Türk Kültürü Dergisi 2022/2 Tam Metin Dosyası

Kartallıoğlu Yavuz (2021), OSMANLI KONUŞMA DİLİ, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 456 S.

orijinal halleri ve Türkçedeki karşılıkları olmak üzere ele alınmıştır. Bu
başlıklar ayıplama, azar, dargınlık, kızgınlık, haber sorma gibi temel bir
konuşma kılavuzunda bulunan kelimelerle oluşturulmuştur.

“Kısa Konuşma Metinleri” bölümünde konuşma diliyle yazılmış hikâye, masal,
ve mektuplara yer verilmiştir. Yine bir önceki bölümdeki gibi metinlerin
orijinal halleri ve Türkçe karşılıkları verilmiştir. Verilen metinlerin farklı
kesimlere ait olması halkın konuşma dilinin tespiti konusunda önemlidir. Aynı
zamanda metinlerin farklı türlerde verilmesi de tespit konusunda dikkat
çekicidir.

Kitabın son kısmında “Değerlendirme” bölümü bulunmaktadır. Bu bölümde
yapılan tespitler kitabın asıl konusunu oluşturmaktadır. Osmanlı Dönemi’ndeki
Türkçe sanki sadece yazı dili etrafında şekillenmiş, Arapça ve Farsça
kelimelerin ağırlıkta olduğu bir dil olarak düşünüle gelmiştir. Fakat padişahlar,
beyler, ağalar ve halk yazı dilindeki gibi konuşmuyorlardı. Konuşma dilleri
Türkçeydi. Asıl önemli olan sarayın ve saray çevresinin konuştuğu dilin yazı
dilinden oldukça uzak olmasıdır. Dikkat çekici olan okuryazar kesimin yalın
bir Türkçe ile konuşmalarıdır. Bu çalışmada Yavuz Kartallıoğlu işte tam olarak
bunu ortaya koymaya çalışmıştır. Kişilerin nasıl konuştuklarını tespit etmek.
Kartallıoğlu bu çalışmanın asıl veri tabanını Batılı araştırmacılar tarafından
yazılan çeviri yazılı metinlerdeki konuşmalardan, şeriye sicillerinden,
kroniklerden, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nden elde etmiş ve birçok
örneğe de yer vermiştir. Kitabın bu bölümünde Osmanlı konuşma dilini yazı
dilinden ayıran yedi özelliğe yer verilmiştir. Bu maddeler oldukça önem arz

etmektedir.

1. Konuşma dilininsöz varlığını daha çok Türkçe kökenli kelimeler oluşturur:
valide> ana, şir> aslan, azim >böyük. Okunuşların konuşmasındaki alıntı
kelimeler halkın konuşmasında Türkçedir: Bundan ütürü pek mükedderim,
gayet kederim var. > Gücüme gitdi, pek gücüme gitdi.

2. Osmanlı Türkçesinde bazı alıntılar sadece yazıda kullanılırken bazı alıntılar
konuşma diline de geçmiştir. Konuşma dilindeki bu alıntılar Türkiye
Türkçesinde de büyük oranda kullanılmaktadır: müfarakat> terk, baid>

emin> sal > sene.
3. Konuşma dilinde Farsça ve Arapça yapılı tamlamaların karşılığı Türkçe

kelime veya tamlamlardır: avret-i mezbure> ol avret, selam-ı acizane>
selam, indallah> Allah indinde. Yazı dilindeki u, ü; vu, vü bağlaçları
konuşmada yoktur: havf ü haşyetlerinden> korkularından.
4. Farsça u, ü; vu, vü bağlaçları yerine Arapça ve bağlacı kullanılır.
5. Konuşmadaki fiiller Türkçe basit fiillerdir: mülahaza etmek > düşünmek,
itikad etmek > inanmak, tekellüm etmek > söylemek.

193

Feride KARAKURT

6. Konuşmada cümleler fiilimsilerle uzatılamaz: Şiddet-i nevazile malikedir.
>Nevazillidir.

7. Arapça ve Farsça ekler konuşmada yoktur: Na-mizacdır. >Mizacsızdır.
(Kartallıoğlu, 2021; 453).

Her dilin sahip olduğu standartlaşmış / donuklaşmış yazı dili vardır bununla
birlikte her daim süre gelen bir de konuşma dili vardır. Bu konuşma dilini
günümüzde tespit etmek oldukça kolaydır fakat Türk dilinin tarihi bir dönemi
olan Osmanlı Türkçesi’nde bu konuşma dilini tespit etmek zordur. Bu
çalışmasında Kartallıoğlu; şeriye sicillerinden, Evliya Çelebi
Seyahatnamesi’nden ve batılı araştırmacıların çalışmalarından yararlanarak
oluşturmuş ve metinler aracılığıyla Osmanlı Dönemi’ndeki kişilerin konuşma
dillerini gözler önüne sermeye çalışmıştır. Ayrıca eser, Osmanlıda saray ve
saray çevresinin yani okuryazar kesimin de konuşma dilinin tespit edilmesi
açısından oldukça dikkat çekicidir. Bu çalışma konusu itibariyle alanında ilktir.
Kartallıoğlu’nun da dediği gibi okuyuculardan gelecek katkılarla bu tasnifler
daha da geliştirilecektir.
Osmanlı Konuşma Dili kitabıyla bilim dünyasına katkı sağlayan Yavuz
Kartallıoğlu’nu tebrik ediyor, Türkoloji alanındaki başarılarının devam
etmesini diliyoruz.
KAYNAKLAR
KARTALLIOĞLU Yavuz (2021). Osmanlı Konuşma Dili. Ankara: Türk Dil

Kurumu Yayınları.

194

Abdulla, K. (2022). “KİTABİ-DƏDƏ QORQUD”DA SEMANTİK SAYRIŞMALAR /
MİFOLİNQVİSTİKA. Bakı: “Sim-Sim” – 256 s.

Saffet Alp YILMAZ*

Türk dünyası’nın ortak dil, folklor ve edebiyatı için
büyük öneme sahip olduğu yadsınamaz bir gerçek olan
Dede Korkut Kitabı bugüne kadar çeşitli yönleriyle
incelenmiştir. Dede Korkut’la ilgili ilk ve öncü çalışmalar
Batı’da başlamış; daha sonra gerek Türkiye’de gerekse
başta Azerbaycan olmak üzere birçok Türk ülkesinde
Dede Korkut araştırmaları dil, edebiyat ve folklor
araştırıcılarının temel ilgi alanlarından birini teşkil
etmiştir. Dede Korkut deyince aklımıza ilk gelen isimler
arasında Kamal ABDULLA bulunmaktadır. Kamal
ABDULLA’nın ünü sadece Türkiye ve Azerbaycan’la
sınırlı değildir; çalışmaları birçok ülkede birçok dile
çevrilmiştir.

Kamal ABDULLA’nın son çalışması olan ve ilmi
redaktörlüğünü Prof. Dr. Ahmet B. ERCİLASUN ve
Prof. Dr. Qorxmaz QULIYEV yaptığı “KİTABİ-DƏDƏ
QORQUD”DA SEMANTİK SAYRIŞMALAR /
MİFOLİNQVİSTİKA” adlı eser Sim-Sim yayınevinden
çıkmıştır.

Eser iki bölümden oluşmaktadır: Birinci bölüm
“KİTABİ-DƏDƏ QORQUD”DA SEMANTİK
SAYRIŞMALAR, ikinci bölüm ise MİFOLİNQVİSTİKA’dır.

“Kitabi-Dədə Qorqud”da Semantik Sayrışmalar” adlı bölümün önsözü Prof. Dr. Ahmet B.
ERCİLASUN tarafından yazılmıştır. Önsöz de Ercilasun, Kamal Abdulla için şu ifadeye yer
vermektedir:

“Kemal Abdulla, Gizli Dede Korkut’tan sonra daha birçok kitap yazdı. Dede Korkut metnini
uzarak ve anlatmak için birçok kitap yazdı. Derdi, kaygısı hep aynı idi. Metnin alt katlarında
gizlenen manaları, maksatları ortaya çıkarmak. Arkeologların yaptığı iş gibi. Toprağı kazar gibi
metni kazmak ve en alt kattan en üstteki katlara kadar ne var ne yoksa ortaya çıkarmak. İşte
elimizdeki kitap da bu maksatla yazılmıştır.” (s. 4)

Ayrıca, Prof. Dr. Ahmet B. ERCİLASUN, ön sözde “Sayrışma” sözcüğünü Türkiye Türkçesine nasıl
aktarılmalı sorusunu sorarken kelimenin Azerbaycan Türkçesinde , “titrek zayıf ışık saçmak, parlamak”
anlamlarını karşıladığını belirtmektedir. Aynı zamanda sözcük mecazi olarak da “belirmek, görünmek”
anlamlarını vermektedir.

*Dr. Öğrencisi, Azerbaycan Milli İlimler Akademisi, Nesimi Adına Dilcilik Enstütüsü, Türk Dilleri Bölümü, Bakü / Azerbaycan. E-posta:
saff[email protected] / ORCİD: 0000-0002-7627-8522.

Türk Kültürü: YIL / YEAR 2022, CİLT / VOLUME 15, SAYI / ISSUE 2, S / P. 195-196.
Kitap İncelemesi / Book Review

Makale Geliş Tarihi: 08. 08. 2022 - Makale Kabul Tarihi: 12. 10. 2022

Saffet Alp YILMAZ

Kamal Abdulla, Kitabı Dede Korkut’ta Semantik Sayrışmalar derken neyi ifade ettiğini şu şekilde izah
etmektedir:

“Semantik sayrışma” mən nəyə deyirəm?

Dastan daxilində və mövzu ilə bağlı dastandan kənarda zaman-zaman diqqətimin yönəldiyi bəzi
anlayış və adlar, ifadə və cümlələr olub. Onlar hər biri sanki sayrışa-sayrışa (eynən uzaq ulduzlar
kimi) boyük bir sürətlə qaranlıqdan işığa, işıqdan qaranlığa keçirlər. Və bu zaman Dastanla bağlı
bilməli olduğumuz bir çox açıq (işıqiçi), amma diqqət çəkməmiş və gizli (qaranlıqiçi) heç ağla gəl-
məyən mətləbləri özündə birləşdirirlər. Sayrışmanın işıqlı anı bizə müəyyən imkanlar (azından
qaranlığın içini görmə imkanı) yaradır. Biz qaranlıqdakı gizli məqamları görüb dəyərləndirmə
fürsəti əldə edirik. Bu gizli (qaranlıq – yox, qaranlıqiçi) məqamları sayrışmanın işıq gələn anında
tutub izah etmək istəyi belə bir lüğətin ərsəyə gəlməsinə yol açdı.” (s. 278).

Bu bilimsel çalışmada Abdulla, 8-185. sayfaları arasında yer alan “Sayrışma”larda “Adlandırma
Ritüeli”, “Ana hakkı”, “Aruzun Arzusu”, “Toplum”, “Devlet”, “Dünya Ağacı”, “Kaos”, “Mit ve Yazı”,
Doğa”, “Yağı” gibi 80 civarında ifadenin ve konunun arka planını aydınlatmaya, özgün fikirler sunarak
“Dede Korkut”un gizemli dünyasına ışık tutmaya çalışmaktadır.

İkinci bölüm olan “Mifolinqvistika”da Kamal Abdulla, Azerbaycan filolojisi alanında yeni bir bilimsel
yönün oluşumunu başlatarak, dilbilim ve mitoloji sınırında tanımlanan bu bilim dalının adının
“mifolinqvistika” olduğunu ifade etmiştir. Bu bölümün ön sözü ise Prof. Dr. Qorxmaz QULİYEV
tarafından yazılmıştır. Quliyev, bilim insanı Kamal Abdulla’nın “Kitabı-Dede Korkut”un mitolojik ve
dilbilimsel yönlerini uzun ve sistematik bir şekilde ele almasının, bu ender edebi hazineye yeni bir kapı
açtığını ve destanın daha derin incelenmesinde bir sonraki aşamayı açtığını söylemektedir. Kitapta
araştırmacı, büyük destanımızın hâlâ çok fazla açıklama gerektiren metnine mifolinqvistika ilkeleri,
kavramları ve fikirleri prizmasından geniş bir bakış atmış ve bilimsel ve filolojik açıdan değerli
sonuçlara ulaşmıştır. Kamal Abdulla, bilimsel-teorik bakış açısını, edebî tahayyülüyle birleştirerek
destanın kapsamlı ve derin bir mifolinqvistika analizini gerçekleştirmiştir.

Çalışmada yer alan şekiz bölümün başlıkları şu şekildedir:

I. Mitodilbilimin Evrensel Uygulama İlkesi

II. Fonetik-Fonolojik Düzeyde Mitolojik İmgeler

III. Sözlük Düzeyinde Mitolojik Kavramlar

IV. Söz Diziminin Derinliklerindeki Mitolojik Tahayyüller

V. Morfolojide Mitolojik İmgeler

VI. Anlam-İçerik Düzeyinde Mitolojik Kavramlar

VII. Maddi İsimlerin Kişileştirilmesi (Mitodilbilimin Bir Nesnesi Olarak İsimler)

VIII. Hilezoistik İfadeler ve Katman İlişkileri

Kamal ABDULLA, eserde Dede Korkut’un sadece dili ile sınırlı kalmamış; aynı zamanda Dede Korkut
ve boylarının sırrını çözmeye yönelmiştir. Dede Korkut özelinde mitik döneme bağladığı Türk düşünce
sistemini günümüze ve geleceğe taşıma uğraşındadır. Dede Korkut araştırmalarına yeni bir yaklaşım
getiren eserin, Dede Korkut meraklıları için bir kaynak teşkil edeceği düşüncesindeyiz. Kamal
ABDULLA”yı çalışmasından ötürü tebrik ediyor, Dede Korkut ile ilgili çalışmalarının devamını
diliyoruz.

196

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

Kürşat YILDIRIM*

Prof. Dr. Abdülkadir Donuk, 24 Mart 1948 günü Adana İlinin Ceyhan İlçesinin
Sağkaya (Kırmıt) nahiyesinde doğdu. Ailesi cumhuriyetin ilk yıllarında
Türkistan’dan gelmedir. Ana tarafı Küçük Cüz Kazaklarından, baba tarafından
Karakalpaklardan idi. İlkokulu doğduğu köyde, orta okulu (1963-1964) ve liseyi
(1966-1967) ise Ceyhan’da ikmal etti. 1968’de İstanbul Üniversitesi, Edebiyat
Fakültesi Tarih Bölümü’ne kaydoldu, 1972’nin Haziran ayında bu bölümün
Umumi Türk Tarihi Kürsüsü’nden mezun oldu. Yardımcı sertifikaları Yeniçağ
Tarihi ile Fars Dili ve Edebiyatı idi. Aynı yılın sonunda yapılan yabancı dil
imtihanını kazanarak doktora çalışmalarına Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu’nun
yanında başladı. 1969 yılından asistanlığa tayin edildiği 1975’e kadar Umumi
Türk Tarihi kürsüsü kütüphanesinde kütüphane memuru olarak çalıştı. 1975
yazında 4 aylık kısa devreden istifade ederek İzmir, Bornova’da askerliğini
yaptı. 1978’de “Türklerde Devlet ve Teşkilatı” başlıklı doktora tezini
tamamlayarak aynı yılın Haziran ayında “Doktor” unvanını aldı. 1980 yılının
Ekim-1981 yılının Nisan ayları arasında (6 ay) Amerika’ya kendi imkânlarıyla
ilgili konularda çalışmak üzere gitti ve Colombia Üniversitesi’nde araştırmalar
yapma imkânı buldu.

1983 yılında “Eski Türk Unvanları” başlıklı teziyle doçentlik imtihanının bütün
safhalarını tamamlayarak “Üniversite Doçenti” unvanını aldı. 1984 yılında Prof.
Dr. İbrahim Kafesoğlu’nun emekli ve rahmetli olması sebebiyle Genel Türk
Tarihi Anabilim Dalı Başkanlığı görevini üstlendi. 1988 yılında “Türk
Hükümdarı” başlıklı takdim teziyle Profesör oldu. 15 Ocak 2015 tarihinde
emekliye ayrıldı. Emekliliğini müteakip Haliç Üniversitesi tarih bölümünde kısa
bir süre çalıştıktan sonra Beykent Üniversitesi tarih bölümü başkanlığı görevini
üstlendi. Yakalandığı amansız hastalık sebebiyle 24 Ağustos 2022 günü vefat
etti. Rukiye Hanım ile evli olup Bilge ve Ülkü adlı iki evladı ve Bengü, Begüm,
Alp Bilge adlı üç torunu vardı. Çok sayıda kitap ve makale çalışması yanında
bugüne kadar yurtiçi ve yurtdışında toplam olarak 200’ün üzerinde tebliğ,
konferans ve seminer çalışmalarında konuşmalar yaptı. Üyesi olduğu kuruluşlar
şunlardı: Türk Tarih Kurumu, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü, Aydınlar

* Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, E-Posta: [email protected],
ORCID: 0000-0002-2879-2666.

Türk Kültürü: YIL / YEAR 2022, CİLT / VOLUME 15, SAYI / ISSUE 2, S / P. 197 – 218.
Biyografi / Biography

Makale Geliş Tarihi: 23. 04. 2022 - Makale Kabul Tarihi: 06. 09. 2022

Kürşat YILDIRIM

Ocağı, Türk Ocağı, Turan Kültür Vakfı, Ayas İshaki Türkistan-İdil Ural Vakfı,
Türkistan Vakfı.

Kitaplar
1. Eski Türk Devletlerinde İdari-Askeri Unvan ve Terimler, İstanbul, 1989.
2. Prof.Dr. İbrahim Kafesoğlu, İstanbul, 1989.
3. Türk Hükümdarı, İstanbul, 1990.
4. Türklük Mücahidi İsa Yusuf, Haz., Altan Deliorman-Abdülkadir Donuk-Isa

Kocakaplan, İstanbul, 1991.
5. Türk Dünyası Kültür Atlası, (Müşterek), İstanbul, 1997.

Makaleler
1. “Türk Devletinde Hakimiyet Anlayışı”, Tarih Enstitüsü Dergisi, S. X-XI,

1981, s. 29-56.
2. “Çeşitli Topluluklarda ve Eski Türklerde Aile”, Tarih Dergisi, S. 33, 1982, s.

147-168.
3. “Eski Türklerde Hükümdarın Vazifeleri ve Vasıfları”, Türk Dünyası

Araştırmaları, S. 17, 1982, s. 103-152.
4. “26-30 Ağustos 1922 Ta’arruzu ve Turan Taktiği”, Tarih Enstitüsü Dergisi,

S. 12, 1982, s. 459-498.
5. “Eski Türk Devlet Teşkilatında Yabgu Unvanı ve Tarihi Gelişmesi”, Türk

Kültürü Araştırmaları F.K. Timurtaş Armağanı, XVII-XXI/1-2, Ankara,
1983, s. 71-78.
6. “Tarihte Kurulan Türk Devletleri”, Türk Kültürü, S. 249, 1984, s. 19-25.
7. “Eski Türk Devlet Teşkilatında Tarhan Unvanı ve Tarihi Gelişmesi”, Tarih
Dergisi, S. 34, 1984, s. 81-90.
8. “Zaferler Ayında Kaybettiğimiz Büyük Alim Kafesoğlu”, Türk Edebiyatı, S.
132, 1984, s. 54-55.
9. “Türk’ü İslam’a İslam’ı Türk’e Bağlamayı Başardı”, Boğaziçi, S. 27, 1984,
s. 20-21.
10. “On Dilli Bizans”, Türk Kültürü, S. 257, 1984, s. 1-4; Yeni Batı Trakya, S.
18, 1984, s. 15-16.
11. “Tarihte 16 Türk Devleti Mes’elesi ve Türk Devletinin Karakteri”, Türk
Kültürü, S. 251, 1984, s. 1-17.
12. “Tarihte Sosyalizmin Fikir Babaları I/ Eflatun/”, Doğu Türkistan’ın Sesi, S.
2, 1984, s. 56-63 (Arapça ve İngilizcesi ili birlikte).

198

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

13. “Tarihte Sosyalizmin Fikir Babaları II/ Wang Mang/”, Doğu Türkistan’ın
Sesi, S. 3, 1984, s. 69-74 (Arapça ve İngilizcesi ili birlikte).

14. “Tarihte Sosyalizmin Fikir Babaları III/ Mazdek /”, Doğu Türkistan’ın Sesi,
S. 4, 1984, s. 44-49 (Arapça ve İngilizcesi ili birlikte).

15. “Tarihte Sosyalizmin Fikir Babaları IV/ K. Marks/”, Doğu Türkistan’ın Sesi,
S. 5, 1985, s. 40-42, 83-85, 28-32 (Arapça ve İngilizcesi ili birlikte).

16. “Ölümünün I. Yıldönümünde: Tarihçi Kafesoğlu”, Türk Kültürü, S. 269,
1985, s. 13-19.

17. “Eski Türk Devlet Teşkilatında Bey Unvanı ve Tarihi Gelişmesi”, Türklük
Araştırmaları Dergisi, İstanbul, 1985, s. 7-10.

18. “Tarihte Türk Devletleri Sempozyumu (20-22 Mayıs 1985, Ankara)”, Türk
Kültürü, S. 266, 1985, s. 51-57.

19. “Eski Türk Devlet Teşkilatında Tanhu Unvanı ve Tarihi Gelişmesi”, Türk
Kültürü Araştırmaları Prof.Dr. İbrahim Kafesoğlu’nun Hatırasına Armağan,
XXIII/1-2, Ankara 1985, s. 205-208.

20. “Türkçe İl (Devlet) Deyimi Hakkında”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 35,
1985, s. 137-144.

21. “Türklerde Vatan Sevgisi”, Türk Kültürü, S. 266, 1985, s. 1-9.

22. “Dünya Destanlarına Türk Tesiri”, Türk Edebiyatı, S. 145, 1985, s. 51 vd.

23. “Ölümünün İkinci Yıldönümünde Kafesoğlu’nun Gözüyle Atatürk”, Türk
Kültürü, S. 280, 1986, s. 1-5.

24. “Ağustos Ayı ve Zaferlerimiz”, Türk Edebiyatı, S. 154, 1986, s. 49 vd.

25. “Arşiv Belgelerine Göre Bulgaristan’da Türk Varlığı Sempozyumu 21-22
Şubat 1986, Edirne)”, Türk Kültürü, S. 276, 1986, s. 263-269.

26. “İslamiyet’ten Önce Türklerde Devlet Adamı Tipi”, Kubbealtı Akademi
Mecmuası, S. 1, 1986, s. 35-52; Türk Kültürü, S. 275, 1986, s. 1-17.

27. “Türk Devletinin Kudsiyetinin Kaynakları”, Türk Yurdu, S. 7, 1987, s. 16-22.

28. “Gök-Türk Hakanlıkları”, Tarihte Türk Devletleri, I, Ankara, 1987, s. 111-
116.

29. “Kafesoğlu ve Türk Dili”, Türk Edebiyatı, S. 167, 1987, s. 48-49.

30. “Peçenekler”, Tarihte Türk Devletleri, I, Ankara, 1987, s. 269-271.

31. “Kafesoğlu ve Türk Devletinin Karakteri”, Türk Kültürü, S. 292, 1987, s. 37-
46.

32. “Allahsızların Allah’ı”, Türk Yurdu, VIII/3, 1987, s. 11-13.

199

Kürşat YILDIRIM

33. “Türkiye’nin Dış Ülkelerdeki Türk Azınlıklar Politikası ve Dış Türkler
Mes’elesi”, Milliyetçiler IV. İlmi Büyük Kurultayı/Tebliğler: 24-25-26 Nisan,
İstanbul, 1987, s. 201-208.

34. “İlk Türk Milliyetçisi Çi-çi Tanhu”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, S. 3, 1987,
s. 44-45.

35. “Türk Tarihinde Çağlar Mes’elesi”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, S. 6, 1987,
s. 44 vd.

36. “Fakirin Haccı”, Türk Edebiyatı, S. 161, 1987, s. 57 vd.

37. “Kudatgu Bilig’de Dünya Hükümdarı Olma Düşüncesi”, Türk Dünyası Tarih
Dergisi, S. 2, 1987, s. 52 vd.

38. “Türkistan Üzerine Birkaç Şiir”, Türk Edebiyatı, S. 160, 1987, s. 28 vd.

39. “Oğuz Kağan Destanında Yanlış Yorumlanan Bir Tabir: Üleştirmek mi?
İliştirmek mi?”, Tarih Enstitüsü Dergisi, S. 13, 1987, s. 161-168.

40. “Prof.Dr. İbrahim Kafesoğlu’nun Hayatı ve Eserleri”, Tarih Enstitüsü
Dergisi, S. 13, 1987, s. 1-30.

41. “Anavatan Türkistan’dan Anavatan Türkiye’ye”, Türkistan, S. 1, 1988, s. 18
vd.

42. “Âl-i Cengiz Oyunu”, Türk Yurdu, S. 14, 1988, s. 19-23.

43. “Ölümünün Dördüncü Yıldönümünde İbrahim Kafesoğlu’nun Gözü ile
Hümanizm ve Milliyetçilik”, Türk Yurdu, S. 19, 1988, s. 24-26.

44. “Cihan Sultanı İlan Edilişinin 901. Yıldönümünde Sultan Melikşah”, Türk
Dünyası Tarih Dergisi, S. 22, 1988, s. 59-61.

45. “Osmanlılardan Önce Bulgaristan’da Türk Varlığı”, Türk Yurdu, S. 20, 1988,
s. 14-16.

46. “Eski Türk Ailesi ve Vasıfları”, Türk Yurdu, S. 16, 1988, s. 5-9.

47. “Kültürümüzün Yorulmayan Araştırıcısı: Bahaeddin Ögel”, Türk Edebiyatı,
S. 187, 1989, s. 34-35.

48. “Eski Türk Dini Şamanizm mi idi?”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, S. 14,
1988, s. 7-11.

49. “2. Milli Kültür Şurası’nın Ardından”, Türkiye Gazetesi, 18 Aralık 1989, s.
7.

50. “Osmanlılardan Önceki Dönemlerde Türk Aydını”, Türk Yurdu, S. 26, 1989,
s. 12-17.

51. “Milli Kültürümüze Karşı Hümanist Kültür Akımı”, Yeni Orkun, S. 13, 1989,
s. 8-11.

200

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

52. “Türkiye-Türkistan Münasebetleri”, Türkistan, S. 8, 1989, s. 18-21.

53. “Milli Kültürümüzün Bazı Mes’eleleri”, Türk Kültürü, S. 323, 1990, s. 13-
20.

54. “Baranta”, DİA, V, 1992, s. 64-65.

55. “Basmacı Hareketi”, DİA, V, 1992, s. 107-108.

56. “Müşterek Türk Tarihi Öğretiminin Önemi, Önceliği ve Bu Konuda
Yapılması Lazım Gelenler”, İstanbul Üniversitesi Milli Eğitim Sempozyumu,
Türk Yurdu Neşriyatı, Ankara, 1993, s. 78-83.

57. “Milli Hakimiyet Açısından Türk Tarihi Nasıl Değerlendirilmelidir?”, Milli
Hakimiyetin İktisadi, Sosyal ve Kültürel Temelleri Sempozyumu, Türk
Kooperatifçilik Kurumu Yayınları No. 83, Ankara, 1994, s. 98-102.

58. “Kültür Tarihi Açısından Divan-ı Lügati’t-Türk’ün Değerlendirilmesi”,
Doğu Türkistan’ın Sesi, S. 45, 1995, s. 22-25.

59. “Türk Tarihi ile Alakalı Kaynakların Tercümesi Hakkında”, Tarih Boyunca
Türk Tarihinin Kaynakları Semineri 6-7 Haziran 1996, İstanbul, 1997, s. 101-
113.

60. “Türk Kültürünün Çin Kültürüne Tesiri Mes’elesi”, Doğu Türkistan’ın Sesi,
S. 54, 1988, s. 5-8.

61. “Türklerde Devlet Adamlığı ve A. Türkeş”, Alparslan Türkeş 1. Yıl
Armağanı, Ankara, 1998, s. 69-76.

62. “Türklerde Akrabalık Adları”, Tarih Boyunca Türklerde Ev ve Aile Semineri,
İstanbul 2000, s. 79-144.

63. "Göktürk Kitâbelerinin Dinî Açıdan Değerlendirilmesi" Göktürk Devletinin
1450. Kuruluş Yıldönümü, Ankara, Yeni Avrasya Yayınları, 2001, s. 105-
112.

64. “Kafesoğlu, İ.”, DİA, XXIV, 2001, s. 145-146.

65. “Kutadgu Bilig’de İktisadî Meslekler ve Hususiyetleri”, Osmanlı Öncesi ile
Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf ve Ekonomi Semineri, 9-10
Mayıs 2002, İ. Ü. Edebiyat Fak. Tarih Araştırma Merkezi ve İstanbul Esnaf
ve Sanatkarlar Odaları Birliği, 2003, s. 135-142.

66. “Tarih Eğitim-Öğretiminde Görülen Eksik ve Yanlışlıklarımız”,
Cumhuriyetin 80. Yılında Üniversitelerde Tarih Öğrenimi, Araştırmaları ve
Yayınları Semineri 16-17 Aralık 2003, İstanbul, 2004, s. 201-232.

67. "Türk Tarihinin "aktör" ve Figüranları" I, Orkun 84, Şubat 2005, s-19-24.

68. "Türk Tarihinin "aktör" ve Figüranları" II, Orkun 85, Mart 2005, s-19-25

201

Kürşat YILDIRIM

69. "Eski Türklerde Saç Şekilleri Hakkında", Saç Kitabı (Ed. Emine Gürsoy
Noskali, Kitabevi Yay. İstanbul 2004, s. 3-11.

70. “Tarih İçerisinde Türk Milletinin Yeri”, II. Beyin Fırtınası Toplantısı Tarihi
Süreç ve Sosyolojik Açıdan Millet Kavramı Türk Milleti, İstanbul, 2008, s.
82-88.

71. “Türk Ordu Teşkilatının Yabancı Ordulara Te’siri Mes’elesi”, Eskiçağ’dan
Modern Çağ’a Ordular,-Oluşum, Teşkilat ve İşlev (ed. Feridun M. Emecen),
İstanbul 2008, s. 183-192.

72. “Uygur Türkçesi ile Türkiye Türkçesi’nde Müşterek Akrabalık İsimleri
Üzerine”, İslam Öncesinden Çağdaş Türk Dünyasına Prof. Dr. Gülçin
Çandarlıoğlu’na Armağan, (Ed. Hayrunnisa Alan-Abdulvahab Kara-Osman
Yorulmaz), İstanbul 2008, s. 549-574.

73. “Kırgız Türkçesi ile Türkiye Türkçesi’nde Müşterek Akrabalık İsimleri
Üzerine”, Prof. Dr. Işın Demirkent Anısına, İstanbul 2008, s. 713-726.

74. “Türklerde Devlet Teşkilatı ve Başkanlık Sistemi”, Eski Çağ’dan Günümüze
Yönetim Anlayışı ve Kurumlar, (ed. Feridun M. Emecen), İstanbul 2009, s.
41-47.

75. “İslahu Menheciyeti’l Ta’lîmi’l-İslâmî” (İslâm Eğitim Metodolojisinin Islah
Edilmesi), Arap. ter. Salih eş-Şara, Mu’temeru Mekketi’l Mükerremetû’s-
sâdis, Menâhicû’l-Ulûmi’l İslâmiyye (İslâmî Bilimler Programları Mekke-i
Mürekkeme VI. Konferansı 5-7 Ocak 2005), Mekke, 2005, s. 195-202.

76. “Cüveyni ve Moğol Mezalimi”, Tarih Dergisi, 47, 2008, s. 47-57.

77. “Türklerde ve Moğollarda Meclis Geleneği”, Tarih Dergisi, 52, 2010, s. 1-
12.

78. “Türklerde İnsanî Değerlere Verilen Hoşgörü Anlayışı”, Fairplay, ed. E.
Arıpınar-B. Donuk, İstanbul, 2011, s. 49-62.

79. “Seyyahlara Göre Türk Töresinin İzleri, Geçmişten Günümüze Seyyahatler
ve Seyahatnameler, Ed. M. A. Beyhan, Kitabevi Yay., İstanbul, 2013, s. 21-
32.

80. “İsa Yusuf Alptekin”, Yeni Doğu Türkistan’ın Sesi, 1, 2014, s. 26-29.

Köşe Yazısı, Konferans, Panel, Mülakat, Basılmamış Tebliğ, Gazete Haberi

1. Türkler, 16 değil, 113 devlet kurdu”; Türkiye Gazetesinde çıkan haberde
Abdülkadir Donuk ile yapılan mülakat, 6 Şubat 1985.

2. “Eski Türk ailesi ve vasıfları”, Türkiye Gazetesi, 5 Haziran 1985. “Türk
Tarihinde ‘Çağ’lar mes’elesi”, Türkiye Gazetesi, 14 Eylül 1985.

202

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

3. Aile hayatı tahrip ediliyor”; Türkiye Gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir
Donuk ile yapılan mülakat, 6 Aralık 1985.

4. “Ortak Hayat’ın menşeî”, Türkiye Gazetesi, 9 Aralık 1985.

5. “Türkler dün olduğu gibibugün de Çinde örflerini muhafaza etmektedirler”,
Tarih Sohbeti, Yeni Düşünce Gazetesi, 10 Ekim 1986.

6. “Türkler, gittiği yere adalet götürmüştür”; Türkiye Gazetesinde çıkan
haberde Abdülkadir Donuk ile yapılan mülakat, 16 Aralık 1986.

7. “Osmanlılardan Önce Bulgaristan’da Türk varlığı”, SİSAV’ın
Bulgaristan’da Demografik ve Kültürel Türk Varlığı Sempozyumu, 6-7
Kasım 1986.

8. “Bulgaristan Sempozyumu yapıldı”; Türkiye Gazetesinde çıkan haberde
Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 10 Ekim 1986.

9. “Millete hizmet etmenin şartları”, Görüşler, Türkiye Gazetesi, 25 Haziran
1986, Çarşamba.

10. “Dış Türklerin Sığınağı: Türkiye”, Türkiye Gazetesi, 19 Ekim 1987,
Pazartesi, s. 2.

11. “Türkiye’nin Dış ülkelerdeki Türk Azınlıklar Politikası ve Dış Türkler
Mes’elesi”, Milliyetçiler IV. Büyük İlmî Kurultay’ı, 24-26 Nisan 1987.

12.“Türk Kültürünün Özellikleri”, Ankara Üniversitesi’nin tertip etmiş olduğu
Dünya’da Türkler Sempozyumu, 27 Nisan 1987.

13.“Vatan Kavramını en güzel şekliyle Akif dile getirdi”; Türkiye Gazetesinde
çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un Aydınlar Ocağı’nda düzenlenen panelde
konuşması ve mülakatı, 1 Ocak 1987.

14. “Türkistan’dan Türkiye’ye”, Görüş, Türkiye Gazetesi, 18 Eylül 1988,
Pazartesi.

15. “Osmanlılardan Önce Bulgaristan’da Türk Varlığı”, Trakya Üniversitesi,
Bulgaristan’da Türk varlığı ve Bölünmüş Aileler Sempozyumu, 8-9
Aralık 1988.

16. “Gerçek Ahmaklık”, Zaman Gazetesi, 9 Haziran 1988.

17. “Tarih İçinde Türk Ailesinin Vasıfları”, Türk Ocakları İstanbul Şubesinin
tertip etmiş olduğu Türk Ailesi ve meseleleri adlı seminere sunulan bildiri,
16 Nisan 1988.

18. “Türklerde İnsan Hakları”, Türk Edebiyatı Vakfı Çarşamba Sohbeti, 11
Mart 1988.

19.“Türk Ailesi ve meseleleri, semineri yapıldı”; Türkiye Gazetesinde çıkan
haberde Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 17 Nisan 1988.

203

Kürşat YILDIRIM

20.“Tarih şuuru, ecdat sevgisiyle başlar”; Türkiye Gazetesinde çıkan haberde
Abdülkadir Donuk’un ile yapılan mülakat, 27 Şubat 1989.

21.“İbrahim Kafesoğlu dilimiz üzerine adeta titrerdi”; Türkiye Gazetesinde
çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 2 Eylül 1988.

22. “2. Millî Kültür Şûrası’nın Ardından”, Türkiye Gazetesi, 18 Aralık 1989,
Pazartesi.

23. “Milli Kültürümüzün Bazı Meseleleri”, Kültür Bakanlığı 2. Mili Kültür
Şurası, 5-8 Aralık 1989.

24. “Balkanlarda Türk Varlığının Dünü Bugünü”, Bereketzâde İ.H.L.Y.
Derneği’nin tertip ettiği Panislamizm, İslâmiyet ve Türkiye adlı açık oturuma
sunulan bildiri, 23.9.1989.

25. “Türkiye-Türkistan Münasebetleri”, Türkistanlılar Kültür ve Sosyal
Yardımlaşma Derneğinin tertip etmiş olduğu I. Millî Türkistan Kurultayı, 16-
17 Eylül 1989.

26.“1. Millî Türkistan Kurultayı yapıldı”; Türkiye gazetesinde çıkan haberde
Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 17 Eylül 1989.

27. “Milli Kültürümüzün Bugünkü meseleleri”, Kocaeli Aydınlar Ocağı,
Konferans, 3 Haziran 1989.

28.“Altın Kızlar, seks filmidir”; Gazete’de çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un
mülakatı, 26 Mayıs 1989.

29. “Türk Aile Yapısı: İslamiyet Öncesi”, Türk 2000 Vakfı’nın Düzenlemiş
olduğu Türk Aile Yapısı konulu sempozyuma sunulan bildiri, 21-22 Mayıs
1989.

30.“hocasını anlatıyor, Büyük bir tarihçi: Kafesoğlu”; Tercüman gazetesinde
çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 17 Mayıs 1989.

31.“Eski Türk Devletlerinde İdarî-Askerî Unvan ve Terimler”; Yeni Düşünce
gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un doktora çalışmasının
basıldığı haberi 28 Nisan 1989.

32.“Kamuoyuna Duyuru”; Türkiye Gazetesinde çıkan haberde TRT’nin
kınandığı ve basın bildirisini yapanları isimleri yer almaktadır, 17 Mart 1989.

33. “Millî Kültürümüze Karşı Hümanist Kültür Akımı”, Aydınlar Ocağı’nın
Düzenlemiş olduğu Milli Kültürümüzün bugünkü meseleleri adlı panele
sunulan bildiri, 18 Şubat 1989.

34.“Milli Kültürümüzün meseleleri tartışılacak”; Zaman Gazetesinde çıkan
haberde Aydınlar Ocağı’nın Düzenleyeceği Milli Kültürümüzün bugünkü
meseleleri adlı panelin duyurusu, 17 Şubat 1989.

204

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

35.“Aydınlar Ocağı’nda Millî kültürümüzün meseleleri konuşuldu”; Türkiye
Gazetesinde çıkan haberde Aydınlar Ocağı’nın Düzenlediği Milli
Kültürümüzün bugünkü meseleleri adlı panelin haberi, 19 Şubat 1989.

36.“ Profesör oldu”; Hürses gazetesi, 12 Ocak 1989.

37.“Açıklama”; Yeni Nesil Gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un
ifadesi, 23 Şubat 1989.

38.“Ortadoğu varlığını Osmanlı’ya borçlu”; Zaman Gazetesinde çıkan haberde
Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 25 Eylül 1989.

39.“Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu”; Yeni Düşünce Gazetesinde çıkan haberde
Abdülkadir Donuk tarafından Hazırlanan ve Acar Yayınları tarafından
piyasaya sürülen kitabın tanıtımı ve Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 9
Haziran 1989.

40.“100. Doğum Günü Dolayısıyla Ord. Prof. Dr. Ahmed Zeki Velidi Togan”,
Anma Töreni, Mimar Sinan Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, 10 Aralık
1990.

41.“Büyük ilim ve mücadele adamı Ord. Prof. Dr. Ahmed Zeki Velidi Togan
anıldı”; Tercüman gazetesinde çıkan haber, 16 Aralık 1990.

42.“Bize tatlı-sert yönetim gerekli”; Aydınlar Ocağı tarafından tertip edilen
başkanlık sistemi ve anayasa değişikliği konulu açık oturuma ait Tercüman
gazetesinde çıkan haber, 9 Aralık 1990.

43.“Başkanlık sistemi yapımıza uygun”; Aydınlar Ocağı tarafından tertip edilen
başkanlık sistemi ve anayasa değişikliği konulu açık oturuma ait Türkiye
gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 9 Aralık 1990.

44.“Başkanlık sistemi ve türban tartışması”; Aydınlar Ocağı tarafından tertip
edilen başkanlık sistemi ve anayasa değişikliği konulu açık oturuma ait
Günaydın gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 9
Aralık 1990.

45.“Başkanlık sistemi tartışıldı”; Aydınlar Ocağı tarafından tertip edilen
başkanlık sistemi ve anayasa değişikliği konulu açık oturuma ait Hürriyet
gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 9 Aralık 1990.

46.“Başkanlık taraftar buluyor”; Aydınlar Ocağı tarafından tertip edilen
başkanlık sistemi ve anayasa değişikliği konulu açık oturuma ait Güneş
gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 9 Aralık 1990.

47.“Başkanlık sistemi”; Aydınlar Ocağı tarafından tertip edilen başkanlık sistemi
ve anayasa değişikliği konulu açık oturumun yapılacağına ve katılımcıların
kimler olacağına dair Türkiye gazetesinde çıkan haber, 8 Aralık 1990.

205

Kürşat YILDIRIM

48.“Başkanlık sistemi”; Aydınlar Ocağı tarafından tertip edilen başkanlık sistemi
ve anayasa değişikliği konulu açık oturumun yapılacağına ve katılımcıların
kimler olacağına dair Tercüman gazetesinde çıkan haber, 7 Aralık 1990.

49. “Başkanlık Sistemine Tarihimiz Açısından Bir Bakış”, Aydınlar Ocağı
tarafından tertip edilen başkanlık sistemi ve anayasa değişikliği konulu açık
oturum, 8 Aralık 1990.

50.“Laiklik İstismar edilmemeli”; Aydınlar Ocağı’nın “din ve vicdan hürriyeti”
konusunda düzenlediği basın toplantısına dair Türkiye gazetesinde çıkan
haber, 29 Kasım 1990.

51.“Gerginlik tırmandırılıyor”; Yeni Düşünce gazetesinde çıkan haberde
Abdülkadir Donuk’un mülakatı yer almaktadır, 23 Kasım 1990.

52.“Hümanizm adı altında kültürümüzü yıkmak istiyorlar”; Kültür Ocağı
tarafından tertip edilen konferansta konuşan Abdülkadir Donuk’un
konuşmasına dair Türkiye gazetesinde çıkan haber, 16 Kasım 1990.

53.“TRT’ye tepkiler”; Yeni Düşünce gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir
Donuk’un mülakatı, 2 Kasım 1990.

54.“Türkiye Irak’a acil ilaç ve gıda yardımında bulunmalı”; Türkiye gazetesinde
yayınlanan habere Abdülkadir Donuk’un verdiği mülakat, 14 Eylül 1990.

55.“Atom denelerinden zehirlenen Türk toprakları ölüm saçıyor”; Doğu
Türkistan Göçmenler Derneği yayın organında çıkan haber, 5 Mayıs 1990.

56. “İbrahim Kafesoğlu”, Aydınlar Ocağı tarafından tertip edilen Prof. Dr.
İbrahim Kafesoğlu ve Prof. Dr. Tahsin Banguoğlu’nu anma toplantısı, 3 Mart
1990.

57.“Banguoğlu ve Kafesoğlu gerçek ilim adamlarıydı”; Türkiye gazetesinde
Banguoğlu ve Kafesoğlu’nu anma toplantısına dair çıkan haber, 7 Mart 1990.

58. “Gençlik meseleleri üzerine bazı tespitler”, Gençlik Kültür ve Sanat
Ocakları Derneğinin tertip etmiş olduğu sempozyuma sunulan tebliğ, 14
Ocak 1990.

59. “Türk ve İslam Kültürü Üzerinde Oynana Oyunlar”, Konferans, Eğitim
Araçları Salonu, Aydın 7 Aralık 1991.

60. “Türk Kültür Dergisi”, Kültür Bakanlığı III. Yayın Kongresi ve Telif
Hakları Kurultayı, İstanbul, 11-13 Haziran 1991.

61. “Türk-İslam Kültürü”, Çanakkale Aydınlar Ocağı Derneği, Konferans, 25
Mayıs 1991.

62. “Değerlendirme”, İLKSAV’ın tertip etmiş olduğu “Tarih ve Tarihçiliğimiz”
konulu toplantı, İstanbul, 18 Mayıs 1991.

206

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

63. “Tarih Bilgisinde Metod”, Türk Edebiyatı Vakfı Çarşamba Sohbetleri,
İstanbul, 8 Mayıs 1991.

64. “Türk-İslam Kültürü Üzerine Oynanan Oyunlar”, Çanakkale Aydınlar
Ocağı Derneği, 25 Mayıs 1991.

65. “Türk Tarihinde Büyük Zaferler”, Çanakkale Valiliği ve Trakya
Üniversitesi’nin birlikte tertip ettiği “Çanakkale Zaferini Oluşturan Milli
Şuur ve Atatürk Sempozyumu, Çanakkale, 14-15 Mart 1991.

66.“Türklerin Müslümanlığa hizmeti”; Faisal Eğitim ve Yardımlaşma Vakfı
(FEY) tarafından tertip edilen açık oturuma katılacaklara dair Türkiye
gazetesinde çıkan haber, 8 Mart 1991.

67. “Türklerin Müslümanlığın Yayılmasına Hizmetleri”, Atatürk Kültür
Merkezi Sinema Salonu, 9 Mart 1991.

68.“Türklerin İslâm Medeniyetinin kurucuları arasında”; Faysal Eğitim ve
Yardımlaşma Vakfı (FEY) tarafından tertip edilen açık oturuma dair Türkiye
gazetesinde çıkan haber, 10 Mart 1991.

69. “21. Yüzyıl Girerken Doğu-Batı Arasında Türkiye’nin Kültürel Geleceği”,
Kültür Ocağı tarafından tertip edilen panelde oturum başkanı, 9 Mart 1991.

70. “Osmanlılardan Önce Bulgaristan’da Türkler”, Trakya üniversitesi,
“Bulgaristan’da Türk Yerleşimi Sempozyumu”, 4-5 Mart 1991.

71. “Millî Eğitim Bakanı İle YÖK ve Türk Tarih Kurumu Başkanlığı’na Türk
Tarihinde “Çağ”lar Meselesi”, Kürsü Ortadoğu Gazetesi, 16 Aralık 1992,
Çarşamba.

72. “Düşman silahından daha üstün silahla mücadele ediniz”, Kürsü Ortadoğu
Gazetesi, 9 Aralık 1992, Çarşamba.

73. “Gözünüz aydın televizyoncular ‘Noel Baba’nız geliyor!”, Kürsü Ortadoğu
Gazetesi, 2 Aralık 1992, Çarşamba.

74. “Adana Türk Ocağı ve IV. Millî Eğitim Sempozyumu”, Kürsü Ortadoğu
Gazetesi, 25 Kasım 1992, Çarşamba.

75. “Özal’ın günah galerisi (II)”, Kürsü Ortadoğu Gazetesi, 21 Ekim 1992,
Çarşamba.

76. “Özal’ın günah galerisi”, Kürsü Ortadoğu Gazetesi, 14 Ekim 1992,
Çarşamba.

77. “Türk Tarihine Genel Bakış”, Doğu Türkistan Milli Kurultayı, 12 Aralık
1992.

207

Kürşat YILDIRIM

78. “Dış Türkler kuvvet, Türkiye Ümittir”, Türk Ocağı Merkez Heyeti ile Adana
Türk Ocağının düzenlediği “4. Milli Eğitim Sempozyumunun” Tercüman
gazetesinde çıkan haberi ve Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 23 Kasım 1992.

79. “Müşterek Türk Tarihi Öğretiminin Ömeni, Önceliği ve Bu Konuda
Yapılması Lazım Gelenler””, Türk Ocağı Merkez Heyeti ile Adana Türk
Ocağının düzenlediği “4. Milli Eğitim Sempozyumu”, Adana, 21-22 Kasım
1992.

80.“Dostları, Merhum Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız’ı anlattılar”; Abdülkadir
Donuk’un da mülakatının bulunduğu 31 Ekim 1992 tarihli Türkiye
gazetesinde çıkan haber.

81.“İKAV’ın Fetih gecesi”; Zaman gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir
Donuk’un gecede yaptığı konuşmaya atıflar yapılmıştır. Zaman Gazetesi, 30
Mayıs 1992.

82. “Türk Devlet Geleneği”, TÜKAV’ın tertip etmiş olduğu Kültür Faaliyet
çerçevesinde Konferans, 22 Mayıs 1992.

83. “Günümüzde Türk Topluluklarına Yapılan Soy Kırımlar”, Aydınlar
Ocağının tertip etmiş olduğu konferansa oturum başkanı olarak iştirak, 16
Mayıs 1992.

84.“Türkler’e yönelik soykırım tartışıldı”; Aydınlar Ocağının tertip etmiş olduğu
konferansa ait Tercüman gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un
mülakatı, 17 Mayıs 1992.

85.“Karabağ meselesini Milli Devlet çözer”; Aydınlar Ocağının tertip etmiş
olduğu konferansa ait Türkiye gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir
Donuk’un mülakatı, 17 Mayıs 1992.

86.“Maksat, sahte ikamet belgesi”; Türkiye gazetesinde çıkan haberde
Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 8 Mayıs 1992.

87.“Batı değil, milli kültür”; Aydınlar Ocağının tertip etmiş olduğu toplantıya ait
Türkiye gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir Donuk’un mülakatı, 18 Mart
1992.

88.“Sömürge Ülkelerin milli kültür politikaları yoktur”; Aydınlar Ocağının tertip
etmiş olduğu panele ait Türkiye gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir
Donuk’un mülakatı, 15 Mart 1992.

89.“Osmanlı gitti Balkanlar’da huzur bitti”; Trakya Üniversitesi’nin tertip etmiş
olduğu sempozyuma ait Tercüman gazetesinde çıkan haberde Abdülkadir
Donuk’un mülakatı, 17 Mayıs 1992.

90. “Millet Aç ve Çıplak”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 25 Ağustos 1993.

208

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

91. “Ülkemizde makbul insan olmanın yolları”, Kürsü Ortadoğu Gazetesi, 10
Şubat 1993.

92. “Uydurulan ‘Ulus’ ve ‘Uygarlık’ kelimeleri”, Kürsü Ortadoğu Gazetesi, 3
Şubat 1993.

93. “Attila’ya uzanan diller”, Kürsü Ortadoğu Gazetesi, 24 Şubat 1993.

94. “ECDADA SAYGI”, Kürsü Ortadoğu Gazetesi, 17 Şubat 1993, Çarşamba.

95.“Yavuz Sultan Selim’e Uzanan Kirli Eller”, İşin Doğrusu Tercüman
Gazetesi, 1 Eylül 1993.

96.“Yabgu”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 29 Aralık 1993.

97. “Dr. Baymırza Hayıt ve Eserleri”, Türkistan Araştırmaları Vakfı ve
Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği, Dr. Baymirza Hayıt için bir
“Şükran Günü” programı, 27 Kasım 1993.

98.“Noel Baba’ya Hayır Kampanyası”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 22
Aralık 1993.

99.“Dengeler”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 15 Aralık 1993.

100. “YÖK Kimler Tarafından Neden Sevilmedi?”, İşin Doğrusu Tercüman
Gazetesi, 8 Aralık 1993.

101. “Milli Birliğimiz ve Türkiye’nin Düşmanları”, Zeytinlik Bizim Ocak
Temsilciliği, 22 Mayıs 1993.

102. “Türk Dünyasının Bugünkü Meseleleri”, Panel, 30 Nisan 1993

103. “40. Yıl Kurultayı”, Kazakların Anadoluya gelişlerin 40. yılı
münasebetiyle tertip etmiş oldukları panelde oturum başkanı, Zeytinburnu,
21 Şubat 1993.

104. “40. Yıl Kurultayı”, Kazakların Anadoluya gelişlerin 40. yılı
münasebetiyle tertip etmiş oldukları panelin Türkiye gazetesindeki haberi, 21
Şubat 1993.

105. “Adalette Eşitlik”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 1 Aralık 1993.

106. “Dr. Baymirza Hayıt ve Şükran Günü”, İşin Doğrusu Tercüman
Gazetesi, 24 Kasım 1993.

107. “Mezarlıklar Yeniden Yok Edilmeye Başlandı”, İşin Doğrusu Tercüman
Gazetesi, 17 Kasım 1993.

108. “Bu Akşam Neden ‘MEVLİD’ Okunmamaktadır?”, İşin Doğrusu
Tercüman Gazetesi, 10 Kasım 1993.

109. “Taşan Sabırlar ve Yapılan yanlışlıklar”, İşin Doğrusu Tercüman
Gazetesi, 3 Kasım 1993.

209

Kürşat YILDIRIM

110. “Hukuk Diye Diye… Devlet Elden Gidiyor”, İşin Doğrusu Tercüman
Gazetesi, 27 Ekim 1993.

111. “Bağlam Dergisi”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 20 Ekim 1993.
112. “Dışişleri Bakanı ve Elçiler Nasıl Olmalıdır?”, İşin Doğrusu Tercüman

Gazetesi, 13 Ekim 1993.
113. “Avrupalılar’ın Atası Türk mü?”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 6

Ekim 1993.
114. “Yabancı Dil Filolojileri Neden Kuruldu, Bugün Ne Yapıyorlar?”, İşin

Doğrusu Tercüman Gazetesi, 29 Eylül 1993.

115. “Devlet Adamı Olmak Kolay mı?”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi,
22 Eylül 1993.

116. “Hani ‘Türk’ün Türk’ten Başka Dostu Yok’ di?”, İşin Doğrusu
Tercüman Gazetesi, 15 Eylül 1993.

117. “Bu Nasıl Öğretmen”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 8 Eylül 1993.

118. “Siyasette ‘Utanma’ duygusu”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 9
Nisan 1994.

119. “İstanbul Üniversitesi ve Türkiyat Enstitüsü”, İşin Doğrusu Tercüman
Gazetesi, 2 Nisan 1994.

120. “Nevruz, Türk Millî Bayramı olabilir mi?”, İşin Doğrusu Tercüman
Gazetesi, 24 Mart 1994.

121. “Ramazan’a Girerken… Kutsal Türk Devletini İdare Edenler Neler
Yapıyor?”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 9 Şubat 1994.

122. “Kıbrıs Meselesi Toprak Verilerek Halledilemez”, İşin Doğrusu
Tercüman Gazetesi, 2 Şubat 1994.

123. “Böyle Askere Kumanda Etmek Şereftir”, İşin Doğrusu Tercüman
Gazetesi, 26 Ocak 1994.

124. “Turan Kültür Vakfı”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 17 Nisan 1994.

125. “On Dilli Bizans”, İşin Doğrusu Tercüman Gazetesi, 19 Ocak 1994.
126. “Rektör Seçiminde Ayıp YÖK’ün mü, Kanunun mu?”, İşin Doğrusu

Tercüman Gazetesi, 12 Ocak 1994.

127. “Türk Milleti tarihsiz değildir!”, Türkiye Gazetesi, 20 Aralık 1994, s. 10.

128. “Tarihi Açıdan Divan-i Lügat-it Türk’ün Değerlendirilmesi”, Ölümünün
900. Yılında Büyük Türk Bilgini Kaşgarlı Mahmut ve Doğu Türkistan
Sempozyumu, sempozyuma sunulan bildiri, 10-11 Aralık 1994.

210

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

129. “Türk-İslam Ülküsü üzerine Oynana Oyunlar”, Eskişehir Ülkü Ocağı
Dergisinin tertip etmiş olduğu konferans, 4 Aralık 1994.

130. “Kültürel Kimlik ve Türk Kimliği”, Aydınlar Ocağı tarafından tertip
edilen panelde oturum başkanı ve değerlendirmen, 6 Kasım 1994

131. “Türk Dünyası ve Yükselen Türk Milliyetçiliği”, Kayseri Ülkü Ocağı
tarafından düzenlenen panelin 21 Kasım 1994 günü Kayseri Günlük
gazetesinde çıkan haberi, 21 Kasım 1994.

132. “Türk Milliyetçiliği Kafatasçı Değildir”, Kayseri Ülkü Ocağı tarafından
düzenlenen panelin 21 Kasım 1994 günü Yeni Kayseri gazetesinde çıkan
haberi, 21 Kasım 1994.

133. “Türk Dünyası ve Yükselen Türk Milliyetçiliği”, Kayseri Ülkü Ocağı
tarafından düzenlenen panelde konuşmacı, 19 Kasım 1994.

134. “Türk-İslam Kültürü Üzerinde Oynanan Oyunlar”, Türkiye Kamu
Çalışanları kalkınma ve Dayanışma Vakfı Ceyhun Temsilciliğinin
düzenlediği konferans, 29 Ekim 1994.

135. “Türk-İslam Kültürü Üzerinde Oynanan Oyunlar”, Türkiye Kamu
Çalışanları kalkınma ve Dayanışma Vakfı Ceyhun Temsilciliğinin
düzenlediği konferansın Ada Ortadoğu gazetesinde çıkan haberi, 29 Ekim
1994.

136. “Ölümünün 10. Yılında Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu”, Türk Edebiyatı
Vakfı, Çarşamba Sohbetleri, 6 Haziran 1994.

137. “Ölümünün 10. Yılında Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu”, Türk Edebiyatı
Vakfı tarafından tertip edilen toplantının Türkiye Gazetesinde çıkan haberi, 6
Haziran 1994.

138. “İstanbul’un Fethinin İslam ve Dünya Tarihi Açısından Önemi”,
Dortmunt İslam Kültür Merkezinin Tertip etmiş olduğu “Fetih Günü”ne
davetli olarak gittiği Almanya’da verdiği konferansın Zaman Gazetesinde
çıkan haberi, 03 Haziran 1994.

139. “İstanbul’un Fethinin İslam ve Dünya Tarihi Açısından Önemi”,
Dortmunt İslam Kültür Merkezinin Tertip etmiş olduğu konferans,
29.05.1994.

140. “Prof. Donuk, TKV Başkanı”; Turan Kültür Başkanlığına seçilen
Abdülkadir Donuk’un Türkiye Gazetesinde konu ile ilgili çıkan haberi, 11
Mart 1994.

141. “Kafesoğlu’nun Son Kitabı”; Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu’nun “Türk
Milliyetçiliğinin Meseleleri” isimli kitabının Tercüman Gazetesinde çıkan
haberi ve bu habere Abdülkadir Donuk’un verdiği mülakat, 26 Ocak 1994.

211

Kürşat YILDIRIM

142. “Kosovalı Öğretmenlere Donuk’tan Konferans”; Süleymaniye Kültür
Merkezi’nde Prof Dr. ’un Kosova’dan gelen öğretmenlere verdiği
konferansın Tercüman gazetesinde çıkan haberi, 13 Ocak 1994.

143. “Türk Devleti’nin kudsiyetinin kaynakları II”, Ortadoğu Gazetesi, 19
Haziran 1995.

144. “Türk Devleti’nin kudsiyetinin kaynakları III”, Ortadoğu Gazetesi, 20
Haziran 1995.

145. “Seçime Doğru TBMM’ye Göndereceğimiz Milet Vekillerinde Aranacak
Vasıflar” konulu toplantıda oturum başkanı, Terazidere Ülkü Ocağı
tarafından tertip edilen toplantıda oturum başkanı, 1 Aralık 1995.

146. “Yalancı Yunanlı Atasının İzinde”, Ortadoğu Gazetesi, 24 Temmuz 1995.

147. “İstanbul’un Fethi”, Amerika Müslümanlar Birliği Merkezi, Konferans,
Newyork, 28 Mayıs Pazar, 1995.

148. “Türkistan’ın Dünü ve Bugünü”, United American Muslim Association
Of New Jersey Şubesi, Konferans, 27 Mayıs 1995.

149. “İstanbul’un Fethi”, United American Muslim Association Of New
Jersey Şubesi, Konferans, 28 Mayıs 1995.

150. “Tarihte Türkler”, United American Muslim Association Of New Jersey
Şubesi, Konferans, 2 Haziran 1995.

151. “Türk Tarihi ve Kültürü”, United American Muslim Association Of New
Jersey Şubesi, Konferans, 3 Haziran, 1995.

152. “Köprülü’nün İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Çalışmaları”, Köprülü
Günleri, Ölümünün 30. Yıl Dönümü Ord. Prof. Mehmet Fuad
Köprülü’yü Anma Toplantıları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi,
17 Ekim 1996, Perşembe.

153. “Türk Milliyetçiliği’nden kimler rahatsız olmaktadır?”, Kürsü,
Ortadoğu Gazetesi, 25 Aralık 1996.

154. “Bir başkayız vesselâm”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 18 Aralık 1996.

155. “Ölümünün 1. Yılında: İsa Yusuf Alptekin”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi,
11 Aralık 1996.

156. “İt ile Bozkurt arasındaki fark”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 4 Aralık
1996, Çarşamba, s. 2.

157. “Kim yalancı?”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 27 Kasım 1996,
Çarşamba, s. 2.

158. “Bu kaçıncı rapor”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 20 Kasım 1996,
Çarşamba, s. 2.

212

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

159. “Bu yıl da Mevlid okutulmadı”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 13 Kasım
1996, Çarşamba, s. 2.

160. “Lânet olsun…”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 6 Kasım 1996, Çarşamba,
s. 2.

161. “Cumhuriyetin polisi ‘Alçak, şerefsiz birer pislik’ mi?”, Kürsü,
Ortadoğu Gazetesi, 30 Ekim 1996, Çarşamba, s. 2.

162. “İstanbul Büyükşehir Belediye Tiyatroları’nda oynanan oyunlar (IV)”,
Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 23 Kasım 1996, Çarşamba, s. 2.

163. “İstanbul Büyükşehir Belediye Tiyatroları’nda oynanan oyunlar (III)”,
Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 16 Kasım 1996, Çarşamba, s. 2.

164. “İstanbul Büyükşehir Belediye Tiyatroları’nda oynanan oyunlar (II)”,
Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 9 Kasım 1996, Çarşamba, s. 2.

165. “Pişmiş kelle”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 11 Ekim 1996, Çarşamba,
s. 2.

166. “İstanbul Büyükşehir Belediye Tiyatroları’nda oynanan oyunlar”,
Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 2 Ekim 1996, Çarşamba, s. 2.

167. “Türkçemiz ve YÖK Başkanı”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 25 Eylül
1996, Çarşamba, s. 2.

168. “Herkese öğretmenlik meselesi”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 18 Eylül
1996, Çarşamba, s. 2.

169. “Vaah Türkmen kardem…”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 11 Eylül 1996,
Çarşamba, s. 2.

170. “İt iti ısırmaz”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 4 Eylül 1996, Çarşamba, s.
2.

171. “Diyet borcu”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 21 Ağustos 1996,
Çarşamba, s. 2.

172. “Türk Ordusu kaç yaşında?”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 28 Ağustos
1996, Çarşamba, s. 2.

173. “Devlet bu zihniyete teslim edilemez…”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 14
Ağustos 1996, Çarşamba, s. 2.

174. “İhanetin sebepleri”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 7 Ağustos 1996,
Çarşamba, s. 2.

175. “Geçek ‘Şeyh’ül Muharririn’ Ahmet Kabaklı”, Kürsü, Ortadoğu
Gazetesi, 24 Temmuz 1996, Çarşamba, s. 2.

213

Kürşat YILDIRIM

176. “Livaneli’nin gözyaşları”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 31 Temmuz
1996, Çarşamba, s. 2.

177. “Lider olmak, kolay mı?”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 17 Temmuz
1996, Çarşamba, s. 2.

178. “Özal’lara dikkat!”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 10 Temmuz 1996,
Çarşamba, s. 2.

179. “Oğlum, sakın namaz kılım deme!..”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 26
Haziran 1996, Çarşamba, s. 2.

180. “Yabancı Kelimelere Karşılıklar ve Türkçemiz”, Kürsü Ortadoğu
Gazetesi, 5 Haziran 1996.

181. “Dinsizin hakkından, imansız gelir”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 3
Temmuz 1996, Çarşamba, s. 2.

182. “Apotheke Eczanesi”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 12 Haziran 1996,
Çarşamba, s. 2.

183. “Milli Görüş mü? Gayr-i Milli Görüş mü?”, Hergün, 22 Nisan 1996
Pazartesi, s. 9.

184. “Yazıklar olsun”, Ortadoğu Gazetesi, 17 Haziran 1996.

185. “Türk Devleti’nin kudsiyetinin kaynakları”, Ortadoğu Gazetesi, 18
Haziran 1995, Çarşamba, s. 2.

186. “Türk Devleti’nin kudsiyeti”, Ortadoğu Gazetesi, 19 Haziran 1996.

187. “Tarih ve Gençlik”, Dumlupınar Üniversitesi tarafından düzenlenen
Konferans, 10.12.1996.

188. “Yeni Dünya Düzeninde Türkiyenin Yeri ve Milliyetçilik”, M.H.P.
Gaziosmanpaşa İlçe Teşkilatının düzenlediği konferansa konuşmacı,
Konferans, 8 Aralık 1996.

189. “Türk Devlet Geleneğinde Devlet Başkanının Konumu ve Rolü”, Kültür
Ocağı tarafından düzenlenen Konferans, 30 Kasım 1996.

190. İslami İlimler Araştırma Vakfı tarafından düzenlenen “XV ve XVI.
Yüzyılları Türk Asrı Yapan Değerler” Milletlerarası Sempozyumun II.
Oturum müzakerecisi, 9-11 Kasım 1996.

191. “Fetih”, Türk Federasyon Bavyera II. Bölge Başkanlığı Tarafından
Deggendorf ve Freising teşkilatlarının açılışı münasebetiyle düzenlemiş
oldukları programda verilen seminer, 26.5.1996

192. “Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Temelleri”, MHP İstanbul İl Başkanlığının
Türkçülük Haftası Kutlama Programı çerçevesinde düzenlenen Panelde
konuşmacı, 3-9 Mayıs 1996.

214

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

193. “Nasıl Bir Gençlik”, İstanbul Ülkü Ocağı tarafından düzenlenen
konferans, 29 Mart 1996.

194. “Türk İslam Kültürü ve Yozlaşma”, TİSAV, Konferans, 13 Mart 1996.

195. “Sohbet”, M.g. Ülkü Ocağı, Konferans, Erzberger 10.2.1996.

196. “Güncel Konular”, Köln Türk Kültür Ocağı, Konferans, 18.02.1996.

197. “Sultan IV. Murad’a Uzanan Kirli Diller”, Kürsü Ortadoğu Gazetesi,
19 Haziran 1996.

198. “Türk-İslam Medeniyetinin Meseleleri”, Malatya ülkü Ocağı tarafından
tertip edilen konferans, 10.02.1996.

199. “Akıllı olmak’”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 2 Temmuz 1997,
Çarşamba, s. 2.

200. “Devlet ile ‘zaferi görmek’”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 9 Temmuz
1997, Çarşamba, s. 2.

201. “Sürtüşme Artık Sona Ersin”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 16 Temmuz
1997, Çarşamba, s. 2.

202. “Brifingdeki haklı noktalar’”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 25 Haziran
1997, Çarşamba.

203. “Brifing ve düşündürdükleri’”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 18 Haziran
1997, Çarşamba, s. 2.

204. “Bir toplantı ve Ahmet Yesevi Üniversitesi’”, Kürsü, Ortadoğu
Gazetesi, 4 Haziran 1997, Çarşamba, s. 2.

205. “Dinime küfreden, Müslüman olsa’”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 11
Haziran 1997, Çarşamba, s. 2.

206. “Akıllı olmak’”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 2 Temmuz 1997,
Çarşamba, s. 2.

207. “ ‘Ermeni Dölü’ ve Mığırdıç Margosyan’”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi,
21 Mayıs 1997, Çarşamba, s. 2.

208. “ ‘Ermeni Dölü’ ve Mığırdıç Margosyan’”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi,
21 Mayıs 1997, Çarşamba, s. 2.

209. “Hayırlısı olsun”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 14 Mayıs 1997,
Çarşamba, s. 2.

210. “Kesin sesinizi”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 7 Mayıs 1997, Çarşamba,
s. 2.

211. “Her Paşa konuşmaya başlarsa…”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 30
Nisan 1997, Çarşamba, s. 2.

215

Kürşat YILDIRIM

212. “Ermeni Dölü”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 23 Nisan 1997, Çarşamba,
s. 2.

213. “Aksakallı Ülkücüler’den anlamlı uyarı” Kürsü, Ortadoğu Gazetesi,
16 Nisan 1997, Çarşamba, s. 2.

214. “Türkeş ve Ercişliler”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 9 Nisan 1997,
Çarşamba, s. 2.

215. “Bizdeki lâiklik ‘model’ olabilir mi?”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 2
Nisan 1997, Çarşamba, s. 2.

216. “Nevruz, Türk Millî Bayramı olabilir mi?”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi,
26 Mart 1997, Çarşamba, s. 2.

217. “Tarihsizlerin tarih düşmanlığı”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 19 Mart
1997, Çarşamba, s. 2.

218. “Yerli Brahmanlar”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 12 Mart 1997,
Çarşamba, s. 2.

219. “Önce Türkiye…”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 5 Mart 1997, Çarşamba,
s. 2.

220. “Doğu Türkistan insanlıktan yardım bekliyor”, Kürsü, Ortadoğu
Gazetesi, 26 Şubat 1997, Çarşamba, s. 2.

221. “Milli Gençlik Vakfı ve Kürdistan hayâli”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi,
19 Şubat 1997, Çarşamba, s. 2.

222. “Atatürkçü olmanın sırları (II)”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 6 Şubat
1997, Çarşamba, s. 2.

223. “Atatürkçü olmanın sırları (I)”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 29 Ocak
1997, Çarşamba, s. 2.

224. “Nazlı Hanım haklı”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 22 Ocak 1997,
Çarşamba, s. 2.

225. “Üniversitelerde Beslenen Hainler”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 15
Ocak 1997, Çarşamba, s. 2.

226. “Ahmet Arvasi Hocayı anarken…”, Kürsü, Ortadoğu Gazetesi, 9 Ocak
1997, Çarşamba, s. 2.

227. “Ezan sesinden rahatsız olanlar ve korkanlar”, Kürsü, Ortadoğu
Gazetesi, 1 Ocak 1997, Çarşamba, s. 2.

228. “Türk-İslam Kültürü”, Tekirdağ Yeni İnan Gazetesi, Türk Ocakları
Şubesi tarafından düzenlenen Konferans haberi, 20 Mart 1997.

216

PROF. DR. ABDÜLKADİR DONUK

229. “Türk Devlet Anlayışında Tarihi Devamlılık”, Milliyetçi Hareket Partisi,
Parti İçi Eğitim Faaliyetleri 1997 Yılı Ders Programı.

230. Prof. Dr. Mustafa Kafalı, “Çarlıktan Sovyetler Birliğine, Sovyetlerden
Yeltsin’e Rusya’nın Orta Asya Politikaları”, Avrasya Bir Vakfı tarafından
Düzenlenen Konferansa Oturum Başkanı olarak katılmıştır, Konferans, 21
Şubat 1997.

231. “Dünden Bugüne Türk Devlet Anlayışı”, İKAV tarafından düzenlenen
Konferans, 4 Ocak 1997.

232. “Türklerde İnsan Hakları”, Tekirdağ, Türk Ocakları Şubesi, Konferans,
29 Nisan 1998.

233. “‘Bizans İstanbulu’ sözüne karşıyız”, Türkiye Gazetesi, 5 Mayıs 1999,
Çarşamba.

234. “Türk Dünyasının Mes’eleleri ve Çözüm Teklifleri”, Marmara
Üniversitesi’de konferans, 08.11.2006.

235. Türklerde ve Moğollarda Meclis”, Cengiz Han ve Oğulları, Türk
Dünyasındaki Akisler, İstanbul, 7-8 Aralık 2006.

236. “Nasıl Bir Gençlik ?”, Türk Ocakları Antalya şubesi, konferans,
18.02.2006.

237. “Çanakkale Savaşı ve Tarih Şuuru”, Türk Ocakları Akyazı şubesi,
konferans, 18.03.2006.

238. “Türk Olmak Suç Mu?”, Türk Ocakları Adana şubesinde konferans,
11.03.2007.

239. “Prof. Dr. Abdülkadir Donuk-1”, Önce Vatan gazetesi, Oğuz
Çetinoğlu’nun ropörtajı, 4 Aralık 2009.

240. “Prof. Dr. Abdülkadir Donuk-2”, Önce Vatan gazetesi, Oğuz
Çetinoğlu’nun ropörtajı, 5 Aralık 2009.

241. “Nasıl Bir Gençlik”, Çatalca Meslek Lisesi’nde konferans. 14.05.2010.

242. “Tarih Şuuru”, Trakya Üniversitesi’nde konferans, 26.03.2010.

243. “İbrahim Kafesoğlu’nun Hayatı ve Eserleri”, Burdur, Tefenni, İbrahim
Kafesoğlu Lisesi’nde konferans. 15.06.2011.

244. “Hümanizmin Türk Kültürüne Tesiri”, Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde
Türk Kurultayı, 18-19.05.2012.

245. Türk Ocakları Samsun şubesinde seminer, 17.11.2012.

246. “Türk Kültürü ve Hümanizm”, Bir Fikir Hareketinin Yüz Yılı: Türk
Ocakları Uluslararası Sempozyumu, tebliğ, İstanbul, 7-9.05.2012.

217

Kürşat YILDIRIM

247. “Gaün’de “Atatürk ve Tarih Bilinci Konferansı”, Abdülkadir Donuk’un
Gaziantep Üniversitesi’nde verdiği konferansın haberi, Milliyet gazetesi,
06.12.2014.

248. Doğumunun 137. Yıldönümünde Ünlü Yazar Ayaz İhaki’yi Anma
toplantısında konuşmacı, 20.02.2015.

249. “Prof. Dr. Mustafa Kafalı’ya Saygı Gecesi”nde konuşmacı. Konya,
23.01.2016.

250. Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu’nun “Geleceğin Dünyasında Türkiye’nin Rolü”
başlıklı konferansında oturum başkanı. Avtasya Bir Vakfı, 01.02.2020.

218

PROF. DR. TUNCER GÜLENSOY’UN ARDINDAN

Arzu ARICAN*

Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü üyelerinden, Türklük biliminin ulu
çınarlarından, Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, 11 Haziran 2022 tarihinde aramızdan
ayrıldı.

Akademisyen, Türkolog, Türk Dili ve Edebiyatı Profesörü, Araştırmacı Yazar
Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, emekli Başkomiser Şevki Bey ve Lütfiye Hanım’ın
ilk çocuğu olarak 30 Ocak 1939 tarihinde Uşak’ta dünyaya geldi. Babasının
memurluk görevleri nedeniyle ilköğrenimini değişik okullarda gördü.
İlköğrenimini, Ahmet Mithat Efendi İlkokulu (1951); ortaöğretimini Beykoz
Ortaokulu; lise öğrenimini ise Zonguldak Mehmet Çelikel Lisesi, Eskişehir
Lisesi ve Uşak Lisesi’nde okuyarak 1959 yılında tamamladı. 1960 – 1961
öğretim yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümü’ne
giren Gülensoy, burada R. R. Arat, A. Caferoğlu, F. K. Timurtaş, M. Ergin, A.
H. Tanpınar, F. Akün, A. N. Tarlan, A. Alparslan, T. Yazıcı, A. Ateş gibi
hocalardan Türk Dili, Türk Dili Tarihi, Osmanlıca, Gramer, Eski Türk
Edebiyatı, Yeni Türk Edebiyatı, Türk Lehçeleri ve Farsça derslerini aldı. Bu
yıllarda Son Havadis gazetesinin Üniversite Köşesi’nde “Arkadaşıma
Mektuplar” adlı bir dizi makale yazdı. POS-TEL adlı dergide şiir, hikâye ve
fantezi yazıları yayımlandı. “Köseoğlu Efe Sadık” adlı ilk hikâyesi ile “Anjeli”
adlı uzun şiiri POS-TEL’de yayımlandı. 1962 – 1963 öğretim yılında üçüncü
sınıfta iken Ankara Üniversitesi DTCF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne
geçti. Burada da H. Eren, S. Çağatay, Z. Korkmaz, A. Temir, V. Hatipoğlu, H.
Mazıoğlu, K. Akyüz, S. Yüksel, M. Anbarcıoğlu gibi hocalardan Türk Dili,
Eski Türk Edebiyatı, Yeni Türk Edebiyatı, Türk Lehçeleri, Anadolu ve Rumeli
Ağızları, Moğolca ve Farsça derslerini alarak 1964 yılında bu bölümden mezun
oldu. Ankara’daki öğrenciliği sırasında (1961-1963) Etimesgut Şeker
Fabrikası’nda kütüphane memuru ve personel servisinde puantör, 1963-1970

* Doktora Öğrencisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı,
[email protected], ORCID: 0000-0002-6144-6298.

Türk Kültürü: YIL / YEAR 2022, CİLT / VOLUME 15, SAYI / ISSUE 2, S / P. 219 – 223.
Biyografi / Biography

Makale Geliş Tarihi: 22. 06. 2022 - Makale Kabul Tarihi: 15. 10. 2022

Arzu ARICAN

yılları arasında ise Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü’nde “İlmî uzman”
olarak çalıştı. Türk Kültürü dergisinde yazıları yayımlandı.

26 Aralık 1963 tarihinde Ankara’da Hatice (Yurteri) Gülensoy Hanım ile
evlendi. 20 Aralık 1964’te Baybars, 24 Aralık 1978’de de Bahadırhan Aybars
adlı oğulları dünyaya geldi.

1967 yılında Prof. Dr. Ahmet Temir’in yanında doktora çalışmasına başlayan
Gülensoy, 1970 yılı Ocak ayı içinde “Moğolların Gizli Tarihinde Hâl Ekleri ve
Cümlede Kullanılış Şekilleri” başlıklı tezi ile “Edebiyat Doktoru” unvanını
aldı. 15 Ekim 1970 – 31 Aralık 1971 tarihleri arasında vatanî görevini Bursa’da
yedek subay olarak yaptı. Terhis olduktan sonra, Ocak 1972 –Mart 1974
tarihleri arasında yine Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü’nde “ilmî uzman”
olarak çalıştı. Nisan 1974’te Ankara Üniversitesi DTCF’de açılan asistanlık
sınavını kazanarak Türk Dili Kürsüsüne Dr. Asistan olarak atandı. 15 Ekim
1976’da Amerika Birleşik Devletleri’nin Texas eyaletinde bulunan Texas Tech
University (Lubbock –Texas)’ye misafir öğretim üyesi olarak giderek, buradaki
“Archive of Turkish Oral Narrative”de Prof. Dr. Warren S. Walker ve Anadolu
Türk masalları yazarı Barbara K. Walker ile çalıştı. Türkiye’ye döndükten
sonra Ankara Üniversitesi DTCF’de “Eski Yazı ve Osmanlıca” ile “Moğolca”
dersleri verdi.

1980 yılında “Kütahya Yöresi ve Ağızları” adlı tezi ile Üniversite Doçenti
oldu. 1982-1988 yılları arasında Doç. Dr. Unvanı ile Fırat Üniversitesi, Fen-
Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde lisans, yüksek lisans ve
doktora seviyesinde dersler verdi. 1989 yılında “Doğu Anadolu Osmanlıcası”
takdim tezi ile Profesör unvanını alan Gülensoy, aynı yıl Erciyes Üniversitesine
geçti ve burada Rektör Yardımcılığı ve Vekilliği, Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümü Başkanlığı görevlerinde bulundu. 1998 yılında, Kırgızistan’ın Bişkek
şehrinde yeni kurulan, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi’nin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Kurucu Başkanlığı görevini
üstlendi ve Ağustos 2000 yılına kadar bu görevde bulundu. 2000-2001 öğretim
yılında Erciyes Üniversitesi’ndeki görevine dönen Gülensoy, 2001-2002
öğretim yılında Kıbrıs’ta bulunan “Girne Amerikan Üniversitesi”nde öğretim
üyesi olarak görev yaptı. 2002-2003 öğretim yılında Erciyes Üniversitesi’ne
tekrar döndü. 30 Ocak 2006 tarihinde Erciyes Üniversitesi’nde iken emekli
oldu.

220

PROF. DR. TUNCER GÜLENSOY’UN ARDINDAN

Yazmaya henüz lise yıllarında başlayan Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, ortaya
koyduğu eserlerle Türk kültürü, Türklük bilimi ve Türkoloji alanına önemli
katkılar sağlamıştır. Geniş bir çalışma alanına sahip olan Gülensoy, özellikle
Moğolca, Anadolu ağızları, Türk lehçeleri üzerine yaptığı çalışmalar ile
sözlükçülük alanındaki çalışmalarıyla ön plana çıkmıştır.

Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, Moğolistan Bilimler Akademisi'nin Türkiye'den
seçilmiş ilk bilim adamı üyesidir. “Moğolların Gizli Tarihinde Hâl Ekleri ve
Cümlede Kullanılış Şekilleri” başlıklı doktora tezi ile Türkiye’de Moğolca
üzerine doktora çalışması yapan ilk bilim insanı olmuştur. Moğolların Gizli
Tarihi’nden sonra en önemli Moğol tarihi olan Altan Topçi adlı eser, Gülensoy
tarafından Türkçeye çevrilip, zengin dipnotları ve dizini ile birlikte, önce TTK-
Belleten’de (3 ayrı makale hâlinde) sonra da 2004 yılında Kültür Ajansı
Yayınları’nda kitap olarak yayımlamıştır. Moğolca üzerine yaptığı müstakil
çalışmaların yanı sıra Türk dili ve Türk-Moğol dil ilişkilerini incelediği
çalışmalarıyla bu alanın önde gelen isimlerinden olmuştur. “Türk ve Moğol
Mitolojisinde “Işık” ve “Gök”, “Türk ve Moğol Efsanelerine Göre
Börteçino’dan Babür’e” adlı çalışmalarında Türk ve Moğol kültürü arasındaki
benzerliklere dikkat çeken Gülensoy, “Eski ve Orta Türkçede Moğolca
Kelimeler ve Moğolca-Türkçe Müşterek Kelimeler Üzerine Notlar”, “Moğolca
mı Türkçe mi? Türkçe mi Moğolca mı?” başlıklı çalışmalarında Türkçe-
Moğolca dil ilişkilerini incelemiş ve iki dil arasındaki ilişkinin kelime alışverişi
olmadığını, tarihî kardeşliğe dayandığını ifade etmiştir.

Gülensoy, hem Türkçe hem Moğolca üzerine çalışmalar yaparak Altayistik
alanında da önemli bir isim olmuştur. “Altayistik-Mongolistik ve Türkoloji”
başlıklı makalesinde Türkolojiyi destekleyen bilim dallarının Altayistik ve
Moğolca olduğunu ifade etmiş ve “P/B, T/D, K/G, Ç,Z,S,Y” ünsüzlerinin
“Moğolca-Türkçe-Mançu-Tunguzca-Korece” deki durumlarını incelemiştir.
“Altay Dillerindeki Akrabalık Adları Üzerine Notlar” adlı çalışmasında Türk,
Moğol, Mançu ve Kore dillerindeki 23 akrabalık adını karşılaştırmıştır.
“Göktürk Anıtlarının Altayistik Açısından Değerlendirilmesi” çalışmasında
Türkçe-Moğolca sözcüklerin ses özelliklerini karşılaştırarak incelenmiş ve Eski
Türkçe sözcüklerin Moğolca karşılıklarını vermiştir.

Türk dili tarihi açısından ağız çalışmalarının büyük önem taşıdığını ifade eden
Gülensoy, bu alanla ilgili çalışmalarını belirli bir bölge ile sınırlı tutmamış
Anadolu ve Rumeli ağızları başta olmak üzere farklı coğrafyalarda konuşulan
ağızlar ile ilgili incelemeler yapmıştır. Ağız çalışmalarıyla, Türk dili ve

221

Arzu ARICAN

kültürüne katkılar sağlamış, halkbilimi çalışmalarına kaynaklık eden değerli
eserler ortaya koymuştur. Kütahya ve Yöresi Ağızları, İnceleme- Metinler-
Sözlük adlı çalışma Kütahya yöresi ve ağızlarının ses ve şekil bilgisi
incelemesini içermektedir. Ayrıca saha araştırmasından derlenen verilere
“Metinler” ve “Sözlük” bölümünde yer verilmiştir. Doğu ve Güneydoğu
Anadolu Ağızları Üzerine Düşünceler, Güneydoğu Dil Araştırmaları: Türk ve
Kürt Deyim ve Atasözleri gibi yayımları bulunmaktadır. “Rumeli Ağızlarının
Ses Bilgisi Üzerine Bir Deneme”, adlı kapsamlı makalede Rumeli ağzının ses
özellikleri ve ses olaylarını incelenmiştir. Anadolu ve Rumeli ağızları
bibliyografyası: (Anadolu- Kıbrıs- Suriye- Irak- Bulgaristan- Yunanistan ve
Romanya Türk Ağızları), Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası çalışmaları
ağız çalışmaları için rehber olan kapsamlı bibliyografyalardır.

Sözlükçülük alanında da çalışmalar yapan Gülensoy, “evladım gibi” dediği
Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü'nü 6 yıl gibi
bir sürede hazırlamış ve ilim âlemine sunmuştur. İlk baskısı iki cilt hâlinde
Türk Dil Kurumu tarafından yapılan sözlük, daha sonra Bilge Kültür Sanat
Yayınevi tarafından yeniden yayımlanmıştır. Sözlük, köken bilimi
çalışmalarında başvuru kaynağı olarak kullanılmaya devam etmektedir. Paki
Küçüker'le birlikte hazırladığı Eski Türk-Moğol Kişi Adları Sözlüğü, hem
Moğolca araştırmaları hem sözlükçülük alanı bakımından önemlidir. Ayrıca
Açıklamalı Kırgız Kişi Adları Sözlüğü, Kürtçenin Etimolojik Sözlüğü gibi
çalışmaları bulunmaktadır.

Gülensoy, halkbilimi alanında üç kitap yayımlamıştır. Bunlardan ilki Macar
Türkolog Ignacz Kunos’un Arap harfleriyle yayımladığı ve Tuncer Gülensoy
tarafından düzenlenip ilave notlarla hazırladığı Türk Halk Edebiyatı adlı
çalışmadır. Trabzon Yöresi Türküleri, Türküler ve Atma adlı çalışma türkü
örneklerinin yanı sıra ağız özelliklerini içermesi bakımından hem halkbilim
hem ağız çalışmaları açısından önemlidir. Gülensoy’un bir diğer çalışması, W.
Radloff’un derlediği metinden hareketle hazırladığı Manas Destanı (Türkiye
Türkçesi ile) adlı çalışmadır. Çalışmada Kırgızların millî destanı “Manas”
kapsamlı bir şekilde ele alınmış ve kültürel unsurlara sıkça vurgu yapılmıştır.

Hayatı boyunca yazmaya ve üretmeye devam eden Gülensoy’un son çalışması
2022’de yayımlanmıştır. “Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Ses Bilgisini
Yazmak” adlı çalışmada, Türk lehçelerinin karşılaştırmalı ses bilgisini
yazmanın gerekliliğini vurgulamış ve örnekler üzerinden Türk lehçelerinin ses
bilgisi özelliklerini incelemiştir. Geride 50’den fazla basılı kitap, yüzlerce

222

PROF. DR. TUNCER GÜLENSOY’UN ARDINDAN

araştırma makalesi, ansiklopedi maddeleri ile gazete ve dergi yazısı bırakmıştır.
Yurt içi ve yurt dışında düzenlenen çok sayıda ulusal ve uluslararası bilimsel
toplantıya katılmış, gerek bildiri sunarak gerek yaptığı konuşmalarla
Türkoloji’yi yakından takip etmiş, meslektaşlarına ve öğrencilerine yol
göstermiştir.
Sayısız esere imza atan Prof. Dr. Tuncer Gülensoy’un hayatı ve eserleri
hakkında hazırlanan kitaplar ve yazılan yazıların sayısı onun üretken ve başarılı
akademik hayatının yansıması niteliğindedir. Bu çalışmalardan bazıları şu
şekildedir: Tuncer Gülensoy Armağanı (Haz. Ahmet Buran), Kayseri (1995);
Türk Moğol Araştırmaları Prof. Dr. Tuncer Gülensoy Armağanı (Ed. Bülent
Gül), Ankara (2012); Prof. Dr. Tuncer Gülensoy Kimdir? (2002); Prof. Dr.
Tuncer Gülensoy Özel Sayısı (Erciyes Dergisi, 2005); Prof. Dr. Tuncer
Gülensoy Armağanı (Ferman Kültür-Edebiyat Dergisi, 2006).
Türk dili ve kültürüne yaptığı katkılardan dolayı “1986 Folklor Araştırma
Kurumu İhsan Hınçel Türk Folkloruna Hizmet Ödülü”, “Türkiye Yazarlar
Birliğinin Türk Diline Hizmet Ödülü”, “2000 yılı Uluslararası Ruhaniyet
Derneği Şeref Ödülü”, “Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı
Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü Türk Halk Kültürü Şeref Ödülü”,
“Motif Halk Oyunları Öğretim ve Eğitim Vakfı 11. Halk Bilimi Hizmet Ödülü”
gibi çok sayıda ödüle layık görülmüştür.
Ardında sayısız eser bırakan ve çok sayıda akademisyen yetiştiren,
Türkolojinin önemli bilgelerinden, Prof. Dr. Tuncer Gülensoy'un ruhu şâd,
mekânı cennet olsun.

223



MOĞOLİSTAN KÜLTÜREL MİRASI İÇİNDE
TÜRK YAZITLARININ BUGÜNÜ VE GELECEĞİ

ÇALIŞTAYLARI

Asuman BAŞ*

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Moğolistan Kültürel Miras Merkezi, İKÇÜ-
MUIS Türkoloji Araştırmaları Enstitüsü iş birliği ile düzenlenen Moğolistan
Kültürel Mirası İçinde Türk Yazıtlarının Bugünü ve Geleceği Çalıştaylarının
birincisi İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesinin ev sahipliğinde 27 Mayıs-1 Haziran
2022 tarihleri arasında İzmir’de, ikincisi Moğolistan Kültürel Miras Merkezinin
ev sahipliğinde 2-7 Ağustos 2022 tarihleri arasında Ulanbator’da yapılmıştır.
Türk ve Moğol akademisyenleriyle Moğolistan’daki kültür varlıklarının
belgelenme, korunma, restorasyon ve konservasyonu ile ilgili tek yetkili kurum
olan Moğolistan Kültürel Miras Merkezi uzmanlarının bildiri sunumları ve
katkılarıyla gerçekleştirilen çalıştayların amacı, Moğolistan’daki Türk
yazıtlarının son durumlarını ele almak ve yazıtların geleceğe aktarımı hususunda
stratejiler geliştirmek, olası ortak çalışmalara zemin hazırlamaktı.

Bugün bir kısmı Moğolistan’daki müzelerde koruma altında olan Türk
yazıtlarının, Moğolistan hükûmeti tarafından 2019 yılında uygulamaya konulan
“Taştan İmal Edilmiş Kültürel Miras Ulusal Programı” kapsamında bulundukları
yerlerden koruma amacıyla alınıp önce Moğolistan Kültürel Miras Merkezi
deposuna, sonrasında ise Moğolistan’da yapımı tamamlanan ve önümüzdeki
günlerde açılması planlanan Cengiz Han Müzesine taşınma süreci bu
çalıştayların hareket noktası olmuştur. Şine Us Yazıtı, I. Karabalgasun Yazıtının
Karabalgasun şehir harabelerinin yakınında bulunan ejderha tepeliği ve diğer
parçalar adı geçen programa istinaden bulundukları yerlerden alınıp Moğolistan
Kültürel Miras Merkezi deposuna taşınmıştır. Ayrıca Moğolistan Tarih ve
Arkeoloji Enstitüsü deposunda bulunan Tes ve Taryat Yazıtları da Moğolistan
Kültürel Miras Merkezine nakledilmiştir. Türk yazıtlarını da kapsayan bu
faaliyetler hakkında Türk akademisyen ve yetkililerin, Moğolistan’da bu
faaliyeti yürütmekte olan yetkili kurum, ilgili akademisyen ve uzmanlarla görüş
alışverişinde bulunmaları, süreci yerinde gözlemleyip takip edebilmeleri için
ilgili kurumların da destekleri alınarak bu çalıştayların düzenlenmesi
kararlaştırılmıştır.

Türkiye’den ve Moğolistan’dan çalıştaya bildirileriyle ve tartışma-
değerlendirme oturumlarındaki katkılarıyla dahil olan akademisyenlere ilaveten

* İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Araştırma
Görevlisi, E-posta: [email protected] ORCID: 0000-0003-1508-0624

Türk Kültürü: YIL / YEAR 2022, CİLT / VOLUME 15, SAYI / ISSUE 2, S / P. 225 – 228.
Haber Yazıları / News Articles

Asuman BAŞ

her iki ülkeden yetkililer de katılmış olup çalıştayların İzmir’deki açılış
oturumunda düzenleme kurulu başkanı Prof. Dr. Şaban Doğan, Türk İş Birliği
ve Koordinasyon Ajansı Başkan Yardımcısı Rahman Nurdun, Moğolistan
Ankara Büyükelçisi adına Müsteşar Namkhaibat Tserengombo, Türk Dil
Kurumu Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin, Ankara Hacı Bayram Veli
Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ruhi Ersoy; Ulanbator’daki açılış
oturumunda Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Başkanı Prof. Dr. Muzaffer
Şeker, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Saffet Köse, Türk İş
Birliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) UIanbator Koordinatörü Emrah
Ustaömer, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Öcal Oğuz
konuşmalarıyla görüş ve desteklerini bildirmişlerdir.

İlki İzmir’de gerçekleştirilen çalıştay dört oturumda tamamlanmıştır. Birinci

oturum Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin’in başkanlığında

Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun’un “Dünyada ve Türkiye’de Eski Türk

Yazıtlarıyla İlgili Çalışmalar Üzerine”, UNESCO Moğolistan Milli Komisyonu

Genel Sekreteri Boldsaikhan Sambuu’nun “UNESCO ve Moğolistan’daki

Kültür Varlıkları Alanındaki İşbirlikleri”, Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya’nın

“Moğolistan’daki Türk Yazıtlarının Eski Türkçe Çalışmaları Bakımından

Önemi” başlıklı bildirilerini sunmaları ile tamamlanmıştır. İkinci oturumda,

Prof. Dr. Zeki Kaymaz’ın başkanlığında, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl “Eski Türk

Yazıtlarının Tarih Araştırmalarına Katkısı”, Moğolistan Kültürel Miras Merkezi

Direktörü Enkhbat Galbadrakh “Moğolistan Kültürel Miras Merkezi ve

Çalışmaları”, Moğolistan Kültürel Miras Merkezi Kültürel Miras Muhafaza ve

Kurtarma Dairesi Başkanı Ankhsanaa Ganbold “Risk Altında Olduğu

Değerlendirilen Eserlerin Taşınması Projesi ve Projenin Süreçleri” isimli

bildirilerini sunmuşlardır. Prof. Dr. Mustafa Öner başkanlığında gerçekleştirilen

üçüncü oturumda Moğolistan

Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Din

Politikaları Baş Danışmanı Bum-Ochir

Dulam “Türkiye ve Moğolistan’daki

Kültür Varlıklarına İlişkin Olası Ortak

Çalışmalar Üzerine”, Prof. Dr. Erhan

Aydın “Tes ve Taryat Yazıtları Üzerine”,

Moğolistan Kültür Bakanlığı Kültürel

Miras Genel Müdürü Davaatseren

Byambasuren “Moğolistan’ın Türk

Yazıtlarıyla İlgili Politikaları”, Prof. Dr.

Ayşegül Sertkaya “Költigin Yazıtında İki Okuma/Düzeltme Teklifi” başlıklı

bildirileriyle yer almışlardır. Dördüncü oturum ise Prof. Dr. Şerif Ali Bozkaplan

başkanlığında Moğolistan Kültürel Miras Merkezi Restorasyon Dairesi Başkanı

Oyuntulga Mendbazar’ın “Moğolistan’daki Kültür Varlıklarının Restorasyon

Çalışmaları”, Prof. Dr. Hatice Şirin’in “Şine Us ve Karabalgasun Yazıtları

Üzerine”, Prof. Dr. Şaban Doğan’ın “Moğolistan’daki Türk Yazıtlarının Son

226

MOĞOLİSTAN KÜLTÜREL MİRASI İÇİNDE TÜRK YAZITLARININ BUGÜNÜ VE GELECEĞİ
ÇALIŞTAYLARI

Durumları ve Gelecekleri Üzerine” adlı bildirilerini sunmalarıyla

tamamlanmıştır. İkincisi Ulanbator’da gerçekleştirilen çalıştayın birinci

oturumunda Prof. Dr. Bold Luvsandorj başkanlık yapmış; Prof. Dr. Ruhi Ersoy

“Orhun Abideleri ve Kültürel Diplomasi Ekseninde Moğolistan Türkiye

İlişkileri”, UNESCO Türkiye Milli

Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Öcal

Oğuz “Türkiye ve Moğolistan

Arasında Somut ve Somut Olmayan

Kültürel Miras Unsurlarıyla İlgili

Olası İşbirlikleri Üzerine”, Moğolistan

Kültürel Miras Merkezi Direktörü

Enkhbat Galbadrakh “Moğolistan

Kültürel Miras Merkezi Projelerinin

Geleceği Üzerine (Taştan Eserlerin

Son Durumları ve Bundan Sonraki

Süreç)” başlıklı bildirileriyle yer almışlardır. İkinci oturuma Prof. Dr.

Delgerjargal Purevsuren başkanlık yapmış olup oturumda Moğolistan Kültürel

Miras Merkezi Kültürel Miras Muhafaza ve Kurtarma Dairesi Başkanı

Ankhsanaa Ganbold “Risk Altında Olduğu Değerlendirilen Eserlerin Taşınması

Projesinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Prof. Dr. Yağmur Gömeç

“TİKA Bilge Kağan Anıt Külliyesi Kazıları”, Doç. Dr. Kürşat Yıldırım “Uygur

Kağanlığı Yazıtlarının Türk Tarihi Bakımından Önemine Dair Bazı Görüşler”

başlıklı bildirilerini sunmuşlardır. Üçüncü oturum Prof. Dr. Erdenebat

Ulambayar’ın başkanlığında Moğolistan Kültürel Miras Merkezi Restorasyon

Dairesi Başkanı Oyuntulga Mendbazar’ın “Moğolistan’daki Kültür Varlıkları

Restorasyon Çalışmaları”, Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya’nın “Moğolistan’daki

Türk Yazıtlarının Envanter Çalışmaları”, Prof. Dr. Battulga Tsend’in

“Moğolların Bengü Taşları ve Kaya

Üzerindeki Yazıları Muhafaza Etme

Gelenekleri Üzerine” başlıklı

bildirilerini sunmaları ile

tamamlanmıştır. Dördüncü oturum ise

Doç. Dr. Enkhbat Avirmed’in

başkanlığında Moğolistan Kültürel

Miras Merkezi Baş Uzmanı

Maintsetseg Choinzon’un

“Moğolistan’daki Kültür Varlıklarının

Envanter Çalışmaları”, Prof. Dr. Ahmet

Taşağıl’ın “TİKA Tonyukuk Anıt

Külliyesi Kazıları”, TİKA Ulanbator Ofisi Koordinatörü Emrah Ustaömer’in

“TİKA’nın Moğolistan’daki Türk Yazıtlarıyla İlgili Çalışmaları” başlıklı

bildirilerini sunmalarıyla tamamlanmış olup değerlendirme oturumuna

227

Asuman BAŞ

geçilmiştir. Çalıştaya katılan ve destek veren kurum, uzman ve akademisyenler
aşağıdaki hususlarda görüş birliğine varmıştır:

1. Moğolistan sınırları içerisinde yer alan
yazıtlar, diğer kültür varlıkları gibi,
Moğolistan’ın ve dünyanın kültürel
zenginliklerindendir ve bunların
korunmasıyla gelecek nesillere
aktarılması noktasında gereken
hassasiyet bugüne kadar olduğu gibi
bundan sonra da gösterilecektir.

2. Moğolistan Kültürel Miras Merkezi,
Moğolistan’daki Türk yazıtlarının
korunması ve Moğolistan mevzuatı
çerçevesinde nakillerinden sorumlu
kurum olarak bu yazıtların zarar görmeden nakillerini sağlama konusunda
hassasiyet göstermeye devam edecektir.

3. Merkez, Türk yazıtlarıyla ilgili taşınma süreçlerini gerçekleştirmeden önce
muhatabı olduğu Türkiye’deki kurumlarla bilgi paylaşımı yapma ve mümkün
olursa taşınma süreçlerinde ilgili kurumlardan temsilci bulundurma
düşüncesindedir.

4. Risk altında olduğu değerlendirilen Türk yazıtlarının taşınma süreçlerinde
yazıtların alındıkları alanların anlamlarını kaybettikleri bir gerçektir. Bundan
sonra yapılması gereken yazıtların alındığı yerlere replikalarını bırakmaktır.
“Taştan İmal Edilmiş Kültürel Miras Ulusal Programı”nda replika konusu
bulunmamaktadır. Moğolistan Kültürel Miras Merkezi ilgili makamlara bundan
sonraki nakillerde yazıt replikalarının da programlara dahil edilmesini
önerecektir.

5. Moğolistan Kültürel Miras Merkezi kendi görev alanıyla ilgili olarak İzmir
Kâtip Çelebi Üniversitesi ve İKÇÜ-MUIS Türkoloji Araştırmaları Enstitüsü ile
her türlü iş birliğine açıktır.

Moğolistan’daki Türk yazıtlarının geleceğine yönelik bu önemli çalıştayların
düzenlenmesi için emek harcamış olan İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesine
(TÖMER, Türkiyat Uygulama ve Araştırmaları Merkezi), İKÇÜ-MUIS
Türkoloji Araştırmaları Enstitüsü ve Moğolistan Kültürel Miras Merkezi ile
çalıştayları destekleyen Türk İş birliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığına,
Türk Dil Kurumu ile UNESCO Türkiye Millî Komisyonuna teşekkür ederiz.

228

I. ULUSLARARASI TÜRK KÜLTÜRÜ SEMPOZYUMU
-Merkezî Asya’dan Avrupa’ya Türk Kültürü-

Hakan GÜLER*

1961 yılında Ankara’da kurulan Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü (TKAE),
kurulduğu günden bu yana Türk Dili, Türk Edebiyatı, Türk Kültürü ve Türk
Tarihi başta olmak üzere Türklük Biliminin çeşitli alanlarında birçok etkinliğe
imza atmış ve Türklük Bilimi araştırmalarının merkezlerinden biri olarak
varlığını sürdürmüştür. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsünün bünyesinde
yayın hayatını sürdüren Türk Kültürü dergisi ve TKAE yayınları Türklük Bilimi
alanında çalışan akademisyenlerin bilimsel araştırmalarını yayınlamaya devam
etmektedir. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü son etkinliğini 2022 yılının
Ekim ayında Ankara’da gerçekleştirdi.

Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü ve Keçiören Belediyesi iş birliğiyle 3-5
Ekim 2022 tarihleri arasında gerçekleştirilen “I. Uluslararası Türk Kültürü
Sempozyumu”na çeşitli ülkelerden 117 Türkolog ve araştırmacı bilimsel
bildirileriyle katıldı. Açılış oturumunun da dahil olduğu birinci gün oturumları
ile 3. Gün oturumları Keçiören Belediyesi Yunus Emre Kültür Merkezi’nde,
ikinci gün oturumları ise Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü’nde
gerçekleştirildi. Sempozyumda Türklük Biliminin Türk Dili, Türk Edebiyatı ve

*Doktora Öğrencisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı,
Eskişehir/TÜRKİYE, E-posta: [email protected] / ORCİD: 0000-0003-2002-6227

Türk Kültürü: YIL / YEAR 2022, CİLT / VOLUME 15, SAYI / ISSUE 2, S / P. 229 – 232.
Haber Yazıları / News Articles

Hakan GÜLER

Türk Halk Bilimi alt dallarıyla birlikte Türk Tarihi alanlarında da birçok bildiri
bilim camiasına sunuldu.
Yurt içi ve Yurt dışından katılımın yoğun olduğu sempozyuma, Azerbaycan,
Kazakistan, Altay Cumhuriyeti ve Hollanda gibi ülkelerden Türkologlar da
katıldı. Sempozyumun teması “Merkezi Asya’dan Avrupa’ya Türk Kültürü”
olarak belirlendi. Sempozyumun açılış oturumu Keçiören Belediyesi Yunus
Emre Kültür Merkezinin Yusuf Has Hâcib salonunda yapıldı. Açılış oturumunda
Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun “Böri-Bozkurt Kelimeleri Üzerine” ve Prof. Dr.
Osman Fikri Sertkaya “Göktürk Kağanlığının Birinci Hanedanı Devresinin L-R
Türkçesi Metinleri Üzerine Yorumlar” başlıklı birer bildiri sundular.
Açılış bildirileriyle birlikte toplamda 117 Türkolog tarafından 98 bildiri sunuldu.
Bu sunumların altısı çevrimiçi olarak, 92’si ise Keçiören Yunus Emre Kültür
Merkezi ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü salonlarında yüz yüze olarak
sunuldu. Üç gün devam eden sempozyumda çok çeşitli konular elen alındı ve
tartışıldı.

Açılış bildirilerine geçilmeden önce, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü
Başkanı Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun, ardından Keçiören Belediye Başkanı
Turgut Altınok, Prof. Dr. Kamal Mehdioğlu Abdulla, Türk Dil Kurumu Başkanı
Prof. Dr. Gürer Gülsevin ve TÜRKSOY Genel Sekreteri Bilal Çakıcı
konuşmalarını gerçekleştirdiler.
Protokol konuşmalarını takiben TÜRKSOY teşkilatı, Prof. Dr. Kamal
Mehdioğlu Abdulla, Prof. Dr. Hendrik Boeschoten, Prof. Dr. Ahmet Bican
Ercilasun, Prof. Dr. Saim Sakaoğlu, Prof. Dr. Fikret Türkmen, Prof. Dr. Osman

230

I. ULUSLARARASI TÜRK KÜLTÜRÜ SEMPOZYUMU

Fikri Sertkaya ve Prof. Dr. Gürer Gülsevin’e Türk Kültürüne Hizmet Plaketi
takdiminde bulundular.
Açılış oturumunun bitmesinin ardından yemek arası verildi ve saat 14.00’te
Yunus Emre Kültür Merkezi Kâşgarlı Mahmud ve Yusuf Has Hâcib salonlarında
I. Oturumlar başladı. Gün boyu iki salonda sekiz oturum gerçekleştirildi.

Sempozyumun en yoğun geçtiği
kinci gün oturumları Türk
Kültürünü Araştırma Enstitüsü
binasında Prof. Dr. Şükrü Elçin,
Prof. Dr. Ahmet Temir, Prof. Dr.
Kemal Eraslan ve Prof. Dr.
Tuncer Gülensoy salonlarında
gerçekleştirildi.
Üçüncü gün oturumları da
Keçiören Belediyesi Yunus Emre
Kültür Merkezinin Kâşgarlı
Mahmud ve Yusuf Has Hâcib salonlarında gerçekleştirildi ve “Kapanış ve
Değerlendirme Oturumu” ile sona erdi.
Kapanış ve Değerlendirme Oturumunda, Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun, Prof.
Dr. Kamal M. Abdulla, Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya ve Prof. Dr. Hendrik
Boeschoten sempozyum boyunca sunulan bildiriler ve gelecekte yapılacak olan
programlar hakkında değerlendirmelerde bulunarak sempozyumu kapattılar.

231

Hakan GÜLER

Türk dili, kültürü, edebiyatı ve tarihi gibi birçok alanda önemli çalışmaların bilim
camiasına sunulduğu “I. Uluslararası Türk Kültürü Sempozyumu -Merkezi
Asya’dan Avrupa’ya Türk Kültürü” sempozyumu için, Türk Dil Kurumuna,
TÜRKSOY’a, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsünün değerli yöneticilerine,
Keçiören Belediye Başkanı sayın Turgut Altınok başta olmak üzere emeği geçen
tüm belediye personeline ve tüm katılımcılara teşekkürlerimizi sunarız.

232