A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
● เคร่ืองดนตรีประเภทเครื่องเป่�ลมทองเหลือง ได้แก่ St St St asean
๑. เฟรนช์ฮอร์น มีผู้เล่น ๒-๔ คน ทำ�หน้�ที่ให้เสียงโปร่งเบ� ep 3 ขน้ั ปฏบิ ตั ิ
นุ่มนวล อ่อนหว�น บ�งครั้งให้เสียงที่รู้สึก และสรปุ ความรู้
สง่� เหม�ะแก่ก�รบรรเลงกับเครื่องส�ย หลังการปฏบิ ตั ิ
๒. ทรัมเป็ต มีผู้เล่น ๒-๔ คน ให้เสียงดังกังว�น เข้มแข็ง ๗. ให้นักเรียนจับคู่กับเพื่อน แล้วเลือก
และเล่นแนวทำ�นองสูงสุดของประเภท เครื่องดนตรีในวงออร์เคสตรามา
เครื่องทองเหลือง ๓ ช้ิน แล้วเขียนอธิบายเก่ียวกับ
เคร่ืองดนตรีในแต่ละชิ้นที่เลือก
๓. ทรอมโบน มีผู้เล่น ๒-๓ คน ให้เสียงคล้�ยฮอร์นแต่มี พ ร้ อ ม ว า ด ภ า พ ป ร ะ ก อ บ ล ง ใ น
ช่วงเสียงที่ต่ำ�กว่�และเสียงไม่ค่อยสดใส กระดาษ A4
๔. ทูบ� มีผู้เล่น ๑ คน ทำ�หน้�ที่บรรเลงเสียงต่ำ� ๘. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป
ให้กับกลุ่มเครื่องเป่�ลมทองเหลืองและเป็น ความรู้ ดงั นี้
เครื่องที่มีขน�ดใหญ่ที่สุดในบรรด�เครื่องเป่�ลม
ทองเหลือง • วงออรเ์ คสตราหรอื วงดรุ ยิ างค์-
สากลเป็นวงดนตรีที่ใช้ผู้บรรเลง
● เคร่ืองดนตรีประเภทเครื่องตี ได้แก่ มากกวา่ ๖๐ คนขน้ึ ไป ประกอบด้วย
๑. กลองทิมพะนี เป็นกลองที่ส�ม�รถปรับระดับเสียงได้
โดยใช้เท้�เหยียบเพื่อเปลี่ยนระดับเสียง
ให้เสียงครึกครื้น เร้�ใจ
๒. ไซโลโฟน มีลักษณะคล้�ยระน�ดไทย แต่มีร�ว ๒ ชั้น เคร่อื งดนตรี ๔ กลุ่ม ได้แก่ เครื่องสาย
เหมือนคีย์บอร์ด ใช้เพิ่มสีสันในวงดนตรี เคร่ืองเป่าลมไม้ เครื่องเป่าลม-
ให้เสียงสดใส มีเสียงแกร่งสั้น ห้วน ชัดเจน
๓. ไทรแองเกิล มีหน้�ที่บรรเลงเสียงประกอบเพื่อเพิ่มคว�ม ทองเหลือง และเคร่ืองตี ใช้บรรเลง
ไพเร�ะให้กับบทเพลง เพลงประเภทซมิ โฟนี
๔. ก๊อง มี ลั ก ษ ณ ะ ค ล้ � ย ฆ้ อ ง ข อ ง ไ ท ย ทำ � ด้ ว ย ep 4
ทองสัมฤทธิ์ มีขน�ดใหญ่ม�ก บรรเลงเพื่อให้
เกิดเสียงก้องกระหึ่มในวงดนตรี ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ
๕. เบล ใช้เขย่�คล้�ยกระพรวนประกอบจังหวะ ๙. ให้นักเรียนแต่ละคู่ออกมานำ�เสนอ
ภาพวาดเครอ่ื งดนตรใี นวงออรเ์ คสตรา
๖. ฉ�บ ให้เสียงสดใส กังว�น ใช้กำ�กับจังหวะใน ทเี่ ลอื กหนา้ ชั้นเรยี น
วงดนตรี
5ep ขน้ั ประเมนิ เพื่อเพมิ่ คณุ ค่า
๗. แทมบูรีน ใช้ตี เค�ะ หรือเขย่�เพื่อทำ�เสียงประกอบ บรกิ ารสงั คม
เพลงให้มีชีวิตชีว� และจติ สาธารณะ
๘. กรับสเปน ใช้ประกอบจังหวะในก�รบรรเลงที่มีสำ�เนียง ๑ ๐. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั น�ำ ความรเู้ กยี่ วกบั
สเปน เ ค ร่ื อ ง ด น ต รี ใ น ว ง อ อ ร์ เ ค ส ต ร า
ไปจดั ปา้ ยนเิ ทศ เพื่อเผยแพร่ความรู้
วงดนตรีไทยและสากล 33 แกผ่ ู้อน่ื
เสริมความรู้ ครูควรสอน
ไทรแองเกิล หรือก๋ิงสามเหลี่ยม (ในภาษาไทย) ทำ�จากแท่งโลหะดัดให้เป็น
รูปสามเหลี่ยม มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑ เซนติเมตร มีระดับเสียง
ที่ไมแ่ นน่ อน
33 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตวั ชว้ี ดั ๒. วงโยธวาทิต (Military band)
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑ เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่�ลมไม้ เครื่องเป่�ลมทองเหลือง
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ และเครื่องตี เป็นวงดนตรีที่เกิดขึ้นตั้งแต่สมัยโรมัน
ภาระงาน/ช้นิ งาน ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี มีดังนี้
St- วาดแผนผังวงดนตรีสากล - กลุ่มเครื่องเป่าลมไม้ (Woodwinds) ได้แก่ ฟลูต ปิกโกโล แซ็กโซโฟน และคล�ริเน็ต
- จดั ท�ำ แผ่นพบั วงดนตรีสากล - กลมุ่ เคร่อื งเปา่ ลมทองเหลือง (Brass) ได้แก ่ ทรัมเป็ต คอร์เน็ต เฟรนช์ฮอร์น
ทรอมโบน ยูโฟเนียม และทูบ�
ep 1 - กลมุ่ เคร่ืองตี (Percussion) ได้แก่ กลองสแนร์ กลองใหญ่ และฉ�บ
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง วงโยธว�ทิตเป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงในหล�ยโอก�ส เช่น
ข้นั รวบรวมขอ้ มูล
๑. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั แสดงความคิดเห็น - บรรเลงเพื่อถว�ยพระเกียรติยศแด่พระมห�กษัตริย์และพระบรมวงศ�นุวงศ์
โดยครูใชค้ �ำ ถามทา้ ทาย ดงั น้ี - บรรเลงเพื่อประกอบก�รสวนสน�มของทห�ร และก�รเดินแถว
- บรรเลงเพื่อนำ�ขบวนพ�เหรด
• ถ้าบ้านของนักเรียนจัดงานเต้นรำ� - จัดบรรเลงเพื่อก�รประกวดแข่งขันในระดับประเทศ และต่�งประเทศ
นักเรียนจะนำ�วงดนตรีสากลวงใด
มาบรรเลง เพราะอะไร ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี บทเพลงที่ใช้บรรเลงจะเป็นเพลงจังหวะม�ร์ชต่�ง ๆ
ที่ให้คว�มรู้สึกคึกคัก ตื่นเต้น เร้�ใจ เช่น ม�ร์ชร�ชวัลลภ ม�ร์ชบริพัตร
๒. ค รู นำ � บั ต ร คำ � แ ล ะ บั ต ร ภ า พ ติ ด
บนกระดาน ดังน้ี ก�รใช้เครื่องดนตรีในวงโยธว�ทิต เครื่องดนตรีส่วนใหญ่เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้ใน
วงโยธวาทิต วงออร์เคสตร� จึงมีลักษณะก�รใช้และก�รบรรเลงเช่นเดียวกัน จะแตกต่�งกันในประเภทเครื่องตี ซึ่ง
มีดังนี้
จากนนั้ ครอู ธบิ ายเกยี่ วกบั วงโยธวาทติ กลองเล็ก หรือกลองสแนร์ ใช้กำ�กับจังหวะตีเป็นเสียงรัว
ให้นักเรียนฟังจนทุกคนเข้าใจ แล้วให้ กลองใหญ่ เป็นเครื่องดนตรีที่ให้คว�มคึกคัก ตื่นเต้น
นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น ฉ�บ ใช้ตีกำ�กับจังหวะ
โดยครใู ชค้ ำ�ถาม ดงั นี้
คำ�ถ�มท้�ท�ย ในงานกีฬาสีของโรงเรียนนักเรียนบรรเลงเพลงมาร์ชเพลงใด
• วงโยธวาทติ ใชเ้ ครอื่ งดนตรปี ระเภท ฟังแล้วรู้สึกอย่างไร
ใดบา้ ง(เครอ่ื งเปา่ ลมไม้เครอ่ื งเปา่ ลม-
ทองเหลือง และเครื่องตีประกอบจังหวะ วงโยธวาทิต
หรอื เครื่องกระทบ)
34 ดนตรี ม.๔-๖
• วงโยธวาทิตใช้บรรเลงในโอกาส
ใดบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ บรรเลง เสริมความรู้ ครูควรสอน
ประกอบการสวนสนามของทหาร
การเดินขบวนพาเหรด การประกวด Side drum ใช้เรียกกลองสแนร์ที่ผู้ตีต้องใช้สายสะพายคล้องกลอง
แข่งขนั ) ไวข้ ้างลำ�ตัว ตัวกลองอยูใ่ นลกั ษณะเฉียงกบั ล�ำ ตวั ผู้ตี
วงโยธวาทิต ในประเทศไทยเกิดข้ึนในสมัยรัชกาลที่ ๔ ซ่ึงได้นำ�แตรฝรั่ง
• วงโยธวาทิตบรรเลงบทเพลงใด เขา้ มา และพัฒนาเปน็ แตรวงของทหาร โดยนายมนตรี ตราโมท ได้ขนานนาม
(บรรเลงเพลงจงั หวะมาร์ช) แตรวงน้วี า่ วงโยธวาทติ
สุดยอดคู่มือครู 34
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
๓. แตรวง (Brass band) ข้ันรวบรวมข้อมลู
เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรี ๒ กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มเครื่องเป่าลมทองเหลือง และ ๓. ค รู เ ปิ ด ซี ดี เ พ ล ง ท่ี บ ร ร เ ล ง โ ด ย
กลุ่มเครื่องตี วงดนตรีสากล ๑ บทเพลงใหน้ ักเรียน
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี มีดังนี้ ฟัง และให้นักเรียนร่วมกันแสดง
- กลุ่มเครื่องเป่าลมทองเหลือง (Brass) ได้แก่ ทรัมเป็ตหรือคอร์เน็ต มีผู้เล่น ๙ คน ความคิดเหน็ โดยครูใช้คำ�ถาม ดังน้ี
เฟรนช์ฮอร์น มีผู้เล่น ๔ คน บาริโทน มีผู้เล่น ๒ คน ทรอมโบน มีผู้เล่น ๓ คน ยูโฟเนียม มีผู้เล่น
๒ คน และทูบา มีผู้เล่น ๒ คน • นักเรียนคิดว่าบทเพลงนี้บรรเลง
- กลุ่มเครื่องตี (Percussion) ได้แก่ ไทรแองเกิล กลองใหญ่ ฉาบ ทิมพะนี โดยวงดนตรีอะไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
กลองสแนร์ ไซโลโฟน และมาริมบา แตรวง)
◆ โอกาสที่ใช้บรรเลง เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงกลางแจ้ง เช่น สวนสาธารณะ สนาม-
แข่งขันกีฬา หรือในขบวนแห่ต่าง ๆ • นักเรียนคิดว่าบทเพลงน้ีบรรเลง
◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรี บรรเลงได้ทุกบทเพลงทั้งเพลงไทย เพลงสากล ด้วยเครื่องดนตรีอะไรบ้าง (ตัวอย่าง
เพลงลูกทุ่ง ให้ความรู้สึกสนุกสนานครื้นเครง ค�ำ ตอบทรมั เปต็ กลองเบสทรอมโบน)
๔. วงแจ๊ส (Jazz band) • นักเรียนรู้สึกอย่างไรท่ีได้ฟัง
บทเพลง (ตัวอย่างคำ�ตอบ ชื่นชอบ
เปน็ ลกั ษณะดนตรชี นดิ หนึง่ ทีพ่ ฒั นามาจากกลุม่ คนดาำ ในอเมรกิ าโดยมลี กั ษณะพเิ ศษ คอื โนต้ บลสู ์ สนกุ สนาน)
จังหวะสวิง การโต้ตอบทางดนตรี และการเล่นสด ซึ่งเครื่องดนตรีชนิดอื่นที่ใช้ในวงดนตรี มีดังนี้
๔. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพติดบน
◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ คลาริเน็ต ทรัมเป็ต ทรอมโบน ดับเบิลเบส เปียโน กระดาน ดังนี้
กีตาร์ กลอง และแซ็กโซโฟน ประกอบด้วย โซปราโนแซ็กโซโฟน อัลโตแซ็กโซโฟน เทเนอร์แซ็กโซโฟน
และบาริโทนแซ็กโซโฟน แตรวง วงแจ๊ส
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ขณะทรงแซ็กโซโฟนในวงดนตรีแจ๊ส จากนั้นครูอธิบายเกี่ยวกับแตรวงและ
วงแจ๊สให้นักเรียนฟัง แล้วให้นักเรียน
ร่วมกันสรุปความรู้เป็นแผนภาพ
ความคดิ บนกระดาน
◆ โอกาสที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในโอกาสต่าง ๆ ในการร้อง หรือประกอบการเต้นรำา
เพื่อสร้างความสนุกสนาน วงดนตรีไทยและสากล 35
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ถา้ ตอ้ งการบรรเลงเพลงลมหนาวจะเลือกวงดนตรปี ระเภทใดบรรเลง
จงึ จะเหมาะสมมากท่สี ดุ
๑ วงสตริงคอมโบ ๒ วงแจส๊ ๓ วงคอมโบ
๔ วงโยธวาทิต ๕ วงออร์เคสตรา
(เฉลย ๒ เพราะวงแจ๊สเหมาะสำ�หรับใช้บรรเลงเพลงที่มีความไพเราะ
ให้ความรูส้ ึกสนกุ สนานหรอื โศกเศร้า เช่น เพลงลมหนาว เพลงยามเย็น)
35 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St Step 1
ขน้ั รวบรวมข้อมลู ◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรี เป็นบทเพลงที่มีคว�มไพเร�ะ ให้คว�มรู้สึกสนุกสน�น
หรือโศกเศร้�ได้ เช่น เพลง Tiger Rag ของเบนนี กู๊ดแมน
๕. ครูนำ�บัตรคำ�และบัตรภาพติดบน ๕. วงคอมโบ (Combo band)
กระดาน ดงั นี้
วงคอมโบ วงสตรงิ คอมโบ เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงร่วมกับก�รขับร้องไม่จำ�กัดชนิดและจำ�นวนของเครื่องดนตรี แต่ที่นิยม
ใช้ มีดังนี้
จากนั้นครูอธิบายเกี่ยวกับวงคอมโบ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ได้แก่ ทรัมเป็ต เทเนอร์แซ็กโซโฟน อัลโตแซ็กโซโฟน
และวงสตริงคอมโบให้นักเรียนฟัง ทรอมโบน เปียโน กีต�ร์ เบส และกลองชุด
แล้วให้นักเรียนร่วมกันสรุปความรู้ ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในง�นทุกประเภท เพื่อคว�มสนุกสน�น เฉลิมฉลอง
เป็นแผนภาพความคิดบนกระดาน ประกอบก�รลีล�ศหรือเต้นรำ� บรรเลงในห้องอ�ห�รหรือสถ�นเริงรมย์ต่�ง ๆ
◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรี เพลงทุกประเภท ได้แก่ เพลงลูกทุ่ง เพลงลูกกรุง
เพลงส�กล และเพลงภ�ษ�ต่�ง ๆ
๖. วงสตริงคอมโบ (String combo band)
ep 2 ข้ันคิดวเิ คราะห์ เป็นวงดนตรีขน�ดเล็กใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง บรรเลงร่วมกับกลองชุดและเครื่องดนตรี
บ�งชนิดเพื่อเพิ่มสีสัน สร้�งคว�มสนุกสน�น และเพิ่มคว�มไพเร�ะม�กขึ้น เช่น เปียโน อิเล็กโทน
และสรปุ ความรู้ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี เช่น กีต�ร์เบส กีต�ร์คอร์ด
◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง บรรเลงได้ในง�นทุกประเภท
๖. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ๓ กลมุ่ จากนน้ั ครู ◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรี บรรเลงทุกบทเพลงต�มคว�มเหม�ะสมของง�น
แจกกระดาษปอนด์ หรือกระดาษแข็ง
ใหน้ กั เรยี นกลมุ่ ละ ๑ แผน่ ใหแ้ ตล่ ะกลมุ่ คำ�ถ�มท้�ท�ย วงคอมโบและวงสตริงคอมโบแตกต่างกันอย่างไร
วาดแผนภาพความคิดวงดนตรีสากล
แล้วเขียนสรุปข้อมูลของวงดนตรี สรุป วงดนตรสี ากลแตล่ ะประเภทมกี ารใชเ้ ครือ่ งดนตรที ีแ่ ตกตา่ งกนั ไปตามแตล่ ะวง และใชบ้ รรเลง
สากลแต่ละวง โดยครูกำ�หนดหัวข้อ
ดงั นี้ ในโอกาสที่แตกต่างกัน โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้เกิดความสนุกสนาน ผ่อนคลาย หรือโศกเศร้า
บทเพลงที่ใช้มีหลากหลายรูปแบบ หลายจังหวะ ขึ้นอยู่กับประเภทของวง และโอกาสที่ใช้บรรเลง
• เคร่ืองดนตรีทใ่ี ช้ในวงดนตรี
• โอกาสที่ใช้บรรเลง ปลอดภัยไวก้ ่อน
• บทเพลงที่บรรเลง ในการใช้เคร่ืองดนตรีควรใช้อย่างถูกวิธี เช่น ไม่นำาขลุ่ยมาเคาะ ตีแทนไม้กลอง ไม่นำา
• อารมณ์ของบทเพลงท่ใี ชบ้ รรเลง ไมต้ ีระนาดไปตีเพ่อื น เพราะจะทำาใหเ้ กิดอนั ตราย และเคร่ืองดนตรีเสียหาย เครอ่ื งดนตรีที่ใชไ้ ฟฟ้า
ต้องมีความระมัดระวัง เช่น กีตาร์ไฟฟ้า ในการเสียบปลั๊ก ควรระมัดระวังไม่ให้สายไฟฟ้าเปียกน้ำ�
หรือเสียบปล๊ักเครื่องดนตรีในขณะที่มือหรือตัวเปียกน้ำ� อาจทำาให้เกิดไฟฟ้าชอร์ตเป็นอันตรายถึง
ชีวิตได้
36 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เบนนี กู๊ดแมน นักคลาริเน็ตชาวอเมริกัน ได้รับฉายาว่า ราชาเพลงสวิง
เคยบรรเลงดนตรแี จส๊ รว่ มกบั พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช
บรมนาถบพติ ร โดยพระองค์ทรงแซก็ โซโฟน
สุดยอดคู่มือครู 36
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
aseanSt
อนุรักษส์ ่ิงแวดลอ้ ม ep 3 ขัน้ ปฏบิ ตั ิ
และสรุปความรู้
การใช้และบำารุงรักษาเครื่องดนตรีเป็นส่ิงที่ทำาให้เครื่องดนตรีมีอายุการใช้งานยาวนาน หลงั การปฏิบัติ
เครอื่ งดนตรไี มเ่ สยี หาย เปน็ การอนรุ กั ษส์ งิ่ แวดลอ้ ม คอื ทาำ ใหไ้ มเ่ กดิ การสญู เสยี ทรพั ยากรทางธรรมชาติ
ในการนำามาทำาเครอ่ื งดนตรีใหม่ ๗. ให้นักเรียนทำ�แผ่นพับวงดนตรีสากล
ท่ีน่าสนใจ ๑ วง และตกแต่งให้สวยงาม
กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น โดยครูกำ�หนดหัวข้อในการทำ�แผ่นพับ
ดงั นี้
ให้นักเรียนอ่�นคำ�และคว�มหม�ยของคำ�ต่อไปนี้
• วงดนตรี
คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย • เครอื่ งดนตรที ใ่ี ชใ้ นวงดนตรี
• โอกาสทีใ่ ชบ้ รรเลง
เกียรติยศ เกียด - ติ - ยด เกียรติโดยฐ�นะตำ�แหน่งหน้�ที่หรือช�ติชั้นวรรณะ • บทเพลงที่ใชบ้ รรเลง
๘. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้
พระเมรุ พระ - เมน, ที่เผ�ศพ เดิมผูกหุ่นทำ�เป็นภูเข�ตั้งที่เผ�ขึ้นบนนั้น
มล�ยู พระ - เม - รุ ของหลวงทำ�เป็นเรือนโถง เครื่องยอดหรือมณฑป ดังนี้
มะ - ล� - ยู ครอบที่เผ� เรียกว่� พระเมรุ • วงโยธวาทิต เป็นวงดนตรีที่
ชื่อช�ติหนึ่ง อยู่ในประเทศม�เลเซียและเก�ะต่�ง ๆ ใช้บรรเลงไดห้ ลายโอกาส เชน่
ตอนใต้ของแหลมมล�ยู เดินขบวนพาเหรด เดนิ สวนสนาม
• แตรวง เป็นวงดนตรีที่บรรเลง
สมโภช สม - โพด ง�นเลี้ยง ง�นฉลองในพิธีมงคลเพื่อคว�มยินดีร่�เริง
กลางแจ้ง บรรเลงในขบวนแห่ต่าง ๆ
เว็บไซตแ์ นะนำา แ ล ะ บ ร ร เ ล ง ป ร ะ เ ภ ท ท่ี ส ร้ า ง ค ว า ม
วงดนตรีสากล www.thaigoodview.com สนุกสนานให้กับงาน
• วงแจ๊ส วงคอมโบ และวงสตริง-
วงดนตรีไทยและสากล 37 คอมโบ เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลง
ประกอบงานต่าง ๆ และบรรเลง
ประกอบการเต้นรำ� เพื่อเพิ่มความ
สนุกสนาน บทเพลงที่ใช้บรรเลง
มีความไพเราะขึ้นอยู่กับความเหมาะสม
ของงาน
เสริมความรู้ ครูควรสอน
วงเชมเบอร์มิวสิก (chamber music) คือ วงดนตรีขนาดเล็กท่ีบรรเลงโดยนักดนตรีต้ังแต่ ๒-๙ คน เหมาะที่จะแสดงในสถานที่เล็ก ๆ
ไม่กวา้ งขวางนกั วงเชมเบอร์มวิ สิกมีชอ่ื เรียกเฉพาะตามจำ�นวนของผบู้ รรเลง ดงั น้ี
๑. ผู้บรรเลง ๒ คน เรียกวา่ ดโู อ (duo) ๕. ผบู้ รรเลง ๖ คน เรียกวา่ เซกซเ์ ทต็ (sextet)
๒. ผบู้ รรเลง ๓ คน เรยี กวา่ ตรโี อ (trio) ๖. ผ้บู รรเลง ๗ คน เรียกว่า เซปเทต็ (septet)
๓. ผู้บรรเลง ๔ คน เรียกว่า ควอร์เทต็ (quartet) ๗. ผูบ้ รรเลง ๘ คน เรยี กว่า ออกเท็ต (octet)
๔. ผู้บรรเลง ๕ คน เรียกวา่ ควนิ เท็ต (quintet) ๘. ผู้บรรเลง ๙ คน เรยี กว่า โนเนต็ (nonet)
นอกจากนช้ี อื่ เรยี กของวงเชมเบอรม์ วิ สกิ ยงั บอกลกั ษณะของเครอื่ งดนตรที ใ่ี ชบ้ รรเลงดว้ ย เชน่ สตรงิ ควอรเ์ ทต็ (string quartet) คอื การบรรเลง
จำ�พวกเครื่องสาย
37 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St Step 4
ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ ผงั สรุปสาระสาำ คญั
๙. ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกมาน�ำ เสนอ วงดนตรีไทย วงปี่พาทย์ เป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีประเภทตีและเป่�
แผนภาพความคิดวงดนตรีสากล ใช้บรรเลงได้ทั้งง�นมงคล ง�นอวมงคล และก�รแสดงประเภทโขน
หนา้ ช้นั เรียน วงดนตรไี ทย ละคร
และสากล
5ep ขัน้ ประเมินเพือ่ เพ่มิ คุณคา่ วงเครื่องสาย เป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีประเภทดีดและสี
บรกิ ารสงั คม เป็นหลัก ใช้บรรเลงในง�นทั่วไปในบริเวณไม่กว้�งหรือโล่งจนเกินไป
และจิตสาธารณะ
วงมโหรี ประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงปี่พ�ทย์และวงเครื่องส�ย
๑ ๐. ใหน้ กั เรยี นรวบรวมแผน่ พบั วงดนตร-ี แต่เพิ่มซอส�มส�ยและซอส�มส�ยหลิบ ใช้บรรเลงในง�นมงคล ไม่นิยม
สากลไปมอบให้ฝ่ายห้องสมุดของ ใช้บรรเลงในง�นศพ
โรงเรียน เพ่ือเผยแพร่ความรู้แก่
นักเรียนในโรงเรียนและผู้ที่สนใจ วงออร์เคสตรา ประกอบด้วยเครื่องส�ย เครื่องเป่�ลมไม้ เครื่องเป่�-
ศึกษา ลมทองเหลืองและเครื่องตี มักใช้ประกอบก�รแสดงอุปร�กรหรือละคร
โอเปร� (Opera)
วงโยธวาทิต ประกอบดว้ ยเครือ่ งเป่�ลมไม้ เครือ่ งเป�่ ลมทองเหลอื ง
และเครื่องตี ใช้บรรเลงในก�รสวนสน�ม นำ�ขบวนพ�เหรด
แตรวง ประกอบด้วยเครื่องเป่�ลมทองเหลืองและเครื่องตี เป็น
วงดนตรีที่ใช้บรรเลงกล�งแจ้ง
วงแจ๊ส พัฒน�ม�จ�กกลุ่มคนดำ�ในอเมริก� ใช้บรรเลงในโอก�ส
ต่�ง ๆ ในก�รร้องหรือประกอบก�รเต้นรำ� เพื่อสร้�งคว�มสนุกสน�น
วงดนตรีสากล วงคอมโบ เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงร่วมกับก�รขับร้องในง�น
ทุกประเภท เพื่อคว�มสนุกสน�น เฉลิมฉลอง ประกอบก�รลีล�ศหรือ
เต้นรำ�
วงสตริงคอมโบ เป็นดนตรีขน�ดเล็กใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง
บรรเลงร่วมกับกลองชุด
38 ดนตรี ม.๔-๖
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ปท่ี ่ีนิยมใช้เป่าในวงป่ีพาทย์ปัจจบุ นั คอื ปชี่ นิดใด
๑ ปใ่ี น ๒ ปีน่ อก ๓ ปี่ไฉน
๔ ปช่ี วา ๕ ปก่ี าหลอ
(เฉลย ๑ เพราะปี่ในเป็นปี่ชนิดหนึ่งที่ใช้ในวงป่ีพาทย์ รูปร่างคล้ายป่ีนอก
เป็นป่ีขนาดใหญ่ทส่ี ุด เปน็ ปีท่ ่ีใช้กันมากท่ีสดุ )
สุดยอดคู่มือครู 38
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กจิ กรรมการเรยี นรู ๒ วงดนตรีสากล ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒
๑. ให้นักเรียนเลือกวงดนตรีส�กล ๒ วง แล้วเปรียบเทียบคว�มเหมือนและคว�มแตกต่�งของ
วงดนตรีทั้ง ๒ วง ลงในแผนภ�พเปรียบเทียบ ดังตัวอย่�งต่อไปนี้
วง วง
ลักษณะ สิ่งที่ ลักษณะ
เหมือนกัน
๒. ให้นักเรียนเลือกสถ�นก�รณ์ที่กำ�หนดให้ ๑ สถ�นก�รณ์และจัดวงดนตรีให้เหม�ะสมกับง�น
ลงในแบบบันทึก ดังตัวอย่�งต่อไปนี้
งานวันพ่อ งานวันเด็ก งานกีฬาสี
แบบบันทึกการจัดวงดนตรี
๑. สถ�นก�รณ์ที่เลือก
๒. วงดนตรีที่เลือกบรรเลง
๓. เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี
๔. บทเพลงที่ใช้บรรเลง ยกตัวอย่�ง ๑ เพลง
๕. เพร�ะเหตุใดจึงเลือกวงดนตรีนี้
วงดนตรไี ทยและสากล 39
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
เคร่ืองดนตรชี นดิ ใดที่ไม่มใี นวงเครือ่ งสาย
A ระนาดเอก B ขลยุ่ เพียงออ C ฆอ้ งวง D ฉ่ิง E จะเข้
๑ A C ๒ A B ๓ A C D
๔ A B C ๕ A B D
(เฉลย ๑ เพราะวงเครื่องสายประกอบด้วยเคร่ืองดนตรีประเภทดีดและสี
เป็นหลัก แตร่ ะนาดเอกและฆอ้ งวงเปน็ เคร่อื งตี)
39 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตัวช้ีวัด
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ ๓. ให้นักเรียนทำ�แผ่นพับวงดนตรีส�กลที่น่�สนใจ ๑ วง ตกแต่งให้สวยง�ม โดยครูกำ�หนดหัวข้อ
ในก�รทำ�แผ่นพับ ดังนี้
✤ วงดนตรี
แนวคำ� ตอบ ✤ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี
๑. วงสตริงคอมโบ ✤ โอก�สที่ใช้บรรเลง
๒. ว ง อ อ ร์ เ ค ส ต ร า จ ะ น่ั ง บ ร ร เ ล ง ใ ช้
✤ บทเพลงที่ใช้บรรเลง
บทเพลงคลาสสิก ส่วนวงโยธวาทิต
นิยมบรรเลงในขบวนพาเหรด การเดิน จ�กนั้นให้นักเรียนออกม�นำ�เสนอแผ่นพับของตนเองหน้�ชั้นเรียนทีละคน
สวนสนาม ใช้บทเพลงจงั หวะมาร์ช
๓. ได้ เพราะมลี ักษณะการบรรเลงคลา้ ยกัน ๔. ให้นักเรียนสรุปข้อมูลเป็นแผนภ�พวงดนตรีส�กล โดยนำ�เสนอข้อมูลในหัวข้อต่อไปนี้
เมื่อนำ�มาบรรเลงร่วมกันจะทำ�ให้เกิด
ความแปลกใหม่และนา่ สนใจ ✤ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี
๔. แสดงโดยมีการแปรแถว แปรขบวน ✤ โอก�สที่ใช้บรรเลง
เป็นรปู แบบต่าง ๆ ขณะบรรเลงดนตรี ✤ บทเพลงที่ใช้บรรเลง
๕. งานอปุ สมบท งานประเพณแี หเ่ ทยี นพรรษา ✤ อ�รมณ์ของบทเพลงที่ใช้บรรเลง
งานประเพณีบุญบ้ังไฟ งานประเพณี
ลอยกระทง วงโยธว�ทิต
วงออร์เคสตร� แตรวง
วงดนตรีสากล
วงคอมโบ วงแจ๊ส
วงสตริงคอมโบ
คำถามพัฒนากระบวนการคดิ
๑. วงดนตรีส�กลวงใดที่เหม�ะในก�รบรรเลงในง�นรื่นเริงปีใหม่
๒. วงออร์เคสตร�กับวงโยธว�ทิตแตกต่�งกันอย่�งไร
๓. วงดนตรีไทยและวงดนตรีส�กลส�ม�รถนำ�ม�บรรเลงด้วยกันได้หรือไม่ เพร�ะเหตุใด
๔. ถ้�นักเรียนต้องไปแข่งขันประกวดวงโยธว�ทิตจะแสดงอย่�งไรให้น่�สนใจ
๕. แตรวงส�ม�รถนำ�ม�บรรเลงในง�นประเพณีใดของไทยได้บ้�ง
40 ดนตรี ม.๔-๖
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
วงดนตรีสากลประเภทใดมีผ้อู ำ�นวยเพลง
๑ วงเชมเบอร์มวิ สกิ ๒ วงออรเ์ คสตรา ๓ วงแตรวง
๔ วงคอมโบ ๕ วงแจ๊ส
(เฉลย ๒ เพราะผอู้ �ำ นวยเพลงคอื ผกู้ �ำ กบั หรอื ควบคมุ การบรรเลงการแสดงดนตรี
ของวงออรเ์ คสตรา วงโยธวาธติ ใหม้ คี วามพรอ้ มเพรยี งและสมบรู ณ์ในการแสดง)
สุดยอดคู่มือครู 40
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๒หนว ยการเรยี นรทู ่ี สร้างสรรคง์ านดนตรี เปา้ หมายการเรียนรู้
มาตรฐานการเรยี นรู้
มาตรฐาน ศ ๒.๑
เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่
ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ
ตัวช้วี ดั ดนตรีอย่างอิสระ ช่ืนชม และประยุกต์ใช้
อธิบายเหตุผลที่คนต่างวัฒนธรรมสร้างสรรค์งานดนตรีแตกต่างกัน (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๓) ในชวี ิตประจ�ำ วนั
ผังสาระการเรียนรู้ สมรรถนะสำ�คญั ของผู้เรียน
ความสามารถในการคดิ
สร้างสรรค์ ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
งานดนตรี
ปจั จยั คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์
ในการสรา้ งสรรคผ์ ลงานดนตรี
มงุ่ ม่นั ในการทำ�งาน
ในแต่ละวัฒนธรรม ตัวชวี้ ัดท ี่ ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียร-
พยายามและอดทนเพื่อให้งานสำ�เร็จ
ความเช่อื กบั การสรา้ งสรรค์ ศาสนากบั การสรา้ งสรรค์ วถิ ชี ีวติ กับการสร้างสรรค์ เทคโนโลยกี ับการสรา้ งสรรค์ ตามเป้าหมาย
งานดนตรี งานดนตรี งานดนตรี งานดนตรี
สาระสาำ คัญ
การสร้างสรรค์งานดนตรีเกิดขึ้นจากปัจจัยหลายด้านที่ทำาให้ดนตรีเกิดการพัฒนาขึ้น ทำาให้มนุษย์
เกิดความผ่อนคลาย สนุกสนาน เมื่อได้รับฟังหรือชมผลงานดนตรี
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 จดุ ประกายโครงงาน
ให้นักเรียนร่วมกันสำ�รวจดนตรีในท้องถิ่นท่ีเกี่ยวข้องกับชีวิตประจำ�วัน
แล้วร่วมกันสร้างสรรค์ผลงานดนตรี โดยจัดทำ�ในรูปแบบวีซีดีหรือดีวีดี
จากนนั้ นำ�เสนอผลงานโดยใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศในรูปแบบท่ีน่าสนใจ
41 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ตัวช้วี ัด ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๓ จดุ ประกายความคิด
ภาระงาน/ชิ้นงาน ดนตรีมีความเกี่ยวข้อง
กับชีวิตประจำาวันของ
จัดทำ�ผลการสำ�รวจการแสดงดนตรีใน นักเรียนอย่างไรบ้าง
ท้องถ่ิน โดยใช้ไมโครซอฟต์ออฟฟิศ-
เพาเวอรพ์ อยต์ ในท้องถิ่นของนักเรียนมีความเชื่อเกี่ยวกับดนตรีอย่างไรบ้าง
การสร้างสรรค์ผลงานด้านดนตรีเกิดขึ้นจากเหตุปัจจัยหลายอย่าง ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับ
ep 1 วิถีชีวิต ความเป็นอยู่ของมนุษย์ จึงทำาให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานด้านดนตรีขึ้นเพื่อสร้างความ
ผ่อนคลาย เพลิดเพลิน ปัจจัยที่ทำาให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานดนตรี มีดังนี้
ขน้ั รวบรวมขอ้ มูล
๑. ความเชอ่ื กบั ก ารสร้างสรรค์งานดนตรี
๑. ใหน้ กั เรยี นร่วมกันแสดงความคดิ เหน็ ดนตรีเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นมาพร้อมกับมนุษย์ ส่วนรูปแบบหรือความแตกต่างของดนตรี
โดยครใู ช้คำ�ถามทา้ ทาย ดงั น้ี
อยู่ที่สังคมและลักษณะความเป็นอยู่ วิถีชีวิตของคนในสังคม ในสมัยโบราณ มนุษย์มีการล่าสัตว์เพื่อ
• ในทอ้ งถน่ิ ของนกั เรยี นมคี วามเชอื่ เป็นอาหารและเครื่องนุ่งห่ม ประวัติดนตรีตะวันตกกล่าวว่า นักล่าสัตว์จะใช้หนังสัตว์คลุมตัว คลุมหน้า
เร่ืองใดมากท่ีสุด และมีการนำ�ดนตรี ใช้ธนูเป็นอาวุธ โดยจับคันธนูด้านหนึ่ง แล้วใช้มือหนึ่งดีดสายธนูให้เกิดเสียงเพื่อล่อกวางเรนเดียร์
เข้าไปเกย่ี วขอ้ งอยา่ งไร ให้ออกมา ทั้งยังเชื่อกันว่าสามารถทำาให้สัตว์เชื่องลงได้ด้วยวิธีนี้ จึงเกิดเป็นเครื่องดนตรีประเภทดีด
ขึ้น นอกจากนั้นมนุษย์ยังมีการปรบมือ กระทืบเท้า ตีเกราะ เคาะไม้ จึงเกิดเป็นเสียงต่าง ๆ ที่ทำาให้เกิด
๒. ใหน้ ักเรยี นรว่ มกันแสดงความคดิ เห็น เสียงดนตรีและมนุษย์ยังเชื่ออีกว่าเสียงเหล่านี้สามารถรักษาโรคได้ และสามารถเรียกร้องธรรมชาติได้
โดยครูใช้คำ�ถาม ดงั น้ี เช่น เรียกฝน หรือร้องขอให้นำาความเจริญมาสู่กลุ่มชนของตน
• การแสดงดนตรีลักษณะใดที่ 42 ดนตรี ม.๔-๖
แสดงถึงวิถีชีวิตของคนในสังคม
(ตัวอย่างคำ�ตอบ การบรรเลงดนตรี
ในงานอปุ สมบท)
• เพราะเหตุใด ดนตรีในแต่ละ
วัฒนธรรมจึงมีความแตกต่างกัน
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เคร่ืองดนตรีหรือ
วธิ กี ารขบั รอ้ งทแี่ ตกตา่ งกนั การใชเ้ สยี ง
ประสานและบันไดเสียงที่แตกต่างกัน
และรปู แบบของจงั หวะและอตั ราจงั หวะ
ของดนตรที ่แี ตกต่างกนั )
๓. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ศึกษา สืบค้น
และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับปัจจัย
ใ น ก า ร ส ร้ า ง ส ร ร ค์ ผ ล ง า น ด น ต รี
ในแต่ละวัฒนธรรม จากแหล่งเรียนรู้
ที่หลากหลาย
สุดยอดคู่มือครู 42
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
เมื่อมีกลุ่มชนมากขึ้นก็มีการไปมาหาสู่บอกข่าวคราวแก่กัน มีการนำาเขาสัตว์มาเป่ า นำา ขัน้ รวบรวมขอ้ มูล
หนังสัตว์มาขึงเป็นกลอง เป็นการบอกข่าวหรือแจ้งเหตุในระยะไกล จากนั้นจึงเกิดเป็นเครื่องดนตรี
ที่ให้ความบันเทิงในชีวิตของมนุษย์ เชื่อกันว่าในทางดนตรีสากล เครื่องดนตรีประเภทเครื่องสาย ๔. ครูเปิดวีซีดีหรือดีวีดี การแสดง
จะถือกำาเนิดก่อน ส่วนของไทยน่าจะเกิดจากเครื่องดนตรีประเภทตี เพราะในชีวิตประจำาวันและ เซ้ิงบ้ังไฟประกอบขบวนแห่บ้ังไฟ
การประกอบอาชีพจะอยู่กับไม้ค่อนข้างมาก มีการตีเกราะ เคาะไม้บอกข่าว และใช้หาอาหารด้วยการ ใหน้ กั เรยี นชม แลว้ ใหน้ กั เรยี นรว่ มกัน
ไล่ต้อนสัตว์ แสดงความคิดเห็น โดยครูใช้คำ�ถาม
ดังนี้
มีการค้นพบว่าสมัยกรีก อียิปต์ โรมัน ครอง
• ก า ร แ ส ด ง ที่ นั ก เ รี ย น ช ม คื อ
ความยิ่งใหญ่ ดนตรีของอียิปต์โบราณมี ฮาร์ป (harp) การแสดงอะไร (การแสดงเซ้งิ บั้งไฟ)
แมนโดลินขนาดใหญ่ใช้ดีดเรียกว่า ลูต (lute) จากนั้นมี • การแสดงน้ีมีเคร่ืองดนตรีชนิด
ใดบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ แคน พิณ
ขลุ่ยคู่ (double reed pipe) และไพป์ (pipe) จากการ
โปงลาง)
ค้นคว้าพบว่าเครื่องดนตรีเหล่านี้เกิดขึ้นมาเพื่อใช้บูชา • การแสดงนเี้ กยี่ วขอ้ งกบั ความเชอื่
เทพเจ้า และเพื่อบรรเลงแด่พระเจ้าแผ่นดินในพระราชวัง ลูต ในเร่อื งใด (ตัวอย่างคำ�ตอบ ความเช่ือ
ทางด้านดนตรีไทย จากการตีเกราะเคาะไม้เกิดเป็นเกราะโกร่งเพื่อใช้ในการประกอบอาชีพ ในเรอ่ื งสิง่ ศักดส์ิ ทิ ธ)ิ์
• นักเรียนรู้สึกอย่างไรที่ได้ชม
ไล่ล่าสัตว์และการบันเทิง พัฒนามาเป็นกลอง การเป่าเพื่อยิงนกตกปลา ต่อมาจึงพัฒนากลายมาเป็น
การแสดงน้ี (ตวั อย่างคำ�ตอบ ช่นื ชอบ
ขลุ่ย ปี่ แสดงให้เห็นว่าเครื่องดนตรีของไทยมักจะเกิดขึ้นจากความบันเทิงของชาวบ้าน ต่อมาจึง
สนุกสนาน)
เกีย่ วกบั ศาสนาและพระราชวงั เมอื่ ดนตรเี จรญิ มากขึน้ ผบู้ รรเลงและ ๕. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ผู้มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับทางดนตรีจำาเป็นต้องสร้างสรรค์บทเพลงที่ให้ โดยครใู ชค้ �ำ ถาม ดังนี้
• พิธีทางศาสนาพิธีใดบ้างที่นำ�
อารมณ์แก่ผู้รับฟัง รวมทั้งการสร้างสรรค์เครื่องดนตรีประเภทต่าง ๆ
ดนตรีไทยเข้าไปมีส่วนร่วม (ตัวอย่าง
ขึ้น จนเกิดเป็นวงดนตรีต่าง ๆ
ค�ำ ตอบ งานสมโภช พธิ ที �ำ บญุ เลย้ี งพระ
อีกทั้งคนไทยยังมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีต่าง ๆ ความ
พธิ ไี หว้ครู)
เชื่อถือในเรื่องสิ่งศักดิ์สิทธิ์ การบูชาเทวดา จึงมีการนำาดนตรีมาใช้ • เพราะเหตใุ ดจงึ มกี ารน�ำ ดนตรไี ทย
บรรเลงประกอบในพิธีกรรมเพื่อความศักดิ์สิทธิ์ และสร้างบรรยากาศ มาบรรเลงในพธิ ีท�ำ บญุ เลยี้ งพระ
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ เพอ่ื บอกกลา่ วชาวบา้ น
การแห่บั้งไฟมีการนำาดนตรีมาประกอบ ในงานพธิ ีกรรม ดนตรีจงึ มีสว่ นสร้างความเพลิดเพลนิ ให้มนุษย์เกดิ
พิธีกรรมเป็นพิธีเกี่ยวกับความเชื่อในเรื่อง ความผ่อนคลาย ว่ามีการทำ�บุญ การเทศนาธรรม และ
การขอฝนจากเทวดาให้ฝนตกตามฤดูกาล
อญั เชญิ เทวดา)
๒. ศาสนากับการสร้างสรรค์งานดนตรี
ดนตรีสากล
ประเทศทางยุโรปมักใช้ดนตรีเป็นสื่อนำาให้คนเข้าใจในศาสนาง่ายขึ้น ในสมัยกรีกและโรมัน
ใช้บทเพลงในการสวด การสักการะ และเพื่ออ้อนวอนร้องขอสิ่งที่ต้องการ ต่อมาดนตรีไม่ได้มีเฉพาะใน
โบสถ์และพระราชวังเท่านั้น แต่ได้เริ่มกระจายสู่สามัญชน เมื่อกรีกและโรมันเสื่อมอำานาจ ศาสนาคริสต์
สรา้ งสรรค์งานดนตรี 43
เสริมความรู้ ครูควรสอน
อียิปต์ เปน็ ประเทศในแอฟริกาตะวันออกเฉยี งเหนือ เปน็ ประเทศท่ีมีชอื่ เสยี ง
ดา้ นอารยธรรมโบราณรวมถงึ สิ่งโบราณต่าง ๆ เชน่ พีระมดิ หุบเขากษัตรยิ ์
43 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ขน้ั คดิ วเิ คราะห์ ได้เข้ามาพัฒนาดนตรียุโรป เพราะบทเพลงทางศาสนาคริสต์ของชาวยิวหรือชาวฮิบรู ได้ผสมผสาน
และสรุปความรู้ ไปกับบทเพลงทางศาสนาของกรีกและโรมัน จนกลายเป็นเพลงทางศาสนาในท่วงทำานองแบบใหม่ที่ใช้ใน
๖. ใหน้ ักเรยี นรว่ มกันแสดงความคดิ เห็น พิธที างศาสนา โบสถ์จงึ เป็นทีร่ วบรวมบทเพลง และเปน็ สถานที่ฝึกหดั ผู้ทีเ่ กี่ยวขอ้ งทางดนตรีทีใ่ ชใ้ นโบสถ์
ว่าปัจจัยการสร้างสรรค์งานดนตรี
ด้านความเชื่อในอดีตของไทยและ ราวศตวรรษที่ ๕ เครื่องดนตรีชิ้นแรกที่ใช้บรรเลงในโบสถ์ คือ ออร์แกน ใช้เล่นเพลงที่เป็น
บทสวดทำานองเก่าแก่ของชาวยิว ต่อมาสันตะปาปา เกรกอรีมหาราช (Gregory the Great)
เป็นผู้รวบรวมบทสวดทั้งหลายมาเขียนเครื่องหมายกำากับการร้องให้ถูกต้อง ใช้ร้องทางศาสนา
ชาติตะวันตกเหมือนหรือแตกต่างกัน เรียกว่า เพลงสวด (chant) นอกจากนี้ยังได้ฝึกนักร้องประจำาโบสถ์ เรียกว่า คไวร์ (choir)
อย่างไร เปน็ แผนภาพความคดิ แล้วส่งไปเป็นครูฝึกนักร้องในโบสถ์ทั่วยุโรป บทเพลงสวดของสันตะปาปาผู้นี้มีชื่อว่า
๗. ให้นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพิ่ม เพลงสวดเกรกอเรียน (Gregorian chant) คำาร้องที่ใช้เป็นภาษาละติน ต่อมาได้จัดให้มีการประสานเสียง
การร้องทางศาสนาเพิ่มขึ้น เป็นการประสานเสียง ๒ เสียง ก่อให้เกิดทำานองเพลงที่ไพเราะ
คุ ณ ลั ก ษ ณ ะ อั น พึ ง ป ร ะ ส ง ค์ ด้ า น ราวศตวรรษที่ ๑๒ ในระหว่างนี้ประเทศฝรั่งเศสตอนใต้ตื่นตัวด้านดนตรีมากขึ้น จึงเกิด
ใฝ่เรียนรู้ โดยให้นักเรียนร่วมกันบอก นักดนตรีขึ้นหลายพวก ได้แก่ ตรูบาดูร์ (troubadour) มินสเตรล (minstrel) และตรูแวร์ (trouvçre)
เหตุผลว่า เพราะเหตุใดชาวตะวันตก
จึงนิยมร้องเพลงในโบสถ์ ตรบู าดรู ์ เปน็ พวกขนุ นางรกั ดนตรี รว่ มกนั ปรบั ปรงุ บทเพลงเปน็ เพลงขบั รอ้ งทีถ่ กู ตอ้ งตามลกั ษณะ
การประพันธ์เพลง เพลงพวกนี้แพร่หลายไปทางตอนเหนือของฝรั่งเศส โดยพวกนักดนตรีอาชีพ คือ
พวกตรูแวร์
มินสเตรล เป็นนักร้องประจำาในพระราชวัง ลักษณะเพลงเหมือนพวกตรูบาดูร์ ในงานพิธีรื่นเริง
ต่าง ๆ จะให้พวกตรูบาดูร์และพวกมินสเตรลมาบรรเลงถือว่าเป็นที่นิยมมาก นอกจากนี้ยังมีการ
บันทึกโน้ต
ราวศตวรรษที่ ๑๓ ในช่วงเวลานี้ประเทศ
อิตาลี ฝรั่งเศส เบลเยียม และอังกฤษเป็น วิโอล
ศูนย์กลางดนตรีของยุโรป ผู้มียศถาบรรดาศักดิ์ รีเบก
ทั้งหลายจะต้องมีความรู้ทางด้านดนตรีดี ดังนั้น
จึงมีการจ้างนักดนตรีไว้เพื่อแต่งเพลงให้ร้องและ
เลน่ กนั เปน็ ทีส่ นกุ สนาน ชว่ งนีม้ กี ารประพนั ธเ์ พลง
ขับร้องประสานเสียงทางศาสนาขึ้นเป็น ๓ แนว
เรียกว่า โมเท็ต (motet) เครื่องดนตรีที่ใช้ ได้แก่
วิโอล (viol) รีเบก (rebec) และฟลูต (flute) และ ฟลูต
ใช้บรรเลงแทนการขับร้องด้วย
กลางศตวรรษที่ ๑๕ การร้องได้พัฒนาโดยการใช้เสียงประสาน ๔ แนว คือ เสียงโซปราโน (so-
prano) อัลโต (alto) เทเนอร์ (tenor) และเบส (bass) ถือเป็นแบบมาตรฐานในการจัดเสียงสำาหรับ
การร้องประสานเสียง หรือที่เรียกว่า คอรัส (chorus)
ศตวรรษที่ ๑๖ เกิดสงครามขึ้น มีการห้ามร้องเพลงสวด คนทั่วไปสนใจเพลงหลาย ๆ เสียง
นักร้องสมัครเล่นมีมากขึ้น เครื่องดนตรีมีมากขึ้น เช่น
44 ดนตรี ม.๔-๖
รอบรู้อาเซียนและโลก
ฟลตู เปน็ เครอื่ งเปา่ ตามแนวนอน พบคร้งั แรกที่ประเทศจนี ประมาณ ๙๐๐ ปีกอ่ น
และได้แพร่หลายไปถึงยุโรป ใน ค.ศ.๑๘๓๒ ผู้ผลิตเคร่ืองดนตรีชาวเยอรมัน
ได้คิดคน้ และเปลีย่ นวัสดุท่ใี ช้ผลิตฟลตู จากไม้เป็นโลหะ
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เสียงประสาน คือ ความสอดคล้องของจงั หวะ ทำ�นอง และเน้ือเพลง
สุดยอดคู่มือครู 44
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Stasean
โบว์ วิโอล (bowed viol) มีหลายขนาด ใช้เล่นบนเข่าหรือถือบนมือ ep 2
ข้ันคดิ วเิ คราะห์
และสรุปความรู้
ลูต (lute) รูปร่างคล้ายแมนโดลินแต่ใหญ่กว่า ๘. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ว่าปัจจัยด้านศาสนาส่งผลต่อการ
เวอร์จินัล (virginal) เครื่องดนตรีประเภทคีย์บอร์ดเล็ก ๆ มีลักษณะคล้ายเปียโน สรา้ งสรรคด์ นตรอี ยา่ งไร เปน็ แผนภาพ
มีเสียงเบามาก ความคดิ
ออร์แกน มีวิวัฒนาการจากของเดิม เล่นโน้ตได้มากกว่า นำาเสียงร้องได้ บรรเลงเดี่ยวได้ ๙. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั วเิ คราะห์ เปรยี บเทยี บ
ความแตกต่างของดนตรีในศตวรรษ
โบว์ วิโอล เวอร์จินัล ออร์แกน ที่ ๑๕ และศตวรรษที่ ๑๖ ว่าศาสนา
มีส่วนเก่ียวข้องอย่างไร เป็นแผนภาพ
ความคิด
กลางศตวรรษที่ ๑๘ เครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่านำามาใช้ในโบสถ์ทั้งของโปรเตสแตนต์และ
คาทอลิก และในวงดุริยางค์ด้วย
สิ่งเหล่านี้เป็นงานสร้างสรรค์ทางดนตรีที่เกี่ยวกับศาสนาหรือศาสนากับการสร้างสรรค์งานดนตรี
สากล
ดนตรีไทย
ดนตรีไทย ส่วนใหญ่จะเกี่ยวข้องกับศาสนา เช่น การสมโภชหรือฉลองพระพุทธรูป หรือการนาำ
มาประกอบการทำาพิธีเลี้ยงพระ เช้า-เย็น จะมีการกำาหนดเพลงเป็นรูปแบบโดยเฉพาะ การไหว้ครูทาง
ดนตรี-นาฏศิลป์จะมีเพลงบรรเลงเพื่ออัญเชิญครู การเทศน์มหาชาติ ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นความเกี่ยวข้องของ
ดนตรีไทยกับศาสนาที่สร้างสรรค์เป็นบทเพลงต่าง ๆ เช่น
◆ การสมโภชพระอัฏฐารส หลังจากสร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ. ๑๙๑๓
ในสมัยกรุงสุโขทัยมีการบรรเลงด้วยฆ้อง กลอง ปี่ มีการเป่ าเขา ร่วมด้วย
กลองตะโพน กลองทัด แตรสังข์ กังสดาล การสมโภชครั้งนี้มีขึ้น
ที่จังหวัดลำาพูน เป็นการค้นคว้าจากศิลาจารึกวัดพระยืน
จังหวัดลำาพูน เพื่อแสดงให้เห็นว่าดนตรีไทยมีการอ้างอิงถึง
ตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี และมีเครื่องดนตรีชนิด
ใดบ้าง ส่วนการบรรเลงมีแต่การสันนิษฐานว่า
เป็นการบรรเลงประโคมไฟ
วัดพระยืน จังหวัดลำาพูน สร้างสรรค์งานดนตรี 45
รอบรู้อาเซียนและโลก
ออรแ์ กนท่ใี หญ่ทสี่ ุดในโลกอย่ทู ่ีประเทศอะไร
๑ สหรฐั อเมรกิ า ๒ อิตาลี
เสริมความรู้ ครูควรสอน
โปรเตสแตนต์ เป็นนิกายในศาสนาคริสต์ ไม่ยกย่องบูชาพระและนักบุญ
ถอื วา่ ศาสนิกชนทุกคนเป็นพระเท่าเทยี มกนั
คาทอลกิ เป็นนกิ ายในศาสนาคริสต์ทมี่ สี ันตะปาปาเป็นผู้น�ำ
พระอฏั ฐารส พระพุทธรปู ประทับยืนที่นิยมสร้างกันในสมยั สโุ ขทัย
45 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 3 ขน้ั ปฏิบัติ
St และสรปุ ความรู้
หลังการปฏิบัติ ◆ ดนตรีไทยกับการเลี้ยงพระ การทำาบุญเลี้ยงพระมีการปฏิบัติกันมาเสมอทั้งในเวลาเทศกาล
๑๐. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม ให้ หรือนอกเทศกาลตามแต่โอกาส การเลี้ยงพระจะนิมนต์พระมาสวดมนต์เย็นก่อน สวดเสร็จแล้วก็กลับ
วัด ในตอนเช้าจึงนิมนต์มาฉันเช้า ช่วงทำาเพลงตอนเย็น เรียกว่าโหมโรงเย็น เพื่อประกาศให้ชาวบ้าน
แต่ละกลุ่มสำ�รวจการแสดงดนตรีใน ใกล้เคียงทราบว่าที่นี่มีการสวดมนต์เย็น และถือว่าเป็นการอัญเชิญเทพยดามาเป็นสิริมงคลในงาน
ทอ้ งถน่ิ วา่ มคี วามเกย่ี วขอ้ งกบั ศาสนา เพลงที่ใช้บรรเลงโหมโรงเย็นเรียงตามลำาดับ ดังนี้
และความเชื่อของคนในท้องถ่ิน
อยา่ งไร แลว้ จัดทำ�เปน็ ไมโครซอฟต-์ ๑. เพลงสาธุการ ๒. เพลงตระ ๓. เพลงรัวสามลา
ออฟฟิศเพาเวอร์พอยต์
๑๑. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป ๔. เพลงเข้าม่าน ๕. เพลงปฐม ๖. เพลงลา
ความรู้ ดงั น้ี
• การสร้างผลงานทางด้านดนตรี ๗. เพลงเสมอ ๘. เพลงรัวลาเดียว ๙. เพลงเชิด
เกิดขึ้นจากปัจจัยหลายด้านที่ทำ�ให้
ดนตรีมีรูปแบบลักษณะที่แตกต่าง ๑๐. เพลงกลม ๑๑. เพลงชำานาญ ๑๒. เพลงกราวใน-ลา
กั น อ อ ก ไ ป ใ น แ ต่ ล ะ วั ฒ น ธ ร ร ม
เพลงที่ใช้บรรเลงโหมโรงเช้า เรียงตามลำาดับ ดังนี้
๑. เพลงสาธุการ ๒. เพลงเหาะ ๓. เพลงรัวลาเดียว
๔. เพลงกลม ๕. เพลงชำานาญ
นอกจากการเลี้ยงพระแล้วยังมีโหมโรงเทศน์ ซึ่งจะใช้ก่อนที่พระจะขึ้นเทศน์เพื่อบอกกล่าว
ชาวบ้านว่ามีพระธรรมเทศนาและเป็นการเชิญเทพยดามาชุมนุมในงานด้วย เพลงที่ใช้บรรเลง
โหมโรงเทศน์ เรียงตามลำาดับดังนี้
และปจั จยั ตา่ ง ๆ เปน็ สงิ่ ทท่ี �ำ ใหด้ นตรี ๑. เพลงสาธุการ ๒. เพลงกราวใน ๓. เพลงเสมอ
เกิดการพัฒนารูปแบบ ทำ�ให้มนุษย์ ๔. เพลงเชิด ๕. เพลงชุบ ๖. เพลงลา
เกิดความผ่อนคลายเม่ือได้ชมหรือ
ฟงั ดนตรี ความรเู้ พม่ิ เตมิ
เพลงโหมโรง คือ เพลงเริ่มต้นของการบรรเลงหรือการแสดง มีความมุ่งหมาย
เพื่อบอกให้ทราบว่า พิธีหรืองานนั้น ๆ ได้เริ่มขึ้นแล้ว และเป็นการประกาศให้คนที่อยู่ห่างไกล
ได้รู้ดว้ ย เพลงโหมโรงโดยมากจงึ ใชก้ ลองทดั เพราะกลองทัดเสียงดงั ไปไกล นอกจากนี้บางเพลง
ยังเป็นการอัญเชิญเทวดาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายให้มาประชุมสโมสรในงานเพื่อจะได้เป็น
สิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลแก่เจ้าภาพและผู้ร่วมงาน
(ที่มา : สารานุกรมศัพท์ดนตรีไทย ภาคคีตะ-ดุริยางค์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน)
46 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เพลงสาธกุ าร เปน็ เพลงหนา้ พาทยช์ น้ั สงู มคี วามหมายเพอ่ื แสดงการนอ้ มไหว้
และเคารพบชู า ใชบ้ รรเลงประกอบพธิ กี รรมเมอ่ื บชู าหรอื อญั เชญิ พระรตั นตรยั
เทพยดา ส่งิ ศกั ดิ์สทิ ธ์ิ เป็นเพลงอันดบั แรกของชดุ โหมโรงเช้า โหมโรงเยน็
สุดยอดคู่มือครู 46
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 4
St St
คำ�ถ�มท้�ท�ย ถ้านักเรียนทำาบุญเลี้ยงพระจะมีการบรรเลงดนตรีไทยหรือไม่ ขนั้ สอื่ สารและนำ� เสนอ
เพราะอะไร
๑๒. ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกมาน�ำ เสนอ
◆ ดนตรีไทยกับการเทศน์มหาชาติ คือ การนำาดนตรีไทยมาบรรเลงประกอบการเทศน์ชาดก ผลงานการแสดงดนตรีในท้องถ่ิน
ที่เล่าต่อกันมา เรียกว่า เทศน์มหาชาติ ซึ่งมีจำานวน ๑๓ กัณฑ์ แต่ละกัณฑ์มีความยาวพอสมควร โดยใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศ
และมีเรื่องราวที่น่าติดตาม มีการบรรเลงเพลงประจำากัณฑ์ เพื่อให้พระผู้ได้รับนิมนต์ได้พักการเทศน์
และเพื่อประกอบบรรยากาศชาดกกัณฑ์นั้น ๆ ให้ผู้มาฟังเทศน์มหาชาติชาดกได้ฟังและมีอารมณ์ร่วมไป 5ep ข้นั ประเมินเพ่อื เพ่มิ คุณค่า
กับการเทศน์กัณฑ์ต่าง ๆ บริการสังคม
และจิตสาธารณะ
กัณฑ์ทั้ง ๑๓ มีการบรรเลงเพลง ดังนี้
๑๓. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำ�ข้อมูล
๑. กัณฑ์ทศพร ใช้เพลง สาธุการ ผลงานการแสดงดนตรีในท้องถ่ิน
๒. กัณฑ์หิมพานต์ ใช้เพลง ตวงพระธาตุ ไปโพสต์ลงในเว็บไซต์ของโรงเรียน
๓. กัณฑ์ทานกัณฑ์ ใช้เพลง พระยาโศก เพอื่ เผยแพรค่ วามรแู้ กผ่ ทู้ ส่ี นใจศกึ ษา
๔. กัณฑ์วนประเวศ ใช้เพลง พระยาเดิน
๕. กัณฑ์ชูชก ใช้เพลง เซ่นเหล้าและเพลงค้างคาวกินกล้วย
๖. กัณฑ์จุลพน ใช้เพลง คุกพาทย์
๗. กัณฑ์มหาพน ใช้เพลง เชิดกลอง
๘. กัณฑ์กุมาร ใช้เพลง โอดและเพลงเชิดฉิ่ง
๙. กัณฑ์มัทรี ใช้เพลง ทยอยโอด
๑๐. กัณฑ์สักกบรรพ ใช้เพลง เหาะ
๑๑. กัณฑ์มหาราช ใช้เพลง กราวนอก
๑๒. กัณฑ์ฉกษัตริย์ ใช้เพลง ตระนอน
๑๓. กัณฑ์นครกัณฑ์ ใช้เพลง กลองโยน
สรา้ งสรรค์งานดนตรี 47 47 สุดยอดคู่มือครู
เสริมความรู้ ครูควรสอน
ชาดก คอื เรื่องของพระพทุ ธเจ้าท่ีมมี าในชาตกิ ่อน
กัณฑ์ คือ ตอนหนึ่งของค�ำ เทศน์ท่เี ปน็ เรอื่ งราว
กัณฑ์ทานกัณฑ์ คือ กัณฑ์ที่พระเวสสันดรทรงบริจาคทานคร้ังใหญ่ กำ�หนดไว้ส่ิงละ ๗๐๐ และพระราชทานม้า
และราชรถแก่พราหมณท์ ีม่ าขอนอกเมือง และเดินไปเขาวงกตกบั พระนางมัทรี พระโอรส และพระธดิ า
กัณฑ์กุมาร คือ กัณฑ์ที่ชูชกขอพระโอรสและพระธิดา คือ ชาลีกุมารและกัณหากุมารีจากพระเวสสันดร
เพอ่ื เอาไปเปน็ ทาส ทง้ั ๒ พระองคห์ ลบอยูใ่ นสระบวั พระเวสสนั ดรจงึ ตรสั เรียกพระโอรสและพระธดิ าเพื่อยกให้ชชู ก
กัณฑ์สักกบรรพ คือ กัณฑ์ที่พระอินทร์จำ�แลงเป็นพราหมณ์มาทูลขอพระนางมัทรีจากพระเวสสันดร เพราะกลัวว่า
ถ้ามีผู้อ่ืนมาทูลขอ แล้วพระเวสสันดรจะยกให้อีก จะทำ�ให้ไม่มีใครปรนนิบัติดูแลพระเวสสันดร เม่ือพราหมณ์
ได้รับพระนางมทั รแี ล้วจึงกลับรา่ งเป็นพระอินทร์ แล้วถวายพระนางมัทรคี นื พรอ้ มประทานพร ๘ ประการ
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตวั ช้วี ัด นอกจากนี้ยังใช้ดนตรีไทยบรรเลงประกอบ งานเทศน์มหาชาติมีการบรรเลงดนตรี
เพลงไหว้ครูดนตรี และไหว้ครูโขน ละคร เพื่อเป็น ประกอบการเทศน์
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๓ การอัญเชิญบรรดาครูและเทพยดาต่าง ๆ เข้าสู่
พิธี เพลงเหล่านี้เรียกว่า เพลงหน้าพาทย์ ตัวอย่าง
ภาระงาน/ชิน้ งาน เช่น เวลาอัญเชิญพระรัตนตรัยจะใช้เพลงสาธุการ
สมัยโบราณมาจนถึงปัจจุบันเพลงสาธุการจะใช้ใน
จัดทำ�ผลการวิเคราะห์เปรียบเทียบ ศาสนามากกว่าเพลงอื่น ๆ เพราะทุกครั้งก่อนพระ
ผลงานดนตรี โดยใช้ไมโครซอฟต์- จะขึ้นธรรมาสน์เทศนาธรรม วงปี่พาทย์จะบรรเลง
ออฟฟิศเพาเวอรพ์ อยต์ เพลงสาธุการเสมอ ส่วนใหญ่ดนตรีที่ใช้บรรเลง
ประกอบทางศาสนามักใช้วงปี่พาทย์บรรเลง
ep 1
St ความรเู้ พม่ิ เติม
ขน้ั รวบรวมข้อมลู
การเทศน์มหาชาติมีในช่วงเดือน ๑๒ กับเดือนอ้าย มีการจัดเครื่องบูชาเมื่อถึงเวลาเทศน์
๑. ให้นกั เรียนรว่ มกันแสดงความคดิ เห็น จัดเป็นชุดตามจำานวนพระคาถาในกัณฑ์ มีการจัดสถานที่เทศน์ด้วยต้นกล้วย ต้นอ้อยให้เหมือน
โดยครใู ชค้ �ำ ถามท้าทาย ดงั น้ี สถานที่ที่พระพุทธเจ้าประทานเทศนาธรรม เป็นการบำาเพ็ญบุญกุศลที่สำาคัญ เพราะเชื่อว่าการ
ฟังเทศน์มหาชาติและได้พรมน้ำ�มนต์เป็นการปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายออกไป
• เทคโนโลยดี า้ นใดทน่ี กั เรยี นคดิ วา่
จำ�เป็นที่สุดในการจัดการแสดงดนตรี ๓. วถิ ีชีวติ กบั การสร้างสรรคง์ านดนตรี
เพราะอะไร
ในชีวิตประจำาวันมนุษย์มีความสัมพันธ์กับดนตรีมาตั้งแต่เกิด จะเห็นได้จากการนำาดนตรีมาใช้
๒. ครนู ำ�บตั รคำ�ตอ่ ไปน้ีตดิ บนกระดาน
ประกอบพิธีกรรม หรือบรรเลงเพื่อความบันเทิงต่าง ๆ ในอดีตมนุษย์มีการร้องรำาทำาเพลง จึงได้เกิด
วถิ ชี วี ิตกับการสรา้ งสรรคง์ านดนตรี เครื่องดนตรีต่าง ๆ เพื่อใช้ประกอบการขับร้องที่ทำาให้มนุษย์เกิดความผ่อนคลายสบายใจ เช่น การนำา
ดนตรีมาบรรเลงในงานบวช การบรรเลงดนตรีในงานเลี้ยง หรือแม้แต่ในชีวิตประจาำ วันมีการฟังดนตรี
เทคโนโลยีกบั การสร้างสรรค์งานดนตรี
เพื่อให้เกิดความผ่อนคลาย
จากนั้นครูอธิบายเก่ียวกับวิถีชีวิตกับ
การสรา้ งสรรคง์ านดนตรแี ละเทคโนโลยี การสร้างสรรค์งานดนตรีจึงมีความเกี่ยวข้องกับ
กบั การสรา้ งสรรคง์ านดนตรใี หน้ กั เรยี น วิถีชีวิตของมนุษย์ ทำาให้ดนตรีเกิดการพัฒนาและมีบทบาท
ฟัง ต่อสังคมมากขึ้น
๓. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม ให้ การบรรเลงดนตรีในงานบวชเป็นการสร้างสรรค์
แตล่ ะกลมุ่ ส�ำ รวจวา่ การแสดงดนตรใี น ทางดนตรีกับวิถีชีวิตของมนุษย์
ท้องถ่ินมีความเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิต
ของคนในทอ้ งถิ่นอยา่ งไรบ้าง 48 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เดือนอ้าย คือ เดือนแรกของปีตามปฏิทินจันทรคติไทย มักเร่ิมในเดือน
พฤศจิกายนหรือธันวาคม มี ๒๙ วนั โดยเริ่มนับต้ังแต่ขึ้น ๑ ค�่ำ เดอื น ๑ ถงึ
แรม ๑๔ คำ่� เดือน ๑
สุดยอดคู่มือครู 48
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St St
๔. เทคโนโลยกี ับการสร้างสรรคง์ านดนตรี ขัน้ รวบรวมขอ้ มูล
เครื่องดนตรีที่ใช้เทคโนโลยีเข้ามามีส่วนช่วย เช่น อิเล็กโทน (electone) เป็นเครื่องดนตรีทีม่ ี ๔. ให้นักเรียนแต่ละคนเล่าประสบการณ์
การนำาไฟฟ้าและเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาทำาให้เครื่องดนตรีมีเสียงและจังหวะที่หลากหลาย นอกจากนี้ ในการชมการแสดงคอนเสิร์ต หรือการ
ยังมีเครื่องดนตรีที่ใช้ระบบขยายเสียง เช่น เปียโนไฟฟ้า กีตาร์ไฟฟ้า ออร์แกนไฟฟ้า แอกคอร์เดียนไฟฟ้า แสดงดนตรีต่าง ๆ วา่ มีการน�ำ เทคโนโลยี
สิ่งเหล่านี้ถือเป็นการนำาเทคโนโลยีมาใช้สร้างสรรค์เพื่อให้เกิดผลงานดนตรี หรือการแสดงคอนเสิร์ต มาใช้ในการแสดงอย่างไรบ้าง และทำ�ให้
ในปจั จบุ นั มกี ารนาำ เทคโนโลยตี า่ ง ๆ เขา้ มาชว่ ยสรา้ งสรรคใ์ หก้ ารแสดงมคี วามนา่ สนใจ มกี ารใชร้ ะบบไฟฟา้ การแสดงน้ันเปน็ อย่างไร
แสง สี ระบบเสียงอิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ นำามาผสมผสาน ในการสร้างสรรค์งานดนตรีและมีการนำา
เครื่องสแครชแผ่น (scratch) มาสร้างระบบเสียงให้ทันสมัย มีเสียงดนตรีที่แปลกใหม่มากขึ้น การ ep 2 ขน้ั คิดวิเคราะห์
บันทึกเสียงมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาช่วย เพื่อให้ดนตรีมีเสียงที่ไพเราะมากขึ้น
และสรปุ ความรู้
จึงเห็นได้ว่าเทคโนโลยีในปัจจุบันมีส่วนสร้างสรรค์ดนตรีให้น่าสนใจมากยิ่งขึ้น ทำาให้ดนตรี
มีการพัฒนามากขึ้น
การแสดงคอนเสิร์ตมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาใช้ในการแสดง ทำาให้การแสดงมีความน่าสนใจมากยิ่งขึ้น ๕. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายและแสดง
ความคิดเห็น โดยครูใชค้ ำ�ถาม ดังนี้
คำ�ถ�มท้�ท�ย ในชีวิตประจำาวันของนักเรียน นำาดนตรีมาใช้ทำากิจกรรมใดบ้าง
• ปจั จยั ใดบา้ งทมี่ ผี ลตอ่ การสรา้ งสรรค์
สรุป ดนตรมี ีความเกีย่ วขอ้ งกบั มนษุ ย์มาชา้ นาน ทาำ ให้ดนตรเี กดิ การพัฒนาเรือ่ ยมาจนเกดิ การ ผลงานดนตรีในแตล่ ะวฒั นธรรม
สร้างสรรค์ดนตรีขึ้น สิ่งที่มีส่วนทำาให้ดนตรีเกิดการสร้างสรรค์ ได้แก่ ความเชื่อ ศาสนา วิถีชีวิต (ตัวอย่างคำ�ตอบ ปัจจัยด้านวิถีชีวิต
และเทคโนโลยี สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่ทำาให้เกิดดนตรีขึ้น ทำาให้มนุษย์เกิดความผ่อนคลาย และนำา
มาพัฒนาดนตรีให้มีรูปแบบแปลกใหม่ ทันสมัยมากขึ้น และสร้างสรรค์ขึ้นเพื่อตอบสนองความ ปัจจยั ด้านเทคโนโลย)ี
ต้องการของมนุษย์ในสังคมอีกด้วย • เพราะเหตใุ ดจงึ ตอ้ งมกี ารสรา้ งสรรค์
สร้างสรรค์งานดนตรี 49 งานดนตรี (ตัวอย่างคำ�ตอบ ดนตรีเป็น
เสริมความรู้ ครูควรสอน สื่อกลางในการส่ือสาร ความบันเทิง และ
ออรแ์ กน หรอื Organ มาจากภาษาละตนิ Organum เปน็ ชอ่ื เรยี กเครอื่ งดนตรี สร้างความเป็นหน่ึงเดียวกันท้ังในชีวิต-
ชนดิ หนึ่งท่มี ชี อ่ื วา่ Hydraulis ตน้ กำ�เนดิ ของเสียงมาจากลม ออร์แกนทีใ่ หญ่
ที่สุดในโลกมจี �ำ นวนไพป์ถึง ๓๓,๐๐๐ ไพป์ (ไพป์ คือ ท่อลม) ประจ�ำ วนั และในการประกอบพิธกี รรม)
๖. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้
เกี่ยวกับปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงาน
ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม เป็นความคิด
รวบยอด
๗. ใหน้ กั เรยี นคดิ ประเมนิ เพอื่ เพม่ิ คณุ คา่ ดา้ น
การใช้ชีวิตอยู่อย่างพอเพียง โดยให้
นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
การดำ�รงชีวิตของคนในสังคมเมือง
และคนในสังคมชนบทมีความแตกต่าง
กันอย่างไร และส่งผลต่องานดนตรี
อยา่ งไรบ้าง
49 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
St St St บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 3 ขน้ั ปฏิบัติ กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น
แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมตั ริู้
๘. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ กลมุ่ ละ ๓-๔ คน ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้
สืบค้นผลงานการแสดงดนตรีท่ี คำาศพั ท์ คาำ อา่ น ความหมาย
เก่ียวข้องกับวิถีชีวิตของมนุษย์ และ
การใช้เทคโนโลยีในการแสดงดนตรี กังสดาล กัง - สะ - ดาน ระฆังวงเดือน
อย่างละ ๑ ผลงาน แล้วร่วมกัน
เทพยดา เทบ - พะ - ยะ - ดา เทวดา
วเิ คราะหเ์ ปรยี บเทยี บความเหมอื นและ เว็บไซตแ์ นะนาำ
ความแตกต่างของผลงาน โดยจดั ทำ� ความเชื่อ www.prapayneethai.com
เปน็ ไมโครซอฟตอ์ อฟฟศิ เพาเวอรพ์ อยต์
๙. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป ผงั สรุปสาระสำาคัญ
ความรู้ ดังนี้ สรา้ งสรรคง์ านดนตรี
• การสร้างผลงานดนตรีในแต่ละ
วฒั นธรรมเกดิ ขน้ึ จากปจั จยั หลายดา้ น
ที่ทำ�ให้ดนตรีมีรูปแบบลักษณะที่ ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม
แตกต่างกันออกไป วัฒนธรรมและ
ปัจจัยต่าง ๆ เป็นสิ่งท่ีทำ�ให้ดนตรี ความเชื่อกับการ ศาสนากับการสร้างสรรค์ วิถีชีวิตกับการสร้างสรรค์ เทคโนโลยีกับการ
เกิดการพัฒนารูปแบบ ทำ�ให้มนุษย์ สร้างสรรค์งานดนตรี งานดนตรี งานดนตรี สร้างสรรค์งานดนตรี
เกิดความผ่อนคลายเมื่อได้ชมหรือ
ฟงั ดนตรี ความเชือ่ เกีย่ วกบั วฒั นธรรม ดนตรีไทยและสากลจะมี มนุษย์ใช้ดนตรีในการ การนาำ เทคโนโลยใี หม่ ๆ มา
ประเพณีต่าง ๆ ทำาให้พัฒนา การสร้างสรรค์บทเพลงที่ ประกอบพิธีกรรมและใช้ สร้างสรรค์ในงานดนตรี ทำาให้
ep 4 เป็นดนตรี จากนั้นจึงนำาดนตรี เกี่ยวข้องกับศาสนา เพื่อเป็น บรรเลงเพื่อความบันเทิง เกดิ สิง่ ทีแ่ ปลกใหมม่ เี สยี งและ
มาใช้บรรเลงประกอบพิธีกรรม สื่อนำาในการเข้าใจในศาสนา ทำ า ใ ห้ ม นุ ษ ย์ ผ่ อ น ค ล า ย จังหวะที่หลากหลาย ทำาให้
ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ เพื่อความศักดิ์สิทธิ์ และ และใช้ประกอบในพิธีกรรม สบายใจ ดนตรีน่าสนใจ
ส ร้ า ง บ ร ร ย า ก า ศ ใ น ง า น
พิธีกรรม
๑๐. ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกมาน�ำ เสนอ 50 ดนตรี ม.๔-๖
ผลการวิเคราะห์เปรียบเทียบผลงาน
การแสดงดนตรีหนา้ ชนั้ เรียน
5ep ข้นั ประเมนิ เพอ่ื เพ่ิมคุณคา่
บรกิ ารสงั คม
และจติ สาธารณะ
๑๑. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ รว่ มกนั สรา้ งสรรค์
ผลงานดนตรที ชี่ นื่ ชอบแลว้ น�ำ ผลงาน
ไปรว่ มกจิ กรรมการแสดงของโรงเรยี น
หรือชุมชน เพ่ือสร้างความสุขและ
ความบันเทิงแก่สงั คม
สุดยอดคู่มือครู 50
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กิจกรรมการเรยี นรู ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๓
๑. ให้นักเรียนเล่าประสบการณ์ในการชมการแสดงคอนเสิร์ต หรือการแสดงดนตรีต่าง ๆ ว่ามี
การนำาเทคโนโลยีมาใช้ในการแสดงอย่างไรบ้าง ทำาให้การแสดงนั้นเป็นอย่างไร
๒. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม สำารวจการแสดงดนตรีในท้องถิ่นว่ามีความเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิต
ศาสนา และความเชื่อของคนในท้องถิ่นอย่างไรบ้าง จากนั้นออกมานำาเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน
๓. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๔ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มจับสลากเลือกหัวข้อในการวิเคราะห์ ดังต่อไปนี้
◆ ความเชื่อกับการสร้างสรรค์งานดนตรี
◆ ศาสนากับการสร้างสรรค์งานดนตรี
◆ วิถีชีวิตกับการสร้างสรรค์งานดนตรี
◆ เทคโนโลยีกับการสร้างสรรค์งานดนตรี
จากนั้นให้แต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์ถึงปัจจัยดังกล่าวที่ทาำ ให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานดนตรี
ในวัฒนธรรมท้องถิ่น แล้วออกมาอภิปรายหน้าชั้นเรียน
๔. ให้นักเรียนเขียนสรุปความรู้เป็นแผนภาพเกี่ยวกับปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรี
ในแต่ละวัฒนธรรมลงในแผนภาพ ดังตัวอย่างต่อไปนี้
ความเชื่อ ศาสนา
ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงาน
ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม
เทคโนโลยี วิถีชีวิต
สร้างสรรคง์ านดนตรี 51
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
การนำ�ดนตรีมาใชบ้ รรเลงประกอบพระราชพธิ สี ง่ ผลให้งานมีลักษณะอยา่ งไร
๑ ท�ำ ใหง้ านเกดิ ความเปน็ สริ ิมงคล ๒ ท�ำ ใหง้ านราบร่ืน ส�ำ เร็จ
๓ ทำ�ให้งานเปน็ ท่ีนา่ สนใจ ๔ ท�ำ ใหม้ ผี รู้ ว่ มงานจ�ำ นวนมาก
๕ ทำ�ให้เกิดความผ่อนคลาย สบายใจ
(เฉลย ๑ เพราะการน�ำ ดนตรีมาใช้บรรเลงประกอบพระราชพธิ ี เพ่อื แสดงถึง
ความเปน็ สิริมงคล ฤกษ์งามยามดีในการประกอบพิธี)
51 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
แนวค�ำตอบ
๑. การนำ�ดนตรีมาบรรเลงประกอบ คำถามพฒั นากระบวนการคดิ
การฟอ้ นผีมดผเี มง็
๑. ในท้องถิ่นของนักเรียนมีความเชื่อเกี่ยวกับดนตรีอย่างไรบ้าง
๒. งานอุปสมบท งานมงคลสมรส ๒. กิจกรรมใดบ้างในท้องถิ่นของนักเรียนที่มีการนำาดนตรีเข้ามามีส่วนร่วม
๓. การท�ำ ขวัญนาค ๓. พิธีทางศาสนาพิธีใดบ้างที่มีการนำาดนตรีมาบรรเลง
๔. ดนตรลี า้ สมัย ไมห่ ลากหลาย ๔. ถ้าไม่มีการนำาเทคโนโลยีมาสร้างสรรค์ในงานดนตรีจะเป็นอย่างไร
ไมน่ า่ สนใจ ๕. ในอนาคตนักเรียนคิดว่าดนตรีจะมีพัฒนาการอย่างไรบ้าง
๕. มีจงั หวะ ท�ำ นองแปลกใหม่ ๖. ดนตรีมีผลดีต่อวิถีชีวิตของคนในท้องถิ่นอย่างไร
๖. ท�ำ ใหค้ นในทอ้ งถน่ิ ผอ่ นคลาย สบายใจ ๗. นักเรียนคิดว่าในแต่ละวัฒนธรรมมีการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีแตกต่างกันอย่างไร
๘. การจัดงานรื่นเริงและการจัดงานพิธีสำาคัญทางศาสนามีการนำาดนตรีมาใช้ต่างกันอย่างไร
ได้อนรุ ักษว์ ฒั นธรรมประจ�ำ ถิน่ ๙. ถ้านักเรียนจะจัดการแสดงดนตรีในชุมชน จะนำาเทคโนโลยีมาใช้ในการแสดงอย่างไรบ้าง
๗. แตกต่างไปตามวิถีชีวิตของคน ๑๐. นักเรียนมีแนวทางในการอนุรักษ์ดนตรีในท้องถิ่นอย่างไร
ในท้องถิ่น
๘. งานร่ืนเริงจะมีการบรรเลงดนตรีท่ี
สนุกสนาน ส่วนงานพิธีสำ�คัญทาง
ศาสนาจะเป็นดนตรีท่ีเป็นพิธีการ
มากกว่า
๙. การนำ�โปรแกรมคอมพิวเตอร์มาใช้
ในการควบคุมระบบเสยี ง
๑๐. ชมการแสดงดนตรีท้องถ่ิน จัดแสดง
ดนตรีทอ้ งถน่ิ ในชุมชนทกุ วันหยุด
52 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 52
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๓หนว ยการเรยี นรทู ่ี เป้าหมายการเรยี นรู้
โนต้ ดนตรีไทยและสากล มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน ศ ๒.๑
เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่
ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ
ตัวชวี้ ดั ดนตรีอย่างอิสระ ช่ืนชม และประยุกต์ใช้
อ่าน เขียน โน้ตดนตรีไทยและสากลในอัตราจังหวะต่าง ๆ (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๔) ในชีวติ ประจำ�วัน
ผังสาระการเรยี นรู้ สมรรถนะส�ำ คัญของผ้เู รียน
เครื่องหมาย โน้ตดนตรีสากล ความสามารถในการสอ่ื สาร
กำาหนดอัตราจงั หวะ ความสามารถในการคดิ
เคร่ืองหมาย
ประจำากุญแจเสยี ง
โนต้ ดนตรีไทย โน้ตบทเพลงไทย คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค์
และสากล อัตราจังหวะ ๒ ช้นั
ใฝเ่ รียนรู้
โนต้ ดนตรไี ทย โน้ตเพลงบงั ใบ ตัวชี้วัดที ่ ๔.๑ ต้ังใจ เพียรพยายามใน
การเรียนรู้ และเข้าร่วมกิจกรรมการเรยี นรู้
โน้ตบทเพลงไทย
อัตราจงั หวะ ๓ ช้นั รกั ความเปน็ ไทย
ตัวชีว้ ดั ท่ี ๗.๑ ภาคภมู ใิ จในขนบธรรมเนยี ม
โนต้ เพลง ประเพณี ศิลปะ วัฒนธรรมไทย และมี
นกเขาขะแมร์ ความกตัญญูกตเวที
(สามช้นั )
สาระสาำ คัญ
การศกึ ษาทาำ ความเขา้ ใจเรือ่ งเครือ่ งหมายและสญั ลกั ษณท์ ีใ่ ชใ้ นดนตรี จะทาำ ใหเ้ ขา้ ใจจงั หวะ และทาำ นอง
ของบทเพลงง่ายขึ้น สามารถขับร้องและบรรเลงได้ถูกต้องตามตัวโน้ต จังหวะ และทำานองเพลง
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จดุ ประกายโครงงาน
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันแต่งโน้ตเพลงดนตรีไทยหรือดนตรีสากล
เพื่อสร้างสรรค์ทำ�นองเพลงข้ึนมาใหม่ โดยเลือกใช้เครื่องดนตรีที่ถนัด
แล้วคดิ รปู แบบการนำ�เสนอท่ีน่าสนใจ
53 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตัวชวี้ ัด
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๔ โน้ตดนตรีสากล
ภาระงาน/ชิ้นงาน
แบบบนั ทึกการเขียนโน้ตเพลงพระราชนิพนธ์ จดุ ประกายความคดิ
ep 1St โน้ตดนตรีสากลที่เห็นในภาพ
มีลักษณะคล้ายตัวอักษรภาษา
ขัน้ รวบรวมข้อมูล อังกฤษตัวใดบ้าง
๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยครู บทเพลงแต่ละเพลงจะประกอบด้วยโครงสร้างของบทเพลง ได้แก่ การกำาหนดอัตราจังหวะของ
ใชค้ ำ�ถามท้าทาย ดังน้ี เพลง และการแบ่งท่อนทำานองสำาคัญของบทเพลง
การกำาหนดอัตราจังหวะของเพลง หมายถึง การนำาเอาเสียงสั้น-ยาว มาเรียงร้อยกันอย่างสม่ำ�เสมอ
• ถ้านักเรียนเป็นผู้คิดค้นสัญลักษณ์ จากนั้นนำาเสียงสูง-ต่ำ� มารวมเข้ากับจังหวะของเพลง เรียกว่า การจัดวรรคตอน หมายถึง การนำาจังหวะ
โน้ตดนตรีสากล นักเรียนจะออกแบบให้ และเสียงที่รวมกันเหล่านั้นมาแบ่งวรรคตอนให้เกิดเป็นทำานองของเพลง จากนั้นนำาทำานองเพลงที่แบ่ง
เครือ่ งหมายกำ�หนดจงั หวะมีลักษณะอยา่ งไร เป็นวรรคตอนเหล่านั้นมารวมเข้าด้วยกันเป็นบทเพลง
การจัดทำานองเพลงที่แต่งขึ้นโดยแบ่งวรรคตอนเป็นท่อน A หรือ B หรือ C ขั้นตอนนี้
๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยครู เรียกว่า การแบ่งท่อนทำานองสำาคัญของบทเพลง การจะบันทึกโน้ต เขียนโน้ตหรือจะแต่งเพลงนอกจาก
ใช้ค�ำ ถาม ดังนี้ จะต้องเข้าใจโครงสร้างของบทเพลงแล้ว ยังต้องเข้าใจลักษณะของเครื่องหมายต่าง ๆ ในบทเพลงด้วย
เครื่องหมายที่มักใช้ในการบันทึกโน้ต มีดังนี้
• เคร่ืองหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี
มีความสำ�คัญอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ�ให้ 54 ดนตรี ม.๔-๖
บรรเลงเพลงได้ถูกต้อง มคี วามไพเราะ)
เสริมความรู้ ครูควรสอน
๓. ครูและนักเรียนร่วมกันทบทวนความรู้เดิม
เก่ียวกับเคร่ืองหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี- ท่อน A หรือ B หรือ C คือ ท่อนเพลงที่มี melody และเน้ือเพลงแตกต่างกัน
สากล โดยครูน�ำ บตั รค�ำ ตอ่ ไปน้ีติดบนกระดาน ในแตล่ ะท่อน
&w h q e
Ú r Æ?
จากน้ันให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
โดยครใู ช้คำ�ถาม ดงั น้ี
• บัตรคำ�ท้ังหมดนี้มีเครื่องหมายและ
สัญลักษณ์อะไรบ้าง (กุญแจซอล โน้ตตัวกลม
โน้ตตัวขาว โน้ตตัวดำ� โน้ตตัวเขบ็ต ๑ ชั้น
โน้ตตัวเขบ็ต ๒ ชั้น โน้ตตัวเขบ็ต ๓ ช้ัน
โน้ตตัวเขบต็ ๔ ช้ัน กญุ แจฟา)
• เครื่องหมายหยุดของตัวโน้ตบนกระดาน
แต่ละตัวเขียนอย่างไร (นักเรียนตอบตาม
ประสบการณ์และความเข้าใจ)
• กุญแจซอล และกุญแจฟามีความสำ�คัญ
ต่อการบันทึกโน้ตเพลงอย่างไร (กุญแจซอล
ใช้บันทึกตัวโน้ตท่ีมีเสียงกลางถึงเสียงสูง ส่วน
กุญแจฟาใช้บนั ทกึ ตวั โนต้ ทมี่ เี สียงตำ�่ )
สุดยอดคู่มือครู 54
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St St
๑. เครอ่ื งหมายกาำ หนดอัตราจงั หวะ (Time Signature) ข้ันรวบรวมข้อมูล
เครื่องหมายกำาหนดจังหวะ คือ เครื่องหมายที่เป็นเลขเศษส่วน ใช้บันทึกหลังกุญแจประจำาหลัก ๔. ครตู ิดบัตรค�ำ ตอ่ ไปนบ้ี นกระดาน
เป็นเครื่องหมายที่กำาหนดจังหวะในแต่ละห้องเพลง เลขตัวบน คือ จำานวนจังหวะในแต่ละห้องเพลง
เลขตัวล่าง คือ ลักษณะจังหวะของตัวโน้ต เคร่อื งหมายก�ำ หนดจังหวะ
◆ ตัวโน้ตในอัตราธรรมดา ๒ พยางค์ คือ จังหวะประเภทที่แบ่งส่วนปลีกย่อยออกเป็น
๒ ส่วน และส่วนที่เพิ่มขึ้นด้วยจำานวน ๒ ๔ ๘ และ ๑๖ ตวั โนต้ ในอตั ราธรรมดา ๒ พยางค์
◆ ตัวโน้ตในอัตราผสม ๓ พยางค์ คือ จังหวะประเภทที่แบ่งส่วนปลีกย่อยออกเป็น
๓ ส่วน และส่วนที่เพิ่มขึ้นด้วยจำานวน ๓ ๖ ๑๒ ตัวโน้ตในอตั ราผสม ๓ พยางค์
● อัตราธรรมดา ๒ พยางค์ (Simple Time) หมายถึง การใช้โน้ตที่ไม่ประจุด
เป็นเกณฑ์ ๑ จังหวะ ครูอธิบายเกี่ยวกับบัตรคำ�แต่ละหัวข้อ
● อัตราผสม ๓ พยางค์ (Compound Time) หมายถึง การใช้โน้ตประจุด ให้นักเรียนฟัง แล้วให้นักเรียนร่วมกัน
เป็นเกณฑ์ ๑ จังหวะ แสดงความคดิ เหน็ จากนน้ั ครนู �ำ ขอ้ มลู
ตัวอย่างการเปรียบเทียบโน้ตในอัตราธรรมดา ๒ พยางค์ และอัตราผสม ๓ พยางค์ แบ่งได้ดังนี้ ทไ่ี ดม้ าเขยี นสรปุ เปน็ แผนภาพความคดิ
บนกระดาน
◆ โน้ตอัตราธรรมดา ๒ พยางค์ แบ่งส่วน ◆ โน้ตอัตราผสม ๓ พยางค์ แบ่งส่วน
โนต้ ดนตรีไทยและสากล 55 ep 2 ขน้ั คิดวเิ คราะห์
เสริมความรู้ ครูควรสอน และสรปุ ความรู้
การประจุด เป็นการเพ่ิมอัตราจังหวะของตัวโน้ต เพิ่มอีกคร่ึงเสียงของโน้ต ๕. ครูติดแผนภูมิการแบ่งส่วนของตัวโน้ต
ตวั ทปี่ ระจดุ ในอัตราธรรมดา ๒ พยางค์และ
อัตราผสม ๓ พยางค์ และติดแผนภูมิ
โน้ตเพลง ๒ จังหวะ ๓ จังหวะ และ
๔ จังหวะในอัตราธรรมดา จังหวะละ
๑ เพลง และโน้ตเพลงในอัตราผสม
๑ เพลง จากน้ันให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม
๓ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มเปรียบเทียบ
ก า ร แ บ่ ง ส่ ว น ข อ ง ตั ว โ น้ ต ใ น อั ต ร า
ธรรมดา ๒ พยางค์ และอัตราผสม
๓ พยางค์และเปรียบเทียบโน้ตเพลง
ในอัตราธรรมดา และอัตราผสมว่า
มีลักษณะอยา่ งไร
55 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 2 ขนั้ คิดวิเคราะห์
St
และสรุปความรู้ ตัวอย่างบทเพลง ๒ จังหวะ ในอัตราธรรมดา
๖. ครูให้นักเรียนยืนล้อมเป็นวงกลม ให้ เพลงลาวเสี่ยงเทียน
นักเรียนเล่นเกม “จังหวะของฉัน”
โดยครูอธิบายวิธีเล่นเกม ดังน้ี ท่อน
ครูแจกบตั รค�ำ อัตราธรรมดา และ
อตั ราผสม แลว้ ครเู ปดิ เพลงใหน้ กั เรยี น ตัวอย่างบทเพลง ๓ จังหวะ ในอัตราธรรมดา
สง่ บตั รค�ำ ตอ่ ไปเรอื่ ย ๆ เมอื่ ครปู ดิ เพลง
บัตรคำ�อยู่ที่นักเรียนคนใด คนนั้น เพลงสายทิพย์
ต้องเป็นผู้ตอบจังหวะของบัตรคำ�น้ัน
เช่น ได้บัตรคำ� อัตราธรรมดา ให้ ตัวอย่างโน้ตบทเพลง ๔ จังหวะ ในอัตราธรรมดา
บอกวา่ 24 หรือ อตั ราผสม บอก 86
เพลงใจรัก
ถ้าตอบถูกมีสิทธิเล่นต่อ ตอบผิด
จะถูกออกจากเกม 56 ดนตรี ม.๔-๖
๗. ให้นักเรียนค้นหาบทเพลงอัตรา
จังหวะ 24 ที่นักเรียนชื่นชอบมา
๑ เพลง แล้ววิเคราะห์ว่าบทเพลง
ดังกลา่ วให้ความรู้สกึ อยา่ งไร
๘. ให้นักเรียนค้นคว้าเกี่ยวกับบทเพลง
อัตราจังหวะ 43 และ 44 โดยเลือก
อย่างละ ๑ เพลง แล้ววิเคราะห์ว่า
เพลงอัตราจังหวะดังกล่าวให้ความ
รู้สึกอย่างไร บทเพลงมีลักษณะ
เปน็ อยา่ งไร โดยเขยี นสรปุ เปรยี บเทยี บ
ลงในแผนภาพความคดิ
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เพลงลาวเสี่ยงเทียน มีอัตราจังหวะ ๒ ช้ัน เป็นเพลงทำ�นองเก่า
ออกสำ�เนียงลาว ใช้บรรเลงและขับร้องประกอบการแสดงละคร และ
บรรเลงท่ัวไปในโอกาสต่าง ๆ หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)
ได้นำ�เพลงลาวเสี่ยงเทียนอัตราจังหวะ ๒ ช้ัน ไปแต่งขยายและแต่งครบ
เปน็ เพลงเถาเม่อื พ.ศ. ๒๔๓๔
สุดยอดคู่มือครู 56
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Stasean
ตัวอย่างโน้ตบทเพลงในอัตราผสม ep 2
SILENT NIGHT ขัน้ คิดวิเคราะห์
และสรุปความรู้
๙. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายแสดง
ความคดิ เหน็ เกย่ี วกบั อตั ราจงั หวะผสม
โดยครเู ขยี นสรปุ ค�ำ ตอบของนกั เรยี น
เปน็ แผนภาพความคิด ดังตวั อย่าง
มีจำ�นวนจังหวะ มีจงั หวะเคาะ
แตล่ ะห้องไม่เท่ากัน ๓ จงั หวะ
อตั ราจงั หวะผสม
มกี ารประจุดตวั โน้ต ตัวเลขดา้ นบนมกั
หารดว้ ย ๓ ลงตัว
◆ เครื่องหมายกำาหนดจังหวะของอัตราธรรมดา เช่น 42 43 44
◆ เครื่องหมายกำาหนดจังหวะของอัตราผสม เช่น 68 98 1 82 ๑๐. ใหน้ กั เรยี นร่วมกันวิเคราะหว์ ่าการใช้
เครอื่ งหมายก�ำ หนดจงั หวะแบบตวั เลข
คำ�ถ�มท้�ท�ย นักเรียนเคยฟังเพลงที่มีการกำาหนดอัตราจังหวะแบบใดบ้าง กับการใช้เคร่อื งหมายกำ�หนดจังหวะ
แบบสัญลักษณ์ ส่งผลให้ตัวโน้ตใน
๒. เคร่อื งหมายประจาำ กุญแจเสียง (Key Signature) แตล่ ะหอ้ งเพลงมลี กั ษณะเหมอื นและ
แตกตา่ งกนั อย่างไร
เครือ่ งหมายประจาำ กุญแจเสียง คือ เครือ่ งหมายแปลงเสยี งทั้งหมดทีใ่ ชใ้ นเพลง ไดแ้ ก ่ เครือ่ งหมาย
ชาร์ป ( ) หรือเครื่องหมายแฟลต () ซึ่งสอดคล้องกับกุญแจเสียงของเพลงนั้น ๆ
จุดประสงค์ของการใช้เครื่องหมายประจำากุญแจเสียงก็เพื่อลดจำานวนของเครื่องหมายที่ใช้ในการ
กำากับเสียงซึ่งจะแทรกอยู่ตามตัวโน้ตของแต่ละบรรทัดห้าเส้น เพื่อทำาให้อ่านโน้ตได้ง่ายขึ้น โดยหลักการ
เบื้องต้นก็คือการนำาเครื่องหมายกำากับเสียงของตัวโน้ตแต่ละตัวมารวมกันไว้ที่หน้าบรรทัด โดยที่
เครื่องหมายประจำากุญแจเสียงนี้ จะอยู่ถัดจากกุญแจประจำาหลักและอยู่ก่อนเครื่องหมายประจำาจังหวะ
โนต้ ดนตรไี ทยและสากล 57
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA รอบรู้อาเซียนและโลก
ข้อใดตอ่ ไปน้ีคืออตั ราจงั หวะผสมท้ังหมด
ผ้คู ิดค้นบรรทัด ๕ เสน้ คือใคร
๑ 42 34 68 ๒ 64 86 44 ๓ 64 94 142 ๑ กวิโด ดาเรซโซ (Guido d' Arezzo)
๔ 22 196 166 ๕ 34 44 64 ๒ จอรจ์ ไมเคิล (George Michael)
(เฉลย ๓ เพราะ ๑ ๒ ๔ และ ๕ มอี ัตราจงั หวะธรรมดาอยู่ ดงั นี้
57 สุดยอดคู่มือครู
๑ มี 24 34 ๒ มี 44 ๔ ม ี 22 ๕ มี 44 )
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ข้ันคิดวเิ คราะห์
และสรุปความรู้
โดยทีเ่ ครื่องหมายประจาำ กญุ แจเสียงนี้จะมีผลกับโนต้ นัน้ ทุกตัวไม่ว่าจะอยูใ่ นชว่ งเสียงใด ๆ เช่น ถ้าในเพลง
๑๑. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั แสดงความคดิ เหน็ เพลงนั้นมีเครื่องหมายประจำากุญแจเสียงเป็นแฟลตหรือชาร์ปบนตัวโน้ตใด ตัวโน้ตนั้นก็ต้องติดแฟลต
โดยครูใช้ค�ำ ถาม ดังนี้ หรือชาร์ปไปตลอดทั้งเพลง ยกเว้นว่าตัวโน้ตในห้องนั้นจะมีเครื่องหมายกำากับเสียงเป็นตัวอื่น
• เครื่องหมายแปลงเสียงได้แก่ ตัวอย่าง
เครื่องหมายอะไรบ้าง (ชาร์ป (#) ในเพลงนี้มีเครื่องหมายชาร์ป ( ) บนเส้นตัวโน้ต F (ฟา) ดังนั้นเพลงนี้ทั้งเพลงก็จะต้องเล่น F#
แฟลต ( b ) เนเชอรลั ( n ))
• เครอ่ื งหมายแปลงเสยี งมหี นา้ ท่ี
อย่างไร (ใช้บันทึกอยู่ตอนต้นของ
บรรทัด๕เสน้ หลงั กุญแจประจำ�หลัก ในห้องเพลงนี้มีเครื่องหมาย เนเชอรัล ( ) กำากับอยู่ที่ F (ฟา) ดังนั้นห้องนี้ก็จะเล่นโน้ตนี้
ท�ำ หนา้ ทกี่ �ำ กบั เสยี งของโนต้ ใหเ้ ปลยี่ น เป็นตัวปกติไม่ต้องสูงขึ้นไปอีกครึ่งเสียง
ไปตามเครื่องหมายตลอดท้ังเพลง
หรอื จนกวา่ จะมเี ครอ่ื งหมายแปลงเสยี ง
อืน่ มาแกไ้ ข)
• เครือ่ งหมาย # มีหน้าท่อี ยา่ งไร
(ใช้บังคับตัวโน้ตให้มีเสียงสูงกว่า
เสยี งเดมิ คร่งึ เสยี ง)
• เคร่อื งหมาย b มหี น้าทอี่ ย่างไร
(ใช้บังคับตัวโน้ตให้มีเสียงต่ำ�กว่า
เสียงเดิมคร่ึงเสียง)
• เครื่องหมาย n มีหน้าที่อย่างไร
(ใช้บังคับตัวโน้ตท่ีถูกแปลงเสียง
ให้มีเสียงสูงหรือตำ่�จากปกติให้
กลับสูเ่ สยี งเดิม)
58 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เนเชอรัล เป็นเคร่ืองหมายที่ใช้บังคับตัวโน้ตท่ีถูกแปลงเสียงให้กลับสู่
เสยี งเดิมในการบรรเลงต่อไป
สุดยอดคู่มือครู 58
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ตารางตั้งบันไดเสียงในบันไดเสียงต่าง ๆ St asean
เครื่องหมาย บันไดเสียง บันไดเสียง เครื่องหมาย บันไดเสียง บันไดเสียง ep 2
ตั้งบันไดเสียง เมเจอร์ ไมเนอร์ ตั้งบันไดเสียง เมเจอร์ ไมเนอร์
ขน้ั คิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
๑๒. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์
C major A minor เปรียบเทียบว่าบันไดเสียงเมเจอร์
และบันไดเสียงไมเนอร์ แตกต่างกัน
ไม่มีแฟลตหรือชาร์ป อย่างไร เป็นแผนภาพความคดิ
F major D minor G major E minor
แฟลต ๑ ตัว ชาร์ป ๑ ตัว
B major G minor D major B minor
แฟลต ๒ ตัว ชาร์ป ๒ ตัว
E major C minor A major F# minor
แฟลต ๓ ตัว ชาร์ป ๓ ตัว
A major F minor E major C# minor
แฟลต ๔ ตัว ชาร์ป ๔ ตัว
D major B minor B major G# minor
แฟลต ๕ ตัว ชาร์ป ๕ ตัว
G major E minor F# major D# minor
แฟลต ๖ ตัว ชาร์ป ๖ ตัว
C major A minor C# major A# minor
แฟลต ๗ ตัว ชาร์ป ๗ ตัว โน้ตดนตรีไทยและสากล 59
(ที่มา : นพพร ด่านสกุล. ปฐมบททฤษฎีดนตรี. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, ๒๕๔๓)
เสริมความรู้ ครูควรสอน
บันไดเสียงไมเนอร์ เป็นบันไดเสียงประเภทไดอาโทนิกเหมือนกับเสียงเมเจอร์
คือ เรียงลำ�ดับจากเสียงตำ่�ไปเสียงสูง หรือจากเสียงสูงไปเสียงต่ำ�ประกอบด้วย
โนต้ ๗ ตวั แต่มกั เขยี นโนต้ ๘ ตวั โดยทจ่ี ะซำ�้ ตัวที่ ๘ เพ่อื ใหบ้ นั ไดเสียงสมบูรณ์
บันไดเสียงเมเจอร์ ประกอบด้วยโน้ต ๘ ตัว มาเรียงลำ�ดับขั้นตัวอักษรในระยะ
ขนั้ คู่ ๘ โดยไมซ่ �้ำ ตวั อกั ษร (ขนั้ ที่ ๑ และขน้ั ที่ ๘ โนต้ ตวั เดยี วกนั แตค่ นละระดบั เสยี ง)
และไมข่ ้ามข้ันโดยทีโ่ น้ตล�ำ ดับท่ี ๓-๔ และ ๗-๘ หา่ งกันครง่ึ เสยี ง และโน้ตลำ�ดับอ่นื
หา่ งกนั ๑ เสียงเต็ม
59 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St St ขั้นคดิ วเิ คราะห์ ตัวอย่างบทเพลงสากลที่ใช้เครื่องหมายกำาหนดจังหวะ และเครื่องหมายประจำากุญแจเสียง
และสรปุ ความรู้
๑๓. ครูนำ�โน้ตเพลงสยามานุสสติ และเพลงสรรเสริญ- เพลงสยามานุสสติ
พระบารมีติดบนกระดาน แล้วให้นักเรียนร่วมกัน
วเิ คราะหว์ า่ แตล่ ะบทเพลงใชเ้ ครอื่ งหมายแปลงเสยี ง คำาร้อง : บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๖)
อะไรบ้างและทำ�ให้บทเพลงมีจังหวะและทำ�นอง ทำานอง : นารถ ถาวรบุตร
เป็นอย่างไร
ep 3 ขัน้ ปฏิบัติ
แหลละังสกราปุรปควฏาบิ มัตริู้
๑๔. ใหน้ กั เรยี นสบื คน้ โนต้ เพลงพระราชนพิ นธท์ ช่ี นื่ ชอบ
๑ บทเพลง แลว้ เขยี นบันทกึ โนต้ เพลง พร้อมตอบ
คำ�ถามลงในแบบบนั ทกึ ดงั ตวั อยา่ ง
เพลง (ใกล้รงุ่ )
เนื้อร้องส่อื ความ หมายถงึ (ความงามของ (ที่มา : เพลงวิทยุ ศูนย์เทคโนโลยีทางการศึกษา กรมการศึกษานอกโรงเรียน)
ธรรมชาตยิ ามร่งุ อรณุ )
St Stลักษณะเคร่อื งหมายก�ำ หนดบนั ไดเสยี ง 60 ดนตรี ม.๔-๖
(เคร่อื งหมายแฟลต (b))
เสริมความรู้ ครูควรสอน
๑๕. ใหน้ ักเรยี นและครูร่วมกันสรปุ ความรู้ ดังน้ี
• เครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรีสากล เพลงสยามานุสสติ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลท่ี ๖)
ทรงพระราชนิพนธ์ ณ พระตำ�หนักจิตรลดารโหฐานและพระราชทานแก่
เปน็ สงิ่ ทใี่ ชส้ �ำ หรบั บนั ทกึ เกยี่ วกบั จงั หวะและท�ำ นอง ทหารอาสา สมยั สงครามโลกคร้ังที่ ๑
ของบทเพลง ทำ�ให้ผู้ขับร้องและผู้บรรเลงเข้าใจ ฤา อ่านออกเสยี งว่า รือ แปลว่า หรอื อะไร ไมใ่ ช่ นิยมใชใ้ นการประพนั ธเ์ พลง
บทเพลงไดง้ า่ ยขึน้ สามารถขับร้องและบรรเลงดนตรี หรือบทกลอน
ได้ถูกตอ้ งไพเราะ
ep 4
ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ
๑๖. ให้นักเรียนออกมาอ่านโน้ตเพลงพระราชนิพนธ์ที่
เลือกหน้าช้ันเรยี น
5ep ขน้ั ประเมนิ เพอื่ เพ่มิ คณุ คา่
บรกิ ารสังคม
และจติ สาธารณะ
๑๗. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ร ว บ ร ว ม ผ ล ง า น โ น้ ต
เพลงพระราชนิพนธ์ แล้วจัดทำ�เป็นแฟ้มโน้ตเพลง
จัดเก็บไว้เป็นส่ือการเรียนรู้ในห้องดนตรีของ
โรงเรียน เมื่อน�ำ ไปใช้ในการบรรเลงดนตรี และเพอ่ื
เผยแพร่ความรแู้ ก่ผู้ทสี่ นใจศกึ ษา
สุดยอดคู่มือครู 60
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
เพลงสรรเสริญพระบารมี ตวั ชวี้ ดั
คำาร้อง : บทพระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ต่อมา ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๔
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ทรงพระราชนิพนธ์แก้ไขเป็นบางส่วน
ทำานอง : นายปโยตร์ สชูโรฟสกี ชาวรัสเซีย ภาระงาน/ชน้ิ งาน
แบบบนั ทึกการเขียนโน้ตเพลงไทย
ep 1St
โน้ตดนตรีไทย ขั้นรวบรวมขอ้ มูล
การสอนดนตรีไทยได้พัฒนาวิธีการสอนโดยใช้โน้ตเพลงไทยที่เป็นตัวอักษรแทนเสียงดนตรี เพื่อ ๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ประโยชน์ในการถ่ายทอดทำานองเพลง และจดจำาตัวโน้ตของแต่ละบทเพลง ดนตรีไทยมีอัตราจังหวะของ โดยครูใชค้ �ำ ถามท้าทาย ดังนี้
เพลงไทย ๓ อัตรา คือ
เพลงไทยอัตราจังหวะ ๓ ชั้น มีจังหวะช้า • นักเรียนคิดว่าเพลงอัตราจังหวะ
เพลงไทยอัตราจังหวะ ๒ ชั้น มีจังหวะปานกลาง ๓ ช้ัน สามารถขยายเพ่ิมจังหวะได้อีก
เพลงไทยอัตราจังหวะ ชั้นเดียว มีจังหวะเร็ว หรอื ไม่ เพราะเหตุใด
เครื่องดนตรีที่เป็นเครื่องกำากับจังหวะของไทย ได้แก่ กรับ กลอง โหม่ง ฉาบ และฉิ่ง ในการ
ดำาเนินจังหวะให้เป็นไปตามอัตราจังหวะทั้ง ๓ อัตรานั้น จะต้องยึดหลักกลอง หรือจังหวะหน้าทับ ๒. ครูเปิดทำ�นองเพลงไทยให้นักเรียนฟัง
เป็นหลัก ส่วนจังหวะฉิ่งนั้นเป็นจังหวะขั้นพื้นฐานที่สามารถปฏิบัติได้โดยง่าย โดยจังหวะหน้าทับของ แล้วให้นักเรียนสังเกตจังหวะและ
เพลงไทย แบ่งเป็น ๓ ลักษณะ ดังนี้ ปรบมือตามจังหวะตามความรู้สึกของ
นักเรียน จากนั้นร่วมกันแสดง
โน้ตดนตรไี ทยและสากล 61 ความคิดเห็น โดยครใู ชค้ �ำ ถาม ดงั นี้
• นักเรียนปรบมือพร้อมกันหรือไม่
(พรอ้ ม/ไม่พรอ้ ม)
• จังหวะท่ีปรบมือเป็นจังหวะช้า
ปานกลาง หรือเร็ว (ตัวอย่างคำ�ตอบ
จังหวะปานกลาง)
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เพลงสรรเสริญพระบารมี เป็นเพลงประจำ�ชาติไทยระหว่าง พ.ศ. ๒๔๓๑-
พ.ศ. ๒๔๗๕ หลงั จากนัน้ เกิดการเปล่ยี นแปลงการปกครอง จงึ ไม่ได้ใช้เพลงนี้
เปน็ เพลงชาตไิ ทย แตย่ ังให้บรรเลงถวายความเคารพแด่องคพ์ ระมหากษัตริย์
61 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St St Step 1
ข้นั รวบรวมข้อมูล จังหวะหน้าทับของเพลงไทย
๓. ครูนำ�บตั รค�ำ ตอ่ ไปนี้ติดบนกระดาน หน้าทับปรบไก่ หน้าทับสองไม้ หน้าทับพิเศษ
จงั หวะหนา้ ทบั หนา้ ทบั ปรบไก่ ● ใช้กับเพลงร้องรับทั่วไป ● ดำาเนินจังหวะที่สั้นกว่าหน้าทับ ● บรรเลงในเพลงหน้าพาทย์
หรือใช้กับเพลงเสภา ปรบไก่ครึ่งหนึ่ง จึงทำาให้การดำาเนิน บางเพลง และเพลงภาษาต่าง ๆ
หน้าทบั สองไม้ หน้าทบั พิเศษ จังหวะกระชับขึ้น
แล้วครูอธิบายเกี่ยวกับจังหวะหน้าทับ ๑. โนต้ บทเพลงไทยอตั ราจังหวะ ๒ ชนั้
ใหน้ ักเรยี นฟงั
เพลงอัตราจังหวะ ๒ ชั้น หรือเพลงสองชั้น ถือเป็นเพลงหลักที่จะต่อยอดเป็นเพลงอัตรา
๔. ครนู ำ�บตั รคำ�ตอ่ ไปนต้ี ิดบนกระดาน จังหวะ ๓ ชั้น หรือลดลงเป็นเพลงอัตราจังหวะชั้นเดียว เพลงสองชั้นเป็นเพลงที่ร้องง่าย และเป็นเพลง
สั้น ๆ เป็นส่วนใหญ่ เช่น เพลงลาวเจริญศรี เพลงแขกสาหร่าย เพลงบังใบ
อัตราจังหวะ ๒ ช้นั อตั ราจงั หวะ ๓ ชนั้ ตัวอย่างเพลงอัตราจังหวะ ๒ ชั้น เพลงบังใบ บทร้องเพลงนี้อยู่ในบทละครเรื่อง วิวาห์-
พระสมุทร บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ เพลงบังใบ
จากน้ันครูอธิบายเกี่ยวกับโน้ตเพลง ใช้หน้าทับสองไม้ในการบรรเลงกำากับจังหวะ
ในอัตราจังหวะ ๒ ชั้น และ ๓ ชั้น
ใหน้ กั เรียนฟัง
ep 2 ข้นั คดิ วเิ คราะห์ โน้ตเพลงบังใบ
และสรุปความรู้ ๑
- ด - ด - - - ท - - - ด - ร - - - ซ - ล - ซ - ร - - - ม - ฟ - ซ
๕. ให้นักเรียนร่วมกันเปรียบเทียบ - ฟ - ล ด ล ซ ฟ - ล ซ ฟ - ม - ร - - - - - - - ร - ร ร ร - ร - ร
ความแตกต่างระหว่างการบันทึกโน้ต
เพลงไทยและเพลงไทยสากลในแบบ ๒ - ม - ซ - ม - ร - ท - ร - ม - ซ - ม ร ท - ล - ซ - - ท ล ซ ล - ท
หอ้ งเพลงและบรรทดั ๕ เส้น
- ร - ม ซ ม ร ท ร ม ร ท - ล - ซ ล ท ร ม - ซ - ล - ท ร ล ท ล ซ ม
๖. ให้นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า - ม ซ ล ซ ม - ร - ท - ร - ม - ซ ร ม ร ท - ล - ซ - - ท ล ซ ล - ท
ด้านรักความเป็นไทย โดยให้นักเรียน - ร - ม ซ ม ร ท ร ม ร ท - ล - ซ
รว่ มกันบอกว่า การบันทกึ โน้ตดนตร-ี
ไทยสง่ ผลดตี อ่ ประเทศชาตอิ ยา่ งไรบา้ ง โน้ตจังหวะหน้าทับสองไม้
ep 3 ขน้ั ปฏบิ ัติ (ติง) - โจ๊ะจ๊ะ ติ ง ติ ง - ติ ง - - โ จ๊ ะ จ๊ ะ ติงติง - ทั่ม
แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มัตริู้
62 ดนตรี ม.๔-๖
๗. ครูนำ�โน้ตเพลงบังใบติดบนกระดาน
แล้วให้นักเรียนฝึกอ่านโน้ตพร้อม เสริมความรู้ ครูควรสอน
ปรบมอื ตามจงั หวะ
การตฉี ง่ิ ในอตั ราจงั หวะ ๒ ชนั้ เรยี กว่า “จังหวะฉ่งิ ”
- - - ฉงิ่ - - - ฉับ - - - ฉง่ิ - - - ฉับ - - - ฉงิ่ - - - ฉับ - - - ฉ่ิง - - - ฉบั
สุดยอดคู่มือครู 62
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Stasean
เพลงบังใบสองชั้น ep 3 ขั้นปฏิบัติ
และสรปุ ความรู้
หลงั การปฏิบัติ
คำาร้อง : บทพระราชนิพนธ์ ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ๘. ครูนำ�เน้ือเพลงบังใบสองชั้นและ
ทำานอง : บังใบสองชั้น เพลงรักบังใบติดบนกระดาน และ
ครูเปิดซีดีเพลงบังใบสองช้ันและ
ได้ยินคำาสำาเนียงเสียงเสนาะ แสนไพเราะรสรักเป็นหนักหนา เพลงรักบังใบให้นักเรียนฟังแล้ว
เหมือนยินเสียงหงส์ทองที่ฟ่องฟ้า กล่อมสุนทรวอนว่าน่ายินดี ร้องตามทีละ ๑ ท่อน จากนั้น
ถึงแม้ว่าจะสนิทนิทรา ก็ผวาเมื่อสดับศัพท์เสียงพี่ ใ ห้ นั ก เ รี ย น แ บ่ ง ก ลุ่ ม ๓ ก ลุ่ ม
ถึงดิฉันร้อนรุมกลุ้มฤดี เสียงเหมือนทิพย์วารีมาประพรม ให้แต่ละกลุ่มฝึกร้องโน้ตเพลงบังใบ
แต่โอ้ว่าอนิจจาได้กินหวาน มิช้านานก็ต้องกลืนทั้งขื่นขม และร้องเพลงบังใบสองชั้น หรือ
พอพี่ไปใจน้องต้องระทม ยิ่งมาชมก็ยิ่งช้ำ�ระกำาใจ เพลงรกั บงั ใบ เลอื กรอ้ งเพลง ๑ เพลง
พร้อมกบั ปรบมอื ประกอบจังหวะ
โอกาสที่นำาไปใช้
ใช้เป็นเพลงขับร้องและบรรเลงเพื่อการรับฟัง และประกอบการแสดง ซึ่งนิยมเล่นในงานรื่นเริง
ต่าง ๆ เนื่องจากเพลงบังใบมีลักษณะตัดพ้อต่อว่า วงดนตรีสุนทราภรณ์จึงนำาทำานองทางดนตรีมาแต่ง
เป็นเพลงไทยสากล โดยประพันธ์คำาร้องใหม่ให้ชื่อว่า “เพลงรักบังใบ” มีเนื้อร้อง ดังนี้
คำาร้อง : ชอุ่ม ปัญจพรรค์ เพลงรักบังใบ
ทำานอง : เอื้อ สุนทรสนาน
กามเทพหลอกลวง เสียบศรปักทรวงให้ห่วงหา
ให้รักแล้วใยมาริดรักราแรมไกล
รักของข้าดั่งบัวบังใบ บังมิให้ใครเห็น
เฝ้าครวญหวนทุกเช้าเย็นตรอมตรม
สุดหักสุดหายหัวใจมิวายระทม
สุดตรอมตรม ใจยิ่งคิดให้โหยหา
ต้องบังรักไว้ไม่กล้าบอกใคร
เย็นย่ำ�สุริยาตะวันจากตาพามืดมิด
โอ้ช่างเหมือนดวงจิต มิดมืดยามรักไกล
น้ำ�ตาตกตามตะวัน นึกแล้วหวั่นพรั่นใจ
อกเอ๋ยทำาฉันใดเล่าเอย คู่ชื่นเคยเชยรักร้างเลยแรมรา
ยิ่งพาให้หนาวไฉน ปองรักอย่างบัวบังใบ ต้องช้ำ�หัวใจเรื่อยมา
(ที่มา : บ้านคนรักสุนทราภรณ์ www.websuntaraporn.com)
โนต้ ดนตรีไทยและสากล 63
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เอ้ือ สุนทรสนาน เปน็ นักร้อง นักประพนั ธ์ และหวั หนา้ วงดนตรีสนุ ทราภรณ์
เปน็ ผบู้ กุ เบกิ วงการเพลงไทยสากล มผี ลงานมากมาย เชน่ ร�ำ วงวนั ลอยกระทง
รำ�วงเริงสงกรานต์ นางฟ้าจำ�แลง ได้รับยกย่องว่าเป็นบุคคลสำ�คัญของโลก
สาขาวฒั นธรรมดนตรไี ทยสากลเม่ือ พ.ศ. ๒๕๕๒
63 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 3 ขนั้ ปฏบิ ตั ิ
St แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมัตริู้
๒. โน้ตบทเพลงไทยอัตราจังหวะ ๓ ช้ัน
๙. ครนู �ำ โนต้ เพลงนกเขาขะแมร์ (สามชน้ั ) เพลงอัตราจังหวะสามชั้น หรือเพลง ๓ ชั้น คือ เพลงที่ใช้เพลง ๒ ชั้นเป็นหลักแล้วแต่ง
ติดบนกระดาน แล้วให้นักเรียน ขยายขึ้นอีก ๑ เท่าตัว ทำาให้จังหวะจะช้าลง และยาวกว่าเพลง ๒ ชั้น เช่น เพลงนางครวญ ๓ ชั้น
ร่วมกันอ่านโน้ตเพลง พร้อมปรบมือ เพลงนกเขาขะแมร์ ๓ ชั้น
ตัวอย่างเพลงอัตราจังหวะ ๓ ชั้น เพลงนกเขาขะแมร์
ตามจงั หวะ
เพลงนกเขาขะแมร์ทำานองของเดิมเป็นเพลงเขมรแท้ ๆ หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลป-
บรรเลง) ได้ต่อทำานองเพลงดังกล่าวมาจากขุนสำาเนียงไพเราะ เจ้ากรมปี่พาทย์หลวงในพระเจ้ามณีวงศ์
แต่ครั้งตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบรมราชินีเยือนประเทศแถบอินโดจีน
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๓ และเมื่อกลับมาเมืองไทยหลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ได้นำาเพลง
ที่ชาวเขมร เรียกว่า เพลงนกเขา มาปรุงทางใหม่ให้เข้าหลักดุริยางคศิลป์ไทยครบทั้งเถา โดยให้มีทำานอง
สำาเนียงเขมร มีลูกล้อลูกขัดและมีทำานองเลียนเสียงขันคูของนกเขาและได้ขอให้ นายมนตรี ตราโมท
ช่วยแต่งบทร้องให้ แต่สำาหรับเนื้อร้องที่นำามาเป็นเนื้อร้องของ ศาสตราจารย์ ดร.อุทิศ นาคสวัสดิ์ โดยนำา
ทำานองเพลงนกเขาขะแมร์ ท่อน ๒ ของหลวงประดิษฐ์ไพเราะมาประพันธ์ และใช้ชื่อว่า เพลงจู้ฮุกกรู
เพลงนกเขาขะแมร์ใช้หน้าทับปรบไก่ หรือหน้าทับเขมร
โน้ตเพลงนกเขาขะแมร์ (สามชั้น)
๑
- - - - - - - - - ด ร ม - ซ - ล - ด - - ด ล - ซ ล ซ ม ซ ล ด - ล
- - - - - - - - ล ด ม ซ - ล - ด - - - - ร ม ซ ล ด ซ ด ล - ซ - ม
- - - - - - - - ซ ล ซ ด - ร - ม - ซ - - - ร - ม ซ ร ซ ม - ร - ด
- - - - ด ล - ซ ล ซ ม ซ - ล - ด - ด - - ร ม ซ ล ด ซ ด ล - ซ - ม
- - - - - - - - - ร - ร - - - ม - - ซ ม ร ด ร ม ร ด ร ม - ซ - ล
- - - - - - - - - ด ร ม - ซ - ล ท ล ซ ม ร ม ซ ล ท ล ร ท - ล - ซ
- - - - - - - - ล ล ซ ล ท ล ซ ม ล ล ซ ล ท ล ซ ม ร ด ร ม - ซ - ล
- - - - - - - - ซ ด ร ม - ซ - ล ท ล ซ ม ร ม ซ ล ท ล ร ท - ล - ซ
๒
- - - - - ม ด ล - ม ด ล - ม ด ล - - ด ล ซ ล ด ม - - ร ม ซ ล ด ล
- - - - - ล ร ด - ล ร ด - ล ร ด - - ล ซ ม ซ ล ด ร ม ซ ล ด ล ซ ม
- - - - - ร - ม - - - - - ร - ม - - - - - ร - ม ร ด ร ม - ซ - ล
- - - - - - - - ซ ด ร ม - ซ - ล ท ล ซ ม ร ม ซ ล ท ล ร ท - ล - ซ
- - - - - - - - ล ล ซ ล ท ล ซ ม ล ล ซ ล ท ล ซ ม ร ด ร ม - ซ - ล
- - - - - - - - ซ ด ร ม - ซ - ล ท ล ซ ม ร ม ซ ล ท ล ร ท - ล - ซ
64 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 64 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ขอ้ ใดเปน็ เอกลักษณข์ องการเขยี นโน้ตดนตรไี ทย
๑ หนึ่งหอ้ งเพลงสามารถเขียนโนต้ ได้ ๕ ตวั
๒ มเี ครื่องหมายกำ�หนดอตั ราจงั หวะ
๓ มเี ครื่องหมายก�ำ หนดบันไดเสยี ง
๔ หนึ่งบรรทดั มี ๘ ห้องเพลง
๕ สัญลกั ษณ์ w h e q เปน็ เสยี งของตัวโน้ต
(เฉลย ๔ เพราะการเขยี นโนต้ ดนตรไี ทยจะเขียนบันทึกในห้องเพลงซ่ึงบรรทดั หนงึ่
มี ๘ ห้องเพลง)
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
aseanSt
โน้ตจังหวะหน้าทับปรบไก่สามชั้น ep 3 ขน้ั ปฏบิ ตั ิ
- - ทั่ ม ติ ง ทั่มติง โจ๊ะจ๊ะ - - โ จ๊ ะ จ๊ ะ - - โ จ๊ ะ จ๊ ะ - - - - - - โจ๊ะ จ๊ะ - - โ จ๊ ะ จ๊ ะ - - โ จ๊ ะ จ๊ ะ และสรปุ ความรู้
- ติ ง - ติ ง - ทั่มติงทั่ม ติงทั่ม - ติง - - โ จ๊ ะ จ๊ ะ - ติ ง - ทั่ ม - ติง - ติง - ทั่ม - ติง ทั่มติง - ทั่ม หลงั การปฏบิ ัติ
๑๐. ครูติดเนื้อเพลงจู้ฮุกกรูบนกระดาน
และครูเปิดเพลงจู้ฮุกกรูให้นักเรียน
ฟงั แลว้ รอ้ งตามทลี ะ ๑ ทอ่ นจนถกู ตอ้ ง
โน้ตจังหวะหน้าทับเขมรสามชั้น และพรอ้ มเพรียงกัน
- - - - - โ จ๊ ะ - จ๊ ะ - โ จ๊ ะ - จ๊ ะ - โ จ๊ ะ - จ๊ ะ - - - - - โ จ๊ ะ - จ๊ ะ - โ จ๊ ะ - จ๊ ะ - ติ ง ติ ง ทั่ ม
- - - - - โ จ๊ ะ - จ๊ ะ - โ จ๊ ะ - จ๊ ะ - ติ ง ติ ง ทั่ ม - โ จ๊ ะ - จ๊ ะ - ติ ง ติ ง ทั่ ม - ติ ง ติ ง ทั่ ม - โ จ๊ ะ - จ๊ ะ
เพลงจู้ฮุกกรู
คำาร้อง : ศาสตราจารย์ ดร.อุทิศ นาคสวัสดิ์
ทำานอง : เพลงนกเขาขะแมร์สามชั้นท่อน ๒ ของหลวงประดิษฐ์ไพเราะ
จู้ฮุกกรู จู้ฮุกกรู จู้ฮุกกรู นกเขาขันอยู่ในร่มไพรพฤกษ์
จู้ฮุกกรู จู้ฮุกกรู ก้องกึก ในร่มไพรพฤกษ์ ส่งสำาเนียงเสียงจ้า
จุกกรู (ดนตรี) จุกกรู (ดนตรี) จุกกรูกู่ก้องพนา
ตั้งแต่รุ่งทิวา จู้ฮุกกรูคูมา เสียงปักษาเรื่อยรี่
ฟังยิ่งฟังเหมือนดังบรรเลง (ดนตรี) กล่อมด้วยเพลงดนตรี
โอ้ว่าเจ้าปักษี ส่งสำาเนียงเสียงดี เร้าฤดีเพลิดเพลิน
โอกาสที่นำาไปใช้
เพลงนกเขาขะแมร์ เปน็ เพลงทีใ่ ชบ้ รรเลงขบั รอ้ งและมกี ารนาำ ทาำ นองของเพลงไปประยกุ ตเ์ ปน็ เพลง
ไทยสากลที่ได้ยินได้ฟังอยู่เสมอ เช่น เพลงนกเขาคูรัก
โนต้ ดนตรไี ทยและสากล 65
เสริมความรู้ ครูควรสอน
การตฉี ่งิ ในอตั ราจงั หวะ ๓ ชน้ั
- - - - - - - ฉง่ิ - - - - - - - ฉับ - - - - - - - ฉิง่ - - - - - - - ฉับ
65 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 3 ขั้นปฏิบัติSt
แหลละงั สกราุปรปควฏาิบมัตริู้
เพลงนกเขาคูรัก
๑๑. ครตู ดิ เนอื้ เพลงนกเขาครู กั บนกระดาน
แ ล ะ ค รู เ ปิ ด เ พ ล ง น ก เ ข า คู รั ก ใ ห้ (ชาย) โน่นแน่ะนกเขาคู จุ๊ก จุ๊กกรู นกมันเฝ้าคูหาชู้มัน
นกั เรยี นฟงั และร้องตามทลี ะ ๑ ทอ่ น (หญิง) โถโก่งคอทำาเสียงหวาน ช่างน่าสงสารนะกระไรใจข้า
จนถกู ต้องและพรอ้ มเพรยี งกัน (ชาย) ก็พี่ปักใจใฝ่รัก รัก เจ้าใยมิเห็นใจเมตตา
(หญิง) นกมันรักกันรักมันก็มีแต่จ๊ะจ๋า ไม่มีมารยาเสมือนร้อยลิ้นคนพร่ำ�
๑๒. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ กลมุ่ ละ ๕-๖ คน (ชาย) ดวงใจเอ๋ยนกมันเหมือนพี่เฉลย เอ่ยคำา (หญิง) พูดไปแล้วต้องจำา
เลือกเพลงไทยอัตราจังหวะ ๒ ชั้น (ชาย) พูดไปแล้วพี่จำา มิต้องพูดซ้ำ�ดวงใจ
๑ เพลง และอัตราจังหวะ ๓ ชั้น (หญิง) พี่อย่าเป็นเหมือนเช่นนกแก้ว
๑ เพลง ร่วมกันบันทึกโน้ตเพลง (ชาย) พี่ไม่เป็นเหมือนเช่นนกแก้ว (หญิง) พูดเจื่อยแจ้วเรื่อยไป
ลงในแบบบันทึก แล้วฝึกร้องเพลง (ชาย) ออกจากปากพี่ไป (หญิง) ขอให้ออกจากใจ
ทเี่ ลือก (ชาย) พี่ปากกับใจตรงกัน
* (หญิง) แน่ะใคร (ชาย) ไหนใคร (หญิง) โน่นไง แฝงตัวร่มเงาไม้ใหญ่
๑๓. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป (ชาย) ใช่ใครนกเขาคู่มัน (หญิง) เสียงใคร (ชาย) ไหนกัน (หญิง) เสียงนั่น
ความรู้ ดังนี้ (ชาย) อ๋อนกมันพรอดคำารำาพัน ฝากชีวันรักกันไงเล่า
(หญิง) ใยรู้ (ชาย) ดูเอา พี่เห็นมันเฝ้าหยอกเย้าต่อกัน
• โน้ตดนตรีไทยเป็นส่ิงท่ีช่วยให้ (หญิง) พี่ต้องเอาอย่างมัน (ชาย) พี่จะเอาอย่างมัน มิเปลี่ยนแปรผันเลยเอย * ย้อน
ผู้ขับร้องและผู้บรรเลงดนตรีเข้าใจ
จังหวะ ทำ�นองของบทเพลง ทำ�ให้ คำ�ถ�มท้�ท�ย ถ้านำาเพลงไทยอัตราจังหวะ ๒ ชั้น และ ๓ ชั้น ไปร้องเป็นอัตรา
สามารถขับร้องและบรรเลงดนตรี จังหวะชั้นเดียวจะให้ความรู้สึกอย่างไร
ไดถ้ ูกตอ้ งไพเราะ
สรุป การทาำ ความเข้าใจและศกึ ษาเรือ่ งตวั โนต้ และเครื่องหมายตา่ ง ๆ ที่ใช้ในบทเพลงจะทาำ ให้
เขา้ ใจจงั หวะและทาำ นองบทเพลงไดง้ า่ ยขนึ้ สามารถขบั รอ้ งและบรรเลงดนตรไี ดถ้ กู ตอ้ งตามจงั หวะ
และทำานองเพลง อีกทั้งยังทำาให้แต่งเพลงได้ถ้าเข้าใจหลักและทฤษฎีทางดนตรี การศึกษาตัวโน้ต
และเครื่องหมายต่าง ๆ จึงมีความสำาคัญมากสำาหรับการเรียนดนตรี
66 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 66
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 4
St St
กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ
ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้ ๑๔. ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกมาน�ำ เสนอ
โน้ตเพลงไทยและร้องเพลงไทย
คำาศัพท์ คำาอา่ น ความหมาย ตามโน้ตเพลงท่เี ขียนหน้าช้นั เรยี น
ทฤษฎี ทฺริด - สะ - ดี ความเห็น ลักษณะที่คิดคาดเอาตามหลักวิชา เพื่อ 5ep ข้นั ประเมินเพือ่ เพ่ิมคณุ คา่
บรกิ ารสังคม
เสริมเหตุผลและรากฐานให้แก่ปรากฏการณ์ หรือ และจิตสาธารณะ
ข้อมูลในภาคปฏิบัติ ซึ่งเกิดขึ้นมาอย่างมีระเบียบ ๑๕. ให้นักเรียนร่วมกันรวบรวมโน้ต
เ พ ล ง ไ ท ย แ ล้ ว จั ด ทำ � แ ฟ้ ม โ น้ ต
นิทรา นิด - ทฺรา การหลับ การนอนหลับ เพลงไทย เพื่อใช้ในการบรรเลง
ดนตรีไทย และเพ่ือเผยแพร่ความรู้
ปักษา ปัก - สา นก แก่ผู้ที่สนใจศึกษา
เวบ็ ไซตแ์ นะนาำ
เครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี www.music.thaimarchingband.org
ผงั สรปุ สาระสาำ คัญ เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ เครื่องหมายที่เป็น
เลขเศษส่วนหลังกุญแจประจำาหลัก เลขบน คือ จำานวน
โน้ตดนตรีสากล จังหวะในแต่ละห้องเพลง เลขล่าง คือ ลักษณะจังหวะ
ของโน้ตเพลง
โน้ตดนตรไี ทย เครือ่ งหมายประจาำ กญุ แจเสยี ง เปน็ เครือ่ งหมายทีบ่ งั คบั
และสากล โน้ตให้มีเสียงเป็นไปตามชนิดของเครื่องหมายนั้น
ประกอบด้วย ชาร์ป และแฟลต
โน้ตดนตรีไทย
เพลงอัตราจังหวะ ๒ ชั้น เพลงสองชั้นเป็นเพลงที่ร้อง
ง่ายและเป็นเพลงสั้น ๆ
เพลงอัตราจังหวะ ๓ ชั้น เพลงสามชั้น เป็นเพลงที่มี
จังหวะช้า
โนต้ ดนตรีไทยและสากล 67
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
เคร่อื งหมายกำ�หนดอัตราจงั หวะมคี วามส�ำ คญั ต่อผู้บรรเลงดนตรอี ยา่ งไร
๑ ทำ�ใหบ้ รรเลงได้เกง่ ขึ้น
๒ ทำ�ใหบ้ รรเลงได้ไพเราะขึ้น
๓ ท�ำ ให้บรรเลงได้ถูกต้อง
๔ ทำ�ใหม้ ีเทคนิคในการบรรเลงมากขึ้น
๕ ทำ�ให้มีเทคนิคในการบรรเลงแปลกใหม่มากข้นึ
(เฉลย ๓ เพราะเคร่ืองหมายกำ�หนดอัตราจังหวะ จะทำ�ให้เข้าใจจังหวะของบทเพลง
ไดง้ า่ ย สามารถบรรเลงและขับร้องเพลงไดถ้ กู ตอ้ งตรงตามจังหวะของบทเพลง)
67 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตัวชี้วัด กจิ กรรมการเรียนรู โน้ตดนตรีไทยและสากล
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๔
แนวคำ� ตอบ ๑. ให้นักเรียนเลือกเพลงไทยที่ชื่นชอบ ๑ เพลง แล้วฝึกบันทึกโน้ตเพลงนั้นลงในห้องเพลง และ
บรรทัด ๕ เส้น
๑. ท�ำ ใหบ้ ทเพลงมจี งั หวะสมบรู ณ์ ไพเราะ ๒. ให้นักเรียนเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างการบันทึกโน้ตเพลงไทยเดิมและเพลงไทยสากล
หรือทำ�ให้เพลงแต่ละเพลงมีความ ในแบบห้องเพลงและบรรทัด ๕ เส้น
แตกต่างกันทางจงั หวะ ๓. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๕ คน ร่วมกันวิเคราะห์และแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับ
เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ และเครื่องหมายประจำากุญแจเสียง แล้วสรุปข้อมูลที่ได้
๒. บทเพลงไม่สมบรู ณ์ จากนั้นออกมานำาเสนอหน้าชั้นเรียน
๓. ท�ำ ใหบ้ ทเพลงมจี งั หวะและท�ำ นองเพลง ๔. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๕-๖ คน เลือกเพลงไทยอัตราจังหวะ ๒ ชั้น ๑ เพลง และอัตรา
จังหวะ ๓ ชั้น ๑ เพลง ร่วมกันบันทึกโน้ตเพลง แล้วฝึกร้องเพลงที่เลือก จากนั้นออกมานำาเสนอ
ท่ีไพเราะ นา่ ฟงั โน้ตเพลงและร้องเพลงหน้าชั้นเรียน
๔. เพลงสรรเสริญพระบารมี มีเสียงตำ่� ๕. ให้นักเรียนสรุปความรู้ลงในแผนภาพเกี่ยวกับโน้ตดนตรีไทยและสากลลงในแผนภาพ
ดังตัวอย่าง
กวา่ เดิมคร่ึงเสียง มีท�ำ นองช้า ไพเราะ
๕. ผอ่ นคลายหรอื โศกเศรา้ โน้ตดนตรีไทย โน้ตดนตรีไทยและสากล โน้ตดนตรีสากล
๖. การตดั พ้อ เหมาะสม เพราะไม่ช้าหรอื
คำถามพฒั นากระบวนการคดิ
เร็วเกินไป
๗. ท�ำ ใหท้ ราบจงั หวะ ท�ำ นองของบทเพลง ๑. เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะมีความสำาคัญต่อบทเพลงอย่างไร
๒. ถ้าในบทเพลงไม่มีการกำาหนดอัตราจังหวะจะเป็นอย่างไร
สามารถขับร้องและบรรเลงดนตรี ๓. เครื่องหมายประจำากุญแจเสียงมีความสำาคัญต่อบทเพลงอย่างไร
ไดถ้ กู ต้อง ๔. นักเรียนเคยพบเห็นเครื่องหมายประจำากุญแจเสียงในบทเพลงใดบ้าง และบทเพลงนั้นมีเสียง
๘. อัตราจังหวะ ๒ ช้ัน มีอัตราจังหวะ ทำานองเป็นอย่างไร
เร็วกวา่ อัตราจงั หวะ ๓ ช้ัน ๕. เพลงไทยที่มีอัตราจังหวะ ๓ ชั้น ให้ความรู้สึกอย่างไร
๙. เพลงนกเขาคูรัก ให้ความรู้สึก ๖. เนื้อเพลงรักบังใบให้ความรู้สึกอย่างไร เหมาะกับอัตราจังหวะ ๒ ชั้นหรือไม่
มีความสุข สดชื่น และเป็นการ ๗. การบันทึกโน้ตดนตรีไทยมีประโยชน์อย่างไร
เก้ียวพาราสีกัน แต่เพลงรักบังใบ ๘. เพลงไทยอัตราจังหวะ ๒ ชั้น มีลักษณะแตกต่างจากอัตราจังหวะ ๓ ชั้นอย่างไร
ให้ความร้สู กึ น้อยใจ ตดั พ้อ ๙. เพลงนกเขาคูรักให้อารมณ์และความรู้สึกเหมือนหรือแตกต่างกับเพลงรักบังใบอย่างไร
๑๐. ทำ�ให้เข้าใจจังหวะและทำ�นองของ ๑๐. การรู้เรื่องเครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรีมีประโยชน์อย่างไร
บทเพลงได้ง่ายข้นึ
68 ดนตรี ม.๔-๖
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
“ให้แต่ละห้องมี e ได้ ๓ ตัว ปฏิบัติห้องละ ๓ จังหวะ” จากข้อความดังกล่าว
หมายถึงอตั ราจงั หวะในข้อใด
๑ 42 ๒ 38 ๓ 86 ๔ 166 ๕ 44
(เฉลย ๒ เพราะจากข้อความเป็นรูปแบบการกำ�หนดตัวโน้ต และจังหวะของ
อัตราจงั หวะ83)
สุดยอดคู่มือครู 68
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
หนว ยการเรยี นรทู ่ี คณุ ภาพงานดนตรี เป้าหมายการเรยี นรู้
๔ มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน ศ ๒.๑
เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง
ตวั ช้วี ัด สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่
ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ
๑. ร้องเพลงหรือเล่นดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเน้นเทคนิคการแสดงออกและคุณภาพของการแสดง ดนตรีอย่างอิสระ ช่ืนชม และประยุกต์ใช้
(ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๕) ในชวี ติ ประจ�ำ วนั
๒. สร้างเกณฑ์สำาหรับประเมินคุณภาพการประพันธ์และการเล่นดนตรีของตนเองและผู้อื่นได้อย่าง
เหมาะสม (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๖)
ผงั สาระการเรียนรู้ สมรรถนะสำ�คญั ของผู้เรยี น
เทคนิคและการถ่ายทอดอารมณเ์ พลง ความสามารถในการสอื่ สาร
ดว้ ยการรอ้ ง บรรเลง คณุ ลักษณะอนั พึงประสงค์
เครอื่ งดนตรเี ดี่ยวและรวมวง
เพลงเพอ่ื ชีวิต คณุ ภาพ คณุ ภาพของผลงาน มุ่งมั่นในการท�ำ งาน
เพลงลูกท่งุ งานดนตรี ทางดนตรี ตวั ช้วี ดั ท่ ี ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียร-
เพลงพน้ื บ้าน พยายามและอดทนเพ่ือให้งานสำ�เร็จ
เพลงไทยสากล เกณฑ์ในการ คุณค่าของผลงาน ตามเปา้ หมาย
ประเมินผลงานดนตรี ทางดนตรี
สาระสาำ คญั
การถ่ายทอดอารมณ์เพลง ผู้ขับร้องและผู้บรรเลงจะต้องเข้าใจเรื่ององค์ประกอบของบทเพลงจะทาำ ให้
เข้าใจและสามารถถ่ายทอดอารมณ์ของบทเพลงได้ ทำาให้ผู้ฟังเกิดอารมณ์ความรู้สึกไปตามบทเพลง
และสามารถประเมินคุณภาพของผลงานทางดนตรีได้ว่าเป็นอย่างไร มีคุณภาพและคุณค่าทางดนตรีเป็น
อย่างไร
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันเลือกบทเพลงท่ีช่ืนชอบ ๑ เพลง แล้ว
นำ�มาวิเคราะห์และประเมินคุณภาพงานดนตรีในด้านต่าง ๆ จากนั้นจัดทำ�
เปน็ รูปเล่มรายงาน และน�ำ เสนอผลงานโดยใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศ
69 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตวั ช้วี ดั เทคนิคและการถ่ายทอดอารมณ์เพลง
ด้วยการร้อง บรรเลงเครื่องดนตรีเดี่ยวและรวมวง
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๕
จุดประกายความคิด
ภาระงาน/ชิ้นงาน
แบบบนั ทึกผลการวเิ คราะห์บทเพลง
Step 1 การแสดงดนตรีที่จะ
ทำาให้คนดูสนุกสนาน
ขนั้ รวบรวมขอ้ มูล มากที่สุด ควรมีลักษณะ
อย่างไร
๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
โดยครใู ช้คำ�ถามท้าทาย ดงั นี้ เพลงใดบ้างที่นักเรียนคิดว่าให้อารมณ์สนุกสนาน
• ถ้านักเรียนกำ�ลังร้องเพลงเศร้า ดนตรีเป็นสือ่ ทางอารมณท์ ี่สามารถบอกเรือ่ งราว บอกอารมณไ์ ด้ การฟงั ขับรอ้ ง หรอื บรรเลงดนตรี
นักเรยี นจะถา่ ยทอดอารมณเ์ พลงอย่างไร จะต้องมีความเข้าใจองค์ประกอบของดนตรีเพื่อที่จะสามารถทำาให้ถ่ายทอดอารมณ์เพลงออกมาได้อย่าง
ถูกต้อง องค์ประกอบของดนตรี มีดังนี้
๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น ๑. จังหวะ คือ ความสั้นยาวของเสียง
โดยครใู ช้คำ�ถาม ดงั นี้ ๒. ทำานองเพลง คือ การดำาเนินต่อเนื่องกันของเสียงในระดับสูง กลาง ต่ำ� และมีอัตรา
สั้น-ยาว เป็นช่วงเป็นตอนตามกำาหนด
• นักร้องหรือนักดนตรีที่ร้องและ ๓. การประสานเสียง คือ การนำาเสียงเครื่องดนตรีหรือเสียงร้องของมนุษย์ที่มีระดับเสียง
บรรเลงเพลงได้ถูกต้องไพเราะทำ�ให้ผู้ฟัง ต่างกันมาผสมผสานกันให้มีความกลมกลืนเพื่อให้เกิดความไพเราะของเสียง
รู้สึกอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ประทับใจ ๔. รูปแบบหรือโครงสร้างของบทเพลง คือ ลักษณะของบทเพลงแต่ละเพลงเพื่อให้ทราบว่า
ชืน่ ชอบนักร้อง นักดนตรี และบทเพลง) เป็นเพลงประเภทใด เป็นเพลงบรรเลงเดี่ยวหรือหมู่ และมีกี่ท่อนเพลง
๓. ครูเปิดเพลงให้นักเรียนฟัง ๑ เพลง 70 ดนตรี ม.๔-๖
(เพลงไทย เพลงไทยสากลหรอื เพลงสากล)
แ ล้ ว ใ ห้ นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ค น ถ่ า ย ท อ ด
ความรู้สึกของตนเองหลังจากที่ได้ฟัง
จ า ก น้ั น ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น แ ส ด ง
ความคิดเหน็ โดยครูใชค้ �ำ ถาม ดังนี้
• เพลงที่ฟังมีจังหวะและทำ�นอง
เป็นอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ จังหวะเร็ว
ท�ำ นองสนุกสนาน)
• เสียงของผู้ขบั ร้องเป็นอยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ไพเราะ เหมาะสมกับ
เพลง)
• เพลงนี้มีเนื้อหาเกี่ยวกับอะไร
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ ความรกั )
• นักเรียนรู้สึกอย่างไรท่ีได้ฟังเพลงนี้
(ตัวอย่างคำ�ตอบ สนุกสนาน สบายใจ)
สุดยอดคู่มือครู 70
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
๕. เสียง คือ สิ่งที่รับรู้ได้ด้วยหู มีทั้งเสียงร้องของมนุษย์และเสียงเครื่องดนตรีที่มีระดับ ขั้นรวบรวมขอ้ มลู
เสียงที่สูง-ต่ำ� และความดัง-เบา ที่เหมาะสม ๔. ครูน�ำ บตั รคำ�ตอ่ ไปนตี้ ดิ บนกระดาน
๖. เนื้อร้อง คือ ภาษาที่ใช้ในการร้องถูกต้องตามอักขรวิธี และตรงตามภาษา จงั หวะ ทำ�นอง การประสานเสียง
ที่ใช้ร้อง
โครงสรา้ งของบทเพลง เสียง
๗. อารมณ์ในเพลง คือ ลักษณะของความรู้สึกในบทเพลงที่ถ่ายทอดออกมาให้ผู้ฟังเกิด
อารมณ์คล้อยตาม เช่น เพลงที่มีความหมายเกี่ยวกับความผิดหวัง มีจังหวะช้าจะให้อารมณ์เศร้า หรือ เน้ือรอ้ ง อารมณใ์ นเพลง
เพลงที่มีความหมายเกี่ยวกับความสุขสมหวัง มีจังหวะเร็ว ให้อารมณ์มีความสุข สนุกสนาน
การถ่ายทอดอารมณ์เพลงด้วยการร้องบรรเลงเครื่องดนตรีเดี่ยวและรวมวง ผู้ขับร้องและ จากนน้ั ใหน้ กั เรยี นสบื คน้ ขอ้ มลู เกยี่ วกบั
ผู้บรรเลงควรทำาความเข้าใจในองค์ประกอบดนตรี จึงจะสามารถถ่ายทอดอารมณ์เพลงได้อย่างถูกต้อง องค์ประกอบของดนตรีในบัตรคำ�
เหมาะสมตามเนื้อหา ความหมายของเพลง จากแหล่งเรียนร้อู นื่ ๆ
ตัวอย่างบทเพลงที่มีการถ่ายทอดอารมณ์เพลงในลักษณะต่าง ๆ ๕. ครูนำ�บัตรค�ำ ตอ่ ไปน้ีติดบนกระดาน
๑. เพลงเพ่อื ชีวติ เพลงเพื่อชวี ติ
ความหมาย เพลงเพื่อชีวิต หมายถึง เพลงที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับชีวิตคนในรูปแบบต่าง ๆ โดยเฉพาะ จากนั้นครูอธิบายลักษณะเน้ือเพลง
ชีวิตคนที่ถูกเอารัดเอาเปรียบ มีความยากลำาบากในชีวิต รวมถึงเพลงที่มีเนื้อหา และทำ�นองเพลงเพื่อชีวิต พร้อม
เกี่ยวกับการเมือง ยกตวั อยา่ งใหน้ ักเรียนฟัง
ด้านเนื้อเพลง เป็นลักษณะการถ่ายทอดอารมณ์ที่แสดงถึงชีวิต ความสุข ความทุกข์ต่าง ๆ ที่
เกิดขึ้น เช่น เพลงเดือนเพ็ญของวงคาราวาน แสดงให้เห็นถึงอารมณ์คิดถึงบ้าน
บ้านที่มีทุ่งนา มีกระบือ บรรยากาศท้องทุ่ง คิดถึงแม่เมื่อยามห่างไกลบ้าน ทำาให้
ผู้ฟังเกิดอารมณ์ซาบซึ้ง
ด้านทำานองเพลง มีลักษณะทำานองเพลงแบบเพลงพื้นเมือง หรือเพลงคันทรี (country) มีจังหวะ
และทำานองที่ฟังเข้าใจง่าย
การขับร้องเพลงเพื่อชีวิตประกอบการบรรเลงเครื่องดนตรี
คณุ ภาพงานดนตรี 71
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA เสริมความรู้ ครูควรสอน
ในคอนเสริ ต์ มศี ลิ ปนิ คนหนง่ึ ขน้ึ มารอ้ งเพลงชา้ ๆ มเี นอ้ื หาเกย่ี วกบั ความยากล�ำ บาก เพลงคนั ทรี (country) เปน็ แนวเพลง
ของครูทส่ี อนอยูบ่ นดอย นกั เรียนคิดวา่ เพลงทร่ี ้องเป็นเพลงประเภทใด ท่ีเกิดข้ึนในสหรัฐอเมริกาตอนใต้
๑ เพลงไทยสากล ๒ เพลงพืน้ บา้ น ๓ เพลงลูกท่งุ มตี น้ ก�ำ เนดิ มาจากดนตรโี ฟลก์ เคลตกิ
๔ เพลงเพ่อื ชีวิต ๕ เพลงสากล กอสเปล และโอลด-์ ไทม์
(เฉลย ๔ เพราะเพลงเพ่ือชีวิตเป็นเพลงท่ีถ่ายทอดอารมณ์และแสดงถึงชีวิต
ความสงบสุข ความทุกขต์ ่าง ๆ)
71 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ขน้ั รวบรวมข้อมลู ตัวอย่างเพลงเพื่อชีวิต เพลงเดือนเพ็ญ ของวงคาราวาน
๖. ครูติดเน้ือเพลงเดือนเพ็ญบนกระดาน เพลงเดือนเพ็ญ
แ ล้ ว ค รู เ ปิ ด ซี ดี เ พ ล ง เ ดื อ น เ พ็ ญ
ให้นกั เรยี นฟงั และใหน้ กั เรียนฝึกร้อง เดือนเพ็ญสวยเย็นเห็นอร่าม นภาแจ่มนวลดูงามเย็นชื่นหนอยามเมื่อลมพัดมา
จนรอ้ งได้ถูกต้อง แสงจันทร์นวลชวนใจข้า คิดถึงถิ่นที่จากมา คิดถึงท้องนาบ้านเรือนที่เคยเนาว์
กองไฟสุมควายตามคอก คงยังไม่มอดดับดอก จันทร์เอ๋ยช่วยบอกให้ลมช่วยเป่า
๗. ครนู �ำ บัตรคำ�ต่อไปน้ตี ดิ บนกระดาน สุมไฟให้แรงเข้าพัดไล่ความเยือกเย็นหนาว ให้พี่น้องเฮานอนหลับอุ่นสบาย
เรไรร้องดังฟังว่าเสียงที่เจ้าพร่ำ�ครวญหา ลมเอยช่วยพากระซิบข้างกาย
เพลงลกู ทุง่ ข้ายังคอยอยู่ไม่หน่ายไม่เลือนห่างจากเคลื่อนคลาย คิดถึงไม่วายที่เราจากกัน
ลมเอยช่วยเป็นสื่อให้ นำารักจากห้วงดวงใจของข้านี้ไปบอกเขานั้นหนา
จากน้ันครูอธิบายลักษณะเนื้อเพลง ให้เมืองไทยรู้ว่า ไม่นานลูกที่จากมาจะไปซบหน้ากับอกแม่เอย
และทำ�นองเพลงลูกทุ่ง พร้อมกับ
ยกตัวอย่างเพลงให้นักเรยี นฟงั คำ�ถ�มท้�ท�ย ถ้านักเรียนจะแต่งเพลงเพื่อชีวิตจะเขียนเนื้อเพลงสะท้อนเรื่องราว
เกี่ยวกับอะไร
๒. เพลงลกู ทุ่ง
ความหมาย เพลงลกู ทุง่ หมายถงึ เพลงทีม่ เี นือ้ หาสะทอ้ นวถิ ชี วี ติ และวฒั นธรรมไทย โดยมที าำ นอง
คำาร้อง และลีลาการร้องที่มีลักษณะเฉพาะความเป็นพื้นบ้านของไทย
ด้านเนื้อเพลง เป็นเพลงที่แสดงถึงอารมณ์หลายรูปแบบ เช่น รัก เศร้า ตัดพ้อ เนื้อร้องเป็นลักษณะ
คำากลอน ร้องง่าย เข้าใจง่าย เนื้อเพลงสื่อความหมายเข้าใจง่ายไม่ซับซ้อน เช่น
เพลงบัวตูมบัวบาน เป็นเพลงที่มีความหมายเกี่ยวกับความรักที่ต้องเลือก
เปรียบเป็นดอกบัวที่มีทั้งดอกตูม และดอกบาน ที่ไม่สามารถเลือกดอกใดดอกหนึ่ง
ได้ เป็นการถ่ายทอดอารมณ์เสียดาย ตัดใจ ทำาให้ผู้ฟังรู้สึกและจินตนาการตาม
เนื้อเพลงได้ง่าย
ด้านทำานองเพลง เป็นทำานองเพลงลักษณะเพลงพื้นเมืองผสมเพลงไทย หรือเพลงไทยสากล มีจังหวะ
และทำานองที่หลากหลาย ทำาให้ผู้ฟังจดจำาได้ง่าย
72 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
อร่าม หมายถึง สว่างไสว
นวล หมายถงึ งามผดุ ผอ่ ง
เนาว์ หมายถงึ อยู่
มอด หมายถึง จวนจะดับ
เรไร หมายถงึ ชือ่ จักจัน่
สุดยอดคู่มือครู 72
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
การขับร้องเพลงลูกทุ่งประกอบการบรรเลงดนตรีประเภทวง ข้ันรวบรวมขอ้ มลู
ตัวอย่างเพลงลูกทุ่ง เพลงบัวตูมบัวบาน ของบุญสม อยุธยา ๘. ค รู ติ ด เ น้ื อ เ พ ล ง บั ว ตู ม บั ว บ า น
บ น ก ร ะ ด า น แ ล้ ว ค รู เ ปิ ด ซี ดี
เพลงบัวตูมบัวบาน เพลงบัวตูมบัวบานให้นักเรียนฟัง
และให้นักเรียนฝึกร้อง จนร้องได้
ลงเรือน้อยลอยวน ในสายชลห้วยละหาน ถกู ตอ้ ง
มีทั้งบัวตูมบัวบาน ดอกใบไหวก้านงามตา เมื่อลมพัดมาชื่นใจ
ผึ้งตอมหอมบินดมกลิ่นบัว ซ่อนตัวรำาพันฝันใฝ่ ๙. ให้นักเรียนสืบค้นประวัติและผลงาน
เหมือนดนตรีชะโลมกล่อมใจ ฟังยิ่งฟังไปโลมเร้าฤทัยลำาพอง ของบุญสม อยุธยา จากอินเทอร์เน็ต
ปองจะเด็ดบัวบาน ครวญคิดนานหวั่นเจ้าของ แ ล ะ นำ � ข้ อ มู ล ที่ ไ ด้ ม า แ ล ก เ ป ลี่ ย น
ใจหมายดึงโน้มโลมลอง หากบัวไม่มีเจ้าของจะชมทั้งสองปทุม เรยี นรกู้ บั เพ่อื นในช้ันเรยี น
เอื้อมมือหมายดึงเพียงดอกบาน ก็เกรงสะท้านถึงก้านดอกตูม
แสนเสียดายเหมือนชายหมดภูมิ จะเด็ดดอกตูมยังนึกเสียดายดอกบาน
เรือเร็วไปหน่อยค่อยค่อยทวน บัวหอมชวนอกสะท้าน
งามทั้งบัวตูมบัวบาน เทพไททุกแดนพิมานประทานสมดังตั้งใจ
เอื้อมมือหมายดึงดอกตูมก่อน ดอกบานก็ค้อนแสนงอนไปใย
จะเด็ดดอกบานดอกตูมก็สั่นแกว่งไกว จะเด็ดดอกไหนกันหนอบัวตูมบัวบาน
จะเด็ดทีเดียวเสียทั้งคู่ ครวญคิดดูอยู่ไม่นาน
พอดอกตูมแย้มตระการ ดอกบานก็คงแห้งโหย กลีบราร่วงโรยน่าชัง
ต้องลาแล้วหนอบัวช่องาม บาปเคราะห์และกรรมประดัง
แล้วจ้ำ�เรือน้อยค่อยเข้าฝั่ง ไม่ยอมกลับหลังหมดหวังทั้งตูมทั้งบาน
คณุ ภาพงานดนตรี 73
เสริมความรู้ ครูควรสอน
ละหาน หมายถึง หว้ งน้ำ�
ล�ำ พอง หมายถึง แสดงอาการหยิง่ ยโส
ภมู ิ หมายถึง สง่า องอาจ
ตระการ หมายถงึ งาม
ประดัง หมายถึง ยดั เยยี ดกนั เขา้ มา
73 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ขั้นรวบรวมข้อมูล จุดประก�ยคว�มรู้
๑๐. ครูน�ำ บัตรค�ำ ต่อไปนี้ตดิ บนกระดาน ศิลปินคนใดที่ได้รับการยกย่องว่าเป็น ราชินีลูกทุ่ง
ศิลปินที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นราชินีลูกทุ่ง คือ พุ่มพวง ดวงจันทร์
เพลงพ้ืนบ้าน
พุ่มพวง ดวงจันทร์
จากน้ันครูอธิบายลักษณะเน้ือเพลง
และทำ�นองเพลงพื้นบ้าน พร้อมกับ ๓. เพลงพื้นบา้ น
ยกตัวอยา่ งเพลงใหน้ ักเรยี นฟงั
ความหมาย เพลงพื้นบ้าน หมายถึง เพลงที่เกิดจากชาวบ้านในแต่ละท้องถิ่นคิดการร้อง
๑๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความ การเล่นขึ้นมา โดยมีเนื้อร้องและทำานองเรียบง่ายใช้ภาษาถิ่นของตนเอง เพลงพื้นบ้าน
คิดเห็นว่า เพลงพื้นบ้านมีการใช้ ใช้ร้องเล่นเพื่อความสนุกสนานในงานต่าง ๆ
เคร่ืองดนตรอี ะไรบ้าง ด้านเนื้อเพลง เป็นลักษณะบทกลอนหรือการร่ายยาว มีเนื้อเพลงเกี่ยวกับชีวิตความเป็นอยู่
การทาำ งานหรอื ความรืน่ เรงิ เรือ่ งราวเกีย่ วกบั ประวตั ศิ าสตร ์ ตาำ นาน นทิ าน หรอื อาจมเี รือ่ ง
ที่เป็นคำาสอน คติสอนใจ ให้อารมณ์สนุกสนาน ครื้นเครงต่อผู้ฟัง เช่น เพลงซอคบเกิ่ง
เป็นเพลงซอที่สร้างความขบขัน นำาเอาสิ่งที่เป็นคนละเรื่องมาประกอบด้วยกัน หรือ
เพลงซอลายสอง เป็นเพลงซอที่มีทำานองกระโดดข้ามขั้นตอน มีเนื้อหาสนุกสนาน
ตลกขบขัน เรียบง่าย
ด้านทำานองเพลง ทำานองเรียบง่าย ฟังสบาย สนุกสนาน
การขับร้องเพลงพื้นบ้านภาคเหนือประกอบการบรรเลงดนตรีพื้นบ้าน
74 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
พุ่มพวง ดวงจันทร์ มีชื่อเล่นว่า ผ้ึง ช่ือจริง รำ�พึง จิตรหาญ เป็นบุคคลท่ีมี
ความสามารถในการรอ้ งเพลง มนี �ำ้ เสยี งทเี่ ปน็ เอกลกั ษณ์ เพลงแรกทพ่ี มุ่ พวงขบั รอ้ ง
คอื เพลงแกว้ รอพี่ แตง่ โดยไวพจน์ เพชรสุพรรณ พุม่ พวงไดร้ บั รางวลั พระราชทาน
จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี ในสาขารางวลั ขบั ร้องเพลง
ดีเดน่ จากเพลงสยามเมืองย้ิม และในวันที่ ๑๕ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ กระทรวง
วัฒนธรรมมีมติประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติพุ่มพวง ดวงจันทร์ เป็นปริยศิลปิน
(อ่านวา่ ปะ-ร-ิ ยะ-สิน-ละ-ปิน) คือ ศิลปนิ อนั เป็นทรี่ กั ย่ิงของประชาชน
สุดยอดคู่มือครู 74
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
ตัวอย่างเพลงพื้นบ้าน เพลงซอคบเกิ่ง และเพลงซอลายสอง (อ่านว่า ซอก๊บเกิ่ง) ขนั้ รวบรวมขอ้ มูล
เพลงซอคบเกิ่ง
๑๒. ครูติดเนื้อเพลงซอคบเกิ่ง และ
ขี่ม้าพู้ขาว ใส่รอกกิ้ง ๆ ซอลายสองบนกระดาน แล้วให้
ขี่ล่องน้ำ�พิง ผดแผวเมืองพล้าว นกั เรยี นฝกึ รอ้ ง จนรอ้ งได้ถกู ตอ้ ง
(คือ นั่งม้าตัวผู้สีขาวผูกกระพรวนกรุ๋งกริ๋งล่องน้ำ�แม่ปิงไปทะลุที่เมืองพร้าว ซึ่งที่จริงต้องเป็น ขึ้นไปตาม
ลำาน้ำ� มิใช่ล่อง) ๑๓. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั แสดงความคดิ เหน็
โดยครูใชค้ ำ�ถาม ดงั น้ี
เพลงซอลายสอง
• เพลงซอคบเกิ่งและเพลง
แกงหยวกใส่ชิ้นไก่ เอาหอมป้อมเข้าใส่ ซอลายสอง เป็นเพลงพ้ืนบ้านของ
หยุบกินชิ้นไก่ เวยใผเวยมัน ภาคใด (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ ภาคเหนือ)
(คือ แกงหยวกใส่ไก่ เติมใบผักชี หยิบเอาเนื้อไก่มากิน ใครเร็วคนนั้นได้)
๑๔. ให้นักเรียนแบง่ กลุ่ม ๔ กลมุ่ แลว้ ส่ง
(ที่มา : สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคเหนือ เล่ม ๔) ตั ว แ ท น อ อ ก ม า จั บ ส ล า ก เ ลื อ ก
เพลงพ้ืนบ้าน และให้แต่ละกลุ่ม
๔. เพลงไทยสากล วเิ คราะหเ์ นอ้ื หา อารมณข์ องบทเพลง
กลุม่ ที่ตนเองจบั สลากได้
ความหมาย เพลงไทยสากล หมายถึง เพลงที่แต่งเนื้อร้องและร้องเป็นภาษาไทย โดยมีการ
เรียบเรียงทำานองแบบสากลและใช้เครื่องดนตรีตะวันตก ๑๕. ครูนำ�บตั รค�ำ ตอ่ ไปนตี้ ิดบนกระดาน
ด้านเนื้อเพลง มีเนื้อหาที่หลากหลายสะท้อนชีวิต สะท้อนสังคม ใช้ภาษาถ้อยคำาที่สละสลวย
ทันสมัย จึงให้อารมณ์ที่หลากหลาย มีทั้งรัก เศร้า โกรธ เสียใจ ผิดหวัง ดีใจ เพลงไทยสากล
สนุกสนาน เช่น เพลงเป็นไปไม่ได้ ของ พยงค์ มุกดา มีความหมายเกี่ยวกับความรัก
ที่ผิดหวัง ความรักที่ไม่อาจเกิดขึ้นได้ ถ่ายทอดถึงอารมณ์เศร้าปนน้อยใจ เสียใจ จากนั้นครูอธิบายลักษณะเนื้อเพลง
และท�ำ นองเพลงไทยสากล พรอ้ มกบั
ด้านทำานองเพลง มีลักษณะทำานองเพลงแบบสากล เพราะมีการใช้โน้ตและเทคนิคทางดนตรีสากล ย ก ตั ว อ ย่ า ง เ พ ล ง ไ ท ย ส า ก ล ใ ห้
เข้ามาช่วย เป็นทำานองที่ทำาให้ผู้ฟังผ่อนคลาย สบายใจ สนุกสนาน หรือเศร้าได้ นักเรียนฟัง จนทุกคนเขา้ ใจ
เป็นเพลงที่ได้รับความนิยมจากคนฟังทุกเพศทุกวัย
คุณภาพงานดนตรี 75
เสริมความรู้ ครูควรสอน
พู้ หมายถงึ ตวั ผู้
รอกกง้ิ ๆ หมายถึง เสียงกระพรวนดงั กรุ๋งกรงิ๋
น�ำ้ พิง หมายถึง แมน่ ำ้�ปงิ
ผดแผว หมายถงึ ทะลุโผล่
หอมป้อม หมายถึง ใบผักชี
75 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 2 ข้ันคดิ วเิ คราะห์
St St และสรปุ ความรู้ ตัวอย่างเพลงไทยสากล เพลงเป็นไปไม่ได้ ของพยงค์ มุกดา
๑๖. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ๔ กลมุ่ สง่ ตวั แทนออก- เพลงเป็นไปไม่ได้
มาจับสลากเลือกบทเพลงลักษณะต่าง ๆ
และให้แต่ละกลุ่มวิเคราะห์เนื้อหา อารมณ์ ถ้าฉันมีสิบหน้าอย่างทศกัณฐ์ สิบหน้านั้นฉันจะหันมายิ้มให้เธอ
ของบทเพลงของกลุม่ ท่ีตนเองจบั สลากได้ สิบลิ้น สิบปาก จะฝากคำาพร่ำ�เพ้อ ว่ารักเธอ รักเธอเป็นเสียงเดียว
ถ้าฉันมียี่สิบตาอย่างทศกัณฐ์ ยี่สิบตาของฉันจะมองเธอไม่เหลียว
๑๗. ให้นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพ่ิมคุณค่า ยี่สิบแขนจะสวมสอดกอดเธอผู้เดียว ยี่สิบสีดาอย่ามาเกี้ยวไม่แลเหลียวมอง
ด้านรักความเป็นไทย โดยให้นักเรยี นรว่ มกนั แต่ฉันมีหน้าเดียวซีดเซียวทุกข์ทน ด้วยความจนความขัดสนจนเงินและทอง
บอกว่าชอบเพลงไทยประเภทใดมากท่ีสุด หนึ่งลิ้น หนึ่งปากไม่อาจจักผยอง ว่าฉันปอง ฉันปองเธอแม้เงา
เพราะอะไร พร้อมยกตัวอย่างบทเพลง แหละฉันมีตาคู่เดียวแลเหลียวเมียงมอง อีกมือสองของฉันมันอาภัพอับเฉา
ประเภททตี่ นเองชอบมา ๑ เพลง ดาวจากสรวงหรือจะร่วงสู่ทรวงอกเรา ได้แต่ซบเซาเศร้าลำาเค็ญเป็นไปไม่ได้
ep 3 ข้นั ปฏิบตั ิ คำ�ถ�มท้�ท�ย ถ้านักเรียนจะไปประกวดแข่งขันร้องเพลงไทยสากลชิงแชมป์ประเทศไทย
แหลละงั สกราุปรปควฏาิบมตั ริู้ นักเรียนจะเลือกร้องเพลงใด เพราะอะไร
๑๘. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันเลือกฟัง สรุป การถ่ายทอดอารมณ์ของบทเพลงที่ถูกต้องจะทำาให้ผู้ฟังเกิดความเข้าใจบทเพลง
บทเพลงท่ีช่ืนชอบ ๑ เพลง จากนั้น
ร่วมกันวิเคราะห์ว่าบทเพลงท่ีเลือกฟังมี คล้อยตามอารมณ์ความรู้สึกของบทเพลง ซึ่งผู้ขับร้องและบรรเลงควรทำาความเข้าใจกับ
การถ่ายทอดอารมณ์อย่างไร ใช้เทคนิค องค์ประกอบของบทเพลงและดนตรีก่อนจึงจะทาำ ให้การถ่ายทอดอารมณ์มีความถูกต้องเหมาะสม
การขับร้องและบรรเลงอย่างไร จากนั้น ทำาให้บทเพลงมีความสมบูรณ์และไพเราะ
บนั ทกึ ผลลงในแบบบนั ทึก ดงั ตวั อย่าง
แบบบนั ทึกการวเิ คราะหบ์ ทเพลง St 76 ดนตรี ม.๔-๖ เสริมความรู้ ครูควรสอน
เพลง (แสงสดุ ทา้ ย) ep 4 ผยอง หมายถึง เย่อหยง่ิ
ศิลปนิ (วงบอดี้แสลม) อาภัพ หมายถงึ ตกอบั เคราะหร์ า้ ย
การถา่ ยทอดอารมณ์ (เนื้อหาของเพลง ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ อับเฉา หมายถงึ ไม่สดชนื่
ให้กำ�ลงั ใจ ต่อส้กู บั อปุ สรรคในชีวิต) สรวง หมายถึง ฟา้ สวรรค์
เทคนิคการขบั ร้อง (ขับรอ้ งเด่ยี ว ล�ำ เคญ็ ลำ�บาก ยากแค้น
ทำ�นองเพลงสนุกสนาน เรา้ ใจ)
เทคนคิ การบรรเลง (บรรเลงรวมวง
เสียงดนตรีมคี วามดัง-เบาเหมาะสมไพเราะ)
๑๙. ให้นกั เรยี นและครรู ่วมกนั สรปุ ความรู้ ดังนี้ ๒๐. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ
• การถา่ ยทอดอารมณเ์ พลงเปน็ สง่ิ ส�ำ คญั ผลการวเิ คราะหบ์ ทเพลงหน้าช้นั เรียน
ในการขับร้องและบรรเลงดนตรี ผู้ขับร้อง
แ ล ะ บ ร ร เ ล ง ด น ต รี มี ค ว า ม เ ข้ า ใ จ ใ น
อารมณ์เพลง จะทำ�ให้สามารถถ่ายทอด
บทเพลงมาสูผ่ ู้ฟงั ได้ถูกต้องและไพเราะ
สุดยอดคู่มือครู 76
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
เกณฑ์ในการประเมินผลงานดนตรี ตวั ชว้ี ัด
เกณฑ์ในการประเมินผลงานดนตรี หมายถึง หลักที่กำาหนดขึ้นเพื่อเป็นตัวช่วยในการตัดสินผลงาน ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๖
การแสดงทางดนตรีว่ามีคุณภาพ หรือคุณค่าอย่างไร ภาระงาน/ช้นิ งาน
การประเมินผลงานดนตรีมีเกณฑ์ ดังนี้ แบบบนั ทกึ การประเมนิ ผลงานดนตรี
๑. คุณภาพของผลงานทางดนตรี พิจารณาจากองค์ประกอบของดนตรีและบทเพลง ดังนี้ ep 1
๑. พิจารณาทางด้านเสียง เครื่องดนตรีที่ใช้ต้องบรรเลงเหมาะสมกับเสียงขับร้อง คุณภาพเสียง ขั้นรวบรวมขอ้ มูล
ของเครื่องดนตรีหรือเสียงร้องเป็นไปตามอารมณ์เพลง St St๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
โดยครใู ชค้ �ำ ถามทา้ ทาย ดังนี้
๒. พิจารณาทางด้านจังหวะ จังหวะเพลงแบบใดมีความสอดคล้องกับทำานองเพลงหรือไม่
• เม่ือนักเรียนฟังเพลง นักเรียนจะ
เครื่องดนตรีเล่นได้ตามจังหวะหรือไม่ ประเมินผลงานเพลงนนั้ อยา่ งไร
๓. พิจารณาทางด้านทำานองเพลง เพลงที่ฟังมีเครื่องดนตรีดำาเนินทำานองอะไรบ้าง สามารถ ๒. ครูน�ำ บตั รคำ�ต่อไปนี้ติดบนกระดาน
คุณภาพของผลงานทางดนตรี
ทำาให้ผู้ฟังเข้าใจจังหวะของทำานองเพลงนั้นได้ถูกต้อง คุณคา่ ของผลงานทางดนตรี
๔. พิจารณาทางด้านการประสานเสียง เสียงประสานมีความสอดคล้องกันหรือไม่ ทั้งการ ครูอธิบายเก่ียวกับหัวข้อดังกล่าวให้
นักเรียนฟังจนทุกคนเข้าใจ แล้วให้
ประสานเสียงของเครื่องดนตรีกับการร้องประสานเสียง นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
จากนนั้ ครนู �ำ ค�ำ ตอบทไ่ี ดม้ าเขยี นสรปุ เปน็
๕. พิจารณาทางด้านรูปแบบ รูปแบบของเพลงมีความต่อเนื่องสัมพันธ์กันหรือไม่ แผนภาพความคิดบนกระดาน แล้วให้
นักเรยี นร่วมกันตรวจสอบความถูกตอ้ ง
๖. พิจารณาลักษณะการนำาเสนอ ผู้ขับร้องสามารถเคลื่อนไหวร่างกายได้สัมพันธ์กับดนตรี
ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
ช่วยให้ผู้ฟังเข้าใจดนตรีมากขึ้นหรือไม่ ถ้าเป็นการบรรเลงดนตรี พิจารณาเทคนิคในการนำาเสนอ
และสรุปความรู้
๗. พิจารณาอารมณ์ในการร้อง การถ่ายทอดอารมณ์เพลงผ่านสีหน้า ท่าทางสัมพันธ์กับ
๓. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ๓ กลมุ่ ใหแ้ ตล่ ะกลมุ่
ความหมายของเพลงหรือไม่ ชมการบรรเลงดนตรไี ทยหรอื ดนตรสี ากล
แลว้ รว่ มกนั วเิ คราะห์ โดยใชเ้ กณฑป์ ระเมนิ
๒. คุณค่าของผลงานทางดนตรี ดนตรีมีคุณค่าต่อสังคมและวัฒนธรรม ดังนี้ คณุ ภาพงานดนตรีในดา้ นต่าง ๆ
๑. คุณค่าของผลงานดนตรีต่อสังคม ๔. ให้นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพ่ิมคุณค่า
ด้านรักความเป็นไทย โดยให้นักเรียน
● ดนตรีเป็นสิ่งที่สะท้อนถึงสภาพของคนในสังคม การดำาเนินชีวิตความเป็นอยู่และ บอกว่าดนตรีมีคุณค่าต่อตนเอง สังคม
และประเทศชาติอย่างไร โดยสรุปลงใน
เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในสังคม แผนภาพความคดิ
● ดนตรีเป็นสิ่งที่ช่วยพัฒนาจิตใจและอารมณ์ของคนในสังคม 77 สุดยอดคู่มือครู
● ดนตรีเป็นสิ่งสำาคัญในการประกอบพิธีกรรม และงานประเพณีต่าง ๆ ให้มีความ
สนุกสนานรื่นเริง
● ดนตรีทำาให้เกิดความสามัคคีในสังคม
๒. คุณค่าของผลงานดนตรีต่อวัฒนธรรม
● ดนตรีเป็นวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์มีความสำาคัญต่อชาติและคนในสังคม
● ดนตรีเป็นสิ่งที่แสดงถึงวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นในท้องถิ่นนั้น ๆ
● ดนตรีเป็นสิ่งที่มีอิทธิพลต่อวัฒนธรรมของชาติ กล่าวคือ ดนตรีสามารถบ่งบอกถึง
พิธีกรรมทางศาสนา วิถีชีวิตความเป็นอยู่ของกลุ่มคนของท้องถิ่นนั้น ๆ จนกลายมาเป็นวัฒนธรรม และ
เอกลักษณ์ของชาติได้ คุณภาพงานดนตรี 77
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ขอ้ ใดไมใ่ ช่องคป์ ระกอบของการประเมนิ คณุ ภาพงานดนตรี
๑ เสียงผูข้ ับรอ้ ง
๒ ท�ำ นองของเพลง
๓ เสียงเครือ่ งดนตรี
๔ ความนิยมที่มตี อ่ ผลงานดนตรี
๕ การถา่ ยทอดอารมณ์
(เฉลย ๔ เพราะความนิยมในผลงานดนตรีไม่สามารถนำ�มาใช้เป็นเกณฑ์ใน
การประเมนิ งานดนตรีได)้
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 3 ขัน้ ปฏบิ ัติ
St St St และสรปุ ความรู้
หลังการปฏบิ ัติ
สรุป การประเมนิ ผลงานดา้ นดนตร ี จะทาำ ใหเ้ ขา้ ใจบทเพลง และดนตรมี ากขึน้ ทาำ ใหซ้ าบซึง้
๕. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันสร้าง ในคุณค่าของงานดนตรี
เกณฑ์การประเมินคุณภาพดนตรี กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น
จากนั้นให้แต่ละกลุ่มเลือกรับชม ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้
การแสดงดนตรที ช่ี นื่ ชอบ แลว้ ประเมนิ
ตามเกณฑ์ที่สร้างไว้ โดยบันทึกผล คาำ ศพั ท์ คำาอา่ น ความหมาย
ลงในแบบบันทึก
๖. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้ คุณภาพ คุน - นะ - พาบ ลักษณะที่ดีเด่นของบุคคลหรือสิ่งของ
ดังนี้
• การประเมนิ ผลงานดนตรจี ะท�ำ ให้ พิจารณา พิ - จา - ระ - นา ตรวจตรา ตริตรอง
เวบ็ ไซตแ์ นะนาำ
การถ่ายทอดอารมณ์เพลง www.actingmania.com
มคี วามเขา้ ใจเกยี่ วกบั คณุ คา่ ของผลงาน
ดนตรีและคุณภาพของงานดนตรีได้ ผงั สรุปสาระสาำ คญั
ว่ามีลักษณะเป็นอย่างไร และทำ�ให้ เทคนิคและการถ่ายทอด การร้องเพลงต้องเข้าใจในองค์ประกอบ
เข้าใจผลงานได้มากข้ึน อารมณ์เพลงด้วยการร้อง ดนตร ี ซึง่ ประกอบดว้ ยจงั หวะ ทาำ นองเพลง
บรรเลงเพลงเครื่องดนตรี การประสานเสียง โครงสร้างของบทเพลง
ep 4 เสียง เนื้อร้อง และอารมณ์ในเพลง
เดี่ยวและรวมวง
ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ คุณภาพ คุณภาพของผลงานทางดนตรี เสียง จังหวะ
งานดนตรี ทำานองเพลง การประสานเสียง รูปแบบ
๗. ใหน้ กั เรยี นออกมาน�ำ เสนอการประเมนิ เนื้อร้อง การนำาเสนอ อารมณ์ในการร้อง
ผลงานดนตรหี น้าช้ันเรียน เกณฑ์ในการประเมิน
ผลงานดนตรี คุณค่าของผลงานทางดนตรี คุณค่าต่อ
5ep ขั้นประเมินเพ่อื เพม่ิ คณุ ค่า สังคมและวัฒนธรรม
บรกิ ารสงั คม 78 ดนตรี ม.๔-๖
และจิตสาธารณะ
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
๘. ให้นักเรียนร่วมกันจัดการแสดงดนตรี
ในหัวข้อ “สร้างสุขด้วยดนตรี” เพ่ือ องค์ประกอบทส่ี �ำ คัญท่สี ุดของดนตรคี อื อะไร
สร้างความสุขและความบันเทิงให้กับ ๑ ท�ำ นองดนตร ี ๒ จังหวะดนตรี
ผูอ้ ่ืน ๓ โน้ตดนตรี ๔ เสยี งดนตรี
๕ การประสานเสียง
สุดยอดคู่มือครู 78
(เฉลย ๔ เพราะเสียงดนตรีเป็นสิ่งแรกท่ีเกิดจากการกระทำ�ของผู้บรรเลง โดย
ใช้กำ�ลังแสดงออกด้วยการดีด สี ตี เป่า และการร้องเพลงในทางวิทยาศาสตร์
กล่าวว่าเสียงเป็นพลังงานรูปแบบหน่ึงที่เกิดจากการส่ันสะเทือนของวัตถุ สั่นช้า
เสยี งจะต�่ำ สน่ั เรว็ เสยี งจะสงู การสนั่ นี้เรยี กวา่ “ความถเี่ สยี ง”ทม่ี อี ตั ราการสน่ั ตอ่ วนิ าท)ี
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กิจกรรมการเรยี นรู คุณภาพงานดนตรี ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๕
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๖
๑. ให้นักเรียนค้นคว้าเกี่ยวกับการบรรเลงดนตรีต่าง ๆ ที่สนใจ แล้วร่วมกันอภิปรายลักษณะ
แนวคำ� ตอบ
เทคนิคของการบรรเลงและการถ่ายทอดอารมณ์เพลง
๑. ทำ�ให้บทเพลงไพเราะ นา่ สนใจ
๒. ให้นักเรียนเลือกฟังเพลงที่สนใจ ๒ เพลง แล้วเปรียบเทียบลักษณะการขับร้องและเสียงดนตรี ๒. บทเพลงไมไ่ พเราะ
๓. ทำ�ให้เขา้ ใจอารมณเ์ พลงไดง้ า่ ยขึ้น
ของวงดนตรีที่ใช้บรรเลง ว่ามีลักษณะเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร ๔. เพลงคา่ น�้ำ นมเพราะมเี นอื้ หาทซี่ าบซง้ึ
๓. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มชมการบรรเลงดนตรีไทย หรือดนตรีสากลแล้ว มจี งั หวะ ท�ำ นองเพลงทไี่ พเราะ
๕. ความรกั ท่ีสมหวงั มีความสขุ มจี งั หวะ
ร่วมกันวิเคราะห์ โดยใช้เกณฑ์การประเมินคุณภาพงานดนตรีในด้านต่าง ๆ แล้วออกมานำาเสนอ
ปานกลาง สบาย ๆ
หน้าชั้นเรียน ๖. เนื้อหาเก่ียวกับความรักที่ผิดหวัง
๔. ให้นักเรียนเลือกร้องเพลง ๑ เพลง แล้วให้เพื่อนในชั้นที่เหลือร่วมกันประเมินคุณภาพการร้อง การสูญเสยี สงิ่ ทีร่ ัก
๗. เพลงลูกทุ่งมีทำ�นองหลากหลาย
ในด้านเทคนิคการร้องเพลง การแสดงอารมณ์ รวมถึงบทเพลงที่ใช้ขับร้อง
ทันสมัยเข้าใจง่าย ส่วนเพลงพ้ืนบ้าน
๕. ให้นักเรียนสรุปประโยชน์ของการประเมินผลงานทางดนตรี ประโยชน์ของการประเมิน จ ะ เ ป็ น ก า ร ขั บ ร้ อ ง แ บ บ คำ � ก ล อ น
ผลงานทางดนตรี โต้ตอบกัน ใช้เครื่องดนตรีพื้นบ้าน
เป็นแผนภาพ ดังตัวอย่างต่อไปนี้ บรรเลง
๘. การขับร้องถูกต้องตามจังหวะและ
คำถามพัฒนากระบวนการคิด ทำ�นองเพลง การออกเสียงร้อง
การแสดงท่าทางขณะรอ้ ง
๑. การบรรเลงดนตรีประกอบบทเพลงมีความสำาคัญอย่างไร ๙. นำ�ไปใช้เป็นเกณฑ์ในการเลือกฟัง
๒. ถ้าบทเพลงมีองค์ประกอบบทเพลงไม่สมบูรณ์จะเป็นอย่างไร เพลงหรอื การเลอื กซอ้ื สนิ คา้ เกยี่ วกบั
๓. การถ่ายทอดอารมณ์เพลงด้วยการบรรเลงดนตรีแตกต่างจากการร้องเพลงอย่างไร ดนตรี เช่น ซีดีเพลง วีซีดีเพลงหรือ
๔. เพลงใดที่นักเรียนฟังแล้วเกิดความซาบซึ้งมากที่สุด เพราะอะไร บัตรคอนเสิรต์ ต่าง ๆ
๕. ถ้านักเรียนจะแต่งเพลงเกี่ยวกับความรัก จะให้มีเนื้อหาอย่างไร มีจังหวะแบบใด ๑๐. ทำ�ให้มคี วามสุข ผอ่ นคลาย สบายใจ
๖. บทเพลงที่มีเนื้อหาลักษณะใดที่ตอ้ งมีการขบั ร้องและบรรเลงดนตรถี ่ายทอดอารมณเ์ ศรา้ ผดิ หวงั
๗. เพลงลูกทุ่งแตกต่างจากเพลงพื้นบ้านอย่างไร
๘. ถ้านักเรียนได้รับการคัดเลือกให้เป็นผู้ตัดสินการประกวดร้องเพลงในโรงเรียนจะมีเกณฑ์อย่างไรบ้าง
๙. นักเรียนสามารถนำาการประเมินคุณภาพงานดนตรีมาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำาวันได้อย่างไร
๑๐. ดนตรีมีคุณค่าต่อนักเรียนอย่างไร
คณุ ภาพงานดนตรี 79
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ควรสอดแทรกข้อคิดและมีความเหมาะสมกับจังหวะและทำ�นองเพลง
จากขอ้ ความดังกลา่ วเปน็ คุณภาพของผลงานทางดนตรีในดา้ นใด
๑ ดา้ นท�ำ นองเพลง ๒ ดา้ นการประสานเสยี ง
๓ ดา้ นการน�ำ เสนอ ๔ ด้านเนอื้ ร้อง
๕ ดา้ นจงั หวะดนตรี
(เฉลย ๔ ด้านเนื้อร้อง เพราะความหมายของเน้ือร้องที่ดีน้ัน ควรสอดแทรก
ข้อคดิ และมีความสมั พันธก์ บั จังหวะและท�ำ นอง)
79 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
เปา้ หมายการเรยี นรู้ หนว ยการเรยี นรทู ่ี ดนตรปี ระยกุ ต์
มาตรฐานการเรียนรู้ ๕
มาตรฐาน ศ ๒.๑
เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง ตวั ชีว้ ดั
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่ นำ�ดนตรีไปประยุกต์ใช้ในง�นอื่น ๆ (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๘)
ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ
ดนตรีอย่างอิสระ ช่ืนชม และประยุกต์ใช้
ในชีวติ ประจ�ำ วัน
สมรรถนะส�ำ คัญของผู้เรียน ผังสาระการเรียนรู้
ความสามารถในการแก้ปญั หา
ดนตรี
คุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์ ประยกุ ต์
มจี ิตสาธารณะ
ตวั ชีว้ ัดที่ ๘.๒ เข้าร่วมกิจกรรมท่ีเป็น การนำาดนตรีไปประยกุ ต์ใชใ้ นงานอ่ืน ๆ
ประโยชน์ต่อโรงเรยี น ชมุ ชน และสังคม
ดนตรกี ับ ดนตรีกบั ดนตรกี ับ ดนตรกี ับ ดนตรีกบั ดนตรีกบั
การผอ่ นคลาย การพัฒนามนุษย์ การประชาสัมพันธ์ การบำาบดั รกั ษา ธุรกิจ การศึกษา
สาระสำาคัญ
ก�รนำ�ดนตรีไปประยุกต์ใช้ในง�นต่�ง ๆ ทำ�ให้ผู้ม�ร่วมง�นมีคว�มสุข สนุกสน�น ผ่อนคล�ย
ไม่เบื่อหน่�ย และทำ�ให้บรรย�ก�ศในง�นน่�สนใจ ดนตรีจึงเป็นสิ่งสำ�คัญม�กต่อก�รจัดง�นต่�ง ๆ
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 จดุ ประกายโครงงาน
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันออกแบบและสร้างสรรค์การแสดงดนตรี
แล้วนำ�มาจดั แสดงรว่ มกันในงานกิจกรรมของโรงเรยี นหรอื ชมุ ชน เพอื่ สรา้ ง
ความสุข สนุกสนานและผอ่ นคลายให้แกผ่ ชู้ ม
สุดยอดคู่มือครู 80
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การนำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ ตวั ชีว้ ดัSt
จุดประกายความคิด ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๘
ใ น ชี วิ ต ป ร ะ จำ � วั น ภาระงาน/ช้ินงาน
มี กิ จ ก ร ร ม ใ ด บ้ � ง
ที่เกี่ยวข้องกับดนตรี แบบบันทึกการนำ�ดนตรีไปประยุกต์ใช้
ในงานอนื่ ๆ
ดนตรีส�ม�รถนำ�ไปประยุกต์ใช้ในง�นอื่น ๆ สร้�งบรรย�ก�ศในง�นหรือกิจกรรมให้เกิดคว�ม
ผ่อนคล�ย สนุกสน�นได้ ดังนี้ ep 1
๑. ดนตรีกบั การผอ่ นคลาย ขน้ั รวบรวมขอ้ มลู
ดนตรีมีคว�มผูกพันกับมนุษย์ตลอดเวล� เช่น ตั้งแต่เกิด มนุษย์จะได้ยินเสียงขับร้อง ๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
เพลงกล่อมของแม่ เสียงเพลงจ�กของเล่น ถือว่�เป็นเสียงดนตรีที่มนุษย์ได้ยิน หรือก�รร้องเพลงขณะ โดยครูใชค้ �ำ ถามทา้ ทาย ดังน้ี
ทำ�ง�นเพื่อผ่อนคล�ยคว�มเหน็ดเหนื่อย ก�รเล่นดนตรีและร้องเพลงในเวล�ว่�งจะเห็นได้ว่�ดนตรี
มีส่วนช่วยทำ�ให้มนุษย์เกิดคว�มผ่อนคล�ยในย�มเหนื่อยล้�หรือในขณะเกิดคว�มเครียด ก�รฟังก�ร • นักเรียนอยากนำ�ดนตรีมาประยุกต์
บรรเลงดนตรีที่สบ�ย ๆ ก็จะทำ�ให้ผ่อนคล�ยห�ยเครียดได้ ใช้ในงานใดมากที่สดุ เพราะอะไร
ดนตรีช่วยให้มนุษย์เกิดคว�มผ่อนคล�ย สนุกสน�นร่�เริง เป็นเครื่องขัดเกล�จิตใจของมนุษย์
๒. ครูเปดิ การแสดงดนตรีในงานต่าง ๆ เชน่
๒. ดนตรกี บั การพัฒนามนุษย์ งานวันเด็กแห่งชาติ งานวันพ่อแห่งชาติ
งานในโรงเรียนให้นักเรียนชม แล้วให้
ดนตรีเป็นสิ่งที่ใช้ในก�รทำ�กิจกรรมต่�ง ๆ เช่น ก�รบรรเลงประกอบพิธีกรรม ก�รออกกำ�ลังก�ย นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ก�รอ�่ นหนงั สือ ก�รพักผ่อน สิง่ เหล�่ นีล้ ว้ นมีดนตรีเข�้ ม�เกีย่ วข้อง และดนตรยี ังมีสว่ นช่วยมนษุ ย์พัฒน� โดยครูใชค้ �ำ ถาม ดังน้ี
ด้�นสติปัญญ� ร่�งก�ย จิตใจ อ�รมณ์ และสังคม
• การแสดงดนตรที น่ี กั เรยี นชมคอื งาน
ดนตรปี ระยุกต์ 81 อะไร (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ งานวนั เดก็ แหง่ ชาต)ิ
• ถ้านักเรียนมีส่วนร่วมอยู่ในงานนี้
จะรู้สึกอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
มคี วามสขุ สนุกสนาน)
• ถ้าไม่มีการบรรเลงดนตรีในงานนี้
นกั เรยี นคดิ วา่ จะเกดิ ผลอยา่ งไร(ตวั อยา่ ง
คำ�ตอบ งานไม่สนกุ สนาน ไมน่ า่ สนใจ)
๓. ครนู ำ�บตั รคำ�ตอ่ ไปนีต้ ดิ บนกระดาน
ดนตรกี บั การผอ่ นคลาย
ดนตรกี บั การพฒั นามนษุ ย์
จากนั้นครูอธิบายเก่ียวกับหัวข้อใน
บัตรคำ�ทีละหัวข้อให้นักเรียนฟัง แล้วให้
นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
เกย่ี วกบั หวั ขอ้ ในบตั รค�ำ โดยครนู �ำ ค�ำ ตอบ
ที่ได้เขียนสรุปเป็นแผนภาพความคิด
บนกระดาน
81 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ขั้นรวบรวมข้อมลู ● ก�รพัฒน�สติปัญญ� ดนตรีมีส่วนช่วยให้
มนุษย์เกิดคว�มผ่อนคล�ยสบ�ยใจ เกิดสม�ธิทำ�ให้สมอง
๔. ครนู �ำ บตั รคำ�ตอ่ ไปนต้ี ดิ บนกระดาน
ปลอดโปร่ง เมื่อรู้สึกผ่อนคล�ยก็จะส�ม�รถคิดสร้�งสรรค์
ดนตรกี ับการประชาสัมพนั ธ์
ผลง�นขึ้นได้
จากนน้ั ครอู ธบิ ายเกย่ี วกบั หวั ขอ้ ดนตรี
กับการประชาสัมพันธ์ให้นักเรียนฟัง ● ก�รพัฒน�ร่�งก�ย มนุษย์ส�ม�รถใช้ดนตรี
แ ล้ ว ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น แ ส ด ง ม�ประกอบก�รออกกำ�ลังก�ย เช่น ก�รเต้นแอโรบิก โยคะ วิ่ง
ความคิดเห็นเก่ียวกับหัวข้อในบัตรคำ�
จากนั้นครูนำ�ข้อมูลที่ได้สรุปเป็น ทำ�ให้ร่�งก�ยแข็งแรง สุขภ�พดี
แผนภาพความคิดบนกระดาน
● ก�รพัฒน�จิตใจ เมื่อฟังดนตรี มนุษย์ก็จะ การฟังเพลงทำาให้เกิดความผ่อนคลาย
ผ่อนคล�ยสบ�ยใจ เช่น เมื่อฟังเพลงที่มีจังหวะเร้�ใจตื่นเต้น ช่วยพัฒนาจิตใจ อารมณ์ และสติปัญญา
ก็จะรู้สึกสนุกสน�น จิตใจเบิกบ�น
● ก�รพัฒน�อ�รมณ์ ดนตรีทำ�ให้ผู้ฟังเกิดอ�รมณ์คว�มรู้สึกต่�ง ๆ เช่น เพลงช้� ทำ�ให้เกิด
อ�รมณ์เศร้� หรือผ่อนคล�ย เพลงจังหวะเร็วทำ�ให้มีอ�รมณ์สนุกสน�น ดังนั้นดนตรีทำ�ให้เกิดก�รพัฒน�
ท�งด้�นอ�รมณ์ที่หล�กหล�ย
● ก�รพัฒน�สังคม ดนตรีมีส่วนช่วยพัฒน�ให้สังคมเกิดคว�มสงบสุข เกิดคว�มส�มัคคี
เช่น ในย�มบ้�นเมืองเกิดคว�มไม่สงบก็จะเปิดเพลงปลุกใจให้รักช�ติ ให้เกิดคว�มส�มัคคี
ดังนั้นจึงเห็นได้ว่�ดนตรีมีส่วนในก�รพัฒน�มนุษย์ให้เป็นไปในท�งที่ดีขึ้น
๓. ดนตรีกบั การประชาสัมพนั ธ์
ก�รประช�สัมพันธ์ หม�ยถึง ก�รติดต่อสื่อส�ร การประชาสัมพันธ์การแสดงคอนเสิร์ตมีการ
เพื่อส่งเสริมคว�มเข้�ใจอันถูกต้องต่อกัน (พจน�นุกรม ทำาแผ่นป้ายโฆษณาและเปิดดนตรีประกอบ
ฉบับร�ชบัณฑิตยสถ�น พ.ศ. ๒๕๔๒)
ก�รนำ�ดนตรีม�ใช้ประกอบก�รประช�สัมพันธ์
เรื่องร�วต่�ง ๆ ทำ�ให้เกิดคว�มน่�สนใจ เช่น ในก�ร
ประช�สัมพันธ์ก�รแสดงดนตรีคอนเสิร์ต จะมีก�รนำ�
ดนตรีหรือบทเพลงของศิลปินม�เปิดพร้อมกับก�รพูด
เชิญชวนให้ไปชมก�รแสดง ก�รโฆษณ�ข�ยสินค้�ก็จะ
มีก�รเปิดเพลงประกอบเพื่อดึงดูดคว�มสนใจของผู้ซื้อ
ดนตรีจึงมีส่วนเกี่ยวข้องกับก�รประช�สัมพันธ์
เพื่อให้ก�รแสดงหรือง�นนั้น ๆ น่�สนใจม�กขึ้น
82 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 82
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
คู่มือครู ดุริยางคศิลป์ ม. 4-6
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search