ก คํานํา การจัดการศึกษากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 เพื่อให้ สอดคล้องกับหลักการและบรรลุตามจุดมุ่งหมายของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560) จําเป็นต้องอาศัยองค์ประกอบหลายอย่าง และการจัดทําหลักสูตรระดับรายวิชาเป็น องค์ประกอบหนึ่งที่สสำคัญที่เป็นกรอบในการจัดการศึกษาให้สามารถพัฒนาและยกระดับคุณภาพของผู้เรียน ให้ดีขึ้นและช่วยให้ครูผู้สอนได้ศึกษาหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานอย่างเข้าใจและส่งผลให้สามารถ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เหมาะสม เพื่อพัฒนาให้ผู้เรียนได้รับการพัฒนาเต็มตามศักยภาพ หลักสูตรรายวิชา วิทยาศาสตร์กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 4 ฉบับนี้ ประกอบด้วย ความเป็นมาและความสําคัญ สมรรถนะ คุณลักษณะอันพึงประสงค์ คําอธิบายรายวิชา โครงสร้างรายวิชา และหน่วยการเรียนรู้ สําหรับการจัดทําหลักสูตร รายวิชาฉบับนี้ ผู้จัดทําได้ศึกษาและ วิเคราะห์จากหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) หลักสูตร สถานศึกษาและเอกสารที่เกี่ยวข้องหลายฉบับ ผู้จัดทําหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หลักสูตรรายวิชา วิทยาศาสตร์กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยีชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจ โดยเฉพาะผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องที่ช่วยให้การ จัดการศึกษากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มัธยมศึกษาปีที่ 4 เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ต่อไป วุฒิกุล นนทะภา
ข สารบัญ คำนำ …………………………………………………………………………………………………………………………… ก สารบัญ …………………………………………………………………………………………………………………………. ข คำอธิบายรายวิชา …………………………………………………………………………………………………………… 1 โครงสร้างรายวิชา …………………………………………………………………………………………………………… 3 กำหนดการสอนบทที่1 …………………………………………………………………………………………………… 7 กำหนดการสอนบทที่ 2 …………………………………………………………………………………………………… 8 กำหนดการสอนบทที่ 3 …………………………………………………………………………………………………… 9 กำหนดการสอนบทที่ 4 …………………………………………………………………………………………………… 10 กำหนดการสอนบทที่ 5 …………………………………………………………………………………………………… 11 บทที่1 การลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์…………………………………………………………………. 13 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง การลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์……………………………. 13 บทที่2 การรักษาดุลยภาพของร่างกายมนุษย์…………………………………………………………………. 22 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง การรักษาดุลยภาพของน้ำและสารในร่างกาย ………………….. 22 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 3 เรื่อง การรักษาดุลยภาพของกรด-เบส ของเลือด …………………….. 31 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 4 เรื่อง การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิภายในร่างกาย ……………….. 41 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 5 เรื่อง ระบบภูมิคุ้มกัน ……………………………………………………………. 50 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 6 เรื่อง ความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน …………………………………… 60 บทที่ 3 การดำรงชีวิตของพืช …………………………………………………………………………………………. 68 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 7 สารอินทรีย์ที่จำเป็นและไม่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของพืช ……. 68 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 8 ปัจจัยบางประการที่มีผลต่อการเจริญเติบโตของพืช …………………. 78 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 9 การตอบสนองของพืชต่อสิ่งเร้า ……………………………………………… 87 บทที่ 4 พันธุกรรมและวิวัฒนาการ ………………………………………………………………………………….. 94 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 10 การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมที่เป็นส่วนขยายของพันธุ ศาสตร์เมนเดล ……………………………………………………………………………………………………………….. 94 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 11 การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม …………………………………….. 104 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 12 การเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม …………………………………………… 112 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 13 เทคโนโลยีทางดีเอ็นเอ ……………………………………………………….. 120 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 14 วิวัฒนาการและความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต ……………………… 129 บทที่ 5 ชีวิตในสิ่งแวดล้อม …………………………………………………………………………………………….. 136 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 15 ระบบนิเวศ ……………………………………………………………………….. 136 แผนจัดการเรียนรู้ที่ 16 มนุษย์กับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ……………………….. 147
ค
1 คำอธิบายรายวิชา วิทยาศาสตร์ชีวภาพ รายวิชา วิทยาศาสตร์ชีวภาพ ว31141 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี (ฉบับบปรับปรุง 2560) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 เทอม 2 เวลาเรียน 40 ชั่วโมง 1 หน่วยกิต ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา ศึกษาเกี่ยวกับเซลล์และโครงสร้างของเซลล์ การลำเลียงสารผ่านเซลล์ กลไกการรักษาดุลยภาพของ สิ่งมีชีวิต ภูมิคุ้มกันของร่างกาย ความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน โครโมโซมและสารพันธุกรรม การถ่ายทอด ลักษณะทางพันธุกรม การเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม เทคโนโลยีชีวภาพ พันธุวิศวกรรม วิวัฒนาการกับความ หลากหลายทางชีวภาพที่มีต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม พืชและการใช้ประโยชน์จากพืช การเจริญเติบโตของพืช และการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของพืช ระบบนิเวศ ไบโอม การเปลี่ยนแปลงแทนที่ของระบบนิเวศ ประชากรของ สิ่งมีชีวิตปัญหาและผลกระทบที่มีต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ความสำคัญของความหลากหลาย ทางชีวภาพในโรงเรียน หรือในชุมชน แนวทางในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและการแก้ไขปัญหา สิ่งแวดล้อมในท้องถิ่นจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ระดับประเทศ และระดับโลกรวมทั้งน าความรู้ไปใช้ประโยชน์ โดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ กระบวนการสืบเสาะ หาความรู้ การสืบค้นข้อมูล การสังเกต การจำแนก การเปรียบเทียบ การอธิบาย การอภิปราย การสำรวจตรวจสอบ การออกแบบการทดลอง การ วิเคราะห์ข้อมูล เพื่อให้สามารถสื่อสารสิ่งที่เรียนรู้ประยุกต์ใช้ตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีจิต วิทยาศาสตร์ ตัวชี้วัด 1. อธิบายโครงสร้างและสมบัติของเยื่อหุ้มเซลล์ที่สัมพันธ์กับการลำเลียงสาร และเปรียบเทียบการ ลำเลียงสารผ่านเยื่อหุ้มเซลล์แบบต่าง ๆ 2. อธิบายการควบคุมดุลยภาพของน้ำและสารในเลือดโดยการทำงานของไต 3. อธิบายการควบคุมดุลยภาพของกรด-เบสของเลือดโดยการทำงานของไตและปอด 4. อธิบายการควบคุมดุลยภาพของอุณหภูมิภายในร่างกายโดยระบบหมุนเวียนเลือด ผิวหนัง และ กล้ามเนื้อโครงร่าง 5. อธิบาย และเขียนแผนผังเกี่ยวกับการตอบสนองของร่างกายแบบไม่จำเพาะ และแบบจำเพาะต่อสิ่ง แปลกปลอมของร่างกาย 6. สืบค้นข้อมูล อธิบาย และยกตัวอย่างโรคหรืออาการที่เกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน 7. อธิบายภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องที่มีสาเหตุมาจากการติดเชื้อ HIV 8. ทดสอบ และบอกชนิดของสารอาหารที่พืชสังเคราะห์ได้ 9. สืบค้นข้อมูล อภิปราย และยกตัวอย่างเกี่ยวกับการใช้ประโยชน์จากสารต่างๆที่พืชบางชนิดสร้างขึ้น
2 10. ออกแบบการทดลอง ทดลอง และอธิบายเกี่ยวกับปัจจัยภายนอกที่มีผลต่อการเจริญเติบโตของ พืช 11. สืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับสารควบคุมการเจริญเติบโตของพืชที่มนุษย์สังเคราะห์ขึ้น และยกตัวอย่าง การนำมาประยุกต์ใช้ทางด้านการเกษตรของพืช 12. สังเกต และอธิบายการตอบสนองของพืชต่อสิ่งเร้าในรูปแบบต่างๆที่มีผลต่อการดำรงชีวิต 13. อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างยีน การสังเคราะห์โปรตีน และลักษณะทางพันธุกรรม 14. อธิบายหลักการถ่ายทอดลักษณะที่ถูกควบคุมด้วยยีนที่อยู่บนโครโมโซมเพศและมัลติเปิลแอลลีล 15. อธิบายผลที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงลำดับนิวคลีโอไทด์ในดีเอ็นเอต่อการแสดงลักษณะของ สิ่งมีชีวิต 16. สืบค้นข้อมูล และยกตัวอย่างการนำมิวเทชันไปใช้ประโยชน์ 17. สืบค้นข้อมูล และอภิปรายผลของเทคโนโลยีทางดีเอ็นเอที่มีต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม 18.สืบค้นข้อมูล อธิบาย และยกตัวอย่างความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตซึ่งเป็นผลมาจากวิวัฒนาการ 19. สืบค้นข้อมูลและอธิบายความสัมพันธ์ของสภาพทางภูมิศาสตร์บนโลกกับความหลากหลายของไบ โอม และยกตัวอย่างไบโอมชนิดต่าง ๆ 20. สืบค้นข้อมูล อภิปรายสาเหตุและยกตัวอย่างการเปลี่ยนแปลงแทนที่ของระบบนิเวศ 21. สืบค้นข้อมูล อธิบายและยกตัวอย่างเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงขององค์ประกอบทางกายภาพ และ ทางชีวภาพที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงขนาดของประชากรสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ 22. สืบค้นข้อมูลและอภิปรายเกี่ยวกับปัญหาและผลกระทบที่มีต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม พร้อมทั้งนำเสนอแนวทางในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม รวมทั้งหมด 22 ตัวชี้วัด
3 โครงสร้างรายวิชา วิทยาศาสตร์ชีวภาพ รายวิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัยมศึกษาปีที่ 4 เทอม 2 เวลาเรียน 40 ชั่วโมง 1 หน่วยกิต ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา ลำดับ ที่ ชื่อหน่วยการเรียนรู้ สาระสำคัญ มาตรฐานการ เรียนรู้/ผลการ เรียนรู้ เวลา (ชั่วโมง) น้ำหนัก คะแนน ปฐมนิเทศ - - 2 0 1 การลำเลียงสารเข้า และออกจากเซลล์ 1.การลำเลียงสารเข้าและออก จากเซลล์ ว1.2 ม. 4/1 2 5 2 การรักษาดุลยภาพของ ร่างกายมนุษย์ 1.การรักษาดุลยภาพของน้ำ และสารในร่างการ 2.การรักษาดุลยภาพของกรดเบส ของเลือด 3.การรักษาดุลยภาพของ อุณหภูมิภายในร่างกาย 4.ระบบภูมิคุ้มกัน 2.4.1 กลไกการต่อต้านหรือ ทำลายสิ่งแปลกปลอมแบบไม่ จำเพาะ 2.4.2 กลไกการต่อต้านหรือ ทำลายสิ่งแปลกปลอมแบบ จำเพาะ 2.4.3 ความผิดปกติของ ระบบภูมิคุ้มกัน ว1.2 ม.4/2,3,4,5,6,7 10 10 3 การดำรงชีวิตของพืช 1.สารอินทรีย์ในพืช 3.1.1 สารอินทรีย์ที่จำเป็น ต่อการเจริญเติบโตของพืช โดยตรง 3.1.2 สารอินทรีย์ที่ไม่ จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของ พืชโดยตรง 2.ปัจจัยบางประการที่มีผลต่อ การเจริญเติบโตของพืช 3.2.1 ปัจจัยภายนอก ว1.2 ม.4/8,9,10,11,12 8 10
4 3.2.2 ปัจจัยภายใน 3.การตอบสนองของพืช 3.3.1 การตอบสนองที่มี ทิศทางสัมพันธ์กับทิศทางของ สิ่งเร้า 3.3.2 การตอบสนองที่มี ทิศทางไม่สัมพันธ์กับทิศทาง ของสิ่งเร้า สอบกลางภาค 2 20 4 พันธุกรรมและ วิวัฒนาการ 1.การถ่ายทอดลักษณะทาง พันธุกรรม 4.1.1 การถ่ายทอดบักษณะ ทางพันธุกรรมที่เป็นส่วนขยาย ของพันธุศาสตร์เมนเดล 2.ยีนกับการควบคุมลักษณะ ทางพันธุกรรม 3.การเปลี่ยนแปลงทาง พันธุกรรม 4.เทคโนโลยีทางดีเอ็นเอ 5.วิวัฒนาการและความ หลากหลายของสิ่งมีชีวิต 4.5.1 ความหลากหลายทาง พันธุกรรม 4.5.2 การคัดเลือกตาม ธรรมชาติ ว1.3 ม.4/1,2,3,4,5,6 10 15 5 ชีวิตในสิ่งแวดล้อม 1.ระบบนิเวศ 5.1.1 ไบโอม 5.1.2 การเปลี่ยนแปลง แทนที่ของระบบนิเวศ 5.1.3 การเปลี่ยนแปลง ขนาดของประชากร 2.มนุษย์กับ ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม 5.2.1 ปัญหาและผลการ กระทบที่มีต่อ ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม ว1.1 ม.4/1,2,3,4 4 10
5 5.2.2 การอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม สอบปลายภาค 2 30 รวมตลอดภาคเรียน 40 100
6 กำหนดการสอน กำหนดการสอน วิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ ว31141 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 จำนวน 1 หน่วยกิต เวลาเรียน 2 ชั่วโมง/สัปดาห์ เวลาเรียนทั้งหมด 40 ชั่วโมง กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา บทที่ เนื้อหา จำนวนชั่วโมง ปฐมนิเทศ - 2 1 การลำเลียงสารเข้าและออกเซลล์ 2 2 การรักษาดุลยภาพของร่างกาย มนุษย์ 10 3 การดำรงชีวิตของพืช 8 4 พันธกรรมและวิวัฒนาการ 10 5 ชีวิตในสิ่งแวดล้อม 4 สอบกลางภาค 2 สอบปลายภาค 2 เวลาเรียนตลอดภาคเรียน 40
7 กำหนดการสอน กำหนดการสอนวิชาฟิสิกส์ บทที่1 เรื่อง การลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์ กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 เวลาเรียน 4 ชั่วโมง ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา หน่วยย่อย การเรียนรู้ ตัวชี้วัด จำนวน ชั่วโมง ปฐมนิเทศ - 2 1.การลำเลียงสารเข้าและออกจาก เซลล์ 1. อธิบายโครงสร้างและสมบัติของเยื่อหุ้มเซลล์ที่ สัมพันธ์กับการลำเลียงสาร และเปรียบเทียบ การลำเลียง สารผ่านเยื่อหุ้มเซลล์แบบต่าง ๆ 2 สอบเก็บคะแนน 5 รวมจำนวนเวลาเรียน 4
8 กำหนดการสอน กำหนดการสอนวิชาฟิสิกส์ บทที่2 เรื่อง การรักษาดุลยภาพของร่างกายมนุษย์ กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 เวลาเรียน 10 ชั่วโมง ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา หน่วยย่อย การเรียนรู้ ตัวชี้วัด จำนวน ชั่วโมง 1.การรักษาดุลยภาพของน้ำและสารใน ร่างกาย 2.อธิบายการควบคุมดุลยภาพของน้ำและสารใน เลือดโดยการทำงานของไต 2 2.การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสของ เลือด 3.อธิบายการควบคุมดุลยภาพของกรด-เบสของ เลือด โดยการทำงานของไตและปอด 2 3.การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิใน ร่างกาย 4.อธิบายการควบคุมดุลยภาพของอุณหภูมิภายใน ร่างกายโดยระบบหมุนเวียนเลือด ผิวหนัง และ กล้ามเนื้อโครงร่าง 2 4.ระบบภูมิคุ้มกัน 5.อธิบาย และเขียนแผนผังเกี่ยวกับการตอบสนอง ของร่างกายแบบไม่จำเพาะ และแบบจำเพาะต่อ สิ่ง แปลกปลอมของร่างกาย 6.สืบค้นข้อมูล อธิบาย และยกตัวอย่างโรคหรือ อาการที่เกิดจากความผิดปกติของระบบ ภูมิคุ้มกัน 7. อธิบายภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องที่มีสาเหตุ มาจาก การติดเชื้อ HIV 4 สอบเก็บคะแนน 10 รวมจำนวนเวลาเรียน 10
9 กำหนดการสอน กำหนดการสอนวิชาฟิสิกส์ บทที่3 เรื่อง การดำรงชีวิตของพืช กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 เวลาเรียน 8 ชั่วโมง ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา หน่วยย่อย การเรียนรู้ ตัวชี้วัด จำนวน ชั่วโมง 1.สารอินทรีย์ในพืช 8. ทดสอบ และบอกชนิดของสารอาหาร ที่พืช สังเคราะห์ได้ 9. สืบค้นข้อมูล อภิปราย และยกตัวอย่างเกี่ยวกับ การใช้ประโยชน์จากสารต่าง ๆ ที่พืชบางชนิด สร้าง ขึ้น 2 2.ปัจจัยบางประการที่มีผลต่อการ เจริญเติบโตของพืช 10. ออกแบบการทดลอง ทดลอง และอธิบาย เกี่ยวกับปัจจัยภายนอกที่มีผลต่อการ เจริญเติบโตของ พืช 11. สืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับสารควบคุมการ เจริญเติบโต ของพืชที่มนุษย์สังเคราะห์ขึ้น และยกตัวอย่างการ นำมาประยุกต์ใช้ทางด้าน การเกษตรของพืช 4 3.การตอบสนองของพืชต่อสิ่งเร้า 12. สังเกต และอธิบายการตอบสนองของพืชต่อ สิ่ง เร้าในรูปแบบต่าง ๆ ที่มีผลต่อการดำรงชีวิต 2 สอบเก็บคะแนน 10 รวมจำนวนเวลาเรียน 8
10 กำหนดการสอน กำหนดการสอนวิชาฟิสิกส์ บทที่4 เรื่อง พันธุกรรมและวิวัฒนาการ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 เวลาเรียน 10 ชั่วโมง ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา หน่วยย่อย การเรียนรู้ ตัวชี้วัด จำนวน ชั่วโมง 1.การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม 13.อธิบายหลักการถ่ายทอดลักษณะที่ถูกควบคุม ด้วยยีนที่อยู่บนโครโมโซมเพศและมัลติเปิลแอลลีล 2 2.ยีนกับการควบคุมลักษณะทาง พันธุกรรม 14.อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างยีน การสังเคราะห์ โปรตีน และลักษณะทางพันธุกรรม 2 3.การเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม 15. อธิบายผลที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงลำดับ นิวคลีโอไทด์ในดีเอ็นเอต่อการแสดงลักษณะของ สิ่งมีชีวิต 16. สืบค้นข้อมูล และยกตัวอย่างการนำมิวเทชัน ไป ใช้ประโยชน์ 2 4.เทคโนโลยีทางดีเอ็นเอ 17. สืบค้นข้อมูล และอภิปรายผลของเทคโนโลยีทาง ดีเอ็นเอที่มีต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม 2 5.วิวัฒนาการและความหลากหลายของ สิ่งมีชีวิต 18.สืบค้นข้อมูล อธิบาย และยกตัวอย่างความ หลากหลายของสิ่งมีชีวิต ซึ่งเป็นผลมาจากวิวัฒนาการ 2 สอบเก็บคะแนน 15 รวมจำนวนเวลาเรียน 10
11 กำหนดการสอน กำหนดการสอนวิชาฟิสิกส์ บทที่5 เรื่อง ชีวิตในสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 เวลาเรียน 4 ชั่วโมง ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา หน่วยย่อย การเรียนรู้ ตัวชี้วัด จำนวน ชั่วโมง 1.ระบบนิเวศ 19. สืบค้นข้อมูลและอธิบายความสัมพันธ์ของสภาพ ทางภูมิศาสตร์บนโลกกับความหลากหลายของ ไบ โอม และยกตัวอย่างไบโอมชนิดต่าง ๆ 20. สืบค้นข้อมูล อภิปรายสาเหตุและยกตัวอย่าง การ เปลี่ยนแปลงแทนที่ของระบบนิเวศ 21. สืบค้นข้อมูล อธิบายและยกตัวอย่างเกี่ยวกับ การ เปลี่ยนแปลงขององค์ประกอบทางกายภาพและทาง ชีวภาพที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงขนาด ของ ประชากรสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ 2 2.มนุษย์กับทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม 22. สืบค้นข้อมูลและอภิปรายเกี่ยวกับปัญหาและ ผลกระทบที่มีต่อทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม พร้อมทั้งนำเสนอแนวทางในการ อนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติและการแก้ไขปัญหา สิ่งแวดล้อม 2 สอบเก็บคะแนน 10 รวมจำนวนเวลาเรียน 4
12 เกณฑ์การวัดประเมินผลรายวิชา วิทยาศาสตร์ชีวภาพ รหัสวิชา ว 31141 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2566 ลงชื่อ...................................................... ( นายวุฒิกุล นนทะภา ) ครูผู้สอน ลงชื่อ...................................................... ( นางสาวฐจิรัช ภูมิมะลา ) ครูพี่เลี้ยง ลงชื่อ...................................................... ( นายสราวุฒิ สุริยา ) หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เกณฑ์การประเมินผล คะแนนระหว่างภาค คะแนนปลายภาค = 70 : 30 1.คะแนนระหว่างภาค 70 คะแนน 2.คะแนนปลายภาค 30 คะแนน รวม 100 คะแนน
13 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รหัสวิชา ว31141 รายวิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ ภาคเรียนที่ 2/2566 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 บทที่1 การลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์ รวมเวลาทั้งหมด 2 ชั่วโมง เรื่อง การลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์ เวลา 2 ชั่วโมง ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา ปฏิบัติการสอน วันที่......./……../……… 1. สาระการเรียนรู้และผลการเรียนรู้ สาระที่ 1 วิทยาศาสตร์ชีวภาพ มาตรฐาน ว 1.2 เข้าใจสมบัติของสิ่งมีชีวิต หน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต การลำเลียงสารเข้า และออกจาก เซลล์ ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่ของระบบต่าง ๆ ของสัตว์และมนุษย์ที่ทำงานสัมพันธ์กัน ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่ ของอวัยวะต่าง ๆ ของพืชที่ทำงานสัมพันธ์กัน รวมทั้งนำความรู้ไปใช้ ประโยชน ตัวชี้วัด ว1.2 ม.4/1 อธิบายโครงสร้างและสมบัติของเยื่อหุ้มเซลล์ที่ สัมพันธ์กับการลำเลียงสาร และ เปรียบเทียบ การลำเลียงสารผ่านเยื่อหุ้มเซลล์แบบต่าง ๆ 2. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด เซลล์จำเป็นต้องได้รับสารต่างๆ เช่น น้ำ อาหาร และแก๊ส เข้าสู่เซลล์ กำจัดสารหรือของเสียต่างๆ ออกจากเซลล์เพื่อรักษาดุลพภาพและกํารดำรงชีวิตของเซลล์ โดยเซลล์อาศัยการลำเลียงสารผ่านเข้า – ออก เซลล์ซึ่งมีหลายรูปแบบ ได้แก่ กํารแพร่ กํารแพร่แบบฟาซิลิเทต ออสโมซิส กํารลำเลียงสารแบบใช้พลังงาน การลำเลียงสารขนาดใหญ่ (เอนโดไซโทซิส เอกโทไซโทซิส) ซึ่งจะมีรูปแบบและกลไกที่แตกต่างกัน 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 3.1 ด้านความรู้ (K) 1. อธิบายโครงสร้าง และสมบัติของเยื่อหุ้มเซลล์ที่สัมพันธ์กับการลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์ 2. อธิบาย และเปรียบเทียบการลำเลียงสารเข้า และออกจากเซลล์โดยการแพร่แบบธรรมดา ออสโมซิส การแพร่แบบฟาลิซิเทต แอกทรีฟทรานสปอร์ต เอกโซไซโทซิส และเอนโดไซโทซิส 3.2 ด้านทักษะ/กระบวนการ (P) 1.ทดลองสมบัติการเป็นเยื่อเลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ 3.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1. นักเรียนมีความใฝ่เรียนรู้ รับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมาย และสามารถทำงานกับผู้อื่น ได้
14 4. สาระการเรียนรู้ เยื่อหุ้มเซลล์มีโครงสร้างเป็นเยื่อหุ้มสองชั้น ที่มีลิพิดเป็นองค์ประกอบและมีโปรตีนแทรกอยู่ สารที่ ละลายได้ในลิพิดและสารที่มีขนาดเล็กสามารถแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้โดยตรง ส่วนสารขนาดเล็กที่มีประจุต้อง ลำเลียงผ่านโปรตีนที่แทรกอยู่ที่เยื่อหุ้มเซลล์ซึ่งมี 2 แบบ คือการแพร่แบบฟาซิลิเทต และแอกทรีฟทรานส ปอร์ต ในกรณีสารขนาดใหญ่ เช่นโปรตีนจะลำเลียงเข้าโดยกระบวนการเอนโดไซโทซิส และลำเลียงออกโดย กระบวนการเอกโซไซโทซิส 5.สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน 5.1 ความสามารถในการสื่อสาร 5.2 ความสามารถในการคิด 5.3 ความสามารถในการแก้ปัญหา 6.คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 6.1 มีวินัย 6.2 ใฝ่เรียนรู้ 6.3 มุ่งมั่นทำงาน 7.กิจกรรมการเรียนรู้ 1.ขั้นสร้างความสนใจ 1. ครูชี้แจงโครงสร้างรายวิชา ตัวชี้วัดและการประเมินผลรายวิชาให้นักเรียนทราบ 2. ครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ 1.นักเรียนทราบหรือไม่ว่าหน่วยย่อยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิตคืออะไร 2.นักเรียนคิดว่าเซลล์ของเรามีการลำเลียงสารเข้าหรือออกจากเซลล์ไหม แล้วถ้ามี นักเรียนคิดว่าสามารถลำเลียงเข้าออกเซลล์ได้หมดทุกอย่างหรือไม่ (มีครับ มีค่ะ แต่ การลำเลียงสารจะต้องผ่านเยื่อเลือกผ่าน(เยื่อหุ้มเซลล์) ซึ่งมีหน้าที่ให้สารเข้าออก เซลล์ได้เพียงแค่บางอย่าง) 3.เซลล์มีขนาดเล็กมากจนตาเราไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เราจึงต้องใช้สิ่ง ใดเข้ามาช่วยให้เรามองเห็นเซลล์ (กล้องจุลทรรศน์) 4.ครูถามนักเรียนว่านักเรียนใช้กล้องจุลทรรศน์เป็นหมดทุกคนหรือยัง (แล้วแต่ นักเรียนจะตอบ) 2.ขั้นสำรวจและค้นหา 1.ครูให้นักเรียนค้นหาข้อมูลวิธีการใช้กล้องจุลทรรศน์จากหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ชีวภาพ หน้า 8
15 2.ครูแบ่งกลุ่มให้นักเรียนโดยคละความสามารถ โดยแบ่งเป็น4กลุ่ม กลุ่มละเท่าๆกันจากนั้น ครูให้นักเรียนทำกิจกรรมที่ 1.1 สมบัติการเป็นเยื่อเลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์จากหนังสือ เรียนวิทยาศาสตร์ชีวภาพ หน้า5 โดยครูเป็นผู้ให้คำชี้แนะ 3.ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป 1.ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มสรุปผลการทดลองที่กลุ่มตัวเองทำ 2.ครูสรุปผลการทดลองที่ถูกต้องให้นักเรียน 3.ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปสมบัติการเป็นเยื่อหุ้มเซลล์และเปรียบเทียบการลำเลียงสารเข้า และออกเซลล์แบบต่างๆร่วมกัน โดยผ่าน Power Point 4.ขั้นขยายความรู้ 1.ครูให้นักเรียนดูวิดิทัศน์เกี่ยวกับการลำเลียงสารเข้าและออกเซลล์แบบต่างๆ จากช่องทาง https://youtu.be/CGHx6vXHUrU 5.ขั้นประเมิน 1.ครูประเมินการใช้กล้องจุลทรรศน์ 2.ครูใช้คำถามประเมิน ดังนี้ 1.โครงสร้างของเยื่อเลือกผ่าน(เยื่อหุ้มเซลล์)ประกอบด้วยอะไรบ้าง 2.คุณสมบัติเยื่อเลือกผ่าน(เยื่อหุ้มเซลล์)เป็นอย่างไร 3.การแพร่แบบธรรมดา การพร่แบบฟาซิลิเทต และแอกทรีฟทรานสปอร์ตที่เกิดขึ้น ในเซลล์เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร 8.สื่อและแหล่งการเรียนรู้ 1.กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสงเชิงประกอบ 2.หนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ชีวภาพ 3.Power Point 4.เครื่องมือวิทยาศาสตร์ 5.แหน 6.สีผสมอาหาร
16 9.การวัดและประเมินผล จุดประสงค์ วิธีการวัด/เครื่องมือการวัด เกณฑ์การประเมิน ด้านความรู้(K) 1. อธิบายโครงสร้าง และ สมบัติของเยื่อหุ้มเซลล์ที่ สัมพันธ์กับการลำเลียงสาร เข้าและออกจากเซลล์ 2.อธิบาย และ เปรียบเทียบการลำเลียง สารเข้า และออกจากเซลล์ โดยการแพร่แบบธรรมดา ออสโมซิส การแพร่ แบบฟาลิซิเทต แอกท รีฟทรานสปอร์ต เอกโซไซ โทซิส และเอนโดไซโทซิส -การตอบคำถาม -ข้อคำถาม ได้คะแนนร้อยละ70 ขึ้น ไป ด้านทักษะ(P) 1.ทดลองสมบัติการเป็นเยื่อ เลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ -ตรวจใบการทดลอง -ใบการทดลอง ได้คะแนนร้อยล70 ขึ้นไป ลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1. นักเรียนมีความใฝ่ เรียนรู้ รับผิดชอบต่องานที่ ได้รับมอบหมาย และ สามารถทำงานกับผู้อื่นได้ -สังเกต -แบบประเมิน คุณลักษณะอันพึง ประสงค์ ได้คะแนนในระดับ3 (ดี) ขึ้นไป
17 ใบกิจกรรม กิจกรรมที่ 1.1 สมบัติการเป็นเยื่อเลือกผ่านของเยื่อหุ้มเซลล์ คำอธิบาย : ให้นักเรียนสรุปผลการทดลอง จานเพาะเชื้อ ลักษณะที่สังเกตได้ 1.รากแหนที่นำมาเป็น สไลด์สด 2.รากแหนที่ย้อมด้วยสี ผสมอาหาร 3.รากแหนที่ย้อม สีเนลทรัลเรด 4.รากแหนที่แช่ใน แอลกอฮอล์แล้วย้อม ด้วยสีผสมอาหาร 5.รากแหนที่แช่ใน แอลกอฮอล์แล้วย้อม ด้วยสีเนลทรัลเรด
18
19 บันทึกการตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง ข้อเสนอแนะของครูพี่เลี้ยง 1. มาตรฐานการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 2. จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด/ผลการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 3. สาระสำคัญ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 4. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 5. สาระการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 7. ชิ้นงาน/ภาระงาน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 9. สื่อการเรียนรู้/แหล่งการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10. การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ 10.1 วิธีการวัดและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.2 เครื่องมือและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.3 เกณฑ์การวัดและประเมิน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม ข้อเสนอแนะ .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ลงชื่อ ........................................................... (นางสาวฐจิรัช ภูมิมะลา) ครูพี่เลี้ยง
20 บันทึกการตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 1. มาตรฐานการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 2. จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด/ผลการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 3. สาระสำคัญ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 4. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 5. สาระการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 7. ชิ้นงาน/ภาระงาน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 9. สื่อการเรียนรู้/แหล่งการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10. การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ 10.1 วิธีการวัดและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.2 เครื่องมือและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.3 เกณฑ์การวัดและประเมิน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................................................... . ............................................................................................................................................................... . ............................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................. ลงชื่อ ...................................................................... (นายสราวุฒิ สุริยา) หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
21 ข้อเสนอแนะของผู้อำนวยการหรือผู้ที่ได้รับมอบหมาย(ตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง) 1. เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่จัดกิจกรรมโดยนำเอากระบวนการเรียนรู้ เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญมาใช้ในการสอนได้อย่างเหมาะสม ยังไม่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ควรปรับปรุงพัฒนาต่อไป 2. เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่ นำไปใช้ได้จริง ควรปรับปรุงก่อนนำไปใช้ ข้อเสนอแนะ .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... ลงชื่อ ....................................................................... (ดร.ชนากานต์ จันทร์มงคล) รองผู้อำนวยการกลุ่มบริหารวิชาการ
22 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รหัสวิชา ว31141 รายวิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ ภาคเรียนที่ 2/2566 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 บทที่ 2 การรักษาดุลยภาพของร่างกายมนุษย์ รวมเวลาทั้งหมด 10 ชั่วโมง เรื่อง การรักษาดุลยภาพของน้ำและสารในร่างกาย เวลา 2 ชั่วโมง ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา ปฏิบัติการสอน วันที่......./……../……… 1. สาระการเรียนรู้และผลการเรียนรู้ สาระที่ 1 วิทยาศาสตร์ชีวภาพ มาตรฐาน ว 1.2 เข้าใจสมบัติของสิ่งมีชีวิต หน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต การลำเลียงสารเข้า และออกจาก เซลล์ ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่ของระบบต่าง ๆ ของสัตว์และมนุษย์ที่ทำงานสัมพันธ์กัน ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่ ของอวัยวะต่าง ๆ ของพืชที่ทำงานสัมพันธ์กัน รวมทั้งนำความรู้ไปใช้ ประโยชน์ ตัวชี้วัด ว1.2 ม.4/2 อธิบายการควบคุมดุลยภาพของน้ำและสารในเลือดโดยการทำงานของไต 2. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด ไต (kidney) เป็นอวัยวะสำคัญในการรักษาสมดุลของน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย ภายในไตมีหน่วยไต ทำหน้าที่กรองของเสียออกจากเลือด โดยเลือดเข้าสู่ไตหลอดเลือดรีนัลอาร์เตอรีและแตกแขนงเป็นโกลเมอรูลัส น้ำเลือดและโมเลกุลของสารต่าง ๆ ที่อยู่ในน้ำเลือดจะออกจากโกลเมอรูลัสเข้าสู่โบว์แมนส์แคปซูล ซึ่งจะมี เฉพาะของเหลวและสารโมเลกุลขนาดเล็ก เช่น กลูโคส กรดอะมิโน ที่ผ่านการกรองของโกลเมอรูลัส แต่สาร โมเลกุลขนาดใหญ่ เช่น เซลล์เม็ดเลือดแดง โปรตีน จะไม่ผ่านการกรอง จากนั้นของเหลวจะเข้าสู่ท่อหน่วยไต ซึ่งจะมีการดูดสารที่มีประโยชน์ เช่น กลูโคส กรดอะมิโน น้ำ และไอออนของเกลือแร่ กลับเข้าสู่หลอดเลือดอีก ครั้ง จากนั้นของเหลวที่ผ่านท่อไตแล้วจะไปรวมกันในกระเพาะปัสสาวะเป็นน้ำปัสสาวะเพื่อขับออกจากร่างกาย ต่อไป การทำงานของไตในการควบคุมสมดุลของน้ำและเกลือแร่ต่าง ๆ ในเลือด จะถูกควบคุมด้วยสมองส่วน ไฮโพทาลามัส ซึ่งจะไปกระตุ้นหรือยับยั้งการหลั่งฮอร์โมนแอนติไดยูเรติกจากต่อมใต้สมองส่วนหลัง โดยเมื่อ ร่างกายขาดน้ำหรือมีน้ำในเลือดน้อย เลือดจะมีความเข้มข้นมากกว่าปกติ ทำให้ความดันเลือดต่ำ รู้สึกกระหาย น้ำ ส่งผลให้สมองส่วนไฮโพทาลามัสกระตุ้นต่อมใต้สมองส่วนหลังให้หลั่งฮอร์โมนแอนติไดยูเรติก ซึ่งไปกระตุ้น การดูดน้ำกลับที่ท่อหน่วยไต ส่งผลให้ปริมาณน้ำในเลือดและความดันเลือดสูงขึ้น และปัสสาวะออกมาน้อย แต่ หากร่างกายได้รับน้ำมากเกินไป สมองส่วนไฮโพทาลามัสจะยับยั้งต่อมใต้สมองส่วนหลังไม่ให้หลั่งฮอร์โมนแอน ติไดยูเรติก ทำให้ไม่มีการดูดกลับน้ำ จึงปัสสาวะออกมามาก
23 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 3.1 ด้านความรู้ (K) 1.อธิบายกลไกการรักษาดุลยภาพของน้ำและสารในร่างกาย 2.ระบุโครงสร้างและอธิบายการทำงานของไตมนุษย์ 3.2 ด้านทักษะ/กระบวนการ (P) 1.แปลผลการทดลองได้อย่างมีเหตุผล 3.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1.นักเรียนมีความใฝ่เรียนรู้ รับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมาย และสามารถทำงานกับผู้อื่น ได้ 4. สาระการเรียนรู้ การรักษาดุลยภาพของน้ำและสารในเลือดเกิดจากการทำงานของไตซึ่งเป็นอวัยวะในระบบขับถ่ายที่มี ความสำคัญในการกำจัดของเสียที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ รวมทั้งน้ำและสารที่มีปริมาณเกินความ ต้องการของร่างกาย 5.สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน 5.1 ความสามารถในการสื่อสาร 5.2 ความสามารถในการคิด 5.3 ความสามารถในการแก้ปัญหา 6.คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 6.1 มีวินัย 6.2 ใฝ่เรียนรู้ 6.3 มุ่งมั่นทำงาน 7.กิจกรรมการเรียนรู้ 1.ขั้นกระตุ้นความสนใจ 1.ครูให้นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียนจากหนังสือเรียน หน้า 22 2.ครูถามนักเรียนโดยใช้คำถามดังนี้ 1. นักเรียนคิดว่าของเสียที่เกิดขึ้นในร่างกายที่ต้องถูกกำจัดออกจากร่างกายได้แก่ อะไรบ้าง (เหงื่อ ปัสสาวะ CO2 ยูเรีย) 2. นักเรียนคิดว่าอวัยวะใดในร่างกายที่สามารถกำจัดของเสียและรักษาดุลยภาพของ น้ำและสารในร่างกายไว้ได้ (ไต) 3. ถ้าปริมาณน้ำที่ร่างกายได้รับและปริมาณที่สูญเสียออกจากร่างกายไม่สมดุลกันจะ มีผลอย่างไร (หากได้รับน้ำมากหรือน้อยเกินไปจะทำให้ความเข้มข้นของเลือด
24 เปลี่ยนแปลง การลำเลียงสาร การเกิดปฏิกิริยาเคมีไม่เกิดขึ้นเป็นอันตรายต่อเซลล์ และระบบต่างๆอาจทำให้เสียชีวิตได้) 2.ขั้นการสำรวจและค้นหา 1.ครูให้นักเรียนทำกิจกรรมที่ 2.1 เรื่อง การรักษาดุลยภาพของของเหลวในร่างกาย โดยทำใส่ กระดาษ A4 ที่ครูแจกให้ 2.ครูแจกใบงาน เรื่อง ส่วนประกอบและการทำงานของหน่วยไต ให้นักเรียนทำ 3.ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป 1.จากกิจกรรม เรื่องการรักษาดุลยภาพของของเหลวในร่างกาย ครูให้นักเรียนร่วนกันสรุป กราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างปริมาณปัสสาวะกับเวลา พร้อมอธิบายเชื่อมโยงเกี่ยวกับการ รักษาดุลยภาพของของเหลวในร่างกาย และบทบาทของไฮโพทาลามัส ADH ไต และหน่วย ไต 4.ขั้นขยายความรู้ 1.ครูอธิบายเกี่ยวกับกลไกการักษาดุลยภาพของน้ำในร่างกายโดยเน้นให้เห็นถึงความสัมพันธ์ ถึงการทำงานของสมองส่วนไฮโพทาลามัส ADH เซลล์ที่ท่อหน่วยไตและท่อรวม นำเสนอผ่าน Power Point 2.ครูอธิบายโครงสร้างของไตและการทำงานของไต นำเสนอผ่าน Power Point 3.ครูเสริมความรู้เรื่องโรคเบาจืด เพื่อให้นักเรียนเข้าใจถึง ADH ต่อการรักษาดุลยภาพของน้ำ ในร่างกายได้ดียิ่งขึ้น 4.ครูอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับการรักษาดุลยภาพของแร่ธาตุในร่างกาย 5.ครูเปิดวิดีทัศน์เกี่ยวกับการทำงานของไตให้นักเรียนดู https://youtu.be/rdCccYOjozs 5.ขั้นประเมินผล 1.ใช้คำถาม ดังนี้ 1.หากปริมาณน้ำในร่างกายมีการสูญเสียน้ำมากจะมีการรักษาดุลยภาพของน้ำใน ร่างกายอย่างไร (เมื่อมีการส่งเสียน้ำจากร่างกายมากจะส่งผลให้เลือดมีความเข้มข้น มากขึ้นจะไปกระตุ้นให้ไฮโพทาลามัสส่งกระแสประสาทไปกระตุ้นต่อมใต้สมองส่วน หลังให้หลั่ง ADH เข้าสู่ระบบหมุนเวียนเลือดไปยังไต เพื่อให้เซลล์ท่อหน่วยไตและ ท่อรวมดูดน้ำกลับเข้าหลอดเลือดมากยิ่งขึ้น) 8.สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 1.หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี วิทยาศาสตร์ชีวภาพ ม.4 2.กระดาษ A4 3.สื่อนำเสนอ Power Point 4.สื่อคลิปวิดีโอเกี่ยวกับการทำงานของไต 5.ใบงาน เรื่อง ส่วนประกอบและการทำงานของไต
25 9.การวัดประเมินผล จุดประสงค์ วิธีการวัด/เครื่องมือการวัด เกณฑ์การประเมิน ด้านความรู้(K) 1.อธิบายกลไกการรักษา ดุลยภาพของเหลวใน ร่างกาย 2.ระบุโครงสร้างและอธิบาย การทำงานของไตมนุษย์ -ตรวจชิ้นงาน -การตอบคำถาม -ใบงาน -ข้อคำถาม -ร้อยละ 60 ผ่านเกณฑ์ ด้านทักษะ(P) 1. เขียนขั้นตอนการกรอง ของเสียออกจากไตได้ 2.แปรผลการทดลองได้ อย่างมีเหตุผล -ตรวจชิ้นงาน -ใบงาน -ร้อยละ 60 ผ่านเกณฑ์ ลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1. นักเรียนมีความใฝ่ เรียนรู้ รับผิดชอบต่องานที่ ได้รับมอบหมาย และ สามารถทำงานกับผู้อื่นได้ -สังเกตการณ์ทำงาน ร่วมกัน -สังเกต ได้คะแนนในระดับ3 (ดี) ขึ้นไป
26 ใบงาน เรื่อง ส่วนประกอบและการทำงานของหน่วยไต คำชี้แจง : จงระบุโครงสร้างของหน่วยไตต่อไปนี้ และอธิบายขั้นตอนการกรองของเสียออกจากหน่วยไต 1 2 3 4 1. โครงสร้าง...................................................................... ลักษณะสำคัญ............................................................... ...................................................................................... ..................................................................................... 2. โครงสร้าง...................................................................... ลักษณะสำคัญ............................................................... ...................................................................................... ..................................................................................... 3. โครงสร้าง...................................................................... ลักษณะสำคัญ............................................................... ...................................................................................... ..................................................................................... 4. โครงสร้าง...................................................................... ลักษณะสำคัญ............................................................... ...................................................................................... ..................................................................................... 5. การกรองของเสียที่หน่วยไต.................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................
27
28 บันทึกการตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง ข้อเสนอแนะของครูพี่เลี้ยง 1. มาตรฐานการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 2. จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด/ผลการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 3. สาระสำคัญ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 4. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 5. สาระการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 7. ชิ้นงาน/ภาระงาน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 9. สื่อการเรียนรู้/แหล่งการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10. การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ 10.1 วิธีการวัดและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.2 เครื่องมือและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.3 เกณฑ์การวัดและประเมิน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม ข้อเสนอแนะ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ลงชื่อ ........................................................... (นางสาวฐจิรัช ภูมิมะลา) ครูพี่เลี้ยง
29 บันทึกการตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 1. มาตรฐานการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 2. จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด/ผลการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 3. สาระสำคัญ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 4. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 5. สาระการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 7. ชิ้นงาน/ภาระงาน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 9. สื่อการเรียนรู้/แหล่งการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10. การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ 10.1 วิธีการวัดและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.2 เครื่องมือและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.3 เกณฑ์การวัดและประเมิน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม ข้อเสนอแนะ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................... ลงชื่อ ...................................................................... (นายสราวุฒิ สุริยา) หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
30 ข้อเสนอแนะของผู้อำนวยการหรือผู้ที่ได้รับมอบหมาย(ตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง) 1. เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่จัดกิจกรรมโดยนำเอากระบวนการเรียนรู้ เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญมาใช้ในการสอนได้อย่างเหมาะสม ยังไม่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ควรปรับปรุงพัฒนาต่อไป 2. เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่ นำไปใช้ได้จริง ควรปรับปรุงก่อนนำไปใช้ ข้อเสนอแนะ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ลงชื่อ ....................................................................... (ดร.ชนากานต์ จันทร์มงคล) รองผู้อำนวยการกลุ่มบริหารวิชาการ
31 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รหัสวิชา ว31141 รายวิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ ภาคเรียนที่ 2/2566 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 บทที่ 2 การรักษาดุลยภาพของร่างกายมนุษย์ รวมเวลาทั้งหมด 10 ชั่วโมง เรื่อง การรักษาดุลยภาพของกรด-เบส เวลา 2 ชั่วโมง ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา ปฏิบัติการสอน วันที่......./……../……… 1. สาระการเรียนรู้และผลการเรียนรู้ สาระที่ 1 วิทยาศาสตร์ชีวภาพ มาตรฐาน ว 1.2 เข้าใจสมบัติของสิ่งมีชีวิต หน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต การลำเลียงสารเข้า และออกจาก เซลล์ ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่ของระบบต่าง ๆ ของสัตว์และมนุษย์ที่ทำงานสัมพันธ์กัน ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่ ของอวัยวะต่าง ๆ ของพืชที่ทำงานสัมพันธ์กัน รวมทั้งนำความรู้ไปใช้ ประโยชน์ ตัวชี้วัด ว1.2 ม.4/3 อธิบายการควบคุมของกรด-เบสของเลือดโดยการทำงานของไตและปอด 2. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด ร่างกายมีกลไกในการรักษาดุลยภาพของดกรด-เบสในร่างกายโดยการทำงานของปอดและไต ซึ่งปอด ทำหน้าที่ขับ CO2 จากการหายใจออกเพื่อลดระดับ H + จากกระบวนการเมแทบอลิซึมต่าง ๆ ของร่างกาย ส่วน ไตเมื่อเลือดมีความเป็นกรดสูงจะขับสารที่มีส่วนประกอบของไฮโดรเจนไอออนและขับแอมโมเนียมไอออน (NH4 + ) ออกจากเลือด ดูดกลับสารบางชนิด เช่น โซเดียมไอออน (Na+ ) และไฮโดรเจนคาร์บอเนตไอออน (HCO3 - ) แต่เมื่อเลือดมีความเป็นเบสสูง (pH สูง) ก็จะเกิดกระบวนการที่ตรงกันข้าม 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 3.1 ด้านความรู้ (K) 1.อธิบายกลไกการรักษาดุลยภาพของกรด-เบสของเลือดโดยการทำงานของไตและปอด 3.2 ด้านทักษะ/กระบวนการ (P) 1.เปรียบเทียบการทำงานควบคุมดุลยภาพของกรด-เบสของไตและปอด 3.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1.นักเรียนมีความใฝ่เรียนรู้ รับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมาย และสามารถทำงานกับผู้อื่น ได้
32 4. สาระการเรียนรู้ การรักษาดุลยภาพของน้ำและสารในเลือดเกิดจากการทำงานของไตซึ่งเป็นอวัยวะในระบบขับถ่ายที่มี ความสำคัญในการกำจัดของเสียที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ รวมทั้งน้ำและสารที่มีปริมาณเกินความ ต้องการของร่างกาย 5.สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน 5.1 ความสามารถในการสื่อสาร 5.2 ความสามารถในการคิด 5.3 ความสามารถในการแก้ปัญหา 6.คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 6.1 มีวินัย 6.2 ใฝ่เรียนรู้ 6.3 มุ่งมั่นทำงาน 7.กิจกรรมการเรียนรู้ 1.ขั้นกระตุ้นความสนใจ 1.ครูให้นักเรียน “ทดสอบกลั้นหายใจ” และลองจับเวลาดูว่าตนเองกลั้นหายใจได้นานหรือไม่ และแชร์เวลาที่ตนเองกลั้นหายใจได้ให้เพื่อนและครูได้รู้ร่วมกัน 2.ครูถามนักเรียน ดังนี้ 1.นักเรียนจะสังเกตว่า ไม่มีคนไหนที่กลั้นหายใจได้เป็นเวลานาน นักเรียนคิดว่าเป็น เพราะสาเหตุใด (เป็นเพราะ การกลั้นหายใจนานๆ จะทำให้ระบบต่างๆ ในร่างกาย เสียสมดุลเนื่องจากมีแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์อยู่ในเลือดมากเกินไป) 2.ครูถามนักเรียนว่าในเลือดของเรามีอะไรบ้าง (เซลล์เม็ดเลือดแดง น้ำ แก๊ส ออกซิเจน แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ สารที่ทำให้เลือดแข็งตัว สารอาหารต่างๆ) 2.ขั้นสำรวจและค้นหา 1.ครูให้นักเรียนทำใบกิจกรรม การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสของเลือด มีคำถามดังนี้ 1.ความเป็นกรด-เบสในร่างกายนั้นเกิดจากแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์รวมตัวกับน้ำ กลายเป็นกรดคาร์บอนิก แต่กรดคาร์บอนิกนั้นจะสลายกลายเป็นสารใดบ้าง และมี ความสำคัญอย่างไรในการรักษาดุลยภาพของกรดเบสของเลือด 2.เมื่อเราออกกำลังกายอย่างหนักเลือดจะมีสภาวะเป็นกรดหรือเบสมากกว่ากัน และ จะมีปรับให้เข้าสู่สภาวะสมดุลอย่างไร 3.การขาดอากาศหายใจมีผลต่อความเป็นกรด-เบสในร่างกายหรือไม่ เพราะเหตุ อะไร 4.ในขณะที่เลือดมีความเป็นกรดไตมากเกินไปมีหน้าที่รักษาดุลยภาพของกรด-เบส ในเลือดอย่างไร 5.ในขณะที่เลือดมีมีความเป็นเบสมากเกินไปปอดทำหน้าที่รักษาดุลยภาพของกรดเบสในเลือดอย่างไร
33 6.ปอดและไตทำหน้าที่รักษาดุลยภาพของกรด-เบสแตกต่างกันอย่างไร 2.ใครที่สามารถทำเสร็จได้เป็นคนแรกครูจะมีรางวัลให้ 3.ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป 1.ครูสรุปการรักษาดุลยภาพของกรด-เบสโดยการทำงานของไตและปอด นำเสนอผ่าน Power Point 2.ครูให้นักเรียนดูคลิปวิดีโอ เรื่อง การรักษาดุลยภาพของกรดเบสของเลือดโดยการทำงาน ของไตและปอด โดยช่องทาง https://youtu.be/EuH6uXcZfEk 4.ขั้นขยายความรู้ 1.ครูอธิบายเพิ่มเติมเชื่อมโยงความรู้เก่า โดยแนะนำว่าอวัยวะบางอย่างเช่น ไต นอกจากจะ ทำหน้าที่รักษาดุลยภาพของน้ำและแร่ธาตุแล้วยังมีส่วนช่วยในการรักษาดุลยภาพของกรดเบสอีกด้วย 2.ครูอธิบายเกี่ยวกับโรคที่เกี่ยวกับไตและทางเดินปัสสาวะเพิ่มเติม 5.ขั้นประเมินผล 1.ประเมินจากการทำใบกิจกรรม เรื่อง การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสในเลือด 8.สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 1.คลิปวิดีทัศน์ เรื่อง การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสของเลือด 2.หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี วิทยาศาสตร์ชีวภาพ ม.4 3.สื่อนำเสนอ Power Point 4.ใบกิจกรรม การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสของเลือด
34 9.การวัดประเมินผล จุดประสงค์ วิธีการวัด/เครื่องมือการวัด เกณฑ์การประเมิน ด้านความรู้(K) 1.อธิบายกลไกการรักษา ดุลยภาพของกรด-เบสของ เลือดโดยการทำงานของไต และปอด -ตรวจใบงาน -ใบงาน - -ร้อยละ 60 ผ่านเกณฑ์ ด้านทักษะ(P) 1.เขียนเปรียบเทียบการ ทำงานควบคุมดุลยภาพ ของกรด-เบสของไตและ ปอด -ตรวจใบงาน -ใบงาน -ร้อยละ 60 ผ่านเกณฑ์ ลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1. นักเรียนมีความใฝ่ เรียนรู้ รับผิดชอบต่องานที่ ได้รับมอบหมาย และ สามารถทำงานกับผู้อื่นได้ -สังเกต -แบบประเมิน คุณลักษณะอันพึง ประสงค์ ได้คะแนนในระดับ3 (ดี) ขึ้นไป
35 ใบงาน เรื่อง การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสของเลือด คำชี้แจง : จงอธิบายคำถามเรื่องการรักษาดุลยภาพของกรด-เบส ดังต่อไปนี้ 1.ความเป็นกรด-เบสในร่างกายนั้นเกิดจากแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์รวมตัวกับน้ำกลายเป็นกรดคาร์บอนิก แต่ กรดคาร์บอนิกนั้นจะสลายกลายเป็นสารใดบ้าง และมีความสำคัญอย่างไรในการรักษาดุลยภาพของกรดเบส ของเลือด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.เมื่อเราออกกำลังกายอย่างหนัก เลือดจะมีสภาวะเป็นกรดหรือเบสมากกว่ากัน และจะมีปรับให้เข้าสู่สภาวะ สมดุลอย่างไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3.การขาดอากาศหายใจมีผลต่อความเป็นกรด-เบสในร่างกายหรือไม่ เพราะเหตุอะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
36 4.ในขณะที่เลือดมีความเป็นกรดไตมากเกินไปมีหน้าที่รักษาดุลยภาพของกรด-เบสในเลือดอย่างไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5.ในขณะที่เลือดมีมีความเป็นเบสมากเกินไปปอดทำหน้าที่รักษาดุลยภาพของกรด-เบสในเลือดอย่างไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6.ปอดและไตทำหน้าที่รักษาดุลยภาพของกรด-เบสแตกต่างกันอย่างไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
37
38 บันทึกการตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง ข้อเสนอแนะของครูพี่เลี้ยง 1. มาตรฐานการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 2. จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด/ผลการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 3. สาระสำคัญ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 4. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 5. สาระการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 7. ชิ้นงาน/ภาระงาน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 9. สื่อการเรียนรู้/แหล่งการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10. การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ 10.1 วิธีการวัดและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.2 เครื่องมือและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.3 เกณฑ์การวัดและประเมิน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม ข้อเสนอแนะ ................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ...................................................................................................................... ลงชื่อ ........................................................... (นางสาวฐจิรัช ภูมิมะลา) ครูพี่เลี้ยง
39 บันทึกการตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 1. มาตรฐานการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 2. จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด/ผลการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 3. สาระสำคัญ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 4. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 5. สาระการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 7. ชิ้นงาน/ภาระงาน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 9. สื่อการเรียนรู้/แหล่งการเรียนรู้ เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10. การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ 10.1 วิธีการวัดและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.2 เครื่องมือและประเมินผล เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม 10.3 เกณฑ์การวัดและประเมิน เหมาะสม ควรแก้ไข/เพิ่มเติม ข้อเสนอแนะ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ลงชื่อ ...................................................................... (นายสราวุฒิ สุริยา) หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
40 ข้อเสนอแนะของผู้อำนวยการหรือผู้ที่ได้รับมอบหมาย(ตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง) 1. เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่จัดกิจกรรมโดยนำเอากระบวนการเรียนรู้ เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญมาใช้ในการสอนได้อย่างเหมาะสม ยังไม่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ควรปรับปรุงพัฒนาต่อไป 2. เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่ นำไปใช้ได้จริง ควรปรับปรุงก่อนนำไปใช้ ข้อเสนอแนะ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ลงชื่อ ....................................................................... (ดร.ชนากานต์ จันทร์มงคล) รองผู้อำนวยการกลุ่มบริหารวิชาการ
41 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รหัสวิชา ว31141 รายวิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ ภาคเรียนที่ 2/2566 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 บทที่ 2 การรักษาดุลยภาพของร่างกายมนุษย์ รวมเวลาทั้งหมด 10 ชั่วโมง เรื่อง การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิภายในร่างกาย เวลา 2 ชั่วโมง ครูผู้สอน นายวุฒิกุล นนทะภา ปฏิบัติการสอน วันที่......./……../……… 1. สาระการเรียนรู้และผลการเรียนรู้ สาระที่ 1 วิทยาศาสตร์ชีวภาพ มาตรฐาน ว 1.2 เข้าใจสมบัติของสิ่งมีชีวิต หน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต การลำเลียงสารเข้า และออกจาก เซลล์ ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่ของระบบต่าง ๆ ของสัตว์และมนุษย์ที่ทำงานสัมพันธ์กัน ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่ ของอวัยวะต่าง ๆ ของพืชที่ทำงานสัมพันธ์กัน รวมทั้งนำความรู้ไปใช้ ประโยชน์ ตัวชี้วัด ว1.2 ม.4/4 อธิบายการควบคุมดุลยภาพของอุณหภูมิภายในร่างกายโดยระบบหมุนเวียนเลือด ผิวหนัง และ กล้ามเนื้อโครงร่าง 2. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด ร่างกายมีกลไกในการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย โดยมีศูนย์ควบคุมอยู่ที่สมองส่วนไฮโพทาลามัสที่ทำหน้าที่ส่งสัญญาณไปกระตุ้นหรือยับยั้งกระบวนการเมแทบอลิซึมต่าง ๆ ซึ่งหากอุณหภูมิของ ร่างกายสูงขึ้นกว่าช่วงปกติ ร่างกายจะตอบสนองโดยการลดอัตราเมแทบอลิซึม เพิ่มการขยายตัวของหลอด เลือด ต่อมเหงื่อสร้างเหงื่อเพิ่มขึ้น เพิ่มการระเหยและการพาความร้อนออกจากร่างกาย แต่หากอุณหภูมิของ ร่างกายต่ำกว่าช่วงปกติ ร่างกายจะตอบสนองโดยการเพิ่มอัตราเมแทบอลิซึม ลดการขยายตัวของหลอดเลือด ต่อมเหงื่อสร้างเหงื่อน้อยลงหรือไม่สร้างเหงื่อ ขนลุกเกิดอาการหนาวสั่น ลดการระเหยและการพาความร้อน ออกจากร่างกาย 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 3.1 ด้านความรู้ (K) 1.อธิบายกลไกการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิภายในร่างกายโดยการทำงานของหลอดเลือดฝอย ต่อมเหงื่อ เส้นขนที่ผิวหนัง และกล้ามเนื้อโครงร่าง 3.2 ด้านทักษะ/กระบวนการ (P) 1.เขียนขั้นตอนกลไกลการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย
42 3.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1.นักเรียนมีความใฝ่เรียนรู้ รับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมาย และสามารถทำงานกับผู้อื่น ได้ 4. สาระการเรียนรู้ การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิภายในร่างกาย เกิดจากการทำงานของระบบหมุนเวียนเลือดที่ ควบคุมปริมาณเลือดไปที่ผิวหนัง การทำงานของ ต่อมเหงื่อ และกล้ามเนื้อโครงร่าง ซึ่งส่งผลถึง ปริมาณความ ร้อนที่ถูกเก็บหรือระบายออกจากร่างกาย 5.สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน 5.1 ความสามารถในการสื่อสาร 5.2 ความสามารถในการคิด 5.3 ความสามารถในการแก้ปัญหา 6.คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 6.1 มีวินัย 6.2 ใฝ่เรียนรู้ 6.3 มุ่งมั่นทำงาน 7.กิจกรรมการเรียนรู้ 1.ขั้นกระตุ้นความสนใจ 1.ครูให้นักเรียน 2 คนออกมาหน้าชั้นเรียน จากนั้นให้นักเรียนคนที่1 แสดงท่าทางอาการ หนาวสั่น ส่วนคนที่2 ให้แสดงท่าทางพัดคลายร้อน จากนั้น ครูใช้คำถามถามนักเรียน ดังนี้ 1.สิ่งที่เพื่อนทั้ง2คนแสดงให้ดูอยู่คือท่าทางอะไร (ท่าทางของอาการหนาวสั่นและ อาการร้อน) 2.นักเรียนคิดว่าเพราะเหตุใดร่างกายของเราถึงรู้ว่าตอนนี้อากาศหนาวและเราต้อง ใส่เสื้อแขนยาว (เพราะร่างกายเรามีสมองที่คอยสั่งการเพื่อควบคุมและรักษา อุณหภูมิในร่างกายให้คงที่) 3.หากนักเรียนเดินทางไปเที่ยวในประเทศที่มีหิมะตก ร่างกายของนักเรียนจะมีกลไก การการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกายอย่างไร ซึ่งคำถามข้อที่4นี้ จะให้ นักเรียนตอบท้ายคาบตามความรู้ที่นักเรียนได้ศึกษา 2.ขั้นสำรวจและค้นหา 1.ครูแบ่งกลุ่มให้นักเรียน ทำกิจกรรม “คำถามปริศนา” โดยจะมีหมายเลขทั้งหมด 5 หมายเลข โดยแต่ละหมายเลขจะมีคำถามอยู่ด้วย ซึ่งมีหมายเลข ดังนี้ “หมายเลข1” หากมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิจะมีผลต่อการทำงานของเอนไซม์ อย่างไร
43 “หมายเลข2” ผิวหนังช่วยในการรักษาดุลยภาพของร่างกายได้อย่างไร “หมายเลข3” เพราะเหตุใดกล้ามเนื้อโครงร่างถึงเกิดการกดตัวและการสั่นขึ้น “หมายเลข4” เมื่ออากาศร้อนหลอดเลือดจะขยายตัวขึ้น เพราะอะไร “หมายเลข5” ต่อมเหงื่อมีความสำคัญในการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย อย่างไร 2.ครูให้นักเรียนสืบค้นหาข้อมูลตามหมายเลขที่กลุ่มตัวเองจับได้ 3.ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป 1.ให้แต่ละกลุ่มแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับกับคำถามที่กลุ่มตัวเองจับได้ 2.ครูสรุปกลไกลการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกายร่วมกัน ผ่าน Power Point 3.ครูเปิดวิดรทัศน์การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย โดยผ่านช่องทาง https://youtu.be/ep2eyKChB5c 4.ขั้นขยายความรู้ 1.ครูอธิบายเกี่ยวกับการทำงานของเอนไซม์โดยเชื่อมโยงกับเรื่องที่เรียนมา ว่านอกจากการ เอนไซม์นั้นจะทำงานได้ดีเมื่อมีค่ากรดเบสเหมาะสมแล้ว อุณหภูมิก็เหมือนกันถ้าอุณหภูมิ เหมาะสมเอนไซม์ก็จะทำงานได้ดี 5.ขั้นประเมินผล 1.ครูใช้คำถามที่บอกไว้ก่อนเรียน ดังนี้ 1.หากนักเรียนเดินทางไปเที่ยวในประเทศที่มีหิมะตก ร่างกายของนักเรียนจะมีกลไก การการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกายอย่างไร (ร่างกายจะเพิ่มอัตราเมทา บอลิซึม หลอดเลือดหดตัวลง ต่อมเหงื่อไม่สร้างเหงื่อ เส้นขนตั้งชันขึ้นลดการระบาย ความร้อน ร่างกายมีการสั่น) 2.ครูให้นักเรียนเขียนแผนภาพ เรื่อง กลไกการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย 8.สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 1.หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี วิทยาศาสตร์ชีวภาพ 2.สื่อ Power Point 3.ใบงาน เรื่อง การรักษาดลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย 4.กล่องและหมายเลขสุ่มดวงคำถาม 5.วิดีทัศน์
44 9.การวัดประเมินผล จุดประสงค์ วิธีการวัด/เครื่องมือการวัด เกณฑ์การประเมิน ด้านความรู้(K) 1.อธิบายกลไกการรักษา ดุลยภาพของอุณหภูมิ ภายในร่างกายโดยการ ทำงานของหลอดเลือดฝอย ต่อมเหงื่อ เส้นขนที่ผิวหนัง และกล้ามเนื้อโครงร่าง -การตอบคำถาม -ข้อคำถาม -ร้อยละ 60 ผ่านเกณฑ์ ด้านทักษะ(P) 1.เขียนขั้นตอนกลไกการ รักษาดุลยภาพของ อุณหภูมิในร่างกาย -ตรวจชิ้นงาน -ใบงานแผนภาพกลไก ลการรักษาดุลยภาพ ของอุณหภูมิใน ร่างกาย -ร้อยละ 60 ผ่านเกณฑ์ ลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1. นักเรียนมีความใฝ่ เรียนรู้ รับผิดชอบต่องานที่ ได้รับมอบหมาย และ สามารถทำงานกับผู้อื่นได้ -สังเกต -แบบประเมิน คุณลักษณะอันพึง ประสงค์ ได้คะแนนในระดับ3 (ดี) ขึ้นไป
45 ใบงาน เรื่อง การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย คำชี้แจง : จงเขียนแผนภาพขั้นตอนกลไกลการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย ดังต่อไปนี้ สถานการณ์ที่1 อภิชาตนั่งเรียนวิทยาศาสตร์ชีวภาพที่โรงเรียนประจักษ์ศิลปาคาร ซึ่งครูวุฒิกุลได้เปิด เครื่องปรับอากาศที่ 18 องศา ทำให้อภิชาตต้องนั่งขาสั่นตลอดเวลา เหงื่อที่มือก็ไม่มี สถานการณ์ที่2 นารีนั่งเรียนวิทยาศาสตร์ชีวภาพที่โรงอาหารโรงเรียนประจักษ์ศิลปาคาร ซึ่งวันนั้นมีอุณหภูมิ ของอากาศอยู่ที่ 34 องศา ทำให้นารีมีเหงื่อออกมาก
46