(1)ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

35

μàÕ¡“æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å °π⁄μ ’‚≈ æ√âÕ¡¥â«¬∑â“« ‘∑∏‘ “√·≈–‡æ’¬‡¡◊Õß®—𠉥â
°√“∫∫ß— §¡∑Ÿ≈¢Õæ√–√“™∑“π« ‘ ßÿ §“¡ ’¡“ μ“¡æ√–√“™‚Õß°“√∑Ë’ ¯˜/ÛÛ μß—È ·μ«à —π∑Ë’
Úˆ ¡’π“§¡ æ.».ÚÙÛ˘ μ√ß°—∫ √.». ÒÒı Õ—π‡ªìπªï∑Ë’ Ú˘ „π√—™ ¡—¬¢Õßæ√–∫“∑
 ¡‡¥Á®æ√–®≈ÿ ®Õ¡‡°≈Ⓡ®“â Õ¬ŸàÀ«— √—™°“≈∑Ë’ ı ¡’¢π“¥¥“â 𬓫 ˜ «“ ¥â“π°«â“ß ı «“
Õ‚ÿ ∫ ∂À≈ß— ‡¥¡‘ ¡¢’ π“¥°«“â ß ¯ ‡¡μ√ ¬“« ÒÚ ‡¡μ√ °Õà  √“â ߥ«â ¬‰¡â À≈ß— §“¡ßÿ ¥«â ¬ ß— °– ’
§«∫§ÿ¡°“√°àÕ √â“ß‚¥¬æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å °π⁄μ ’‚≈ ¿“¬„πÕÿ‚∫ ∂ª√–¥‘…∞“πæ√–
ª√–∏“ππ“¡«à“ "æ√–æÿ∑∏®ÿ≈®Õ¡‡¡◊Õß" ´÷Ëßæ√–Õ“®“√¬å‡ “√å ‡ªìπºâŸ √â“ßÕÿ‚∫ ∂À≈—ßπÈ’
¥”√ßÕ¬Ÿà¡“‰¥â ˜Ù ªï μÕà ¡“æ√–§√ªŸ √–®—°…Õå ∫ÿ ≈§≥ÿ (æ√–¡À“ ∏ÿ ’√å ¿∑∑⁄ ‘‚¬) ‰¥∑â ”°“√
√◊ÕÈ ∂Õπ ‡æ√“–™”√ÿ¥∑√¥ÿ ‚∑√¡¡“°®π„™â°“√‰¡à‰¥â

μàÕ¡“‡¡Õ◊Ë ªï æ.».Úıˆ ®ß÷ ‰¥â∑”°“√°àÕ √“â ßÕ‚ÿ ∫ ∂À≈ß— „À¡¢à ÷πÈ ¡¢’ π“¥°«“â ß
ÒÚ ‡¡μ√ ¬“« ÛÙ ‡¡μ√·≈–‰¥âÕ≠— ‡™‘≠æ√–ª√–∏“π "æ√–æÿ∑∏®ÿ≈®Õ¡‡¡Õ◊ ß" Õߧ‡å ¥‘¡
¢÷πÈ ª√–¥‘…∞“π ‡ √®Á  ‘πÈ  ¡∫√Ÿ ≥废°‡ªπì æ∑— ∏ ’¡“ ‡¡Õ◊Ë «π— ∑’Ë Úı °ÿ¡¿“æπ— ∏å æ.».ÚıÛÚ
 È‘π§“à °Õà  √“â ߪ√–¡“≥ ÒÚ ≈“â π∫“∑

«—¥∫√Ÿ æ“√“¡

æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å ∑à“π™Õ∫§«“¡ ß∫·≈–∑’Ë«‘‡«° ¥—ßπ—Èπ‡¡◊ËÕ«—¥‡≈’¬∫¡’»‘…¬å
‡æË‘¡¡“°‡¢â“ ‡æË◊Õπ À∏√√¡‘°¡“°¢÷Èπ‡√Ë◊Õ¬Ê ∑à“π®÷ßÀ“∑’Ë«‘‡«°·Ààß„À¡à ‡ªìπ∑’Ë«‘‡«°¥’¡“°
Õ¬∑Ÿà “â ¬‡¡◊Õß À“à ߉°≈ºâŸ§π‰ª∑“ß∑‘»μ–«—πÕÕ° √–¬–∑“ß√“« Ò °¡.®“°«¥— ‡≈’¬∫  ∂“π∑’Ë
·Ààßπ’ȇªìπ«—¥‡°à“·°à¡“°àÕπ ·μà√°√â“ß¡“π“πÀ≈“¬ªï ¡’‚∫ ∂å‡°à“§√Ë”§√à“À≈—߇≈Á°Ê∑’Ë√Õ
°“√∫Ÿ√≥–ªØ‘ —ߢ√≥Õå ¬ÀàŸ ≈—ßÀπË÷ß √Õ∫∫√‡‘ «≥π—Èπ‡μ¡Á ‰ª¥â«¬μπâ Àπ“¡§¡

À≈ß— ®“°‡ √®Á ¿μ— μ°‘®‡√’¬∫√âÕ¬·≈«â ∑à“π°ÕÁ Õ°‡¥π‘ ®“°«¥— ‡≈’¬∫¡ÿàß¡“À“∑Ë’«‘‡«°
¬ß— ‚∫ ∂√å “â ßÀ≈ß— πÈ’ ¬¥÷ ‡Õ“‡ªπì ∑∫Ë’ ”‡æ≠Á ‡æ¬’ √‡®√≠‘ ∏√√¡°√√¡∞“π‡ªπì ª√–®” ‡°¬Ë’ «°∫— ‡√Õ◊Ë ßπÈ’
∑à“πæ√–§√æŸ ∫‘ ≈Ÿ ∏√√¡¿“≥ (‚™μ‘ Õ“¿§‚⁄ §) «—¥¿‡Ÿ ¢“·°«â °≈“à «‰«â«à“ "æ√–Õ“®“√¬‡åà  “√‡å ≈“à
«“à ...„πμÕπ‡¬πÁ °Õà π∑∑’Ë “à π®–‡¥π‘ ∑“ß°≈∫— «¥— ‡≈¬’ ∫ ∑“à π‰¥‡â ¢“â ‰ª°√“∫æ√–ª√–∏“π ∑”«μ— √
 «¥¡πμåÕ∏‘…∞“π®‘μ ¢Õ„À⺟⡒ƒ∑∏Ï‘¥≈∫—π¥“≈„Àâ ∂“π∑’Ë·Ààßπ’ȉ¥â‡ªìπ«—¥ ¡∫Ÿ√≥å·∫∫

๕๑ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

36

¿“æÕÿ‚∫ ∂‡°à“ (¥â“πÀπâ“) ¿“殓°Àπß—  Õ◊ ™«’ ª√–«μ— ‘ ·≈–ªØª‘ ∑“¢Õßæ√–Õ“®“√¬å
Ωπôí Õ“®“‚√ ¿“æ·∫∫π’ȉ¡à¡’·≈«â ‡æ√“–ª®í ®∫ÿ π— Õÿ‚∫ ∂
‡°à“À≈—ßπÈ’ ‰¡à¡À’ ≈—ߧ“¡ÿß°√–‡∫Õ◊È ßÕ¬à“ß∑‡’Ë ÀÁπ  «à π∞“π
Õÿ‚∫ ∂·≈–ºπß— °ÁÀ≈¥ÿ √Õà π™”√¥ÿ ¥ß— ¿“æ¢â“ß≈à“ßπÈ’

¿“æÕ‚ÿ ∫ ∂«¥— ∫Ÿ√æ“√“¡ ª®í ®ÿ∫—ππ’È ´¡âÿ ª√–μ«Ÿ ¥— ∫Ÿ√æ“√“¡¥“â π∑‘»‡ÀπÕ◊

ตามรอยธุดงควัตร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล ๕๒

ÀÕ‰μ√«—¥∫Ÿ√æ“√“¡ æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å
ÀÕ‰μ√«—¥∫Ÿ√æ“√“¡„π‡¢μ‡∑»∫“≈
37
‡¡Õ◊ ß ‡ªπì ÀÕ‰μ√∑ Ë’ √“â ߉«∫â π∫° ≈°— …≥–
Õ“§“√‡ªπì ‡√Õ◊ π‰¡â Ú À≈ß— §à°Ÿ —π ¬°æπ◊È
 Ÿß¥«â ¬‰¡â°≈¡À≈—ß≈– ¯‹ μπâ (∫“ß∑“à π
«à“ √â“߉«â°—π°“√√∫°«π®“° —μ«å„À≠à
ª√–‡¿∑™â“ß-‡ ◊Õ ‡ªìπμâπ) ¡’™“π‡™◊ËÕ¡
Õ“§“√∑ß—È Ú À≈ß— (ª®í ®ÿ∫—πæ—ßÀ¡¥·≈â«)
Ω“ºπ—ß Õ“§“√‡ªìπ·∫∫°â“ߪ≈“  à«π
ª√–°Õ∫ÕË◊πÊ ‰¡àÕ“®¡Õ߇ÀÁπ√Ÿª·∫∫
‰¥™â ¥— ‡®π ‡πÕ◊Ë ß®“°Õ“§“√∑ßÈ— Ú À≈ß— Õ¬àŸ
„π ¿“æ™”√ÿ¥∑√¥ÿ ‚∑√¡¡“° �

¿“æÀÕ‰μ√‚∫√“≥«—¥∫√Ÿ æ“√“¡ ®.Õÿ∫≈√“™∏“π’ «“à °—π«“à  “‡Àμ∑ÿ  Ë’ √“â ߇ “ Ÿß
‡ªπì 懑 »… °Á‡æÕ◊Ë „Àâæâπ®“°°“√√∫°«π¢Õß μ— «μå “à ßÊ ‡™πà ‡ ◊Õ-™â“ß ‡ªπì μâπ

´¡ÿâ ª√–μ«Ÿ —¥∫Ÿ√æ“√“¡ ¥â“π∑‘»μ–«π— μ°

๕๓ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล

ต่่อไปในอนาคตอันั ใกล้้นี้�้ ท่่านได้้อธิิษฐานเป็น็ ประจำ�ำ ทั้้�งก่่อนทำ�ำ สมาธิภิ าวนา และก่่อน
เลิิกจะกลับั มิไิ ด้้ขาด ท่่านบอกว่่าก่่อนทำ�ำ ความเพีียรทุุกครั้้�ง ท่่านต้้องไหว้้พระสวดมนต์ก์ ่่อน
โดยที่ท�่ ่่านบอกว่่า การทำำ�ความเพีียร ก็็คือื การทำ�ำ จิิตของเราให้้สงบนั่่�นเอง เมื่อ� เราทำำ�วัตั ร
สวดมนต์์ก่่อนจิิตใจของเราก็็สงบ เป็็นการป้้องกัันจิิตของเราไม่่ให้้ฟุ้้�งซ่่านไปในอารมณ์์อื่ �น
ทั้้ง� กายทั้้ง� ใจตื่�นตัวั อยู่�ตลอดเวลา ทำำ�ให้้รู้�ส้ ภาวะของตัวั เอง สภาวะ ก็ค็ ืือ ภาวนา นั่่�นเอง
ต่่อจากนั้้�นพระอาจารย์์เสาร์์ก็็พาพระอาจารย์์มั่�นออกเที่�่ยวธุุดงค์์ไปทางบ้้านคำ�ำ บง
(บ้้านเกิดิ ของท่่านพระอาจารย์ม์ั่�น) แล้้วต่่อไปพำำ�นักั ที่่�ภููหล่่น ทำ�ำ ให้้ท่่านพระอาจารย์์ทั้้�งสอง
องค์์ได้เ้ ริ่�มออกเที่่ย� วธุุดงค์์รอนแรมกลางขุุนเขาไพรลึึกร่่วมกัันตั้้ง� แต่บ่ ััดนั้้น� เป็น็ ต้น้ มา
ครั้้�นเมื่อ� พระอาจารย์์เสาร์ไ์ ด้้เที่่�ยวธุดุ งค์์ไปได้้ไม่่ถึึง ๗ วััน สถานที่่ว� ััดร้้างที่ท�่ ่่าน
พระอาจารย์์เสาร์์ได้้อธิิษฐานไว้้แล้้วนั้้�น ก็็มีีพระอาจารย์์องค์์หนึ่่�งซึ่่�งเป็็นอาจารย์์ของท่่าน
ก็ค็ ือื ท่่านพระครููสีีทา ชยเสโน (พระกรรมวาจาจารย์์ของท่่าน) แห่่งวัดั ศรีีทอง ออกไปทำำ�
ความเพีียรที่�่นั่่น� ท่่านเห็น็ บริเิ วณนั้้�นเป็็นป่่าที่�เ่ งียบสงัดั ดีี เหมาะอย่่างยิ่ง� สำำ�หรัับบำ�ำ เพ็็ญเพีียร
ประกอบกัับโบสถ์์มีีสภาพทรุุดโทรม ท่่านจึึงเกิดิ ศรััทธาขึ้�นมาทันั ทีี พอวันั หลัังท่่านออกไป
บำ�ำ เพ็ญ็ เพีียรอีีก ก็็ได้้เรีียกศิษิ ย์์วััดติิดตามออกไปถากถางพงไม้้ที่่�ขึ้�นเป็็นป่่ารกทึึบ พร้้อม
ทำ�ำ ความสะอาดไปด้้วย ส่่วนตัวั ท่่านก็ป็ ระกอบความเพีียรไปเรื่�อย ๆ ทุกุ วััน พอตกเย็็นจึึงเดินิ
กลัับวััด
อยู่ม� าวันั หนึ่่�งขณะที่่�ตะวัันกำำ�ลัังจะบ่่ายคล้้อยแล้้ว พระเจ้้าวรวงศ์เ์ ธอกรมหลวง
สรรพสิิทธิิประสงค์์ เจ้้าเมือื งอุุบลราชธานีีในสมัยั นั้้�น ได้้ขี่่ช� ้้างออกตรวจคนเมืืองพร้้อมด้้วย
ทหาร พอมาถึึงบริเิ วณนั้้น� ท่่านข้้าหลวงได้้ยินิ เสีียงคนตััดไม้้ ด้้วยความสงสััยว่่าใครมาพัักร้้าง
ถางพงที่่�นั่่น� จึึงให้้ทหารวิ่ง� ไปดูู แล้้วกลัับมารายงานว่่า “ญาคููสีที า” ท่่านได้้ให้้เด็ก็ วัดั ถางป่า่
รอบโบสถ์ร์ ้้าง ท่่านข้้าหลวงได้้ยิินดัังนั้้�นจึึงให้้ทหารวิ่ง� กลับั ถามอีีกว่่า “ท่่านญาคูู จะอยู่�เอง
หรือื ” ท่่านได้้ให้้ทหารกลัับมารายงานว่่า “ถ้า้ มีีคนศรััทธาสร้้างวัดั ให้้ก็จ็ ะอยู่� ถ้า้ ไม่่มีีใครสร้้าง
ให้้ก็็จะไม่่อยู่”� เมื่ อ� ท่่านข้้าหลวงได้้ยินิ ดังั นั้้�นก็ไ็ ม่่พููดอะไร แล้้วเดิินทางกลัับเข้้าสู่ต� ััวเมืือง

ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล ๕๔

ต่่อไป ส่่วนพระครููสีีทาก็อ็ ยู่ต� ่่อจนถึึงตอนเย็็นจึึงพาศิษิ ย์์วััดเดิินทางกลัับวัดั ตามเดิิม
พอถึึงเช้้าวัันรุ่�งขึ้น� พระเจ้้าวรวงศ์เ์ ธอกรมหลวงสรรพสิิทธิิประสงค์์ ข้้าหลวง
ต่่างพระองค์ใ์ นสมัยั นั้้�น ได้้สั่่�งเบิิกนัักโทษจากเรืือนจำำ�* ทั้้�งหมดให้้ออกไปถากถางพงหญ้้า
ป่า่ รกแถบนั้้น� เป็็นการใหญ่่จนบริเิ วณโบสถ์์เตีียนโล่่ง เหลือื เฉพาะต้้นไม้้ใหญ่่ แล้้วสร้้างวัดั
ขึ้�นมาใหม่่ ถวายท่่านพระครููสีีทา เรีียกว่่า “วัดั บูรู พาราม” มาจนกระทั่่�งปััจจุุบันั นี้้�”

* เรือื นจำ�ำ ในสมััยนั้้น� ตั้�งอยู่ท� ี่่ส� โมสรข้้าราชการพลเรือื นบริิเวณใกล้้ศาลหลัักเมืืองในบัจั จุุบันั

ศิษย์เอก

ศิษิ ย์์เอกของพระอาจารย์์เสาร์์ กนฺตฺ สีีโล คือื ท่่านพระอาจารย์ม์ ั่่�น ภูรู ิทิ ตฺโฺ ต เมื่�อ
กล่่าวถึงึ องค์์ใดองค์ห์ นึ่�งจะขาดเสียี อีีกองค์ใ์ ดองค์์หนึ่�งไปมิิได้้
ท่า่ นหลวงตาพระมหาบััว ญาณสมฺฺปนฺฺโน กล่่าวไว้ใ้ นหนัังสืือประวััติทิ ่่านอาจารย์์
มั่�น ภููริทิ ตฺฺโต ว่า่
พระอาจารย์แ์ ละศิษิ ย์์ทั้�งสององค์น์ ี้้�รักั และเคารพกันั มาก ไปที่�ไหนท่า่ นชอบไป
ด้้วยกัันทั้�งในพรรษาและนอกพรรษา จนหลาย ๆ ปี ี ต่่อมากระทั่�งลุุล่่วงถึึงมัชั ฌิมิ วััย จึงึ แยก
ห่่างกันั อยู่่� ช่ว่ งเวลาพักั จำำ�พรรษาแต่่ก็ไ็ ม่่ห่า่ งไกลกัันมากนััก พักั อยู่�พอไปมาหากันั ได้้สะดวก
มีบี ่่อยครั้�งที่่�จำ�ำ พรรษาอยู่�ร่วมกันั ในวััยกลาง ระยะนี้�อาจเกี่�ยวกับั บรรดาลููกศิิษย์ล์ ููกหาซึ่�งต่า่ ง
ก็ม็ ีีมาก และเพิ่�มขึ้�นมากด้้วยกััน ถ้า้ จำำ�พรรษาอยู่�ร่วมกันั ถ้้ารวมศิิษย์์พระอาจารย์์เสาร์์
กนฺฺตสีีโล และศิษิ ย์พ์ ระอาจารย์ม์ั่�น ภููริทิ ตฺฺโต จะเป็น็ การยากลำ�ำ บากในการจัดั ที่่�พักั อาศััย
จึงึ ต้้องแยกกันั อยู่่�จำำ�พรรษา เพื่�อเป็น็ การแบ่ง่ เบาภาระในการจััดที่่�พักั อาศััยไปได้บ้ ้า้ ง กอปร
กัับพระอาจารย์์์เ� สาร์์ และท่่านพระอาจารย์ม์ั่�นขณะที่�แยกกัันอยู่่�จำ�ำ พรรษาหรือื นอกพรรษา
ก็็ตาม จะรู้้�สึกคิดิ ถึึงกันั มากและเป็็นห่ว่ งกัันมาก เวลามีีพระที่�เป็็นลูกู ศิิษย์์ของแต่ล่ ะฝ่่ายมา
กราบนมััสการ ต่่างจะต้้องถามถึงึ ความสุุขทุกุ ข์์ของกัันและกันั ก่่อนเรื่�องอื่�น ๆ จากนั้�นก็็ฝาก

๕๕ ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สโี ล

บอกข่า่ วคราว และฝากความเคารพคิดิ ถึึงไปกับั พระลูกู ศิษิ ย์ท์ี่�มากราบเยี่�ยมตามสมควรแก่่

“อาวุโุ สภัันเต” ในทุุก ๆ ครั้�งไป

พระอาจารย์์ทั้�งสององค์ท์ ่่านมีีความเคารพคุุณธรรมของกัันและกัันมาก ไม่ว่ ่่าจะ

อยู่�ใกล้้หรือื ห่า่ งไกลกันั เวลาท่า่ นพระอาจารย์ท์ั้�งสอง องค์์ใดองค์ห์ นึ่�งพููดปรารภถึึงกันั และ

กัันให้บ้ รรดาลููกศิษิ ย์ฟ์ ังั นั้�น จะมีีแต่่คำ�ำ ที่่�เต็ม็ ไปด้้วยความเคารพยกย่อ่ งสรรเสริญิ โดยสุุดหััว

จิติ หมดหััวใจ ความสัมั พันั ธ์์ระหว่่างอาจารย์์และศิษิ ย์ส์ ายนี้้� นับั วัันยิ่�งผููกพันั แน่น่ แฟ้้น เป็น็ ที่� æ√–Õ“®“√
น่า่ เคารพยิ่�ง เป็็นแบบอย่่างให้้ศิษิ ยานุุศิิษย์ไ์ ด้้ยึึดถืือสืืบทอดปฏิบิ ัตั ิกิ ันั ต่อ่ ๆ มา
41

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

ความผููกพันั อัันล้ำ�ำ �ลึกึ นี้้� สุดุ ที่�จะพรรณนา 41

ให้้หมดสิ้ �นได้้ มีีบัันทึึกเกร็็ดประวััติิที่ �หาได้้ยากยิ่ �ง

กล่่าวถึึงความสััมพัันธ์์แต่่ครั้ �งดัังเดิิมของท่่านทั้ �งสอง

ไว้้ในหนัังสือื ภูหู ล่่น ที่่�รวบรวมบันั ทึกึ ไว้้โดย พระครูู æ√–§√°Ÿ ¡≈¿“«
กมลภาวนากร (สีที น กมโล) วัดั ภููหล่่น อ.ศรีีเมืืองใหม่่

จ.อุุบลราชธานีี ดังั นี้�... æ√–§æ√Ÿ°√¡–≈∫¿“Ÿ√«πæ“°“√®‡®““â √Õ¬“«∑å“ ß—È «—¥ ¿ÕÀŸ ß≈πà∑“à π

ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล ๕๖ À≈«ßªŸ¡É Ëπ— ¿Ÿ√∑‘ μ⁄‚μ (ª√–«μ— ‘°àÕπ∑Ë∑’ à“π®

æ√–∫Ÿ√æ“®“√¬∑å È—ß Õß∑“à π ∑à“π‰¥â∫√√晓 ‡ªìπ “¡‡≥√‡¡ÕË◊ ∑“à
À≈«ßª¡ÉŸ Ëπ— ¿√Ÿ ‘∑μ⁄‚μ (ª√–«μ— °‘ àÕπ∑∑’Ë “à π®–Õªÿ  ¡∫∑)

æ√–§√°Ÿ ¡≈¿“«π“°√ ‡®â“Õ“«“ «—¥¿ŸÀ≈πà

æ√–∫√Ÿ æ“®“√¬∑å Èß—  Õß∑à“π

À≈«ßª¡ÉŸ πË— ¿Ÿ√‘∑μ⁄‚μ (ª√–«—μ‘°àÕπ∑Ë’∑“à π®–Õÿª ¡∫∑)
∑à“π‰¥∫â √√晓 ‡ªìπ “¡‡≥√‡¡ÕË◊ ∑à“πÕ“¬ÿ‰¥â Òı ªï μ√ß°—∫ªï√–°“ æ.».ÚÙÚ¯

∑‚’Ë ∫ ∂«å ¥— ∫“â π§”∫ß ‚¥¬¡≠’ “∑“à π‚§μ√ ∫“â πμßÿ ≈ßÿ °≈“߇ªπì ∫√√晓®“√¬å (∫“â πμßÿ ≈ßÿ °≈“ß
μÈß— Õ¬àŸÀà“ß®“°∫â“π§”∫ߪ√–¡“≥ Û °‚‘ ≈‡¡μ√) ∑à“π‰¥â≈“ °‘ ¢“μ“¡§”√âÕߢբÕß∫‘¥“
‡æËÕ◊ ÕÕ°‰ª™«à ¬ß“π∑“ß∫â“π ‡¡◊ËÕ∑à“πÕ“¬‰ÿ ¥â Ò˜ ªï

æ√–Õ“®“√¬å‡ “√∏å ¥ÿ ߧ∂å ÷ß°¥ÿ ‡¡Á°

ª√–¡“≥ªï æ.». ÚÙÛÙ - ÚÙÛı æ√–Õ“®“√¬å‡ “√剥⇥‘π∏ÿ¥ß§å¡“æ—°∑’Ë
°¥ÿ ‡¡Á°* ´Ëß÷ Õ¬Ÿà„°≈â°—∫∫â“π§”∫ß (√–¬–∑“ß√“« Ú °.¡.) ∑π’Ë Ë’‡ªπì ªÉ“√¡à √π◊Ë μ¥‘ °—∫≈”À⫬
¬“ß∑’ˉÀ≈≈ß¡“®“°¿ŸÀ≈àπ ¡’πÈ”μ≈Õ¥∑—Èßªï ·¡â®πªí®®ÿ∫—ππÈ’™“«∫â“π§”∫ß·≈–À¡Ÿà∫â“π
„°≈⇧¬’ ß ¬ß— ‰¥âÕ“»¬— ¥◊¡Ë °π‘ ‡¡Õ◊Ë ¬“¡¢“¥·§≈π„πÀπâ“·≈ßâ °ÿ¥‡¡Á°πÈ’¬ß— ‡ªπì ªÉ“√¡à √Ëπ◊ ¥Õ’ ¬Ÿà
„πª®í ®∫ÿ π— ‡æ√“–™“«∫“â π§”∫߉¥â‡ÀÁ𧫓¡ ”§≠— ¢Õß ∂“π∑Ë’∏¥ÿ ߧåæ√–∫Ÿ√æ“®“√¬å ‡¡ËÕ◊
§√—Èß ¡—¬∑Ë’æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å∑à“π‰¥â¡“æ—°∫”‡æÁ≠‡æ’¬√Õ¬Ÿàπ—Èπ °ÿ¥‡¡Á°¬—߇ªìπªÉ“∑Ë’√°™—Ø
‰ªμ≈Õ¥·π«¢Õß≈”À⫬¬“ß ºŸâ‡≤à“∑Ë’‡≈à“ª√–«—쑉¥â‡≈à“„Àâøíß«à“ æÕ∂÷ßμÕπ°≈“ߧ◊ππ—Èπ
· π‡ª≈’ˬ«¬ßË‘ π°— ¬“°∑®Ë’ –¡„’ §√°≈“â ÕÕ°‰ªÀ“∑“à πæ√–Õ“®“√¬‡å  “√å§π‡¥’¬«

* °¥ÿ §Õ◊ ≈”π”È ∑ªË’ ≈“¬¢“¥Àâ«ß (ª≈“¬°¥ÿ ) * ‡¡Á° §Õ◊ μâπ –‡¡°Á

๕๗ ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสโี ล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

42

°ÿ¥‡¡Á°
 ∂“π∑æË’ √–Õ“®“√¬å‡ “√å
‡§¬¡“ª°í °≈¥æ”π°—
·≈–À≈àÕæ√–æ∑ÿ ∏√Ÿª

«¥— ∫“â π§”∫ßÕ¬μŸà √ߢ“â ¡∫“â π‡°¥‘
¢ÕßÀ≈«ßªÉŸ¡—πË ∑’´Ë ÷ËßÕߧ∑å “à π‡§¬
∫√√晓‡ªìπ “¡‡≥√Õ¬Ÿà Ú ªï

∫Õà πÈ”∑’°Ë ¥ÿ ‡¡Á°
´ßË÷ ¡π’ ”È ‡μ¡Á ‡ª¬òï ¡μ≈Õ¥‡«≈“

°Ë∑’ Õº“â À≈«ßªÉ¡Ÿ Ë—π μ—Èß·μà§√—ßÈ
¬ß— ‡ªπì ¶√“«“ ∑’μË °∑Õ¥¡“∂ß÷ √πàÿ ‡À≈π
(§ÿ≥‰°√»√ ®—π∑∫μÿ √ ∑¬Ë’ ◊π∂◊Õ‰¡â„π¿“æ)

ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล ๕๘

หลวงปู่ทั้งสองพบกันครั้งแรก

หลวงปู่�มั่�น (ตอนท่า่ นเป็น็ ฆราวาสอยู่�) ไปพบกับั พระอาจารย์์เสาร์ค์ รั้�งแรกที่่�กุดุ เม็ก็
และได้ม้ อบตััวเป็น็ ศิิษย์์ พระอาจารย์เ์ สาร์ไ์ ด้้ขอเอาหลวงปู่�มั่�นไปบวชจากโยมพ่อ่ โยมแม่่
ของท่า่ นในสถานที่่�กุุดเม็็กนี้�เอง ผู้้�เล่า่ ประวััติิเล่า่ ว่า่ หลวงปู่�มั่�นเทียี วเข้้าเทียี วออกประจำ�ำ
บางคืืนก็็ไม่่กลับั เข้้าไปนอนที่่�บ้้าน อยู่่�ฝึึกสมาธิิ และเพื่�ออุุปัฏั ฐากท่่านอาจารย์์เสาร์ ์ คำ�ำ พื้้�นบ้า้ น
จากผู้�เล่า่ ประวัตั ิิ “เผิ่่�นนั่่�นแหล่ว่ เทีียวเข้า้ เข้้าเทียี วออกดู๋๋ก� ว่า่ หมู่� ล้้างบาตร เช็็ดบาตร
ต้้มน้ำ�ำ� ฮ้้อน น้ำ�ำ�อุ่่�น รับั เคนของเผิ่่�นประจำ�ำ ลางเทื่่�อกะอยู่�จนเหมิิดมื้้�อเหมิิดคืืนกับั อาจารย์์
เผิ่่น� ฮอดบ่่เข้้าเมืือนอนเฮืือน เผิ่่�นว่า่ อยู่่�หัดั กรรมฐานกัับหลวงปู่่เ� สาร์น์ ั่่�นแหล่ว่ ผู้�ชวนเอา
เผิ่่�นไปบวชนำำ� เผิ่่�นว่า่ โตไปบวชกัับเฮาน้อ้ ” และอีกี ตอนหนึ่�งเล่่าว่่า ท่า่ นอาจารย์์ใหญ่่
ที่�อยู่�เมือื งอุบุ ลฯ สั่�งลงมาว่า่ ให้น้ ำำ�เอาผู้�ที่�ชื่�อมั่�นขึ้�นไปบวช ท่า่ นจึึงได้ข้ึ้�นไปบวชพร้้อมกับั คณะ
ญาติพิ ี่่�น้้องของท่า่ น (พระครูกู มลภาวนากรถามว่่า อาจารย์ใ์ หญ่ท่ ่า่ นนั้�นจะใช่พ่ ระอาจารย์์
เสาร์์หรืือไม่่ ตอบมาว่่า “หั่่ง� สิิแม่่นตั๊๊ว� ของเป็็นอาจารย์์ของเผิ่่น� เผิ่่น� ถืือเป็น็ อาจารย์์
เผิ่่�นยังั สั่ง� มาอีกี ว่่า ให้น้ ำำ�ผู้้�ลำ�ำ หม่ว่ น ๆ นั้้�นเด้อ้ ขึ้้น� มาบวช” และในคืนื ก่่อนที่�จะอุุปสมบท
ของท่่าน ด้้วยสาเหตุทุี่�หมอลำำ�ไม่ม่ า อีกี ทั้�งทนการรบเร้า้ จากผู้�เฒ่า่ ผู้้�แก่่ ญาติิ และเพื่�อน
ไม่่ได้้ ท่่านจึงึ ได้ข้ึ้�นไปลำำ�แทน เล่า่ กัันว่่า ท่่านลำ�ำ เดินิ นิิทานพื้�นเมืืองอิิสานได้เ้ พราะและจัับใจ
ผู้้�ฟัังมาก ถึึงกับั มีีผู้�เฒ่า่ ผู้�แก่่นั่�งฟัังน้ำำ��ตาซึมึ คลอเบ้า้ ไปด้ว้ ย
ผู้�เล่า่ ประวััติเิ ล่า่ ว่่า ท่่านถูกู พระอุุปัชั ฌาย์ด์ ุเุ อา จนจะไม่่ยอมทำ�ำ การอุุปสมบทให้้
และยัังดููพวกญาติิโยมที่่�ยุุให้้ท่่านขึ้�นไปลำำ�ด้้วย จนพระอาจารย์์ของท่่านต้้องได้้เข้้าไปขอ
ขมาโทษแทน พระอุปุ ััชฌาย์์จึงึ ได้้ยอมทำ�ำ การอุุปสมบทให้้
คำ�ำ ที่เ�่ ล่่าว่่า “พระอาจารย์ข์ องท่่านได้้เข้้าไปขอขมาโทษแทน” กัับ “ท่่านอาจารย์์
ใหญ่่ที่อ�่ ยู่เ� มืืองอุุบลสั่�งลงมาให้้นำำ�เอาผู้้�ที่ช�่ื่อ� มั่น� ขึ้น� ไปบวช” และ “ให้้นำ�ำ เอาผู้ท้� ี่่�ลำำ�เก่่ง ๆ นั่่น�
แหละขึ้น� มาบวช” จะเป็็นท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์หรือื ไม่่ พระครูกู มลภาวนากร เล่่าว่่า เกรง
ว่่าจะเป็น็ การล่่วงเกินิ พระบููรพาจารย์์ เพราะผู้้เ� ล่่าประวัตั ิิก็ไ็ ม่่ได้้ยืนื ยัันชััดเจน เล่่าเพีียงว่่า
เป็น็ พระอาจารย์ข์ องท่่านเท่่านั้้�น จึึงขอผ่่านข้้อความบางตอนไป และขอให้้ท่่านผู้�้รู้�้พิิจารณา

๕๙ ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

44

¿ÀŸ ≈àπ Õ.»√’‡¡◊Õß„À¡à ®.Õ∫ÿ ≈√“™∏“π’
‡™◊ËÕ°—π«à“‡ªπì  ∂“π∑˪’ ∞¡ ¡∂«‘ªí  π“°√√¡∞“π¢Õßæ√–Õ“®“√¬¡å πË— ¿Ÿ√‘∑μ⁄‚μ

∫π¿ÀŸ ≈àπ ¡’∂”È ∑’ªË Ø‘∫—μ∏‘ √√¡¢Õß
æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å·≈–À≈«ßª¡ŸÉ —πË ∑Ë’
‰¥â√—∫°“√∫Ÿ√≥–·≈«â ‡ªìπÕ¬“à ߥ’

ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล ๖๐

ในถ้้อยคำ�ำ บอกเล่่าที่�ได้้เขีียนมาแล้้วนั้�นอีกี ครั้�งหนึ่�ง เพราะเป็น็ ภาษาพื้�น ๆ ซื่่�อ ๆ ของผู้�เล่่า
ประวััติิที่่�จำำ�เหตุกุ ารณ์ไ์ ด้ใ้ นสมัยั นั้�น ซึ่�งแต่ล่ ะท่่านล้้วนสูงู ด้ว้ ยวัยั วุฒุ ิิ คืือ ๙๐ ถึึง ๑๐๐ ปีีเศษ
ก็็มีี

พ.ศ. ๒๔๓๖
ปฏิบัติธรรมที่ภูหล่น

ตอนนั้�นปีี พ.ศ. ๒๔๓๖ หลังั จากพระอาจารย์เ์ สาร์บ์ วชได้้ ๑๔ พรรษา ก็ไ็ ด้น้ ำ�ำ
ศิษิ ย์เ์ อกจากบ้า้ นคำำ�บงผู้้�มีีชื่�อว่า่ มั่่�น แก่่นแก้ว้ เข้า้ รัับการอุปุ สมบทเป็น็ พระภิิกษุุ ในคณะ
ธรรมยุตุ ณ วััดศรีีทอง (วััดศรีีอุบุ ลรััตนาราม) อำำ�เภอเมือื งอุบุ ลราชธานีี โดยมีี พระอริิยกวีี
(อ่อ่ น) เป็็นพระอุุปััชฌาย์์ พระครููสีีทา ชยเสโน เป็็นพระกรรมวาจาจารย์์ พระครูู
ประจัักษ์อ์ ุบุ ลคุุณ (สุ่�ย) เป็น็ พระอนุุศาสนาจารย์์ เมื่�อวัันที่่� ๑๒ มิิถุนุ ายน พ.ศ. ๒๔๓๖
พระอุุปัชั ฌาย์์ ให้ฉ้ ายานามว่่า “ภูรู ิทิ ตฺฺโต” หลัังจากอุุปสมบทกรรมแล้้ว พระอาจารย์์มั่�น
ภููริทิ ตฺฺโต ได้ก้ ลับั มาพำ�ำ นักั ฝึึกอบรมอยู่�ในสำ�ำ นัักวิปิ ัสั สนาวััดเลียี บของพระอาจารย์เ์ สาร์์ กนฺฺต-
สีโี ล ซึ่่�งต่่อมาศิิษย์ท์ ่า่ นนี้�เป็็นศิษิ ย์์เอกที่่�มีชีื่�อเสีียง เป็็นเพชรน้ำ�ำ �เอกที่�ไม่ม่ ีีความด่่างพร้อ้ ยเลย
มีปี ระวััติงิ ดงามยิ่�ง เป็น็ อาจารย์ท์ างวิิปััสสนาชั้�นเยี่�ยมที่่�มีศี ิษิ ยานุุศิษิ ย์ม์ ากมาย มีีคนเคารพ
นัับถืือมาก ทั้้�งบรรพชิิตและคฤหััสถ์ใ์ นภาคต่่าง ๆ เกือื บทั่�วประเทศไทยจวบจนทุุกวันั นี้�
ในช่่วงเวลานั้�น พระอาจารย์์มั่�นที่�พึ่�งบวชใหม่่เข้า้ ปฏิบิ ััติใิ หม่่ ได้เ้ กิดิ ความฟุ้�งซ่า่ น
จิิตไม่ส่ งบชวนลาสิิกขา เหมืือนกัับพระหนุ่�ม ๆ ทั้้�งหลาย จิิตใจยังั ไม่่กล้้าแข็ง็ แฝงอยู่�ใน
โลกียี ์์ ท่่านได้้เข้า้ ไปกราบลาพระอาจารย์เ์ สาร์์ เพื่�อกลัับมาเยี่�ยมโยมมารดาของท่่านที่�
บ้า้ นเกิิด แต่่ด้ว้ ยบุุญญาบารมีีที่่�ท่า่ นได้้สั่�งสมมาแต่่อดีีตชาติิ จนทำำ�ให้พ้ ระอาจารย์ม์ั่�นเป็น็
พุุทธสาวกผู้้�ทำ�ำ หน้้าที่�เผยแพร่ส่ ััจธรรมแทนพระพุุทธองค์์อย่า่ งกว้้างขวางในยุุคปััจจุุบันั กอปร
กัับอาจจะเพราะพระอาจารย์์เสาร์ ์ ท่่านกำ�ำ หนดรู้�ดวงจิิตบุุญบารมีขี องท่า่ นพระอาจารย์์มั่�น
คงเล็ง็ เห็น็ แล้ว้ ว่า่ หากอนุุญาตให้ก้ ลัับไปโดยลำ�ำ พังั นั้�นอาจเกิดิ ผลร้้ายอย่า่ งมหัันต์์ต่อ่ สถาน-

๖๑ ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

46

¿“槫“¡‡ªìπ ß¶å¢Õß»‘…¬å√—° ∑à“π®÷ßμ—¥ ‘π„®ÕÕ°‡¥‘π∏ÿ¥ß§åæ“æ√–Õ“®“√¬å¡—Ëπ°≈—∫ àŸ
¡“μÿ¿¡Ÿ ¥‘ «â ¬°π—

‡¡◊ËÕæ√–Õ“®“√¬å¡—Ëπ°≈—∫¡“‡¬’ˬ¡∫â“π‡°‘¥‡¡◊ÕßπÕπ æ—°Õ¬Ÿà∫â“π§”∫߉¥â√–¬–
‡«≈“ÀπË÷ß æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å‡≈Á߇ÀÁπ«à“ ‡æË◊ÕπΩŸß≠“μ‘æË’πâÕß™“«∫â“π∑’Ë∑√“∫¢à“«æ“°—π¡“
°√“∫‡¬’ˬ¡‡¬¬’ π∑°— ∑“¬‚Õ¿“ª√“»√¬— ¥«â ¬ ¬ßË‘ ®–∑”„À»â ‘…¬å∑“à πøÿßÑ ´“à πÀπ—° ·≈â«∑“à π®÷ß
À“Õÿ∫“¬„Àâ≠“μ‘‚¬¡™à«¬π”∑“߉ª¬—ß∑’Ë —ªª“¬–∫â“π¿ŸÀ≈àπ μ“¡∑Ë’¡’ºâŸ‡≈à“ª√–«—μ‘√–∫ÿÕ¬àŸ
„π™«à ß√“«ªæï .». ÚÙÙ ™“«∫“â π§”∫߉¥μâ ¥‘ μ“¡¡“ ßà ∑“à π∑ß—È  Õß®π∂ß÷ ‡¢μÀ¡∫àŸ “â π¿ÀŸ ≈πà
∑à“π‰¥â¡“æ—° ”√«®¥Ÿ¿Ÿ‡¢“À≈“¬≈Ÿ°„π‡¢μ¿ŸÀ≈àπ ®π„π∑Ë’ ÿ¥‰¥â°”Àπ¥‡Õ“ ∂“π∑Ë’∫πÀ≈—ß
¿ŸÀ≈à𠇪ìπ∑Ëæ’ —°‡æËÕ◊ ∫”‡æÁ≠‡æ’¬√ ∑à“π‡≈“à «à“ ¿ŸÀ≈àπ‡ªìπ¿‡Ÿ ¢“∑Ë’‰¡ à Ÿßπ—° ¢Èπ÷ ≈ß°ÁæÕ¥’
‰¡à∂÷ß°—∫≈”∫“° ∑Ë’‚§®√∫‘≥±∫“μ°ÁÕ¬àŸ‰¡à‰°≈ Õ’°∑È—ß∫√‘‡«≥À≈—ß¿ŸÀ≈àππÈ—πÕ“°“»¥’
‡À¡“–·°°à “√∑”§«“¡‡æ¬’ √ Õ∫√¡ ¡“∏¿‘ “«π“

‡°‘¥ªμî ‘

ºŸâ‡≈à“ª√–«—쇑 ≈à“«à“ À≈«ßªŸÉ¡Ë—π∑à“π™Õ∫Õ“°“»∫√‡‘ «≥À≈—߇¢“ ∑“à ππË—ß ¡“∏‘
‰¥â√—∫§«“¡ ß∫μ‘¥μàÕ°—π∑—Èß°≈“ß«—π·≈–°≈“ߧ◊π ®π‰¥â‡°‘¥π‘¡‘μ·≈–Õ§ÿ §Àπ‘¡‘μÀ≈“¬ Ë‘ß
À≈“¬Õ¬à“ß ∑”„À⇰‘¥ªîμ‘¥Ë◊¡¥”Ë ‡ªòﬡ≈âπ∑âπ®‘μ„® Õ¬à“ß∑’ˉ¡à‡§¬ª√– ∫§«“¡ ÿ¢ ß∫
Õπ— ≈°÷ ≈”È ‡™πà §√ß—È π®’È “°∑‰’Ë Àπ¡“°Õà π ®μ‘ „®§Õà ¬∂“à ¬∂Õπ®“°§«“¡øßÑÿ ´“à πº‡âŸ ≈“à ª√–«μ— ‡‘ ≈“à «“à
∑à“π‰¥â‡¢â“‰ª‡√’¬π‡√Ë◊Õßπ’È„Àâ°—∫æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å∑√“∫∂÷߇√◊ËÕß∑’ˇ°‘¥¢÷Èπ„π°“√ªØ‘∫—μ‘ ∑’ˉ¥â
√—∫§«“¡√·Ÿâ ª≈°Ê „À¡àÊ ‡°‘¥¢π÷È ∑“à πæ√–Õ“®“√¬‡å  “√å°≈“à ««“à "¥’·≈«â ∑“à π¡πË— ∑à“π
¡“∫”‡æÁ≠ Õ∫√¡ ¡“∏∫‘ π ∂“π∑·Ë’ Àßà π’ȇ欒 ߇«≈“‰¡àπ“π ∑“à π°‰Á ¥â°”≈—ß®‘μ°”≈ß— „®
∑μË’ ß—È ¡Ë—π‡ªìπ ¡“∏‘ ·≈–‰¥â√∫— º≈§◊Õ‡°¥‘ ªîμ‘ §«“¡‡¬ÁπÕ°‡¬Áπ„®„π ∂“π∑·’Ë ÀàßπÈ’ ®ß
„Àâ∑“à π欓¬“¡√°— …“§«“¡∫√‘ ∑ÿ ∏Ï‘ ·≈–°”≈—ß ¡“∏∑‘ ’‡Ë °‘¥¢÷πÈ π—ÈπÕ¬“à „À‡â  ÕË◊ ¡ ‡√Õ◊Ë ß
μà“ßÊ ‡°Ë’¬«°—∫≠“μ‘‚¬¡º¡®–√∫— Àπ“â ∑Ë·’ ∑π"

ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล ๖๒

ภูหล่นสมัยที่ท่านอยู่

เล่่าต่่อมาว่่า ภููหล่่นสมััยนั้�นมีีสััตว์์ป่่าชุุกชุุมมาก ตอนรุ่�งเช้้าเสีียงนกร้้องแข่่งกัับ
เสีียงไก่่ป่่าขัันกัันเซ็็งแซ่่ พอตกตอนกลางคืืน บางคืืนเดืือนมืืดครึ้�มฟ้้าครึ้�มฝนได้้ยิินเสีียง
สััตว์์ป่่านานาชนิิดและเสีียงเสืือร้้องคำำ�ราม บางคืืนเงีียบสงััดน่่ากลััวมากต้้องเข้้าที่�ภาวนา
ทั้ �งคืืนไม่่ได้้หลัับนอนเลย
หลวงปู่�ผู้�เล่่าประวััติเิ ล่่าว่่า “ตอนกลางคืนื หมีีมันั ไล่่กัดั กัันขึ้�นมาที่�บ่ นหลัังภููหล่่น
กััดกันั เอาเป็็นเอาตายไม่่ยอมไปที่่�อื่�น และคืนื หนึ่่�งเสืือมัันขึ้�นมาหมอบอยู่�ข้้าง ๆ ต้้นกระบก
หััวทางเดินิ จงกรมของท่่านอาจารย์ใ์ หญ่่ (หมายถึึงท่่านพระอาจารย์์เสาร์)์ แต่่ตอนกลาง
คืนื ที่ม�่ ันั มาไม่่เห็็นมันั นะ พอตอนเช้้าแล้้วจึึงได้้เห็น็ รอยของมันั หมอบซุ่่�มอยู่�ใกล้้ ๆ ท่่าน
พระอาจารย์เ์ สาร์์ได้้เล่่าเรื่�องนี้ใ�้ ห้้โยมชาวบ้้านที่�ม่ าในตอนเช้้าฟััง และให้้ชาวบ้้านขึ้�นมาช่่วย
ขนหินิ ขนดินิ ก่่อเป็็นถ้ำำ��มีีประตููเข้้าออกปิดิ เปิดิ ได้้ (เอาดิินโคลนผสมกับั เศษหินิ เล็็ก ๆ และ
ฟางข้้าวฉาบทา) ทำำ�อยู่ห� ลายวัันจึึงแล้้วเสร็็จ” (พระครููกมลภาวนากร เรียี นถามว่า่ หลวงปู่�
ทั้�งสองท่่านได้ท้ ำ�ำ ด้้วยหรืือถ้ำ�ำ �นี้้�) ตอบว่่า “ก็็ท่่านนั่่น� แหละ เป็็นผู้บ้� อกแนะวิธิ ีีทำำ� ยกหินิ
เผืือดินิ (ฉาบดิินโคลน) ทำำ�ช่่วยกันั ทั้้ง� พระทั้้�งโยมนั่่�นแหละ ทำ�ำ เสร็็จยังั ไม่่นาน ดิินโคลนที่่�ฉาบ
ทาผนัังบางแห่่งยังั ไม่่แห้้งสนิทิ ด้้วยซ้ำ��ำ เสืือมัันขึ้�นมาตลอดกลางคืืน คืืนนั้้น� ครึ้้�มฟ้้าครึ้้�มฝน
และลมด้้วย มันั มาเดิินเลาะรอบ ๆ ถ้ำ�ำ�” (พระครูกู มลภาวนากรได้เ้ รียี นถามว่า่ มีผีู้�อยู่�ในถ้ำ�ำ �นั้้�น
ไหม) ท่่านเล่า่ ว่่า “ก็็ท่่านอาจารย์์ใหญ่่ท่่านอยู่ข� ้้างใน มัันเดิินวนเวีียนไปมาเหมืือนจะหาทาง
เข้้า และมัันได้้เอาเท้้าตะปบที่่ข� ้้างประตููทางด้้านซ้้าย” (ซึ่�งยัังปรากฏให้เ้ ห็น็ เป็น็ รอยติิดอยู่�ที่�
ข้า้ งประตูถู ้ำ�ำ �มาจนถึึงทุุกวัันนี้�)
“ภููเขาในบริเิ วณแถว ๆ นี้้�หลายลูกู ท่า่ นหลวงปู่�มั่�นท่่านเที่�ยวขึ้�นไปบำ�ำ เพ็ญ็ สมาธิิ
ภาวนาเกือื บทุุกลูกู ท่่านเป็็นคนกล้า้ มาก และท่่านเล่า่ ว่า่ ถ้้าได้้ไปอยู่�ที่เ� ปลี่ย� ว ๆ รู้้�สึึกได้้
กำำ�ลังั จิติ ดีมี ากในการทำำ�สมาธิิ”

๖๓ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล

ท่า่ นผู้�เล่่าประวััติเิ กี่�ยวกับั สถานที่่�ภููหล่่น ตลอดถึงึ ความสัมั พัันธ์์ของท่่านพระ
อาจารย์เ์ สาร์์และหลวงปู่�มั่�นตอนนี้้�คืือ หลวงปู่่�โทน ภนฺฺตสีโี ล ท่า่ นอายุไุ ด้้ ๙๓ ปีี ท่่านขึ้�น
มาที่่�ภููหล่่น เป็็นครั้�งสุุดท้้าย เมื่�อปีี พ.ศ. ๒๕๓๒ ท่่านขึ้�นมาทำ�ำ วัตั ร ณ สถานที่�ของพ่อ่ แม่่
ครููบาอาจารย์ ์ ซึ่่�งท่่านได้้เคยมาปฏิบิ ััติิธรรมอยู่่�กัับท่า่ น และหลัังจากท่า่ นกลับั ลงไปจาก
ภูหู ล่่นประมาณ ๕-๖ เดืือน ก็เ็ กิดิ อาพาธ และได้้มรณภาพลง ก่่อนที่�จะออกพรรษาเพียี ง
๑๐ วััน ที่่�วัดั บููรพา บ้้านสะพืือ

ออกธุดงค์กรรมฐาน

จาริกไปถึงหลวงพระบาง

หลัังจากปฏิบิ ััติิทำ�ำ ความเพีียรจนจิิตมีกี ำ�ำ ลังั กล้า้ แข็ง็ แล้ว้ ท่า่ นก็็พาศิิษย์์เอก คือื
ท่่านพระอาจารย์ม์ั่�น และเณรออกเที่�ยวเดินิ ธุุดงค์ก์ รรมฐานจากอุุบลราชธานีี เริ่�มต้น้ มุ่�งหน้า้
ขึ้�นทางทิิศเหนืืออันั เป็น็ จัังหวััดนครพนม พากัันเดิินลัดั เลาะไปตามป่า่ เขา ลำ�ำ เนาไพร แล้ว้
ยังั ได้้ข้า้ มไปยังั ฝั่�งซ้้ายแม่่น้ำ�ำ �โขงดินิ แดนประเทศลาว จนถึึงเมืืองหลวงพระบาง เพื่�อขอฝึกึ ฝน
เล่่าเรียี นกรรมฐานกัับอาจารย์เ์ ก่ง่ ๆ ทั้้�งหลายที่�ได้้ยินิ ได้้ฟัังมา
อันั ความรู้�้ที่�ไ่ ด้้รับั มาก็ไ็ ม่่ยิ่่ง� ไปกว่่าที่ท�่ ่่านได้้ปฏิบิ ัตั ิิเรีียนรู้้�มาแล้้ว !

ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล ๖๔

จึงึ ได้้ย้อ้ นลงมาแขวงคำ�ำ ม่่วนถึึงเมืืองท่า่ แขก (อยู่�ฝั่�งตรงข้้ามจังั หวััดนครพนม) ซึ่่�งมีีป่า่
ดงดิบิ และภูเู ขาเพิิงผาสลัับซับั ซ้้อนมากมายที่่�สุดุ เหมาะแก่ก่ ารบำ�ำ เพ็ญ็ เพีียร จนเข้้าพรรษาปีีนั้�น
ท่่านได้พ้ าศิิษย์พ์ ัักบำำ�เพ็ญ็ สมณธรรมอยู่�ที่�ถ้ำ��แห่่งหนึ่�งใกล้้กัับบ้า้ นถ้ำ�ำ � ได้ร้ ัับความสงบสุขุ ทาง
ใจมากพอสมควร ในป่า่ ดงดิบิ แถบภููเขานั้�นท่่านได้้ผจญกับั สััตว์ร์ ้า้ ย เช่่น งู ู ช้้าง เสืือ หมีที ี่่�มีี
ชุุกชุุม พอ ๆ กับั ไข้ป้ ่า่ ที่่�ท่า่ นได้ร้ ัับเชื้�อมาเลเรีียจนงอมแงม เจียี นไปเจีียนอยู่� อาศััยจิิตที่�ตั้�งมั่�น
มาอย่่างเข้ม้ แข็ง็ เด็ด็ เดี่�ยว และการเอาใจใส่พ่ ยาบาลไข้เ้ ป็น็ อย่่างดีจี ากศิษิ ย์์ (พระอาจารย์์มั่�น)
จึงึ ทำำ�ให้้รอดกลับั มาฝั่�งไทยได้้
พระอาจารย์์มั่่�นเล่่าให้้พระราชธรรมเจติิยาจารย์์ (หลวงพ่่อวิิริิยัังค์์ สิิริินธโร)
วััดธรรมมงคล กรุุงเทพฯ ว่า่ ... วันั หนึ่�ง่ มีีคณะอุบุ าสกอุุบาสิกิ าได้้นำ�ำ ผ้้ามาบัังสกุลุ ท่่าน
อาจารย์เ์ สาร์จ์ ะต้้องการตััดจีีวร เราก็็ต้้องจััดทำำ�ทุกุ อย่่าง กว่่าจะเย็บ็ เสร็็จเป็็นเวลาถึึง ๗ วันั
พอยัังไม่่เสร็็จดีีเลยไข้้มัันเกิิดมาจัับเอาเราเข้้าให้้แล้้ว ทำำ�ให้้เราต้้องเกิิดความวิิตกกัังวล
ขึ้ �นมา นึึกในใจว่่าเณรก็็ไข้้ อาจารย์์ก็็ไข้้ เราก็็กลัับจะมาไข้้เสีียอีีก ถ้้าต่่างคนต่่างหนัักใครเล่่า
จะดููแลรัักษากััน ยิ่ �งกว่่านั้้�นอาจารย์์ของเรานั่่�นแหละจะยิ่ �งร้้อนใจมาก เราจะต้้องไม่่ป่่วยไข้้
ตามไปอีีกเด็็ดขาด มิิฉะนั้้�นจะไม่่รอดกลัับฝั่่�งไทยทั้้�งหมด เราได้้คิิดมานะขึ้ �นมาในใจว่่า
บััดนี้้�เราไม่่มีีทางเลืือกอื่่�นอีีกแล้้ว เพราะยาจะฉัันแก้้ไข้้ก็็ไม่่มีีเลย มีีแต่่กำำ�ลัังอานุุภาพแห่่ง
ภาวนานี้้�เท่่านั้้�นเป็็นที่่�พึ่่�ง เรานั่่�งสมาธิิเข้้าที่่�อยู่ � โดยการเสีียสละกำำ�หนดจิิตแล้้วทำำ�ความ
สงบ ทำำ�ให้้เป็็นหนึ่่�งแน่่วแน่่ไม่่ให้้ออกนอกเป็็นอารมณ์์ได้้เลย เพราะขณะนั้้�นทุุกขเวทนา
กล้้าจริิง ๆ พอกำำ�หนดความเป็็นหนึ่่�งนิ่่�งจริิง ๆ ครู่่�หนึ่่�ง ปรากฏว่่าศีีรษะลั่ �นเปรี๊๊�ยะปร๊๊ะ
ไปหมด จนเหงื่�อไหลออกมาเหมืือนรดน้ำำ�� เมื่่�อออกจากสมาธิิ ปรากฏว่่าไข้้ได้้หายไปราว
ปลิิดทิ้้�ง นี่่�เป็็นการระงัับอาพาธด้้วยธรรมโอสถเป็็นครั้้�งแรกของเรา เราได้้พยาบาลอาจารย์์
ของเราได้้เต็็มที่่� การเดิินทางในครั้้�งนี้้�นั้้�นได้้เป็็นเช่่นนี้้�หลายหน บางครั้้�งมาเลเรีียขึ้ �นสมอง
แทบเอาชีีวิิตไม่่รอด
เมื่่�อลููกศิิษย์์อาจารย์์ปรึึกษากัันเห็็นว่่าไม่่มีีผลในการเดิินธุุดงค์์อัันทุุรกัันดาร
เช่่นนี้้�แล้้ว ต่่างก็็ชวนกัันกลัับประเทศไทย

๖๕ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล

พ.ศ. ๒๔๔๔
บูรณะพระธาตุพนม

พระธาตุพนมสมัยก่อนนั้นชำ�รุดทรุดโทรม

มััชฌิิมกาลสมัยั ของท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์แ์ ละท่า่ นพระอาจารย์์มั่�น ท่า่ นทั้�งสอง
ยังั คงออกปฏิบิ ััติิธรรมไปมาหาสู่่�กันั ใกล้้ชิิดกันั เสมอไม่่ได้้ขาด บางครั้�งก็เ็ ที่�ยวเดินิ ธุุดงค์ไ์ ป
ด้้วยกันั บางครั้�งก็แ็ ยกกัันไปแล้้วแต่่ความเหมาะสม
สมััยหนึ่�งท่่านรวมกันั อยู่่� มีพี ระอาจารย์์เสาร์ ์ ท่า่ นพระอาจารย์ม์ั่�นและท่่าน
พระอาจารย์์หนูู (ภายหลัังได้้เป็็นพระปััญญาพิิศาลเถระ) ออกเที่�ยวธุุดงค์ร์ ่ว่ มกัันไปตาม
ฝั่�งซ้า้ ยแม่่น้ำ�ำ �โขง พอจวนเข้า้ พรรษาในปีีนั้�น ท่า่ นได้้เดินิ ลััดเลาะมาจนถึึงปากเซบั้�งไฟ จึงึ
พากันั นั่�งเรือื ข้้ามฝั่�งขวา คือื ฝั่�งประเทศไทย ขึ้�นฝั่�งที่่�ท่า่ น้ำ�ำ �หน้้าวััดพระธาตุุพนมและหยุุดพักั
ที่่�วััดพระธาตุพุ นม
พระธาตุุพนมสมััยก่่อนนั้�นรกทึึบชำำ�รุุดทรุุดโทรมเต็็มไปด้้วยเครืือไม้้เถาวััลย์์ขึ้�น
ปกคลุมุ เป็น็ อันั มาก โดยเฉพาะบริเิ วณฐานส่่วนล่่างถูกู ปกคลุุมจนมองไม่เ่ ห็็นองค์์พระธาตุุเลย
แต่่ก็็ไม่่มีคี นกล้้าไปแตะต้้อง เพราะหวาดเกรงในอาถรรพ์์ทำำ�ให้้มีอี ัันเป็็นไปต่่าง ๆ นานา

ปรากฏเหตุอัศจรรย์

หลวงพ่อ่ วิริ ิิยังั ค์์ สิริ ิินธโร ได้้รับั ฟังั เรื่�องที่่� พระอาจารย์ม์ ั่่น� เล่่าเมื่�อครั้�งเดินิ
ธุดุ งค์ม์ าพัักที่่�วัดั อ้อ้ มแก้้ว (วััดเกาะแก้ว้ อัมั พวััน ต.ธาตุพุ นม) เพื่�อจะเดินิ ทางไปจัดั งานศพ
พระอาจารย์์เสาร์์ ที่่�เมือื งอุุบลฯ เมื่�อ พ.ศ. ๒๔๘๖ ว่า่ จวบจนพระอาจารย์ท์ั้�ง ๓ เข้้าพำำ�นักั
ตกกลางคืืนไม่น่ านได้ม้ ีเี หตุุอััศจรรย์์ปรากฏขึ้�น คือื มีแี สงสีเี ขีียวทรงกลมดั่�งลููกมะพร้้าว
เปล่่งรััศมีีผุุดออกจากองค์์พระเจดีีย์์ แล้ว้ ค่อ่ ยห่่างออกไปจนลับั สายตา พอตกดึึกจวนสว่่าง
แสงนั้�นก็็ลอยพุ่�งกลับั มา แล้้วหายวัับเข้า้ สู่�องค์์พระเจดียี ์์เหมือื นเดิมิ ปรากฏการณ์ท์ี่�แปลก
ประหลาดนั้�นปรากฏให้้เห็น็ เป็น็ ประจัักษ์์เช่่นนี้้�ทุุกวันั ท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์จึึงพูดู ว่่า “ที่่�
พระเจดีีย์์นี้้�ต้อ้ งมีีพระบรมสารีีริิกธาตุุอย่่างแน่น่ อน”

ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล ๖๖

เรื่องแสงประหลาดลอยออกจากพระธาตุฯ

มีผู้รู้เห็นกันมากมาย

เรื่�องนี้้�มีีการเล่่าขานสู่่�กัันฟัังในหมู่่�ลูกู หลานชาวเมือื งพนม (ชาวธาตุุพนม) ว่่า
“ตกมื้้อ� สรรวัันดีี ยามค่ำ�ำ�คืืน กะสิิมีีแสงคือื ลููกไฟลอยออกจากพระธาตุุให้้ไทบ้้านไทเมืือง
พนมได้้เห็็นกันั ทั่่�ว”
ข้า้ พเจ้้าได้้สอบถามจากคุุณเฉลิิม ตั้้�งไพบูลู ย์์ เจ้้าของร้้านเจีียบเซ้้ง จำ�ำ หน่่ายยา
รักั ษาโรค ผู้�ตั้�งรกรากอยู่�ที่�ถนนกุุศลรัษั ฎากร อัันเป็น็ ถนนจากท่า่ น้ำำ��ตรงไปยัังวััดพระธาตุุพนม
ท่า่ นเล่่าให้ฟ้ ังั ว่า่ “สมััยก่อ่ นนั้�น (เมื่�อ ๘๐ ปีีย้อ้ นหลังั ) ท่่านยังั ได้้เห็็นแสงจากองค์พ์ ระธาตุุฯ
อยู่่�บ่่อย ๆ คืือตอนกลางคืนื ราว ๓ - ๔ ทุ่่�ม จะมีีแสงสว่า่ งคล้้ายหลอดไฟ ๖๐ แสงเทียี น
เป็็นทรงกลมเท่่าผลส้้ม ลอยออกจากองค์พ์ ระธาตุุฯ ในระดับั สููงเท่่ายอดมะพร้้าว (๔๐ - ๕๐
เมตร) ลอยขนานกับั พื้�นในระดับั ความเร็็วกว่า่ คนวิ่�ง (๕๐ กม./ชม.) พุ่่�งไปทางทิิศตะวัันออก
ผ่่านหลัังคาบ้า้ นของท่่าน... แล้ว้ ลอยข้้ามโขง (แม่่น้ำำ��โขง) ไปจนลับั สายตา... พอตกดึกึ จวน
สว่า่ งก็จ็ ะลอยกลัับมาในแนวเดิมิ แล้้วลัับหายเข้า้ สู่�องค์์พระธาตุุฯ เหมืือนเดิมิ ผู้้�คนแถวนี้�
ได้้เคยเห็น็ กัันอยู่่�บ่่อย ๆ ปัจั จุบุ ันั นี้�ไม่่มีีปรากฏให้เ้ ห็น็ อีีก”

การบูรณะพระบรมธาตุ

ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์จึึงได้้ชัักนำำ�ชาวบ้้านชาวเมืืองทั้�งหลายให้้ช่่วยกัันถากถาง
ทำ�ำ ความสะอาดรอบ ๆ บริิเวณลานพระธาตุพุ นม ได้้พาญาติิโยมทำ�ำ อยู่�เช่น่ นี้้�ถึึง ๓ เดืือน
เศษ ๆ จนโล่่งเตีียนเป็็นที่�เรีียบร้้อย จากนั้�นท่่านหลวงปู่่�ก็็พาญาติิโยมในละแวกนั้�นทำำ�
มาฆะบูชู า ตามคำำ�บอกเล่่าที่่�ท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์เ์ ล่่าให้ท้ ่า่ นพระอาจารย์บ์ ัวั พา ปญฺฺญาภาโส
ศิิษย์์อุุปัฏั ฐากของท่า่ นฟัังว่า่ เริ่�มแรกชาวบ้า้ นชาวเมือื งได้้อาราธนาให้ท้ ่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์
และคณะเป็็นผู้้�บูรู ณะพระธาตุฯุ แต่ท่ ่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์ท์ ่่านบอกว่่า “เราไม่ใ่ ช่เ่ จ้า้ ของผู้�
เคยสร้้างแต่่ปางก่อ่ น เดี๋ย� วเจ้า้ ของผู้้�ซ่อ่ มแซมจะมาทำ�ำ เอง” ซึ่่�งท่า่ นผู้�นั้�นก็็คือื ท่่านพระครูู
ดีโี ลด (พระครููวิิโรจน์์รัตั โนบล) นั่่�นเอง

๖๗ ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล

อุรังคนิทาน

ตามหนัังสืืออุรุ ัังคนิิทาน อุรุ ัังคนิิทาน ตำ�ำ นาน
พระธาตุุพนมที่่�ท่่านเจ้้าคุุณพระธรรมราชานุุวััตร (แก้้ว
กนฺโฺ ตภาโส) หรือื ที่�ชาวบ้้านเรีียกว่า่ “ท่า่ นพ่่อ” ได้้กล่า่ วไว้้
มีใี จความตอนหนึ่�งว่่า

บูรณะครั้งที่ ๖

ครั้�งถึงึ พ.ศ. ๒๔๔๔ มีีพระเถระนักั ปฏิิบัตั ิิชาว
เมือื งอุุบลฯ ๓ รููป เดินิ ธุุดงค์์มาจำำ�พรรษาอยู่่�วััดสระพังั
“ตะพังั ” ซึ่่�งเป็น็ สระโบราณใหญ่่อยู่�บริิเวณนอกกำ�ำ แพงวััดทางด้า้ นหรดีีองค์์ธาตุุพนม คือื
พระอุปุ ัชั ฌาย์ท์ า ๑ พระอาจารย์์เสาร์์ ๑ พระอาจารย์ม์ ั่่�น ๑ ท่่านและคณะได้้มานมััสการ
พระบรมธาตุุ และพิจิ ารณาดููแล้ว้ มีคี วามเลื่�อมใส เห็็นว่า่ พระธาตุุพนมเป็็นที่�บรรจุุพระบรมธาตุุ
อันั แท้้จริิง แต่เ่ ป็น็ ที่่�น่่าสลดใจ เมื่�อเห็็นองค์พ์ ระธาตุเุ ศร้้าหมองรกร้้าง ตามบริเิ วณทั่�ว ๆ ไป
ทั้�งพระวิิหารหลวงซึ่�งพระเจ้า้ โพธิศิ าล (พ.ศ. ๒๐๗๓ - ๒๑๐๓) แห่ง่ นครหลวงพระบางได้้
สร้้างไว้้ (ตามประวััติพิ ระธาตุุพนมการบููรณะครั้�งที่่� ๒) ก็พ็ ัังทลายกลายเป็็นกองอิฐิ ปููนอยู่�
ภายในกำ�ำ แพงพระธาตุุ ถ้้าได้ผู้้�สามารถมาเป็็นหััวหน้า้ บููรณะ จะเป็น็ มหากุศุ ลสาธารณะแก่่
พระพุุทธศาสนาและบ้า้ นเมืืองมิใิ ช่น่ ้อ้ ย จึงึ แต่ง่ ตั้�งให้้หัวั หน้้าเฒ่่าแก่ช่ าวบ้า้ นธาตุพุ นม เดินิ ทาง
ลงไปเมือื งอุุบลฯ ให้อ้ าราธนาเอา ท่า่ นพระครูวู ิโิ รจน์์รัตั โนบล (รอด นันั ตระ) วััดทุ่�งศรีีเมืือง
จ.อุุบลฯ แต่่เมื่�อท่่านดำำ�รงสมณศัักดิ์�เป็น็ พระครููอุุดรพิิทักั ษ์์คณาเดช ขอให้ท้ ่า่ นขึ้�นมาเป็็น
หััวหน้า้ ซ่่อมแซมพระบรมธาตุุ ท่า่ นก็็ยินิ ดีรี ับั ขึ้�นมาตามความประสงค์์ (ท่า่ นมีคี ุุณธรรมพิเิ ศษ
โอบอ้อ้ มอารีีย์์จนได้ม้ ิิมิติ นามว่่า “พระครููดีีโลด” คืืออะไรก็็ดีีหมด) ท่า่ นเป็็นพระเถระ
ผู้�เชี่�ยวชาญทางการฝีีมืือ ศิลิ ปกรรม การก่อ่ สร้้างแกะสลัักทั้�งไม้ ้ อิฐิ ปูนู เป็็นนักั ปกครองชั้�นดีี
ทั้�งเป็็นนัักปฏิบิ ััติิมีีจิติ ตานุุภาพ และจิิตวิิทยาสูงู เป็็นที่่�นิิยมของประชาชนทั้�งคฤหัสั ถ์์และ
บรรพชิิต มีีศิษิ ย์ม์ ากอยู่� ผู้�ใดได้พ้ บปะสนทนาด้้วยแล้้ว ต่่างมีีความเคารพรััก

ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล ๖๘

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

53

æ√–∏“μæÿ π¡ ‡¡Ë◊Õ√Õâ ¬ª°ï àÕπ (æ.».ÚÙÛÙ) ¿“ææ√–∏“μÿæπ¡
∂à“¬¿“æ‚¥¬™“«Ω√—Ë߇»  ¿“æ°àÕπ∑’∑Ë à“πæ√–§√Ÿ À≈ß— ®“°∑Ë’∑à“πæ√–§√Ÿ«‚‘ √®πå√—μ‚π∫≈
«‚‘ √®πå√μ— ‚π∫≈ ®–¡“∑”°“√∫√Ÿ ≥–ª√–¡“≥ Ò ªï ‰¥â∫√Ÿ ≥–·≈â«

¿“ææ√–∏“μæÿ π¡
¿“æ«“¥≈“¬‡ âπÕߧåæ√–∏“μÿæπ¡ ´ßË÷ ¡Õß´‡‘ ÕÕ√å‡μ√Õß «“¥®“°¿“æ∂à“¬

¢Õßπ°—  ”√«®™“«Ω√˗߇»  ¡Õß´‡‘ ÕÕ√®å ‡’ ™≈≈å ‡¡Õ◊Ë æ.». ÚÙ˘
(¡Õß®“°¡ÿ¡∑‘»μ–«π— μ°‡©¬’ ߇ÀπÕ◊ )

๖๙ ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

54

¿ภ“าæพæพ√ร–ะ∏ธา“ตμุพæÿ นπม¡
 ¡—¬ส ม¡ยั ‡ส¥มÁ®เดœจ็°ฯ√¡กรæม√พ–¬ระ“ย¥า”ด√�ำ ßร√ง“ร™า“ชπาน¿ÿ ภุ“าæพ‡เ ส¥ด®Á็จตμร√ว«จ®ร√า“ช™ก°า“ร√หÀวั —«เม‡¡อื ◊Õงภßา¿ค“อ§สี Õา’ น“เπม่อื ‡¡พ◊ËÕ.ศæ. ๒.»๔.Ú๔Ù๙Ù˘

(¿“æ(ท∫่ีมπา ::หÀอÕจ®ด¥หÀม¡าย“เ¬ห‡ตÀุแμห·ÿ ่งÀชßàา™ต“ิ กμร‘ ม°ศ√ลิ¡ป»า‘≈กªร)“°√)
(¿“æ≈à“ß : ÀÕ ¡ÿ¥¥”√ß√“™“π¿ÿ “æ)

(ท่ีมา : หอสมุดดำ�รงราชานุภาพ)

ตามรอยธุดงควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล ๗๐

æ√–Õæ“√®–“Õ√“¬®‡å“ √“¬√‡å  “√å ææ√æ√––√ÕÕ–“Õ®““®√“¬√‡å¬ ‡å“ √“å √å

5555 5555

æ√æ–§√–√§«Ÿ ‚‘√√Ÿ«®‘‚π√®å√πμ— √å‚æπμ—ææ√∫‚√√–π≈––§∫§§√(≈√√«Ÿ∫«Ÿ Ÿ«‘‚(ÿ≠‚‘ √‚‘√∫√®®ÿ≠®πÕππå√¥√å √åμ—Õ—μπ‚¥π‚π∫⁄μ∫π≈‚√≈⁄μ()‚(∫√∫ÿ≠)≠ÿ √Õ√Õ¥¥ππππμ⁄ ⁄μ‚√‚)√))
ºŸ∫â ºŸ√≥âŸ∫Ÿ√–≥æ–√–æ∏√“–μ∏æÿ“μπººæÿº¡∫Ÿâ Ÿ∫â πŸâ∫√Ÿ√¡≥√Ÿ≥≥–æ–æ√–√∏–∏“μ“μæÿ æÿ ππ¡¡

∑Ë’«—¥∑∑Ë’«àÿß—¥»∑√àÿß’‡»¡√◊Õ’‡ß¡◊ÕμßàÕ¡μ∑“àÕ∑’Ë«‡¡—¥’Ë«“Ë◊Õ—¥∑‡‡¡∑ÿàß®»Ë◊Õÿàßâ“√»Õ‡®’‡√“¡â“’‡«◊Õ¡“ß“◊Õ «ß¡μ“√ àÕμÕ≥¡àÕ¡¿√“¡“‡≥“‡¡¡æ‡¿◊ËÕ¡◊ËÕ“‡Ë◊Õ‡®∑æ®â“‡â“®à ÕÕπâ“∑“Õ“«à“«“π“«  “¡ ¡√¡√≥≥√¿≥¿“¿“ææ“æ∑∑à“∑πà“πà“π
®ß÷ ‰¥®‡âß÷ ª‰¥πì ‡â ‡ª®πì“â Õ‡®““â «Õ““ ««“¥—  ®∑ß÷«®‰ßÿॗ÷¥»‰∑¥‡â√ªßàÿ‡â’ ª»πì¡√πì‡Õ◊ ®‡’ ‡ß¡“â® ÕÕ◊“â ∫◊“Õß«¡ ““«“∫◊  “¡‡« «°“¥— ¥—«¬’ ∑‡¥—∑√°ßÿà∑μßÿà ¬’»»ª‘ßàÿ √»√√‡’μ‡’¡√–¡ª‘ ‡’«Õ◊ ¡Õ◊√μ—ß–Õ◊ß ‘ « ß∫◊ μ— ∫◊ ¡‘∫◊¡“¡“‡“°‡°¬’‡°¬’ √√¬’μμ√ª‘ 쪑 √ª‘√–«–√«μ—–μ—«‘ μ—‘ ‘
¢Õߢ∑Õà“ßπ∑æ“à Õπ æ√Õÿª ‰√¥ÿªâ¥‰ß—¥¢πÕ¥â¢È’ Õß— ∑πß∑’Èà“πà“πææÕ Õ√ ÿª√‰ªÿ ¥‰¥â¥ß—¥â—ßππ—ßÈ’πÈ’ ’È
Ò. Ò°.“√°ª“°√ª§°√Õ§ß√ÕßÒæÒ.√.–°æ§“°√√√–“Ÿ«ª§√‘‚°√ª°Ÿ«®§°§‘‚π√√§√å√Õ®Õ√—μπßÕß‚å√ßπ—μ∫æ‚æπ≈√æ√∫––√§≈§–√§√Ÿ«Ÿ«√‘‚√‘‚Ÿ«√®‘‚®√ππ®å√πå√—μ—μå√‚π—μ‚π∫‚π∫≈∫≈≈

ª°§ª√°Õ§ß√ Õß߶ ‚å ߥ¶¬‚å„¥™æ⬄√™ª–æâ ª°§√°§≥ÿ –§√§‡Õª√≥ÿ ßÕπì  ‡ßÀªß ≈¶πì ß°—‚å¶À¥‚å≈欥°—„.¬™»„æâæ™.Ú√.æâ√»–Ù–√.§§ÚÛ–≥ÿ §≥ÿ Ù≥‡ÿ ‡ªÛª∑‡πìÙªπì“à ÀπìÀ∑≈À≈“à°— °—≈πæ°— æ.æ».».Ú».ÚÙ.ÚÙÛÙÛÙÛÙ∑Ù∑“à ∑π“à π“à π
‰¥â‡ª‰¥ìπ⇪‡®ìπⓇ§®≥ⓧ–·≥¢–«·ß¢‰«¥Õ‰ß¥â‡”ªâ‡Õª¿ìπ”ìπÕ‡®‡Õ‡¿â“®ÿμÕ§â“μ≥Õ§√ÿμ≥–ÿªμ·–√¢√·π«ÿª«¢‘§ßß√«¡πßÕÕ‘§”Õ”(¡‡Õ‡”¿¿”‡Õ(¿‡ÕÕ¿Õ”ÿμÕÕÿμ‡μ¿ÿμ√Õμ√ÿªÿª√√ÿª√ππ√‘§π‘§¡‘§¡¡(Õ(Õ”(Õ”‡¿‡”¿Õ‡¿ÕÕ
¡à«ß¡ à«“ß¡  “‘∫¡) ‘∫‡ª) ìπ‡ª‡®ìπâ¡“‡§¡à«®≥ßà«â“ ß§– “Õ≥¡“”–¡ ‡Õ¿‘∫ ”Õ‘∫)‡¿)‡·ªÕ‡≈ìπª–·‡ìπ‡®®ª≈‡â“â“®–ìπ§§â“‡ª‡≥§≥®ìπ≥â“––Õ‡§Õ®–”≥ՔⓇ‡¿§”–¿‡≥Õ¿Õ–Õ··≈≈·–≈–‡ª‡–ªìπ‡ªìπ‡®ìπ‡®â“‡â“®§§â“≥§≥–≥––
®ß— À®«—ߥ— ÀÕ«ÿ∫¥— ≈Õ√∫ÿ “≈™√∏““™π∏„’ “π®π—ߪ®’„À—ßïπÀ«æª—¥«.ï»Õ¥— æ.∫ÿÕÚ.ÿ∫≈»Ù√≈.ÚÙ“√™Ù“ˆ∏™Ù“∏„πˆπ“’„π„’ªππ„’„∂ïπªπª¥—ªïªï æ¡ï∂æï “.¥—æ.»°»¡.‰Á»Ú.“Ú¥.Ù°ÚâÙ‰ÁÙÙ¥ˆâÙˆˆ„π„π„ªπª∂ï ª∂ï —¥∂ï—¥¡¥—¡“¡“°°“Á‰¥°Á‰¥â‰Á ¥â â
√∫— æ√√∫— –æ√“√–™√∑““™π∑ “¡π≥ ¡»√≥°— ∫—√¥»∫—æ‡‘Ï °—ªæ√¥–πì√√‡‘ϖ檓√™√πì“∑–™æ«“∑√‚‘π√“–® π«π¡‚‘ √√å≥¡≥®μ— π≥»»‚π√å°— »°— μ—∫¥¥°— ‚‡≈Ï‘π‡¥‘Ïªª∫‡‘Ï®πì ªπì π≈æπæì ∂√®æ√ß–÷π–«√«∂–‚‘ √‚‘«ß÷√®‚‘®√ππ®√å π√åμ— μ—√å‚π‚μ— π∫‚π∫≈∫≈®≈®ππ®∂π∂ß÷ ∂ß÷ ß÷
Õ“¬Õÿ ˜“¬ıÿ ˜ªı‰ï ¥ª¬â ‰ï °¥‡¬âª°πì ‡°ªÕμ‘πì “Õμ°¬“¡‘ 쑬ÿ ˜»μÿ ˜ı°—¡‘ ı¥»ª‘χ°— ª‰ï¡¥‰ïÕË◊¬â¥Ï‘‡æ°¡¬â .‡Õ◊Ë°ª»æ‡.πìªπ.Ú°»πì°μÙ‘.°μ‘ μÚ˜μ‘ ¡‘ Ùμ¡‘ »¡‘»˜°— √»°— ¥«°¥— ‘Ï¡‡¥‘Ï√‡¡¡«‘χÕ◊Ë ¡ÕË◊¡ææÕ◊Ë .æ».».».ÚÚ.ÙÚ٘٘˜√«√«¡√¡«¡
‡«≈‡“«‡≈ª“ìπ‡ª‡®πì ⓧ‡®≥“â §–≥∫√–À‘‡∫«“‡√≈«√‘À≈“§“‡≥ª√‡ª§πì–≥ìπ ‡®ß‡–“⮶§ â“√å≥ߧ«¶≥–¡å√∫∫–«Û√∫√¡À‘ ‘À˜√“À‘“Û√√“ª˜§§√ï≥§≥ª–≥–ï  –ߠ߶¶ßå√¶å√««√å¡¡«¡ÛÛ˜Û˜˜ªªï ªï ï
∑μ‡Õ™Õ¥∫ÿ√’Ë“∫ªÿ ¡‘ ßμ≈â∑‡μ™ÕÕ“ °¥√π∫ÿ√‘¿∫’Ë“∫ÿª∫—¡‘¡“ßÀμ≈≠ÿâ“¡Ÿ« ™°∫√¡πæπ—¿‘∫∏∫—√¡“∑Ÿà∑À“æ√Õÿ≠¡Ÿ«™∫π–’Ë¡¥æÿ∏—π∏‘√§’∑ÒŸà∑“æ√Õ∫√¢‡π–’Ë¥°«Ÿ∏ÿ‘¥÷Èπ§’μ‚‘Ò¥‘“√∫¢‡”ı‡™®°«Ÿ¥‘È÷π¡∫Ë◊Õπμ‚‘‘¥“ÕË◊√§∑‡μÕ™Õ≈√å”ı‡¥™®∫«„Ë”∑쇙ÕÕÿ√¡’Ë“∫ÿªμ— Õ◊Ë¥π‘¡ππ—ߥÿ∫√μÕ◊ËË’≈“∫ÿª‚§â“≈‡ ‘¡°√å‡π∑ߥ¥∫μ«√≈π¡„”Ëâ“‘¿∫μ— °∫—¡∫πË’Ò“Õ◊¡’—π√π¥ÿÀ◊Õ¿‘∫‚≠ÿ¡Ÿ∫—¡‡«™≈‡∫“ππ∑¥¥Àß¡æ≠ÿπ—Ÿ¡∏«¡™√‘√∫∫¬’ËÒ∑Õ◊’¡(¡Ÿàæ∑◊Õπ—“æ∏¥√Õ°∫‘√Ë’≈Õ∑π“πŸà–∑“ߒ˪æ√Õ¥√∏ÿ≠ÿ¡”√§¬π–’™(Ë’“¥Ò‡ïÿ∏¥‡°∫∫§√∂’Ë¢Õ’Ë◊Õ§‡¿Òª“°∫«Ÿ√Õ√≠ÿ¥‘“πÈ÷¢‡”°¡Õ™°μ“‚‘«Ÿï‡¥‘–¥¥‘÷Èπ‡“√∂‡ËÕ◊§μ‚‘¿¥‘”ı‡™“®¡√æÕæ“¡π°”∫ı‡™ÕËÕ◊®π◊Õ–¥¡. ∫ÕË◊π.“§◊ÕË≈π‡»»√åßÕË◊¡§¡æ∫«≈μ⁄„æ”Ëπ√åμ—..π∫«„—π”Ë◊Õ∫«®„μ‚—¥ÿ.” π.μ‚π®ÚÚ√‡»—π𻇥ÿπ—πμ‘∑ß‚¥ÿ¥¡‡‚μ⁄¡)—߇π‡.∑.ÛÛ‡¥¥π∫∑¡ËÒ’¥¥Õ◊’¡À®¡‚π◊Õ∫’ËÒ◊Õ®¡’ÚÚ√˘˘∫≈’ÒË◊◊ÕπÕ’¡‘μ“«“◊Õß)≈—ßπ“¡≈√ÛÛπ¯ß¯¬“¡—¥(ß¡Àπ√¬¥¡°∫√(˘˘Ë’¬Õ(¥°∫«“Ë’ª¥“Õ°∫√≠ÿ’ËÕ”ª¯¯“¡—√¥≠ÿ™ª“”“ï‡√≠ÿ‡™”“∂‡ï√ËÕ◊§‡™¿“‡ï∂√◊ËÕ‡§¿Õ∂“√◊ËÕ°§¡¿ÕÕ»Ú·√“°¡Õ–¥Õ“°“¡“–¥Õ‡≈‘≈“Ù–¥‡¡æ¡“æπ‡¡–æªæ»Ú·√πÙ¡æ◊Õ æ«. π.◊Õ“. »á≈‘π.≈»Ù◊√Õ»ß√». ¡π¡.μ⁄ß¡»–.μ⁄»ª«.∑â“.ßÙ.¡)® μ⁄‚«.®‘À‚ß.®ÚÚ√Ú(((áà“®ÚÚ√‘μ√®Ù‚√ÚÒÛ∂μ‘)—ß“®πÚÚ√)—«∑ÛÛß.â“μ‘ÛÛ“)À)√)))π—ßÀ‰‘Àπ°ßÛÛÚ(((˘˘à“«˘˘¥ÀπÚ«“ÒÛ∂ª«““(“π˘˘√‡ª.¯¯â¡—√À¥«ª““√)√))Ø«‰°—¯¯∫Ø¡—¥«≈ ¥ì—μπ‘ ª“(√‡ª‘Õ —ß“â√À∂ª°—ß√Ø«ª∏—“—∫ßØ¢∑ÿ≈ ì√—μπ‘ ¢√®í“√‘Õ —ß√’Ë “∂»·Ú√°—ß“√®√≥ª∏¡“—ß“”¢≈∑ÿ»Ú·√‘≈∏≥≥∫ÿ√Ù¢√í®¡§«å“√“°–≈‘≈π√ Ë’ªÙπ—“√®√åÀ‘≥ªŸæ¡≠— «–“¡ª”“á∏)≥≥Ù∫ÿ√ “«√°√√§«å„¥°áπ«∑â“√√π—ÙÀ√ –“)åÀ‘ªŸæ—≠ßÀ‘“æß«∑Ú(((“àâ“∏√)√πâ)¥Ú“ÒÛ∂°√√‘À“„¥ßπÚ(((à√““â.“√È’”‡À Ú“–ÒÛ“∂)√))‰–ß—“πμπ°ßæ.«∏‡√¥√‡π“â¥)√))ªπÕ‰ÿÕË◊“æ(À°√‡ª√“â«â“√À¥ªÈ’”‡√ت‘ÿ«ßπ‚–“(≈πμπ√—‡∫ߪØ∫â‡≈ √À®ìμ—ªπ‡ ‘√Ø«°π“ÕÿÕË◊æÀ¡—‘Õ∫ Ø“—ß“ ∂≈ °ìß—μ—‡π‘ ‘ÿ“ßπ‚ª°∑≈∏“π—ªß¢‘Õ∏ ÿ∑“ß—∫∂ß“¢®√∂∑√°—ß√¢°√í®∑““√檢√(¡®í∏““—√ß√’ Ë¢«ªÿ∑ √’ Ë“‡‡√®√≥““à√®√≥¢√í°∑¡π√—¡”¥¡∏∂√ Ë’≥Ø≥”∫ÿπ√∏≥≥ÿ∫“√®√≥§å«∑¡‘æ°Ë◊(Õ§ ¡«åπ”°«ª‘—π π∏‡≥≥∫ÿå‡À‘ªŸæπ——≠“àªåÀ‘μ“Ÿæ§—≠å«πÿ—ª¡“°¥“)—πßØ“ππ—“°)√√å‘ÀªŸæπì„¥—≠“°¡√Ë◊√¢íÕ“ Ø„¥√“‘ À –‡)“√—ß™À“ °–ª“√‘μ√√æÿª„¥ß—.∏π√—æß√πâ¥√∏“à»√À ≥–√πâπì¥√“—ßæ¢âí“Øæß’È”‡√“∏â√.“√πâ–’Èπ¥μ”™‡ß√å–‡.πμπ√“‡ßâ“π“‡à»’ÈÕÿ”Õ◊ˇæ≥À‡π–πÕμÿÕË◊æÀ“ß߇‘ÿßπ‚.‡≈ππåÕ‘ÿÿßÕË◊∫‚æÀ®≈π°∫“®¡‘ÿßπ‚“° “≈π‡¡∫““® °∑‡°““∂¡°∑√“ ∑∂æ‡(√“«ª°∑∑æ‡(∂“૪π√—¡¥‡∑Ø“æàπ(π—¡¥«ª‘¡Ø◊ˇՠπ‘“à ‡π—‘¡¡¥◊ËÕ ªØ‘μ‘ÿ πª‡—ß‘¡ªμ◊ËÕ ÿªπì‘ —æ‡ß¢íتμ‘πìÿªæ™¢íØ—√ß.ππ왓à»æ√¢í≥Ø.π“ß“à»™≥.√.πå“ß“à».≥å“ß.å
 ‰¡‡¡«∑Õ¡Õ°ª¥∑‘—≈°““≈Ÿ≥π“à ìπâ·√®π°—…°μ¬ ‰¡‡¡«∑ÕÕ¡°’«æ§ª°“‰¥)®—√åª∑‘—≈°““≈Ÿ≥ππ“à∞¥‘¥√à√ìπâ®·¢√®®π—°…°≈“μ“‡â¬¬–’‡«“‡æÕ§°≈““‰√)≈®—“®Õπ√å∑Õªå§π∞¬¥¡°‘“¥à√à¡√¬®¢Á¢¥π®ªÿà≈“”π–““‡â¬–Õ‡“‡Õ)√≈“μ ÿπ‡√≈ “®ÕπåÕ∑姓լª¬’·‰®¡°“à¡”‰¬“Á¢¥¡π‡ÿª®¥à“”π—–°π‡¥ì“®≈πÕπ«)√μ“∫ÿ π‡â· °…åâ“–∑â√π“Õ檬’“·‰®√”‰“°∑‡Õ¡‡—∑∫®¥√Õà—°“√π¬π¥ì“®≈π√π«à∏‡∏“∫¬®’àâ“·°°ß…â“–å™–∑â√π¡æ“√‘°ª√π∫“π°∑°‡Õ“—∑Õ◊Ë∫√Õà“√Õ◊Ëπ ¬√√ √‰¡‡¡«∑Õ¡Õ°““√√πàà«∏√‡∏ª¬®’à“°¥ß¡–‘™å¬∫√¡ ∑‘؉¡‡¡«∑ÕÕ¡°—≈°““»≈Ÿ≥π“à™‘√‘°ª√æπ∫ª“ππì°“¥â®√ËÕ◊· å™√®π‘∑ °——◊ËÕ≈°“¡…“°“≈Ÿ≥π÷‘‚“à°√μ¬√““√’«√“πàìπ«.—π√æ⡧·°Õ∫«√™“‰®π°—¡)»…°‘®Õ—¬∫√«…μ√媬ؓ™»π∞™‘√’¥«ææ≈§‘°¥√à—°“°à√“‰√®√®¢). —åß™√®åª∫ ¡““≈÷π‘‚°∞“¥“Ú‡â߬–¡‘¥√√à‡“…¢√.—𓇮Õμ¡®¢≈∫«“™®‡√»≈»≈Õ“√®Õ«π“…∑Õ“‡â‡‡å¬™§–∫¬åÙπ““‡Õ¡°”¥√≈ª∑“à≈—°°à¡“√√¬√Á≈¢.“¥≈“‘®Õßππ∑Õªÿ∫åà“§”‰π¬–® Ú◊ÈπÕ‡μß¡°Õ“¡‡“√à…¢¡ì𓮬)μ∑√Á¢ª¥π∑‡ ÿªÿπ‡à» “√”“π–—å∑‡‡‡πåß“Õ“∫ÕåªÙ¬’“)ҷ扮”√√ª∑¬μáÿ √π‰‡“√“ μ≈‘¡‡å®π¥(∑“ÕâÕª‰‡—°® ¬’π◊ÈπÕ¥μì“®·≈‰®πÚ‡«πÕ”¬ìπ™√‰““∑¡¡ª‡âπ“∑„®∫¥â·∑—°¬“°π…—¥ âì∑“®“≈π–∑âåß√π“π–«æ“à’°åâÕÒæ√Ë◊Õ“¬∫áâ·√°∑°‡Õμ…â“—∑∫–Ë’«∑â√—πßπß(æ√∑Õâ‡à“√“¬ ¥√¬ª√æÕπÕ¬™√°∑‡Õ§¡§—ªà∑∫—¥∏âπ‡∏„ÿª√¬®’Õàà““√π°∑¬¬ß –å™√«â«¡–í“àπ®ÿª’°åàâÕ∏√◊‡∏Õ‘°ª◊ËÀÕª√¬®’àππ“ôí∫°“ßí™°–™å“¥Õ◊ËÕ¬«Ë’¡—ßßÀËÕ◊® – ‘°ª¥¬ª√ πæ∫“√“πÕ°““É“ √¨§√◊ËÕπ৪«—¥√ÿª¡◊ËÕÕ ‡ÿ√∫¡π√‘¬“««â√“¡√Ø√πí¢“°πà®ÿ»ª«√™‘Ÿμ◊ÕÀªæπôí¡π‘홬““∫√®¥√¡¬Ø“ —ß嬻∫—À™√𙬑’√Ø “®¡–∫“»“Õâ÷‘‚°æ™√ √欮√®É“ ¨“ å .μ™—π®¡√¡ Õ¡ ∫“å«÷‘Õ‚°™™‡π√ÿ∫ π»¡“Õ¬÷‘‚°«…∑“¡π.¢—π™å¡“ÕŸ∫“μ«◊.™°—åπ¥¡≈»‡ÕÕ—°∫“°àπ«“«“™…√»™.—Õ߇—ß «π…¬√’∫√·™∫“¥Õâ≈æ·—°“°à‰Ú√√ß≈¥¬“≈¡(®.“—°“°àß…¢ μ√μ∫“’∑¬.“¬ßÚπ√‡«∫ß«≈»“Ë◊“¡¬√°Õ√∑…¢Ú‡‡®μß√“å““∫¡å√Ùπ…¢‡◊Õ°å®μ”√»ª√∑πå—¥¥¥‡¬‡‡â«∫»≈呇√Ù–πß–ß √“‡√‡”√·ª∑æ∫‰·å® Ùπ√√È◊πÕμ“≈”Ú√≈‘ª‡(∑ìπ“’√∑’‰®ª¬ ≈‘¬◊ÈπÕ∑μ««Ú≈‡◊Ë°Õ“‰ìπ® “—∑◊Èπ∑Õμπåß√“ª“Ú‡∑ìπ“Òæ∑“ª—∑¬πå—¥¥¥π∑åßá“√“â«μ–“ß–ßÒ—æ∑ππåß(¬ÕⓇá√“μÒæπ¬πÕ¬™√(’∑áÕ⡇√“μâπ„π(πÕ∑∑¬Õ™â¬√‡¡ âπ„–“àππÕ¬’°å™√∑âÕ¬¡ Ë◊Õâπ„–¢æ∑∑æ®®π‡π«∫“àπ°’å∑¬âÕÕ«Ë’ —ß◊ËÕß–“àπ° ’°å¥âÕ¬ªÕË«’æ—ß◊ËßÕ√ÿ—πß𧧧Èπ— ª¥à¥—“â“À¬ª√Õæÿ√ª«’Ë—ßÕߧ§ª¥— ‘«¥«â¬ÿªª«¥æÀíÕ®ÿªπ√π§√∫◊–Õ§–«ªâ«À¥—®ª∂πíôÿªí¢æ∑∑æ®®π‡π«∫®ÿª“í™√◊Õ¥¬À‘Àªπ«íôÀ«âí™®°§í®–°ÿª¥¬«√ À◊Õ÷ßÀæÀªÿ÷√√π—ôíπ®ß–ß“É π¨§í—Èπ™à“â “À√¥√¡¬ÕÀ“É ¨‡”“ÿ∫π‡—®–√¥√¡‘≈«¥— ÕÀ ¡À‡°π¢°ÿπ∫πªÉ“ π¨Ÿ√μ∫–√–¡®∂π¢°ª¡√π“Õ“ŸŸ“쇫ÿ≥∫π‘À—ßâ—“Õππ¬’““¡®°π§¢°°—°∫“âÕ∫–“—Õß«—ŸÀμπ¬√ß÷’æìπæÿ÷√√∫¬(“ÛÕâ®ß‘“‚π “μ“√°¬®—ß— ÿπ§π”¬“μ√’∫Ù√≠‡—∫“¥Õ⓬„√≈’ß∑æ—πÀ√ √»°∑π哬¬ª®√∑√ ◊μÕ°åªå“™≈‡.®‰Ÿ◊«Õπ°å√√√≥‡¬‡â≈“ Õ)∑√√°°——–·À‡æ∫–‘å““√·Õ æ’μË√‰√√æìπ◊Õ°·å≈âæ(°Û·π‘‡““‰‚Ÿ∫√«≈°(‡’∑¬ª‡¬ √ÿ§√∫«Ùÿà¥√√«≠π’≈∑·¬◊Ë“¬°„Õæ’·ß櫉≈Õâ«√≈»‡◊Ë√“°ß≈°Õ∑‘‚”(“√圥™’“≈ª∑¬.®π‰¬å—¥¥¥¬√√«√‰«Ï‘â≈«◊Ë°Õπ ≈–ß–ß))ß°—–√≈“À∑‘’¬√æ’μË¥™â’°π–®“Ÿ∫π«å—¥¥¥’ìπ¬°â«‡ª–ß–ß√¡—Èπÿॗß√≈¡Õâ∏â√∏‡°ß¡‘π‚”“åœ’º¥ª““ª√√‰Ï‘√ªμπ “–)ß““≈∑¬’“奜√™âŸ’·–®√ìπ°πÀμ–¡È—π§‘≈π∑—Õß√¡∏â√∏–∑¡π∑´ºª“ß—È«ª¢æ∑∑®æÕ«®π‡π∫’√ªμ«≥ÿ¬∏”“–““‡∞“åπœ√°Ë÷ß—¥Ÿâ·–√à√ÿ—ªπ“ߢæ∑∑®æ®ππ«∫‡π‡§¥πÀÈ—“μà“â–“à“À√√π§‘≈“∑Õ(‡ª°∑‘°–∑«¥ ∫Àß√ÿπ—πªπ∑ß´ßππ√æ§∫–ì—Èπ–ßπ¿à—Èâ“«“®À∂√√Õ«’“ÿ≥¬∏”‘À‰ìπ‘—«¥·‡“πÀ∞¡®°§°πâ“π«÷ËÀß—¥π√À∫–ìß÷–π檖®àÿ∑∂º÷√√ª—“¬ß√‡¥“““à‘Àæ“ßπ‡”“(‡ª®°‡§—√°¥—∑√≈¬°« ÀÀ∫ß÷æß≈πÿ–À÷º√√πت⟪ªß‡æì√¬ππ¿Õª√Ÿ«”“ª≥∑√‡—√‰â¥ì“√π≈Õª—π·—“πÀ °¡°àÕâ“∫–π“Õ⟪∫∫À‘ìπæ√ì√πª°∑(Ûº“—‘‚“¬√√ÀàŸ«°≥ìæßπàâÿ“§“∫ÕÙπ√‡≠—È“°π„—æ’’√¬ß∫–欓ջ§μ∑æìπÕ——ß≈–À—ºØ(√ÛŸâ∫ª‘‡“‚¬™∫Õ≈≈°.®‰√√ÿ§– ª∫Ù √∑√≠‰≈)≠“„§’ß°ªπæ—–À√»‘‘√Õàß∑’Ëμ⟡∫∫æ°√√â√π°“Ω“¥Ÿ∫“«™∏≈àÕ.®àÀ‰‡√ªà√«“√ì–πà“ÿ≈¥—∑∫)“àÈ—°π—–æ’√¬À≈Õâ‘√–‡¬æËμ’°ß¡§‘μÕ‚——”“â—åœâ°“ππ∫“√Ÿ∫¥«æ∑ªπ∫≈√‡“√√‰ª‘Ï√– π ÿà ¥‰∫)Àß≠§„≈∑≈Õâ’¬°√‘ÕË—‡π°ß¥ßß‘¡‚™”æ“Ւ唄œ–®“Ω¥ìπ∏πæ“∑ÿªàÕ°√√‰à¡—ÈÏ‘«“π– ——À∑∫≠ß)‡“ß“√¡∏∫≈â√∑∏‡’¬¡«¬¬π¥™â√’º“𖪮√“ª»æ∑∏ìππÕª°√√√ªμ√¡—Èπ“–„≠—∫“—ªμÀ“¥ß∑„√Ÿà“¡∏–âå√œ√“Õ™∏Ë—π¡ßπŸâ“æ·Õ”„√œ√·À ºïª“·À“πæπÿ∑Àμ√–ªπ‘§≈ªπ√À∑ªμμ–ÕÀ— “≠–π§‘≈‡Õ“““Ë’∑“∫ªŸ–Õ∑‡à«“¬åæ°œ„√√∑–´∑√âŸâ·ßÈ—«√ª»∏∑´πÕ«’Õ√πÀßμ—Èÿ≥¬«–√”√ππ∫ÿ§‘≈Õ«ÿª’„∑≠—Õ¥ÿ≥¬‡∏”Ÿ∑∞‡Ÿà ªπ–à∑™Ë÷–ß—∑¥‡ª∞.–àπ√·ªÀ“∑´÷ËÀ ß–—¥“àÀ“ß“à«È—–«àª“»“Õ«’‡≈¥ª“Õ(‰íÿ≥à“¬∏‡ªØ” ”∑Õ““’Ë° ªŸ∂∫(‡à∏‡ª∞ßÀæπ𰄪∑√ß°√÷Ëæìß— ¥π∫π¥¿¬âß–à√𪪓ß.π√‡æ¥ìπ𓧑¿à“√π‰∫ÿìπÿª“—·π“π“Ú¡à(“‡Ÿ“ª‡â ª‰∑ìàÀπ∑°—’ì“· π¬“π∫ª“ªâ.∑¡º∫—ßâ“√πªßÀÀ–æììàπππ¿«ª—≠∑ºæß—»π¬°√≈‡‚¬Õ‰íØ“—™√”‰æßìπÙ—∂π·‡≈“π∏–À≠º¡ØÀ⟪ⓗ‡‘√¡¬ÿ¬¥À°¥¬Õìπª≈√∑–ÀººØ—Ÿâ¬ª.√‡√ªØ¬∑√§‘·¢∏Õπ¢ªπæßπÕà“πÚ‡à“ª“∑√âŸ∫∫°¯—‘√¬ª’“√π°¬π““⮬∫Õà≈àÀ–ÀºØ√“⟟ª∫∫‡«°“‘√Õ¬≈—≠ì√Õ°«πà“Õ“π°àÀ—È‚¬πæ’√¬ª“∑√–™√ì§μπà“Õ——ßÙªπ’—ÿà—È≠Û∫π÷π¡àÕμ楒√—¥¬‘¡ÿŸâ¥–∫∫≈∫°à‘“√§μÕ——ß√ßß°—“– ∫ àÀ؉√·¢≠∏§∫≈¢°√ì‘πà“ß– ¡ —ȉπæ’√嬯≠’§“Ω¥–π∏°√§μà®Õ¬Õ‘——ßß—√“¡à∫««““Õ–≈—Õ«∫∑“∫Ω≈¥∏àÕ– ¬ à¡‰«“–≠§—∑â∫’“πÿà“°√√Ûππ÷‘πæ¡μ∑¥—¥ß¡√¬¡à“ß–ß“Ω¥â“π∏∫àÕ√Àæ∑„πà«√“Õ—Ëπ–ß—∑∫æÕ“”„Àå’„πæ∑ÿ¬¡Õ—Ëπßâ“πæ√Õ”„æÀ—∑≠π‡“√πæ∫ÿ∑‡«¬∫À√À—„≠‡ª»“∏Õ—Ëπ∫Õ√߇«¬æÕ”„√„√≠—πæ¥ÿ∑∑ª»Ÿà∏–Õ™√À√—≠√·‡À“„ ≠—ï∫¥À“‡∑«¬àŸ–™ª√ √ª»·ÀÕ∏“Ë’ ïÕ√ªŸÀ“à√æ°„√„ª≠—â¥∑ àŸÕ–“’Ëπ™Ÿªà√πÿ∫æ√°„·ÿªÀ√ ïâÀ“Ÿ‡ ªà∑πªª.√ π∫ÿÀÕÿª–“Ë’àŸª«àŸ‡ ª»æ°„à≈∑√Õ‰íتâ.”À∂π–∏àÀ«√√π»ÿ∫ÿª¥≈¬Õ‰í√ØŸ‡ ª.√”à§∑‘∂π∏ª.Àπ√“ÀÚà“–“¥¬à«√’“».¬√“â≈π∫Õ§‘‰íπØ”π≠—∂“Úà“∏π“À°‚¬√’““¬¥“¬™√âπ∫√Ù.√≠§‘‘—≠¡ÿπ¥°π°‚π¬“Úà“““Ø™√√·¢∏Ù’“¢¬“≠âπ∫‘¡ÿ¥°¯≠—ππ®¬°Ø‚¬√·√¢“∏«“¢Õ™√≈Õ«Ù≠¯‘¡ÿ¥°π®¬’àÿ√“Ûππ÷π¡μ«¥—¥“ØÕ√≈·¢∏Õ«à“¢ß–ß¯’πÿàÛπ®π÷¬π¡μ¥—¥√“å«’à““Õ≈ß–Õß«’ÿàÛππ÷π¡μ¥—奒à“ß–ßå’
‡°¬’ ‡°√μ’¬‘ª√μ√–ª‘ «√—μ–‘«μ— ‘ ‡°‡°¬’ ’¬√μ√쪑 ª‘ √–√–««μ— μ— ‘ ‘
¡√≥¡√¿≥“æ¿“ææ√–æ§√√–«Ÿ §¡‚‘ √¡√®Ÿ«≥√π‚‘ √≥å√¿®—μ¿π“‚æ“√åπμ—æ∫‚≈πæ∫æ¡√≈–√§≥–¡√§√¿Ÿ«√«Ÿ√≥‘‚“‚‘Ÿ«√√殑‚¿®√π𓮇å√æ¡π√å —μμ—Õ◊Ëå√‚‡—μ‚π«¡ππ—‚∫Õ◊Ëπ∫≈«∫≈—π≈¡¡√¡√≥≥√¿≥¿“¿“ææ“懡‡¡ÕË◊‡¡Ë◊Õ«ËÕ◊«π— —π«π—
À≈—ßÀ®≈“—ß°®∑“à“°π∑Õà“ÿªπ Õ¡ÿª∫ À∑¡À≈√∫—≈ß–∑®—߬√“®––°“À¬°∑π–∑à“÷ËßÀà“π°ππÕÁ¬Ë÷ßÕÿªâ“°ÿªª¬ Á¬ ‰ ¡â“ª¡¡∫¬Õ∫‰∫∑¬ª∑∑√àŸÕ√–√¬––¬àŸ¬––À–∑ÀÀπË’πÒπË÷ß∑÷Ëß°÷Ëß°Ë’∏°Á¬ÒÁ¬π— Á⬓⓫¬â∏“¬“‰¬—π‰ª§ª‰«ª¡ÕÕ“Õ¬§æ¬àŸ¡.Ÿà »æ.Ú.»∑Ù∑.’Ë Ú¯Ò’Ë ÙÒı∏¯π—∏Õıπ—«““«¬Õ§“ÿ‰“¡¥§¬â¡æ¯‰ÿ ¥.昻⠯.».ÚªÚ˜.ïÙÚÙª¯Ù¯ïı¯ııÕÕ“Õ“¬¬“‰ÿ ‰ÿ¬¥¥‰ÿ⠥⯯☯˜˜ªªï ªï ï

๗๑ ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล

เมื่�อท่่านพระครูฯู รับั นิิมนต์์ เดินิ ทางมาถึงึ แล้้ว ได้ป้ ระชุุมหารืือทั้�งชาววััดและ
ชาวบ้า้ น ขั้้�นแรกชาวบ้า้ นจะยอมให้้ทำ�ำ แต่เ่ พียี งทาปูนู ลานพระธาตุุ ให้้มีีที่�กราบไหว้้เท่า่ นั้�น
มิิยอมให้้ซ่่อมองค์์พระธาตุุ เพราะเกรงกลััวเภทภััยทั้�งหลายซึ่�งเคยเป็็นมาแล้้วแต่่หนหลััง
ท่่านพระครููไม่่ยอมบอกว่่าถ้้ามิิได้บ้ ููรณะองค์์พระธาตุุแต่ย่ อดถึึงดินิ แต่่ดิินถึงึ ยอดแล้้วจะมิทิ ำ�ำ
ชาวบ้า้ นไม่่ตกลง เลิกิ ประชุุมกันั ครั้�นต่อ่ มาในวันั นั้�นมีอี ารัักษ์์เข้า้ สิิงคน (เข้้าทรง) ขู่่�เข็็ญ
ผู้้�ขััดขวางจะทำ�ำ ให้ถ้ ึึงวิิบััติิ ชาวบ้้านเกิิดความกลััวจึึงกลัับมาวิิงวอนให้ท้ ่่านพระครูทู ำ�ำ ตาม
ใจชอบ ท่่านพระครููวิโิ รจน์์ฯ ได้เ้ ริ่�มบูรู ณะแต่เ่ ดือื นอ้้าย ขึ้้�น ๑๔ ค่ำำ�� จนถึงึ เดือื น ๓ เพ็็ญ ได้้
ฉลองมีปี ระชาชนหลั่�งไหลมาจากจตุรุ ทิิศ ช่่วยเหลือื จนมืดื ฟ้า้ มััวดินิ เป็น็ ประวัตั ิิการณ์น์ ัับแต่่
หลังั จากบ้า้ นเมืืองเป็น็ จลาจลมา (เพราะเกิิดศึกึ สงครามระหว่า่ งไทยกัับญวน ทำ�ำ ให้ผู้้�คน
แตกตื่�น อพยพหลบซ่อ่ นหนีีหายไปจำำ�นวนมาก ช่ว่ งนั้�นกำ�ำ ลัังเกิิดกรณีผี ีบี ุุญ** หรือื ขบถ
ผู้้�มีีบุญุ ทางเมือื งอุบุ ลฯ ด้ว้ ย) พร้้อมกัับพากัันบริจิ าคทรัพั ย์์บูรู ณะพระธาตุุเป็น็ จำ�ำ นวนมาก
การบููรณะได้ช้ ำำ�ระต้น้ โพธิ์�เล็ก็ ที่�เกาะจัับอยู่�ออก ขููดไคลน้ำ�ำ �และกะเทาะสะทายที่�
ชำำ�รุดุ ออก โบกปููน ทาสีใี หม่่ ประดับั กระจกสีใี นที่�บางแห่่ง และลงรัักปิดิ ทองยอดตามที่�
อัันสมควร สิ้้�นทองเปลว ๓ แสนแผ่่น หมดเงิินหนักั ๓๐๐ บาท ทองคำำ� ๕๐ บาทเศษ
แก้้วเม็ด็ ๒๐๐ แก้้วประดัับ ๑๒ หีบี หล่อ่ ระฆัังโบราณด้ว้ ยทองแดง ๑ ลูกู หนักั ๒ แสน
(๒๔๐ กก.) ไว้ต้ ีีเป็็นพุุทธบูชู า

**กรณีีขบถผีีบุุญหรืือผู้้�มีบี ุุญ
เนื่�องจากมีีเหตุุการณ์์ที่�เกี่�ยวข้้องกัันควรที่�จะนำ�ำ มาลงพิิมพ์์พื่�อเป็็นประโยชน์์
แก่ค่ นรุ่�นหลัังที่�อาจจะยังั ไม่ท่ ราบ นั่่�นคือื เกิิดเหตุุการณ์เ์ รื่�องกบฏผีีบุญุ หรือื กบฏผู้้�มีบี ุญุ ขึ้�น
ที่�มณฑลอุุบล เมื่�อสมััย ร.ศ. ๑๑๗ (พ.ศ. ๒๔๔๓) ตรงกับั รััชสมััยของพระบาทสมเด็จ็ พระ
จุุลจอมเกล้้าเจ้้าอยู่่�หัวั รัชั กาลที่่� ๕
มีีข้อ้ ความเป็น็ คำำ�พยากรณ์์ ซึ่่�งนัยั ว่่าได้ม้ าจากหนัังสืือผููกที่�จารลงใบลาน เป็น็
ถ้้อยคำ�ำ ปริศิ นาความว่า่ ...

ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล ๗๒

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

57

"...∂÷ß°≈“߇¥◊ÕπÀ°ª©ï ≈Ÿ ®–‡°¥‘ ‡¿∑¿—¬„À≠àÀ≈«ß Àπ‘ ·Œà (Àπ‘ ≈Ÿ°√ß— ) ®–°≈“¬
‡ªìπ‡ß‘π∑Õß øí°‡¢’¬«øí°∑Õß®–°≈“¬‡ªìπ™â“ß¡â“ §«“¬∑ÿ¬‡º◊Õ°·≈–À¡Ÿ®–°≈“¬‡ªìπ
¬—°…°å ‘π§π ∑â“«∏√√¡°‘ √“™ (ºâŸ¡’∫≠ÿ ) ®–¡“‡ªπì „À≠à„π‚≈°πÈ’ „§√Õ¬“°æπâ ‡Àμ√ÿ “â ¬°„Á Àâ
§—¥≈Õ°∫∑§«“¡≈“¬·∑ß„Àâ√Ÿâ°—πμàÕʉª ∂â“„§√‡ªìπ§π∫√‘ ÿ∑∏Ï‘ ‰¡à‰¥â°√–∑”™Ë—«
∫“ª°√√¡„¥Ê ·≈«â „À‡â Õ“À‘π·Œà¡“‡°∫Á √«∫√«¡‰«â √Õ∑â“«∏√√¡°‘ √“™¡“™ÿ∫‡ªπì ‡ßπ‘ ‡ªìπ
∑Õߢπ÷È ∂“â „§√‰¥â°√–∑”™Ë—«μ“à ßÊ ·μ‡à æ◊ÕË · ¥ßμπ„À⇪πì §π∫√‘ ∑ÿ ∏‘Ï °μÁ Õâ ß¡’°“√≈“â ß∫“ª
‚¥¬®—¥æ‘∏’π‘¡πμåæ√– ß¶å¡“√¥π”È ¡πμå„Àâ ∂â“°≈—«μ“¬°Á„Àâ¶à“§«“¬∑ÿ¬‡º◊Õ°‡ ’¬°àÕπ
°≈“߇¥◊ÕπÀ° Õ¬à“∑—π„Àâ¡—π°≈“¬‡ªìπ¬—°…åμà“ßÊ π“π“ ºŸâ∑’ˇªìπ “«‚ ¥°Á„Àâ√’∫¡’º—«
¡©‘ –πÈ—π¬°— …å®–°π‘ À¡¥..."

¢âÕ§«“¡¥ß— °≈“à «πÈ’ ‰¥â·æ√àÀ≈“¬‰ª„πÀ¡™àŸ π™“«Õ’ “π ·∂∫¡≥±≈Õ∫ÿ ≈  √â“ß
§«“¡ –‡∑◊Õπ¢«≠— ªòíπªÉ«π À«“¥º«“„Àâ°—∫™“«∫â“π‡ªìπÕ—π¡“°

‡Àμ°ÿ “√≥å¥ß— °≈à“«π’È  ∫◊ ‡πË◊Õß¡“®“°À≈“¬ “‡Àμÿ ‡™àπ  “‡Àμÿ§«“¡¢¥— ·¬âß°π—
√–À«à“ߺªâŸ °§√Õß «à π°≈“ß®“°°√ÿ߇∑æœ °—∫ºŸâª°§√Õß à«π∑âÕß∂Ëπ‘ "‡®â“‡¡◊Õ߇°“à " ·≈–
§«“¡¢¥— ·¬ßâ √–À«“à ß™π™π—È ºªâŸ °§√Õß°∫— √“…Æ√Õ ’ “π Õπ— ‡πÕ◊Ë ß¡“®“° ¿“槫“¡·√πâ ·§πâ
¢—¥ π∑“߇»√…∞°‘® §«“¡°¥¥—π∑“ß®‘μ„® ª√–°Õ∫°—∫§«“¡‡™Ë◊Õ∂◊Õ„π‡√Ë◊Õß¿Ÿμ‘º’ªï»“®
æ‘∏’°√√¡∑“߉ ¬»“ μ√å ∑Ë’¬—ߧ√Õ∫ß”™’«‘μ®‘μ„®·≈–«‘∂’™’«‘μ¢Õß™“«∫â“πμ“¡™π∫∑Õ¬Ÿà
‡ªìπ à«π„À≠à √“…Æ√∫“ß à«π®÷߇°‘¥§«“¡‰¡àæÕ„®¢â“√“™°“√ ‡°Ë’¬«°—∫°“√‡¢â“¡“¢Ÿ¥√’¥
‡ß‘π à«¬‚¥¬‰¡à‡ªìπ∏√√¡ Õ’°∑ȗ߇Àμÿ°“√≥å¿“«–·Ààß°“√·ºà¢¬“¬Õ”𓮇¢â“¡“„π¿“§æÈ◊π
¥π‘ ·¥π ÕßΩßòí ≈¡àÿ π”È ‚¢ß¢Õß¡À“Õ”π“®ª√–‡∑»Ω√ß—Ë ‡» „π™«à ßπ’È (æ.».ÚÙÛˆ - æ.».ÚÙÙı)
∑Ë’°Õß∑—æ·Ààß ¬“¡ª√–‡∑»®”μâÕ߬ա‡ ’¬¥‘π·¥πΩíòߴ⓬¢Õß·¡àπ”È ‚¢ß∑—ÈßÀ¡¥∂Õ¬ÕÕ°
¡“Õ¬àŸΩßíò ¢«“ ∑”„À¡â ¢’ “à «≈Õ◊ «“à

"ºŸ¡â ’∫≠ÿ ®–¡“·μμà –«—πÕÕ°...

‡®“â ‡°“à À¡¥Õ”π“® »“ π“° Á ‘Èπ·≈â«...

∫—¥π’ÈΩ√Ëß— ‡¢“â ‰ª‡μÁ¡°√ÿ߇∑æœ ·≈â« °√ßÿ ®–‡ ’¬·°àΩ√—ßË ·≈â«..."

๗๓ ตามรอยธุดงควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

58

æ√–‡®â“∫√¡«ß»å‡∏Õ °√¡À≈«ß √√æ ‘∑∏‘ª√– ß§å ´÷Ëß„π ¡—¬πÈ—π∑√߇ªìπ
¢ â“À≈«ßμà“พßรæะ√เจ–Õ้าบߧรå ม”ว‡ง√ศÁ®์เ√ธ“อ™°“√ก¡ร≥มห±ล≈ว≈ง“ส«ร°รพ“«สิท(ธæิป.»ร.ะÚสÙงคÛ์ˆ) ซ´ึ่ง÷ËßใμนàÕส¡ม“ัย‰น¥âั‡้นªท≈รË’¬งπเป™็น◊ËÕ
‡ข√้า’¬ห°ล‡ªวìπงต¡่า≥งพ±ร≈ะμอ–ง«ค—π์สÕำ�เÕร°็จร‡©าช’¬กßา‡Àรมπณ◊Õฑ(ลæล.»า.วÚกÙาวÙÚ(พ).ศ·.≈๒â«๔‡ª๓≈๖’ˬ)πซ™ึ่งË◊Õต‡่อªมìπา¡ไ≥ด้เ±ป≈ลี่Õยน’ ช“πื่อ
(เæรีย.»ก.เÚป็นÙมÙณÛฑ) ลæต√ะ–วÕันßอ§อå‰ก¥เâ∑ฉ√ียßง∫เห—πน∑ือ÷°‡(Õพ“.‰ศ«.â„π๒À๔π๔—ß๒ )◊Õแ∑ลŸ≈้ว เป¡ล‡¥ี่ยÁ®นœชื่อเ°ป√็น¡มæณ√ฑ–¬ล“อ¥ีส”า√นß
√(พ“™.ศ“.πÿ¿๒“æ๔๔«๓à“) พระองค์ได้ทรงบันทึกเอาไว้ในหนังสือทูลสมเด็จฯ กรมพระยาดำ�รง-
 · รสแ≈า«àล่วชπâ«น้วา.º.ผ..น..¡âŸู้มุภ’∫‡ีบเ¥ดา≠ÿุญ"พ‘¡“ิมμ®ตจ¡ม“ว–ะา“¡า่¡ามม‡เ´ªป“ซาËß÷·ìπ็นแึ่ง‰μμÀไตหตμà à่ต¡ม่ส–«ะÕอ«วπว≈ล—πน¢ัน”ำ�ÕขÈπ÷ อÕึ้น‰อ‡เª∑°ทไกปË’¬ี่ย‰«ว¥ไ≈ลด§â ”ำ�้ค«§คว“”ำ�า¡ºผม‡ª≠ญเปìπา“็นæพ((¬ส ย“ุภÿ¿า¬า“ย“ษ…า¡ิตม‘μ¡คม§“ำ�า”μกต°ßÈ— ลั้ง·≈แอμÕตนàªπ่ปข¢ï ีอÒÕ๑งßÒ๑อÕ¯ีส๘’ า“((นπæพ))..»ศบ∫..Ú่งàß๒ค§Ù๔ว«Ùา๔“Úม¡๒ไ)‰)ปª¡มใ„นπา“
"“¢ข“à ่า«ว≈ลÕ◊ ือ®จß÷ ¡ึงม“®าจ“°ากμต–«ะπ—วันÕÕอ°อก‡æเพ√ร“–า‡ะ¥เπด‘ ิน‡ªเปπì ็ น“ส¬า‰ยªไป∑ท“ßาง‡¥เด™ชÕอ¥ÿ ุด¡ม¢ข¢ÿ ุขπ— ัน∏åธ∑์ท“าßงÀหπนßË÷ ึ่,
‰ไªป∑ท“าßง»ศ√ร’ ีส–ะ‡เ°ก…ษ ส ุรÿ√ิน‘πท∑ร√์ å ท∑า“งßหÀนπึ่ง÷Ëß, ม¡า“ท∑า“งßเ‡ข¢ม¡ร√า“ฐ∞ อÕำ�”นπา“จ®‡เจ®√ร≠‘ิญ ‡เ°ก…ษ¡ม สี’¡มา“ ºผ“า สีต’μอÕนπ
°ก—πัน∑ท«ว‘‰ิไ™ช¬ย ÀหπนÕอßง‡เ≈ล“า «ว“าªปªïีป∑ท¡ÿุม ¡มา“หÀนπอÕงßซ´ำ�” พæย¬ัค§— ฆ¶์ไปå ‰ทªา∑ง“กßา°ฬ“สÃิน ธ‘πุ์แ∏ลå·ÿ ะ≈เ–ส‡ล ภ≈ูม¿ิ”Ÿ¡‘"
¡¢ขม Õ“อาªßปง°ก°ก≈ล§คÕอ√รÕπนอÀหßงล≈¢¡ขมำ”�ÕอÕอπนßง≈ล—Èัπ้น°ก”ำ�เ‡√ร‰ไªปßÿ ¥ดุง‡ìπ็นเâ°∑้กท°ก√รæพา“–ะœร√ฯ®จส “า‡เร¬ª√ยปร‰√ไìπ็นªเป‡สμ ตμตรπâ √้น“าิญ‘≠«¡วมà“ผ่า∑ºท..ู้ม.âÕ.âŸ้¡อ..ีบßง’∫∂ถุญÿ≠‘Ëπิ่นวμต«่าàà““่าจß®งะÊๆ–ม¡าท“∑จั่ว®า—Ë«ห“กÀัว°ท—«เ∑มิศ‡¡‘»ือต◊Õμงะอß–วÕ«ุบัน—πÿ∫ลอÕ≈ฯอÕ·กแ°≈ล–ะ„แ·°ใล≈ก≈ะ–ล⇂โ§้เ®จค’¬¡มียßμตง’°ีกเ‡πนา“ร√◊ÈÕื้อเ‡Àหข¢â้าา““

ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล ๗๔

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

59

"≈◊Õ·´–·´ß·´à≈”‚¢ß ÀπÕß´”‡ªπì ‡¢μ≈“ ’¡“ ΩŸß‰∑¬„®Œâ“¬μ“¬ Èπ‘ ∫Àà ≈ß"

À¡“¬§«“¡«à“¡’¢à“«‡≈à“≈◊Õ‰ª∑Ë—«≈”πÈ”‚¢ß ®π‰ª∂÷ßÀπÕß´” ‡¡◊ËÕºŸâ¡’∫ÿ≠¡“‡°‘¥·≈â«
™“«°√ÿ߇∑æœ ´Ë÷߇ªìπæ«°„®‚À¥√⓬ °Á®–쓬 ‘Èπ‰¡à¡’‡À≈◊Õ ¥â«¬Õ”π“®Õ‘∑∏‘ƒ∑∏Ï‘
¢Õߺ⟡’∫ÿ≠ ª√“°Ø«à“™“«∫â“ππ‘¬¡øíß°—π¡“° ·≈–‡√Ë‘¡§≈âÕ¬μ“¡§”欓°√≥å ·≈–
‚¶…≥“™«π‡™Õ◊Ë °π— ‡æ¡Ë‘ ¡“°¢π÷È ∑°ÿ ∑Õâ ß∑’Ë Õπ— ‡ªπì ™Õà ß∑“ß„À¡â º’ ·Ÿâ Õ∫Õ“â ß°√–∑”μπ‡ªπì º«âŸ ‡‘ »…
 «¡√Õ¬¢à“«‚§¡≈Õ¬¢÷Èπ¡“ ‚¥¬°“√μ—Èß ”π—°¢È÷π™«π‡™◊ËÕ™“«∫â“π„À⇢ⓡ“Õ¬Ÿà„πÕ“√—°¢“
‚¥¬¡’‡®â“ ”π—°°√–∑”μπ‡ªìπºŸâ¡’∫ÿ≠ ºâŸ«‘‡»…∑’Ë “¡“√∂ªí¥‡ªÉ“§«“¡™—Ë«√⓬„ÀâÀ“¬‰ª‰¥â
´Ë÷ß∫√√¥“™“«∫â“π∑’Ëμ°Õ¬àŸ„𧫓¡À«“¥°≈—«Õ¬Ÿà·≈â« μà“ß°ÁÕ¬“°®–· «ßÀ“∑Ë’æ÷ËßÕ¬ŸàæÕ¥’
´÷Ëß∑—π∑’∑’Ë¡’ºŸâ«‘‡»…Õ«¥Õâ“߃∑∏Ï‘‡¥™ª√“°Ø¢È÷πμà“ß°Áæ“°—π·Àà‰ªÀ“ ‡æ◊ËÕ∑’Ë®–„Àâ™à«¬‡À≈◊Õ
§¡âÿ §√Õß¿—¬μà“ßÊ

´Ë÷߇Àμÿ°“√≥å„π™à«ßπÈ’  ¡‡¥Á®°√¡æ√–¬“¥”√ß√“™“πÿ¿“æ∑√߇≈à“‡Õ“‰«â„π
Àπ—ß ◊Õæ√–π‘æπ∏å‡√Ë◊Õß "π‘∑“π‚∫√“≥§¥’" ∑’Ëæ√–Õߧå∑√ß√—∫ —Ë߇Փ‰«â«à“ ‡√Ë◊Õß√“«‡À≈à“πÈ’
‡ªπì ‡√Õ◊Ë ß‡°√¥Á πÕ°æß»“«¥“√... ‡¢¬’ π√°— …“‰«„â À‡â ªπì ª√–‚¬™π·å °≈à °Ÿ À≈“π·≈–ºÕŸâ πË◊ μÕà ‰ª«“à ...

"¢à“«∑’Ë¡’ºŸâ«‘‡»…√—∫®–™à«¬ªÑÕß°—π¿—¬√Ÿâ‰ª∂÷߉Àπ °Á¡’√“…Æ√∑’Ëπ—Ëπæ“°—π‰ªÀ“
‚¥¬ª√– ß§å‡æ’¬ß®–¢Õ„À⇠°‡ªÉ“√¥πÈÌ“¡πμå„Àâ°Á¡’ ∑Ë’π÷°«à“‡ªìπ∑â“«∏√√¡‘°√“™º’∫ÿ≠¡“
∫”√ÿß‚≈° ‡≈¬ ¡—§√‡¢â“‡ªìπæ√√§æ«°μ‘¥μ“¡ºâŸ«‘‡»…πÈ—π°Á¡’ ºŸâ«‘‡»…‰ª∑“߉ÀπÀ√◊Õæ—°
Õ¬Ÿà∑’ˉÀπ æ«°™“«∫â“π°Á√—∫√Õ߇≈È’¬ß¥Ÿ ‡≈¬‡ªìπ‡Àμÿ„Àâ¡’§π‡¢â“‡ªìπ ¡—§√æ√√§æ«°
¡“°¢÷Èπ‚¥¬≈”¥—∫ ‡¡Ë◊ÕºŸâ«‘‡»…πÈ—π‡ÀÁπ«à“¡’§ππ—∫∂◊Õ°≈—«‡°√ß¡“° °Á‡≈¬· ¥ßμπ‚¥¬‡ªî¥
‡º¬«“à ‡ªìπ∑â“«∏√√¡°‘ √“™ º∫’ ≠ÿ ∑Ë®’ –¡“¥∫— ¬§ÿ ‡¢Á≠μ“¡§”欓°√≥"å

„πμÕπ·√°ππ—È Ω“É ¬√∞— ∫“≈‰¡ªà √– ß§®å –‡¢“â ‰ª¬ßàÿ ¥«â ¬ ‡æ√“–‰¡·à π„à ®«“à ‡√Õ◊Ë ßº¡âŸ ∫’ ≠ÿ
‡ªìπ"§«“¡º¥‘ ·∑â" ·≈–‡°√ß«à“ "∂“â Àâ“¡‰ª °”≈—ßμ◊Ëπ§ππÈπ— μ”√“«“à ... ‰¡à‰¥â ®–°≈“¬‡ªìπ
¬ÿ∫”√ÿ߉ª" ∑”„ÀâºâŸ¡’∫ÿ≠À√◊Õº’∫ÿ≠¡’‚Õ°“ ‡°≈È’¬°≈àÕ¡·≈–´àÕß ÿ¡ºŸâ§π‰¥â¡“°¢È÷π ®πμàÕ
¡“‰¥âæ“°—πμÈ—ßμπ¢È÷π‡ªìπ„À≠à ‰¡à¢÷Èπ°—∫∑“ß°“√∫â“π‡¡◊ÕßÕ’°μàÕ‰ª ¡’°“√ª°§√Õß°—π‡Õß
„π°≈à¡ÿ ¡’°Õß°”≈—ߧâ¡ÿ °—πμπ‡Õß∑’Ë„À≠àÊ ¡Õ’ ¬Ÿà Û °Õß

๗๕ ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล

ææ√–√Õ–Õ“®““®√“¬√‡¬å  ‡å “ √“å√å

6600

Ò.. °°ÕÕßßÕÕâ“⓬¬‡‡≈≈Á°Á° ((ÀÀ√√◊Õ◊ÕÕÕâ“⓬¬‡À‡À≈≈Á°Á°)) ππ—¬—¬««à“à“‡ª‡ªìπìπºº’∫’∫ÿ≠ÿ≠ÕÕߧߧå·å·√√°°∑∑’Ëμ’ËμÈ—ßμ—Èßμ—«—‡«ª‡ªìπìπææ√–√¬–¬““
∏√√¡‘°√“™ ªª√√––°°““»»««à“à“‡‡ªªìπìπººŸâ∑âŸ∑’ˮ˒®––¥¥—∫—∫¬¬ÿ§ÿ§‡¢‡¢Á≠Á≠‡ª‡ªìπìπººŸâ¡âŸ¡’∫’∫ÿ≠ÿ≠∑∑Ë’μ’Ëμ—Èß—Èß  ””ππ—°—°¢¢È÷π÷Èπ∑∑Ë’∫Ë’∫â“âπ“πÀÀππÕÕß´ß”´”
Õ.欧— ¶¿¡Ÿ¡æ‘ ‘æ ‘ ‘ ¬— ¬— ‡‡¡¡Õ◊ ◊Õßß  «ÿ «ÿ √√√√≥≥¿¿¡Ÿ Ÿ¡‘ ‘

ÚÚ.. °°ÕÕßßÕÕâ“⓬¬∫∫ÿ≠ÿ≠®®—π—𠇪‡ªìπìπππâÕâÕßß™™““¬¬ææ√√––¬¬““¢¢ÿ ÿ¢—π—π∏∏å¿å¿—°—°¥¥’»’»√√’π’π§§√≈√≈”¥”¥«π«π‡¡‡¡◊ËÕË◊Õææ’Ë™“Ë’™¬“¬
∂ß÷ ·°°à √√¡‰‰¥¥‡â ‡â°°¥‘ ¥‘ §§««““¡¡¢¢¥— ¥— ··¬¬ßâ ßâ °°∫— ∫— ∑∑““ßß°°““√√®®ß÷ ß÷√√«à «à ¡¡¡¡Õ◊ Õ◊ °°∫— ∫— ∑∑“â “â««∑∑π— π— ∫∫μÿ μÿ√√ææ√–√¬–¬“¢“¢ÿ π—¢ÿ π—∏œå∏œå ææ√Õâ√¡Õâ ¡
¥«â ¬À≈«ß√μ—μππÕÕ¥¥μ’ μ’ °°√√¡¡°°““√√‡‡¡¡Õ◊ Õ◊ ßßææ““°°π— π— ‰ª‰ªμμßÈ— ßÈ—μμ«— «—‡ª‡ªπì πì ºº¡âŸ ¡âŸ ∫’ ∫’ ≠ÿ ≠ÿ ÕÕ¬¬∑àŸ ∑àŸ  Ë’  Ë’π— π—‡¢‡¢“∫“∫√√∑√∑¥— ¥—‡¢‡μ¢μ‡¡‡¡Õ◊ Õß◊ ¢ß¢ÿ π—¢ÿ π∏— å∏å

 «à π∑∑‡’Ë ‡’Ë °°¬Ë’ ¬’Ë ««¢¢Õâ âÕßß°°—∫—∫™™«’ «’ ªª√√––««—μμ— æ‘ æ‘ √√––ÕÕ““®®““√√¬¬å‡ ‡å  ““√√å°å°¥Á ¥Á «â «â¬¬¡¡’™™’Õ◊Ë ËÕ◊ μμ√√ß°ß°π— π—°°∫— —∫ÀÀ≈≈«ß«ªßªÉ¡Ÿ É¡Ÿπ—Ë πË—
ºâπŸ —Èπ§§Õ◊ Õ◊ ÕÕ“â “â ¬¬¡¡—πË Ëπ— !! ºº∫’ ’∫≠ÿ ÿ≠∑∑’¡Ë ¡Ë’ ’™’™◊ÕË ◊ÕË ‡‡  ’¬¬’ ßß‚¥‚¥ßà àߥ¥—ß—ß··≈≈––¡¡Õ’ Õ’ ∑‘ ∑‘ ∏∏‘ææ‘ ≈≈¡¡““°°∑∑’ Ë ’ Ë¥ÿ ¥ÿ ππ—Ë Ëπ—‡Õ‡Õßß

Û.. °°ÕÕßßÕÕâ“⓬¬¡¡—πË —Ëπ μμ—ßÈ È—ß‡‡ªªπì ìπÕÕßߧ§åªåª√√““  ““∑∑∑∑ÕÕßß(Õ(Õßߧ§Àå Àå ““  ““μμ√√∑∑ÕÕß)ß)ÕÕ¬¬Ÿà∑∑àŸ∫’Ë ’Ë∫“â π“â π°°√–√®–π’®’π
·¢«ß‡¡Õ◊ ߇¢¢¡¡√√““∞∞ ‡‡§§¬¬√√«à à«¡¡¡¡Õ◊ ◊Õ°°—∫∫— ÕÕßߧ§å··å °°â««â ∑∑““ßßΩΩßíò íßò´´â““⬬¡¡’√√’““……ÆÆ√√π𬑠‘¬¡¡∑∑—ÈßΩßÈ— Ωßòí ´ßíò ´“â ¬“â ¬··≈≈–Ω–Ωíßò ¢òßí «¢“«“
·¡πà È”‚¢ß μμÕà Õà ¡¡““‰‰¥¥â‡‡â¢¢â““â   ¡¡∑∑∫∫°°—∫—∫°°ÕÕßß°°””≈≈ß— ß—¢¢ÕÕßß∑∑â“â“««  πππ𓓬¬ÕÕ””‡¿‡¿ÕÕ‚¢‚¢ß‡ß®‡®’¬’¬¡¡··≈≈–°–°ÕÕßÕßÕ“â ¬“â ¬
‡≈°Á ∑¬’Ë °¡““®®““°°ÀÀππÕÕßß´´””ππ””°°””≈≈ß— ß—ªª√√––¡¡““≥≥ÚÚ,ı,ı§§ππ‡»‡»……¬¬°°‡¢‡¢“â “ªâ ª≈≈πâ πâ··≈≈–‡–º‡º“‡“¡‡¡Õ◊ Õß◊ ‡ß¢‡¡¢¡√“√∞“∞
Õ’°∑—È߉¥â —ßÀÀ““√√∑∑â“â“««‚‚ææ∏∏‘√‘√““™™°°√√¡¡°°““√√‡‡¡¡◊Õ◊Õßß °°àÕàÕππ∑∑’ˮ˒®––®®—∫—∫μμ—«—«∑∑â“â“««∏∏√√√¡¡°°‘μ‘μμ‘°‘°“°“°√¡√¡°°“√“‡√¡‡¡◊Õ◊ßÕß
·≈–æ√–‡¢¡¡√√—∞—∞‡‡¥¥™™ππ““√√—°—°……å å ººŸâ√âŸ√—°—°……““‡‡¡¡◊Õ◊Õß߉‰ªª‡ª‡ªìπìπμμ—«—«ªª√√––°°—π—π ··≈≈â«â«∂∂ÕÕ¥¥ππ—°—°‚∑‚∑……ÕÕÕ°°∑∑È—ßÀÈ—ßÀ¡¡¥¥
∑”„À‰â ¥ â ¡§—§√√ææ√√√√§§ææ««°°‡‡ææË¡‘ Ë¡‘ ¢¢È÷ππÈ÷ ÕÕ’°’°‰‰¡¡àππà Õâ âÕ¬¬

À≈≈—ß—ß°°““√√°°√√––∑∑””ÕÕ—π—πÕÕÿ°ÿ°ÕÕ““®®§§√√—Èß—Èßππ—ÈπÈ—π ææ««°°ºº’∫’∫ÿ≠ÿ≠∑∑È—ßÈ—ßÀÀ≈≈““¬¬°°Á°Á°≈≈““¬¬‡ª‡ªìπìπ¢¢∫∫∂∂¢¢÷Èπ÷Èπ··μμà à
π‰È’ ª! ·≈–‰¥¥â‡â‡ææË‘¡Ë¡‘ §§««““¡¡√√πÿ ÿπ··√√ß߬¬ßË‘ Ëß‘ ¢¢È÷πÈ÷π‚‚¥¥¬¬  ßà àß°°””≈≈ß— —߉ª‰ª∫∫ÿ°°ÿ ≈≈âÕâÕ¡¡®®∫— ∫— ∑∑“â “â««°°√¡√¡™™â“ßâ“ß°°√¡√¡°°“√“‡√¡‡¡Õ◊ ß◊Õß
Õ∫ÿ ≈∑ËÕ’ Õ°¡¡““√√°— °— ……““°°““√√π𓓬¬ÕÕ””‡‡¿¿ÕÕææππ““π𑧑§¡¡¶¶“à à“∑∑È‘ß‘È߇ ‡ ¬’ ¬’ ‡ª‡ªπì ìπ°°““√√¢¢à¡¡à ¢¢««≠— ≠— »»—μμ—√Ÿ√Ÿ∑∑”„”À„Àâºâº§Ÿ §âŸππ
μπË◊ °≈«— ¬π‘ ¬¬ÕÕ¡¡‡‡¢¢“â “â ‡‡ªªπì πì ææ√√√√§§ææ««°°‡æ‡æ¡‘Ë ¡‘Ë ¢¢πÈ÷ πÈ÷ ‡√‡√Õ◊Ë Õ◊Ë ¬¬ÊÊææ««°°√√““……ÆÆ√√ææ““°°π— π—··ÀÀ‡à ¢‡à ¢“â ‰“â ª‰ª¢Õ¢„ÕÀ„Àæâ æâ«°«°ºº∫’ ∫’≠ÿ ≠ÿ
™à«¬ªÑÕß°—ππ¿¿—¬—¬ ÕÕßߧ§åºåº’∫’∫ÿ≠ÿ≠°°Á‡Á‡ªªÉ“É“§§““∂∂““ √√¥¥ππÈÌ“ÌÈ“¡¡ππμμå„Àå„Àâμâμ““¡¡ªª√√––  ß§ß§åæåæ√√âÕâÕ¡¡‚Õ‚Õ¿¿“ª“ª√“√»“»√—¬√—¬¥¥â«¬â«¬
‡ªπì Õ¬“à ߥ’ √√““……ÆÆ√√∑∑ßÈ— ßÈ— ÀÀ≈≈““¬¬μμà“à“ßßææ““°°—ππ— ‡¢‡¢â“â“ππ—∫—∫∂∂Õ◊ ◊ÕÕÕßߧ§å¡å¡πË— Ë—πººâ«Ÿ «Ÿâ‡‘ »‡‘ »……

„ππ°°““√√ππ°È’ °’È √√¡¡ÀÀ≈≈««ßß  √√√√ææ  ∑‘ ∑‘ ∏∏ª‘ ª‘ √√––  ßߧ§‰å ¥‰å ¥√â √â““¬¬ßß““ππ‡À‡Àμμ°ÿ °ÿ““√√≥≥μå μå“à ß“à ÊßÊ„À„À∑â ∑â“ß“°ß°√ßÿ√‡ßÿ∑‡∑æ朜
∑√“∫·≈–¢ÕÕ°°””≈≈ß— —ß∑∑ÀÀ““√√ææ√√Õâ Õâ ¡¡ÕÕ““««∏ÿ ∏ÿ ªªóππó ‰‰ªª‚¥‚¥¬¬¥¥«à «àππ®®””ππ««ππÙÙ--ıı§§ππ··≈≈–æ–æ√Õâ√¡Õâ ¡

ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล ๗๖

ææ√√–Õ–Õ“®“®“√“¬√¬‡å  ‡å  “√“å√å

6611

°π— π—Èπæ√–Õߧ∑å à“π∑√ßß®®—¥—¥∑∑ÀÀ““√√‰‰ªª§§ÕÕ¬¬  °°—¥¥— ææ««°°ºº’∫∫’ ÿ≠≠ÿ ÕÕ¬¬∑Ÿà Ÿ∑à ’Ë«Ë’«““√√‘π‘π™™””√√““∫∫∫∫“â πâ“πμμßÿ ≈ßÿ ≈ÿßÿ߇¡‡¡Õ◊ ßÕ◊ ß
‡°…¡ ¡’ “ ∫“â π≈◊ÕÕ”ππ““®® ··≈≈––‰‰¥¥â  â àßßà °°ÕÕßß°°””≈≈—ßß—ÕÕÕÕ°°‰ª‰ª®®∫— ∫— ææ««°°ºº’∫∫’ ≠ÿ ≠ÿ ÕÕ’°’°ÀÀ≈≈“¬“¬°°ÕÕßß

„πμÕπ·√° °°ÕÕßß°°””≈≈—ß—ß∑∑Ë’‰’ˉªª∑∑““ß߇‡¡¡◊Õ◊Õßߢ¢ÿ¢ÿ¢—π—π∏∏å å ‚¥‚¥¬¬°°““√√ππ””¢¢ÕÕß√ß√âÕâÕ¬¬‚∑‚∑ÀÀ«—Ëπ«—Ëπ‰¥‰â¥â
∑”°“√ª√“∫ª√“¡º’∫ÿ≠≠°°ÕÕßßÕÕâ“⓬¬∫∫ÿ≠ÿ≠®®—π—π≈≈ß߉‰¥¥âÕâÕ¬¬à“à“ßß√√““∫∫§§““∫∫ ‚¥‚¥¬¬ÕÕâ“⓬¬∫∫ÿ≠ÿ≠®®—π—πμ쓬“„¬π„π∑∑Ë’√∫Ë’√∫
∑‡Ë’ À≈Õ◊ °Á·μ° ≈“¬À𒉉ªª‰‰¡¡à¡¡à ’„’„ÀÀâæâæ∫∫‡‡ÀÀÁππÁ ÕÕ’°°’ ‡‡≈≈¬¬μμ≈≈ÕÕ¥¥∑∑âÕâÕßß∑∑’ˇ¡’ˇ¡Õ◊ ◊Õßߢ¢ÿ ¢ÿ—ππ— ∏∏å ‡å ¡‡¡Õ◊ Õ◊߻߻√’ √ ’–‡–°‡°……

·μà»÷°„À≠Àà ≈≈««ßßππÈπ— Èπ— ÕÕ¬¬∑Ÿà àŸ∑““ßßμμ––««π— π— ÕÕÕÕ°° ··≈≈––∑∑““ß߇À‡ÀππÕ◊ ◊Õ≈≈â«â«ππμμ°°ÕÕ¬¬¿Ÿà Ÿà¿“¬“„¬μ„μÕâ âÕ∑‘ ‘∑∏‘æ∏æ‘≈≈
¢Õßæ«°º∫’ ÿ≠∑ßÈ— À≈“¬¬ÕÕ—π—π‡‡ªªπì πì   ¡¡§— —§√√ææ√√√√§§ææ««°°¢¢ÕÕßßÕÕßߧ§å¡å¡—Ëπ—Ëπººâ‚Ÿ ¥â‚Ÿ ¥àßàߥ¥ß—  ß—  ÿ¥¥ÿ¢¢¥’ ’¥

»÷°¬°·√°πÈ—ππ∑∑““ßß°°““√√ªª√√––  ∫∫§§««““¡¡ææà“à“¬¬··ææâÕâÕ¬¬à“à“ßßÀÀ¡¡¥¥√√ŸªŸª §§◊Õ◊ÕÀÀππà«à¬«¬¢Õ¢Õß√ßâÕ√âÕ¬¬
‡Õ°À¡Õà ¡√“™«ß»å√⓬§§ÿ¡ÿ¡°°””≈≈—ßß— ææ≈≈μμ√√––‡«‡«≥≥ ÒÒÚÚ π𓓬¬ °°—∫∫— §§ππππ””∑∑““ß·ß·≈≈–™–™“«“∫«∫â“π“â π∑∑ˇ’ °’ˇ°≥≥±±å å
¡“Õ°’ ‡ªπì ®”π«π Ò §§ππ‰‰¥¥‡â ‡â°°¥‘ ¥‘ ªª––∑∑––°°∫— ∫— °°ÕÕßß√√––««ß— ß—ÀÀππ“⠓⢢ÕÕßßææ««°°ºº∫’ ∫’ ≠ÿ ≠ÿ ®®”π”π«π«π√Õâ√Õ⬬§§ππ‡»‡»……
„°≈â∫â“π¢ÿÀ≈ÿ æ«°º’∫∫ÿ≠ÿ≠√√âÕâÕßߢ¢àŸ«àŸ«à“à“ ""ººâŸ„Ÿâ„¥¥‰‰¡¡à à Ÿâ„⟄ÀÀâ«â«““ßßÕÕ““««ÿ∏ÿ∏ ÀÀ¡¡ÕÕ∫∫≈≈߇ߠ‡ ’¬’¬" "ææ«°«°™™“«“∫«∫â“πâ“π∑∑’Ë Ë’
‚¥π‡°≥±å¡“°Áæ“°—πÀÀ¡¡ÕÕ∫∫≈≈ßß°°√√““∫∫ææ««°°ºº’∫’∫ÿ≠ÿ≠‡ ‡ ’¬’¬ÀÀ¡¡¥¥  ‘Èπ‘Èπ ‡À‡À≈≈◊Õ◊Õ··μμàÀàÀ¡¡àÕàÕ¡¡√“√™“™«ß«»ß»å√â“å√¬â“¬
°—∫æ≈μ√–‡«≥ ÒÚ π𓓬¬ ∑∑‰’Ë Ë’‰¥¥âμâμàÕàÕ°°√√°°—∫∫— ææ««°°ºº’∫∫’ ≠ÿ ÿ≠ææ√√Õâ Õâ ¡¡°°∫— ∫— ≈≈“à “à∂∂ÕÕ¬¬°°≈≈—∫—∫‰ª‰ª‡æ‡æË◊ÕË◊Õ°°√“√∫“∫∑∑Ÿ≈Ÿ≈
 ∂“π°“√≥„å À⇠¥®Á „π°°√√¡¡∑∑√√ßß∑∑√√““∫∫

®“°™¬— ™π–„ππ§§√√ßÈ— ßÈ— ππ∑È’ ∑È’ ””„„ÀÀ∫â ∫â √√√√¥¥““  ““««°°¢¢ÕÕß߇À‡À≈≈“à “àºº∫’ ∫’ ≠ÿ ≠ÿ ∑∑ß—È ÀßÈ— À≈≈““¬¬‰¥‰¥„â ®„â ®¡¡§’ §’«“«¡“¡ŒŒ°÷ °÷‡À‡À¡‘ ¡‘
∂÷ß¢π“¥ª√–°“»«“à ®–¬¬°°ææ««°°‡‡¢¢“â “â ¡¡““μμ‡’ ’‡¡¡Õ◊ Õ◊ ßßÕÕÿ∫ÿ∫≈≈√√““™™∏∏““ππ’ ’··≈≈⫫⺺ππ««°°√√««¡¡°°—∫—∫¥¥π‘ ‘π··¥¥ππÚÚΩΩíßò òíß
≈ÿà¡πÈ”‚¢ß®—¥μ—ÈßÕ“≥“®®—°—°√√„„ÀÀ¡¡à∑à∑’ˉ’ˉ¡¡à¢à¢÷ÈπÈ÷πμμ√√ßßμμàÕàÕ°°√√ÿßÿ߇∑‡∑æ朜 ··≈≈––ΩΩ√√—Ëß—Ë߇»‡»    √â“√ßⓧߧ«“«¡“¡¢ÿàπ¢àÿπ‡§‡§◊Õ◊Õß ß
æ√–∑—¬„Àâ°—∫‡ ¥Á®„π°°√√¡¡¬¬‘Ëß‘Ëßππ—°—° ææ√√––ÕÕßߧ§å®å®÷ß÷ß∑∑√√ßß„„ÀÀâæâæ—π—πμμ√√’À’À≈≈««ßß  √√°°‘®‘®ææ‘»‘»“≈“≈ººâŸ∫Ÿâ∫—ߧ—ߧ—∫—∫°°“√“√
∑À“√Õÿ∫≈√“™∏“𒮥— ∑∑ÀÀ““√√ÕÕÕÕ°°‰‰ªª  ∫◊ ◊∫¥¥‡Ÿ ÀŸ‡Àμμÿ°°ÿ ““√√≥≥∑å å∑·Ë’ Ë’·∑∑â®â®√√ß‘ ß‘ÕÕ°’ °’ §§√√Èß— ß—È

À≈«ß √°®‘ œœ®®ß÷ ß÷ ‰‰¥¥®â ®â ¥— ¥—   ßà ßà √√Õâ Õâ ¬¬μμ√√À’ À’ ≈≈°’ °’ ∫— ∫— ∑∑ÀÀ““√√®®””ππ««ππÒÒıı§§ππÕÕÕ°°‰ª‰ª  ∫◊ ∫◊¥¥√Ÿ Õà√Ÿ Õàß√ßÕ√¬Õ¬
¢Õ߇À≈à“°∫Ø∑“ßÕ”‡¿¿ÕÕææππ““ -- ÕÕ””‡‡¿¿ÕÕμμ√√––°°““√√ ªª√√““°°ØØ««à“à“ææ««°°∑∑ÀÀ““√‰√¥‰¥â‰ªâ‰ª‡ ‡ ’¬’¬∑∑à“‚à“¥‚¥ππ
æ«°º’∫ÿ≠º∫’ â“≈âÕ¡®∫— ¶¶“à “à μμ““¬¬∂∂÷ß÷ßÒÒÒÒ§§ππ‡À‡À≈≈◊Õ◊Õææ≈≈μμ√√––‡«‡«ππÀÀππ√’ ’√ÕÕ¥¥°°≈≈—∫∫— ¡¡“‰“¥‰¥â Ùâ Ù§§ππ‡∑‡∑à“πà“πÈ— —πÈ

√Õ„Àâ‡æ≈Ë’¬ßææ≈≈”È ”È ¡¡““°°‰‰ªª°°««à“à“ππ’ÈÕÈ’Õ’°’°‰‰¡¡à‰à‰¥¥â·â·≈≈â«â«!! °°““√√ªª√√““∫∫ªª√√““¡¡¢¢—Èπ—Èπ‡¥‡¥Á Á¥¢¢“¥“¥®÷ß®‡÷ß√‡‘Ë¡√‘Ë¡
¢È÷π‡¡ÕË◊ «π— ∑’Ë Ò ‡¡…“¬¬ππ ææ..»»..ÚÚÙÙÙÙıı ‚‚¥¥¬¬√√∫— —∫  Ëß— ßË—„„ÀÀâ√√âÕâÕ¬¬‡Õ‡Õ°°ÀÀ≈≈««ß™ß™‘μμ‘  √°√°“√“√(®(®‘μ‘μ√√¡¡—∏¬∏— ¡¬¡

๗๗ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล

ææ√–√Õ–Õ“®““®√“¬√‡¬å  ‡å “ √“å√å æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

6622 62

®—π∑√å) π“¬∑À“®√π— ª∑πóπ√„„)åÀÀ≠π≠“°à °à ¬—∫∫— ∑√√ÀÕâ âÕ¬“¬√μμª√√’Õóπ’Õ„π‘ Àπ‘ ≠§§ÿ¡à°¡ÿ ∑∫— ∑À√ÀâÕ““√¬√μÚ√ÚÙÕ’ Ùπ‘ §§π§πÿ¡æ∑æ≈À≈‡¡“‡¡√Õ◊ Õ◊ßÚßÚÙÚ§π§æ§ππ≈Õ‡¡“Õ«◊Õ“∏ÿ«ßª∏ÿ Úóπªπó  §π Õ“«ÿ∏ªóπ
Ò °√–∫Õ° Òªóπ„ÀÀ≠≠°àÕ√Õà –°’ ’°∫ÕÚÚ°°°ª√√–πó –∫„∫ÀÕÕ≠°°Õà ÕÕ°’ ÕÕ°Ú°‰ª‰ª°ªª√√–√“∫“∫∫Õ¢¢°∫∫∂Õ∂Õææ°√‰âÕ√ªÕ⡪¡°√°—∫“—∫∑∫∑≈Ÿ¢Ÿ≈∫°°√∂¡√¡æææ√√–âÕ√¬–¡“¬°¥“∫— ”¥∑√”ß≈Ÿ√ß°√¡æ√–¬“¥”√ß
√“™“πÿ¿“æ ‡¡ÕË◊ √«“π— ™∑∑“’Ëπ’Ë ÛÛÿ¿“‡‡¡æ¡……‡““¡¬¬Ë◊Õππ«π—ææ∑.».»Ë’ .ÛÚ.Úه١ÙÙ…ıı“¬(√π(√»»æ.Ò.Ò.Ú»Ú.ÒÚÒ)Ù) Ùı (√».ÒÚÒ)

"∑À“√Õÿ∫≈≈√√““™™∏∏"∑““πÀπ’§’§“‘¥√‘¥„Õ„™™ÿ∫âÀâÀ≈≈≈√“““¬¬™∑∑∏“““ßπßÀÀ’§¡¡‘¥¥„¥μ™μâÀ—«—«≈‡“√‡¬√’¬’¬∑°°“μμß”À”√«√¡«®¥®¿μ¿Ÿ∏—«Ÿ∏√¢√‡÷Èπ√¢’¬È÷πÀ°À¡μ¡¥”¥°√”°«≈”®—ß≈¿°—ߟ∏Á¬°√—ßÁ¬¢—ßÈ÷πÀ¡¥°”≈—ß°Á¬—ß
‰¡àæÕ®–„™â ∂Ⓡ‰°¡≥àæ≥±Õ±®å¡å¡–““„‡™‡™™â◊ËÕ◊ËÕ∂„„®®â“™‡™°““«≥«∫∫±â“â“πå¡π‰“‰¡‡¡™à‰à‰¥Ë◊եÅ⫮à“à“™®®“––«‰¡‰∫¡à«â“à«‘Ëßπˑ߇‰¢‡¡¢â“à≓À¥À“â«“Õà“Õß®§ß–§åº‰åº’∫¡’∫ÿà≠«ÿË‘≠߇¢¢â“Õ¢ÀÕ∑“∑ÀÕÀ“ß√“§À√åºÀ√’∫◊Õ√ÿ≠◊Õ ¢Õ∑À“√À√◊Õ
μ”√«®ªπó ¥’Ê √’∫쉔ª√™«™«à®à«¬ª¬‡‡πó√√Á«¥Á«ÊÊ’ÊÕÕ√°’ ’∫’° ‰ ª—°—°™Ù«àÙ¬‡√"Á«"Ê Õ’° °— Ù"

·≈â«∑À“√√®®““°°¡¡·≥≥≈±±â«∑≈≈πÀ𧓧√√√√®√“““™°™ ¡ ’¡≥’¡““±®®÷ß≈÷ß∂π∂Ÿ°Ÿ°§  √àß√à‰ßª“‰ª™ªª √’¡√““∫“∫®¢¢÷ß∫∂∫∂Ÿ°∂ ‚¥àß‚¥‰¬ª¬·ª∫·√∫àß“Õàß∫Õ¢°Õ∫‡°ª∂‡ªìπìπ‚¥Ù¬Ù·∫àßÕÕ°‡ªìπ Ù
°Õßæ—π °Õßæ—π°≈Õ–ßæÚÚ—π °°°ÕÕÕßßß√√æâÕâÕ¬—π¬≈¬–¬°°‰Ú‰ªª¡¡°≥≥ձ߱√≈âÕ≈Õ¬Õ’ ’ “¬“ππ°‰ÚªÚ¡°≥°Õ±Õßæß≈æ—πÕ—π’ ·“·≈π≈–‡–Úμ‡μ√’¬√°¡’¬Õ¡æßææ√âÕ—π√¡âÕÕ¡·¬≈ÕàŸ∑–¬‡’ËŸà∑μ’Ë√’¬¡æ√âÕ¡Õ¬àŸ∑
‡¡Õ◊ ßπ§√√“™ ¡’ ‡“¡ÕÕ◊ °’°ßπÚÚ§°√°√ÕÕ“ßß™ææ π— π—¡’ ∑“∑ÕÀÀ°’““√√Ú∑∑°ÿ °°ÿ §Õ§πßπ‰æ‰¥¥π—√â √â∫— ∑∫— ®À®“à “à“¬¬√ª∑ªπó °ÿπó §§§πππ≈‰≈–¥–Ò√â ∫—Ò°®°√“à –√¬∫–ª∫Õπó Õ°§°°π°√≈–√– –ÿπÒ §ÿπ°π§√≈π––∫≈–Õ° °√– ÿπ§π≈–
Ò π¥— ·≈–‡ Ò∫’¬ßßμμπ‘¥¥‘ ¥—μμ—««—·ÕÕ≈¬¬–Ÿ‰à ‡àŸ‰ª ª‰∫‰¥¥¬’â âıßıμ«‘¥«—πμπ— .—«..Õ‡.ª‡¬ªìπà‰Ÿ ìπª°°‰Õ¥Õßâß∑ı∑ÀÀ“«“√π— √∑.∑.’Ë∑.‡∑Ë’ π—ªπ— ìπ ¡°¡—¬Õ—¬∑ß∑∑’ Ë À ’Ëÿ¥„ÿ¥“π„√π¢∑≥¢’Ë∑≥–π— π– πÈ— ¡π—È ¬— ∑ ’Ë ÿ¥„π¢≥–πÈ—π

°≈“à «∂÷ß∑““ßߥ¥“â “â ππ°√√≈Õâ Õâ à“¬¬«‡‡Õ∂Õ°÷ß°∑ÀÀ“≈≈ß«¥«ßßâ“™™πμ‘ μ‘ √  Õâ √√¬°°‡“Õ“√°√À‰≈¥‰«¥¬â ߬Ⱉ°°μ‘ °” ”≈√≈—ß°≈—ß“≈à«√ß«à ‡ß¢‡“⢉¥ â“⬠Ÿà∫°à∫Ÿ“â π°“â π” ≈– æß— –≈æÕ◊ à«„◊Õπß„‡«π¢—πâ“« π— à∫Ÿ â“π –æ◊Õ„π«—π
∑’Ë Ù ‡¡…“¬π ∑μË’ÕÙππ°°‡≈≈¡““…ßߧ“§¬◊π◊ππ ∑μ∑Õà“à“πππ‰°‰¥¥≈â®â®“—¥—¥ß„§„ÀÀ◊πâ°â°ÕÕßß°∑°”à“”≈π≈—߉—ß ¥ à«â®à«π—¥πÀ„ÀÀπâ°πË÷ßÕμ÷ËßμßÈ—ß°æ—Èßæ”—°≈—°∑—ß∑’Ëμ Ë’μ√à«ß√π∫ßÀ∫â“ππâ“Ë÷ßπ μ“ È—ß“æ —°à« ∑πà«Ë’μπ√ß∫â“π “  à«π
Õ’°°≈àÿ¡ÀπË÷ß„ÀâμÕÈ—ß’°§°à““¬≈¬Õÿà¡Õ¬À¬àŸ„àŸ„πππË÷ß™™„—¬À—¬¿âμ¿Ÿ¡È—ߟ¡§‘∑‘∑à“Ë’‡ÀË’‡¬À¡Õ¡“¬“–Ÿà„– π ¡™¡À—¬À¿à“à“ߟ¡ß®‘∑®““°’ˇÀ°§¡§à““à“¬–¬æ æ«¡«°À°ºà“º’∫ß’∫ÿ≠®ÿ≠“ª°ª√§–√à“¡–¬¡“æ≥“≥«°ıºı’∫ÿ≠‡ ª‡âπ √âπ–¡“≥ ı ‡ âπ
(Ú °‚‘ ≈‡¡μ√) (Ú °‚‘ ≈‡¡μ√)

√ßàÿ ¢Èπ÷ „π«—ππππ—ÈπÈπ— °°Á‰‰Á√¥¥ÿà߇â ⇢°°È÷π‘¥¥‘ „ªπª–«–∑—π∑–π–°°π—È ∫— ∫— °ææÁ‰«¥«°‡â°°¢¢∫‘¥∫ª∂∂º–º∑∫’ ∫’–ÿ≠°ÿ≠—∫欬«‘ß∂‘ß°∂≈¢≈à¡∫¡à ∂ âŸ√º∫â√Ÿ ’∫∫„ÿ≠ „ æà æ૬°«‘ß°º∂º∫’ ≈’∫ÿ≠à¡≠ÿ  ‡â√Ÿ°‡∫◊Õ°„∫◊Õ ∫æà «°º’∫ÿ≠ ‡°◊Õ∫
Ù ™Ë—«‚¡ß ®÷ß°”Ù™—¬¬™™™Ë—«ππ‚¡––‰ß‰¥¥‚⠂⥮¥¬ß÷¬°‡‡¥¥”Á¥™¥Á ¢—¬¢“™“¥π¥–‰æ¥æ«‚â «¥°°¬¢¢∫‡¥∫∂¥Á∂º¢º’∫“∫’ ≠ÿ¥≠ÿ ∂∂Ÿ°æŸ°∂«∂≈°≈¡à ¢¡à‡∫ ‡ ∂¬’ ’¬º™™’«∫’ μ‘«’ ≠ÿ ‰‘μª∂‰ª°Ÿ Ú∂Ú≈¡à ‡§ π’¬§‡™π»’«‡…»‘μ…‰ª Ú §π‡»…
∫“¥‡®Á∫Õ’°‰¡àπâÕ∫¬“°¥°«‡«®à“à“Á∫Õıı’°‰¡àπ§§âÕππ¬°·«·∂à“∂¡¡∂ı∂Ÿ°Ÿ°®®—∫—∫‡ª§‡ªπìπìπ‰¥‰·¥â ∂â Ò¡ÒÚ∂ÚŸ°®§—∫§π‡ªπìπ ‰ à«¥πà«â πÕÒÕâ“ڬ⓬¡¡Ë—π—Ëπº§âŸºÀπâŸÀ—«À —«Àπà«πâ“πÕâ“⓬¡Ë—πºâŸÀ—«Àπâ“
º∫’ ÿ≠‰¥Àâ ≈∫Àπº‰’ ª’∫‰ÿ≠¥¥æâ‰âæ¥√√âÀâÕÕâ ¡≈¡∫°°—∫À∫—  π ¡‰’ ¡ªÿπÿπ‰√¥√““âæ««√ÒâÕÒ¡°§§—∫ππ ¡ÿπ√“« Ò §π

ææ«°«°ºº’∫∫’ÿ≠ÿ≠∑∑Ë∂’ ∂Ë’°Ÿ ∑Ÿ°∑ÀÀ“æ√“§«√«§°∫«º§∫’∫ÿ¡§≠ÿ ‰ÿ¡«∑‰â «’∂Ë â °Ÿ ∑À“√§«∫§ÿ¡‰«â
∑∑Ë’∑∑Ë’ÿàß»ßÿà »√’‡√¡’‡¡Õ◊ ◊Õß ß√.√»..»Ò.∑ÚÒË’∑Úàÿß»√‡’ ¡Õ◊ ß √.». ÒÚ
พวกผีีบุญุ ที่่�ถููกทหารควบคุมุ ไว้ท้ี่�ทุ่�งศรีเี มืือง ร.ศ. ๑๒๐

ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล ๗๘

จากนั้�นก็็มีกี ารกวาดล้้างจััดกุมุ พวกผีีบุุญไปทั่�วมณฑลอีสี านอย่่างเด็็ดขาด
ด้ว้ ยความที่่�หััวหน้า้ ผู้้�ก่่อการ คืือ องค์์มั่่น� พร้้อมสมุุนสนิิทได้ห้ ลบหนีีไปได้ ้ จึงึ
ถููกตามล่่าอย่่างหนักั บังั เอิญิ ที่่�มีีชื่�อไปซ้ำ�ำ �กับั พระอาจารย์์มั่่น� แถมยัังเป็น็ คนแถบ
ถิ่�น, แขวง, เขต เมือื งเดีียวกันั อีกี ทั้้�งยัังเคยมีีความสามารถเฉพาะตัวั เป็็น หมอลำ�ำ กลอน
คล้้ายกันั อีกี ด้ว้ ย แม้แ้ ต่ก่ ารนุ่�งห่ม่ ก็็ยัังพ้้องจองกันั อีกี ด้ว้ ย คืือ ผีีบุญุ องค์ม์ั่�น (และผีบี ุุญ
ระดัับหัวั หน้้า) จะแต่ง่ กายต่่างไปจากคนอื่�น ๆ คือื
“นุ่�งห่่มผ้า้ ขาวจีบี ห่ม่ ครองอย่า่ งพระหรือื สามเณร” และผีีบุุญที่�เป็็นพระสงฆ์์ก็็
มีีหลายองค์์เสีียด้้วย ซ้ำำ��ยัังเป็็นความบัังเอิิญอีีกที่่� “พระมั่่�น” ได้้ได้้อยู่�ที่�เมืืองอุุบลฯ
ดููเหมืือนว่่าจะหลบหนีไี ปเสีียอีีกด้ว้ ย ก็็เพราะช่่วงนั้�น (ปีี พ.ศ. ๒๔๔๕) คณะของท่่าน
พระอาจารย์์เสาร์์ที่่�มีี “พระมั่�น” ติิดตามไปด้้วยได้้ออกเดิินธุุดงค์์มาถึึงนครพนมและ
ฝั่�งซ้า้ ยแม่่น้ำ�ำ �โขงด้้วย

ครููบาอาจารย์์รุ่�นต่่อ ๆ มา จึึงได้้มีีเรื่�องเล่่าถึึงการตามล่่าผีีบุุญองค์์มั่�นที่�มา
เกี่�ยวข้อ้ งอย่า่ งบังั เอิญิ เหลือื หลายกับั หลวงปู่�มั่�น ผู้้�ที่่�เราเคารพเทิิดทูนู อยู่�เหนืือเศียี รเกล้้า
ฉะนี้ �แล

พระราชบัญญัติลักษณะการปกครองคณะสงฆ์ฉบับแรก

อีกเพียง ๒ เดือนต่อมา

หลัังจากการจบสิ้�นของกรณีีขบถผีบี ุญุ หรือื ขบถผู้้�มีบี ุญุ แล้้วไม่น่ านนััก อีีก ๒
เดืือนต่่อมา พระบาทสมเด็็จพระจุลุ จอมเกล้า้ เจ้า้ อยู่่�หัวั รัชั กาลที่่� ๕ ก็ท็ รงตราพระราช-
บััญญััติิลัักษณะการปกครองคณะสงฆ์์ ร.ศ.๑๒๑ เมื่�อวัันที่่� ๑๖ มิถิ ุุนายน พ.ศ. ๒๔๔๕
ให้เ้ ป็น็ กิจิ ลักั ษณะในรููปของกฏหมายเป็น็ ครั้�งแรก อีีกทั้�งยัังทรงโปรดให้จ้ ัดั พิิมพ์ห์ นัังสืือ
พระไตรปิิฎกขึ้�นเป็น็ ครั้�งแรกอีกี ด้ว้ ย

๗๙ ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

64

æ≈μ√’æ√–‡®“â ∫√¡«ß»‡å ∏Õ æ√–°√≥¬’ °®‘ ∑’ Ë ”§≠—
°√¡À≈«ß √√æ ∑‘ ∏ª‘ √– ß§å Ò. ¥â“π°“√∑À“√ ®—¥μÈ—ß°Õß∑À“√∑Ë’‡¡◊Õß

æ≈μ√’æ√–‡®â“∫√¡«ß»å‡∏Õ °√¡À≈«ß √√æ Õÿ∫≈√“™∏“π’ æ.».ÚÙÛÒ ‚¥¬æ√–∫“∑ ¡‡¥Á®æ√–
 ∑‘ ∏ª‘ √– ß§å (æ√–Õߧ‡å ®â“™“¬™ÿ¡æ≈  ¡‚¿™) ‡ªìπ ®ÿ≈®Õ¡‡°≈Ⓡ®â“Õ¬àŸÀ—«‰¥â∑√ßæ√–°√ÿ≥“‚ª√¥‡°≈â“œ
æ√–√“™‚Õ√ Õߧå∑’Ë Ò˜ „πæ√–∫“∑ ¡‡¥Á® „Àâ¡’ “√μ√“μÈ—ß°Õß∑À“√¢÷Èπ∑’ˇ¡◊ÕßÕÿ∫≈√“™∏“π’·≈–
æ√–®Õ¡‡°≈“â ‡®“â Õ¬ÀàŸ «— ·≈–‡ªπì æ√–√“™‚Õ√ Õߧ∑å ’Ë Û π§√®”ª“»—°¥‘χªìπ§√È—ß·√° °“√‡°≥±å∑À“√„π∑âÕß
„π‡®â“®Õ¡¡“√¥“æË÷ß ª√– Ÿμ‘‡¡Ë◊Õ«—π՗ߧ“√∑’Ë Ú˘ ∑Ë’‡¡◊ÕßÕÿ∫≈√“™∏“π’¡’‡ªìπ§√—Èß·√°„πªï æ.». ÚÙı˜
∏π— «“§¡ æ.».ÚÙ ¡æ’ √–™“¬“ ı Õߧå ∑¡Ë’ ™’ Õ◊Ë ‡ ¬’ ß ·≈–μàÕ¡“√—∞∫“≈°Á‰¥âª√–°“»„™âæ√–√“™∫—≠≠—μ‘
§◊Õ À¡àÕ¡‡®’¬ß§” ·≈–¡’‚Õ√  ∏‘¥“À≈“¬Õß§å ‡™àπ ≈—°…≥–‡°≥±å∑À“√‰¥â§√∫∑ÿ°¡≥±≈∑Ë—«æ√–√“™
À¡Õà ¡‡®“â ™“¬Õªÿ ≈ ’ “π ™¡ÿ æ≈ À¡Õà ¡‡®“â ™“¬°¡≈ ’ “π Õ“≥“®—°√„πªï æ.». ÚÙ˘˘
™¡ÿ æ≈ ·≈–À¡Õà ¡‡®“â À≠‘ß∫≠ÿ ®‘√“∏√
Ú. ¥â“π°“√ª°§√Õß ‰¥∑â √߇ª≈¬Ë’ π™Õ◊Ë ‡ ‘¡
æ√–∫“∑ ¡‡¥Á®æ√–®ÿ≈®Õ¡‡°≈Ⓡ®â“Õ¬ŸàÀ—« ‡ªìπ·¢«ß ºâŸª°§√Õ߇ ‘¡‡√’¬° 𓬷¢«ß ∑√߇æ‘Ë¡
∑√ß ∂“ªπ“¢π÷È ‡ªπì °√¡À¡π◊Ë  √√æ ∑‘ ∏ª‘ √– ß§å ‡¡ÕË◊ μ”·Àπàßμ“· ß ®à“∫â“π ®“°‡¥‘¡μ”·Àπàßπ’È¡’ºâŸ
ªï√–°“ æ.».ÚÙÚ¯ ‰¥â‡≈◊ÕË π‡ªπì °√¡¢πÿ  √√æ ‘∑∏‘ ª°§√Õß‡æ’¬ß§π‡¥¬’ « „À‡â æË‘¡‡ªπì Û §π ∑—ßÈ π¢È’ È÷π°∫—
ª√– ß§å„πªï ÚÙÙÛ ‡ªìπæ≈μ√’√“™Õߧå√—°…å ‡ªìπ ¢π“¥¢ÕßÀ¡à∫Ÿ “â π À“°‡ªπì À¡àŸ∫“â π„À≠„à À™â Ë◊Õ«à“ π“¬
¢â“À≈«ßμà“ßæ√–Õß§å  ”‡√Á®√“™°“√¡≥±≈≈“«°“« μ”∫≈∫“≈ ·≈–‡æË‘¡°Õߪ√“∫„π à«π¿Ÿ¡‘¿“§¢È÷πÕ’°
(¡≥±≈Õ’ “π) ∑âÕß∑Ë’®—ßÀ«—¥Õÿ∫≈√“™∏“π’  ÿ√‘π∑√å πÕ°®“°π—È𠉥â∑√ßμÈ—ß‚√߇√’¬πΩñ°À—¥√“™°“√ ‚¥¬
»√’ –‡°… √âÕ¬‡ÕÁ¥ ¡À“ “√§“¡ ·≈–°“à‘π∏ÿå„π ‡≈◊Õ°‡Õ“∫ÿμ√À≈“π¢â“√“™°“√®“°À—«‡¡◊Õß„À≠à¡“
ªí®®ÿ∫—π μàÕ¡“„πªï æ.».ÚÙıı ‰¥√â —∫°“√ ∂“ªπ“ Õ∫√¡„Àâ¡’§«“¡√Ÿâ¥â“π°“√ª°§√Õß °“√ Õ∫ «π§¥’
‡ªìπ°√¡À≈«ß √√æ ‘∑∏‘ª√– ß§å ·≈–‡ π“∫¥’∑’Ë ·æßà Õ“≠“ °“√‡¢¬’ π§”√Õâ ß μ√«® ”‡π“Õ√√∂§¥§’ «“¡
ª√°÷ …“„πªï ÚÙıˆ  π‘È æ√–™π¡‡å ¡ÕË◊ «π— ∑Ë’ Û ‡¡…“¬π ·≈«â „À√â ∫— √“™°“√„π∑âÕß∂‘πË ¢ÕßμπμÕà ‰ª
æ.». ÚÙˆˆ æ√–™π— …“ ˆı ªï
Û. ¥â“π°“√§¡π“§¡ ∑√ß®—¥μÈ—ß‚√߇√’¬π
·ºπ∑’Ë¢È÷π  Õπ„Àâ√⟮—°°“√∑”∂ππÀπ∑“ß ∑È—ß∂ππ„π
‡¡◊ÕßÕÿ∫≈√“™∏“π’·≈–πÕ°‡¡◊Õß ÕÕ° ”√«® “¬
‚∑√‡≈¢√–À«à“ßÀ—«‡¡◊Õß¡≥±≈®“°Õÿ∫≈√“™∏“𒉪
™Õà ߇¡Á°·≈–π§√®”ª“»°— ¥‘Ï ‡ªπì μâπ

Ù. °“√ª√“∫°∫غ’∫⓺’∫ÿ≠ ‡¡Ë◊Õªïæ.».
ÚÙÙÚ ¡’ºâŸÕ«¥Õâ“߇ªìπºŸâ«‘‡»…ª≈ÿ°ªíòπ„Àâª√–™“™π
°√–¥“â ß°√–‡¥◊ÕË ßμàÕ·ºàπ¥‘π ´Ëß÷ ‡√’¬° "º’∫⓺’∫≠ÿ " ‡°‘¥
§«“¡ªíòπªÉ«π«ÿà𫓬„π‡¢μ°“√ª°§√ÕߢÕß¡≥±≈
Õ ’ “πÀ≈“¬‡¡◊Õß ‡™àπ Õ∫ÿ ≈√“™∏“π’ »√ ’ –‡°… ·≈–
¬‚ ∏√ æ√–Õߧ剥⥔‡π‘π°“√ª√“∫ª√“¡®π ß∫
‡√’¬∫√Õâ ¬

ı. °“√®—¥μÈ—ß°Õßμ”√«®¿Ÿ∏√ ‰¥â∑√ߢծ—¥
μ—Èß°Õßμ”√«®¿Ÿ∏√¢÷Èπ„π¡≥±≈Õ’ “πª√–®”‡¡◊Õß
Õÿ∫≈√“™∏“π’ ≥ ∫√‘‡«≥ÀπÕß –æ—ß §◊Õ ∫√‘‡«≥
‡Àπ◊Õ«¥— ªÉ“„À≠à («¥— ¡À“«π“√“¡) „πªí®®∫ÿ —π

ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล ๘๐

พ.ศ.๒๔๔๕
พระธรรมยุตมาถึงนครพนมชุดแรก

ท่านเจ้าเมืองนิมนต์ให้อยู่ด้วย

ในปลายปีี พ.ศ. ๒๔๔๕ นั้้�นเอง พระอาจารย์เ์ สาร์์
กนฺฺตสีีโล วััดเลีียบ เมือื งอุบุ ลราชธานีี พระอาจารย์์ใหญ่่ฝ่่าย
วิิปัสั สนากััมมัฏั ฐาน ผู้้�เป็็นอาจารย์์ของพระอาจารย์์มั่�น
ภูรู ิทิ ตฺโฺ ต และพระอาจารย์์ปัญั ญาพิิศาลเถระ (ฐิติ ปญฺฺโญ หนูู)
วัดั ปทุมุ วนาราม กรุุงเทพฯ ครั้�งยังั เป็น็ พระครููอยู่่�วััดใต้้ อำำ�เภอเมือื ง จังั หวััดอุบุ ลราชธานีี
ได้้พากัันออกหาวิิเวก เดิินธุุดงค์์กััมมััฏฐานจากจัังหวััดอุุบลราชธานีี ผ่่านมาถึึงจัังหวััด
นครพนม ปัักกลดพัักปฏิิบััติกิ ััมมััฏฐานอยู่�ใต้ต้ ้น้ โพธิ์์� สุดุ เขตเมือื งนครพนมด้้านทิศิ ใต้้ เข้้าใจ
ว่่าจะเป็น็ แถวบริเิ วณโรงฆ่่าสััตว์เ์ ทศบาลจัังหวััดนครพนมในปััจจุบุ ันั นับั เป็็นพระธรรมยุตุ
ชุุดแรกที่่�เดินิ ทางมาจัังหวััดนครพนม ได้้มีีประชาชนชาวบ้้านจำ�ำ นวนมากไปสนทนารับั การ
อบรมเกี่�ยวกัับการปฏิิบััติธิ รรม พระยาสุุนทรเทพกิิจจารัักษ์์ (เลื่�อง ภููมิิรัตั น์์) ข้า้ หลวงประจำำ�
บริิเวณธาตุุพนมและข้้าหลวงประจำำ�เมืืองนครพนมได้้ทราบเรื่ �องนั้ �น จึึงไปนมััสการและ
พบปะสนทนาด้ว้ ย ในการพบปะสนทนานั้�นพระยาสุุนทรเทพกิจิ จารัักษ์์ ได้เ้ รียี นชี้�แจงถึึง
ความเป็็นมาของตนเอง และความเป็็นไปของพระสงฆ์์สามเณรในจัังหวััด ถวายให้้
พระคุณุ เจ้า้ ทั้�งสององค์์ได้ร้ ับั ทราบและได้ป้ รึกึ ษาหารือื ขอร้้องให้พ้ ระคุณุ ท่่านทั้�งสองช่ว่ ย
คิิดอ่า่ นแก้้ไข พร้อ้ มกันั นั้�นได้เ้ รีียนชี้�แจงความประสงค์ข์ องตนถวายให้้พระคุุณท่า่ นทั้�งสอง
ได้้รับั ทราบด้้วย
“กระผมขอโอกาสกราบเรียี นนมััสการครููบาอาจารย์์ พวกกระผมมีศี รััทธาปะสาทะ
เต็็มที่่�ต้้องการอยากได้้วััดคณะธรรมยุุติิกนิิกายไว้้เป็็นศรีีสง่่าคู่่�บ้้านคู่ �เมืืองนครพนมสืืบไป
เกล้้ากระผมในนามเจ้้าเมืืองนี้�ซึ่�งเป็น็ ตัวั แทนของชาวจังั หวััดนครพนม ขอกราบอาราธนา
นิมิ นต์์ให้ค้ รููบาอาจารย์อ์ ยู่�เป็น็ ประมุุขประธาน เป็น็ พ่อ่ แม่่ที่�พึ่�งต่่อ ๆ ไป”

๘๑ ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

คำ�แนะนำ�ที่สำ�คัญ

ให้คัดเลือกพระเณรชาวนครพนม

เมื่�อท่่านเจ้า้ เมืืองกราบนิมิ นต์์เช่น่ นั้�น พระอาจารย์์เสาร์ท์ ่่านก็็ยิ้�ม แล้้วจึึงพููดขึ้�น
ว่า่ “ถ้้าญาติิโยมมีศี รัทั ธาแรงกล้า้ อย่่างนั้�นก็ด็ ีีแล้้ว อาตมาขออนุุโมทนาสาธุกุ าร แต่่ทว่า่
ตอนนี้�อาตมายังั ออกเที่�ยวธุดุ งค์์ อยู่่�พำำ�นักั ไม่เ่ ป็น็ ที่่� ไม่่สามารถอยู่�ตามที่�อาราธนานิมิ นต์์ได้้
เมื่�อญาติิโยมมีคี วามปรารถนาอย่่างแรงกล้้าแบบนี้้� ก็ข็ อให้้ญาติโิ ยมไปเลือื กเฟ้น้ เสาะหา
พระภิิกษุสุ ามเณร เป็น็ ตัวั แทนมาคััดเอาเฉพาะผู้�ที่�เฉลีียวฉลาด มีีความประพฤติดิ ี ี มีคี วาม
พอใจ และสมัคั รที่�จะรัับการทำำ�ทััฬหิิกรรม ญัตั ติิเป็น็ พระภิกิ ษุสุ ามเณรในธรรมยุุติกิ นิิกาย
และมีีอััธยาศัยั ที่�เห็็นว่่าจะมั่�นคงหนัักแน่น่ ในพระธรรมวิินััย แล้ว้ อาตมาจะรับั เอาเป็็นธุุระ
ช่่วยแนะนำำ�สั่่�งสอนฝึึกฝนอบรมให้้จนสำำ�เร็็จแล้้วจึึงจะส่่งกลัับมา เป็็นผู้้�นำำ�สร้้างวััดสร้้าง
ความเจริญิ ในพระพุุทธศาสนาในนครพนมต่่อไป”

ได้อาจารย์เป็นกัลยาณมิตร

มอบถวายตัวเป็นศิษย์พระอาจารย์เสาร์

พระยาสุนุ ทรเทพกิิจจารักั ษ์ ์ ข้า้ หลวงประจำำ�จังั หวััดนครพนม เมื่�อได้้คำ�ำ แนะนำ�ำ
จากพระอาจารย์์เสาร์์ กนฺตฺ สีีโล และพระปััญญาพิศิ าล (ฐิิตปญฺฺโญ หนูู) อย่่างนั้�นแล้ว้ จึึงได้้
คััดเลือื กพระภิิกษุุ ๔ รููป สามเณรอีีก ๑ รููป คือื พระจันั ทร์์ เขมิิโย, พระสา อธิิคโม,
พระหอม จนฺทฺ สาโร, พระสัังข์์ รกขิิตฺธฺ มฺโฺ ม และสามเณรจููม จัันทร์์วงศ์ ์ ซึ่่�งเป็็นสามเณร
ติดิ ตามพระจัันทร์์ เขมิิโย มาจากท่่าอุุเทน และนำ�ำ ภิิกษุุสามเณรทั้�ง ๕ รูปู ไปมอบถวายตััว
เป็น็ ศิิษย์์พระอาจารย์เ์ สาร์์ กนฺตฺ สีีโล และพระปััญญาพิิศาล (ฐิิตปญฺโฺ ญ หนูู) ขอให้ช้ ่ว่ ย
เอาเป็็นธุรุ ะแนะนำำ� สั่่�งสอนฝึกึ อบรมต่่อไป พระคุุณเจ้า้ ทั้�งสองก็็รับั ไว้ด้ ้ว้ ยความยินิ ดีี รับั เอา
เป็น็ ธุรุ ะแนะนำ�ำ สั่่�งสอนข้อ้ วัตั รปฏิิบัตั ิิ ระเบีียบวิินััยอัันเป็น็ รากแก้้วแห่่งพระพุทุ ธศาสนา

ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล ๘๒

“เจ้าคุณปู่”

พระเทพสิทธาจารย์ และพระธรรมเจดีย์

พระจันั ทร์์ เขมิโิ ย ที่�ได้ร้ ัับเลืือกเฟ้้นเป็น็ อย่า่ งดีีในสมััยนั้�น ก็ค็ ืือ พระเทพสิิทธาจารย์์
ในสมััยต่่อมา หรืือที่�ชาวบ้้านญาติิโยมพากันั เรียี กขานว่า่ “เจ้า้ คุณุ ปู่่�” ผู้�เป็็นผู้�ใหญ่ ่ ผู้้�เปี่�ยม
ไปด้้วยความเมตตากรุณุ าของชาวจัังหวััดนครพนมนั่�นเอง ส่่วนสามเณรจููม จันั ทร์์วงศ์ ์ นั้้�น
ไซร้้มิใิ ช่่ผู้�อื่�นไกล ท่่านคืือ พระธรรมเจดียี ์์ (จููม พนฺธฺ ุโุ ล) แห่ง่ วัดั โพธิิสมภรณ์ ์ อุุดรธานีนีั่�นเอง
ท่า่ นเจ้า้ คุุณองค์์นี้้� ท่่านเป็็นพระอุุปัชั ฌายาจารย์์ที่่�มีลี ูกู ศิษิ ย์์มากมาย ต่่างเคารพนับั ถืือ
ยกย่อ่ งท่่านว่่าเป็น็ ปููชณียี บุุคคลของชาวอีสี านในกาลต่่อมา
ท่่านเจ้้าเมือื งได้น้ ำำ�พระจันั ทร์์ เขมิโิ ย ไปถวายตัวั เป็น็ ศิิษย์ข์ องพระอาจารย์์เสาร์์
ที่่�ยังั รออยู่�ที่�พระธาตุพุ นม ท่่านพระอาจารย์์และคณะได้้พำำ�นัักอยู่�ที่�ธาตุุพนมเป็็นเวลานาน
พอสมควรแล้ว้ จึึงได้้พากันั เดิินทางธุุดงค์์กลัับจัังหวััดอุุบลราชธานีี รอนแรมผ่่านป่่าดงดิิบ
ผืืนใหญ่ช่ื่�อดงบัังอี่ท�ี่�แสนลำำ�เค็็ญ แล้ว้ เข้้าเขตอำำ�นาจเจริิญ ใช้้เวลาร่่วมเดืือนจึึงลุุถึงึ วัดั เลีียบ
ในตัวั เมืืองอุบุ ลราชธานีี

พ.ศ. ๒๔๔๖
ญัตติเป็นพระธรรมยุต

พำ�นักศึกษาอยู่สำ�นักเดียวกับหลวงปู่มั่น

เมื่�อท่า่ นเดิินทางถึึงจัังหวััดอุุบลราชธานีแี ล้้ว คณะท่า่ นเจ้้าคุณุ ปู่่� ก็ไ็ ด้เ้ ตรียี มตัวั
ซัักซ้อ้ มเรียี นขานนาคใหม่่เพื่�อประกอบพิิธีที ััฬหิิกรรมให้ถ้ ููกต้้อง ตลอดจนข้้อวัตั รปฏิบิ ััติติ ่า่ ง ๆ
เป็็นเวลา ๔ เดือื น โดยมีีพระอาจารย์เ์ สาร์์ กนฺฺตสีีโล และพระอาจารย์ม์ั่�น ภูรู ิิทตฺฺโต เป็็น
พระอาจารย์์พี่�เลี้�ยง จนทุกุ รูปู มีคี วามชำ�ำ นาญ และการเตรียี มการทุุกอย่่างพร้อ้ มแล้้ว พระ
อาจารย์เ์ สาร์์ ก็็นำำ�เจ้า้ คุณุ ปู่�และคณะไปประกอบพิิธีีทำำ�ทัฬั หิกิ รรมญัตั ติเิ ป็น็ พระภิกิ ษุุสามเณร
ธรรมยุุตโดยสมบูรู ณ์์ ณ พระอุโุ บสถวััดศรีีทอง (วััดศรีอี ุุบลรัตั นาราม) เมื่�อปีี พ.ศ. ๒๔๔๖

๘๓ ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสโี ล

โดยมีีพระสัังฆรัักขิโิ ต (พูนู ) วััดศรีที อง เป็น็ พระอุปุ ััชฌายะ พระปััญญาพิศิ าลเถระ (ฐิติ ปญฺโฺ ญ
หนู)ู ครั้�งยัังเป็็นพระครูอู ยู่�วัดใต้้ เป็น็ พระกรรมวาจาจารย์์ พระครูปู ระจักั ษ์อ์ ุุบลคุณุ (ญาณ-
ยโส สุ้�ย) วัดั สุปุ ััฏนาราม เป็น็ พระอนุสุ าวนาจารย์์ ได้ร้ ับั ฉายาเดิมิ คืือ “เขมิิโย”
หลังั จากอุุปสมบทแล้้ว ทั้้�งหมดก็็พำ�ำ นักั ศึึกษาอยู่่�สำ�ำ นััก วัดั เลียี บ ภายใต้้การ
ปกครองดููแลของพระอาจารย์เ์ สาร์์ กนฺตฺ สีโี ล ซึ่่�งเจ้า้ คุณุ ปู่่� ท่่านชอบการปฏิบิ ัตั ิทิ างด้า้ น
วิิปััสสนากััมมััฏฐาน ตั้้�งแต่่ครั้ �งยัังเป็็นสามเณรที่ �ได้้ฝึึกหััดอยู่ �ในสำำ�นัักพระอาจารย์์ศรีีทััศน์์
วััดโพนแก้้ว อ.ท่า่ อุุเทน จ.นครพนม ผู้้�เก่่งกล้้าสามารถฝึึกปฏิิบััติิจนมีีบุุญบารมีีได้้เป็็นผู้้�นำ�ำ
ชาวบ้้านก่อ่ สร้า้ งพระธาตุุท่า่ อุเุ ทนขึ้�นมา เพื่�อบรรจุุพระบรมสารีรี ิิกธาตุุที่�ได้ม้ าจากการไป
จาริกิ บำำ�เพ็็ญสมณธรรมจนถึงึ เขตประเทศพม่า่ นั้�น เมื่�อพระอาจารย์ไ์ ด้้รัับคััดเลืือกให้้มาอยู่�
ในสำ�ำ นักั พ่อ่ แม่่ครููบาอาจารย์์ใหญ่่เช่น่ นี้้� จึงึ เป็น็ การถููกอัธั ยาศััยของท่า่ นเป็็นอย่่างยิ่�ง หากมีี
ข้้อวััตรปฏิิบัตั ิิใดที่่�ยัังขัดั ข้อ้ ง ก็็ตั้�งใจไต่ถ่ ามจากพ่อ่ แม่่ครููบาอาจารย์์ พร้้อมทั้�งเอาใจใส่่ฝึึกฝน
ปฏิิบัตั ิอิ ย่่างจริงิ จังั มีคี วามเจริญิ ก้้าวหน้า้ ทางจิติ อย่่างรวดเร็็ว อีีกทั้�งการศึกึ ษาทางด้้าน
ปริิยััติิธรรมนั้�น ท่า่ นก็็มิไิ ด้ท้ อดทิ้�ง ยัังคงสนใจใฝ่่เรีียนรู้�ในทุุกแขนงวิิชา จนมีีความรู้�ทั้�งด้้าน
ปริิยัตั ิิและด้า้ นปฏิิบัตั ิิอย่า่ งแท้้จริิง มีจี ิิตใจมั่�นคง ไม่่หวั่�นไหวต่อ่ สิ่�งเย้้ายวนทั้�งหลายที่่�มีมี า
รบกวนสมาธิิธรรมของท่า่ นเลย

พระธาตุท่าอุเทน

พระธาตุทุ ่า่ อุุเทน ประดิิษฐานอยู่�ที่�วัดพระธาตุุท่า่ อุุเทน อ.ท่่าอุเุ ทน จ.นครพนม
เป็็นวัดั ที่�ตั้�งอยู่�ริมแม่น่ ้ำำ��โขง ห่่างจากตัวั เมือื งนครพนมไปทางทิิศเหนือื เป็น็ ระยะทางประมาณ
๒๘ กม.

ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล ๘๔

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

ææ√√–Õ–Õ“®“®“6√“√¬8¬‡å  ‡å  “√“√å å 68
6688

æ√–∏√√¡‡®¥’¬å (®¡Ÿ æπ∏⁄ ÿ‚≈)
ææ√√––∏∏√√√√¡¡‡‡®®¥¥¬’ ’¬å å((®®¡Ÿ ¡Ÿ ææππ⁄∏⁄∏‚ÿ ÿ‚≈≈)) æ√–∏√√¡‡®¥’¬å (®¡Ÿ æπ∏⁄ ÿ‚≈)

æ√–§√Ÿ· ß‡ªìπæ√–Õÿªí™¨“¬å æ√–§√Ÿ ’¡“‡ªìπ
ææ√æ√–√–§–§√°√Ÿ·√Ÿ·√  ¡ßß«‡ª‡“ªìπ®ìπ“æ®æ√“√–√–Õ¬Õÿªå ÿª·ªí™≈í™í™¨–¨¨æ““¬“√¬–¬å å§å æ√ææ Ÿ√√“–√–√§–槿§√√“Ÿ √Ÿ– ≥’Ÿ¡ §’¡’æ¡“√“‡π“Ÿ·ª‡‡ª¡ ìªπì‡πßì¢π‡μªìπæ√–Õÿªí™¨“¬å æ
ææ√‡ª√––°πì °√æ√√¡¡–«Õ«“π“®® ÿ““®“®“«“√π√¬“¬å®·å ·“≈√≈≈–¬–æ–æåæ√√–√–§–§§√√ Ÿ√ Ÿ  Ÿ““√“√¿√¿¿“æ“≥“≥√≥æ–æ°æππ√¡π√¡‡¡¢‡¢‡μ«¢μ“μ®“®“√¬å ·≈–æ√–§√ Ÿ “
‡ª‡ªπì πì ææ√√––ÕÕπ‡π¡ ÿ ÿ Õ◊Ë ““Õ««πªÿ π“ “®¡®“∫“√√∑¬¬¬å·å å≈«â ‰¥»â °÷ …“æ‡√ª–πì ªæ√¬‘√–μ— Õ∏‘ π√ ÿ√¡“«π“®“√¬å
¥«â ¬§‡«¡‡“¡Õ◊Ë ¡Õ◊Ë Õ¢Õªÿ ¬ªÿ  π—  ¡À¡∫¡∫∑Ëπ—∑·‡·æ·≈≈≈«â¬’ «â‰«â√¥‰‰¥¥»â ‡»âæ»â°÷ °÷ ¬’°÷……ß…““æ“æææ√.√–»√–ª–.ªÚª√√¬‘Ù√¬‘ μ—¬‘ ˆμ— ∏‘μ— ∏‘ √∏‘‡√¡√ √¡Õ◊Ë√¡Õ¡Õ∫ªÿ  ¡∫∑·≈«â ‰¥»â °÷ …“æ
¥¥«â ‰â«¬¥¬§â𧫗°«“∏“¡√¡¢√¢¬¡¬π— ™π— ÀÈπ— À¡μ¡π—Ë√πË— ’„‡πæ‡æ ¬’ ’¬¬π√√√“‡¡æ‡‡ææÀ’¬¬’ ≈’¬ßß«ßæßææ.». .».»ß—Ú..Ú°¥ÚÙ—¥Ù«â Ùˆ«¬ˆˆ—¥§‡«∑ “ æÕ ¡Õ∫»Õ¢∫‘√∫¬‘π—πÀ¡πË— ‡æ¬’ √ ‡æ’¬ß æ.
‰‰¥¥∑πâ πâ √—°—°“∏∏«√√“√ ¡¡™™πÈ—æ—Èπμ√μ√–√’„ππ’„π§  √ππ“·“¡“¡≈¡ÀÀ–À≈≈≈«æ«ß«ßß.»   —ß.Úß—°—ß°—¥°Ù¥— ‰«—¥ˆ¥«—¥«—¥ıπ⇥— ∑‡—°∑‡∑æ∏ ææ»√Õ»√‘»∫√‘¡π√‘ π‘ ™‘π—πÈ°μ√’„π π“¡À≈«ß  —ß
æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å
68 ∑∑√∏√“√“«√«“¡“ ™ È—πæ‚æ∑√√‰––¥ππ℧π§√ √”·π·≈—°≈≈––‡–√æ’¬ææπ.»..‡»».¥Ú..‘¡ÚÚÙ·ÙÙˆ≈ˆˆı–∑ı ı√Õ“  ∫«Õ Õ“ª∫Õ ∫√∫π–π—°π‚æ—°¬—°√§–π§√ ·≈– æ.».Ú
∏∏√ª√√.¡∏¡™.ۙȗπ—Èπ‚‰∑‚¥∑‰„â ‰¥π¥â„»âπ„π° ‡ ”¥”π’¬π—°«—°°‡√‡‡π—√’¬√’¬’¬πππ‡¥‡‡¥¥‘¡‘¡‘¡··≈·≈≈–– –  Õ∏Õ∫Õ√∫√∫ª¡ªª√™√–√–—Èπ‚–¬‚‚¬∑§¬§‰§¥â„π ”π—°‡√’¬π‡¥‘¡·≈
ªª.æ∏.∏..Û.»Û.‰Ú¥‰¥Ù„â πâ„ˆπ»»ˆ°°‡-¥‡¥’¬Ú¬’ ««Ù°°π—˘π—πˆ ª.∏.Û ‰¥„â π»°‡¥¬’ «°—π

æ√–∏æ√√√–¡∏‡√®√¥¡’¬‡å ®¥¬’ å (®Ÿ¡ æπ∏⁄ ‚ÿ ≈) ææ.».».Ú.ÚÙÙˆ‰ˆ¥ˆˆªâ -Ø-∫‘ÚÚμ— ÙÙ»‘ ˘“˘ ˆˆˆπ°®‘ ¥«â ¬§«“¡¢æ¬.π—»À.Ú¡ÙπË— ˆ‡æˆ¬’ √- ÚÙ˘ˆ
«‡≥‡æ檰‡«‡≥æ懫‡≥æߪ°ª°.√ߥ‘ìπ»ß»∫.√.‘¥πì»–¥‘»ìπ»∫»‡∫å∫–“â.¡∏‡å∫‡‡å∫Ú“â.¡∏ª“â.πÿμ‡¡Ú‡√Õ◊ËÚªπÿμªπÿμ√ÙÕ◊Ë√∑ìπ◊ÕË√(«Ù√∑πìÙ√™∑√®ìπ(«∫“‰(àÙ¡«π—™®™®∫“àÙ“¡¡Ÿ¥π—Õ∫“àÙ—πÿμ“柡‡Õ¬“¡ŸÕÿμâæ∫‡‡ÿ®μÿ¬æ√∑¬π‡ÿƒ¢®‡ÿ√∑¥π§ƒ¢√√∑πƒ¢Õπ“¥À§§√Õπ“πÀ¬’¡Õπ“ßÀπ— ’¬¡æÕπß∑¡å —ßπ‡Õ —∫∑πåÕ¥‡”∑π™“’Ë∫‡¥”∫‡“¥¥’ËÛ”‘¡¬““’Ë¿‡¥Û¡‘¬‡¥’∑Û¿¡‘™¬§‡¿Õ∑’ª™¡Õ§∑’¡Õ◊ËÕË’™§”Õ¡”Õ∑ÒË◊ÕË’¡∑”æ’ìÒπ Ë◊Õ∑’æË’Ò” ’æ∑® Ò“àڒ殓àÚπË’  ß‘®“àÚË’π‘ßÕ¥‰∑æ‡æ¡Ÿ’Ëπ®“ß‘àÚÕÀ¡ŸªÕËπ’ß‘ÕâÀ¡Ÿ“¥ÀÕâ‡ÿ‡Õ«â¡ŸÕâ√‡ÿ√‡√À∑å·¡‡¡ÿ‡ßìπâÕ∑πâπå·¡ß∑¬‡ÿ‡πå·¡–“ß–π√≈∑πå·¡…߇√æ≈π“°—π°…§√«≈§“π«à…≥–“√≈«àπ¡…“–«à∏“√√¡“®«¡–“π√¡à«“®¡–𬮠¡¡√√–π√“ ß¬“— Ÿ®°·¡¬“‡πß— °πß¡Õ—“√À¬°¡¡ πßÀß—°—π °“ß¡π—π«π≈ÿ«À‡°¢Õ◊Ë∑ææÿ≈«ß‡¢π—ß«‡≥ææ“晥—¢ ÿ¬˘ªÕ≈ÿ«‡°Ë’¥—«¬’‡æ®˘ß.√®¢È—π¬’πª“.√®.»π—¥—ªÿ—‘ìπ¥˘»π«»π—»–∫“’¬®.««μ–—π§§.ìπÀ𻇠πå∫‚®§§Ú.∑«“—πâ.π¡∏√æ√Ú‡∑πÚ§®§.¡“桪√§πμÿπ√®’„ÚÙ∑æ“√ËÕ◊—π√√√πÙæππË—®∫«Ù√∑√ìππ—√®√(Û«¬π«Ùæ∑ß—π™ ·®Û‡–“∑π∫“∑àÙ«¡—πßæåÒ¡»Ûπ√“ÕŸ¡√π°∑··ÕÒ¡ß»·μÿ√æ‡嬬’¬Ò¡»ÿ≈ªâ“‡«ÿ≈√®å≈√∑πƒ¢√å¡å–í¥–™«â§Õπ“æÀÀ‰¨‡π¬’‰æ ·º‡¡¥ß檠—√‰æ¥ ·º‡æ≈Õ≈∑π¿ªŸâå√¥‡.“»â扠º·–’¬πì∫≈‡â¿Ÿâ√»¥«ª”.—°–.¥““Ë’≈§πì¬â‡°÷≈»¿Ÿâ√»—°ß–‡‡.ߥ‡“≈Û¡‘.ìπ¬…⇮»ÕË◊ª¿√凗°‡–…Ú“≈.œ….®’∑ËÕ◊ª™§“âæ ŸÚ‡Ú‡“πœ ìπÕ.…®“¡ÕË◊ªâ“≈Ùæ“πÕÚ◊ËÕË’ìπ°œ”“‰ .∑≈—ßÙæºâ“ÕÒÙ“π°æ’œ¥»‰ìπ  √ˆº√“°≈ÙÕ¡œ¥≈“®°“àÚæˆ√«“ ªâ¿ˆ.º’Ëπ¡ß‘√–≈—¥œıÚ«Õ“ª≥â¡Ÿ¥–ˆ“√À¡‡ı§Ø√“≈Õâ≥ı¥«“«ª®‡ÿ‡ ‡√Ø’·Ùı–≥∑»®å·≥¡∫¥√‘ ß-“’·¥—πⓇ√«»°§∫‘-®ˆâŸ√“°—≈  π’·…§«μ—°‡æ¬‘“¥—» °—àæ-Ú√∑૧μ—â“–¥—¥’«¡°»¡‘≥àæ“μ—Ú‚—°πŸ® Õ¥¡§π»√‘≥æ楗ϥ‘Ù‚¬àæ“ “Ú∏‘√ß—¥æ¡––¥‘Ï—Ùß∫°≥““  ‚—ß»∏π‡À––¯°√√»¡¶æÏ¥‘٠ߗ߇ª∏ππ—¯πÕπ»¡‘ ¢√√‘––ÿ≈«π‡“≥«πß—¯‘ ∏æȒ좯∫—¡»π‘π¡μ°°“≥ ¯¥—“≥πÿÈ’≤¯˘ ‘°¡’¬°±®¡.“®‘≥ ¿¯ππ»’ȱ®‘¡«¿± —π𥮑‘°¿π≈√“§§.±¥¿¥≈√πÚ«â∑“√≥≈√“Õ√π«â®≥¬«âÕ,≈√“≥®ÙÕæÿ¥¬å𗬮§≥ÿ«¥Õ÷ß®åÿ¥√§‡Ûπåæ∑÷߉§«ß®¡√ÿ¥÷߇∏å¥√‰‡«Ò¡»¡“‰«÷ß√∏√¡¥Õ◊√“‡∏“¥â√¡‰“åÕ◊¡–“∏πâ√ßÕ◊¡¥“—∫â√¡¢§πßÕ◊Õ—∫“πß’â√¢—∫°¬Õ¢√’π¥ÿßÕ°—∫¬’ “π°—扟 ·º‡¬ÿ¥™Õ √¥ÿª’“π—¥°√¡ ‘À≈“‚π—√¿Ÿâ√¥ÿ∏.√¡√π· πìÀ⇓»√∏¡“—°–À¡““≈·√∏μ“√¡«·‡™¡‡“π.“…∏®πμ—Ë◊ÕË¡ª“™·Úàß“πμœ‘°“π—Ë™“’â“πà߇“ππμ—Ë‘°ìπμ∑™æàß’ ≈Ù‘°π‡Õμ‡°’‰æ È—߇ ªàßμº‘°∏‡—ßœ¥æ¬’„ “’—È߈ª‡“μ¡—ßÀ¬—Èß’≈„¶ì𔪠«√ªâ‡—߬√’„À¶πì—Èßıª√√≥¥â“À—߶π섇Ø√âß®À ¶ìπ’·â»∫‘,-â“«°â —°§μ—¥—àæÚ¥»‘≥‚√æÏ‘¥Ù“–– —ß∏¯»¡ππ ‘ “≥¯È’°¡ ±®‘¿π¥≈√“«â≥Õ¬®ÿ¥å §÷ß√‡‰«¡∏¥“◊Õ“â√¡
Õ”‡¿Õ‰∑‰¥¥à“â∫Õâ∫√ÿ‡√∑√√æπæ™™®““ß—‡ª‡Àªìπ«πìπ—¥   π““∏“¡§¡√¡√‡√‡≥‡æ≥¡≥π√™√√¡È—π∑‚∑∑¡Ë’«’Ë«‰—¥æ’ —¥¥‚√‚â„æ–æπÕπ π“·”·®‰°π¥°“â«—°√â∫«¬‡√√å √’¬æπ™‡æ¥“√‘¡‡ª–·≠ìπæ≈æ“ –√≥“√ ––¡§Õ¥§‡√∫‘ ≥√Ÿ °ªŸ —ß√,√—߶¶–æ«‚∑«ÿ≤¬√ÿË’≤«≤§–‘°—¥√‘°‘°√‚“√æ,√™,,π‡æ«æ·æ∑√°√–√’,–⧫–§æ§√√Ÿ™√Ÿ™‘‚Ÿ™–π‘‚‘‡‚π∑π««“«æ“∑“°∑∑∏«∏”∏’,æ”√”√ß√·ß,–ß≈,§,–√Ÿ —߶«ÿ≤‘°√, æ√–§
ÕÕ‡”À”‡¿‡ß¿â“ÕÕ‡∑ª∑à“ìπ“àÕæÕ‡ÿ ∑‡ÿ√∑–ππÕÿª®®—ßí™—ßÀ¨À««“—¥¥¬¥— ππå𧧪§μ√√√à.Õæ∏ææ¡π.πÛπ“¡¡«¡‰—π¥¡¡∑„âæ’ π’æË’Õ√»√”˘––°‡Õ¿Õ‡“¥¡Õ“®®¬’∑’π““«√à“√°¬Õ§¬—πåÿ‡¡∑å πææ®√ √—ß–ÿ¥À–≠∑≠«“â“¥—“≥¬π≥¥§æ¥‘√‘√°æ°–,π∏,√¡æ√æ√¡√¡–‡–√®’æ√“¥√“™“’¬–™™‡Õ嫇‡«∑“∑«∑®“à∑’,“π’,’,√扥æ¬æ√â¡å√–√–√‡–∑‡≥‡∑∑æ¿ææ√°“°–«°æ≠«’,«‡’,¡“’,·≥ËÕ◊·≈·«≈¥–≈π—–‘√–∑°’Ë, æ√–√“™‡«∑’, æ√
®¡Ÿ ÕÚ‡ÀÕÚ‡ÕÚ”Àπٔߔهٓßâ“ı‡¿‡â¡“ı¿ı¿‡Õª‡ ÕªÕÀìπ°Àìπ‰Àæπ‰¥ÿ≈‰πæ¥π¥âÕÕ√âÕÕ®√ÕâÕ–ªÿß–—πÿªßÕªÿ∫ß Õ∫∑ ÿª∫ —«¡ÿª—«¡√í™—«≈¡∫í™≈«∫¨≈”∫∑¨ß”∑¿”“»∑‡¿“¿ªŸ‡¬ª¬å‡ªŸ¬ªŸìπåπìå®πìå®πì®æμæ—μß®—æμß—ßæ·æàÕÀ√—àÕßÀ√àÕÀ√≈–¡À√.–«¡–¡«¿»«––¿“—¥¿«“—¥‡¿“°‘—¥.«ª°‘—¥«ÕÚ‘°«Õ…—π‘°Õ…—πìπÿ¥Õ…—πÙÿ¥…ÿ∑ÿ¥‰ÿº∑√¥¥≥√ˆÿ’Ë≥∏≈Ë’√ªâ∏≥˘ˆÕÚ‡“¥∏˘ÀØ«“”«π’·Ù“—¥π∫ß‘-«¥—‡’°¡πâ“¡ı¿’—¥¡μ—¡àæ’’Ú‡π‚À¡Õª»’‘π‚À¥“√Ù¥“‚À“Àì“𓬖§¥™‰ ¬§˘“™»π楡¡—¬π™¡¡—¬“ÕâÕˆ√’¡¬—° ’–ÿªß’®‘Õπ∫ ¥ÿª“ Òı—«¡«â Òı¥ÿí™ÒÙ≈ıÒ∫¬ÿ¥Ò®Ù¨∑”§Ò∑Ù∑÷߰濓≰“«æ‡“â√¬¥ª°√Ÿ¬“√欰√â√¡√°ìπå Æ√√æ®—…∫°¢Æææμ…√—ß“√“°¬Æ…“àÕ√À√§“–“𗧓––∏“¡¡«√∏§À¿¡√“—·¥√¡¡°‘æ«μ√Õæ¡…π—Ë—π.¡àßÿ楻‡.‡ÿμ∑®»‡æ.√.®≥¥Ú—È߻˒.∏¬¥’Ú„¬’.Àı˘“√Ú¬’¬ı«åıâπå∑¥—ıå∑ı’∑¡à“¡ı“àıπ“à’‚Àıπ π‰¥“ “¥‰ √‘‰¬§¥™√‘ ¥¡â‘√¡â¡‘√—¬«‘√â¡‘√«¡√’‘«≥√¡≥«¡Õ≥¿Õ¡“Õ¿¿““ ÒıÕ¬““欓ÿ¥Ò‰ÿ¬Ù楉ÿ懬∑ÿ‰¥¡‡â¥°‰ÿ‡¡æ“ââ˜◊ËÕ¥¡â√˜¬Ë◊Õ√˜«âÙÕË◊°√«˜Ùπ— «ÆÙæ…π— ∑ªÙπ— “√∑“ªË’ï∑ª§–Ë’ïª∏¡’Ëï ï√√æ¡.»‡®.¥Ú’¬ıå ∑ı“à 𠉥‘√â¡√‘ «√¡
√¡‡®¥¬’ å
(®Ÿ¡ π“¡‡¥¡‘ ™Õ◊Ë
«—πæƒÀ— ∫¥’∑Ë’ ÒÚ ‡¡…“¬π æ.».ÚÙÛÒ ‡ªπì ‡®â“Õ“«“ «¥— ‚æ∏ ‘ ¡¿√≥å ‡¡◊ÕßÕÿ¥√∏“π’ ‡ªìπ
∑“à Õ‡ÿ ∑π Õ”‡¿Õ∑“à Õ‡ÿ ∑π ®ß— À«¥— π§√æπ¡ ºŸâ√—°…“°“√‡®â“§≥–¡≥±≈Õÿ¥√∏“π’  ¡“™‘° —߶
√™“¬¢Õß𓬧” ß‘ Àå·≈–π“߇¢’¬« ®—π∑√  ¿“ œ≈œ

π∫μÿ √§π∑Ë’ Û ¡’æ’ËπÕâ ß√«à ¡°—π ˘ §π æ.».ÚÙˆı - ÚÙ¯¯

ÙÙ ‰¥â‡≈◊ËÕπ ¡≥»—°¥¥Ï‘ —ßπ’È
æ√–§√Ÿ —߶«ÿ≤‘°√, æ√–§√Ÿ™‘‚π«“∑∏”√ß,
‰¥â∫√√晓‡ªìπ “¡‡≥√ ∑’Ë«—¥‚æπ·°â«

∑“à Õ‡ÿ ∑π ®—ßÀ«—¥π§√æπ¡ ¡’æ√–Õ“®“√¬å æ√–≠“≥¥‘√°, æ√–√“™‡«∑’, æ√–‡∑æ°«’, ·≈–

πæ√–Õÿªí™¨“¬å μàÕ¡“«—π∑’Ë ˘ ¡’π“§¡  ¥ÿ ∑“â ¬ æ√–∏√√¡‡®¥¬’ å ∑๘“à ๕π‰¥¡â √≥¿“懡Ë◊Õต«าม—πร∑อยË’ ธุดงควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล
‰¥âÕÿª ¡∫∑‡ªπì æ√–¿°‘ …ÿ ≥ «¥— ¡À“™¬— ÒÒ °√°Æ“§¡ æ.».Úıı  ‘√√‘ «¡Õ“¬‰ÿ ¥â ˜Ù ªï

ÀπÕß∫—«≈”¿Ÿ ®—ßÀ«—¥Õÿ¥√∏“π’ ‚¥¬¡’ ıÙ æ√√…“

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

69

πß—Ë ·∂«Àπ“â ®“°´“â ¬
æ√–‡∑æ ∑‘ ∏“®“√¬å (®π— ∑√å ‡¢¡‘‚¬) æ√–∏√√¡‡®¥’¬å (®¡Ÿ æπ∏⁄ ÿ‚≈)
æ√–Õ√‘¬§≥ÿ “∏“√ (‡ Áß ª Ÿ ⁄‚ )

π—ßË ·∂«∑’ Ë Õß ®“°´“â ¬
À≈«ßª¢ÉŸ “« Õπ“≈‚⁄ ¬ æ√–Õ“®“√¬Ωå πíô Õ“®“‚√ æ√–Õ“®“√¬°å «à“  ¡ÿ ‚π
æ√–§√ŸÕÿ¥¡∏√√¡§ÿ≥ (∑Õß ÿ¢  ®ÿ μ‘ ‚μ) æ√–Õ“®“√¬°å ß¡“ ®√‘ ªÿê‚⁄ ≠

¬π◊ ·∂«À≈ß— ®“°´â“¬
æ√–≠“≥«‘√¬‘ – («√‘ ¬‘ —ß§å  √‘ π‘ ⁄‚√) À≈«ßæÕà ∫—«  ‘√‘ª≥ÿ ‚⁄ ≥
æ√–Õ“®“√¬å¡À“∫«— ≠“≥ ¡— ªíπ‚π

æ√–‡∑æ ‘∑∏“®“√¬å Õÿ‚∫ ∂À≈ß— ·√°«—¥»√‡’ ∑æª√–¥…‘ ∞“√“¡
(‡®â“§≥ÿ ªÉ®Ÿ π— ∑√å ‡¢¡‚‘ ¬) ‡®â“§≥ÿ ªŸÉ®π— ∑√å  √“â ߇¡Ë◊Õæ.». ÚÙÙ˘

ตามรอยธุดงควัตร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล ๘๖

ประวัติความเป็นมา

ศิิลาจารึึกหินิ ทรายซึ่�งอยู่�ที่�หน้า้ ประตููด้า้ นตะวัันออกริมิ กำ�ำ แพงแก้ว้ ขั้�น ๓ จารึึก
ด้้วยอักั ษรธรรมและไทยน้้อยจำ�ำ นวน ๒๓ บรรทััด ความว่่า
“ที่่�วัดั อรัญั วาสีี ท่่าอุเุ ทน ศรีสี ิิทธิเิ ดชเดชา บัดั นี้�อาตมาจัักเว้า้ เรื่�องสร้า้ งพระบรมธาตุุ
พระพุุทธศักั ราช ๒๔๕๓ พระวัสั สา มีีท่า่ นพระครูศู รีที ัตั ถ์์เป็็นเจ้า้ ศรัทั ธา ท่า่ นปรารถนา
โพธิิญาณ ในอนาคตกาลภายภาคหน้า้ จึงึ พาพระสงฆ์แ์ ละสามเณรทั้�งปวง บรรดาที่�เป็็น
สานุุศิิษย์ข์ องท่า่ น ได้้พร้้อมกัันสร้า้ งพระบรมธาตุุองค์์นี้้� เพื่�อให้้เป็น็ ที่�กราบไหว้้ และสักั การ
บูชู าแก่่เหล่า่ เทวดาและคนทั้�งหลายทั้�งปวง พวกข้้าพเจ้้าได้้สร้้างแต่่ปีกี ุุน เดือื น ๓ แรม ๔ ค่ำ�ำ �
ได้้ขุุดขุมุ และก่่ออูบู มุุง เดืือน ๔ ขึ้้�น ๑๕ ค่ำ�ำ � บรรจุพุ ระบรมสารีีริกิ ธาตุุ สมโภชครั้�งหนึ่�ง
ตั้�งแต่่นี้้�ถึึงปีเี ถาะ เดืือน ๓ แรม ๘ ค่ำ�ำ � ได้้ยกเศวตฉัตั ร ๒๔๕๙ วันั เสาร์ ์ ปีมี ะโรง สร้า้ งกำ�ำ แพง
และถนนจนบริบิ ูรู ณ์ไ์ ด้้ดั่�งคำำ�มักั คำำ�ปรารถนาพวกข้้าพเจ้้า แต่พ่ วกข้้าพเจ้า้ สร้้างอยู่่�ภััยพาล
และคนพาลมาบังั เบีียด ท่า่ นพระครููศรีีทััตถ์ท์ ่า่ นบ่โ่ กรธ ท่่านตั้�งต่อ่ โพธิิญาณและเมตตา
ท่่านดี ี บ่่จาคำ�ำ แข็ง็ ตอบมารแลพาลฝููงนั้�น พวกข้้าทั้�งหลายปรารถนายอดแก้้วนีีรพาน อย่า่ มีี
มารและคนพาลมาประจญเหมืือนกันั ชาตินิ ี้้� ภายนอกมีีโยมเซาเป็น็ อุบุ าสกผู้้�มีใี จใสศรััทธา
พร้้อมภรรยาและบุตุ ร และสามเณร และอุบุ าสกอุบุ าสิิกา พ่อ่ แม่ช่ ่า่ ง พระคำ�ำ ผง และคนจีีน
เจ้า้ พ่อ่ เมืือง และบ้้านนอกทั้�งหลายรวมทั้�งหมดมาโมทนา มีีทั้�งเงินิ ทั้้�งคำำ� ทั้้�งแก้้ว เครื่�อง
ต่า่ ง ๆ มีปี ระมาณ ๓๐๕ เส้้น มีพี ระครููจัันทร์์เป็็นผู้้�สำ�ำ คััญสร้า้ งพระธาตุเุ ป็น็ ที่�หาคนเจาะรููป
เจาะลาย จึงึ ได้้ปาลีีอยู่�ในวัดั ”

๘๗ ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สโี ล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

72

æ√–∏“μÿ∑à“Õÿ‡∑π
«—¥æ√–∏“μÿ∑“à Õ‡ÿ ∑π Õ.∑“à Õÿ‡∑π ®.π§√æπ¡
μ—ÈßÕ¬Ÿ√à ‘¡Ωßòí ·¡àπÈ”‚¢ß μ√ߢ“â ¡°—∫‡¡◊ÕßÀπ‘ ∫√Ÿ ≥å
¢Õß≈“« æ√–Õ“®“√¬»å √∑’ —»π凪πì ºπ⟠”„π°“√°Õà  √â“ß
‡æ◊ÕË ª√–¥…‘ ∞“πæ√–∫√¡ “√’√‘°∏“μÿ

ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล ‚§√ß √â“ßæ√–∏“μÿ∑à“Õ‡ÿ ∑π

๘๘

จดหมายจากนครพนม

อยู่สำ�นักวัดเลียบนาน ๕ ปี

พระอาจารย์์ศรีที ัศั น์์
พระอาจารย์ข์ องเจ้้าคุณุ ปู่่�จันั ทร์์ เขมิโิ ย

เมื่ �อครั้ �งยัังเป็็นสามเณร

จวบจนเวลาล่ว่ งเข้้า ๘ ปีี พระยาสุุนทรเทพกิิจจารัักษ์ ์ ข้้าหลวงประจำ�ำ เมืือง
นครพนม ได้ม้ ีหี นัังสือื ไปนมััสการ พระอาจารย์์เสาร์์ กนฺตฺ สีโี ล อีีกฉบัับหนึ่�งส่่งไปกราบทูลู
พระเจ้้าวรวงศ์เ์ ธอกรมหลวงสรรพสิทิ ธิปิ ระสงค์์ ข้า้ หลวงต่่างพระองค์์ ประจำ�ำ มณฑล
อุบุ ลฯ เพื่�อขอนิิมนต์ต์ ัวั พระภิกิ ษุุจัันทร์์ เขมิิโย และคณะกลัับไปตั้�งสำำ�นัักคณะธรรมยุตุ ิกิ -
นิกิ ายขึ้�นที่�เมือื งนครพนม พระอาจารย์เ์ สาร์์จึึงได้้นำำ�เจ้า้ คุุณปู่�เข้้าพบกรมหลวงสรรพสิทิ ธิิ-
ประสงค์์

ถูกสบประมาท

ในวัันที่�เข้้าพบเจ้้าเมืืองนั้�นเจ้้าคุุณปู่�ได้้รับั บทเรีียนที่่�ท่า่ นต้อ้ งจำ�ำ จนวัันตาย จาก
ท่่านเจ้้าเมือื งกรมหลวงสรรพสิิทธิปิ ระสงค์ ์ ผู้้�เป็็นข้า้ หลวงต่่างพระองค์์ในรััชกาลที่่� ๕
พระองค์์ท่า่ นทอดพระเนตรสำำ�รวจเห็น็ เจ้า้ คุณุ ปู่่�ยัังหนุ่�มน้้อยอยู่�เช่น่ นั้�น จึึงรัับสั่�งด้ว้ ยความ
ห่ว่ งใยขึ้�นว่่า “นี้น�้ ะหรือื ? พระที่่�ท่่านอาจารย์เ์ สาร์จ์ ะให้้นำำ�คณะธรรมยุตุ ไปตั้้�งที่เ�่ มือื งนครพนม

๘๙ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล

ดููรููปร่่างลัักษณะเล็็กบาง ยัังหนุ่่�มแน่่นมาก จะไม่่ทำำ�ให้้ครููบาอาจารย์์และวงศ์์ธรรมยุุต
ต้้องเศร้้าหมองเสีียหายไปด้้วยหรืือ เพราะประสบการณ์์ยัังอ่่อน หาพอที่่�จะรักั ษาตััวและ
หมู่ค� ณะไว้้ได้้ไม่่ จะไปตายเพราะผู้้ห� ญิงิ ฉัันเกรงว่่าจะเอาบาตรไปทำ�ำ เป็น็ รัังไก่่เสียี ก่อ่ นสิิ
นะซิิ
เมื่�อถููกสบประมาทเช่่นนั้�น ท่่านเจ้้าคุุณปู่�เล่่าว่า่ ท่่านยัังหนุ่�มแน่่น ต้อ้ งสั่�นเทิ้�มไป
ด้ว้ ยความน้อ้ ยใจ เสียี ใจจนถึึงกัับกลั้�นน้ำำ��ตาเอาไว้ไ้ ม่่อยู่่� ถ้า้ ไม่ม่ ีคี รููบาอาจารย์์พาไปด้ว้ ยแล้ว้
อยากจะแทรกแผ่่นดิินหนีีไปให้้พ้้นในบััดนั้�นเลยทีีเดีียว และเพราะคำำ�พููดอัันรุุนแรงของ
เจ้้าเมือื งในครั้�งนั้�นนั่�นเอง ที่่�ทำ�ำ ให้ท้ ่่านยิ่�งมุมุ านะมีีใจมุ่�งมั่�นอย่า่ งแรงกล้้าที่�จะลบคำ�ำ สบประมาท
นั้�น ท่า่ นจึึงมุ่�งศึึกษาเล่่าเรียี นหาความรู้้� บำำ�เพ็็ญสมณธรรมค้ำำ��ตน จนครองเพศบรรพชิิต

ได้้ดิิบได้้ดีีสืืบต่อ่ มา
ส่ว่ นท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์ไ์ ด้ฟ้ ังั ท่า่ นเจ้า้ เมือื งตรัสั ดังั นั้�นแล้ว้ ท่่านเพียี งแต่่ยิ้�ม แล้ว้
จึงึ ถวายพระพรเล่า่ ถึึงปฏิิปทา จรรยามารยาท และความหนัักแน่น่ ในพระธรรมวิินัยั ของ
ลูกู ศิิษย์ใ์ ห้ท้ ราบทุกุ สิ่�งทุกุ ประการ หลังั จากได้ฟ้ ังั คำำ�บอกเล่่าดัังนั้�นแล้ว้ ท่า่ นเจ้า้ เมืืองก็ท็ รง
อนุญุ าตให้้เจ้า้ คุุณปู่�และคณะเดิินทางกลัับไปนครพนม พร้้อมกับั ทรงออกหนัังสือื รับั รองเป็น็
การอำำ�นวยความสะดวกในการเดิินทางให้้หนึ่�งฉบัับ มีีใจความว่่า “ให้้นายอำำ�เภอ กำำ�นััน
ผู้้�ใหญ่่บ้้าน ในเส้้นทางที่่�เดิินผ่่าน ให้้จััดคนตามส่่งตลอดทาง พร้้อมทั้้�งให้้จััดที่่�พัักแล
ภััตตาหารถวายด้้วย” คณะของเจ้า้ คุณุ ปู่�ใช้เ้ วลาเดิินทางรอนแรมมาเป็น็ เวลา ๒๑ วันั จึึงได้้
ลุถุ ึึงเขตเมืืองนครพนม ท่่านเจ้า้ เมืืองนครพนมก็็จัดั ขบวนออกไปต้อ้ นรับั แห่แ่ หนเข้้าเมือื ง
นิมิ นต์ใ์ ห้้พัักอาศััยอยู่� ณ วััดศรีขี ุนุ เมืือง (วัดั ศรีีเทพประดิษิ ฐาราม)
ท่่านเจ้้าคุุณปู่�ได้้ปลููกสร้้างความเจริิญในพระพุุทธศาสนาให้้คณะสงฆ์์ธรรมยุุต
นครพนมตั้�งแต่่บััดนั้�นมา จวบจนเจ้้าคุุณปู่�ได้้มรณะภาพเมื่�อวัันที่่� ๒ กุมุ ภาพันั ธ์์ ๒๕๑๖ ขณะ
ดำ�ำ รงสมณศัักดิ์�เป็น็ พระเทพสิทิ ธาจารย์์ เจ้า้ คณะจัังหวััดนครพนมฝ่่ายธรรมยุุต สมตามเจต
จำ�ำ นงของทุุกฝ่่าย
นี่่�คืือปฏิปิ ทาอีกี อย่า่ งหนึ่่ง� ของท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์ ซึ่่ง� นอกจากการมุ่�งปฏิบิ ััติิ
ธรรมกัมั มััฏฐานแล้ว้ ท่่านยัังส่่งเสริิมสนัับสนุุนการศึกึ ษาภาคปริยิ ัตั ิธิ รรมด้้วย เพราะเป็็น
ธรรมที่่�เกี่�ยวเนื่่อ� งกันั จะขาดเสีียเลยซึ่่�งอย่่างใดอย่า่ งหนึ่่ง� นั้้น� ไม่ไ่ ด้้ ท่า่ นจึงึ ได้้สนัับสนุนุ
ส่่งเสริมิ เป็น็ อย่่างดีี

ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล ๙๐

กลับเยี่ยมคำ�บง

หล่อพระพุทธรูป

ผู้�เฒ่า่ ชาวบ้า้ นคำำ�บง (บ้า้ นเกิดิ พระอาจารย์ม์ั่�น ภููริิทตฺโฺ ต) เล่า่ ว่า่ เมื่�อท่่านหลวงปู่�
มั่�น ได้้ออกจากภูหู ล่่น ท่่านได้เ้ ดิินธุุดงค์ก์ ัับพระอาจารย์ข์ องท่่าน (คือื ท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์)์
ไปทางฝั่�งลาว แถบฟากซ้้ายแม่น่ ้ำ�ำ �โขง ได้เ้ ล่่าต่่ออีกี ว่่าภายหลัังจากกลับั จากไปธุุดงค์ ์ ท่า่ นได้้
นำำ�ทอง ของเก่่าแก่่หลายอย่่างจากทางฝั่�งลาวและไทย มาหลอมรวมกััน หล่่อเป็็น
พระพุุทธรููปได้้ ๒ องค์ ์ ที่่�สถานที่�ชื่�อกุุดเม็็ก โดยทำ�ำ เตาหลอม เททองหล่่อพระด้ว้ ยตัวั ของ
ท่่านเอง ซึ่่�งเกี่�ยวกัับเรื่�องนี้้�มีีบางท่า่ นก็ว็ ่่า ท่า่ นหลวงปู่�มั่�นร่่วมกัับพระอาจารย์ข์ องท่่าน ได้้
ช่ว่ ยกันั หล่่อพระพุทุ ธรููปให้ช้ าวบ้้านคำำ�บงไว้ท้ ่่านละองค์์ องค์์ใหญ่่นั้�นเป็็นของพระอาจารย์์
ท่า่ นหล่อ่ อีกี องค์์ที่�เล็็กกว่่านั้�นเป็็นฝีีมืือของท่่านหล่่อเอง ซึ่่�งพระพุทุ ธรูปู สององค์์นี้�เป็น็
ทองสััมฤทธิ์� ขนาดหน้้าตัักราว ๗ - ๙ นิ้้�ว ข้้าพเจ้้าคาดไม่ถ่ ึงึ ว่า่ จะมีนี ้ำำ��หนัักมากมายจนเกือื บ
ยกไม่่ขึ้ �นปานนี้้� ต่่อเมื่ �อได้้ยกพิิจารณาดููอย่่างละเอีียดใกล้้ชิิดแล้้ว จึึงได้้ทราบว่่าเป็็น
พระพุุทธรูปู ที่�หล่่อตัันทั้�งองค์์ จะมีีกลวงนิดิ หน่่อยก็็ตรงส่่วนฐานของพระพุทุ ธรููปเท่า่ นั้�นเอง
พระพุุทธรูปู ๒ องค์์นี้้� ชาวบ้้านคำำ�บงและพระสงฆ์์ทั้�งหลาย พากันั เคารพหวงแหนมาก
โดยได้เ้ ก็็บรักั ษาไว้อ้ ย่า่ งปลอดภััยมาจนถึงึ ทุุกวัันนี้�

๙๑ ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล

æ√–æ∑ÿ ∏√ªŸ Ú Õߧπå È’ ™“«∫“â π§”∫ß·≈–æ√– ß¶å∑ßÈ— À≈“¬ æ“°—π‡§“√æÀ«ß·Àπ¡“°
‚¥¬‰¥â‡°∫Á √°— …“‰«Õâ ¬à“ߪ≈Õ¥¿¬— ¡“®π∂ß÷ ∑°ÿ «π— π’È

พ.ศ. ๒๔๔๙ - พ.ศ. ๒๔๕๘

สืบค้นหาประวัติไม่ได้

ประวัตั ิทิ ่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์ ณ ห้้วงเวลาต่อ่ จากนี้�ไปอีกี ประมาณ ๑๐ ปีี (ถึงึ
พ.ศ. ๒๔๕๘) ได้ข้ าดหายไป ไม่ม่ ีปี รากฏหลัักฐานในที่�ใดให้้สืืบค้น้ เพื่�อสืืบสานให้เ้ รื่�องราว
ได้้เป็็นไปอย่่างต่อ่ เนื่�อง จึงึ ขอนำำ�ข้้อความในประวััติิของหลวงปู่�มั่�นที่�เกี่�ยวเนื่�องในปีี พ.ศ.
๒๔๕๘ มาดำ�ำ เนินิ เรื่�องต่่อไป ดังั นี้�...

ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล ๙๒

พ.ศ. ๒๔๕๘

หลวงปู่มั่นโปรดโยมมารดา

ท่่านหลวงปู่�มั่�นนั้�น ท่่านมีีความกตััญญูกู ตเวทีตี ่่อบุุพการีขี องท่่านเป็น็ อย่า่ งสูงู ยิ่�ง
หลังั จากท่่านได้ช้ี้�แนะแนวธรรมบางประการแก่่ครูอู าจารย์์ของท่่านแล้้ว (รายละเอีียดมีี
แจ้้งอยู่�ในหนัังสืือประวัตั ิหิ ลวงปู่�มั่�น) ท่า่ นยัังไม่ล่ ืืมที่�จะกลับั บ้า้ นคำ�ำ บงบ้้านเกิิดของท่า่ น ซึ่่�ง
ได้ต้ั้�งใจไว้้ว่า่ ท่่านจะโปรดโยมมารดาด้้วยธรรมทั้�งหลายที่�รู้�มาแล้ว้ ยัังความปิติ ิยิ ิินดีแี ก่่โยม
มารดาของท่า่ นเป็น็ ยิ่�งนักั ท่่านได้้เล่่าถึงึ การธุุดงค์์ บุุกป่่า ฝ่่าเขา เข้า้ เถื่�อนถ้ำ�ำ � ผจญภยัันตราย
นานัับประการ ทั้้�งในประเทศและออกนอกประเทศไปทางพม่า่ ข้้ามไปทางดิินแดนประเทศ
ลาว ตลอดกระทั่�งแม้ก้ ารพากเพียี รปฏิิบััติิ จนได้ร้ ัับแสงสว่า่ งอัันสมควรแห่่งธรรมที่่�สุุด
ประเสริิฐเลิศิ ล้ำ�ำ �นี้้�
และท่่านก็เ็ ทศน์โ์ ปรดโยมมารดา ชี้้�แนะให้้เห็น็ หนทางแห่ง่ ความพ้้นทุกุ ข์ ์ ซึ่่�งโยม
มารดาจันั ทร์์มีคี วามยิินดีีเป็็นยิ่�งนััก เกิดิ มีีศรััทธาอย่า่ งแรงกล้้าได้้ลาลูกู หลานออกบวชเป็็นชีี
โดยมีีท่่านพระอาจารย์์เสาร์เ์ ป็น็ ผู้�บวชให้ ้ ซึ่่�งบางท่่านว่่าบวชที่่�บ้า้ นคำ�ำ บง บางท่า่ นกล่่าวว่า่
ได้้ติิดตามไปบวชชีที ี่่�ภูผู ากูดู คำำ�ชะอีี

พ.ศ. ๒๔๕๙

ถ้ำำ��จำำ�ปา ภููผากููด
ท่่านอยู่�ยาวนานร่่วม ๕ ปีี

พ.ศ. ๒๔๕๙ ท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์ ์ พำำ�นัักจำำ�พรรษาอยู่�ที่�ถ้ำ��ภูผู ากููด ต.หนองสูงู
อ.คำำ�ชะอีี จ.นครพนม (ปััจจุบุ ันั นี้�ขึ้�นกัับจังั หวัดั มุุกดาหาร) ภููผากููดเป็น็ ภูเู ขาขนาดกลาง
ลูกู หนึ่�งในหมู่�เทืือกเขาแถบนี้้� สามารถมองเห็น็ ได้้ชััดเจนมากในหมู่่�บ้า้ น ต.หนองสููง อ.คำ�ำ ชะอีี
ตั้�งอยู่่�ห่่างไปทางทิิศตะวัันออกเฉีียงใต้้ ราว ๕ ก.ม. เท่า่ นั้�น โดยแยกเข้า้ ทางบ้า้ นคันั แท
ต.หนองสููง อ.คำำ�ชะอีี เดิินลัดั ตัดั ทุ่�งนาไปถึงึ เชิิงเขามีปี ่่าโปร่ง่ เป็น็ ที่่�พัักสงฆ์์มีีนามว่า่ วััดถ้ำำ��
จำ�ำ ปากัันตสีีลาวาส มองขึ้�นไปตามไหล่เ่ ขาจะเห็็นจุุดที่�เป็็นเพิงิ ผานี้�อยู่่�สูงู ขึ้�นไปพอประมาณ

๙๓ ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

78

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

78

∂ß÷ ‡™‘߇¢“‡ªìπ∑’Ëμ—Èß«¥— ∂È”®”ª
∫.§π— ·∑ Õ.ÀπÕß Ÿß ®.¡°ÿ

∂÷߇™ß‘ ‡¢“‡ªìπ∑Ëμ’ ß—È «—¥∂È”®”ª“°π— μ ’≈
∫.§π— ·∑ Õ.ÀπÕß Ÿß ®.¡ÿ°¥“À“√
ถึึงเชิิงเขาเป็น็ ที่�ตั้�งวััดถ้ำ�ำ �จำำ�ปากันั ตสีลี าวาส บ.คับั แท อ.หนองสูงู จ.มุุกดาหาร

æ ∫ ’π√––¿Õ¥Ÿ..“¥ÿ .®§μ∫æ “Õ◊“’ π√√∂–¬– ¿È”Õ¥å‡√®.Ÿ .“¥ÿâ“”.“ß®§ªμ√μ“Õ◊¡å““ß—È√∂“·¬¡ ®”Èμ’»å‡√”®à “æⓧ”“≈ß√√ª√“μ—Èß√å¡“‡ …Èß—°“¡·“¡à“®∑μ¬—

บนภู.ู .. คืือถ้ำำ��จำ�ำ ปา มีีศาลาเก่่า สีสี ะดุดุ ตา
สร้้างตั้�งแต่ค่ รั้�งสมััยท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์มาจำ�ำ พรรษา

ตามรอยธุดงควตั ร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล ๙๔

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

79

μ√ß°≈“ß∂“ÈÌ ‡ªπì »“≈“ ¡≥∏√√¡¡ß— §
¡ª’ “Ñ ¬®“√°÷ ¢Õâ §«“¡ "æ√–æ∑ÿ ∏»°—
ÚÙˆÚ ®≈ÿ »°— √“™ ÒÚ¯Ò √μ— π‚° π‘
»° ÒÛ¯ ∂ÌÈ“∏√√¡ ¿“§–»“≈“ 
∏√√¡¡—ߧ≈“ ‡ªìπ∑Ë’‡®√‘≠ ¡
«‘ªí  π“°—¡¡—Ø∞“π, ∑à“πæ√–
°—πμ ’‚√‡ “√å·≈–¿‘°…ÿ∑“¬° Õÿ∫“
Õ∫ÿ “ °‘ “ æ√Õâ ¡°π— ¡»’ √∑— ∏“  √“â ß»
·≈·ªß∂“ÈÌ „πª¡ï –·¡ ‡¥Õ◊ π Ù Õμ— ∂
Àμ‘ “¬–  ¢ÿ “¬– ¢Õ„À¢â “â 懮“â ∑ßÈ— À
æâπ®“°Õ“ «–∑ßÈ— ª«ß
§√Ÿ‡¢ÕË◊ π ‡∑æ √ÿ ‘¬– ºâ√Ÿ ®π“≈“¬œ

ตรงกลางถ้ำ�ำ �เป็็นศาลาสมณธรรมมัังคลา มีปี ้้ายจารึึกข้อ้ ความ “พระพุทุ ธศัักราช ๒๔๒๒ จุลุ ศัักราช ๑๒๘๑
รััตนโกสิินทร์์ศก ๑๓๘ ถ้ำำ��ธรรมสภาคะศาลาสมณธรรมมัังคลา เป็็นที่่�เจริิญสมถะวิิปััสสนากััมมััฏฐาน,
ท่่านพระครููกัันตสีีโรเสาร์์ และภิิกษุุทายก อุบุ าสก อุบุ าสิิกา พร้้อมกันั มีีศรััทธาสร้้างศาลาแลแปงถ้ำำ��ในปีี
มะแม เดือื น ๔ อัตั ถายะ ทิติ วยะ สุุขายะ ขอให้้ข้้าพเจ้้าทั้้ง� หลายพ้้นจากอาสวะทั้้ง� ปวง ครููเขื่อ� น เทพสุรุ ิยิ ะ
ผู้ร้� จนาลายฯ”
๙๕ ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

80 80

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å ¡’¢âÕ§«“¡®“√÷°‰«â¢â“ߺπß— ∂Ì“È ¥—ßπ
"æ√–æ∑ÿ ∏»°— √“™ ÚÙˆÛ ª«ï Õ°
¡¢’ Õâ §«“¡®“√÷°‰«¢â â“ߺπß— ∂ÌÈ“8¥0ß— π.’È ..
"æ√–æÿ∑∏»—°√“™ ÚÙˆÛ ª«ï Õ° °æ·‚·∑≈≈Õà√»––– ¿√°§√Õ√‘°“â ‡¬°Ÿß…¥æ¡ææ"·‚π— Õ◊ÿæ∑ √≈’¢μ√π√–»–√“Õâ ––»∫¡–¿°Ú§‚’§√æ≈“‡√°‘«≥’ ∑‡·ÿ∑Ÿ°“(…¥ÿæ.√√‡¡.π—∏ Õ◊ÿ.¡≈"» ∑®μ“πæ√¯“—°““ ÿ∑)å¬√¡Ú√’‚∏§°÷‡°≈“‡ª«≥‰Ì“Ë™·«‡‘ìπæ(«√√‡«â¢μÚ√° ¡π—“âÕâπâ ∑“ٮߡ
‚∑»° ‡¥◊Õπ Ú ·√¡ ¯ §“ÌË «—π®—π∑√å °Õà  √“â ßæ√–»√ ’ ÿæ≈æ
æ√–§√Ÿ°π— μ ‚’ ≈ (‡ “√)å ‡ªπì μâπ
·≈–¿°‘ …ÿ  “¡‡≥√ ∑“¬° æ√Õâ ¡°π—
°Õà  √â“ßæ√–»√ ’ ÿæ≈æ∑ÿ ∏«‘‡«°
·≈–√Õ¬æ√–∫“∑..."

·≈–√Õ¬æ√–∫“∑..."

มีขี ้้อความจารึกึ ไว้้ข้้างผนัังถ้ำำ��ดัังนี้�...
“พระพุทุ ธศักั ราช ๒๔๖๓ ปีีวอก โทศก เดือื น ๒ แรม ๘ ค่ำำ�� วันั จัันทร์์ พระครููกันั ตสีีโล (เสาร์์) เป็น็ ต้้น และภิิกษุุ

สามเณร ทายก พร้อ้ มกันั ก่่อสร้า้ งพระศรีสี ุพุ ลพุทุ ธวิเิ วก และรอยพระบาท...”

≈∫‘ μ“ ¥“â π´“â ¬¡Õ◊ ¢Õß»“≈“ ‰°≈ÕÕ°‰ª≈∫‘ μ“ ¥“â π´“â ¬¡Õ◊ ¢Õß»“≈“
“« ∑ˇ’ ™◊ËÕ°—π«“à ‡ªπì ∑æË’ ”π—° §Õ◊ ∂ÈÌ“·¡à¢“« ∑‡’Ë ™Ë◊Õ°π— «“à ‡ªπì ∑æË’ ”π—°
π∑√ºå Ÿ‡â ªπì ‚¬¡¡“√¥“¢Õß ¢Õß·¡à™’®—π∑√ºå ‡Ÿâ ªπì ‚¬¡¡“√¥“¢Õß

À‰≈°«≈ߪÕÉ¡ŸÕË—π°‰ª≈∫‘ μ“ ¥“â π´“â ¬¡Õ◊ ¢Õß»“≈“
§Õ◊ ∂ÌÈ“·¡¢à “« ∑’ˇ™ËÕ◊ °—π«“à ‡ªìπ∑Ë’æ”π—°
¢Õß·¡™à ’®π— ∑√ºå ‡Ÿâ ªìπ‚¬¡¡“√¥“¢Õß
À≈«ßªÉ¡Ÿ —Ëπ

ไกลออกไปลบตา ด้้านซ้้ายมืือของศาลา คืือถ้ำ�ำ �แม่ข่ าว
ที่�เชื่�อกัันว่า่ เป็็นที่่�พำำ�นัักของแม่ช่ ีจี ัันทร์ผ์ู้�เป็น็ โยมมารดาของหลวงปู่�มั่�น

§≥ÿ ªŸÉ°”ππ— ¡À“ª“π · π ÿ¢ ∫.ÀπÕß Ÿß §”™–Õ’ Õ“¬ÿ ˘ı ªï (∂à“¬‡¡◊ËÕ ÚÚ ¡‘∂ÿπ“¬π ÚıÙ
∑à“π‡§¬∫«™‡ªìπ “¡‡≥√Õ¬Ÿà°—∫æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å∑’Ë¿Ÿº“°Ÿ¥ ∑—È߬—߉¥â™à«¬æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å √
æ√–æ∑ÿ ∏√ªŸ "æ√–»√ ’ æÿ ≈æ∑ÿ ∏«‡‘ «°" ¥«â ¬ ·≈–‰¥μâ ¥‘ μ“¡æ√–Õ“®“√¬‰å ª∑“ߧ”™–Õ-’  °≈π§√-¡«à ߉
คุณปกู่ ำ�นัน มหæาป√√าน≥“แπส‘§น¡สขุ-«บ“.√ห‘™น¿อŸ¡งส-‘ งูÕÿ¥อ�ำ√ช∏ะ“อπี ’-อπาย§ุ √๙æ๕πป¡ี (ถœา่ ≈ยœเม่อื Õว°’ันÀท่ี≈๒“๒¬ªมïิถนุ ®า÷ßย‰¥น°â ๒√๕“∫๔≈๐“) ∑à“π°≈—∫¡“∫“â π‡°‘¥

π ¡À“ª“π · πทา่ น¢ÿ เคยบ∫ว.ชÀเปπ็นÕสßา มߟ เณ§รอ”ย™ู่ก–ับÕพ’ รÕะ“อ¬าÿจ˘ารıย์เสªาï ร(์ท∂ภ่ี à“ผู¬า‡ก¡ูดËÕ◊ ทÚั้งยÚงั ได¡ช้ ∂‘ ว่ ÿπยพ“ร¬ะπอาÚจาıรยÙ์เสา)ร์สร้างพระพทุ ธรปู
ª«¡™-"懫ª“√ìπ√–»‘™ √¿“ ’ ¡¡Ÿ æÿ -‘‡≥≈Õตæา¥ÿ√ม“∑ÿÕร√พอ∏∏¬ยรธ“«ะàŸ°ดุ πศ‡‘ง—∫«คร-’ °วสีæπัต"พุ ร√§ลท¥–√พา่Õ«âนæทุ ¬พ“ธπร®เะว¡“ออกา·√ุดจ”œ≈¬า∑§æรรด≈–ธå‡ยàÿ≥√“‰้วา ์เœ–สπ¥นย“ªาæμâ-ี‡รแ√น์§É°Ÿ∑ÿ¥‘Õกลå∑คน¬”∏μ’°ะรฺตË’¿π√ไ∫พ“ÀสดªŸŸºโี¡π—น«ล้ต≈“มæ™ดิ“"°ต桇√¬ฯªŸา¥–ลª√ÀมÕìπฯ–ïพ““» อªร®∑®√“ะกี ““÷ß ’—Èßอ¡ห√‰πæ¬ÿา¥ล¬‡จ—≥ßา≈°â‰åา‰ยª·æร√¥√๙ป∑ย “∑๖ÿÕâี™์ไ∫จ“πป∏¬à«ึงß≈ท «ไŸà¬°§ด“า‡‘¢ÿ—æ”∫«้กง∑™°ครæ√“à–ำ�า"–π∫Õชบ√Õะ¥–ล-°’.Àอ“Õา« â≈ี-ท®π¬“°ส—∫่า“®กÕ≈น¡√ล“ßπก“¬·น√ ล§∫ค≈凬Ÿßับ√ รâ“–å‡ม--‰ π“มา§¥¡√บ“‡ว่ ”μâ«à°å ง√้า™ßไ¥‘น¥‘å∑√ข‰–μเ¢â่-“Ë’Õก¿พ-à“ßดิ’Ÿรº¡Õร“æณ“°¬√าŸ¥–ÿน˘Õิค“มı®∑-ว“ªÈ—ßา√ร¬ï¬ชิ(—ß∂‰åภ‰ª“àมู¥∑¬ิ-♓‡à«¡ß¬§ÕË◊ æ”™Ú√–Ú–ÕÕ-’ ¡“ ®‘∂°“ÿπ≈√

æ√√≥“𧑠¡-«“√™‘ ¿Ÿ¡-‘ Õÿ¥√∏“π’-π§√æπ¡ œ≈œ Õ’°À≈“¬ªï ®÷߉¥°â √“∫≈“∑à“π°≈—∫¡

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

81

∂¥— ‰ª¥“â π¢«“¢Õß»“≈“ ‡ªπì ∑Ë’ª√–¥…‘ ∞“π
æ√–»√ ’ ÿæ≈æ∑ÿ ∏«‡‘ «° ‡ªìπæ√–æ∑ÿ ∏√ªŸ ªπŸ ªôíπ
¢π“¥„À≠∑à æË’ √–Õ“®“√¬å‡ “√凪ìπºŸπâ ”„π°“√ √“â ß

๙๗ ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล

มีีทางวกวนขึ้�นไปถึึงข้า้ งบน ซึ่่�งมีีลานตรงกลางโล่ง่ ๆ เป็น็ หลืืบถ้ำำ��ใต้้ชะง่อ่ นเพิิงผา ถ่่ายเท
อากาศได้้ดีี มีีชื่�อเรียี กว่า่ “ถ้ำำ��จำำ�ปา” มีีศาลาไม้้ยกพื้�นสูงู เพียี งเอว สร้้างขึ้�นใต้้เพิงิ ผานี้�ชื่�อ
“ศาลาธรรมสภามัังคลา” ห่า่ งออกไปทางขวามืือจะเป็็นถ้ำำ��ลัักษณะเดียี วกันั แต่เ่ ล็็กกว่่า
เรียี ก “ถ้ำำ��แม่่ขาว” (แม่่ขาว คืือ แม่่ชีี) ว่า่ กัันว่า่ เป็็นที่่�พัักของแม่ช่ ีีจัันทร์ ์ ผู้้�เป็น็ มารดาของ
ท่่านหลวงปู่�มั่�นนั่�นเอง ส่่วนถััดไปทางซ้า้ ยมือื จะมีีพระพุุทธรูปู ใหญ่ป่ ูนู ปั้�นประดิษิ ฐานบน
แท่น่ หินิ และปููน หันั หลังั พิิงหน้า้ ผา ต่ำ�ำ �ลงมาตรงแท่่นข้้างซ้า้ ยมีีรอยพระพุุทธบาทจำ�ำ ลองอยู่�
ด้้วย เลยไปอีีกเป็็นเนิินขวางทางเดิินต้้องปีนี บัันไดขึ้�นไปใต้เ้ พิงิ ผาเป็็นที่�นั่�งภาวนาพิิจารณา
ธรรม สภาพป่่าเป็็นป่า่ โปร่ง่ ไม่่เป็็นดงทึบึ มากนััก มีีป่า่ ไผ่่ ไม้้เต็็ง ไม้้รังั ไม้แ้ ดง ไม้้มะค่่าอยู่�
ด้้วยความรอบรู้้�ชำ�นาญชีีวิิตป่า่ ท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์ได้ห้ าสถานที่�พอเหมาะสม
ถ้ำ�ำ �ที่่�พักั ก็็อยู่�ไม่่สูงู จนเกิินไป ป่่าก็็โปร่ง่ ดีไี ม่ท่ ึึบอัับชื้�น ข้้างล่่างมีลี ำำ�ธารน้ำ�ำ �ไหลผ่่าน สมัยั ก่อ่ น
นั้�นพ่่อแม่ค่ รููบาอาจารย์์เล่า่ ว่่า แถวนี้�เต็็มไปด้้วยเสืือ ส่ง่ เสียี งหยอกล้้อกัันเพ่่นพ่่าน ทำำ�ให้้
พระเณรต้้องหมั่�นเร่่งภาวนาจิิตอย่า่ งยิ่�งยวด ซึ่่�งสถานที่�แห่่งนี้�เองเป็็นที่่�ที่่�ท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์์
ได้เ้ ลือื กพำำ�นักั อยู่่�ท่่ามกลางแมกไม้ส้ ัตั ว์ป์ ่่าอย่า่ งสงบยาวนานร่ว่ ม ๕ ปีี
อยู่�มาวัันหนึ่�ง ท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์ไ์ ด้ท้ ราบถึึงวาระจิติ ท่า่ นหลวงปู่�มั่�น ว่า่ ได้้
เดินิ ทางติิดตามมาหาท่า่ น และจวนจะถึงึ ภููผากููดนี่�แล้้ว ท่่านก็็ได้เ้ ตรีียมตััวคอยรับั ศิษิ ย์ร์ ักั
ที่�จากกันั มานานอย่่างยินิ ดีียิ่�ง เมื่�อท่่านหลวงปู่�มั่�นเดิินทางมาถึงึ ได้ผ้ ่า่ นลำำ�ธารก่อ่ นขึ้�นถ้ำำ��
เข้า้ กราบนมััสการพระอาจารย์์เสาร์์ทันั ที ี ทั้้�งสององค์์ท่่านได้ส้ นทนาปราศรัยั ไต่่ถามทุุกข์ส์ ุุข
ซึ่�งกัันและกัันสมกัับที่�ได้้จากกัันไปเป็็นเวลานาน แล้้วท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ก็็ได้้ให้้ท่่าน
หลวงปู่�มั่�นพำำ�นัักจำำ�พรรษาอยู่่�ด้ว้ ยกันั ซึ่่�งตลอดพรรษานี้�ทั้�งสององค์์ท่่านก็ไ็ ด้ป้ รึกึ ษาสนทนา
ธรรมปฏิิบััติริ ่่วมกัันแทบทุกุ วันั
ความละเอีียดตอนนี้้�ท่า่ นหลวงพ่่อวิริ ิยิ ัังค์์ สิิริินธโร เขีียนถึงึ ในประวัตั ิิพระอาจารย์์
มั่�น ภูรู ิิทตฺฺโต ว่่า “อยู่�มาวัันหนึ่�งท่่านหลวงปู่�มั่�นเห็็นว่่าเป็น็ โอกาสดีจี ึึงเอ่ย่ ขึ้�นว่่่า� ท่่านอาจารย์์
ได้้พิจิ ารณาอริยิ สัจั ธรรมหรือื ไม่่ ?

ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล ๙๘

ท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์ตอบว่่า ‘เราก็็ได้้พิิจารณาเหมืือนกััน’
ท่่านหลวงปู่�มั่�นถามต่อ่ ‘ได้้ผลเป็น็ อย่่างไรบ้้าง ?’
ท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์ ์ ‘ได้้ผลเหมืือนกััน แต่่มัันไม่่ชัดั เจน’
ท่า่ นหลวงปู่�มั่�น ‘เพราะเหตุุอะไรครับั ?’
ท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์ ‘เราได้้พยายามอยู่� คือื พยายามพิิจารณาถึึงความแก่่
ความตาย แต่่ว่่าบางคราวมัันก็แ็ จ่่มแจ้้ง และบางคราวมัันก็็ไม่่แจ่่มแจ้้ง’
ท่า่ นหลวงปู่�มั่�น ‘ถ้า้ เช่่นนั้้�น คงมีีเรื่�องอะไรเป็น็ เครื่่อ� งห่่วงอยู่� หรือื กระมังั ?’
ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ ‘เราพยายามพิิจารณาอยู่�เหมือื นกััน แต่่ก็็หาสิ่�งขััดข้้อง
ไม่่ได้้ ความจริงิ ความสว่่างของดวงจิิตก็็ปกติดิ ีีอยู่� แม้้มันั จะดีีบ้้าง ไม่่ดีีบ้้าง มันั ก็เ็ ป็็นธรรมดา
ของสมาธิิ แต่่ว่่าเมื่อ� จิติ พิิจารณาทีีไร รู้้ส� ึึกว่่าไม่่ก้้าวไป’
ท่่านหลวงปู่�มั่�น ‘กระผมคิิดว่่าคงมีีอะไรเป็น็ เครื่่อ� งห่่วง?’
ท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์์ ‘และเธอรู้�้ไหมว่่า เรามีีอะไรเป็็นเครื่่อ� งห่่วง?’
ท่่านหลวงปู่�มั่�นเห็น็ เป็น็ โอกาสที่�จะถวายความรู้�ครั้�งอยู่�ที่�ถ้ำ��สาริกิ าโน้น้ ที่่�ท่า่ นได้้
ทราบวาระจิติ ของท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์ ‘ท่่านอาจารย์ค์ งห่่วงเรื่�องการปรารถนา พระ
ปััจเจกโพธิิ กระมัังครับั ’
ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ ‘แน่่ทีีเดีียว ! ในจิติ ใจเราตั้ง� อยู่ว� ่่า จะขอให้้รู้้ธ� รรมเอง
โดยมิติ ้้องให้้ใครมาแนะนำำ�หรืือบอกให้้ และมัันก็ต็ั้�งอยู่ใ� นใจของเรามาตลอด’
เมื่�อได้้ฟัังเช่่นนี้้�ท่่านหลวงปู่�มั่�นจึึงกราบขอโอกาส แล้้วได้บ้ อกกับั พระอาจารย์์
เสาร์์ว่า่
ท่่านหลวงปู่�มั่�น ‘ขอให้ท้ ่่านอาจารย์อ์ ย่า่ เป็น็ ห่่วงเลย ขอให้พ้ ิจิ ารณาอริยิ สััจ
เพื่่�อความพ้้นทุุกข์เ์ สียี แต่ใ่ นชาตินิ ี้้เ� ถิดิ เพราะกระผมเองก็ป็ รารถนาพระโพธิญิ าณและ
กระผมก็ไ็ ด้้ละความปรารถนานั้้น� ไปแล้้ว เนื่่อ� งด้้วยการท่่องเที่่�ยวในสังั สารวัฏั นี้้ม� ันั นาน
เหลือื เกิิน’

๙๙ ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล

ในวันั นั้�นท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์ต์ ้้องประหลาดใจ ที่่�ศิิษย์ข์ องท่า่ นได้ล้ ่ว่ งรู้�ถึงความ
จริงิ อัันปรากฏมีอี ยู่� ณ ส่ว่ นลึกึ ที่่�สุดุ ในใจของท่่าน ซึ่่�งเรื่�องนี้้�ท่่านเองไม่่เคยปริิปากบอกใคร
เลยแม้้แต่่น้อ้ ย ฉะนั้�น จึึงทำ�ำ ให้้ท่า่ นรู้้�สึกว่า่ ศิษิ ย์ข์ องท่า่ น คืือ ท่่านหลวงปู่่ม� ั่่น� นี้้�ต้้องมีคี วาม
ดีี ความจริงิ ความชััดเจนในใจอย่า่ งแน่น่ อน !

พบวิมุตติแน่แล้ว

อยู่�มาวัันหนึ่�งท่่านพระอาจารย์์เสาร์์นั่�งอยู่�ที่�สงััดเฉพาะองค์์เดีียว ท่่านเริ่�มการ
พิิจารณาถึึงอริิยสััจ ได้รู้้� ได้้เห็็นตามความเป็็นจริงิ นั้�น และในวันั นั้�นท่า่ นก็ต็ ััดเสีียซึ่�งความ
สงสััยได้้อย่า่ งเด็ด็ ขาด พอจวนจะถึงึ กาลปวารณาออกพรรษา ท่า่ นก็ไ็ ด้ท้ ราบชัดั ถึึงความเป็น็
จริิงทุุกประการ ท่่านจึึงได้บ้ อกกัับท่า่ นหลวงปู่�มั่�นว่่า
ท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์ “เราได้้เลิิกการปรารถนาพระปััจเจกโพธิิแล้้ว และเราก็็ได้้
เห็็นธรรมตามความเป็น็ จริิงแล้้ว !”
ท่า่ นหลวงปู่�มั่�น ได้ย้ ิินดัังนั้�น ก็็เกิิดปิิติิเป็น็ อย่่างมาก และได้้ทราบวาระจิิตว่่า
“พระอาจารย์์พบทางวิิมุุตติแิ น่่แล้ว้ ในอััตภาพนี้้�”
ซึ่�งเรื่�องนี้้� ท่่านหลวงตาพระมหาบััว ญาณสมฺฺปนฺฺโน วัดั ป่่าบ้้านตาด อุดุ รธานีี
ได้้แต่ง่ ไว้้ในหนังั สืือประวัตั ิิท่่านพระอาจารย์ม์ั่�น ภูรู ิิทตฺตฺ เถระ เช่่นกันั ว่่า...

ปรารถนาพระปัจเจกพุทธเจ้า

‘ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ เดิิมทีีท่่านเคยปรารถนาเป็็นพระปััจเจกพุุทธเจ้้า [ซึ่่�ง
การจะบรรลุุ สำำ�เร็็จเป็็นพระปััจเจกพุุทธเจ้้าได้้นั้้�น จำำ�ต้้องบำำ�เพ็็ญบารมีี ท่่องเที่่�ยวเกิิด
แก่่ เจ็็บ ตาย อยู่ �ในวััฏสงสาร รัับทุุกข์์ทรมานในภพชาติิต่่าง ๆ ต่่อไปอีีกหลายกััปหลาย
กััลป์์] เวลาออกบำำ�เพ็็ญเข้้มข้้นพอเร่่งความเพีียรเข้้ามาก ๆ ใจก็็รู้้�สึึกประหวััด ๆ ถึึงความ
ปรารถนาเดิิมเพื่่�อความเป็็นพระปััจเจกพุุทธเจ้้า แสดงออกเป็็นเชิิงอาลััยเสีียดายความ
เป็็นพระปััจเจกพุุทธเจ้้า ยัังไม่่อยากนิิพพานในชาติินี้้� ท่่านเห็็นว่่าเป็็นอุุปสรรคต่่อความ

ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล ๑๐๐