(1)ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

เพีียรเพื่่อ� ความรู้้�แจ้้งเห็็นจริิงซึ่่ง� พระนิิพพานในชาติิปััจจุบุ ัันนี้�้ ท่่านเลยอธิิษฐานของดจาก
ความปรารถนาเดิิมนั้้�นเสีีย และขอประมวลมาเพื่่�อความรู้้แ� จ้้งซึ่่�งพระนิพิ พานในชาติินี้�้ ไม่่
ขอเกิิดมารัับความทุุกข์์ทรมานบำำ�เพ็็ญบุุญญาบารมีีในภพชาติิต่่าง ๆ เพื่่�อความเป็็นพระ
ปััจเจกพุุทธเจ้้าอีีกต่่อไป พอท่่านปล่่อยวางของดจากความปรารถนาเดิิมแล้้วนั้้น� การบำ�ำ เพ็็ญ
เพีียรรู้้�สึึกได้้รัับความสะดวกแลเห็็นผลไปโดยลำำ�ดัับ ไม่่มีีอารมณ์์เครื่่�องเกาะเกี่ �ยวค้้างคา
เหมืือนแต่่ก่่อน สุุดท้้ายท่่านก็็บรรลุุถึึงแดนแห่่งความเกษม ดังั ใจหมาย”
ท่่านหลวงตาพระมหาบััว เขีียนเล่า่ ไว้้ต่่อไปอีกี ว่า่ ...

นั่งสมาธิตัวลอย

“พระอาจารย์์เสาร์์ ท่่านมีีแปลกอยู่ �อย่่าง คืือ เวลาที่่�ท่่านเข้้าที่่�นั่่�งสมาธิิ ตััวของ
ท่่านชอบลอยขึ้ �นเหนืือพื้้�นเสมอ ๆ บางครั้้�งตััวท่่านลองสููงขึ้ �นผิิดสัังเกตจนถึึงกัับท่่านเอง
เกิิดความแปลกใจในขณะนั้้�นว่่า ตััวท่่านน่่าจะลอยขึ้ �นจากพื้้�นเป็็นแน่่แท้้ เลยเผลอลืืมตา
ขึ้ �นดููตััวเองว่่าใช่่ลอยขึ้ �นจริิง ๆ หรืือไม่่ พอลืืมตาดููเท่่านั้้�น ก็็ปรากฏว่่าตััวท่่านตกวููบลงมา
ก้้นกระแทกพื้้�นดัังปัังใหญ่่ ต้้องเจ็็บเอวอยู่ �หลายวััน เพราะตััวท่่านลอยขึ้ �นสููงจากพื้้�นจริิง ๆ
ในขณะที่่�ท่่านลืืมตาดููตััวเองนั้้�น จิิตได้้ถอนออกจากสมาธิิ จึึงไม่่มีีสติิยัับยั้้�งไว้้บ้้าง ทำำ�ให้้
ท่่านตกลงสู่ �พื้้�นอย่่างแรง ในคราวต่่อไปท่่านจึึงหาอุุบาย เวลาท่่านนั่่�งสมาธิิพอรู้้�สึึกตััวลอย
ขึ้ �นจากพื้้�น ท่่านพยายามตั้ �งสติิ ให้้อยู่ �ในองค์์ของสมาธิิแล้้วค่่อย ๆ ลืืมตาดููตััวเองก็็
ประจัักษ์์ว่่าตััวท่่านได้้ลอยขึ้ �นจริิง ๆ แต่่คราวนี้้�ไม่่ได้้ตกวููบลงสู่ �พื้้�นเหมืือนคราวแรก เพราะ
ท่่านตั้ �งสติิคอยประคองจิิตให้้อยู่ �ในองค์์สมาธิิ ท่่านจึึงรู้้�เรื่�องของท่่านได้้ดีี

ลอยตัวหยิบของใต้หลังคา

ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ท่่านเป็็นผู้้�ที่่�มีีความละเอีียดถี่่�ถ้้วนลึึกซึ้้�งอยู่ �มาก แม้้ท่่าน
จะเห็็นด้้วยตาแล้้วว่่าตััวท่่านลอยได้้ แต่่ท่่านก็็ยัังไม่่แน่่ใจ ท่่านจึึงคิิดวิิธีีพิิสููจน์์ได้้โดยนำำ�
เอาวััตถุุชิ้ �นเล็็ก ๆ ขึ้ �นไปเหน็็บไว้้ใต้้หญ้้าคามุุงกุุฏิิ แล้้วกลัับมาทำำ�สมาธิิ จนพอจิิตสงบ และ
ตััวเริ่�มลอยขึ้ �นไปอีีก ท่่านพยายามประคองจิิตให้้ตั้้�งมั่่�นอยู่ �ในสมาธิิ เพื่่�อตััวจะได้้ลอยขึ้ �น

๑๐๑ ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล

ไปจนถึึงวัตั ถุเุ ครื่่อ� งหมายที่น่� ำ�ำ ไปเหน็็บไว้้ แล้้วค่่อย ๆ เอื้�อมมืือจัับด้้วยความมีีสติิ ดึึงเอาวัตั ถุุ
นั้้�นติดิ มือื ลงมาโดยทางสมาธิิภาวนา คืือ พอหยิบิ ได้้วัตั ถุนุ ั้้�นแล้้วก็็ค่่อย ๆ ถอนจิิตออกจาก
สมาธิิ เพื่่�อกายจะได้้ค่่อย ๆ ลงมาจนถึึงพื้้�นอย่่างปลอดภัยั แต่่ไม่่ถึึงกับั ให้้จิติ ถอนออกจาก
สมาธิจิ ริิง ๆ เมื่�อท่่านได้้ทดลองจนเป็น็ ที่�่แน่่ใจแล้้ว ท่่่�านจึึงเชื่อ� ตััวเองว่่าตัวั ของท่่านลอยขึ้�น
ได้้จริิงในเวลาเข้้าสมาธิิในบางครั้้ง� แต่่มิไิ ด้้ลอยขึ้�นเสมอไป”

นี้้เ� ป็็นจริิตนิิสััยแห่่งจิิตอย่่างหนึ่่ง� ของท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์

เยี่�ยงอย่า่ งพระอาจารย์์
ท่่านปฏิบิ ััติิพระอาจารย์์เสาร์์เหมืือนท่า่ นเป็็นพระนวกะ

ในระยะนั้�นท่า่ นหลวงปู่�มั่�น ได้พ้ รรษาที่่� ๒๖ ท่า่ นได้้ปฏิิบัตั ิิท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์
เหมืือนกัับท่่�า่ นเป็น็ พระใหม่่ คืือ ปฏิิบััติติั้�งแต่่การล้า้ งบาตร ซักั จีีวร ปูทูี่�นอน ตัักน้ำ�ำ � ถวาย
สรง ถูหู ลัังให้้ทุกุ ประการ แม้้ท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์์จะห้้ามอย่า่ งไรก็็ตาม ท่า่ นก็็ยัังปฏิบิ ัตั ิติ ่่อ
โดยมิไิ ด้ม้ ีีอาการแข็ง็ กระด้้างแต่่ประการใด นี่่�คืือ เยี่�ยงอย่า่ งของพ่่อแม่ค่ รูบู าอาจารย์ ์ ท่่านมีี
ความกตััญญููรู้้�คุุณพระผู้�เป็็นอาจารย์ ์ ส่่วนท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์ก็ย็ อมรัับฟัังคำ�ำ แนะนำำ�จาก
ศิิษย์ด์ ้้วยความตั้�งอกตั้�งใจ ไม่่มีที ิิฐิิถืือตนเองเป็็นอาจารย์์เลย คุุณธรรมของพระบููรพาจารย์์
ทั้�งสองท่่านช่า่ งประเสริฐิ ยิ่�ง

โยมแม่่ชีจี ันั ทร์์
ท่า่ นติดิ ตามมาอยู่่�ภูผู ากููด

ก่อ่ นเข้้าพรรษาในปีีนี้้� ก็ป็ รากฏว่่า มารดาของท่า่ นหลวงปู่�มั่�น ซึ่่�งกระหายต่อ่ การ
ปฏิิบัตั ิธิ รรมอยู่่�มิวิ าย ท่่านจึงึ อุตุ ส่่าห์เ์ ดิินทางมา ล้ม้ ลุุกคลุกุ คลาน ไปตามวิิบากของคนแก่่
คนเฒ่่า ติิดตามมาจนถึึง ถ้ำ�ำ �จำ�ำ ปา บนภูผู ากููด เพื่�อศึกึ ษาอบรมตนให้้รู้�แจ้้งเห็็นจริงิ ในธรรมะ
ปฏิิบัตั ิิ เมื่�อมาถึงึ ถ้ำำ�� ท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์์ จึงึ ได้้กำ�ำ หนดบวชชีีให้อ้ ยู่�ปฏิบิ ัตั ิิ ณ ถ้ำำ��บนภููผากููด
นี้้� โดยท่่านได้จ้ ับั จองที่�เงื้�อมผาแถบนั้�นแห่ง่ หนึ่�ง เรีียกถ้ำำ�� แม่ข่ าว เป็น็ ที่�ปฏิบิ ัตั ิิธรรม มารดา

ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล ๑๐๒

ของท่า่ นหลวงปู่�มั่�น ท่า่ นมีีจิิตใจมั่�นคงเด็็ดขาดแม้จ้ ะอยู่�ในวััยของสังั ขารร่ว่ งโรยก็ต็ าม แต่่
จิิตภายในของท่า่ นหาได้้เสื่�อมถอยไปตามสัังขารไม่่ กลับั มีคี วามแจ่่มใสเบิิกบานเป็็นอย่่างยิ่�ง
ถ้า้ แม้จ้ ิิตใจไม่่แน่ว่ แน่่จริิงคงไม่ส่ ามารถฟันั ฝ่า่ อุปุ สรรคนำำ�พาสังั ขารของท่่าน ผ่า่ นป่า่ ผ่า่ นดง
ที่�มองไม่เ่ ห็็นเดืือนเห็น็ ตะวันั อีกี ทั้�งต้อ้ งผ่่านเส้น้ ทางสััตว์์ป่่า จำ�ำ พวกช้า้ ง เสือื หมี ี งูู ตะขาบป่า่
มาได้แ้ น่ ่ ด้ว้ ยจิติ ใจที่�แจ่ม่ ใส มั่่�นคง สงบ เยือื กเย็็นนี้้� เป็น็ ผลในการภาวนาของแม่ช่ ีจี ัันทร์์
ผู้�เป็็นมารดาของท่่านหลวงปู่�มั่�นเป็็นอย่า่ งมาก การปฏิบิ ััติขิ องท่า่ นก้้าวหน้า้ มาก ท่า่ นแม่ช่ ีี
จันั ทร์์ท่่านได้้เร่่งความเพีียรเป็็นยิ่�งยวด ไม่่ว่่าจะเป็็นกลางวััน หรือื กลางคืืนอยู่� ณ ภูผู ากููด
แห่ง่ นี้�เอง นับั ว่่าเป็็นวาสนาของท่า่ นแม่่ชีจี ัันทร์ท์ ี่่�มีที ่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์ ์ ท่า่ นหลวงปู่�มั่�น
จำำ�พรรษาให้ก้ ารแนะนำำ� และอุุบายธรรม

พระอาจารย์ส์ ิิงห์ห์ ายป่่วยแล้ว้ ก็ต็ ามมาพบกััน

สำำ�หรับั ท่่านพระอาจารย์ส์ ิงิ ห์์ ขนฺตฺ ยาคโม ก็็ออกติิดตามท่่านหลวงปู่�มั่�นมาติิด ๆ
แต่ท่ ว่า่ พอตอนก่อ่ นจะถึึง ภููผากูดู ก็เ็ กิิดมีอี ัันเจ็็บเป็น็ ไข้้เสียี ก่อ่ น จึงึ ได้เ้ ดิินทางกลัับไปรักั ษา
ตัวั อยู่�ที่�เมืืองอุบุ ลฯ ต่่อเมื่�อหายดีแี ล้้ว จึึงได้อ้ อกติดิ ตามมาอีีกครั้�ง จนมาพบที่่�ภูผู ากููดนี้�
เช่่นกันั ... หลัังจากนั้�นก็ไ็ ด้อ้ อกปฏิิบัตั ิจิ ิิต ติดิ ตามท่่านหลวงปู่�มั่�น ต่่อไปทุุกหนแห่่ง
จากบัันทึึกในหนังั สือื ขัตั ตโนประวััติพิ ระราชนิโิ รธรังั สีี (เทสก์์ เทสรังั สีี) กล่า่ วไว้้
ตรงกัันว่่า “...เมื่อ� พ.ศ. ๒๔๕๙ พระอาจารย์์สิงิ ห์์ ขนฺตฺ ยาคโม กัับพระอาจารย์์คำำ� ได้้เดินิ
รุุกขมููลไปถึึงบ้้านนาสีีดา อ.บ้้านผืือ จ.อุดุ รธานีี (อันั เป็น็ บ้้านเกิดิ ขององค์์ท่่านหลวงปู่�เทสก์์)
เป็็นองค์์แรก... เรากัับบิิดาของเราก็ไ็ ด้้ปฏิิบััติทิ ่่าน ด้้วยความเคารพและเลื่อ� มใสเป็น็ อย่่างดีี
ยิ่�งฯ” และกล่า่ วว่า่ ท่า่ นพระอาจารย์ส์ ิงิ ห์์มีไี ข้้ป่่ากำ�ำ เริบิ อยู่�ตลอดเวลา หลังั วัันออกพรรษา
ปีีนั้�นแล้้วองค์์ท่่านซึ่�งขณะนั้�นมีีอายุุได้้ ๑๔ ปีี ก็็ติิดตามท่่านพระอาจารย์์สิิงห์์กลัับไป
จัังหวััดอุบุ ลราชธานีี จนต่อ่ มาได้้บรรพชาเป็น็ สามเณร แล้ว้ อยู่�เรียี นต่่อ เมื่�อ พ.ศ. ๒๔๖๓
ส่่วนท่า่ นพระอาจารย์ส์ ิงิ ห์ก์ ็อ็ อกเที่�ยวรุุกขมููลกลับั มาทางจัังหวััดนครพนม - สกลนคร เพื่�อ
ติิดตามท่่านหลวงปู่�มั่�นต่อ่ ไป

๑๐๓ ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสโี ล

หมดห่ว่ ง

เพราะอยู่�ในสำ�ำ นัักของพระอาจารย์์

หลังั จากที่่�ท่่านแม่ช่ ีีจัันทร์ ์ ผู้้�เป็น็ มารดาได้้มีีที่่�พำำ�นัักอยู่่�บำ�ำ เพ็ญ็ เพีียร ณ ภููผากูดู
ภายในสำำ�นักั ของท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์แล้้ว ทำ�ำ ให้ท้ ่า่ นหลวงปู่่ม� ั่่�น มีีความสบายใจ หายห่ว่ ง
มีคี วามมั่�นใจว่า่ แม่่ชีมี ารดาจัันทร์์ ต้อ้ งพอใจที่�จะอยู่่�พำำ�นัักปฏิบิ ัตั ิิธรรมกัับพระอาจารย์์ได้้
เป็น็ อย่า่ งดีีแน่่ จึงึ ได้้กล่า่ วลาและกราบลาท่่านทั้�งสอง พร้อ้ มนำ�ำ คณะออกธุุดงค์ไ์ ปอบรม
เผยแพร่่ธรรมปฏิิบััติิ ไปตามสถานที่่�ต่่าง ๆ ดัังนี้�
- พ.ศ. ๒๔๖๐ จำ�ำ พรรษาอยู่่�ที่่� บ้า้ นดงปอ ห้ว้ ยหลวง อำ�ำ เภอเพ็ญ็ จังั หวัดั อุุดรธานีี
- พ.ศ. ๒๔๖๑ จำ�ำ พรรษาอยู่�ที่� ถ้ำ��ผาบิ้�ง จัังหวัดั เลย
- พ.ศ. ๒๔๖๒ จำ�ำ พรรษาอยู่่�ที่่� บ้า้ นค้อ้ อำ�ำ เภอบ้า้ นผืือ จังั หวััดอุดุ รธานีี
- พ.ศ. ๒๔๖๓ จำ�ำ พรรษาอยู่่�ที่่� อำ�ำ เภอท่า่ บ่อ่ จัังหวััดหนองคาย

พ.ศ. ๒๔๖๔

พระอาจารย์์เสาร์์ไปเยือื นเมือื งนครพนม

จากประวัตั ิพิ ระเทพสิทิ ธาจารย์์ (จัันทร์์ เขมิโิ ย)

พระอาจารย์เ์ สาร์์ท่่านได้้ไปแวะเยี่�ยมลููกศิิษย์เ์ ก่า่ องค์์หนึ่�งของท่่าน นั่่�นคือื เจ้า้ คุณุ ปู่่�
จัันทร์์ เขมิิโย และได้พ้ ำ�ำ นัักอยู่่�ด้้วยที่่�วัดั ศรีเี ทพประดิิษฐาราม ซึ่่�งตอนนั้�นยังั มีสี ภาพเป็็นป่่า
ใหญ่่เหมาะสมแก่ก่ ารบำำ�เพ็ญ็ เพีียร
จากนั้�นหลวงปู่่�จัันทร์์ ได้้ออกธุดุ งค์์ติิดตามไปกับั พระอาจารย์เ์ สาร์์ โดยมุ่�งหน้้า
ข้า้ มฝั่�งโขงไปยัังเมือื งท่า่ แขกที่�อยู่�ตรงข้้าม เนื่�องจากเป็็นเมืืองที่่�มีภี ููเขาสลัับซัับซ้้อน มีีเถื่�อน
ถ้ำ�ำ �เงื้�อมผาอยู่�มากมาย ควรแก่่อััธยาศัยั ของพระอาจารย์เ์ สาร์ท์ี่�จะหยุุดยั้�งเข้้าบำำ�เพ็็ญภาวนา
อีกี ทั้�งเมื่�อ ๒๐ ปีกี ่อ่ นนี้้� ท่า่ นเคยพาหลวงปู่�มั่�นมาธุุดงค์ถ์ ึงึ แถบถิ่�นนี้�จนพากันั ล้ม้ ป่ว่ ยด้้วย
ไข้้ป่่ามาเลเรีียเกืือบจะเอาชีีวิิตไม่่รอดกลัับเมือื งอุุบลฯ มาแล้้ว มาครั้�งนี้้�ท่่านมีีความชำ�ำ นาญขึ้�น

ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล ๑๐๔

ทััศนียี ภาพแม่่น้ำำ��โขงและภูเู ขาเมือื งท่่าแขก

เมื่�อท่า่ นเดิินธุดุ งค์ผ์ ่า่ นไปถึึงหมู่่�บ้้านใด ก็็จะชี้�แจงแสดงธรรมให้้ชาวบ้า้ นตั้�งมั่�นอยู่�ในศีลี ห้้า
ยึดึ ถือื พระรัตั นตรัยั เป็น็ ที่�พึ่�งที่�อาศัยั
ไม่ม่ ีบี ัันทึึกไว้้ว่า่ องค์ท์ ่า่ นพักั อยู่�นานเท่่าใดจึึงข้า้ มกลัับมา ค้น้ หลักั ฐานพออีกี ครั้�ง
ก็็ตอนที่�ประวััติิหลวงปู่�มั่�นกล่่าวว่่า... ท่า่ นหลวงปู่�มั่�นย้อ้ นกลับั ไปเยี่�ยมแม่ช่ ีีจันั ทร์ ์ ผู้้�เป็น็
มารดา และพระอาจารย์เ์ สาร์ผ์ู้�เป็็นอาจารย์ท์ ี่่�ถ้ำ��จำำ�ปา ภูผู ากูดู

พ.ศ. ๒๔๖๔
หลวงปู่ �มั่ �นกลัับมาภููผากูดู

ในปีนีี้�หลวงปู่�มั่�นย้อ้ นกลับั มาเยี่�ยมมารดา และพระอาจารย์์ พร้อ้ มกับั จำำ�พรรษา
ที่่�บ้า้ นห้ว้ ยทรายใกล้้ ๆ กับั ภููผากูดู หลังั จากออกพรรษาแล้ว้ ได้้ชัักชวนกันั ออกธุุดงค์ไ์ ปทาง
สกลนคร - บ้า้ นม่่วงไข่่ อ.พรรณานิิคม

๑๐๕ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

90

æ.».ÚÙˆı - ÚÙˆ˜
‡ π“ π–ª“É ÀπÕß∫“° ∫â“πÀπÕß≈“¥

æ√√…“∑’Ë ÙÒ - ÙÛ

æ√–∫√Ÿ æ“®“√¬å„À≠à∑ß—È Ú ∑“à π æ√Õâ ¡§≥–‰¥â∏¥ÿ ߧ¡å “æ”π°— ®”æ√√…“∑’˪ɓ√‘¡
ÀπÕßπÈ”∫“° „°≈â∫“â πÀπÕß≈“¥ μ.ÀπÕß≈“¥ Õ.«“√‘™¿¡Ÿ ‘ ®. °≈π§√ ‡¡◊ËÕªï æ.».ÚÙˆı
·≈–À≈—ß®“°π—Èπ„πæ√√…“°“≈Õ’° Ú ªïμàÕ¡“  —ππ‘…∞“π«à“∑à“πæ√–Õ“®“√¬å‡ “√剥â
æ”π—°®”æ√√…“Õ¬àŸ∑Ë’π’Ë  à«π∑à“πÀ≈«ßªŸÉ¡—Ëπ‰¥â‰ª®”æ√√…“∑’Ë«—¥¡À“™—¬ ÀπÕß∫—«≈”¿Ÿ
Õ.ÀπÕß∫—«≈”¿Ÿ (ªí®®ÿ∫—π‡ªìπ ®.ÀπÕß∫—«≈”¿Ÿ) ·≈–«—¥ªÉ“ “√«“√’ ∫â“π§âÕ Õ.∫â“πº◊Õ
®.Õÿ¥√∏“π’ μ“¡≈”¥∫—

®“°°“√ Õ∫∂“¡æàÕμ⟠(æàÕ‡≤à“) ‡∂‘ß «ß»å “¬∫—« Õ“¬ÿ ¯˜ ªï ™“«∫â“π
ÀπÕß≈“¥ ‡¡◊ËÕ∫à“¬«π— ∑Ë’ Ú˘ ¡‘∂πÿ “¬π æ.».ÚıÙ ‰¥∑â √“∫«“à ... §≥–æ√–∏ÿ¥ß§‰å ¥â
¡“æ—°∑’Ë™“¬ªÉ“√‘¡ÀπÕßπÈ”∫“°∑“ß∑‘»μ–«—πμ°∑⓬∫â“𠇪ìπ‡«≈“√“« Û æ√√…“ ´÷Ëß

ตามรอยธุดงควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล ๑๐๖

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

91
«—¥ªÉ“¿Ÿ‰∑ “¡§— §’
∫“â π¡«à ߉¢à Õ.æ√√≥“𧑠¡
®. °≈π§√

 ∂“π∑Ë’ §≥–æ√–Õ“®“√¬å
Ωíôπ¡“°√“∫øíß∏√√¡®“°
À≈«ßª¡ÉŸ πË— ‡ªìπ§√—Èß·√°

๑๐๗ ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

92

‚∫ ∂πå È”∫“â πÀπÕß· ß æ√–Õ“®“√¬å‡ “√å √“â ߉«â
¿“æ : Àπß—  Õ◊ ª√–«—μæ‘ √–Õ“®“√¬Ωå ôíπ Õ“®“‚√

∫â“πÀπÕß≈“¥ Õ”‡¿Õ«“√‘™¿Ÿ¡‘ μ√ß≈°Ÿ »√™‡È’ ªπì ∫√‡‘ «≥∑æ’Ë √–Õ“®“√¬‡å  “√å
‰¥â √“â ߇ π“ π–ªÉ“¢È÷π®”æ√√…“ ªæï .».ÚÙˆı
¿“æ : Àπ—ß Õ◊ ª√–«μ— æ‘ √–Õ“®“√¬åΩπôí Õ“®“‚√

ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสโี ล ๑๐๘

ต่อ่ มาที่�ตรงนั้�นก็็เป็น็ วััด เรีียกว่า่ วัดั ป่่าหนองบาก ต่อ่ มาเมื่�อการศึึกษาเข้า้ ถึงึ ชาวบ้า้ นจึึง
พร้้อมใจกัันย้้ายวััดไปสร้า้ งใหม่่ที่่�ป่่าถัดั ไปทางทิิศเหนืือราว ๒ กม. ให้้ชื่�อว่า่ วััดป่่าราษฎร์์
สามัคั คีี มีพี ระบุุญธรรม ปญญาสาโร อายุุ ๓๓ ปีี ๑๒ พรรษา เป็็นเจ้้าอาวาสพัฒั นาวัดั ให้้
เจริิญรุ่�งเรือื ง ปััจจุบุ ันั (พ.ศ. ๒๕๔๒) มีีหลวงพ่่อประดิิษฐ์์ ฐานวโร อายุุ ๗๒ ปีี ๑๑ พรรษา
เป็น็ เจ้้าอาวาสต่อ่ มา
ส่่วนบริเิ วณที่่�วััดเดิมิ นั้�นก็็สร้า้ งเป็น็ โรงเรียี นประชาบาล ชื่่�อว่า่ โรงเรีียนบ้้านหนอง
ลาดวิทิ ยาคาร สืืบต่อ่ มาจนบััดนี้�
และจากบัันทึกึ ในหนังั สือื อัตั ตโนประวัตั ิิพระราชนิิโรธรัังสีี (เทสก์์ เทสรงฺฺสีี) กล่่าว
ถึึงเหตุุการณ์ใ์ นปีี พ.ศ. ๒๔๖๖ ว่า่ “...ท่า่ นอาจารย์ส์ ิิงห์์ได้้พาพวกเราออกเดิินทางไปนมัสั การ
กราบท่า่ นอาจารย์ม์ั่�น ที่่�บ้า้ นค้้อ อ.บ้้านผืือ ขณะนั้�นพระอาจารย์เ์ สาร์ก์ ็อ็ ยู่�พร้อ้ ม เป็็นอัันว่่า
เราได้้พบท่า่ นอาจารย์ท์ั้�งสอง แลได้้กราบนมัสั การท่า่ นเป็็นครั้�งแรกในชีีวิติ ” ขณะนั้�นท่่าน
หลวงปู่�เทสก์พ์ึ่�งจะอุปุ สมบท และอยู่่�จำ�ำ พรรษาที่่�วััดสุทุ ััศน์์ เมืืองอุุบลฯ ได้เ้ ป็น็ พรรษาแรก
ก็อ็ อกธุุดงค์์ติิดตามไปกัับคณะท่่านพระอาจารย์ส์ ิงิ ห์์
เหตุุการณ์์ตอนนี้้� มีีข้้อเกี่�ยวเนื่�องกัับประวััติิพระอาจารย์์เสาร์์ที่�หลวงปู่�หลุุย
จนฺฺทสาโร กล่า่ วถึึงในหนังั สืือจนฺทฺ สาโร ซึ่�งประพัันธ์โ์ ดยคุณุ หญิิงสุุรีีพันั ธ์ุ� มณีวี ััต ความว่า่ ...
(พ.ศ. ๒๔๖๗) พบท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์ และท่า่ นพระอาจารย์์มั่่�น
ท่่าน (หลวงปู่�หลุุย) ได้้อยู่่�กับั พระอุุปัชั ฌาย์พ์ อสมควร แล้ว้ ก็ไ็ ด้เ้ ดิินทางจากจัังหวัดั
เลยกลัับไปอยู่่�กับั ท่า่ นพระอาจารย์์บุญุ ที่่�อำ�ำ เภอหนองวััวซออีีก และได้้ติิดตามท่า่ นพระ
อาจารย์์บุุญไปยังั วััดพระบาทบััวบก ณ ที่่�นี้้�เองที่�หลวงปู่�ได้้พบกัับ ท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์
กนฺฺตสีีโล และได้้อยู่�ปฏิิบััติิรับั ฟัังโอวาทจากท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์ โดยมีีท่า่ นพระอาจารย์์
บุุญ เป็็นพระพี่�เลี้�ยงผู้�ชี้�แนะในข้้อที่่�ท่่านไม่่เข้้าใจอีกี ขั้�นหนึ่�งด้ว้ ย
จากนั้�น ท่่านพระอาจารย์์บุุญก็็ได้้พาหมู่�คณะศิิษย์์พร้้อมด้้วยหลวงปู่�ไปกราบ
นมัสั การ ท่่านพระอาจารย์ม์ั่น� ภููริิทัตั ตมหาเถระ ที่่�อำำ�เภอท่่าบ่่อ จัังหวััดหนองคาย คณะ
ท่่านพระอาจารย์์บุุญได้้อยู่�อบรมรัับฟัังโอวาท และฝึึกปฏิิบััติิจากท่่านพระอาจารย์์มั่�น
จนกระทั่ �งจวนจะเข้้าพรรษา จึึงได้้พากัันย้้อนกลัับมาจำำ�พรรษาที่่�วััดพระบาทบััวบก

๑๐๙ ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å พ.ศ. ๒๔๖๗

94 วััดพระงามศรีีมงคล

พรรษาที่� ๔๔

®–‡¢â“æ√√…“ ®÷߉¥âæ“°—π¬âÕπ°≈—∫¡“
æ√–∫“∑∫—«∫°

˜
»√’¡ß§≈

Ù
Õ“®√.√”∑…åææà““—°∫√π√®àÕÈ’ …”ææ“√Õ√´–¬√∫÷Ëß…Ÿà∫μ√Ÿ ““âàÕæเพ ม ∑πส¡“หรน’Ë«À®“ะา—¥า.“πอป.ิ่ส√.√�Õาน∑น¬“จßยË’πå∑™ะัา≈ังË’‰ปรÈß—“ใทจ่¥ียำ ่„น่า¥่์ำ��⇰ว์เÕªัพพสดั ≈∫อßìπรราร∑â∫.â“รรรทา«์่πà“â“ษ์พษช—¥่าัππªนาบาักี™้่‰πน�อ≈เจี◊ËÕอ่¥้ำป้ยÈ”�“ำ�็« ู∏â่ซน็‚่ึ‚พ—¥�่¢¥ÿÀบ่้ว�พ้ารงßัÕß≈ัดนรต§ร√่เษอ่หÕะ«ก媗≠่ามบ.น“่า√∑ูท«√าี ูรอ–่่à““ม.‘™�พ°วง.ัี∫ .ดั¿ล า“ีพทีàÕ’รจŸ¡า่»่ร�าดนา∏‘ีะ่ช่ร ·∑ �√พไบยุ∂à«√ดà“้์ทุ้้า์ทπ¡ัπ∫เ้้ในธ�ปง∑‡กÀ‡็ร¢ปส¥น็ูลà“≈ปูâ“้อล¡‘วπ้บ‡ั«เ้งา¢ดัÕกÕ้าßท่โμช¬ืา่่ªน่ห“า่�ÀอสàŸ®นÉŸ¡ลน้วมำπ“ัำ�—Ëπัไ�ดัยัว√Õโดæข้อา¬เß้ธวรุง—°รีå §ิุดัียิชัญÕ‘ß“งงภÀ¬¬ควจูอ์ัมูาàŸåป์นัิ.ิสทรทีแ่ ีา่ะถรส์บก่ไ์บ่ว่ดอ่า้เนศ้ช ดำิทธำ�ทมิ ่รราุ่่อุดรน่ายูม่ทนอ� เรหาขุ้ดุจ้าลโาเวขทรงตยรป์ู่มหส์�มิั่ไิงน�นปหอ์พ ์ งัทกัพค่อ่าารนยยะู่�
√“™π‡È’ ªπì «¥— ‡°“à พ¡รæ’ะอ√–าæจา∑ÿ ร∏ย์√ใ์ ªŸห‡ญ°่่ท“àั้� งส¡อ¬— ง‡ไ«ด¬’้้ชß่่ว®ยπ— ก∑ันั √บ‰å ู¥รู ™âณ”ะ√ใ¥ÿ ห้∑้ส√ว¥ÿ ย‚ง∑า√ม¡ดั‰ังªเด∑ิิม“à π ชาวบ้้านชาวเมืืองได้้ไปเห็็นเข้้า
≠à∑—Èß Õ߉¥â™à«ต¬่า่°ง—πก็∫็กลŸ√่≥า่ ว–เป„็À็นâ เส«ียี¬งßเ“ดี¡ีย¥ว—กßั‡ัน¥ว‘¡่า่ งา™ม“แ«ท∫้้â“ภπา™ย“ห«ล‡ั¡ังจ◊Õึึงßเ‰อ¥่่ยâ‰เªรี‡ยี ÀกÁπชื่�อวััดนี้้�ว่า่ “วัดั พระงาม” ต่่อ ๆ
πª∂ìπß÷ ‡∫ —¥’¬π߇Ȓ ¥ª’¬√«–°¥ทก —πั้ั‘…�ันง«ห∞มà““ลßาπ“าจ¡‡ยªนท·ีìπ่ถ∑่ท�ึีนæ่ึง้่âอ้�บท√่ั¿มา่ ดั–บ“ตน่ัªี¬้วัอ่้�√ Àเนปีข้–้�≈เร้า∏ปะ—ßเ็“ปน็®ด็ิπ็น÷ßสษิ ‡„ถศฐÕิπาษิาà¬æนนย‡์√ท√เี์ร่ป่’¬�–ว่เ็ห็น°Õมม™พÿ‚ส∫าË◊Õาระย«ะ ส—¥ธป∂ำำ�าπรμหระ’È«≈ธรธà“ัÕรับาร¥นบ"มำ¡«ใำ�น—¥เ“พพæ็อ็ญรา√ะทส–ิอมเิßุชุโณ่“บน่ ¡ธส"รถรพตมรลยิะ่อ�งอดอาีมกีจาทาี่�รหยน์ึ่์ส�ิงงิ ห์์
ของพระเถระ
ขนฺตฺ ยาคโม
∫àÕπ’ȇªìπ ∂“πพ∑ร’ˇะÀอ¡า“จ–า ร”ย์À์สุวุ√ร—∫ร∫ณ” ‡สæุจุÁ≠ิณิ ฺ ฺโ¡น≥พ∏ร√ะ√อ¡า¬จË‘ßาÕร’°ย์ม์∑ห’ËÀาπปิ่÷Ëß�น ¢ปÕญßฺญฺæา√พ–โล พระอาจารย์เ์ ทสก์์ เทสรงฺสฺ ีี
πÕâ ¡μ«— ‡¢“â ‡ªπì »พ…‘ ร¬ะ√åอ«à า¡จ าร“ย¬์อ์∏่“่อ√น∏ญ√√า¡ณÕสิ“ริ ∑ิิ พ‡‘ ™รπà ะอæา√จ–าÕร“ย®์ฝ์ั“้�น√¬อ å าß‘ จÀาåโ¢รπพμ⁄ ร¬ะ“อ§า‚จ¡ารย์์อุ่�น ธมฺมฺ ธโร พระอาจาจารย์์
√√≥  ÿ®≥‘ ‚⁄ π æกู่√่� –ธÕมฺ“มฺ ®ทิ“นิ √ฺโฺ¬นå¡พÀร“ะªอòπî าจªาêรย⁄≠์์ก“วæ่า่ ‚ ส≈ุมุ æโน√–ฯÕล“ฯ® “ท√่า่ ¬น‡å ∑เห ล°่่าå น‡ี้∑้�มี คี √วßา ⁄ ม’ ตั้�งใจแน่่วแน่ท่ี่�จะอยู่�ปฏิบิ ัตั ิิตาม
π ≠“≥ √‘ ‘ æ√–แÕน“ว®ท“√า¬งสΩå าπôí ยธÕร“ร®ม“ ‚ท√ี่่�ไæด้√้รั–บั Õฟ“ั®ังโ“อ√ว¬าÕå ทπàÿ ม∏าอ¡ย¡⁄ ่่า∏ง‚เ√อæาช√ีีว–ิÕติ “เป®็น็“√เด¬ิมิ°å พàŸ ันั ซึ่่�งต่่างองค์์ต่่างได้ร้ ัับผลทาง
–Õ“®“√¬å°«à“ ใ จÿ¡เป‚็π็นอœย่≈า่ งœสููง∑ตà“าπม‡Àภู≈ูมิà“จิ ิπิตÈ’¡ ภ’§ููม«ิิธ“ร¡รμม—Èßข„อ®·งแπตà«่ล่·ะπอà∑ง’Ë®ค์–์ Õ¬ŸàªØ‘∫—μ‘
“¬∏√√¡ ∑’ˉ¥â√ —∫øíß‚Õ«“∑อ¡อก“Õจ¬ากà“ßวั‡ัดÕอ“ร™ััญ’«‘μว‡าªสีìπีแ‡ล¥้้ว‘¡ทæ่่า—πนห´ล÷Ëßวμงà“ปูß่�Õมั่�ßน§ไåμด้à“้เßดิ‰ิน¥ธâ ุุดงค์์กลัับไปที่่� ต.หนองลาด
πÕ¬à“ß Ÿß μ“¡¿อโป¡Ÿ.วร®‘ าด‘μริชิชา¿ภวูŸ¡ูมบิ้‘∏ ิ า้ อ√นี√กี ส¡คา¢รัม้�Õงผ ßงพ·ำμดำ�นงà≈ัพัก–Õรอะßยู่§เ�แนåถาบว์ถ์ิ่�นนั้�นจนต่อ่ มาพระอาจารย์์เกิ่�ง อธิมิ ฺฺตตโก ได้้นิิมนต์ใ์ ห้้ไป
®“°«—¥Õ√—≠«“ ’·≈â«∑à“πÀ≈«ßªÉŸ¡Ë—π‰¥â‡¥‘π∏ÿ¥ß§å°≈—∫‰ª∑’Ë μ.ÀπÕß≈“¥
§√—Èß æ”π—°Õ¬ตา·àŸ ม∂รอ∫ยธ∂ุดงËπ‘ คπวัต—Èπร ท®า่ πนพμรÕàะอ¡าจ“ารæย์เ√ส–ารÕ์ ก“น®ตฺ ส“ีโ√ล¬‡å °Ë‘ß Õ∏‘¡μÿ μ⁄ ๑‚๑°๐ ‰¥πâ ¡‘ πμ„å Àâ

π “¡ºß ¥ßæ√–‡π“«å

ææ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬‡å‡å  ““√√å å

æ√–Õ“®“√¬9‡å  5“√å

95

æ√–ææÕ√“–®Õ““√®¬“å√‡¬°å‘ßË ‡°Õß‘Ë ∏Õ‘¡Õ∏μÿ∏‘¡¡‘μ⁄ μÿ μÿ‚°μ⁄ ⁄μ‚‚°°

®““√√‘°‘°‰‰ªª¬¬—ß—ß∂∂Ë‘π‘Ëπμμà“à“ßßÊÊ ‡æ‡æË◊ÕË◊Õ··  ««ßßÀÀ““ÕÕ““®®““√√¬¬å å
®“√·‘π°π–‰–ª··π¬π«—«ß∑∂∑“‘Ëπ“ßß쪪à“ØØß‘∫‘∫Ê—μ—μ‘«‘«‘ª‘ª‡í æí  ◊ËÕ π·π“ “°°«—¡—¡ß¡¡À—ؗؓ∞∞Õ““π“𮓇¡‡√¡Ë◊Õ¬Ë◊Õ‰å ¥‰¥â â
·π–∑·√√π““«∫∫∑¢¢à““à“«ß«ª««à“Øà“ææ‘∫√√—μ––‘«ÕÕ‘ª““®í ®“ “√√𬬓å¡å¡°Ë—πË—π—¡¡œœ—Ø∞´“´Ë÷ßπË÷‡ßª‡ªìπ‡ìπÕ¡Õ“Ë◊Õ®“‰®“¥√“â ¬√¬å å
∑√“„À∫À≠¢≠à“àΩàΩ«É“É«“¬à¬“«æ«‘ª‘ª√í –í Õ  “ππ®“““∏∏√ÿ√ÿ√¬––å∑¡∑—Ë’Ëπ¡Ë’¡’™’™Ë◊ÕœË◊Õ‡ ‡ ´’¬’¬÷Ëß߇ߪìπ¡¡Õ““«“«‘‡®«‘‡“«°√°·¬·≈å ≈––
æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

95 „À≠‡ººàΩ¬¬É“··¬ææ«√√‘ª∏à ∏à í √√√ √¡¡π··“°°∏™à ™àÿ√““–««∑∫∫’Ë¡“â “âπ’™π◊ËÕ∑∑‡∫Ë’ ∫Ë’ “â’¬“âπßπÀÀπ¡πÕ“Õß«≈ß‘≈‡“«¥“°¥Õ·Õ”≈‡”–¿‡¿ÕÕ
‡º¬«·““æ√√√‘™‘™∏à ¿¿√Ÿ¡√Ÿ¡¡‘ ‘ ·®®°—ß—ß™àÀÀ“«««—¥—∫¥ “â °π°≈≈∑ππ∫Ë’ §§“â √π√À®π®÷ß÷Õ߉¥‰ß¥â≈™â™—“°—¥°™™«Õ«π”π‡¿æÕæ√–√–
«“√Õ‘™““¿®®Ÿ¡““‘√√¬¬®å —åß ’≈À’≈“«“—¥ μμ‘° ‘ ⁄≈ ⁄ π‚‚√§√ √‰ª‰ªæ®æ÷ß∫‰∫¥â™‡¡‡—°¡◊ËÕ™Ë◊Õ‰«¥‰π¥âøâøíßæí∏ß√∏√–√¡√¡
Õ“®‡∑∑“√»»¬ππå ““’≈ææ“√√âÕâÕμ¡¡‘ ∑∑⁄ È—ßÈ—ß‚‡√‡ΩΩÑ“Ñ“‰¥ª¥Ÿ¢æŸ¢âÕâ∫Õ««—μ—μ‡√¡√ª◊Ëժ؉ؑ¥∫‘∫âø—μ—μ‘íߢ‘¢∏ÕÕ√ß√∑ß¡∑à“à“ππ
‡∑»Õπ““®“®“æ“√√√¬¬âÕå¡å¡¡Ë—πË—π∑ÕÕÈ—¬ß¬à‡“à“Ωßß„Ñ“„°°¥≈≈Ÿ¢â™â™âÕ‘¥‘¥«··—μ≈≈â«√â«°ª°Á‡Ø°Á‡°‘‘¥∫‘¥§—짫‘¢«“Õ“¡ß¡‡∑≈‡≈◊ËÕà“Ë◊Õ¡π¡„ „ 
‡À∑°π—πˑߟ¡∑∑π—Ë π——π∑∏Õ°æμÕ°¡π∫‡¡Õ∏°√√“””≈ÿπ—“À““¥‘“.»‘¥√√®‡√¡‡“√√∏““¿Õ°æÕμ°¡π∫¡‡Õ¡¡¿.“®§¥Õ°æμÕ°¡π∫¡‡Õ°Õπ√Ú‡“””≈ÿ“ÀÕ““¥‘“°√.“¥¡√“Õ””ÿ≈“À»“¥‘ÿ““¥“‘°‘ª.®‡√¡‡Ù¬“√√»»¥‘√““¡¿®‡√‘¡¡‡“√√¿.¡»“““®“§¿¥ å Õπ°‘√Ú‡æ¿ı.“®§¥ÕÕπ√¬Ú‡“¥æ’¡√Õ’ Õ““ÿ√‘°¡ª‡“¥¡Ù¬.Õ»“ÿ√‘°ª’æ»Ù¬¬ ¡‘»ß√√¡»“∑‘¡∫  åæ‘°√æ¡»ı“§–  å.‘°√¬ÕË◊æıßæ’√Ë’«’ “¬‡¡‡Õ∑æ’√√’ .√“ª¡Ú‡§»’楗.»¬ ß√’““æ∑»¬ –∫ß√‡∑‡À∑πì§∫√–Ù°÷‚.ª®°¡Ë◊Õߧ–.æÕË«’◊ÕË߇՗π‰π∑Ë’«√擇…“ªÕÚ§∑ßË‘Ûπì»√¥—¥ªÚ§“»∏—¥““¡Ÿ√®¡À∑‡‡““√ìπ“∫√Ù°÷‡À‡∑‚ª∑â®®°Õ¡∑ìπÏ™‘√¬Ù°÷‚ªß—æ®°¡–—πË∏π—‰πææ“ÿμ…“—π‰π“¬—ÀÿßË‘Ûìππ—擪—πå°…“¥ßËÛ‘ìπ∑∏√§¥Ÿ¡√®¡∏√√√¡Ÿ√®¡“∑∫∏«√∏√ ®∑â“Õ∫∑√Ï‘™¬∫’Ë∫∑â”ß—Õ∑§Ï‘™–—πˬ¬∏—ß√—¥–—Ëπ√√∏—π—μÿ¡¬—ß¡Àÿ¥—πªμÿπ—å°—¬ÿÀâ“—πâ“πª—πå°¡∑√√å§√π√À∏∑√§’ª∑∏ππ«∫‡√∏ ®¡√¡∑√‡«∫’Ë∫∑∏”«√∏§§ ®°√√ª√Ë’∫¥—∫√”§√« — —πØ¡∑ß¡“¥√¥—√’Ë√—π—√“ââ“π¡√ß¡¡¥√Ëß‘√π—πìâ““â𮥓“¡À·®Õ∑‡«„Õ‡∏®‰§∫°√Û∫‘√’ªπ¡ππ∫‡æÀ¡∏¡∑º∑’‡ª«¥πÀπ∫¡ª¡¡æ§“¡∑π÷“√‡«ßªÿ““≥“π“â“√Õμ—§«  Ø√ª∑“π¬Ë’¢â®«  Ø‰√≠»∑√ºº“√ì«√®ππË’“®√–√—√ì√π®¥∏““‘§¥Û‘∫—ìÕæ·¡¡“‡‘®¥æ““™Û—π梑∫–·∫ßß“¡‘‡π“ æ°¡ª¡ææà“Ω‘¡√æâπÕ¡ª¡√≠æ“Õ—μ¿π√√πÕÕπ√—μ.¢®“π‰º¬“ºμμì«É“®π√»√溓ºªÿì«√μÿ–¬π‘§√Ÿ¬“¡≠ª¡«μ—à¡““‘§—πææ–嬔¡ß“”ß–√∏àπ—∏æ.–æßß™å∑í¡√«∑åæπμ⁄√μ ÚÕº‘√∫∫¬√ÕÕ¿«“—μ√.√Õ√¨¬μμ.«‘μ—Ë»√æ¬μπ쪑ÿ’“ß≈¡»‚√æ‘—√∏Ùª≈ªÿ≈“®ß√⑇°μ“Õàå“””–ª¬.°ß“¡Õ™∑í“π¡∂ — πßÚí ˆ(∫∫æ…¿‘¡ª¬∑å«π¨ì·¬Àμ‘‘Ë“““‡π¡ Ù˘≈≈‘√ÿ宥—°ØΩ∑’Ë°‡æ¡¡à“¬∑æ«“«μπ  μ–¡ˆÛ¥‚É…‘∫“È—™ßଗπºå∑ºß—√¥‰àæ“√Õ‘““ à„““Ë◊’˘¬¥“Õ¬–ÿ凗Ωμ–ßß∑π’ˇ¡°¡ “æ∏∏⁄ ßΩ«¿åâ¡ÛÉ‘‰«“®Ë’ºº≈°ÿ‘Ï™√‰Ê∫√Ѫ‚°‘“(Ë◊‘¥ªÕ¬“Ò–√¬—–âßß™≈®“⥅®√â∑„í¥√¡æπ Õπ«Õ®§‰∫°æ ‘˘¥Ÿπ¡ππ”Ÿ¥¬∏ÿ¢«à¥—÷Ë’«“‰¡â“ßÿ““§“≥ “â√√·‡√§æªåª¢√ââ¡¡∑‰Õ¬®¡®‚æ√®π–≥’√¥ æ√¡π™Õ«π®‰§∫°æπ≈–¡æ¥√æÕ√æí®√“—Ë¥ÕÕ‚π¢“∫’Ëæ溓«à¥—¥ ÷Ë◊«ÕË◊§“â“ßÿ«“§“≥â√¥¡â“«√“Õ√«““ß‘∂ⓧ√“≥Õ¿“≠√√√√®∏√√¢π⬓¡√√—Õ‰¬®“â¡μß®‚¢§â√¡“π‰–π∫≥‡°¬®°√¡®√‚√¬π–¬–≥…ÿπ¬√æ·¥∫ÿ‘Ï™““®Õæ–®–¬ π查à¥⁄“ÕÕ‚∏¡≠¢“Õμ—朰溟“ √ÕÕ‚¢“—¡™§Á¡‡æº√μÿ∫ å √¬—åæ∏⧓“Õ¿÷≠√“ √π—ß∏å√¡’«âÿâÀ¬¬“‚Õ√°¿≠Õμ√º∏√√ߧª‘“¬“·√πÕ‚“√°‘μ—¬√ߡߧ‘‰¬“√≈â“∑π¬‡‘Ï™““√®¬)–¬–π¥ŸàË—¬«ßπ‘™‘Ï√“¡≠‘μπ¥—“®ß–°¥∫≈ÀŸàŸ¥¬∏¡¡™´¡≠μ—π√ππ؇∫° å√Ÿ—¬åæμ)∏‡Ø“¡™’Ë∫« å√«â¬—ªåæ∏ß“æμ«º√ÕÕ§–â‘πå¡«â·¡™â“÷Ë‚å◊Ëß“μº—μ√Õ √(ß‘°‘√‘â“‘≥·¡‚∫‘¬“∞—μ¢√ß‘–πÀ‡√“â∑√“«π‘ìß߬‡π“¬∫—≈À«–¬∏π°‡¡Àπ“√√‡‘‡‰ßæ ““μ‡∫≈Àª¬∏“ππÕ√«—≈‡¡®—¥ª∑μ–‡μæ«à“æ“à–¥«π“¡å “¡∑“⪡凬«™æ «(““ππ–≥π¡å¡¡·‘.“âå좓μ⁄π“ ¥(¡πÕ∑‚◊Ë“«πÕì‘≥¡¡π‘ß“∏¢»¢—πÕâ“À√ª“«‚∑ø‡«à“«ºæπì““π“≈¬¥π“„ÕÀ“‡¬®—¥∑“’¥–Õ∑ÿ¬◊ËæÕà“槔¡π– Õ‡∑Õ.‘¡‡‡®—¥«∑∑ππ–““°πòîß“àæ í–· ‰ÿ∏∑Úß¡“μ⁄‡««≈¥¡“πÕ‚¿“¬å“√∏°·Õ‡—√π“º“μ⁄√√ª¥¥¡à≈πÕ‚ºæ‰“ß®’Ë≈¬∏≈∏Ï‘™—π§π“°√ª¬¡Ë◊à’ºæ∑ÿÕ¬“®◊ËæÕßÙª¡È—”°¡‘ß≈–¬–¯ÿ°(”∑¬πß∑â’”ÿòîπ¬ªß◊ËæÕÒ–”¡¬—ÿ‰∏–â“™√æ‚“®∑π¿·–Õ‡◊Ëå“πîòÕß√¡˜°‡–…’ÿ‰∏º√®‰¥‡ˆ≈‰“¡¿ª’Ë„å√à‡Ï‘™°ê¿§‘˘“√√¢¥ºª¥ŸÕ ¡≈√‰ßª≈“°‰’Ë‘„®‡–¯π√°ÿ(Ï‘™”§ßâ”∏ÿ¯ªÒæߢª¬—°‘ªì–¯ªÿ°¡π‚π(®¥ ¬¬ÕÕß®·‡â””âɪ˜““‡Ò––…⁄≠—¬æ®‰‡ª¡‚√√®„Õªê˜˘¢…ŸÕ ®‰¡‡ƒ‡ìå“åâ “π¡‡≈π„¡”Õê◊È√˘∏æÿ¯¢ª¿ŸÕæ ¡®í√ª““‡ªππì√”®‡”â∏ÿ¯…‡⁄≠’¡æâæ¡«ªæª√√√‘ª∂ª®√®‡”æâïÕ‡¬π⁄≠‡ƒæì“ πªæ√√¡ªÕß◊È—°æ“¿ª¿¬®í‡ƒ√…ÿπ√ì“∫ÿ “π√πì√»¡¡åÕ◊È√⁄‚…∏æ’¡ª¿¡í®æ√√‘∂√“Áπ쇮√μÿæï≈“Õ¬π…–“√’¡∑“¡π—ææ√√‘∂ÿ—πË‚°ß—√(®“–¿æ¬ïÕ¬π…ÿπÿ∫§√°æ‘¬Õ»¡å≈∑‚⁄‚ ’ß∏—“¿)¬»°’Ë…ÿπ√∫ÿ‘¥∫√μÿ≈»“¡å‡–“⁄‚∏∑“¡π—ππÿ√ªÿ)—Ëπ‚√ß’Ëœ(–ªμÿ“√≈“–“§°∑“‘¬—πÕ§ √≈∑‚ÿ ’Ë𗂧(–)»°Ë’°‘≈√í∫§™°‘¬Õìπ‡‡≈∑‚ ’¡ππÿ)»ª°Ë’∂)«ß‡Ë’œª“√∫¡√æ æ“𓇨¡ ππÿ¡ªæ)§ß’Ëœª°‘““≈√åπ“í°¬™ìπ√‡«π ß—Ë..§∂‡°‘◊Ë≈Õ√√¡í¡¡æ æ“π™“√»»“ìπ‡È”“‚¨À“¡æ∂‡“åπ√“¡æ æ¥°“𬓖§«¬√π)¨ßË—‡.®¡...æμ—◊ËÕ πå¡“Ú√»Õ°¬Ú»≈“®È”“‚À‡¬«π“Ë—ß..å√““ªË◊Õ¥¡–√∂»À§»“π¬√)”È“‚.πÀË◊—ß®“.ÕÙ¡È—®ßıμ—“ ÚÕÚ¥–®√‡¬§À¬√)∫.æ®å√.“π–‡ ÿª¡μ—“ ’∂ÚÀÕˆÚπ¬®π’ß—ª‡¬Ù¡‡È—®ßıå√“ª«“√ªÕ„®“√√∂ÀÀπ∫æπ—ß≠π–‡ ÿ˘Ù¡—È®“¯ßìı’π ¥—¬ ˆ¬«É’ª““âß–√‡À∫æªπ«“–√‡ÿ Õ®““√’ˆå¬≠’ª˘‡¯ìπ ª—¥¬«“«√É““Õâ®ß–“√≠˘¯ìπ —¥¬å«É““âß–å
¥‘¡
“

‡ªìπ∫μÿ √§π∑Ë’ Û «π— Õ“∑μ‘ ¬∑å Ë’ Û æ√–§√Ÿ™‘‚π«“∑∏”√ß ‡ªìπæ√–Õÿªí™¨“¬å æ√–
¡ æ.». ÚÙÛ ∑’Ë∫“â π “¡ºß μ”∫≈ “¡ºß Õ“®“√¬ å ß‘ Àå ¢πμ⁄ ¬“§‚¡ ‡ªπì æ√–°√√¡«“®“®“√¬å
Õ»√’ ß§√“¡ ®—ßÀ«—¥π§√æπ¡
æ√–Õ“®“√¬å¡À“ªπòî ªê⁄≠“æ‚≈ ‡ªìπæ√–Õπÿ “«
ª ¡∫∑ ‰¥âÕÿª ¡∫∑‡ªìπæ√–¿‘°…ÿΩÉ“¬ π“®“√¬å ·≈–∑à“πæ√–Õ“®“√¬¡å Ë—π œ π—ßË Àμ— ∂∫“ 
°“¬ ∑«’Ë ¥— ‚æ∏‘™Ï —¬ ∫“â π “¡ºß μ”∫≈ “¡ºß √«à ¡Õ¬àŸ¥«â ¬ ≥ Õ∑ÿ °°ÿ ๑‡¢๑ª๑ ¡’ “ (‚∫ ∂åπÈ”)ตÀามπรอÕยßธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล
Õ»√’ ß§√“¡ ®—ßÀ«—¥π§√æπ¡ ‡¡◊ËÕ  “¡ºß ∫â“π “¡ºß
ÚÙı ¡√≥¿“æ ‡¡◊ËÕ ¯ 情¿“§¡ æ.».Úı¯
¡æ’ √–Õ“®“√¬å §”¥’ ‡ªπì æ√–Õªÿ ™í ¨“¬å æ√– ¥«â ¬‚√§°√–‡æ“–·≈–≈”‰ ‡â √Õ◊È √ß— ∑»Ë’ “≈“°“√‡ª√¬’ ≠

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

æ√–Õ9“®6“√¬‡å  “√å
96

æ√–Õ“®“√¬å  ≈’ “ Õ‘  ⁄ ‚‚√√
æ√–Õ“®“√¬å  ≈’ “ Õ ‘ ⁄ ‚√

°“√®“√√‘°‘°‡‡ææË◊Õ◊ËÕ»»÷°÷°……““∏∏√√√√¡¡ªªØØ‘∫‘∫—μ—μ‘ ‘ μμàÕàÕ¡¡““‰¥‰¥âæâæ∫∫

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å Õ°“®““√√®¬¬“å å√‡‡‘°°°Ëß‘‡ß‘Ë æÕÕ◊ËÕ∏∏»¡‘ ¡‘ ÷°μÿ μÿ …μ⁄ ⁄μ‚“‚°∏°√´´√÷ßË ÷ßË¡¡¡æ’ª’æ√Ø√‘∫√……—μ““·‘ ·°μ°°à àÕ°à «¡«à““à“‰·¥·≈âæ≈––∫
‰¥Õ⇓ª®ìπ“√¬  åÀÀ‡∏°∏√Ëß‘√√√¡Õ¡¡∏¡¡‘°‘°μÿ Õμ⁄ Õ¬‚¬°àŸ√àŸ√à«à«´¡¡÷ßË»»¡÷°÷°’æ……√“√“ … ”“”π·π—°°—°‡¥à°‡¥’¬«’¬“à««°·°—π≈—π–
96 μ‰≈¥Õ⇪¥ìπ¡““ À∏√√¡¡‘° Õ¬àŸ√à«¡»÷°…“ ”π—°‡¥’¬«°—π

μ≈Õ¥¡ææ“..»»..ÚÚÙÙˆˆ˘˘ ææ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬å 凰‡°Ë‘ßËß‘ ÕÕ∏∏¡‘ ‘¡μÿ μÿ⁄ μ⁄‚°‚°

‰¥™â °— ™«ππ扉ªª.»ææ.∫Ú∫ææÙ√√ˆ––Õ˘Õ““®®æ““√√¬–¬Õ¡å ¡å “πË— π—Ë®∑“∑‡’Ë√ ‡’ˬ πå𓇓°  ß‘Ëππ–Õª–ª∏“É ‘¡“É ∫μÿ∫“â μ⁄π“â π‚°
À‰π¥Õ™â °—ß≈™“«“¥π¥‰ªÕÕæ””∫‡‡¿¿æÕÕ√«–«“Õ“√“√‘™®‘™¿“¿Ÿ¡√Ÿ¡¬‘ ‘¡å®®πË—ß—ßÀ∑À«‡Ë’«—¥ —¥ π °“° ≈≈π𖧪§√“É√‰∫¥‰“â ¥â πâ
∫À—߇π°Õ‘¥ß§§≈««“““¥¡¡‡‡≈Õ≈◊ÕË”Ë◊Õ‡¡¡¿„„ Õ «®“®÷ß√÷߉‘™‰¥¥¿âμμ⟡¥‘ ¥‘ ‘μμ®““—ß¡¡Àææ«√—¥√––Õ Õ“°“®≈®“π“√§√¬¬å¡√å¡πË— ‰Ëπ— ¥â
‰ª∫∫—ß‡â“°π¥‘   §““«¡¡“ºº¡ß߇¥≈¥«â ËÕ◊⫬¬¡„  ®ß÷ ‰¥μâ ‘¥μ“¡æ√–Õ“®“√¬¡å —πË
æ√–Õ“®“√¬å  ≈’ “ Õ‘ ⁄ ‚√
°‰“ª√∫¢â“Õπ≠≠ μ—“μ— ¡μμº‘ ‘ ‡ß‡¡¡¥ËÕ◊ ◊ËÕ⫬ÚÚÚÚ¡¡‘∂‘∂ÿπÿ𓓬¬ππææ.».».Ú.ÚÙÙˆˆ˘˘‰¥‰¥â â
ππ““¡¡‡‡¥¥‘¡¡‘   ≈’ ≈’ ““ °°√√¡¡· πæ‘¡æå
 ∫®π—’≈—«∑∑“ Õ√™°ß¡√¿¡°‡¡∫«¡««°»·Ÿ‡π∫¡«√¡««°»°¡‡∫«¡«°»“π—“√“À°¥‘“°¡ “—“π“π—“√√‘¥““πÀ„“°¥“‘À¥“‘’∏∑√√¥‘‘¥π„π„À““’∏π’∏·∑∑¡√√√√√√√ÀÀ““¥““Õ’Ëπ√√√√ ≠¥¥ÕÕæ¡π√Ë’Ë’ı‡ππ≠ÿ≠ª“ππ√√ıı‘¥°¡πÿÿª“ª“·«‘¡‘‘à‘°°¡¡‘«‘« àà“‘¡“æ“∏ ¡¡ Õæ “““∏““∏æ’ÕÕ¬¡ —ππæ’¡‘æ”’¬¡ ¬¡ π—‡å—π””√ª‡‡∫«‡ææ√ª√ª∫«®‡¿∫«‡–“®ìπ¿®∑–¿–∑“¡‘—ߧπì“∑åπì∑∑Õ§∑ß—§ß—§æÕ§À’Ë«Õ§√ææÀ’Ë««∫‡®ÀË’¡«√√«—‡®∫ª¡¥À«Ÿ®‡ ∫«√¡‰—ª¥“—πÀŸ—«√媥ÀŸ‰«—«√“𗉥–“¥—π—«‚πì≈’«—≈π¥æ–¥—‚π쥖∑∑—¥≈πæ‚ìæ°≈πæ∑∑æâÕ °∑“∫æ°—°√âÕ ∫.â°—Õ √Õ√∫√°—.√∏»Õ√ÿ√°ª.π∏Õ√§μÿ»√ÿ°ª∏𙻧μ√ÿÿ°ªßπ§™μÏ‘ÿ™√ß.™≈‘Ï√™‘«°ß √”.Ï‘¡≈¡™Ú«‘ √”.≈¡¡Ú«‘— √”¬¡¡Ú§—“π¬√§¡—“π¬«¿‡¡§“π°Ù«¿‡¡ ª°Ù«¿π¡‡ §ª°Ùπ“∫ ªŸπ√§“Ú∫πì‚μ·®Ÿ√√ Õμ∫°‰°‰ÀμÕ‰Ú¡∑πìμ‚μ®√®°ª¥¥“¡ æ”˘∑μÿ““®≈°∑“°ß—“π·“‡æ”˘—ß√®™â∑∫â∫‡π¡·‡®¡‡√√ß—Õ√√®ªÀ∑ ≈∫°Õ¡¡°‡“°—√À∫Ë’ –“â“¢≈æË◊Õ¡ºª®‡“¥πÿß°∫ì√πË’«ß–≈·Õ◊Ë‘¥™ª√ππ“√â«Õ«„·ß“¡‘≈¡Õì¬π—¥æ‡«“ â«¬§ªÿæ®πì¬π ¥—¢“æ≠√ ª“ÿæåææ“ππ æ‚“ πå«¡‘≠™íå„«ª.“ ‘°æ¥¥π¡‘‰»™í°„«‡.Àå.μ—“À擨√¡æª»°°» À¬‡—æ쓨√æ¡.≈„–μ≠∏æºÚ‘¡æ.å≈Ëß‘.’¡„“¡ÀÕ–≠μÚπ¿¡‘‡Úå“À√‘߬æπ≈¿◊Ëà∫ÙÕ‡’”“≠‘¬‡‡§√æ‘®Õ°¥àÙÙ≠åË◊Õ‡ª¡§‘°åæ»Õıæ¡å“â√¿à∏«â…åÕıæˆμ¡(√◊ËÕìàπ”…§÷√°¡Ú√¬¡‘μ‚Õÿ”„Ω”Ú˘√∫‡–‡–æÿ≥ÿΩ‘…° ”ÿμ¿‡«¡Ú∫‡Õ–É“§ ¿¡∫É““√§μ⁄“∏ÕÕË◊¬≈“Ú√æ∂®√Õ◊ËÕ¬≈–Õ®√∏‚√Ÿ °‘™å¿π÷ß√Ÿ√“¬√¡‰–¿√¡È”‘°àŸ√¥√æ Õ√¡§ ¯ªÕμÕ∂‘´¬)Ÿ¡à«‡æ Õ¡√§ …¯ªÕμ°¡âμ«à®“√ÿ““∑“°Õπÿ√Ò¡ß÷Ëå√¡à«‘¡“√ÿ““∑ß®“—È¥‘°¡Õ«ÿ√Ò¥®∏ª∑¡√≥¥–≈°“π—Ë¡‡»ß®—È¡®«√“πÕ≥μ“¥–ªºª≈°√Õ’¬¬’æË’ÀØÿß°‡¿“πÕ√—ߢ÷°ªº≥ª√∑Õ¬“„√“ßåÿïß°“πìπ¿‡√π√‘À¬∫≥®¬¬(¬““Õ„…®¡¢¥Ÿà¡®ßï““π‡ìË’®®¢¥æ‡®¬√®‚®æ å “Õ殫‚≠墟¥à—“ å삪≠æ®â«≠“¥ææ“æ“‚¬ª…«â¡Ÿ‚¥√ å“√æß‘π≠—‡√¥“√ß‚ª√«â¬ß‘¥ √“‘√ ¬—¬°ÿß√μμ–√.√À √¬“—μß‘—߬ √‡μ–À“ ¬»¬‡√ ¬æ¬”旧ߡ’¡¡μ––À·ßË‘μ¬æ‘§°¬¡μ’¡‡¡å å“μμ°å¬πæå.å§Õ¢¡’¡¡¡√¬◊Õˇπ°“å¢àμÚ¡Õå√å‘¡¬◊πÕË’‡π‡·“®‘‘åÕπ¢™≈‡Ÿ·¡—°®√“ª¬◊ËÕ’‡““Àπ™Ÿ°à∏⁄‘ª¡‡‡·“≈À®â“ºÙ–‘°‚π‘™ÚŸ®∏≈π“âμ⁄ª¡∫‡(“À‚‘ìÚππÿ‚μ⁄«ª∫§“(≈â“–¥ì“π‚πß‚‘§Ú“““ˆ‘¡≈μ⁄–∫¬(‚§ÕË◊“∫ìππ“ડ«§“¬æ≥ÿ“‰–É“∫‚’¬√ª¡¬¡«æ≥ÿ)¬≈“ÿμ˘“∫¡√“¥ª ¡«≈æ“≥ÿ’òîæ¬π∫“«∫√¡ §‘∂Ú∏’îòæπ·≈“∑‡⁄μ√“§â‘∂∏æ ∂’òîæ∑πå¡®¡°–√√â“√“∂§‘∂‚âπÿ∏≈®‰∑‰–‚Ú√√≥‚ÿπ∂å¡¿πß—–®∫∏π√–πË—π—π¥°¥Ë◊Õ√ª√å¡‚ÿππ¿“ß—––”√∏ÀÕª“¡å¡π¿”È—ß‘–”°√Àââ¬Õª¡‡“”Èê‘¡°”¬À“)«Õª√‡¡ê‡È”‘°ß…π“¬)«ª®√‡‡ê®‘∂ß…¥—π⁄“‡)«≠ª®π쮥—ß…ÿªπ¥∏⁄∑‡≠π쮓ÿ𠮥—ÿª¥∏æ∑⁄‡≠æπì“ √“’¬√πÿ쪥∏æ∑’ËÀæ“°“ √“’¬√πìæË’À.æ¬√√°åæ√“’¬√π컬’ËÀπ.≈¬√√æ°(å–æ¡»å¡.π≈¬√√殂å(.æπ√–¡»πÕ°å¡π≈Ú®(‚≈–.¬√¡Ë—ππ¡Ÿå¡Õ°–®Ú‚.≈ß√§¬Ë—ππÕ°Ÿ¡–ÕÚÿıμ≈æß√¬§Ë—π Ÿ¡–Õ√ÿıμæß√§ªÿ √‘‡Õ°π¡ÿÒı√μ“.æ ª√ÿª‘‡√»°π¡Ò√πæ™í“ªÿ¡—Ëßπ«ª‘‡°π¡Ò“√π™íì«π.ª¡¨—Ëßπ«À⁄∏“√π™ºí‘Ú°ì¡«—Ëßπ«π¡¨À∏⁄“®ÿ‚楺쑫°π—쨓À⁄∏ß¡““≈ºÙ‘®°Õ‚ÿ楓—μ¡“«â¬ß∂“®‚ÿ≈√楬—μÕ)““®ß““«âˆ¬≈¬∂Õå√¬∫“–∫)«â¬®æ“∂¬“‡√¬¬å)‚∫–®˘∫Õ“¡æ¬â“¬““√√‡å∫ÿ‰–∫√‚≥æÕ¬“¡‡â“π𥓠¬§√◊ÕË√‚‰ÿÕ–√¡≥â““√√‰ÿπ‰π¥ ¬√§◊ÕËâåÿ≥–ππ¥ ¬¥§◊ÕË–âåÿ âåÿâ
¡‡¥¡‘
“
¥“

‡ªπì ∫μÿ √§π‚μ ∑∫’Ë “â π«“„À≠à μ”∫≈ §√ß—È ‡ªπì æ√–§√™Ÿ ‚‘ π«“∑∏”√߇ªπì æ√–Õªÿ ™í ¨“¬å æ√–
À≠à Õ”‡¿Õ«“π√π«‘ “  ®—ßÀ«—¥ °≈π§√ ‡¡◊ËÕ Õ“®“√¬ å ß‘ Àå ¢πμ⁄ ¬“§‚¡ ‡ªπì æ√–°√√¡«“®“®“√¬å
∑’Ë ı ∏—𫓧¡ æ.».ÚÙÚ˘
Õÿª ¡∫∑ ‰¥âÕตÿªาม รอ¡ย∫ธุด∑งคว‡ัตªรìπทæา่ น√พ–ร¿ะอ‘°า…จาÿΩรยÉ“์เ¬สาร์ กæ นตฺ“√ส«–ีโπลÕ““®®““√√¬¬å å¡·À≈“–ª¡’òîæπ๑√๑–๒ªÕê“®⁄≠““√¬æå¡‚≈—Ë𠇪ìπæ√–Õπÿ
πË—ßÀ—μ∂∫“ 
“π‘°“¬ ∑Ë’«—¥‚æ∏Ï‘™—¬ μ”∫≈«“„À≠à Õ”‡¿Õ √à«¡Õ¬Ÿà¥â«¬
√π«‘ “  ®ß— À«¥—  °≈π§√ ‡¡ËÕ◊ æ.».ÚÙıÚ ¡√≥¿“æ ‡¡◊ÕË Ú ¡∂‘ ÿπ“¬π æ.».ÚıÒ ¥«â ¬‚√§

ร.๖ เสด็็จสวรรคต

อนึ่�ง ปลายปีนีี้�เป็น็ ปีแี ห่่งการสูญู เสีียครั้�งใหญ่ห่ ลวงอีีกครั้�งหนึ่�งของชาวไทยทั้�งชาติิ
นั่�นคือื การเสด็จ็ สวรรคตขององค์พ์ ระบาทสมเด็็จพระมงกุุฏเกล้า้ เจ้า้ อยู่่�หััว รัชั กาลที่่� ๖ เมื่�อ
วัันที่่� ๒๕ พฤศจิกิ ายน พ.ศ. ๒๔๖๘ หลัังจากทรงครองราชย์บ์ ำ�ำ เพ็ญ็ ประโยชน์์แก่ช่ าติิบ้้าน
เมืืองมาเป็น็ ระยะเวลาได้้ ๑๕ ปีี

พ.ศ. ๒๔๖๙
บ้า้ นดงยาง อ.หนองหาน

ในปีีนี้�... ท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์ไ์ ด้้เข้้ามาจำำ�พรรษายัังเขตอุดุ รธานีี

พระอาจารย์เ์ สาร์์ หลังั จากธุดุ งค์อ์ อกจากวััดพระงาม อ.ท่า่ บ่อ่ จ.หนองคาย แล้ว้
ท่า่ นได้้จาริิกไปทางแถบเมือื งเลย เข้้าถึึง อ.เชียี งคาน... ขึ้้�นไปถึึงภููฟ้า้ ภููหลวง หลัังจากนั้�น
จึึงได้้กลัับเข้้ามายังั เขตจังั หวัดั อุุดรธานีี จนไปพำำ�นักั จำ�ำ พรรษา ณ เสนาสนะป่า่ บ้า้ นดงยาง
อ.หนองหาน
พระอาจารย์์สิิงห์์ พระอาจารย์์มหาปิ่�น ปญฺฺญาพโล ผู้้�เป็็นน้้องร่่วมสายโลหิิต
พระอาจารย์์เทสก์์ เทสรงฺสฺ ี ี จำ�ำ พรรษาที่่�ป่า่ บ้า้ นอากาศ ต.อากาศ อ.วานรนิิวาส (ปัจั จุบุ ััน
เป็็น อ.อากาศอำ�ำ นวย จ.สกลนคร) พระอาจารย์์กู่่� ธมฺมฺ ทินิ ฺฺโน จำ�ำ พรรษาที่่�บ้้านโนนแดง
พระอาจารย์อ์ุ่�น ธมฺมฺ ธโร จำ�ำ พรรษาที่่�บ้า้ นข่า่ ใกล้้บ้า้ นสามผง ท่า่ นหลวงปู่�มั่�น และคณะ
ส่ว่ นหนึ่�ง ได้ไ้ ปจำ�ำ พรรษาที่�เสนาสนะป่า่ บ้้านสามผง อ.ศรีสี งคราม จ.นครพนม ใกล้้กับั
วััดโพธิ์์�ชัยั ตามคำำ�อาราธนานิมิ นต์ข์ องพระอาจารย์์เกิ่�ง อธิมิ ุุตฺตฺ โก และพระอาจารย์ส์ ีลี า
อิิสฺสฺ โร อันั ว่่า พระอาจารย์์เกิ่�ง องค์์นี้้�ท่่านเป็น็ พระเถราจารย์ท์ ี่่�มีชีื่�อเสียี งโด่ง่ ดังั เป็็นที่�เคารพ
นัับถืือของประชาชนแถบลุ่ �มแม่่น้ำำ��สงครามเป็็นอัันมาก ท่่านเป็็นถึึงเจ้้าอาวาสวััดโพธิ์์�ชััย
เป็็นอุปุ ััชฌาย์์ เป็็นเจ้้าสำำ�นัักเรีียนนักั ธรรมและบาลีี และยังั เป็็นครููใหญ่่คนแรกของโรงเรียี น
ประถมศึกึ ษา แห่ง่ ตำำ�บลสามผง ที่�ตั้�งอยู่�ในวัดั นี้้�ด้้วย องค์์ท่า่ นมีนี ิิสัยั ขยััน อดทน เฉลีียวฉลาด
เชื่�อมั่�นในตนเอง มีคี วามมุ่�งมั่�นในการงาน มีคี วามกตััญญููกตเวทีตี ่่อผู้้�มีีพระคุุณทั้�งหลาย

๑๑๓ ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสโี ล

เมื่�อได้้ยิินกิิตติิศััพท์์ และทราบข่่าวว่่า ท่่านพระอาจารย์์มั่�น มาพัักอยู่่�ที่่�บ้้าน
หนองลาด อ.วาริิชภูมู ิิ จึึงได้ไ้ ปฟังั พระธรรมเทศนา และทดลองไต่ถ่ ามอรรถปัญั หาธรรม
ต่่าง ๆ พร้อ้ มทั้�งเฝ้า้ สังั เกตดููข้้อวััตรของท่า่ นอย่่างใกล้้ชิดิ จนเกิดิ ความอัศั จรรย์์ใจในการ
ตอบโต้้ชี้�แจงอรรถปัญั หาที่่�ค้า้ งคาใจ และเกิิดความศรัทั ธาเลื่�อมใสในแนวทางข้อ้ วััตรของ
ท่่าน จึงึ ได้้นิิมนต์์ให้้ท่่านไปประกาศธรรมจำำ�พรรษาที่่�บ้้านสามผงดัังกล่า่ ว
พร้้อมได้ถ้ ือื โอกาสนี้้� ขอมอบตััวเป็็นศิิษย์ท์ ่่านพระอาจารย์์มั่�น เฝ้้าศึกึ ษาปฏิบิ ัตั ิิ
ธรรมอย่่างใกล้้ชิิดตลอดเวลา จนเกิิดผลทางใจเป็็นอย่่างยิ่�ง ถึึงกัับในที่่�สุดุ ท่่านได้้ตัดั สินิ ใจ
อย่า่ งอาจหาญ ยอมสละวััด ยอมสละตำำ�แหน่ง่ ทั้�งหลายที่่�มีอี ยู่�เดิิม ขอญััตติใิ หม่่ พร้อ้ ม
ลููกศิษิ ย์์ เป็็นพระในคณะธรรมยุตุ ิกิ นิิกายหมดทั้�งวััด รวมทั้�งคณะของท่่านอาจารย์์สีลี า
อีกี ด้ว้ ยในภายหลังั
จำำ�นวนพระภิิกษุุ สามเณรที่่�ญััตติิใหม่ท่ ี่่�บ้้านสามผงในครั้�งนั้�นมีีประมาณ ๒๐ รููป
รวมทั้�งสามเณรสิิม วงศ์์เข็็มมา (หลวงปู่่�สิมิ พุทุ ธาจาโร) ที่่�ได้ไ้ ปจากวัดั ศรีีรัตั นาราม บ้า้ นบัวั
ต.สว่่าง อ.พรรณานิคิ ม จ.สกลนคร ด้้วย ๑ รูปู
ข่า่ วคราวการประกาศธรรมพลิิกแผ่น่ ดิินบ้า้ นสามผง ในครั้�งนี้�นั้�น ยิ่่�งทำำ�ให้้
ชื่�อเสียี งของท่่านพระอาจารย์์มั่�น และกิติ ติิศัพั ท์ข์ องกองทััพธรรมพระกัมั มััฏฐาน ลืือเลื่�อง
กระเดื่�องไกล เป็็นที่่�อัศั จรรย์์จากคำ�ำ ร่ำำ��ลืือของผู้�คนในละแวกนั้�นมากมายหลายหมู่่�บ้า้ น ถึึง
ผู้้�วิเิ ศษที่�สามารถทำ�ำ ให้พ้ ระอาจารย์์ทั้�งสอง ที่่�พวกเขายอมรัับนับั ถืือมาแต่ด่ั้�งเดิมิ นั้�น ได้ย้ อม
ศิิโรราบ สละสิ้�นซึ่�งลาภยศสัักการะโดยเด็ด็ ขาด ออกติดิ ตามปฏิบิ ัตั ิธิ รรมกััมมััฏฐานไปด้ว้ ย
ทุุกแห่่งหน ไม่่เว้้นแม้้แต่่พระอาจารย์์ดีี ฉนฺฺโน ที่่�มีีฉายาอีกี หนึ่�งว่่า อาจารย์์ดีีผียี ่่าน (ผีีย่า่ น
คือื ผีกี ลััว เพราะท่า่ นมีีชื่�อเสีียงโด่่งดัังมีีอิทิ ธิฤิ ทธิ์์�สููงส่ง่ ยิ่�งนักั ) ผู้้�อยู่ไู� กลถึึงบ้้านกุุดแห่่
อ.เลิงิ นกทา จ.อุุบลราชธานีี (ปัจั จุุบันั ขึ้�นกับั จ.ยโสธร) ก็็ได้้บุกุ ป่า่ ฝ่่าดงออกหาของดีี
ของขลัังมาถึงึ บ้า้ นสามผง แล้้วล่ว่ งรู้�ถึงกิติ ติิศัพั ท์น์ ี้้� จึงึ ได้้มากราบฟัังธรรมจากองค์ท์ ่า่ น
พระอาจารย์์มั่�น จนเกิิดความเลื่�อมใสศรััทธาอย่่างแรงกล้้า ถึึงกัับยอมสละตำำ�แหน่่ง
เจ้้าอาวาสผู้�ยิ่�งใหญ่่แห่่งวััดบ้า้ นกุุดแห่่ (คืือ วัดั ศรีบี ุญุ เรืืองท่่าแขก ที่่�โด่่งดังั ในสมััยนั้�น) ขอ
ญััตติิใหม่ภ่ ายหลัังด้้วยเช่น่ เดียี วกััน

ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล ๑๑๔

๑๑๕ ตามรอยธุดงควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สโี ล

เรีียกประชุมุ บ้้านโนนแดง

กำ�ำ หนดกฏระเบียี บให้เ้ ป็็นแนวทางเดีียวกันั

จะเห็็นได้้ว่า่ ในขณะนั้�นเป็็นห้ว้ งเวลาที่่�สำำ�คัญั ยิ่�งครั้�งหนึ่�งที่�กองทััพธรรมอันั ยิ่�งใหญ่่
นี้้� มีบี รรดาพระอาจารย์ผ์ ู้้�มีบี ุุญญาบารมีีทั้�งหลายได้้น้อ้ มตัวั เข้้ามาศึกึ ษาแนวทางปฏิบิ ััติิ และ
เกิิดเลื่�อมใสศรััทธาอย่่างแรงกล้้า ขอออกติิดตามไปปฏิิบััติิธรรมอยู่่�กัับกองทััพธรรมของ
พ่่อแม่่ครููอาจารย์์เป็็นจำำ�นวนมาก พระบููรพาจารย์์ใหญ่่ทั้�งสององค์์ท่่านเล็็งเห็็นการณ์์ไกล
จึึงได้้เรีียกประชุุมบรรดาพระอาจารย์์ทั้ �งหลายที่ �เป็็นศิิษย์์ทุุกองค์์ ซึ่่�งพำำ�นัักตามรอยทาง
ของทั้�งสององค์์ท่า่ นทั้�งใกล้้และไกล ให้้มาประชุมุ พร้้อมกัันที่่�บ้้านโนนแดง ภายหลัังจาก
ออกพรรษาแล้้วในปีี พ.ศ. ๒๔๖๙ นี้� ซึ่�งเป็็นปีีที่่�ท่่านหลวงปู่�เสาร์ม์ ีีอายุพุ รรษานัับได้้ ๔๕ และ
ท่า่ นหลวงปู่�มั่�นล่่วงได้้ ๓๕ พรรษาพอดีี
ในการประชุุมครั้�งนี้้� ท่่่�านได้้วางระเบียี บการปฏิบิ ััติิ
- เกี่�ยวกัับการออกธุุดงค์อ์ ยู่่�ป่่า
- เกี่�ยวกับั การตั้�งสำ�ำ นักั ปฏิิบััติิ
- เกี่�ยวกัับแนวทางในการอบรมสั่�งสอนการปฏิบิ ััติธิ รรม ปฏิิบัตั ิจิ ิติ
เพื่�อว่่าการกำำ�หนดกฏระเบีียบนี้�จะได้้เป็็นแนวทางปฏิิบััติิตามสายเดีียวกัันในหมู่�
คณะศิิษย์์ของท่า่ นทั้�งสอง ซึ่่�งได้ร้ ัับการขนานนามว่่า “กองทััพธรรมพระกััมมััฏฐานสาย
พระอาจารย์เ์ สาร์์ พระอาจารย์์มั่่น� ” ในกาลต่่อมา

ไม่ไ่ ด้น้ ััดหมาย

กลับั ไปพบกันั อีีก

ภายหลัังจากการนััดหมายประชุุมกัันรัับฟัังโอวาทจากพ่่อแม่่ครููบาอาจารย์์ใหญ่่
ทั้�งสอง ที่่�บ้้านโนนแดงนี้�แล้ว้ คณะศิิษย์ต์ ่า่ งก็็แยกย้า้ ยกระจายกันั ออกปลีกี วิิเวกไปตาม
อัธั ยาศัยั โดยมิิได้้มีีการนัดั หมายว่่าจะไปพบกันั อีีกที่�ไหน เมื่�อใด แต่่แล้ว้ ในที่่�สุดุ ทั้�งหมดก็็
กลับั ไปพบกันั เข้้าอีีกที่่� “จังั หวััดสกลนคร... เมือื งเก่่า สาวงาม แหล่ง่ ธรรมะ ปราสาทผึ้�ง
บึึงหนองหาน ภููพานราชนิิเวศน์์ เกษตรสมบููรณ์์ โคขุนุ ชั้�นยอด เมืืองปอดประวัตั ิิศาสตร์์”

ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล ๑๑๖

∫°π— Õ’°

“¬À≈—ß®“°°“√π—¥À¡“¬ª√–™ÿ¡°—π√—∫øíß‚Õ«“∑®“°æàÕ·¡à§√Ÿ∫“Õ“®“√¬å„À≠à
∫â“π‚ππ·¥ßπÈ’·≈â« §≥–»‘…¬åμà“ß°Á·¬°¬â“¬°√–®“¬°—πÕÕ°ª≈’°«‘‡«°‰ªμ“¡

°“¥√𗬇¿¡¢æŸ‰‘â“¥Õ“â¡π’°’°∑√““Ë’ √"™®ππมฉ—ß—¥‡‘Àห«Àล«»¡อา—¥π“อง ุ¬å ‡ุบศ°°«า≈“à…รส®ัπμัทิ–กิ§√‰ธª า√æ.ส¡า..∫∫า‡ม√°Ÿ¡≥π—พÕ◊ ี่Õßå่‚�°’‡§น°้∑อ้¢“à ˉ’งπÿ À ™π“πÈ— «¬‡ß¡Õ“Õ◊Ë¡¥„¥‡·¡À·Õ◊ ≈μßàߪ·à ∏≈Õ√«â¥√„ªπ¡∑√–– Ë’ ª«ÿ¥μ—√∑“»‘ —ßÈ “À“ ¡∑μ¥º√°÷Èß"å Á

∑∏“

 °‘ “ “¡æπ’Ë âÕß

≥–πÈ—π π“ßπ¡ÿà , π“ßπ‘≈ ™«ÿ “ππ∑å ·≈–

∑πå «—≤π ÿ™“μ‘  “¡»√’æ’ËπâÕß ºâŸ¡’

 »√∑— ∏“„πæ√–Õ“®“√¬„å À≠∑à ßÈ—  Õß ®π

¥âª«“√≥“‡ªìπºâŸÕÿªíØ∞“° ∑à“πæ√–

“√å ¡—¬∑’Ë∑à“π¬âÕπ°≈—∫¡“ √â“ß«—¥ªÉ“

‡ π“ π–ª“É πÈ’ °”≈ß— ®¥— ß“π¨“ªπ°®‘ »æ

μπ‡ÕßÕ¬æàŸ Õ¥’ ®ß÷ 扥√‰â Õâ ª¡°¥√â«“¬∫§π≥¡‘ π–»μ‘…น„å Àา¬งâåนิิล - นาπง“นุ่ß�น¡πÀ≈‘- -“นÕπาง∫ÿ“ลßู“กูπ อàÿ¡ิ‘°ิน-“ทπนÛ์“์ ßมæ≈หËπ’Ÿ°าอâÕÕุบุßπ‘ า∑สิπกิ åา ๓ พี่่�น้้อง
®“√¬„å À≠à∑ßÈ—  Õß

ª¿√π≠√¡π쓡梠“‡æ"μ≥—ß®„ÕË◊‡÷ßÀ«–‡‰À‡™ªæ⥥π¬ìâ√°¬’‡ª–ÿ¥°√«≈ì𬓓°°Ÿ√∫ßÈ—°—π»ÕæÕ“ส ทงผท°ู…‘π่่้√”า้“อ่าา่�—∫¬ม‡ÿ©นπี√นนงีค§∑‰å≈“ฌ°—ªกพว√∏็’ËæÕพ∑“าาร็©รัπßม–√รปบัË’‡ะπ้—» À“–้อเอนนล¿¬ืæิ√πม„่åาขกมิ�πอ—∑μ“—ิด“จ√ณจิน้มª¬ ∏μ–้วาศตใะ“Õ®í“รยπ์“สพ์อ¡นย¢®ั“Àค้–์ศ�มย Õเ์นู®—πªณ่“สร�เาß≠ั“Ÿ√μÉ“พัทาืะร ่น√„ª�ร‡ดอศธ์𬓠าิส์√าปาิษ¡งå„π∫¬’มใ–ขÀนลัยุนæÕ่“‡∫âัย์อ�∑งม≠์πพ°ทæÿË’πงธี“æ,่‰ต‡àร่∑ร°Õâ�ก¡¥ท∏นะ่รน—Èßา่“ßอÕ◊‡อâ“มา เน√ªงอπßงาส·’Õทยัπ นìจง้ั’ังÕ≈ิ้อßพัอา°∫ิลเ§ß–วนรยธู §≈‘¥่√™ชæ�ชยกรพßπ∑È—å์“ุ“รใ์ล√วุ·อ«¢ั§ห“àมâÕาบั‡ดเÕ√π√ญี¡”นป¡ม° ี่ß็∑นÕ◊็น่ทา§æจัμ้หßÈ—�ßสทก∑งึ≥ß √—È์‰ยสราึง์∑ุ·–à“้Õุด–า้ไอรแæπμ ด߉งฉยงลั้ª้®°π‘ว°ไ้π�àลงัะปß÷ัด∫√Á®‘พ≈π—Èอน‰ำ—∫กป”¥∑�ำง‡่า°รนจªπ่า‡ศ√âßÈ—งæัาส‰Áน∫—‘¡รπล¡ìกัุบั¥ูÁ≠ุทัทภกูπทπμ«ีâ∂น่ธธ�าอ≈ิ¡°‘เμπâิ÷ßมิาสายินÿπ»Õå·¡วขนนหทμ°≈¬า“อตาลสน์åŸààังส์ใ์ังท์ หสีน่ไว้�ดเาั้ทะ้สฒั่มป้ ่าปน่พนวนี่า่า่าส�พสนุร้ชุนอ้รนณางะอะตาอกปิเิ่าเปา่แมส็จืน็นลาีือา้ะผม้รงู้�้ชยส ศ�อ์กุาำ์ใกปุรำ�ีัหวีพลลัฏี่เัญ่นม�ังฐ่นื้จท่คาอ้ือัั้ัดก�รงงง

ไทสกลทั้ �งมวล

เป็็นขณะเดีียวกัันกัับที่�พระยาปััจจัันตประเทพธานีี บิิดาของพระพิินิิจ ก็็ได้้

ถึึงแก่ก่ รรม เจ้า้ ภาพจึงึ ได้้กราบอาราธนาพระอาจารย์์ใหญ่ท่ั้�งสอง พร้อ้ มคณะไปบำ�ำ เพ็ญ็ กุศุ ล

งานศพที่่�บ้า้ น เพื่�อเป็น็ การอนุุเคราะห์์ในยามสูญู เสียี บุพุ การีี องค์์ท่า่ นทั้�งสองจึึงได้ร้ ับั นิิมนต์์

ผ่่อนปรนอนุุญาตให้พ้ ระลููกศิษิ ย์์ไปฉันั ภััตตาหารในบ้้านได้้เป็็นครั้�งแรกตั้�งแต่่นั้�นเป็็นต้้นมา

๑๑๗ ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล

จากลา

เมื่�อเสร็็จสิ้�นงานฌาปนกิจิ ศพทั้�ง ๒ งานนี้�แล้ว้ ท่า่ นหลวงปู่�มั่�น และคณะส่่วนหนึ่�ง
ก็็ได้ก้ ราบลาพระอาจารย์เ์ สาร์์ เพื่�อกลับั ไปส่ง่ โยมมารดา แม่่ชีจี ันั ทร์์ พร้อ้ มคณะแม่่ชีตี ิดิ ตาม
อีีกจำำ�นวนมากมายประมาณ ๗๐-๘๐ รููป ยัังเมืืองอุุบลราชธานีีถิ่�นเกิิด โดยแวะเยี่�ยม
อุุปััชฌาย์์พิิมพ์์ บ้้านเหล่่าโพนค้้อ เพื่�อแนะนำำ�แนวทางธรรมแก่่ท่่าน แล้้วลงไปพัักที่�
บ้้านห้้วยทราย ต่่อจากนั้ �นก็็มุ่ �งหน้้าล่่องใต้้สู่ �เมืืองอุุบลราชธานีีต่่อไป
ส่่วนท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ และคณะที่�เหลืือก็็ยัังอยู่�ปฏิิบััติิธรรมชี้้�นำำ�แนวทาง
ขององค์์สมเด็็จพระสััมมาสััมพุุทธเจ้้า โปรดหมู่�ชนทั้�งหลายให้้หายจากความมืืดบอด ลุุ่�มหลง
งมงายในสิ่�งอัันไม่่เป็็นจริิงจากความเชื่�อที่�หลงผิิดทั้�งหลายนั้�น แล้้วกลัับมาเป็็นพุุทธมามกะ
ที่�แท้้จริิง รัับพระรััตนตรััยเป็็นสรณะ ปฏิิบััติิธรรมกััมมััฏฐานให้้เป็็นนิิสััยปััจจััยสืือต่่อมา

พ.ศ. ๒๔๗๐ - ๒๔๗๑
บ้้านสามผง

พรรษาที่� ๔๖

“เจ้้าพระเนาว์์ศัักดิ์์�สิิทธิ์� แหล่่งผลิิตการเกษตร เขตสงครามปลาเนื้้�ออ่่อน

ราษฎรประพฤติิดีี ถิ่ �นนี้้� คืือ สามผง”
พระอาจารย์เ์ สาร์น์ ำ�ำ คณะศิิษย์์เดินิ ธุดุ งค์์ผ่า่ นมาที่่�บ้า้ นอากาศ (ปัจั จุบุ ันั คืือ อำำ�เภอ
อากาศอำำ�นวย) ตามสายทางกองทััพธรรมที่่�ท่่านหลวงปู่�มั่�น “พลิิกแผ่่นดิิน” จนมาถึึงถิ่�น
บ้้านสามผงดงพระเนาว์์ ได้้พำำ�นัักจำำ�พรรษาอยู่�ที่�เสนาสนะป่่าบ้้านสามผง เป็็นเวลา ๒
พรรษา นับั ว่า่ เป็็นบุุญวาสนาของชาวสามผง และชาวลุ่�มน้ำ�ำ �สงครามที่่�มีีพระบูรู พาจารย์์ใหญ่่
ทั้�ง ๒ ท่่าน มาโปรดด้้วยเมตตาธรรมเป็็นระยะเวลาติิดต่่อกัันถึึง ๔ พรรษา ทำำ�ให้้มีีลููกศิิษย์์
แถบท้้องถิ่�นนี้้� เลื่�อมใสศรััทธาพากัันออกบวชติิดตามท่่านพระบููรพาจารย์์ใหญ่่ทั้�ง ๒ เป็็น
จำำ�นวนมาก

ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล ๑๑๘

อุุโบสถวัดั โพธิ์์�ชัย บ้้านสามผง ลำ�ำ น้ำ�ำ� สงคราม ไหลวกวนมาจากอำำ�เภอหนองหาน
ผ่า่ นอำ�ำ เภอศรีีสงคราม ลงสู่�แม่่น้ำำ��โขงที่�ไชยบุุรีี อำำ�เภอ
ท่่าอุุเทน ที่�นี้�เป็็นแหล่่งกำ�ำ เนิิดของมัจั ฉานานาพันั ธ์์

๑๑๙ ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å ∫â“π “¡ºß Õ.»√ ’ ߧ√“¡
®.π§√æπ¡
104 ÀÕ‰μ√°≈“ßπÈ”
∫“â π “¡ºß Õ.»√ ’ ߧ√“¡
æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å ÀÕ‰μ®.√π°§≈√“æßππ¡È”
∫â“π “¡ºß Õ.»√ ’ ߧ√“¡
104 ®.π§√æπ¡

หอไตรกลางน้ำำ�� บ้้านสามผง อ.ศรีีสงคราม จ.นครพนม

»“≈“°≈“ßπ”È ∫â“π “¡ºß
À≈«ßªÉ‡Ÿ °‘ßË Õ∏‘¡μÿ μ‚⁄ °
 √â“ßμ“¡·∫∫ÀÕ‰μ√°≈“ßπÈ”
«—¥‡°“–·°â«Õ¡— æ«—π Õ.∏“μÿæπ¡ À
®.π§√æπ¡  ”À√∫— „™‡â ªìπÀÕ ¡ÿ¥  
«
®

ศาลากลางน้ำำ�� บ้้านสามผงอห.ธลาวตุงุพปู่น�เกิม่�งจอ.นธิิมคุุรตพตฺนฺโกม สสำร้ำ�้าหงรตัับามใชแ้้เบป็บ็นหหออไสÀ»ตม≈ุร“ุดก«≈ลß“ªา°งŸÉ‡≈น°้ำ“ำ�‘Ëß�ßวัÕπัด∏เÈ”ก¡‘ า∫ÿμะ“â μแπก⁄‚้° ้วอ“ั¡ัมพºวßััน
À »√≈“â“«≈ß «®ß“μª—¥.√°π“â“ÉŸ‡‡≈¡°°§ß“·μ‘ßË“√ß∫–æ“Õπ·¡∫π∏°”È ·À¡¡‘ «â∫∫ÕÿμÕ ∫‰â“μ¡— μ”πÀ‚⁄æÀ√° Õ°«√‰“≈π——∫μ¡“„√™ºÕß°â‡π.ߪ≈∏È”“πì“ßμÀπæÿ Õ”È π ¡¡ÿ¥
«—¥‡°“–·°â«Õ¡— æ«π— Õ.∏“μæÿ π¡
ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สโี ล ๑๒๐ ®.π§√æπ¡  ”À√∫— „™‡â ªπì ÀÕ ¡¥ÿ

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

105

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

105

√ªŸ À≈àÕæ√–Õ“®“√¬å∫ÿ≠¡“ ¡À“¬‚  «—¥Õ√—≠≠‘°“«“ ... ®“° “¡ºß
„π‡®¥¬’ åæ‘æ‘∏¿—≥±å (√Ÿª∑°Ë’ ”≈—ß°Õà  √“â ß) æ√–Õ“®“√¬å‡ “√ å √“â ߉«â∑Ë’‡ππ‘ ª“É
 ”À√—∫ª√–À“√π—°‚∑… ·≈â«„Àâ
„√πŸª‡À®¥≈’¬Õà æåææ‘√–‘∏Õ¿“—≥®±“√å ¬(√∫å ªŸ ÿ≠∑°Ë’¡”“≈¡—ß°ÀÕà “æ ¬√√‚“â –ßÕ) “®“√¬∫å ÿ≠æ«¡—¥√“–ÕÕ√“≠— ®¡≠“√À‘°¬““几«¬““‚√  å ..√.Փ⠮߬“‰«°àŸ â∑ ’‡Ë“π¡‘πºªßÉ“
 ”À√∫— ª√–À“√π—°‚∑… ·≈«â „Àâ
æ√–Õ“®“√¬å∫ÿ≠¡“ ¡À“¬‚ Õ¬àŸ

æ√–√“™ ∑ÿ ∏“®“(ææ√√√–¬–√¡å“À™“ æ∑ÿ √∏À“¡®““√‚¬™μå ‘‚°)
Õ(æ¥√μ’ –‡¡®Àⓧ“≥æ√–À®—ß¡À“պ櫥⇟√ª‚¥— –’μ™π쇇π∑®μ»æ“⧑…‘‚§ °¬√≥‘∑å¢æ)–∏Õ®“ßπß—®∑À¡““à √«π¬¥— ‡®åπ(â“®§§—π√ÿ≥æ∑ªπ√åÉŸ¡‡¢¡‚‘ ¬)
อดีีตเจ้พ้ารคะณระาจชัังสุหุทวัธัดานจคารรพย์น์ (มพ รผู้ะ้�เมป็ห็นºæาศ‡âŸ√ิพªิษ–รìπ‡ย∑ห์»์ขมæ‘…อา ง¬ทโ‘∑¢å่ช่า∏Õตนิ“ßิโเก®∑จ้)“้าà“√คπุ¬ุณ‡®å ป(ู“â่®�§—π≥ÿ ∑ª√åÉŸ ‡¢¡‚‘ ¬)
พระเทพสิิทธาจารย์์ (จัันทร์์ เขมิิโย)

๑๒๑ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

พ.ศ. ๒๔๗๒

วััดอรััญญิิกาวาส

พรรษาที่� ๔๘
จากสามผงลงมานครพนม

ลุุปีี พ.ศ. ๒๔๗๒ พระอาจารย์เ์ สาร์ ์ มีอี ายุุย่่างเข้า้ ๖๘ ปีแี ล้้ว ท่า่ นยังั มีสี ุุขภาพ
แข็ง็ แรงเต็ม็ เปี่�ยมไปด้้วยเมตตา ไม่เ่ คยนึึกท้อ้ ถอยในการปฏิบิ ััติิธรรม พร่ำำ��สอนสััจธรรม
ที่่�ท่า่ นได้รู้้�ได้้เห็็นมาแก่ม่ วลหมู่่�ศิิษย์ท์ั้�งบรรพชิิต และคฤหัสั ถ์์ทั้�งมวล
หลัังจากพำำ�นัักจำ�ำ พรรษาที่่�วัดั ป่า่ บ้้านสามผง ลุุล่่วงได้้ ๒ พรรษาเป็็นเวลาพอ
สมควรแล้้ว ท่า่ นจึงึ นำ�ำ คณะออกจากบ้า้ นสามผง เดินิ ธุดุ งค์์ผ่่านไปทางอำ�ำ เภอท่่าอุเุ ทน จากนั้�น
จึึงเลยลงมายัังเมืืองนครพนม (ชื่�อเต็็มเรีียกว่่า เมืืองหนองบึึก) ดิินแดนศรีีโคตรบููรณ์์...
มีพี ระภิิกษุุสามเณรอุุบาสกอุบุ าสิกิ าติิดตามพระอาจารย์์เสาร์ม์ าด้้วยเป็็นจำำ�นวนมาก พอดีี
มาถึงึ ป่า่ ช้้าดงโคกกิ่�วนอกเมืืองนครพนม บริิเวณนี้�เป็น็ ดงทึึบ ที่่�เนินิ สููง มีีต้น้ ไม้ใ้ หญ่ข่ึ้�นหนา
แน่น่ ข้้างล่่างยัังมีีไม้้พุ่�มที่�ชาวบ้า้ นเรีียกกันั ว่่า ต้น้ หมากปังั กิ่�วขึ้�นปกคลุมุ พื้�นดิินหนาทึึบ
ป่่าตอนนี้�เป็็นป่า่ ช้้าผีีดิบิ ใช้เ้ ป็น็ ที่่�ฝัังศพ และเป็น็ แดนประหารนักั โทษที่่�ต้้องโทษถึงึ ประหาร
ชีวี ิิตด้ว้ ย จึึงยังั ไม่่มีใี ครกล้้ามาถากถางเยี่�ยมกรายในป่า่ นี้้� ท่า่ นพระอาจารย์์ใหญ่่ได้พ้ าคณะ
หยุุดพักั ที่่�นี่่� มีชี าวเมืืองนครพนมออกมาช่่วยจัดั หาที่่�พัักถวาย โดยจััดการสร้า้ งกุุฏิิเป็็น
กระต๊๊อบเล็ก็ ๆ พื้้�นปููด้้วยฟากไม้ไ้ ผ่่ ฝาผนัังขัดั แตะกรุดุ ้ว้ ยใบตอง หรือื ใบพลวง ใบชาด
หลัังคามุุงด้้วยหญ้า้ คา เป็็นที่่�พัักอาศัยั คุ้�มแดด-ลม-ฝน จนครบทุุกรูปู และต่่อมาโยมแก้้ว
เจ้า้ ของสวนที่่�มีีสวนอยู่่�บริิเวณนี้้� ได้เ้ กิิดศรััทธาเลื่�อมใสในท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์์ จึึงได้้น้้อม
ถวายที่�สวนพร้้อมทั้�งกระท่อ่ มเฝ้า้ สวนให้เ้ ป็น็ ที่่�สำำ�นักั สงฆ์์ตั้�งแต่่บััดนั้�นมา
ในขั้�นแรกจึงึ ได้้ขนามนามสำำ�นัักสงฆ์์แห่ง่ นี้้�ว่่า วััดโพนแก้ว้ เป็็นการฉลองศรััทธา
โยมแก้ว้ เจ้้าของที่่�ดิิน จนถึึงวัันขอพระราชทานเขตวิิสุุงคามสีีมา เมื่�อปีี พ.ศ. ๒๔๙๓ จึึงได้้
เปลี่�ยนชื่�อเป็็น วัดั อรัญั ญิิกาวาส มาจนตราบเท่า่ ทุุกวันั นี้�

ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล ๑๒๒

ææ√√–Õ–Õ““®®“√“√¬¬‡å  ‡å  “√“√å å

110077

Õ’°‡√◊ËÕßÀπ÷Ëß∑’˺Ÿâ‡¢’¬¬ππ  ßß  —¬—¬««à“à“‡‡ÀÀμμÿ„ÿ„¥¥∑∑à“à“ππææ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬å‡ å‡ ““√√å å®®÷߉÷ß¡‰¡à‰ªà‰ªææ”π”π—°—°∑∑’Ë«—¥’Ë«—¥
»√‡’ ∑æª√–¥…‘ ∞“√“¡ ∑’Ë¡’»…‘…¬¬åμåμπâ πâ ¢¢ÕÕßß∑∑“à “à ππ§§◊Õ◊Õ ‡‡®®“â ⓧ§ÿ≥≥ÿ ªª®ŸÉ ®ÉŸ —ππ— ∑∑√√å 凢‡¢¡¡‘‚¬‘‚¬‡ª‡ªìππ쇮‡®“â Õâ“Õ“«““« “ Õ¬ÕŸà¬àŸ
·≈â«¢â“懮⓰Á‰¥â√—∫§”μÕ∫®““°°∑∑à“à“ππ‡‡®®â“ⓧ§ÿ≥ÿ≥ÀÀ≈≈««ßßææàÕàÕææ√√––ÕÕÿ¥ÿ¥¡¡≠≠““≥≥‚¡‚¡≈≈’ ’(¡(¡“π“π‘μ‘μ∂∂“«“‚«√‚)√)
‡®“â Õ“«“ «¥—  ¡— æπ— ∏«ß»å °√ßÿ߇‡∑∑æ朜‡‡¡¡Õ◊Ë Õ◊Ë §§√√““««‰‰ªª°°√√““∫∫ππ¡¡ —  — °°““√√  ÕÕ∫∫∂∂““¡¡≥≥«π«— π—∑∑Ë’ ˘Ë’ ˘μμ≈ÿ “≈ÿ §“¡§¡
æ.».ÚıÙÚ πÈ’«à“... «—¥»√’‡∑∑æ朜 ππÈ—πÈ—πμμÈ—ßȗ߇‡ªªìπìπ  ””ππ—°—°‡√‡√’¬’¬ππææ√√––ªª√√‘¬‘¬—μ—μ‘∏‘∏√√√¡¡‰ª‰ª··≈≈â«â«·≈·≈–‰–¡‰¡à à¡’ ’
 ¿“懪ìπªÉ“„À≠àÀà“߉°≈™ÿ¡¡™™ππ‡‡ÀÀ¡¡◊Õ◊Õππ∑∑’Ë«Ë’«—¥—¥‚‚ææππ··°°â«â« ´´Ë÷ßË÷ßμμ—«—«ÀÀ≈≈««ßæßæàÕàÕ∑∑à“àπ“π‡®‡â®“§â“§ÿ≥ÿ≥ææ√–√–
Õ¥ÿ ¡≠“≥‚¡≈‡’ Õßππ—È ‡§¬‰ªææ””ππ°— °— ∑∑«Ë’ «Ë’ ¥— ¥— ‚‚ææππ··°°«â «â ··ÀÀßà ßàππ‡’È ª‡’È ªπì πì ‡«‡«≈≈““ÙÙªªï (ï√(√–À–À««“à ß“à ßææ.».».Ú.ÚÙÙ˜˜ıı
- ÚÙ˜˘) ‡¡◊ËÕ§√—È߬—߇ªìπ  ““¡¡‡‡≥≥√√ÕÕ¬¬Ÿà àŸ ‚‚¥¥¬¬‰‰¥¥â‡â‡¥¥‘π‘π‰ª‰ª»»÷°÷°……““‡≈‡≈à“à“‡√‡√’¬’¬ππææ√–√ª–ª√‘¬√‘¬—μ—μ‘∏‘∏√√¡√¡∑∑Ë’«—¥’Ë«—¥
»√’‡∑æœ ‡¡◊Õßπ§√æπ¡πÈ’‡ÕÕßß °°àÕàÕππ∑∑’Ë®’Ë®––‡‡¥¥‘π‘π∑∑““ßß¡¡““ÕÕ¬¬àŸ«àŸ«—¥—¥  —¡—¡ææ—π—π∏∏««ß»ß»å å °°√ÿß√‡ÿß∑‡∑æ朜‡æ‡æË◊ÕË◊Õ
»°÷ …“‡≈“à ‡√’¬πæ√–ª√‘¬—μ∏‘ √√¡¡‡‡ææ‘Ë¡¡‘Ë ‡‡μμ‘¡‘¡ ®®ππ°°√√––∑∑ßË— —Ëß  ““¡¡““√√∂∂  ÕÕ∫∫‰≈‰≈à‰¥‰à ¥â™â™È—πÈπ—   ßŸ  Ÿß ¥ÿ ÿ¥§§◊ÕÕ◊ ‡ª‡ª√¬’√≠’¬≠
∏√√¡∑È—ß ˘ ª√–‚¬§  ¡μ“¡¡∑∑Ë’‰’ˉ¥¥âμâμÈ—ß—Èߪª≥≥‘∏‘∏““ππ‰‰««â â ªªí®í®®®ÿ∫ÿ∫—π—πππ’È∑È’∑à“à“ππ‡®‡®â“ⓧ§ÿ≥ÿ≥ÀÀ≈≈«ß«æßæàÕ‰àÕ¥‰¥â√—∫â√—∫°°“√“√
 ∂“ªπ“‡ªπì √Õß ¡‡¥®Á æ√–√““™™““§§≥≥––∑∑æ’Ë æ’Ë √√––ÕÕ¥ÿ ¥ÿ ¡¡≠≠““≥≥‚‚¡¡≈≈’ μ’ μßÈ— ß·È— ·μμ«à «àπ— π—∑∑’Ë ıË’ ı∏∏π— π—«“«§“§¡¡ÚÚııÛÛÚÚ
¥”√ßμ”·Àπà߇®â“Õ“«“ «—¥ —¡¡ææ—π—π∏∏««ßß»»å,å, ‡®‡®â“ⓧ§≥≥––¿¿““§§ ÒÒÒÒ (∏(∏√√√¡¡¬¬ÿμÿμ),), °°√√¡√¡°°“√“¡√¡ÀÀ““
‡∂√ ¡“§¡ œ≈œ ∑à“π¡Õ’ “¬‰ÿ‰¥¥â â ¯¯ÚÚ ªªï ï ˆˆÚÚ ææ√√√√……““¡¡’  ’ ÿ¢ÿ¢¿¿““æ楥’ ’¬¬ß— §ß— §ß∂ß∂◊Õ◊ÕÕÕ°°∫∫‘≥≥‘ ±±∫∫“μ“μ
‡ªìπ°®‘ «μ— √ æÿ∑∏∫√…‘ ∑—  “¡““√√∂∂°°√√““∫∫ππ¡¡—  — °°““√√∑∑“à à“ππ‰‰¥¥â∑∑â °ÿ ÿ°««π— —π∑∑«Ë’ «’Ë¥— —¥  ¡— —¡ææπ— π—∏∏««ß»ß»¥å ¥åß— °ß— °≈≈à“«à“·«≈·«â≈«â

À≈«ßªÉŸ¡—πË ¢Èπ÷ ‰ªÕ¬Ÿà¿“§‡ÀÀππÕ◊ Õ◊

∑“à π‰ªπ“π∂ß÷ ÒÚ ªï

¢≥–∑’≈Ë ÿ¡“ªï æ.».ÚÚÙÙ˜˜ÚÚ ππ∑È’ ’∑È à““à ππÀÀ≈≈««ßߪªÉ¡Ÿ ÉŸ¡Ë—π—πË °°Á‰¥‰Á ¥â®®â ““°°¿¿““§§ÕÕ’ ’ ““ππ¢¢πÈ÷ ÷Èπ‰ª‰ª¿¿“§“§‡À‡Àππ◊ÕÕ◊
‡æ◊ÕË «“ß√“°∞“π§≥–∏√√¡¬ÿμμ¢¢÷ÈπÈ÷π„„ππ‡‡™™’¬’¬ßß„„ÀÀ¡¡à à μμ““¡¡§§””ÕÕ““√√““∏∏ππ““¢¢ÕÕß∑ß∑“à “àππ‡®‡®“⠧ⓧ≥ÿ ≥ÿ ææ√–√Õ–Õÿ∫ÿ∫“≈“’≈’
§≥ÿ ªŸ ¡“®“√¬å ( √‘ ‘®π⁄‚∑ ®π— ∑∑√√å)å)„„ÀÀ≉⪪‡‡ªªπì πì ‡‡®®“â “â ÕÕ““««““  ««¥— —¥‡®‡®¥¥’¬’¬Àå åÀ≈≈««ßß··≈≈«â ‰«â ¡‰¡πà àπ“π“πÀÀ≈≈ß— ®—ß“®°“°ππÈ— πÈ—
∑à“πÀ≈«ßªŸÉ¡—Ëπ°ÁÀ≈’°‡√âπÕÕ°°‰‰ªª∑∑””§§««““¡¡‡‡ææ’¬’¬√√··  ««ßßÀÀ““‚¡‚¡°°……∏∏√√√¡¡μμ““¡¡ªªÉ“‡É“¢‡¢“∑“∑—Ë«‡Ë—«™‡’¬™’¬ß„ßÀ„À¡¡à à
‡™¬’ ß√“¬ ‡ªìπ‡«≈“π“π∂÷ß ÒÚÚ ªªï ï ((ææ..»»..ÚÚÙÙ˜˜ÚÚ--ÚÚÙÙ¯¯ÚÚ))®®ß÷ ‰÷ߥ‰¥â°â°≈≈∫— ∫— §§◊ππ◊¿¿“§“§ÕÕ’  ’“π“π

„π‡«≈“‡™πà π®È’ ß÷ ‡À≈Õ◊Õ··μμ∑à ∑à “à “à ππææ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬‡å  ‡å  ““√√å Õå Õ¬¬‡Ÿà ª‡Ÿà ªπì πì ∫∫√Ÿ √Ÿææ““®®“√“¬√¬¢å ¢Õå Õ߻߻…‘ …‘¬¬∑å ∑åß—È ¡ß—È ¡«≈«≈
∑«à“...Õߧå∑à“π°Á¬à“߇¢â“ªí®©©‘¡‘¡««—¬—¬··≈≈â«â«....®®÷ß÷߉‰¥¥âæâæ√√––≈≈Ÿ°Ÿ°»»‘…‘…¬¬å∑å∑Ë’‡ªË’‡ªìπìπ¬¬ÕÕ¥¥¢¢ÿπÿπææ≈≈∑∑È—ßÀ—ÈßÀ≈≈“¬“¬√à«√¡à«¡

๑๒๓ ตามรอยธุดงควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสโี ล

กัันช่่วยสืืบสานตำำ�นานกองทััพธรรมพระกััมมััฏฐานให้้แผ่่ผายออกไปจนทั่ �วทุุกถิ่ �นแคว้้น
แดนสยามนี้้� ดัังเช่่นคณะท่่านพระอาจารย์์สิิงห์์ ขนฺฺตยาคโม ในขณะนั้�นกำำ�ลัังออกเผยแพร่่
การปฏิิบัตั ิิธรรมกััมมัฏั ฐานตามถิ่�นอีีสาน ในแถบขอนแก่น่ อย่่างได้้ผล และทั่�วถึึงทุกุ อำำ�เภอ
ดัังข้้อความในหนัังสืือ อััตตโนประวััติิพระราชนิิโรธรัังสีี ที่่�กล่่าวถึึงเรื่�องราวตอนนี้้�ว่่า

“อยู่่�ด้้วยท่่านอาจารย์์เสาร์์”
...หลังั จากนั้้น� เราเป็น็ ห่่วงคิิดถึึงครููบาจารย์์ เพราะเราหนีีจากอาจารย์ม์ าได้้ ๒ ปีี
จึึงได้้ลาท่่านไปนครพนมเพื่่อ� เยี่�ยมพระอาจารย์เ์ สาร์์
ท่่านอาจารย์เ์ สาร์ต์ ามปกติิท่่านไม่่ค่่อยเทศนา ถึึงจะเทศน์์ก็เ็ ป็น็ ธรรมสากััจฉา
ปีีนี้้�เราไปอยู่�ด้้วยก็็เป็น็ กำำ�ลัังของท่่านองค์์หนึ่ง�่ คืือ เดิิมมีีท่่านอาจารย์ท์ ุมุ อยู่�แล้้ว เราไปอยู่�
ด้้วยอีีกรููปหนึ่�ง่ จึึงเป็น็ สองรููปด้้วยกันั และเราก็็ได้้ช่่วยท่่านอบรมญาติิโยมอีีกแรงหนึ่�ง่ ปีนี ี้�้
เราได้้ขออารธานาให้้ท่่านถ่่ายรููปไว้้เป็็นที่่�ระลึึก ทีีแรกท่่านก็็ไม่่อยากถ่่าย พอเราอ้้อนวอน
อ้้างถึึงเหตุุผลความจำำ�เป็็นเพื่่�อให้้บรรดาศิิษยานุุศิิษย์์ และลููกหลานยุุคต่่อไปได้้มีีโอกาส
กราบไหว้้เคารพบููชาท่่านถึึงได้้ยอม นัับเป็็นประวััติิการณ์์ เพราะแต่่ก่่อนมาท่่านไม่่ถ่่ายรููป
เลย แต่่กระนั้้�นเรายัังเกรงท่่านจะเปลี่่�ยนใจ ต้้องรีีบให้้ข้้ามไปตามช่่างภาพมาจากฝั่ง�่ ลาว
มาถ่่ายให้้ เราดีีใจมากถ่่ายภาพท่่านได้้แล้้วได้้แจกท่่านเจ้้าคุุณธรรมเจดีีย์์ และท่่านพระครูู
สีีลสััมปััน (ภายหลัังได้้เลื่�อนเป็็นเจ้้าคุุณธรรมสารมุุนีี)ฯ...

ปีี พ.ศ. ๒๔๗๒

จวนเข้้าพรรษาท่่านอาจารย์์เสาร์์ได้้ให้้เราไปจำำ�พรรษาที่่�บ้้านนาทราย พระ
อาจารย์์ภููมีีไปจำำ�ที่่�บ้้านนาขี้้�ริ้ �นเพื่่�อฉลองศรััทธาญาติิโยมฯ...
ออกพรรษาแล้้วได้้ทราบข่่าวว่่าคณะท่่านอาจารย์ส์ ิงิ ห์์ และพระมหาปิ่่น� กลัับจาก
อุุบลไปถึึงขอนแก่่นแล้้ว เราจึึงได้้ไปลาท่่านอาจารย์์เสาร์์แล้้วออกเดิินทางไปเพื่่�อนมััสการ
ท่่านทั้้ง� สอง พอดีีในปีีนั้้�นทางราชการได้้ประกาศไม่่ให้้ประชาชนนับั ถือื ภููตผีีปีศี าจให้้พากันั
ปฏิิญาณตนถึึงพระรััตนตรัยั ทางจัังหวััดจึึงได้้ระดมคณะของท่่านอาจารย์์สิิงห์์ให้้ช่่วยปราบผีี
เมื่�อเราไปถึึงก็เ็ ลยเข้้าขบวนกัับท่่านบ้้าง

ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สโี ล ๑๒๔

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

109

∂È”‡ Õ◊ ‡¡Õ◊ ß∑à“·¢° ·¢«ß§”¡à«π

¢â“¡‚¢ßΩòíߴ⓬

∑à“πæ√–Õ“®“√¬‡å  “√å Õ¬®Ÿà ”æ√√…“∑’ Ë ”π°— «¥— ‚æπ·°â«‰¥â Ò æ√√…“ À≈ß— ÕÕ°
æ√√…“·≈â«∑à“π‰¥â¢“â ¡·¡πà ”È ‚¢ß ‰ªΩßòí ª√–‡∑»≈“« Õ—π‡ªìπ‡¡Õ◊ ß∑“à ·¢°¡àÿߺà“π‡≈¬‰ª
∂÷ß∑“ßÀ¡àŸ‡¢“∑’ˇÀÁπ ≈—∫´—∫´âÕπ μÈ—ß∑–¡÷π¢«“ßÀπâ“Õ¬àŸ Àà“ß®“°‡¡◊Õß∑à“·¢°≈÷°‡¢â“‰ª„π
¥‘π·¥πª√–‡∑»≈“«‡°◊Õ∫ Ú °‘‚≈‡¡μ√ ∑«à“∑à“π‰¡à¡’§«“¡«‘μ°°—ß«≈Õ—π„¥‡≈¬ ¥â«¬
‡Àμÿ∑’Ë∑à“π¡’§«“¡§âÿπ‡§¬°—∫¿Ÿ¡‘ª√–‡∑»·∂∫∑âÕß∂‘ËππÈ’‡ªìπÕ¬à“ߥ’ ‡§¬‰ª· «ßÀ“§«“¡
 ß∫«‘‡«°¡“·≈â«À≈“¬§√È—ß

§√ß—È π’∑È à“π‰ªªØ‘∫—μ‘∏√√¡Õ¬Ÿ∑à Ë∂’ È”∫â“π∂È” ´ßË÷ ‡√ÕË◊ ßπ’È∑“à πÀ≈«ßªŸÉ‡∑ °å ‡∑ √—ßฺ ’
‰¥°â ≈à“«‰«„â π "Õμ— μ‚πª√–«μ— ‘ æ√–√“™π‚‘ √∏√—ß ’" «“à ...

"ÕÕ°æ√√…“·≈â«∑à“πæ√–Õ“®“√¬å‡ “√剥â‡∑’ˬ«‰ªø“°‚¢ßΩòíß‚πâπ ‰ªæ—°Õ¬àŸ
∂È” â¡ªÕÉ ¬ ´Ë÷ß∂”È π’ȇ¡Õ◊Ë ∑“à πÕÕ°«‡‘ «°§√ßÈ— ·√° ∑“à π‰¥¡â “Õ¬àæŸ √âÕ¡°—∫∑“à πÕ“®“√¬¡å —Ëπ
‡ªìπ∂”È „À≠à¡À’ ≈“¬´Õ° À≈“¬∂”È μ‘¥°π— ¡’μæŸâ √–‰μ√ªÆî °Õ¬Ÿ„à πππÈ— ¥«â ¬ ·μ‰à ¡¡à À’ πß—  ◊Õ
‡√“‰¥μâ “¡∑à“π‰ª ·μ∑à “à π‰¡à‰¥Õâ ¬‡Ÿà  ¬’ ·≈â« ∑à“π‡¢â“‰ª„π∂”È ‡ Õ◊ ´÷ßË ‡¥‘π‰ªÕ°’ ‰°≈®÷ß®–∂÷ß
∑“߇¢â“‰ª‡ªìπ‡¢“«ß°μ ¡’¿Ÿ‡¢“ ≈—∫´—∫´âÕπ°—π‡ªìπ§àŸÊ ∂”È ∑’Ë∑à“πÕ¬Ÿà¡’‡ ◊Õ¡“ÕÕ°≈Ÿ°
∑“ß„μ∂â È” ‡¢“®ß÷ ‡√¬’ ° ∂”È ‡ ◊Õ

∑“ß∫π¢÷πÈ ‰ª  Ÿß√“«‡ âπÀπßË÷ ‡ªπì ∂È”¬“«‰ª∑–≈øÿ “°‚ππâ ™“«∫“â π‡¢“∫Õ°«à“
®ÿ¥‰μ‰â ªÀ¡¥ ı ‡≈à¡ ®ß÷ ∑–≈ÿÕÕ°ø“°‚ππâ ∑à“πÕ¬Ÿªà “°∂”È π’È ¡’æ√–‡≥√ Ú-Û √ªŸ ‰ª¥â«¬
¡’μ“·°à§πÀπË÷ßμ“¡‰ªªØ‘∫—μ‘∑à“π μ“·°à§ππ’È·° ÿ¡‰øπÕπÕ¬Ÿàª“°∂”È °≈“ߧ◊π«—πÀπ÷Ëß
‰¥â¬‘π‡ ’¬ß¥—ߌ◊ÕÊ ·°≈ÿ°¢÷Èπ¡“‰¡à‡ÀÁπ¡’Õ–‰√ ·° ß —¬Õ¬àŸ √ÿà߇™â“‡¥‘π‰ª¥Ÿμ√ß∑Ë’‰¥â¬‘π
‡ ’¬ßπÈ—πª√“°Ø«à“ ‡ÀÁπ√Õ¬‡ ◊Õ¡“¬◊πÕ¬Ÿàμ√ßπÈ—π ‡¢â“„®«à“¡—π®–‡¢â“‰ª„π∂È” æÕ‡ÀÁπ§π
πÕπÕ¬àŸ¡—π‡≈¬°≈—∫

∂È”π’È√“∫‡°≈’È¬ß  Õߢâ“߇ªìπ‡À¡◊ÕπÀ‘ÈßμŸâ√∂‰ø ¡’π”È ¬âÕ¬Õ¬àŸ¢â“ß„π æ√–‰ªμ—°

๑๒๕ ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

เอาน้ำ�ำ ที่�นั้�นมาฉันั ไม่ต่ ้้องกรอง สะอาดไม่ม่ ีตี ััวสัตั ว์์ พระพาเราไปจุดุ เทีียนไขหมดราวครึ่�ง
เล่่ม สบายมาก ไม่ม่ ีีอึดึ อัดั ใจ ห่่างไกลจากหมู่่�บ้้านราวหนึ่�งกิโิ ลเมตร เราอยู่่�ด้ว้ ยท่่านสองคืืน
แล้ว้ เดินิ ทางกลับั ”
ส่่วนทางสำำ�นัักวััดโพนแก้้วนี้้� ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ได้้มอบหมายให้้ท่่านพระ
อาจารย์บ์ ุุญมา มหายโส (พระครููไพโรจน์์ ปัญั ญาคุุณ) ลูกู ศิิษย์์ซึ่�งเป็็นคนถิ่�นบ้้านสามผง
ที่่�ติิดตามมาปฏิบิ ััติิพระอาจารย์์ด้้วย อยู่�เป็น็ ผู้้�ดูแู ลสำำ�นักั แทนท่า่ น จนกว่า่ ท่่านจะข้้ามโขง
กลับั มา

พ.ศ. ๒๔๗๓
บ้้านม่ว่ งสุุม แขวงคำำ�ม่ว่ น
พรรษาที่� ๔๙
พรรษานี้้�ท่า่ นพระอาจารย์์เสาร์์ใช้ช้ ีีวิิตปลีกี วิเิ วกอยู่่�ต่่างแดน คือื แดนดินิ ถิ่�น

ประเทศลาว โดยออกจากถ้ำำ��ป่า่ เขาเมืืองท่า่ แขก แขวงคำำ�ม่ว่ นแล้้ว ท่า่ นได้้เดิินธุดุ งค์ต์ ่อ่
ลงใต้้ ไปไหว้้พระธาตุุเมืืองเก่่า ณ บ้้านเมือื งเก่า่ ไม่ไ่ กลจากเมืืองท่า่ แขกนักั แล้ว้ เลยต่่อ
ไปยัังบ้า้ นม่่วงสุมุ ที่�อยู่่�ถััดไป คงเห็น็ ว่่าเป็็นที่่�สัับปายะ จึงึ ได้้หยุดุ ยั้�งอยู่่�จำำ�พรรษา ปรารภ
ความเพีียรอยู่่�ยังั หมู่่�บ้้านป่า่ ที่�สงบเงียี บแห่่งนี้�ตลอดพรรษากาล หลัังออกพรรษาแล้้ว ท่า่ น
จึงึ ข้า้ มโขงกลัับฝั่�งไทยไปยัังวััดโพนแก้้ว
อยู่่�ต่่อมาวัันหนึ่�งพระอาจารย์เ์ สาร์ไ์ ด้ป้ รารภให้้พระอาจารย์บ์ ุญุ มา มหายโส ฟังั ว่่า
ท่่านอยากตั้�งสำำ�นัักวัดั ป่า่ ที่�ธาตุพุ นม และสกลนคร ทั้้�ง ๒ แห่ง่ นี้�เป็น็ เมืืองที่่�มีปี ููชนียี สถาน
ที่่�สำำ�คัญั ยิ่�ง คืือ พระธาตุพุ นม ที่่�อำำ�เภอธาตุุพนม และพระธาตุุเชิิงชุมุ ที่่�อำำ�เภอเมือื ง
สกลนครอีีก ทั้้�งสองเมือื งนี้้�ก็เ็ พียี บพร้้อมไปด้้วยศรัทั ธาอันั แรงกล้้าของญาติโิ ยมพุทุ ธบริษิ ััท
ที่�คุ้�นเคย และเคารพเลื่�อมใสในองค์์ท่่านมาแต่่ก่่อนเป็็นอย่า่ งดีแี ล้ว้

ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล ๑๒๖

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

111

∑»‘ ‡Àπ◊Õ ∫“â π¡à«ß ÿ¡ §◊Õ æ√–∏“μÿ‡¡◊Õ߇°“à À√◊Õæ√–∏“μ»ÿ √’‚§μ√ ∑à“·¢° ·¢«ß§”¡à«π

¿‡Ÿ ¢“§«“¬ ·¢«ß‡«’¬ß®—π∑√å  .ª.ª.≈“«

๑๒๗ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

112 112
«¥— ‡°“–·°â«Õ—¡æ«—π
«¥— ‡°“–·°«â Õ—¡æ«π— Õ.∏“μæÿ π¡ ®.π§√æπ¡
Õ.∏“μæÿ π¡ ®.π§√æπ¡

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

112

«¥— ‡°“–·°«â Õ¡— æ«—π
Õ.∏“μÿæπ¡ ®.π§√æπ¡
‡¥¡‘ ‡ “ ‡¥‘¡‡ “ ´ÿ⡪√–μ«Ÿ —¥π¡’È Õ’ “°“√
´ÿ⡪√–μŸ«¥— π¡’È ’Õ“°“√
‡Õ’¬ß·≈«â ·≈–ºÿ°√Õà π¡“° ‡Õ’¬ß·≈«â ·≈–ºÿ°√àÕπ¡“°
Õ°’ ∑—ßÈ ¬ß— ‡μ¬’È ¥«â ¬ Õ’°∑ß—È ¬ß— ‡μ’¬È ¥â«¬

‡¥‘¡‡ “ ´¡ÿâ ª√–μ«Ÿ ¥— πÈ’¡’Õ“°“√ วััดเกาะแก้้วอัมั พวันั อ.ธาตุุพนม จ.นครพนม
‡Õ’¬ß·≈â« ·≈–ºÿ°√àÕπ¡“°
Õ°’ ∑—ßÈ ¬—ß‡μ’¬È ¥«â ¬

Õ¬à≈Ÿ °÷ ®“°ª“°∑“߇¢â“‰ª Õ¬Ÿ≈à ÷°®“°ª“°∑“߇¢“â ‰ª
‡°Õ◊ ∫ Ò °‘‚≈‡¡μ√ ‡°Õ◊ ∫ Ò °‘‚≈‡¡μ√
§Õ◊ «—¥ÕâÕ¡·°â«À√Õ◊
อยู่่�ลึึกเจดิาิมกเปสาากซุ้�ทมปางรเะข้ต้าูไวู ัปัดเนีก้ื้�อืมีีอบาก๑า กริเโิ อลีียเมงแตลร้ ้ว คแืือลวะััดผุอกุ้้อร«§่ม่อ§‡«Õ¥—°◊Õแ¥—น¬Õ◊ ‡Õ◊«ก‡มŸ≈à«°้°∫¥—ว้¥—÷°า““ÕกÕ®–ห–Ò âÕÕâ“··รอื°ี¡°¡°°ือกี ª«â·‚‘วâ«·ทั≈ัÕ้“°ดัÕ°�ง‡°¡—â«เ¡—¡ย«âก∑ัÀæμังÀæา“√เ«√ะต√ß«ีÕ◊้—πแ‡�Õ◊ย—π¢กด“â้้้ว‰้วªอยััมพวััน «—¥‡°“–·°â«Õ—¡æ«π—

ตามรอยธุดงควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสโี ล §‡ªÿ≥πì คุ‚¬ณุ¬“¡ย¬Õา∑ยªÿ ÕทØí ßอ∞Õง“¬อ°ยŸàู่∑√� ร—μ“àัตั ππนæ‚โ°ก√»–ศÕล≈“®“√§‡ª¬ÿ≥πì‡å  ‚¬“¬“√¡¬å Õ‰∑¥ªÿ Õâ Øí ß∞Õ“¬°Ÿà ∑√μ—“à ππæ‚°√»–Õ≈“®“√¬‡å  “√å ‰¥â
μ« ‡Õ∫®—¥ªÿ‘∫◊¥ÿμμ쫧‡∫Õ‡¥μเตอขธª∂√μ®—¥ุ่ปÿª‘¥μÿ≥ÿπรÀอุปอ่Õ็πì“μ¡—àÕ¥μน็∂√รงก¡ถ“‚¬π≈°π¿ÀัมÕั“¡—โ¬ทนััม‰√“่“ย—π∏¡“ก«åπ≈¡ª¿า่¬ัมภπ¡ม‰√“—¥ับ“¡น์∏Õ嫪ª∑า„์วอπ¡μ¬ัอÕ“—¥ ªÿπ“ุตัดªÕØ„ุปμกÿ¬งåμÕâÕπÕØíัลμอßØ็คัฏ‘∫ÿ้åâÕÕ≈Õ¡μ์อ∞ÿÕอ้√ªไ็‘∫์ทฐ—Õμ¡ÿ“ด√Õดª–่.·ม¬้า—μ∂า่æ°–.·°‘∏ส้¥แ°àŸ∂æกืน°‘∏∑—√°¡ืบ‘√∫Ÿ≈ก—ท«â¡‘√∫≈Ÿ—μ้“àâ«่√ท¢้วจŸ¿≈√่า¢πŸ¿≈π¡ Õน¡อ∑นÕ¡ท∑å§æ¡åี‚§°ดถß่°พ’ ËßË ’°่—ßึ”È—ß√”È�∑—∫เ∑ึง—∫สร” ” จ»–ำ®®ว�ำà“à“ะÕัÕ§§Õต““≈ÿคดัÿππππอßั“—≠ßÀ—≠นÀดญั§«า®§«า“¬อ“—จ¬°“å∑¥—ย°å∑ร¥ิ√่‘ßËน√√า‰Á�ß‘Ëà“มงÕÁ‰º«μ ∫‡Õ¥à“¬Õรธºผπ®¥ูâยÕ้‡—âÀŸ¥πยÿª‘∫◊¥ â‡åาÿμ์�âªÕ‡ห์ÀŸâ â μอ์ ตªเ์¡π∫◊¥ุμ∂√μìุสπน®“ุป¡πึ∫◊ุπ่÷ËßÀ∑ì·πÕ“®—¡àÕ�√าπอ‚งถË÷ß∑·¬¡åัรÕ°“π π≈‚°∂¿.´์‰ซมัพึ์¬Õ°¡¥¥â‰√่«“∂÷ßิËß÷´—π∏่ภ嫪�บิâ¡์¥âπง¡«÷ß÷Ëß“ู¥—¡์คªบ้ลู„ำμุ¬Õำ�π“ไมตุ�ØดัจÿåμÕâÕ้μุงัร้ต‘ุน∫≈สÕ¡หิÿ√ªดิว—μาÕั–.ล·ัดต∂æห°‘∏¥า°อา—า¡น‘√้∫≈Ÿ â«มอ้ร√ใ¢Ÿ¿≈ไมน¡ปÕเ∑¡åแ§ปต°ป็ß Ë’ก—ßรน็È”้∑—∫ฏว้” ะิโ®à“ิบสÕ§ยก“ÿืัูππืบมัตูลß—≠Àิ§«ิ “¬—°å∑¥√ßË‘ Á‰à“Õº¥πâÕ‡ŸâÀ â ª¡π∫◊ ìπ®Ë÷ß∑·π‚¬Õ°∂´¡¥â«÷ßËß÷

 ◊∫μÕà °π— ¡“μ≈Õ¥

๑๒๘

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

113

 ‘¡À√Õ◊ Õÿ‚∫ ∂ «—¥ÕâÕ¡·°«â À√◊Õ«¥— ‡°“–·°«â Õ¡— æ«π— Õ.∏“μÿæπ¡ ®.π§√æπ¡

¥â“πÀπâ“ ¥“â πÀ≈—ß

¥“â π¢â“ß

๑๒๙ ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล

พ.ศ. ๒๔๗๓
วัดั อ้้อมแก้ว้
ที่่�อำ�ำ เภอธาตุุพนม
ต่่อมาท่่านได้้ไปที่่�อำำ�เภอธาตุุพนม หลัังจากท่่านได้้นมััสการพระธาตุุพนมแล้้ว

ท่่านได้้ไปปัักกลดพัักอยู่ �ที่ �วััดป่่าดอนอ้้อมแก้้ว ซึ่่�งตั้ �งอยู่่�ห่่างไปทางด้้านทิิศใต้้ขององค์์พระ
ธาตุพุ นม
ที่่�ดิินผืนื นี้้�มีีลักั ษณะคล้้ายเกาะ เพราะมีนี ้ำำ��อยู่่�ล้้อมรอบ ด้้านทิิศตะวันั ตกมีนี ้ำำ��จาก
ลำำ�ห้้วยแคนไหลผ่่านไปลงลำ�ำ น้ำำ��ก่ำำ�ซึ่�งไหลไปลงแม่่น้ำ�ำ �โขงอีีกทีีที่�ปากก่ำ�ำ �ไม่ไ่ กลกันั นักั
ที่่�นี่่�มีีชาวบ้า้ นย่่านตลาดธาตุพุ นมทั้�งหลาย มีโี ยมทองอยู่�เป็็นต้น้ พร้อ้ มโยมแก้้ว
เจ้้าของที่่�ดิิน ร่ว่ มแรงร่ว่ มใจกัันถากถางป่่าหนามคอม และกอไผ่่หนาม จััดสร้า้ งเสนาสนะ
พร้้อมทั้�งอุปุ ถััมภ์ ์ อุุปััฏฐากให้้คณะของท่า่ นได้้อยู่่�พำ�ำ นัักจำ�ำ พรรษา แล้ว้ ตั้�งชื่�อว่่า วัดั อ้อ้ มแก้้ว
เพื่�อเป็น็ เกีียรติแิ ก่โ่ ยมแก้้ว เจ้้าของที่่� ในปลายปีี พ.ศ. ๒๔๗๓ ซึ่่�งก็ค็ ืือ วััดเกาะแก้ว้ อัมั พวันั
ในปัจั จุุบัันนี้�เอง

พ.ศ. ๒๔๗๔ - ๒๔๗๖
พรรษาที่� ๕๐ - ๕๒

ไหว้พ้ ระธาตุุพนม ชมวััตถุุโบราณ มันั แกวรสหวาน สำ�ำ ราญชายโขง จรรโลงวัฒั นธรรม

ณ วัดั อ้อ้ มแก้้ว ธาตุพุ นมนี้้� พระอาจารย์์เสาร์์ได้้อยู่่�พำำ�นัักจำำ�พรรษา เผยแพร่่
ปฏิปิ ทาพระธุดุ งค์์กัมั มััฏฐาน และโปรดญาติโิ ยมชาวเมืืองพนม เป็น็ เวลานานถึงึ ราว ๓
พรรษา ท่่านได้้เป็น็ ผู้้�นำ�ำ ในการก่่อสร้้างวััดอ้อ้ มแก้ว้ นี้้� ตอนนั้�นพอข้้ามห้ว้ ยออกมาทางด้้าน
หน้้าวััด ก็ต็ ้้องเดิินลัดั เลาะผ่า่ นป่่า และคันั นาชาวบ้า้ น เวลาถึึงฤดููฝนมีีน้ำ�ำ �เจิ่�งนองการสัญั จร
ไปมาเต็็มไปด้้วยความลำำ�บาก ทั้้�งพระที่�ออกไปบิิณฑบาต และฆราวาส ญาติโิ ยมที่�จะเข้า้ ไป
ทำ�ำ บุญุ ถวายภััตตาหาร และฟังั ธรรม

ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล ๑๓๐

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

115

·≈â««—πÀπË÷ß ∑à“πæ√–Õ“®“√¬å‰¥â„Àâ≈Ÿ°»‘…¬å ‡μ√’¬¡∑Ë’∑“ß®—¥πÈ”∑à“‰«â√—∫·¢°
 ”§≠— ‚¥¬∑Ë’‰¡¡à ’„§√√Ÿâ≈à«ßÀπ“â ¡“°Õà π À≈ß— ®“°πÈ—π°Áª√“°Ø«“à ¡∑’ à“πæàÕ‡¡◊ÕßΩ“É Àπ∑“ß
∑Ë’«‘∫“°π—Èπ‡¢â“‰ª°√“∫‡¬Ë’¬¡π¡— °“√∑à“πæ√–Õ“®“√¬å‡ “√å∂÷ß∑’Ë»“≈“«—¥ ∑à“πæ√–
Õ“®“√¬å‰¥âª√“√¿∂÷ߧ«“¡≈”∫“°¢Õßæ√–‡≥√„π°“√ÕÕ°∫‘≥±∫“μ ∑à“πæàÕ‡¡◊Õ߉¥â
μ√–Àπ—°¥’·≈â«μÕπ¢“‡¢â“¡“ ®÷ß Ë—ß„Àâª√—∫ª√ÿß∂ππ‡¢â“‰ª®π∂÷ß«—¥‰¥â –¥«°¢È÷π ªí®®ÿ∫—ππ’È
‡ªìπ∂ππ§Õπ°√’μ∑—Èß “¬·≈«â

∑à“πæ√–Õ“®“√¬å‰¥âÕÕ°∫‘≥±∫“삪√¥™“«æπ¡‰ªÕ¬à“ß∑Ë—«∂÷ß∑ÿ°§ÿâ¡∫â“𠇪ìπ
¿“æ∑Ë’¬—ßμ‘¥μ√÷ßÕ¬Ÿà„𧫓¡∑√ß®”¢ÕߺŸâ‡≤à“ºâŸ·°à‰∑æπ¡ (™“«∏“μÿæπ¡) ¡“®π∫—¥π’È
‰∑æπ¡ (§”‡√’¬°™◊ËÕ‚¥¬√«¡∂÷ß™“«∫â“π∏“μÿæπ¡) ∑—ÈßÀ≈“¬ μà“߇§“√æ√—°·≈–‡≈Ë◊Õ¡„ 
„πÕߧ∑å “à π¡“° ‚¥¬‡Õ¬à ¢“ππ“¡∂÷ß∑“à π«à“ "≠“∑à“π‡ “√"å

√–¬–‡«≈“™à«ßπÈ’ ≈Ÿ°»‘…¬å¢Õß∑à“π°Á·¬°¬â“¬°—πæ”π—°ªØ‘∫—μ‘∏√√¡Õ¬àŸ∑Ë—«‰ª ∑È—ß
„π®—ßÀ«—¥π§√æπ¡  °≈π§√ Õÿ∫≈√“™∏“π’ ·≈–„°≈⇧’¬ß ‚¥¬¡’¢à“«§√“«μ‘¥μàÕ∂÷ß°—π
¡‘‰¥â¢“¥ ·≈–À“‚Õ°“ º≈—¥‡ª≈Ë’¬π°—π¡“‡¬Ë’¬¡§“√«–Õߧå∑à“πÕ¬àŸ‡ ¡Õμ“¡∏√√¡‡π’¬¡
∑”„À«â ¥— ÕâÕ¡·°â«‡ªπì ∑’√Ë â®Ÿ °— §âπÿ ‡§¬¢Õßæ√–‡∂√“®“√¬å„π√àÿπμÕà ®“°πÈ—π¡“μ—ßÈ ·μà∫—¥πÈπ—

¢Õ°≈à“«∂÷߇√◊ÕË ß√“«„πªï æ.».ÚÙ˜ı ∑ˇ’ °’¬Ë «¢Õâ ß°—πæÕ ß— ‡¢ª

«¥— ª“É  “≈«π—

∂ß÷ «π— ∑’Ë ˆ 情¿“§¡ ÚÙ˜ı æ√–‡∑懡∏’ ( ¡‡¥®Á æ√–¡À“«√’ «ß»å Õ«â π μ ‘ ‚⁄  )
‡®â“§≥–¡≥±≈π§√√“™ ’¡“„π¢≥–πÈ—π ‰¥â¡’∫—≠™“„Àâæ√–°—¡¡—Ø∞“π„π®—ßÀ«—¥¢Õπ·°àπ
‡¥‘π∑“߉ª√«¡°—π∑’Ë®—ßÀ«—¥π§√√“™ ’¡“ ‡æË◊Õ‡º¬·æ√àÕ∫√¡‡∑»π“ —Ëß Õπª√–™“™π
√«à ¡°∫— ¢“â √“™°“√ ¢≥–ππÈ— æ√–Õ“®“√¬ å ß‘ Àå ¢πμ⁄ ¬“§‚¡ º‡Ÿâ ªπì  ∑— ∏«‘ À‘ “√°‘ ¢Õß∑“à π °”≈ß—
π”æ“À¡àŸ§≥–ÕÕ°‡º¬·æ√à∏√√¡ªØ‘∫—μ‘Õ¬Ÿà„π≈–·«°π—Èπ ®÷߉¥âæ“À¡Ÿà§≥–‡¥‘π∑“߉ª‡¡◊Õß
‚§√“™ π§√√“™ ’¡“ ª√–°Õ∫°∫— æ≈μ√À’ ≈«ß™“≠𬑠¡‡¢μ ‰¥â¡»’ √∑— ∏“∂«“¬∑¥Ë’ π‘ À≈—ß
 ∂“π’√∂‰ø ®”π«π∂÷ß ¯ ‰√à‡»… „Àâ √â“߇ªìπ«—¥ æ√–Õ“®“√¬å ‘ßÀå®÷߉¥â®—¥ √â“ß
«¥— ª“É  “≈«π— ¢πÈ÷ ¡“‡æÕ◊Ë ‡ªπì ®¥ÿ »πŸ ¬°å ≈“ß„π°“√Õ∫√¡‡º¬·æ√°à ¡— ¡Ø— ∞“π®ß— À«¥— π§√√“™ ¡’ “

๑๓๑ ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

รััฐธรรมนูญู ฉบัับแรก

พระบาทสมเด็็จพระปกเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว รััชกาลที่่� ๗ พระราชทานรััฐธรรมนููญ

แห่่งพระราชอาณาจัักรสยามฉบัับแรก เมื่�อวัันที่่� ๑๐ ธัันวาคม ๒๔๗๕
จนถึึงวัันที่่� ๒ มีีนาคม ๒๔๗๗ ขณะประทัับที่�ประเทศอัังกฤษ เพื่�อรัักษา
พระเนตรได้้ทรงประกาศสละราชสมบััติิพร้้อมกัับสละพระราชสิิทธิ์ �ในการแต่่งตั้ �งผู้้�สืืบ
ราชสัันตติิวงศ์์ และพระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััวอานัันทมหิิดล ได้้รัับการกราบบัังคมทููล
อััญเชิิญเสด็็จขึ้�นครองราชย์์ เมื่�อวัันที่่� ๒ มีีนาคม ศกนั้�นเอง

พ.ศ. ๒๔๗๗
พรรษาที่� ๕๓

ในปีพี รรษานี้�ไม่่มีีหลักั ฐานใดให้้บ่ง่ บอกว่่าท่า่ นพระอาจารย์์ใหญ่่ “ญาท่า่ นเสาร์์”
ได้อ้ ยู่่�พำำ�นักั จำำ�พรรษา ณ ที่่�ใด แต่่ช่ว่ งหลังั จากออกพรรษาแล้ว้ ท่่านคงจะไป - มาอยู่�ระหว่่าง
ธาตุพุ นม - สกลนคร - นครพนม เพราะวััดป่่าสุุทธาวาสทางสกลนครนั้�นมีีหลัักฐานว่่า
ได้้สร้้างกุุฏิพิ ระแล้้วตั้�งแต่่ พ.ศ. ๒๔๗๓ - ๒๔๗๕ (มีปี ้้ายติดิ ไว้ท้ ี่่�กุฏุ ิิ พ.ศ. ๒๔๗๕) โดยกุฏุ ิิ
ชั่�วคราวที่�ปลูกู สร้้างในปลายปีี พ.ศ. ๒๔๗๓ นั้้�นมีีลักั ษณะ “กว้้าง ๒.๕ - ๓ เมตร ใต้้ถุุนสููง
๑ เมตร มีีชานด้้านหน้้า และพื้้�นปููด้้วยไม้้ยาง หลัังคามุงุ ด้้วยจาก ฝากั้�นด้้วยไม้้ไผ่่ขััดแตะ
ค่่าก่่อสร้้างจำำ�ไม่่แน่่ชััด แต่่เข้้าใจ
ว่่าประมาณหลังั ละ ๒๕ บาท กุุฏิิ
ที่�กล่า่ วนั้�นคงได้ใ้ ช้้ชั่�วคราวจริิง ๆ
คืือ เพียี ง ๕-๖ ปีี ก็ห็ มดอายุ”ุ จาก
หนังั สือื เรื่�อง “ตอนหนึ่�งจากความ
ทรงจำำ�เรื่�องวััดสุุทธาวาส สกลนคร” ของท่า่ นศาสตราจารย์น์ ายแพทย์ฝ์ น แสงสิงิ แก้้ว ที่่�
เขียี นในหนังั สือื สุุทธาวาส ที่่�ระลึึกในงานทอดกฐิินวััดป่่าสุทุ ธาวาส วันั ที่่� ๑๑ พฤศจิิกายน
๒๕๓๕

ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล ๑๓๒

ææ√√–Õ–Õ““®®““√√¬¬‡å  ‡å  ““√√å å

111177

ææ..»»..ÚÚÙÙ˜˜¯¯

»»‘…‘…¬¬Õå åÕªÿ ªÿ Øí Øí ∞∞““°°√√πÿà πÿà   ÿ¥¥ÿ ∑∑â“⓬¬
ææ√√√√……““∑∑’Ë Ë’ııÙÙ

ªªπï ïπ’È∑’∑È à““à ππ°°≈≈—∫∫— ¡¡““ææ—°—°∑∑’ªË ’˪“É “É ¥¥ßß∫∫““°°((««—¥—¥ªª“É “É   ∑ÿ ÿ∑∏∏““««““  ))‡‡¡¡Õ◊ Õ◊ ßß  °°≈≈ππ§§√√ÕÕ°’ ’°

¢¢ÕÕ°°≈≈à“à“««∂∂÷ß÷ß√√““¬¬≈≈––‡‡ÕÕ’¬’¬¥¥‡‡√√◊ËÕ◊ËÕßß»»‘…‘…¬¬åÕåÕÿªÿªíØíØ∞∞““°° ´´÷ËßË÷ß™™à«à«ßß°°àÕàÕππÀÀππâ“â“ππÈ’π’Èπ—ÈπÈ—πªª√√““°°ØØ««à“à“»»‘…‘…¬¬å å
ÕÕÿªÿªíØØí ∞∞““°°‡‡¥¥¡‘ ¡‘ §§Õ◊ Õ◊ ææ√√––¿¿‘°‘°……ÿÕÕÿ ¬ÿ ÿ¬®®““°°∫∫â““â ππÀÀππÕÕßߥ¥π‘ ‘π¥¥””ÕÕ..««““√√™‘ ‘™¿¿¡Ÿ ¡Ÿ ‘ ‘®®..  °°≈≈ππ§§√√((¥¥Ÿ„„Ÿππ··ººππ∑∑’Ë ’Ë
∫∫â“â“ππÀÀππÕÕßß≈≈““¥¥)) ´´÷ËßË÷ß¡¡’‡’‡ÀÀμμÿ„ÿ„ÀÀâμâμâÕâÕßß°°√√““∫∫≈≈““‰‰ªª‡‡¬¬’ˬ˒¬¡¡∫∫â“â“ππ‡‡ææË◊ÕË◊Õ¥¥Ÿ·Ÿ·≈≈√√—°—°……““¡¡““√√¥¥““ ´´÷ËßË÷߉‰¥¥â¢â¢à“à“««¡¡““
««“à “à ªª«É «É ¬¬ÀÀππ°— °— ÕÕ¬¬∑àŸ ∑Ÿà ∫’Ë ∫’Ë “â “â ππÀÀππÕÕßߥ¥π‘ π‘ ¥¥””ÀÀ“à “à ßß®®““°°μμ«— «— ‡‡¡¡Õ◊ Õ◊ ßß  °°≈≈ππ§§√√‰‰ªª∑∑““ßß∑∑»‘ »‘ μμ––««π— π— μμ°°√√““««ˆˆ°°¡¡..
¢¢âÕÕâ §§««““¡¡μμÕÕππππÈæ’ ’Èæ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬‚å ‚å™™μμ‘ ‘ ÕÕ““¿¿§§‚⁄ ‚⁄§§ ∫∫—ππ— ∑∑°÷ ÷°««à““à ""ææ√√––ÕÕÿ¬¬ÿ ‰‰¥¥â√√â ∫— —∫®®¥¥ÀÀ¡¡““¬¬««“à “à ‚‚¬¬¡¡¡¡““√√¥¥““
∂∂ß÷ ÷ß··°°à°°à √√√√¡¡°°àÕÕà ππ∑∑˧’ ’§Ë ≥≥––®®––‡‡¥¥π‘ π‘ ∏∏ÿ¥¥ÿ ßߧ§å‰‰åªª®®““°°  °°≈≈ππ§§√√‡‡ææ’¬’¬ßß««π— π— ‡‡¥¥¬’ ¬’ ««""

¢¢≥≥––πππÈ— πÈ— ‡‡ªªìππì ‡‡««≈≈““ªª√√––®®««∫∫‡‡ÀÀ¡¡““––°°—∫—∫∑∑“à “à ππææ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬°å å°ÕÕßß««—¥—¥ªª√√––™™““π𑬬‘ ¡¡∫∫â““â ππ
‚‚ææππ∑∑π— —π ÕÕ..§§””‡‡¢¢◊ËÕ◊ÕË ππ··°°â«â« ®®..ÕÕÿ∫ÿ∫≈≈√√““™™∏∏““ππ’ ’ ((ªª®í ®í ®®∫ÿ ÿ∫—π—π¢¢πÈ÷ ÷πÈ °°∫— ∫— ®®..¬¬‚‚  ∏∏√√)) ´´÷ßË Ë÷߇‡ªªìπìπ»»‘…‘…¬¬å¢å¢ÕÕßß∑∑à“à“ππ
ææ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬å 奥’ ’ ©©ππ‚⁄ ‚⁄ππ««¥— ¥— ªª“É “É   πÿ πÿ ∑∑√√““√√““¡¡∫∫“â “â ππ°°¥ÿ ¥ÿ ··ÀÀà à ÕÕ..‡‡≈≈ß‘ ß‘ ππ°°∑∑““ ®®..ÕÕ∫ÿ ∫ÿ ≈≈√√““™™∏∏““ππ’ ’((ªª®í ®í ®®∫ÿ ∫ÿ π— π—
¢¢π÷È πÈ÷ °°∫— ∫— ®®..¬¬‚‚  ∏∏√√))‰‰¥¥πâ πâ ””»»…‘ …‘ ¬¬∑å ∑å ∫’Ë ∫Ë’ ««™™‰‰¥¥â Úâ Úææ√√√√……““§§Õ◊ Õ◊ ææ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬∫å ∫å «— «— ææ““ªªêê≠⁄ ≠⁄ ““¿¿““‚‚  ((ææ√√––§§√√Ÿ Ÿ
ªªí≠í≠≠≠““««‘ ‘ ÿ∑ÿ∑∏∏Ï‘)‘Ï) ««—¥—¥ªªÉ“É“ææ√√––  ∂∂‘μ‘쬬å å ÕÕ..»»√√’‡’‡™™’¬’¬ßß„„ÀÀ¡¡à à ®®..ÀÀππÕÕßߧ§““¬¬ ‰‰ªª∂∂««““¬¬μμ—«—«‡‡ªªìπìπ»»‘…‘…¬¬å å
ÕÕÿªÿªíØíØ∞∞““°°∑∑””ÀÀππâ“â“∑∑Ë’·’Ë·∑∑ππææ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬åÕåÕÿ¬ÿ¬ μμÈ—ßÈ—ß··μμà∫à∫—¥—¥ππÈ—πÈ—π‡‡ªªπì ìπμμâπâπ¡¡““ ¥¥—ß—ß¡¡’‡’‡√√Ë◊Õ◊ËÕßß√√““««°°≈≈à“à“««∂∂÷ß÷ß„„ππ
ÀÀππ—ß—ß  ◊Õ◊Õªª√√––««—μ—μ‘æ‘æ√√––ÕÕ““®®““√√¬¬å∫å∫—«—«ææ““ ªªêê⁄≠⁄≠““¿¿““‚‚   ««à“à“.... ""ææÕÕÕÕÕÕ°°ææ√√√√……““··≈≈â«â«¡¡’‡’‡ææË◊ÕË◊Õππ™™««ππ
‰‰ªªªªØØ‘∫‘∫—μ—μ‘°‘°√√√√¡¡∞∞““ππ∑∑Ë’«Ë’«—¥—¥ªªÉ“É“∫∫â“â“ππ‚‚ææππ∑∑—π—π ææ√√––∑∑’ˉ’ˉªª¥¥â«â«¬¬°°—π—π‰‰¥¥â¢â¢ÕÕ∑∑””∑∑—×ÃÀÀ‘°‘°√√√√¡¡≠≠—μ—μμ쑇‘‡ªªìπìπ
ææ√√––∏∏√√√√¡¡¬¬ÿμÿμÀÀ¡¡¥¥ ¬¬—ߗ߇‡ÀÀ≈≈◊Õ◊Õ··μμàæàæ√√––¿¿‘°‘°……ÿ∫ÿ∫—«—«ææ““ ∑∑’ˬ˒¬—ߗ߉‰¡¡àæàæ√√âÕâÕ¡¡∑∑Ë’®Ë’®––≠≠—μ—μμ쑇‘‡ªªìπìπææ√√––∏∏√√√√¡¡¬¬ÿμÿμ
‡‡ÀÀ¡¡◊Õ◊Õππ‡‡™™àπàπ‡‡§§¬¬ ‡‡ππË◊Õ◊ËÕßß®®““°°¬¬—ߗ߉‰¡¡à‰à‰¥¥â∫â∫ÕÕ°°≈≈““ææ√√––ÕÕÿªÿªí™í™¨¨““¬¬å å „„ππªªïπïπ—Èπ—Èπ∑∑à“à“ππ‰‰¥¥âªâªØØ‘∫‘∫—μ—μ‘°‘°√√√√¡¡∞∞““ππ
ÕÕ¬¬Ÿà«Ÿà«—¥—¥ªªÉ“É“∫∫â“â“ππ‚‚ππππ∑∑—π—π °°—∫—∫∑∑à“à“ππææ√√––ÕÕ““®®““¬¬å°å°ÕÕßß ΩΩñ°ñ°ÀÀ—¥—¥ππË—ß—Ëß  ¡¡““∏∏‘ ‘ ‡‡¥¥‘π‘π®®ßß°°√√¡¡∫∫””‡‡ææÁ≠Á≠
‡‡ææ’¬’¬√√„„ππÕÕ‘√‘√‘¬‘¬““∫∫∑∑μμà“à“ßßÊÊ √√⟠Ÿâ ÷°÷°««à“à“®®‘μ‘μ„„®®  ßß∫∫√√à¡à¡‡‡¬¬ÁπÁπ¢¢È÷πÈ÷π‚‚¥¥¬¬≈≈””¥¥—∫—∫μμ—ÈßÈ—ß··μμàπàπ—ÈπÈ—π μμàÕàÕ¡¡““∑∑à“à“ππ°°Á‡Á‡≈≈¬¬
‡‡≈≈°‘ ‘°‡‡√√¬’ ¬’ ππªª√√‘¬¬‘ μ— μ— ‘ ‘¡¡àßÿ àßÿ ÀÀππâ““â ··μμà¥à¥â““â ππªªØØ∫‘ ‘∫μ— —μ‘°‘°√√√√¡¡∞∞““ππ‡‡ææ’¬’¬ßßÕÕ¬¬à“à“ß߇‡¥¥’¬¬’ ««

๑๓๓ ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล

ด้้วยเหตุุที่่�มีีจิิตใจมุ่�งมั่�นในการปฏิิบัตั ิกิ รรมฐาน พระภิิกษุบุ ัวั พา จึงึ ออกเดิินทาง
ไปวัดั สีีฐาน อ.มหาชนะชัยั เพื่�อฝึกึ อบรมกรรมฐานให้้ได้ผ้ ล และแสวงหาครูบู าอาจารย์์ที่�
มีคี วามชำ�ำ นาญในการสอนกรรมฐาน ในช่่วงนั้�นชื่�อเสีียง และปฏิปิ ทาของพระอาจารย์์เสาร์์
กนฺฺตสีีโล และหลวงปู่�มั่�น ภูรู ิทิ ตฺฺโต กำ�ำ ลัังเลื่�องลืือ และเป็็นที่�รู้�จักกันั ทั่�วไป พระภิกิ ษุุบัวั พา
ก็อ็ ยากจะพบเห็็น เพื่�อจะได้ฝ้ ากตัวั เป็็นลููกศิิษย์ ์ จึึงได้้ชัักชวนเพื่�อนสหธรรมิกิ เดินิ ทางไปยังั
จังั หวััดสกลนคร
การเดินิ ทางในสมััยนั้�นลำำ�บากมากเพราะไม่่มีถี นน ไม่่มีีรถยนต์ ์ ต้้องเดินิ ทางเท้า้
ไปตามทางเกวีียน ผ่า่ นป่่าดงดิบิ หนาทึบึ ข้า้ มภููเขาหลายลูกู คณะของพระภิิกษุบุ ััวพา
จึึงออกเดิินทางจากอำำ�เภอมหาชนะชัยั ไปจัังหวััดสกลนคร ในขณะเดียี วกัันก็็มีีคณะพระ
ภิิกษุสุ ามเณรจะเดินิ ทางไปอำำ�เภอบััวขาว จังั หวััดกาฬสินิ ธ์ุ� และจะต่่อไปยัังสกลนคร พระ
ภิกิ ษุุบัวั พาจึึงขอเดิินทางร่่วมไปด้้วย เมื่�อไปถึงึ สกลนครแล้ว้ ก็็ได้เ้ ข้้าไปกราบนมััสการ
พระอาจารย์เ์ สาร์์ กนฺตฺ สีีโล ที่�วัดั ป่่าสุทุ ธาวาส ขอฝากตััวเป็น็ สานุศุ ิิษย์ข์ องท่า่ น เมื่�อฝึกึ
ปฏิบิ ัตั ิิกรรมฐานไปได้ร้ ะยะหนึ่�ง จิติ ใจของท่่านรู้้�สึกสงบเยือื กเย็น็ อย่า่ งที่�ไม่เ่ คยเป็็นมาก่่อน
ท่่านจึึงตกลงใจว่า่ สมควรที่�จะขอทำำ�ทัฬั หิกิ รรมญัตั ติิเป็น็ พระธรรมยุุตได้้แล้้ว
ดังั นั้�นพระอาจารย์เ์ สาร์์จึงึ สั่�งการให้้จััดเตรียี มบริิขารใหม่่ เมื่�อทุุกอย่่างพร้อ้ มแล้ว้
ท่่านจึงึ สั่�งให้พ้ ระภิิกษุุ ๒ รูปู นำ�ำ คณะของพระภิกิ ษุบุ ััวพา เดินิ ทางไปขอทำ�ำ ทััฬหิกิ รรมที่�
จังั หวััดนครพนม พิธิ ีีการญััตติิเป็็นพระธรรมยุุตครั้�งนี้้�มีีขึ้้�นเมื่่อ� วัันที่่� ๔ กรกฏาคม ๒๔๗๘
ณ พััทธสีมี า วััดศรีีเทพประดิิษฐาราม โดยมีีพระครููสารภาณมุนุ ีี (เจ้า้ คุณุ ปู่่�จัันทร์์ เขมิิโย)
เป็น็ พระอุุปััชฌาย์์ พระมหาพรหมา โชติิโก (พระราชสุทุ ธาจารย์)์ เป็น็ พระกรรมวาจาจารย์์
ต่อ่ จากนั้�นพระภิิกษุุบััวพา และคณะจึึงได้เ้ ดินิ ทางกลัับไปยัังสกลนครอยู่�ปฏิบิ ัตั ิกิ รรมฐาน
กับั พระอาจารย์์เสาร์์เรื่�อยมา
นับั ว่า่ พระภิกิ ษุุบัวั พา ได้้ครููบาอาจารย์์ที่่�ชำำ�นาญในพระกรรมฐาน เป็็นผู้�แนะนำ�ำ
พร่ำำ��สอน สมความมุ่�งหวัังที่่�ท่่านตั้�งใจไว้้ตั้�งแต่่แรก ท่่านได้้ตั้�งใจปฏิบิ ััติิกรรมฐานอย่า่ งเต็็มที่�
และในขณะเดียี วกัันก็ไ็ ด้้ทำ�ำ หน้้าที่่�อุปุ ัฏั ฐากรัับใช้้พระอาจารย์เ์ สาร์์เรื่�อยมา จนถึึงกาลสุุดท้้าย
ของพระอาจารย์์เสาร์์ จึึงถืือได้้ว่่าท่่านเป็็น “ศิิษย์์อุปุ ััฏฐากรุ่่�นสุดุ ท้้าย”

ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล ๑๓๔

119

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

119

æ√–§√Ÿªí≠≠“« ‘ ÿ∑∏‘Ï
(À≈«ßª∫ŸÉ —«æ“ ªê≠⁄ “¿“‚ )

æ√–§√ªŸ ≠í ≠“«‘ ÿ∑∏Ï‘
(À≈«ßª∫ÉŸ «— æ“ ªê≠⁄ “¿“‚  ))

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

119

æ√–§√Ÿªí≠≠“«‘ ÿ∑∏‘Ï π“(¡À‡¥≈‘¡«æ™ß√Ë◊Õª–∫ŸÉ§∫—«√—«æªŸæ“≠í“ ª≠ê“扫≠⁄ ¥‘ √√â“–ÿ∑∫— Õ¿∏≠ÿª“‘Ï ‚í™μ—  ¨μ)‡‘“ª¬πì å ∏·√≈√–¡¡¬æ’ μÿ √–¡¡æ’ À√“–æ§√√ÀŸ “¡√“¿“‚™≥μ¡‘‚°ÿπ’ ‡ªπì
‡ªìπ
· ß ’

·πÕ‡· °”“ ß‘¥‡¬ß ¿À‡ ’Õ¡’¬¡æË◊Õ“æÀ¥«√√—–π“–§™π∑§√π“√’Ë Ÿª–ߟªÛ™∑í≠í≠Ò—¬Õ≠≠ßμ“ ®“«ÿ≈“—ß«‘ À‘“ ÿ∑·§ÿ«∑ ∏—¥¡∏‘Ï߬ϑ  π‚Ú ’ “ÙÕ∏¡ı“√‡™¥Ù’懑¡ª∑™∫ìπË◊Õ”â“∫ππÿμ“∫∫√—«÷ߢ‡æª·Õ“ìπ°ß æ√–°√√¡«“®“®“√¬å ≥ æ—∑∏ ’¡“ «—¥»√’‡∑æ
‡∫°‡°ÿμ‘¥‘¥√‡§‡¡¡πË◊ÕË◊·Õ«√«—π°—π∑∑’Ë Ë’ ÛÛÒÒ μμÿ≈ÿ≈““§§¡¡ ÚÙıÙ ∫â“π∫÷ß·° æ檉ªææμ¥√√√√√√â√.–––’∑∫–—»–¥Õ°¥√’Ëæ≠…‘ÿª.√“‘…Ú√∞í™√μ—™∞–“¡¨ı“μ¡¨∑쓧√√«‡‘√“Ò«“‡‘“ª√““ª““¬π¡“Ÿª¬¡πì˘®¡ìπå® åí≠∏“·Õ∏“·Õ¡√Õ®≈≠”√®≈”√≥”“‡–√“‡–¡¿“‡¡√¡¿¡√»¿«¬‰Õ¬’æ¬Õ¬—æ’°‘ Õ¥μÿ‡å ÿμ√‡å¡ÿ¥∑‡â√¡√≥–¡¡Õ◊≥–‘χ—¡∏¡◊Õ∫ªÕ◊¡æ’ß‘Ïæ’ÀßæìßπÀ√æ·®“√斮擮√ß—≈—æ∑–§ß——æ∑Àß—§√––À∏√√À‰–«∏√√¡À Ÿ ¥«§¥—ÀŸ « “¡À’—¥¡â√¥—√π“¡’¡√—∫“π“Ÿ √“π§¿““¿§¿—≠°§√“‚™«√““æ‚≥√√≠™«μæ—¥√≥æÿπ≥μ—¡¥°‘‚»“π¡¡°π‚‘ÿπ»‘®∫√“¡°πÿ¡„’√’‡—μ∏‡π‡∑’ªª’‡‡‡√‘∑°§ªªæπìπ왓ÿæππìì≥—Èπ√
π∫ÕæπÕπÕ∫”“μÿ∫ÿ°‘.”“μÿ‡¬»√“¿≈‡¬√À§¿¬.√ÀÕ§Úπ¬Õ“π¡≥¬Ù·™“¡·“À¥√∏˜À¥«√°““°¥—“π™ıπ™∫ππ’“π¡“â“–‰ßπ–æ’ߥ™∑™∑°â√Õ—¬Õ—¬Õ–¥ÿÿªßÕß° ®  ®“ßÿ“—ß¡®“—ßÀÕÀ“∫·”«√·«∑ ‡¬—¥ —¥¿‡¡ß嬪߬ՠ Õà‚ìπ§ ’ πæ”Õ∏‡‡ª√“√¢–™πìÕ◊Ë ¿’æ‡π檑°∑·√ìπ…°–”∫ÕÿΩπ«â ªÿÿμÉ““®¬™í√ß— ¨¢¡‡ÀªÕÀ«“ìπߥ—¬“å æÕ.∫»√. Ú¡ ı ıË— ßÒÒ ˘˘Õ π   “‰‰¥π¥â ÿ√»â √— ∫‘ —…∫æ¬æå√„√π––¡°¡“ÀÀ≈““μ°°à Õ√√ÿ¡≥ÿ ≥“““∏®∏‘ §‘π§ÿ ≥ÿ∂≥÷ ß
æÕæ.¬».„àŸ».πÚ.ÚΩÙ“ÉÙ˜¬˜¡ııÀ“‰π‰¥¥°‘âÕâÕ“ÿªÿª¬ ‰ ¥¡¡â∫∫Ù∑∑‡‡ªªªìïπμæàÕ√¡–¿“ ‘°æ….ÿΩ».É“Ú¬Ù¡˜À¯“ ææ√.–»√.Ú“™ı∑∑Û““ıππ  ‡¡ª¡≥ìπ≥ª»»ï∑—°—°∑Ë’¥¥Ï‘‡“à Ï‘‡ªπªìπ¡ìπæ√æ≥√√–¿–§§“√√柠Ÿ —≠—≠ ≠√‘ ≠√‘“«“∫¡∫—μÕ—μ√“√™¬™—Èπ‰ÿÈ—π¥â
ππ°‘ °‘ ““¬¬≥≥««¥— ¥— ∫∫“â “â ππ°°¥ÿ ¥ÿ °°ßÿ ßÿ ÕÕ””‡‡¿¿ÕÕ§”‡¢Õ◊Ë π·°«â ®ß— À«¥— μ¯√Ò’∑’Ëæª√ï –ˆ§§Ò√√ŸªŸªæí≠í≠√≠√≠…“““««‘ ‘ ÿ∑ÿ∑∏∏Ï‘ Ï‘ ··≈≈––‰‰¥¥â√â√—∫—∫¿¿““√√°°‘®‘®„π„π°°““√√
Õ∫√¡ —Ëßß  ÕÕππ  ““ππÿ»ÿ»‘…‘…¬¬å„å„ππ°°““≈≈μμàÕàÕ¡¡““ ®®ππ∂∂÷ß÷ß

ÕÕ∫ÿ ∫ÿ ≈≈√√““™™∏∏““ππ’ ¡’ ¡æ’ æ’ √√––ÕÕ““®®““√√¬¬¡å ¡å ÕàÕà π‡ªπì æ√–Õªÿ ™í ¨“¬å æ.».ÚıÛÛıı ‡‡ªªìπìπªªï∑ï∑Ë∑’ ∑’Ë “à à“ππ¡¡√√≥≥¿¿““ææ  √‘ √‘ √‘««¡¡ÕÕ““¬¬‰ÿ ¥ÿ‰¥â â
ÕÕ¬¬à„Ÿ π„Ÿà πΩΩ“É æ“ɬ¬√¡¡–À§À“√“πŸªπ°‘ í≠‘°““≠¬¬‰‰“¥¥«â â‘ ÙÙÿ∑∏ªªÏ‘ ï ï μπàÕ“¡“‡¥‘¡æ™.»Ë◊Õ.Ú∫Ù—«˜æ¯“ ¯‰¥Ò√â ∫—ª≠ï ˆμ— ÒÒ쇑ææª√ìπ√√√∏……√“√“¡¬μÿ ¡’æ√–§√Ÿ “√¿“≥¡ÿπ’ ‡ªπì

· ß ’ æ√–Õÿª™í ¨“¬å ·≈–¡’æ√–¡À“æ√À¡“ ‚™μ‘‚° ‡ªìπ

‡°‘¥‡¡◊ËÕ«—π∑Ë’ ÛÒ μÿ≈“§¡ ÚÙıÙ ∫â“π∫÷ß·° æ√–°√√¡«“®“®“√¬å ≥ æ—∑∏ ’¡“ «—¥»√’‡∑æ
Õ”‡¿Õ¡À“™π–™—¬ ®—ßÀ«—¥¬‚ ∏√ ‡ªìπ∫ÿμ√¢Õß ª√–¥…‘ ∞“√“¡ Õ”‡¿Õ‡¡◊Õß ®—ßÀ«—¥π§√æπ¡

π“¬À¬“¥ π“ß∑Õß “ · ß ’ Õ“™’æ∑”π“ ‡ªìπ æ.».ÚıÒ˘ ‰¥â√—∫æ√–¡À“°√ÿ≥“∏‘§ÿ≥
∫μÿ √§π·√° æ√–√“™∑“π ¡≥»—°¥‘χªìπæ√–§√Ÿ —≠≠“∫—μ√™—Èπ

æ.».ÚÙ˜ı ‰¥âÕÿª ¡∫∑‡ªìπæ√–¿‘°…ÿΩÉ“¬¡À“ μ√’∑’Ëæ√–§√Ÿªí≠≠“«‘ ÿ∑∏‘Ï ·≈–‰¥â√—∫¿“√°‘®„π°“√
π°‘ “¬ ≥ «¥— ∫“â π°¥ÿ °ßÿ Õ”‡¿Õ§”‡¢ÕË◊ π·°«â ®ß— À«¥— Õ∫√¡ Ë—ß Õπ “πÿ»‘…¬å„π°“≈μàÕ¡“ ®π∂÷ß
Õ∫ÿ ≈√“™∏“π’ ¡æ’ √–Õ“®“√¬¡å Õà π‡ªπì æ√–Õªÿ ™í ¨“¬å æ.».ÚıÛı ‡ªìπª∑ï ’∑Ë à“π¡√≥¿“æ  ‘√√‘ «¡Õ“¬ÿ‰¥â
Õ¬à„Ÿ πΩ“É ¬¡À“π°‘ “¬‰¥â Ù ªï μàÕ¡“ æ.».ÚÙ˜¯๑๓๕ ¯Ò ªï ˆÒ æ√√ตา…ม“รอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล

พ.ศ. ๒๔๗๙

วััดป่่าสุุทธาวาส สกลนคร
พรรษาที่� ๕๕

นี่่�คืือ “ดงบาก” หรือื ป่่าดงไม้ก้ ระบากนั่�นเอง เป็น็ ป่า่ ทึึบเป็็นแนวกว้า้ ง พื้้�นที่�เป็น็
เนิินดิินทรายสููง สููงกว่า่ ระดับั น้ำำ��ทะเล ๑๗๒ เมตร ตั้้�งอยู่�ทางทิศิ ตะวัันตกเฉีียงใต้้ของ
ตัวั เมือื งสกลนคร มีีต้น้ ไม้ใ้ หญ่ข่ึ้�นหนาทึบึ ปกคลุมุ รอบ ร่่มรื่�นตลอดทั้�งวันั เดิมิ มีสี ัตั ว์์ป่า่
นานาชนิิดอาศัยั อยู่่�ชุกุ ชุุม ค่ำ�ำ �เย็น็ ลงระงมไปด้้วยเสียี งจั๊ก� จั่�นเรไร เหมาะอย่า่ งยิ่�งสำำ�หรัับ
ผู้้�บำำ�เพ็็ญทางจิติ จึึงเป็็นที่�แวะพักั อาศัยั ของท่า่ นพระอาจารย์์ใหญ่่เสาร์์ กนฺตฺ สีลี เถระ และ
ท่่านพระอาจารย์ใ์ หญ่่มั่�น ภููริทิ ตฺฺตเถระ โดยเฉพาะท่่านพระอาจารย์์เสาร์์เคยมาปัักกลด
บำ�ำ เพ็็ญเพีียรอยู่�ใต้ต้ ้น้ กะบกใหญ่่ (เวลานี้้�หักั โค่่นไปแล้ว้ ) ท่่านเคยปรารภว่่า “บริิเวณป่า่
แห่่งนี้้ม� ีีสิ่่ง� ที่�เ่ ป็็นสิิริิมงคลหลายอย่่าง น่่าจะได้้สร้้างเป็น็ สำ�ำ นักั สงฆ์์ขึ้�น เพื่่อ� พระธุดุ งค์ท์ ี่่�ปลีีก
วิิเวกจะได้้มาพักั พิงิ และชาวบ้้านก็็จะได้้มาทำ�ำ บุุญปฏิบิ ััติิธรรม รัักษาศีีล ภาวนา” ปัจั จุุบันั
นี้้�ต่า่ งก็ป็ ลูกู บ้้านเรืือนขึ้�นอยู่่�ล้อ้ มรอบแทนที่่�ป่่า มีศี ูนู ย์์ราชการย้า้ ยมาอยู่�ใกล้้ ๆ ตรงข้า้ ม
ทางหลวงสาย ๒๑๓ สกลนคร - กาฬสิินธ์ุ�
จากสารคดีีวัดั ป่่าสุุทธาวาส โดยพระทองคำำ� จารุวุ ณฺโฺ ณ เขีียนว่่า...
“วััดป่่าสุุทธาวาสเป็็นวััดที่่� ๓ พี่่�น้้องหญิงิ คือื นางนุ่�ม นางนิลิ ชุุวานนท์์ และ
นางลููกอิินทร์ ์ วัฒั นสุชุ าติิ สร้า้ งถวายพระอาจารย์์เสาร์์ พระอาจารย์์มั่�น โดยเฉพาะเมื่�อ พ.ศ.
๒๔๗๕
และจากข้้อคิดิ เห็็นเกี่ย� วกัับประวััติแิ ละสารคดีวี ัดั ป่่าสุุทธาวาส โดยนายแพทย์์
เจริิญ วััฒนสุุชาติิ กล่่าวว่่า “มีีการเริ่�มสร้้างวััดป่่าสุุทธวาสในปีี พ.ศ. ๒๔๗๓ ส่่วนในปีี พ.ศ.
๒๔๗๕ นั้้�น คงเป็น็ การสร้้างกุุฏิทิี่�แข็ง็ แรงกว่่าเดิิม โดยเขีียนป้า้ ย พ.ศ. ๒๔๗๕ ติิดไว้้ที่่�กุฏุ ิ”ิ
ที่่�ดิินวััดนี้้�มีีกล่่าวในประวััติิวััดป่่าสุุทธาวาสที่่�พิิมพ์์แทรกอยู่�ในหนัังสืือชีีวประวััติิ
พระอาจารย์์มั่่�น ภููริิทตฺฺโต ฉบับั วััดป่า่ สุทุ ธาวาส อ.เมืือง จ.สกลนคร ว่่า...

ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล ๑๓๖

“ขุนุ อนุพุ ัทั ธ์์ระบิิล (เพชร ภููละวรรณ)

จ่่าศาลคนแรกของจัังหวััดสกลนคร เกิิด

ศรัทั ธายกกรรมสิทิ ธิ์์ท� ี่�่ดินิ ของตน ถวายให้้

ปลููกสร้้างกุุฏิิ เป็็นที่�พ่ ัักสงฆ์จ์ นเป็น็ วััดขึ้้�น ใน

เนื้้อ� ที่ด�่ ิิน๑๐ไร่่๓งานต่่อมามีีผู้�้บริิจาคถวาย

ที่ด�่ ินิ เพิ่่�มขึ้�น เป็็นจำ�ำ นวนถึึง ๒๗ ไร่่ ๑ งาน

๓๐ ตารางวา ในปััจจุุบััน และต่่อมาได้้รับั

พระราชทานวิิสุุงคามสีีมา เมื่่�อวัันที่่� ๖

กรกฎาคม ๒๔๙๒ (ก่่อนหน้้าที่่�ท่่าน

พระอาจารย์ม์ั่�น จะมาละสัังขารที่่�วััดนี้เ�้ พีียง

๔ เดือื นกับั อีีก ๔ วันั ) เริ่ม� สร้้างพระอุุโบสถ

เมื่อ� พ.ศ. ๒๔๙๔ (ณ สถานที่่�ถวายการ

พระอุุโบสถวััดป่่าสุุทธาวาส ประชุุมเพลิิงศพท่่านพระอาจารย์์มั่ �นแล้้ว
เสร็็จ และทำ�ำ พิธิ ีีฝัังลููกนิิมิิต เมื่�อวันั ที่่� ๙

พฤษภาคม ๒๕๐๐”

เรื่�องราวตอนนี้�...ท่า่ นพระอาจารย์ก์ ิิ ธมฺฺมุุตฺฺตโม ได้้กล่า่ วย้อ้ นรำำ�ลึกึ ถึึงว่่า...ท่า่ น

ได้้ตั้�งใจเดินิ ธุดุ งค์ไ์ ปกราบนมััสการท่า่ นพระอาจารย์ใ์ หญ่่เสาร์ ์ ที่่�พำำ�นัักจำ�ำ พรรษาอยู่�ที่�

วัดั ป่า่ สุทุ ธาวาส เมื่�อปีี พ.ศ. ๒๔๗๘ (มีีรายละเอีียดอยู่�ในตอนถััดไป)

มีเี รื่�องราวที่�เกี่�ยวเนื่�องต่่อกันั นี้�ปรากฏอยู่�ในหนังั สืือ จนฺทฺ สาโรบููชา ที่่�แต่่งโดย

คุุณหญิิงสุรุ ีีพัันธุ์� มณีีวััต ความว่่า...

“...ครั้้ง� แรก ท่่าน (หมายถึึง หลวงปู่�หลุุย จนฺทฺ สาโร) คิิดจะเดินิ ทางกลับั ไปทาง

จังั หวัดั บ้้านเกิิด เพราะมีีนิิมิิตถึึงโยมมารดา และตััวท่่านก็ธ็ ุุดงค์จ์ ากบ้้านเกิดิ มาช้้านาน

อย่่างไรก็็ดีี พอดีไี ด้้ทราบว่่า ท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์ กนฺตฺ สีีโล อยู่�ที่่ว� ััดป่่าสุุทธาวาส ท่่าน

จึึงรีีบไปกราบด้้วยความเคารพ ทั้้�งนี้�้เพื่่�อจะรายงานเรื่�องการที่�ท่ ่่านส่่งให้้ไปอยู่ถ� ้ำ�ำ�โพนงาม

แต่่เมื่ �อปีีก่่อนโน้้นให้้ทราบด้้วย

๑๓๗ ตามรอยธุดงควัตร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สโี ล

การได้้มาอยู่ �ปรนนิิบััติิรัับใช้้ครููบาอาจารย์์ผู้้�ใหญ่่อีีกวาระหนึ่่�ง ทำำ�ให้้ท่่านคิิดว่่า
เป็็นโอกาสอันั ประเสริิฐ เหมือื นจู่� ๆ ได้้เห็น็ แก้้ววิเิ ศษลอยมาใกล้้ตััว จะไม่่เชิญิ แก้้วดวง
วิิเศษไว้้บููชา หรืือจะปล่่อยให้้ลอยผ่่านพ้้นไปได้้อย่่างไร โอกาสเช่่นนี้�้มีีไม่่ได้้ง่่าย ๆ สำำ�หรัับ
การกลัับไปเยี่ย� มบ้้านนั้้น� น่่าจะรอต่่อไปได้้ บ้้านโยมมารดาก็ค็ งอยู่� ณ ที่เ�่ ก่่า ไม่่ได้้ถอน
เสาเรืือนหายไปไหน อีีกทั้้ง� เราได้้แผ่่เมตตาให้้มารดา ทำ�ำ ร่่มมุ้ง� กลดแจกจ่่ายพระเณร แม่่ชีี
อุทุ ิศิ กุุศลให้้มารดาตลอดมาอยู่�แล้้ว
ปีี พ.ศ. ๒๔๗๙ ท่่านจึึงได้้อธิษิ ฐานพรรษาอยู่ด� ้้วยท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ ณ วัดั ป่า่
สุุทธาวาส เนื่่�องจากท่่านไม่่มีีนิิสัยั ชอบเทศนาอบรมเอง หลวงปู่�หลุยุ จึึงรัับหน้้าที่�เ่ ป็น็ ผู้้ค� อย
ดููแลอบรม พระเณรที่่�มาอยู่ก� ัับท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์ ให้้อยู่�ในธรรมวิินัยั และอาจาริยิ วัตั ร
ข้้อปฏิิบัตั ิิอันั ดีีงาม
อาจาริยิ วัตั รที่�่ท่่านฝึึกปรือื มาแต่่สมัยั อยู่ก� ับั ท่่านพระอาจารย์์บุุญ ปฏิบิ ััติริ ัับใช้้
อาจารย์์องค์์แรกของท่่านมาด้้วยความเลื่�อมใสศรััทธาเป็็นเวลา ๖ - ๗ ปีี มาครั้้�งนี้ท้� ่่านก็็
ใช้้อย่่างเต็็มที่่� แม้้ท่่านจะมีีพรรษามากแล้้ว แต่่ท่่านก็็คงนอบน้้อมถ่่อมองค์์ให้้พระเณร
รุ่�นหลัังได้้เห็น็ เป็็นตัวั อย่่าง ให้้ตระหนัักในวััตรเหล่่านั้้น�
- ต้อ้ งฉันั ทีหี ลังั อาจารย์์ - ฉันั ให้เ้ สร็็จก่่อนอาจารย์์
- นอนหลัังอาจารย์์ และ - ตื่่น� ก่่อนอาจารย์์ เป็็นอาทิิ
การอุปุ ััฏฐากพิิเศษที่พ�่ ระเณรพยายามปฏิบิ ััติเิ ป็็นกิิจวััตร แต่่ทำ�ำ ไม่่ค่่อยคล่่อง ก็็คือื
การกดเอ็็นท้้องให้้ท่่านในเวลานวดเส้้นตอนกลางคืืน ท่่านเป็็นคนรููปร่่างใหญ่่ หนัังท้้อง
ค่่อนข้้างหนาด้้วยท่่านมีีอายุุมากแล้้ว อีีกประการหนึ่ง�่ ท่่านก็เ็ คยชิินต่่อการนวดแรง ๆ มา
แล้้ว การกดคั้้�นเอ็็นท้้องของท่่านจึึงต้้องใช้้พละกำ�ำ ลัังแข็็งแรงมากเป็็นพิิเศษ พระเณรผู้้ป� ฏิบิ ััติิ
ไม่่ค่่อยมีีกำำ�ลังั นิ้้�วมืือแข็ง็ แรงพอ จึึงมาปรารภกััน หลวงปู่�ได้้เข้้าไปขออนุุญาตนวดเอ็็นท่่าน
และสุุดท้้ายก็ไ็ ด้้อุบุ ายมาสอนกันั คือื ให้้พยายามกำ�ำ หนดภาวนาไปด้้วย เมื่�อจิิตเป็็นสมาธิิ
กำ�ำ ลัังมืือก็็จะหนัักหน่่วง แข็ง็ แรง ใจสู่�ใจ ผู้้�รัับนวดก็จ็ ะสบายกาย ผู้้น� วดก็็จะไม่่เปลืืองแรง
ดีีด้วยกันั ทั้้ง� สองฝ่า่ ย

ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสโี ล ๑๓๘

หลวงปู่่�บันั ทึึกเรื่อ� งเกี่�ยวกัับพระอาจารย์์เสาร์์ไว้้หลายแห่่ง หลายวาระ คงจะเป็็น
ความประทับั ใจของท่่านอย่่างมาก ที่่�ได้้เคยเดินิ ธุดุ งค์์และจำำ�พรรษากับั พระอาจารย์เ์ สาร์.์ ..

สำำ�หรัับเรื่�องนิสิ ััย หลวงปู่�หลุุยบัันทึกึ ไว้้ว่า่

“นิิสััยท่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์ นิิสัยั ชอบก่่อสร้้าง ชอบปลููกพริกิ หมากไม้้ ลักั ษณะ
จิิตเยืือกเย็็น มีีพรหมวิิหาร ทำำ�จิิตดุุจแผ่่นดิิน มีีเมตตาเป็็นสาธารณะ เป็็นคนพููดน้้อย
ยกจิิตขึ้ �นสู่ �องค์์เมตตาสุุกใสรุ่�งเรืือง เป็็นคนเอื้ �อเฟื้้�อในพระวิินััย ทำำ�ความเพีียรเป็็นกลาง
ไม่่ยิ่่�งไม่่หย่่อน พิิจารณาถึึงขั้ �นภููมิิธรรมละเอีียดมาก ท่่านบอกให้้เราภาวนาเปลี่่�ยน
อารมณ์์แก้้อาพาธได้้ อยู่ �ข้้างนอกวุ่่�นวาย เข้้าไปหาท่่านจิิตสงบดีี เป็็นอััศจรรย์์ปาฏิิหาริิย์์
หลายอย่่าง จิิตของท่่านชอบสัันโดษ ไม่่มัักใหญ่่ใฝ่่สููง หมากไม่่กิิน บุุหรี่�ไม่่สููบ ท่่านดัังเป็็น
อุุปััชฌายะ เดิินจงกรมภาวนาเสมอไม่่ละกาล น้ำำ��ใจดีี ไม่่เคยโกรธเคยขึ้ �งให้้พระเณร
อุุบาสกอุุบาสิิกา มัักจะวางสัังฆทานอุุทิิศในสงฆ์์สัันนิิบาต แก้้วิิปััสสนููแก่่สานุุศิิษย์์ได้้
อำำ�นาจวางจริิตเฉย ๆ เรื่�อย ๆ ชอบดููตำำ�ราเรื่�องพุุทธเจ้้า รููปร่่างใหญ่่ สัันทััด เป็็นมหา
นิิกาย ๑๐ พรรษา จึึงมาญััตติิเป็็นธรรมยุุต ชอบรัักเด็็ก เป็็นคนภููมิิใหญ่่ กว้้างขวาง ยิินดีี
ทั้้�งปริิยััติิปฏิิบััติิ ลัักษณะเป็็นคนโบราณพร้้อม ทั้้�งกาย วาจา ใจ เป็็นโบราณทั้้�งสิ้ �น ไม่่เห่่อ
ตามลาภยศสรรเสริิญ อาหารชอบเห็็ด ผลไม้้ต่่าง ๆ ชอบน้ำำ��ผึ้้�ง”
เป็็นที่่�น่่าสัังเกตว่่า ท่่านบัันทึึกไว้้แม้้ว่่า อาหารนั้�น อาจารย์์ของท่่านจะชอบ
อะไร ทั้้�งนี้�แสดงว่่า สัทั ธิวิ ิิหาริกิ หรือื อันั เตวาสิิก ต้้องพยายามอุปุ ัฏั ฐากปฏิบิ ััติคิ รููบาอาจารย์์
โดยหาอาหารที่่�ถููกรสถวายให้้ฉัันได้้ เพราะครููบาอาจารย์์ผู้้�สููงอายุุนั้�น ธาตุุขัันธ์์กำำ�ลััง
ทรุุดโทรม ควรจะต้้องพยายามถวายอาหารที่�จะช่่วยบำำ�รุุงธาตุุขัันธ์์ให้้ยืืนยาว

ต่่อมาอีีก ๑๙ ปีี ระหว่่างจำำ�พรรษาที่่�สวนพ่่อหนููจัันทร์์ ท่่านบัันทึึกว่่า
พ.ศ. ๒๔๙๘ จำำ�พรรษาสวนพ่่อหนููจัันทร์์ ฝัันได้้นวดขาท่่านพระอาจารย์์เสาร์์
คล้้ายอยู่ �กุุฏิิ ขอโอกาสท่่านนวดขาเข้้า จะได้้ขึ้้�นรถและเกวีียนไปที่่�อื่ �น”

๑๓๙ ตามรอยธดุ งควัตร ทา่ นพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล

และแม้้ในปีี พ.ศ. ๒๕๒๙ ท่่านยัังได้้บัันทึึกไว้้อีีกว่่า

“ลััทธิทิ ่่านพระอาจารย์เ์ สาร์์ พระครููวิิเวกพุทุ ธกิิจ มีีเมตตาแก่่สัตั ว์์เป็็นมหากรุุณา

อย่่างยิ่ �ง วางเป็็นกลาง เยืือกเย็็นที่่�สุุด เมตตาของท่่านสดใส เห็็นปาฏิิหาริิย์์ของท่่านสมััย
ขุุนบำำ�รุุงบริิจาคที่่�ดิิน และไม้้ทำำ�สำำ�นัักแม่่ขาวสาริิกา วััดสุุทธาวาส จ.สกลนคร แก้้
สััญญาวิิปลาส ท่่านอาจารย์์มั่่�นกัับท่่านเจ้้าคุุณหนููวััดสระปทุุมในสมััยนั้้�น จนสำำ�เร็็จเป็็น
อััศจรรย์์ เรีียกว่่า เป็็นพ่่อพระกรรมฐานภาคอีีสาน นี้้�ท่่านอาจารย์์เสาร์์เล่่าให้้ฟััง สมััยที่่�
เราอยู่่�กัับท่่าน เดิินธุุดงค์์ไปด้้วยท่่าน ปรารถนาเป็็นพระปััจเจก กัับปรารถนาเป็็นสาวก
สำำ�เร็็จอรหัันต์์ในศาสนาสมณโคดมพุุทธเจ้้าของเรา แก้้บ้้าท่่านอาจารย์์ หนูู ไม่่สำำ�เร็็จ
เพราะเธอเชื้ �อบ้้าติิดแต่่กำำ�เนิิด ท่่านอาจารย์์มั่่�นเคารพท่่านอาจารย์์เสาร์์มากที่่�สุุด เพราะ

เป็็นเณรของท่่านมา แต่่ก่่อนท่่านเรีียกท่่านอาจารย์์ว่่า เจ้้า ๆ ข้้อย ๆ”

ท่่านยิินดีีสนัับสนุุนทั้ �งปริิยััติิและปฏิิบััติิ

จากข้้อความบัันทึึกของหลวงปู่�หลุุย ดัังกล่่าวมาแล้้วข้้างต้้นในข้้อที่่�ว่่า “ท่่าน
อาจารย์์เสาร์์ เป็็นคนภููมิิใหญ่่ กว้้างขวาง ยิินดีีทั้�งปริิยััติิ ปฏิิบััติิ เป็็นคนโบราณพร้้อมทั้้�ง
กาย วาจา ใจ เป็็นโบราณทั้้�งสิ้ �น ไม่่เห่่อตามลาภยศสรรเสริิญ” นั้�น ข้้าพเจ้้าขอนำำ�เสนอ
ข้้อความของพระมหาโชติิ อาภคฺฺโค ที่่�กล่่าวไว้้ว่่า
“ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ ท่่านสนัับสนุุนการเรีียนพระปริิยััติิธรรม แต่่ท่่านไม่่
สนัับสนุุนให้้ตั้้�งโรงเรีียนปริิยััติิธรรมในสำำ�นัักปฏิิบััติิธรรม
จะเห็็นได้้จากสมััยเมื่่�อท่่านพระอาจารย์์เสาร์์พร้้อมด้้วยคณะศิิษย์์ พระภิิกษุุ
สามเณร แม่่ชีี เข้้าพำำ�นัักจำำ�พรรษาที่่�ป่่าดงบากวััดสุุทธาวาสนี้้� ได้้มีีพระมหารููปหนึ่่�ง มีี
นามว่่ามหาปาน เดิินทางจากกรุุงเทพมหานคร วััดบรมนิิวาส เพื่่�อศึึกษาการปฏิิบััติิกัับ
ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ ท่่านมหาปานองค์์นี้้�ได้้เข้้ากราบเรีียนท่่านพระอาจารย์์ใหญ่่ถึึงการ
จััดตั้้�งโรงเรีียนสอนพระปริิยััติิธรรม โดยรัับจะเป็็นครููสอนให้้อย่่างขัันแข็็ง จนในที่่�สุุดท่่าน
ก็็อนุุญาต ขณะนั้้�นการจััดการศึึกษาแบบแผนใหม่่ทั้้�งภาษาบาลีี และภาษาไทยกำำ�ลัังแพร่่
หลายเป็็นที่่�นิิยมไปทุุกท้้องถิ่ �น

ตามรอยธุดงควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสโี ล ๑๔๐

เมื่่�อท่่านพระอาจารย์์ใหญ่่ได้้อนุุญาตให้้พระเณรเข้้าเรีียนหลัักสููตรนัักธรรมได้้
ตามความสมััครใจ ปรากฏว่่ามีีพระเณรสมััครเข้้าเรีียนเป็็นจำำ�นวนมาก ซึ่่�งในระยะเริ่�ม
แรกของการศึึกษานั้้�น ทางฝ่่ายปริิยััติิธรรมกัับการปฏิิบััติิฝ่่ายวิิปััสสนากััมมััฏฐานก็็ยัังคง
เส้้นคงวาเป็็นปรกติิอยู่ � พอเรีียนไป... เรีียนไป... ชัักจะหย่่อน... ลดผ่่อนเวลาทางปฏิิบััติิ
เสีียแล้้ว มััวแต่่ท่่องบ่่นหนัังสืือบทเรีียน พอนานไปหน่่อย... ทางเดิินจงกรมค่่อย ๆ
หมองคล้ำำ�� หนััก ๆ เข้้า... ทางจงกรมก็็หายหมด กลายเป็็นทางมดทางปลวกไปเสีียสิ้ �น
ข้้อวััตรปฏิิบััติิต่่าง ๆ ก็็ทำำ�เป็็นมองข้้ามไป ทั้้�ง ๆ ที่่�เคยถืือปฏิิบััติิกัันมาเป็็นอย่่างดีี
พระอาจารย์์เสาร์์เห็็นดัังนั้้�น ท่่านจึึงสั่ �งห้้ามตั้ �งโรงเรีียนในสำำ�นัักปฏิิบััติิธรรม
ของท่่านโดยเด็็ดขาด แต่่สำำ�หรัับผู้้�ที่่�มีีอุุปนิิสััยใฝ่่ทางการเรีียนรู้้�ด้้านปริิยััติิแล้้วท่่านก็็ไม่่
ขััดข้้องเลย กลัับสนัับสนุุนโดยการส่่งไปเรีียน ตามสำำ�นัักต่่าง ๆ ทั้้�งในกรุุงและต่่างจัังหวััด”

ดั้ �นด้้นจากจำำ�ปาศัักดิ์์�

ลุุพ.ศ.๒๔๗๘พระอาจารย์์เสาร์์พำำ�นัักที่�“วััดป่่าสุุทธาวาส”อ.เมืืองจ.สกลนคร
ส่่วนท่่านพระอาจารย์์ทองรััตน์์ กนฺฺตสีีโล จำำ�พรรษาที่่�วััดธาตุุศรีีคููณ อ.นาแก จ.นครพนม
ขณะนั้�นประจวบกับั เป็น็ ช่ว่ งเวลาที่�พระภิิกษุุหนุ่�มใจเด็็ดองค์์หนึ่�งมีนี ามว่่า พระกิิ ธมฺฺมุุตตโม
มาจาก บ้้านหนองผำ�ำ นครจำำ�ปาศัักดิ์์� แขวงจำำ�ปาศักั ดิ์์� แดนดิินถิ่�นประเทศไทยในครั้�งกระนั้�น
เมื่ �อแรกเข้้ามาเมืืองอุุบลราชธานีี ก็็ได้้ติิดตามพระอาจารย์์บุุญมาก ฐิิติิปฺฺญโญ ซึ่่�งท่่านได้้
นำำ�คณะศิษิ ย์์ ๑๐ กว่า่ รููปออกเดินิ ทางธุดุ งค์์จากอุบุ ลฯ เพื่�อเข้า้ กราบคารวะพระอาจารย์เ์ สาร์์
ระหว่่างทางที่่�ติิดตามมาจนถึึงอำำ�เภอนาแก ก็็ได้้พบท่่านพระอาจารย์์ทองรััตน์์ กอปรกัับ
ย่่างเข้้าเดืือน ๘ หน้้าพรรษากาลพอดีี จึึงได้้อยู่่�พำำ�นัักจำำ�พรรษาที่่�วััดธาตุุศรีีคููณ กัับท่่าน
พระอาจารย์์ทองรััตน์์ พอออกพรรษาแล้้วได้้ร่่วมเดิินทางออกติิดตามไปกราบนมััสการ
พระอาจารย์์เสาร์์ ที่่�วััดป่่าอรััญญิิกาวาส จ.นครพนม ซึ่่�งในคราวครั้�งนั้�นพระอาจารย์์เสาร์์
เดิินทางจากวััดป่่าสุุทธาวาส จ.สกลนคร มาเป็็นประธานในการฉลองศาลาการเปรีียญ
ของวััดป่่าอรััญญิิกาวาส ช่่วงนั้�นเป็็นหน้้าหนาว ขึ้้�นปีี พ.ศ. ๒๔๗๙

๑๔๑ ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

พระกิิที่�เป็็นพระหนุ่�มองค์์นี้้� ท่่านก็็คืือ หลวงปู่่�กิิ ธมฺฺมุุตตโม แห่่งวััดป่่าสนามชััย
บ้้านสนามชััย อำำ�เภอพิิบููลมัังสาหาร จัังหวััดอุุบลราชธานีี ผู้้�ทรงศีีล สมาธิิ พรหมจรรยา
มีีความทรงจำำ�เป็็นเลิิศ รอบรู้�เชี่�ยวชาญเรื่�องภููมิิประเทศทั้�งภููเขา และเรืือนถ้ำำ��ในแดนลาว
และแถบชายแดนภาคอีีสาน

ศาลาการเปรีียญวััดโพนแก้้ว

จากความทรงจำำ�

ท่่านหลวงปู่่�กิิ ได้้เล่่าเรื่�องราวแต่่หนหลัังจากความทรงจำำ�อัันแม่่นยำำ�ว่่า...
ครั้�งแรก ท่่านจะไปกราบคารวะท่่านพระอาจารย์์เสาร์ท์ ี่่�วััดป่า่ สุุทธาวาส พอดีที ราบข่่าวว่่า
องค์์พระอาจารย์์เสาร์์มารัับถวาย “ศาลาหอแจก” ที่่�วััดโพนแก้้ว จึึงติิดตามไป ปีีนั้�น
หมอกลงหนาทึบึ แผ่ป่ กคลุมุ ทั่�วเมือื งนครพนม อากาศหนาวเหน็บ็ แทรกซอนผิวิ หนัังแผ่ซ่ ่่าน
ความเย็็นเฉีียบเข้้าไปทั่ �วทุุกอณููขุุมขนแห่่งกายคตานี้ � ยิ่ �งตอนเช้้าเดิินเหยีียบย่ำำ��น้ำำ��ค้้าง อััน
เย็็นยะเยืือกบนยอดหญ้้า ฝ่่าสายหมอก ลััดทุ่ �งไปบิิณฑบาต ยิ่่�งหนาวเหน็็บจนเท้้าเป็็น
ตะคริิว ต้้องอาศััยขออัังฝ่่าเท้้าด้้วยกองไฟจากชาวบ้้าน ที่่�สุุมฟืืนผิิงไฟไล่่ความหนาวอยู่ �
หน้้าบ้้าน จนพอค่่อยยัังชั่�ว จึึงออกเดิินบิิณฑบาตต่่อไปได้้
กล่่าวถึึงศาลาการเปรีียญหลัังนี้�เป็็นศาลาไม้้พื้�นฝากระดานหลัังคามุุงแฝก ที่่�
ชาวบ้า้ นรวบรวมปััจจััยไปซื้�อเรือื นไม้เ้ ก่า่ มาปลููกสร้้างศาลาเป็น็ ที่่�พำำ�นัักฉันั ภััตตาหาร และ
ประกอบศาสนกิิจ เมื่�อแล้้วเสร็็จจึึงพร้้อมใจกัันถวายเป็็นสมบััติิของสงฆ์์โดยมีีท่่านพระ
อาจารย์์เสาร์์เป็็นประมุุขประธานสงฆ์์
ในคราวนั้�นมีีลููกศิิษย์์จำำ�นวนมากมาชุุมนุุมรวมกััน โดยท่่านเจ้้าคุุณปู่�พระเทพ-
สิิทธาจารย์์ (จัันทร์์ เขมิิโย) เมื่�อครั้�งดำำ�รงสมณศัักดิ์�ที่� พระครููสารภาณมุุนีี ศรีีพรมเขต
สุุทธิิศัักดิ์์�พิิเศษ คณาภิิบาลสัังฆวราหะ ในรััชกาลที่่� ๘ วััดศรีีเทพประดิิษฐาราม เจ้้าคณะ
จัังหวััดนครพนม ซึ่่�งเป็็นลููกศิิษย์์รุ่�นเก่่าครั้�งพระอาจารย์์เสาร์์เปิิดศัักราชการธุุดงค์์บุุก
เบิิกมาถึึงนครพนมครั้�งแรก ได้้รัับนิิมนต์์เป็็นองค์์แสดงธรรม ท่่านเจ้้าคุุณปู่�ได้้แสดงพระ
ธรรมเทศนา ด้้วยกััณฑ์์เทศน์์ที่่�ว่่า

ตามรอยธุดงควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนตฺ สีโล ๑๔๒

“โจรโต ปิิติิ ตััสวา บุุญโจร นำำ�ไปด้้วยได้้อยาก”

นี่่�คืือบัันทึึกจากปากคำำ�ของท่่านหลวงปู่่�กิิ ที่่�จดจำำ�เหตุุการณ์์เมื่�อ ๖๐ ปีีก่่อนโน้้น
ได้้ แม้้แต่่รายละเอีียดเล็็ก ๆ น้้อย ๆ ก็็ไม่่ลืืมเลืือนเลย นัับว่่าเป็็นบุุญของเราที่�ได้้รัับรู้�
เรื่�องราวในอดีีตกาลก่่อน เพราะหลัังจากนั้�นไม่่นาน องค์์ท่่านก็็มาด่่วนละสัังขารไปโดย
ไม่่มีีใครคาดคิิดมาก่่อนเลย

มอบหมายวััดโพนแก้้ว

วััดโพนแก้้ว หรืือวััดอรััญญิิกาวาสนี้้� องค์์ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ได้้สร้้างไว้้ และ
ท่่านได้้กลัับมาพำำ�นัักอีีกครั้�ง
วันั หนึ่�งเวลาประมาณ๔ ทุ่�ม ท่่านพระอาจารย์์เสาร์ไ์ ด้เ้ รียี กท่่านพระอาจารย์์บุญุ มา
มหายโส(พระครููไพโรจน์์ปััญญาคุุณ)ไปพบท่่านที่่�กุุฏิิ แล้้วพููดว่่า“เราได้้ปฏิิบััติิพระศาสนา
เที่่�ยวอบรมสั่ �งสอนภิิกษุุ สามเณร ประชาชนทั้้�งหลายให้้รู้้�แจ้้งเห็็นจริิงในศีีลธรรม มาด้้วย
ความยากลำำ�บากแสนเข็็ญ ก็็สู้้�อดทนมา บางบ้้านเขาเอาปืืนไล่่ยิิง บางบ้้านเขาว่่าเป็็น
อีีแร้้งหม่่น (หม่่น = สีีปนดำำ�, สีีเทา) มัันเป็็นเสีียอย่่างนี้้�ก็็สู้้�ทนมาจึึงถึึงบััดนี้้� ขอให้้ท่่าน
พิิจารณาดููเอา ให้้รู้้�แจ้้งเห็็นจริิงในธรรมของพระบรมศาสดาจารย์์ แล้้วใช้้วิิริิยะความเพีียร
ปฏิิบััติิอย่่าท้้อถอย อย่่าได้้ละทิ้้�งวััดนี้้�ไปเทอญ”

ปรารภครั้ �งแรก

หลัังจากงานฉลองศาลาวััดโพนแก้้วเสร็็จเรีียบร้้อยแล้้ว ในท่่ามกลางลููกศิิษย์์
จำำ�นวนมาก เป็็นต้้นว่่า พระเทพสิิทธาจารย์์, พระอาจารย์์กู่่� ธมฺฺมทิินโน, พระอาจารย์์กว่่า
สุุมโน, พระอาจารย์์ทองรััตน์์ กนฺฺตสีีโล, พระอาจารย์์บุุญมาก ฐิิติิปญฺฺโญ, พระอาจารย์์บุุญมีี
ญาณมุุนีี (ชาว อ.สููงเนิิน ซึ่�งกลัับจากไปธุุดงค์์ประเทศพม่่า) ที่�มาชุุมนุุมคารวะพระอาจารย์์
เสาร์์ องค์์ท่่านได้้ปรารภที่�จะกลัับไปใช้้ชีีวิิตบั้�นปลายที่่�จัังหวััดอุุบลราชธานีี บ้้านเกิิดเมืือง
มารดร และได้้ปรึึกษากัันว่่า ทางเมืืองอุุบลฯ จะมีีความยิินดีีให้้การสนัับสนุุนหรืือไม่่ คณะ
สงฆ์์เสนอขึ้�นว่่า ควรจะปรึึกษาหารืือไปถึึงเจ้้าคณะจัังหวััดอุุบลราชธานีี และในเวลาต่่อมา

๑๔๓ ตามรอยธดุ งควัตร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล

ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล ๑๔๔

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

129 129

æ√æ–√Õ–“Õ®““®√“¬√‡å¬ ‡å“ √“å √å

112299

æ√–§√Ÿ‰æ‚√®πåª≠í ≠“§ÿ≥ æ√–§√‰Ÿ æ‚√®πåªí≠≠“§≥ÿ
æ√–Õ“®“√¬å∫≠ÿ ¡“ ¡À“¬‚  æ√–Õ“®“√¬∫å ≠ÿ ¡“ ¡À“¬‚ 
ææ√√––§§√√Ÿ‰æŸ‰æ‚√‚√®®ππªå åªí≠≠í ≠≠““§§ÿ≥≥ÿ
ææ√–√Õ–Õ“®“®“√“¬√¬∫å ∫å ≠ÿ ≠ÿ ¡¡““¡¡ÀÀ“¬“¬‚ ‚ 

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

129

™“μ‘°”‡π¥‘ æ√–§√Ÿ‰æ‚√®πåª≠í ≠“§ÿ≥
æ√–Õ“®“√¬å∫≠ÿ ¡“ ¡À“¬‚ 

™˘™“μ“ μ°‘ .‘°§”‡”.π‡πÚπ¥‘“Ù‘¥¡Ù‡¥Ù‘¡μ™√ÕË◊ ß°°—∫¡ÿ «“—π√æπƒ–§À–— ®∫¥— ¥’ ‡°¥‘ ‡¡◊ËÕ«—π∑’Ë ‡ “√å ‰¥â𔉪≠—μ쑇ªìπæ√–„π§≥–∏√√¡¬ÿμ °—∫
‡¥◊Õπ ˘ ¢π÷È æ√–‡∑æ  ∑‘ ∏“®“√¬å ∑Ë«’ ¥— »√’‡∑æª√–¥‘…∞“√“¡
°ÿ¡“√ π–§–®—¥ ‡°‘¥¯‡¡Õ◊˧«Ì“ππ— π“∑ª¡“’Ë ï¡©‡¥‡≈¥¡‘ Ÿ ‡‘¡ ™∑“™◊ÕË Ë’∫√ÕË◊ å°â“°‰¡ÿπ¥¡ÿ“ âπ√““”√π¡‰πª–º§–≠ߧ–—μ®–®—¥μ¥—‘‡Õª‡.°ìπ‡»°¥‘æ√¥‘‡’√ ¡‡–¡ß◊ÕË „§Õ◊Ë«ππ—«√§—π“∑≥∑¡’Ë –Ë’ ∏√‡√ ‡®¡ “.¬π√“ÿμå√§å‰√¥°‰æ¥âπ—∫πâπ”¡‰”ª‰ª≠·≠≈—얗쇪쑇ª‘≈‡ªìπË’¬ìπæπæ√®–√“„–°π„𧓧≥¡≥–‡∏¥–∏√‘¡√∑¡√’Ë°¡¬ÿ¡¬ÿμ“ÿμ√°‡ª°—∫—∫ìπ
°∫— «π— æƒÀ— ∫¥’ ‡¥˘Õ◊®˘. ππ .§˘.§√. æ.¢ÚÚπ÷È Ù¡ÙÙÙÙ‡ªÙæμπì √μ√∫–ß√‡ÿμ°∑ß√°—∫æ¢∫—«Õπ—« ß—πæπ‘∑擃∏¬ƒÀ“æÀ®— “π— ∫√∏∫¥¬ÿ·å¥’å ‡≈’¥‡–¥∑◊Õπ◊Õπ«’Ë“π—¥ß˘¥»˘“√¢‡’ ∑¢÷ÈππÈ÷æ–ª√æ–¥™æ√ËÕ◊…‘–√‡∫–∞∑‡“≠ÿ∑æ√æ¡“¡“  ∑‘ ©‘∑∏“∏“¬®““®“«√“à“¬√¬å ¡å À∑“∑’«Ë ¬—¥Ë’«‚—¥» »√’‡√‰∑¥‡’ ∑æâμ楑ªªμ√–√“¥–¡¥‘…§…‘∞≥“∞–√“∑“√¡“à ¡π
ª“®√ìπÚπ¢√æ√Õ ¬ß√“ª“π–¡¿ï “°‰º√‘¬¥√¡ßæ√Õâ ¬¡π—ªÿ ‡å ª∏« Õ·åÿπ“ì¡≈®æ.∫»–“√∑®§æÕ¯™π√™®–∑§§®ææ°ÕÕ¯™™.∑.–«’’ “√Õπ∑““®...––’«’«μ‘≈à“«Ë’ß√√–π∑∑ªμÿ√ߧ“৮®—¥π¥‘μ‘μ¥——Õ∫–– §¬Õ§““™ààí§√‘°Ì—¥—¥“°“æÕÕ  “‰ÕÕ‡¡¨åæÿ√·√Ì“”∑ª≈““®√‡‡‡¡¡æÿÿ“≈≥‡ππ∑∑“¡πª“–®®æ‡‡“π¡≥≥π¬â«¡¡¡–ßÕππÕªË◊““ï√–©”¥‘å¡ÕÕË◊Ë◊¡“ï√√––¬©π≈‡®¡¡ÕÕ“æ’¬¬åª‡≈—Ÿ°‡“¬““°ææ’’å媇‡√ìπŸ√»μ¡«®™æ¡¬¬§°°ÿ∑…–√√πì¬∫—ÕË◊.¥§§÷≈ÿÿ∑°§√Õ√√……––Ë’π∫‡∫å∫μÿ∫§§Õ√√–‚ª√≥…’Ë°∫∫‡‡§â“æÕ∫∫μÿ®Ÿ√ªª√√¥ÿ≠ì‘ßËπ“ÚâÀ“√π¿¢“®®√ŸŸ√π¡ììππÚÚÕæ¡æπ®√¢Õ√Õ “¡·“ææ¬√√““Õπß æ∏√““ª°¬¬√“àŸπ„ß√√‘¡–¡“¡¬ªªâπ¬¿«©ï““π“°––¡ÿ섉¿¿ºïï‡å“√‘ ¬“°°À¥√ μ·‰‰º¡¬√√‘‘¬ßæ”®¥¥√√Õâ“â≈‚Õ¡¡“¬ßæπ“°√√¡ÕÕ√ââπ—ªÿ–«¬¬¬‡å°—Õå¡¡°π—ªªÿÿª‡∏« “ààŸ‡‡å媪∑Õπªª∏«Õÿå·««  π“ì¡“à≈°°—È—Õ·åÿ¡¥π≈ππ““ì쮡¡æ.∫πË’»¬®≈®®§–Àææ.‚“∫∫√∑æ»æπ“π√–““®√–“√√∑∑Õ°π’√ “√Õ∏®®®¬“Õ––∑∑ß«Ë’’«ß– “ÕՑϪ“™ÿ““√߂ߧ¥Õ¥—««’Ë’Ë¥—ß °ªªÿÿ—√√§¬¬ß™í ¥å¥¥——æ““°ª§¬¬π™™¨åíí·√®“°°≈‰√“√ɨ¨åå··√““≈¢¥π““≈≈“—∫–°¡“¡≈≈¬âπ√Õ““«âμ–ß““Õ“â…¡¬¬¬‡ââå««–ßßߥ‘ π¥“ååå“μ®‘¡ «“““∑—¥μ¡«®æ™¡¡√¡Ë’°—μμ¡¡««™æ殡¡Ú◊ËÕ.¥≈‚¬§Õ√√πºæ——ËÕ◊.ÿ¥¥¡≈≈∫Õ–ÕÕ‚√√√√ı≥å≥‡∫π§ßæÕ∫ ÕÕ––‚‚“¥≥≥π≠ÿ∫∫Ú§Àææ√–¿ÕÕ¡“√¥¥“πÿ≠¡·∑æÀÀ¡√Ò¿¿®““‡““¡√ππ¡¡·“ªæ¡°®®à“““μåπæ““¡¡‰··“““∑° ìππ√⥓““«πææß—È¡““¬°°â¬à√‘«©√√“⡬¬„√‘â⬫«©‡åπ“À „„«·‡‡å嬓∂®ÀÀ  ¡“·â≈Õ¬“®®÷“ß√““ââÕ≈ÕÕ–«“¬·““°Õå√√‡“–“૬¬àŸªª°°ÕÕåå°π¬‡“àààŸŸªªªÕÕ≈ππ°à°¡‰È—¡ÿ ¥≈°°°’ˬȗ—È¡®ππ§À√â’ˬ®®“π§§À≥√˜“Õ°““π®√√¬Õ“ÕՈ߿°°«®“¬ÕՂߧßߥ—«« “°“‚ªßߧ§å楥—— ªæ°πïååæ檪‰√“√ÉπÒ‡“¥‰—∫¡√√–““√√ÉÉ°¡Ò¥μâ——Õ∫∫––°°◊Ë“â¡Õ…‡â쥑ÕÕπ‡¥“““ââ……‡«¥“‘¥μπ𥓓®‘¡ —π““«Õ◊μ“®®“‘¡  “∑—««∑¥π¡““√¡““∑——’Ë°¥¥¡’Ë‚¬§√√¡¡ºÚæ’Ë°ÿ¡‚‚¬¬§å≥‡ººˆßææÿ¡ ˜“πåå≥‡‡ßß–¡  √“ππ“·∑–¡¡«‡√“““√ ··ª∑°π“à—‡μå““‰√√ª.°°ìππ⥓àμμ«å剉ßÈ—§ìππâ⥥««âßß—È—È .ââ
ß“ÕÕ¬∏àŸ„‘¡πμÿ  μ”‚π°—°∑«à“—¥π‚ææ∑°˘√∏∑°≈à“–Ï‘™πÕ≈à“—∫ —¬π—“æ∫.‰§®ªæ‰√¢“ª.–æ√π√ÕÚՖ攬“ßÕ“Ù”πå¡®“πÙ—°‡®“¥—°√»“Ù¡‘¬√»Ú÷°¬å‡μ÷°ı™…°‡å√…ËÕ◊°‘ËßÚ“ß‘ßË“Õ°Ò°ÕÕ—∫¬Õ¡ÿ∏∑ ¬àŸ„«∏‘¡“πà√‘“Ÿàπ—„√‘¡μÿ√‘ππ æÿμ«π ∂”¡ƒμ‚–”π÷°ßÕ§À‚π·°—°“–— ∑—°°¬®«∫∑“àà—«¥—¡‰ÿ¥¥πà“—¥‚√π’âæ懂≥˜‡°ææ¥√∏ˆ¿¥‘–Õ◊√∏Ï‘™Õ‡–“π‘Ï™—¬ª¡Õ“æ—¬Ë◊Õﮓ˘Ò‡¢®«“¡Ò¢√—πÕ“¢◊ËÕ¬√Õß∑È÷π‡¬«å¥ßË’ —πåÕ◊ ∑πڒˇæÚÚ ı√ˆ˜“ı–Ú√‡Ú∑Òå« Òπ—‰æ∑ .¥§∑ à√‘“âπ .√‘à“π”«‘∑√‘π‰∂¡«ª∏∂÷ß¡Õ“≠÷·ßÕ“®·°—쬓“°à¬¡‰μ√ÿ ¥à¬¡‰ÿ‘‡√¥ªâå√≥˜âìπ≥˜ˆ¿∑房“«Ë’√ª“楗–ªï æ„»Ò‡ïπ¡Ò√‡§¡‡’◊ËÕÒ∑≥‡Ë◊Õ«¥æ‡—«π–¥Õ◊ ª—∏πÕ◊∑π√√∑πË’ –√Ú’Ë¥¡Úˆ˜‘…¬ˆ˜∞ÿμ«“ π—«√ .π—°“§.—∫¡§. .
¯ §Ì“ ªï©≈Ÿ ∑Ë’∫â“π “¡ºß Õ.»√’ ß§√“¡ ®.π§√æπ¡ ·≈–‡ª≈’Ë¬π®“°π“¡‡¥‘¡∑’Ë°ÿ¡“√‡ªìπ
®.π§√æπ¡ ‡ªπì ∫μÿ √¢Õßπ“¬æ—π∏ÿ·å ≈–π“ߥ“ π– ™◊ËÕ∫≠ÿ ¡“ ©“¬“«à“ ¡À“¬‚  ‰¥â쥑 μ“¡§≥–∑à“π
§–®—¥ æ√–Õ“®“√¬‡å  “√Õå Õ°®“°«¥— ª“É ∫“â π “¡ºß ¡“μßÈ—

™«’ μ‘  ¡≥– «—¥‚æπ·°â« ®“°πÈ—π Õߧåæ√–Õ“®“√¬å‡ “√剥â
¡Õ∫À¡“¬„ÀâÕ¬Ÿàª°§√Õß √—°…“«—¥‚æπ·°â«
æÕ.√∑–“à ÕÕ“‡ÿ ∑®‡¡π“Õ◊Ë√¡Õ¬“æ’凬°√§ÿ…–§√‡∫ª√®Ÿ ìπÚ√æ√¬√ª“–¿ï °‰√‘ ¥√¡√Õâ ¬¡ªÿ ‡å ª« π“ì¡®æ∫“√∑®–∑Õ“«Ë’ªÿ√¥— ¬™í °¨å·≈≈““¬â«ß๑å ๔๕μ¡≈√Õ≥¥¿¡““æ
ตามรอยธดุ งควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสีโล

°≈—∫‰ªæ”π—°»÷°…“Õ¬àŸ„π ”π—°«—¥‚æ∏Ï‘™—¬ ¢Õß ∑à“π∂÷ß·°à¡√≥¿“懡◊ËÕ«—π∑Ë’ ˆ  .§.

∑à“πæ√–Õ“®“√¬å‡°Ë‘ß Õ∏‘¡μÿ μ‚° ∑“à πæ√–Õ“®“√¬å ÚıÚÒ  √‘ √‘ «¡Õ“¬‰ÿ ¥â ˜ˆ ªï ÒÒ ‡¥Õ◊ π Ú˜ «π—

ก็็ได้้รัับคำำ�ตอบจาก ท่่านเจ้้าคุุณพระศาสนดิิลก (เสน ชิิตเสโน) วััดศรีีทอง ท่่านเจ้้าคุุณ
ศรีีธรรมวงศาจารย์์ วััดสุุปััฏนาราม ว่่าต่่างมีีความยิินดีีให้้การสนัับสนุุนอย่่างเต็็มที่ �
พระอาจารย์์เสาร์์จึึงได้้นััดแนะให้้คณะศิิษย์์ของท่่าน ไปชุุมนุุมร่่วมกัันอีีกครั้�ง
เพื่�อปรึึกษาหารืือ และร่่วมทำำ�บุุญวัันมาฆบููชาที่�ธาตุุพนม ณ วััดอ้้อมแก้้ว (วััดเกาะแก้้ว
อััมพวััน) ห้้วยม่่วง อำำ�เภอธาตุุพนม วััดที่่�ท่่านบููรณะไว้้นั่ �นเอง

ถนนทุุกสายมุ่ �งสู่ �ธาตุุพนม

ครั้�นใกล้้ถึึงวัันเพ็็ญเดืือนสามปีีพุุทธศัักราช ๒๔๗๙ คณะศิิษย์์ทั้�งหลาย ทั้้�งใกล้้
ไกล ที่่�ทราบข่่าวคราวการนััดหมายของท่่านพระอาจารย์์ใหญ่่แห่่งศิิษยานุุศิิษย์์ทั้ �งมวล
ต่่างก็็มุ่ �งหน้้าทยอยกัันมาอำำ�เภอธาตุุพนมอย่่างไม่่ขาดสาย
ท่่านหลวงปู่่�กิิ ธมฺฺมุุตตโม เล่่าว่่า... หลัังจากท่่านได้้กราบคารวะพระอาจารย์์เสาร์์
ที่่�วััดอรััญญิิกาวาสแล้้ว ก็็ได้้แยกย้้ายกัันเดิินทางมาอำำ�เภอธาตุุพนม พร้้อมกัับคณะท่่าน
พระอาจารย์ท์ องรััตน์์ ได้้รับั สะพายบาตรของท่่านพระอาจารย์์ทองรััตน์ด์ ้ว้ ย จนบ่่าเป็็นแผล
พากัันเดิินธุุดงค์์ล่่องใต้้เรื่�อยมา ผ่่านบ้้านหนองจัันทร์์ ท่่าค้้อ ชะโงม บ้้านกลาง นาถ่่อน
ดอนนางหงส์์ แสนพััน หลัักศิิลา พระกลาง จนถึึงธาตุุพนม เห็็นมีีพระสงฆ์์สามเณร
มาร่่วมชุุมนุุมกัันมากมายหลายร้้อย ทำำ�ให้้บริิเวณวััดอ้้อมแก้้วแคบลงไปถนััดใจ

ครั้ �งสุุดท้้ายที่ �ธาตุุพนม

เนื่�องจากพระอาจารย์์เสาร์์ครองเพศบรรพชิิตมายาวนานได้้ ๕๗ พรรษา อายุุ
ล่่วงเข้้า ๗๗ ปีี มีีความชราภาพมากแล้้ว เวลาเดิินต้้องใช้้ไม้้เท้้าช่่วยพยุุงกาย กอปรกัับ
ทางเมืืองอุุบลฯ ได้้ตอบรัับนิิมนต์์ให้้ท่่านกลัับถิ่�นเกิิด การชุุมนุุมครั้�งนี้�เป็็นการชุุมนุุมใหญ่่
ครั้�งสุุดท้้ายในจัังหวััดนครพนม หลัังจากนี้�องค์์ท่่านก็็ไม่่ได้้หวนกลัับคืืนมาอีีกเลย บรรดา
ศิิษย์์ที่่�มีีภารกิิจไม่่สามารถติิดตามไปยัังเมืืองอุุบลฯ ได้้ ต่่างก็็พากัันมารัับฟัังโอวาทเป็็น
ครั้ �งสุุดท้้าย ก่่อนที่ �จะแยกย้้ายกัันไปปฏิิบััติิสมณกิิจตามแบบอย่่างครรลองของพระ
บููรพาจารย์์เจ้้าต่่อไป

ตามรอยธุดงควัตร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สีโล ๑๔๖

จััดขบวนทััพ

พระอาจารย์์เสาร์์ได้้ให้้คณะศิิษย์์แยกย้้ายกัันออกเป็็นหลายคณะ ศิิษย์์ผู้้�ที่่�มีี
อาวุุโสรัับเป็็นหััวหน้้าแต่่ละคณะ พร้้อมทั้�งกำำ�หนดหมู่่�บ้้านต่่าง ๆ ที่�แต่่ละคณะจะไปพำำ�นััก
โปรดญาติิโยมชาวเมือื งอุุบลฯ เช่่น ให้้พระอาจารย์์ทองรัตั น์ไ์ ปตั้�งวััดจำ�ำ พรรษาอยู่�ที่�บ้านชีที วน
พระอาจารย์์บุุญมากอยู่่�บ้้านท่่าศาลา ให้้พระอาจารย์์ทอง อโสโก อยู่่�บ้้านสวนงััว เพราะ
เคยอยู่�มาก่อ่ น พระอาจารย์์ดีี ฉนฺโฺ น อยู่่�บ้้านกุดุ แห่่ เพราะเป็น็ บ้้านเกิิด ส่ว่ นตััวพระอาจารย์์
เสาร์์เองนั้�น จะได้้ไปโปรดญาติิพี่่�น้้องชาวบ้้านข่่าโคม บ้้านเกิิดของท่่าน ซึ่�งบ้้านข่่าโคมนี้้�ก็็
อยู่�ไม่่ไกลกัันนัักกัับบ้้านชีีทวน มีีลำำ�น้ำำ��เซบายขวางกั้�น ตั้้�งอยู่่�ห่่างกัันราว ๘ กิิโลเมตร
ประมาณนั้ �น

ท่่านให้้จำำ�พรรษารวมกัันทั้ �งพระธรรมยุุตและมหานิิกาย

พระอาจารย์เ์ สาร์ไ์ ด้ป้ รารภกับั พระอาจารย์์ทองรัตั น์์ว่่า... “ท่่านทองรััตน์์ เมือื นี่่�
ให้้ไปจำำ�พรรษาบ้้านชีีทวน ชีีทวนข่่อยเคยไปอยู่ � เป็็นบ่่อนสำำ�คััญบ่่อนหนึ่่�ง คนมีีความรู้้�
ความฉลาดมาก คนดีีกะมีีหลาย คนขี้้�ฮ้้ายกะมีีมาก ให้้ไผผู้้�อื่ �นไปอยู่ �บ่่ได้้ เอาลงไปนี่่� ให้้
จำำ�พรรษาโฮมกัันทั้้�งธรรมยุุตกัับมหานิิกาย ท่่านมีีให้้ไปจำำ�พรรษานำำ�ข่่อย เฮาไปฮอด
ตำำ�อิิด ไปโฮมกัันอยู่ �วััดบููรพา”
นั่�นเป็็นคำำ�ปรารภของพระอาจารย์์เสาร์์ ที่่�วััดเกาะแก้้วอััมพวััน ท่่านมอบหมาย
ให้้พระอาจารย์์ทองรััตน์์ไปจำำ�พรรษาที่่�บ้้านชีีทวน ซึ่�งองค์์ท่่านเคยอยู่�มาก่่อน เป็็นหมู่่�บ้้าน
ที่่�มีีความสำำ�คััญเป็็นที่�คนมีีความรู้�ความฉลาดอาจหาญไม่่ยอมใครง่่าย ๆ ทั้้�งคนดีีและไม่่ดีี
ปะปนกัันอยู่่� ถ้้าให้้ผู้�อื่�นไปอยู่�จะไม่่เท่่าทัันกัับภููมิิปััญญาของญาติิโยม ลงไปอุุบลฯ คราวนี้�
ท่่านให้้จำำ�พรรษารวมกัันทั้�งพระธรรมยุุตและมหานิิกาย เฉพาะพระอาจารย์์บุุญมีีนั้�นให้้
จำำ�พรรษาอยู่่�กัับองค์์ท่่าน เมื่�อไปถึึงอุุบลฯ แล้้วให้้ไปรวมพบกัันที่�วััดบููรพารามก่่อน

๑๔๗ ตามรอยธุดงควัตร ท่านพระอาจารย์เสาร์ กนฺตสีโล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

132

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

132

À≈«ßªŸÉ∑Õß√μ— πå °π⁄μ ’‚≈

À≈«ßª∑ÉŸ Õß√—μπå °π⁄μ ‚’ ≈

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

132

™“μ‘°”‡π¥‘ ™“μ‘¿Ÿ¡‡‘ ¥‘¡ π“¡ ∑ÕßÀ√≈μ— «πßå ª∑ŸÉ Õß√—μπ™’«å °μ‘ π ⁄μ¡≥ ‚’ –≈ ∑à“π‰¥â√—∫°“√»°÷ …“‡∫◊ÈÕßμπâ ®∫™È—π
™‡‡™™™‡™„„™™™‰‰‰‡‡¡™¡™¡ÕÕÕ·°·°∫∫ª ∑ ∑ªÕÕÕÕªª°°°ªªªππÕÕ’’’∑’’∑’∑◊ËË◊∑∑∑μμ““ÿÿ““≈≈ªª...ß—ßËË——ßË’∫√Ë√∫Ë“√√ìì»»»ππ‘‘¥¥‘¥®®ÕÕÕ««§§§μμ––™àà™““«««¡¡«««íí√√™™“ââ“»»““——√√√§§¡¡¬¬‡‡‡ß—ËßË—Ëß—ß߬¬¬««ààππππππ°‘‘°πæ樨‡‡„„„¡¡¡√√’’’√√   ∫∫π𬬓“ÀÀàŸŸàŸà≥≥∫∫∫ππ𔔬¬¬  ¬¬∑∑’’™™““◊ËËÕ◊◊ÕËÕ≥≥ßßßââ““∫∫§§ÕÕÕ‡‡ÀÀÀππâââ———ßßß“““““ÕÕå嬬√√»»——§§§““ππππ‰‰‰...à॥‘‘ÕÕ¡¡ÕÕπππÿààÿπ¡¡¡ÿààÿ¡¡‡‡‡··åå··ππ¡¡¡√√√‘¥¥‘¢¢¢““ππ““ºº   ‡‡∫Ÿ∫Ÿ∫àŸàà≈≈ææ“““ååààà∑∑∑≈≈ËË◊ËÕÕÕ◊◊ªª¡¡¬¬¢¢ß߇‡æææ“““¡¡¡âââ“ââ““««æ檪ßßß√√––√√√ππ∑∑ìì““ÿÿââ““„„„¡¡¡πππ...≈≈ÚÚ––“““√√ÕÕππì쟟¥¥πππææßß¡¡»»»àà““ÕÕ™™ººº∫∫∫¥¥““®®®®®ÿÿ°°ˆˆªª®®...ππ’’‡‡√√¡¡¡““““®®ßßß““  ––...···““®®®””––„„ÚÚÚ  μμπππÀ’ÀÀ’’®®ââ““ÀÀ∑∑πππ°°™™‘‘π𧧪ª°°...‘¿¿‘ÕÕ¡¡““ÙÙÙ§§§πππ—â—â””««√√ààà™™™÷÷™™°°ππ——ïïÕÕÕ¢¢√√ÕÕÕ““¡ŸŸ¡¡¡√√√√√®®∫∫¥¥“ââ“â“ÛÛÛ———¥¥¥’’§§««μμ““...¬¬À««∫∫ÿ∫ÿÿ¡¡∑∑∑æææ÷÷ß߇‡‘‘∑∑∑““È◊È◊ÕÕÒÒÒ‘‘∑∑––μμ””‡‡¥¥åå““‡‡‰‰≈≈≈≈««ÀÀªªË’ˇ’Ë’‡‡°°ππàààπππ∫∫“““¥¥∫∫∫  §§¡¡‘‘°°°““√√√∑∑∑«““ììÕÕÕË‘Ë‘ßßÕÕππâÕÕâππ≈≈¡¡¡««√√√®®ààÁÁ∫∫∫Á“““ÕÕ°°ßË∫’∫∫Ë’’Ëÿÿÿ‡‡‡ßß√√√——¥¥ππ  ÿªÿª‘‘““  ‡‡™™™∑∑   ∑∑∑ªπππ‘π‘‚‚ÕÕæææ´´“â“âⓉ‰∫∫““““∏∏∏  ——¬¬∫∫∫ººàà«à««àà““¥¥‰‰πππÕÕ∏∏πππÉ∑Ÿ¡¡¡¡æ’’∫∫∫“““¬¬ââ““¡¡ÕÕªªßß‘‘‘¬¬¬ππ¥¥¥©©ââ‘‘¬¬¡¡√   πππººππÕºº√√√ßßÕÕ∫∫–‰‰∑∑“““““∑∑à“à“ÿÿμμÀ“““Õßß’’’ÿÿÿ………  ¥¥¡¡¡““ß∑∑°°ªªª¬¬1∑∑‡‡‡ßß“¡¡¡““ÕÕ···μμßߪªª≈““√ââæ’æ’æ’∫∫®‰‰¢¢„„““3íííÕÕ®®®‡‡ßßßߺºº≈≈≈ªªππ“¡¡‚‚ªª—μ««ìì쬬πππ‡‡‡Ë’Ë™’’Ë™™√√√2ππ√√®®®°°ßßμ쪪ª««âââ«ßßß««““∑∑à຺ììππ¬ß—π—ππ√√μμ——“““§§§ÿÿÿ∫∫∫——√√°°ÕÕÕ≈≈¬¬——‡ìììåπππßߪ““¬¬¬ææ ææ°°ÀÀÀ¢¢ππÀÀÀå——··μμ———æææ°°πππ‡‡‡‡‡‡“ßߧ§§°§§§π—π—¥¥ªªππÉ∑Ÿ√√√√≈≈æåå√™™≈≈∫∫∫‚‚ππ¢¢¢π𬬬πππåπππ––◊ÕÕÕ◊◊ªª°°π··√ÁÁììππμμ⁄⁄““ßßÕ––÷È÷ÈÈ÷——°°πππæææ–¥¥¥¿¿å墢∫∫∫∫∫∫∑∑ÀÀÀ°°  ‡‡ææÕææ⁄μ  ß1‡‡ªª’’’°°°ßÁÁߧ§§‘°°‘∂∂∂®®“âââ“““â““â“â““ààŒŒÿÿπππ≈≈√√‚‚’’√√√√√ ®3ìì———……∫∫∫‘Ëπ‘πËπË‘πππππππππππππππ≈≈“““““ßß––ËËß÷÷Ë÷ßß––μ— ’‚√2ÿÿ ¬≈π‡å  å “°æ檮®ª‡‡™™√μÕ≈μ≈Õ§§‰‰¢¢¢ææ檪™ª™ªªª¢Õ¢Õ¢Õ  ¡¡åπßßâââ’’÷÷∑∑ÕÕÕààÿÿ““—ÈÈ—ÕÕÕ««’’“““««ßß√√√®íí®√√√””¡¡√√√‰‰““ààμμ·®·®®®®““‘μ‘μ–––«««⁄μ‘‘‘π𬬬««¥¥©©ΩΩΩ√√√√√··∂∂∂‘‘¥¥““¡¡“““μμ———μμμππ………———  ∏∏μμμââ——°° “““‘¡‘¡å剉√√√√√¡¡¡««àà  ¡¡∫∫√√√¥¥¥¥ÿÿ¡¡‘‘‘∏∏∏“““°°°ÕÕ‚’¬¬««¬¬¬——¥¥ªªª““ààßßââ««¡¡∑∑∑„„≈μμ√√√ππ¬¬≥≥—¬¬—μμμ„åå„ååå¡¡¡§§ππ¡¡ÀÀÀ™™ØØØππ√√√√Ë’Ë’Ë’““ŸàŸàȔȔ∑∑———«««—ËËË——πππ√√®®åå––ªª““®®¡¡¡≈≈≈≥≥  ¡¡‘‘‘∫∫∫ˆˆˆ‚‚’’ËË——°°ππ‡‡‡““√√ππ—ßß—ß—ï着ª¢¢¡¡∫∫———μμμ°°¿¿°°∑∑∂∂Ë’Ë’ππ®®®∑∑∑ææ¡¡ßßììì—¬—¬πππ···‰‰‘‘‘——≠≠““‡‡“““à“à““““ªª’Ë’Ë’Ë   μμ°°√√∑∑..ππμμμ√√»»»°°°ππ‡‡‡ææπ𻻉‰‰™™∑∑°°°≥≥ªªªÕÕààß߇‡È—π—πÈà““à°°°¥¥¥‰‰‘‘‘ÕÕÕ………∂∂..““¥¥··°°≈≈≈““¥¥ààìììπππππππμμ¿¿âââ©©©‡‡‡ªÿÿªªÿ¢¢÷÷ßß≈≈‘‘ππ¡¡¬¬¬““πππ¥¥¥∏ââ∏‰‰ÚÚºººàà““°°ÕÕ“““““   ¥¥ââ®®««ååå∏∏°°æææ¥ÿ¥ÿ‘‘‘§§§πππßߟââŸâŸ¡¡¡πππÙÙææß߈ˆ≈≈¡¡¡ππ‡‡ââ√√ÿÿ¥¥≈≈√√ßß√√√©©∑∑∑√√√∑∑„„„———°°°∫——∫˜˜∫∫∫®ŸŸâ®âË—Ë—§§““ππßß““ππææ–––àà“““““πππ§§ßß°°—°—°ßß¡åå¡∑∑∑∑∑˘˘··ªªμμμ°°°ÕÕÕππßßߧ§““âââååÕÕÕ··““∑∑ÀÀ““àà““···ÈÈ———ȉ‰‰ßßßïï““““““––««ææ√√„„„ªªª¬¬¬ææ≈≈à““àππ≈≈≈≈≈μμ√√√®®®∑∑““®®®®®»»∫∫√√ππ°°°––   ””∏∏â«ââ««¡¡––——««»»»ππ“““àà““÷°°÷––√√‰‰‰‡‡μμππ   √√√ÿÿ¥¥«««ÕÕ√√√ππ÷÷÷°°°ªªÕÕ∑∑¥¥¥……‘‘¢¢“““—°—°———ÀÀπππ∑∑¥¥¥ÕÕß߬¬¬““‰‰………““ììππâââ»»»““àà““““∫∫∫¥¥§§≈≈∑∑ªªª‚‚‚àà““åååππ≈≈®®‡‡‡√√ππ‡‡“““÷÷÷°°°ÕÕ¥¥¥ââ¡¡   å嬬——‰‰πππ∫∫ππ˪’’˪∫∫““««“““≈≈ªªæ欬………………¢¢‰‰“““““√√◊◊ÈÕÕÈ¡¡¡ßßØØØÉ“É““‡‡‡ààà“à“““¡¡∑∑“““√√ÕÕÕÕªª¬¬§§§√√√™™ßßμμ———   ‘‘‘‚‚‚ßßßßæææ––àବßßååå——ËËμμ««¬¬åå···‡‡√√√¡¡¡â““âÉÉŸŸ∑∑¡¡¡¥¥√√°°°ÕÕ™™  ÷÷¥¥√√√àààßßß∑∑∫∫„„âππâŸààŸªª≈≈≈°°°’’’’’ÕÕ§§§““““∫∫““““§§§–––§§μμÈ—È—®®““ââßßÉÉ““–––««¢¢¢ßß√√√«««®®∏∏∏√√‡‡√√√··ππ‘‘¥¥∫∫∫∫√√æææ√√∫∫¥¥ååå···“““åå··√√√““———¥¥¥ŸŸ∂∂——∂∂§§μμ∫∫™™ââ¡¡¡““√√√’’¬¬““ââ√≈≈≈≈≈„„„√√√„„„∫∫ËË‘‘âÿ¡ÿ¡âππππππππ¡¡¡π—ÈÈ—πππππ𬬫«““√√√––––––––ååŸââŸâŸåå
™Õ◊Ë »√∑’ »— πå ‡ªπì °”ππ— μ”∫≈ “¡ºß „𫬗 ‡¥°Á ∑“à 𠧫“¡ “¡“√∂‡°àß°“®‡©æ“–μ—« ∑à“π‰¡à¬÷¥μ‘¥∂Ë‘π
‰¡àμ‘¥«—¥ √—°°“√‡¥‘π∏ÿ¥ß§å ∫√‘¢“√∫“μ√„∫‡¥’¬«
ตามรอ„‡ยªπธดุìπ«ง—§¬ควπÀัต§รπàÕทàÿ¡π่าน¢พ∑â“รßà“ะ®อπา–„จÀ™าâ—ร«™ย¥’«์เสÈ◊Õ‘μาร§์ πกàÕน‘ πตฺ —¬ส‰ÕªีโลÕ∑°“‰ßªπ∑—°“‡ß≈πß—° ‡ÿ≈√๑“ß๔๘ μ—Èß·μà∫«™®π¡√≥¿“æ ∑à“π∏ÿ¥ß§å‰ª∑—Ë«∑È—ß·∂∫

°≈“ß∫â“π 查®“§÷°§–πÕß‚ºßº“ß μ≈°‚ª°Œ“ ≈àÿ ¡ · ¡à π”È ‚¢ßμÕπ°≈“ß·≈–μÕπ≈à“ß §√Ÿ∫“
·μ™à ૬∫‘¥“¡“√¥“∑”¡“À“°‘πÕ¬à“ߢ¬π— ¢π— ·¢Áß Õ“®“√¬å„π ¡¬— ππÈ— μ“à ß√⟮°— ∑à“π‡ªπì Õ¬“à ߥ’

ปััจฉิิมวัยั ท่่านได้ธ้ ุุดงค์ม์ าพำำ�นัักที่่�ป่่าช้า้ บ้า้ นคุ้�ม ท่่านให้้ทำ�ำ ซุ้้�มประตููโค้้งทางเข้้าวััดจะมีีรถยนต์์มา
ต.หนองไซ อ.วาริินชำ�ำ ราบ จ.อุบุ ลราชธานีี (ปัจั จุุบััน) มาก ท่า่ มกลางความแปลกใจของชาวบ้า้ น เพราะ
ขึ้�น ต.โคกสว่่าง อ.สำำ�โรง จ.อุุบลราชธานีี ซึ่่�งเป็็น ตั้�งแต่่เกิิดมาไม่่เคยมีีรถยนต์์เข้้ามาถึึงหมู่่�บ้้านเลย
หมู่่�บ้้านชนบทที่่�กัันดารห่่างไกลจากตััวเมืืองมาก หลัังการมรณภาพของท่่านปรากฏว่่ามีีศิิษยา-
สมัยั นั้�นยัังไม่่มีที างรถยนต์เ์ ข้้าถึึงหมู่่�บ้า้ น ท่า่ นได้้ นุศุ ิิษย์์พร้้อมยานพาหนะต่่าง ๆ เข้้าร่่วมงานศพเป็็น
พำำ�นักั จำำ�พรรษาอยู่�ที่�นี่�นานที่่�สุุดประมาณได้้ ๑๐ จำ�ำ นวนมาก
กว่่าปี ี ท่่านบอกว่่าท่า่ นจะไม่่ไปไหนจะตายที่่�นี่่� มรณภาพ ท่่านได้้ถึึงแก่ม่ รณภาพเมื่�อวัันที่่� ๒๓
ช่ว่ งออกพรรษาท่่านจะธุุดงค์ไ์ ปที่�อื่�นครั้�งละนาน ๆ กันั ยายน ๒๔๙๙ ณ วััดบ้า้ นคุ้�ม หลังั จากเกิิดปวด
เมื่�อเข้้าพรรษาจึึงกลับั มา ท้้องอย่่างกระทัันหัันก่อ่ นหน้้าเพียี ง ๒ วััน รวม
ในปีที ี่่�ท่่านจะมรณภาพ ท่่านบอกให้้ อายุุท่่านได้้ ๖๘ ปีี ๔๒ พรรษา อัฐั ิขิ องท่า่ นส่่วน
หนึ่ �งชาวบ้้านคุ้ �มได้้บรรจุุไว้้ในเจดีีย์์ที่ �สร้้างไว้้เป็็น
ชาวบ้้านหาฟืนื มาไว้ใ้ ห้้เต็็มโรงครััวถึึง ๔ ห้้อง ท่า่ น อนุุสรณ์์กลางเนิินวัดั ป่่าบ้้านคุ้�มจวบจนบััดนี้�
ว่า่ “ปีีนี้�จะมีกี ารใช้ฟ้ ืนื มาก” ในต้้นเดืือนกัันยายนนั้�น

กลัับบ้้านเกิิด

กองทััพธรรมพระกรรมฐาน จััดขบวนทััพออกจากธาตุุพนม บ่่ายหน้้าลงไปทาง
ทิิศใต้้ จุุดหมายปลายทางอยู่�ที่�เมืืองอุุบลฯ โดยแยกย้้ายทยอยกัันไปเป็็นคณะย่่อย ๆ ด้้วย
เกรงว่่าจะเป็็นการลำำ�บากแก่่ชาวบ้้านตามรายทาง ในการจััดหาภััตตาหารบิิณฑบาต ทั้้�ง
ยัังได้้เผยแพร่่ สั่่�งสอน อบรมศีีลธรรมแก่่ชาวบ้้านต่่าง ๆ อย่่างต่่อเนื่�อง เพราะคณะแรก
ผ่่านไปแล้้ว คณะต่่อ ๆ มาก็็ติิดตามมาซ้ำำ��อีีก ชาวบ้้านก็็ได้้มีีโอกาสรัับฟัังธรรมจากครููบา
อาจารย์์หลาย ๆ ท่่านอย่่างทั่�วถึึง
เมื่�อคณะพระอาจารย์์เสาร์์เดินิ ทางถึงึ เมืืองอุุบลฯ ได้เ้ ข้้าพำ�ำ นัักรวมกันั ที่�วััดบููรพาราม
ซี่ �งยัังเป็็นที่ �เงีียบสงััดอยู่่�ท้้ายเมืืองอุุบลฯ
ณ วััดบููรพาราม แห่่งนี้�เอง ที่่�สามเณรพุุธ (หลวงพ่่อพุุธ ฐานิิโย) ได้้ประจำำ�
พำ�ำ นัักอยู่่�ก่อ่ นแล้ว้ จึึงเป็็นโอกาสได้้กราบคารวะรัับฟังั ธรรมโอวาทจากพระบูรู พาจารย์์ใหญ่่
โดยใกล้้ชิิด กัับทั้ �งยัังได้้ติิดตามองค์์ท่่านไปยัังบ้้านข่่าโคมอีีกด้้วย... บัันทึึกตามคำำ�บอกเล่่า
ของท่่านเจ้้าคุุณพระราชสัังวรญาณ (หลวงพ่่อพุุธ ฐานิิโย)... ท่่านกล่่าวไว้้ในหนัังสืือ
ฐานิิยตฺฺเถรวตฺฺถุุว่่า...

๑๔๙ ตามรอยธุดงควตั ร ท่านพระอาจารยเ์ สาร์ กนฺตสโี ล

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å

134

æ√–Õ“®“√¬‡å  “√å °π⁄μ ≈’ ‡∂√
æ√–Õ“®“√¬å¡’ ≠“≥¡ÿπ’ (æ√–§√Ÿ≠“≥‚»¿μ‘ )
«—¥ªÉ“ ßŸ ‡ππ‘ „® ®.π§√√“™ ¡’ “
∑“à π‡ªπì »…‘ ¬∑å “à πæ√–Õ“®“√¬‡å  “√å °πμ⁄  ‚’ ≈ ‡ªπì
 À∏√√¡‘°°—∫æ√–Õ“®“√¬å∑Õß√—μπå °π⁄μ ’‚≈
∑à“πæ√–Õ“®“√¬å‡ “√å „À≪®”æ√√…“Õ¬àŸ°—∫
Õߧ∑å “à π ‡¡Ë◊Õ§√ßÈ— Õߧå∑“à π°≈—∫‰ª∫“â π‡°¥‘
(∫â“π¢à“‚§¡) ªï æ.».ÚÙ˜˘

 ∂ªŸ Õ—∞‘À≈«ßªŸÉ∑Õß√μ— πå °π⁄μ ’‚≈ «¥— ¡≥√’ —μπå«π“√“¡ ∫â“π§ÿâ¡ Õ. ”‚√ß ®.Õ∫ÿ ≈œ

ตามรอยธดุ งควตั ร ทา่ นพระอาจารย์เสาร์ กนตฺ สโี ล ๑๕๐