN
Wanita heterozigot untuk penglihatan warna normal (wanita ini ialah XNXn
pembawa gen resesif).
Wanita homozigot resesif untuk buta warna. XnXn
Lelaki dengan penglihatan warna normal. XNY
Lelaki dengan buta warna. XnY

203 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

6. Disebabkan lelaki mempunyai satu kromosom X sahaja maka fenotip penglihatan
lelaki ialah buta warna jika kromosom X tersebut membawa alel resesif.

Rajah skema perwarisan buta warna.

Hemofilia.
1. Penghidap hemofilia kekurangan salah satu faktor yang terlibat dalam pembekuan
darah, oleh itu apabila luka atau salur darah pecah, darah sangat lambat atau tidak
membeku untuk menutup luka.
2. Hal ini menyebabkan pendarahan yang teruk dan boleh membawa maut.
3. Pendarahan dalaman juga boleh berlaku terutama di lutut, siku dan buku lali.
4. Keadaan ini boleh merosakkan organ badan.
5. Kehadiran alel resesif ini pada kromosom X menyebabkan lelaki menjadi penghidap
hemofilia dan perempuan hanya hemofilia jika terdapat dua alel resesif pada kedua-
dua kromosom Xnya.

Fenotip Genotip
Wanita homozigot dominan untuk pembekuan darah. XHXH
Wanita heterozigot untuk pembekuan darah (wanita ini ialah XHXh
pembawa gen resesif).
Wanita homozigot resesif untuk penghidap penyakit hemofilia. XhXh
Lelaki normal. XHY
Lelaki yang menghidap penyakit hemofilia. XhY

204 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

LATIHAN 12

Seorang lelaki normal (XHY) mempunyai isteri (XHXh) yang merupakan pembawa hemofilia.

Menggunakan rajah skema, terangkan kemungkinan kombinasi genetik dalam anak-anak mereka.

[10 markah]

Fenotip induk Lelaki normal x Perempuan normal

Genotip induk XHY x XH Xh

Meiosis

Gamet XH Y XH Xh

Persenyawaan

Genotip anak XH XH XHXh XHY XhY

Fenotip anak Perempuan Perempuan Lelaki Lelaki
hemofilia
normal pembawa normal

Nisbah fenotip ialah 1:1:1:1. Gen hemofilia adalah gen resesif. Gen terangkai pada kromosom X/ gen
terangkai seks. Lelaki mempunyai hanya satu kromosom X. Lelaki mempunyai peluang lebih tinggi
untuk mendapat hemofilia. Perempuan hemofilia membawa gen resesif pada kedua- dua kromosom
X.

LATIHAN 13

Nyatakan empat perbezaan di antara sindrom Down dengan buta warna berdasarkan sebab ciri-

cirinya. [4 markah]

Sindrom Down Buta warna

Bilangan autosom tak normal. Bilangan autosom normal.

Penyakit tidak diwarisi daripada ibu bapa. Penyakit diwarisi daripada ibu bapa.

Kedua-dua individu lelaki dan perempuan Individu lelaki mempunyai lebih kebarangkalian

mempunyai kebarangkalian yang sama menghidap penyakit ini berbanding perempuan.

menghidap penyakit ini.

Disebabkan oleh mutasi kromosom. Disebabkan oleh mutasi gen.

Penyakit ini disebabkan tak disjungsi Penyakit ini disebabkan oleh alel resesif

kromosom homolog-21 semasa meiosis terletak pada kromosom X.

Penyakit ini melibatkan kromosom autosom. Penyakit ini melibatkan kromosom seks / X

Dahi yang lebar / luas / mata sendeng ke Tidak dapat membezakan di antara warna

bawah / sepet / mulut ternganga / lidah merah dan hijau.

terjelir keluar / tapak tangan pendek /

terencat akal.

205 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

LATIHAN 14
Rajah 14 menunjukkan perwarisan hemofilia dalam sebuah keluarga. Hemofilia adalah
penyakit terangkai seks. Bapanya seorang normal dengan genotip XHY, manakala ibunya
seorang wanita hemofilia dengan genotip XhXh.

Induk Bapa normal Ibu hemofilia

Genotip induk XHY XhXh

Anak

Rajah 14

Terangkan kebarangkalian anak-anak mewarisi hemofilia. [6 markah]

(Hemofilia) disebabkan oleh satu alel resesif. Pada kromosom X. Semasa meiosis. Gamet

jantan XH dan Y terbentuk. Gamet betina Xh terbentuk. Semasa persenyawaan. (Genotip)

anak adalah XHXh, XhY. (Semua) anak lelaki adalah hemofilia. (Semua) anak perempuan

adalah pembawa. Kebarangkalian anak lelaki mendapat hemofilia adalah 100% / 1.

Manakala kebarangkalian anak perempuan untuk mendapat hemofilia adalah 0%.

Kebarangkalian anak mewarisi hemofilia ialah 50%.

Penyakit Perwarisan.
Talasemia.

1. Talasemia ialah penyakit genetik iaitu penghidapnya membina sel darah merah yang
mempunyai hemoglobin tidak normal dan pemusnahan sel darah merah berlebihan
berlaku menyebabkan keadaan anemia.

2. Sel darah merah pesakit juga kecil daripada normal dan peratus hemoglobin darah
juga berada di bawah aras normal.

3. Terdapat dua jenis talasemia, iaitu talasemia major dan talasemia minor.

206 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

4. Oleh sebab talasemia dikawal oleh alel resesif maka pesakit talasemia major
mewarisi dua alel resesif dan talasemia minor ialah pembawa penyakit. Penyakit ini
tidak terangkai seks.

LATIHAN 15

Talasemia adalah penyakit pewarisan.

Terangkan penyebab kepada penyakit ini dan bagaimana penyakit ini memberi kesan

terhadap kesihatan seseorang. [4 markah]

Talasemia disebabkan oleh gen cacat // (keadaan homozigot) alel resesif. Dijumpai pada
autosom. Disebabkan oleh mutasi (gen). Menjejaskan (salah satu) bes pada gen //
menjejaskan penghasilan haemoglobin. Hemoglobin tak normal terhasil. Saiz eritrosit lebih
kecil daripada normal. (Maka) eritrosit kurang cekap dalam mengangkut oksigen.
(Menyebabkan) kelesuan // anemia // pucat.

Anemia Sel Sabit.

1. Penghidap penyakit ini mempunyai sel darah merah berbentuk bulan sabit yang
menyebabkan fungsi pengangkutan oksigen tidak sempurna.

2. Pesakit ini mudah letih, pucat dan lemah.

LATIHAN 16

Rajah 16 menunjukkan keadaan sel darah merah dua individu, X dan Y.
Individu Y menghidap suatu penyakit genetik.

Sel-sel darah merah individu X Sel-sel darah merah individu Y

207 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Terangkan perbezaan kesihatan antara individu X dengan individu Y. [4 markah]

X Y
Dapat menjalankan aktiviti cergas. Mudah letih / lesu / sukar bernafas.
Bentuk (sel darah merah) dwi cekung. Bentuk (sel darah merah) sabit
Luas permukaan yang lebih besar. Luas permukaan yang lebih kecil.
Menyimpan lebih banyak haemoglobin. Menyimpan kurang haemoglobin.
Mengangkut lebih oksigen. Mengangkut kurang oksigen.
Respirasi sel yang cekap. Respirasi sel kurang cekap.
Kesihatan individu sihat. Anemia sel sabit.

5.3 Gen dan Kromosom.
1. Gen ialah unit asas dalam perwarisan.
2. Kedudukan gen atau lokus gen adalah tetap pada kromosom.
3. Dua kromosom homolog mempunyai lokus gen yang sama, iaitu setiap gen terdiri
daripada sepasang alel.

4. Molekul DNA dibina daripada dua rantai panjang polimer nukleotida atau
polinukleotida, iaitu bahagian molekul gula deoksiribosa dan kumpulan fosfat
membentuk tulang belakang.

5. Bes nitrogen berada di antara dua rantai ini.

208 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Struktur nukleus, kromosom dan DNA.

6. Kedua-dua rantai ini berpintal, iaitu membentuk struktur heliks ganda dua.
7. Molekul DNA dibina daripada unit-unit asas yang dikenali sebagai nukleotida.
8. Setiap nukleotida terdiri daripada tiga bahagian, iaitu gula deoksiribosa, kumpulan

fosfat dan bes bernitrogen.
9. Terdapat empat jenis bes bernitrogen, iaitu Adenina (A), Timina (T), Sitosina (C) dan

Guanina (G) yang menjadikan empat jenis nukleotida berbeza.
10. Nukleotida yang mempunyai bes bernitrogen A akan berpasang dengan nukleotida

bes T, Bes C pula berpasang dengan bes G.

209 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

LATIHAN 17
Rajah 17 menunjukkan sepasang kromosom homolog. Suatu ciri ditentukan oleh sepasang
alel. T dan t mewakili alel bagi ciri ketinggian.

Lokus

Sentromer

Rajah 17

Berdasarkan Rajah 17, terangkan bagaimana ciri ketinggian ditentukan.
[4 markah]

(Ciri ketinggian) ditentukan oleh (sepasang alel) T dan t. T mewakili alel dominan dan t
mewakili alel resesif. (Kedua- dua alel terletak) pada lokus yang sama. Dalam keadaan
heterozigot / Tt, (trait) tinggi dipamerkan. Kerana T / alel dominan hadir. Dalam keadaan
homozigot / TT, (trait) tinggi dipamerkan .Trait rendah hanya dipamerkan jika kedua- dua alel
adalah resesif / tt // resesif homozigot.

Susunan nukleotida membentuk rantai DNA ganda dua dan unit nukleotida.

210 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Hubungkait trait dengan Unit Asas Perwarisan.
1. Satu segmen rantai polinukleotida pada molekul DNA merupakan satu gen.
2. Urutan tiga bes tertentu pada rantai DNA ini akan membentuk kod arahan yang akan
dibaca oleh asid ribonukleik (RNA) yang kemudiannya akan membina asid amino.
3. Asid amino ini akan bergabung membentuk polipeptida atau protein.
4. Protein ialah struktur asas binaan badan manusia seperti otot, kulit, sel, hormon dan
sebagainya yang membentuk trait manusia.

Perkaitan susunan bes kod DNA dan pembentukan protein.

Kromosom DNA Segmen DNA Kod genetik Protein ialah
mengandungi mengandungi mengandungi dalam gen struktur asas
DNA. nukleotida. urutan unit bertanggung
bes jawab untuk yang
bernitrogen mensintesiskan membentuk
yang asid amino yang
bertindak membentuk trait
sebagai gen. protein. organisma.

Skema hubungkait trait dengan unit asas perwarisan.

211 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Kepentingan Genetik kepada Manusia Sejagat.
Pembiakbakaan.

1. Pembiakbakaan ialah pengacukan haiwan atau tumbuhan untuk tujuan tertentu,
biasanya untuk menghasilkan haiwan atau tumbuhan yang mempunyai ciri yang lebih
baik seperti kematangan yang lebih cepat, ketahanan terhadap penyakit, panas,
kemarau dan lain-lain.

2. Pembiakbakaan ialah satu sumbangan kajian genetik yang banyak digunakan dalam
industri pengeluaran makanan dan komersial.

3. Penghasilan hibrid tanaman adalah dengan mengawal pendebungan antara dua
tumbuhan dengan ciri-ciri tertentu.

4. Antaranya ialah:
(i) Penghasilan baka kelapa sawit Tenera ialah hasil pembiakbakaan daripada
dua varieti Dura dan Pisifera.

212 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

(ii) Penghasilan baka Hibrid kambing tempatan, iaitu kambing Kacang (katjang)
hanya digunakan untuk pengeluaran daging tetapi saiznya kecil dan berat
kambing dewasa hanya mencapai 30 kg seekor. Kambing ini dikacukkan
dengan kambing Jamnapari dari India yang banyak mempunyai kelebihan
dari segi susu dan daging. Baka hibrid ini dinamakan kambing Kacang lebih
banyak membawa ciri Jamnapari iaitu cepat membesar, tahan cuaca
Malaysia, dan banyak mengeluarkan susu. Berat dewasa juga meningkat
sehingga 91 kg seekor.

(iii) Penghasilan Jagung jenis Manis Madu atau Masmadu dari MARDI ialah hasil
pembiakbakaan antara jagung Honey Jean No.2 dari Taiwan yang
mempunyai ketinggian pokok dan sifat tongkol yang seragam dengan jagung
Cross 7824 baka tempatan. Jagung ini juga lebih cepat matang.

Kejuruteraan Genetik (KG).
1. Bidang kajian dalam KG melibatkan pengendalian atau manipulasi gen, iaitu dengan
memindahkan segmen DNA daripada satu organisma ke dalam organisma lain untuk
menghasilkan organisma baharu yang membawa ciri yang dipindahkan.
2. Organisma ini dinamakan Organisma Pengubah suai genetik atau GMO (Genetically
Modified Organism).
3. Antara sumbangan bidang KG untuk manusia sejagat adalah dalam bidang berikut:

213 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

(i) Pertanian
Contohnya: Tomato.

(ii) Perubatan
Contohnya: Insulin dan hormon tumbesaran.

(iii) Industri
Contohnya: Bakteria yang diubah suai yang dapat menguraikan tumpahan
minyak, pencemaran karbon dan bahan toksin.

LATIHAN 18 [6 markah]
Bakteria boleh diubahsuai secara genetik untuk menghasilkan insulin.
Terangkan kegunaan insulin itu bagi seorang pesakit kencing manis.

Aras gula / glukosa dalam darah (seorang pesakit kencing manis) adalah tinggi. Tiada /
kurang insulin dihasilkan dirembes oleh pankreas. Insulin dihasilkan melalui kejuruteraan
genetik. Secara manipulasi gen. (Insulin) disuntik (kepada pesakit). (Sel- sel) hati
dirangsang. Meningkatkan pengambilan glukosa daripada darah. Menukarkan glukosa
berlebihan kepada glikogen. Disimpan dalam hati. Mengurangkan / merendahkan gula /
glukosa darah kepada julat normal.

214 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Cap Jari DNA atau Profil DNA.
1. Cap jari DNA atau profil DNA banyak mempunyai kegunaan.
2. Antaranya adalah untuk mengenal pasti penyakit perwarisan atau kecacatan genetik
semasa ibu mengandung dan pada bayi yang baru lahir seperti fibrosis sistik,
hemofilia, anemia sel sabit, dan talesemia.
3. Profil DNA juga digunakan sebagai bukti biologi bagi kes-kes jenayah, iaitu
penemuan sedikit tisu seperti rambut dan darah di tempat kejadian memadai untuk
mengenal pasti individu terlibat.

Rajah: Perkaitan profil DNA dalam keluarga.

Kajian Potensi Sel Stem.
1. Sel Stem ialah sel-sel utama (master cells) yang membentuk pelbagai tisu, organ dan
sistem dalam keseluruhan sistem badan kita.
2. Sel-sel itu boleh membahagi secara mitosis untuk menambah bilangan dan boleh
membeza untuk membentuk sel yang spesifik dengan fungsi tertentu.
3. Sel stem diperoleh daripada darah tali pusat bayi, sum sum tulang dan sel-sel dalam
blastosista embrio manusia yang disebut sebagai sel stem embrio.
4. Pelbagai penyakit dapat dirawat menggunakan sel stem iaitu leukimia, kanser,
Parkinson, kecederaan saraf tunjang dan kerosakan otot.

215 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Uji Kefahaman Anda!

1) Apakah yang dimaksudkan dengan pembiakbakaan? [2 markah]

Pembiakbakaan ialah pengacukan haiwan atau tumbuhan untuk tujuan tertentu,

biasanya untuk menghasilkan haiwan atau tumbuhan yang mempunyai ciri yang lebih

baik seperti kematangan yang lebih cepat, ketahanan terhadap penyakit, panas dan

kemarau.

2) Beri definisi kejuruteraan genetik. [2 markah]

Pengendalian atau manipulasi gen, iaitu dengan memindahkan segmen DNA daripada

satu organisma ke dalam organisma lain untuk menghasilkan organisma baharu yang

membawa ciri yang dipindahkan.

3) Apakah perbezaan antara organisma yang terhasil daripada pembiakbakaan dengan

kejuruteraan genetik? [2 markah]

Organisma melalui pembiakbakaan mempunyai ciri yang lebih baik daripada induknya

seperti kematangan yang lebih cepat, ketahanan terhadap penyakit, panas dan kemarau

manakala organisma melalui kejuruteraan genetik akan membawa ciri daripada

induknya.

4) Berikan contoh- contoh kebaikan penggunaan kejuruteraan genetik. [3 markah]

i. Aspek kualiti dan komposisi nutrien yang dapat diperbaiki ataupun sekaligus

dipertingkatkan lagi berbanding dengan tumbuh-tumbuhan tanaman organik.

216 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

ii. Melambatkan atau menurunkan kadar proses pengoksidan di samping melambatkan
kerosakan yang disebabkan tindak balas kimia.

iii. Peningkatan kandungan mineral dan antioksidan seperti karotenoid, flavanoid,
Vitamin A, C dan E dalam tumbuh-tumbuhan jenis ini.

iv. Sayur-sayuran dan buah-buahan yang dihasilkan melalui proses kejuruteraan genetik
akan tahan lebih lama.

5) Bincangkan keburukan penggunaan kejuruteraan genetik yang tidak mengikut etika.
[3 markah]

i. Kejuruteraan genetik mungkin boleh mengubah kandungan nutrien makanan dengan
cara yang tidak dijangkakan. Misalnya mengurangkan kandungan sesetengah nutrien
dan meningkatkan kandungan nutrien yang lain.

ii. Kerintangan terhadap antibiotik mungkin boleh berlaku kerana gen yang digunakan
dalam sesetengah tanaman yang diubahsuai mungkin boleh memindahkan penyakit
yang disebabkan oleh mikrob, ke dalam usus manusia atau haiwan yang
menggunakan makanan kejuruteraan genetik.

iii. Menyumbang kepada masalah perkembangan kesihatan umum kerana rintangan
terhadap antibiotik ini akan akhirnya terpindah kepada manusia melalui pengambilan
makanan yang terhasil melalui kaedah kejuruteraan genetik.

iv. Kejuruteraan genetik telah menunjukkan tahap kerintangan yang tinggi dan luarbiasa
terhadap racun pemusnah tumbuhan seperti racun Herbisid, Pesticid dan lain-lain lagi.
Keadaan ini sekaligus akan memerlukan kita mencipta racun yang lebih kuat untuk
mengawalnya dan secara tidak langsung akan membahayakan alam sekitar kita.

6) Dari manakah sel stem diperoleh? [1 markah]

Darah tali pusat bayi/ sumsum tulang/ sel-sel dalam blastosista embrio manusia.

7) Apakah kegunaan sel stem ini pada manusia? [2 markah]

Pelbagai penyakit dapat dirawat menggunakan sel stem iaitu leukimia kanser, Parkinson,

kecederaan saraf tunjang dan kerosakan otot.

8) Nyatakan kepentingan projek genom manusia. [2 markah]

Pembangunan untuk memajukan perubatan dan aspek penjagaan kesihatan.

Penghasilan ubat-ubatan untuk penyakit tertentu sepadan dengan DNA individu masing-

masing.

217 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

BAB 6
VARIASI

218 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

BAB 6 VARIASI

6.1 Variasi dalam Organisma.
Jenis variasi.
1. Terdapat dua jenis variasi iaitu variasi selanjar (VS) dan variasi tak selanjar (VTS).

Jenis cuping telinga Jenis rambut

Jenis cap jari Kebolehan menggulung lidah
Rajah: Variasi pada manusia.

219 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

2. Perbezaan antara Variasi Selanjar dan Variasi Tak Selanjar:

Variasi Selanjar (VS) Variasi Tak Selanjar (VTS)
Variasi yang tidak menunjukkan perbezaan Variasi yang menunjukkan perbezaan yang
yang ketara. ketara.
Terdapat ciri-ciri perantaraan antara Tidak ada ciri-ciri perantaraan.
individu.
Graf berbentuk loceng atau graf taburan Taburan diskrit.
normal.
Kuantitatif sebab cirinya boleh diukur. Kualitatif kerana trait bagi cirinya adalah
sama ada hadir atau tidak hadir.
Ciri-ciri dikawal oleh sebilangan gen. Cirinya dikawal oleh satu gen.
Dipengaruhi oleh persekitaran. Dipengaruhi oleh genetik.
Contohnya: Ketinggian, jisim badan, warna Contohnya: Kebolehan menggulung lidah,
kulit dan IQ. jenis cap ibu jari, jenis cuping telinga, jenis
rambut dan kehadiran lesung pipit.

Rajah: variasi selanjar. Rajah: variasi tidak selanjar.

LATIHAN 1
Jadual 1.1 dan Jadual 1.2 menunjukkan data yang dikumpulkan bagi dua ciri yang berbeza
daripada sekumpulan 30 orang pelajar dari kelas yang sama.

Ketinggian 160-164 165-169 170-174 175-179 180-185
Bilangan 3 8 12 5 2
pelajar

Jadual 1.1

220 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Kebolehan menggulung Boleh menggulung lidah Tidak boleh menggulung

lidah lidah

Bilangan pelajar 20 10

Jadual 1.2

(a)(i) Terdapat dua jenis variasi, variasi selanjar dan variasi tak selanjar.

Nyatakan jenis variasi bagi ciri-ciri ketinggian dan kebolehan menggulung lidah.

Ketinggian: Variasi selanjar.

Kebolehan menggulung lidah: Variasi tak selanjar.

[2 markah]

(ii) Nyatakan dua perbezaan antara variasi selanjar dengan variasi tak selanjar. [2 markah]

Variasi selanjar Variasi tak selanjar

Menunjukkan perubahan yang Menunjukkan ekstrem / perbezaan ketara.

beransur / kecil.

Boleh diukur // kuantitatif. Tidak dapat diukur // kualitatif.

Lengkungan bentuk loceng / Lengkung diskrit / graf diskrit // carta palang //

lengkungan normal // taburan normal. bukan taburan normal.

Dipengaruhi oleh faktor persekitaran Dipengaruhi oleh faktor genetik

(dan faktor genetik).

Dikawal oleh beberapa gen / pasangan Dikawal oleh satu gen / sepasang alel.

alel.

6.2 Punca Variasi.
1. Terdapat dua faktor utama, iaitu faktor genetik dan faktor persekitaran.
2. Variasi yang disebabkan oleh faktor genetik tidak boleh dipengaruhi oleh faktor
persekitaran.
3. Ia menyebabkan perubahan pada kandungan genetik pada individu spesies yang
sama.
4. Akibatnya terdapat variasi dari segi genetik yang dinamakan variasi genetik.
5. Keadaan ini biasa berlaku semasa proses meiosis seperti penggabungan semula
genetik melalui pindah silang, penyusunan rawak kromosom homolog dan juga
semasa persenyawaan secara rawak.
6. Mutasi juga merupakan faktor yang menyebabkan perubahan pada kandungan
genetik dan boleh diwarisi.

221 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

(a) Penggabungan semula genetik melalui pindah silang.
(i) Pindah silang berlaku semasa profasa I proses meiosis.
(ii) Kromatid tidak seiras pada kromosom homolog bersilang pada kiasma.
(iii) Pertukaran segmen kromatid berlaku antara kromatid tidak seiras.
(iv) Penggabungan semula genetik berlaku untuk menghasilkan kombinasi
gen yang baharu pada kromatid itu.
(v) Apabila kromatid berpisah semasa peringkat anafasa II proses meiosis,
gamet dengan pelbagai kombinasi gen dihasilkan.
(vi) Akibatnya, terdapat pelbagai jenis gamet dengan kandungan genetik yang
berbeza.

(b) Penyusunan rawak kromosom homolog.
(i) Semasa pembentukan gamet pada peringkat metafasa I, pasangan
kromosom homolog (satu kromosom paternal dan satu kromosom
maternal) tersusun secara rawak pada khatulistiwa sel.
(ii) Setiap pasang kromosom homolog tersusun menghadap kutub secara
bebas, tidak bergantung kepada pasangan kromosom homolog lain.
(iii) Bagi sel diploid (2n=4), terdapat dua kemungkinan alternatif bagi
penyusunan dua pasangan kromosom homolog itu.
(iv) Semasa anafasa I, pasangan kromosom homolog berpisah untuk
membentuk sel anak haploid dengan pelbagai kombinasi kromosom
paternal dan kromosom maternal.
(v) Pada akhir meiosis terdapat pelbagai gamet dengan kombinasi kromosom
paternal dan maternal yang berbeza.
(vi) Dengan demikian, kandungan genetik dalam setiap gamet juga berbeza.

(c) Persenyawaan secara rawak.
(i) Persenyawaan antara sperma dengan ovum adalah secara rawak dan
boleh menyebabkan variasi genetik.
(ii) Melalui penggabungan semula genetik semasa pindah silang, terdapat
pelbagai sperma dan ovum dengan kandungan genetik yang berbeza
dihasilkan.
(iii) Melalui penyusunan rawak kromosom homolog semasa metafasa I dalam
meiosis, sperma dan ovum dengan pelbagai kombinasi kromosom
dihasilkan.

222 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

(iv) Akibatnya, terdapat pelbagai gamet dengan kandungan genetik yang
berbeza.

(v) Apabila persenyawaan berlaku secara rawak, zigot yang terhasil akan
mempunyai kombinasi gen yang sangat berbeza.

(vi) Keadaan ini menyebabkan variasi dalam kalangan individu dalam spesies
yang sama.

LATIHAN 2

Jisim badan dan kumpulan darah adalah dua jenis variasi. Jadual 2.1 dan Jadual 2.2
menunjukkan taburan jisim badan dan kumpulan darah daripada sekumpulan murid
Tingkatan 4 Sains.

Jisim badan (kg) Bilangan murid Jenis kumpulan darah Bilangan murid

31 – 35 2 A6

36 – 40 4 B7

41 – 45 6 AB 2

46 – 50 10 O 25

51 – 55 8 Jumlah 40

56 - 60 5 Jadual 2.2

61 – 65 3

66 – 70 2

Jumlah 40

Jadual 2.1

(a)(i) Kenal pasti jenis variasi dalam Jadual 2.1 dan Jadual 2.2. [2 markah]
Jadual 2.1: Variasi selanjar.
Jadual 2.2: Variasi tak selanjar.

(ii) Terangkan variasi dalam Jadual 2.1. [2 markah]

Menunjukkan taburan normal. Menunjukkan graf bentuk loceng. Kerana perbezaan

ciri tidak jelas. Mempunyai nilai perantaraan / kuantitatif.

(iii) Huraikan faktor- faktor yang menyebabkan jenis variasi dalam Jadual 2.1 dan Jadual
2.2. [10 markah]

223 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Jadual 2.1,
Faktor persekitaran // interaksi faktor persekitaran dan faktor genetik. Pemilihan
nutrien / menu / makanan harian / tahap ekonomi. Berlebihan / berkurangan lemak /
mana- mana contoh makanan yang sesuai. Menyebabkan bertambah / berkurang
dalam jisim (badan). Aktiviti harian // senaman / status ekonomi / pekerjaan. Kerap /
tidak melakukan senaman. Menyebabkan bertambah / kurang dalam jisim (badan).
Jadual 2.2,
Faktor genetik. Semasa profasa I / meiosis. Pindah silang / pertukaran bahan
genetik. Semasa pembentukan gamet // Rekombinasi gen. Pengasingan bebas
berlaku. Semasa metafasa I. Persenyawaan secara rawak. Sperma bersenyawa
dengan ovum secara rawak. Mutasi berlaku. Perubahan secara mendadak dalam
urutan bes DNA.

LATIHAN 3
Rajah 3.1 menunjukkan dua contoh variasi pada manusia S dan T.

S T
Rajah 3.1

(a) Nyatakan jenis variasi bagi S dan T.
S: Variasi selanjar
T: Variasi tak selanjar

[2 markah]

224 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

(b) Rajah 3.2 menunjukkan kembar seiras semasa zaman kanak- kanak. Rajah 3.3
menunjukkan pasangan kembar itu selepas 20 tahun.

Semasa kanak- kanak

Rajah 3.2

Selepas 20 tahun

Rajah 3.3

Berikan dua alasan yang menyebabkan perbezaan tersebut.

Pemakanan / kemalangan / penyakit / gaya hidup / budaya / senaman / pendidikan.

(Tolak: faktor persekitaran) [2 markah]

(c) Albinisme merupakan satu ketidakaturan genetik. Seorang penghidap albino tidak boleh

menghasilkan enzim untuk penghasilan pigmen kulit, melanin. Melanin ialah sejenis

penyerap cahaya yang berkesan. Ia dapat memudarkan kira- kira 99.9% sinar UV yang

diserap.

(i) Terangkan sebab albinisme.

Mutasi/ mutasi gen. Perubahan / pindaan bes nitrogen pada DNA. Perubahan dalam

urutan asid amino untuk sintesis protein. [2 markah]

(ii) Terangkan langkah yang perlu diambil oleh penghidap albino jika dia mahu

menjalankan aktiviti di luar rumah pada waktu siang.

Memakai kaca mata hitam. Untuk menghalang keamatan cahaya matahari yang

tinggi. Yang akan merosakkan mata albino (disebabkan ketiadaan melanin).

Memakai baju berlengan panjang. Untuk mengelak keamatan cahaya matahari/

cahaya UV yang tinggi. Yang mungkin menyebabkan selaran matahari / kanser kulit

terhadap albino. [3 markah]

225 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

(d) Rajah 3.4 menunjukkan dua spesies gajah yang berlainan, gajah Asia dan gajah Afrika.

Gajah Asia Gajah Afrika

Rajah 3.4

(i) Nyatakan perbezaan fizikal lain selain daripada saiz badan yang dapat

diperhatikan pada gajah Afrika berbanding gajah Asia.

Gajah Afrika mempunyai telinga yang lebih besar berbanding gajah Asia // Gajah

Afrika mempunyai kulit yang lebih berkedut berbanding kulit gajah Asia// Gajah

Afrika mempunyai saiz gading yang lebih panjang berbanding saiz gading gajah

Asia // Gajah Afrika mempunyai warna kulit yang lebih gelap berbanding warna

kulit gajah Asia. (Tolak: Tekstur/ bulu / tinggi / belalai)

[1 markah]

(ii) Terangkan jawapan anda di 4(d)(i).

Gajah Afrika mempunyai telinga yang lebih besar berbanding gajah Asia;

Untuk meningkatkan jumlah luas permukaan. Mengibas telinga // mengandungi

lebih banyak kapilari darah. Membantu menyejukkan badan dengan lebih cepat//

membebaskan haba (secara radiasi).

Gajah Afrika mempunyai kulit yang lebih berkedut berbanding kulit gajah Asia;

Untuk meningkatkan jumlah luas permukaan. Untuk membebaskan lebihan haba

dalam (persekitaran panas).

Gajah Afrika mempunyai saiz gading yang lebih panjang berbanding saiz gading

gajah Asia;

Gajah Afrika terdedah kepada bahaya / pemangsa // kurang bekalan makanan.

Untuk melindungi mereka daripada pemangsa // menggali untuk makanan.

Gajah Afrika mempunyai saiz gading yang lebih panjang berbanding saiz gading

gajah Asia;

Gajah Afrika terdedah kepada bahaya / pemangsa // kurang bekalan makanan.

Untuk melindungi mereka daripada pemangsa // menggali untuk makanan

226 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Gajah Afrika mempunyai warna kulit yang lebih gelap berbanding warna kulit gajah
Asia;
Lebih banyak pigmen melanin. Untuk melindungi daripada uv/ keamatan cahaya
yang tinggi.

[2 markah]
Mutasi.

1. Mutasi ialah perubahan secara spontan dan rawak pada kandungan genetik dalam
sel organisma.

2. Mutasi menyebabkan perubahan pada struktur gen atau kromosom.
3. Mutasi boleh berlaku pada sel soma atau gamet.
4. Jika berlaku dalam gamet, mutasi ini boleh diwarisi dan menyebabkan kecacatan

atau penyakit genetik kepada anaknya.
5. Bahan yang menyebabkan mutasi dinamakan mutagen.
6. Antara contoh mutagen ialah sinaran radioaktif, sinar-X, sinar ultraungu dan sinar

gama bahan kimia seperti pestisid kafein, dadah, formaldehid, asid nitrus, bahan
awet dan benzo-α-pirena dalam asap rokok.
7. Hasil mutasi dinamakan mutan.
8. Terdapat dua jenis mutasi, iaitu mutasi kromosom dan mutasi gen.

Mutasi Kromosom.
1. Mutasi kromosom ialah perubahan pada struktur kromosom atau bilangan kromosom
semasa meiosis.
2. Perubahan pada struktur kromosom boleh berlaku semasa pindah silang dalam
proses meiosis melalui cara pelenyapan, penggandaan, penyongsangan dan
translokasi.
Mutasi kromosom yang menyebabkan perubahan pada struktur kromosom.

227 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

3. Mutasi kromosom boleh menyebabkan perubahan dalam bilangan kromosom.
4. Keadaan ini berlaku apabila kromosom homolog atau kromatid seiras gagal berpisah

semasa meiosis.
5. Akibatnya terdapat kehilangan atau pertambahan kromosom dalam gamet.

Mutasi kromosom yang menyebabkan bilangan kromosom dalam gamet berubah.

228 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

6. Mutasi kromosom akibat perubahan pada bilangan kromosom menyebabkan
penyakit genetik seperti Sindrom Down, Sindrom Turner dan Sindrom Klinefelter.

Penyakit Bilangan Kromosom Jantina Ciri-ciri
Sindrom kromosom yang terlibat Perempuan
Down Terlebih satu atau lelaki. Terencat akal,
47 kromosom dahi yang lebar,
Sindrom (45 + XX) atau Perempuan.
Turner daripada mata sepet,
(45+ XY) pasangan ke- Lelaki. hidung penyek.
Sindrom
Klinefelter 45 21. Mandul,
(44+X0) Kekurangan kekurangan ciri
seks sekunder
47 satu
(44 + XXY) kromosom perempuan.
Mandul, terdapat
seks ciri seks sekunder
Lebih satu
kromosom perempuan
seperti buah dada
seks.
membesar.

Mutasi Gen.
1. Mutasi gen melibatkan perubahan kimia pada struktur gen.
2. Gen ialah urutan bes bernitrogen dalam molekul DNA.
3. Oleh itu, mutasi gen menyebabkan perubahan pada urutan bes bernitrogen dalam
DNA.
4. Perubahan ini mengubah kod genetik dan seterusnya mengubah kod untuk sintesis
asid amino.
5. Terdapat perubahan urutan asid amino dalam DNA.
6. Akibatnya, struktur protein yang dihasilkan berubah dan protein baharu disintesis
tidak dapat berfungsi.

229 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Mutasi gen berlaku pada DNA

7. Perubahan pada struktur gen akan menyebabkan perubahan pada struktur protein
yang disintesis.

8. Maka ciri organisma berubah dan menyebabkan variasi.
9. Mutasi gen menyebabkan penyakit genetik seperti anemia sel sabit, albinisme dan

hemofilia.

Pengaruh Faktor Persekitaran ke atas Variasi.
1. Pada tumbuhan, variasi boleh disebabkan oleh faktor persekitaran seperti keamatan
cahaya, pH tanah, kesuburan tanah, iklim dan bekalan air.
2. Faktor persekitaran yang berlainan menyebabkan variasi yang berbeza pada
tumbuhan.
3. Sebagai contoh, sesuatu tumbuhan yang terlindung di bawah satu pokok yang besar
akan tumbuh menjadi lebih tinggi untuk cuba mendapat cahaya matahari yang
maksimum.
4. Ciri-ciri pada manusia boleh dipengaruhi oleh faktor persekitaran seperti iklim, gizi
makanan, kemalangan, gaya hidup, kebudayaan, senaman, pendidikan dan
pengalaman.

230 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

Kepentingan Variasi dalam Kemandirian Spesies.

1. Variasi dalam spesies yang sama membantu sesuatu spesies menyesuaikan diri
dengan perubahan persekitaran.

2. Individu dalam spesies yang tidak mempunyai variasi akan musnah apabila terdapat
bencana persekitaran tetapi individu yang mempunyai variasi mampu menyesuaikan
diri untuk terus hidup dan mengelakkan kepupusan spesies.

3. Variasi juga penting bagi kemandirian organisma terutama bagi organisma yang
merupakan mangsa kepada pemangsa.

4. Dalam keadaan ini, variasi membolehkan mangsa melindungi diri daripada
pemangsa melalui penyamaran.

5. Sebagai contoh, penyamaran rama-rama Biston betularia untuk menyesuaikan diri
dengan persekitaran.

6. Dalam persekitaran yang tidak tercemar, rama-rama yang berwarna kelabu cerah
dapat menyamar dengan liken pada batang pokok.

7. Oleh itu, rama-rama berwarna kelabu cerah tidak mudah dikesan oleh pemangsa.

LATIHAN 4
Rajah 4 menunjukkan seekor kupu-kupu kelabu dan seekor kupu-kupu hitam yang sama
spesies pada sebatang pokok.

Rajah 4

Populasi kupu-kupu kelabu melebihi populasi kupu-kupu hitam. Terangkan mengapa.

Kupu-kupu kelabu lebih beradaptasi (kepada persekitaran)// persekitaran lebih sesuai bagi

kupu- kupu kelabu. Dengan menyamar (dalam persekitaran/ atas batang pokok).

Menghindar dari pemangsa. Lebih bermandiri // menghindari kepupusan.

[2 markah]

231 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

LATIHAN 5

Mutasi ialah perubahan rawak dalam komposisi genetik bagi satu sel. Seorang murid
dikehendaki menyediakan sebuah risalah berkaitan mutasi. Terangkan satu contoh mutasi
yang boleh ditulis dalam risalah itu.

Penyakit albino. Disebabkan oleh kekurangan gen untuk menghasilkan pigmen melanin
dalam kulit/ mutasi gen. Pesakit albino tidak boleh menahan sinaran cahaya matahari/ kulit
sangat mudah cedera/ penglihatan lemah/ fotofobia/ mata merah/ kemerah jambuan/
pergerakan mata cepat.
Penyakit hemofilia. Disebabkan kekurangan protein/ faktor pembekuan darah/ Faktor VII
untuk pembekuan darah normal. Disebabkan oleh alel resesif pada kromosom X/ mutasi
gen. Pesakit ini mengalami pendarahan yang berlebihan/ darah tidak membeku secara
normal // Mana-mana penyakit lain yang sesuai.

[3 markah]

“Semoga anda memperoleh kejayaan yang cemerlang di dunia dan di akhirat”

A+

Tiada apa yang mustahil

232 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU

www.iamchampion.blogspot.my

AUTOGRAF...

233 Modul Sempoi Biologi Tingkatan 5 Nashkah GURU