คู่มือครหู นังสือเรียน
ดนตรี
ช้นั มธั ยมศึกษาปที ่ี ๔-๖
5 ๒๑BBL มาตรฐานสากลศตวรรษที่
Steps
Active Learning
ใช้กระบวนการ GPAS
เน้นการทาำ งานของสมอง
BBL & PBL
จBัดacกkาwรaเรrdียนDรeตู้ sาigมnแนวทาง
เพ่ิมผลสัมฤทธ์ิด้วย
NT/O-NET/PISA
ทโสคกัอู่ ราษงเะซงศียาตนนวบแรรูลรณะษโลทากกี่ ๒าร๑
ลเฉะลเอยยี คดำาทตุกอขบอ้
สถาบันพัฒนาคุณภาพวชิ าการ (พว.)
ผงั สาระการเรยี นรู้
หนังสือเรียน รายวชิ าพื้นฐาน ดนตรี ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๔-๖ กลุ่มสาระการเรยี นรศู้ ลิ ปะ : สาระดนตรี
ปจั จัยในการสร้างสรรคผ์ ลงานดนตรใี นแต่ละวัฒนธรรม
วงดนตรสี ากล โน้ตดนตรสี ากล
โน้ตดนตรไี ทย
วงดนตรีไทย หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ๒
บทบาทดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ สรา้ งสรรคง์ านดนตรี หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๓ เทคนคิ การถา่ ยทอดอารมณเ์ พลง
ในการสะทอ้ นสงั คม วงดนตรีไทยและสากล (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๓) โน้ตดนตรไี ทยและสากล ด้วยการรอ้ ง บรรเลง
แนวทางและวิธกี าร (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑, ม.๔-๖/๒)
ในการสง่ เสริม หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๘ ดนตรี (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๔) เครื่องดนตรเี ด่ยี วและรวมวง
อนุรักษ์ดนตรไี ทย บทบาทของดนตรีในสังคม
(ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๔, ม.๔-๖/๕) หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๖ หน่วยการเรยี นรู้ที่ ๔ เกณฑ์ในการประเมิน
หนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี ๗ ยุคสมยั ของดนตรี คุณภาพงานดนตรี ผลงานดนตรี
ดนตรใี นแตล่ ะวฒั นธรรม
(ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๗, ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๓) (ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑, ม.๔-๖/๒) (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๕, ม.๔-๖/๖)
หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ ๕ การน�ำ ดนตรี
ดนตรีประยกุ ต์ ไปประยุกต์ใช้ในงานอน่ื ๆ
(ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๘)
ลกั ษณะเดน่ ของดนตรี
ในแตล่ ะวัฒนธรรม
การถา่ ยทอดอารมณ์ ความรู้สกึ สงั คีตกวี รปู แบบบทเพลงและวงดนตรีสากลแตล่ ะยุคสมัย
ของงานดนตรจี ากแตล่ ะวัฒนธรรม
รปู แบบบทเพลงและวงดนตรีไทยแต่ละยุคสมัย
คมู่ อื ครูหนงั สอื เรยี น
ดนตรี
กลมุ่ สาระการเรียนรู้ศลิ ปะ ๔-๖ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน
พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑
สงวนลขิ สทิ ธิ์
ส�ำ นกั พิมพ์ บริษทั พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จ�ำ กดั
พ.ศ. ๒๕๖๒
website : สถาบันพัฒนาคุณภาพวชิ าการ (พว.)
๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดสุ ติ กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐
www.iadth.com โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมตั ิ ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙
แฟกซ์ : ทุกหมายเลข, แฟกซ์อตั โนมตั ิ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖
พิเศษ
การพฒั นาคุณภาพผเู้ รียนท่ีสอดคลอ้ งกับ
G PA S S t e p s เสริมสร้างศกั ยภาพการเรยี นรตู้ ามมาตรฐาน
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
การอธบิ ายเป้าหมาย เป้าหมายการเรยี นรู้ วงดนตรีไทย
การเรยี นรู้ และการทำ�
ชิน้ งานทผี่ เู้ รียนจะได้ ระบเุ ปา้ หมายการเรยี นรใู้ นหลกั สตู รตามแนวทาง จุดประกายความคิด
คะแนนอยา่ งชัดเจน ท�ำ ใหผ้ ูเ้ รยี น Backward Design ซง่ึ ประกอบดว้ ย
เหน็ ทศิ ทางในการเรียน เปน็ การ St St - มาตรฐานการเรยี นรแู้ ละตวั ชว้ี ดั นั ก เ รี ย น เ ค ย เ ห็ น
ขจัดความกงั วลใจ และสร้าง - สมรรถนะส�ำ คญั ของผเู้ รยี น วงดนตรีไทยบรรเลง
ความรสู้ ึกเชิงบวกใหแ้ ก่ผูเ้ รียน - คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
การใชค้ ำ�ถาม 55%ในงานอะไรบ้าง
หรือก�ำ หนดปัญหา ภาระงาน/ชน้ิ งาน
ทผ่ี ู้เรียนต้องพบในชวี ิต กำ�หนดภาระงานหรือชิ้นงานของผ้เู รยี น ดนตรี คือ ระดับเสียงขึ้นลงอย่�งมีระเบียบ ที่เกิดจ�กอุปกรณ์ก�รบรรเลงด้วยก�รดีด สี ตี เป่�
(Problem Based Learning : PBL) ซึง่ เป็นหลกั ฐานแสดงความเขา้ ใจ เรียกว่� เครื่องดนตรี ที่ทำ�ให้เกิดเสียงอันไพเร�ะน่�ฟัง เครื่องดนตรีจะมีรูปแบบหรือลักษณะของ
เพอ่ื สร้างความรู้สกึ ต่นื เตน้ ทา้ ทาย เครื่องดนตรีต�มถิ่นกำ�เนิดของแต่ละช�ติ แต่ละภ�ษ�ทำ�ให้มีเสียงที่แตกต่�งกันไปรวมถึงท่วงทำ�นอง
กระตนุ้ อารมณ์ให้ผู้เรียนสนใจ ep 1 ในก�รบรรเลง และวิธีก�รทำ�ให้เกิดเป็นทำ�นองอันไพเร�ะเหล่�นี้ส�ม�รถสร้�งคว�มบันเทิงให้กับผู้ฟังได้
อยากเรียนรู้ อยากสบื สอบ ดนตรีในแต่ละช�ติจะมีลักษณะเฉพ�ะของช�ตินั้น ๆ ซึ่งเร�จะสังเกตเห็นคว�มแตกต่�งได้
ซ่งึ สง่ ผลตอ่ การเรยี นรู้ทด่ี ี ขัน้ รวบรวมข้อมลู จ�กทำ�นองเพลงและลักษณะของเครื่องดนตรี
การรวบรวมขอ้ มลู 1. ตั้งคำ�ถาม ต้ังสมมตุ ิฐาน เพอ่ื กระตนุ้ ลักษณะก�รประสมเครื่องดนตรีเป็นวงดนตรีไทยในปัจจุบันมี ๓ ลักษณะ ดังนี้
จากสง่ิ แวดล้อม ประสบการณใ์ หผ้ เู้ รยี นเกดิ การเรียนรู้
และแหล่งเรยี นรู้ วงปี่พาทย์
อย่างหลากหลาย ผา่ นระบบ 2. สังเกตและรวบรวมขอ้ มลู จากแหลง่ เรียนรู้
ประสาทสมั ผสั (ways of knowing) อย่างหลากหลาย เพอ่ื ใหผ้ เู้ รียนรูจ้ ัก วงดนตรีไทย วงปี่พ�ทย์เครื่องห้� วงปี่พ�ทย์เครื่องคู่ วงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่ วงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์
ทงั้ การเห็น (ทางตา) การไดย้ นิ เลือกขอ้ มลู ที่ต้องการ วงปี่พ�ทย์น�งหงส์ วงปี่พ�ทย์มอญ วงปี่พ�ทย์ช�ตรี
(ทางห)ู การสมั ผสั (ทางกาย)
การไดก้ ลิ่น (ทางจมูก) ep 2 วงเครื่องสาย
การรับรส (ทางปาก) ท�ำ ให้สมอง
เกิดการเรียนรแู้ ละมพี ฒั นาการ ขน้ั คดิ วเิ คราะหแ์ ละสรุปความรู้ วงเครื่องส�ยเครื่องเดี่ยว วงเครื่องส�ยเครื่องคู่
เพราะส่ิงแวดลอ้ มคือตัวกระตุน้ วงเครื่องส�ยผสม วงเครื่องส�ยปี่ชว�
พัฒนาการสมอง และสิง่ แวดล้อม 3. จัดกระท�ำ ข้อมูลดว้ ยการคิดวเิ คราะห์
ทห่ี ลากหลายทำ�ให้สมองเรยี นรู้ได้ดี (จ�ำ แนก จัดหมวดหม่ ู หาความสมั พนั ธ ์ วงมโหรี
การจัดขอ้ มลู ของสมอง เปรยี บเทยี บ ฯลฯ) โดยใชแ้ ผนภาพจดั
จะใชก้ ารคิดหา ความคดิ อยา่ งเปน็ ระบบ สรปุ สาระสำ�คัญ 10 ดนตรี ม.๔-๖ วงมโหรีเครื่องเดี่ยว วงมโหรีเครื่องคู่ วงมโหรีเครื่องใหญ่
ความสมั พันธเ์ ช่ือมโยงกับ สังเคราะห์เป็นความคิดรวบยอด
ประสบการณ์เดมิ เปรยี บเทยี บ กิจกรรมเสรมิ สร้างศกั ยภาพการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21
จัดกลุม่ และสรุปเป็นหลกั การ 4. คิดประเมินเพ่ือเพิ่มคุณค่าโดยเชื่อมโยงกับ แนวข้อสอบ NT/O-NET/PISA
ของตนเอง กิจกรรมทเ่ี นน้ การคิด หลกั คณุ ธรรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ ม หลกั ปรชั ญา
จงึ ท�ำ ให้สมองเกิดการเรยี นรู้ ของเศรษฐกิจพอเพียง เพ่ือสร้างความเป็น และสารประโยชนม์ ากมายส�ำ หรับครู
และครูตอ้ งฝึกให้ผเู้ รยี นใช้ พลเมืองไทยและพลโลกที่มีคุณภาพ
แผนภาพความคิด แลว้ สรุปเปน็ ความคดิ รวบยอด
(Graphic Organizer)
เพือ่ จดั ขอ้ มลู อย่างเปน็ ระบบ 5. สรา้ งทางเลอื กโดยออกแบบหรอื คดิ สรา้ งสรรค์
สรา้ งการคดิ อย่างมีแบบแผน แนวทางอย่างหลากหลาย แล้วตัดสินใจ
เลอื กแนวทางท่ีดีทส่ี ุด
6. วางแผนขน้ั ตอนการปฏบิ ตั งิ านทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพ
เพื่อนำ�ไปส่คู วามสำ�เรจ็
การคดิ ประเมนิ เพือ่ เพ่ิมคณุ คา่ ท�ำ ให้ผเู้ รยี นเหน็ ความส�ำ คัญของส่ิงน้นั
ข้อมูลทม่ี คี วามส�ำ คัญมีความหมายตอ่ ชวี ิต สมองจะสนใจและตอบสนอง
จงึ สง่ ขอ้ มลู เหล่าน้ันเขา้ ส่กู ระบวนการเรียนรู้ โดยเชอ่ื มโยงกับความรู้
และทกั ษะทม่ี อี ยเู่ ดิม สรา้ งความหมายใหม้ ากย่ิงขึ้น
สุดยอดคู่มือครู 2
พิเศษ
การเรียนรขู้ องสมอง (Brain Based Learning)
หลกั สตู รแกนกลาง’ 51 และมาตรฐานสากลในศตวรรษที่ 21
Apขpั้นlปyฏiิบnัตgิแลanะสdรCุปoคnsวtาruมcรtiู้หngลังthกeารKปnoฏwิบlัeตdิ ge A ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying the Communication Skill
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
๑. วงป่พี าทย์ St St St asean
3ep ขัน้ ปฏหิบลตังั กิแาลระปสฏรบิุปตัควิ ามรู้
วงปี่พ�ทย์ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทตีและเป่� มีลักษณะก�รประสมวง 7. เขยี นขัน้ ตอนการปฏบิ ตั งิ านจรงิ และ
๓ ลักษณะ คือ วงปี่พ�ทย์เครื่องห้� วงปี่พ�ทย์เครื่องคู่ และวงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่ นอกจ�กนี้ก�รบรรเลง
เครื่องดนตรีของวงปี่พ�ทย์ ยังส�ม�รถแบ่งวงปี่พ�ทย์ออกเป็น ๔ ลักษณะต�มก�รใช้ไม้ตี คือ วงปี่พ�ทย์- ลงมอื ปฏบิ ตั ติ ามแผน ประเมนิ ความส�ำ เรจ็
ไม้แข็งเครื่องคู ่ วงปี่พ�ทย์ไม้แข็งเครื่องใหญ ่ วงปี่พ�ทย์ไม้นวมเครื่องคู ่ และวงปี่พ�ทย์ไม้นวมเครื่องใหญ ่
วงปี่พ�ทย์แต่ละประเภทมีลักษณะแตกต่�งกัน ดังนี้ ของงานและประเมนิ การท�ำ งานเชงิ ระบบ
๑.๑ วงปี่พาทย์เครื่องห้า เพอื่ ปรับปรงุ และแกป้ ญั หา แลว้ สรุป การเคลื่อนไหวและ
เป็นความคิดรวบยอด การลงมือปฏิบัติทำ�ให้
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ ระน�ดเอก ปี่ใน ฆ้องวงใหญ่ กลองทัด ตะโพน
และฉิ่ง 8. นำ�ความเขา้ ใจทเี่ กดิ จากการปฏบิ ตั ิ สมองพัฒนาท้ังสองด้าน
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รแสดงโขน ละคร และหนังใหญ่ เมอ่ื ผเู้ รยี นน�ำ หลักการจากศาสตร์
◆ บทเพลงท่ีบรรเลงในวงดนตรี เป็นเพลงที่ใช้ประกอบก�รแสดงโขน ละคร ซึ่งมี มาสรา้ งองคค์ วามรู้ หรือสรปุ เปน็ หลกั การ แขนงตา่ ง ๆ ไปปฏิบตั หิ รือลงมือ
ม�กม�ยหล�ยเพลง และใช้เพลงหน้�พ�ทย์บรรเลงประกอบกิริย�ของตัวละครในเรื่อง เพลงประเภทนี้ แกป้ ญั หามากข้นึ ความรจู้ ะยิง่ ถกั ทอ
ขยายกวา้ งขนึ้ เกดิ ทักษะการคดิ
55%โดยทั่วไปไม่มีบทร้อง เช่น เพลงเสมอ เพลงตระนิมิต เพลงรัว
ฉิ่ง ฆ้องวงใหญ่ ep 4 รเิ รมิ่ สรา้ งสรรค์ (creative thinking)
ปี่ใน การคดิ แก้ปัญหา (problem solving
ระนาดเอก กลองทัด ขัน้ ส่ือสารและนำ� เสนอ thinking) การคดิ อยา่ งมวี จิ ารณญาณ
ตะโพน 9. สอ่ื สารและน�ำ เสนอผลงานหรอื ความส�ำ เรจ็ (critical thinking) ผเู้ รยี นได้พฒั นา
เพื่อขยายความรใู้ นรปู แบบการอภปิ ราย ความคดิ ท้งั ระบบ และสามารถ
การรายงาน นำ�เสนอดว้ ยแผงโครงงาน สร้างองคค์ วามรู้ไปพรอ้ ม ๆ กนั
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์เครื่องห้า PowerPoint Presentation เป็นต้น เกิดความเขา้ ใจท่ีลุ่มลกึ และเปน็
ความเข้าใจทคี่ งทน สามารถนำ�ไป
๑.๒ วงปี่พาทย์เครื่องคู ่ ประดิษฐผ์ ลงาน สรา้ งผลติ ภณั ฑ์
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก จัดท�ำ โครงงาน (Project Based
ตะโพน กลองทัด ฉิ่ง ฉ�บเล็ก โหม่ง กรับ ปี่ใน และปี่นอก Learning : PBL) พฒั นาพหปุ ัญญา
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง และบรรเลงในง�นทั่วไป เช่น และขยายผลสสู่ งั คมตามมาตรฐาน
ง�นทำ�บุญขึ้นบ้�นใหม่ ง�นโกนจุก ง�นเลี้ยงพระ ง�นแต่งง�น ep 5 สากลและวิสัยทัศน์ในศตวรรษที่ 21
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี บทเพลงที่บรรเลงมีหล�กหล�ยต�มโอก�สที่ใช้ มีทั้ง ขนั้ ประเมนิ เพื่อเพมิ่ คณุ คา่
เพลงบรรเลงเป็นชุด และเพลงชนิดเดี่ยว บริการสงั คมและจิตสาธารณะ
วงดนตรไี ทยและสากล 11
กิจกรรมเสริมสร้างศักยภาพการเรยี นรใู้ นศตวรรษท่ี 21 10. เช่ือมโยงความรู้ไปสู่การทำ�ประโยชน์ให้กับ
แนวขอ้ สอบ NT/O-NET/PISA ท้องถ่ิน สังคม ส่ิงแวดล้อม ในระดับ
ประเทศ อาเซียน และโลก ตามวุฒิภาวะ
และสารประโยชนม์ ากมายสำ�หรับครู ข อ ง ผู้ เ รี ย น แ ล้ ว ป ร ะ เ มิ น ค่ า นิ ย ม
นสิ ยั แห่งการคดิ การกระทำ�
Active Learning
3 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
GPAS กระบวนการเรยี นรู้ BBL อยา่ งแทจ้ ริง
Steps ตามมาตรฐานสากลและวิสัยทศั นใ์ นศตวรรษท่ี ๒๑
ep 1
ขั้นรวบรวมข้อมลู (Gathering)
St
การรวบรวมข้อมูลเพ่ือสร้างฐานการเรียนรู้ กระตุ้นอารมณ์ต่ืนเต้น สร้างความรู้สึกเชิงบวก สนุกสนาน
Stน่าสนใจ ทำ�ใหส้ มองตืน่ ตัวพร้อมเรียนรู้ ซึง่ มี ๒ วิธี ดังน้ี
St วธิ ที ี ่ ๑ การใชค้ �ำ ถามหรอื ก�ำ หนดปญั หาที่ผเู้ รียนต้องพบในชีวติ
วธิ ีที ่ ๒ ให้ผู้เรียนอยู่ในสิ่งแวดล้อมท่ีเอ้ือต่อการเรียนรู้ โดยใช้ระบบประสาทสัมผัสรับรู้ข้อมูล เรียนรู้
4 จากของจรงิ ส่ิงใกลต้ วั ภาพ บตั รค�ำ ฯลฯ รวมท้งั ได้สบื คน้ จากแหล่งเรยี นรตู้ า่ งๆ ดว้ ยตนเอง
สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ตวั ชี้วดั บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล NET แนวข้อสอข้ันบคิดOว-ิPเคNrรoEาcะTหe/์แsลPsะIiสSnรAgุปความรู้
GPAS 5 Steps NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๓ ตวั ช้วี ดั ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม
ภาระงาน/ชศิ้น๒งา.๑นม.๔-๖/๓ ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม
จุดประกายความคิด
จัดทำ�ผลก�ภราสรำ�ะงราวนจ/กชิน้ �งราแนสดงดนตรีใน
เทพ้อ�งเวถอ่ินรพ์ โดอยทจเยพัด้อตใ�ทงชเ์วถำ�้ไอผิ่นมรล์พโโกดคอ�ยยรรตสใซชำ�์ ้รอไมวฟจโคกตร�์อรซแออสฟฟดตฟง์อดิอศนฟ-ตฟริีใศน- จดุ ประกายความคิด
ep 1 ep 1 ดดนนตตรีมรีคีมวีคามวเากมี่ยวเกข้อี่ยงวข้อง
กกับับชชีวิตีวปิตรปะจรำาะวจันำาขวองันของ
๑ข. ้นั ใหรวน้ บกั เรรยีวขนมัน้ รขรว่ ้อวมบมกรูลันวแมสขอ้ดมงูลคว�มคิดเหน็ นนักักเรเียรนียอนยอ่างยไร่าบง้าไงรบ้าง
๑. ให้นักเรยี นรโด่วยมคกรใูันชแ้ค�ำสถด�มงทค�้ วท�มย คดังิดนเ้ีหน็
ในท้องถิ่นของนักเรียนมีความเชื่อเกี่ยวกับดนตรีอย่างไรบ้าง
โดยครใู ชค้ ำ�ถ•�มในทท้�อ้ ทงถ�นิ่ยขอดงงันนกั เ้ี รยี นมคี ว�มเชอื่
เร•่ืองใในดทม๒อ้�. งกเใเถขรหทื่อ�้น่ิ้นไี่สงปักขใุดเเดอกรมียงยี่ แ�นนวกลขรกั ทว่้อะเมี่สงรมอุกดยี ีกยนั นแ�่แ�งลมรสไะรดนคี มงำ�วีกคด��วมรน�นมเตชำ�คดอ่ืรดิ นีเหต็นรี วิถีชีวิตกาครวสารม้าเงปส็นรรอคย์ผู่ขอลงงมานนใดุษน้ายนท์ ดจ้อนึงงทตถำารใิ่ีนเหกข้เิดกอขิดงึ้นกนจาารักกสเเรรห้าียตงนสุปรัจมรจีคคัย์ผวหาลลมงาายเนชอดื่อย้า่าเนงกดี่ยซนึ่วงตมกรีคีับขวึ้นดาเมพนเื่อตกสี่ยรรวีอ้าขงย้อค่างวกงาัไบมรบ้าง
เข�้ ไปเก่ยี วขโด้อยงคอรยูใช�่ ้คงำ�ไถร�ม ดังน้ี
๒. ให้นักเรียนร่ว•มกก�นั รแแสสดดงงดคนวต�มรีลคักิดษเณห็นะใดท่ี ผ่อนคลาย เพลิดเพลิน ปัจจัยที่ทำาให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานดนตรี มีดังนี้
โด•ยคกร�ใู รชแค้ สำ�ใ(แตถนสดงัว�ดาองมนงยดอถ่ดาุปึนงงงัสควตนิมถำาตบี้ีรชทอีีวล)บิตักขกษอารงณบคระนรใเใลดนงสดทังน่ี คตมรี
แ ส ด ง ถึ ง วิ ถ•ี ชเี วพิ ตร �ขะอเ หงตคุ ใ ดน ใดนน สต รั งี ใคน แมต่ ล ะ ก๑า.ร สรค้าวงาสมรเรชคือ่ ์ผกบัลงกาานรดสร้าา้นงดสนรรตครง์ีเกานิดดขนึ้นตจราีกเหตุปัจจัยหลายอย่าง ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับ
(ตัวอย่างควำาัฒตนอธบรรกมาจรึงบมรีครวเ�ลมงแดตนกตต่�รงี กัน วิถ ีชีวิต ควาดมนเตปร็ีนเปอ็นยสิ่งู่ขทอี่เกงิดมขนึ้นุษมยาพ์ รจ้อึงมทกำาับใมหน้เุษกยิด์ สก่วานรรสูปรแ้าบงบสหรรืรอคคว์ผามลแงตากนตด่า้งาขนอดงดนนตตรรีขี ึ้นเพื่อสร้างความ
ใน•งาเนพอรปุ �สะ(วปมเตธิ รหบกีะัวสาอตทรายข)ุนใบั่าดแงรลอ้คะงำาดบทตันแี่นอตไบดตกเตเรสคา่ีใียงรนกง่ือทนั งแ่ีแกดตตานรก่ลใตตชระ่าเ้ีหสงกรยี ือันง ผ่ออยนู่ทคี่สลังคายมแเลพะลลักิดษเพณะลคินวาปมัจเปจ็นัยอทยู่ี่ทวิำถาใีชหีวิต้เกขอิดงกคานรใสนสรัง้าคงมสรใรนคสม์ผัยลโบงารานณดนมนตุษรยี ม์มีกีดาังรนล่าี้ สัตว์เพื่อ
วัฒนธรรมแลจะึงรปูมแีคบบวข�อมงจแงั หตวะกแลตะ่�องตั กราัจนงั หวะ ใเปช็น้ธอนาูเหป๑า็นร.อ แาลวะุธเคคโรวดื่อยางจนมับุ่งหคเ่มชันธอ่ืปนรกูดะว้าับัตนิดหกนนาตึ่งรรแีตสละ้ววรันใ้าชต้มงกือกสหลรน่าวึ่รงวดค่าีดน์งสักาายลน่าธสนดัตูใวหน์จ้เกะตใิดชรเ้หสี นียังงสเพัตื่อว์คลล่อุมกตวาัวงเครลนุมเดหียนร้า์
(วตธิ กี ัวาอรยขบั่า๓งร.อ้คใขแงำอาหลทตง้นะดแี่ ักรอนตวเบตรบกียรรตทีเนวค่แีา่แมตงรบขกกื่อ่ง้อตนักงม่าลกงดูลุ่มกานเันรกศ)ใต่ียึกชรวษเ้ีกหส�ับรยี สปืองืบัจคจ้ันย เอปยเขเใ็นชสหู่ทึ้น่นียอ้อี่สงนอาเดรังอหก ียนคกมากตจรมาฝราแแกทนีแลนลั้งลหยดัะ้ะนะรมังเมนือลคเนนชรักตรุษื่้ออุษืษ่อยงรกยข์ยัีงนเ์ยณอปังนวังใเมะ่า็หชนุ่งสีกคื่อ้นหสาาอำาวม่มริ่งคีกปาาทววรมรปา่าถบี่เมเเรทสกปมเะจำียาือิด็นใรวงหิญเกขอัตห้สรึ้ยนมลิดัตะาู่่าทมวนสนวืบ์เู่กาชตี้สิถเพลื่อทารีชมุ่มง้าีตรลีวาชต้อระงนิตีเถไวมกขดขรอันรักก้ดอางตษะ้วตับงยากนคเมโควรกนิธานคละีนใไุไษน่ดีา้ มจว้ย้สึงแจว์ เังลึง่กาสคเะิกดส่นวมิดเาปนักเมป็นใาลร็นเนรคูป่าเถสสสรเแียื่อรมัตียบงงัยตวดกบ่า์จนรโง้บหอะตงๆใรรรธชีปาือรท้หณรรี่ทคะมนำาเวชภใังมหาาทสต้เนมดกิไัตุษีดิดดแว้ ยต์ค์มกลีกตุมา่าตรงัวลข่าอคสงลัตดุมวนห์เพตนื่อร้าี
ประสานแลใะนบกัน�ไรดสเรส้ �ียง สงทร ร่ีแคต์ ผกลตง่า�งนกดันน ต รี ใ4ช้ธ2นูเปด็นนตอรีามว.๔ุธ-๖โดยจับคันธนูด้านหนึ่ง แล้วใช้มือหนึ่งดีดสายธนูให้เกิดเสียงเพื่อล่อกวางเรนเดียร์
และรปู แบบใขนอแงตจ่ลงั ะหวัฒวะนแธลรระมอตั จ�รกาแจหงั ลห่งวเระียนรู้ ให้ออกมา ทั้งยังเชื่อกันว่าสามารถทำาให้สัตว์เชื่องลงได้ด้วยวิธีนี้ จึงเกิดเป็นเครื่องดนตรีประเภทดีด
ของดนตรที ที่แ่ีหตลก�กตหา่ลง�กยัน) ขึ้น นอกจากนั้นมนุษย์ยังมีการปรบมือ กระทืบเท้า ตีเกราะ เคาะไม้ จึงเกิดเป็นเสียงต่าง ๆ ที่ทำาให้เกิด
๓. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ศึกษ� สืบค้น เสียงดนตรีและมนุษย์ยังเชื่ออีกว่าเสียงเหล่านี้สามารถรักษาโรคได้ และสามารถเรียกร้องธรรมชาติได้
และรสวุดยบอดรควู่มือมครขู ้อม42ูลเก่ียวกับปัจจัย เช่น เรียกฝน หรือร้องขอให้นำาความเจริญมาสู่กลุ่มชนของตน
ใ น ก � ร ส ร้ � ง ส ร ร ค์ ผ ล ง � น ด น ต รี 42 ดนตรี ม.๔-๖
ในแต่ละวัฒนธรรม จ�กแหล่งเรียนรู้
ที่หล�กหล�ย
สุดยอดคู่มือครู 42
พิเศษ
Step 2
ขนั้ คิดวเิ คราะหแ์ ละสรุปความรู้ (Processing)
สมองจะเกิดการเรียนรู้ทันทีเม่ือประเมินได้ว่า เร่ืองท่ีกำ�ลังเรียนมีความหมายและสำ�คัญต่อการดำ�เนินชีวิต
ดังนั้น ในการสอนควรให้ผู้เรียนคิดประเมินเพื่อสร้างความหมายของความรู้ในมิติคุณธรรม จริยธรรม และ
คา่ นิยมหลกั ๑๒ ประการ
ผเู้ รยี นจะกระตอื รอื รน้ เมอ่ื รา่ งกายไดเ้ คลอื่ นไหว มสี ว่ นรว่ มในกจิ กรรมการเรยี นรู้ ท�ำ ใหส้ มองพฒั นา มศี กั ยภาพ
ในการคิดมากขนึ้ สมองจะใช้การคดิ หาความสมั พนั ธข์ องส่งิ ต่าง ๆ เพอ่ื เปรียบเทียบ จดั กลุ่ม และสร้างเปน็ หลักการ
ของตนเองAโpดpขยั้นlyใปiชฏnิบ้แgัตผaิแนnลdะภสCราoุปnพคsวtมrาuมาcรtชiู้หngว่ลังยtกhจeารัดKปnคฏoิบwวัตาleิ มdgคe ิดเหลา่ น้ีใAหp้เปplน็yขiรn้ันะgสบ่ือthสบeาชรCแดัoลmะเนmจ�าuนเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด asean รอบรู้อาเซียนและโลก
Appขั้นlyปiฏnิบgัตaิแnลdะสCรoุปnคsวtrาuมcรtiู้หngลังtกheารKปnฏoิบwัตleิ dge 1Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�าuเnสiนcaอtion Skillep ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
St St
๔. เทคโนโลยกี ับเสกราิมครวสารมรา้ ู้ งคสรูครวรรสคอง์ นานดนตรี ตัวช้ีวัด a s e an 1รอบรู้อาเซียนแลขะโ้นั ลกรวบรวมขอ้ มลู
เครื่องดนตรีที่ใช้เทคโนโลยีเข้ามามีส่วนช่วย เช่น อิเล็กโทน (electone) เป็นเครื่องดนตรีทีม่ ี ep
การนำาไฟฟ้าและเทคโนโลยีต่า๔ง . ๆ เเทข้คามโนาทโลำายใหกี ับ้เคกราื่อรสงดร้านงตสรรีมรคีเส์งาียนงดแนลตะจรัีงหวะที่หลากหลาย นอกจากนี้ ๔. ให้นขัน้ักรเวรบียรวนมแข้อตม่ลูล ะคนเล่าประสบการณ์
ยสิ่ังงมเหีเคลร่านื่องี้ถดือนเปต็นรีทกี่ใาชร้รนะำาบเทบกยคขาังรมโยนีเนคำาาไเรโยคฟื่อลเรฟงสยื่อด้าีงยีนมแดลตงานะรใเตเีทชทชรี่ใค่น้ีสชทโ้รี่ใรนเะชป้โาบ้เลทงบียยคสขีตโโยรน่นาางรโยไลคเฟๆสย์เียฟีเเพขขง้า้า้าเื่อมมชกา่นใามทีตหเีสำปาา้เใ่วียกรหนโ้์ไเินดชคฟไ่วรผฟยื่ฟอฟลงเ้าด้าชงนกอ่นาีตตนออารรรดีมิเล์ไ์แีเฟน็สกกฟียโตทนง้ารนแอไลี อฟ(ะหรeจฟ์แlรัeงกหcื้าอนtวกแoไะฟnอทาฟeี่รหก)้าลแคแเาปสอกอ็นกหดรเคลคง์เอาดรคยรื่อีย์เองดนดนียนอนนไกเตฟไจสฟราิรฟีทกฟ์ตีม่น้า้าี้ี ๔. ให้นักใเนรียกนาแรตช่ลมะคกนาเรลแ่าปสรดะสงบคกอารนณเส์ ิร์ต หรือการ
ในปจั จบุ นั มกี ารนาำ เทคโนโสลิ่งยเหตี ลา่ งนี้ถๆือเปข็นา้ กมาารชนว่ำาเยทสคโรนา้ โงลสยีมรารใคช้สใ์ รห้าก้งสารรรแคส์เพดื่องใมห้เคีกิดวผามลงนานา่ สดนนตใรจี หมรกี ือากรารใแชสร้ ดะงบคบอนไฟเสฟิร์ตา้
เแคสรงื่องสสี รแะคบรบชเแสผีย่นงอ(ิเsลc็กraทเใแtคนรสcรปองืh่อจั นงสจ)สีบุิกรแมนั ะสคมาบร์ตกีสบชา่าเแรรสงผน้าีย่าำนงงเๆทรอ(คิเะsลนcโบ็นกrำาaโทบลtมรcยเอสาhตี นผ)ีา่ยิกงมสงสๆา์มตใสเห่ขารผงา้้า้ทมงสๆราันาชะนว่นบสยำาบมมสเใสราัยนผา้ียงสงกสมมใราหผรีเร้ทสคสสันใ์าียหนสรก้งม้าาใดัยรงนแนสกมสาตรดีเรสงรรสียมครีทงคี ้าด์งีว่แงนาสาปมตรนนรลรดา่คีทสก์งี่แนนาใปในตหจลดรกมมนีใกีแ่มตหาลรรมาใีแะ่มกชลร้มาขะกะีกมบึ้นขบีกึ้นาไารกฟรกนนฟาารำารา้ำา ในกาแรชสมดกงารดแนสดตงรคีตอน่างเสิรๆ์ตวหา่ รมือีกกาารรนำาเทคโนโลยี
บันทึกเสียงมีการนำาเทคโนบโันลทยึกีตเส่าียงมๆีกาเรขน้าำ เมทคาชโน่วโลยยเีตพ่างื่อๆใหเข้ดามนาชต่วยรีมเพีเื่อสใียห้ดงนทตี่ไรพีมเี สรียางะทมี่ไพากเรขาะึ้นมากขึ้น แสดงมดนาใตชรีต้ใน่างกๆาวร่าแมกีสาดรนงาำ อเทยค่าโนงโไลรยบี ้าง และทำาให้
มีการพจัฒึงเนหา็นมไาดก้ขวึ่้นาเทคโนมโีกลายรพีใจัฒนึงเนปหา็นมัจไาจดก้ขุวบึ้่นาันเทมคโีสน่วโลนยสีในรป้าัจงจสุบรันรมคีส่ว์ดนนสรต้างรสีใรหรค้น์ด่านสตนรีใใหจ้นม่าสานกใยจมิ่งาขกึ้นยิ่งขทึ้นำาทใำาหใ้หด้ดนนตตรรี ี มกาารใชแ้ใกสนดากงรานแรน้ั แสเสปดดน็ งงออนยย่าน้ั่างงไเไรปรบ็น้างอยแล่าะงทไำารให้
StSt2๕. eใpห2้นeักpเรียนแขรลน้ั่วะคมสิดรกวุปันเิ คคอแรวขภาาลน้ัะมิปะหรครส์ู้ดิารยวปุแิเลคคะรวแาาสะมดหรง์ู้
๕คว.ามใคหิดเ้นห็นักโเดรยียคนรูใรช่้ควาำมถากมันดอังนภ้ี ิปรายและแสดง
ผล•งาปคนจัดวจนายั ตมใดรคีใบนา้ดิ แงทเตหม่ีล่ ผีน็ะลวฒัตโอ่ดนกธยารรครสมรรา้ ูใงชสร้ครคาำ ถ์ าม ดังน้ี
(ตัวอย่•างคปำาตจั อจบยั ใปดัจบจัา้ยงดท้ามนี่ วผี ิถลีชตีวิตอ่ การสรา้ งสรรค์
การแสดงคอนเสิร์ตมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาใช้ในการแสดง ทำาให้การแสดงมีความน่าสนใจมากยิ่งขึ้น ปจั จยั ผดล้านงเทาคนโดนโนลยต)ี รใี นแต่ละวฒั นธรรม
งา•นดเ(นพตตรารัวะี เ(อหตตยัวใุ อด่ายจง่างึ คงตคอ้ำาำางตตมอกี อบารบสดรนา้ปตงสรัจรีเปรจค็นัย์ ด้านวิถีชีวิต
คำ�ถ�มท้�ท�ย ในชีวิตประจำาวันของนักเรียน นำาดนตรีมาใช้ทำากิจกรรมใดบ้าง ส่ือกลปาัจงใจนัยกาดรส้าน่ือสเทารคคโวนามโลบันยเท)ี ิง และ
สร้างคว•ามเปเพ็นหรนาะึ่งเเดหียตวกใุ ดันทจ้ังงึ ใตนชอ้ ีวงิตม-กี ารสรา้ งสรรค์
สรุป ดนตรมี คี วามเกี่ยวข้องกบั มนุษย์มาช้านาน ทำาใหด้ นตรีเกดิ การพัฒนาเรือ่ ยมาจนเกิดการ ๖. ใปหร้ะนจักาำงวเารนั นียแนลดะแในลนะตกคารรรีปูร(่รวตะมกัวกอันอบสพยรธิ ่าุปีกงครครวมำาา)มตรอู้ บ ดนตรีเป็น
เก่ียวสกับื่อปกัจลจัยาใงนใกนารกสารร้างสส่ือรรสคา์ผรลงคานวามบันเทิง และ
การแสดงคอนเสิร์ตมีการนสำารเ้าทงคสโรนรโคล์ดยนีตต่ารงีขึ้นๆ สเิข่งท้ามี่มีสาใ่วชน้ใทนำากใหา้ดรนแตสรดีเงกิดทกำาาใรหส้กร้าางรสแรสรดคง์ มไดีค้แวกา่ มคนวา่ามสเนชืใ่อจ ศมาาสกนยาิ่ง ขวิถึ้นีชีวิต ๗. รดใหวนบน้ ตยกั รปสอเีใรดนรรยี แะน้าจตงค่ลดำาิควะปววันรัฒาะแเมนมลนธิเปะรเพใร็นมอื่นหเพกเปนมิ่ า็นคร่ึงคณุปเวดคราา่มียะดกคา้วนิดอกบันพทธิั้งใกี นรรชมีว)ิต-
๖ก.ารใใชห้ช้ีนวิตักอเยรู่อียย่นางแพลอเะพคียงร ูรโ่วดยมใกห้ันสรุปความรู้
คำ�ถ�มท้�ท�ย และเทคโนโลยี สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่ทำาให้เกิดดนตรีขึ้น ทำาให้มนุษย์เกิดความผ่อนคลาย และนำา นแกลาักระเรคดเดียนำกานนรใ่ียนรงต่วชวสมรีวังกีกใิคตับนัมนขปชแแอนสังจตบดคจ่ลทงนัยคะมใวใวนีคานัฒวสมากังคมนคิาดแธมรตเหรเสกม็นรตรือว่าม้างง่าง เสปร็นรคคว์ผาลมงคาินด
กันอรย่าวงบไรย อแดละส่งผลต่องานดนตรี
ใมนาพชัฒีวิตนาปดรนะตรจีใำาหว้มันีรูปขแอบงบนแปักลเกรใียหนม่ ทนันำาสดมัยนมตากรขีมึ้นา ใแชล้ทะสำารก้างิจสกรรรคร์ขมึ้นใเพดื่อบต้าอบงสนองความ ๗อย.า่ งไใรหบน้้างกั เรยี นคดิ ประเมนิ เพอ่ื เพมิ่ คณุ คา่ ดา้ น
ต้องการของมนุษย์ในสังคมอีกด้วย การใช้ชีวิตอยู่อย่างพอเพียง โดยให้
สรุป ดนตรีมีความเกี่ยวขอ้ งกับมนุษยม์ าชา้ นาน ทำาให้ดนตรีเกิดการพัฒนาเรือ่สรยา้ งมสรารจคง์นานเดกนดิตรกี า4ร9
สร้างสรรค์ดนตรีขึ้น สิ่งที่มีส่วนทำาให้ดนตรีเกิดการสร้างสรรค์ ได้แก่ ความเชื่อ ศาสนา วิถีชีวิต
และเทคโนโลยี สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งเสทรี่ทิมคำาวใหาม้เรกู้ ิดคดรูคนวตรรสีขอึ้น ทำาให้มนุษย์เกิดความผ่อนคลาย และนำา
มาพัฒนาดนตรีให้มีรูปแบบอแอปรแ์ลกกนใหหมร่ อื ทOันrสgมaัยnมมาากจขากึ้นภ าแษลาะลสะรต้านิ งสOรrgรคan์ขuึ้นmเพเื่อปตน็ อชบอื่ สเรนยี อกงเคครวอื่ามงดนตรี
ต้องการของมนุษย์ในสังคมชอนีกิดดห้วยนง่ึ ที่มชี อื่ วา่ Hydraulis ต้นกาำ เนดิ ของเสียงมาจากลม ออรแ์ กนท่ีใหญ่
ที่สดุ ในโลกมีจาำ นวนไพป์ถงึ ๓๓,๐๐๐ ไพป์ (ไพปส์รค้าืองสทรร่อคล์งามน)ดนตรี 49
เสริมความรู้ ครูควรสอน นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
การดำารงชีวิตของคนในสังคมเมือง
ออรแ์ กน หรอื Organ มาจากภาษาละตนิ Organum เปน็ ชอ่ื เรยี กเครอื่ งดนตรี และคนในสัง4ค9มชนสุดบยอทดคมู่มือีคครวู ามแตกต่าง
ชนดิ หน่ึงที่มชี อ่ื วา่ Hydraulis ต้นกาำ เนดิ ของเสียงมาจากลม ออรแ์ กนท่ีใหญ่ กันอย่างไร และส่งผลต่องานดนตรี
อย่างไรบ้าง
ทีส่ ุดในโลกมีจำานวนไพปถ์ ึง ๓๓,๐๐๐ ไพป์ (ไพป์ คอื ทอ่ ลม)
5 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
ep 3
ขนั้ ปฏบิ ตั แิ ละสรุปความรหู้ ลงั การปฏบิ ตั ิ (Applying and Constructing the Knowledge)
St
St St
การนำ�หลักการทีส่ ร้างขึน้ ไปปฏิบัติ ลงมือท�ำ ลงมอื แก้ปญั หา ทำ�ใหส้ มองต่อยอดความรทู้ ี่มอี ยู่เดมิ เกดิ ความรู้
ทซี่ บั ซอ้ นขน้ึ ยง่ิ ปฏบิ ตั เิ ปน็ ประจ�ำ จะเกดิ ความช�ำ นาญ กลายเปน็ ความเขา้ ใจทคี่ งทน ซง่ึ เรยี กวา่ องคค์ วามรู้ หรอื ปญั ญา
A A Sppข้ันlyปiฏnิบgัตaิแnลdะสCรoุปnคsวtrาAuมcpรtpขiู้หั้นlnyปgลiฏnังิบtgกhัตaิแeาnลรdะKสปCnรoฏุปonคิบwsวtrัตาluมecิ รtdiู้หnggลeังtกheารKปnฏoิบwัตleิ dge
pplAypขipnั้นlygสขin่ือั้นtgสhส่ือteาhสeราCรแCแooลลmmะะนmนm�าuเ�าnสuเiนcnสaอiนtcioaอntSikoilnl Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgข่ือuเ้ันพla่ิมปtคeiรnุณlะgfเคม-่าRินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
เสริมความรู้ ครูควรสอนเสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ตัวชี้วัด 3asean 3seรeaอnpบรู้อราแหเอซลลียขะบงั สนัน้กรแรปาุปรลูฏ้อปคะบิ โวาฏลตัาิบแกเมิ ซตัลริู้ียขะสนั้นรแปุปลฏคะบิ โวลตัากมิ รู้
a
ep
กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น
กิจกรร มใพห้นัฒักเรียนนอ�่านคคำาวแล�ะมควาสมห�มมายข�อรงคถำาตใ่อไนปนกี้ �รอ่�น ๘. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มออหกเปล็นัง ก๔า กรลปุ่มฏ แิบล้วัติ
คำาศพั ท์ คำาอา่ น ความหมาย ส่งตวั แทนออกมาจบั สลากตามหัวข้อดงั นี้
ให้นักเรียนอ่านคำาและความหโฆมษณายา ของคำาตโ่อคดไป - นสะี้ - นา เผยแพร่ข้อความออกไปยังสาธารณชน ป่าวประกาศ
๘ •. ภใาหคเ้นหนักอื เรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๔ กลุ่ม แล้ว
คำาศัพท์ คำาอม่าหนรสพ มะ - หอ - ระ - สบ การเคล่นวราื่นเมริงห มีโมขนาลยะคร เป็นต้น • ภภสาาคคง่ กตตละวัวางันแอทอกนเฉอยี องเกหนมือาจบั สลากตามหวั ขอ้ ดงั น้ี
•
โฆษณา โคด - สะ -ร านษาฎร์ เผรายดแพร่ข้อความอพอลกเมไือปงขยอังงปสราะธเทาศรณชน ป่าวประกาศ • ภ า ค•ใต ้ ภาคเหนือ
มหรสพ มะ - หอ - ระ - สดบนตเวรบ็ีพไื้นซกบต้าา์แนรนเwะลนw่นาำ wร.pื่นaเnรyิงa tมhaีโiข.oนr.tลhะคร เป็นต้น แพจาลื้นก้วบ นร้า่ว้ันน มใ ใหกน••ั้นแห ตฝัว่ลขึก้อภภะซกท้อาาลี่จมคคับุ่มกสเกตาลรลลือะแากกสวากไดงันดางร ้อ ๑แโดอส กยดกาเงนรเดแฉ้นนสกียตดารรงงี เหนอื
ราษฎร์ ราด ผังสรุปพสลารเะมสือาำ คงัญของประเทศ
เว็บไซตแ์ นะนาำ ลักษณะเด่นของดนตรี ภาคเหนือ ดนตรีมีสำาเนียงและทำานองที่พริ้วไหว ถา่ ย ทอ ด อ•าร มณภแ์ าลคะคใวตาม้ รสู้ กึ ตามลกั ษณะ
อ่อนหวาน นุ่มนวล ๙. ขใหอ้นง วกั ฒั เรจนยี าธนกรแรลนมะดั้นคนรใตรู หว่รมที้แก่เี ลตันอื ส่ลกระปุ กควลามุ่มรเ ู้ ดลงั ือนี้กการแสดงดนตรี
ภาคกลาง ดนตรีมีความหลากหลายเกี่ยวข้องกับการ • ดพนื้นตรบีพ้าื้นนบใ้านนหภาัวคขเ้อหนทือี่จจับะมสีกลาารกได ้ ๑ การแสดง
ดนตรีพื้นบ้าน www.panyathai.ใoนrแ.ตth่ละวัฒนธรรม ประกอบอาชีพ การโต้ตอบชิงไหวชิงพริบ ทถา่่ีแยสทดอแดงถอลึาง้วรวมรัฒณ่วนค์ มธวากรมรันรมสู้ ฝ กึ แขึกลอซะงคว้อนิถมใีชนีวกทิตอ้าขงรถอแนิ่งส ดง โดยเน้นการ
ชาวเหนถอื า่ ทยม่ี ทจี งั อหวดะอชา้ าอรอ่ มนหณวาแ์น ลผอ่ะนคควลาายม รสู้ กึ ตามลกั ษณะ
ผงั สรุปสาระสาำ คญั ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ดนตรีมีจังหวะเรียบง่าย ถแ๙ ล่า•ยะ. เทรดยีอขในบดหองตอน้า่งารยรวีักพมฒั้ืนเณรบน์คยี ้าวธนนารภมแรารลคู้สมะึกกดคทลน่ีหารงลตรู จา่วรกะมมีทหีกลกเ่ี ลาาันยรือ สกรุปความรู้ ดังน้ี
ทำานองสนุกสนาน เร้าใจ สร้างความสนุกสนาน
ดนตรีในแต่ละ
ภาคเหนือ ดนตภราคีมใีสต้ ำา เนดนียตงรแีมลีคะวาทมำาหนลาอกงหทลาี่พยทราิ้วงไวหัฒวน ธรรม ทั้งส นุก สน• าน ดอ่อนนตหวราีพน ้ืนแลบะ้โาศนกเภศรา้าค เหนือจะมีการ
ลักษณะเด่นขวอัฒงนดธนรตรมรี อ่อนหวาน นุ่มนมวีทลั้งการโต้ตอบซักถามเรื่องราว สทะาำ ใทหอ้ ้คนถนวใถิา่ นชยี ทวี ทอ้ติ งแอถลด่ินะวเอกฒั ิดานรคธมวรารณมมสขค์นอุกวงสภานามคานรกลสู้ ากึง ของคนในทอ้ งถน่ิ
ในแต่ละวัฒนธรรม • ดทนี่แตรสีพดื้นบง้าถนึขงอวงัฒภาคนตธะวรันรอมอก -แ ละวิถีชีวิตของ
ภาคกลาง ดนตภราคีมเหีคนวือา ม อห่อนลหาวกานห นลุ่มานยวเลกี่ยวข้องกับการ
การถ่ายทปอดรอะากรมอณบ์ อาชีพ กภาาครกโลตา้ตง อ คบึกชคิงักไ สหนวุกสชนิงาพน ริบ
เทฉำาียนงอเงหชเรนา้าือวใจ เมห ถีคน่าวยอืาทม ทอสดนมี่ ใุกหจี ส้เงัหนห็นานววิถ ะมีชชีวีจา้ิตังอหแลอ่วะะนหวาน ผอ่ นคลาย
ความรู้สึกของงานดนตรี ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เร้าใจ สนุกสนาน ประเพแณลีทะี่เรเียรบียงบ่ายงข่าอยงชาวอีสาน สร้าง
คเ อวก•า ล มกั สภถ ษนา ณคุก่าใ•สเ์ยตฉ นเ้พทปาานน็ดะอใภตหนดาวั ้กค ถตอบัทา่คมี่ ยารนดีทรีพนใอมนตดื้ทนรคณอ้พี วบงนื้า์คถมบ้าน่ิ ราว้ นสู้นากึทภมแเี่ ปลารน็ะคู้สึกกทลี่หางลจากะมหีกลาายร
ดนตรีในแตล่ ะ จากแต่ละภทวำัาฒานคนอตธรงะรสมวนันุกอสอนกาเนฉภา ียคเรใงต้าเ้ ให จ น ส สืนอุกร ส้า นงดาคนดนว นคตาตรรมื้นใีรนเสคีมแตรนีจงล่ ุะกังวฒัหสนนวธะรารเนมรีย1บ3ง9่าย
วฒั นธรรม
ภมีทาคั้งกใาตร้ โต ้ตดอนบตซรักีมถeีคpาวม5าเรมื่อหงขลร้ันาาปวกระหเมลินาเพยื่อทเพา่มิงควุณัฒค่านธรรม
St บริการสงั คม อารมณท์ท้ังี่เสข้มนแุกข็งสหนนักาแนน ่นอ ส่อะนท้อหนวถาึง น และโศกเศร้า
ภาคเหนือ อ่อ น๑ห๑.ว าในห น้ นกั ุ่มเรนยี นวรลแว่ ลมะจกิตนั สนาาำ ธการารณแะสดงดนตรพี นื้ บา้ น ขวิถองีชชีวาิตวส ใวตะัฒ้ทนอ้ ธนรรวมถิ ปชี รวะี เติพณแี ลแะลวะอฒั ุปนนิสธัยรรมของภาคกลาง
St ๑๐e . pใพ4หนื้ ้นบ ักา้ นเเทท รขใ ฉียนน้ัำาำาน•หียใสน แวัหอื่ ตงขอสค้อ้่ลเาดงกรหะนแเลกนรลนมุ่ลใะต้าขนุ่มืนออใอา�รทงจ เอตสีพม้อก นนมถื้งอนเีคอาถ่างแบวหยสน่ิ นา้าดทเา้มนงกชดอน้ัสิดขนเดรนตอคยี ใรนุงกวี-ห ภาส้เมหานสค็นานตนวุกิถะ สวมีชนันีวีจาิตัองนหแอลวกะะ-
การถ่ายทอดอารมณ์ ภาคกลาง คึกคัก สโขนรอุกงงเสแรียตนน่ลาหะนกรือลชุ่มุมไปชนร่ว มเพแื่อสสดรง้าใงนคกวิจามกรสรุขม แขลอะง
ความรู้สึกของงานดนตรี St St
รว่ มอนรุ ักษว์ ัฒนธรรมไทย
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เร้าใจ สนุกสนาน
จากแต่ละวัฒนธรรม ภาคใต้ สนุกสนาน ครื้นเครง
ดนตรีในแต่ละวฒั นธรรม 139 ประเพณีที่1เร3ีย9บงส่าุดยยอขดคอู่มืองคชรูาวอีสาน สร้าง
ความสนุกสนานใหก้ บั คนในท้องถิน่
5ep ขั้นประเมินเพื่อเพ่มิ คณุ คา่ • ภาคใตเ้ ปน็ ภาคทม่ี ดี นตรพี น้ื บา้ นทเ่ี ปน็
บริการสังคม เอกลกั ษณเ์ ฉพาะตวั ถา่ ยทอดความรสู้ กึ และ
และจติ สาธารณะ อารมณ์ที่เข้มแข็งหนักแน่น สะท้อนถึง
วิถีชีวิต วัฒนธรรม ประเพณี และอุปนิสัย
๑๑. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั นาำ การแสดงดนตรพี น้ื บา้ น ของชาวใต้
สุดยอดคู่มือครู 6 ของแต่ละกลุ่มไปร่วมแสดงในกิจกรรมของ ep 4
โรงเรียนหรือชุมชน เพ่ือสร้างความสุข และ
ร่วมอนรุ ักษว์ ัฒนธรรมไทย ขนั้ สอื่ สารและนา� เสนอ
พิเศษ
Step 4
ข้นั สอ่ื สารและนำ� เสนอ (Applying the Communication Skill)
การถ่ายทอดความรู้ ความคิด ความรู้สึก โดยใช้ภาษา แสดงถึงความสามารถในการส่ือสารหรือปัญญา
ด้านภาษา กระบวนการนีท้ ำ�ใหผ้ ูเ้ รียนไดแ้ ลกเปลี่ยนความรู้ ทศั นคตซิ ึ่งกันและกนั ถ้านำ�เสนอโดยใชค้ อมพิวเตอร์
หรือสอ่ื อเิ ล็กทรอนิกส์ ผเู้ รยี นก็จะได้พัฒนาทักษะด้านเทคโนโลยดี ว้ ย
การส่ือสารและนำ�เสนอเป็นการสร้างอารมณ์เชิงบวกได้อย่างดี เมื่อผู้อื่นชื่นชอบผลงานของตน ชื่นชม
ความสำ�เรจ็ ของตน ผเู้ รียนจะเกิดความภาคภมู ิใจ เกดิ แรงบนั ดาลใจที่จะสรา้ งสรรคผ์ ลงานต่อๆ ไป
ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ
Applying Applying Self Regulatingand Constructing theAKppขn้ันloyปiwฏnิบglัตeaิแnลddะสgCรeoุปnคsวtrาuมcรtiู้หngลังtกheารKปnฏoิบwัตleิ dge
ขั้นส่ือสารและน�าเสนอ ขั้นประเมินเพื่อเพ่ิมคุณค่า
Applythขinั้นegส่ือtChสeาoรCแmoลmะmนm�าuเunสiนncaอitcioan Stkiioll n Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า -
เสริมความรู้ ครูควรสอน เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด asean รอบรู้อาเซรียนอแลบะโรลกู้อาเซียนและโลก
ตัวชี้วัด 4a s e a n
ep
ep 4A A S St St
ใหp้นักpขเร้ันlyียปนiฏnอิบ่าgนัตคaิแำากnลแdละิจสะกCครoรวุปnารคมsมวหtrามพuมาcัยฒรtiขู้หnอนgลง�คังtคำากhตeาว่อร�Kไปปมnนฏoสี้ิบw�ัตlมeิ d�gรeถในก�รอ่�น ขั้นส่ือสารและน�าเสนอ ขนั้ สอ่ื สาขรแั้นลปะรนะา�เมเสินนเอพื่อเพิ่มคุณค่า
pplying the Communica๑ti๔on. Sใkหillน้ กั เรยี นแตล่ ะกeลlfมุ่ -Rอeอgกuมlาaนtาำinเสgนอ
กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น ขนั้ สอ่ื สารและนา� เสนอเสคราำ ิมศคพั วทา์ มรู้ ครูควรคสาำ ออน่าน
ตคัวชาี้วมัดหมาย asean โนร้ตอบเพรู้อลางเซไียทนยแลแะโลละกร้องเพลงไทย
๑๔ee.๑ ppใต54ห๔าน้มกั.โน ขเขร้นั้ตน้ัยีใโปเสนพรหนอื่ะแบลสเมตรน้า้งติกนิรลท่ าแเกัพระ่ีเลเขสกื่อะงัียเนพเลคพรา�มนมุ่เิม่ สหยีอลคนณุนออนคก้างา่ชมแัน้ไานเตทราำยี เล่สนยนะอแกลละมุ่ รอ้อองกเมพานลาำงเไสทนยอ
ทฤษฎี ทฺริด - สะ - ดี ความเห็น ลักษณะที่คิดคาดเอาตามหลักวิชา เพื่อ ๑๕. ใตโนหาม้้ตนโัเกนพเต้ รลตเีแยพงลาไนละทจมงริตทย่วสโ่เีาแมขธนาลียกรนะณัต้นรหะร้อนเวพงา้ บชเพรนั้ลวเลรงมงยี ทไโนนท่ีเ้ตยข ยี นหน้าชัน้ เรียน
ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้
เสริมเหตุผลและรากฐานให้แก่ปรากฏการณ์ หรือ St St เ พ ล ง ไ ท ย แ ล้ ว จั ด ทำา แ ฟ้ ม โ น้ ต
คาำ ศัพท์ คาำ อา่ น ความหมายกิจกรรมพัฒน�คขว้อ�มมูลใสน�ภมาค�ปรฏถิบใัตนิ ซกึ่งเ�กิดรขอึ้น่�มนาอย่างมีระเบียบ 5๑๕e. pใเเแด5พพหกน้ลผ่นลตeงทู้ักรงpขไีไ่สี นั้ไเททรนปทียยแยรใลยะจ บ นะเแมศรแจเรติกิพินลึกล่าวเสะื่พรษอ้าวมเสธอ่ืพาใังขาจเกชครพื่อมัณ้ันัด้นใิม่เผนะคทรปุณยกวำาแครแบาา่และพรบรฟะเบรวมร้จ่คมรมิติกินวรโโาเนานเสมลพร้้ตตารงสธู้ อ่ื ังาเครพมณมิ่ ะคณุ ค่า
นิทใรหา้นักเรียนอ่านคำานแิลดะ -ค ทวฺรามา หมายของคำาตก่อาไรปหนลี้ ับ การนอนหลับ ๑ดเพ๕นลต.งร ไีไททใยยห แเ้นพละ่ือัเกพใช่ือเ้ใเผนรยกียแาพรนบร่ครรวรา่เวมลรงมู้ กันรวบรวมโน้ต
ปคักษวคาำาาศมพั เทห์ ็น ลปักัก -ษ คสาณาำ อา่ะนที่คิดคนากดเอาตามหควลามักหวมิชายา เพื่อ เ พ ล งแก่ผ้ทู ส่ี นใจศกึ ษา ไ ท ย แ ล้ ว จั ด ทำ า แ ฟ้ ม โ น้ ต
ฤษฎี ทฺริด - สะ - ดี ทเฤสษรฎีิมเหเตวบ็ ุผไซทลตฺร์แแิดน -ละ สนะะำา ร- ดาี กฐานคเใสวหราิมม้แเเหหกต็นุผ ่ปลลักแรษลาณะรกะาทกฏี่คฐาิดกนคใาาหดร้แเอกณา่ปตร์ าามกหหฏลรกักาือวริณชา์ หเพรืื่ออ
ข้อมูลในภาคปฏิบัติ ซึ่งเกิดขึ้นมาอย่างมีระเบียบเครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี ขw้อwมwูลใ.mนภusาiคc.ปthฏaิบimัติ aซrึ่งcเhกinิดgขbึ้นaมnาdอ.ยo่าrgงมีระเบียบ
นิทรา นิด - ทฺรา การหลับ การนอนหลับ St St
ปกักษาารหลผับังส รกุปาสปราักรน -ะ สสอาำาคนัญหลับ นก
ทรา นิด - ทฺรา เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ เครื่องหมายที่เป็น
กษา ปัก - สา นก เวบ็ ไซตแ์ นะนำา เลขเศษส่วนหลังกุญแจประจำาหลัก เลขบน คือ จำานวน
เครื่องหมายแลโะนสัญ้ตลดักนษตณร์ทีสางาดกนลตรี wwขจอังwหง.โmวนะu้ตใsนเiพcแ.ลtตhง่ลaะimห้อaงrcเพhiลnงg bเลanขdล.่าoงr gคือ ลักษณะจังหวะ
เวบ็ ไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ เครอื่ งหมายประจาำ กญุ แจเสยี ง เปน็ เครือ่ งหมายทีบ่ งั คบั
โน้ตให้มีเสียงเป็นไปตามชนิดของเครื่องหมายนั้น
เครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี โน้ตwดนwตwรีไ.ทmย usic.thaimarchingเปเลครbขระเื่อกศaงอษหบnสมด่วdา้วนยย.หกo ลำาชหังาrรกนg์ปุญด แอแลัตจะปรแารจฟะังจลหำาตหวะลัก เเลคขรบื่อนง หคมือา ยจทำานี่เปว็นน
และสากล ขจงเพ่าอังยหลงแโงวนลอะ้ตะัใตนเเรปพแา็นลจตเงัง่พลหะลวหงะส้อ๒ั้นงเ พๆชลั้นง เเลพขลลง่าสงอ งคชือั้น เลปัก็นษเพณละงจทังี่รห้อวงะ
โน้ตดนตรีสากล เพลงไทย เพื่อใช้ในการบรรเลง
ผงั สรปุ สาระสาำ คญั โน้ตดนตรีไทย เครอื่ งหมายประจาำ กญุ แจเสยี ง เปน็ เครือ่ งหมายทีบ่ งั คบั ดนตรีไทย และเพื่อเผยแพร่ความรู้
เโพน้ลตงใอหัต้มรีเาสจียังหงวเปะ็น๓ไปชตั้นามชเพนิลดงขสอางมเชคั้นร ื่อเปง็นหเมพาลยงนทั้ี่นมี
โนแต้ ลดะนเเสลตคารกขรีไลทเื่อศยงษหสม่วานยหกลำาหังกนุญดอแัตจปราเปจงรพ่าังรจยะหละแกังวงจลอะอหะชัตำาบเ้ารปดหวา็น้วจะลยเังพ หชักลวางะร ส์ป ๒ั้น เแ เลๆลชคัะ้นขแรฟบเโื่อพลนนตต้ลงดง หนสคตอมรงือไีชทาั้นย ยเแจปล็นะทำาสเนพาี่เกลปลวงท็นนี่ร6้อ7ง
แก่ผูท้ ี่สนใจศกึ ษา
โน้ตดนตรีสากล เคNรจขEือ่Tอังงหแงหนโมววนาะขย้ต้อใกสนเำาอพโหแนบนล้ตตOดดง่ลอน-NตัตะEรรหTีไา/ทจ้อยPงั งIหSเวAพะมลคี งจเวพ ังาหลเมวงลอะสชัตขาำ้ารคลาจญั ่าังหงตว อ่ะคผ๓บู้ือชร ั้นรลเลักเงพดษลนงสณตามระชีอั้นจย เัง่าปงห็นไเรพวละงท ี่มี
๑ ทาำ ใหบ้ รรเลงได้เกง่ ขึน้
เปน็ เครือ่ งโนหต้ ดมนตารีไยทยทแลีบ่ะสงาั กคล บั 67
๒ เคทราำ ใอื่ หงบ้ หรรมเลางยไปด้ไรพะเจราาำ ะกข้ึนญุ แจเสยี ง
๓เ๕๔คN รปโE่อืTนทททรงาำำาาำแ้ะหตใใในกมหหหวใา้ม้ม้บอขหย้อรีเีเบททก้รมสคคำาเดอลีหเนนบง้วสนคิิคไยOดีดยใในนอ-ถ้ งNชัตกกูกเEาราาตปTรรราอ้/จบบ์ป็นงPงัรรIห รรSไแเเวAปลละลงงมตะแมคี ปแาาวกลฟมาขกมึ้นลชใสหตำานมคิดม่ญั าขตกอ่ขอผึน้ งู้บเรครเรลื่งอดงนหตรมีอยา่ายงไนรั้น
ดนตรไี ทย
(๑เ ฉลทยำาให๓้บรเพรเรลางะเไคดร้เก่ือ่งงขห้ึนมายกาำ หนดอัตราจังหวะ จะทาำ ให้เข้าใจจังหวะของบทเพลง
ละสากล ๒ได ้ง่าทยาำ สใหาม้บารรรถเลบงรไรดเล้ไพงแเรลาะะขขับนึ้ ร้องเพลงไดถ้ กู ต้องตรงตามจังหวะของบทเพลง)
67 สุดยอดคู่มือครู
๓ เพทำาลใหงอบ้ รัตรรเลางจไดัง้ถหูกวตะอ้ ง๒ ชั้น เพลงสองชั้นเป็นเพลงที่ร้อง
๔๕ ง่าททยำำาาใใแหหลมม้้ เีเีะททเคคปนน็นคคิิ เใใพนนกกลาางรรสบบรรั้นรรเเ ลลๆงงมแปากลขกึ้นใหม่มากขน้ึ
โน้ตดนตรีไทย (เฉลย ๓ เพราะเคร่ืองหมายกาำ หนดอัตราจังหวะ จะทาำ ให้เข้าใจจังหวะของบทเพลง 7 สุดยอดคู่มือครู
ไดเ้งพา่ ยลสงามอาัตรถรบารจรังเลหงแวละะขบั๓ร้อชงเั้พนลงไดเพถ้ ูกลตงอ้ สงาตมรงชตั้นาม จเงัปห็นวะเขพองลบงททเพี่มลี ง) 67 สุดยอดคู่มือครู
จังหวะช้า
3พเิ ศษ บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ขัน้ ปฏิบัติ
ep
St Step 5 แหลละงั สกราุปรปควฏาบิ มัตริู้
๔.๒ วงดนตรี
๑๖. ใหน้ ขกั ั้นเรปียรนะเแมบนิ ่งเกพลอื่ มุ่ เพ ก่มิ ลคุ่มณุ ลคะา่ บ ๓ร-กิ ๕า รคสนังค จมาแกลนะจ้ันิตสาธารณะ (Self- Reg ulatiวnงgด)นตรีพื้นบ้านภาคใต้ ใช้ประกอบการแสดงงานต่าง ๆ มีดังนี้
ตส ง่ิาทม่เีมปาเน็ใค๒จตมหดัวป วรื่นอ้ าทฒรัฐกัมสาำะาเเนแมรโปนธยตียอน็ สรนชกงไราแนตมขมกต่าโ์เอ แลคลพ่งงลขะแรม่ิผกว้อซลขู้เเลงอปะรน้ึดมุ่ฟวรียอเนยีิสตลนีกตบยัอือ์ ไเรกทอหทดีพดฟศัยีล้รนื้นฟนบับ่อตบศิค์ใหกร้านเวพีลนพาาศน้ือรมทาตเบเมเ่ีเวหสลวา้เอมนือรรปรกอืริมกน็พ์ นลษ แอนโมุ่แทรดยิสลลง่ีตยะัยะ๒เ์ แช๑หิงบง่ กวากรอคย ดิ ่ากงาสรม กํ่ารเะ สทมำ�อในจ●●●●า ตกวววววั งงงงสผดดดด่ิเู้งนนนนรทตตตตียี่ทรรรรนีีีีกโรหำ�นอาน สรหงังาเาจลตง มใะอ็งะช กลาใใ้บชุงชรรร ้บ้บถใะรรชรเขตลร้ปรยเุ้งนเรลลปาะงใงรยกปหใะอผนรก้คบะงลอากิดกไบนอาปสกศรบสแราพกรส้าู่สาแดรงงัสแงสคดหสรมงนดโรไนังงคดตรรอ์้ะางลเุงง็ง
๔.๓ ภาษา เนื้อร้อง
๑๗. ใหน้ กั เรียนและครรู ว่ มกันสรปุ ความร ู้ ดังน้ี
บ ทเขพ้ันGรล วaบงthรมวeมี หrขin้อลgมาูลกหภลาษายา ทใี่ใชช้ค้ใำานไบมทข่ยั้นเืดคพิดเวยลิPเคื้rองรoาเ cะปหมe์แs็นลีทsะiสภnั้งรgกุปาคษาวราามโทรตู้ ้อ้ตงอถบิ่นซ ักภถาาษมาเยราื่อวงี รแาลว ะกภาารษเ
• ดนตรพี น้ื บา้ นของไทยแบง่ ออกเปน็ G ๔PA S ภ5าSคtep s
ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะบูรวณันากอารอทักกษ-ะศตวรรษที่ 21 ข่าวสาร มีเนื้อหาNEทT ี่สแนนวุกข้อสสนอบาOน-แNEลT/ะPใISชA้ร้องประกอบการละเล่นต่าง ๆ เช่น เพลง
เฉียงเหนือ และภาคใตep้ 3ซ่ึงดนแลตขะสนั้ รรปปุีแฏคิบวตัตามิ่ลรู้ ะภาค ในเชิงเกี้ยวกันระหว่างหนุ่มสาว เพลงบอกใช้ร้องบอกข่าวเหตุการณ์ต่าง ๆ หรือร้อ
St St ก็จะมีลักษณะเด่นท่ีแตกต่าหลงังกการันปฏบิอตั อิ กไป
St St St๑๖. ใหน้ ักเรียนแบง่ กลมุ่ กล่มุ ละ ๓-๕ คน จากน้ัน ๔.๒ วงดนตรี
ข้ึนอยู่กับปัจจัยหลาย ๆใ หน้ดกั เ้ารยีนนแ ตดล่ ะกนลมุ่ ตเลอืรกีพดนต้ืนรพี บน้ื บ้าา้ นนกลมุ่ ละ วงดนตรีพื้นบ้านภาคใต้ ใช้ประกอบการแสดงงานต่าง ๆ มีดังนี้
เป็นส่ิงท่ีสร้างความสุข ค๒คว วาฒั มวนแธตารกมรตม่า แสงลขว้อาเงปมดรนยี ัคตบเรทีพคยี ้ืนบีใบค้าหวนามท้กเี่เหลมัืบออืกน โแดลยะ ๔.๔ สำาเนียง ● วงดนตรีหนังตะลุง ใช้ประกอบการแสดงหนังตะลุง
● วงดนตรีกาหลอ ใช้บรรเลงในงานศพ
สำาเนียงที่ใช้ในบท● วงดนตรีโนรา ใช้บรรเลงประกอบการแสดงโนรา ร้ อ ง จ ะ มี สำ า เ นี ย ง ท า ง ภ า ค ใ ต้ มี สำ า เ นี ย ง ห้ า ว
● วงดนตรีรองเง็ง ใช้บรรเลงประกอบการแสดงรองเง็ง
คนในทอ้ งถนิ่ เปน็ ภมู ๑ปิ ๗.ญั ใจหดั ญ้นทักาำ เเาปรียน็ทนไมแอ้ โลคงะรคซถรอรู ฟน่ิว่ ตมทอ์กอันฟเ่ีสยฟรปุศิ าคเพววาาเมชวรอนู ้รดพ์ งั อนย้ี ต์ ต อ๔น.๓ล ภ่าางษาม เนีอื้อาร้อณง าเขตติดต่อกับประเทศมาเลเซีย จึงทำาให้มีสำาเนียงของมาเลเซียสอ
รุน่ หลังควรรักษาไว้ • ดนตรพี น้ื บา้ นของไทยแบง่ ออกเปน็ ๔ ภาค ภาษาที่ใช้ในบทเพลงเป็นภาษาท้องถิ่น ภาษายาวี และภาษามลายู เนื้อร้องของ
ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก-
เฉียงเหนือ และภาคใต้ ซ่ึงดนตรีแต่ละภาค ๔.๕ องค์ประกอบของบทเพลงบทเพลงมีหลากหลาย ใช้คำาไม่ยืดเยื้อ มีทั้งการโต้ตอบซักถามเรื่องราว การเกี้ยวพาราสี การบอก
ก็จะมีลักษณะเด่นท่ีแตกต่างกันออกไป
ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลาย ๆ ด้าน ดนตรีพื้นบ้าน ข่าวสาร มีเนื้อหาที่สนุกสนานและใช้ร้องประกอบการละเล่นต่าง ๆ เช่น เพลงเรือ มีการร้องโต้ตอบ
ep 4 ในเชิงเกี้ยวกันระหว่างหนุ่มสาว เพลงบอกใช้ร้องบอกข่าวเหตุการณ์ต่าง ๆ หรือร้องเพื่อเชิญชวน โฆษณา
บทเพลงพื้นบ้านภาคใต้ส่วนใหญ่จะมีจังหวะ และทำานองที่หนัก
ร ู้ส๔ ึก.๔ส นสสำาำาเเุกนนียียสงงทนี่ใชา้ในนบ ทรก้องาจระมขีสับำาเนรีย้องทงางแภาลคใะตบ้ มีรสำารเนเียลงหง้าดวแลนะหต้วนร ีมในีกภาาคใรตป้ ระสานเสียงกันได้สอดคล้อ
เป็นส่ิงที่สร้างความสุข ความสามัคคีให้กับ ตอนลเ่ากงมิดีอาณคาเวขตาตมิดตค่อกลับป้อระยเทตศมาาเมลเซ ียส จนึงทุกำาใหส้มีสนำาเานียนงข อทงมำาาเใลเหซีย้บสอทดแเทพรกลด้วงยพื้นบ้านภาคใต้มีองค์ประกอบที่สม
ขน้ั สอ่ื สารและนา� เสนอคนในทอ้ งถน่ิ เปน็ ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ทเี่ ยาวชน ๔.๕ องค์ประกอบของบทเพลง
รุ่นหลังควรรักษาไว้
๑๘. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มอepอ4กมขาน้ั นสอ่ืำาสเารสแลนะนอา� เสผนอลการ
คำ�ถ�มท้�ท�ย วัฒนธรรมภาคใต้แตกต่างจากภาคอื่นอย่างไร บทเพลงพื้นบ้านภาคใต้ส่วนใหญ่จะมีจังหวะ และทำานองที่หนักแน่น คึกคัก ให้ความ
รู้สึกสนุกสนาน การขับร้องและบรรเลงดนตรีมีการประสานเสียงกันได้สอดคล้องเหมาะสม ทำาให้ผู้ฟัง
เกิดความคล้อยตาม สนุกสนาน ทำาให้บทเพลงพื้นบ้านภาคใต้มีองค์ประกอบที่สมบูรณ์
เปรียบเทียบความเห๑ม๘.ือ ในห้นแักเรลียนะแคต่ลวะกาลมุ่มอแอกตมากนำาเตสน่าองผลการ คำ�ถ�มท้�ท�ย วัฒนธรรมภาคใต้แตกต่างจากภาคอื่นอย่างไร
ของดนตรีพืน้ บ้านท่ีเลือกเขปอหรงียดนบนเตท้ารียชีพบ้นื ้ันคบว้าเานมรทเหีย่เี ลมือนือกนหแนลา้ ะชคน้ั วเราียมนแตกต่าง
ep 5 5ep ข้ันประเมนิ เพ่ือเพ่มิ คุณค่า 136 ดนตรี ม.๔-๖ การบรรเลงดนตรีพื้นบ้านภาคใต้
ขัน้ ประเมนิ เพือ่ เพิม่ คุณคแล่าบะรจติกิ าสราสธังาครมณะ
บรกิ ารสงั คม๑๙. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั จดั นทิ รรศการเกยี่ วกบั ดนตรี NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA การบรรเล
และจิตสาธารณะพ้ืนบ้าน เพื่อเผยแพร่ความรู้ โดยภายในงาน
ประกอบด้วยรายละเอียดของดนตรีพื้นบ้าน ๑ข้อ ใดอ1เ่อปน็น3หลวัก6าษนณ เนะิบเดดช่นน้าขตอรงดี มนต.๔รใี-น๖วฒั นธรรมภ(าเคฉใลตย้ ๔ เพราะดนตรีพื้นบ้าน
๑๙. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั จดั นทิ รภสรารค้าศตงค่ากงว ๆาาม รแสเลุขกะแจย่ีัดลแะวสคดกวงาดบัมนบดตันรนเีพทื้นิตงบแ้ารกน่ีผ เู้ชพม่ือ ๒ สาำ เนียงแตกต่างกนั ในแต่ละพ้ืนที่ ภาคใต้ส่วนใหญ่เป็นเคร่ืองตีและ
พ้ืนบ้าน เพ่ือเผยแพร่ควภนาาิทยรมใรนศรงกาานู้ รใโ หอด้มีกีคทยว้ังายมภังนเปาา่ ็สนยนกใาใจรสมนราก้างงยบาง่ิ รขนรนึ้ ยากาศ ๓ แบ่งกลุ่มวฒั นธรรมดนตรีเป็น ๓ กลุ่ม เป่า มีลักษณะเรียบง่าย ประดิษฐ์
ประกอบด้วยรายละเอียดขรออบรงู้อดาเซนียนตแลระโีพลก้ืนบ้าน ๔ เน้นเคร่อื งตแี ละเป่า จงั หวะสนกุ สนาน จากวัสดุในท้องถ่ิน บทเพลง
ภาคต่าง ๆ และจัดแสเขคดอรงอื่งชงาดดวมนนาตเรลตขียอ้ ์ รใดีพเปน็้ืนเคบรอ่ื ้างดนน ตเรพีพนื้ ื่อเมอื ง
สร้างความสุขและค๒๑ ว กราอืมั มบบับุสบ ((RGันeabmaเbbท)usิง) แก่ผู้ชม NET๕ ดนตรแมี นคี ววามขไพ้อเราสะ อนุ่มบนวลO-NET/สว่PนIใSหญAม่ จี งั หวะหนกั แนน่ คกึ คกั )
นิทรรศการ อีกท้ังยสุดังยเอปดค็นู่มือกครูาร1ส3ร6้างบรรยากาศ
ภายในงานใหม้ คี วามนา่ สนใจมากย่ิงขึน้ ขอ้ ใดเปน็ ลกั ษณะเด่นของดนตรีในวฒั นธรรมภาคใต้
๑ ออ่ นหวาน เนบิ ชา้ (เฉลย ๔ เพราะด
รอบรู้อาเซียนและโลก ๒ สาำ เนียงแตกต่างกันในแตล่ ะพนื้ ท่ี ภาคใต้ส่วนใหญ่เป็น
๓ แบ่งกลุ่มวฒั นธรรมดนตรเี ปน็ ๓ กลมุ่ เป่า มีลักษณะเรียบง
เครอ่ื งดนตรขี อ้ ใดเปน็ เครอ่ื งดนตรพี น้ื เมอื ง ๔ เนน้ เครอื่ งตีและเปา่ จังหวะสนกุ สนาน จ า ก วั ส ดุ ใ น ท ้ อ ง ถ่ิ
สุดยอดคู่มือครูของช8าวมาเลย์ ๕ ดนตรีมคี วามไพเราะ นุม่ นวล สว่ นใหญม่ จี งั หวะหนกั
๑ กมั บุส (Gambus)
พิเศษ
ค�ำช้ีแจงในการใช้หนังสือเรียน
ท่ีได้รับการออกแบบให้สอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง
หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ดนตรี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔-๖ กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ เล่มนี้ ได้จัดทำ�ขึ้นตาม
มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรู้แกนกลางของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
โดยมีเนื้อหา กิจกรรม และคำ�ถามที่เหมาะสมกับพัฒนาการของผู้เรียน กระตุ้นกระบวนการคิดวิเคราะห์ให้กับผู้เรียน
ซึ่งสอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง (Brain Based Learning)
๑หนว ยการเรยี นรทู ่ี วงดนตรีไทยและสากล
ตัวชี้วดั ตวั ช้วี ัด
เปน็ เปา้ หมายในการพฒั นาผเู้ รยี น
ท่ีผู้เรียนจะได้รับและปฏิบัติได้ ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและวงดนตรีแต่ละประเภท (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑)
ในหนว่ ยการเรียนรู้น้ี ๒. จำ�แนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรีทั้งไทยและส�กล (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒)
ผังสาระการเรียนรู้ ผังสาระการเรยี นรู้
เป็นหัวขอ้ ทีผ่ เู้ รียนจะไดเ้ รยี น
ในหน่วยการเรียนรูน้ ้ี วงป่พี าทย์ วงดนตรีไทย
วงเคร่อื งสาย
สาระส�ำคญั วงดนตรีไทย
เปน็ ความร้สู �ำคญั ท่ีเป็น วงมโหรี และสากล
ความเข้าใจที่คงทนท่ีผเู้ รยี นจะไดร้ ับ
วงดนตรีสากล วงออรเ์ คสตรา
วงโยธวาทติ
แตรวง
วงแจส๊
วงคอมโบ
วงสตริงคอมโบ
สาระสำาคัญ
วงดนตรไี ทยและวงดนตรสี �กลแตล่ ะประเภทมรี ปู แบบก�รบรรเลง ก�รใชเ้ ครือ่ งดนตร ี และบทเพลง
ที่แตกต่�งกันไป ขึ้นอยู่กับคว�มเหม�ะสมของวงและโอก�สในก�รบรรเลง สร้�งอ�รมณ์คว�มรู้สึกต่�ง ๆ
ให้กับผู้ฟัง
9 สุดยอดคู่มือครู
พิเศษ
รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยแต่ละยุคสมัย
จดุ ประกายความคิด การแสดงดนตรีไทย
ทั้ง ๒ ภาพ มีความ
เหมือนและแตกต่าง จดุ ประกายความคิด
กันอย่างไร
เป็นค�ำถามท่ีกระตุ้นความคิด
ให้ผ้เู รียนฝกึ ใช้ความคิดสร้างสรรค์
เกยี่ วกับเรือ่ งที่จะเรียน
รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยมีมากมาย และมีการพัฒนาขึ้นในแต่ละยุคสมัย ซึ่งสามารถแบ่ง
ออกเป็นสมัยต่าง ๆ ดังนี้
อดีต เส้นเวลาแสดง ปัจจุบัน
ยคุ สมัยของดนตรีไทย
สมัยก่อนสุโขทัย สมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา สมัยธนบุรี สมัยรัตนโกสินทร์
(สมัยน่านเจ้า)
รัชกาลที่ ๑ รัชกาลที่ ๕
รัชกาลที่ ๒ รัชกาลที่ ๖
รัชกาลที่ ๓ รัชกาลที่ ๗
รัชกาลที่ ๔ รัชกาลที่ ๘
๑. สมัยก่อนสุโขทัย (สมยั น่านเจา้ ) รัชกาลที่ ๙
ในสมัยนี้ไม่มีหลักฐานแน่นอน เป็นเพียงข้อสันนิษฐานจากการอ้างอิงหลายบทความ
กล่าวว่าได้พบเพลงไทยโบราณยุคน่านเจ้า ดร.อุทิศ นาคสวัสดิ์ ได้กล่าวว่า กษัตริย์ไทยแห่ง
อาณาจักรน่านเจ้าได้ส่งวงดนตรีไปแสดงในราชสำานักจีน ณ กรุงชีอานฟู ข้อสันนิษฐานนี้แสดงให้เห็นถึง
ความเจริญทางด้านดนตรีไทย หรือการเกิดดนตรีไทยตั้งแต่ก่อนสมัยสุโขทัย และกล่าวว่าเครื่องดนตรีไทย
ที่นำาไปแสดงนั้น คือ เครื่องดนตรีประเภทเป่า ได้แก่ แคน ขลุ่ย และปี่ และยังมีข้อสันนิษฐานว่า
เครื่องดนตรีประเภทดีด สี ก็เกิดขึ้นในสมัยนี้ด้วย ได้แก่ กระจับปี่ พิณ ซึง ซอและสะล้อ ซึ่งลักษณะ
88 ดนตรี ม.๔-๖
๒. วงโยธวาทิต (Military band)
เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่�ลมไม้ เครื่องเป่�ลมทองเหลือง
และเครื่องตี เป็นวงดนตรีที่เกิดขึ้นตั้งแต่สมัยโรมัน
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี มีดังนี้
- กลุ่มเครื่องเป่าลมไม้ (Woodwinds) ได้แก่ ฟลูต ปิกโกโล แซ็กโซโฟน และคล�ริเน็ต
- กลมุ่ เคร่ืองเป่าลมทองเหลือง (Brass) ได้แก ่ ทรัมเป็ต คอร์เน็ต เฟรนช์ฮอร์น
ทรอมโบน ยูโฟเนียม และทูบ�
- กลุม่ เครอ่ื งตี (Percussion) ได้แก่ กลองสแนร์ กลองใหญ่ และฉ�บ
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง วงโยธว�ทิตเป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงในหล�ยโอก�ส เช่น
คำ� ถามท้าทาย - บรรเลงเพื่อถว�ยพระเกียรติยศแด่พระมห�กษัตริย์และพระบรมวงศ�นุวงศ์
- บรรเลงเพื่อประกอบก�รสวนสน�มของทห�ร และก�รเดินแถว
เป็นค�ำถามกระตุ้นความคิดของผู้เรียน - บรรเลงเพื่อนำ�ขบวนพ�เหรด
ให้เกิดความคดิ สร้างสรรค์ - จัดบรรเลงเพื่อก�รประกวดแข่งขันในระดับประเทศ และต่�งประเทศ
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี บทเพลงที่ใช้บรรเลงจะเป็นเพลงจังหวะม�ร์ชต่�ง ๆ
ที่ให้คว�มรู้สึกคึกคัก ตื่นเต้น เร้�ใจ เช่น ม�ร์ชร�ชวัลลภ ม�ร์ชบริพัตร
ก�รใช้เครื่องดนตรีในวงโยธว�ทิต เครื่องดนตรีส่วนใหญ่เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้ใน
วงออร์เคสตร� จึงมีลักษณะก�รใช้และก�รบรรเลงเช่นเดียวกัน จะแตกต่�งกันในประเภทเครื่องตี ซึ่ง
มีดังนี้
กลองเล็ก หรือกลองสแนร์ ใช้กำ�กับจังหวะตีเป็นเสียงรัว
กลองใหญ่ เป็นเครื่องดนตรีที่ให้คว�มคึกคัก ตื่นเต้น
ฉ�บ ใช้ตีกำ�กับจังหวะ
คำ�ถ�มท้�ท�ย ในงานกีฬาสีของโรงเรียนนักเรียนบรรเลงเพลงมาร์ชเพลงใด
ฟังแล้วรู้สึกอย่างไร
วงโยธวาทิต
34 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 10
พเิ ศษ
จุดประก�ยคว�มรู้ จดุ ประกายความรู้
ขมิ เปน็ เครือ่ งดนตรที ีม่ าจากประเทศใด ขมิ เปน็ เครือ่ งดนตรขี องประเทศจนี และไดเ้ ริม่ เขา้ เปน็ หัวขอ้ ค�ำถามกระตุน้
สู่ประเทศไทยในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ โดยชาวจีนที่เข้ามา ใหผ้ ู้เรียนไดฝ้ กึ คิด
อาศัยในประเทศไทย นำามาบรรเลงในวงเครื่องสายจีน ประกอบการแสดงงิ้ว พรอ้ มกบั มีค�ำตอบให้
๒.๓ วงเครื่องสายปี่ชวา
เป็นลักษณะก�รรวมวงกลองแขกเข้�กับวงเครื่องส�ย แบ่งเป็นเครื่องส�ยปี่ชว�เครื่องเล็ก
และเครื่องส�ยปี่ชว�เครื่องใหญ่ เครื่องดนตรีที่สำ�คัญในวงเครื่องส�ยปี่ชว� คือ เครื่องดนตรีประเภทเป่�
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี
● วงเคร่ืองสายปีช่ วาเครือ่ งเลก็ ประกอบดว้ ย ปีช่ ว� ขลุย่ หลบี ซออู ้ ซอดว้ ง จะเข ้ กลอง-
มล�ยูหรือกลองแขก ฉิ่ง และฉ�บเล็ก
● วงเครื่องสายปี่ชวาเครื่องใหญ่ ประกอบด้วย ปี่ชว� ขลุ่ยหลีบ ซอด้วง ๒ คัน
ซออู้ ๒ คัน จะเข้ ๒ ตัว กลองแขก ๑ คู่ ฉิ่ง ฉ�บเล็ก กรับเสภ� และโหม่ง
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง บรรเลงประกอบก�รแสดง และในพิธีมงคลทั่วไป
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี
ก�รบรรเลงด้วยวงเครื่องส�ยปี่ชว�จะมีคว�มรวดเร็ว รุกเร้�กว่�วงเครื่องส�ยชนิดอื่น
วงเครื่องส�ยปี่ชว�มีกระบวนก�รโหมโรงเป็นแบบเฉพ�ะ เช่น ทั้งวงบรรเลงเพลงโหมโรงเสภ�
เพลงใดเพลงหนึง่ แลว้ จบดว้ ยก�รเดีย่ วปีช่ ว� ก�รบรรเลงเพลงโหมโรงเปน็ ก�รบรรเลงเปน็ ชดุ ตดิ ตอ่ กนั ไป
ขลุ่ยหลีบ กลองแขก
ซอด้วง
ปี่ชวา ซออู้
ฉาบเล็ก จะเข้ ฉิ่ง
เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายปี่ชวาเครื่องเล็ก
คำ�ถ�มท้�ท�ย ถ้านักเรียนฟังเพลงที่บรรเลงด้วยวงเครื่องสายจะรู้สึกอย่างไร
วงดนตรีไทยและสากล 21
ความรเู้ พิ่มเตมิ ความสามารถและผลงาน
พระประดิษฐ์ไพเร�ะนับว่�เป็นอัจฉริยะท�งดนตรีผู้หนึ่ง ท่�นส�ม�รถเล่นดนตรีไทยได้
เปน็ หัวข้อความรูท้ เ่ี พ่ิมเตมิ ทุกชนิดโดยเฉพ�ะปี่ และมีผลง�นท�งดนตรีม�กม�ย ดังนี้
จากเน้ือหาเพอ่ื ให้ผู้เรยี นไดร้ บั ความรู้ ๑. เป็นต้นตำ�รับในก�รแต่งเพลงประเภทลูกล้อลูกขัด เช่น เพลงทยอยนอก ทยอยเขมร
ทน่ี อกเหนอื จากบทเรยี นเพ่มิ ขึ้น เชิดจีน จนได้รับสมญ�น�มว่� เจ้�แห่งเพลงทยอย เพลงทยอยนอก เป็นแม่บทของเพลงลูกล้อลูกขัด
แทรกลูกเล่นไว้อย่�งพิสด�ร มีก�รล้อต่อลูกขัด ดัง เบ� และมีเดี่ยวอวดฝีมือกันอยู่ในเพลงเสร็จ ไม่มี
เพลงใดเทียบเท่� เพลงเชิดจีนเป็นเพลงที่ท่�นแต่งขึ้นด้วยวิธีที่ประหล�ดกว่�เพลงอื่น คือ ลีล�ของเพลง
มีทั้งเชิงล้อ เชิงชน ทีหนีทีไล่ ล่อหลอกกันไประหว่�งเครื่องนำ�กับเครื่องต�มอย่�งสนุกสน�น ทำ�นองเร่งเร้�
กระตุน้ ใหช้ วนฟงั ตลอดเวล� ซึง่ พระบ�ทสมเดจ็ พระปิน่ เกล�้ เจ�้ อยูห่ วั โปรดม�กถงึ กบั เลือ่ นบรรด�ศกั ดิเ์ ปน็
พระประดิษฐ์ไพเร�ะ ทั้ง ๆ ที่ทรงตั้งเป็น หลวงประดิษฐ์ไพเร�ะเพียงเดือนเดียว
๒. ท่�นเป็นต้นตำ�รับก�รเดี่ยวเครื่องดนตรีต่�ง ๆ ท่�นประดิษฐ์เป็นท�งเดี่ยว เช่น
พญ�โศก ส�รถี แขกมอญ ล้วนมีคว�มไพเร�ะเพร�ะพริ้งทั้งสิ้น โดยเฉพ�ะเพลงทยอยเดี่ยว
ท่�นแต่งไว้สำ�หรับเดี่ยวปี่อวดฝีมือ ภ�ยหลังนำ�ม�แต่งเป็นท�งเดี่ยวของเครื่องดนตรีอื่น ๆ
๓. ท่�นเป็นผู้มีคว�มสังเกต สนใจในสิ่งต่�ง ๆ ที่ได้ยินได้ฟัง ส�ม�รถนำ�ม�คิดสร้�งสรรค์
ขึ้นใหม่อย่�งไพเร�ะ เช่น วันหนึ่งขณะที่ท่�นเดินกลับจ�กสอนดนตรีในวัง ผ่�นม�ได้ยินพวกจีนกำ�ลัง
เล่นมโหรีจีนกันอยู่ ท่�นก็ให้ลูกศิษย์ที่ม�ด้วยกัน ๒ คน ช่วยจำ�เพลงไว้ พอไปถึงบ้�นก็ได้นำ�เพลง
ที่ได้ยินม�เรียบเรียงประดิษฐ์ขึ้นเป็นเพลงชุดจีน ๔ เพลง คือ เพลงจีนแส เพลงอ�เฮีย เพลง
ชมสวนสวรรค์ และเพลงแป๊ะ
ผลง�นของท่�นมีอีกม�กม�ยในก�รแต่งเพลง เช่น เพลงแขกมอญบ�งช้�ง ๓ ชั้น
แขกบรเทศ ๓ ชั้น กำ�สรวลสุร�งค์ ๓ ชั้น โหมโรงขวัญเมือง พระอ�ทิตย์ชิงดวง ท่�นเป็นต้นสกุลดุริย�งกูร
ความรู้เพิม่ เตมิ
เพลงทยอย คือ หน้าพาทย์ชนิดหนึ่ง ใช้บรรเลงในการแสดงกิริยาอารมณ์โศกเศร้าในเวลา
เคลื่อนที่ เช่น ขณะที่เดินไปก็ร้องไห้ไปด้วย
ยุคสมัยของดนตรี 113
11 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น
ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้
คาำ ศพั ท์ คำาอ่าน ความหมาย
กังสดาล กัง - สะ - ดาน
ระฆังวงเดือน
เทพยดา เทบ - พะ - ยะ - ดา เทวดา
เวบ็ ไซต์แนะนำา กิจกรรมพัฒนาการอา่ น
ความเชื่อ www.prapayneethai.com เปน็ กิจกรรมใหผ้ ู้เรียนได้ฝึกอา่ น
ค�ำศัพท์ภาษาไทยในหน่วยการเรยี นรู้
ผังสรปุ สาระสาำ คญั พร้อมกบั มีค�ำอา่ น และความหมาย
สร้างสรรคง์ านดนตรี ◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรี เป็นบทเพลงที่มีคว�มไพเร�ะ ให้คว�มรู้สึกสนุกสน�น
หรือโศกเศร้�ได้ เช่น เพลง Tiger Rag ของเบนนี กู๊ดแมน
ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม
๕. วงคอมโบ (Combo band)
ความเชื่อกับการ ศาสนากับการสร้างสรรค์ วิถีชีวิตกับการสร้างสรรค์ เทคโนโลยีกับการ เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงร่วมกับก�รขับร้องไม่จำ�กัดชนิดและจำ�นวนของเครื่องดนตรี แต่ที่นิยม
สร้างสรรค์งานดนตรี งานดนตรี งานดนตรี สร้างสรรค์งานดนตรี ใช้ มีดังนี้
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ ทรัมเป็ต เทเนอร์แซ็กโซโฟน อัลโตแซ็กโซโฟน
ความเชือ่ เกีย่ วกบั วฒั นธรรม ดนตรีไทยและสากลจะมี ม นุ ษ ย์ ใ ช้ ด น ต รี ใ น ก า ร การนาำ เทคโนโลยใี หม่ ๆ มา ทรอมโบน เปียโน กีต�ร์ เบส และกลองชุด
ประเพณีต่าง ๆ ทำาให้พัฒนา ก า ร ส ร้ า ง ส ร ร ค์ บ ท เ พ ล ง ที่ ป ร ะ ก อ บ พิ ธี ก ร ร ม แ ล ะ ใ ช้ สร้างสรรค์ในงานดนตรี ทำาให้ ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในง�นทุกประเภท เพื่อคว�มสนุกสน�น เฉลิมฉลอง
เป็นดนตรี จากนั้นจึงนำาดนตรี เกี่ยวข้องกับศาสนา เพื่อเป็น บ ร ร เ ล ง เ พื่ อ ค ว า ม บั น เ ทิ ง เกดิ สิง่ ทีแ่ ปลกใหมม่ เี สยี งและ ประกอบก�รลีล�ศหรือเต้นรำ� บรรเลงในห้องอ�ห�รหรือสถ�นเริงรมย์ต่�ง ๆ
มาใช้บรรเลงประกอบพิธีกรรม สื่อนำาในการเข้าใจในศาสนา ทำ า ใ ห้ ม นุ ษ ย์ ผ่ อ น ค ล า ย จังหวะที่หลากหลาย ทำาให้ ◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรี เพลงทุกประเภท ได้แก่ เพลงลูกทุ่ง เพลงลูกกรุง
เพื่อความศักดิ์สิทธิ์ และ และใช้ประกอบในพิธีกรรม สบายใจ ดนตรีน่าสนใจ เพลงส�กล และเพลงภ�ษ�ต่�ง ๆ
ส ร้ า ง บ ร ร ย า ก า ศ ใ น ง า น
พิธีกรรม ๖. วงสตรงิ คอมโบ (String combo band)
เป็นวงดนตรีขน�ดเล็กใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง บรรเลงร่วมกับกลองชุดและเครื่องดนตรี
50 ดนตรี ม.๔-๖ บ�งชนิดเพื่อเพิ่มสีสัน สร้�งคว�มสนุกสน�น และเพิ่มคว�มไพเร�ะม�กขึ้น เช่น เปียโน อิเล็กโทน
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี เช่น กีต�ร์เบส กีต�ร์คอร์ด
ปลอดภยั ไว้กอ่ น ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง บรรเลงได้ในง�นทุกประเภท
เป็นหัวข้อความรทู้ ่ีใหผ้ ู้เรียนรู้จัก ◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรี บรรเลงทุกบทเพลงต�มคว�มเหม�ะสมของง�น
ระมดั ระวงั ในการท�ำกจิ กรรมตา่ ง ๆ
โดยสอดแทรกหวั ข้อทสี่ มั พนั ธ์กับเรื่องทีเ่ รยี น คำ�ถ�มท้�ท�ย วงคอมโบและวงสตริงคอมโบแตกต่างกันอย่างไร
สุดยอดคู่มือครู 12 สรุป วงดนตรสี ากลแตล่ ะประเภทมกี ารใชเ้ ครือ่ งดนตรที ีแ่ ตกตา่ งกนั ไปตามแตล่ ะวง และใชบ้ รรเลง
ในโอกาสที่แตกต่างกัน โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้เกิดความสนุกสนาน ผ่อนคลาย หรือโศกเศร้า
บทเพลงที่ใช้มีหลากหลายรูปแบบ หลายจังหวะ ขึ้นอยู่กับประเภทของวง และโอกาสที่ใช้บรรเลง
ปลอดภัยไว้ก่อน
ในการใช้เครื่องดนตรีควรใช้อย่างถูกวิธี เช่น ไม่นำาขลุ่ยมาเคาะ ตีแทนไม้กลอง ไม่นำา
ไม้ตรี ะนาดไปตีเพือ่ น เพราะจะทาำ ให้เกิดอนั ตราย และเครอ่ื งดนตรีเสยี หาย เครอื่ งดนตรีที่ใช้ไฟฟา้
ต้องมีความระมัดระวัง เช่น กีตาร์ไฟฟ้า ในการเสียบปล๊ัก ควรระมัดระวังไม่ให้สายไฟฟ้าเปียกน้ำ�
หรือเสียบปลั๊กเคร่ืองดนตรีในขณะท่ีมือหรือตัวเปียกน้ำ� อาจทำาให้เกิดไฟฟ้าชอร์ตเป็นอันตรายถึง
ชีวิตได้
36 ดนตรี ม.๔-๖
อนุรักษ์สิ่งแวดลอ้ ม พเิ ศษ
การใช้และบำารุงรักษาเคร่ืองดนตรีเป็นสิ่งท่ีทำาให้เครื่องดนตรีมีอายุการใช้งานยาวนาน อนุรกั ษ์สง่ิ แวดลอ้ ม
เครอื่ งดนตรไี มเ่ สยี หาย เปน็ การอนรุ กั ษส์ ง่ิ แวดลอ้ ม คอื ทาำ ใหไ้ มเ่ กดิ การสญู เสยี ทรพั ยากรทางธรรมชาติ เปน็ หวั ขอ้ ความรปู้ ลกู ฝงั
ในการนำามาทำาเครอ่ื งดนตรีใหม่ จติ ส�ำนกึ ของผ้เู รยี น
ให้รู้จกั อนุรกั ษส์ งิ่ แวดล้อม
กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น
ให้นักเรียนอ่�นคำ�และคว�มหม�ยของคำ�ต่อไปนี้
คาำ ศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย
เกียรติยศ เกียด - ติ - ยด เกียรติโดยฐ�นะตำ�แหน่งหน้�ที่หรือช�ติชั้นวรรณะ
พระเมรุ พระ - เมน, ที่เผ�ศพ เดิมผูกหุ่นทำ�เป็นภูเข�ตั้งที่เผ�ขึ้นบนนั้น
พระ - เม - รุ ของหลวงทำ�เป็นเรือนโถง เครื่องยอดหรือมณฑป
ครอบที่เผ� เรียกว่� พระเมรุ
มล�ยู มะ - ล� - ยู ชื่อช�ติหนึ่ง อยู่ในประเทศม�เลเซียและเก�ะต่�ง ๆ
ตอนใต้ของแหลมมล�ยู
สมโภช สม - โพด ง�นเลี้ยง ง�นฉลองในพิธีมงคลเพื่อคว�มยินดีร่�เริง
เว็บไซต์แนะนาำ
วงดนตรีสากล www.thaigoodview.com
วงดนตรไี ทยและสากล 37
กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น
ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้
คาำ ศพั ท์ คำาอา่ น ความหมาย
ทฤษฎี ทฺริด - สะ - ดี ความเห็น ลักษณะที่คิดคาดเอาตามหลักวิชา เพื่อ
เสริมเหตุผลและรากฐานให้แก่ปรากฏการณ์ หรือ
ข้อมูลในภาคปฏิบัติ ซึ่งเกิดขึ้นมาอย่างมีระเบียบ
นิทรา นิด - ทฺรา การหลับ การนอนหลับ
ปักษา ปัก - สา นก
เวบ็ ไซต์แนะนำ� เวบ็ ไซต์แนะนำา
เครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี www.music.thaimarchingband.org
เป็นหัวข้อที่ให้ผู้เรียนสามารถ
ค้นหาข้อมูลเพ่ิมเติมในเร่ือง ผังสรุปสาระสำาคัญ เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ เครื่องหมายที่เป็น
ที่เรียนจากเว็บไซตท์ เี่ ก่ยี วข้อง เลขเศษส่วนหลังกุญแจประจำาหลัก เลขบน คือ จำานวน
โน้ตดนตรีสากล จังหวะในแต่ละห้องเพลง เลขล่าง คือ ลักษณะจังหวะ
โนต้ ดนตรไี ทย ของโน้ตเพลง
เครือ่ งหมายประจาำ กญุ แจเสยี ง เปน็ เครือ่ งหมายทีบ่ งั คบั
และสากล โน้ตให้มีเสียงเป็นไปตามชนิดของเครื่องหมายนั้น
โน้ตดนตรีไทย ประกอบด้วย ชาร์ป และแฟลต
เพลงอัตราจังหวะ ๒ ชั้น เพลงสองชั้นเป็นเพลงที่ร้อง
ง่ายและเป็นเพลงสั้น ๆ
เพลงอัตราจังหวะ ๓ ชั้น เพลงสามชั้น เป็นเพลงที่มี
จังหวะช้า
โน้ตดนตรีไทยและสากล 67
13 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
author คำ�ศัพท์สำ�คัญ ผู้ประพันธ์ ค�ำศัพท์ส�ำคัญ
composer คีตกวี นักแต่งเพลงหรือดนตรี เป็นหัวข้อค�ำศัพท์ภาษาอังกฤษ
(ออ′ เธอร์) ท่ีเก่ียวกับเรื่องที่เรียน โดยมี
famous (คัมโพ′ เซอะ) มีชื่อเสียง โด่งดัง ค�ำศัพท์ ค�ำอ่าน และความหมาย
genius (เฟม′ เมิส) อัจฉริยบุคคล
(จี′ เนียส) ปัจจุบันบทเพลงไทยมีเกิดขึ้นหลายรูปแบบทั้งบทเพลงไทยสากล บทเพลงไทยลูกทุ่งที่ได้รับ
great teacher ปรม�จ�รย์ ความนิยม และเป็นที่ชื่นชอบแก่ผู้ฟังทุกเพศทุกวัย ทำาให้มีการพัฒนารูปแบบบทเพลงที่ทันสมัย
musician (เกรท′ ทีเชอะ) นักดนตรี ทันเหตุการณ์ ตอบสนองความต้องการของผู้ฟังได้ จนทำาให้เกิดศิลปินและวงดนตรีต่าง ๆ มากมาย
workmanship (มิวซิซ′ เชียน) ฝีมือ คว�มเชี่ยวช�ญ ในปัจจุบัน
(เวิร์ค′ เมินชิพ) คำ�ถ�มท้�ท�ย ดนตรีในปัจจุบันมีความแตกต่างกับสมัยอดีตอย่างไร
กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น สรุป รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัยมีความแตกต่างกัน แต่ละสมัยมี
ให้นักเรียนอ่�นคำ�และคว�มหม�ยของคำ�ต่อไปนี้ การพัฒนาบทเพลงและวงดนตรีขึ้นมาเรื่อย ๆ จนถึงปัจจุบัน มีการทำาบทเพลงและวงดนตรีที ่
ทันสมัย เข้ากับยุคและเหตุการณ์ และนำาดนตรีไทยมาประยุกต์ใช้ในงานแสดงต่าง ๆ ทำาให้การ
คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย ดนตรีไทยยังคงอยู่และเป็นที่รู้จักแก่เยาวชนรุ่นหลัง
คฤหัสถ์ คะ - รึ - หัด ผู้ครองเรือน ผู้ไม่ใช่นักบวช จุดประก�ยคว�มรู้
เบนนี กู๊ดแมน ได้รับฉายาว่าเป็นราชาแห่งเพลงอะไร เบนนี กู๊ดแมน ได้รับฉายาว่าเป็น
ฆร�ว�ส คะ - ร� - ว�ด คนผู้อยู่ครองเรือน คนทั่วไปที่ไม่ใช่บรรพชิต หรือ ราชาเพลงสวิง หรือคิงออฟสวิง (King of Swing) เป็นนักคลาริเน็ตชาวอเมริกัน
ดุษฎี ดุด - สะ - ดี นักบวช
อาชีพนกั ประวัตศิ าสตร์ดนตรี
คว�มยินดี คว�มชื่นชม
นักประวัติศาสตร์ดนตรี เป็นอาชีพท่ีเกี่ยวกับการศึกษาค้นคว้า รวบรวมประวัติศาสตร์ของ
บัณเฑ�ะว์ บัน - เด�ะ กลองสองหน้�ขน�ดเล็กชนิดหนึ่ง มีหลักอยู่ตอนบน
ผูกตุ้มห้อยลงม�ท�งหน้�กลองใช้ไกวให้ตุ้มแกว่ง ดนตรีในยุคสมัยต่าง ๆ รวบรวมเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เก่ียวกับดนตรี มีท้ังดนตรีไทยและสากล
กระทบหน้�กลองทั้ง ๒ ข้�ง เป็นอาชีพสำาคัญอาชีพหนึ่งที่ทำาให้คนรุ่นต่อ ๆ ไปได้ทราบเร่ืองราวประวัติศาสตร์ทางดนตรี
ท่ีนักประวัติศาสตรด์ นตรไี ดร้ วบรวมเก็บขอ้ มูลไว้
มูรธ�ภิเษก มู - ระ - ท� - พิ - เสก น้ำ�รดพระเศียรในง�นร�ช�ภิเษกหรือพระร�ชพิธีอื่น ๆ
เศวตฉัตร สะ - เหวด - ตะ - ฉัด ฉัตรข�ว ใช้เป็นเครื่องหม�ยแห่งคว�มเป็นพระเจ้�แผ่นดิน เวบ็ ไซต์แนะนาำ
ยุคสมัยของดนตรีไทย www.panyathai.or.th
เวบ็ ไซต์แนะนาำ
สังคีตกวีไทย www.eduzones.com คีตกวีเอกของโลก www.mwk.ac.th
ยุคสมยั ของดนตรี 125
อาชีพน่ารู้
เป็นหัวข้อความรู้ในด้านอาชีพต่าง ๆ
ใหผ้ ู้เรียนไดร้ จู้ ักอาชีพทหี่ ลากหลาย
98 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 14
พเิ ศษ
ผงั สรปุ สาระสาำ คญั
วงดนตรีไทย วงปี่พาทย์ เป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีประเภทตีและเป่� ผังสรุปสาระสำ� คญั
ใช้บรรเลงได้ทั้งง�นมงคล ง�นอวมงคล และก�รแสดงประเภทโขน
วงดนตรไี ทย ละคร เปน็ การสรปุ ความคิดรวบยอด
และสากล ของเนอ้ื หาในแตล่ ะหัวข้อ
วงเครื่องสาย เป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีประเภทดีดและสี ของหนว่ ยการเรยี นรู้
วงดนตรีสากล เป็นหลัก ใช้บรรเลงในง�นทั่วไปในบริเวณไม่กว้�งหรือโล่งจนเกินไป
วงมโหรี ประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงปี่พ�ทย์และวงเครื่องส�ย
แต่เพิ่มซอส�มส�ยและซอส�มส�ยหลิบ ใช้บรรเลงในง�นมงคล ไม่นิยม
ใช้บรรเลงในง�นศพ
วงออร์เคสตรา ประกอบด้วยเครื่องส�ย เครื่องเป่�ลมไม้ เครื่องเป่�-
ลมทองเหลืองและเครื่องตี มักใช้ประกอบก�รแสดงอุปร�กรหรือละคร
โอเปร� (Opera)
วงโยธวาทิต ประกอบดว้ ยเครือ่ งเป่�ลมไม ้ เครือ่ งเป�่ ลมทองเหลอื ง
และเครื่องตี ใช้บรรเลงในก�รสวนสน�ม นำ�ขบวนพ�เหรด
แตรวง ประกอบด้วยเครื่องเป่�ลมทองเหลืองและเครื่องตี เป็น
วงดนตรีที่ใช้บรรเลงกล�งแจ้ง
วงแจ๊ส พัฒน�ม�จ�กกลุ่มคนดำ�ในอเมริก� ใช้บรรเลงในโอก�ส
ต่�ง ๆ ในก�รร้องหรือประกอบก�รเต้นรำ� เพื่อสร้�งคว�มสนุกสน�น
วงคอมโบ เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงร่วมกับก�รขับร้องในง�น
ทุกประเภท เพื่อคว�มสนุกสน�น เฉลิมฉลอง ประกอบก�รลีล�ศหรือ
เต้นรำ�
วงสตริงคอมโบ เป็นดนตรีขน�ดเล็กใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง
บรรเลงร่วมกับกลองชุด
38 ดนตรี ม.๔-๖
๑กิจกรรมการเรยี นรู รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยแต่ละยุคสมัย
กจิ กรรมการเรียนรู้ ๑. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับบทเพลงและวงดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัย
เปน็ กจิ กรรมใหผ้ เู้ รยี นไดฝ้ กึ ปฏบิ ตั ิ ๒. ให้นักเรียนค้นคว้าบทเพลงไทยในสมัยรัตนโกสินทร์ จากนั้นจัดแสดงบนป้ายแสดงผลงาน
และพัฒนาทักษะทางด้านการคิด
และความรปู้ ระจ�ำหนว่ ยการเรยี นรู้ ภายในห้องเรียน
๓. ให้นักเรียนเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลงและดนตรีในสมัยอยุธยา และสมัย
รัตนโกสินทร์ แล้วออกมานำาเสนอหน้าชั้นเรียน
๔. ให้นักเรียนสรุปเกี่ยวกับบทเพลงและวงดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัย เป็นแผนภาพ ดังตัวอย่าง
ต่อไปนี้ สมัยสุโขทัย
สมัยก่อนสุโขทัย บทเพลงและวงดนตรีไทย สมัยอยุธยา
ในแต่ละยุคสมัย
สมัยรัตนโกสินทร์ สมัยธนบุรี
ค�ำถามพฒั นากระบวนการคดิ คำถามพัฒนากระบวนการคดิ
เป็นค�ำถามท้ายหน่วยการเรียนรู้ ๑. วงดนตรีไทยและบทเพลงไทยในปัจจุบันมีความโดดเด่นอย่างไร
ให้ผเู้ รียนได้ฝกึ คดิ วิเคราะห์ ๒. ในสมัยใดที่เริ่มมีการนำาดนตรีของต่างชาติเข้ามาผสมผสาน
๓. นักเรียนคิดว่าการจัดการเรียนการสอนดนตรีควรมีการพัฒนาอย่างไรให้เกิดประโยชน์ต่อผู้เรียน
๔. นักเรียนมีวิธีการอนุรักษ์บทเพลงไทยและวงดนตรีไทยอย่างไร
๕. นักเรียนคิดว่าในอนาคตบทเพลงไทยและวงดนตรีไทยจะเป็นอย่างไร
ยคุ สมัยของดนตรี 99
15 สุดยอดคู่มือครู
หนงั สือเรียน
รายวชิ าพ้นื ฐาน
ดนตรี
ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๔-๖
กลมุ่ สาระการเรียนรศู้ ิลปะ
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พื้นฐาน
พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑
ผู้เรยี บเรียง
ผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์อรวรรณ ขมวัฒนา
นาวาอากาศตรหี ญิงวรี ส์ ดุ า บุนนาค
ผ้ตู รวจ
ผู้ชว่ ยศาสตราจารยช์ เู กียรติ วงฆ้อง
อาจารยจ์ รุ ี ทรงสกุล
อาจารยพ์ รพรรณ วัฑฒนายน
บรรณาธกิ าร
อาจารย์นรรี ัตน์ พนิ ิจธนสาร
สถาบันพฒั นาคุณภาพวชิ าการ (พว.)
๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสติ กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐
โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมตั ิ ๑๕ ส�ย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙
แฟกซ์ : ทกุ หม�ยเลข, แฟกซ์อตั โนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖
สงวนลขิ สทิ ธ์ิ
สำ�นักพิมพ์ บรษิ ัทพัฒน�คุณภ�พวิช�ก�ร (พว.) จ�ำ กัด
พ.ศ. ๒๕๖๒
website :
www.iadth.com
คำนำ
หนังสือเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน ดนตร ี ชั้นมัธยมศึกษาปีท ่ี ๔-๖ กลุ่มสาระการเรียนรู้
ศิลปะ ได้จัดทำาตามมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวช้ีวัดและสาระการเรียนรู้แกนกลางของ
หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมีเน้ือหาเก่ียวกับ
วงดนตรีไทยและสากล สร้างสรรค์งานดนตรี โน้ตดนตรีไทยและสากล คุณภาพงาน
ดนตร ี ดนตรปี ระยกุ ต์ ยุคสมัยของดนตรี ดนตรใี นแตล่ ะวัฒนธรรม และบทบาทของ
ดนตรีในสงั คม
เพอ่ื ใหเ้ กดิ ประโยชนส์ งู สดุ แกผ่ สู้ อนและผเู้ รยี น หนงั สอื เรยี นเลม่ นจ้ี งึ ไดจ้ ดั ทาำ เนอ้ื หา
ที่ทันสมัย มีกิจกรรมการเรียนร ู้ และคำาถามพัฒนากระบวนการคิดที่เหมาะสมกับวัย
ของผู้เรียน กระตุ้นกระบวนการคิด นอกจากน้ียังได้สอดแทรกข้อมูลเก่ียวกับอาชีพน่ารู้
อนรุ กั ษส์ งิ่ แวดลอ้ ม ปลอดภยั ไวก้ อ่ น เวบ็ ไซตแ์ นะนำา คาำ ศพั ทส์ ำาคญั จดุ ประกายความรู้
ความรู้เพมิ่ เตมิ และกจิ กรรมพฒั นาความสามารถในการอ่าน
ผู้เขียนหวังเป็นอย่างย่ิงว่า หนังสือเรียนเล่มนี้ จะช่วยพัฒนาผู้เรียนได้เต็ม
ตามศกั ยภาพ
คณะผจู้ ัดทำ�
สารบญั
ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี หน้�
หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและส�กล ๗
๙
• วงดนตรีไทย ๑๐
• วงดนตรีสากล ๓๐
หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๒ สร้�งสรรค์ง�นดนตรี ๔๑
• ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงาน
ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม ๔๒
หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและส�กล หน้�
• โน้ตดนตรีสากล
• โน้ตดนตรีไทย ๕๓
๕๔
๖๑
หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๔ คุณภ�พง�นดนตรี ๖๙
• เทคนิคและการถ่ายทอดอารมณ์เพลงด้วย
การร้อง บรรเลงเครื่องดนตรีเดี่ยว
และรวมวง ๗๐
• เกณฑ์ในการประเมินผลงานดนตรี ๗๗
หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์ ๘๐
• การนำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ ๘๑
หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๖ ยุคสมัยของดนตรี หน้�
• รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทย ๘๗
แต่ละยุคสมัย
• รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีสากล ๘๘
แต่ละยุคสมัย ๑๐๐
• สังคีตกวี ๑๑๐
หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม ๑๒๘
• ลักษณะเด่นของดนตรีในแต่ละ ๑๒๙
วัฒนธรรม ๑๓๗
• การถ่ายทอดอารมณ์ ความรู้สึกของ
งานดนตรีจากแต่ละวัฒนธรรม
หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๘ บทบ�ทของดนตรีในสังคม ๑๔๔
• บทบาทดนตรีในการสะท้อนสังคม ๑๔๕
• แนวทางและวิธีการในการ ๑๔๗
ส่งเสริมอนุรักษ์ดนตรีไทย
บรรณ�นุกรม ๑๕๒
สสาารระะททีี่่ ๒๒ ดดนนตตรรีี
ผผัังงสสาารระะกกาารรเเรรีียยนนรรูู้้ดดนนตตรรีี
ศศ ๒๒..๑๑
๑๑ .. วเวเปปงง รรดดีียยนนบบตตเเรรททีีแแีียยตตบบ่่ลลรระะููปปปปแแรรบบะะบบเเภภขขททอองงบบททเเพพลลงงแแลละะ ววหหงงนนดด่่ววนนยยตตกกรรีีไไาาททรรยยเเรรแแีียยลลนนะะรรสสูู้้ททาาีี่่กก๑๑ลล
๒๒ .. จจททำำาาัั้้งงแแไไททนนยยกกแแปปลลรระะะสสเเภภาากกททลลแแลละะรรููปปแแบบบบขขอองงววงงดดนนตตรรีี ววหหงงนนดด่่ววนนยยตตกกรรีีไไาาททรรยยเเรรแแีียยลลนนะะรรสสูู้้ททาาีี่่กก๑๑ลล
หหสสนนรร้้าา่่ววงงยยสสกกรราารรรรคคเเ์์งงรราาีียยนนนนดดรรนนูู้้ททตตีี่่ ๒๒รรีี
๓ ๓ .. อสสอรรธธ้้าาิิบบงงาาสสยยรรเเรรหหคคตต์์งงุุผผาาลลนนททดดีี่่คคนนนนตตตตรร่่าาีีแแงงตตววกกััฒฒตตนน่่าางงธธกกรรรรัันนมม โโนนหห้้ตตนนดด่่ววนนยยตตกกรราาีีไไรรททเเรรยยีียยแแนนลลรระะูู้้ททสสาาีี่่ ๓๓กกลล
๔ ๔.. อออั่ั่ตตาานนรราา เเจจขขัังงีียยหหนนวว ะะโโนนตต้้ตต่่าางงดด นนๆๆตตรรีีไไททยยแแลละะสสาากกลลใในน
หหคคนนุุณณ่่ววยยภภกกาาาาพพรรงงเเาารรนนีียยดดนนนนรรูู้้ททตตรรีี่่ ๔๔ีี
๕๕ .. ขขรรโโดด้้ออออยยงงงงเเเกกนนพพาานน้้ลลรรเเงงแแทท สสหหคคดดรรนนืือองงคคิิ เเกกลลาา่่นนรรดดแแนนสสตตดดงงรรออีีเเดดออีี่่ยยกกววแแแแลลลละะะะคครรณณุุ ววภภมมาาววพพงง
หหคคนนุุณณ่่ววยยภภกกาาาาพพรรงงเเาารรนนีียยดดนนนนรรูู้้ททตตรรีี่่ ๔๔ีี
๖ ๖.. แแปสสปลลรรร้้าาะะะงงพพผผเเูู้้ออกกัันนืื่่นนณณธธ์์แแไไฑฑดดลล์์สส้้ออะะำำาายยกกหห่่าาารรงงรเเัับบเเหหลลปปมม่่นนรราาดดะะะะนนเเสสมมตตมมิินนรรคคีีขขุุณณอองงภภตตาานนพพเเกกออาางง รร ดดนนหหตตนนรร่่ววีีใใยยนนกกแแาาตตรร่่ลลเเรระะีียยววนนััฒฒรรนนูู้้ททธธีี่่ รร๗๗รรมม
หหนนดด่่ววนนยยกกตตาารรรรีีปปเเรรระะีียยยยนนุุกกรรตตูู้้ทท์์ ีี่่ ๕๕
๗๗ .. จเเจปปาารรกกีียยงงบบาานนเเททดดีียยนนบบตตออรราาีีททรรีี่่มมมมาาณณจจาา์์แแกกลลววะะััฒฒคคววนนาาธธมมรรรรรูู้้สสมมึึกกตตทท่่าางงีี่่ไไดดกก้้ััรรนนัับบ
๘๘.. นนำำาาดดนนตตรรีีไไปปปปรระะยยุุกกตต์์ใใชช้้ใในนงงาานนออืื่่นน ๆๆ
สาระที่ ๒ ดนตรี
ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี
ศ ๒.๑๒ วหงนดย่วนุคยตสกรมีไาัยทรขยเอรแงียลดนะนรสตู้ทารี่กี ๑๖ล
วหหงนนดย่วน่วุคยยตสกกรมีไาาัยทรรขยเเอรรแงียียลดนนะนรรสตู้ทู้ทารี่ี่กี ๑๖ล
๑ ๑.. สวเวปิเางคก รดรียลนาบใะตนเหรทยีแ์รุคียูปตบส่ลแมระบูปัยปบตแรข่บาะองบเ งภๆขดทอนงตบรทีไทเพยลแงลแะลดะนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒
๒๒ .. วจทิเำาคั้งแไรทนาะยกหแป์สลรถะะาสเนภาะกททลแาลงะสรังคูปมแขบอบงขนอักงดวนงตดรนี ตรี หสนร้า่วงยสกรารรคเ์งราียนนดรนู้ทตี่ ๗รี
ในวัฒนธรรมต่าง ๆ ดหนนตร่วีใยนกแาตร่ลเระียวัฒนรนู้ทธี่ร๓รม
๓. อธิบายเหตุผลที่คนต่างวัฒนธรรม โน้ตดนตรีไทยและสากล
๓ . เสปรร้าียงบสเรทรียคบ์งลาักนษดณนตะเรดีแ่นตขกอตง่าดงนกตันรีใน หน่วยการเรียนรู้ที่ ๘
๔. วอัฒ่านนธ เรขรียมนต ่าโงน ้ตๆดนตรีไทยและสากลใน บทหบนา่วทยขกอางรดเนรียตนรีใรนู้ทสี่ ๔ังคม
อัตราจังหวะต่าง ๆ
๔. อธิบายบทบาทของดนตรีในการสะท้อน คุณภาพงานดนตรี
๕. แรน้อวงเคพวลางม คหิดรือแเลละ่นคด่านติยรมีเทดี่เยปวลแี่ยลนะรไปวมขวอง
คโดนยในเนสน้ ังเคทมคนคิ การแสดงออกและคณุ ภาพ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๘
ของการแสดง บทหบนา่วทยขกอางรดเนรียตนรีใรนู้ทสี่ ๔ังคม
๕. นำาเสนอแนวทางในการส่งเสริมและ
๖. อสนรุร้าักงเษก์ดณนฑต์สรำาีใหนฐรับานปะรมะรเมดินกคขุณองภชาาพตกิ าร คุณภาพงานดนตรี
ประพันธ์และการเล่นดนตรีของตนเอง
และผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗
ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม
๗. เปรียบเทียบอารมณ์และความรู้สึกที่ได้รับ
จากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมต่างกัน หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕
ดนตรีประยุกต์
๘. นำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๑หนว ยการเรยี นรทู ่ี วงดนตรไี ทยและสากล เป้าหมายการเรยี นรู้
มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน ศ ๒.๑
เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่
ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ
ตวั ช้ีวดั ดนตรีอย่างอิสระชื่นชม และประยุกต์ใช้
๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและวงดนตรีแต่ละประเภท (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑) ในชวี ติ ประจำ�วนั
๒. จำ�แนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรีทั้งไทยและส�กล (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒)
ผงั สาระการเรียนรู้ สมรรถนะส�ำ คญั ของผเู้ รียน
ความสามารถในการคดิ
วงปีพ่ าทย์ วงดนตรีไทย คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค์
วงเครอ่ื งสาย
วงดนตรีไทย รักความเป็นไทย
วงมโหรี และสากล ตวั ชวี้ ดั ท ่ี ๗.๑ ภาคภมู ใิ จในขนบธรรมเนยี ม
ประเพณี ศิลปะ วัฒนธรรมไทย และมี
วงดนตรสี ากล วงออรเ์ คสตรา ความกตัญญกู ตเวที
วงโยธวาทติ
แตรวง
วงแจ๊ส
วงคอมโบ
วงสตรงิ คอมโบ
สาระสาำ คัญ
วงดนตรไี ทยและวงดนตรสี �กลแตล่ ะประเภทมรี ปู แบบก�รบรรเลง ก�รใชเ้ ครือ่ งดนตร ี และบทเพลง
ที่แตกต่�งกันไป ขึ้นอยู่กับคว�มเหม�ะสมของวงและโอก�สในก�รบรรเลง สร้�งอ�รมณ์คว�มรู้สึกต่�ง ๆ
ให้กับผู้ฟัง
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 จดุ ประกายโครงงาน
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันสร้างสรรค์วงดนตรีประยุกต์ข้ึนมา ๑ วง
โดยการประสมเคร่ืองดนตรีไทย และเคร่อื งดนตรสี ากลเข้าดว้ ยกนั
9 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตัวชวี้ ัด จุดประกายความคดิ วงดนตรีไทย
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑ นั ก เ รี ย น เ ค ย เ ห็ น
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ วงดนตรีไทยบรรเลง
ในงานอะไรบ้าง
ภาระงาน/ชน้ิ งาน
- แผนภาพความคิดเปรยี บเทียบ
วงดนตรไี ทย
- วาดภาพเครือ่ งดนตรไี ทย
ep 1St
ข้ันรวบรวมข้อมลู ดนตรี คือ ระดับเสียงขึ้นลงอย่�งมีระเบียบ ที่เกิดจ�กอุปกรณ์ก�รบรรเลงด้วยก�รดีด สี ตี เป่�
เรียกว่� เครื่องดนตรี ที่ทำ�ให้เกิดเสียงอันไพเร�ะน่�ฟัง เครื่องดนตรีจะมีรูปแบบหรือลักษณะของ
๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น เครื่องดนตรีต�มถิ่นกำ�เนิดของแต่ละช�ติ แต่ละภ�ษ�ทำ�ให้มีเสียงที่แตกต่�งกันไปรวมถึงท่วงทำ�นอง
โดยครูใช้ค�ำ ถามทา้ ทาย ดังนี้ ในก�รบรรเลง และวิธีก�รทำ�ให้เกิดเป็นทำ�นองอันไพเร�ะเหล่�นี้ส�ม�รถสร้�งคว�มบันเทิงให้กับผู้ฟังได ้
ดนตรีในแต่ละช�ติจะมีลักษณะเฉพ�ะของช�ตินั้น ๆ ซึ่งเร�จะสังเกตเห็นคว�มแตกต่�งได้
• นักเรียนจะนำ�วงปี่พาทย์มาใช้บรรเลง จ�กทำ�นองเพลงและลักษณะของเครื่องดนตรี
ในงานใด เพราะอะไร
ลักษณะก�รประสมเครื่องดนตรีเป็นวงดนตรีไทยในปัจจุบันมี ๓ ลักษณะ ดังนี้
๒. ครูให้นักเรียนดูการแสดงดนตรีไทย โดยมี
การแสดงของวงดนตรีประเภทต่าง ๆ และ วงปี่พาทย์
บรรเลงบทเพลงท่ีแตกต่างกันไป จากน้ัน
ครูใช้คำ�ถามเพื่อให้นักเรียนร่วมกันแสดง วงดนตรีไทย วงปี่พ�ทย์เครื่องห้� วงปี่พ�ทย์เครื่องคู่ วงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่ วงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์
ความคดิ เห็น ดังนี้ วงปี่พ�ทย์น�งหงส์ วงปี่พ�ทย์มอญ วงปี่พ�ทย์ช�ตรี
• นักเรียนมีความรู้สึกอย่างไรในการท่ี วงเครื่องสาย
ได้ชมการแสดงของวงดนตรีไทย (ตัวอย่าง
วงเครื่องส�ยเครื่องเดี่ยว วงเครื่องส�ยเครื่องคู่
คำ�ตอบ ชน่ื ชอบ ประทับใจ) วงเครื่องส�ยผสม วงเครื่องส�ยปี่ชว�
• วงดนตรไี ทยแตล่ ะวงมคี วามแตกตา่ งกนั
วงมโหรี
หรือไม่ (ตวั อย่างค�ำ ตอบ แตกต่างกนั )
• วงดนตรีท่ีชมใช้เครื่องดนตรีใดบ้าง 10 ดนตรี ม.๔-๖ วงมโหรีเครื่องเดี่ยว วงมโหรีเครื่องคู่ วงมโหรีเครื่องใหญ่
(ตวั อย่างคำ�ตอบ ระนาดเอก ระนาดทมุ้ ซออู้ เสริมความรู้ ครูควรสอน
ซอด้วง ตะโพน) วงเครอื่ งสายปชี่ วา เกดิ ขน้ึ ในปลายรชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั
๓. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ๒ กลมุ่ รว่ มกนั เลน่ เกม เป็นการประสมระหวา่ งวงเครอ่ื งสายกับกลองแขก
“ฉันคือเคร่ืองดนตรีอะไร” โดยครูเปิดเพลง
ท่ีบรรเลงโดยวงดนตรีไทย แล้วให้นักเรียน
๒ กล่มุ ร่วมกันแข่งขนั บอกวา่ มีเครอ่ื งดนตรี
ชนิดใดบา้ งทบ่ี รรเลงในวงดนตรนี ้ัน
๔. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
การจัดประเภทวงดนตรีไทยออกเป็นวงท่ีมี
ลกั ษณะตา่ ง ๆ ส่งผลดีในดา้ นใดบา้ ง
สุดยอดคู่มือครู 10
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St St
๑. วงปพ่ี าทย์ ข้ันรวบรวมขอ้ มูล
วงปี่พ�ทย์ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทตีและเป่� มีลักษณะก�รประสมวง ๕. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
๓ ลักษณะ คือ วงปี่พ�ทย์เครื่องห้� วงปี่พ�ทย์เครื่องคู่ และวงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่ นอกจ�กนี้ก�รบรรเลง วา่ เครอ่ื งดนตรที ใี่ ชบ้ รรเลงในวงปพี่ าทย์
เครื่องดนตรีของวงปี่พ�ทย์ ยังส�ม�รถแบ่งวงปี่พ�ทย์ออกเป็น ๔ ลักษณะต�มก�รใช้ไม้ตี คือ วงปี่พ�ทย์- มอี ะไรบา้ ง
ไม้แข็งเครื่องคู ่ วงปี่พ�ทย์ไม้แข็งเครื่องใหญ ่ วงปี่พ�ทย์ไม้นวมเครื่องคู ่ และวงปี่พ�ทย์ไม้นวมเครื่องใหญ ่
วงปี่พ�ทย์แต่ละประเภทมีลักษณะแตกต่�งกัน ดังนี้ ๖. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพวงดนตรี
ต่อไปนต้ี ดิ บนกระดาน
๑.๑ วงปี่พาทย์เครื่องห้า
วงป่ีพาทยเ์ ครอื่ งห้า
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ ระน�ดเอก ปี่ใน ฆ้องวงใหญ่ กลองทัด ตะโพน
และฉิ่ง วงป่ีพาทย์เคร่อื งคู่
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รแสดงโขน ละคร และหนังใหญ่
◆ บทเพลงท่ีบรรเลงในวงดนตรี เป็นเพลงที่ใช้ประกอบก�รแสดงโขน ละคร ซึ่งมี จากน้ันครูอธิบายเกี่ยวกับวงป่ีพาทย์
ม�กม�ยหล�ยเพลง และใช้เพลงหน้�พ�ทย์บรรเลงประกอบกิริย�ของตัวละครในเรื่อง เพลงประเภทนี้ เ ค ร่ื อ ง ห้ า แ ล ะ ว ง ป่ี พ า ท ย์ เ ค รื่ อ ง คู่
โดยทั่วไปไม่มีบทร้อง เช่น เพลงเสมอ เพลงตระนิมิต เพลงรัว ให้นักเรียนฟงั แลว้ ใหน้ ักเรยี นรว่ มกนั
แสดงความคิดเห็นเก่ียวกับวงดนตรี
ฉิ่ง ฆ้องวงใหญ่ ทั้ง ๒ วง
ปี่ใน
ep 2 ข้นั คิดวเิ คราะห์
ระนาดเอก กลองทัด
และสรปุ ความรู้
ตะโพน
๗. ให้นักเรียนเปรียบเทียบความเหมือน
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์เครื่องห้า และความแตกตา่ งของวงปพี่ าทยไ์ มแ้ ขง็
และวงปี่พาทย์ไม้นวมเป็นแผนภาพ
๑.๒ วงปี่พาทย์เครื่องคู ่ ความคดิ
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก
ตะโพน กลองทัด ฉิ่ง ฉ�บเล็ก โหม่ง กรับ ปี่ใน และปี่นอก
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง และบรรเลงในง�นทั่วไป เช่น
ง�นทำ�บุญขึ้นบ้�นใหม่ ง�นโกนจุก ง�นเลี้ยงพระ ง�นแต่งง�น
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี บทเพลงที่บรรเลงมีหล�กหล�ยต�มโอก�สที่ใช้ มีทั้ง
เพลงบรรเลงเป็นชุด และเพลงชนิดเดี่ยว
วงดนตรีไทยและสากล 11
เสริมความรู้ ครูควรสอน
หนังใหญ่ เป็นมหรสพของไทยอย่างหนึ่ง ตัวหนังใช้แผ่นหนังวัวฉลุ
เป็นรูปตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์ มีไม้ผูกทาบตัวหนังสองข้างย่ืนยาวลงมา
เป็นที่จับ ใช้ลักษณะการเคลื่อนไหวของเงาในการนำ�เสนอคล้ายหนังตะลุง
ทางภาคใต้
11 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 2 ข้ันคดิ วเิ คราะห์
St St St St
และสรปุ ความรู้
๘. ให้นักเรียนวิเคราะห์ข้อแตกต่างของ โหม่ง
เ ค รื่ อ ง ด น ต รี ใ น ว ง ป่ี พ า ท ย์ เ ค ร่ื อ ง ใ ห ญ่
วงป่ีพาทย์เคร่ืองคู่ และวงป่ีพาทย์เครื่องห้า ฉาบเล็ก ฉิ่ง กรับ
แล้วให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
นั ก เ รี ย น ช อ บ ว ง ป่ี พ า ท ย์ ว ง ใ ด ม า ก ท่ี สุ ด ปี่ใน ปี่นอก
เพราะเหตใุ ด
ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก
๙. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายความแตกต่าง
ของวงปี่พาทย์เครื่องห้า วงป่ีพาทย์เครื่องคู่ ตะโพน กลองทัด
และวงปี่พาทย์เครื่องใหญ่ จากนั้นครูนำ�
คำ � ต อ บ ท่ี ไ ด้ ม า เ ขี ย น ส รุ ป เ ป็ น แ ผ น ภ า พ ระนาดเอก ระนาดทุ้ม
ความคิดบนกระดาน
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์เครื่องคู่
ep 3 ข้ันปฏิบตั ิ
แหลละังสกราปุรปควฏาิบมตั ริู้ ๑.๓ วงปี่พาทย์เครื่องใหญ่
๑๐. ให้นักเรียนจับคู่กันเลือกเคร่ืองดนตรีใน ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ระน�ดเอกเหล็ก ระน�ดทุ้ม-
วงป่ีพาทย์ที่ช่ืนชอบมา ๑ ชิ้น แล้ววาดภาพ เหล็ก ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก ตะโพน กลองทัด ฉิ่ง ฉ�บเล็ก ฉ�บใหญ่ กรับ โหม่ง ปี่ใน และปี่นอก
เครื่องดนตรีที่เลือก พร้อมเขียนบอกเหตุผล ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในง�นทั่วไป ต�มโอก�สต่�ง ๆ
ที่เลอื กเคร่อื งดนตรีดงั กล่าว ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี วงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่เป็นวงดนตรีที่นิยมม�กในสมัย
พระบ�ทสมเด็จพระจุลจอมเกล้�เจ้�อยู่หัว รัชก�ลที่ ๕ มีก�รประกวด ประชันกันเป็นที่สนุกสน�น
๑๑. ให้นักเรยี นและครรู ่วมกนั สรุปความรู้ ดังน้ี ครึกครื้น มีทั้งผู้สนใจฟังและสนใจบรรเลงจำ�นวนม�ก บทเพลงที่บรรเลงจึงมีคว�มหล�กหล�ยต�ม
• วงปี่พาทย์แต่ละประเภทมีรูปแบบ โอก�สที่บรรเลง เพลงที่บรรเลงมีทั้งเพลงบรรเลงเป็นชุด เพลงชนิดเดี่ยว เช่น เพลงเขมรพวงเถ�
เพลงกร�วใน
การบรรเลงการใช้เครื่องดนตรี บทเพลงที่
แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของวง ฉาบเล็ก ฉาบใหญ่ ปี่ใน ปี่นอก ตะโพน ฉิ่ง
แ ล ะ โ อ ก า ส ใ น ก า ร บ ร ร เ ล ง ทำ � ใ ห้ ผู้ ฟั ง
เกดิ อารมณ์ความร้สู ึกแตกต่างกันออกไป กรับ
ep 4 ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก กลองทัด
ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ โหม่ง
๑๒. ใ ห้ นั ก เ รี ย น อ อ ก ม า นำ � เ ส น อ ภ า พ ว า ด ระนาดเอกเหล็ก ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดทุ้มเหล็ก
เครอ่ื งดนตรหี น้าช้ันเรียน ตามหวั ขอ้ ดงั นี้
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์เครื่องใหญ่
• ช่อื เครื่องดนตรี
• ใชบ้ รรเลงในวงป่พี าทยใ์ ด 12 ดนตรี ม.๔-๖
• เหตผุ ลทีเ่ ลอื ก
เสริมความรู้ ครูควรสอน
5ep ขั้นประเมินเพอ่ื เพม่ิ คุณคา่
บรกิ ารสังคม การประชัน คอื การแข่งขันเพือ่ ให้รวู้ ่าใครจะแสดงได้ดหี รอื เก่งกวา่ กัน
และจิตสาธารณะ
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
๑๓. ให้นักเรียนร่วมกันนำ�ภาพวาดเคร่ืองดนตรี
ไปตดิ ปา้ ยนเิ ทศ เพอ่ื เผยแพรค่ วามรู้ และเปน็ เครอ่ื งดนตรใี นขอ้ ใดทวี่ งปพี่ าทยเ์ คร่อื งใหญม่ คี วามแตกต่างจากวงปพี่ าทยเ์ คร่ืองคู่
แนวทางแกผ่ ู้ท่ีสนใจศกึ ษา ๑ โหมง่ ฉ่ิง กรับ ๒ ตะโพน ปนี่ อก ปใี่ น
๓ กลองทัด ระนาดท้มุ ฆ้องวงเลก็ ๔ ระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุม้ เหลก็ ฉาบใหญ่
สุดยอดคู่มือครู 12 ๕ ฉาบเล็ก ฆอ้ งวงใหญ่ ปีใ่ น
(เฉลย ๔ เพราะเครอื่ งดนตรวี งปพี่ าทยเ์ ครอื่ งคไู่ มม่ รี ะนาดเอกเหลก็ ระนาดทมุ้ เหลก็ และฉาบใหญ)่
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๑.๔ วงปี่พาทย์ดึกดำาบรรพ์ St ตวั ชว้ี ัด
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ระน�ดทุ้มเหล็ก ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑
ฆ้องวงใหญ่ ตะโพน ฆ้องหุ่ย (ใช้ตีแทนโหม่ง) กลองตะโพน (ใช้ตีแทนกลองทัด) กลองแขก ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒
ขลุ่ยเพียงออ ขลุ่ยอู้ ซออู้ ฉิ่ง และกรับพวง
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รแสดงละครดึกดำ�บรรพ์หรือบรรเลงในง�น ภาระงาน/ช้ินงาน
ที่จัดในอ�ค�ร เนื่องจ�กเป็นวงดนตรีที่มีเสียงทุ้มเบ� จึงไม่เหม�ะแก่ก�รจัดภ�ยนอกอ�ค�ร จดั ท�ำ รายงานเกย่ี วกบั ประเภทของวงปพ่ี าทย์
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี วงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์เป็นวงดนตรีประกอบก�รแสดง
ละครดึกดำ�บรรพ์ เพลงที่ใช้ส่วนใหญ่ใช้เพลงสองชั้นเพื่อประกอบก�รร่�ยรำ� เช่น เพลงล�วสวยรวย เพลง ep 1
ล�วดำ�เนินทร�ย
ขั้นรวบรวมข้อมูล
กรับพวง กลองแขก
๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ขลุ่ยเพียงออ ฉิ่ง โดยครใู ช้คำ�ถามทา้ ทาย ดงั น้ี
ตะโพน
ขลุ่ยอู้ • ถ้านักเรียนได้ไปต่างประเทศ
ซออู้ ฆ้องหุ่ย นักเรียนจะนำ�วงปี่พาทย์ประเภทใด
ไปแสดง เพราะอะไร
ฆ้องวงใหญ่
๒. ครูและนักเรียนร่วมกันสนทนาเก่ียวกับ
ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดทุ้มเหล็ก กลองตะโพน วงด น ตรีไทย แล้วร่วม กัน แสด ง
ความคิดเหน็ โดยครูใชค้ �ำ ถาม ดังนี้
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์ดึกดำาบรรพ์
• ว ง ด น ต รี ไ ท ย ท่ี นั ก เ รี ย น รู้ จั ก
๑.๕ วงปี่พาทย์นางหงส์ มี ว ง อ ะ ไ ร บ้ า ง (ตัวอย่างคำ�ตอบ
วงปพี่ าทยเ์ ครอ่ื งคู่ วงปพ่ี าทยเ์ ครอื่ งใหญ)่
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี เครื่องดนตรีที่นำ�ม�ใช้ประกอบด้วยปี่ชว�
๑ เล� กลองมล�ยู ๑ คู่ โดยตัดปี่ในออกและใช้ปี่ชว�แทน ใช้กลองมล�ยูแทนตะโพนและ • วงดนตรีไทยท่ีนักเรียนรู้จักบรรเลง
กลองทัด เครื่องดนตรีที่ใช้ ได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก กลองมล�ยู ฉิ่ง เพลงใดบา้ ง (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ เพลงเสมอ
ฉ�บเล็ก ระน�ดเอกเหล็ก ระน�ดทุ้มเหล็ก โหม่งและปี่ชว� เพลงบรรเลงเป็นชุด)
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในง�นศพ
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี บรรเลงเพลงน�งหงส์ • วงดนตรีไทยท่ีนักเรียนรู้จักใช้
เคร่ืองดนตรีใดบรรเลงบ้าง (ตัวอย่าง
วงดนตรไี ทยและสากล 13 ค�ำ ตอบ ระนาดเอก ระนาดทมุ้ ฆอ้ งวงใหญ่
ฆ้องวงเล็ก)
เสริมความรู้ ครูควรสอน
๓. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพต่อไปน้ีติด
กลองแขก ท่ีใช้บรรเลงในวงดนตรีไทย ไดต้ น้ แบบมาจากชวา เดมิ ใชบ้ รรเลงร่วมกบั บนกระดาน
ปช่ี วา เรียกว่า วงป่ีชวา กลองแขก
วงปี่พาทยด์ ึกด�ำ บรรพ์
รอบรู้อาเซียนและโลก
วงปีพ่ าทยน์ างหงส์
ปชี่ วา เปน็ เครอ่ื งเปา่ ทม่ี ตี น้ ก�ำ เนดิ เสยี งมาจากการสนั่ สะเทอื นของลนิ้ ปี่ สนั นษิ ฐานวา่
ไดร้ ับอิทธิพลและดัดแปลงมาจากปไ่ี ฉนของอินเดีย จากน้ันครูอธิบายเกี่ยวกับวงปี่พาทย์
ดึกดำ�บรรพ์และวงปี่พาทย์นางหงส์ ให้
นกั เรยี นฟงั แลว้ ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั แสดง
ความคดิ เห็นเก่ียวกบั วงดนตรที ั้ง ๒ วง
13 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ขนั้ รวบรวมข้อมูล พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา
กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ มีการประโคมเพลงนางหงส์ประกอบพระราชพิธี
๔. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพวงดนตรี (ที่มา : www.palaces.thai.net)
ต่อไปน้ตี ิดบนกระดาน
๑.๖ วงปี่พาทย์มอญ
วงป่ีพาทย์มอญ
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงไม้แข็ง มีลักษณะ
จากนั้นครูอธิบายเกี่ยวกับวงปี่พาทย์- ก�รประสมวง แบ่งเป็น ๓ ประเภท ซึ่งมีก�รใช้เครื่องดนตรีแตกต่�งกัน ดังนี้
มอญให้นักเรียนฟัง แล้วให้นักเรียน ● วงปี่พาทย์มอญเครื่องห้า เครื่องดนตรีที่ใช้ ได้แก่ ระน�ดเอก ฆ้องมอญวงใหญ่
ร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับ ตะโพนมอญ เปิงม�งคอก ฉิ่ง ปี่มอญ และฆ้องโหม่ง
วงปี่พาทยม์ อญ
๕. ให้นักเรียนช่วยกันบอกลักษณะเด่น
ของวงป่ีพาทย์มอญแล้วรวบรวม
คำ � ต อ บ เ ป็ น แ ผ น ภ า พ ค ว า ม คิ ด
ดังตวั อยา่ ง
ใชบ้ รรเลง ปี่มอญ
งานศพ ตะโพนมอญ
ลักษณะเดน่ ของ ฆ้องโหม่ง
วงปี่พาทยม์ อญ ตะโพนมอญ
เพลงที่ใช้ เปิงมางคอก ปี่มอญ
บรรเลงเป็น
เพลงมอญ ฆอ้ งมอญ เปงิ มางคอก
ระนาดเอก ฉิ่ง ฆ้องมอญวงใหญ่
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์มอญเครื่องห้า
14 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
วิธีบรรเลงเปงิ มางคอก
๑. ตีทีละลูก คือ ใช้มือทั้งสองตีลงบนหน้าเปิงแต่ละลูก โดยใช้มือซ้ายตีทางด้าน
เสียงต่ำ�และมอื ขวาตที างด้านเสยี งสูง ตีแล้วเปิดมอื เพ่อื ให้เสียงดงั กังวาน
๒. ตีรัว คือ การตีด้วยมือท้ังสองลงที่ลูกเปิงด้วยความเร็วเรียงจากสูงไปหาต่ำ�
และจากต่ำ�ไปหาสูง
๓. ตีเสียงป๊ะ คือ การตีด้วยมือ (ส่วนมากเป็นมือขวา) ลงที่เปิงมางลูกใดลูกหน่ึง
ด้วยก�ำ ลังแรงตี แล้วหา้ มเสียงโดยกดแนบฝา่ มือชดิ ตดิ กับหน้าหนัง
สุดยอดคู่มือครู 14
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
● วงปี่พาทย์มอญเครื่องคู่ เครื่องดนตรีที่ใช้ ได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ข้นั รวบรวมขอ้ มูล
ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก เปิงม�งคอก ตะโพนมอญ ฆ้องโหม่ง ปี่มอญ ฉิ่ง ฉ�บเล็ก
ฉ�บใหญ่ และกรับ ๖. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
โดยครูใช้คำ�ถาม ดังน้ี
ฉาบเล็ก ฉาบใหญ่ ฉิ่ง กรับ
• วงป่ีพาทย์มอญมีกี่ประเภท
ระนาดเอก
(๓ ประเภท)
ระนาดทุ้ม ตะโพนมอญ ปี่มอญ • วงปี่พาทย์มอญเครื่องห้าใช้
ฆ้องโหม่ง ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก เปิงมางคอก เครื่องดนตรีชนิดใดบ้าง (ระนาดเอก
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์มอญเครื่องคู่ ฆ้องมอญวงใหญ่ ตะโพนมอญ
● วงปี่พาทย์มอญเครื่องใหญ่ เครื่องดนตรีที่ใช้ ได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม เปงิ มางคอก ฉงิ่ ป่ีมอญ ฆ้องโหมง่ )
ระน�ดเอกเหล็ก ระน�ดทุ้มเหล็ก ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก เปิงม�งคอก ตะโพนมอญ กรับ ฉิ่ง • ว ง ป่ี พ า ท ย์ ม อ ญ เ ค รื่ อ ง คู่ ใ ช้
ฉ�บเล็ก ฉ�บใหญ่ ฆ้องโหม่ง และปี่มอญ
เครื่องดนตรีชนิดใดบ้าง (ระนาดเอก
ฉาบใหญ่ กรับ ฉิ่ง ฉาบเล็ก
ตะโพนมอญ ระนาดท้มุ ฆ้องมอญวงใหญ่
ระนาดเอกเหล็ก ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดทุ้มเหล็ก ฆ้องมอญวงเลก็ ตะโพนมอญ
เปิงมางคอก ฆ้องมอญวงใหญ่ ปี่มอญ ฆ้องมอญวงเล็ก ฆ้องโหม่ง เปิงมางคอก ฆ้องโหม่ง ปี่มอญ ฉิง่
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์มอญเครื่องใหญ่ ฉาบเล็บ ฉาบใหญ่ และกรบั )
• วงป่ีพาทย์มอญเครื่องใหญ่ใช้
วงดนตรไี ทยและสากล 15
เครือ่ งดนตรชี นิดใดบ้าง
เสริมความรู้ ครูควรสอน
(ระนาดเอก ระนาดทมุ้ ระนาดเอกเหลก็
ป่มี อญ มีลกั ษณะ ๒ ท่อนเหมือนปี่ชวา แตข่ นาดใหญแ่ ละยาวกว่าทอ่ นล�ำ โพง
ทำ�ดว้ ยทองเหลอื ง หรอื โลหะ ระนาดทุ้มเหล็ก ฆ้องมอญวงใหญ่
ฆ้องมอญ นิยมแกะสลักลายเป็นรูปกินนร เรียกว่า “หน้าพระ” และรูปกินรี
เรียกวา่ “หนา้ นาง” มีเทา้ รองตรงกลางร้าน ฆ้ อ ง ม อ ญ ว ง เ ล็ ก เ ปิ ง ม า ง ค อ ก
ตะโพนมอญ กรับ ฉิ่ง ฉาบเล็ก
ฉาบใหญ่ ฆอ้ งโหมง่ และปี่มอญ)
• วงป่ีพาทย์มอญใช้บรรเลงใน
โอกาสใด (ใชบ้ รรเลงในงานศพ)
• วงป่ีพาทย์มอญบรรเลงบทเพลง
ใดบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพลงมอญ-
ร้องไห้ เพลงพม่านมิ ิตร)
15 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St Step 1
ขั้นรวบรวมข้อมลู ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ปี่พ�ทย์มอญเป็นวงดนตรีของช�วร�มัญใช้บรรเลงในง�นมงคล
และง�นศพ มีก�รกล่�วว่� ปี่พ�ทย์มอญเข้�สู่พิธีหลวงครั้งแรกในง�นพระเมรุสมเด็จพระเทพศิริน-
๗. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพวงดนตรี ทร�บรมร�ชินีแต่ครั้งรัชก�ลพระบ�ทสมเด็จพระจอมเกล้�เจ้�อยู่หัว ด้วยพระองค์ทรงพระดำ�ริว่�สมเด็จ
ต่อไปนีต้ ิดบนกระดาน พระเทพศิรินทร�บรมร�ชินีทรงมีเชิื้อส�ยมอญ จึงเป็นก�รเกิดประเพณีว่� ถ้�เป็นง�นพระศพหลวงแล้วต้อง
มีปี่พ�ทย์มอญร่วมประโคมด้วย ต่อม�หลวงประดิษฐ์ไพเร�ะ (ศร ศิลปบรรเลง) ได้ริเริ่มนำ�ม�ประโคมใน
วงปพ่ี าทยช์ าตรี ง�นศพของคนทั่วไป
จากน้ันครูอธิบายเกี่ยวกับวงปี่พาทย์- ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี เช่น เพลงมอญร้องไห้ ลักษณะเพลงมอญจะเป็นเพลง
ชาตรีให้นักเรียนฟัง แล้วให้นักเรียน ที่มีจังหวะช้� ทำ�นองเยือกเย็นฟังแล้วโหยหวน เป็นเพลงเศร้�เข้�กับวงดนตรีปี่พ�ทย์มอญในเวล�
ร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับ ที่บรรเลงในง�นศพ แต่ในบ�งครั้งบรรเลงเพลงทั่วไปที่มีจังหวะและทำ�นองที่หนักแน่นแสดงคว�มสง่�ง�ม
วงป่พี าทย์ชาตรี หรือคว�มสนุกสน�นร่�เริง เช่น เพลงพม่�นิมิต รำ�พม่�-มอญ
ep 2 ขน้ั คดิ วเิ คราะห์ ๑.๗ วงปี่พาทย์ชาตรี
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ โทนช�ตรี กลองช�ตรี ฆ้องคู่ ฉิ่ง กรับ และปี่นอก
และสรุปความรู้ ◆ โอก�สที่ใช้ในก�รบรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รแสดงหนังตะลุง และโนร�ช�ตรี
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี บทเพลงประกอบก�รแสดงโนร�ช�ตร ี
โทนชาตรี
๘. ใหน้ กั เรยี นเปรยี บเทยี บความแตกตา่ ง ฉิ่ง
ระหว่างกลองทัดและกลองชาตรี ว่ามี ปี่นอก
ความแตกต่างกันอยา่ งไร
กรับ ฆ้องคู่ กลองชาตรี
๙. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายความ
แตกต่างของวงปี่พาทย์ดึกดำ�บรรพ์ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงปี่พาทย์ชาตรี
วงป่ีพาทย์นางหงส์ วงปี่พาทย์มอญ
และวงปี่พาทย์ชาตรี จากนั้นครูนำ� คำ�ถ�มท้�ท�ย ถ้าที่บ้านนักเรียนจัดงานทำาบุญขึ้นบ้านใหม่จะนำาวงดนตรีไทย
ค�ำ ตอบทไ่ี ดม้ าเขยี นสรปุ เปน็ แผนภาพ วงใดไปบรรเลง
ความคดิ บนกระดาน
ก�รใช้เครื่องดนตรีในวงปี่พ�ทย์ เครื่องดนตรีในวงปี่พ�ทย์ส่วนใหญ่จะเป็นเคร่ืองดนตรีประเภท
ตี และเคร่ืองดนตรีประเภทเป่ � ซึ่งแบ่งหน้�ท่ีก�รบรรเลงออกเป็นเครื่องดนตรีที่ใช้ดำ�เนินทำ�นองและ
เครื่องดนตรที ี่ใชก้ ำ�กบั จังหวะ มีดงั นี้
16 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
หนังตะลุง เป็นศิลปะการแสดงท้องถ่ินอย่างหน่ึงของภาคใต้ ที่มีการขับร้อง
เปน็ ส�ำ เนียงท้องถ่นิ หรือเรยี กวา่ “การว่าบท” โดยมีคนเชดิ หนงั เพยี งคนเดยี ว
ตลอดท้ังเร่ือง เรียกว่า “นายหนัง” เราในฐานะเยาวชนไทยควรศึกษา
และรว่ มกนั อนรุ กั ษก์ ารแสดงหนงั ตะลงุ ไว้ เพอื่ ใหเ้ ยาวชนรนุ่ หลงั ไดร้ จู้ กั สบื ไป
สุดยอดคู่มือครู 16
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
● เครื่องดนตรีประเภทดำ�เนินทำ�นอง Stasean
ep 3 ขัน้ ปฏิบตั ิ
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏิบตั ิ
เครื่องดนตรี หน้าที่ในวงดนตรี ๑๐. ครูอธิบายเกี่ยวกับหน้าท่ีของเคร่ือง-
๑. ระน�ดเอก ดนตรีแต่ละชนิดที่ใช้ในวงป่ีพาทย์
ท�ำ หน�้ ทีบ่ รรเลงเป็นผูน้ �ำ วง มีลีล�ก�รบรรเลงและลกู เล่นต�่ ง ๆ โดย จากน้ันใหน้ ักเรยี นแบง่ กลมุ่ ๗ กลุ่ม
๒. ระน�ดทุ้ม ยึดทำ�นองหลักจ�กฆ้องวงใหญ่ ให้แต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมา
๓. ระน�ดเอกเหล็ก จบั สลากเลอื กประเภทของวงปพ่ี าทย์
ทำ�หน้�ที่บรรเลงล้อหรือขัดกับระน�ดเอกแต่ยึดทำ�นองหลัก แลว้ รว่ มกนั จดั ท�ำ รปู เลม่ รายงาน โดย
๔. ระน�ดทุ้มเหล็ก จ�กฆ้องวงใหญ่เช่นกัน ครูกำ�หนดหัวข้อการจัดทำ�รายงาน
๕. ฆ้องวงใหญ่ ทำ�หน้�ที่คล้�ยกับระน�ดเอก แต่ลีล�ก�รบรรเลงไม่ละเอียด ดงั น้ี
๖. ฆ้องวงเล็ก เท่�ระน�ดเอก
๗. ปี่ชว� • ชือ่ วงดนตรี
ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองห่�ง ๆ ไม่ขัดหรือล้อเช่นระน�ดทุ้ม • เครื่องดนตรีทใี่ ช้
๘. ปี่ใน • หน้าทีข่ องเครื่องดนตรี
๙. ปี่นอก ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเป็นหลักของวง ในวงดนตรี
• โอกาสท่ีใช้บรรเลง
๑๐. ปี่มอญ ทำ�หน้�ที่สอดแทรกก�รบรรเลงให้น่�ฟัง เช่น เก็บสะบัดต�ม • บทเพลงที่ใช้บรรเลง
ทำ�นองเพลง อ�จมีบรรเลงล้อหรือขัดในบ�งโอก�ส • ความแตกต่างจากวงดนตรี
ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเพลง เป็นเครื่องดนตรีที่บรรเลงร่วม
ในวงปี่พ�ทย์น�งหงส์เท่�นั้น ประเภทอ่ืน ๆ
ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเป็นตัวเชื่อมในก�รบรรเลง ส�ม�รถช่วยให้
ก�รบรรเลงมีชีวิตชีว�
ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเดิม ใช้ประกอบในก�รแสดงโขน ละครนอก
มีเสียงสูงม�ก
ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองใช้ในวงปี่พ�ทย์มอญ
๑๑. ฆ้องหุ่ย ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินลีล�ไปต�มทำ�นองเพลง ใช้ในวงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์
๑๒. ขลุ่ยเพียงออ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินลีล�ไปต�มเนื้อเพลง หรือเชื่อมประส�นเสียง
ก�รดำ�เนินทำ�นอง
๑๓. ขลุ่ยอู้ ทำ�หน้�ที่คล้�ยขลุ่ยเพียงออ ส่วนใหญ่ใช้ในวงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์
วงดนตรไี ทยและสากล 17
เสริมความรู้ ครูควรสอน
สะบัด เป็นวิธีการบรรเลงแทรกเสียงเข้ามาในเวลาบรรเลงทำ�นองเก็บอีก
๑ พยางค์ รวมเป็น ๓ พยางค์ ซึ่งขึ้นอยู่กับผู้บรรเลงว่าจะแทรกตรงไหน
ท�ำ นองตรงทแ่ี ทรกน้นั เรียกวา่ “สะบัด”
17 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 3 ขั้นปฏบิ ตั ิ
St St St และสรปุ ความรู้
หลงั การปฏิบัติ ● เครื่องดนตรีที่ใช้กำ�กับจังหวะ
๑๑. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป เครื่องดนตรี หน้าที่ในวงดนตรี
ความรู้ ดงั นี้ ๑. ฉิ่ง
ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะในก�รบรรเลงดนตรีไทย
• วงป่ีพาทย์แต่ละประเภทมี ๒. ฉ�บเล็ก และก�รขับร้องเพลงไทย
รูปแบบการบรรเลง การใช้เคร่ือง
ดนตรี และบทเพลงท่ีแตกต่างกัน ๓. ฉ�บใหญ่ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะคล้�ยฉิ่งในลักษณะหยอกล้อกับฉิ่ง ช่วยให้
ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของวงและ ๔. โหม่ง ก�รบรรเลงครึกครื้น
โอกาสในการบรรเลงทำ�ให้ผู้ฟัง ๕. ฆ้องคู่ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะ โดยตียืนพื้นคล้�ยก�รตบมือเข้�จังหวะ
เกิดอารมณค์ วามรสู้ กึ แตกต่างกันไป ๖. กรับ
ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะใหญ่ ๆ
ep 4 ๗. กรับพวง
ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะ ใช้บรรเลงเฉพ�ะวงปี่พ�ทย์ช�ตรีเท่�นั้น
ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะ โดยตียืนพื้นคล้�ยก�รตบมือเข้�จังหวะ
เช่นเดียวกับฉ�บใหญ ่
ทำ�หน้�ที่เช่นเดียวกับกรับ
ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ ๘. กรับเสภ� ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะในก�รบรรเลงก�รขับร้องเป็นสำ�คัญ
๙. ตะโพน (ไทย)
๑๒. ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกมาน�ำ เสนอ ๑๐. กลองตะโพน ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับสำ�หรับวงปี่พ�ทย์โดยเฉพ�ะ
รายงานหน้าชนั้ เรยี น ๑๑. กลองทัด
ท�ำ หน�้ ทก่ี �ำ กบั จงั หวะแทนกลองทดั ใชบ้ รรเลงในวงปพ่ี �ทยด์ กึ ด�ำ บรรพ์
5ep ข้นั ประเมนิ เพอ่ื เพิม่ คณุ ค่า ๑๒. กลองมล�ยู
บรกิ ารสังคม ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะบรรเลงเข้�คู่กับตะโพน ในก�รประกอบจังหวะ
และจติ สาธารณะ ๑๓. กลองแขก หน้�พ�ทย์ที่สำ�คัญ
๑๔. ตะโพนมอญ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับ มี ๒ ใบ ตีสลับกันไปม�ใช้ใน
๑๓. ให้นักเรียนร่วมกันรวบรวมรูปเล่ม ๑๕. เปิงม�งคอก วงปี่พ�ทย์น�งหงส์เพื่อบรรเลงประโคมศพ
รายงานไปจัดไว้ในห้องสมุดของ ๑๖. กลองช�ตรี ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับ มี ๒ ใบตีสลับกันไปม�
โรงเรียน เพ่ือเผยแพร่ความรู้แก่
ผูส้ นใจศึกษา ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับเช่นเดียวกับตะโพนไทย
ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับที่มีลีล�สนุกสน�นเน้นทำ�นองเพลง
มีชือ่ เรียกอกี อย่�งหนึง่ ว�่ “กลองตุก๊ ” ทำ�หน�้ ที่ก�ำ กับจังหวะต�มเสยี ง
ของกลอง ใช้สำ�หรับทำ�จังหวะประกอบเพลงภ�ษ�ต่�ง ๆ
18 ดนตรี ม.๔-๖
รอบรู้อาเซียนและโลก
กาเมลัน เป็นวงปี่พาทย์ของอินโดนีเซีย ลักษณะของเครื่องดนตรีส่วนใหญ่
ท�ำ จากทองเหลอื งประกอบดว้ ย ฆอ้ งเดย่ี ว ฆอ้ งชดุ ระนาดโลหะ ฉาบ และยงั มเี ครอ่ื ง
ดนตรีประเภทขลุ่ย ซอ ใช้กลองเป็นเครื่องประกอบจังหวะ วงกาเมลันใช้บรรเลง
ประกอบพธิ กี รรมทางศาสนาและสงั คม โดยชาวบาหลเี ชอ่ื วา่ ถา้ ไมม่ กี ารบรรเลงดนตรี
ของวงกาเมลนั พธิ กี รรมหรอื งานนนั้ จะไมส่ มบรู ณ์ นกั ดนตรขี องวงกาเมลนั มกั เปน็
ผูช้ ายล้วนหรือผูห้ ญงิ ล้วน โดยชายและหญิงนน้ั จะไม่เลน่ ดนตรีร่วมวงกนั
สุดยอดคู่มือครู 18
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๑๗. โทนชาตรี ทำาหน้าที่กำากับจังหวะหน้าทับ มี ๒ ลูกมักตีล้อกันให้ความ ตวั ช้วี ัด
๑๘. ฆ้องหุ่ย สนุกสนาน ใช้บรรเลงในเพลงออกภาษาในสำาเนียงจังหวะตะลุง
คำ�ถ�มท้�ท�ย ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑
ทำาหน้าที่กำากับจังหวะอยู่ในจำาพวกฆ้อง นอกจากนั้นยังเป็นเครื่อง- ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒
ดำาเนินทำานองด้วย ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์ดึกดำาบรรพ์เท่านั้น
ภาระงาน/ช้นิ งาน
เครื่องดนตรีประเภทดำ�เนินทำ�นองและกำ�กับจังหวะ อภปิ รายเกยี่ วกบั ประเภทของวงเครอื่ งสาย
มีคว�มสำ�คัญต่อวงดนตรีอย่�งไร
ep 1
สรุป วงปีพ่ �ทย์ เปน็ วงดนตรีที่ใชเ้ ครื่องดนตรีประเภทตีและเป่� ใช้บรรเลงได้ทั้งในง�นมงคล St
ขัน้ รวบรวมข้อมลู
และง�นอวมงคล ในง�นอวมงคลนยิ มบรรเลงดว้ ยวงปีพ่ �ทยน์ �งหงส์ วงปีพ่ �ทยเ์ ปน็ วงดนตรไี ทย
ทีม่ เี สยี งไพเร�ะ สนกุ สน�น บ�งครัง้ กบ็ รรเลงใหโ้ ศกเศร�้ โหยหวนได้ บทเพลงทีใ่ ชใ้ นวงปีพ่ �ทยม์ ี ๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
หล�กหล�ยทั้งจังหวะช้�และเร็ว โดยครใู ชค้ �ำ ถามทา้ ทาย ดังนี้
๒. วงเคร่ืองสาย • เคร่ืองดนตรีไทยประเภทเคร่ืองสาย
ชนิดใดท่ีนักเรียนคิดว่ามีเสียงไพเราะที่สุด
เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทดีดและสีเป็นหลัก วงเครื่องสายแบ่งได้ ดังนี้ เพราะอะไร
๒.๑ วงเครื่องสายเครื่องเดี่ยวและวงเครื่องสายเครื่องคู่
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายเครื่องเดี่ยว ได้แก่ จะเข้ ๒. ครูเปิดซีดีการบรรเลงเพลงไทยท่ีบรรเลง
โดยวงดนตรีไทยให้นักเรียนฟัง แล้วให้
ซอด้วง ซออู้ โทน รำามะนา ฉิ่ง และขลุ่ยเพียงออ ส่วนเครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายเครื่องคู่ นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยครู
ได้แก่ จะเข้ ๒ ตัว ซอด้วง ๒ คัน ซออู้ ๒ คัน โทน รำามะนา ฉิ่ง ฉาบเล็ก โหม่ง กรับ ใชค้ ำ�ถาม ดังนี้
ขลุ่ยเพียงออ และขลุ่ยหลีบ
• นักเรียนคิดว่าบทเพลงน้ีบรรเลงโดย
◆ โอกาสที่ใช้บรรเลง นิยมใช้บรรเลงในงานมงคล งานพระราชพิธี และพิธีต่าง ๆ วงดนตรีประเภทใด (ตัวอย่างคำ�ตอบ
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี เพลงร้องรับหรือเพลงบรรเลงทั่วไป เช่น เพลงเถา วงเครื่องสาย)
เพลงตับ เพลงเดี่ยวต่าง ๆ เช่น เพลงเขมรไทรโยค เพลงลาวดำาเนินทราย เพลงตับวิวาห์พระสมุทร
• นักเรียนคิดว่าบทเพลงนี้ใช้เคร่ือง
ฉิ่ง ขลุ่ยเพียงออ รำ�มะน� ดนตรีใดบรรเลงบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ
ซออู้ จะเข้ ระนาดเอก)
โทน
• นกั เรยี นฟงั บทเพลงนแี้ ลว้ เกดิ ความรสู้ กึ
ซอด้วง ซออู้ อยา่ งไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ผอ่ นคลาย)
จะเข้
๓. ครนู �ำ บตั รค�ำ วงเครอ่ื งสาย ตดิ บนกระดาน
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงเครื่องส�ยเครื่องเดี่ยว แลว้ ครอู ธบิ ายใหน้ กั เรยี นฟงั วา่ วงเครอ่ื งสาย
เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรี
วงดนตรไี ทยและสากล 19 ประเภทดีดและสีเป็นหลัก จากน้ันครู
นำ�บัตรคำ�และบัตรภาพวงดนตรีต่อไปน้ีติด
เสริมความรู้ ครูควรสอน บนกระดาน วงเคร่ืองสายเคร่ืองเด่ียว
วงเครอ่ื งสายเคร่อื งคู่
เพลงตับ เปน็ เพลงทนี่ ำ�เพลงหลาย ๆ เพลงมาขบั ร้องและบรรเลงตดิ ตอ่ กัน
๔. ครูอธบิ ายเกย่ี วกับวงเครอื่ งสายเครอื่ งเดยี่ ว
วงเคร่ืองสายเครือ่ งค่ใู หน้ ักเรยี นฟัง แลว้ ให้
นกั เรยี นรว่ มกนั แสดงความคดิ เหน็ เกย่ี วกบั
วงดนตรีท้ัง ๒ ประเภท
19 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ข้นั รวบรวมข้อมลู รำามะนา กรับ
โทน
๕. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพวงดนตรี
ตอ่ ไปนต้ี ดิ บนกระดาน ซอด้วง ฉิ่ง ฉาบเล็ก ซออู้
วงเคร่ืองสายผสม โหม่ง
จากนนั้ ครอู ธบิ ายเกย่ี วกบั วงเครอ่ื งสาย- ขลุ่ยเพียงออ จะเข้ จะเข้ ขลุ่ยหลีบ
ผสมให้นักเรียนฟัง แล้วให้นักเรียน
ร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยครู เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงเครื่องสายเครื่องคู่
ใช้ค�ำ ถาม ดังน้ี
๒.๒ วงเครื่องสายผสม
• เครื่องดนตรีชนิดใดที่นิยมนำ�มา
บรรเลงในวงเครอื่ งสายผสม(ตวั อยา่ ง ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงเครื่องส�ยเครื่องเดี่ยว
ค�ำ ตอบ ขมิ ออร์แกน ไวโอลิน) และวงเครื่องส�ยเครื่องคู่ แล้วผสมกับเครื่องดนตรีที่ไม่มีบรรเลงอยู่ในวงดนตรีไทย เช่น ขิม ออร์แกน
เปียโน ไวโอลิน ซึ่งเครื่องดนตรีที่นำ�ม�ผสมจะเป็นผู้ดำ�เนินทำ�นองนำ�ในก�รขึ้นต้นบทเพลง
• วงเคร่ืองสายผสมใช้บรรเลงใน ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงเพื่อคว�มบันเทิงในแนวที่แตกต่�งจ�กวงเครื่องส�ย
โอกาสใด (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ ใชบ้ รรเลง ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี ใช้เช่นเดียวกับวงเคร่ืองส�ยหรือวงปี่พ�ทย์ เช่น เพลง
เพ่ือความบนั เทิง) ตบั ววิ �หพ์ ระสมทุ ร ปจั จบุ นั มกี �รน�ำ เพลงไทยส�กลในท�ำ นองเพลงไทยเดมิ เข�้ ม�บรรเลงม�กขึน้ เนือ่ งจ�ก
มีทำ�นองที่คุ้นหู เช่น เพลงเขมรพวง เพลงเขมรพ�ยเรือ
• ว ง เ ค รื่ อ ง ส า ย ผ ส ม บ ร ร เ ล ง
บทเพลงใดบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ โหม่ง
เพลงตบั ววิ าหพ์ ระสมทุ รเพลงเขมรพวง
เพลงเขมรพายเรอื ) กรับ
ฉิ่ง ฉาบเล็ก
ซอด้วง ซออู้
ขลุ่ยหลีบ ขิม ขลุ่ยเพียงออ
จะเข้ โทน รำามะนา จะเข้
เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายผสมขิม
20 ดนตรี ม.๔-๖
รอบรู้อาเซียนและโลก
ขิมเปน็ เครื่องดนตรที ่ีมาจากประเทศใด
๑ ทเิ บต
๒ จีน
สุดยอดคู่มือครู 20
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
จุดประก�ยคว�มรู้ ขน้ั รวบรวมข้อมูล
ขมิ เปน็ เครือ่ งดนตรที ีม่ าจากประเทศใด ขมิ เปน็ เครือ่ งดนตรขี องประเทศจนี และไดเ้ ริม่ เขา้ ๖. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพต่อไปนี้
สู่ประเทศไทยในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ โดยชาวจีนที่เข้ามา ตดิ บนกระดาน
อาศัยในประเทศไทย นำามาบรรเลงในวงเครื่องสายจีน ประกอบการแสดงงิ้ว
วงเครื่องสายปีช่ วา
๒.๓ วงเครื่องสายปี่ชวา
จากนั้นครูอธิบายเกี่ยวกับวงดนตรี
เป็นลักษณะก�รรวมวงกลองแขกเข้�กับวงเครื่องส�ย แบ่งเป็นเครื่องส�ยปี่ชว�เครื่องเล็ก ดงั กลา่ วใหน้ กั เรยี นฟงั จนทกุ คนเขา้ ใจ
และเครื่องส�ยปี่ชว�เครื่องใหญ่ เครื่องดนตรีที่สำ�คัญในวงเครื่องส�ยปี่ชว� คือ เครื่องดนตรีประเภทเป่� แล้วครูใช้คำ�ถาม เพื่อให้นักเรียน
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ร่วมกนั แสดงความคิดเห็น ดังน้ี
● วงเคร่ืองสายปีช่ วาเครือ่ งเลก็ ประกอบดว้ ย ปีช่ ว� ขลุย่ หลบี ซออู ้ ซอดว้ ง จะเข ้ กลอง-
มล�ยูหรือกลองแขก ฉิ่ง และฉ�บเล็ก • วงเครื่องสายปี่ชวาเคร่ืองเล็ก
● วงเครื่องสายปี่ชวาเครื่องใหญ่ ประกอบด้วย ปี่ชว� ขลุ่ยหลีบ ซอด้วง ๒ คัน ใช้เครอ่ื งดนตรีชนดิ ใดบา้ ง
ซออู้ ๒ คัน จะเข้ ๒ ตัว กลองแขก ๑ คู่ ฉิ่ง ฉ�บเล็ก กรับเสภ� และโหม่ง
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง บรรเลงประกอบก�รแสดง และในพิธีมงคลทั่วไป (ปี่ชวา ขลุ่ยหลีบ ซออู้ ซอด้วง จะเข้
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี กลองมลายูหรือกลองแขก ฉ่ิง และ
ก�รบรรเลงด้วยวงเครื่องส�ยปี่ชว�จะมีคว�มรวดเร็ว รุกเร้�กว่�วงเครื่องส�ยชนิดอื่น
วงเครื่องส�ยปี่ชว�มีกระบวนก�รโหมโรงเป็นแบบเฉพ�ะ เช่น ทั้งวงบรรเลงเพลงโหมโรงเสภ� ฉาบเล็ก)
เพลงใดเพลงหนึง่ แลว้ จบดว้ ยก�รเดีย่ วปีช่ ว� ก�รบรรเลงเพลงโหมโรงเปน็ ก�รบรรเลงเปน็ ชดุ ตดิ ตอ่ กนั ไป • วงเคร่ืองสายป่ีชวาเครื่องใหญ่
ขลุ่ยหลีบ กลองแขก ใช้เครื่องดนตรีชนิดใดบ้าง (ปี่ชวา
ซอด้วง ขลุ่ยหลีบ ซอด้วง ๒ คัน ซออู้ ๒ คัน
ปี่ชวา ซออู้
จะเข้ ๒ ตัว กลองแขก ๑ คู่ ฉงิ่ ฉาบเล็ก
ฉาบเล็ก จะเข้ ฉิ่ง
เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายปี่ชวาเครื่องเล็ก กรับเสภา และโหม่ง)
• วงเคร่ืองสายป่ีชวาใช้บรรเลง
คำ�ถ�มท้�ท�ย ถ้านักเรียนฟังเพลงที่บรรเลงด้วยวงเครื่องสายจะรู้สึกอย่างไร
ในโอกาสใด (ตวั อย่างค�ำ ตอบบรรเลง
วงดนตรีไทยและสากล 21 ประกอบการแสดงรำ�อาวุธ เช่น กริช
กระบีก่ ระบอง และงานมงคลท่วั ไป)
• วงเคร่ืองสายปี่ชวาบรรเลง
บทเพลงใดบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ
บรรเลงเพลงโหมโรง เช่น
เพลงเรอ่ื งชมสมุทร เพลงโฉลก)
จากนั้นครูนำ�คำ�ตอบที่ได้มาเขียนสรุป
เป็นแผนภาพความคิดบนกระดาน
21 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St Step 1
ข้นั รวบรวมข้อมลู เครื่องดนตรีในวงเครื่องส�ยมีครบทุกประเภททั้งประเภทดีด สี ตี และเป่� แต่เครื่องดนตรี
ประเภทดีด สี และเป่�จะมีส่วนสำ�คัญในก�รดำ�เนินทำ�นองเพลง ส่วนเครื่องดนตรีประเภทตีมีส่วนสำ�คัญ
๗. ครูนำ�บัตรภาพเคร่ืองดนตรีต่อไปนี้ ในก�รกำ�กับจังหวะ
ตดิ บนกระดาน
● เครื่องดนตรีที่ใช้ดำ�เนินทำ�นอง
จะเข้ ซอดว้ ง ซออู้ กรบั เครื่องดนตรี หน้าที่ในวงดนตรี
ขลุ่ยหลีบ ขลยุ่ อู้ ป่ชี วา ๑. จะเข ้ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเข้�กับวงต�มเนื้อร้องหรือสอดแทรกกับ
เครื่องดนตรีดำ�เนินทำ�นองอื่น
โทน-รำ�มะนา ขลยุ่ เพียงออ กลองแขก ๒. ซอด้วง ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเพลงหลักตลอดก�รบรรเลง
ฉิง่ ฉาบ โหมง่ ๓. ซออู้ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองแต่อ�จมีช่วงที่ล้อหรือขัดกับซอด้วงให้มี
๔. ขลุ่ยเพียงออ คว�มไพเร�ะในก�รบรรเลง
จากนั้นครูอธิบายหน้าท่ีของเครื่อง ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองต�มแนวเนื้อเพลงและทำ�เสียงสอดประส�น
ดนตรีแตล่ ะชนิดใหน้ ักเรียนฟงั ๕. ขลุ่ยหลีบ กับขลุ่ยหลีบ
๖. ขลุ่ยอู้
ep 2 ขัน้ คดิ วิเคราะห์ ๗. ปี่ชว� ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองนำ�วง ห�กร่วมบรรเลงกับขลุ่ยเพียงออก็จะมี
ช่วงที่หยอกล้อและขัดกันบ้�งให้มีคว�มไพเร�ะน่�ฟังขึ้น
และสรปุ ความรู้ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองคล้�ยขลุ่ยเพียงออ
ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองนำ�วงแทนซอด้วงในวงเครื่องส�ยปี่ชว�
๘. ให้นกั เรียนแบง่ กลมุ่ ๒ กลมุ่ เลน่ เกม ● เครื่องดนตรีที่ใช้กำ�กับจังหวะ
“หน้าท่ีฉัน” โดยครูอธิบายวิธีการ
เล่นเกม ดังน้ี ครูคว่ำ�บัตรภาพ เครื่องดนตรี หน้าที่ในวงดนตรี
เคร่ืองดนตรีคละกัน จากน้ันครูหยิบ
บัตรภาพ ๑ ใบ ใหน้ กั เรยี นท้งั ๒ กลุม่ ๑. โทนและรำ�มะน� ทำ�หน้�ที่ควบคุมจังหวะหน้�ทับโดยตีสอดสลับกันไปม�ระหว่�งโทน
แข่งขันกันยกมือตอบว่าเคร่ืองดนตรี ๒. ฉิ่ง กับรำ�มะน�
ในภาพท�ำ หนา้ ทใี่ ดในวงดนตรี กลมุ่ ใด ๓. ฉ�บ
ตอบถูกมากทสี่ ุดเปน็ ฝ่ายชนะ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะถี่ต�มอัตร�จังหวะของเพลง
๔. กรับ
ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะเช่นเดียวกับฉิ่งแต่มีบ�งช่วงที่บรรเลงหยอกล้อ
กับฉิ่ง
ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะใหญ่เช่นเดียวกับโหม่ง
๕. โหม่ง ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะใหญ่เช่นเดียวกับกรับ
๖. กลองแขก ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับ
22 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 22
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
สรุป วงเครื่องสายเป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีประเภทดีดและสีเป็นหลัก ใช้บรรเลงได้ใน St St St asean
งานทั่วไป ในบริเวณไม่กว้างหรือโล่งจนเกินไป เป็นวงดนตรีที่มีเสียงนุ่มนวล ไพเราะ อ่อนหวาน ep 3 ขัน้ ปฏบิ ัติ
ฟังแล้วให้ความรู้สึกสบาย ผ่อนคลาย แต่ก็สามารถบรรเลงให้เกิดความคึกคัก สนุกสนานได้ และสรุปความรู้
เช่นกัน บทเพลงที่ใช้บรรเลงมีหลากหลายทั้งจังหวะช้าและเร็ว หลงั การปฏิบตั ิ
๓. วงมโหรี ๙. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๕ กลุ่ม ให้
แต่ละกลุ่มส่งตัวแทนกลุ่มออกมา
เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงปี่พ�ทย์และวงเครื่องส�ยเข้�ด้วยกัน วงมโหรี จบั สลากเลอื กประเภทของวงเครอ่ื งสาย
เป็นวงดนตรีที่ใช้เป็นเครื่องขับกล่อมพระมห�กษัตริย์ และพระบรมวงศ�นุวงศ์ในพระร�ชวัง ส่วนใหญ่เป็น แล้วให้แต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปหัวข้อ
ผู้หญิงบรรเลง ต่อม�เมื่อนิยมใช้บรรเลงทั่วไปจึงมีผู้ช�ยม�ร่วมบรรเลงด้วย ดังนั้นก�รนำ�เครื่องดนตรี เพอ่ื ใชอ้ ภปิ ราย โดยครกู �ำ หนดหวั ขอ้ ให้
ของวงปี่พ�ทย์เข้�ม�ใช้บรรเลงในวงมโหรีจึงมีขน�ดเล็กกว่�เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงปี่พ�ทย์ของเดิม ดังน้ี
โดยเฉพ�ะเครื่องดนตรีประเภทตี เช่น ระน�ด ฆ้องวง กลองทัด ตะโพน กลองแขก เมื่อเปลี่ยนขน�ด
เครื่องดนตรีแล้วเสียงของเครื่องดนตรีก็เปลี่ยนไปเช่นกัน วงมโหรีมีเครื่องดนตรีประเภทสีเพิ่มขึ้นคือ • ชื่อวงดนตรี
ซอส�มส�ย และซอส�มส�ยหลีบ มีลักษณะก�รประสมวงเป็น ๓ ลักษณะ ดังนี้ • เครื่องดนตรีท่ใี ช้
๓.๑ วงมโหรีเครื่องเดี่ยว • โอกาสในการบรรเลง
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ จะเข้ ซอส�มส�ย ซอด้วง ซออู้ ระน�ดเอกมโหรี • บทเพลงทีใ่ ชบ้ รรเลง
ฆ้องวงใหญ่มโหรี โทนมโหรี รำ�มะน�มโหรี ฉิ่ง และขลุ่ยเพียงออ • ความแตกต่างจากวงดนตรีอ่ืน ๆ
๑๐. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้
ขลุ่ยเพียงออ ฉิ่ง ฆ้องวงใหญ่มโหรี โทนมโหรี
ดงั นี้
รำามะนามโหรี • วงเคร่ืองสายแต่ละประเภทมี
ระนาดเอกมโหรี ซออู้ รูปแบบการบรรเลง การใช้เคร่ืองดนตรี
จะเข้ แ ล ะ บ ท เ พ ล ง ที่ แ ต ก ต่ า ง กั น เ ป็ น
วงดนตรีท่ีให้เสียงนุ่มนวล อ่อนหวาน
ทำ�ให้ผู้ฟังเกิดอารมณ์และความรู้สึก
ที่แตกต่างกันออกไป
ซอด้วง ซอสามสาย ep 4
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงมโหรีเครื่องเดี่ยว ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ
วงดนตรีไทยและสากล 23 ๑๑. ใ ห้ แ ต่ ล ะก ลุ่ ม ส่ ง ตั ว แ ท น อ อ ก ม า
กลุ่มละ ๑-๒ คน แล้วอภปิ รายเกย่ี วกบั
วงดนตรีของกลุ่มตนเองให้ครูและ
เพื่อนกลุ่มอ่ืน ๆ ฟัง โดยครูคอย
ตรวจสอบความถกู ตอ้ งและใหค้ �ำ แนะน�ำ
เพมิ่ เติม
5ep ข้นั ประเมินเพอื่ เพม่ิ คุณคา่
บรกิ ารสงั คม
และจิตสาธารณะ
๑๒. ให้นักเรียนร่วมกันนำ�ความรู้เกี่ยวกับ
วงเครื่องสายแต่ละประเภทไปจัด
ป้ายนเิ ทศ เพ่อื เผยแพร่ความรูแ้ ก่ผู้อนื่
23 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตวั ชวี้ ดั ๓.๒ วงมโหรีเครื่องคู ่
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ จะเข้ ๒ ตัว ซอส�มส�ย ซอส�มส�ยหลีบ
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ ซอด้วง ๒ คัน ซออู้ ๒ คัน ระน�ดเอกมโหรี ระน�ดทุ้มมโหรี ฆ้องวงใหญ่มโหรี ฆ้องวงเล็กมโหรี ฉิ่ง
ภจดัารทะ�ำงราานย/งาชนน้ิ ดงานนตรไี ทยประเภทวงมโหรี ฉ�บเล็ก โทนมโหรี รำ�มะน�มโหรี กรับพวง โหม่ง ขลุ่ยเพียงออ และขลุ่ยหลีบ
ep 1 ฉิ่ง กรับพวง โทนมโหรี รำามะนามโหรี
ฉาบเล็ก
St ฆ้องวงใหญ่มโหรี ฆ้องวงเล็กมโหรี
ข้ันรวบรวมข้อมูล โหม่ง ขลุ่ยหลีบ
๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยครู ซอด้วง ขลุ่ยเพียงออ ซออู้
ระนาดเอก จะเข้
ใชค้ �ำ ถามท้าทาย ดังนี้ ระนาดทุ้มมโหรี
จะเข้ มโหรี ซอสามสายหลีบ
• ถ้าท่ีบ้านนักเรียนทำ�บุญขึ้นบ้านใหม่ ซอสามสาย
นักเรียนจะนำ�วงดนตรีไทยวงใดมาบรรเลง เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงมโหรีเครื่องคู่
เพราะอะไร ๓.๓ วงมโหรีเครื่องใหญ่
๒. ครูเปิดวีซีดีหรือดีวีดี การบรรเลงวงดนตรีไทย ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ จะเข้ ๒ ตัว ซอส�มส�ย ซอส�มส�ยหลีบ
ซอด้วง ๒ คัน ซออู้ ๒ คัน ระน�ดเอกมโหรี ระน�ดทุ้มมโหรี ระน�ดเอกเหล็กมโหรี ระน�ดทุ้ม-
ประกอบการแสดง แล้วให้นักเรียนร่วมกัน เหล็กมโหรี ฆ้องวงใหญ่มโหรี ฆ้องวงเล็กมโหรี ฉิ่ง ฉ�บเล็ก โทนมโหรี รำ�มะน�มโหรี กรับพวง โหม่ง
ขลุ่ยเพียงออ ขลุ่ยหลีบ และขลุ่ยอู้
แสดงความคดิ เห็น โดยครใู ชค้ ำ�ถาม ดงั นี้
• การแสดงนน้ี กั เรยี นคดิ วา่ ใชว้ งดนตรอี ะไร ขลุ่ยเพียงออ ฉิ่ง โทนมโหรี รำามะนามโหรี
บรรเลงประกอบการแสดง (ตัวอย่างคำ�ตอบ ฉาบเล็ก กรับพวง
วงปพี่ าทยเ์ ครอ่ื งคู่ วงเครอื่ งสายปชี่ วาเครอื่ งเลก็ ) โหม่ง
• นักเรียนคิดว่าใช้เคร่ืองดนตรีใดบ้าง ฆ้องวงใหญ่มโหรี ฆ้องวงเล็กมโหรี
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ซออู้ ซอด้วง จะเข้ ระนาดเอก
ระนาดทุ้ม) ซอด้วง ขลุ่ยหลีบ ระนาดเอกมโหรี ขลุ่ยอู้ ซออู้
ระนาดเอกเหล็กมโหรี ระนาดทุ้มเหล็กมโหรี
• นักเรียนรู้สึกอย่างไรที่ได้ชมการแสดงน้ี จะเข้
จะเข้
(ตัวอยา่ งค�ำ ตอบ สนกุ สนาน ประทับใจ) ระนาดทุ้มมโหรี
24 ดนตรี ม.๔-๖
๓. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพวงดนตรีต่อไปนี้ ซอสามสาย ซอสามสายหลีบ
ตดิ บนกระดาน เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงมโหรีเครื่องใหญ่
วงมโหรี วงมโหรเี ครือ่ งเด่ยี ว
จากนนั้ ครอู ธบิ ายเกย่ี วกบั วงมโหรใี หน้ กั เรยี นฟงั เสริมความรู้ ครูควรสอน
จนทุกคนเข้าใจ แล้วให้นักเรียนร่วมกันแสดง กรับพวง เป็นเครอื่ งดนตรปี ระกอบจงั หวะ ทำ�ดว้ ยไม้ผสมโลหะ เป็นแผน่ บาง ๆ สลับกัน
ความคดิ เห็นเก่ียวกับวงมโหรี ร้อยเชือกติดกันเป็นพวง เดิมใช้เป็นอาณัติสัญญาณ เช่น ในการเสด็จออกท้องพระโรง
ของพระเจา้ แผน่ ดนิ เรยี กว่า “รวั กรบั ”
๔. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพวงดนตรีต่อไปนี้
ตดิ บนกระดาน รอบรู้อาเซียนและโลก
Tro (โทร) หรือซอกัมพูชา เป็นเคร่ืองดนตรีพ้ืนเมืองของกัมพูชา ตัวซอทำ�จาก
วงมโหรีเคร่อื งคู่ วงมโหรีเครอ่ื งใหญ่ กะลามะพร้าวชนิดพิเศษ ปลายข้างหน่ึงถูกปิดด้วยหนังสัตว์ สายท้ังสามทำ�มาจากไหม
มีลักษณะคล้ายกับซอสามสายของไทย
จากน้ันครูอธิบายเก่ียวกับวงมโหรีดังกล่าว
ให้นักเรียนฟัง แล้วให้นักเรียนร่วมกันแสดง
ความคิดเห็นเกี่ยวกับวงมโหรี จากนั้นครู
นำ�คำ�ตอบที่ได้มาเขียนสรุปเป็นแผนภาพ
ความคิดบนกระดาน
สุดยอดคู่มือครู 24
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในง�นมงคลเป็นสำ�คัญ ไม่นิยมใช้ในง�นศพ St St asean
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี ก�รประสมวงมโหรีถือเป็นลักษณะก�รประสมวง
ที่มีวิวัฒน�ก�รสูงสุดของวงดนตรีไทย เพร�ะรวมเอ�เครื่องดนตรีไทยไว้ทุกประเภท บทเพลงที่บรรเลง ep 2
เช่น โหมโรงมโหรี ต้นเพลงฉิ่ง
ก�รใช้เครื่องดนตรีในวงมโหรี เครื่องดนตรีในวงมโหรี มีเครื่องดนตรีประเภทดีด ประเภทสี ขัน้ คิดวิเคราะห์
ประเภทต ี และประเภทเป�่ ครบถ้วน และเครื่องดนตรที ุกชนดิ มอี ยูใ่ นวงปีพ่ �ทย ์ และวงเครื่องส�ย ซึ่งไดอ้ ธิบ�ย และสรปุ ความรู้
ลักษณะก�รทำ�หน้�ที่ของแต่ละเครื่องดนตรีไว้แล้ว ดังนั้นจะกล่�วถึงเฉพ�ะเครื่องดนตรีประเภทสี คือ
ซอส�มส�ย และซอส�มส�ยหลีบ ดังนี้ ๕. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายความ
- ซอสามสาย ทำ�หน้�ที่คลอเสียงร้อง และดำ�เนินทำ�นองสอดแทรกไปต�ม แตกต่างของวงมโหรีแต่ละประเภท
แนวเนื้อร้อง นอกจ�กนั้นยังใช้ดำ�เนินทำ�นองในบ�งโอก�ส จากนั้นครูนำ�คำ�ตอบที่ได้มาเขียนสรุป
- ซอสามสายหลีบ ทำ�หน้�ที่เช่นเดียวกับซอส�มส�ย เป็นซอส�มส�ยที่ปรับปรุง เปน็ แผนภาพความคิดบนกระดาน
ขึ้นใหม่ประม�ณปล�ยรัชสมัยของพระบ�ทสมเด็จพระนั่งเกล้�เจ้�อยู่หัว
รัชก�ลที่ ๓ มีขน�ดเล็กกว่� และเสียงแหลมเล็กกว่�ซอส�มส�ย ep 3 ขัน้ ปฏิบัติ
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏบิ ตั ิ
๖. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม ให้
คำ�ถ�มท้�ท�ย นักเรียนจะนำาวงมโหรีไปใช้บรรเลงในงานใดบ้าง แต่ละกลุ่มส่งตัวแทนกลุ่มออกมา
จับสลากเลือกประเภทของวงมโหรี
สรุป วงมโหรี เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงปี่พาทย์ และวงเครื่องสาย แล้วให้แต่ละกลุ่มทำ�รายงานเก่ียวกับ
วงดนตรีท่ีจับสลากได้ โดยครูเป็น
แต่จะเพิ่มซอสามสาย และซอสามสายหลีบเข้ามาบรรเลง ใช้บรรเลงในงานมงคลต่าง ๆ ผกู้ �ำ หนดหวั ขอ้ การรายงาน ดังนี้
มีการบรรเลงบทเพลงทั้งช้าและเร็ว ให้ความเพลิดเพลินแก่ผู้ฟัง ไม่นิยมใช้บรรเลงในงานศพ
• ชอ่ื วงดนตรี
ความรเู้ พ่ิมเติม • เครือ่ งดนตรที ใี่ ช้
• โอกาสที่ใช้บรรเลง
วงบัวลอย เป็นวงดนตรีไทยที่ใช้ประโคมในงานศพ ประกอบด้วย ปี่ชวา ๑ เลา กลองมลายู • บทเพลงท่ใี ช้บรรเลง
• จุดเด่นของวงดนตรี
๔ ใบ ฆ้องโหม่ง ๑ ใบ ต่อมาภายหลังลดกลองมลายูเหลือ ๒ ใบ ที่เรียกว่าวงบัวลอยนั้นเพราะ ๗. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้
เพลงที่บรรเลงเป็นหลัก คือ เพลงบัวลอย
(ที่มา : สารานุกรมศัพท์ดนตรีไทย ภาคคีตะ-ดุริยางค์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน)
ดังนี้
• วงมโหรีเป็นวงดนตรีท่ีประกอบ
วงดนตรีไทยและสากล 25 ด้วยเคร่ืองดนตรีของวงปี่พาทย์และ
วงเครื่องสายผสมกัน ใช้บรรเลงใน
งานมงคลตา่ ง ๆ มรี ูปแบบการบรรเลง
เสริมความรู้ ครูควรสอน และบทเพลงท่ีแตกต่างกัน ทำ�ให้ผู้ฟัง
วงบัวลอย บรรเลง ๓ โอกาส คือ การประโคมยามคำ่�หลังพระสวด เกิดอารมณ์และความรู้สึกแตกต่าง
พระอภิธรรมเสร็จ การประชุมเพลิง และเผาจริง เนื่องจากเป็นเพลงท่ีใช้ใน กันออกไป
งานอวมงคล จึงมักจะเรียนกันในเขตวัด และไม่นิยมเล่นพร่ำ�เพร่ือ ทำ�ให้
วงบวั ลอยเปน็ ทส่ี บื ทอดกันในวงแคบ
25 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St Step 4
ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ auspicious คำ�ศัพท์สำ�คัญ ง�นมงคล เป็นมงคล
ceremony (ออสพิช′ เชิส) ง�นพิธี
๘. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ combine (เซอ′ ริโมนี) ประสม รวมกัน
รายงานในหัวข้อกลุ่มของตนเอง connect (คัมไบนฺ′) เชื่อมกับ เชื่อมต่อ
หนา้ ช้ันเรยี น (คะเนคทฺ′)
cremation ง�นศพ
5ep ขั้นประเมนิ เพอื่ เพิม่ คุณคา่ perform (ครี′ เมทชัน) บรรเลง แสดง
บริการสังคม practice (เพอร์ฟอร์ม′) ปฏิบัติ พิธีก�ร
และจิตสาธารณะ (แพรค′ ทิส)
๙. ให้นักเรียนร่วมกันรวบรวมรูปเล่ม เว็บไซต์แนะนำา
ร า ย ง า น ไ ป ม อ บ ใ ห้ ฝ่ า ย ห้ อ ง ส มุ ด วงดนตรีไทย www.thaigoodview.com
ของโรงเรียน เพื่อเผยแพร่ความรู้
แก่นักเรียนในโรงเรียน และผู้ที่สนใจ กจิ กรรมการเรียนรู ๑ วงดนตรีไทย
ศกึ ษา
๑. ให้นักเรียนสังเกตภ�พ แล้วตอบคำ�ถ�ม
ตัวช้ีวัด ๑.๑
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑
ก
ข
26 ดนตรี ม.๔-๖
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
วงปพ่ี าทยช์ นดิ หนง่ึ ทน่ี ยิ มและสามารถน�ำ ไปใชบ้ รรเลงไดท้ ง้ั งานมงคลและงานอวมงคล คอื วงปพี่ าทยช์ นดิ ใด
๑ วงปีพ่ าทยม์ อญ ๒ วงปพ่ี าทย์นางหงส ์ ๓ วงป่ีพาทยช์ าตรี
๔ วงปพ่ี าทยเ์ สภา ๕ วงปี่พาทย์เครื่องหา้
(เฉลย ๑ เพราะเดิมวงป่ีพาทย์มอญเป็นเคร่ืองดนตรีของชาวรามัญอย่างหน่ึง ซ่ึงใช้บรรเลงในกรณีต่าง ๆ
ไม่ว่าจะเป็นงานมงคลและงานอวมงคล แต่คนไทยส่วนใหญ่นิยมใช้บรรเลงในงานศพ สืบเนื่องมาจาก
มีการนำ�วงปี่พาทย์มอญไปบรรเลงในงานพระบรมศพกรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ ด้วยเหตุน้ีเองจึงได้
เป็นความเช่อื และยดึ ถอื มาโดยตลอดว่าวงปพี่ าทย์มอญเล่นเฉพาะงานศพเทา่ นัน้ )
สุดยอดคู่มือครู 26
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
แนวค�ำตอบ
(๑.๑ เพราะเพลงทใ่ี ชบ้ รรเลงในวงปพ่ี าทย์
แตล่ ะประเภทไดก้ �ำ หนดใหบ้ รรเลงในงานที่
แตกต่างกัน เช่น เพลงลาวดำ�เนินทราย
ใช้บรรเลงประกอบละครหรือใช้บรรเลง
ท่ัวไป แต่เพลงนางหงส์ใช้บรรเลงเฉพาะ
ค งานอวมงคล (งานศพ) เท่าน้ัน)
✤ วงดนตรีในภ�พ ก ข และ ค มีคว�มเหมือนและแตกต่�งกันในด้�นใด อย่�งไร
✤ วงปี่พ�ทย์บ�งประเภทใช้บรรเลงในโอก�สที่แตกต่�งกันเพร�ะอะไร
✤ ให้นักเรียนศึกษ�ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับวงปี่พ�ทย์ประเภทอื่น ๆ โดยให้ร�ยละเอียด
ในด้�นเครื่องดนตรีและจำ�นวนเครื่องดนตรีแต่ละชนิด และโอก�สในก�รบรรเลง
✤ นักเรียนคิดว่�ก�รบรรเลงวงปี่พ�ทย์แต่ละประเภทส่วนใหญ่บรรเลงเพลงแบบใด และ
สื่ออ�รมณ์ที่เหมือนหรือแตกต่�งกันอย่�งไร
๑.๒
ก
ข
วงดนตรีไทยและสากล 27
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
เคร่อื งดนตรปี ระเภทซอสามสายมใี ช้เฉพาะในวงดนตรีไทยตามขอ้ ใด
๑ วงบรรเลงพณิ -วงขบั ไม ้ ๒ วงป่ีพาทย์เคร่อื งหา้ -วงบรรเลงพณิ
๓ วงเครื่องสาย-วงปีพ่ าทย์ ๔ วงมโหร-ี วงขับไม้
๕ วงปพ่ี าทย์นางหงส-์ วงมโหรี
(เฉลย ๔ เพราะแตเ่ ดมิ วงมโหรใี นสมยั อยธุ ยาดดั แปลงมาจากวงขบั ไม้จะมเี ครอ่ื งดนตรี
ที่เล่นไม่เหมือนวงชนิดอ่ืนก็คือ มีการบรรเลงซอสามสายคลอเสียงคนขับร้อง ปัจจุบัน
มี๓ขนาดคอื มโหรเี ครอ่ื งเดยี่ วมโหรเี ครอื่ งคู่และมโหรเี ครอื่ งใหญ่การแบง่ หนา้ ทบ่ี รรเลง
เหมือนป่ีพาทย์และเครื่องสายรวมกนั และมคี นขับรอ้ งตามต้องการ)
27 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
แนวคำ� ตอบ ค
๑.๒ ✤ วงดนตรีในภาพ ก ข และ ค มีความเหมือนและแตกต่างกันในด้านใด อย่างไร
( • การบรรเลงเพลงในวงป่ีพาทย์ ✤ การบรรเลงวงมโหรีในภาพ ก ข และ ค ส่วนใหญ่บรรเลงเพลงแบบใด และสื่ออารมณ์
ส่วนใหญ่จะบรรเลงเพลงในลักษณะของ ที่เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
การประชันกันทำ�ให้เสียงไพเราะและเกิด
ความสนุกสนาน ครึกครื้นเหมือนกัน ๑.๓
แตย่ งั มวี งปพี่ าทยบ์ างประเภททน่ี ยิ มบรรเลง
ในงานศพ บทเพลงทบ่ี รรเลงก็จะโศกเศร้า
โหยหวน ใหค้ วามรสู้ กึ ทีแ่ ตกตา่ ง
• การบรรเลงเพลงของวงมโหรีในภาพ ก ข
และ ค ส่วนใหญ่จะบรรเลงเพลงท่ีมี
ทั้งจังหวะช้าและจังหวะเร็วเพ่ือขับกล่อม
ผ้ฟู งั ทำ�ให้รสู้ กึ เพลิดเพลนิ เหมือนกนั )
๑.๓ ก
ก า ร บ ร ร เ ล ง เ พ ล ง ใ น ว ง เ ค ร่ื อ ง ส า ย
แต่ละประเภทส่วนใหญ่จะบรรเลงเพลง ข
ในลักษณะของการบรรเลงไปเร่ือย ๆ
เพ่ือขับกล่อมผู้ฟัง ทำ�ให้รู้สึกสบาย ✤ วงดนตรีในภาพ ก และ ข มีความเหมือนกันอย่างไร
ผอ่ นคลายเหมอื นกนั ) ✤ ให้นักเรียนศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับวงเครื่องสายประเภทอื่น ๆ โดยให้รายละเอียด
ในด้านเครื่องดนตรีและจำานวนเครื่องดนตรีแต่ละชนิด และโอกาสในการบรรเลง
✤ นักเรียนคิดว่าวงเครื่องสายแต่ละประเภทส่วนใหญ่บรรเลงเพลงแบบใด และสื่ออารมณ์
ที่เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
28 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 28 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
เครือ่ งดนตรไี ทยประเภทซออู้จะใช้เฉพาะในวงปพี่ าทยช์ นดิ ใด
๑ วงป่ีพาทยน์ างหงส ์ ๒ วงปพ่ี าทย์เครอื่ งห้า
๓ วงป่พี าทยด์ ึกด�ำ บรรพ ์ ๔ วงปี่พาทย์มอญ
๕ วงป่พี าทย์ชาตรี
(เฉลย ๓ เพราะการประสมของวงดนตรไี ทยทถ่ี ือเปน็ มาตรฐานในปัจจุบนั มี ๓ แบบ คอื
วงปี่พาทย์ วงเครื่องสาย และวงมโหรี ส่วนวงป่ีพาทย์เป็นวงดนตรีไทยท่ีประกอบด้วยป่ี
และเครอ่ื งตปี ระเภทตา่ งๆหลายชนดิ เปน็ ทน่ี า่ สงั เกตวา่ จะมเี ครอ่ื งสีคอื ซอออู้ ยชู่ นดิ เดยี ว
ทีป่ รากฏในเคร่อื งดนตรขี องวงปพ่ี าทยด์ กึ ดำ�บรรพ)์
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวช้ีวัด
๒. ให้นักเรียนจำ�แนกคว�มเหมือนและคว�มแตกต่�งของวงดนตรีไทยแต่ละประเภทว่�แต่ละวง ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒
มีลักษณะอย่�งไร มีสิ่งใดที่เหมือนหรือแตกต่�งกัน โดยเขียนสรุปเป็นแผนภ�พ ดังตัวอย่�ง
แนวคำ� ตอบ
ต่อไปนี้ วงปี่พาทย์
๑. ให้ความรสู้ กึ แตกตา่ งกัน เพราะการฟัง
ลักษณะของวง วงเครื่องสาย เคร่ืองดนตรีช้ินเดียวจะไม่ให้อารมณ์
ลักษณะของวง ที่หลากหลาย แต่การฟังเคร่ืองดนตรี
เหมือนกัน
วงปี่พ�ทย์และ
วงเครื่องส�ย คือ
เหมือนกัน ๓ วง ท่ีบรรเลงเป็นวงดนตรีจะให้อารมณ์
เหมือนกัน คือ เหมือนกัน ทห่ี ลากหลายจากเสยี งของเครอ่ื งดนตรี
วงเครื่องส�ย ตา่ ง ๆ
วงปี่พ�ทย์และ และวงมโหรี คือ
วงมโหรี คือ
วงมโหรี ๒. วงดนตรีประเภทเครื่องสาย รู้สึก
นุม่ นวลและออ่ นหวาน
ลักษณะของวง
๓. วงปพ่ี าทยใ์ ชบ้ รรเลงประกอบการแสดง
ส่วนวงเครื่องสายจะเป็นบทเพลง
ทบี่ รรเลงทว่ั ไป
๔. วงปพี่ าทยจ์ ะใชเ้ ครอื่ งตแี ละเปา่ เปน็ หลกั
คำถามพัฒนากระบวนการคดิ ส่วนวงเครื่องสายจะใช้เคร่ืองสาย
เปน็ หลัก
๑. ก�รฟังเครื่องดนตรีที่บรรเลงเพียงชิ้นเดียวกับก�รฟังเครื่องดนตรีหล�ย ๆ ชนิดที่บรรเลงเป็น ๕. วงเครื่องสาย วงมโหรี
วงดนตรีให้คว�มรู้สึกต่�งกันอย่�งไร
๒. นักเรียนเคยชมหรือฟังก�รบรรเลงวงดนตรีประเภทใด แล้วนักเรียนรู้สึกอย่�งไร
๓. บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงปี่พ�ทย์แตกต่�งจ�กวงเครื่องส�ยอย่�งไร
๔. วงปี่พ�ทย์มีลักษณะเครื่องดนตรีต่�งจ�กวงเครื่องส�ยอย่�งไร
๕. ในง�นพิธีมงคลส�ม�รถเลือกใช้วงดนตรีใดไปบรรเลงได้บ้�ง
วงดนตรีไทยและสากล 29
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
เครือ่ งดนตรไี ทยหลักทเ่ี พิม่ จากปพ่ี าทย์เครอ่ื งห้าเป็นปพ่ี าทยเ์ ครอื่ งคคู่ ือขอ้ ใด
๑ ระนาดเอกเหล็ก-ระนาดทุ้มเหล็ก ๒ ระนาดทมุ้ เหล็ก-ระนาดทมุ้
๓ ระนาดทมุ้ -ฆ้องวงเลก็ ๔ ระนาดเอกเหลก็ -ฆอ้ งวงเลก็
๕ ระนาดทุ้มเหล็ก-ฆอ้ งวงเล็ก
(เฉลย ๓ เพราะเครื่องดนตรีในวงป่ีพาทย์เครื่องห้าประกอบด้วย ปี่ใน ระนาดเอก
ฆอ้ งวงใหญ่ ตะโพน กลองทดั และฉง่ิ เม่ือพัฒนาไปเปน็ ปี่พาทยเ์ ครอ่ื งคู่จึงเพ่ิมระนาดทุ้ม
ฆ้องวงเลก็ ป่นี อก และฉาบเลก็ กลายไปเป็นเครื่องค)ู่
29 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ตัวช้วี ัด วงดนตรีสากล
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ วงดนตรีส�กล เป็นวงดนตรีของช�ติตะวันตก ประกอบด้วยเครื่องดนตรีส�กลประเภทต่�ง ๆ
นำ�ม�ผสมเป็นวงดนตรีส�กลโดยก�รนำ�เครื่องดนตรีประเภทต่�ง ๆ ม�บรรเลงร่วมกัน ซึ่งส�ม�รถ
ภาระงาน/ชิน้ งาน จัดรูปแบบของวงดนตรีส�กลได้ ดังนี้
วาดภาพเครอื่ งดนตรีสากล ๑. วงออร์เคสตรา (Orchestra)
และเขยี นบรรยายประกอบภาพ
วงออร์เคสตร�หรือวงดุริย�งค์ส�กล ประกอบด้วยเครื่องดนตรี ๔ กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มเครื่องส�ยเป็น
ep 1 เครื่องดนตรีหลักของวง กลุ่มเครื่องเป่�ลมไม้ กลุ่มเครื่องเป่�ลมทองเหลือง และกลุ่มเครื่องตี ซึ่งมีดังนี้
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี มีดังนี้
ข้ันรวบรวมขอ้ มูล - กลุ่มเครื่องสาย (Strings) ได้แก่ ไวโอลิน (Violin) วิโอล� (Viola) เชลโล (Cello)
ดับเบิลเบส (Double bass) และฮ�ร์ป (Harp)
๑. ให้นกั เรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น - กลุ่มเครื่องเป่าลมไม้ (Woodwinds) ได้แก่ ปิกโกโล (Piccolo) ฟลูต (Flute)
โดยครใู ช้คำ�ถามทา้ ทาย ดงั นี้ โอโบ (Oboe) อิงลิชฮอร์น (Cor Anglais) คล�ริเน็ต (Clarinet) บ�สซูน (Bassoon) เบสคล�ริเน็ต (Bass
clarinet) และคอนทร�บ�สซูน (Contrabassoon)
• ถ้าวงออร์เคสตราไม่มีผู้อำ�นวย- - กลุ่มเครื่องเป่าลมทองเหลือง (Brass) ได้แก่ ทรัมเป็ต (Trumpet) ทรอมโบน
เพลงจะเกดิ อะไรข้ึน (Trombone) ทูบ� (Tuba) และเฟรนช์ฮอร์น (French horn)
- กลุ่มเครื่องตีหรือเครื่องประกอบจังหวะ (Percussion) ได้แก่ กลองใหญ่ (Bass
๒. ครแู ละนกั เรยี นรว่ มกนั สนทนาเกยี่ วกบั drum) ฉ�บ (Cymbals) ไทรแองเกิล (Triangle) กรับสเปนหรือแคสท�เน็ตส์ (Castanets)
ประสบการณ์การชมดนตรีสากล รำ�มะน�หรือแทมบูรีน (Tambourine) เบล (Bells) ก๊อง (Gong) กลองทิมพะนี (Timpani drum) และ
แ ล้ ว ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น แ ส ด ง ไซโลโฟน (Xylophone)
ความคดิ เหน็ โดยครูใช้ค�ำ ถาม ดงั นี้
บัณฑิต อึ้งรังษี เป็นผู้ชนะเลิศ วงออร์เคสตรา
• นกั เรยี นรจู้ กั หรอื เคยชมการแสดง การแข่งขันมาร์เซลวิล่า ซึ่งเป็นการแข่งขัน
ดนตรีสากลหรือไม่ วงอะไร
อำานวยเพลงรายการใหญ่ระดับโลก
(ตัวอย่างค�ำ ตอบ เคย โดยชมการแสดง
วงโยธวาทิต) 30 ดนตรี ม.๔-๖
๓. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพติดบน เสริมความรู้ ครูควรสอน
กระดาน ดงั นี้
วงออรเ์ คสตรา เชลโล เป็นชื่อย่อของ Violoncello ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีในตระกูลเคร่ืองสาย
ท่ีมีความโค้งมนเช่นเดียวกับไวโอลินและวิโอลา ในช่วงเวลาที่ผ่านมา เชลโล
แลว้ อธบิ ายลกั ษณะของวงออรเ์ คสตรา มีพัฒนาการของรูปทรงที่หลากหลายกว่าจะเป็นดังเช่นท่ีเห็นในปัจจุบัน และ
ให้นักเรียนฟัง และให้นักเรียน ตอ้ งใชเ้ วลานานกวา่ จะเปน็ ทยี่ อมรบั ในฐานะเครอื่ งดนตรสี �ำ หรบั การแสดงเดยี่ ว
ร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับ อิงลิชฮอร์น หรือคอร์แองเกล (Cor Anglais) ชื่อ Anglais ในภาษาฝรั่งเศส
วงออร์เคสตรา จากนั้นครูนำ�คำ�ตอบ ตรงกับภาษาอังกฤษว่า English ส่วนคำ�ว่า Cor ในภาษาฝร่ังเศสตรงกับ
ทไี่ ดม้ าเขยี นสรปุ เปน็ แผนภาพความคดิ ภาษาอังกฤษวา่ Horn
บนกระดาน
สุดยอดคู่มือครู 30
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
aseanSt
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง วงดนตรีออร์เคสตร�ใช้บรรเลงเพลงประเภทซิมโฟนี (Symphony) ep 2
ซึ่งเป็นบทเพลงที่มีก�รพัฒน�จนสมบูรณ์ที่สุด รวมถึงก�รบรรเลง ก�รร้องที่มีคว�มย�วม�กกว่�
๑ ท่อนเพลงจนม�กที่สุดคือ ๔ ท่อนเพลง หรือที่เรียกว่�มี ๔ กระบวนเพลง ดังนี้ ข้นั คดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
ท่อนที่ ๑ เล่นในจังหวะเร็วและแข็งขัน เรียกว่� อัลเลโกร (Allegro)
๔. ใหน้ กั เรียนแบ่งกลมุ่ กลุม่ ละ ๕-๖ คน
ท่อนที่ ๒ เล่นในจังหวะเรียบและเรื่อย ๆ เรียกว่� อันดันเต (Andante) จ า ก น้ั น ค รู เ ปิ ด วี ซี ดี ห รื อ ดี วี ดี
ก า ร แ ส ด ง ข อ ง ว ง อ อ ร์ เ ค ส ต ร า ใ ห้
ท่อนที่ ๓ เล่นในจังหวะสั้น ๆ และเร็วป�นกล�ง เรียกว่� สแกร์ตโซ (Scherzo) นักเรียนแต่ละกลุ่มชม จากนั้นให้
นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันจำ�แนก
ท่อนที่ ๔ เล่นในจังหวะเร็ว ๆ ดังและรุนแรง เรียกว่� ฟีน�เล (Finale) เคร่ืองดนตรีและวิเคราะห์ลักษณะ
ของวงออร์เคสตราลงในแบบบันทึก
◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี
วงออร์เคสตร�หรือวงดุริย�งค์ส�กลมักใช้ประกอบก�รแสดงอุปร�กรหรือละครโอเปร�
(Opera) ซึ่งจะใช้ผู้แสดงในวงดนตรีไม่เกิน ๖๐ คน ก�รแสดงเพื่อฟังเพลงโดยเฉพ�ะ แต่ผู้แสดงประกอบ
ในวงดุริย�งค์หรือวงออร์เคสตร�จะม�กกว่� ๖๐ คนขึ้นไป บทเพลงที่บรรเลงของวงออร์เคสตร�ในดนตร ี
ยุคคล�สสิก เช่น ซิมโฟนีหม�ยเลข ๙๔ ใน G เมเจอร์ของไฮเดิน หรือบทเพลงอุปร�กร เรื่อง ค�ร์เมน
ของ ยอร์ บิเซต์
ความรู้เพิ่มเติม
วายเอสโอ หรือ ยูทูบ ซิมโฟนี ออร์เคสตรา เป็นวงซิมโฟนีออนไลน์วงแรกของโลก เป็น
วงดนตรีที่ถือกำาเนิดทางออนไลน์ ประกอบด้วยนักดนตรี ๙๖ คน จาก ๓๓ ประเทศ เพลงที่
บรรเลงมีบทเพลงซิมโฟนีของนักประพันธ์ชื่อดัง ซึ่งมีบทเพลงที่พิเศษคือ เพลงอินเทอร์เน็ต
ซิมโฟนีหมายเลข ๑ อีรอยกา ของ ตันตุน นักประพันธ์ชาวจีน แต่งขึ้นเพื่อการแสดงนี้
โดยเฉพาะ
(ที่มา : คมชัดลึก)
ก�รใช้เครื่องดนตรีในวงออร์เคสตร� เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงเพลงซิมโฟน ี คำ�ว่�ซิมโฟนี
คือ เสียงที่นำ�ม�ผสมหรือรวมกัน ซึ่งเป็นก�รรวมผู้เล่นเครื่องดนตรีต�่ ง ๆ เข้�ไว้เป็นวงอย่�งน้อย ๖๐ คน
ขึ้นไป จำ�นวนเครื่องดนตรีและผู้บรรเลงในวงออร์เคสตร�หรือวงดุริย�งค์ มีดังนี้
วงดนตรไี ทยและสากล 31
เสริมความรู้ ครูควรสอน
โอเปรา หรืออาจเรียกว่า อุปรากร เป็นศิลปะการแสดงบนเวที เป็นละครที่
ด�ำ เนนิ โดยใชด้ นตรเี ปน็ หลกั หรอื ทงั้ หมด ถอื เปน็ สว่ นหนงึ่ ของดนตรคี ลาสสกิ
ให้ความส�ำ คัญกับบทเพลงและดนตรปี ระกอบการร้อง
31 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ข้นั คดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้ ● เคร่ืองดนตรีประเภทเครื่องส�ย ได้แก่
๕. ให้นักเรียนแบง่ กลุ่ม ๓ กลุม่ เลน่ เกม ๑. ไวโอลิน แยกเป็น ไวโอลินมือ ๑ มีผู้เล่น ๑๔-๒๐ คน
“บอกหน้าที่ให้ฉันหน่อย” โดยครู ไวโอลินมือ ๒ มีผู้เล่น ๑๒-๑๘ คน
นำ�บัตรภาพเครื่องดนตรีท่ีใช้ในวง ๒. วิโอล� มีผู้เล่น ๘-๑๒ คน
อ อ ร์ เ ค ส ต ร า ม า ว า ง ค วำ่ � บ น โ ต๊ ะ ๓. เชลโล มีผู้เล่น ๘-๑๐ คน
ให้คละกัน จากนั้นครูอธิบายวิธีการ ๔. ดับเบิลเบส มีผู้เล่น ๘-๑๐ คน
เลน่ เกม ดงั นี้ ให้แตล่ ะกลุ่มสง่ ตวั แทน
กลุ่มละ ๑ คน วิ่งมาหยิบบัตรภาพ ● เคร่ืองดนตรีประเภทเครื่องเป่�ลมไม้ ได้แก่
กลุ่มใดว่ิงมาหยิบบัตรภาพได้ก่อน
มสี ทิ ธติ อบวา่ บตั รภาพเครอ่ื งดนตรนี นั้ ๑. ฟลูต มีผู้เล่น ๒ คน ให้เสียงที่สดใส
ทำ � ห น้ า ที่ ใ ด ใ น ว ง อ อ ร์ เ ค ส ต ร า ร่�เริง อ่อนหว�น ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นอง
ถ้าตอบถูกได้ ๒ คะแนน ถ้าตอบผิด
ให้กลุ่มที่มาลำ�ดับถัดไปมีสิทธิตอบ ๒. ปิกโกโล มีผู้เล่น ๑ คน มีเสียงสูงกว่�ฟลูต
ก ลุ่ ม ใ ด ไ ด้ ค ะ แ น น ม า ก ท่ี สุ ด เ ป็ น
กลมุ่ ชนะ และใช้เล่นในแนวทำ�นองเสียงสูง
๖. ครูนำ�คำ�ตอบท่ีได้จากการเล่นเกมมา ๓. โอโบ มีผู้เล่น ๒ คน ให้เสียงอ่อนนุ่ม
สรปุ เปน็ แผนภาพความคดิ บนกระดาน อ่อนหว�น และส�ม�รถให้เสียงสูงได้
๔. อิงลิชฮอร์น มีผู้เล่น ๑ คน ให้เสียงลักษณะ
เดียวกับโอโบ แต่มีลักษณะเสียงต่ำ�กว่�
เป็นเสียงโศกเศร้�ได้ดี
๕. คล�ริเน็ต มีผู้เล่น ๒ คน ให้เสียงนุ่มลึก และ
สลับเล่นแนวทำ�นองหลักกับทำ�นองรอง
๖. เบสคล�ริเน็ต มีผู้เล่น ๑ คน ให้เสียงต่ำ�กว่�เสียง
ของคล�ริเน็ต
๗. บ�สซูน มีผู้เล่น ๒ คน ให้เสียงต่ำ�ที่สุดใน
บรรด�เครื่องเป่�ลมไม้ สร้�งคว�มน่�กลัว
แต่ก็ให้เสียงสดใสได้
๘. คอนทร�บ�สซูน มีผู้เล่น ๑ คน ให้เสียงต่ำ�กว่�บ�สซูน
ใช้กับกลุ่มเครื่องเป่�ลมไม้
32 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 32
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
คู่มือครู ดุริยางคศิลป์ ม. 4-6
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search