รายวิชาศิลปะ

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
St ข้ันปฏิบตั ิ
และสรุปความรู้
หลังการปฏบิ ตั ิ
ทา่ ที่ ๔ ทา่ รา� ประกอบท�านอง
๑๓. ครูสาธิตท่ารำ�ระบำ�ตารีกีปัส ท่าที่
๔-๖ ใหน้ กั เรยี นดู แลว้ ใหน้ กั เรยี นฝกึ
ปฏิบัติตาม โดยครูคอยตรวจสอบ
ความถูกต้อง และให้คำ�แนะนำ�
เพ่มิ เตมิ

ผู้แสดงปฏิบัติโดยมือด้านในถือพัดสูงระดับศีรษะ มือด้านนอกถือพัด
ไพล่หลังวางส้นเท้าด้านนอก จากนั้นชักเท้ากลับชิดวางจมูกเท้า ศีรษะเอียง
ขา้ งเดยี วกบั เทา้ ทว่ี างส้นเทา้
หมำยเหตุ : ปฏบิ ตั ิทา่ นี้แล้วหมุนรอบตวั แลว้ ปฏิบตั ซิ ้า� อกี คร้งั โดยสลบั มือปฏิบัติ

ท่าที่ ๕ ปฏบิ ตั ทิ ่าเช่ือม (โบกพัดเดินยา่� เท้าแปรแถว)

ท่าท ่ี ๖ ทา่ รา� ประกอบทา� นอง

ผู้แสดงถือพัดหันหน้าออกจากคู่ มือด้านในถือพัดระดับศีรษะ มือด้านนอก
ถือพัดระดับปาก เท้านอกวางปลายเท้า ขยับพัดและสะโพกตามจังหวะ โดยมือ
ด้านในขยับพัดออก มอื ดา้ นนอกขยับพดั เข้า
หมำยเหตุ : ปฏิบตั ทิ า่ นอ้ี กี คร้ังโดยสลับมือและสลับขา้ งปฏิบตั ิ

การแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละคร 185

185 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 3 ขั้นปฏบิ ัติ
St แหลละังสกราุปรปควฏาบิ มัตริู้

ทา่ ที่ ๗ ผ้แู สดงปฏบิ ตั ิทา่ เช่อื ม พรอ้ มแปรแถว

๑๔. ครูสาธิตท่ารำ�ระบำ�ตารีกีปัส ท่าท่ี ท่าท ่ี ๘ ทา่ ประกอบท�านอง
๗-๘ ให้นักเรียนดู แล้วให้นักเรียน
ฝกึ ปฏบิ ตั ติ าม โดยครคู อยตรวจสอบ
ความถูกต้อง และให้คำ�แนะนำ�
เพิม่ เติม

ผแู้ สดงชพู ดั เขา้ ในวงแตะเทา้ ดา้ นนอก มอื ทง้ั สองถอื พดั มอื ซา้ ยถอื พดั หงายมอื
ระดบั อก มอื ขวาถือพัดหงายมือตงึ แขนระดบั ไหล่ หมุนรอบตัวเอง โดยเหวยี่ งมอื ขวา
ขึ้นเหนือศีรษะ พร้อมกับก้าวเท้าซ้าย-ขวา-ซ้าย จากนั้นหันกลับมาตามวง
วางสน้ เทา้ ขวา มอื ซา้ ยชพู ดั สงู ระดบั ศรี ษะ มอื ขวาถอื พดั หงาย ตงึ แขนทอดไปตามขาขวา

ทา่ ต่อเนื่องจากทา่ ที่ ๘

ปฏิบัตเิ ช่นเดยี วกนั กบั ขน้ั ตอนในท่าท่ี ๘ แต่สลับขา้ งปฏบิ ตั ิ

186 ศิลปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 186

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
St ขั้นปฏิบัติ
และสรุปความรู้
หลงั การปฏิบัติ
ทา่ ท่ี ๙ ท่ารา� ประกอบท�านอง
๑๕. ครูสาธิตท่ารำ�ระบำ�ตารีกีปัส ท่าที่
๙-๑๒ ใหน้ กั เรียนดู แลว้ ให้นกั เรียน
ฝกึ ปฏบิ ตั ติ าม โดยครคู อยตรวจสอบ
ความถูกต้อง และให้คำ�แนะนำ�
เพ่มิ เติม

ผแู้ สดงยกมอื ซา้ ยชพู ดั เหนอื ระดบั ศรี ษะ มอื ขวาถอื พดั ควา�่ มอื ระดบั อกเอยี งซา้ ย
แตะเท้าขวา จากนั้นเคลื่อนมือขวาออกหงายมือตึงแขนระดับไหล่เอียงขวา แตะ
เทา้ ซา้ ย
ท่าท ี่ ๑๐ ผแู้ สดงปฏิบัติท่าเช่ือม พร้อมแปรแถว

ท่าท ่ี ๑๑ ทา่ รา� ประกอบทา� นอง

ผแู้ สดงแถวหน้านัง่ ต้ังเขา่ ขวา มือทง้ั สองถอื พัด โดยมือซา้ ยถือสงู ระดบั ศรี ษะ มือขวา
หงายตึงแขนระดับอก เอียงซ้ายแล้วกลับปฏิบัติอีกข้าง ผู้แสดงแถวหลังยืนถือพัด
ท้ังสองมือ โดยมือขวาถือพัดสูงระดับศีรษะ มือซ้ายถือพัดหงายตึงแขนระดับอก
เอียงขวา แตะเทา้ ซา้ ย แล้วปฏบิ ตั อิ ีกขา้ ง โดยก้าวเท้าซ้าย-ขวา-ซ้าย แตะขวา
ทา่ ที ่ ๑๒ ผ้แู สดงปฏิบัติทา่ เชอื่ ม พรอ้ มกบั ค่อย ๆ ลกุ ข้ึนยนื

การแสดงนาฏศิลป์และละคร 187

187 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

St บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
ท่าท ี่ ๑๓ ทา่ ร�าประกอบทา� นอง
ep 3 ขนั้ ปฏบิ ัติ
แหลละังสกราุปรปควฏาบิ มัตริู้

๑๖. ครูสาธิตท่ารำ�ระบำ�ตารีกีปัส ท่าที่
๑๓-๑๕ ใหน้ กั เรยี นดูแลว้ ใหน้ กั เรยี น
ฝกึ ปฏบิ ตั ติ าม โดยครคู อยตรวจสอบ

ความถูกต้อง และให้คำ�แนะนำ�
เพ่มิ เติม

๑๗. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป ผู้แสดงถือพัดท้ังสองคว่�ามือซ้อนกันระดับชายพกแล้วกางแขนออก
หลักการ ดังน้ี หงายมอื งอแขนระดบั วงกลาง
หมำยเหตุ : ปฏบิ ตั ทิ า่ นี้พรอ้ มกบั เคล่ือนเท้าไปพร้อม ๆ กัน
• ระบำ�ตารีกีปัส เป็นการแสดง
พื้นเมือง มีความสนุกสนาน นิยม

แสดงในงานร่นื เรงิ ทา่ ที ่ ๑๔ ท่าร�าประกอบท�านอง ท่าท ่ี ๑๕ ทา่ ร�าประกอบท�านองท่าจบ

ผแู้ สดงแปรแถว ตงั้ ซมุ้ ผแู้ สดงกา้ วไขว้ ผแู้ สดงขยบั เทา้ มารวมกนั เพอื่ ท�าทา่ ซมุ้
โขยกเทา้ มอื ทง้ั สองถอื พดั ระดบั วงกลาง ผ้แู สดงคนกลางนง่ั ตง้ั เขา่ ผูแ้ สดงแถว
โดยมือหนึ่งคว�่าและมือหนึ่งหงาย ยนื ชูพัดชนกัน
จากนัน้ สลับข้างปฏิบตั ิ

188 ศลิ ปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 188

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 1asean
St St
๓. ฟอ้ นเล็บ ขั้นรวบรวมข้อมูล

ฟ้อน คือ รูปแบบการแสดงนาฏศิลป์พื้นเมืองประเภทหนึ่งที่เป็นเอกลักษณ ์ ๑๘. ให้นักเรียนสืบค้น รวบรวมข้อมูล
เฉพาะของภาคเหนือ โดยใช้แสดงในงานสมโภชหรืองานต้อนรับบุคคลส�าคัญ แ ล ะ ศึ ก ษ า เ กี่ ย ว กั บ ฟ้ อ น เ ล็ บ
ของบ้านเมือง เป็นการแสดงท่ีสะท้อนถึงลักษณะนิสัยของชาวเหนือท่ีมีความอ่อนหวาน ในประเด็นต่อไปน้ี
ออ่ นโยน นมุ่ นวล สอดคล้องกบั สภาพท้องถิ่น วิถีชวี ิต
• ประวัติความเป็นมา
ฟ้อนเล็บ หรือบางคร้ังเรียกฟ้อนเมือง พระราชชายาเจ้าดารารัศมี • เครื่องดนตรีประกอบการแสดง
หรือฟ้อนครัวทาน มีเอกลักษณ์ในการแสดงคือ ผมู้ ีบทบาทสา� คญั ต่อการแสดง
ช่างฟ้อนหรือผู้ฟ้อนจะต้องสวมเล็บปลอมสีทอง นาฏศิลป์พ้นื เมอื งภาคเหนอื ฟ้อนเลบ็
เรียวยาวจา� นวน ๘ น้ิว เว้นนิว้ หัวแม่มือท้ังสองข้าง • ผู้แสดงและการแตง่ กาย
การฟ้อนเล็บเดิมมีเฉพาะในคุ้มของเจ้าหลวงหรือ • ลักษณะทา่ ฟอ้ นเลบ็
ผู้ครองนคร ผู้ที่มีบทบาทส�าคัญในการฟ้อน คือ
พระราชชายาเจา้ ดารารศั ม ี พระราชชายาในพระบาท- ep 2 ขน้ั คิดวเิ คราะห์
สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่ี ๕
ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์ และให้เจ้านายนางก�านัล และสรปุ ความรู้
ฝ่ายในฝึกฟ้อนเล็บ และแสดงถวายรัชกาลท่ี ๗
เมือ่ คร้ังเสด็จประพาสหวั เมอื งเหนือเมอ่ื ป ี ๒๔๗๐ ๑๙. ให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์ว่า
หรือเรียกว่า งานสมโภชช้างเผอื ก ฟ้อนเล็บสะท้อนถึงคนในท้องถิ่น
ภาคเหนืออย่างไรเป็นแผนภาพ
ความคดิ

การแสดงฟ้อนเล็บ

การแสดงนาฏศิลป์และละคร 189

แนวข้อสอบ O-NET

การแสดงฟ้อนเล็บเป็นการแสดงท่ีสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรม ประเพณีของ

คนในภาคใด

๑ ภาคเหนอื (เฉลย ๑ เพราะการแสดงฟ้อนเลบ็ เปน็ การแสดง

๒ ภาคกลาง พ้นื เมอื งของภาคเหนอื )

๓ ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ

๔ ภาคใต้

189 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
St

และสรุปความรู้ ๓.๑ เครอ่ื งดนตรปี ระกอบการแสดงฟ้อนเล็บ

๒๐. ครูเปิดเพลงฟ้อนเล็บให้นักเรียนฟัง วงดนตรีที่บรรเลงประกอบการแสดง กลองแอว กลองตะโลด้ โปด๊
จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันแสดง คือ วงกลองแอว เป็นวงดนตรีพ้ืนเมือง ฆ้องโหม่งเล็ก
ความคิดเห็น โดยครใู ชค้ �ำ ถาม ดังนี้ ภาคเหนอื เคร่อื งดนตรที ี่ใช้ ได้แก ่ กลองแอว
กลองตะโล้ดโปด๊ ฉาบ ฆอ้ งโหม่งใหญ่
• ขณะแสดงฟ้อนเล็บ นักเรียน ฆ้องโหมง่ เลก็ และป่แี น
ควรถ่ายทอดอารมณ์อยา่ งไร

(ตัวอย่างค�ำ ตอบ ออ่ นหวาน ยิม้ แย้ม)

๒๑. ให้นักเรียนดูภาพการแสดงฟ้อนเล็บ

จากน้ันให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์

เครอ่ื งดนตรี ผแู้ สดงและการแตง่ กาย

ประกอบการแสดงฟ้อนเล็บ ว่า

ประกอบด้วยอะไรบ้าง แล้วสรุปเป็น ฉาบ ปแี่ น ฆ้องโหม่งใหญ่
แผนภาพความคิด

เครือ่ งดนตรี วงกลองแอว กลองแอว ๓.๒ ผูแ้ สดงและการแต่งกาย
กลองตะโล้ดโปด๊
การแสดง ฉาบ ผู้แสดงเป็นผู้หญิงล้วน การแต่งกายจะ
ฟอ้ นเล็บ ฆอ้ งโหม่งใหญ่ นุ่งผ้าซิ่นมีเชิงแบบลายขวางหรือตีนจก สวมเส้ือ
ฆ้องโหมง่ เล็ก แขนกระบอกผ่าหน้าติดกระดุม ห่มสไบทับ
ปี่แน เกล้าผมมวยสูงติดดอกไม้ สวมเคร่ืองประดับ
สร้อยคอ ต่างหู และสวมเล็บทองที่เป็นอุปกรณ์
ผแู้ สดงและการแตง่ กาย ผแู้ สดงหญงิ ล้วน ส�าคัญในการแสดง

น่งุ ผา้ ซน่ิ ลายขวาง การแต่งกายในการแสดงฟ้อนเล็บ
หรือตีนจก 190 ศลิ ปะ ป.๖
สวมเสอื้ แขนกระบอก
ผ่าหนา้ ติดกระดุม
หม่ สไบทบั
เกลา้ ผมมวยสงู
ติดดอกไม้
สวมเคร่ืองประดบั
และเลบ็ สที อง

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21

ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันประดิษฐ์เล็บ สำ�หรับใช้ในการแสดงฟ้อนเล็บ
จากวัสดเุ หลอื ใช้ในทอ้ งถิน่

สุดยอดคู่มือครู 190

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
๓.๓ ลักษณะท่าฟอ้ นเลบ็ St ขน้ั ปฏบิ ัติ
และสรปุ ความรู้
หลงั การปฏบิ ัติ

ท่าท่ ี ๑ ทา่ ออก ตง้ั แถวทางดา้ นซ้ายและขวา ๒๒. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ กลมุ่ ละ ๔-๖ คน
เท้ำ เดนิ ซอยเท้าขนานกันเปน็ คู่ จ า ก นั้ น ค รู ส า ธิ ต ท่ า รำ � ฟ้ อ น เ ล็ บ
แบบแถวตอนเรียงหน่ึง ท่าที่ ๑-๒ ให้นักเรียนดู แล้วให้
มอื สง่ จบี หงายทง้ั สองมอื ไปดา้ นหลงั นักเรียนปฏิบัติตาม โดยครูคอย
ศีรษะ ถา้ วิง่ ออกไปทางขวาใหเ้ อยี ง ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง แ ล ะ ใ ห้
ทางซ้าย ออกทางซ้ายให้เอยี งขวา ค�ำ แนะนำ�เพิม่ เติม

ทา่ ท่ี ๒ ท่าบดิ บวั บาน
ตวั หันอยู่ทางด้านขวา
เท้ำ ก้าวเดินตามจังหวะเพลงสู่ด้านหน้าของเวที ๑-๒-๓ โดยค่อย ๆ หมุนตัว
กลบั มาหนา้ ตรง ในจงั หวะที่ ๔ จังหวะท่ี ๕-๖ ตัวอยทู่ างด้านซ้าย
มอื จีบมือทั้งสองข้างในลักษณะตะแคงมือ หักข้อมือออกจากกัน ใช้ข้อมือ
ดา้ นหลังชนกันหมุนข้อมือพร้อมปลอ่ ยจบี ตามจังหวะ

ศีรษะ เอียงทางด้านซ้าย เมื่อหันตัว
มาทางด้านซ้ายแล้วครบ ๖ จังหวะ
จงึ เปลย่ี นเอยี งมาทางดา้ นขวา (ทา� ทา่ ท ่ี ๒
ซ�้ า โ ด ย หั น ตั ว ก ลั บ ม า ท า ง ด ้ า น ข ว า
นับจังหวะเช่นเดิม ๑-๒-๓-๔ หน้าตรง
๕-๖ ตวั หนั อยู่ทางดา้ นขวา)

การแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละคร 191

แนวข้อสอบ O-NET

การฟอ้ นเลบ็ มีเอกลักษณ์ส�ำ คญั อย่างไร

๑ สวมเส้อื แขนยาว (เฉลย ๔ เพราะการแสดงฟ้อนเล็บมเี อกลกั ษณ์

๒ นงุ่ ผ้าซ่ินลายแบบขวาง ของการแสดงอยู่ที่ผู้แสดงต้องสวมเล็บสีทอง

๓ ประดบั ศีรษะดว้ ยอุบะดอกไม้ ทง้ั ๘ นว้ิ )

๔ สวมเลบ็ สที องท้ัง ๘ นว้ิ

191 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPsSt ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ทา่ ท ่ี ๓ ทา่ กังหันร่อน แนวข้อสอบ O-NET

ep 3 ข้นั ปฏิบตั ิ ตัว หนั อยู่ทางดา้ นซ้าย
แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมัตริู้ เทำ้ ใช้เดนิ ตามจงั หวะเดิม คือ ๑-๒-๓-๔
หนา้ ตรง ๕-๖ ตวั หนั อยู่ทางดา้ นซ้าย
๒๓. ครูสาธิตท่ารำ�ฟ้อนเล็บ ท่าท่ี ๓-๕ มือ มือขวาจบี หงายตงึ แขน มอื ซ้ายตั้งวง
ให้นักเรียนดู แล้วให้นักเรียน ตงึ แขนระดับไหล่
ปฏิบัติตาม โดยครูคอยตรวจสอบ ศรี ษะ เอยี งทางขวา
ความถูกต้อง และให้คำ�แนะนำ� (ท�าท่าที่ ๓ ซ�้า โดยหันตัวกลับมาทางด้านขวา
เพ่ิมเตมิ เปลี่ยนมอื จบี และเปลยี่ นเอียง นับจงั หวะ ๑-๖
กลับตัวมาอยู่ทางขวาเช่นเดิม)

ท่าท ี่ ๔ ทา่ พสิ มัยเรียงหมอน
ตัว หนั อยทู่ างด้านขวา
เทำ้ ก้าวเท้าเรียงเดินเฉียงข้ึนหน้า ๖ ก้าว
หรือ ๖ จังหวะ
มอื มือซ้ายต้งั วงบนมือขวาต้งั มอื ตงึ แขน
ศรี ษะ เอียงทางขวา

ทา่ ท ่ี ๕ ท่าจบี หงายขา้ งล�าตัว ตัว หนั อยทู่ างดา้ นขวา
เทำ้ ก้าวเทา้ เรยี ง ลงดา้ นล่าง ๖ จงั หวะ
192 ศิลปะ ป.๖ แล้วหมนุ ตวั ออก
มอื มอื ขวา จีบหงาย งอแขนใหข้ อ้ ศอก
อยูร่ ะดบั เอว มอื ซา้ ยจบี หงายทชี่ ายพก
ศรี ษะ เอียงทางซ้าย

สุดยอดคู่มือครู 192

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

St ข้ันปฏบิ ัติ
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏบิ ัติ
ทา่ ที ่ ๖ ทา่ สอดสรอ้ ยมาลา
ตวั หันหนา้ ตรง ๒๔. ครูสาธิตท่ารำ�ฟ้อนเล็บ ท่าที่ ๖-๗
เทำ้ ก้าวเดินตรงไปด้านหน้าเวที (เป็นการ ให้นักเรียนดู แล้วให้นักเรียน
เดินเข้าคู่กัน) ๖ จังหวะ แล้วแยกออกจากกัน ปฏิบัติตาม โดยครูคอยตรวจสอบ
หมุนตวั กลับกา้ วลงหลังเวท ี อีก ๖ จงั หวะ ความถูกต้อง และให้คำ�แนะนำ�
มอื ต้ังวงบนเข้าคู่กันแถวขวาตั้งวงมือซ้าย เพิ่มเตมิ
แถวซา้ ยตงั้ วงมอื ขวา ใหม้ อื อยใู่ นระดบั เดยี วกนั
มอื ที่เหลอื จีบหงายท่ชี ายพก
ศรี ษะ เอียงทางมอื ที่อยทู่ ช่ี ายพก

ท่าท ี่ ๗ แยกออกจากกนั หมนุ ตัวกลบั กา้ วลงหลังเวที

เท้ำ เดนิ แยกออกจากกันหมนุ ตัวกลับก้าวลงหลังเวท ี ๖ จังหวะ
มอื ใชท้ ่าเดียวกบั ทา่ ท่ี ๖
ศีรษะ ใชท้ ่าเดยี วกบั ท่าท ่ี ๖

การแสดงนาฏศลิ ป์และละคร 193

193 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET

ep 3 ข้ันปฏิบตั ิSt
แหลละงั สกราุปรปควฏาิบมัตริู้
ท่าที่ ๘ จบี หงายเข้าค ู่ หนา้ ตรง
๒๕. ครูสาธิตท่ารำ�ฟ้อนเล็บ ท่าท่ี ๘-๙ เท้ำ ก้าวเดินข้ึนหน้าเวทีเป็นคู่ ๘ จังหวะ
ให้นักเรียนดู แล้วให้นักเรียน แล้วแปรแถว
ปฏิบัติตาม โดยครูคอยตรวจสอบ มอื คนที่อยู่ทางด้านขวาจีบหงายมือซ้าย
ความถูกต้อง และให้คำ�แนะนำ� ตงั้ มอื สงู ระดบั แงศ่ รี ษะ มอื ขวาจบี หงายระดบั
เพ่ิมเตมิ วงลา่ ง งอแขนทง้ั สองขา้ งคนทอี่ ยทู่ างดา้ นซา้ ย
จีบหงายมือขวาตั้งมือสูงระดับแง่ศีรษะ มือ

ซ้ายจีบหงายระดับวงล่าง งอแขนทั้งสองข้าง หักข้อมือเข้าหาตัว ให้มือสูงชนกัน
โดยใช้ข้อมือดา้ นหลงั
ศีรษะ เอยี งทางมอื ที่จีบวงล่าง

ทา่ ที ่ ๙ หน้าตรง แปรแถว

เทำ้ ก้าวตามจังหวะเพือ่ แปรแถวเป็นหนา้ กระดาน ๘ จังหวะ
มอื ลดมือจีบท้ังสองลงเปน็ จีบหงายวงกลาง
ศีรษะ ตัง้ ตรง

194 ศลิ ปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 194

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

St ขั้นปฏิบัติ
และสรุปความรู้
หลังการปฏิบตั ิ
ท่าท่ี ๑๐ ท่าจีบสง่ หลงั หนา้ ตรง
เท้า วางเทา้ ลงดา้ นหลงั สลบั ซา้ ย ขวา ๘ จงั หวะ ๒๖. ครูสาธิตทา่ ร�ำ ฟ้อนเลบ็ ท่าที่ ๑๐-๑๒
มอื มอื ทั้งสองจบี หงายส่งแขนตงึ ไปดา้ นหลัง ให้นักเรียนดู แล้วให้นักเรียน
ศีรษะ เอยี งทางเท้าท่ีวางลงดา้ นหลัง ปฏิบัติตาม โดยครูคอยตรวจสอบ
ความถูกต้อง และให้คำ�แนะนำ�

เพิม่ เติม

ท่าที่ ๑๑ ตงั้ วงหนา้ หนั หน้าตรง
ตวั หันหน้าตรง
เท้า กา้ วเดินข้นึ หน้าเวท ี ๘ จังหวะ
มือ ตงั้ วงหน้าทัง้ สองมือระดบั ปาก
ศรี ษะ ตั้งตรง

ทา่ ที่ ๑๒ ทา่ บัวบาน ตัว หนั อยทู่ างด้านขวา
เทา้ เดนิ ยา�่ เทา้ หมนุ ตวั กลบั มาทาง
ดา้ นขวาตามจงั หวะเดิม ๑-๖ จงั หวะ
(ในจงั หวะท ่ี ๔ หน้าตรง)
มือ มือทั้งสองท�าท่าพรหมส่ีหน้า
หรอื ทา่ บวั บาน
ศรี ษะ เอยี งทางซา้ ย

การแสดงนาฏศลิ ป์และละคร 195

195 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 3 ขั้นปฏิบตั ิ
St ตัว หนั อยูท่ ำงด้ำนซ้ำย
แหลละังสกราปุรปควฏาิบมตั ริู้ เท้า ยำ�่ เทำ้ เพ่อื หันมำหนำ้ ตรง
ทา่ ท่ี ๑๓ ทา่ ยูงฟ้อนหาง ๖ จังหวะ
๒๗. ครสู าธติ ท่ารำ�ฟอ้ นเล็บ ท่าที่ ๑๓-๑๗ มอื แทงมือคว�่ำลงพน้ื ตงึ แขน
สง่ ไปทำงดำ้ นหลงั
ให้นักเรียนดู แล้วให้นักเรียน ศรี ษะ เอยี งทำงขวำ

ปฏิบัติตาม โดยครูคอยตรวจสอบ ท่าที่ ๑๔ ทา� เชน่ เดยี วกบั ทา่ ที่ ๒ หันตัวด้านขวา
ความถูกต้อง และให้คำ�แนะนำ� เทา้ เดินย�ำ่ เทำ้ ๘ จงั หวะเพือ่ แปรแถว
มือ จีบมือทั้งสองข้ำงในลักษณะตะแคงมือ
เพิ่มเติม หักข้อมือออกจำกกัน ใช้ข้อมือด้ำนหลังชนกัน
๒๘. ใ ห้ นั ก เ รี ย น แ ล ะ ค รู ร่ ว ม กั น ส รุ ป หมนุ ข้อมอื พรอ้ มปล่อยจีบตำมจังหวะ
ศรี ษะ เอยี งทำงซำ้ ย
หลกั การ ดังนี้
• การแสดงฟ้อนเล็บ มีท่ารำ�ท่ีมี

ความอ่อนช้อย งดงาม และมี
เอกลักษณ์ คือ ผู้แสดงการฟ้อนจะ

สวมเล็บสที องเวลาฟ้อน

196 ศลิ ปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 196

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 4asean
St St
ท่าท่ี ๑๕ แปรแถวเป็นรูปเฉยี งหันตวั ทางดา้ นขวา ขัน้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ
เท้า เดินย่�าเท้าตามจังหวะจ�านวนจังหวะเพิ่มตามจ�านวนผู้แสดงเพ่ือให้พอดี
กบั การจัดแถว ๒๙. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันเลือก
มือ ท่าบดิ บัวบาน การแสดงทั้ง ๓ การแสดง (รำ�วง
ศีรษะ เปลีย่ นเอียงในจังหวะที ่ ๔ มาตรฐาน ระบำ�ตารีกีปัส และ
ฟ้อนเล็บ) มา ๑ การแสดง จากนั้น
ร่วมกันแสดงหน้าช้ันเรียน โดยครู
คอยตรวจสอบความถกู ต้อง และให้
คำ�แนะน�ำ เพม่ิ เตมิ

ทา่ ท่ี ๑๖ ทา่ จบการแสดง 5ep ข้นั ประเมินเพอ่ื เพิม่ คณุ คา่
เทา้ กา้ วเทา้ เรยี งเดนิ ลง (เขา้ เวท)ี บริการสังคม
มอื มือขวาจีบหงายตงึ แขนดา้ นขา้ งลา� ตวั มือซ้ายจบี หงายทีช่ ายพก และจติ สาธารณะ
ศีรษะ เอยี งทางด้านขวา ทอดสายตาไปทางผชู้ ม
๓๐. ให้นักเรียนจัดการแสดงให้น้อง ๆ
กิจกรรมการเรียนรู้ ในโรงเรียนชมการแสดง เพ่ือเป็น
๑. ครูสาธิตท่าร�าวงมาตรฐานเพลงหญิงไทยใจงาม และเพลงดอกไม้ของชาติ ก า ร เ ผ ย แ พ ร่ แ ล ะ อ นุ รั ก ษ์ ศิ ล ป ะ
ใหน้ กั เรยี นดแู ละปฏบิ ตั ติ ามทลี ะทา่ จนถกู ตอ้ ง จากนนั้ ใหน้ กั เรยี นจบั คกู่ บั เพอื่ น การแสดงนาฏศิลป์
ฝึกปฏิบัติท่าร�าวงมาตรฐาน เพลงหญิงไทยใจงาม และเพลงดอกไม้ของชาต ิ
๒. ครูสาธิตท่าร�าระบ�าตารีกีปัสให้นักเรียนดูทีละท่า แล้วปฏิบัติตาม ตัวชี้วัด
จนถูกต้อง จากนั้นให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๔ คน ฝึกปฏิบัติท่าร�าระบ�า
ตารีกีปัส แล้วออกมาแสดงหน้าช้ันเรียนทีละกลุ่ม ศ ๓.๑ ป.๖/๓

การแสดงนาฏศิลปแ์ ละละคร 197

197 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แนวข้อสอบ O-NET

ตัวชี้วัด ๓. ครูสาธิตท่าร�าฟ้อนเล็บให้นักเรียนดูทีละท่า แล้วให้นักเรียนปฏิบัติตาม
จนถูกต้อง จากน้ันให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๖ คน ร่วมกันฝึกปฏิบัต ิ
ศ ๓.๑ ป.๖/๓ ท่าร�าฟ้อนเล็บ แล้วออกมาแสดงหน้าช้ันเรียน
๔. ให้นักเรียนสรุปความรู้เก่ียวกับฟ้อนเล็บ ลงในแผนภาพความคิด ดังนี้

การแต่งกายและอุปกรณ์การแสดง

ดนตรีที่ใช้บรรเลงประกอบการแสดง โอกาสในการแสดง

ฟอ้ นเล็บ

ลักษณะท่าทางของการแสดง การแสดงสะท้อนถึง

๕. ให้นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางการส่งเสริมและอนุรักษ์นาฏศิลป์พื้นเมือง
คนละ ๑ แนวทาง

แนวคำ� ตอบ คา� ถามพัฒนากระบวนการคดิ
๑. ร�าวงมาตรฐานเพลงดอกไม้ของชาติมีความหมายเก่ียวกับอะไร
๑. หญงิ ไทยเปรยี บเหมอื นดอกไมท้ ม่ี คี วามงาม ๒. ระบ�าตารีกีปัสเป็นการแสดงเพื่อสิ่งใด
มีความสามารถ อีกทัง้ ยงั แบง่ เบาภาระ ๓. ฟ้อนเล็บมีลักษณะเด่นอย่างไร
๔. การแสดงระบ�าตารีกีปัสสามารถน�าไปแสดงในงานใดได้บ้าง
ช่วยการงานของผูช้ ายได้ ๕. การแสดงนาฏศิลป์มีความส�าคัญต่อประเทศชาติอย่างไร
๒. จำ�ลองลีลาท่าทางของการออกเรอื หาปลา
และการเฉลิมฉลองเมอ่ื กลบั เขา้ ฝ่งั 198 ศลิ ปะ ป.๖
ดว้ ยความปลอดภัย
๓. สวมเล็บสที องทงั้ ๘ นิ้ว
๔. งานต้อนรับแขกบ้านแขกเมือง
๕. แสดงถงึ เอกลกั ษณ์ของชาติ
ท�ำ ให้คนในชาตมิ คี วามสุข
สนุกสนาน

สุดยอดคู่มือครู 198

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ตัวชีว้ ดั

๔. ละครสรา้ งสรรค์ ศ ๓.๑ ป.๖/๓St

ละครท่ีสร้างความสุขให้ผู้แสดง เรียกว่า ละครสร้างสรรค์ เป็นการฝึกทักษะ ภาระงาน/ชน้ิ งาน
การละครข้ันพื้นฐานอย่างหนึ่งที่ต้องการดึงความสามารถและพัฒนาศักยภาพ
ในการแสดงของนักเรียนทุกคน โดยการใช้ท่าทาง การพูด การใช้เสียง การใช้ภาษา เลา่ นทิ านจากตวั หุ่น
และอ่ืน ๆ ผ่านจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์
ละครหุ่นสร้างสรรค์ ep 1
หุ่น คือ ส่ิงไม่มีชีวิตท่ีมนุษย์สร้างเลียนแบบข้ึนมาเพ่ือใช้ประโยชน์ต่าง ๆ
เช่น หุ่นไล่กาท่ีชาวนาสร้างข้ึนเพ่ือไม่ให้นกบินมาจิกข้าวหรือพืชในไร่สวน นอกจากน ้ี ขนั้ รวบรวมข้อมูล
หุ่นยังสามารถใช้เพื่อความสนุกสนานบันเทิงอีกด้วย
๑. ครูนำ�ภาพละครหุ่นชนิดต่าง ๆ ให้
การแสดงหุ่นเป็นการแสดงที่นิยมกันอย่างแพร่หลายมาตั้งแต่สมัยโบราณ นักเรียนดู จากน้ันให้นักเรียนร่วมกัน
ซึ่งมีการแสดงหุ่นหลายชนิด เช่น หุ่นหลวง หุ่นละครเล็ก หุ่นกระบอก สนทนาและแสดงความคดิ เหน็ โดยครู
ใชค้ ำ�ถาม ดงั นี้
หุ่นหลวง หุ่นละครเล็ก หุ่นกระบอก
• หุ่นแต่ละชนิดท่ีนักเรียนได้ดู
ปัจจุบันการเล่นละครหุ่นมีการน�ารูปแบบมาจากตะวันตก ท�าให้มีลักษณะ มคี วามแตกตา่ งกนั อยา่ งไร

ตัวหุ่นหลายแบบ และบางประเภทสามารถน�ามาจัดกิจกรรมการเรียนการสอนได ้ (ตัวอย่างคำ�ตอบ วัสดุ อุปกรณ์ที่ใช้ทำ�
แตกต่างกัน มขี นาดไมเ่ ทา่ กัน)
โดยการน�าหุ่นมาแสดงประกอบนิทานต่าง ๆ
๒. ให้นักเรียนสืบค้น รวบรวมข้อมูล
และศึกษาเกี่ยวกับละครหุ่น จาก
แหล่งเรยี นรทู้ ่หี ลากหลาย

๑) ละครหุ่นท่ีนิยมเล่นในปัจจุบัน
หุ่นมือ ท�าด้วยถุงมือ ใช้น้ิวมือของผู้เชิดสอดเข้าไปในตัวหุ่น เพื่อให้หุ่น
แสดงท่าทางต่าง ๆ ตัวหุ่นท�าด้วยผ้าเย็บติดกับคอและข้อมือหุ่น
หุ่นเงำ เป็นหุ่นท่ีท�าจากหนังสือหรือกระดาษแข็งใช้ไม้เสียบหรือเชือกต่อ
ส่วนต่าง ๆ

การแสดงนาฏศิลปแ์ ละละคร 199

เสริมความรู้ ครูควรสอน

หนุ่ หลวง หรอื หนุ่ ใหญ่ เปน็ หุ่นแบบเกา่ แก่ มมี าแตส่ มัยอยุธยา ลักษณะของหุ่น
จะเหมือนคนจริงเต็มตัว มีความสูงประมาณ ๑ เมตร ภายในตัวหุ่นกลวง
มีสายโยงร้อยไปมาตามท่อนแขน ขา นิ้วมือ สามารถชักเชิดบังคับให้หน้าตา
เคล่ือนไหวและกลอกไปมาได้

199 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

St บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET

ep 2 ขัน้ คิดวเิ คราะห์ หุ่นกระบอก ท�าจากไม้เนื้ออ่อน ลงรักปิดทองและตกแต่งตามลักษณะ

และสรปุ ความรู้

๓. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ ของตัวละคร สวมเสื้อคลุมไม่มีแขนปักเล่ือมต่าง ๆ มือหุ่นอาจถืออาวุธในท่าต่าง ๆ
อภิปรายเกี่ยวกับลักษณะของหุ่นมือ กระบอกจะอยู่ด้านในคอยยึดให้หุ่นเคล่ือนไหวตามผู้บังคับแกนกระบอก โดยใช ้
หุ่นเงา หุ่นกระบอก หุ่นชัก และ มือซ้ายเชิดตะเกียบส�าหรับคนเชิด บังคับส่วนที่เป็นมือโดยใช้มือขวาเชิด
หุ่นนว้ิ มือ แลว้ สรุปความคดิ รวบยอด
หุ่นชัก ลักษณะส่วนใหญ่จะต้องมีชิ้นส่วนร่างกายแต่ละช้ินที่ต่อกัน
๔. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร ะ ด ม ค ว า ม คิ ด ว่ า วั ส ดุ สามารถเคล่ือนไหวได้ ซึ่งอาจสร้างหุ่นให้ขยับตาและปากได้
เหลอื ใชร้ อบ ๆ ตวั มอี ะไรบา้ งทส่ี ามารถ
นำ�มาสร้างเป็นตัวหุ่นได้ โดยครูเขียน หุ่นน้ิวมือ สร้างข้ึนโดยใช้กรวยกระดาษหรือกรวยท่ีประดิษฐ์จาก
สรปุ เปน็ แผนภาพความคดิ บนกระดาน ผ้าสักหลาดเทียม เป็นหน้าคนหรือสัตว์ตามเร่ืองราว

๒) การสร้างตัวหุ่นอย่างง่าย
การสร้างตัวหุ่นเป็นงานประดิษฐ์ที่ส่งเสริม

ความคิดสร้างสรรค์ และรู้จักใช้เวลาว่างให้เกิด

ประโยชน์ โดยน�าวัสดุ อุปกรณ์และสิ่งของเหลือใช ้

มาประดิษฐ์เป็นหุ่นอย่างง่าย คือ หุ่นถุงกระดาษ หุ่นถุงกระดาษ

หนุ่ ถุงกระดำษ

วัสดุ อุปกรณ์
๑. ถุงกระดาษใส่ของกว้าง ๑๕ เซนติเมตร
สูง ๓๐ เซนติเมตร ๑ ใบ ๑. ๔.
๒. กระดาษแข็งสีขาว ๑ แผ่น
๓. กระดาษสีและสีโปสเตอร์ ๕.
หรือสีไม้ส�าหรับตกแต่งหุ่น ๖.
๔. ดินสอ/ยางลบ ๒.

๕. กาวลาเทกซ์ ๓.
๖. กรรไกร

200 ศิลปะ ป.๖

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21

ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓-๔ กลุ่ม ร่วมกันออกแบบและประดิษฐ์ตัวหุ่นที่สนใจ
จากวัสดเุ หลือใช้ในบ้านกลมุ่ ละ ๑ ตวั จากนน้ั ออกมาน�ำ เสนอหน้าชั้นเรียน

สุดยอดคู่มือครู 200

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ขนั้ ตอนกำรทำ� หนุ่ กระดำษ St Step 2asean

ข้นั คดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้

ขั้นตอนที่ ๕ ทดลองสวมมือเข้าในถุง แล้วขยับ ๕. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ รว่ มกนั เลอื กนทิ าน
ก้นถุงกระดาษที่เป็นหน้าของหุ่น กลมุ่ ละ ๑ เรอ่ื ง จากนนั้ รว่ มกนั วางแผน
ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั งิ าน

ขั้นตอนที่ ๔ น�าส่วนหัวติดด้วยกาวลาเทกซ์ที่บริเวณ ep 3 ข้นั ปฏบิ ัติ
ก้นถุงกระดาษ รอจนกาวลาเทกซ์แห้งสนิท และสรปุ ความรู้
ขั้นตอนที่ ๓ ตกแต่งถุงกระดาษที่เป็นตัวหุ่น ให้สวยงาม หลังการปฏบิ ตั ิ
กลมกลืนกันกับส่วนหัวของหุ่น

ขั้นตอนที่ ๒ น�ากระดาษแข็งสีขาวมาวาดภาพตัวละครที่เป็นคน ๖. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสร้างหุ่น
หรือสัตว์ตามเนื้อเรื่องที่แสดง แล้วระบายสีให้สวยงาม ตวั ละคร จากวสั ดเุ หลอื ใชต้ ามลกั ษณะ
ขั้นตอนที่ ๑ น�าถุงกระดาษใส่ของที่มีอยู่แล้ว หรือพับขึ้นใหม่ขนาดกว้าง ของตวั ละครในนทิ านทเี่ ลอื กไว้ จากนนั้
ประมาณ ๑๕ เซนติเมตร สูง ๓๐ เซนติเมตร ร่วมกันฝึกซ้อมเล่านิทาน โดยใช้หุ่น
ทีส่ ร้างข้นึ เปน็ ตัวแสดง

๓) บทละครหุ่น ๗. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันประเมิน

การเขียนบทละครหุ่นเป็นงาน ตรวจสอบความเรียบร้อยของผลงาน
สร้างสรรค์ เรื่องที่จะน�ามาใช้เล่นละครหุ่น
พรอ้ มหาแนวทางปรบั ปรงุ แกไ้ ขใหด้ ขี นึ้

อาจเป็นนิทานที่เล่ากันอยู่ท่ัวไป หรือเป็น

เหตุการณ์ในชีวิตประจ�าวันท่ีสนุกสนาน

มกี ารกา� หนดตวั ละคร สรา้ งบคุ ลกิ ลกั ษณะ

นิสัยของตัวละคร มีการก�าหนดสถานการณ์

เหตุการณ์ต่าง ๆ และเนื้อเร่ืองมีการ

ปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม สอดแทรก

หุ่นมือ ข้อคิด คติสอนใจให้เด็กได้รับรู้ด้วย

การแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละคร 201

201 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 3 ขนั้ ปฏิบตั ิ
St St St แหลละงั สกราุปรปควฏาบิ มตั ริู้
๔) องค์ประกอบส�าคัญในการเชิดหุ่น

๘. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป ผู้เชิดหุ่น คือ ผู้รับบทบาทแสดง เวทหี รอื โรงสำ� หรบั เชิดหนุ่
หลักการ ดังน้ี เป็นตัวละครนั้น ๆ โดยจะต้อง
เชิดหุ่นให้เคลื่อนไหวตรงตาม หุ่นนิ้วมือ หุ่นมือ หุ่นกระบอก
• หุ่นเป็นสิ่งไม่มีชีวิตที่มนุษย์สร้าง สามารถใช้โรงหุ่นแบบเดียวกันได้
เลียนแบบขึ้นมาเพื่อใช้ประโยชน์ บทบาทและสอดคลอ้ งกบั ผพู้ ากย์ สถานที่ส�าหรับเชิด จะใช้ผ้ากั้น
ตา่ ง ๆ ต่อมาไดม้ กี ารน�ำ หนุ่ มาแสดง ซึ่งบางคร้ังผู้เชิดหุ่นกับผู้พากย์
เป็นละครหุ่น และมีการนำ�ไปใช้ใน อาจเป็นคนเดียวกนั ได้ เป็นฉากบังตา เพอ่ื บังผเู้ ชดิ เท่านน้ั
กิจกรรมการเรียนและการละเล่น
เพอื่ พฒั นาเยาวชน โดยนยิ มน�ำ นทิ าน องคป์ ระกอบ
เ ร่ื อ ง ที่ ส นุ ก ส น า น ที่ เ ด็ ก รู้ จั ก ม า ส�ำคญั
ใชแ้ สดง มกี ารสร้างตวั หนุ่ สรา้ งฉาก ในกำรเชิดหนุ่
มี บ ท เ พ ล ง ป ร ะ ก อ บ เ พื่ อ ใ ห้ เ กิ ด ผู้พำกย์ คือ ผู้ที่ท�าหน้าที่พูดแทน ดนตรแี ละเพลงประกอบกำรแสดง
ความเพลิดเพลิน สนุกสนาน และ ตัวหุ่น ซ่ึงจะต้องทราบว่าตัวหุ่นท่ี เปน็ สว่ นสา� คญั ในการแสดง ทา� ให้
ยังช่วยส่งเสริมให้เด็กมีความคิด พากย์นั้นมีลักษณะนิสัยอย่างไร การแสดงมคี วามสนกุ สนาน
รเิ ริ่มสร้างสรรค์ เด็กหรือผู้ใหญ่จะต้องใช้น�้าเสียง นา่ สนใจ ผชู้ มเข้าใจเร่ืองราว
และอารมณพ์ ากยต์ วั ละครออกมา อารมณ์ในการแสดงมากข้ึน
ให้ถูกต้อง

คา� ถามท้าทาย

นกั เรียนจะสร้างสรรค์หนุ่ อยา่ งไร ท่แี สดงถึงความเปน็ ทอ้ งถนิ่ ของนกั เรยี น

ep 4 เว็บไซต์แนะน�า
การแสดงนาฏศิลปแ์ ละละครไทย www.thaidance.com
ข้ันส่อื สารและนำ� เสนอ
กจิ กรรมพฒั นาการอา่ น
๙. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมาเล่า
นิ ท า น ป ร ะ ก อ บ ก า ร แ ส ด ง หุ่ น ให้นกั เรยี นอ่านค�าและความหมายของคา� ตอ่ ไปนี้
ห น้ า ช้ั น เ รี ย น โ ด ย ค รู ค อ ย ใ ห้
ค�ำ แนะน�ำ เพิ่มเตมิ ค�าศัพท์ คา� อา่ น ความหมาย

ประยกุ ต์ ประ-ยุก นา� ความรใู้ นวทิ ยาการตา่ ง ๆ มาปรบั ใชใ้ หเ้ ปน็ ประโยชน์

5ep ขัน้ ประเมินเพอื่ เพ่ิมคุณคา่ มาตรฐาน มาด-ตระ-ถาน ส่งิ ท่ีถือเอาเป็นเกณฑท์ ีร่ บั รองกันทวั่ ไป
บริการสงั คม 202 ศลิ ปะ ป.๖
และจติ สาธารณะ

๑๐. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำ�หุ่นของ แนวข้อสอบ O-NET
ตนเองไปแสดงให้นอ้ ง ๆ ในโรงเรยี น
ดู เพื่อเป็นการสร้างสัมพันธ์ท่ีดี ข้อใดไมใ่ ช่องคป์ ระกอบส�ำ คญั ในการเล่นละครห่นุ
ระหวา่ งรนุ่ พแ่ี ละรนุ่ นอ้ ง และเปน็ การ ๑ ดนตรีและเพลงประกอบการแสดง
สร้างความสุขให้กบั ผอู้ ่ืน
๒ เวทีหรอื โรงส�ำ หรับเชิดหุ่น

๓ ผู้เชดิ หุ่น ผพู้ ากย์ (เฉลย ๔ เพราะผู้ชมละครเป็นบทบาทของผชู้ ม)

๔ ผชู้ มละคร

สุดยอดคู่มือครู 202

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ตัวชี้วัด

ผงั สรุปสาระสา� คัญ ศ ๓.๑ ป.๖/๓

การแสดง กำรแสดง การแสดงนาฏศลิ ปเ์ ปน็ ศลิ ปะการแสดงของชาตไิ ทย
นาฏศิลป์ นำฏศลิ ป์ ท่มี ีความสวยงาม สะทอ้ นวิถชี ีวิต ความเป็นอย่ขู อง
และละคร ละครห่นุ คนในชาติ เป็นมรดกทางวัฒนธรรมท่ีควรอนุรักษ์
สรำ้ งสรรค์ และรกั ษาไว้สืบไป
ละครหุ่นเป็นการแสดงที่ฝึกทักษะด้านจินตนาการ
และความคิดสร้างสรรค์ และเป็นการแสดงที่
สามารถน�ามาแสดงในช้ันเรียนได้ อีกทั้งการแสดง
ละครหุ่นยังสอดแทรกข้อคิด คติต่าง ๆ ที่สามารถ
นา� ไปปรับใชใ้ นชวี ิตประจา� วนั ได้

กิจกรรมการเรียนรู้
๑. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มร่วมกันสร้างสรรค์นิทาน ๑ เรื่อง
จากนั้นประดิษฐ์หุ่นมือเพ่ือใช้ประกอบการแสดง และฝึกซ้อมการแสดง
แล้วออกมาแสดงหน้าชั้นเรียน
๒. ให้นักเรียนสรุปประโยชน์ของละครหุ่น

คา� ถามพัฒนากระบวนการคิด แนวค�ำตอบ
๑. บทละครหุ่นควรมีลักษณะอย่างไร
๒. การประดิษฐ์หุ่นเป็นการฝึกทักษะด้านใด ๑. ปลูกฝงั คณุ ธรรม จรยิ ธรรม
๓. หุ่นประเภทใดที่สามารถน�ามาแสดงในชั้นเรียนได้ สอดแทรกขอ้ คดิ คตสิ อนใจ
๔. ผู้พากย์หุ่นจะต้องปฏิบัติอย่างไรเม่ือพากย์หุ่น ๒. ความคดิ สรา้ งสรรค์
๕. การน�าวัสดุเหลือใช้มาประดิษฐ์หุ่นมีประโยชน์อย่างไร ๓. หุ่นถงุ กระดาษ
๔. พากยใ์ หต้ รงตามลักษณะของตัวละคร
การแสดงนาฏศลิ ป์และละคร 203 ๕. ทำ�ให้ประหยัดทรพั ยากร ใชว้ ัสดุ อปุ กรณ์
อย่างคมุ้ ค่า

203 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET

เปา้ หมายการเรยี นรู้

มาตรฐานการเรียนรู้ ๔หน่วยการเรียนรู้ที่
มาตรฐาน ศ ๓.๑ มารยาทในการชมการแสดง
เข้าใจและแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่าง นาฏศิลปแ์ ละละคร
สร้างสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่า
ทางนาฏศลิ ป์ ถา่ ยทอดความรสู้ กึ ความคดิ ตัวช้วี ดั
อย่างอิสระ ชน่ื ชม และประยกุ ต์ใช้ในชีวิต ๑. แสดงความคดิ เหน็ ในการชมการแสดง (ศ ๓.๑ ป.๖/๕)
ประจำ�วนั ๒. ระบปุ ระโยชน์ทไี่ ดร้ บั จากการแสดงหรอื การชมการแสดงนาฏศิลปแ์ ละละคร (ศ ๓.๒ ป.๖/๒)

มาตรฐาน ศ ๓.๒ ผังสาระการเรยี นรู้
เข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างนาฏศิลป์
ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม เห็นคุณค่า มารยาทในการชม
ของนาฏศิลป์ที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรม การแสดงนาฏศลิ ป์
ภูมิปัญญาท้องถ่ิน ภูมิปัญญาไทยและ
สากล และละคร

สมรรถนะสำ�คญั ของผู้เรยี น หลกั การชมการแสดง ประโยชนข์ องการชมการแสดง
นาฏศิลปแ์ ละละคร นาฏศิลปแ์ ละละคร
ความสามารถในการใชท้ ักษะชีวติ

คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ การแสดงนาฏศลิ ป์และละคร
ในวันสา� คัญของโรงเรยี น
มีวนิ ัย
ตวั ชี้วดั ท่ี ๓.๑ ปฏิบตั ติ ามข้อตกลง ประโยชนท์ ่ีไดร้ ับจากการชม
กฎเกณฑ์ ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั ของครอบครวั การแสดงนาฏศิลป์และละคร
โรงเรียน และสงั คม
สาระส�าคญั
การมีมารยาทในการชมการแสดงจะท�าให้ชมการแสดงได้เข้าใจ ไม่รบกวนสมาธิของผู้ชมและ
ผแู้ สดง ควรมหี ลักในการชมการแสดงเพอ่ื ที่จะท�าให้ชมการแสดงได้เขา้ ใจมากขึ้น และไดร้ บั ประโยชน์
จากการชมการแสดงท่สี ามารถน�าไปปรับใชใ้ นชีวิตประจา� วนั ได้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21

ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ รว่ มกนั ออกแบบและจดั ท�ำ ปา้ ยมารยาทในการชมการแสดง
เช่น ป้ายปิดเคร่ืองมือส่ือสาร ป้ายห้ามนำ�อาหารเข้าหอประชุม หรือป้าย
ห้ามส่งเสียงดงั กลมุ่ ละ ๓ ปา้ ย

สุดยอดคู่มือครู 204

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

จดุ ประกายความคิด ตัวช้วี ดั

ศ ๓.๑ ป.๖/๕
ศ ๓.๒ ป.๖/๒

ภาระงาน/ชิ้นงาน

แบบบันทึก ประโยชนจ์ ากการชม
การแสดง

จากภาพถา้ นักเรียนก�าลงั ชมการแสดงในภาพนักเรยี นจะรสู้ กึ อยา่ งไร ep 1St
และเมื่อการแสดงในภาพนไ้ี ด้แสดงจบแล้ว นักเรยี นจะปฏบิ ตั อิ ย่างไร
ขนั้ รวบรวมข้อมูล
๑. หลักการชมการแสดงนาฏศิลปแ์ ละละคร
๑. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า แ ล ะ
การชมการแสดงนาฏศิลป์และละคร ผู้ชมการแสดงจะต้องมีความเข้าใจ แสดงความคิดเห็น โดยครูใช้คำ�ถาม
เกี่ยวกับองค์ประกอบของนาฏศิลป์ เพื่อให้สามารถเข้าใจการแสดง และเกิดความ ดงั นี้
สนกุ สนานเพลดิ เพลนิ ซึง่ ผู้ชมการแสดงควรมีหลกั การชมการแสดง ดงั น้ี
• นกั เรยี นเคยชมการแสดงนาฏศลิ ป์
ศกึ ษาท่ารา� ของ มีความเข้าใจเน้ือร้อง เข้าใจการแต่งกาย หรือละครอะไรบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ
การแสดง เพ่อื ทา� ให้ หรือภาษาของบทเพลง ของผู้แสดงว่า ละครเวทเี รื่อง สี่แผน่ ดนิ เดอะมวิ สิคลั )
ทราบความหมาย ทใ่ี ช้ในการแสดง เหมาะสมกบั
ของท่าร�าและเข้าใจ บรรยากาศ เรอื่ งราว • การแสดงทนี่ กั เรยี นชมใหป้ ระโยชน์
การแสดง ในการแสดงหรอื ไม่ ต่อนักเรียนอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
เข้าใจเก่ียวกบั แสง สี ให้ความสุข และให้ข้อคิดเก่ียวกับความ
เสียงวา่ ใชไ้ ด้เหมาะสมกบั รักชาต)ิ
สถานการณใ์ นเร่ืองราว
การแสดงหรอื ไม่ หลักการชมการแสดง
นาฏศิลป์และละคร

เขา้ ใจบทบาทของตวั แสดง
วา่ ตัวแสดงแต่ละตัว
เป็นใคร ทา� อะไร ทไี่ หน

มารยาทในการชมการแสดงนาฏศลิ ป์และละคร 205

205 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET

St Step 1

ขั้นรวบรวมขอ้ มูล นอกจากผู้ชมการแสดงจะมีหลักในการชมการแสดงแล้ว ผู้ชมการแสดงควรมี
มารยาทในการชมการแสดงและปฏิบัตติ นเปน็ ผูช้ มทด่ี ดี ้วย ซึง่ มลี ักษณะดังนี้
๒. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า แ ล ะ
แสดงความคิดเห็น โดยครูใช้คำ�ถาม ปรบมอื ทกุ ครงั้ เมอ่ื การแสดงเรม่ิ และจบการแสดง รวมทงั้
ดังนี้ ใหค้ วามสนใจตอ่ การแสดง ไม่พดู คยุ ขณะมีการแสดง

• ขณะชมการแสดงต่าง ๆ นักเรียน ไม่วิจารณ์ผู้แสดงขณะมีการแสดง เพราะจะท�าให้ผู้แสดง
ควรปฏิบตั ิตนอย่างไร (ตัวอยา่ งค�ำ ตอบ เสยี สมาธ ิ และผชู้ มท่านอ่นื ไม่เขา้ ใจการแสดง
ชมการแสดงด้วยความต้ังใจ ไม่พูดคุย
เสียงดงั ขณะชมการแสดง) มารยาทใน ไม่ส่งเสยี งโหร่ อ้ งเมือ่ การแสดงจบหรือเมอื่ ผแู้ สดง
การชมการแสดง เกดิ ความผดิ พลาดในการแสดง เพราะจะท�าให้ผู้แสดง
๓. ให้นักเรียนสืบค้น รวบรวมข้อมูล และการปฏิบัติตน ไม่มีกา� ลงั ใจในการแสดงต่อไป
และศึกษาเกี่ยวกับการชมการแสดง แตง่ กายสภุ าพขณะไปชมการแสดง เพอื่ เปน็ การใหเ้ กยี รติ
นาฏศิลป์และละคร จากแหล่งเรียนรู้ เป็นผู้ชมที่ดี ผู้แสดง สถานที่ และผูช้ มท่านอื่น
ทห่ี ลากหลาย ไปถึงสถานท่ีแสดงก่อนการแสดงเร่ิมและไม่ลุกเดิน
เข้า-ออกขณะมีการแสดง หากจ�าเป็นต้องลุกข้ึนเดิน
ep 2 ขนั้ คดิ วิเคราะห์ เข้า-ออกควรแสดงความเคารพผู้แสดง และผ้ชู มด้วยการ
โค้งคา� นับเป็นการขอโทษ
และสรปุ ความรู้

๔. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั วเิ คราะหส์ ถานการณ์ ไม่รับประทานอาหาร หรือขนมขณะชมการแสดง เพราะ
เก่ียวกับมารยาทในการเป็นผู้ชมที่ดี เปน็ การรบกวนสมาธิผแู้ สดงและผูช้ มท่านอื่น
ดงั น้ี
เวลาเพอ่ื น ๆ ไปชมการแสดง ควรมีมารยาทในการชมการแสดงนะคะ
ไปชมการแสดงก่อน เป็นการแสดงออกท่ีเหมาะสม เพราะจะท�าใหช้ มการแสดงได้เขา้ ใจ และไมร่ บกวนผู้อนื่ ด้วย
เวลาเร่ิมแสดง หรือไม่ เพราะอะไร (เหมาะสม
เพราะจะได้เตรียมความพร้อม ค�ำถำมทำ้ ทำย
ในการชมการแสดง)
เมอ่ื นักเรยี นเข้าไปชมภาพยนตร์ในโรงภาพยนตร์
วิจารณ์การแสดงของ เป็นการแสดงออกที่เหมาะสม นกั เรยี นจะปฏบิ ตั ติ นอยา่ งไรบ้าง
ผู้แสดงตลอดเวลา หรอื ไม่ เพราะอะไร (ไมเ่ หมาะสม
การชมการแสดง เพราะทำ�ใหผ้ ู้แสดงเสียสมาธ)ิ

พู ด คุ ย กั บ เ พื่ อ น เป็นการแสดงออกที่เหมาะสม 206 ศิลปะ ป.๖
ในขณะชมการแสดง หรอื ไม่ เพราะอะไร (ไมเ่ หมาะสม
เปน็ บางครง้ั เพราะเปน็ การรบกวนสมาธขิ องผชู้ ม แนวข้อสอบ O-NET
โค้งคำ�นับผู้แสดงและ ทา่ นอนื่ )
ผู้ชม เม่ือออกไปทำ� เป็นการแสดงออกท่ีเหมาะสม ผูช้ มที่ดคี วรปฏบิ ตั อิ ยา่ งไร
ธุระดา้ นนอก หรือไม่ เพราะอะไร (เหมาะสม ๑ ปรบมอื เมื่อจบการแสดง
นำ�ขนมขบเค้ียวไป เพราะเป็นการแสดงความขอโทษ ๒ เขา้ ชมหลังเวลาเร่มิ เลก็ น้อย
รับประทานเมื่อพัก ผู้แสดงและผชู้ มท่านอ่ืน ๆ) ๓ คยุ กับเพือ่ นขณะชมการแสดง
การแสดง เป็นการแสดงออกที่เหมาะสม ๔ ออกก่อนเวลาจบการแสดงเล็กนอ้ ย
หรอื ไม่ เพราะอะไร (ไมเ่ หมาะสม (เฉลย ๑ เพราะการเป็นผู้ชมท่ีดีขณะชมการแสดง ควรปรบมือเม่ือการแสดงเริ่ม
สุดยอดคู่มือครู 206 เพราะเปน็ การรบกวนสมาธขิ องผชู้ ม และจบการแสดง และไมพ่ ดู คุยส่งเสยี งดงั รบกวนผู้อื่น)
ทา่ นอืน่ ๆ)

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

ขนั้ คิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้

๒. ประโยชนข์ องการชมการแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละคร ๕. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ ว่ า

การชมการแสดงนาฏศิลป์และละครเป็นส่ิงที่ช่วยสร้างความผ่อนคลาย การมีมารยาทในการชมการแสดง
สร้างความบันเทิงใจให้กับผู้ชม จึงสามารถน�าไปแสดงเพ่ือสร้างความสุขให้กับ สง่ ผลดีตอ่ ตนเอง ผู้อื่น และการแสดง
ผชู้ มในวนั ส�าคัญตา่ ง ๆ ได ้ ดงั นี้ อย่างไรเป็นแผนภาพความคิด

๒.๑ กำรแสดงนำฏศิลป์และละครในวนั ส�ำคญั ของโรงเรยี น ผลดีต่อการแสดง
วนั สา� คญั ของโรงเรยี น จะมกี ารจดั กจิ กรรมตา่ ง ๆ มากมาย เพอื่ สรา้ งความ ผแู้ สดงมีสมาธิ ท�ำ ใหแ้ สดงได้ดี
สนุกสนาน ความน่าสนใจให้กับผู้มาร่วมงาน เช่น วันไหว้ครู วันสุนทรภู่ งานร�าลึก
ศิษย์เก่า สัปดาห์วิทยาศาสตร์ กีฬาสี ซึ่งนอกจากจะมีการจัดกิจกรรมต่าง ๆ แล้ว ผลดีตอ่ ผอู้ ืน่
ยงั มกี ารแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละคร เชน่ การแสดงรา� อวยพรในงานวนั ไหวค้ รู การแสดง ผชู้ มผู้อื่นเข้าใจการแสดง
ละครเร่ือง พระอภัยมณี ในวันสุนทรภู่ จะเห็นได้ว่าการแสดงนาฏศิลป์และละคร
เป็นกิจกรรมส�าคัญอย่างหน่ึงส�าหรับในแต่ละโรงเรียน เพราะเป็นสิ่งที่ช่วยขัดเกลา ผลดตี อ่ ตนเอง
จิตใจ และสร้างความบันเทิง ความสนุกสนานให้กับนักเรียนในโรงเรียน รวมถึง ชมการแสดงเขา้ ใจ
สง่ เสริมการเรยี นรู้
การมมี ารยาท
๒.๒ ประโยชน์ท่ีได้รบั จำกกำรชมกำรแสดงนำฏศิลปแ์ ละละคร ในการชม
การชมการแสดงนาฏศลิ ป์และละครมปี ระโยชนต์ อ่ ผูช้ ม ดงั น้ี การแสดง

๖. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้

กปารรจะแแโาสยลกดชะกงลนานะ์ทราคชี่ไฏรดมศ้ริลับป์ ไดร้ บั ความสนกุ สนาน บันเทิงใจ เกี่ยวกับมารยาทในการชมการแสดง
ชว่ ยพฒั นาจติ ใจ อารมณ์ และสติปญั ญา เปน็ ความคิดรวบยอด
๗. ให้นักเรียนเลือกการแสดงนาฏศิลป์
ได้รับข้อคิดจากการแสดงและสามารถน�าไปปรบั ใช้ หรือละครท่ชี น่ื ชอบ ๑ การแสดง และ
ในชีวติ ประจา� วนั ได้ วางแผนขน้ั ตอนการปฏิบตั ิงาน
ไดฝ้ ึกความคิดและจินตนาการ ไปพร้อมกับ
การชมการแสดง

ได้รบั ความรจู้ ากการชมการแสดง เพราะการแสดง
ส่วนใหญจ่ ะนา� มาจากวรรณคดี

มารยาทในการชมการแสดงนาฏศิลปแ์ ละละคร 207

207 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET

ep 3 ขั้นปฏบิ ัติ
แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมัตริู้
St St กิจกรรมพัฒนาการอ่าน
St ๘. ให้นักเรียนชมการแสดงที่ตนเองเลือก
และบนั ทึกข้อมลู ลงในแบบบันทกึ ใหน้ กั เรยี นอา่ นค�าและความหมายของค�าตอ่ ไปนี้

คา� ศัพท์ ค�าอา่ น ความหมาย

แบบบนั ทกึ การชมการแสดงนาฏศิลป์ไทย มารยาท มา-ระ-ยาด กิรยิ าวาจาทถี่ อื ว่าสภุ าพเรียบร้อยถกู กาลเทศะ

๑. การแสดงทชี่ มเปน็ การแสดงอะไร สตปิ ัญญา สะ-ต-ิ ปัน-ยา ปญั ญารอบคอบ ปัญญารูค้ ิด
(ระบำ�ศรวี ชิ ยั ) สถานการณ์ สะ-ถา-นะ-กาน เหตุการณท์ ี่ก�าลงั เปน็ ไป
๒. เป็นการแสดงประเภทใด (ระบำ�)
๓. ลกั ษณะการแสดงเปน็ อยา่ งไร เว็บไซตแ์ นะนา�
(เป็นระบำ�ท่ีมีท่าทางการรา่ ยรำ�ทส่ี วยงาม) หลกั การชมการแสดง www.anurakthai.com
๔. การแสดงนส้ี วยงามหรอื ไม่
(สวยงาม) ผงั สรุปสาระสา� คัญ
๕. จดุ เดน่ ของการแสดงนค้ี ือ
(ท่ารำ� เครอื่ งแต่งกาย) หลกั การชมการ การมีหลักการและมารยาทในการชมการแสดง
๖. นกั เรียนมคี วามรสู้ กึ ช่ืนชอบการแสดงน้ี แสดงนาฏศิลป์ นาฏศลิ ปแ์ ละละครจะทา� ใหช้ มการแสดงไดเ้ ขา้ ใจ
หรอื ไม่ (ชอบ) และซาบซ้งึ ไปกบั การแสดง
เพราะอะไร (เพราะดูแล้วสนกุ สนาน และละคร การชมการแสดงนาฏศิลป์และละครมีประโยชน์
เพลิดเพลนิ ) มารยาทในการชม ตอ่ ผชู้ มในเรอ่ื งการสรา้ งความผอ่ นคลาย บนั เทงิ
๗. ประโยชน์ที่ได้รับจากการชมการแสดง การแสดงนาฏศลิ ป์ ใจใหผ้ ชู้ ม สรา้ งความสขุ และไดร้ บั ความร ู้ ขอ้ คดิ
คืออะไร (ได้รบั ร้ถู ึงความสวยงามของ จากการแสดงที่น�าไปปรบั ใชใ้ นชีวิตประจ�าวนั ได้
การแต่งกาย แสง เสียงทใ่ี ช้ในการแสดง และละคร
และไดร้ บั ความเพลดิ เพลนิ ในการชมการแสดง)
ประโยชนข์ องการชม
๙. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ป ร ะ เ มิ น ต ร ว จ ส อ บ การแสดงนาฏศลิ ป์
ความเรียบร้อยของผลงาน พร้อมหา
แนวทางปรบั ปรุงแกไ้ ขใหด้ ีขึน้ และละคร

๑๐. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุปหลักการ 208 ศลิ ปะ ป.๖
ดังนี้
5ep ข้นั ประเมินเพ่ือเพิม่ คณุ ค่า
• การชมการแสดงที่ดี ผู้ชมการแสดง บริการสังคม
ค ว ร มี ม า ร ย า ท แ ล ะ มี ห ลั ก ใ น ก า ร ช ม และจิตสาธารณะ
การแสดงท่ีดี จะทำ�ให้ผู้ชมซาบซึ้ง เข้าใจ
การแสดงมากขึ้นและได้รับประโยชน์จาก ๑๒. ให้นักเรียนนำ�หลักในการชมการแสดง
การชมการแสดงดว้ ย ไปปรับใช้ในการชมการแสดงแต่ละครั้ง
ในชวี ิตประจ�ำ วัน
ep 4

ขัน้ ส่ือสารและนำ� เสนอ

๑๑. ให้นักเรียนออกมานำ�เสนอข้อมูลจาก
แบบบนั ทกึ ของตนเองหนา้ ชัน้ เรียน

สุดยอดคู่มือครู 208

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ตัวช้ีวัด

กจิ กรรมการเรียนรู้ ศ ๓.๒ ป.๖/๒
ศ ๓.๑ ป.๖/๕

๑. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๔ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มร่วมกันคิดว่าจะจัดกิจกรรม
การแสดงนาฏศิลป์และละครอะไรในวันส�าคัญของโรงเรียน
๒. ให้นักเรียนบอกการปฏิบัติตนอย่างมีมารยาทในการชมการแสดง
แล้วบอกผลที่เกิดข้ึน ถ้าปฏิบัติอย่างมีมารยาทและไม่มีมารยาท
โดยเขียนลงในแผนภาพความคิด ดังน้ี

ผลท่เี กดิ ขึ้น

การปฏบิ ตั ติ นอย่างมีมารยาท ถา้ ปฏิบัติ
ในการชมการแสดง อย่างมมี ารยาท

ผลท่ีเกดิ ขึน้

ถา้ ปฏิบัติ
อยา่ งไมม่ ีมารยาท

คา� ถามพัฒนากระบวนการคดิ แนวค�ำตอบ
๑. การศึกษาท่าร�าก่อนชมการแสดงมีประโยชน์อย่างไร
๒. ถ้าละครถึงตอนท่ีมีเนื้อหาเก่ียวกับการสูญเสีย พลัดพรากจากคนรัก ๑. ท�ำ ให้เขา้ ใจการแสดงมากข้นึ
ดนตรีควรบรรเลงเพลงแบบใด ๒. บรรเลงเพลงชา้ เศร้า
๓. การมีมารยาทในการชมการแสดงส่งผลต่อผู้ชมท่านอ่ืนอย่างไร ๓. ท�ำ ใหผ้ ชู้ มทา่ นอนื่ มสี มาธใิ นการชมการแสดง
๔. ผู้ชมท่ีดีควรมีลักษณะอย่างไร ๔. ไมค่ ยุ ขณะมกี ารแสดง
๕. การแสดงนาฏศิลป์และละครในวันงานเล้ียงประจ�าปีของโรงเรียน ไมร่ ับประทานอาหาร
ควรจัดการแสดงใด เพราะอะไร ปดิ เคร่ืองมอื สอ่ื สารทกุ ชนดิ
๕. การแสดงรำ�อวยพร เพราะเป็นการแสดง
มารยาทในการชมการแสดงนาฏศิลปแ์ ละละคร 209 เพ่ือกลา่ วถึงความเปน็ สริ ิมงคล

209 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แนวข้อสอบ O-NET

เป้าหมายการเรยี นรู้

มาตรฐานการเรียนรู้ ๕หน่วยการเรียนรู้ที่

มาตรฐาน ศ ๓.๑ บทบาทหน้าท่ีของงานนาฏศิลป์
เข้าใจและแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่าง และการละคร
สร้างสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์
คุณค่าทางนาฏศิลป์ ถ่ายทอดความรู้สึก
ความคดิ อยา่ งอสิ ระ ชน่ื ชม และประยกุ ตใ์ ช้
ในชีวติ ประจำ�วัน

สมรรถนะส�ำ คญั ของผ้เู รยี น ตวั ช้วี ัด
ความสามารถในการใชท้ ักษะชวี ติ
๑. บรรยายความรสู้ กึ ของตนเองท่ีมีตอ่ งานนาฏศิลป์และการละครอยา่ งสรา้ งสรรค ์ (ศ ๓.๑ ป.๖/๔)
คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ ๒. อธบิ ายความสัมพันธร์ ะหวา่ งนาฏศลิ ปแ์ ละการละครกับสิ่งทป่ี ระสบในชวี ติ ประจา� วนั (ศ ๓.๑ ป.๖/๖)
มงุ่ มั่นในการทำ�งาน
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๖.๑ ตัง้ ใจและรับผดิ ชอบ ผังสาระการเรยี นรู้
ในการปฏิบตั ิหนา้ ทกี่ ารงาน
องค์ประกอบของนาฏศิลป์ องคป์ ระกอบของละคร

บทบาทหนา้ ทข่ี อง
งานนาฏศลิ ป์และการละคร

ความสัมพนั ธข์ องนาฏศิลปแ์ ละ บทบาทหน้าทีใ่ นการจัด
ละครกับชีวิตประจา� วนั นาฏศิลปแ์ ละละคร

สาระสา� คญั

การแสดงนาฏศิลป์และละครเป็นการแสดงที่มีความสัมพันธ์กับชีวิตของคนในสังคม เพราะเป็นการแสดง
ทส่ี ะท้อนวิถชี วี ติ ความเป็นอย ู่ วัฒนธรรม ประเพณขี องคนในสงั คม ซึง่ ในการสร้างสรรค์การแสดงนาฏศิลป์และละคร
จะต้องประกอบดว้ ยบุคคลฝ่ายต่าง ๆ ทม่ี หี นา้ ทใี่ นการสรา้ งสรรค์การแสดงที่แตกตา่ งกัน มาร่วมสร้างสรรคก์ ารแสดง
โดยตอ้ งอาศยั ความรว่ มมือ ความสามัคคีในการสรา้ งสรรคก์ ารแสดง เพือ่ ให้การแสดงสมบูรณ์ และสา� เร็จลุลว่ งไปได้
ด้วยดี

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21

ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันสืบค้นการแสดงนาฏศิลป์หรือละครที่เกี่ยวข้องกับ
การดำ�เนินชีวิตประจำ�วัน กลุ่มละ ๑ การแสดง จากน้ันรวบรวมข้อมูลท่ีได้
มาน�ำ เสนอแลกเปลย่ี นกัน

สุดยอดคู่มือครู 210

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ตวั ชว้ี ดั

จดุ ประกายความคิด ศ ๓.๑ ป.๖/๔
ศ ๓.๑ ป.๖/๖

ภาระงาน/ช้นิ งาน

แผนภาพความคดิ นาฏศิลป์
และการละครกบั ชีวิตประจำ�วนั

ep 1St

ถ้านักเรยี นเป็นนกั แสดงในภาพจะปฏบิ ัตติ นอยา่ งไร ขั้นรวบรวมขอ้ มูล
เพือ่ ให้การแสดงเป็นท่ีประทบั ใจตอ่ ผูช้ ม
๑. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า แ ล ะ
๑. องค์ประกอบของนาฏศลิ ป์ แสดงความคิดเห็น โดยครูใช้คำ�ถาม
ดงั น้ี
๑.๑ นาฏยศัพทแ์ ละภาษาท่า
ค�าที่ใช้เรียกชื่อลักษณะหรือกิริยาท่าทางในการฝึกหัดหรือการแสดง • เพราะอะไรเราจึงชมการแสดง
นาฏศิลป์ ซงึ่ นา� มาประกอบกันเปน็ ท่าร�า เช่น ตั้งวง จบี ประเทา้ เรียกว่า นาฏยศัพท์ นาฏศิลป์ (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะเป็น
การส่งเสริม อนุรักษ์วัฒนธรรมไทย และ
เพื่อเป็นการสร้างความบันเทิง ความ
ผ่อนคลายให้กบั ตนเอง)

๒. ให้นักเรียนสืบค้น รวบรวมข้อมูล
แ ล ะ ศึ ก ษ า เ กี่ ย ว กั บ บ ท บ า ท ห น้ า ท่ี
ข อ ง ง า น น า ฏ ศิ ล ป์ แ ล ะ ก า ร ล ะ ค ร
จากแหล่งเรยี นรู้ท่หี ลากหลาย

บทบาทหนา้ ทีข่ องงานนาฏศลิ ปแ์ ละการละคร 211

211 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET

Step 2 ขนั้ คิดวิเคราะห์

และสรปุ ความรู้

๓. ค รู เ ปิ ด ก า ร แ ส ด ง น า ฏ ศิ ล ป์ ไ ท ย
ให้นักเรียนชม จากนั้นให้นักเรียน
ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ ลั ก ษ ณ ะ ข อ ง
การแสดงตามองคป์ ระกอบด้านต่าง ๆ

ตั้งวง

การเคลื่อนไหวท่าทางเพ่ือแสดง
อารมณ์ ความรู้สึก สื่อความหมาย
แทนคา� พูด เช่น รกั โกรธ ดีใจ

ทา่ รกั

๑.๒ เนือ้ รอ้ งและท�านองเพลง
การแสดงนาฏศลิ ปจ์ ะตอ้ งมคี วามสอดคลอ้ งกบั บทเพลง สามารถถา่ ยทอด
อารมณ์ ความรู้สึก ของการแสดงได้ตรงตามเน้ือหาของเพลงและเน้ือเร่ือง
เพื่อให้ผู้ชมเข้าใจการแสดง
๑.๓ เพลงหน้าพาทย์
เพลงที่บรรเลงประกอบกิริยาของตัวละคร และบางเพลงอาจใช้เฉพาะ
ตัวละครแต่ละตัวด้วย เรียกว่า เพลงหน้าพาทย์ ในการร�าประกอบเพลงหน้าพาทย์
แต่ละเพลง ผู้แสดงต้องแม่นยา� ในความถกู ตอ้ งตามจงั หวะของเพลง การแสดงจงึ จะ
มคี วามงดงาม

เพลงหนา้ พาทย์ เปน็ องค์ประกอบที่สา� คญั ในการแสดง
นาฏศิลปไ์ ทย โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งการแสดงโขน ละคร

212 ศลิ ปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 212

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 2aseanSt

๑.๔ ดนตรแี ละเคร่ืองดนตรี ขน้ั คิดวเิ คราะห์
ในการแสดงละคร เครื่องดนตรีที่ใช้ประกอบการแสดงจะแตกต่างไป และสรปุ ความรู้
ตามประเภทของละคร เช่น การแสดงละครดึกด�าบรรพ์ ใช้วงปี่พาทย์ดึกด�าบรรพ์
การแสดงโขน ละคร จะใชด้ นตรีประเภทวงปี่พาทย์ประกอบการแสดง โดยมากจะใช้ ๔. ให้นักเรียนร่วมกันอ่านข้อความแล้ว
วงป่พี าทยเ์ ครือ่ งหา้ หรอื วงปพ่ี าทย์เครอ่ื งคู ่ ไม่นิยมใช้วงปีพ่ าทย์เคร่อื งใหญ่ วิเคราะห์องค์ประกอบของนาฏศิลป์
๑.๕ อปุ กรณป์ ระกอบการแสดง ด้านต่าง ๆ แล้วจับคู่ข้อความและ
การแสดงนาฏศลิ ปบ์ างการแสดงจะมอี ปุ กรณป์ ระกอบการแสดง เพอื่ ทา� ให้ องค์ประกอบของนาฏศิลป์ให้ถูกต้อง
การแสดงมีความสวยงาม น่าสนใจ และมีเอกลักษณ์ เช่น การแสดงระบ�าตารีกีปัส สัมพนั ธก์ นั
มพี ดั เป็นอปุ กรณป์ ระกอบการแสดง ท�าใหก้ ารแสดงมีความสวยงาม
๑.๖ เคร่อื งแตง่ กาย • นาฏยศพั ทแ์ ละภาษาทา่
เครื่องแต่งกายเป็นองค์ประกอบท่ีส�าคัญที่ท�าให้ผู้แสดงมีความสวยงาม • เนอ้ื ร้องและทำ�นองเพลง
เป็นส่ิงท่ีบอกลักษณะของตัวละครนั้น เช่น การแสดงโขน หนุมานจะต้องแต่ง • เพลงหน้าพาทย์
สีขาว-แดง ทศกัณฐจ์ ะตอ้ งแตง่ สีเขียว-แดง ส�าหรับการปกั ด้ินเงนิ -ดนิ้ ทอง หรือเลื่อม • เครือ่ งแต่งกาย
แม้แตล่ ายท่ีใช้กับการปกั จะตอ้ งเหมาะสมกับตัวละคร • ดนตรแี ละเคร่ืองดนตรี
• อปุ กรณป์ ระกอบการแสดง
๒. องคป์ ระกอบของละคร
ใช้ไม้ไผใ่ นการแสดง
รำ�ลาวกระทบไม้

(อปุ กรณ์ประกอบการแสดง)

ละคร เปน็ การแสดงทเี่ ปน็ เรอ่ื งราว อาจเปน็ เรอ่ื งราวทเี่ กดิ ขนึ้ จรงิ หรอื เปน็ เรอื่ งท่ี เพลงท่บี รรเลงประกอบ
แต่งขนึ้ ตามจนิ ตนาการ และมีเนอ้ื เร่อื งที่สอดแทรกข้อคดิ คตสิ อนใจตา่ ง ๆ ให้ผชู้ ม กิริยาของตวั ละคร
สามารถน�าไปปฏบิ ัตแิ ละประยกุ ตใ์ ช้ในชีวิตประจ�าวนั ได้
๒.๑ เร่ือง โครงเร่ือง (เพลงหน้าพาทย์)
เรื่อง ที่ใช้ในการแสดงละครร�าหรือนาฏศิลป์ไทยมักจะน�ามาจาก
วรรณกรรมไทย เช่น โขนจะแสดงเรื่องรามเกียรต์ิเพียงเรื่องเดียวเท่าน้ัน ดังนั้น ลกั ษณะทา่ ทางทใ่ี ช้สือ่ ความหมาย
การประกาศเชิญชวนให้ชมโขน ไม่ต้องบอกเรื่อง บอกแค่ว่าแสดงตอนไหนในเร่ือง ในการแสดง
รามเกียรติ์ เชน่ ขอเชญิ ชมการแสดงโขน ตอนก�าเนดิ หนมุ าน หรอื โขน ตอนนางลอย
สว่ นละครใน ละครนอก ละครดกึ ด�าบรรพ ์ ก็จะตัดตอนมาจากวรรณกรรมของไทย (นาฏยศัพทแ์ ละภาษาท่า)

บทบาทหน้าทข่ี องงานนาฏศิลป์และการละคร 213 ส่ิงท่ีทำ�ให้ผู้แสดงมีความสวยงามและ
เปน็ สงิ่ ที่บอกลกั ษณะของตัวละคร

(เครื่องแตง่ กาย)

แนวข้อสอบ O-NET การถ่ายทอดอารมณ์ได้ตรงตาม
เนื้อหาของเพลง
ผบู้ รรเลงดนตรปี ระกอบการแสดงฟอ้ นเลบ็ ควรบรรเลงอย่างไร
(เน้ือรอ้ งและทำ�นองเพลง)
๑ บรรเลงด้วยความคึกคกั สนุกสนาน (เฉลย ๒ เพราะการแสดงฟ้อนเล็บ
สิง่ ทใ่ี ช้บรรเลงประกอบการแสดง
๒ บรรเลงดว้ ยท�ำ นองไพเราะอ่อนหวาน เป็นการแสดงที่อ่อนช้อยงดงาม ทา่ ทาง เพ่อื ใหก้ ารแสดงสนกุ สนาน

๓ บรรเลงดว้ ยความโศกเศร้าเสยี ใจ การฟ้อนอ่อนหวาน การบรรเลงดนตรี (ดนตรแี ละเคร่อื งดนตรี)

๔ บรรเลงด้วยความฮกึ เหมิ จงึ ตอ้ งบรรเลงจังหวะชา้ ท�ำ นองอ่อนหวาน)

213 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET

Step 1

ขั้นรวบรวมข้อมลู ทั้งส้ิน ซ่ึงวรรณกรรมเหล่านี้จะมีเค้าโครงเร่ืองที่รู้จักกันดี รวมทั้งการน�าข้อคิด คติ
ต่าง ๆ ไปใช้ในชีวิตประจ�าวันตลอดมา แต่ถ้าจะน�าเร่ืองใหม่ ๆ หรือจะแต่งเอง
๕. ใ ห้ นั ก เ รี ย น สื บ ค้ น ล ะ ค ร ใ น ชี วิ ต - เพ่ือแสดงละครโดยท่ัวไป จึงต้องมีความรู้ในเร่ืองเหล่าน ้ี นับเป็นองค์ประกอบของ
ประจำ�วันที่เป็นท่ีนิยมมาคนละ ๑๐ ละคร
เรอ่ื ง จากนนั้ น�ำ ขอ้ มลู มาแลกเปลยี่ นกนั

ก่อนนา� เรอ่ื งมาเป็นบทละคร ตอ้ งร้วู า่ จะท�าละครใหใ้ ครดู
หรือผู้ชมละครเปน็ ใคร เช่น เดก็ ระดับช้นั ไหน หรืออายุเทา่ ใด

ถ้าเปน็ ผ้ใู หญ่กย็ ึดที่สังคม ความเปน็ อยู่ และอาชีพ

โครงเรื่อง คือ การก�าหนดเหตุการณ์ต่าง ๆ ท่ีเกิดขึ้นในเรื่อง เร่ิมตั้งแต่
ต้นเรอ่ื งไปจนจบเรอ่ื ง ซง่ึ แยกออกได ้ ดังนี้

การเร่ิมเร่ือง จะต้องเปิดตัวละคร ปัญหาของเร่ือง เป็นสิ่งที่จะเกิดข้ึนกับ
เพ่ือบ่งบอกลักษณะนิสัยใจคอและ ตวั ละครสา� คญั ของเรอ่ื ง หรอื เปน็ ปญั หา
กา� หนดสถานการณใ์ นการดา� เนนิ เรอื่ ง ความขัดแย้ง การต่อสู้ ท�าให้ตัวละคร
ในเร่ืองต้องแก้ไขปญั หา

โครงเรื่อง

จดุ วกิ ฤตกิ ารณ ์ เปน็ จดุ สา� คญั ทสี่ ดุ การจบเรื่อง เป็นผลลงเอยท่ีตัวละคร
ของเร่ือง เป็นความเข้มข้นที่สุด ได้ท�าลงไป แสดงถึงข้อคิด คติสอนใจ
และต่ืนเต้นท่ีสุด ท�าให้ตัวละคร เพือ่ ส่งเสริมใหเ้ ป็นคนดี
แก้ไขปัญหาได้

214 ศิลปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 214

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

๒.๒ แก่นของเรือ่ ง ข้ันคดิ วเิ คราะห์
เป็นจุดมุ่งหมายส�าคัญของการแสดง เป็นข้อคิดที่ผู้เขียนบทได ้ และสรปุ ความรู้
สอดแทรกไวใ้ นเน้อื เร่ืองใหผ้ ู้ชม ซึง่ สามารถนา� ไปปรบั ใชใ้ นชีวิตประจ�าวันได้
๖. ให้นักเรียนเลือกละครที่ตนเองสืบค้น
๒.๓ ตัวละคร ได้ (ข้อ ๕) มา ๑ เร่ือง จากนั้นให้
ตวั ละคร เปน็ สงิ่ ทผี่ เู้ ขยี นเปน็ ผกู้ า� หนดขน้ึ ใหม้ คี วามสมั พนั ธก์ บั เหตกุ ารณ์ นักเรียนวิเคราะห์องค์ประกอบของ
และเรอ่ื งราวในละคร ซงึ่ ตวั ละครแตล่ ะตวั จะตอ้ งมบี คุ ลกิ มลี กั ษณะเฉพาะของแตล่ ะ ละครด้านต่าง ๆ และออกมานำ�เสนอ
ตัวละคร เพ่อื ให้ผู้ชมเข้าใจลกั ษณะนสิ ัยของตวั ละครแตล่ ะตวั หน้าช้นั เรียน

๒.๔ การใช้ภาษา
ภาษาท่ีใช้ในบทละครจะเป็นบทสนทนาต่าง ๆ ควรมีความเหมาะสม
ถกู ตอ้ งตามหลกั ภาษา และมีความสัมพันธก์ บั เนอ้ื เร่ือง

๒.๕ บรรยากาศ
บรรยากาศเป็นส่ิงท่ีท�าให้ผู้ชมรับรู้ถึงเน้ือเรื่อง อารมณ์ ความรู้สึกของ
ตัวละคร มีความเขา้ ใจเรอื่ งราว เกิดความคลอ้ ยตามไปกบั ละคร

๒.๖ ดนตรี
การแสดงละครทกุ ประเภทสงิ่ สา� คญั ทจี่ ะขาดไมไ่ ดเ้ ลย คอื ดนตรปี ระกอบ
เร่ืองมีส่วนส�าคัญมากต่อเร่ืองราวของละครเรื่องนั้น ๆ ไม่ว่าจะเป็นเร่ืองโศกเศร้า
เคลา้ นา�้ ตา เรอื่ งปลกุ ใจใหร้ กั ชาติ เรอื่ งลกึ ลบั เรอ่ื งสยองขวญั เรอ่ื งผ ี ดนตรมี สี ว่ นชว่ ย
ให้ละครเรือ่ งนั้น ๆ คงอย่ใู นความทรงจ�าของผูช้ ม

๒.๗ เครือ่ งแต่งกาย
การแสดงละครโดยทั่วไปในการน�าเสนอชีวิตประจ�าวันตามสมัยนิยม
เคร่ืองแต่งกายไม่ค่อยมีปัญหาในการเสาะหา หรือสร้างสรรค์ เพียงแต่ก�ากับดูแล
ให้เหมาะสมกับสถานะของตัวละครในเร่ือง แต่ถ้าเป็นละครย้อนยุค หรือละครตาม
จินตนาการ ผู้ก�ากับด้านการแต่งกายต้องท�างานหนักโดยการศึกษาค้นคว้าความรู้
ใหถ้ ูกตอ้ งตามสมัยท่ีต้องการ

เว็บไซตแ์ นะนา�
องค์ประกอบของนาฏศิลป์และละคร www.payathai.or.th

บทบาทหน้าท่ขี องงานนาฏศลิ ป์และการละคร 215

แนวข้อสอบ O-NET

“ละครเร่อื งนสี้ อนใหร้ ู้ว่า คบคนช่ัวจะท�ำ ใหต้ นเองเดอื ดร้อน„

จากข้อความคอื องค์ประกอบละครขอ้ ใด

๑ โครงเรื่อง (เฉลย ๒ เพราะเปน็ ข้อคดิ ที่ผเู้ ขยี นบทสอดแทรก

๒ แกน่ ของเรอ่ื ง นำ�เสนอให้ผู้ชมได้รับรู้จากละคร สามารถนำ�ไป

๓ การใชภ้ าษา ปรบั ใชก้ ับชวี ติ ประจำ�วนั ได้)

๔ บรรยากาศ

215 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ขัน้ คิดวเิ คราะห์
St

และสรปุ ความรู้ ๓. บทบาทหนา้ ท่ีในการจดั นาฏศิลปแ์ ละละคร

๗. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ ว่ า การสร้างสรรค์ละครแต่ละเรื่อง รวมทั้งการแสดงนาฏศิลป์โขน ละคร จะต้อง
การจัดนาฏศิลป์และละคร บุคคลที่มี ประกอบดว้ ยบคุ คลทที่ า� หนา้ ทตี่ า่ ง ๆ เพอ่ื ใหง้ านสา� เรจ็ ลลุ ว่ งไปดว้ ยด ี โดยแตล่ ะบคุ คล
ส่วนร่วมกับการแสดงมีบทบาทต่อการ จะมบี ทบาท หนา้ ที ่ และความรับผิดชอบ ดงั น้ี
สร้างสรรค์การแสดงอย่างไรบ้าง แล้ว
สรุปความคิดรวบยอด ผู้อำ�นวยก�รแสดง คือ ผู้จัดการแสดงท่ีมีหน้าท่ีควบคุมดูแลรูปแบบการแสดงและเป็น
ผกู้ า� หนด หรือตดั สินใจในเร่ืองต่าง ๆ ที่เกิดขึน้ ในการแสดง

ผู้กำ�กับก�รแสดง คือ ผู้ท่ีควบคุมผู้แสดง ดูแลองค์ประกอบต่าง ๆ ของละครให้สมบูรณ์
และดูแลผู้แสดงใหแ้ สดงละครไดเ้ หมาะสมกับบทบาททไ่ี ด้รับ
ผเู้ ขยี นบท คอื ผู้ทีเ่ ขียนโครงเรอื่ ง สร้างเรอื่ งราว เหตุการณ์ บทพูดต่าง ๆ ท่เี กิดขึน้ ในละคร
ละครจะมีความสนุกสนาน และมขี อ้ คิดต่าง ๆ ได ้ จงึ ขึน้ อย่กู ับผู้เขียนบท

ผู้ฝกึ ซ้อมก�รแสดง คือ ผู้ท่ีมคี วามรู้ความสามารถทางนาฏศิลป ์ เป็นบุคคลทท่ี �าใหก้ ารแสดง
มคี วามสวยงามพรอ้ มเพรียง ผฝู้ กึ ซอ้ มอาจเป็นคร ู อาจารย์สอนนาฏศลิ ปห์ รอื ผูม้ ีความสามารถ
ดา้ นการแสดง

ผู้กำ�กับเวที คือ ผู้ท่ีต้องดูแลรับผิดชอบในเร่ืองฉาก แสง เสียง อุปกรณ์ประกอบการแสดง
ต่าง ๆ ตั้งแต่เรม่ิ แสดงจนจบเรอื่ ง

ผ้ดู ูแลอุปกรณ์ประกอบก�รแสดง ฉ�ก แสง สี เสยี ง คือ ผทู้ คี่ อยควบคมุ ดูแลฉาก แสง สี
เสียงใหม้ ีความเหมาะสมกลมกลนื กับชุดการแสดง และทา� ใหก้ ารแสดงมีความสวยงามมากข้นึ

ผู้กำ�กับดนตรีประกอบก�รแสดง คือ ผู้ที่เป็นนักดนตรีมีความสามารถในด้านดนตรีบรรเลง
ไดถ้ กู ตอ้ งตามจงั หวะ และเหมาะสมกบั การแสดง เชน่ การแสดงเซงิ้ ผบู้ รรเลงดนตรตี อ้ งบรรเลง
จังหวะเรว็ สนุกสนาน

ผู้ดแู ลเคร่อื งแต่งก�ยและแตง่ หน�้ คือ ผจู้ ดั เตรยี มเครื่องแตง่ กายใหเ้ หมาะสมกบั การแสดง
และแต่งหน้าใหผ้ แู้ สดงมคี วามสวยงามเหมาะสมกบั การแสดง

ผู้แสดง คือ ผู้ท่ีได้รับบทบาทในการแสดงโดยจะต้องมีบุคลิกด ี รูปร่างดี ถ่ายทอดอารมณ์
เหมาะสมกบั การแสดง
216 ศลิ ปะ ป.๖

แนวข้อสอบ O-NET

ข้อใดเป็นบทบาทหนา้ ที่ของผู้เขยี นบทละคร
๑ รับผิดชอบอุปกรณ์การแสดง (เฉลย ๓ เพราะผู้เขียนบทละครมีหน้าท่ีเขียน
๒ ควบคมุ ดูแลรูปแบบการแสดง โครงเรื่องสร้างเรื่องราวเหตุการณ์ บทพูดต่าง ๆ
๓ สร้างเร่อื งราวและสอดแทรกขอ้ คดิ ท่ีเกิดข้ึนในละคร สอดแทรกข้อคิดต่าง ๆ ไว้
๔ ดแู ลผู้แสดงให้เหมาะสมกบั บทบาท ในละคร)

สุดยอดคู่มือครู 216

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
St ขัน้ ปฏบิ ัติ
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏบิ ตั ิ
๔. ความสัมพนั ธ์ของนาฏศิลป์และละคร
กับชีวติ ประจ�าวนั ๘. ให้นักเรียนวิเคราะห์ความสัมพันธ์
ข อ ง น า ฏ ศิ ล ป์ แ ล ะ ล ะ ค ร กั บ
นาฏศิลป์ มีความสัมพันธ์กับคนไทยมาช้านาน ทั้งโขน ละคร ฟ้อน ร�า เพราะ ชวี ติ ประจ�ำ วนั เปน็ แผนภาพความคดิ
เปน็ สง่ิ ทแี่ สดงถงึ เอกลกั ษณไ์ ทย นอกจากนนั้ นาฏศลิ ปพ์ นื้ เมอื งยงั แสดงใหเ้ หน็ คณุ คา่ และตกแต่งใหส้ วยงาม
ทางวัฒนธรรม ประเพณี ซึ่งอยู่คู่กับคนไทยในแต่ละท้องถ่ินมายาวนาน เพราะเป็น
การผอ่ นคลาย สร้างความสนุกสนานและความสามคั คใี ห้กับคนในท้องถ่ิน นอกจาก ๙. ให้นักเรียนประเมินและตรวจสอบ
มีการน�านาฏศิลป์มาใช้แสดงประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ แล้วยังน�าพิธีกรรมมาสู่ ความถกู ต้องของผลงานตนเอง
การแสดงนาฏศลิ ปด์ ว้ ย นับเป็นความสัมพนั ธข์ องนาฏศลิ ปก์ ับชวี ติ ประจา� วนั
๑๐. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป
ละคร เปน็ สง่ิ สะทอ้ นชวี ติ ของมนษุ ยไ์ ดท้ กุ แงม่ มุ ซง่ึ มที ง้ั ความดคี วามไมด่ ปี ะปน
เชน่ สงั คมปจั จบุ นั ทนั สมยั ทนั สงั คมอยตู่ ลอดเวลา ทสี่ า� คญั ละครจบกอ่ นชวี ติ จรงิ และ หลักการ ดังน้ี
ละครส่วนใหญ่เน้นให้เห็นว่าทา� ดีได้ผลดีอย่างไร ท�าไม่ดีให้ผลแก่ตนอย่างไร ดังน้ัน • นาฏศิลป์เป็นศิลปะ การฟ้อนรำ�
เม่ือคนชอบดูละครเพราะละครให้ความบันเทิง ก็จะได้แง่คิดที่คนสามารถน�ามา
ปรับใช้ในชีวิตประจ�าวันได้ ดังค�าท่ีมีผู้กล่าวว่า ดูหนังดูละครย้อนดูตัว นับเป็น ละครและดนตรีที่มีคุณค่า มีความ
ความสัมพนั ธข์ องละครกบั ชีวิตประจา� วนั สวยงามดา้ นตา่ ง ๆ ซงึ่ เปน็ องคป์ ระกอบ
ของนาฏศลิ ปท์ สี่ �ำ คญั ท�ำ ใหก้ ารแสดง
มีคุณค่า มีเอกลักษณ์ที่ควรรักษาไว้

เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ

สบื ไป

• ละครเปน็ การแสดงทผี่ กู เรอ่ื งราว

ตามจินตนาการ ซ่ึงละครแต่ละเรื่อง

จะต้องมีองค์ประกอบที่ครบถ้วน

สมบูรณ์จะทำ�ให้ละครนั้นเป็นที่

น่าสนใจและทำ�ให้ผู้ชมเกิดความ

สนกุ สนานเพลิดเพลนิ

• บทบาทหน้าท่ีในงานนาฏศิลป์

การแสดงนาฏศลิ ป์ประกอบงานบญุ บง้ั ไฟ และละครมหี นา้ ทแี่ ละความรบั ผดิ ชอบ
บทบาทหน้าท่ีของงานนาฏศิลปแ์ ละการละคร 217 แตกต่างกันไป ซ่ึงบุคคลที่ได้รับ
มอบหมายในหนา้ ทน่ี น้ั จะตอ้ งมคี วาม

ต้ังใจ รับผิดชอบในหน้าท่ี มีความ

ร่วมมอื สามัคคกี ัน จะทำ�ใหน้ าฏศลิ ป์

แ ล ะ ล ะ ค ร แ ส ด ง อ อ ก ม า มี ค ว า ม

สวยงามและมีคุณค่าย่ิง และทำ�ให้

ผู้ชมได้รับความสนุกสนาน และได้

ขอ้ คิด

217 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET

St Step 4

ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ กจิ กรรมพัฒนาการอา่ น

๑๑. ให้นักเรียนออกมานำ�เสนอผลงาน ใหน้ ักเรียนอ่�นคำ�และคว�มหม�ยของค�ำ ต่อไปนี้
ของตนเองหน้าช้ันเรียน โดยครู
คอยตรวจสอบความถูกต้องและ ค�ำ ศัพท์ คำ�อ�่ น คว�มหม�ย
ใหค้ �ำ แนะน�ำ เพ่ิมเตมิ
โขน โขน การเล่นอย่างหน่ึงคล้ายละครร�า มักเล่นเร่ืองรามเกียรต ิ์
5ep ขน้ั ประเมินเพอ่ื เพ่มิ คณุ คา่ โดยผู้แสดงสวมหวั จา� ลองตา่ ง ๆ ที่เรียกวา่ หวั โขน
บริการสงั คม
และจิตสาธารณะ วิกฤตกิ ารณ์ วิ-กฺรดิ -ติ-กาน เหตกุ ารณอ์ นั วกิ ฤติ

๑๒. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั คดั เลอื กการแสดง ผังสรปุ สาระสา� คัญ
นาฏศิลป์และละคร แล้วนำ�มาจัด
เป็นป้ายประกาศ พร้อมระบุข้อคิด องค์ประกอบของนาฏศิลป์ นาฏยศพั ท์และภาษาท่า
ที่ได้จากการแสดงนั้น ๆ เพื่อเป็น เนื้อร้องและทา� นองเพลง
การเผยแพร่ความรู้ และสามารถ องค์ประกอบของละคร เพลงหนา้ พาทย์
นำ�ข้อคิดเหล่านั้นไปปรับใช้ในชีวิต- บทบาทหน้าท่ีของงาน ดนตรแี ละเครื่องดนตรี
ประจำ�วัน นาฏศลิ ปแ์ ละการละคร อุปกรณ์ประกอบการแสดง
เครื่องแตง่ กาย
บทบาทหนา้ ทีใ่ นการจัด
นาฏศลิ ปแ์ ละละคร เรอื่ ง โครงเรอ่ื ง
แกน่ ของเรอ่ื ง
ความสมั พนั ธ์ของนาฏศิลป์ ตัวละคร
และละครในชวี ติ ประจา� วัน การใช้ภาษา
บรรยากาศ
ดนตรี
เคร่อื งแตง่ กาย
บุคคลท่ที า� หนา้ ท่ตี ่าง ๆ
ต้องมีความรับผิดชอบร่วมกัน
เพื่อใหง้ านส�าเรจ็ ลลุ ว่ งไปดว้ ยดี
ม นุ ษ ย์ ส ร้ า ง น า ฏ ศิ ล ป์ แ ล ะ ล ะ ค ร
นาฏศิลป์และละครสะท้อนวัฒนธรรม
ของมนุษย์ และท�าใหม้ นษุ ยเ์ ขา้ ใจชีวติ

218 ศิลปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 218

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ตัวช้ีวัด

กิจกรรมการเรยี นรู้ ศ ๓.๑ ป.๖/๔
ศ ๓.๑ ป.๖/๖

๑. ให้นักเรียนชมการแสดงนาฏศิลป์ ๑ การแสดง แล้วบอกว่าการแสดงน้ัน
มีการใช้องค์ประกอบนาฏศิลป์อย่างไร
๒. ให้นักเรียนเข้าร่วมการแสดงนาฏศิลป์ในท้องถิ่น แล้วบอกว่าการแสดงนั้น
มีความสัมพันธ์กับคนในท้องถ่ินและชีวิตประจ�าวันอย่างไร
๓. ให้นักเรียนสร้างสรรค์ละคร ๑ เร่ือง โดยใช้องค์ประกอบของละครและ
สรุปผลเป็นแผนภาพความคิด ดังนี้

แก่นของเร่อื ง

เรอื่ ง โครงเร่อื ง ตวั ละคร

ละครเร่ือง

เคร่ืองแตง่ กาย การใชภ้ าษา

ดนตรี บรรยากาศ

๔. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มร่วมกันคิดจัดการแสดงนาฏศิลป์
ในงานโรงเรียน โดยบันทึกผลลงในแบบบันทึก ดังน้ี

แบบบันทึกก�รจัดก�รแสดงน�ฏศลิ ป์
๑. การแสดงท่ีจัด คือ
๒. มีผู้แสดงกี่คน
๓. ผู้ฝึกซ้อมการแสดง คือ
๔. ผู้ดูแลเคร่ืองแต่งกายและแต่งหน้า คือ
๕. ผู้ดูแลอุปกรณ์การแสดง ฉาก แสง สี เสียง คือ
๖. ผู้บรรเลงดนตรีประกอบการแสดง คือ
๗. นักเรียนมีหน้าท่ีอะไร
๘. นักเรียนได้รับประโยชน์จากการจัดกิจกรรมนี้อย่างไร

๕. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มสร้างสรรค์ละคร ๑ เรื่อง โดยแบ่งบทบาทหน้าที่กัน
จากน้ันฝึกซ้อมการแสดงแล้วออกมาแสดงหน้าช้ันเรียน

บทบาทหน้าทขี่ องงานนาฏศลิ ป์และการละคร 219

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21

ใหน้ กั เรยี นเลอื กละครในปจั จบุ นั ทช่ี น่ื ชอบ ๑ เรอื่ ง แลว้ บอกขอ้ คดิ ทไี่ ดจ้ ากละคร
และสามารถนำ�มาปรับใช้ในชีวติ ประจำ�วันไดอ้ ย่างไรบ้างเป็นแผนภาพความคดิ

219 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
แนวข้อสอบ O-NET

แนวค�ำตอบ ค�าถามพัฒนากระบวนการคดิ
๑. องค์ประกอบนาฏศิลป์ท�าให้การแสดงเป็นอย่างไร
๑. สมบูรณ์ สวยงาม นา่ ชม ๒. ผู้แสดงควรมีลักษณะอย่างไร
๒. รับผิดชอบในหน้าทขี่ องตนเอง ๓. สิ่งส�าคัญในการร่วมกันสร้างสรรค์การแสดงนาฏศิลป์ให้สวยงาม สมบูรณ์
แสดงออกอย่างเตม็ ความสามารถ คืออะไรบ้าง
๓. ความรว่ มมอื ความสามัคคี ๔. การแสดงนาฏศิลป์มีความสัมพันธ์กับชีวิตประจ�าวันอย่างไร
การช่วยเหลอื ซง่ึ กันและกัน ๕. การเข้าร่วมกิจกรรมการแสดงนาฏศิลป์ถือเป็นการอนุรักษ์การแสดง
๔. สร้างความผอ่ นคลาย นาฏศิลป์ไทยอย่างไร
สร้างความสนกุ สนานใหก้ บั ชีวิต ๖. ละครท่ีสมบูรณ์จะต้องประกอบด้วยสิ่งใดบ้าง
๕. ท�ำ ให้การแสดงนาฏศิลปไ์ ทยคงอยู่ ๗. ส่ิงใดท่ีผู้ชมจะได้รับจากการชมการแสดง
๘. บุคคลใดมีหน้าท่ีสอดแทรกข้อคิดของละคร
และเปน็ ท่รี จู้ กั สบื ไป ๙. ละครประสบความส�าเร็จข้ึนอยู่กับบุคคลใด
๖. โครงเร่อื ง แกน่ เร่อื ง ภาษาทใี่ ช้ ๑๐. บรรยากาศมีความส�าคัญต่อละครอย่างไร
บรรยากาศของเรอื่ ง ตวั ละครของเรอื่ ง
๗. ความสนกุ สนาน ความรู้
๘. ผปู้ ระพนั ธ์บท หรอื ผู้เขียนบท
๙. ทุกคนที่มีส่วนร่วมในการสร้างสรรค์

ผลงาน
๑๐. ท�ำ ใหผ้ ชู้ มเข้าใจการแสดงง่ายข้ึน

220 ศิลปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 220

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

เป้าหมายการเรียนรู้

๖หน่วยการเรียนรู้ท่ี มาตรฐานการเรียนรู้

มาตรฐาน ศ ๓.๒
เข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างนาฏศิลป์
ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม เห็นคุณค่า
ของนาฏศิลป์ท่ีเป็นมรดกทางวัฒนธรรม
ภูมิปัญญาท้องถิ่น ภูมิปัญญาไทยและ
สากล

ปแลระะกวัตารนิ ลาะฏคศรลิขปอ์งไทย สมรรถนะส�ำ คญั ของผเู้ รยี น
ความสามารถในการคิด

ตวั ชวี้ ดั คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
● อธบิ ายสิ่งท่มี ีความส�าคัญตอ่ การแสดงนาฏศลิ ป์และละคร (ศ ๓.๒ ป.๖/๑) รักความเปน็ ไทย
ตวั ชี้วัดท่ี ๗.๓ อนรุ กั ษ์และสบื ทอด
ผงั สาระการเรยี นรู้ ภมู ปิ ญั ญาไทย

ประวตั นิ าฏศิลป์
และการละครของไทย

ประวัตนิ าฏศลิ ป์ไทย ประวตั ลิ ะครไทย

สาระสา� คญั

การแสดงนาฏศิลป์และละครไทยถือก�าเนิดมาช้านาน เป็นการแสดงท่ีสร้างความสุขความผ่อนคลายให้กับ
คนในชาติ เป็นการแสดงท่ีมีคุณค่าต่อคนในสังคมและประเทศชาติ เพราะแสดงถึงความเป็นอารยประเทศและเป็น
ศนู ยร์ วมของศลิ ปะแขนงตา่ ง ๆ อกี ทงั้ ในการแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละครไทยยงั มบี คุ คลส�าคญั ทม่ี บี ทบาทในการสรา้ งสรรค์
การแสดงให้มีเอกลักษณ์และเป็นแบบแผนสืบทอดมาจนปัจจุบัน การแสดงนาฏศิลป์และละครไทยจึงเป็นการแสดง
ทมี่ ีความส�าคัญต่อชาติไทยทค่ี วรอนรุ กั ษไ์ วใ้ หอ้ ยู่คชู่ าติไทยสบื ไป

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จุด นประกายโครงงา

ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันศึกษาประวัติบุคคลสำ�คัญทางนาฏศิลป์ไทย และ

ละครไทยประเภทละ ๑ ทา่ น แลว้ ออกแบบวธิ นี �ำ เสนอขอ้ มลู ใหน้ า่ สนใจ โดยใช้

โปรแกรมคอมพวิ เตอร์

221 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET

ตัวชว้ี ัด จดุ ประกายความคิด

ศ ๓.๒ ป.๖/๑

ภาระงาน/ชิน้ งาน

ปา้ ยประกาศทมี่ าของการแสดง
นาฏศิลป์ไทยท่ีช่นื ชอบ

ep 1St

ขนั้ รวบรวมข้อมูล จากภาพนกั เรียนจะเลือกแสดงเป็นตัวละครตวั ใด
เพราะอะไร
๑. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า แ ล ะ
แสดงความคิดเห็น โดยครูใช้คำ�ถาม
ดังนี้

• นาฏศิลป์ไทยเกิดข้ึนจากสิ่งใด
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ประเพณี ความเช่ือ
การละเล่นพนื้ บา้ น)

๒. ให้นักเรียนสืบค้น รวบรวมข้อมูล
และศกึ ษาเกยี่ วกบั ประวตั นิ าฏศลิ ปไ์ ทย

จากแหล่งเรยี นร้ทู ่ีหลากหลาย

222 ศลิ ปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 222

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

ขั้นคดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้

๑. ประวัตนิ าฏศลิ ป์ไทย ๓. ครูนำ�ภาพการแสดงนาฏศิลป์ไทย

๑.๑ ความหมายของนาฏศิลป์ไทย ต่าง ๆ ให้นักเรียนดู แล้วให้นักเรียน
นาฏศิลป ์ หมายถึง ศิลปะแห่งการฟ้อนรา� เป็นศิลปะที่มนุษย์สร้างข้ึนเพื่อ ร่วมกันวิเคราะห์ว่าการแสดงในภาพ
ความบันเทิงใจ เป็นศิลปะที่มีความงดงามในทุกด้านท้ังด้านการร่ายร�า ดนตร ี มที ี่มาจากสงิ่ ใด
และบทขบั รอ้ ง

๑.๒ ความเป็นมาของนาฏศิลป์ไทย

ความเปน็ มาของนาฏศิลปไ์ ทย

เกดิ จากการเลยี นแบบธรรมชาติ การบูชาเซน่ ไหว้สงิ่ ศกั ดส์ิ ทิ ธ์ิ การรบั อารยธรรมของอนิ เดยี
มนุษย์มีการเลียนแบบกิริยา มนุษย์มีความเช่ือถือในเรื่อง ประเทศไทยได้รับอิทธิพล
ทา่ ทางของคน สัตว์ ส่ิงต่าง ๆ ส่ิงศักด์ิสิทธ์ิ ให้มาปกป้อง ด ้ า น อ า ร ย ธ ร ร ม อิ น เ ดี ย
รอบตัว แสดงเป็นท่าทางเพ่ือ คุ้มครองและมีการเซ่นไหว้ หลายด้าน ทั้งด้านประเพณี
ถา่ ยทอดความหมายแทนคา� พดู ฟ้อนรา� เพ่อื บูชา เชน่ การฟอ้ น อาหาร ศลิ ปะ การแสดงตา่ ง ๆ
ทง้ั ดา้ นอารมณ ์ ความรสู้ กึ เชน่ ผีมดผีเม็ง เป็นการฟ้อน เช่น ละคร ระบ�า โขน
การแสดงท่ารัก เพื่อบูชาผีบรรพบุรุษให้มา
ปัดเป่ารักษาโรคภัยคุ้มครอง
ลกู หลาน

ท่ารัก ฟ้อนผีมดผีเม็ง การแสดงโขน

ประวัตินาฏศลิ ปแ์ ละการละครของไทย 223

เสริมความรู้ ครูควรสอน

ฟอ้ นผีมดผเี มง็ เป็นประเพณีการฟ้อนทางภาคเหนอื ของประเทศไทย นยิ มท�ำ กัน
ในเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคมของทุกปี ผู้ฟ้อนจะแต่งกายแบบชาวมอญ
โบราณ คอื นงุ่ ผา้ โสรง่ ผา้ พนั หวั เสอ้ื แบบมอญ ผา้ พาดบา่ นอกจากจะเปน็ การแสดง
ทส่ี ะทอ้ นถงึ ความกตญั ญตู อ่ บรรพบรุ ษุ ทล่ี ว่ งลบั ไปแลว้ ยงั เปน็ การชว่ ยสรา้ งความ
สามคั คขี องผู้คนในหมู่บา้ น และเปน็ การพกั ผอ่ นจากการทำ�ไร่ทำ�นาอีกด้วย

223 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ขน้ั คดิ วิเคราะห์
St St และสรปุ ความรู้
๑.๓ ความส�าคญั ของนาฏศิลปไ์ ทย

๔. ให้นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพิ่มคุณค่า ความส�าคัญของ ๑) นาฏศิลป์แสดงความเป็นอารยประเทศ
เก่ียวกับความสำ�คัญ คุณค่า และวิธี นาฏศิลปไ์ ทย นาฏศิลป์เป็นสิ่งท่ีแสดงถึงความเจริญรุ่งเรืองด้าน
การอนุรักษ์นาฏศิลป์ไทย แล้วสรุป ศิลปวัฒนธรรมของประเทศ ท�าให้ขัดเกลาจิตใจคนในชาต ิ
ความคดิ รวบยอด ใหม้ ีความสขุ สบายใจ มจี ิตใจงดงาม

ความสำ�คัญของนาฏศิลปไ์ ทย วธิ ีการอนุรักษ์ ๒) นาฏศิลปเ์ ปน็ ศูนยร์ วมของศิลปะต่าง ๆ
ทำ�ให้เกิดความบันเทิงใจ นาฏศิลป์ไทย การแสดงนาฏศิลป์ประกอบด้วยศิลปะด้านต่าง ๆ
สนุกสนาน ช่วยพัฒนา ฝึกแสดงนาฏศิลป์ไทย มากมายทั้งด้านทัศนศิลป์ จิตรกรรม ประติมากรรม
อารมณ์และจิตใจ ชมการแสดงนาฏศลิ ปไ์ ทย วรรณกรรม สถาปัตยกรรม ท�าให้การแสดงมีเอกลักษณ์
ศึกษาเร่ืองราวเกี่ยวกับ และมคี วามสวยงาม
คุณค่าของนาฏศิลป์ไทย นาฏศลิ ป์ไทย
เป็นแหล่งรวมของศิลปะ ๑.๔ บุคคลส�าคญั ของวงการนาฏศิลป์ไทย
แขนงตา่ ง ๆ ทสี่ รา้ งความสขุ
ความบนั เทิงใจ ทา่ นผหู้ ญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี
เกิดเม่ือวันที่ ๒๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๔๖
ท่านมีความช�านาญในการร่ายร�า และประดิษฐ์คิดค้น
ท่ารา� ต่าง ๆ มากมาย ดังน้ี

๕. ใ ห้ นั ก เ รี ย น แ บ่ ง ก ลุ่ ม แ ล ะ ร่ ว ม กั น ทา่ นผู้หญงิ แผ้ว สนทิ วงศ์เสนี
วางแผนขัน้ ตอนการปฏิบัติงาน

ep 3 ขน้ั ปฏบิ ตั ิ ระบา� ม้า ประเภทระบ�ำ ได้แก ่
แหลละงั สกราุปรปควฏาบิ มัตริู้ 224 ศิลปะ ป.๖ ท่าระบ�าสัตว์ เช่น ระบ�าม้า ระบ�ากวาง
ระบ�าบันเทงิ กาสร (ระบ�าควาย) ระบ�าเริงอรุณ
๖. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มเลือกการแสดง (ระบา� ผีเสอื้ ) ระบา� นกเขา ระบา� นาค และระบา�
นาฏศลิ ปไ์ ทยทชี่ ื่นชอบมา ๑ การแสดง อ่ืน ๆ เช่น ระบ�ากินรีร่อน ระบ�านางไม ้
จ า ก นั้ น ร่ ว ม กั น ศึ ก ษ า ป ร ะ วั ติ เร่ืองขุนช้างขุนแผน ตอนพระไวยแตกทัพ
ความเป็นมา คุณค่าของการแสดง ระบา� เงาะ ระบ�าเทพบันเทิง
ดังกล่าว รวบรวมข้อมูลและออกแบบ

จัดทำ�เป็นป้ายประกาศ ตกแต่งให้ แนวข้อสอบ O-NET
สวยงาม

๗. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันประเมิน บุคคลสำ�คญั ในขอ้ ใดมคี วามช�ำ นาญในการประดิษฐท์ ่าระบ�ำ สัตว์ตา่ ง ๆ

ตรวจสอบความถูกต้องของผลงาน ๑ นางลมุล ยมะคปุ ต์ (เฉลย ๓ เพราะทา่ นผ้หู ญงิ แผ้ว สนทิ วงศเ์ สนี

พรอ้ มหาแนวทางปรบั ปรงุ แกไ้ ขใหด้ ขี นึ้ ๒ นายอาคม สายาคม เป็นผู้ท่ีมีความชำ�นาญในการประดิษฐ์คิดค้นท่า

๓ ท่านผ้หู ญงิ แผว้ สนทิ วงศ์เสนี รา่ ยร�ำ ตา่ งๆโดยเฉพาะระบ�ำ ทเี่ ลยี นแบบทา่ ทางของ

๔ นางเฉลย ศุขะวณิช สัตว์)

สุดยอดคู่มือครู 224

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

St St ขนั้ ปฏิบตั ิ
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏิบัติ
ประเภททำ่ ร�ำ เช่น ท่าร�าของอเิ หนา
ตอนตัดดอกไม้ฉายกริชในเร่ือง อิเหนา ท่าร�าของ ๘. ใ ห้ นั ก เ รี ย น แ ล ะ ค รู ร่ ว ม กั น ส รุ ป
นางมโนราห์ ตอนบูชายัญในเร่ือง มโนราห์ ร�าพม่า- หลกั การ ดังนี้
ไทยอธิษฐาน ประดิษฐ์ร่วมกับครูลมุล ยมะคุปต ์
รา� สนี วล ร�าโคมบัว ร�าซดั ชาตรี • นาฏศิลป์ไทยเป็นศิลปะการแสดง
ที่เป็นเอกลักษณ์และมรดกประจำ�
รา� มโนราห์บูชายญั ชาติไทย คนไทยทุกคนควรศึกษา

ประเภทฟ้อน ฟ้อนมาลัย ความรเู้ กย่ี วกบั นาฏศลิ ปแ์ ละรว่ มมอื กนั
ฟอ้ นดวงเดอื น ฟอ้ นรกั ฟอ้ นจนั ทราพาฝนั และ อนรุ ักษไ์ วใ้ ห้คงอย่คู ชู่ าตไิ ทยสืบไป
ภาพจาก Text ม.1 P.146
008.tif มีเรียบเรียงบทละคร เช่น บทละครนอกเรื่อง ep 4
สังข์ทอง ตอนเลือกคู่-หาปลา ตอนนางมณฑา
ขัน้ สอื่ สารและนำ� เสนอ
ลงกระท่อม ตอนตีคล ี ตอนพระสังข์เลยี บเมอื ง
๙. ใ ห้ นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม ส่ ง ตั ว แ ท น
ละครนอกเรอื่ ง สงั ข์ทอง บทละครในเรื่อง อิเหนา ตอนเข้าเฝ้าท้าวดาหา อ อ ก ม า นำ � เ ส น อ ป้ า ย ป ร ะ ก า ศ
ตอนนางมณฑาลงกระทอ่ ม ตอนลมหอบ ตอนศกึ กะหมังกหุ นิง หน้าช้ันเรยี น

ท่านผู้หญงิ แผว้ สนิทวงศ์เสน ี เป็นศลิ ปนิ แหง่ ชาตสิ าขานาฏศลิ ป ์ ประจ�าปี

พุทธศักราช ๒๕๒๘ ทา่ นถึงแก่กรรมเมอ่ื วนั ท ่ี ๒๔ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๓

๑.๕ คุณค่าทางดา้ นงานนาฏศลิ ปไ์ ทย
การแสดงนาฏศลิ ป ์ เป็นการแสดงทมี่ คี วามสวยงาม มคี ุณคา่ ในทุก ๆ ด้าน

เปน็ แหล่งรวมศิลปะดา้ นต่าง ๆ ทแี่ สดงถึงความงดงาม เป็นเอกลักษณ์ของชาตไิ ทย

ท่ีมีคุณค่าทางจิตใจ ท�าให้คนในชาติมีความสุข และยังเป็นส่ิงที่สะท้อนวัฒนธรรม

สงั คมของชาตอิ ีกด้วย

ความรเู้ พม่ิ เติม
ระบ�าเริงอรุณหรือระบ�าผีเส้ือ เป็นระบ�าที่อยู่ในฉากน�าในการแสดงโขน
ตอนศึกวิรุณจ�าบัง เป็นการแสดงที่บรรยายถึงธรรมชาติยามเช้า มีฝูงผีเสื้อโบยบินคละเคล้า
กลิน่ เกสรดอกบัว

ประวัตนิ าฏศลิ ป์และการละครของไทย 225

เสริมความรู้ ครูควรสอน

ฟ้อนจันทราพาฝัน เป็นการฟ้อนท่ีบรรยายถึงหญิงสาวชาวเหนือผู้หลงใหลใน
ความงามของแสงจันทร์ โดยมีลลี าท่าฟอ้ นท่ีอ่อนช้อยงดงาม

225 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แนวข้อสอบ O-NET

ตัวช้ีวัด กจิ กรรมการเรยี นรู้ท่ี ๑

ศ ๓.๒ ป.๖/๑

๑. ให้นักเรียนเลือกการแสดงนาฏศิลป์ที่ช่ืนชอบ ๑ การแสดง แล้วบอกว่า
การแสดงที่ชอบมีท่ีมาจากส่ิงใด
๒. ให้นักเรียนเลือกบุคคลส�าคัญทางนาฏศิลป์ไทยท่ีน่าสนใจ ๑ คน
แล้วสรุปประวัติของบุคคลส�าคัญท่านนั้นว่ามีความส�าคัญต่อนาฏศิลป์ไทย
อย่างไร จากน้ันออกมาน�าเสนอท่ีหน้าช้ันเรียน
๓. ให้นักเรียนสรุปความรู้เร่ือง ความส�าคัญและคุณค่าของนาฏศิลป์ไทย
ลงในแผนภาพความคิด ดังนี้

ความสา� คญั ของนาฏศลิ ปไ์ ทย ความส�าคญั คุณคา่ ของนาฏศลิ ป์ไทย
และคณุ ค่า
ของนาฏศลิ ปไ์ ทย

๔. ให้นักเรียนเสนอแนวทางการอนุรักษ์นาฏศิลป์ไทย พร้อมทั้งบอกผลที่เกิดข้ึน
หากปฏิบัติตามแนวทางน้ัน โดยเขียนลงในแผนภาพความคิด ดังน้ี

แนวทางการอนุรักษ์นาฏศิลป์ไทย ผลท่ีเกิดข้ึน

แนวค�ำตอบ คา� ถามพัฒนากระบวนการคดิ
๑. การแสดงนาฏศิลป์มีความส�าคัญต่อชาติไทยอย่างไร
๑. เปน็ ส่งิ ทแี่ สดงถึงเอกลักษณ์ของชาติ ๒. เพราะเหตุใดการแสดงนาฏศิลป์จึงแสดงความเป็นอารยประเทศ
ทำ�ให้คนในชาตมิ ีความสุข ๓. ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี มีความส�าคัญต่อการแสดงนาฏศิลป์ไทย
๒. เพราะเปน็ ศิลปวฒั นธรรมท่แี สดงถงึ อย่างไร
ความเจริญของชาติ เป็นส่ิงที่ขัดเกลาจิตใจ ๔. เพราะเหตุใดการแสดงนาฏศิลป์ไทยจึงต้องมีบุคคลส�าคัญทางนาฏศิลป์
๕. การแสดงนาฏศิลป์ไทยมีคุณค่าต่อนักเรียนอย่างไร
คนในชาติ
๓. เปน็ บคุ คลที่ประดษิ ฐ์คดิ ค้นการแสดง 226 ศิลปะ ป.๖
นาฏศิลปไ์ ทยประเภทตา่ ง ๆ ให้เปน็ ท่ีรจู้ ัก
มาจนปจั จบุ นั
๔. เพราะเป็นผ้สู รา้ งสรรค์ สบื ทอด
เผยแพรก่ ารแสดงใหค้ งอยู่
และเปน็ ที่รจู้ ัก
๕. ท�ำ ใหเ้ กดิ ความผ่อนคลาย
มีความสุขเมอ่ื ไดช้ ม

สุดยอดคู่มือครู 226

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

๒. ประวัตลิ ะครไทย สมยั รัตนโกสินทร์ ตัวชว้ี ัด

• รชั กาลที่ ๑ ศ ๓.๒ ป.๖/๑
ทรงฟื้นฟูละครไทยและ
พระราชนพิ นธบ์ ทละครเรอ่ื ง ภาระงาน/ชนิ้ งาน
๒.๑ ความหมายของละครไทย อุณรุท รามเกียรต์ิ และอเิ หนา
ละคร หมายถงึ ศลิ ปะการแสดงที่ผกู เป็น • รชั กาลท่ี ๒ แผนภาพ ประวัตลิ ะครไทยทช่ี นื่ ชอบ
ทรงปรับปรุงละครในและ
เรอื่ งราวทม่ี าจากประสบการณ์ จนิ ตนาการของมนษุ ย์ ละครนอกเปน็ สมยั ทล่ี ะครไทย ep 1

แล้วน�าเสนอต่อผู้ชม โดยผู้ชมได้ข้อคิด คติสอนใจ เจริญรุ่งเรืองมากทีส่ ุด ขน้ั รวบรวมขอ้ มูล
• รชั กาลที่ ๓
จากการแสดง ซึ่งสามารถน�าไปปรับใช้ในชีวิต- ทรงยกเลิกละครใน เกิด ๑. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า แ ล ะ St
แสดงความคิดเห็น โดยครูใช้คำ�ถาม
ประจา� วนั ได้ คณะละครเจ้านาย ขุนนาง ดงั นี้
อย่างแพรห่ ลาย
๒.๒ ความเปน็ มาของละครไทย • รชั กาลที่ ๔ • นักเรียนชมละครไทยเร่ืองใดบ้าง
การละครเริ่มเจริญรุ่งเรือง (ตัวอย่างคำ�ตอบ สังข์ทอง ปลาบู่ทอง
ขึ้น มีการจัดต้ังภาษีมหรสพ ขุนชา้ งขนุ แผน)
ละครไทยมีประวตั คิ วามเป็นมา ดังน้ี เรยี ก ภาษีโขนละคร
๒. ให้นักเรียนสืบค้น รวบรวมข้อมูล
• รชั กาลท่ี ๕ และศึกษาเกี่ยวกับประวัติละครไทย
ทรงสนับสนนุ คณะ จากแหล่งเรียนร้ทู ห่ี ลากหลาย
สมยั ธนบรุ ี ละครเอกชน
พระเจ้ากรุงธนบุรี
• รชั กาลท่ี ๖
ได้พระราชนิพนธ์ มีการตั้งกรมมหรสพ

เรือ่ งรามเกยี รติ์ • รชั กาลท่ี ๗
ย้ายกรมมหรสพไปสังกัด
สมัยนา่ นเจา้ สมัยสโุ ขทยั สมยั อยธุ ยา เอาไว้ ๔ ตอน คือ กรมศิลปากร
เป็นการแสดง เกิดละครชาตรี ตอนที่ ๑
มกี ารสนั นษิ ฐาน ฟ้อนรา� และ ละครนอก ละครใน พระมงกฎุ ประลองศร • รชั กาลท่ี ๙
วา่ ละครเรอื่ งแรก แสดงละคร เร่ืองท่ีน�ามาแสดง ตอนท่ี ๒ ละครไทยมีการปรับปรุง
ทนี่ า� มาแสดงคอื แก้บน เชน่ อเิ หนา รามเกยี รติ์ หนมุ านเกยี้ วนางวารนิ รปู แบบท่หี ลากหลายและ
เร่อื ง มโนราห์ ตอนท่ี ๓ ทนั สมัย มสี ถาบันทเี่ ปดิ สอน
สังขท์ อง เจรญิ รุง่ เรอื ง ท้าวมาลีวราชว่าความ วชิ าการดา้ นละครเพม่ิ มากขนึ้
ตอนที่ ๔
มากที่สุดในสมัย ทศกัณฐต์ ั้งพิธี • รชั กาลท่ี ๑๐
ทรงให้อนุรกั ษล์ ะครไทย
พระเจา้ อย่หู วั ทรายกรด ให้คงอยู่สืบไป และทรงเป็น
องคอ์ ุปถัมภก์ จิ กรรม
บรมโกศ

ด้านศิลปวฒั นธรรมต่าง ๆ

อดีต อนาคต
ประวตั นิ าฏศลิ ปแ์ ละการละครของไทย 227

227 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 แนวข้อสอบ O-NET
ep 2 ขัน้ คิดวเิ คราะห์
St St และสรปุ ความรู้
๒.๓ ความสา� คญั ของละครไทย

๓. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ ว่ า ละครสะทอ้ นชีวิตของมนุษย์ ละครชว่ ยพัฒนาอารมณ ์
ใ น ยุ ค ส มั ย ใ ด ที่ ล ะ ค ร ไ ท ย มี ค ว า ม ในเรื่องดแี ละเรือ่ งไม่ดที ่ี สติปัญญา จิตใจของมนษุ ย์
รุง่ เรืองมากท่สี ุด เพราะอะไร เกิดขึน้ ในสงั คม

๔. ให้นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพ่ิมคุณค่า ความสา� คญั
เก่ียวกับความสำ�คัญ คุณค่า และวิธี ของละครไทย
การส่งเสริมและพัฒนาละครไทย
แลว้ สรปุ ความคิดรวบยอด ละครสรา้ งความบันเทงิ ละครสอดแทรกข้อคิด
สนกุ สนาน ผอ่ นคลายให้กับ ทม่ี นุษยส์ ามารถนา� มา
ความส�ำ คัญของละครไทย
ละครสะทอ้ นชวี ติ ของคนเรา มนุษย์ ปรับใช้ในชีวติ ได้
และช่วยสร้างความบันเทิง
พัฒนาอารมณ์ให้กับคนใน วธิ ีการสง่ เสริมและพัฒนา ๒.๔ บคุ คลสา� คญั ของวงการละครไทย
ชมุ ชน ละครไทย พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ วรวรรณากร กรมพระนราธปิ ประพนั ธพ์ งศ์
ประสูติเม่ือวันท่ี ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๐๔ เป็นพระราชโอรสใน
คณุ คา่ ของละครไทย ชมการแสดงละครไทย
ล ะ ค ร ช่ ว ย เ ส ริ ม ส ร้ า ง แ ล ะ มี ส่ ว น ร่ ว ม ใ น พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับเจ้าจอมมารดาเขียน พระองค์ทรงเป็น
จิตใจ พัฒนาสติปัญญา กจิ กรรมตา่ ง ๆ ทเ่ี กย่ี วกบั
การแสดงออก การอยู่ การละครของไทย
ร่วมกันในสงั คม
นักกวีและนักประพันธ์ท่ีมีพระปรีชาสามารถมาก ทรง

พระนิพนธ์บทละครพูดเร่ือง สร้อยคอที่หายไป และ

บทละครเรื่อง สาวเครือฟ้า ท่ีได้รับความนิยมมาก

๕. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม และร่วมกัน ทรงแปลจดหมายเหตุลาลแู บร ์ นรางกโุ รวาท และทรงใช้
วางแผนขน้ั ตอนการปฏบิ ัตงิ าน
นามปากกาว่า ประเสริฐอักษร พระองค์ทรงก่อต้ัง
ep 3 ข้นั ปฏบิ ตั ิ
แหลละงั สกราุปรปควฏาิบมตั ริู้ โรงละครปรีดาลัย ซ่ึงเป็นโรงละครแห่งแรกใน

๖. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสืบค้น ประเทศไทยด้วย พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้า
ข้อมูลและเลือกละครไทยท่ีชื่นชอบ
มากลุ่มละ ๑ เร่ือง จากน้ันร่วมกัน วรวรรณากร กรมพระนราธปิ ประพันธพ์ งศส์ น้ิ พระชนม์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ
ออกแบบและเขียนแผนภาพเกี่ยวกับ พระองค์เจ้าวรวรรณากร
ประวัติความเป็นมาของละครท่ีเลือก เม่ือวันท่ี ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๗๔ ทรงได้รับยกย่อง กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์
และตกแต่งใหส้ วยงาม ใหเ้ ปน็ บดิ าแหง่ การละครรอ้ ง

๗. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันประเมิน 228 ศิลปะ ป.๖
ตรวจสอบความถูกต้องของผลงาน
พร้อมเสนอแนวทางปรับปรุงแก้ไข
ให้ดขี ้ึน

สุดยอดคู่มือครู 228

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

St St St ข้ันปฏิบัติ
และสรุปความรู้
หลงั การปฏิบตั ิ
๒.๕ คณุ ค่าทางด้านงานละครไทย
ละครไทยมีคุณค่าต่อคนในสังคม เป็นการแสดงที่ช่วยพัฒนาสติปัญญา ๘. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป
อารมณ์ จิตใจ สะท้อนวิถีชีวิตความเป็นอยู่ เหตุการณ์ในสังคม เป็นคุณค่าด้าน หลักการ ดงั น้ี
ประสบการณ์ การเรียนรู้ในการด�าเนินชีวิต การอยู่ร่วมกับผู้อ่ืนในสังคม และฝึก
ความคดิ จินตนาการ ซึง่ เปน็ คุณคา่ ทผ่ี ชู้ มจะได้รบั เม่ือได้ชมละครไทย • ละครเป็นศิลปะการแสดงที่เป็น
เร่ืองราวท่ีมีมาช้านาน เป็นศิลปะ
กจิ กรรมพฒั นาการอา่ น การแสดงท่ีสะท้อนชีวิตและสร้าง
ความบันเทิงให้แก่มนุษย์ เป็นศิลปะ
ให้นกั เรยี นอา่ นคา� และความหมายของค�าต่อไปนี้ ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้ให้คงอยู่
สืบไป
คา� ศัพท์ คา� อ่าน ความหมาย

ขรรค์ ขนั ศสั ตราวุธชนดิ หนงึ่ มคี ม ๒ ข้าง ทก่ี ลางใบมีด ep 4
ท้ังหน้าและหลังเปน็ สนั เลก็ คลา้ ยคมรูปหอกดา้ มส้ัน
ขัน้ สื่อสารและน�ำเสนอ
สุขนาฏกรรม สกุ -ขะ-นาด-ตะ-กา� วรรณกรรมโดยเฉพาะประเภทละครที่ลงทา้ ย
ด้วยความสขุ หรอื สมหวงั

ผงั สรุปสาระสา� คัญ ๙. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทน
ออกมาน�ำ เสนอแผนภาพหนา้ ชนั้ เรยี น

ประวัตนิ าฏศิลป์ไทย นาฏศิลป์ไทยเป็นการแสดงท่ีเป็นเอกลักษณ์ของชาติไทย 5ep ข้ันประเมินเพื่อเพิม่ คุณค่า
ประวัตินาฏศิลป์ ท่ีมีมาต้งั แต่สมยั อดตี เป็นสงิ่ ทีแ่ สดงถงึ ความเจริญร่งุ เรอื ง บริการสังคม
และการละครของไทย ของชาตทิ ท่ี รงคุณคา่ และควรคา่ แก่การอนรุ ักษไ์ ว้สืบไป และจติ สาธารณะ

ประวตั ิละครไทย การละครไทยเป็นการแสดงที่เกิดขึ้นมาตั้งแต่สมัยน่านเจ้า ๑๐. ให้นักเรียนนำ�ผลงานนาฏศิลป์ไทย
จนถึงปัจจุบันมีการพัฒนารูปแบบการแสดงเรื่อยมา และละครไทยท่ีชื่นชอบไปจัดเป็น
ให้เข้ากับยุคสมัย แต่ก็ยังคงความเป็นไทยเป็นมรดก นทิ รรศการเพอ่ื เผยแพรค่ วามรใู้ หก้ บั
ของชาตทิ ี่ควรได้รบั การส่งเสรมิ และอนรุ กั ษ์สืบไป ผอู้ ื่น

ประวัตนิ าฏศิลป์และการละครของไทย 229

229 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แนวข้อสอบ O-NET

ตัวช้ีวัด กจิ กรรมการเรียนร้ทู ่ี ๒

ศ ๓.๒ ป.๖/๑

๑. ให้นักเรียนเลือกละครไทยที่สนใจ ๑ เร่ือง แล้วบอกว่าละครเร่ืองนั้นสะท้อน
หรือเกี่ยวข้องกับชีวิตประจ�าวันของนักเรียนอย่างไรบ้าง
๒. ให้นักเรียนเลือกบุคคลส�าคัญของวงการละครไทยท่ีช่ืนชอบ ๑ ท่าน
แล้วสรุปผลงาน ประวัติความเป็นมาของท่าน จากนั้นออกมาน�าเสนอ
หน้าชั้นเรียน
๓. ให้นักเรียนเลือกเหตุการณ์ของละครไทยท่ีเกิดข้ึนในสมัยที่สนใจ ๑ สมัย
แล้ววิเคราะห์ว่าเหตุการณ์เกี่ยวกับละครท่ีเกิดข้ึนในสมัยน้ันส่งผลมาถึง
การละครในปัจจุบันอย่างไรบ้าง จากน้ันออกมาน�าเสนอที่หน้าชั้นเรียน
๔. ให้นักเรียนสรุปความส�าคัญและคุณค่าของละครไทยลงในแผนภาพ
ความคิด ดังน้ี

ความส�าคัญของละครไทย คุณค่าของละครไทย

ความส�าคญั
และคณุ ค่าของ

ละครไทย

แนวค�ำตอบ ค�าถามพัฒนากระบวนการคดิ
๑. ละครไทยมีความส�าคัญต่อคนในสังคมอย่างไร
๑. ท�ำ ใหค้ นในสงั คมผอ่ นคลาย ๒. ละครไทยสมัยใดเจริญรุ่งเรืองมากท่ีสุด เพราะเหตุใด
มคี วามสุข ๓. สมัยอยุธยาการละครไทยเป็นอย่างไร
๒. สมัยรชั กาลที่ ๒ เพราะทรงสนบั สนุน ๔. ละครไทยในปัจจุบันแตกต่างจากอดีตอย่างไร
ละครและเกิดละครตา่ ง ๆ มากมาย ๕. ละครไทยมีคุณค่าต่อนักเรียนอย่างไรบ้าง
๓. เกดิ ละครชาตรี ละครนอก ละครใน
๔. มีความทันสมยั นา่ สนใจมากขึ้น 230 ศลิ ปะ ป.๖
๕. สรา้ งความผอ่ นคลาย บนั เทิงใจ
เมอื่ ไดช้ ม

สุดยอดคู่มือครู 230

จดุ ประกายโครงงาน กลุ่มสาระการเรียนรศู้ ิลปะ
ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๖

ใหน้ กั เรยี นเลอื กโครงงานทกี่ า� หนดให ้ หรอื คดิ โครงงานขน้ึ มาใหม ่ แลว้ ฝกึ ปฏบิ ตั ิ
โครงงานตามข้ันตอนการทา� โครงงาน โดยครูเป็นผชู้ ว่ ยเหลือและใหค้ า� แนะน�า

สาระทัศนศิลป์ : โครงงานออกแบบลายไทยประยกุ ต์
รูปเรขาคณติ สามารถน�ามาออกแบบลายไทยประยุกต์ไดอ้ ยา่ งไร ให้นกั เรยี น
ทดลองน�าเรขาคณิตรูปแบบต่าง ๆ มาออกแบบเป็นลายไทยประยุกต์แบบต่าง ๆ
และน�าไปส�ารวจความคิดเห็น เลือกแบบที่เหมาะสม น�ามาใช้ตกแต่งสิ่งของ
เครอ่ื งใช้ในชวี ติ ประจา� วนั

สาระดนตรี : โครงงานเครอื่ งดนตรมี หศั จรรย์
ให้นักเรียนประดิษฐ์เครื่องดนตรีง่าย ๆ โดยใช้วัสดุเหลือใช้หรือหาได้ง่าย
ตามท้องถ่ินมาประดิษฐ์เป็นเคร่ืองดนตรี ตกแต่งเครื่องดนตรีให้สวยงาม และ
ทดลองเลน่

สาระนาฏศลิ ป์ : โครงงานประดษิ ฐท์ ่าราำ ประเพณที อ้ งถนิ่
ให้นักเรียนเลือกประเพณีในท้องถ่ินที่สนใจ ๑ ประเพณี แล้วประดิษฐ์ท่าร�า
สร้างสรรค์ เพ่อื ส่อื ถงึ ประเพณีน้ัน จากนน้ั ฝกึ ซอ้ มและน�ามาแสดงในงานโรงเรียน

จดุ ประกายโครงงาน 231

231 สุดยอดคู่มือครู

เจนดุริยางค์, พระ. ดุริยางคศาสตร์สากล. พระนคร : โรงพิมพ์ฉัตรตรา, ๒๔๙๗.
ณชั ชา โสคตยิ านรุ กั ษ.์ ทฤษฎดี นตร.ี พมิ พค์ รัง้ ที่ ๒. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พแ์ หง่ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั , ๒๕๔๓.
ธนิต อยู่โพธิ์. ฝึกหัดนาฏศิลป์ไทยเบื้องต้น. กรุงเทพฯ : ธนาคารกสิกรไทย, ม.ป.ป.

. ศิลปะละครรำาหรือคู่มือนาฏศิลป์ไทย. พระนคร : ศิวพร, ๒๕๑๖.
ธรรมศาสตร์, มหาวิทยาลัย. หนังสือประกอบการแสดงนาฏศิลป์และดนตรีไทย. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ๒๕๑๕.
ปาริชาติ จึงวิวัฒนาการ. เอกสารละครสร้างสรรค์. ม.ป.ท., ๒๕๕๕.
พรรัตน์ ดำารุง. การละครสำาหรับเยาวชน. กรุงเทพฯ : สำานักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๔๗.
มนตรี ตราโมท. ดนตรีไทยสมัยอยุธยา. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ๒๕๑๓.

. ศัพท์สังคีต. กรุงเทพฯ : ศิวพร, ๒๕๐๗.
ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔. พิมพ์ครั้งที่ ๒. กรุงเทพฯ :

นานมีบุ๊คส์ พับลิเคชั่นส์, ๒๕๕๖.
. สารานุกรมศัพท์ดนตรีไทย ภาคคีตะ-ดุริยางค์. พิมพ์ครั้งที่ ๒. กรุงเทพฯ : สหมิตรพริ้นติ้ง, ๒๕๔๕.
วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม. พจนานุกรมอังกฤษ-ไทย. กรุงเทพฯ : ซีเอ็ดยูเคชั่น, ๒๕๔๑.
วิพิธทัศนา ชุดระบำา รำา ฟ้อน เล่ม ๒. กรุงเทพฯ : ไทภูมิ พับลิชชิ่ง, ๒๕๕๐.
สมชาย พรหมสุวรรณ. หลักการทัศนศิลป์. กรุงเทพฯ : สำานักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๔๘.
อรวรรณ ขมวัฒนา. สาระ “นาฏศิลป์” ๑๒ ชั้นปี. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว, ๒๕๔๖.
. หนังสือชุด นาฏลีลา ๒, ลีลานาฏกรรม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว, ๒๕๔๖.
Galton Jeremy. The Encyclopedia of Oil Painting Techniques. London : Quarto publishing
plc, 1991.
Jennings Simon. The New Artist’s Manual : The Guide Complete to Painting and Drawing
Materials and Techniques. San Francisco : Chronicle Books, 2008.
Monahan Patricia, Seligman Patrica, and Clouse Wendy. Art School : A Complete painters
Course. London : Bounty Books, 2007.

232 ศลิ ปะ ป.๖

สุดยอดคู่มือครู 232

บันทึก

บันทึก