A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St St
๔. ดนตรีกบั การบำาบัดรกั ษา ขั้นรวบรวมข้อมลู
ดนตรเี ปน็ สิง่ ทีท่ �ำ ใหเ้ กดิ คว�มสนุ ทร ี ผอ่ นคล�ยสบ�ยใจ ดงั นัน้ จงึ มกี �รน�ำ ดนตรมี �เปน็ สิง่ บ�ำ บดั ๕. ครนู ำ�บัตรค�ำ ต่อไปนต้ี ิดบนกระดาน
รักษ�โรคที่เกิดจ�กคว�มบกพร่องต่�ง ๆ เช่น คว�มผิดปกติท�งร่�งก�ย อ�รมณ์ และสติปัญญ� เรียกว่�
ดนตรีบำ�บัด ดนตรีกบั การบำ�บดั รักษา
ดนตรีบำ�บัด คือ ก�รนำ�ดนตรีม�ประยุกต์ใช้ในก�รรักษ�โรคต่�ง ๆ ทั้งท�งร่�งก�ย และจิตใจ ดนตรีกับธุรกิจ
เป็นก�รปรับสภ�พสิ่งที่ผิดปกติให้เกิดคว�มสมดุลและกลับม�สู่สภ�พปกติ เช่น ถ้�มีอ�ก�รกล้�มเนื้อ
เกร็งตัว ก็นำ�ดนตรีเข้�ม�ช่วยกระตุ้นให้กล้�มเนื้อคล�ยตัวและกลับม�สู่สภ�พปกติ ถ้�เกิดโรคเครียด ดนตรกี ับการศกึ ษา
หรือวิตกกังวลก็นำ�ดนตรีม�ใช้ช่วยลดคว�มตึงเครียด คว�มกังวลเพื่อให้เกิดคว�มผ่อนคล�ยได้
ดนตรีบำ�บัดจึงมีประโยชน์ต่อก�รนำ�ม�บำ�บัดรักษ�อ�ก�รต่�ง ๆ ทั้งท�งร่�งก�ยและจิตใจ ครอู ธิบายเกี่ยวกับหวั ข้อดังกล่าวทลี ะหัวข้อ
ช่วยสร้�งเสริมและพัฒน�อ�รมณ์ จิตใจ และสติปัญญ� ให้นกั เรยี นฟัง แล้วให้นกั เรยี นร่วมกันแสดง
ความคิดเห็นเก่ียวกับหัวข้อในบัตรคำ�
๕. ดนตรีกบั ธุรกจิ การแสดงคอนเสิร์ตเป็นการนำาดนตรีมาประยุกต์ จากน้ันครูนำ�คำ�ตอบที่ได้มาเขียนสรุปเป็น
กับทางธุรกิจและทำาให้ผู้ชมเกิดความสนุกสนาน แผนภาพความคิดบนกระดาน แล้วให้
ธุรกิจท�งดนตรีมีหล�กหล�ยรูปแบบ นกั เรียนร่วมกนั ตรวจสอบความถกู ต้อง
ดังนี้ ก�รผลิตแผ่นบันทึกเสียงในรูปแบบซีด ี ดีวีด ี
ที่มีทั้งภ�พและเสียงออกม�ว�งข�ยสู่ตล�ดเพื่อ ep 2 ขัน้ คดิ วิเคราะห์
ตอบสนองผู้บริโภค ก�รก่อตั้งค่�ยเพลงต่�ง ๆ ทั้ง
ค�่ ยเพลงไทย ค�่ ยเพลงลกู ทุง่ ค�่ ยเพลงส�กล เพือ่ และสรปุ ความรู้
ผลิตศิลปิน นักร้อง นักดนตรี ก�รให้บริก�รเพลง
รอส�ยผ่�นโทรศัพท์เคลื่อนที่ ก�รจัดแสดง ๖. ใหน้ กั เรียนจับคู่ รว่ มกันวเิ คราะห์และแสดง
คอนเสิร์ต จะเห็นได้ว่�ธุรกิจท�งดนตรีส�ม�รถ ความคดิ เหน็ โดยครใู ชค้ ำ�ถาม ดังนี้
สร้�งร�ยได้ให้กับเจ้�ของธุรกิจและตอบสนองให้
คว�มสุขแก่ผู้ชม ผู้ฟัง • ดนตรีสามารถนำ�ไปประยุกต์ใช้ในงาน
อืน่ ๆ ไดอ้ ย่างไร
๖. ดนตรกี บั การศึกษา
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ
ดนตรีมีส่วนเกี่ยวข้องกับก�รศึกษ� โดยมีก�รนำ�ดนตรีเข้�ม�ใช้ในก�รเรียนก�รสอน ๑. ดนตรกี ับธุรกิจ
เพื่อเป็นก�รพัฒน�ผู้เรียนและส�ม�รถลดขั้นตอนก�รสอน ทำ�ให้ผู้เรียนบรรลุผลก�รเรียนได้ดีขึ้น เช่น - ธรุ กิจผลิตแผ่นบนั ทกึ เสยี ง
ก�รสอนเรื่องวันสำ�คัญท�งศ�สน� มีก�รเปิดเพลงเกี่ยวกับวันสำ�คัญที่มีทำ�นองเพลงสนุกสน�น และ - ธุรกจิ บริษทั เพลง
- ธุรกจิ สอนดนตรี
ดนตรีประยกุ ต์ 83 - ธรุ กจิ จ�ำ หน่ายเครื่องดนตรี
๒. ดนตรีกบั การศกึ ษา
- สถาบนั หรอื โรงเรยี นสอนดนตร)ี
๗. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั วเิ คราะหว์ า่ การน�ำ ดนตรี
ไปประยุกต์ใช้ในงานธุรกิจส่งผลดีและ
ผลเสียต่องานดนตรีอย่างไร เป็นแผนภาพ
ความคิด
83 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St St ขั้นคดิ วิเคราะห์ เนื้อเพลงที่ทำ�ให้ผู้เรียนเกิดก�รจดจำ�ได้ง่�ยขึ้น หรือก�รนำ�ดนตรีม�ใช้เปิดบรรเลงให้ผู้เรียนเกิด
และสรุปความรู้
จินตน�ก�รในก�รเรียน และทำ�ง�นศิลปะ
๘. ให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์ว่า ดนตรีจึงมีคว�มสำ�คัญต่อก�รศึกษ�เช่นกัน เพร�ะนอกจ�กจะทำ�ให้ผู้เรียนเข้�ใจบทเรียนแล้ว
นกั เรยี นสามารถน�ำ ดนตรมี าประยกุ ต์ ยังช่วยพัฒน�สติปัญญ� อ�รมณ์ จิตใจของผู้เรียนได้อีกด้วย
ใชใ้ นการศกึ ษาได้อยา่ งไร และสง่ ผล คำ�ถ�มท้�ท�ย นักเรียนจะนำ�ดนตรีไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำ�วันอย่�งไร
ต่อการศึกษาน้ันอย่างไรบ้าง เป็น สรุป ดนตรีส�ม�รถนำ�ไปประยุกต์ใช้ในง�นต่�ง ๆ ได้เพื่อให้เกิดประโยชน์และสร้�งคว�มสุข
แผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง สนุกสน�นให้กับผู้ที่ม�ร่วมง�น
การประยกุ ต์ใชด้ นตรี การศึกษา อาชพี นกั จิตวทิ ยาคลนิ ิก
ในการศึกษา
นักจิตวิทย�คลินิก คือ ผู้ที่ให้คำ�แนะนำ� ให้ก�รรักษ�ท�งจิตวิทย� โดยทำ�แบบทดสอบ
เปดิ เพลงคา่ นยิ มหลกั สง่ ผลต่อ ท�ำ ใหน้ ักเรยี นมี และประเมนิ ผลสภ�พท�งจติ รกั ษ�อ�ก�รผูป้ ว่ ยทีม่ อี �ก�รท�งจติ มคี ว�มเครยี ด ซึง่ อ�จมกี �รน�ำ
คนไทย ๑๒ ประการ ความรู้ความเข้าใจ ดนตรีบำ�บัดม�ใช้รักษ� อ�ชีพนี้ปฏิบัติง�นในสถ�นพย�บ�ลต่�ง ๆ
ใหน้ กั เรียนฟงั และจดจ�ำ คา่ นยิ มหลกั
ก่อนเรียนรายวิชา ทง้ั ๑๒ ขอ้ ได้
หน้าทแ่ี ละพลเมอื ง
ep 3 ข้นั ปฏบิ ัติ กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏิบัติ ให้นักเรียนอ่�นคำ�และคว�มหม�ยของคำ�ต่อไปนี้
๙. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันสืบค้น คาำ ศพั ท์ คาำ อ่าน ความหมาย
ข้อมูลเกี่ยวกับงานต่าง ๆ ที่มีการนำ�
ดนตรไี ปประยกุ ตใ์ ช้ แลว้ วเิ คราะหว์ า่ ศิลปิน สิน - ละ - ปิน ผู้มีคว�มส�ม�รถแสดงออกซึ่งคุณสมบัติท�งศิลปะ
ดนตรสี ง่ ผลตอ่ งานตา่ ง ๆ อยา่ งไรบา้ ง
ลงในแบบบนั ทึก ในด้�นจิตรกรรม ประติม�กรรม เป็นต้น และมีผลง�น
๑ ๐. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป เป็นที่ยอมรับนับถือจ�กสถ�บันท�งศิลปะแห่งช�ติ
ความรู้ ดงั น้ี
สติปัญญ� สะ - ติ - ปัน - ย� ปัญญ�รอบคอบ ปัญญ�รู้คิด
• ดนตรีเป็นสิ่งสำ�คัญท่ีใช้ใน
การจดั งาน เพราะจะท�ำ ใหง้ านมคี วาม สุนทรี สุน - ทะ - รี คว�มง�ม ไพเร�ะ
นา่ สนใจมคี วามสนกุ สนานผอ่ นคลาย
ทำ�ใหผ้ ู้ร่วมงานมคี วามสุข เว็บไซตแ์ นะนาำ
ดนตรีบำ�บัด www.thaiavclub.org
84 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
จิตวิทยา เป็นวิชาที่ว่าด้วยการศึกษาเกี่ยวกับจิตใจ กระบวนการคิด และ
พฤตกิ รรมของมนษุ ย์ เกดิ ขนึ้ โดยนกั ปราชญช์ าวกรกี ชอื่ เพลโตและอรสิ โตเตลิ
สุดยอดคู่มือครู 84
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 4
St St
ผงั สรปุ สาระสาำ คัญ ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ
ดนตรีกับการผ่อนคลาย เสียงดนตรีช่วยให้มนุษย์ ๑๑. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำ�เสนอผล
คล�ยเครียด ย�มเหนื่อยล้� เกิดคว�มสนุกสน�น การวเิ คราะหก์ ารน�ำ ดนตรไี ปประยกุ ต์
ร่�เริง มีคว�มสุข ใชใ้ นงานต่าง ๆ หน้าชั้นเรยี น
ดนตรีกับการพัฒนามนุษย์ ดนตรีช่วยพัฒน� 5ep ขัน้ ประเมินเพื่อเพ่ิมคุณค่า
มนุษย์ด้�นสติปัญญ� ร่�งก�ย จิตใจ อ�รมณ์ และ บรกิ ารสังคม
สังคม และจติ สาธารณะ
ดนตรีกับการประชาสัมพันธ์ ก�รนำ�ดนตรีม� ๑๒. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ รว่ มกนั รวบรวม
ประกอบกบั ก�รประช�สมั พนั ธท์ �ำ ใหก้ �รแสดงหรอื ขอ้ มลู เกยี่ วกบั การน�ำ ดนตรไี ปประยกุ ต์
ง�นนั้นมีคว�มน่�สนใจ ใช้ในงานต่าง ๆ แล้วจัดทำ�เป็นวีซีดี
หรือดีวีดี มอบให้แก่ห้องสมุดของ
ดนตรีประยกุ ต์ การนำาดนตรีไปประยุกต์ โรงเรียน เพ่ือเผยแพร่ความรู้
ใช้ในงานอื่น ๆ แก่นักเรียนในโรงเรียนหรือผู้ที่สนใจ
ศกึ ษา
ดนตรีกับการบำาบัดรักษา ดนตรีส�ม�รถนำ�ม�
บำ�บัดรักษ�โรคและอ�ก�รต่�ง ๆ ทั้งท�งร่�งก�ย
และจิตใจ
ดนตรกี บั ธรุ กจิ ธรุ กจิ เกีย่ วกบั ดนตรมี หี ล�กหล�ย
รูปแบบ ส�ม�รถตอบสนองให้คว�มสุขแก่ผู้ชม
ผู้ฟัง
ดนตรีกับการศึกษา ดนตรีช่วยทำ�ให้เกิด
จินตน�ก�รในก�รเรียน และทำ�ง�นศิลปะ โดยช่วย
พัฒน�ท�งด้�นสติปัญญ� อ�รมณ์ จิตใจของ
ผู้เรียน ซึ่งช่วยให้ผู้เรียนเกิดคว�มเข้�ใจใน
บทเรียน
ดนตรปี ระยุกต์ 85
85 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตัวช้ีวัด
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๘ กจิ กรรมการเรียนรู การนำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่นๆ
แนวคำ� ตอบ ๑. ให้นักเรียนสำ�รวจก�รทำ�กิจกรรมในท้องถิ่นว่�มีกิจกรรมใดบ้�งที่นำ�ดนตรีไปใช้บรรเลง
ประกอบกิจกรรม พร้อมทั้งวิเคร�ะห์ว่�ก�รนำ�ดนตรีม�ใช้ในกิจกรรมเหม�ะสมหรือไม ่
๑. ออกกำ�ลังกายประกอบเพลงโดยใช้ เพร�ะอะไร แล้วออกม�นำ�เสนอหน้�ชั้นเรียน
เพลงจงั หวะสนกุ สนาน ๒. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๕ คน ร่วมกันค้นคว้�เกี่ยวกับก�รนำ�ดนตรีไปประยุกต์ใช้ในง�น
อื่น ๆ ว่�มีง�นใดบ้�ง มีก�รนำ�ดนตรีไปใช้อย่�งไร แล้วออกม�อภิปร�ยหน้�ชั้นเรียน
๒. ดนตรีท่ีมกี ารบรรเลงช้า ๆ สบาย ๆ ๓. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปร�ยในหัวข้อ “ดนตรีมีคว�มสำ�คัญต่อก�รศึกษ�ไทยอย่�งไร”
๓. เพราะช่วยลดความตึงเครียดของ ๔. ให้นักเรียนสรุปประโยชน์ของก�รนำ�ดนตรีไปประยุกต์ใช้ในง�นอื่น ๆ เป็นแผนภ�พ
ดังตัวอย่�งต่อไปนี้
ผู้ป่วย
๔. ทำ�ให้การประชาสัมพันธ์น่าสนใจ ประโยชน์ของการนำาดนตรี
ไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ
มากข้ึน
๕. ธรุ กิจร้านอาหาร ธรุ กจิ โรงเรียนดนตรี คำถามพัฒนากระบวนการคิด
๖. บรรเลงดนตรีประกอบบทกลอน
๑. ในชีวิตประจำ�วันของนักเรียนมีก�รนำ�ดนตรีม�ใช้ในกิจกรรมใดบ้�ง อย่�งไร
ในวรรณคดีไทย ๒. ดนตรีลักษณะใดที่ช่วยผ่อนคล�ยอ�รมณ์
๗. เพลงทสี่ ดชนื่ สบายใจ ๓. เพร�ะเหตุใดจึงมีก�รนำ�ดนตรีม�ใช้บำ�บัดรักษ�โรค
๘. ทำ�ให้ผู้เรียนมีสติปัญญาดีขึ้นสามารถ ๔. ก�รนำ�ดนตรีม�ใช้ในก�รประช�สัมพันธ์มีประโยชน์อย่�งไร
๕. นักเรียนคิดว่�มีธุรกิจใดบ้�งที่นำ�ดนตรีม�ประยุกต์ใช้
จดจ�ำ และฝกึ คดิ เกยี่ วกบั วชิ าทเ่ี รยี นได้ ๖. นักเรียนจะนำ�ดนตรีไปบูรณ�ก�รกับก�รเรียนภ�ษ�ไทยอย่�งไร
๙. นักรอ้ ง นักแต่งเพลง โปรดิวเซอร์ ๗. ถ้�เพื่อนของนักเรียนไม่สบ�ยใจ จะให้ฟังเพลงแบบใด
๑๐. กจิ กรรมการประกวดร้องเพลง ๘. นักเรียนคิดว่�ดนตรีมีส่วนช่วยพัฒน�ก�รศึกษ�อย่�งไร
การประกวดวงดนตรี การแสดงละคร ๙. ในอน�คตนักเรียนจะประกอบอ�ชีพอะไรที่เกี่ยวกับดนตรี
๑๐. ถ้�นักเรียนเป็นผู้จัดง�นประจำ�ปีที่โรงเรียน จะจัดกิจกรรมอะไรบ้�งที่มีดนตรีม�เกี่ยวข้อง
86 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 86
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
หนว ยการเรยี นรทู ่ี ยคุ สมยั ของดนตรี เปา้ หมายการเรียนรู้
๖ มาตรฐานการเรยี นรู้
มาตรฐาน ศ ๒.๒
เ ข้ า ใ จ ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ร ะ ห ว่ า ง ด น ต รี
ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรม เหน็ คุณคา่
ตัวชี้วดั ของดนตรีที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรม
๑. วิเคราะห์รูปแบบของดนตรีไทยและดนตรีสากลในยุคสมัยต่าง ๆ (ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑) ภูมิปัญญาท้องถ่ิน ภูมิปัญญาไทยและ
๒. วิเคราะห์สถานะทางสังคมของนักดนตรีในวัฒนธรรมต่าง ๆ (ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๒) สากล
ผังสาระการเรียนรู้
สมยั รตั นโกสินทร์ รูปแบบบทเพลง รปู แบบบทเพลง ยคุ ศตวรรษ สมรรถนะส�ำ คัญของผเู้ รยี น
สมัยธนบุรี และวงดนตรไี ทย และวงดนตรสี ากล ที่ ๒๐-ปจั จุบัน ความสามารถในการคดิ
สมัยอยธุ ยา แต่ละยคุ สมัย ยคุ โรแมนติก ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
สมยั สโุ ขทยั แตล่ ะยคุ สมยั ยคุ คลาสสกิ
คุณลกั ษณะอันพึงประสงค์
สมัยก่อนสโุ ขทัย ยคุ สมยั ยุคโรโคโค ใฝ่เรียนรู้
ของดนตรี ตัวชวี้ ัดท่ี ๔.๒ แ ส ว ง ห า ค ว า ม รู้ จ า ก
ยคุ บาโรก แหลง่ เรยี นรตู้ า่ ง ๆ ทง้ั ภายในและภายนอก
สงั คีตกวี ยคุ ฟ้ืนฟู โรงเรียน ด้วยการเลือกใช้ส่ืออย่าง
ศิลปวิทยาการ เหมาะสม บันทึกความรู้ วิเคราะห์
ยคุ กลาง สรุปเป็นองค์ความรู้ สามารถนำ�ไปใช้
ในชวี ิตประจำ�วันได้
สังคีตกวไี ทย สงั คตี กวสี ากล
รกั ความเปน็ ไทย
สาระสำาคญั ตัวช้วี ัดที่ ๗.๓ อ นุ รั ก ษ์ แ ล ะ สื บ ท อ ด
ภูมปิ ญั ญาไทย
๑. รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยและสากลในแต่ละยุคสมัยมีความแตกต่างกัน และมีการพัฒนาขึ้น
ทำาให้บทเพลงและวงดนตรีมีความหลากหลาย มีการพัฒนามากขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ฟังจนเป็นที่
ชื่นชอบและนิยม
๒. บุคคลสำาคัญของวงการดนตรีทั้งของไทยและสากล เป็นผู้เชี่ยวชาญและสร้างสรรค์ทางด้านดนตรี มีผลงาน
มากมาย ส่งผลให้การดนตรีมีรูปแบบหลากหลายและมีการพัฒนามาจนถึงปัจจุบัน
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันเลือกหัวข้อรูปแบบของวงดนตรีไทยหรือ
วงดนตรีสากลที่สนใจ ๑ ยุคสมัยพร้อมกับสังคีตกวีในยุคสมัยที่เลือก
จากนนั้ ใหร้ ว่ มกนั สบื คน้ และวเิ คราะหข์ อ้ มลู เกย่ี วกบั หวั ขอ้ ทเ่ี ลอื ก แลว้ จดั ท�ำ
เป็นรูปเล่มรายงาน พร้อมกับคิดรูปแบบการนำ�เสนอที่น่าสนใจ โดยใช้
เทคโนโลยีสารสนเทศ
87 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตัวชีว้ ัด รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยแต่ละยุคสมัย
ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑ จดุ ประกายความคดิ การแสดงดนตรีไทย
ทั้ง ๒ ภาพ มีความ
ภาระงาน/ชิ้นงาน เหมือนและแตกต่าง
กันอย่างไร
แผนภาพความคดิ วเิ คราะหเ์ ปรยี บเทยี บ
บทเพลง และดนตรใี นยคุ สมัยตา่ ง ๆSt
ep 1 รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยมีมากมาย และมีการพัฒนาขึ้นในแต่ละยุคสมัย ซึ่งสามารถแบ่ง
ข้นั รวบรวมข้อมูล ออกเป็นสมัยต่าง ๆ ดังนี้
๑. ใหน้ ักเรยี นร่วมกันแสดงความคิดเห็น อดีต เส้นเวลาแสดง ปัจจุบัน
โดยครใู ช้ค�ำ ถามท้าทาย ดังน้ี
ยุคสมยั ของดนตรีไทย
• ถ้านักเรียนย้อนเวลากลับไปได้
นกั เรยี นจะน�ำ วงดนตรใี นปจั จบุ นั วงใด สมัยก่อนสุโขทัย สมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา สมัยธนบุรี สมัยรัตนโกสินทร์
ไปแสดงในอดตี เพอ่ื ใหค้ นในอดตี รจู้ กั (สมัยน่านเจ้า)
เพราะอะไร รัชกาลที่ ๑ รัชกาลที่ ๕
รัชกาลที่ ๒ รัชกาลที่ ๖
๒. ครนู �ำ ภาพวงดนตรไี ทยตดิ บนกระดาน รัชกาลที่ ๓ รัชกาลที่ ๗
แ ล้ ว ใ ห้ นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น แ ส ด ง
ความคดิ เห็นเก่ียวกับภาพ รัชกาลที่ ๔ รัชกาลที่ ๘
๓. ครตู ดิ บัตรคำ�ตอ่ ไปน้ีบนกระดาน ๑. สมัยก่อนสุโขทยั (สมัยนา่ นเจ้า) รัชกาลที่ ๙
สมยั ก่อนสุโขทยั ในสมัยนี้ไม่มีหลักฐานแน่นอน เป็นเพียงข้อสันนิษฐานจากการอ้างอิงหลายบทความ
กล่าวว่าได้พบเพลงไทยโบราณยุคน่านเจ้า ดร.อุทิศ นาคสวัสดิ์ ได้กล่าวว่า กษัตริย์ไทยแห่ง
จากน้ันครูอธิบายเกี่ยวกับบทเพลง อาณาจักรน่านเจ้าได้ส่งวงดนตรีไปแสดงในราชสำานักจีน ณ กรุงชีอานฟู ข้อสันนิษฐานนี้แสดงให้เห็นถึง
และวงดนตรีไทยสมัยก่อนสุโขทัย ความเจริญทางด้านดนตรีไทย หรือการเกิดดนตรีไทยตั้งแต่ก่อนสมัยสุโขทัย และกล่าวว่าเครื่องดนตรีไทย
ใหน้ กั เรยี นฟงั ที่นำาไปแสดงนั้น คือ เครื่องดนตรีประเภทเป่า ได้แก่ แคน ขลุ่ย และปี่ และยังมีข้อสันนิษฐานว่า
เครื่องดนตรีประเภทดีด สี ก็เกิดขึ้นในสมัยนี้ด้วย ได้แก่ กระจับปี่ พิณ ซึง ซอและสะล้อ ซึ่งลักษณะ
88 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 88
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St St
รูปร่างของเครื่องดนตรีอาจแตกต่างกันเล็กน้อย ดนตรีไทยสมัยน่านเจ้ามีการนำาเครื่องดนตรีประเภทดีด ส ี ขนั้ รวบรวมขอ้ มลู
และเป่า มาประสมเป็นวง ส่วนเครื่องประกอบจังหวะมีการสันนิษฐานว่าใช้กรับ และเกราะ
บทเพลงที่บรรเลงมีข้อสันนิษฐานว่าเป็นเพลงน่านเจ้าจิ้มก้อง (แปลว่า ทูตไทยเข้าเฝ้าพระเจ้า- ๔. ครูตดิ บตั รค�ำ ต่อไปน้บี นกระดาน
กรุงจีน) คือ เพลงที่พระเจ้าโก๊ะล่อฝงส่งไปบรรเลงในราชสำานักจีนที่เมืองชีอานฟู
สมัยสุโขทัย
ความรเู้ พม่ิ เตมิ
จากนน้ั ครอู ธบิ ายเกยี่ วกบั บทเพลงและ
เพลงน่านเจ้าจิ้มก้องมีบันทึกโน้ตสากลอยู่ที่มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด (Oxford University) วงดนตรีไทยสมัยสุโขทัยให้นักเรียน
ในฐานะที่เป็นเพลงของจีนโบราณ มีการอ้างว่ามีเค้าโครงจากไทยเมื่อประมาณ ๔,๐๐๐ กว่าปี ฟัง
มาแล้ว เพราะมีเค้าโครงทำานองและเนื้อเพลงแบบไทยอยู่ในตอนท้ายเพลง มีการบรรเลงด้วย
เครื่องดนตรีของจีน
๒. สมยั สโุ ขทัย ep 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
จากการรวบรวมหลักฐานที่ปรากฏสรุปได้ว่าในสมัยสุโขทัยมีการประสมวงดนตรีในรูปแบบของ และสรปุ ความรู้
การขับไม้ มีผู้แสดง ๓ คน คือ ผู้ขับร้อง ผู้สีซอสามสาย และผู้ทำาหน้าที่ไกวบัณเฑาะว์ การขับไม้ใช้
ในพิธีสมโภชพระมหาเศวตฉัตร หรือการสมโภชช้างเผือก ลักษณะของเนื้อร้องคล้ายกาพย์ยานี ๕. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
เรียกว่า กาพย์ขับไม้ ว่าในสมัยสุโขทัยมีดนตรีอะไรเกิดข้ึน
การประสมวงดนตรีอีกรูปแบบหนึ่ง คือ วงปี่พาทย์เครื่องห้า ที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรี โดยให้นักเรียนออกมาเขียนคำ�ตอบ
ประเภทตี และประเภทเป่า ได้แก่ ปี่ ตะโพน กลอง ฆ้อง และฉิ่ง เป็นแผนภาพความคิดบนกระดาน
การบรรเลงดนตรีอีกรูปแบบหนึ่ง คือ การบรรเลงพิณ เป็นการบรรเลงประกอบการ ดังตวั อย่าง
ขบั ลาำ นาำ ไมจ่ ดั วา่ เปน็ วงดนตรี เพราะใชผ้ ูบ้ รรเลงเพยี งคนเดยี วเปน็ ผูข้ บั ลำานาำ พรอ้ มกบั บรรเลงพณิ ไปดว้ ย
วงสุดท้ายที่มีในสมัยสุโขทัย คือ วงเครื่องประโคม ใช้ในงานสำาคัญ งานพระราชพิธีต่าง ๆ เครื่องประโคมใน กาพย์ขับไม้
สมัยสุโขทัยแบ่งเป็น ๒ ชนิด ได้แก่
๑. ประโคมแตรและมโหระทกึ ใชบ้ รรเลงในเวลาทีพ่ ระมหากษตั รยิ เ์ สดจ็ ออกพบขนุ นาง และ วงขบั ไม้ วงปพ่ี าทย์
ในการเสด็จพระราชดำาเนินขบวนน้อย วงเคร่อื ง เครอ่ื งหา้
ประโคม
๒. ประโคมแตรสังข์กลองชนะ วงประโคม ดนตรีไทย การ
แตรสงั ขจ์ ะใชใ้ นพระราชพธิ ที ีเ่ ปน็ มงคลอนั ศกั ดิส์ ทิ ธิ์ สมัยสุโขทยั บรรเลงพิณ
เพลงที่ประโคมจะมีลักษณะสั้น ๆ ไม่ยาวมาก
วงประโคมแตรสังข์ ใช้เป็นการให้สัญญาณสำาหรับการเคารพ โดยจะตี ประโคมแตรและมโหระทกึ
ฆ้องชัย รัวมโหระทึก เป่าสังข์ เป่าแตรฝรั่ง แตรงอน
เป็นทำานองเพลงผสมติดต่อกัน ๓ ครั้ง นิยมใช้ ประโคมแตรสงั ขก์ ลองชนะ
ทำานองเพลง “จีนลั่นถั่น” ท่อน ๒ ซึ่งจะประโคมเมื่อ
ยุคสมยั ของดนตรี 89
รอบรู้อาเซียนและโลก
มหาวทิ ยาลัยออกซฟอร์ด (Oxford University) ตง้ั อยูท่ ปี่ ระเทศอะไร
๑ อังกฤษ
๒ ฝรั่งเศส
เสริมความรู้ ครูควรสอน
บณั เฑาะว์ คือ กลองสองหน้าขนาดเล็ก มีหลักอย่ตู อนบน ผกู ต้มุ หอ้ ยลงมา
ทางหนา้ กลอง ใช้ไกวให้ตมุ้ แกว่งกระทบหนา้ กลองทัง้ ๒ ขา้ ง
89 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St St St St ข้นั คิดวเิ คราะห์ พระมหากษัตริย์เสด็จออกพบขุนนางว่าราชการงานแผ่นดิน ประโคมส่งเสด็จ และใช้เพลงลงสรง ประโคม
และสรุปความรู้
เมื่อพระมหากษัตริย์สรงมูรธาภิเษก
๖. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับ บทเพลงในสมัยสุโขทัยเป็นเพลงพื้นเมือง เช่น เพลงฉ่อย เพลงพื้นเมืองเทพทอง
ดนตรีไทยในสมัยอยุธยา เป็นแผนภาพความคิด
บนกระดาน ดงั ตวั อย่าง หรือเรียกอีกอย่างว่า เพลงสุโขทัย เพลงขับไม้บัณเฑาะว์ ใช้ในวงขับไม้ เพลงส่วนใหญ่จะเป็นเพลงที่มี
อัตราจังหวะ ๒ ชั้น และชั้นเดียว
วงปพี่ าทย์ ๓. สมยั อยุธยา
ดนตรีไทย ในสมัยนี้ดนตรีเจริญมาก มีการประสมวงเกิดขึ้น ได้แก่ วงปี่พาทย์ วงมโหรี และวงเครื่องสาย
สมัยอยุธยา การขับไม้เพิ่มจาก ๓ คน เป็น ๔ คน เรียก กองมโหรีเครื่องสี่
วงเครือ่ งสาย วงมโหรี บทเพลงนิยมเพลงอัตราจังหวะ ๒ ชั้น มากกว่าอัตราจังหวะอื่น เพราะเหมาะเป็น
เพลงประกอบการแสดงโขนละคร และขับกล่อมได้ดี ส่วนเพลงชั้นเดียวนั้นนิยมร้องเนื้อเต็ม ไม่มี
๗. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยครู การเอื้อน เพลงที่เกิดขึ้นในสมัยนี้ เช่น เพลงขิมใหญ่ เพลงอังคารสี่บท เพลงนางนาค เพลงถอยหลัง
ใชค้ ำ�ถาม ดงั นี้ เข้าคลอง
• เพราะเหตุใด สมัยธนบุรีจึงมีการรับ ปลายสมัยอยุธยาเริ่มเกิดเพลงสำาเนียงภาษาของชาติอื่น เช่น จีน อินเดีย มอญ ทั้งนี้เพราะไทย
อารยธรรมทางดนตรขี องตา่ งชาตเิ ขา้ มาผสมผสาน เริ่มติดต่อค้าขายและทำาศึกสงครามกับต่างชาติจึงได้รับอิทธิพลด้านดนตรีเข้ามาด้วย เช่น เพลงแขกไทร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ สมัยธนบุรีมีการติดต่อกับ ขอมน้ำ�เต้า มอญแปลง ทางด้านการขับร้องเริ่มมีการใช้ “เอื้อน” ในเพลง ๒ ชั้น เช่น เพลงสีนวล
ชาติตา่ ง ๆ)
๔. สมยั ธนบุรี
• สมัยธนบุรีมีวงดนตรีใดเกิดขึ้นมาใหม่
(วงดนตรพี ณิ พาทย์รามัญ) สมัยธนบุรีเป็นช่วงที่เริ่มก่อตั้งเมืองหลวง และมีการติดต่อกับชาติต่าง ๆ เช่น มอญ ญวน
ฝรั่ง เขมร ทำาให้เกิดการรับอารยธรรมทางดนตรีของต่างชาติเข้ามาผสมผสาน ในสมัยนี้จึงเกิดวงดนตรี
ep 3 ขัน้ ปฏิบตั ิ พิณพาทย์รามัญ ซึ่งเป็นวงดนตรีของชาวมอญ ส่วนวงดนตรีอื่นในสมัยอยุธยานั้นก็ยังคงมีอยู่ ไม่ได้
แหลละังสกราุปรปควฏาบิ มตั ริู้ เปลี่ยนแปลงหรือเพิ่มเติมเครื่องดนตรีชนิดใดในวงดนตรี
๘. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่ม บทเพลงในสมัยกรุงธนบุรีเกิดขึ้นจากพระเจ้ากรุงธนบุรีได้ละครมาจากนครศรีธรรมราช
เปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลงและ และมีการฝึกละครหลวงขึ้นในกรุงธนบุรี ๒ โรง มีบันทึกชื่อเพลงในพระราชนิพนธ์บทละครเรื่อง
ดนตรีไทยในสมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา และ รามเกียรติ์ และมีการใช้เพลงหน้าพาทย์มากมายหลายเพลง เช่น เพลงตระ เพลงเข้าม่าน เพลงเหาะ
สมัยธนบรุ ี เปน็ แผนภาพความคิด เพลงบาทสกุณี เพลงสาธุการ เพลงโอด เพลงพญาเดิน เพลงเตียว เพลงพิราบป่า เพลงพันพิลาป
๙. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้เกี่ยวกับ
บทเพลงและวงดนตรีสมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา
และสมยั ธนบรุ ีเปน็ แผนภาพความคดิ บนกระดาน
ep 4 90 ดนตรี ม.๔-๖
ขนั้ สอื่ สารและนำ� เสนอ
๑๐. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอแผนภาพ รอบรู้อาเซียนและโลก
ความคดิ เปรยี บเทยี บความแตกตา่ งของบทเพลง
และดนตรใี นสมยั ตา่ ง ๆ หนา้ ชนั้ เรยี น ญวน ในปัจจุบันคือประเทศเวียดนามซ่ึงเรียกตนเองว่า เหวียต หรือ เหยียก
หรือ กญิ เป็นประชากรหลักของประเทศเวยี ดนาม
5ep ข้ันประเมนิ เพอื่ เพิ่มคุณค่า
บริการสงั คม เสริมความรู้ ครูควรสอน
และจิตสาธารณะ
๑๑. ให้นักเรียนร่วมกันรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับ สมยั ธนบรุ ี การดนตรมี ที งั้ ปพ่ี าทย์ มโหรี เครอื่ งสาย ไมม่ สี งิ่ ใดเปลยี่ นแปลงเพม่ิ เตมิ ขนึ้
จากสมยั อยธุ ยา แต่มีเครอ่ื งดนตรีของชาติต่าง ๆ เขา้ มาอยู่ในประเทศไทยหลายชาติ
บทเพลงและดนตรีไทยสมัยต่าง ๆ มา
จัดนิทรรศการเพื่อเผยแพร่ความรู้แก่นักเรียน
ในโรงเรียนและผู้ทสี่ นใจศึกษา
สุดยอดคู่มือครู 90
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๕. สมัยรตั นโกสนิ ทร์ ตัวช้ีวัด
มีการนำาเครื่องดนตรีที่มีอยู่มารวมประสมกันเป็นวงดนตรีและเริ่มสร้างเครื่องดนตรีขึ้นใหม่ ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑
เพิ่มเติม นอกจากรวบรวมเครื่องดนตรีแล้วยังมีการรวบรวมนักดนตรี และบทเพลงเพิ่มขึ้นตามยุคสมัย
ต่าง ๆ ดังนี้ ภาระงาน/ช้นิ งาน
สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (รัชกาลที่ ๑) จดั ท�ำ ผลการวเิ คราะหร์ ปู แบบดนตรไี ทย
ในยุคสมัยต่าง ๆ โดยใช้ไมโครซอฟต์-
ดนตรีได้รับการสืบทอดมาจากสมัยธนบุรี มีการเพิ่มกลองทัด ออฟฟศิ เพาเวอรพ์ อยต์
เข้าในวงปี่พาทย์เครื่องห้าอีก ๑ ลูก ซึ่งเดิมมีกลองทัดอยู่ลูกเดียว ep 1
โดยลูกที่เพิ่มนี้มีเสียงต่างออกไปจากลูกเดิม จึงเกิดมีเสียงเป็นสอง St St ขนั้ รวบรวมข้อมูล
เสียง คือ ระดับเสียงสูง ตุ้ม และระดับเสียงต่ำ� ต้อม กลองทัดลูกที่มี ๑. ครตู ิดบัตรค�ำ ต่อไปนบี้ นกระดาน
สมยั รตั นโกสินทร ์ รชั กาลท่ี ๑
เสียงสูง เรียกว่า ตัวผู้ และกลองทัดลูกที่มีเสียงต่ำ� เรียกว่า ตัวเมีย
รัชกาลที่ ๒ รชั กาลท่ี ๓
ดังนั้นกลองทัดในวงปี่พาทย์ จึงแบ่งเป็น ๒ ลูก หรือ ๑ คู่ ซึ่งนิยม
รชั กาลท่ี ๔ รัชกาลท่ี ๕
ใช้ตีกันมาจนถึงปัจจุบัน
รชั กาลที่ ๖ รัชกาลท่ี ๗
บทเพลงที่เกิดขึ้นในสมัยนี้นิยมนำาบทละครมาร้อง คือ คัดเอา
รชั กาลท่ี ๘ รัชกาลที่ ๙
บทละครเฉพาะบางบทมาร้อง บทละครที่นำามาร้องเป็นบทละคร ได้แก่ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า- ครูอธิบายเกี่ยวกับเหตุการณ์ทางดนตรี
จุฬาโลกมหาราช
เรื่อง อิเหนา พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๑ แต่ละรัชกาลในสมัยรัตนโกสินทร์ให้นักเรียน
ฟังทีละเร่ือง
สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลที่ ๒)
ep 2 ขน้ั คิดวเิ คราะห์
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นำาวงปี่พาทย์เข้ามาบรรเลงประกอบ
การขับเสภา เนื่องจากการขับเสภาต้องใช้เวลานาน และใช้เสียง และสรุปความรู้
ขับเสภาอยู่ตลอดเวลา จึงให้มีการบรรเลงปี่พาทย์คั่นเป็นตอนตาม
โอกาสในการดำาเนินเรื่อง การนำาวงปี่พาทย์เข้าประกอบการขับเสภา ๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยครู
นั้นปรากฏหลักฐานดังคำาไหว้ครูเสภาบทหนึ่งซึ่งแต่งในสมัยรัชกาล ใชค้ ำ�ถาม ดงั น้ี
ที่ ๒ ว่า
“เมื่อครั้งจอมนรินทร์แผ่นดินลับ • สมัยรัตนโกสินทร์รัชกาลใดท่ีวงปี่พาทย์
เสภาขับยังหามีปี่พาทย์ไม่ เคร่ืองห้ามีการเพ่ิมกลองทัดเพ่ือให้มีครบ ๑ คู่
มาถึงพระองค์ผู้ทรงชัย (รชั กาลท่ี ๑)
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย จึงเกิดมีขึ้นในอยุธยา”
• ในสมัยรชั กาลท่ี ๒ มีเหตุการณท์ างดนตรี
ยคุ สมัยของดนตรี 91 ใดเกิดข้ึนบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ มีการนำ�วง
ปีพ่ าทย์เขา้ มาบรรเลงประกอบการขับเสภา)
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เสภา คือ ชื่อกลอนชนิดหน่ึงนิยมแต่งเล่าเร่ืองค่อนข้างยาว ใช้ขับ เช่น
เสภาขนุ ชา้ ง-ขนุ แผน เวลาขบั จะใช้กรับเป็นเครอ่ื งประกอบจังหวะ ตอ่ มาใช้ปีพ่ าทย์รบั
91 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ขั้นคิดวิเคราะห์
และสรุปความรู้ การบรรเลงปี่พาทย์ประกอบการขับเสภานั้น เป็นการบรรเลงในอาคารสถานที่ ดังนั้นเสียงของ
๓. ให้นักเรียนวิเคราะห์ว่า เพราะเหตุใด ตะโพนและกลองทัดจะมีขนาดเสียงที่ดังเกินไป จึงงดการตีตะโพนและกลองทัดแล้วเปลี่ยนมาใช้
ดนตรีไทยในสมัยรัชกาลที่ ๒ จึงมี กลองสองหน้าตีจังหวะหน้าทับแทน เรียกชื่อวงปี่พาทย์ที่มีกลองสองหน้าตีประกอบการขับเสภานี้ว่า
วงปี่พาทย์เสภา ซึ่งบางครั้งใช้ตีประชันแข่งขันกันในบางโอกาส บ้างมีการเดี่ยวเครื่องดนตรีแต่ละชนิด
รวมถึงเดี่ยวกลองสองหน้าก็เคยมี
ความเจริญรุ่งเรืองเป็นอย่างมากและ
ส่งผลมายังสมัยปัจจุบันอย่างไร เป็น การบรรเลงปี่พาทย์ประกอบเสภาเดิมบรรเลงเพลงหน้าพาทย์เพียงอย่างเดียว ต่อมามีการ
แผนภาพความคดิ ขับร้องแบบละครเพิ่มขึ้นมาในบางบท สุดท้ายจึงเปลี่ยนเพลงแบบละครมาเป็นเพลงในอัตราจังหวะ
สองชั้น แล้วจึงนิยมแต่งเพลง ๒ ชั้น ไม่มีเพลง ๓ ชั้น นอกจากการร้องในเวลาเล่นสักวาจะใช้การร้อง
๔. ให้นกั เรียนรว่ มกนั แสดงความคดิ เหน็ เพลงสามชั้นเพื่อให้มีเวลาในการคิดกลอนดี ๆ
โดยครใู ชค้ ำ�ถาม ดงั น้ี สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓)
• ในสมยั รชั กาลที่ ๓ มกี ารประดษิ ฐ์ มีการประดิษฐ์ระนาดทุ้มขึ้นเพื่อบรรเลงคู่กับระนาดเอกโดย
ทำาให้มีลักษณะคล้ายระนาดเอก แต่มีลูกระนาดบางและใหญ่กว่า เพื่อ
เครือ่ งดนตรใี ดเพิม่ ขน้ึ มาบา้ ง
(ระนาดทุม้ และฆ้องวงเล็ก) ให้เกิดเสียงทุ้มต่ำ�และเสียงใหญ่ การบรรเลงระนาดทุ้มจะมีลีลาแปลก
๕. ให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์ว่าในสมัย ไปจากระนาดเอก โดยตีหยอกล้อไปกับระนาดเอก ตีนำาหน้า หรือตี
ตามหลัง ระนาดทุ้มเปรียบเสมือนตัวตลกประจำาวงปี่พาทย์
รชั กาลที่ ๓ การดนตรไี ทยเปลย่ี นแปลง นอกจากระนาดทุ้มแล้ว มีการสร้างเครื่องดนตรีอีกชิ้นหนึ่งให้
ไปจากสมยั รชั กาลที่ ๒ หรอื ไม่ อยา่ งไร มีลักษณะคล้ายกับฆ้องวงใหญ่ เพียงแต่ขนาดเล็กกว่าและลูกฆ้อง
มีจำานวนมากกว่าฆ้องวงใหญ่ เรียกเครื่องดนตรีนี้ว่าฆ้องวงเล็ก
เครื่องดนตรีทั้ง ๒ ชนิด คือ ระนาดทุ้มและฆ้องวงเล็ก เมื่อ
นำาเข้ามาร่วมบรรเลงกับวงปี่พาทย์เครื่องห้าจะเรียกวงปี่พาทย์นี้ว่า พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้า-
วงปี่พาทย์เครื่องคู่ แล้วยังนำาปี่นอกมาเป่าคู่กับปี่ใน และเพิ่มโหม่งและ เจ้าอยู่หัว
ฉาบเล็กเข้ามาประสม
การบรรเลงดนตรีและขับร้องได้มี เพลงสามชั้น ใช้ร้องส่งประกอบวงปี่พาทย์ขึ้น โดย
พระประดิษฐ์ไพเราะ (ครูมีแขก) เป็นผู้ริเริ่ม จึงทำาให้การขับร้องและบรรเลงดนตรีเพลงสามชั้นได้รับความ
นิยมอย่างแพร่หลาย
การขับเสภาก็นิยมร้องและบรรเลงเพลงสามชั้นตามไปด้วย ซึ่งมีแบบฉบับในปี่พาทย์เสภาคือเมื่อ
โหมโรงเพลงเสภาเสร็จแล้วจะร้องรับด้วยเพลงพม่าห้าท่อน แล้วต่อด้วยเพลงจะเข้หางยาวสี่บทและ
เพลงบุหลันลอยเลื่อนตามลำาดับ โดยใช้เนื้อร้องเสภาขุนแผนขึ้นเรือนขุนช้างได้นางแก้วกิริยา
92 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
สักวา เป็นช่ือกลอนแบบหนึ่ง ในหน่ึงบทมี ๔ คำ�กลอน ขึ้นต้นด้วยคำ�ว่า
“สกั วา” และลงทา้ ยด้วยค�ำ ว่า “เอย” รอ้ งเปน็ ทำ�นองโตต้ อบกนั
สุดยอดคู่มือครู 92
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Stasean
สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๔) ep 2
ข้นั คิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
มีการบรรเลงเพลงสามชั้นด้วยวงปี่พาทย์มโหรีอย่างแพร่หลาย และ ๖. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
โดยครใู ช้ค�ำ ถาม ดงั น้ี
ประดิษฐ์เครื่องดนตรีเพิ่มในวงปี่พาทย์เครื่องคู่ ๒ ชนิด ได้แก่ ระนาดเอกเหล็ก
• ในสมยั รชั กาลที่ ๔ มกี ารประดษิ ฐ์
และระนาดทุม้ เหล็ก ระนาดเอกเหล็กมีลูกระนาดคล้ายลูกระนาดเอก และ เคร่ืองดนตรีใดเพิ่มในวงปี่พาทย์
เครือ่ งคู่
มีจำานวนเท่ากัน เพียงแต่ทำาด้วยทองเหลืองหรือเหล็ก ส่วนรางทำาด้วยไม้
(ระนาดเอกเหลก็ และระนาดทุ้มเหลก็ )
เพื่อวางลูกระนาดเหล็กเรียงกัน วิธีตีคล้ายกับการตีระนาดเอก เรียกอีก • ในสมยั รชั กาลที่ ๕ มวี งดนตรไี ทย
อย่างว่า ระนาดทอง สำาหรับระนาดทุ้มเหล็กพระบาทสมเด็จพระปวเรนทรา- ใดทีเ่ กดิ ขึ้นใหม่
(วงปพี่ าทยด์ กึ ดำ�บรรพ์)
เมศวร (พระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว) ทรงคิดประดิษฐ์ โดยมีที่มาจากเสียงเพลง ๗. ให้นักเรียนวิเคราะห์เปรียบเทียบ
ในนาฬิกาที่ทำาเป็นเครื่องจักรที่ทรงตั้งชื่อว่าเครื่องเขี่ยหวี ระนาดทุ้มเหล็ก ความแตกต่างของดนตรีไทยที่เกิดข้ึน
ในสมัยรัชกาลท่ี ๔ กบั สมัยรัชกาลท่ี ๕
มีลักษณะคล้ายกับระนาดเอกเหล็กเพียงแต่มีขนาดใหญ่กว่าและเสียงทุ้ม พระบาทสมเด็จ
กว่า พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เมื่อประดิษฐ์ระนาดเอกเหล็กและระนาดทุ้มเหล็กขึ้น จึงได้นำาเข้ามาบรรเลงร่วมกับวงปี่พาทย์-
เครื่องคู่และวงมโหรีเครื่องคู่เรียกว่า วงปี่พาทย์เครื่องใหญ่ เมื่อมาถึงสมัยรัตนโกสินทร์ได้มีการปรับปรุง
ในสมัยอยุธยา โดยนำาระนาดเอกเหล็กและระนาดทุ้มเหล็กเข้ามาบรรเลงในวง จึงกลายเป็นวงมโหรี-
เครื่องใหญ่
สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๕) แล้วเขียนสรุปเป็นแผนภาพความคิด
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ บนกระดาน
ได้ดำาริวิธีประสมวงดนตรีไทยขึ้นใหม่อีกแบบหนึ่ง เรียกชื่อวงดนตรี
นี้ว่า วงปี่พาทย์ดึกดำาบรรพ์ เพื่อใช้ประกอบการแสดงละครไทย
ที่คล้ายละครโอเปราที่เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (ม.ร.ว.หลาน กุญชร)
พระบาทสมเด็จ ได้ประดิษฐ์ละครดึกดำาบรรพ์ขึ้น นอกจากนี้ยังได้ทรงปรับปรุงทำานอง
พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพลงดนตรีและเพลงร้องรวมทั้งวิธีการร้องและวิธีการบรรเลงให้
เหมาะสมกับการแสดง วงดนตรีที่ใช้เฉพาะการแสดงนี้ทรงปรับปรุงโดย
ตัดเสียงที่เล็กแหลมหรือดังเกินไปออก คงไว้แต่เสียงทุ้มนุ่มนวล และ
เพิ่มเครื่องดนตรีบางอย่างเข้าในวงปี่พาทย์ คือ ฆ้องหุ่ย ซออู้ กลองตะโพน
แทนกลองทัด ขลุ่ยอู้แทนขลุ่ยเพียงออ ตัดระนาดเอกเหล็ก
ยคุ สมัยของดนตรี 93
เสริมความรู้ ครูควรสอน
ระนาดทอง เกดิ ขึ้นในสมยั รัชกาลท่ี ๔ ทเี่ รียกว่าระนาดทอง เพราะในสมัย-
แรกลูกระนาดทำ�จากทองเหลือง แต่ปัจจุบันทำ�จากเหล็ก ระนาดทองนี้ใช้
บรรเลงในวงปีพ่ าทย์เคร่ืองใหญแ่ ละวงมโหรเี ครื่องใหญ่
ฆ้องหุ่ย หรือฆ้องชัย เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ได้นำ�ฆ้องหุ่ยหรือ
ฆ้องชัย ๗ ลูก มาปรับเสียงให้เรียงลำ�ดับ ๗ เสียง แขวนรอบตัวผู้ตี
และตเี ป็นทำ�นองในวงปพ่ี าทย์ดกึ ด�ำ บรรพ์
93 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ขัน้ คิดวเิ คราะห์
และสรุปความรู้
ออกเหลือเพียงระนาดทุ้มเหล็กแล้วให้ใช้ไม้นวมตีระนาดเอก ที่เรียกชื่อว่า วงปี่พาทย์ดึกดำาบรรพ์
๘. ครูนำ�บัตรภาพเคร่ืองดนตรีไทย บัตรคำ� เนื่องจากให้สอดคล้องกับโรงละครดึกดำาบรรพ์และตามชื่อละครดึกดำาบรรพ์
เพลงไทย และเหตุการณ์ที่เกิดข้ึน ในสมัยนี้เริ่มมีการบรรเลงดนตรีสากล และมีการแสดงจากต่างประเทศเข้าสู่ประเทศไทย มีการ
ในรัชกาลท่ี ๖-๙ มาตดิ บนกระดาน ดงั นี้ บันทึกเพลงไทยด้วยโน้ตสากล และบรรเลงเพลงไทยโดยใช้เครื่องดนตรีสากล จึงมีการผสมผสาน
ระหว่างดนตรีไทยและดนตรีสากล เช่น การแสดงละครดึกดำาบรรพ์เลียนแบบการแสดงละคร
เพลงแสงเทียน โรงเรียนนาฏดรุ ิยางคศาสตร์ โอเปรา การนำาแตรวงมาบรรเลงเพลงไทย เช่น เพลงทะเลบ้า เพลงคลื่นกระทบฝั่ง สมเด็จพระเจ้า-
อังกะลงุ วงดนตรีไทยประยุกต์ บรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ทรงนิพนธ์เพลงสำาหรับแตรวงไว้
หลายเพลง เช่น เพลงวอลตซ์เมขลา เพลงมาร์ชบริพัตร ส่วนเพลงในละครดึกดำาบรรพ์ยังใช้
วงเครื่องสายผสม เพลงยะวา มาจนปัจจุบัน เช่น เพลงในเรื่องพระลอ เรื่องอิเหนา
เพลงราตรีประดับดาว (เถา) สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๖)
หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ได้ปรับปรุงวง
จากนน้ั ใหน้ กั เรยี นจบั คู่ วเิ คราะห์ จ�ำ แนก ปีพ่ าทยม์ อญขึน้ ใหม ่ โดยใชเ้ ครือ่ งปีพ่ าทยไ์ ทยผสมกบั เครือ่ งดนตรขี อง
เครอ่ื งดนตรไี ทย เพลงไทยและเหตกุ ารณ์ มอญ เช่น ฆ้องวงมอญ ปี่มอญ ตะโพนมอญ เปิงมาง ฉิ่ง ฉาบ จนเกิด
ว่าเกดิ ข้นึ ในสมัยรัชกาลใด ดงั ตวั อย่าง
รัชกาลที่ ๖ รชั กาลที่ ๗ เป็นวงปี่พาทย์มอญเครื่องห้า เครื่องคู่ และเครื่องใหญ่ซึ่งนิยมบรรเลง
อังกะลงุ เพลง-
วงเครอื่ งสายผสม ในงานศพ เนื่องจากเพลงมอญมีท่วงทำานองโศกเศร้า โหยหวน
เพลงยะวา ราตรีประดบั ดาว
(เถา) นอกจากนี้ในรัชกาลที่ ๖ มีการนำาเครื่องดนตรีจากต่างชาติเข้ามา
รัชกาลท่ี ๘
โรงเรยี น รัชกาลท่ี ๙ ประสมกับเครื่องดนตรีไทยเป็นวงบรรเลงขึ้นใหม่ และนำามาดัดแปลง
นาฏดรุ ยิ างคศาสตร์ เพลงแสงเทียน
เป็นเครื่องเล่นของไทย ดังนี้
วงดนตรี
ไทยประยกุ ต์ เครื่องดนตรีที่นำามาปรับปรุงเป็นเครื่องดนตรีไทย คือ อังกะลุง พระบาทสมเด็จ
ซึ่งหลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ได้ตามเสด็จสมเด็จฯ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
เจ้าฟ้าภานุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดชไปประเทศอินโดนีเซีย เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๙ ได้นำา
เอาอังกะลุงของชวา ซึ่งมี ๕ เสียงมาปรับปรุงดัดแปลงจนมีครบ ๗ เสียง มีวิธีบรรเลงโดยใช้เขย่าคนละ
๙. ใหน้ กั เรยี นคดิ ประเมนิ เพอ่ื เพมิ่ คณุ คา่ ดา้ น ๒ เสียง อีกทั้งยังนำาเพลงของชวามาประดิษฐ์แต่งเป็นเพลงไทยสาำ เนียงชวา เช่น เพลงโหมโรงบุเซนซอร์ค
รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ โดยให้นักเรียน
เลอื กพระมหากษตั ริยไ์ ทยมา ๑ พระองค์ เพลงสะมะรัง เพลงยะวา
แลว้ ใหบ้ อกวา่ พระองคท์ า่ นทรงมบี ทบาท มกี ารนาำ ขมิ มาประสมกบั วงเครือ่ งสายของไทย เรยี กวา่ วงเครือ่ งสายผสมขมิ นาำ ออรแ์ กนของชาวตะวนั ตก
ต่อการพัฒนาดนตรไี ทยอย่างไร มาประสมเข้ากับวงเครื่องสายไทย เรียกชื่อวงว่า วงเครื่องสายผสมออร์แกน นอกจากนี้ยังนำาเครื่องดนตรี
อื่น ๆ เข้ามาประสมเป็นวงดนตรีที่เรียกตามชื่อเครื่องดนตรีที่ประสมนั้น คือ เปียโน ไวโอลิน ฟังได้ทำานอง
ไพเราะกลมกลืน เรียกวงดนตรีนี้ว่า วงเครื่องสายผสม
94 ดนตรี ม.๔-๖
รอบรู้อาเซียนและโลก NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
การบนั ทึกเพลงไทยดว้ ยโนต้ สากลเรม่ิ ข้นึ คร้ังแรกในสมยั ใด
องั กะลงุ เปน็ เครอ่ื งดนตรที ม่ี าจากประเทศ ๑ รัชกาลท่ี ๓ ๒ รชั กาลท่ี ๔ ๓ รชั กาลท่ี ๕
อินโดนีเซีย ในภาษาอินโดนีเซีย เรียกว่า ๔ รัชกาลที่ ๖ ๕ รัชกาลท่ี ๗
“ อั ง ค ะ ลุ ง ” ห รื อ “ อั ง ก ลุ ง ” โ ด ย
หลวงประดิษฐ์ไพเราะได้นำ�อังกะลุงเข้ามา (เฉลย ๓ เพราะในสมัยรัชกาลที่ ๕ เร่ิมมีการบรรเลงดนตรีสากลและ
ในประเทศไทยเม่ือราว พ.ศ. ๒๔๕๑ และ
ไ ด้ นำ � ว ง อั ง ก ะ ลุ ง จ า ก วั ง บู ร พ า ภิ ร ม ย์ มีการแสดงจากต่างประเทศเข้าสู่ประเทศไทย มีการบันทึกเพลงไทยด้วย
ไปแสดงครั้งแรกในงานทอดกฐินหลวง
ทีว่ ัดราชาธิวาส ในสมัยรัชกาลที่ ๖ โนต้ สากล)
สุดยอดคู่มือครู 94
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Stasean
สมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๗) ep 2
ขน้ั คิดวเิ คราะห์
และสรุปความรู้
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสนพระราชหฤทัยทาง พระบาทสมเด็จ ๑๐. ใ ห้ นั ก เ รี ย น ค้ น ค ว้ า ข้ อ มู ล ท า ง
ด้านดนตรีไทย พระองค์ได้พระราชนิพนธ์บทเพลงไทยไว้ถึง ๓ บทเพลง พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว อนิ เทอรเ์ นต็ เกยี่ วกบั การเปลยี่ นแปลง
คือ เพลงโหมโรงคลื่นกระทบฝั่ง ๓ ชั้น เพลงเขมรลออองค์ (เถา) และ การปกครองในสมัยรัชกาลท่ี ๗
เพลงราตรีประดับดาว (เถา) พระองค์และพระราชินีทรงโปรดให้ครูดนตรี ว่าเหตุการณ์นั้นส่งผลดีหรือผลเสีย
เขา้ ไปถวายการสอนดนตรใี นวงั จะเหน็ ไดว้ า่ ในสมยั สมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย์ ต่อดนตรีไทยอย่างไร โดยสรุปเป็น
มีผู้นิยมเล่นดนตรีไทยกันมากและมีผู้มีฝีมือทางดนตรีตลอดจนมี แผนภาพความคดิ
ความคิดปรับปรุงเปลี่ยนแปลงให้พัฒนาก้าวหน้ามาตามลำาดับ พระมหา-
กษัตริย์ เจ้านาย ตลอดจนขุนนางผู้ใหญ่ได้ให้ความอุปถัมภ์และทำานุบำารุง ๑๑. ให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์ว่า ใน
ดนตรีไทยในวังต่าง ๆ จะมีวงดนตรีประจำาวัง เช่น วงวังบูรพา วงวัง สมัยรัชกาลท่ี ๘ ซ่ึงเป็นสมัยที่ต่อมา
บางขุนพรหม ซึ่งแต่ละวงต่างก็หาครูดนตรีและนักดนตรีที่มีฝีมือเข้ามา จากรัชกาลที่ ๗ นั้น การดนตรีไทย
ประจำาวงมีการฝึกซ้อมกันอยู่เป็นประจำาบางครั้งก็มีการประกวดประชัน มกี ารพฒั นาข้นึ อย่างไรบ้าง
กัน จึงทำาให้ดนตรีไทยเจริญเฟื่องฟูมาก
ต่อมาภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ เป็นต้นมา รัฐบาลในสมัยนั้น
มีนโยบายที่เรียกว่า “รัฐนิยม” ทำาให้มีการห้ามบรรเลงดนตรีไทยเพราะเห็นว่าไม่สอดคล้องกับการพัฒนา
ประเทศให้ทัดเทียมกับอารยประเทศ ใครจะจัดให้มีการบรรเลงดนตรีไทยต้องขออนุญาตจากทางราชการ
ก่อน อีกทั้งนักดนตรีไทยจะต้องมีบัตรนักดนตรีที่ทางราชการออกให้ วัฒนธรรมทางดนตรีของต่างชาติ
ได้เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำาวันของคนไทยมากขึ้น ดนตรีที่เราได้ยินได้ฟังและได้เห็นกันทางโทรทัศน์
หรือที่บรรเลงตามงานต่าง ๆ โดยมากก็เป็นดนตรีของต่างชาติ
สมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล (รัชกาลที่ ๘)
การดนตรีไทยในสมัยนี้เป็นสมัยหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง
จากระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชยม์ าเปน็ การปกครองในระบอบประชาธปิ ไตย
สมัยนี้ห้ามการบรรเลงดนตรีไทย แต่ยังอนุญาตให้บรรเลงในงานพิธีหรือ
ในบางประเพณีแต่จะต้องไปขออนุญาตที่กรมศิลปากรหรืออำาเภอก่อน
และต้องมีบัตรนักดนตรีที่ทางราชการออกให้ นักดนตรีที่มีชื่อเสียงในสมัยนี้
ได้แก่ หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) และอาจารย์มนตรี ตราโมท
ซึง่ ประพนั ธเ์ พลงประกอบบทละครประวตั ศิ าสตรห์ ลายเพลง เชน่ เพลงเพือ่ น-
ไทย ใต้ร่มธงไทย ในน้ำ�มีปลา ในนามีข้าว นอกจากนี้ยังมีการจัดตั้งโรงเรียน
นาฏดุริยางคศาสตร์ขึ้น ภายหลังได้มีการเปลี่ยนชื่อเป็นโรงเรียนศิลปากร
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทร- แผนกนาฏดุริยางค์ ต่อมาเป็นโรงเรียนสังคีตศิลปะ และโรงเรียนนาฏศิลป
มหาอานันทมหิดล ตามลำาดับ
ยคุ สมัยของดนตรี 95
95 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
St 2 บูรณาการทักษะศตวรรษทต่ี 2ัวอ1ย่างโน้ตสากลในกุญแจซอลและฟาในบันไดNเEสTียง CแนMวAขJ้อOสRอบ O-NET/PISA
ep ข้ันคิดวเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
๑๒. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั วเิ คราะหว์ า่ ในสมยั
รัชกาลท่ี ๙ ลักษณะทางดนตรีไทย
เป็นอย่างไร มีความแตกต่างจาก
สมัยอดีตอย่างไรบ้าง
วิทยาลัยนาฏศิลป
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร
(รัชกาลที่ ๙)
ทรงพระปรีชาสามารถเชี่ยวชาญในดนตรีตะวันตกเป็นอย่าง
มาก ทรงพระราชนิพนธ์เพลงขึ้นมากมายหลายเพลง ในทางดนตรีไทย
ก็ทรงเอาพระราชหฤทัยใส่ทำานุบำารุง โปรดเกล้าฯ พระราชทานทุนให้
กรมศิลปากรจัดพิมพ์เพลงไทยเป็นโน้ตสากลออกจำาหน่าย ทรงตรวจ
คำาอธิบายเพลงด้วยพระองค์เอง และทรงโปรดเกล้าฯ ให้อาจารย์คณะ
วิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยตรวจวัดความสั่นสะเทือน
ของเสียงเครื่องดนตรีไทย เพื่อค้นหาระดับเสียงเพื่อวางมาตรฐานเสียง
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา- ของดนตรีไทยให้เป็นระดับเดียวกัน เป็นความก้าวหน้าอีกขั้นหนึ่ง
ภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ในวงการดนตรี และได้เกิดเพลงไทยที่มีจังหวะ 86 ตามแบบของ
ตะวันตกขึ้นอีกระดับหนึ่ง
การดนตรีในปัจจุบันมีการพัฒนาขึ้นมาก มีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาใช้ มีการบรรเลงดนตรีไทย
ผสมกับดนตรีสากลเป็นวงดนตรีไทยประยุกต์ เกิดการเรียนการสอนดนตรี-นาฏศิลป์ในระดับการ
ศึกษาทุกระดับชั้น ซึ่งมีผู้สนใจศึกษามากขึ้น เกิดสถาบันการศึกษาดนตรีไทยมากขึ้น มีการส่งเสริม
อนุรักษ์ทางดนตรีไทยมากขึ้น จะเห็นได้จากการประกวดบรรเลงดนตรีไทย การขับร้องเพลงไทย
มีการนำาวงดนตรีไทยมาใช้บรรเลงในงานต่าง ๆ มากขึ้น จึงทำาให้ดนตรีไทยไม่สูญหายไปและยังเป็นที่
รู้จักต่อทั้งชาวไทยและต่างประเทศ
96 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
วิทยาลัยนาฏศิลป เดิมมีช่ือว่า “โรงเรียนนาฏดุริยางคศาสตร์” ก่อตั้งโดย
พลตรีหลวงวิจิตรวาทการ เปิดการเรียนการสอนคร้ังแรกเมื่อวันท่ี
๑๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๗ ซ่ึงนับเป็นสถาบันการศึกษาแห่งแรกที่ให้
การศึกษาทั้งวิชาสามัญและวิชาศิลป์ ใน พ.ศ. ๒๔๘๘ ได้เปล่ียนช่ืออีกคร้ัง
เป็น “โรงเรียนนาฏศิลป” พร้อมท้ังขยายการศึกษาครอบคลุมท้ัง
นาฏดุริยางคศิลป์ไทยและสากล หลังจากน้ันจึงได้รับการยกฐานะให้เป็น
“วิทยาลัยนาฏศิลป” เมอ่ื วนั ที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๔
สุดยอดคู่มือครู 96
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Stasean
ep 2
ข้ันคดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ขณะทรงดนตรีในวงแจ๊สกับวงเบนนี กู๊ดแมน ๑๓. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๕ คน
ใ ห้ แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม เ ลื อ ก บ ท เ พ ล ง
รูปแบบของดนตรีไทยและดนตรีสากลในสมัยนี้กล่าวสรุป ได้ดังนี้ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จ-
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
◆ บทเพลงในยุคปัจจุบัน เริ่มตั้งแต่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร บรมนาถบพิตร มา ๑ เพลง แล้วให้
วิเคราะห์ว่าบทเพลงท่ีเลือกมีความ
หมายว่าอะไร
ยังทรงเป็นพระอนุชา ได้ทรงพระราชนิพนธ์เพลงแรก คือ เพลงแสงเทียน เป็นเพลงบลูส์ แต่ยังไม่
โปรดเกล้าฯ พระราชทานออกมาเพราะมีพระราชประสงค์ที่จะทรงพระราชนิพนธ์แก้ไขให้ดีขึ้น
◆ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ทรงมีความถนัดดนตรี
สากลมาก โดยเฉพาะในการทรงเครื่องเป่าต่าง ๆ เช่น คลาริเน็ต แซ็กโซโฟน ทรัมเป็ต และมีบทเพลง
พระราชนิพนธ์มากมาย ทั้งเพลงพระราชนิพนธ์ประกอบลีลาการแสดงระบำาปลายเท้า ชุดแสงเทียน
ชุดมโนราห์ เพลงเราสู้ เพลงความฝันอันสูงสุด
◆ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงทำานุบำารุงดนตรีไทย และทรงมี
พระปรีชาสามารถในการบรรเลงดนตรีไทยได้หลายประเภท
◆ เกิดบทเพลงในรูปแบบต่าง ๆ ดังนี้
✿ บทเพลงประกอบละครร้องแบบไทยสากล เช่น เพลงจันทร์เจ้าขา ขวัญของเรียม
✿ บทเพลงประกอบภาพยนตร์แบบไทยสากล เช่น เพลงชื่นชีวิต เพลงในฝัน เพลงบัวขาว
เพลงลมหวล เพลงใจสนองใจ เพลงมาร์ชสยามานุสติ
✿ บทเพลงปลุกใจของพลตรีหลวงวิจิตรวาทการ เช่น เพลงเลือดสุพรรณ เพลงรักเมืองไทย
เพลงตื่นเถิดชาวไทย
✿ บทเพลงวงดนตรีสุนทราภรณ์ เป็นวงดนตรีประจำากรมประชาสัมพันธ์ หรือกรม-
โฆษณาการใน พ.ศ. ๒๔๘๒ เป็นวงดนตรีที่บรรเลงบทเพลงพระราชนิพนธ์เพลงแรก คือ เพลงยามเย็น
มีการนำาเพลงทำานองไทยเดิมมาใส่เนื้อร้องใหม่ ได้แก่ เพลงดวงเดือน เพลงกระแต เพลงลาว-
ดำาเนินทราย ยคุ สมยั ของดนตรี 97
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เพลงแสงเทยี น เปน็ เพลงพระราชนพิ นธใ์ นพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช บรมนาถบพติ ร เมอ่ื เดอื นเมษายน พ.ศ. ๒๔๘๙
โปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจา้ จักรพนั ธเุ์ พ็ญศริ ิ จกั รพันธุ์ ทรงประพนั ธ์คำ�รอ้ งภาษาไทย ทรงพระราชทานให้น�ำ ออกบรรเลง
หลงั จากเพลงยามเยน็ และเพลงสายฝน
เพลงบลูส์ เป็นรูปแบบดนตรีท่ีเกิดจากสภาพชีวิตและความเป็นอยู่ของคนดำ�ที่เป็นทาส ได้บรรยายผ่านบทเพลงเป็นท่วงทำ�นอง
ท่โี ศกเศร้า รนั ทด หดหู่
เพลงความฝันอันสูงสุด เป็นเพลงพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ล�ำ ดับท่ี ๔๓
เน่อื งด้วยสมเด็จพระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชินนี าถ ในรัชกาลท่ี ๙ โปรดเกล้าฯ ให้พิมพบ์ ทกลอนพระราชทานแกข่ ้าราชการ ทหาร ต�ำ รวจ
พลเรือน และผู้ทำ�งานเพื่อประเทศชาติ มิให้ท้อถอยในการปฏิบัติหน้าท่ีต่อชาติ และกราบบังคมทูลให้พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล-
อดุลยเดช บรมนาถบพิตร พระราชทานทำ�นองเพลงความฝนั อนั สงู สุด
97 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 3 ขน้ั ปฏิบัติ
St St St และสรปุ ความรู้
หลังการปฏิบตั ิ ปัจจุบันบทเพลงไทยมีเกิดขึ้นหลายรูปแบบทั้งบทเพลงไทยสากล บทเพลงไทยลูกทุ่งที่ได้รับ
๑๔. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ กลมุ่ ละ ๓-๕ คน ความนิยม และเป็นที่ชื่นชอบแก่ผู้ฟังทุกเพศทุกวัย ทำาให้มีการพัฒนารูปแบบบทเพลงที่ทันสมัย
แล้วให้แต่ละกลุ่มสืบค้น วิเคราะห์ ทันเหตุการณ์ ตอบสนองความต้องการของผู้ฟังได้ จนทำาให้เกิดศิลปินและวงดนตรีต่าง ๆ มากมาย
และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับรูปแบบ ในปัจจุบัน
ดนตรีไทยในยุคสมัยต่าง ๆ แล้ว
คำ�ถ�มท้�ท�ย ดนตรีในปัจจุบันมีความแตกต่างกับสมัยอดีตอย่างไร
ออกแบบและจัดทำ�การนำ�เสนอ สรุป รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัยมีความแตกต่างกัน แต่ละสมัยมี
โ ด ย ใ ช้ ไ ม โ ค ร ซ อ ฟ ต์ อ อ ฟ ฟิ ศ -
การพัฒนาบทเพลงและวงดนตรีขึ้นมาเรื่อย ๆ จนถึงปัจจุบัน มีการทำาบทเพลงและวงดนตรีที่
เพาเวอรพ์ อยต์ ทันสมัย เข้ากับยุคและเหตุการณ์ และนำาดนตรีไทยมาประยุกต์ใช้ในงานแสดงต่าง ๆ ทำาให้การ
๑๕. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป ดนตรีไทยยังคงอยู่และเป็นที่รู้จักแก่เยาวชนรุ่นหลัง
ความรู้ ดังนี้ จุดประก�ยคว�มรู้
• รูปแบบบทเพลงและวงดนตรี
เบนนี กู๊ดแมน ได้รับฉายาว่าเป็นราชาแห่งเพลงอะไร เบนนี กู๊ดแมน ได้รับฉายาว่าเป็น
ไทยในแตล่ ะยคุ สมยั มคี วามแตกตา่ ง ราชาเพลงสวิง หรือคิงออฟสวิง (King of Swing) เป็นนักคลาริเน็ตชาวอเมริกัน
กันและเกิดการพัฒนาขึ้นมากมาย
ทำ�ให้บทเพลงและวงดนตรีไทย มี
ความหลากหลาย เพื่อตอบสนอง อาชพี นกั ประวตั ศิ าสตร์ดนตรี
ความต้องการของผู้ฟังจนเป็นท่ี
นักประวัติศาสตร์ดนตรี เป็นอาชีพท่ีเก่ียวกับการศึกษาค้นคว้า รวบรวมประวัติศาสตร์ของ
ดนตรีในยุคสมัยต่าง ๆ รวบรวมเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับดนตรี มีทั้งดนตรีไทยและสากล
ชืน่ ชอบและไดร้ ับความนิยม เป็นอาชีพสำาคัญอาชีพหนึ่งที่ทำาให้คนรุ่นต่อ ๆ ไปได้ทราบเรื่องราวประวัติศาสตร์ทางดนตรี
ที่นักประวัติศาสตร์ดนตรไี ด้รวบรวมเก็บข้อมูลไว้
ep 4 เวบ็ ไซต์แนะนาำ
ยุคสมัยของดนตรีไทย www.panyathai.or.th
ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ
๑๖. ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกมาน�ำ เสนอ
ผลงานหนา้ ชน้ั เรยี น โดยใชเ้ ทคโนโลย-ี
สารสนเทศ
5ep ขั้นประเมนิ เพอ่ื เพ่ิมคณุ ค่า 98 ดนตรี ม.๔-๖
บรกิ ารสงั คม
และจติ สาธารณะ
๑๗. ให้นกั เรยี นร่วมกันรวบรวมผลงานเพลงพระราชนิพนธ์
ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
บรมนาถบพิตร มาเปิดในรายการเสียงตามสายช่วง
พักกลางวันเพื่อเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับเพลงพระราช-
นิพนธ์และสร้างความสุข ความบันเทิงให้กับบุคลากร
และนักเรยี นในโรงเรยี น
สุดยอดคู่มือครู 98
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
๑กิจกรรมการเรยี นรู รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยแต่ละยุคสมัย ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑
๑. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับบทเพลงและวงดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัย
๒. ให้นักเรียนค้นคว้าบทเพลงไทยในสมัยรัตนโกสินทร์ จากนั้นจัดแสดงบนป้ายแสดงผลงาน แนวค�ำตอบ
ภายในห้องเรียน ๑. มีความไพเราะมากขึ้น มีการนำ�
เทคโนโลยีต่าง ๆ มาผสมผสานให้
๓. ให้นักเรียนเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลงและดนตรีในสมัยอยุธยา และสมัย นา่ สนใจ
รัตนโกสินทร์ แล้วออกมานำาเสนอหน้าชั้นเรียน ๒. สมัยอยธุ ยา
๓. ใหผ้ เู้ รยี นไดฝ้ กึ ปฏบิ ตั ทิ กั ษะดา้ นดนตรี
๔. ให้นักเรียนสรุปเกี่ยวกับบทเพลงและวงดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัย เป็นแผนภาพ ดังตัวอย่าง
และใช้ส่อื การสอนท่นี า่ สนใจ
ต่อไปนี้ สมัยสุโขทัย ๔. ฝกึ บรรเลงดนตรีไทยและแสดงดนตรไี ทย
สมัยก่อนสุโขทัย บทเพลงและวงดนตรีไทย สมัยอยุธยา ร่วมกับกิจกรรมของโรงเรียนหรอื ชุมชน
ในแต่ละยุคสมัย ๕. มีเน้ือหาในบทเพลงที่ทันสมัย มีการ
สมัยรัตนโกสินทร์ สมัยธนบุรี บรรเลงดนตรโี ดยผสมผสานดนตรกี บั
วัฒนธรรมอ่ืน มีการคิดค้นเครื่องมือ
คำถามพฒั นากระบวนการคิด ใหม่ ๆ
๑. วงดนตรีไทยและบทเพลงไทยในปัจจุบันมีความโดดเด่นอย่างไร
๒. ในสมัยใดที่เริ่มมีการนำาดนตรีของต่างชาติเข้ามาผสมผสาน
๓. นักเรียนคิดว่าการจัดการเรียนการสอนดนตรีควรมีการพัฒนาอย่างไรให้เกิดประโยชน์ต่อผู้เรียน
๔. นักเรียนมีวิธีการอนุรักษ์บทเพลงไทยและวงดนตรีไทยอย่างไร
๕. นักเรียนคิดว่าในอนาคตบทเพลงไทยและวงดนตรีไทยจะเป็นอย่างไร
ยุคสมยั ของดนตรี 99
99 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ตัวชวี้ ดั รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีสากลแต่ละยุคสมัย
ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑ ดนตรีสากลมีการถือกำาเนิดขึ้นมาช้านาน เริ่มตั้งแต่การนำาดนตรีมาใช้ในการบวงสรวงบูชา
เทพเจ้า ต่อมามีการพัฒนาทางด้านดนตรีขึ้นโดยการเป่าใบไม้ เป่าเขาสัตว์ ดีดเถาวัลย์ ดีดคันธนู ทำาให้
ภาระงาน/ชนิ้ งาน เกิดเป็นเครื่องดนตรีประเภทดีด สี ตี และเป่ า มีการนำาบทสวดมาสวดเป็นทำานองเพลง หรือเรียกว่า
เพลงสวด (chant) จนเกิดวิวัฒนาการความเป็นมาแต่ละยุคสมัย แบ่งออกได้ ดังนี้
แผนภาพความคิดการวิเคราะห์รูปแบบ
ของบทเพลง และวงดนตรีสากลใน ยคุ สมยั ของดนตรสี ากล
ยุคสมยั ตา่ ง ๆ
ยุคกลาง ยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาการ ยุคบาโรก ยุคโรโคโค ยุคคลาสสิก ยุคโรแมนติก ยุคศตวรรษ
ep 1 ที่ ๒๐-ปัจจุบัน
ข้ันรวบรวมขอ้ มูล ๑. ยุคกลาง (Middle Ages)
๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดย มีการปรับปรุงเพลงที่ใช้ร้องทางศาสนาโดยจัดแนวร้องเพิ่มขึ้นอีกแนวหนึ่ง เพิ่มความ
ครูใชค้ ำ�ถามท้าทาย ดงั น้ี หนักแน่นในการร้อง และเพิ่มความไพเราะให้กับทำานองเพลง เป็นการเริ่มการร้องเพลงแบบประสานเสียง
๒ แนว มีลักษณะดังนี้
• นักเรียนอยากเป็นนักดนตรีสากลใน ๑. ปลายยคุ กลาง ประมาณปลายศตวรรษท ี่ ๑๐ และตน้ ศตวรรษท ี่ ๑๑ ไดพ้ ฒั นาเครือ่ งหมาย
ยคุ สมัยใด เพราะอะไร ในเพลงสวด โดยเขียนเป็นโน้ต เพื่อให้รู้การใช้เสียงสั้น-ยาว
๒. ศตวรรษที่ ๑๒ การบันทึกโน้ตสากลมีความสมบูรณ์ขึ้น โดย กีโด แห่งเมือง อาเรสโซ
๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดย (Guido d’Arezzo)
ครูใชค้ �ำ ถาม ดงั นี้ ๓. ปลายศตวรรษที่ ๑๓ ได้มีการประสานเสียง ๓ แนว เรียกว่า โมเท็ต (motet)
๔. ศตวรรษที่ ๑๔ ปรับปรุงการประสานเสียง ๓ แนวแบบโมเท็ต แล้วกำาหนดให้ใช้
• ดนตรีสากลในอดีตมีลักษณะอย่างไร ภาษาละตินแทน เรียกว่า แมดริกัล (madrigal) ซึ่งเป็นเพลงขับร้องประสานเสียงคำาร้องเป็นเพลงรัก
(ตัวอย่างคำ�ตอบ นำ�ดนตรีมาใช้ใน แสดงถึงความรู้สึกอาลัยอาวรณ์ มีความสุข มีการนำาเครื่องดนตรีประเภท วิโอล (viol) รีเบก (rebec)
การบวงสรวงบูชาเทพเจ้า ใช้วัสดุที่มีอยู่ใน ฟลูต (flute) ใช้บรรเลงแทนเสียงขับร้องบางเสียงของเพลงประเภทแมดริกัล
ธรรมชาตใิ นการบรรเลง เชน่ เขาสัตว์ ใบไม้) ๕. สมัยศตวรรษที่ ๑๕ มีการนำาดนตรีและการขับร้องในศาสนาไปสู่ชาวอิตาเลียน ซึ่งเป็น
ชาติที่นิยมการขับร้อง จึงรับการขับร้องประสานเสียงไว้ และปรับปรุงดัดแปลงในเวลาต่อมา
• ดนตรีสากลในสมัยปัจจุบันมีลักษณะ
อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ มีการนำ�เทคนิค 100 ดนตรี ม.๔-๖
ต่าง ๆ มาปรับใช้ในเคร่ืองดนตรี ทำ�ให้
มีเครอ่ื งดนตรีทห่ี ลากหลาย) • บทเพลงในยุคกลางมีลักษณะอย่างไร
(เป็นเพลงในทางศาสนา)
๓. ครูน�ำ บตั รคำ�ตอ่ ไปน้ตี ิดบนกระดาน
๔. ใหน้ กั เรยี นสบื คน้ และรวบรวมขอ้ มลู เกยี่ วกบั
ยคุ กลาง รูปแบบของดนตรีสากลในยุคสมัยต่าง ๆ
จากแหล่งเรยี นรทู้ ่ีหลากหลาย
ครูอธิบายเกี่ยวกับรูปแบบบทเพลงและ
วงดนตรีสากลในยุคกลางให้นักเรียนฟัง
จนทกุ คนเขา้ ใจ และใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั แสดง
ความคดิ เหน็ โดยครใู ชค้ ำ�ถาม ดังนี้
• ดนตรีในยุคกลางมีลักษณะอย่างไร
(มกี ารปรบั ปรงุ เพลงทใี่ ชร้ อ้ งทางศาสนาและ
ต้นศตวรรษที่ ๑๑ มีการพัฒนาเครื่องหมาย
ในเพลงสวดเกิดการประสานเสียง ๓ แนว
ท่ีเรียกว่าโมเท็ต และใช้ภาษาละตินแทน
เรียกว่า แมดริกัล ในศตวรรษท่ี ๑๕ เกิดการ
ประสานเสยี ง ๔ แนว เรยี กวา่ คอรัส)
สุดยอดคู่มือครู 100
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
aseanSt
๖. กลางศตวรรษที่ ๑๕ การร้องได้พัฒนาโดยการประสานเสียง ๔ แนว หรือ ๔ เสียง ep 2
คือ เสียงโซปราโน (soprano) เสียงอัลโต (alto) เสียงเทเนอร์ (tenor) และเสียงเบส (bass)
เรียกว่า คอรัส (chorus) ขั้นคิดวิเคราะห์
บทเพลงที่เกิดขึ้นในยุคกลางจึงเป็นเพลงที่เกี่ยวกับศาสนา และสรปุ ความรู้
๒. ยุคฟืน้ ฟูศลิ ปวิทยาการ (Renaissance) ๕. ให้นักเรยี นแบ่งกลุ่ม รว่ มกันวเิ คราะห์
เปรียบเทียบความแตกต่างเก่ียวกับ
ราวศตวรรษที่ ๑๖ ยุโรปฟื้นตัวจากภาวะเศรษฐกิจซบเซา ประชาชนเสื่อมศรัทธาในศาสนา รูปแบบดนตรีสากลในยุคกลางกับ
จึงหันมาใส่ใจในศิลปะและดนตรีมากขึ้น มีการร้องแบบประสานเสียงที่สมบูรณ์ขึ้นและไม่นิยมร้อง ยุคฟนื้ ฟศู ลิ ปวทิ ยา แล้วเขียนสรปุ เปน็
เพลงสวด เนื่องจากเป็นเพลงที่ใช้ร้องในโบสถ์ เนื้อหาจะเกี่ยวข้องกับศาสนา เช่น การร้องสวดสรรเสริญ แผนภาพความคดิ บนกระดาน
พระเจ้าหรือสวดมนต์ ในสมัยนี้มีนักร้องสมัครเล่นมากขึ้น มีการพิมพ์โน้ตดนตรี ใช้เครื่องดนตรีบรรเลง
ประกอบการเต้นรำา เครื่องดนตรีที่ใช้ ได้แก่ โบว์ วิโอล (bowed viol) ลูต (lute) เวอร์จินัล (virginal) ๖. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
และออร์แกน (organ) ว่า รูปแบบดนตรีสากลในยุคบาโรก
บทเพลงที่บรรเลงเป็นเพลงแบบแมดริกัล เป็นที่นิยมอย่างแพร่หลายในประเทศอิตาลีและ พัฒนาขึ้นจากยุคฟ้ืนฟูศิลปวิทยา
อังกฤษ อยา่ งไร โดยเขยี นสรปุ ในแบบแผนภาพ
ความคดิ บนกระดาน ดงั ตวั อยา่ ง
๓. ยุคบาโรก (Baroque)
ยุคบาโรก (Baroque) ค.ศ. ๑๖๐๐-๑๗๕๐ คำาว่า “บาโรก” (Baroque) เป็นคำาที่ใช้กับ นยิ มใชบ้ นั ไดเสยี งเมเจอร์
และไมเนอร์
ศิลปะทุกแขนง หมายถึง ลักษณะที่โอ่อ่า สง่างาม ลักษณะเช่นนี้เริ่มต้นที่ประเทศอิตาลีแล้วจึง
มีแนวเบส เร่มิ มีวงออรเ์ คสตรา
แพร่หลายไปทั่วยุโรป ดนตรีในยุคบาโรกเริ่มต้นในปลายศตวรรษที่ ๑๖ จนถึงราวศตวรรษที่ ๑๘ ต่อเนอ่ื ง และวาทยกร
รวมเวลาประมาณ ๑๕๐ ปี นับเป็นเวลาที่ยาวนานมาก จึงมีเหตุการณ์ทางด้านดนตรีที่มีการพัฒนาและ การพฒั นา
รูปแบบดนตรสี ากล
การเปลี่ยนแปลงไปตามเวลา ซึ่งมีความแตกต่างไปกว่ายุคอื่น ๆ มาก ทั้งด้านเครื่องดนตรี คีตลักษณ์
ในยคุ บาโรก
และคีตกวี
ใช้บรรทดั ๕ เสน้ เกดิ อุปรากร
ลักษณะของดนตรีในยุคบาโรกจะแตกต่างจากยุคกลางและยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาการ ดังนี้ กญุ แจซอล กุญแจฟา หรอื โอเปรา
๑. นิยมใช้บันไดเสียง เมเจอร์ ไมเนอร์ แทนโมด (mode) คือ บันไดเสียงทางดนตรี กญุ แจอัลโต กุญแจเทเนอร์
มีทั้งที่สื่อถึงความเงียบสงบและอึกทึกครึกโครม ตัวโนต้ ตัวหยดุ เส้นกนั้ ห้อง
๒. มีการใช้เทคนิคและกลวิธีเกี่ยวกับความช้า-เร็ว ดัง-เบาลงในเพลง
๓. มีการใช้เครื่องดนตรีตั้งแต่ ๒๐-๓๐ ชิ้น ในการบรรเลง นับเป็นการเริ่มของวงออร์-
เคสตรา (orchestra) การบรรเลงดว้ ยนกั ดนตรจี าำ นวนมากเชน่ นี ้ ทาำ ใหเ้ กดิ ผูค้ วบคมุ วงดนตร ี คอื วาทยกร
(conductor) หรือผู้อำานวยเพลงขึ้นในยุคบาโรกนี้ ผู้อำานวยเพลงจะนั่งเล่นฮาร์ปซิคอร์ด และพยักหน้า
เป็นสัญญาณให้นักดนตรี
ยคุ สมยั ของดนตรี 101
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
วงออรเ์ คสตราและโอเปราเกิดขนึ้ ในยุคสมยั ใด
๑ ยุคกลาง
๒ ยุคบาโรก
๓ ยุคคลาสสกิ
๔ ยุคโรแมนตกิ
๕ ยุคฟืน้ ฟศู ิลปวทิ ยา
(เฉลย ๒ เพราะวงออร์เคสตราและโอเปราเกดิ ข้ึนในยคุ บาโรก)
101 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 2 ขัน้ คิดวเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
St St ๔. กลุ่มผู้ดีชาวฟลอเรนซ์ อิตาลี ได้นำานาฏกรรมของกรีกโบราณผสมผสานกับการขับร้อง
St St แบบใหม่ เรียกว่า อุปรากร หรือโอเปรา (opera)
๗. ครูนำ�บัตรคำ�ต่อไปนี้คว่ำ�ลงบนโต๊ะ ๕. ดนตรีเกี่ยวกับศาสนา หรือเพลงโบสถ์ในยุคบาโรกนี้ แบ่งออกเป็น ๒ ประเภท ได้แก่
ใหน้ กั เรยี นรว่ มกันเล่นเกม จบั คู่กนั เฉลย ๕.๑ ดนตรีในศาสนพิธี (Liturgical Music) คือ ดนตรีที่ใช้ในกิจกรรมต่าง ๆ ของ
โมเท็ต กโี ด แห่งเมอื งอาเรสโซ แมดรกิ นั ศาสนาคริสต์ในฝ่ายคาทอลิกและโปรเตสแตนต์ ได้แก่ แมส และโมเท็ต เพลงแมสที่มีชื่อเสียงที่สุด
คอรสั ห้ามรอ้ งเพลงสวด โอเปรา ในยุคนี้ คือ Mass in B Minor ของโยฮันน์ เซบาสเตียน บาค (Johann Sebastian Bach)
๕.๒ ดนตรีนอกศาสนพิธี (Non-Liturgical Music) คือ ดนตรีที่แม้ว่าไม่ได้ใช้
มีการพิมพ์โน้ตดนตรี เพลงสไตลโ์ ฮโมโฟนี ในพิธีกรรมต่าง ๆ แต่เนื้อหาก็ยังเกี่ยวข้องกับศาสนา ได้แก่ เพสชัน (passion) และออราทอริโอ
วงออรเ์ คสตรา เพลงแมส เพสชนั (oratorio)
เพลงฆราวาส ใช้บันไดเสยี งเมเจอร์ ไมเนอร์ แทนโมด ๖. เพลงฆราวาสหรือเพลงคฤหัสถ์มีการใช้การโต้ตอบกันขึ้นระหว่างนักร้องกับเครื่องดนตรี
หรือการบรรเลงเดี่ยวตอบโต้กับการบรรเลงกลุ่ม อันเป็นต้นแบบของคอนเชอร์โต (concerto)
ครูอธิบายวิธีเล่นเกม ดังน้ี ให้นักเรียน ๗. มีการพัฒนาการบันทึกตัวโน้ตจนเป็นลักษณะที่ใช้กันในปัจจุบัน คือ การใช้บรรทัด
๕ เส้น (staff) การใช้กุญแจซอล (treble clef) กุญแจฟา (bass clef) กุญแจอัลโต (alto clef) และ
แบ่งกลุ่ม ๔-๕ กลุ่ม แล้วครูเปิดบัตรคำ� กุญแจเทเนอร์ (tenor clef) มีการใช้ตัวโน้ตและตัวหยุดแทนความยาวของจังหวะ และตำาแหน่งของตัว
ทีละใบ ให้นักเรียนบอกว่าข้อความใน โน้ตบนบรรทัด ๕ เส้นแทนระดับเสียง มีตัวเลขบอกอัตราจังหวะ มีเส้นกั้นห้อง และสัญลักษณ์อื่น ๆ เพื่อ
บัตรคำ�สัมพันธ์กับยุคใด เช่น ครูเปิด ใช้บันทึกลักษณะของเสียงดนตรี
บัตรคำ�โอเปรา นักเรียนก็ต้องตอบว่า ๘. คีตลักษณ์ในยุคบาโรก มีรูปแบบหรือกฎเกณฑ์ที่ไม่ชัดเจนหรือตายตัวนัก ส่วนใหญ่
ยุคบาโรก กลุ่มใดตอบถูกมากที่สุด ยังคงยึดแนวจากยุคกลางและยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาการ และมีการพัฒนารูปแบบของเพลงบางชนิดขึ้นมา
ถอื วา่ เปน็ ฝา่ ยชนะ จากนน้ั ครแู ละนกั เรยี น เช่น โซนาตา (sonata) และมีการเขียนต้นฉบับของเพลงต่าง ๆ เก็บไว้เป็นหลักฐาน รวมทั้งตำารา
ร่วมกันนำ�คำ�ตอบท่ีได้จากการเล่นเกม การประสานเสียง
มาสรปุ เปน็ แผนภาพความคิดบนกระดาน ความร้เู พิ่มเติม
ep 3 ขนั้ ปฏบิ ัติ กุญแจโดอัลโต ใช้กับระดับเสียงกลางถึงสูง กำาหนดให้บันทึกในคาบเส้นที่ ๓ ชื่อ โด (C)
แหลละังสกราปุรปควฏาบิ มตั ริู้
โด (C)
๘. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ๓ กลมุ่ ใหแ้ ตล่ ะกลมุ่ กุญแจโดเทเนอร์ ใช้กับระดับเสียงกลางถึงต่ำ� กำาหนดให้บันทึกในคาบเส้นที่ ๔ ชื่อ โด (C)
ส่งตัวแทนออกมาจับสลาก เลือกยุคสมัย
ของดนตรี ตามหวั ขอ้ ดงั น้ี โด (C)
• ยคุ กลาง 102 ดนตรี ม.๔-๖
• ยุคฟน้ื ฟศู ิลปวิทยาการ
• ยุคบาโรก ep 4
จากนั้นให้ร่วมกันค้นคว้าเก่ียวกับรูปแบบ
ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ
บทเพลงและวงดนตรีสากลในหัวข้อกลุ่ม ๑๐. ใหน้ กั เรยี นออกมานำ�เสนอผลงานหนา้ ช้นั เรียนโดยใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศ
ของตนเอง แล้วจัดทำ�การนำ�เสนอ
โดยใชไ้ มโครซอฟตอ์ อฟฟศิ เพาเวอรพ์ อยต์ 5ep ขนั้ ประเมินเพ่ือเพ่มิ คณุ คา่
๙. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้ บริการสงั คม
เก่ียวกับบทเพลงและวงดนตรีในยุคกลาง และจิตสาธารณะ
ยุคฟ้ืนฟูศิลปวิทยาการ และยุคบาโรก
เปน็ แผนภาพความคิดบนกระดาน ๑๑. ให้นักเรียนช่วยกันรวบรวมไฟล์งานท่ีจัดทำ�โดยใช้ไมโครซอฟต์ออฟฟิศ-
เพาเวอร์พอยต์ไปโพสต์ในเว็บไซต์ของโรงเรียน เพ่ือเผยแพร่ความรู้แก่ผู้ที่
สุดยอดคู่มือครู 102 สนใจศึกษา
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๔. ยคุ โรโคโค (Rococo) ตัวช้ีวัดSt
ปลายศตวรรษที่ ๑๗ เป็นยุคที่ศิลปะทุกอย่างมีความงดงาม หรูหรา เป็นสมัยของพระเจ้า- ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑
หลุยส์ที่ ๑๔ และ ๑๕ ของฝรั่งเศส บทเพลงที่ใช้เรียก บทเพลงโรโคโค หมายถึง ดนตรีในแบบของ ซี.พี.
อี.บาค. (Carl Philpp Emanuel Bach) นักประพันธ์เพลงในยุคนี้จะต้องแต่งเพลงประกอบการแสดง ภาระงาน/ชนิ้ งาน
ละครโอเปรา โซนาตา แคนตาตา และซิมโฟนีทั้งสิ้น ยุคนี้เป็นยุคคาบเกี่ยวกับยุคบาโรก และยุคคลาสสิก จัดทำ�ผลการอภิปรายและผลการค้นคว้า
เกย่ี วกบั บทเพลงและดนตรใี นยคุ สมยั ตา่ ง ๆ
๕. ยุคคลาสสกิ (Classic) โดยใช้ไมโครซอฟต์ออฟฟิศเพาเวอร์พอยต์
คำาว่า “คลาสสิก” (Classic) หมายถึง แบบแผนและกฎเกณฑ์ของอารมณ์และอุดมคติ ep 1
ที่สง่า งดงามอันเป็นอมตะ ยุคคลาสสิกเป็นยุคที่เชื่อมต่อจากยุคบาโรก รูปแบบของดนตรีเริ่มมีการ
เปลี่ยนแปลงในตอนต้นศตวรรษที่ ๑๘ แล้วในตอนปลายศตวรรษที่ ๑๘ เป็นช่วงที่ประชาธิปไตย ขนั้ รวบรวมข้อมลู
เริ่มเบ่งบาน ประชาชนมีความเป็นอิสระในด้านความคิดและสังคมต่าง ๆ มากขึ้น ในยุคนี้เริ่มมีการ
เปลี่ยนแปลงอย่างมากมาย ๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ลักษณะของดนตรีในยุคคลาสสิก มีดังนี้ โดยครูใช้ค�ำ ถามทา้ ทาย ดังน้ี
๑. ดนตรีในยุคคลาสสิกเป็นดนตรีสำาหรับเครื่องดนตรีมากกว่าการขับร้อง เริ่มใช้วง
ออร์เคสตรา (orchestra) ที่มีขนาดใหญ่และจำานวนเครื่องดนตรีมากขึ้น • ถ้าย้อนเวลากลับไปได้ นักเรียน
๒. ดนตรีในยุคคลาสสิกมีรูปแบบการประพันธ์ที่สมบูรณ์ เป็นต้นแบบของเพลงคลาสสิกใน อยากมีส่วนร่วมทางดนตรีในยุคสมัยใด
ยุคต่อ ๆ มาที่นำามาใช้และพัฒนาบ้าง เพลงประเภทซิมโฟนี คอนเชอร์โต และโซนาตา ได้รับความนิยม มากทีส่ ุด เพราะอะไร
และรุ่งเรืองอย่างสูงสุดจากนักประพันธ์เพลงและผู้ชมเป็นจำานวนมาก
๓. มีการปฏิรูปอุปรากร โดยเน้นที่บทบาทของดนตรีและการแสดง แบ่งอุปรากรออกเป็น ๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
๒ แบบ คือ อุปรากรหนัก (Grand Opera หรือ Opera Seria) เรื่องราวของอุปรากรประเภทนี้ โดยครูใช้ค�ำ ถาม ดังนี้
มักจะเป็นเรื่องของความเก่งกาจของพระเอก หรือเป็นเรื่องโศกนาฏกรรม อุปรากรเบาสมอง (Comic
Opera) เรื่องราวของอุปรากรประเภทนี้มักจะมีเนื้อเรื่องที่สนุกสนาน ตลกขบขัน นักประพันธ์ที่เป็นผู้นำา • ดนตรใี นยคุ โรโคโคมลี กั ษณะอยา่ งไร
ในด้านการประพันธ์อุปรากร ได้แก่ โมซาร์ต (เปน็ ดนตรใี นแบบของ ซี.พ.ี อ.ี บาค)
๔. ยังคงนิยมการใช้ความเข้มของเสียง และเทคนิคต่าง ๆ ในการบรรเลง
๕. เครื่องดนตรีที่นิยมกันมากในยุคนี้ คือ เปียโน ที่ประดิษฐ์ขึ้นมาใช้แทนฮาร์ปซิคอร์ด ใน • บทเพลงในยุคโรโคโคมีลักษณะ
ยุคนี้คีตกวีได้แต่งบทเพลงสำาหรับเปียโนไว้มาก อย่างไร (เป็นบทเพลงโรโคโค และ
เพลงประกอบการแสดงละครโอเปรา
ยุคสมัยของดนตรี 103 โซนาตา แคนตาตา และซมิ โฟน)ี
รอบรู้อาเซียนและโลก • ดนตรีในยุคคลาสสิกมีลักษณะ
อ ย่ า ง ไ ร (เริ่มมีวงออร์เคสตราท่ีมี
อุปรากรที่ได้ชือ่ วา่ เป็นอุปรากรแห่งบรู พาคอื การแสดงของชนชาตใิ ด ขนาดใหญ่ขึ้น มีการปฏิรูปอุปรากรเป็น
๑ จนี อุปรากรหนัก และอุปรากรเบาสมอง นิยม
๒ ญ่ปี นุ่ เล่นเปียโน และนิยมวงเชมเบอร์มิวสิก
เริ่มมสี ตริงควอเท็ต)
• บทเพลงในยุคคลาสสิกมีลักษณะ
อยา่ งไร(เปน็ เพลงคลาสสกิ เพลงประเภท
ซิมโฟนี คอนเชอร์โต และโซนาตา
(เพลงโบสถ)์ )
103 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St St ขนั้ คดิ วเิ คราะห์ ๖. เนือ่ งจากในยคุ นีม้ กี ารขยายตวั ในดา้ นอืน่ ๆ อยา่ งเปน็ อสิ ระมากขึน้ ดนตรเี กีย่ วกบั ศาสนา
และสรปุ ความรู้
๓. ให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เปรียบเทียบความ ยังคงใช้รูปแบบของเพลงในยุคบาโรก มีการแต่งเพิ่มบ้างโดยคีตกวีที่มีชื่อเสียง ส่วนเพลงฆราวาส หรือ
เหมือนและความแตกต่างของรูปแบบดนตรีสากล เพลงคฤหัสถ์ก็มีโอราโตริโอ
ระหว่างยุคโรแมนติกกับยคุ ศตวรรษที่ ๒๐-ปัจจบุ นั ๗. วงเชมเบอร์มิวสิก ยังเป็นที่นิยมกันอยู่ และเริ่มมีสตริงควอเท็ต (string quartet)
แล้วเขยี นสรุปในรูปแบบแผนภาพความคิด ซึ่งบุกเบิกโดยไฮเดิน
St St ep 3 ขน้ั ปฏิบตั ิ จุดประก�ยคว�มรู้
แหลละังสกราปุรปควฏาิบมัตริู้
คีตกวีที่เกิดขึ้นในยุคคลาสสิก คือใครบ้าง
๔. ให้นักเรยี นแบ่งกล่มุ ๓ กลุ่ม ออกมาจับสลากเลือก ✾ ฟรานซ์ โจเซฟ ไฮเดิน (Franz Joseph Haydn) บิดาแห่งเพลงซิมโฟน ี
ยุคสมัยดนตรี ได้แก่ ยคุ โรโคโค ยุคคลาสสิก และ ✾ โวล์ฟกัง อะมาเดอุส โมซาร์ต (Wolfgang Amadeus Mozart) บิดาแห่งบทเพลง
ยุคโรแมนติก ให้แต่ละกลุ่มศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับ สตริงควอเท็ต
บทเพลงและดนตรใี นยคุ สมยั ทกี่ ลมุ่ จบั สลากได้แลว้ ✾ ลุดวิก ฟาน เบโธเฟน (Ludwig van Beethoven) เป็นผู้ที่ได้รับการยกย่องว่าเป็น
ร่วมกันอภิปรายและสรุปผลการศึกษาค้นคว้า โดย สังคีตกวีผู้ยิ่งใหญ่
จดั ท�ำ เป็นไมโครซอฟตอ์ อฟฟิศเพาเวอร์พอยต์
๖. ยุคโรแมนตกิ
๕. ให้นักเรียนและครรู ว่ มกันสรปุ ความรู้ ดังน้ี
• รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีสากลในแต่ละ ยุคโรแมนติก เริ่มต้นในศตวรรษที่ ๑๙ (ค.ศ. ๑๘๒๐-ค.ศ. ๑๙๐๐) ดนตรีในยุคนี้
เน้นการแสดงออกถึงอารมณ์ของผู้ประพันธ์เพลง เนื่องจากผู้ประพันธ์เพลงสามารถแต่งตามความถนัด
ยุคสมัยมีความแตกต่างกัน และเกิดการพัฒนาขึ้น และความชอบของตนเอง จึงทำาให้บทเพลงไม่มีกฎเกณฑ์ตายตัว นิยมประพันธ์ในรูปแบบการบรรยาย
ม า ก ม า ย ทำ � ใ ห้ บ ท เ พ ล ง แ ล ะ ว ง ด น ต รี มี ค ว า ม เรื่องราว (program music) ผู้ประพันธ์เพลงในยุคโรแมนติกต่างเน้นลักษณะดนตรีประจำาชาติของตน
หลากหลาย เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ฟัง โดยนำาทำานองหรือลักษณะเพลงมาประยุกต์ใช้กับเพลงที่ตนเองประพันธ์ขึ้น ซึ่งมีลักษณะดังนี้
จนเปน็ ท่ชี ่ืนชอบและไดร้ บั ความนิยม ๑. ทำานองดนตรีเด่นชัดในด้านการบรรยายความรู้สึกของตนเอง
๒. การแบ่งวรรคตอนของเพลงยืดหยุ่น ไม่แน่นอน
ep 4 ๓. มีการคิดคอร์ดดนตรีใหม่ ๆ เพื่อใช้บรรยายความรู้สึกได้เด่นชัดมากขึ้น
๔. มกี ารใชโ้ นต้ ครงึ่ เสยี ง และการเปลยี่ นบนั ไดเสยี งไปสอู่ กี บนั ไดเสยี งหนงึ่ ทาำ ใหเ้ กดิ แนวคดิ
ขนั้ สอื่ สารและนำ� เสนอ ในการพัฒนาบันไดเสียงในยุคต่อ ๆ มา
๕. รูปแบบของเพลงยังคงเป็นรูปแบบโซนาตาอัลเลโกร
๖. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอผลการศึกษา ๖. บทเพลงประเภทโอเปรา ส่วนใหญ่จะเป็นเนื้อเรื่องที่เกี่ยวกับการล้อเลียนการเมือง
ค้นคว้าเก่ียวกับบทเพลงและเคร่ืองดนตรีใน ความรักที่อ่อนหวาน ไปจนถึงโศกนาฏกรรม
5ยคุ สมยั ตา่ ง ๆ 104 ดนตรี ม.๔-๖
ep ขนั้ ประเมินเพอ่ื เพิ่มคณุ ค่า
บรกิ ารสังคม
และจติ สาธารณะ
๗. ให้นักเรียนร่วมกันบันทึกไฟล์งานที่จัดทำ�โดยใช้ เสริมความรู้ ครูควรสอน
ไมโครซอฟต์ออฟฟิศเพาเวอร์พอยต์ลงในแผ่นซีดี สตรงิ ควอเทต็ (string quartet) เปน็ วงดนตรที ป่ี ระกอบดว้ ยเครอื่ งสาย คอื มผี เู้ ลน่ ไวโอลนิ
แล้วมอบให้ห้องสมุดของโรงเรียน เพื่อเผยแพร่ ๒ คน วิโอลาและเชลโลอยา่ งละ ๑ คน
ความร้แู กผ่ ทู้ ่สี นใจศึกษา
สุดยอดคู่มือครู 104
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๗. เพลงคฤหัสถ์ เป็นเพลงที่นิยมประพันธ์กันมากในยุคนี้ โดยเป็นเพลงในลักษณะแมส ตวั ชว้ี ดั
และสวดศพ
ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑
๘. เปียโนได้พัฒนาให้ดีขึ้นในยุคโรแมนติก ผู้ประพันธ์ในยุคนี้ที่ควรรู้จัก ได้แก่
ภาระงาน/ชิน้ งาน
❍ เบโธเฟน ❍ รอสซินี ❍ ไชคอฟสกี ❍ โบโรดิน
จดั ท�ำ ผลการอภปิ รายรปู แบบของบทเพลง
❍ ชูมานน์ ❍ โชแปง ❍ แวร์ดี ❍ ดวอชาค และวงดนตรีในยุคสมัยต่าง ๆ โดยใช้
ไมโครซอฟต์ออฟฟิศเพาเวอร์พอยต์
๗. ยุคศตวรรษท่ี ๒๐-ปัจจบุ ัน ep 1St
เนื่องจากความเจริญทางด้านเครื่องดนตรี จึงทำาให้ลักษณะของดนตรีในศตวรรษนี้มีหลาย ข้นั รวบรวมข้อมูล
รูปแบบ ดังนี้
๑. เกิดงานประพันธ์ทางด้านดนตรีมากเกินความต้องการ เกิดการแข่งขันโดยคำานึงถึง ๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ปริมาณมากกว่าคุณภาพ การแต่งเพลงไม่ยึดถือรูปแบบจากยุคเก่า ๆ ที่คีตกวีรุ่นเก่าปฏิบัติต่อ ๆ กันมา โดยครูใชค้ �ำ ถามท้าทาย ดังน้ี
เหมือนยุคก่อน ๆ แต่เป็นไปอย่างอิสรเสรี นอกจากนี้เสียงที่เกิดจากเครื่องอิเล็กทรอนิกส์ยังทำาให้
รูปแบบของเพลงแตกต่างกันออกไป • ถา้ นกั เรยี นเปน็ นกั รอ้ งซเู ปอรส์ ตาร์
๒. มีคีตกวีแต่งเพลงประกอบบัลเลต์มากขึ้น ส่วนโอเปราที่เคยรุ่งเรืองค่อย ๆ ลดบทบาทลง ของเอเชยี นกั เรียนอยากรอ้ งบทเพลง
และมีละครเพลง (musical play) เข้ามาแทนที่ รวมถึงภาพยนตร์ที่ได้รับความนิยมมากในปัจจุบัน ลกั ษณะใด เพราะอะไร
๓. เพลงโบสถ์ ในยุคนี้มีการแต่งเพลงศาสนาบ้าง แต่เป็นไปในแนวของเพลงคฤหัสถ์
มากกว่า ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นเพลงขับร้องสมัยใหม่ ๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
๔. เกิดธุรกิจเกี่ยวกับดนตรีมากมาย เช่น การจัดคอนเสิร์ตทั้งเล็กและใหญ่ การบันทึกเพลง โดยครใู ชค้ �ำ ถาม ดังน้ี
ลงในแผ่นเสียงและแถบบันทึกเสียง การพิมพ์โน้ตเพลงและวารสารทางดนตรี
๕. มีการผสมผสานโครงสร้างของเพลงระหว่างรูปแบบเก่ามาใช้กับรูปแบบใหม่ แต่ยัง • ดนตรีในยุคศตวรรษที่ ๒๐-
คงยึดถือรูปแบบของดนตรีคลาสสิกไว้เป็นอย่างดีทั้งผู้เล่นและผู้ฟัง จึงดูเหมือนว่ายุคนี้เป็นยุคที่มี ปจั จบุ ัน มลี ักษณะอย่างไร
การแบ่งดนตรีออกเป็นสองขั้ว คือ ดนตรีคลาสสิก และ ดนตรีสมัยใหม่
(เกิดความเจริญทางด้านดนตรี เกิด
ยุคสมัยของดนตรี 105 การแข่งขันทางดนตรี เกิดธุรกิจดนตรี
มีการผสมผสานทางดนตรีรูปแบบเก่า
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA และรูปแบบใหม่ ทำ�ให้เกิดผลงาน
ขอ้ ใดเป็นลักษณะของดนตรใี นยุคโรแมนติก ดนตรีหลากหลายรปู แบบ)
๑ ใชบ้ รรทดั ๔ เสน้ เพือ่ ระบุเสียงสูง-ต่ำ� ๒ มแี นวเบสต่อเน่อื ง
๓ ใชโ้ น้ตคร่งึ เสียง ๔ ใชค้ อรด์ ทม่ี เี สียงกระด้าง • บทเพลงในยุคศตวรรษที่ ๒๐-
๕ เพลงประเภทซิมโฟนีได้รับความนิยม ปัจจบุ นั มลี กั ษณะอยา่ งไร
(เฉลย ๓ เพราะยคุ โรแมนตกิ ดนตรมี กี ารใชโ้ นต้ ครงึ่ เสยี งและการเปลยี่ นบนั ไดเสยี ง
ไปสอู่ ีกบนั ไดเสยี งหน่ึง ส่วน ๑ - ยุคกลาง ๒ - ยคุ บาโรก ๔ - ยุคศตวรรษท่ี ๒๐ (เกิดบทเพลงหลากหลายรูปแบบทาง
(ดนตรีอิมเพรสชนั นิส) ๕ - ยุคคลาสสกิ ) ดนตรี มีเพลงประกอบการแสดง เช่น
ละครเพลง เพลงโบสถ์ ส่วนใหญ่เป็น
แนวเพลงคฤหัสถ์ ซ่ึงเป็นเพลงขับร้อง
สมัยใหม)่
105 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ข้ันรวบรวมขอ้ มลู คีตลักษณ์ (form) คือ ลักษณะ รูปแบบ หรือโครงสร้างของบทเพลงที่เป็นแบบแผนในดนตรี
ตะวันตก มีหลายประเภท ดังนี้
๓. ใหน้ ักเรียนรว่ มกนั แสดงความคดิ เห็น ๑. ซิมโฟนี (symphony) เป็นภาษาเยอรมัน แปลว่า เสียงที่รวมกัน (Sounding
โดยครใู ช้คำ�ถาม ดงั นี้ together) มีความหมายได้สองนัยคือ หมายถึง วงดนตรี และบทประพันธ์เพลงสำาหรับวงซิมโฟนี
เกิดขึ้นในราวปลายสมัยบาโรก และปรับปรุงจนเป็นแบบแผนมาตรฐานในยุคคลาสสิก และใช้ต่อกัน
• คตี ลกั ษณ์หมายถงึ อะไร(รปู แบบ มาจนถึงยุคปัจจุบัน นักประพันธ์เพลงในยุคคลาสสิกจะนิยมแต่งบทเพลงซิมโฟนีกันมาก นักประพันธ์
ลักษณะโครงสรา้ งของบทเพลง) เพลงที่สำาคัญ ได้แก่ ไฮเดินและโมสาร์ท โดยเฉพาะไฮเดินแต่งซิมโฟนีไว้ถึง ๑๐๖ บท จนได้รับฉายา
ว่า “บิดาแห่งซิมโฟนี”
• ลกั ษณะของซมิ โฟนมี กี ท่ี อ่ นเพลง ซิมโฟนีเป็นบทเพลงขนาดใหญ่สำาหรับวงออร์เคสตรา ประกอบไปด้วยบทเพลง ๓ หรือ
(๔ ท่อนเพลง) ๔ ท่อน มีการจัดรูปแบบความเร็ว ช้า และปานกลางไว้อย่างเหมาะสมลงตัว ลักษณะของซิมโฟนี
มีดังนี้
• แตล่ ะทอ่ นเพลงมลี กั ษณะอยา่ งไร ท่อนแรก มีส่วนสำาคัญสามส่วน คือ ส่วนเสนอทำานองหลัก ในส่วนนี้ใช้จังหวะเร็ว ส่วน
(ท่อนแรก มีความสลับซับซ้อน พัฒนาทำานองหลัก และส่วนย้อนกลับด้าน เนื้อหาของส่วนนี้มีความสลับซับซ้อน
ท่อนที่สอง มีทำ�นองไพเราะอ่อนหวาน ท่อนที่สอง แนวทำานองไพเราะอ่อนหวานคล้ายเพลงร้อง บางครั้งอาจเศร้า ใช้รูปแบบ
หรอื เศร้า ทอ่ นท่ีสามมที ำ�นองสนกุ สนาน เทอร์นารี (ternary) (A-B-A)
ท่อนท่ีส่ี มีลักษณะคล้ายท่อนแรก ท่อนที่สาม เป็นท่อนที่มีแนวทำานองแปลก ๆ สนุกสนาน ตลกหรืออาจเป็นจังหวะเต้นรำา
มีจงั หวะเรว็ เร้าใจ) ของเพลงพื้นเมือง
ท่อนที่สี่ มีลักษณะคล้ายกับท่อนแรก มีความลึกซึ้งของเนื้อหาเหมือนกับท่อนแรก มี
• คอนเชอรโ์ ตมกี ปี่ ระเภท อะไรบา้ ง ลักษณะจังหวะที่เร็ว และเร้าใจ
(๒ ประเภท คือ คอนเชอร์โตกรอสโซ ๒. คอนเชอร์โต (concerto) หมายถึง บทเพลงที่มีเครื่องดนตรีเดี่ยวหรือกลุ่ม เล่นประชัน
และคอนเชอรโ์ ตโซโล) กับวงออร์เคสตรา และบางครั้งอาจใช้เรียกการขับร้องเดี่ยว หรือประสานเสียงกับวงดนตรีก็ได้
คอนเชอร์โตเกิดขึ้นในยุคบาโรก แต่รูปแบบการประพันธ์ยังไม่แน่นอน ได้รับการพัฒนา
• คอนเชอร์โตกรอสโซ มีลักษณะ ขึ้นมาเป็นรูปแบบในยุคคลาสสิก ยุคบาโรกเรียกบทเพลงแบบนี้ว่า คอนเชอร์โตกรอสโซ ผู้มีชื่อเสียงใน
อย่างไร (เป็นบทเพลงที่มีหลายท่อน การแต่งเพลงแบบนี้ในยุคบาโรก คือ วิวัลดี ใน The Four Seasons ใช้ไวโอลินเดี่ยวกับวงดนตรี ต่อมา
ใช้บรรเลงในวงออร์เคสตรา และ ในยุคคลาสสิกโมซาร์ตได้แต่งโซโลคอนเชอร์โต ในยุคโรแมนติกเบโธเฟนได้นำารูปแบบคอนเชอร์โตของ
เครื่องดนตรีเดี่ยว เน้นความแตกต่าง โมซารต์ มาใช ้ บทเพลงคอนเชอรโ์ ตมคี วามสำาคญั ตอ่ วงออรเ์ คสตรา คอนเชอร์โตทีส่ ำาคญั ม ี ๒ ประเภท ไดแ้ ก่
มีจ�ำ นวนท่อนเพลงไมแ่ นน่ อน)
106 ดนตรี ม.๔-๖
• คอนเชอรโ์ ตโซโล มลี กั ษณะอยา่ งไร
(เป็นบทเพลงสำ�หรับวงออร์เคสตรา
ประกอบด้วย ๓ ทอ่ น คือ เร็ว-ชา้ -เร็ว)
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เทอร์นารี (ternary) คือ ลักษณะเพลงท่ีมี ๓ ท่อน (tree part form)
หรือทำ�นองหลัก ๓ ลักษณะ โดยมีส่วนกลางแตกต่างไปจากส่วนต้นและ
ส่วนทา้ ย ซง่ึ บทเพลงท่ัวไปจะเปน็ รปู แบบน้ี
สุดยอดคู่มือครู 106
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St St
๑) คอนเชอร์โตกรอสโซ (concerto grosso) เป็นบทเพลงที่มีหลายท่อน บรรเลง ขน้ั รวบรวมข้อมลู
ด้วยเครื่องดนตรี ๒ กลุ่ม กลุ่มที่ ๑ คือ วงออร์เคสตรา อีกกลุ่มหนึ่งเป็นเครื่องดนตรีเดี่ยว มีเครื่องดนตร ี
๓ ชิ้น ผลัดกันบรรเลง เน้นความแตกต่างของสีสัน มีจำานวนท่อนเพลงไม่แน่นอน ๔. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
๒) คอนเชอร์โต (concerto) หมายถึง คอนเชอร์โตโซโล คือ บทเพลงสำาหรับวง โดยครใู ชค้ �ำ ถาม ดังน้ี
ออร์เคสตรา และเครื่องดนตรีเดี่ยวชนิดใดชนิดหนึ่ง คอนเชอร์โตที่เป็นมาตรฐานประกอบด้วย ๓ ท่อน
คือ เร็ว-ช้า-เร็ว ดังนี้ • โซนาตา หมายถงึ อะไร (บทเพลง
ท่อนที่หนึ่ง เป็นส่วนเสนอทำานองหลักสองส่วน ส่วนแรกบรรเลงโดยวงออร์เคสตรา ทบี่ รรเลงดว้ ยกลมุ่ เครอื่ งดนตรเี ลก็ ๆ)
ส่วนที่สองบรรเลงโดยวงออร์เคสตราและเครื่องดนตรีเดี่ยว เป็นการประชันสีสัน เทคนิค และสาระของ
ดนตรีระหว่างวงออร์เคสตราและเครื่องดนตรีเดี่ยว ส่วนใหญ่มีจังหวะเร็ว ช่วงนี้จัดเป็นช่วงที่เด่นและ • โซนาตาในยคุ บาโรก มีกี่ลกั ษณะ
เป็นลักษณะเฉพาะของคอนเชอร์โตอย่างแท้จริง อะไรบ้าง (๒ ลักษณะ คือ โซนาตา
ท่อนที่สอง มีลักษณะทำานองไพเราะ มีจังหวะช้า มักใช้รูปแบบของฟอร์ม A-A-B-B ส�ำ หรบั วดั และโซนาตาส�ำ หรบั คฤหสั ถ)์
หรือ A-B-A
ท่อนที่สาม เป็นท่อนที่มีแนวทำานอง และการเรียบเรียงเสียงประสานที่มีลักษณะสง่างาม • โซนาตาในยคุ คลาสสกิ มลี กั ษณะ
มีจังหวะเร็วคล้ายท่อนแรก อยา่ งไร (มี ๔ ทอ่ น ทอ่ นแรก จงั หวะเร็ว
๓. โซนาตา (sonata) เป็นภาษาอิตาเลียน แปลว่า ฟัง เป็นบทเพลงที่มีความสำาคัญและ ทำ�นองซับซ้อน เร้าใจ ท่อนที่สอง
มีบทบาทมาตั้งแต่ยุคบาโรกจนถึงปัจจุบัน ในยุคบาโรก โซนาตา หมายถึง บทเพลงที่บรรเลงด้วยกลุ่ม จังหวะช้า เน้นอารมณ์ ท่อนที่สาม
เครื่องดนตรีเล็ก ๆ แต่แบ่งออกเป็นโซนาตาที่บรรเลงด้วยเครื่องดนตรีชนิดเดียวหรือสองชนิด ส่วนใหญ่ มีลักษณะเป็นจังหวะเต้นรำ� ท่อนท่ีส่ี
จะเป็นเครื่องดนตรีชนิดเดียวและให้เครื่องดนตรีอีกชนิดคลอให้บทเพลงสมบูรณ์ขึ้นเท่านั้น เรียกว่า จงั หวะเร็ว มีพลงั )
โซโลโซนาตา โซนาตาเป็นรูปแบบผสมทั้งซิมโฟนีและคอนเซอร์โต คือมี ๔ ท่อนเหมือนซิมโฟนี และม ี
๓ ท่อน เหมือนคอนเชอร์โต ep 2 ขั้นคดิ วิเคราะห์
โซนาตาในยุคบาโรก มี ๒ ลักษณะ ได้แก่
๑) โซนาตาสำาหรับวัด หรือเพลงโบสถ์ เป็นเพลงชั้นสูง เน้นรูปแบบการสอดประสาน และสรปุ ความรู้
ทำานอง ประกอบด้วย ๔ ท่อน คือ ช้า-เร็ว-ช้า-เร็ว
๒) โซนาตาคฤหัสถ์ หรือฆราวาส เป็นเพลงที่ใช้บรรเลงตามบ้าน มีลักษณะเป็นเพลง ๕. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม แล้ว
ชุดเต้นรำา จับสลากเลือกประเภทของบทเพลง
สากล คือ ซิมโฟนีคอนเชอร์โต และ
ยุคสมัยของดนตรี 107 โซนาตา จากนั้นให้วิเคราะห์ลักษณะ
ประเภทของเพลงทีจ่ ับสลากได้ พรอ้ ม
เสริมความรู้ ครูควรสอน ยกตวั อย่างประกอบ
วงออรเ์ คสตรา ในปัจจบุ ันมี ๒ ลักษณะ คือ วงออรเ์ คสตราขนาดเลก็ มีผู้เล่น ๖. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายและแสดง
ไมเ่ กิน ๖๐ คน และวงออรเ์ คสตราขนาดใหญ่ มผี เู้ ลน่ ประมาณ ๘๐-๑๐๐ คน ความคิดเห็นเก่ียวกับลักษณะของ
ดนตรีในยุคศตวรรษท่ี ๒๐ จนถึง
ปัจจุบัน แล้วเขียนสรุปเป็นแผนภาพ
ความคิดบนกระดาน
รอบรู้อาเซียนและโลก
Serunai เป็นเครื่องเป่าด้ังเดิมของชาวมาเลย์ในรัฐกลันตัน ต้ังอยู่บริเวณ
ชายฝงั่ ทะเลตะวนั ออกของมาเลเซีย มรี ู ใช้นิ้วปิดข้างหนา้ ๗ รู ข้างหลัง ๑ รู
ใช้เปา่ พร้อม ๆ กบั การแสดงวายังกุลิต หรอื วงมโหรีหลวง
107 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 3 ขน้ั ปฏิบัติ
St St St แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมตั ริู้
สำาหรับโซนาตาในยุคคลาสสิกเป็นรูปแบบที่พัฒนามาจากยุคบาโรกและใช้ต่อเนื่องมาจนถึง
๗. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓-๔ กลุ่ม ให้ ปัจจุบัน ซึ่งมีลักษณะดังนี้
แตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั ส�ำ รวจวา่ ในปจั จบุ นั ท่อนแรก จังหวะเร็ว ลักษณะทำานองมีความซับซ้อน เร้าใจ
บทเพลงและวงดนตรไี ทยกบั บทเพลง ท่อนที่สอง จังหวะช้า มีแนวทำานองไพเราะ เน้นการแสดงออกของอารมณ์
และวงดนตรีสากล ส่ิงใดได้รับ ท่อนที่สาม จังหวะเร็ว หรือค่อนข้างเร็ว มีลักษณะเป็นจังหวะเต้นรำา ส่วนมากใช้
ความนิยมมากกว่ากัน เพราะเหตุใด อัตราจังหวะ ๓/๔
ท่อนที่สี่ จังหวะเร็ว ลักษณะเร็วอย่างมีพลังในตอนจบ
ลักษณะที่เป็นเอกลักษณ์ของโซนาตา คือ ผู้บรรเลงจะไม่ดูโน้ต ใช้บรรเลงจากความจำา
จากนน้ั ใหแ้ ตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั อภปิ ราย โซนาตาส่วนใหญ่จะเป็นเครื่องดนตรีเดี่ยว เช่น เปียโนที่สามารถบรรเลงทั้งแนวทำานองและแนวประสาน
และสรปุ ผลการอภปิ ราย แลว้ จดั ท�ำ เปน็
ไมโครซอฟต์ออฟฟศิ เพาเวอร์พอยต์ ได้ในเครื่องเดียวกัน เรียกว่า เปียโนโซนาตา ส่วนไวโอลินเป็นเครื่องดนตรีเดี่ยว มีเปียโนบรรเลงคลอ
๘. ใหน้ กั เรยี นและครรู ว่ มกนั สรปุ ความรู้
เรียกว่า ไวโอลินโซนาตา
คำ�ถ�มท้�ท�ย บทเพลงสากลในปัจจุบันแตกต่างจากสมัยอดีตอย่างไร
เก่ียวกับบทเพลงและวงดนตรีสากล สรุป วงดนตรีสากลและบทเพลงสากลถือกำาเนิดขึ้นมาช้านาน ซึ่งมีรูปแบบที่พัฒนาขึ้นมา
ในแต่ละยคุ สมยั ดังน้ี
เรื่อย ๆ จนปัจจุบัน ลักษณะรูปแบบของบทเพลงและวงดนตรีสากลในแต่ละสมัยจะแตกต่างกัน
• บทเพลงและวงดนตรีสากล ซึ่งในปัจจุบันมีการพัฒนาขึ้นมาก และมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ มาสร้างสรรค์บทเพลงให้
แต่ละยคุ สมัย มีลักษณะรูปแบบของ ทันสมัย จนเป็นที่นิยมมากในปัจจุบัน
บ ท เ พ ล ง แ ล ะ ว ง ด น ต รี ส า ก ล ท่ี คำ�ศัพท์สำ�คัญ
แตกต่างกัน ซ่ึงมีการพัฒนาขึ้น compose (คัมโพซ′) แต่ง เรียบเรียง
โดยมีการนำ�เทคโนโลยีท่ีทันสมัย explain (เอคสเพลน′) บรรยาย
มาใช้ในการสร้างสรรค์บทเพลง form (ฟอร์ม) รูปแบบ ลักษณะ
จนท�ำ ใหเ้ ปน็ ท่นี ยิ มมากในปจั จบุ ัน
period (เพีย′ เรียด) สมัย ยุค
prosperous (พรอส′ เพอเริส) เจริญ รุ่งเรือง
ep 4 standard (สแทน′ เดิร์ด) มาตรฐาน
ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ เวบ็ ไซตแ์ นะนาำ
ยุคสมัยของดนตรีสากล www.grand-opera.exteen.com
๙. ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกมาน�ำ เสนอ 108 ดนตรี ม.๔-๖
ผลงานหนา้ ชนั้ เรยี น โดยใชเ้ ทคโนโลย-ี
สารสนเทศ
5ep ขั้นประเมนิ เพื่อเพม่ิ คุณค่า
บริการสังคม
และจติ สาธารณะ
๑ ๐. ให้นักเรียนร่วมกันรวบรวมข้อมูลเก่ียวกับรูปแบบ
ดนตรีไทยและดนตรีสากลในยุคสมัยต่าง ๆ
แล้วนำ�ข้อมูลไปจัดนิทรรศการเพื่อเผยแพร่ความรู้
ใหก้ ับนักเรียนในโรงเรยี นและผสู้ นใจศกึ ษา
สุดยอดคู่มือครู 108
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
๒กจิ กรรมการเรียนรู รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีสากลแต่ละยุคสมัย ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑
๑. ให้นักเรียนร่วมกันจัดทำ�เส้นเวล�แสดงวิวัฒน�ก�รของยุคสมัยดนตรีส�กล แนวคำ� ตอบ
๒. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มต�มคว�มเหม�ะสมร่วมกันค้นคว้�เกี่ยวกับดนตรีส�กลในยุคสมัยต่�ง ๆ
และออกม�อภิปร�ยหน้�ชั้นเรียน ๑. ยคุ ศตวรรษท่ี๒๐เพราะเปน็ ยคุ ทเี่ รม่ิ มี
๓. ให้นักเรียนเปรียบเทียบบทเพลงไทย และบทเพลงส�กล เลือกม�อย่�งละ ๑ บทเพลง ความทันสมัยทางดนตรี
แล้วเปรียบเทียบว่�มีลักษณะเหมือนหรือแตกต่�งกันอย่�งไร
๔. ให้นักเรียนสำ�รวจว่�ในปัจจุบันบทเพลงและวงดนตรีไทยกับบทเพลงและวงดนตรีส�กล สิ่งใด ๒. ยคุ โรแมนติกบทเพลงเป็นการบรรยาย
ได้รับคว�มนิยม เพร�ะเหตุใด แล้วออกม�นำ�เสนอหน้�ชั้นเรียน เร่ืองราวความรู้สึกของผู้ประพันธ์ และ
๕. ให้นักเรียนสรุปบทเพลงและวงดนตรีส�กลในแต่ละยุคสมัยเป็นแผนภ�พ ดังตัวอย่�งต่อไปนี้ ยุคคลาสสิก รูปแบบของดนตรีจะมี
แบบแผนและกฎเกณฑข์ องอารมณแ์ ละ
ยุคกลาง ยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาการ อุดมคติที่สง่า งดงามเป็นอมตะ เป็น
การบรรเลงดนตรีเพ่ือเคร่ืองดนตรี
ยุคศตวรรษที่ ๒๐ บทเพลงและวงดนตรีสากล ยุคบาโรก มากกวา่ การขับรอ้ ง
-ปัจจุบัน แต่ละยุคสมัย ยุคโรโคโค
๓. บทเพลงไทยและวงดนตรีไทย เพราะ
ยุคโรแมนติก ยุคคลาสสิก เป็นเอกลักษณ์ของชาติไทย
คำถามพฒั นากระบวนการคดิ ๔. ยุคคลาสสิก เพราะเป็นบทเพลงท่ีมี
ความไพเราะเป็นเอกลกั ษณ์
๑. นักเรียนคิดว่�วงดนตรีส�กลในปัจจุบันคล้�ยกับยุคสมัยใด เพร�ะเหตุใด
๒. ยุคโรแมนติกและยุคคล�สสิกมีคว�มแตกต่�งกันอย่�งไร ๕. มีการคิดค้นทำ�นอง ลักษณะรูปแบบ
๓. นักเรียนชอบบทเพลงไทยและวงดนตรีไทย หรือบทเพลงส�กลและวงดนตรีส�กลม�กกว่�กัน ทางดนตรีใหม่ ๆ
เพร�ะอะไร
๔. นักเรียนคิดว่�เพลงในยุคสมัยใดที่จะกลับม�ได้รับคว�มนิยมในปัจจุบัน เพร�ะเหตุใด
๕. นักเรียนคิดว่�ในอน�คตบทเพลงและวงดนตรีส�กลจะมีก�รพัฒน�ไปในรูปแบบใด
ยุคสมยั ของดนตรี 109
109 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ตวั ช้วี ัด สังคีตกวี
ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๒St ๑. สังคตี กวไี ทย
ภาระงาน/ช้ินงาน นักดนตรีไทยที่มีชื่อเสียงสร้�งสรรค์คุณประโยชน์อย่�งมห�ศ�ลกับวงก�รดนตรีของไทย
แผน่ พับประวตั ิและผลงานของสังคีตกวไี ทย
ประกอบด้วย ผู้เป็นศิลปินที่เชี่ยวช�ญง�นดนตรี เป็นครูสอนอบรมศิลปวิทย�ด้�นดนตรีให้กับศิษย์
ep 1 เป็นนักแต่งเพลงหรือผู้ประพันธ์เพลงไทย ผู้ที่ให้ก�รสนับสนุนท�งก�รดนตรีของไทย และผู้ที่สร้�งสรรค์
เครื่องดนตรี จึงได้มีก�รรวบรวมพระร�ชประวัติ พระประวัติ ชีวประวัติ และผลง�นท�งดนตรีที่ได้รับก�ร
ข้นั รวบรวมข้อมูล ยกย่องม�แต่อดีตจนถึงปัจจุบันไว้ในส�ร�นุกรมศัพท์ดนตรีไทย ภ�คประวัตินักดนตรี และนักร้องฉบับ
ร�ชบัณฑิตยสถ�นซึ่งถือเป็น “ประวัติบุคคลสำ�คัญในวงก�รดนตรีไทย” โดยยกเป็นตัวอย่�งพอสังเขป
๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดย ได้ดังนี้
ครใู ชค้ ำ�ถามทา้ ทาย ดังนี้
๑.๑ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม พระเจ้าบรมวงศ์เธอ
• ถ้าเลือกได้นักเรียนอยากเป็นลูกศิษย์ พระประวัติย่อ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม
ของสังคีตกวไี ทยท่านใด เพราะอะไร พระเจ�้ บรมวงศเ์ ธอ กรมหมนื่ พไิ ชยมหนิ ทโรดม มพี ระน�ม
เดิมว่� พระองค์เจ้�ช�ยเพ็ญพัฒนพงศ์ เป็นพระโอรสในพระบ�ทสมเด็จ
๒. ครูและนักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับ พระจลุ จอมเกล�้ เจ�้ อยูห่ วั กบั เจ�้ จอมม�รด�มรกฎ ประสตู เิ มือ่ วนั ที ่ ๑๓
บุคคลสำ�คัญในวงการดนตรีไทย โดยครู กันย�ยน พ.ศ. ๒๔๒๕ ได้เสด็จไปทรงศึกษ�ในประเทศอังกฤษ
ใชค้ �ำ ถาม ดงั นี้ เมื่อเสด็จกลับได้ทรงเข้�รับร�ชก�รในตำ�แหน่งผู้ช่วยปลัดทูลฉลอง
กระทรวงเกษตร�ธิก�รใน พ.ศ. ๒๔๕๑ พระบ�ทสมเด็จพระ-
• นักเรียนชอบฟังวงดนตรีไทยวงใด จุลจอมเกล้�เจ้�อยู่หัวทรงพระกรุณ�โปรดเกล้�ฯ ตั้งพระเจ้�ลูกย�เธอ
มากทส่ี ุด (ตวั อย่างคำ�ตอบ วงปพี่ าทย)์ พระองค์เจ้�ช�ยเพ็ญพัฒนพงศ์เป็นกรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม
พระองค์สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ ๑๑ พฤศจิก�ยน พ.ศ. ๒๔๕๒
• นักเรียนรู้จักบุคคลสำ�คัญในวงการ
ดนตรีไทยท่านใดบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ ความสามารถและผลงาน
อาจารยม์ นตรี ตราโมท) พระองคท์ รงสนพระทยั ดนตรไี ทยม�กถงึ กบั มวี งปีพ่ �ทยว์ งหนึง่ ทีเ่ รยี กกนั ว�่ วงพระองคเ์ พญ็
และทรงพระนิพนธ์เพลงล�วดวงเดือน ซึ่งเป็นที่นิยมแพร่หล�ยจนถึงปัจจุบัน
๓. ครูนำ�บัตรภาพตอ่ ไปนีต้ ดิ บนกระดาน สำ�หรับเพลงล�วดวงเดือนนี้ พระองค์ทรงพระนิพนธ์โดยต้องก�รให้มีสำ�เนียงล�ว เนื่องจ�ก
โปรดทำ�นองและลีล�เพลงล�วดำ�เนินทร�ย ดังนั้นเมื่อคร�วที่เสด็จตรวจร�ชก�รภ�คตะวันออก-
ภาพพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
กรมหมนื่ พิไชยมหินทโรดม 110 ดนตรี ม.๔-๖
จากนน้ั ครอู ธบิ ายเกยี่ วกบั ประวตั แิ ละผลงาน เสริมความรู้ ครูควรสอน
ของสังคีตกวีไทยในบัตรภาพให้นักเรียนฟัง
แล้วให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น สงั คตี กวี คอื ผู้ทส่ี รา้ งสรรค์ผลงานเพลงให้มคี วามหลากหลายทางดนตรี
โดยครใู ช้คำ�ถาม ดงั น้ี
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหม่ืนพิไชย-
มหนิ ทโรดม มีพระนามเดมิ ว่าอะไร
(พระองค์เจา้ ชายเพ็ญพัฒนพงศ)์
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชย-
มหินทโรดม มีความสามารถดา้ นใด
(ทรงสนพระทัยเกี่ยวกับดนตรีไทยและมี
วงป่ีพาทย์ คือ วงพระองค์เพ็ญเป็นของ
พระองค์เอง และทรงมีพระปรีชาสามารถ
ด้านดนตรีไทยและการประพนั ธเ์ พลง)
• ผลงานทส่ี �ำ คญั ของพระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ
กรมหม่ืนพิไชยมหินทโรดมมีอะไรบ้าง
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ เพลงลาวดวงเดอื น)
สุดยอดคู่มือครู 110
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
เฉียงเหนือ ระหว่�งที่ประทับแรมอยู่ต�มท�งจึงทรงพระนิพนธ์เพลงล�วดำ�เนินเกวียนเพื่อให้คู่กับ ข้นั รวบรวมข้อมูล
ล�วดำ�เนินทร�ย แต่ผู้ฟังไม่นิยมเรียกล�วดำ�เนินเกวียนจึงเรียก ล�วดวงเดือนแทน
เกี่ยวกับประวัติเพลงล�วดวงเดือนนี้ ได้มีผู้กล่�วว่� พระองค์ผิดหวังในคว�มรัก คือ เมื่อ ๔. ครูน�ำ บัตรภาพต่อไปนต้ี ดิ บนกระดาน
พระองค์จบก�รศึกษ�จ�กประเทศอังกฤษ ก็ได้เสด็จขึ้นไปเที่ยวเชียงใหม่ และได้พบรักกับเจ้�หญิง
ชมชื่น ธิด�เจ้�ร�ชสัมพันธวงศ์ พระองค์สนพระทัยม�กจนถึงกับให้ข้�หลวงใหญ่มณฑลพ�ยัพเป็น ภาพพระยาประสานดุรยิ ศัพท์
เถ้�แก่เจรจ�สู่ขอเจ้�หญิงชมชื่นให้เป็นหม่อมของพระองค์ แต่ได้รับคำ�ตอบจ�กเจ้�ร�ชสัมพันธวงศ์ว่� (แปลก ประสานศพั ท)์
ขอให้เจ้�หญิงชมชื่นอ�ยุ ๑๘ ปีก่อน เพร�ะขณะนั้นอ�ยุเพียง ๑๖ ปี และขอให้ได้รับพระบรมร�ช�-
นุญ�ตด้วย เมื่อกรมหมื่นพิไชยฯ เสด็จกลับกรุงเทพฯ ก็ได้รับก�รทัดท�นจ�กพระบรมวงศ�นุวงศ์ม�ก จากน้ันครูอธิบายเกี่ยวกับประวัติ
พระองค์ได้รับคว�มผิดหวัง จึงระบ�ยคว�มรักคว�มอ�ลัยลงในพระนิพนธ์บทร้องเพลงล�วดวงเดือน และผลงานของสังคีตกวีไทยในภาพ
ซึ่งเป็นเพลงที่ให้คว�มรู้สึกโศกเศร้� ให้นักเรยี นฟัง แล้วใหน้ ักเรียนรว่ มกัน
แสดงความคิดเห็น โดยครูใช้คำ�ถาม
๑.๒ พระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์) ดังน้ี
ประวัติย่อ • พระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก
พระย�ประส�นดุริยศัพท์ มีน�มเดิมว่� แปลก ประส�น- ประสานศพั ท)์ มคี วามสามารถในดา้ นใด
ศัพท์ เกิดเมื่อร�ว พ.ศ. ๒๔๐๓ เป็นบุตรคนโตของขุนกนกเลข�และ (มีความสามารถในดนตรีทุกด้าน
น�งนิ่ม มีพี่น้อง ๔ คน ท่�นแต่งง�นกับน�งส�วพยอม ช�วจังหวัดร�ชบุร ี แตถ่ นดั ทสี่ ดุ คอื ปแี่ ละระนาดเอกและ
มีบุตรธิด�ทั้งสิ้น ๑๑ คน ถึงแก่กรรม ๖ คน เหลือเพียง ๕ คน ไดส้ อนเครอื่ งสายใหก้ บั วงดนตรหี ญงิ
ท่�นถึงแก่กรรมด้วยโรคชร� เมื่อวันที่ ๕ มีน�คม พ.ศ. ๒๔๖๗ ณ ตำ�หนักพระราชชายาเจ้าดารารัศมี
รวมอ�ยุได้ ๖๔ ปี และดา้ นการแต่งเพลง)
ความสามารถและผลงาน พระยาประสานดุริยศัพท์ • ผลงานที่สำ�คัญของพระยา-
ประสานดรุ ยิ ศพั ท์ (แปลก ประสานศพั ท)์
ท่�นเรียนปี่ชว�กับครูมีชื่อ คือ ครูหนูดำ� หลังจ�กนั้นท่�นเรียนปี่พ�ทย์ด้วย ภ�ยหลังได้ มีอะไรบา้ ง
ม�เรียนกับครูช้อย สุนทรว�ทิน ท่�นเป็นศิษย์ที่ครูช้อยรักม�ก และได้ถ่�ยทอดวิช�ให้จนหมดสิ้น (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพลงพม่าห้าท่อน
๓ ช้ัน เพลงธรณีรอ้ งไห้ ๓ ช้ัน
พระย�ประส�นดุริยศัพท์ เป็นครูดนตรีปี่พ�ทย์ที่มีชื่อเสียงในสมัยรัชก�ลที่ ๕-๖ เคย
เพลงลาวคำ�หอม เพลงลาว
ควบคุมวงปี่พ�ทย์วังบูรพ�ภิรมย์ ของสมเด็จเจ้�ฟ้�ฯ กรมพระย�ภ�ณุพันธุวงศ์วรเดช และย้�ยม� ดำ�เนนิ ทราย)
คุมวง “วงสมเด็จพระบรม” ในสมเด็จพระบรมโอรส�ธิร�ช เจ้�ฟ้�มห�วชิร�วุธ สย�มมกุฎร�ชกุม�ร
(รัชก�ลที่ ๖) ต่อม�ได้เข้�รับร�ชก�รในกรมปี่พ�ทย์หลวง กรมมหรสพ กรมมห�ดเล็กเป็นที่พอ
ยคุ สมยั ของดนตรี 111
เสริมความรู้ ครูควรสอน
ลาวดำ�เนนิ ทราย เดิมใชเ้ ป็นเพลงลา เรยี กวา่ สักวาลาวเลก็ ประกอบการเลน่
สักวาในสมัยโบราณ ต่อมาพระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์)
ไดน้ �ำ ท�ำ นองรอ้ งมาปรบั แตง่ เปน็ ท�ำ นองบรรเลงดนตรี ปจั จบุ นั ไดร้ บั ความนยิ ม
ใช้รอ้ งรบั เป็นเพลงลาเพลงหนึง่ ในการบรรเลง
111 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ข้นั รวบรวมขอ้ มูล พระร�ชหฤทัยของในหลวงรัชก�ลที่ ๖ ม�ก เคยไปสอนเครื่องส�ยให้กับวงดนตรีหญิง ณ ตำ�หนัก
พระร�ชช�ย�เจ้�ด�ร�รัศมี และมักได้รับเชิญไปเป็นกรรมก�รตัดสินก�รประกวดแข่งขันประชันดนตรี
๕. ครนู ำ�บตั รภาพต่อไปนีต้ ิดบนกระดาน กันเสมอ
ครูแปลกได้รับพระร�ชท�นบรรด�ศักดิ์เป็น ขุนประส�นดุริยศัพท์ ในรัชก�ลที่ ๕ ต่อม�ใน
ภาพพระประดษิ ฐไ์ พเราะ รัชก�ลที่ ๖ ได้เลื่อนบรรด�ศักดิ์เป็นพระย�ประส�นดุริยศัพท์
(มี ดุรยิ างกรู หรอื ครมู แี ขก) ท่�นมีคว�มส�ม�รถและเชี่ยวช�ญในก�รดนตรีทุกด้�นทั้ง ดีด สี ตี เป่� แต่ถนัดที่สุด
คือ ปี่และระน�ดเอก เคยเดินท�งไปที่ประเทศอังกฤษและได้รับคำ�ชมเชยจ�กพระน�งเจ้�วิกตอเรีย
จากน้ันให้นักเรียนร่วมกันแสดง พระบรมร�ชินีแห่งประเทศอังกฤษ เมื่อได้ฟังพระย�ประส�นดุริยศัพท์เดี่ยวขลุ่ย ถึงกับทรงลุกจ�ก
ความคดิ เหน็ โดยครใู ชค้ ำ�ถาม ดงั นี้ ที่ประทับเอ�พระหัตถ์ลูบคอพระย�ประส�นดุริยศัพท์แล้วมีรับสั่งว่� “เวล�เป่�ห�ยใจบ้�งหรือไม่ เพร�ะ
เสียงขลุ่ยดังกังว�นตลอดเวล�” นอกจ�กนั้นท่�นส�ม�รถตีเครื่องหนังได้อย่�งดีเยี่ยม ท่�นแต่งเพลง
• จากภาพคือสังคีตกวีไทยท่านใด ที่ไพเร�ะและเป็นอมตะ เช่น เพลงพม่�ห้�ท่อน ๓ ชั้น เขมรร�ชบุรี ๓ ชั้น ธรณีร้องไห้ ๓ ชั้น
(พระประดษิ ฐไ์ พเราะ (มีดรุ ยิ างกรู หรอื ร�มัญรันทด ๓ ชั้น พร�หมณ์เข้�โบสถ์ ๓ ชั้น ถอนสมอ เถ� แขกเชิญเจ้� ๒ ชั้น ล�วคำ�หอม
ครมู ีแขก)) ล�วดำ�เนินทร�ย ๒ ชั้น
ท่�นมีลูกศิษย์ที่มีชื่อเสียงหล�ยท่�น เช่น พระเพลงไพเร�ะ (โสม สุว�ทิต) หลวงบรรเลง-
• พระประดษิ ฐไ์ พเราะ (มี ดรุ ยิ างกรู เลิศเลอ (กร กรว�ทิน) พระย�ภูมีเสวิน (จิตร จิตตเสรี) อ�จ�รย์มนตรี ตร�โมท ท่�นได้รับเหรียญ
หรือครูมีแขก) มีความสามารถใน ดุษฎีม�ล�เข็มศิลปวิทย� เมื่อ ๑๔ มกร�คม พ.ศ. ๒๔๕๓
ด้านใด (เป็นผู้ท่ีมีความสามารถใน
การแต่งเพลงประเภทลูกล้อลูกขัด ๑.๓ พระประดิษฐ์ไพเราะ (มี ดุริยางกูร หรือครูมีแขก)
จนได้รับสมญานามว่าเจ้าแห่งเพลง
ทยอย เป็นผู้คิดต้นตำ�รับการเด่ียว ประวัติย่อ
เคร่ืองดนตรีต่าง ๆ เป็นผู้มีความคิด พระประดิษฐ์ไพเร�ะ (มี ดุริย�งกูร) บ้�นเดิมอยู่ที่สุเหร่� เหนือวัดอรุณร�ชวร�ร�ม
สร้างสรรคใ์ นการแต่งเพลง) ไม่ทร�บวันเดือนปีเกิดแน่นอน อยู่ตั้งแต่รัชก�ลที่ ๒ ถึงรัชก�ลที่ ๕
พระประดิษฐ์ไพเร�ะเป็นครูดนตรีม�ตั้งแต่ปล�ยรัชก�ลที่ ๓ จนถึง รัชก�ลที่ ๔
• ผลงานทส่ี �ำ คัญของพระประดิษฐ์ ท่�นเป็นครูปี่พ�ทย์ในพระบ�ทสมเด็จพระปิ่นเกล้�เจ้�อยู่หัว และได้รับพระร�ชท�นบรรด�ศักดิ์เป็น
ไพเราะ (มี ดุริยางกูร หรือครูมีแขก) หลวงประดิษฐ์ไพเร�ะ เมื่อวันที่ ๒๗ พฤศจิก�ยน พ.ศ. ๒๓๙๖ และต่อม�วันที่ ๒๑ ธันว�คม ในปีเดียวกัน
ได้แกอ่ ะไรบา้ ง ก็ได้รับพระร�ชท�นเลื่อนบรรด�ศักดิ์เป็นพระประดิษฐ์ไพเร�ะ
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบบทเพลงทยอยตา่ งๆ 112 ดนตรี ม.๔-๖
เชน่ เพลงทยอยนอก เพลงทยอยเขมร
เพลงแปะ๊ เพลงแขกบรเทศ ๓ ช้ัน)
เสริมความรู้ ครูควรสอน
พระราชชายาเจ้าดารารัศมี เป็นเจ้าหญิงแห่งราชวงศ์ฝ่ายเหนือ ผู้มีบทบาท
ในการรวมล้านนากับชาติสยาม เป็นผู้ฟ้ืนฟูศิลปวัฒนธรรมล้านนา และได้
เสดจ็ มาถวายตวั แดพ่ ระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั เปน็ พระมเหสี
ลำ�ดับที่ ๕
สุดยอดคู่มือครู 112
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
ความสามารถและผลงาน ข้นั รวบรวมขอ้ มูล
พระประดิษฐ์ไพเร�ะนับว่�เป็นอัจฉริยะท�งดนตรีผู้หนึ่ง ท่�นส�ม�รถเล่นดนตรีไทยได้
ทุกชนิดโดยเฉพ�ะปี่ และมีผลง�นท�งดนตรีม�กม�ย ดังนี้ ๖. ให้นักเรียนเลือกผลงานเพลงของ
๑. เป็นต้นตำ�รับในก�รแต่งเพลงประเภทลูกล้อลูกขัด เช่น เพลงทยอยนอก ทยอยเขมร พระประดษิ ฐไ์ พเราะ (มี ดรุ ยิ างกรู หรอื
เชิดจีน จนได้รับสมญ�น�มว่� เจ้�แห่งเพลงทยอย เพลงทยอยนอก เป็นแม่บทของเพลงลูกล้อลูกขัด ครูมีแขก) มา ๑ เพลง แล้วศึกษา
แทรกลูกเล่นไว้อย่�งพิสด�ร มีก�รล้อต่อลูกขัด ดัง เบ� และมีเดี่ยวอวดฝีมือกันอยู่ในเพลงเสร็จ ไม่มี โน้ตเพลง และบอกวา่ เพลงนั้นมี
เพลงใดเทียบเท่� เพลงเชิดจีนเป็นเพลงที่ท่�นแต่งขึ้นด้วยวิธีที่ประหล�ดกว่�เพลงอื่น คือ ลีล�ของเพลง
มีทั้งเชิงล้อ เชิงชน ทีหนีทีไล่ ล่อหลอกกันไประหว่�งเครื่องนำ�กับเครื่องต�มอย่�งสนุกสน�น ทำ�นองเร่งเร้� ลักษณะจงั หวะและทำ�นองอย่างไร
กระตุน้ ใหช้ วนฟงั ตลอดเวล� ซึง่ พระบ�ทสมเดจ็ พระปิน่ เกล�้ เจ�้ อยูห่ วั โปรดม�กถงึ กบั เลือ่ นบรรด�ศกั ดิเ์ ปน็
พระประดิษฐ์ไพเร�ะ ทั้ง ๆ ที่ทรงตั้งเป็น หลวงประดิษฐ์ไพเร�ะเพียงเดือนเดียว
๒. ท่�นเป็นต้นตำ�รับก�รเดี่ยวเครื่องดนตรีต่�ง ๆ ท่�นประดิษฐ์เป็นท�งเดี่ยว เช่น
พญ�โศก ส�รถี แขกมอญ ล้วนมีคว�มไพเร�ะเพร�ะพริ้งทั้งสิ้น โดยเฉพ�ะเพลงทยอยเดี่ยว
ท่�นแต่งไว้สำ�หรับเดี่ยวปี่อวดฝีมือ ภ�ยหลังนำ�ม�แต่งเป็นท�งเดี่ยวของเครื่องดนตรีอื่น ๆ
๓. ท่�นเป็นผู้มีคว�มสังเกต สนใจในสิ่งต่�ง ๆ ที่ได้ยินได้ฟัง ส�ม�รถนำ�ม�คิดสร้�งสรรค์
ขึ้นใหม่อย่�งไพเร�ะ เช่น วันหนึ่งขณะที่ท่�นเดินกลับจ�กสอนดนตรีในวัง ผ่�นม�ได้ยินพวกจีนกำ�ลัง
เล่นมโหรีจีนกันอยู่ ท่�นก็ให้ลูกศิษย์ที่ม�ด้วยกัน ๒ คน ช่วยจำ�เพลงไว้ พอไปถึงบ้�นก็ได้นำ�เพลง
ที่ได้ยินม�เรียบเรียงประดิษฐ์ขึ้นเป็นเพลงชุดจีน ๔ เพลง คือ เพลงจีนแส เพลงอ�เฮีย เพลง
ชมสวนสวรรค์ และเพลงแป๊ะ
ผลง�นของท่�นมีอีกม�กม�ยในก�รแต่งเพลง เช่น เพลงแขกมอญบ�งช้�ง ๓ ชั้น
แขกบรเทศ ๓ ชั้น กำ�สรวลสุร�งค์ ๓ ชั้น โหมโรงขวัญเมือง พระอ�ทิตย์ชิงดวง ท่�นเป็นต้นสกุลดุริย�งกูร
ความรเู้ พิ่มเตมิ
เพลงทยอย คือ หน้าพาทย์ชนิดหนึ่ง ใช้บรรเลงในการแสดงกิริยาอารมณ์โศกเศร้าในเวลา
เคลื่อนที่ เช่น ขณะที่เดินไปก็ร้องไห้ไปด้วย
ยุคสมัยของดนตรี 113
เสริมความรู้ ครูควรสอน
การเด่ียว เป็นวิธีการบรรเลงดนตรีด้วยทางเพลงท่ีประดิษฐ์ข้ึนเป็นพิเศษ
นอกเหนือไปจากธรรมดา แสดงถงึ ความสามารถของผ้บู รรเลงและภูมปิ ญั ญา
ของผู้คิด โดยใช้เครื่องดนตรีประเภทดำ�เนินทำ�นอง เช่น ระนาดเอก ฆ้องวง
จะเข้ ซอ
113 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ข้ันรวบรวมขอ้ มูล ๑.๔ ครูช้อย สุนทรวาทิน
๗. ครูน�ำ บตั รภาพต่อไปนต้ี ดิ บนกระดาน ประวัติย่อ
ภาพครชู อ้ ย สนุ ทรวาทิน ครูช้อย สุนทรว�ทิน เป็นบุตรน�ยทั่ง สุนทรว�ทิน
จากน้นั ใหน้ กั เรยี นร่วมกนั แสดงความ ไม่ทร�บวันเดือนปีเกิดแน่นอน เกิดในสมัยรัชก�ลที่ ๓ ครูช้อย
คดิ เห็น โดยครใู ช้ค�ำ ถาม ดงั นี้
แต่งง�นกับน�งส�วไผ่ มีบุตรธิด� ๔ คน ครูช้อยถึงแก่กรรมเมื่อ
• จากภาพคือสังคีตกวีไทยท่านใด
(ครูช้อย สนุ ทรวาทนิ ) ปล�ยสมัยรัชก�ลที่ ๕
• เพราะเหตุใดบิดาของท่านจึง ความสามารถและผลงาน
ไมถ่ า่ ยทอดวชิ าความรเู้ กย่ี วกบั ดนตรใี ห้
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะครูช้อยพิการ ครูช้อย สุนทรว�ทิน พิก�รต�บอดทั้งสองข้�ง บิด� ครูช้อย สุนทรวาทิน
ตาบอดทั้ง ๒ ข้าง)
ซึ่งเป็นนักดนตรีปี่พ�ทย์จึงไม่ได้สอนดนตรีให้ แต่ด้วยคว�มม�นะพย�ย�มของครูช้อย ท่�นจึงได้
• ครูช้อย สุนทรวาทิน มีความ
สามารถในด้านใด(มีความสามารถ เริ่มเรียนดนตรีด้วยตนเองและพย�ย�มจำ�เพลงที่วงปี่พ�ทย์ของบิด�บรรเลง ท่�นมีพรสวรรค์ในท�งดนตรี
ในการจดจำ�เพลง มีความจำ�ดี บรรเลง
ดนตรีได้ แมว้ ่าจะตาบอด) มีโสตประส�ทและคว�มจำ�ดี ทำ�ให้ท่�นส�ม�รถจำ�เพลงและบรรเลงเพลงได้อย่�งดี ซึ่งบิด�ไม่ทร�บ
• ผลงานท่ีสำ�คัญของครูช้อย จนวันหนึ่งผู้เล่นระน�ดเอกในวงของบิด�ไม่สบ�ย จำ�เป็นต้องไปเล่นในง�นคืนนั้น นักดนตรีหล�ยท่�น
สุนทรวาทิน มีอะไรบ้าง
จึงขอให้ครูช้อยเล่นแทน ครูช้อยจึงได้แสดงคว�มส�ม�รถให้บิด�ได้เห็น เมื่อบิด�เห็นคว�มส�ม�รถ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ท่านแต่งบทเพลง
ไว้หลายเพลง ล้วนมีทำ�นองดีเด่น ของครูช้อยแล้ว จึงทุ่มเทเวล�ถ่�ยทอดคว�มรู้ให้ครูช้อยอย่�งเต็มที่เพื่อจะได้ใช้เป็นวิช�ชีพต่อไป
เช่น เพลงครอบจักรวาล ๓ ช้ัน เพลง
เทพรญั จวน๓ชน้ั เพลงอกทะเล๓ชนั้ ) ในที่สุดครูช้อยจึงเป็นนักดนตรีที่มีฝีมือ มีคว�มส�ม�รถในก�รแต่งเพลงจนมีชื่อเสียง
ในสมัยรัชก�ลที่ ๕ ครูช้อยเป็นที่ยอมรับว่� เป็นนักดนตรีที่มีคว�มส�ม�รถและมีชื่อเสียงม�ก
ท่�นจึงสอนดนตรีต�มที่ต่�ง ๆ เริ่มเป็นครูปี่พ�ทย์ที่วงวัดน้อยทองอยู่ ต่อม�เป็นครูมโหรีต�มวังและ
ตำ�หนัก เช่น ตำ�หนักพระร�ชช�ย�เจ้�ด�ร�รัศมี ต่อม�เป็นครูสอนและควบคุมวงปี่พ�ทย์ของพระย�-
อินทร�ธิบดีสีหร�ชเรืองรอง (เนียม)
ท่�นได้แต่งเพลงอมตะไว้หล�ยเพลง แต่ละเพลงล้วนมีทำ�นองดีเด่นเป็นเยี่ยมทั้งนั้น เช่น
เพลงครอบจักรว�ล ๓ ชั้น เทพรัญจวน ๓ ชั้น อกทะเล ๓ ชั้น
ครูช้อย สุนทรว�ทิน ท่�นส�ม�รถต่อสู้กับชีวิตจนประสบคว�มสำ�เร็จ และมีชื่อเสียงม�กใน
สมัยรัชก�ลที่ ๕ ท่�นมีลูกศิษย์ที่มีชื่อเสียงหล�ยคน เช่น พระย�ประส�นดุริยศัพท์ (แปลก ประส�นศัพท์)
พระย�เสน�ะดุริย�งค์ (แช่ม สุนทรว�ทิน) ซึ่งเป็นบุตรของท่�นและมีบทบ�ทสำ�คัญต่อวงก�รดนตรีไทย
ต่อม�
114 ดนตรี ม.๔-๖
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
“มีพรสวรรค์ทางดนตรี จ�ำเพลงและบรรเลงได้ดี ถงึ แมว้ ่าตาบอดทั้งสองขา้ ง”
ข้อความดงั กล่าวหมายถงึ บคุ คลใด
๑ พระยาประสานดรุ ิยศัพท์ (แปลก ประสานศพั ท์)
๒ พระยาเสนาะดรุ ยิ างค์ (แชม่ สนุ ทรวาทิน)
๓ หลวงประดษิ ฐไ์ พเราะ (มี ดุรยิ างกูร หรอื ครมู ีแขก) (เฉลย ๔ เพราะครูชอ้ ย สนุ ทร-
๔ ครูชอ้ ย สนุ ทรวาทิน
๕ อาจารยม์ นตรี ตราโมท วาทนิ เปน็ คนพกิ าร ตาบอดทง้ั ๒
ข้าง เร่ิมเรียนดนตรีด้วยความ
มานะพยายามของตนเอง)
สุดยอดคู่มือครู 114
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
๑.๕ อาจารย์มนตรี ตราโมท ขน้ั รวบรวมขอ้ มลู
ประวัติย่อ ๘. ครนู ำ�บัตรภาพตอ่ ไปนีต้ ดิ บนกระดาน
อ�จ�รย์มนตรี ตร�โมท เดิมชื่อบุญธรรม ตร�โมท ภาพอาจารยม์ นตรี ตราโมท
เกิดวันที่ ๑๗ มิถุน�ยน พ.ศ. ๒๔๔๓ ที่บ้�นท่�พี่เลี้ยง อำ�เภอ จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันแสดง
ความคดิ เหน็ โดยครใู ช้ค�ำ ถาม ดงั น้ี
เมืองจังหวัดสุพรรณบุรี เป็นบุตรน�ยเยิ้มและน�งทองอยู่ เมื่อ
• จากภาพคือสังคีตกวีไทยท่านใด
พ.ศ. ๒๔๗๔ ได้สมรสกับน�งส�วลิ้นจี่ (บุร�นนท์) มีบุตรที่ยัง (อาจารย์มนตรี ตราโมท)
มีชีวิตอยู่ ๒ คน คือ น�ยฤทธีและน�ยศิลปี ต่อม�เมื่อน�งลิ้นจี่ อาจารย์มนตรี ตราโมท • ท่านเร่ิมฝึกหัดดนตรีจากท่ีใด
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบเขา้ รว่ มฝกึ ซอ้ มดนตรี
ถงึ แกก่ รรม จงึ แตง่ ง�นกบั น�งส�วพนู ทรพั ย ์ (น�ฏประเสรฐิ ) มบี ตุ ร ๒ คน คอื น�งส�วดนตรแี ละน�ยบ�รม ี ร่วมกับวงป่ีพาทย์ของวัดสุวรรณภูมิ
อยู่เปน็ ประจำ�)
ท่�นได้เสียชีวิตเมื่อวันที่ ๖ สิงห�คม พ.ศ. ๒๕๓๘ รวมอ�ยุ ๙๕ ปี
• ท่านมีความสามารถด้านใด
ความสามารถและผลงาน (มีความสามารถในด้านปี่พาทย์ เป็น
อ�จ�รย์มนตรี ตร�โมท เริ่มเข้�เรียนที่โรงเรียนประจำ�จังหวัดสุพรรณบุรี จนสอบได้
ชั้นมัธยมศึกษ�ปีที่ ๓ ภ�ยหลังไปเรียนต่อที่โรงเรียนพร�นหลวง ในพระบรมร�ชูปถัมภ์ จนถึงชั้น ผู้บรรเลงขิมในวังหลวงคนแรก เพื่อ
มัธยมศึกษ�ปีที่ ๖ ถวายแดพ่ ระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ -
อ�จ�รย์มนตรีสนใจดนตรีม�ตั้งแต่เด็ก เนื่องจ�กบ้�นอยู่ใกล้วัดสุวรรณภูมิ ซึ่งที่วัดนี้มี เจ้าอย่หู ัว)
ก�รฝึกซ้อมวงปี่พ�ทย์อยู่เสมอ อ�จ�รย์มนตรีจึงได้ยินเสียงเพลงจ�กวงปี่พ�ทย์เป็นประจำ� จนในที่สุด • ผลงานที่สำ�คัญของท่านมีอะไร
ได้รู้จักกับนักดนตรีทั้งหล�ยในวงและเข้�ไปขอเล่นด้วย เมื่อมีก�รบรรเลงในง�นก็มักไปช่วยตีฆ้องเล็ก บ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ แต่งบทเพลง
หรือระน�ดทุ้มเหล็กด้วยเสมอ ๆ ต้อยตริ่ง ๓ ชั้น เป็นผู้บอกทำ�นอง
เมื่อเรียนจบชั้นมัธยมศึกษ�ปีที่ ๓ อ�จ�รย์มนตรีตั้งใจจะม�เรียนต่อในกรุงเทพมห�นคร แต่ ร ะ น า ด ทุ้ ม ไ ม้ แ ล ะ ร ะ น า ด ทุ้ ม เ ห ล็ ก
บังเอิญป่วยกระเส�ะกระแสะเรื่อยม�จึงไม่ได้เรียนต่อสมคว�มตั้งใจ ครูสมบุญ ซึ่งเป็นนักฆ้องและเป็น เพ่ือบันทึกโน้ต บรรเลงวงมโหรีและ
ครูปี่พ�ทย์ประจำ�วงที่วัดสุวรรณภูมิจึงชวนให้อ�จ�รย์มนตรีม�หัดปี่พ�ทย์ อ�จ�รย์จึงได้เริ่มเรียนอย่�ง เคร่ืองสายเพื่อออกอากาศในวิทยุ
จริงจังตั้งแต่นั้นม�ประม�ณ ๒ ปี มีคว�มรู้คว�มส�ม�รถ ได้เป็นนักดนตรีปี่พ�ทย์จังหวัดสุพรรณบุรี กระจายเสียงแห่งประเทศไทย ได้รับ
ต่อม�อ�จ�รย์มนตรีได้ไปศึกษ�เพิ่มเติมด้�นปี่พ�ทย์ที่จังหวัดสมุทรสงคร�ม ประม�ณ รางวลั ที่๑ในการประกวดเพลงรฐั ธรรมนญู
พ.ศ. ๒๔๕๖ ที่บ้�นครูสมบุญ สมสุวรรณ ที่บ้�นนี้มีทั้งวงปี่พ�ทย์และแตรวง อ�จ�รย์มนตรีจึงได้ฝึก แ ต่ ง บ ท ร้ อ ง ทำ � น อ ง เ พ ล ง วั น ช า ติ
ทั้ง ๒ อย่�ง คือ ด้�นปี่พ�ทย์ ฝึกระน�ดเอกและฆ้องวงใหญ่ ด้�นแตรวง ฝึกเป่�คล�ริเน็ต นอกจ�กนี้ เปน็ หวั หน้าแผนกดุริยางค์ไทย ศิลปิน
ครูสมบุญยังได้แนะนำ�วิธีก�รแต่งเพลงไทยให้อ�จ�รย์มนตรีด้วย โท ศิลปินเอก และเป็นศิลปินพิเศษ
แต่งเพลงไว้ประมาณ ๒๐๐ เพลง
ยุคสมยั ของดนตรี 115 บทกวีนิพนธ์ บทละคร ศัพท์สังคีตใน
สารานกุ รมไทย ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน)
115 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
และสรุปความรู้ พ.ศ. ๒๔๖๐ อาจารย์มนตรีได้เข้ามาสมัครรับราชการในกรมพิณพาทย์หลวง ซึ่งในกรมนี้มี
พระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์) เป็นเจ้ากรม และมีครูอาวุโสอีกหลายท่าน ซึ่งท่าน
๙. ให้นักเรียนร่วมกันสรุปความคิด เหล่านี้ก็ได้เป็นผู้ฝึกซ้อมอย่างเอาจริงเอาจัง ในขณะที่อาจารย์มนตรีทำางานในกรมพิณพาทย์หลวงนี้ก็ได้
ร ว บ ย อ ด เ กี่ ย ว กั บ บ ท บ า ท ข อ ง
สังคีตกวไี ทย เปน็ แผนภาพความคดิ เรียนโรงเรียนพรานหลวงด้วยจนจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๖
บนกระดาน อาจารย์มนตรีได้รับเลือกให้เป็นนักดนตรีประจำาวงข้าหลวงเดิม ซึ่งเป็นวงที่จะต้อง
๑๐. ใหน้ กั เรยี นคดิ ประเมนิ เพอ่ื เพม่ิ คณุ คา่ ตามเสด็จทุก ๆ แห่ง การเสด็จพระราชดำาเนินนี้ พระยาประสานดุริยศัพท์จะเป็นผู้ควบคุมทุกครั้ง
ดา้ นรกั ความเปน็ ไทย โดยใหน้ กั เรยี น ทำาให้นักดนตรีในวงนี้ได้เรียนรู้เทคนิคทางดนตรีต่าง ๆ อาจารย์มนตรีเริ่มแต่งเพลงเมื่ออายุ ๒๐ ปี
ร่ ว ม กั น แ ส ด ง ค ว า ม คิ ด เ ห็ น ว่ า เพลงแรกที่แต่ง คือ ต้อยตริ่ง ๓ ชั้น ซึ่งต่อมาเพลงนี้เป็นที่นิยมเล่นทั่วไป
การศึกษาเรียนรู้เร่ือง สังคีตกวีไทย
มีประโยชน์ต่อนักเรียน สังคม และ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๗ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงประชวร แพทย์ถวายการ
ประเทศชาตอิ ยา่ งไร แนะนำาให้ทรงฟังนิทานหรือดนตรีเบา ๆ ประกอบกับเสวยพระโอสถ กรมมหรสพจึงจัดวงเครื่องสาย
เบา ๆ บรรเลงถวายข้างห้องพระบรรทมซึ่งวงเครื่องสายนี้ได้เพิ่มขิมขึ้นอีก ๑ ชนิด ซึ่งอาจารย์มนตรีก็ได้
รับหน้าที่เป็นผู้ตีขิมในวังหลวงเป็นคนแรก และบรรเลงถวายทุกวันจนพระอาการหายเป็นปกติ
อาจารย์มนตรีได้รับมอบหมายให้เรียนเพลงองค์พระพิราพอันเป็นเพลงหน้าพาทย์สูงสุด
เพื่อประกอบพิธีไหว้ครูของกรมมหรสพ ซึ่งในสมัยนั้นมีผู้ได้รับเลือกให้เรียนได้เพียง ๖ คน
สมัยรัชกาลที่ ๗ มีการโอนกรมพิณพาทย์หลวงและกรมโขนหลวงให้ขึ้นกับกระทรวงวัง
อาจารย์มนตรีจึงได้โอนย้ายมาด้วย ประมาณ พ.ศ. ๒๔๗๓ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา-
ดำารงราชานุภาพทรงริเริ่มบันทึกเพลงไทยเป็นโน้ตสากล และได้ทรงขอข้าราชการแผนกดุริยางค์ไทย
เป็นผู้บอกทำานองเพลงและแผนกดุริยางค์สากลเป็นผู้บันทึกโน้ต โดยบันทึกทำานองเครื่องดนตรี
แต่ละอย่าง อาจารย์มนตรีก็ได้เป็นผู้บอกทำานองระนาดทุ้ม (ไม้) และระนาดทุ้มเหล็ก
ในสมัยนี้ได้เกิดวิทยุกระจายเสียงขึ้นในประเทศไทย จึงมีการนำาวงปี่พาทย์หลวงไปบรรเลง
ทุกสัปดาห์ อาจารย์มนตรีก็ร่วมบรรเลงอยู่ในวงมโหรีและวงเครื่องสาย ซึ่งนอกจากจะเป็นผู้บรรเลง
แล้ว ยังต้องช่วยแต่งเพลงให้ทั้งสองวงด้วย อาจารย์มนตรีได้แต่งเพลงประเภท ๓ ชั้น และเพลงเถา
ขึ้นมาเป็นจำานวนมาก และได้รับการครอบประสิทธิ์ประสาทให้เป็นผู้ทำาพิธีไหว้ครูจากหลวงประดิษฐ์-
ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ด้วย
116 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เพลงองค์พระพิราพ เป็นเพลงท่ีใช้ประกอบพิธีไหว้ครู เป็นสัญลักษณ์ในการ
เสด็จมาของเทพอสูรท่ีมีฤทธานุภาพช่ือว่า พระพิราพ เป็นเทพท่ีเป็นปางดุร้าย
ของพระอศิ วร เป็นเพลงที่มีความสำ�คญั และศักดิส์ ทิ ธ์มิ าก
เพลงเถา คือ เพลงที่บรรเลงต้ังแต่ ๓ ชั้น ๒ ชั้น และช้ันเดียว ตามลำ�ดับ
จนจบท้ังเถา
สุดยอดคู่มือครู 116
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
พ.ศ. ๒๔๗๘ สโมสรคณะร�ษฎรประก�ศประกวดเพลงรัฐธรรมนูญ อ�จ�รย์มนตรี St St St asean
ได้แต่งเพลงวันรัฐธรรมนูญ ทั้งบทร้องและทำ�นองเพลงเข้�ประกวดและได้รับร�งวัลที่ ๑ นอกจ�กนี้
อ�จ�รย์มนตรีมีคว�มรู้ท�งโน้ตส�กลด้วย โดยก�รเรียนจ�กโรงเรียนสอนโน้ตและดนตรีส�กลของ ep 3 ข้ันปฏิบตั ิ
พระเจนดุริย�งค์ (ปิติ ว�ทยกร) อ�จ�รย์มนตรีได้ช่วยหลวงวิจิตรว�ทก�รเกี่ยวกับก�รแต่งบทร้องและ และสรุปความรู้
ทำ�นองเพลงประกอบละครม�กม�ย หลังการปฏบิ ตั ิ
พ.ศ. ๒๔๘๓ ได้ย้�ยกลับไปเป็นหัวหน้�แผนกดุริย�งค์ไทย เมื่อหลวงวิจิตรว�ทก�ร
รื้อฟื้นก�รบันทึกเพลงไทยเป็นโน้ตส�กลขึ้นใหม่ อ�จ�รย์มนตรีก็ได้รับหน้�ที่เป็นผู้บอกทำ�นองระน�ด- ๑๑. ให้นักเรียนทำ�ประวัติและผลงาน
ทุ้มไม้และระน�ดทุ้มเหล็กเช่นเดิม ทั้งยังได้รับก�รแต่งตั้งให้เป็นกรรมก�รตรวจสอบเพลงไทยที่ ของสงั คตี กวไี ทยทช่ี นื่ ชอบ ๑ คน โดย
บันทึกแล้ว อ�จ�รย์มนตรีได้แต่งบทร้องและทำ�นองเพลงวันช�ติเข้�ประกวดได้รับร�งวัลที่ ๑ และใช้ร้อง จดั ท�ำ เปน็ แผน่ พบั ตกแตง่ ใหส้ วยงาม
วันที่ ๒๔ มิถุน�ยนของทุกปี จนประก�ศยกเลิกภ�ยหลังวันที่ ๑๕ เมษ�ยน พ.ศ. ๒๔๘๕ ได้เปลี่ยนชื่อจ�ก
บุญธรรม เป็นมนตรี เพื่อให้ถูกต้องต�มประก�ศสำ�นักน�ยกรัฐมนตรีเรื่องก�รตั้งชื่อบุคคล ๑๒. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป
อ�จ�รย์มนตรีมีผลง�นและคว�มส�ม�รถ จนได้รับตำ�แหน่งเป็นหัวหน้�แผนกดุริย�งค์ไทย ความรู้ ดงั นี้
ศิลปินโท ศิลปินเอก และเมื่อวันที่ ๓ กุมภ�พันธ์ พ.ศ. ๒๕๐๔ ได้รับพระบรมร�ชโองก�รโปรดเกล้�ฯ
แต่งตั้งให้ดำ�รงตำ�แหน่งศิลปินพิเศษจนเกษียณอ�ยุ แต่ด้วยคว�มรู้และคว�มส�ม�รถของท่�น • สงั คีตกวีไทย คอื บุคคลส�ำ คัญ
กรมศิลป�กรจึงขอให้อยู่ทำ�ง�นต่ออีก ๕ ปี นอกจ�กอ�จ�รย์มนตรีจะเป็นอ�จ�รย์ในวิทย�ลัยน�ฏศิลป ของวงการดนตรไี ทย เปน็ ผเู้ ชย่ี วชาญ
กรมศิลป�กรแล้ว ท่�นยังเป็นอ�จ�รย์พิเศษของมห�วิทย�ลัยต่�ง ๆ ด้วย วันที่ ๑๖ กุมภ�พันธ์ พ.ศ. และสร้างสรรค์ทางดนตรี มีผลงาน
๒๕๑๔ ทรงพระกรุณ�โปรดเกล้�ฯ พระร�ชท�นเหรียญดุษฎีม�ล�เข็มศิลปวิทย�แก่อ�จ�รย์มนตรี และ มากมาย ส่งผลให้ดนตรีมีรูปแบบ
วันที่ ๑๔ ตุล�คม พ.ศ. ๒๕๒๓ ท่�นก็ได้รับปริญญ�ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ท�งด้�นอักษรศ�สตร์จ�ก หลากหลาย และมีการพัฒนาจนถึง
มห�วิทย�ลัยศิลป�กร ปัจจุบัน เราในฐานะเยาวชนไทย
ผลง�นอ�จ�รย์มนตรีมีม�กม�ย ทั้งในด้�นเพลงที่แต่งและด้�นวิช�ก�รท�งดนตรี ด้�น ควรชว่ ยกนั อนรุ กั ษแ์ ละสบื ทอดตอ่ ไป
ก�รแต่งเพลง อ�จ�รย์มนตรีแต่งเพลงไว้ประม�ณ ๒๐๐ เพลง มีทั้งประเภท ๓ ชั้น เพลงเถ� เพลง
ประวัติศ�สตร์ เพลงระบำ� และเพลงเบ็ดเตล็ด เพลงที่ได้รับคว�มนิยมแพร่หล�ย เช่น ขับไม้บัณเฑ�ะว ์ ep 4
๓ ชั้น โสมส่องแสง เถ�สิบสองจุไทย ม่�นมงคล อัศวลีล� (ระบำ�ม้�) ด้�นก�รประพันธ์ อ�จ�รย์-
มนตรีแต่งทั้งบทกวีนิพนธ์ บทละคร นิท�นประวัติศ�สตร์ ส�รคดีท�งดนตรี เช่น ดุริย�งค์ไทย ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ
ภ�ควิช�ก�ร ก�รละเล่นของไทย ศัพท์สังคีตและเรื่องอื่น ๆ อีกม�กม�ย นอกจ�กนี้ยังเขียนอธิบ�ย
คว�มหม�ยของคำ�ต่�ง ๆ ในส�ร�นุกรมไทยของร�ชบัณฑิตยสถ�น และเขียนส�ร�นุกรมสำ�หรับเย�วชน ๑๓. ให้นักเรียนออกมานำ�เสนอแผ่นพับ
เรื่องดนตรีไทยด้วย จ�กผลง�นคว�มรู้คว�มส�ม�รถของท่�นอ�จกล่�วได้ว่�ท่�นเปรียบเสมือนหอสมุด ประวัติและผลงานของสังคีตกวีไทย
ท�งดนตรีไทย ซึ่งเป็นแหล่งรวมวิช�ที่ม�กที่สุดของประเทศไทยในปัจจุบัน หนา้ ชัน้ เรียน
5ep ขัน้ ประเมนิ เพ่อื เพ่มิ คุณคา่
บริการสงั คม
และจติ สาธารณะ
ยคุ สมยั ของดนตรี 117 ๑๔. ให้นักเรียนร่วมกันรวบรวมแผ่นพับ
ประวัติและผลงานของสังคีตกวีไทย
เสริมความรู้ ครูควรสอน ไปจัดไว้ในมุมสาระน่ารู้ในห้องสมุด
ของโรงเรยี นหรอื หอ้ งศลิ ปวฒั นธรรม
พระเจนดรุ ยิ างค์ (ปติ ิ วาทยกร) เปน็ ผปู้ ระพนั ธท์ �ำ นองเพลงชาตไิ ทยและเปน็ บคุ คลส�ำ คญั (ถา้ ม)ี เพอ่ื เผยแพรค่ วามรแู้ กน่ กั เรยี น
ของวงการดนตรีในประเทศไทย เป็นผู้มีส่วนร่วมในการบันทึกเพลงไทยด้วยโน้ตสากล ในโรงเรียนและผู้ท่ีสนใจศกึ ษา
เปน็ ผู้วางรากฐานวงดุรยิ างค์ทหารอากาศและตำ�รวจ
รอบรู้อาเซียนและโลก 117 สุดยอดคู่มือครู
เพลงประจ�ำ อาเซยี นชอ่ื วา่ เพลง The ASEAN Way (ดิ อาเซยี น เวย)์ ไดม้ าจากการประกวด
ตามกฎบตั รอาเซยี นบทที่ ๔๐ ซง่ึ เปน็ ของประเทศไทย ประพนั ธโ์ ดย กติ ตคิ ณุ สดประเสรฐิ
(ทำ�นองและเรยี บเรียง) สำ�เภา ไตรอดุ ม (ทำ�นอง) พยอม วลยั พัชรา (เน้อื ร้อง)
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ตวั ชวี้ ัด ๒. สังคีตกวสี ากล
นักดนตรีส�กลที่มีชื่อเสียงมีม�กม�ยหล�ยคน ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวช�ญและมีคว�มส�ม�รถเป็น
ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒
อย่�งม�ก และได้สร้�งสรรค์ผลง�นต่�ง ๆ ไว้ม�กม�ย ซึ่งจะยกตัวอย่�งม�พอสังเขป ดังนี้
ภาระงาน/ช้นิ งาน
ออกแบบและจัดทำ�วีดิทัศน์เกี่ยวกับประวัติ ๒.๑ ฟรานซ์ โจเซฟ ไฮเดิน (Franz Joseph Haydn)
และผลงานของสังคตี กวีสากล ประวัติย่อ
ไฮเดิน เป็นคีตกวีช�วออสเตรีย ในยุคคล�สสิก เกิดเมื่อวันที่
ep 1 ๓๑ มีน�คม ค.ศ. ๑๗๓๒ เป็นบุตรคนที่ ๒ จ�กจำ�นวน ๑๒ คน บิด�
เป็นนักดนตรีโฟล์ก ไฮเดินจึงเติบโตขึ้นในชีวิตครอบครัวดนตรีอย่�ง
ขั้นรวบรวมข้อมลู แท้จริง เสียชีวิตเมื่อวันที่ ๓๑ พฤษภ�คม ค.ศ. ๑๘๐๙ ได้รับฉ�ย�ว่�
เป็น บิด�แห่งซิมโฟนี และ บิด�แห่งสตริงควอเท็ต
๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดย ความสามารถและผลงาน
ครูใช้คำ�ถามทา้ ทาย ดังน้ี ไฮเดินเกิดจ�กครอบครัวที่เป็นนักดนตรี เข�มีเสียงขับร้อง ฟรานซ์ โจเซฟ ไฮเดิน
ที่ไพเร�ะ ในตอนไฮเดินอ�ยุ ๖ ขวบ โยฮัน มัธเธียส แฟรงก์ นักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่และเป็นครูสอนดนตรี
• ถ้านักเรียนได้เป็นสังคีตกวี นักเรียน ที่มีชื่อเสียงได้ขอไฮเดินไปอยู่ในคว�มอุปก�ระ ซึ่งบิด�ของไฮเดินอย�กให้เข�มีคว�มก้�วหน้�จึงยอม
จะปฏิบัติตนอยา่ งไร ให้ไฮเดินไปศึกษ�ในด้�นดนตรี แต่เมื่อม�อยู่กับแฟรงก์ ไฮเดินก็เหมือนนักดนตรีพเนจรที่เฝ้�รอคอย
ก�รแสดงต่อผู้ชมที่มีฐ�นะ เข�เล่นฮ�ร์ปซิคอร์ดและไวโอลิน ผนวกกับเสียงร้องโซปร�โนของเข�ทำ�ให้มี
๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดย ผู้ชื่นชอบในก�รร้องของเข�ม�ก
ครใู ชค้ ำ�ถาม ดังน้ี เมื่อไฮเดินอ�ยุได้ ๑๗ ปี เข�ไม่ส�ม�รถร้องเพลงเสียงสูงได้ แต่แล้ววันหนึ่งเข�ก็ถูกไล่
ออกจ�กมห�วิห�รเซนต์สตีเฟน เพร�ะตัดห�งเปียเพื่อน จึงกล�ยเป็นคนพเนจร ในช่วงชีวิตเข�ทำ�ง�น
• นักเรียนรู้จักบุคคลสำ�คัญในวงการ หล�ยด้�น เป็นนักดนตรี ครูสอนดนตรี และในตอนนี้เองเข�ได้แต่งเพลง Serenade เป็นเพลงแรกซึ่งมี
ดนตรีสากลหรือไม่ มีใครบ้าง (ตัวอย่าง คว�มไพเร�ะม�ก ไฮเดินได้ม�พบกับนิโคล� พอร์พอร� เข�ได้ชักชวนไฮเดินไปอยู่ด้วย ทำ�ให้ทักษะท�ง
ค�ำ ตอบ รู้จกั เชน่ โมซารต์ โชแปง) ดนตรีของไฮเดินมีม�กขึ้น และเป็นที่รู้จักม�กขึ้นจ�กก�รประพันธ์โอเปร�เพลงแรก คือ The Limping
Devil หรือ Der krumme Teufel
๓. ค รู นำ � บั ต ร คำ � แ ล ะ บั ต ร ภ า พ ต่ อ ไ ป นี้ ไฮเดินได้ถูกจ้�งให้เป็นผู้กำ�กับดนตรีของ เค�นต์ ฟอน มอร์ชิน และได้ประพันธ์ซิมโฟนี
ตดิ บนกระดาน บทแรกที่ถือว่�เป็นซิมโฟนีชิ้นแรกของโลก ตลอดเวล�เข�ได้ประพันธ์เพลงไว้ม�กม�ยทั้งซิมโฟนี-
ควอเทต็ เครือ่ งส�ยคอนเชอร์โต โซน�ต�ส�ำ หรบั เครือ่ งดดี บทเพลงส�ำ หรบั บ�รโิ ทน โอเปร� รวมถงึ บทเพลง
ฟรานซ์ โจเซฟ ไฮเดิน ท�งศ�สน� ทำ�ให้ชื่อเสียงของเข�เป็นที่รู้จักไปทั่วยุโรป
ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดย 118 ดนตรี ม.๔-๖
ครใู ช้คำ�ถาม ดงั น้ี
รอบรู้อาเซียนและโลก
• ฟรานซ์ โจเซฟ ไฮเดิน ได้รับฉายา
ว่าอะไร (บิดาแห่งซิมโฟนี และบิดาแห่ง เมอื งหลวงของประเทศออสเตรียชอ่ื ว่าอะไร
สตรงิ ควอเทต็ ) ๑ ซิดนีย์
๒ เวียนนา
• ฟรานซ์ โจเซฟ ไฮเดนิ มคี วามสามารถ
ในด้านใด (ไฮเดินสามารถเล่นฮาร์ปซิคอร์ด เสริมความรู้ ครูควรสอน
และไวโอลินได้ และร้องเสียงโซปราโนได้
แต่ตอ่ มารอ้ งไม่ได้จงึ เปลีย่ นมา โซปราโน (Soprano) คอื ระดบั เสยี งสงู สดุ ของช่วงเสียงการขบั ร้อง
แตง่ เพลงแทน)
• ผลงานที่สำ�คัญของฟรานซ์ โจเซฟ
ไฮเดนิ มอี ะไรบา้ ง (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ บทเพลง
ประเภทซิมโฟนี เพลงสตริงควอเท็ต และ
เพลงคอนเชอรโ์ ตเชน่ ซมิ โฟนหี มายเลข๑๐๔
เพลง Stage works ๑๖)
สุดยอดคู่มือครู 118
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 1
St
บทเพลงของไฮเดินที่เป็นที่โด่งดัง เช่น ซิมโฟนีหม�ยเลข 104 เพลง Stage works 16 เพลง ขน้ั รวบรวมข้อมลู
Overtures 16 เพลง สตริงควอเท็ต 85 เพลง และเพลงคอนเชอร์โตจำ�นวนม�ก
๔. ครนู ำ�บัตรภาพตอ่ ไปน้ีติดบนกระดาน
๒.๒ โยฮันน์ เซบาสเตียน บาค (Johann Sebastian Bach)
ประวัติย่อ ภาพโยฮนั น์ เซบาสเตียน บาค
บ�ค เป็นคีตกวีและนักออร์แกนช�วเยอรมัน เกิดเมื่อ
วันที่ ๒๑ มีน�คม ค.ศ. ๑๖๘๕ ที่เมืองไอเซนน�ค ประเทศเยอรมนี แล้วให้นักเรียนร่วมกันแสดงความ
บ�คเป็นนักประพันธ์ดนตรีในยุคบ�โรก เป็นผู้มีอิทธิพลต่อก�ร คดิ เหน็ โดยครูใช้ค�ำ ถาม ดังนี้
พัฒน�ดนตรีตะวันตกอย่�งม�ก และถือเป็นปรม�จ�รย์ด้�นดนตรีคนหนึ่ง
ความสามารถและผลงาน • โยฮันน์ เซบาสเตียน บาค คือใคร
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ คตี กวแี ละนกั ออรแ์ กน
บ�คเป็นนักประพันธ์ดนตรีในยุคบ�โรก ได้ประพันธ์บทเพลง โยฮันน์ เซบาสเตียน บาค ชาวเยอรมนั เปน็ นกั ดนตรใี นยคุ บาโรก)
ที่เป็นเอกลักษณ์ ผลง�นของบ�คมีอิทธิพลต่อก�รพัฒน�ดนตรีตะวันตกเป็นอย่�งม�ก ง�นประพันธ์
ของบ�คทุกชิ้นล้วนมีคว�มสมบูรณ์แบบ • โยฮนั น์ เซบาสเตยี น บาค มคี วาม
บ�คเกิดในครอบครัวนักดนตรีที่มีอ�ชีพเป็นนักดนตรีประจำ�ร�ชสำ�นัก ทำ�ให้ครอบครัวและ สามารถในด้านใด (มีความสามารถ
ตระกูลบ�คเป็นที่รู้จักต่อคนทั่วไป บ�คได้รับก�รศึกษ�ท�งดนตรีจ�กบิด� คือ น�ยโยฮันน์ ในการศึกษาและวิเคราะห์โน้ตของ
อัมโบรซิอุส และเมื่ออ�ยุได้สิบปี บ�คต้องสูญเสียทั้งบิด�และม�รด� เข�จึงต้องไปอยู่กับพี่ช�ยคนโต นักประพันธ์ท่ีมีช่ือเสียง และเป็น
คือ โยฮันน์ คริสตอฟ บ�ค มีอ�ชีพเป็นนักเล่นออร์แกน และบ�คยังได้รับก�รศึกษ�ด้�นดนตรี เข�ได้ นกั ออรแ์ กน)
แสดงถึงคว�มเป็นอัจฉริยะท�งดนตรี และช่วยครอบครัวห�ร�ยได้อีกด้วย นอกจ�กเรียนดนตรีแล้ว
บ�คยังเรียนว�ทศิลป์ ตรรกศ�สตร์ ภ�ษ�ละติน ภ�ษ�กรีก และภ�ษ�ฝรั่งเศส ทำ�ให้บ�ครู้จักกับจอร์จ • ผลงานท่ีสำ�คัญของโยฮันน์
โบห์ม นักดนตรีของโจฮันนิส เคิร์ช และศิษย์ของโยฮันน์ อะดัม เรนเคน และเรนเคนได้สอนเกี่ยวกับ เซบาสเตยี น บาค มอี ะไรบา้ ง
รูปแบบดนตรีของเยอรมนีตอนเหนือให้กับบ�ค
บ�คมีคว�มสนใจท�งด้�นดนตรีและก�รประพันธ์เพลง เข�ได้วิเคร�ะห์โน้ตแผ่นของ (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพลงแคนตาตา
นักดนตรีชื่อดังต่�ง ๆ ด้วยคว�มละเอียด จน ค.ศ. ๑๗๐๓ บ�คได้เป็นนักเล่นออร์แกน และมี มากกว่า ๓๐๐ เพลง โดยเกี่ยวข้อง
ชื่อเสียงในฐ�นะนักดนตรีเอกและนักดนตรีที่บรรเลงสดโดยไม่ใช้โน้ต กับศาสนาประมาณ ๒๐๐ เพลง
ค.ศ. ๑๗๐๗-ค.ศ. ๑๗๐๘ บ�คได้ประพันธ์เพลงแคนต�ต�บทแรก และจึงเริ่มประพันธ์ ส่วนทเี่ หลอื เปน็ ลักษณะอนื่ ๆ)
บทเพลงศ�สน� ตลอดชีวิตของบ�ค เข�ได้ประพันธ์เพลงแคนต�ต�ม�กกว่� ๓๐๐ ชิ้น
ใน ค.ศ. ๑๗๐๘-ค.ศ. ๑๗๑๗ บ�คได้เป็นนักออร์แกน และไวโอลินเดี่ยวมือหนึ่งประจำ�วิห�ร
ยคุ สมัยของดนตรี 119
เสริมความรู้ ครูควรสอน
แคนตาตา (Cantata) คือ บทประพันธ์ประเภทเพลงร้องหลายท่อน ได้แก่
การรอ้ งเด่ียว การรอ้ งคู่ การร้องในลกั ษณะการพดู และการร้องประสานเสยี ง
บทร้องมีท้งั เกีย่ วขอ้ งกับศาสนาและเร่ืองทั่วไป
119 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ข้นั รวบรวมขอ้ มูล ส่วนตัวของดยุคแห่งไวม�ร์ ทำ�ให้บ�คมีแรงบันด�ลใจในก�รสร้�งสรรค์ผลง�นต่�ง ๆ ม�กม�ย
ค.ศ. ๑๗๒๕-ค.ศ. ๑๗๕๐ บ�คอยู่ที่เมืองไลฟ์ซิค และได้สืบทอดตำ�แหน่งผู้อำ�นวยก�รดนตรี
๕. ครูนำ�บตั รภาพตอ่ ไปนตี้ ิดบนกระดาน ของโบสถ์เซนต์ทอมัส เข�เป็นครูสอนดนตรีและภ�ษ�ละตินและประพันธ์เพลงแคนต�ต�
ผลง�นของบ�คทุกชิ้นมีเอกลักษณ์ และแตกต่�งจ�กรูปแบบของเพลงทั่วไป และสิ้นสุด
ภาพโวลฟ์ กัง อะมาเดอุส โมซาร์ต ลงในยุคบ�โรกหลังจ�กที่เข�เสียชีวิต ซึ่งผลง�นของเข�มีอิทธิพลต่อแนวดนตรีในรุ่นหลัง เช่น เพลง
สวดศพเรเควียม ซิมโฟนีจูปิเตอร์ ของโมซ�ร์ต ก็ได้รับอิทธิพลจ�กก�รประพันธ์เพลงของบ�ค
แล้วให้นักเรียนร่วมกันแสดงความ บ�คเสียชีวิตเมื่อวันที่ ๒๘ กรกฎ�คม ค.ศ. ๑๗๕๐ ที่เมืองไลฟ์ซิค ด้วยอ�ยุ ๖๕ ปี
คิดเหน็ โดยครูใช้ค�ำ ถาม ดงั นี้
ความร้เู พม่ิ เตมิ
• โวล์ฟกัง อะมาเดอุส โมซาร์ต
มีความสามารถในดา้ นใด เพลงสวดศพเรเควียม เป็นเพลงสวดที่เกี่ยวกับความตาย ร้องในโบสถ์โรมันคาทอลิกใน
พิธีฝังศพ หรือวันครบรอบความตาย เป็นวันรวมวิญญาณของศาสนาคริสต์ ตรงกับวันที่
(มีความสามารถทางด้านดนตรีเป็นเลิศ ๒ พฤศจิกายน ของทุกปี
สามารถจดจำ�และเล่นฮาร์ปซิคอร์ดได้
ตั้งแต่อายุ ๕ ขวบ และแต่งเพลงได้ ๒.๓ โวล์ฟกัง อะมาเดอุส โมซาร์ต (Wolfgang Amadeus Mozart)
เมอ่ื อายุ ๖ ขวบ คือ เพลงมนิ เู อต็ KV. ๒, ๔
และอลั เลโกร KV.๓) ประวัติย่อ โวล์ฟกัง อะมาเดอุส โมซาร์ต
โมซ�ร์ต เกิดที่เมืองซัลสบูร์ก เป็นบุตรของเลโอโปลด ์
• ผ ล ง า น ท่ี สำ � คั ญ ข อ ง โ ว ล์ ฟ กั ง ซึ่งเป็นนักประพันธ์เพลงช�วเยอรมัน โมซ�ร์ตเกิดเมื่อวันที่ ๒๗ มกร�คม
อะมาเดอสุ โมซารต์ มอี ะไรบ้าง ค.ศ. ๑๗๕๖ เสียชีวิตเมื่อวันที่ ๕ ธันว�คม ค.ศ. ๑๗๙๑ ด้วยวัย ๓๕ ป ี
ด้วยโรคไข้ไทฟอยด์ (ไข้ร�กส�ด) ที่กรุงเวียนน� ประเทศออสเตรีย
(ประพนั ธ์เพลงมากกวา่ ๗๐๐ เพลง ความสามารถและผลงาน
- เพลงสตริงควอเทต็ ๑๐ เพลง โมซ�ร์ตมีคว�มส�ม�รถด้�นดนตรีเป็นเลิศ เมื่ออ�ยุ ๕ ขวบ
- เปยี โนควอเทต็ ๒ เพลง ส�ม�รถเล่นฮ�ร์ปซิคอร์ดและได้เรียนเรียบเรียงเสียงประส�น ได้รู้จักก�ร
- เปียโนควนิ เท็ต ๒ เพลง แกะโน้ตเพลง เมื่ออ�ยุ ๖ ขวบเข�ได้แต่งเพลงชิ้นแรก คือ
- เปียโนคอนเชอรโ์ ตมากกวา่ ๓๐ เพลง
- ไวโอลินคอนเชอร์โต ๗ เพลง เมนูเอ็ต KV.2, 4 และอัลเลโกร KV.3
- ฟลูตคอนเชอร์โต ๓ เพลง
- อปุ รากร ๒๒ เร่อื ง 120 ดนตรี ม.๔-๖
- ซมิ โฟนี ๔๑ เพลง
- ซิมโฟนีท่ีมีช่ือเสียงท่ีสุด คือ ซิมโฟนี
หมายเลข ๓๙ E แฟลตเมเจอร์
หมายเลข ๔๐ G ไมเนอร์ หมายเลข
๔๐ C เมเจอร)์
เสริมความรู้ ครูควรสอน
ฮารป์ ซคิ อรด์ เปน็ เครอ่ื งตระกลู ลมิ่ นว้ิ หรอื คยี บ์ อรด์ โดยใชว้ ธิ กี ารกดไปทค่ี ยี บ์ อรด์
และกลไกจะทำ�หน้าท่ีไปตีสายท่ีขึงตึง ทำ�ให้เกิดเสียงที่มีลักษณะคล้ายเปียโนใน
ปจั จุบนั (เป็นต้นตระกูลของเปยี โน)
สุดยอดคู่มือครู 120
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
aseanSt
โมซ�ร์ตมีคว�มส�ม�รถท�งด้�นดนตรีม�ก วันหนึ่งขณะที่บ้�นของโมซ�ร์ตมีก�รเล่นดนตรี ep 2
โมซ�ร์ตได้ขอร่วมวงเล่นกับพ่อของเข� และได้เล่นเพลงทรีโอ เมื่อทุกคนได้ฟังก็ต้องประหล�ดใจเมื่อ ขั้นคดิ วเิ คราะห์
โมซ�ร์ตเล่นไวโอลินได้ไพเร�ะม�ก ทำ�ให้พ่อของเข�ตัดสินใจว่�จะให้ลูกเป็นนักไวโอลินเอกของโลก และสรุปความรู้
ให้ได้ นอกจ�กโมซ�ร์ตจะมีคว�มส�ม�รถในก�รเล่นดนตรีแล้ว เข�ยังมีคว�มส�ม�รถในก�รแต่งเพลงที่
ถูกต้องต�มหลักเกณฑ์ของวิช�ดนตรีทุกประก�ร ๖. ให้นักเรียนคิดวิเคราะห์ว่า ถ้านักเรียน
เป็นโมซาร์ต นักเรียนจะดำ�เนินชีวิต
ใน ค.ศ. ๑๗๑๒-ค.ศ. ๑๗๖๖ เข�ได้ออกเดินท�งแสดงคอนเสิร์ตกับบิด� ก�รแสดงของเข� อย่างไร เพื่อไม่ให้เกิดเหตุการณ์
เป็นที่ประทับใจผู้ชมอย่�งม�ก ทำ�ให้เข�ได้พบดนตรีใหม่ ๆ รวมถึงนักดนตรี ได้แก่ โยฮันน์ โชเบิร์ต แบบโมซาร์ต เป็นแผนภาพความคิด
โยฮันน์ คริสเตียน บ�ค และเบอร์นัว แมร์ล็อง และเข�ได้ค้นพบเปียโนฟอร์ตที่ถูกคิดค้นขึ้นในต้น บนกระดาน
ศตวรรษที่ ๑๘ แมร์ล็องได้สอนให้เข�แต่งซิมโฟนี โมซ�ร์ตได้ประพันธ์เพลงโอเปร�ตั้งแต่อ�ยุ ๑๑ ปี
เรื่อง อพอลโล กับไฮย�ซิน (K.38) เป็นบันเทิงคดีภ�ษ�ละติน
โมซ�ร์ตได้เดินท�งไปแสดงที่ประเทศอิต�ลี เป็นประเทศที่เข�รักม�กที่สุด เข�มีคว�มชอบใน
ทุกสิ่งที่เป็นของประเทศอิต�ลี โดยเฉพ�ะอุปร�กรอิต�ลี โมซ�ร์ตมีอน�คตท�งดนตรีที่รุ่งโรจน์ม�ก แต่ไม่
น�นหลังจ�กที่โมซ�ร์ตและพ่อกลับม�จ�กก�รแสดงคอนเสิร์ต เข�ได้ไปเล่นไวโอลินในวงออร์เคสตร�
ของอ�ร์ชบิชอฟ ผู้ใจดี แต่แล้วอ�ร์ชบิชอฟก็เสียชีวิต จึงได้รับก�รสนับสนุนจ�กอ�ร์ชบิชอฟ ไฮโรนีมุส
ต่อ ทำ�ให้โมซ�ร์ตและพ่อมีทั้งชื่อเสียงและร�ยได้ม�กขึ้น แต่เมื่ออ�ร์ชบิชอฟ ไฮโรนีมุสเสียชีวิต อ�ร์ชบิชอฟ
คนใหม่ได้สั่งห้�มไม่ให้โมซ�ร์ตและพ่อเดินท�งไปเล่นไวโอลิน ทำ�ให้โมซ�ร์ตขอล�ออกจ�กวง เมื่อข�ด
ผู้สนับสนุนจึงเกิดปัญห�ด้�นก�รเงินสำ�หรับครอบครัวเข� ทำ�ให้โมซ�ร์ตต้องออกเดินท�งไปพร้อมกับ
แม่เพื่อห�ร�ยได้ ในก�รเดินท�งไปในครั้งนี้ โมซ�ร์ตไม่ประสบคว�มสำ�เร็จ และไม่ได้รับก�รต้อนรับอย่�ง
ที่ควร ทำ�ให้เงินของเข�เริ่มลดน้อยลง โมซ�ร์ตได้เดินท�งไปเมืองมันน์ไฮม์ และได้แต่งเพลงให้กับเจ้�-
เมือง และที่นี่เข�ได้เริ่มสนใจเปียโน ซึ่งเข�เล่นได้ดีม�ก ณ เมืองมันน์ไฮม์ โมซ�ร์ตได้พบรักกับหญิงส�ว
ชื่อว่� อลอยเซียร์ เวเบอร์ แม่ของเข�จึงได้บอกกับพ่อ พ่อจึงสั่งให้โมซ�ร์ตไปห�ง�นทำ�ที่ป�รีส ซึ่งที่นี่
โมซ�ร์ตไม่ได้รับคว�มนิยมแล้ว และแม่ของเข�ก็เสียชีวิตลงที่นี่เช่นกัน โมซ�ร์ตได้แต่งง�นกับคอนสตันซ์
เวเบอร์ น้องส�วของอลอยเซียร์คนรักเก่� ในด้�นง�นเพลงโมซ�ร์ตได้รู้จักกับไฮเดิน นักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่
แห่งกรุงเวียนน� เข�ได้สอนก�รเขียนเพลงควอเท็ตให้แก่โมซ�ร์ต จ�กนั้นโมซ�ร์ตก็เริ่มแต่งเพลงสตริง-
ควอเท็ตม�กขึ้นหล�ยเพลง
ยคุ สมยั ของดนตรี 121
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ขอ้ ใดเกยี่ วข้องกับโมซารต์ ๒ มีปัญหาเกย่ี วกบั หทู ่ไี มไ่ ด้ยนิ
๑ บิดาแหง่ ซิมโฟน ี ๔ ผลงานชน้ิ เอกใชส้ �ำ หรบั การเดย่ี วเปยี โน
๓ ประพันธเ์ พลงโอเปราตั้งแตอ่ ายุ ๑๑ ปี
๕ เกดิ ในครอบครวั นักดนตรปี ระจำ�ราชสำ�นัก
(เฉลย ๓ เพราะโมซาร์ตเป็นนักประพันธ์เพลงชาวเยอรมัน มีความสามารถด้านดนตรีเป็นเลิศ
เมอ่ื อายุ ๕ ขวบ เล่นฮาร์ปซิคอรด์ และแกะโนต้ เพลง เม่อื อายุ ๖ ขวบ ได้แตง่ เพลงชิน้ แรก โมซารต์
ไดป้ ระพนั ธเ์ พลงโอเปราต้งั แตอ่ ายุ ๑๑ ปี และมงี านประพันธเ์ พลงมากกว่า ๗๐๐ เพลง)
121 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
ep 2 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St ข้ันคดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
ในด้�นครอบครัวของโมซ�ร์ต เข�มีลูก ๖ คน ทำ�ให้ครอบครัวของเข�มีปัญห�ด้�นก�รเงิน
๗. ให้นกั เรยี นรว่ มกนั แสดงความคิดเหน็ เพร�ะสม�ชิกในครอบครัวมีม�กขึ้น ร�ยได้น้อยกว่�ร�ยจ่�ย ทำ�ให้โมซ�ร์ตต้องกู้ยืมเงินม�ช่วยเหลือ
โดยครใู ชค้ ำ�ถาม ดงั นี้ ครอบครัว
โมซ�ร์ตมีง�นประพันธ์เพลงม�กกว่� ๗๐๐ ชิ้น เป็นผู้แต่งเพลงที่ยอดเยี่ยม เริ่มตั้งแต่
• ลุดวิก ฟาน เบโธเฟน มีความ เพลงสตริงควอเท็ต ๑๐ เพลง เปียโนควอเท็ต ๒ เพลง เปียโนควินเท็ต ๒ เพลง เปียโนคอนเชอร์โต
สามารถด้านใด (มีความสามารถ ๓๐ กว่�เพลง ไวโอลินคอนเชอร์โต ๗ เพลง ฟลูตคอนเชอร์โต ๓ เพลง อุปร�กร ๒๒ เรื่อง ซิมโฟนี
ในการบรรเลงเปยี โนและประพนั ธเ์ พลง) ๔๑ เพลง และซิมโฟนีที่มีชื่อเสียงที่สุด คือ ซิมโฟนีหม�ยเลข 39 E แฟลตเมเจอร์ หม�ยเลข 40 G
• ผลงานที่สำ�คัญของลุดวิก ฟาน ไมเนอร์ หม�ยเลข 40 C เมเจอร์ โมซ�ร์ตเป็นผู้แต่งเพลงที่ไม่เคยซ้ำ�แบบเดิม ส่วนบทเพลงสุดท้�ยที่
แต่งเป็นโอเปร� คือ The Magic ซึ่งเขียนขึ้นในขณะที่เข�กำ�ลังป่วย แต่บทเพลงกลับมีทำ�นอง และ
เบโธเฟน มอี ะไรบ้าง ลีล�เต็มไปด้วยคว�มสดใส มีชีวิต ร่�เริง และเมื่อ ค.ศ. ๑๗๙๑ เข�ได้แต่งเพลงเรเควียม แต่ไม่เสร็จ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ซิมโฟนี หมายเลข เนื่องจ�กเข�เสียชีวิตด้วยโรคไข้ร�กส�ดหรือไข้ไทฟอยด์ เข�เสียชีวิตในขณะที่กำ�ลังย�กจน มีหนี้สิน
๕,๖และ๗,๙คอนเชอร์โตส�ำ หรับเปียโน ภรรย�ไม่มีเงินทำ�ศพให้ส�มี ในขณะที่นำ�ศพเข�ไปฝังก็เกิดพ�ยุฝน หิมะตก ทำ�ให้ผู้เดินติดต�มศพ
หมายเลข ๔ และ ๕ โอเปราเร่ือง ฟิเดลิโอ ไม่ส�ม�รถเดินต่อไปได้ ภรรย�ก็ไม่ได้ต�มไปฝังศพเพร�ะป่วย จึงไม่มีใครดูก�รฝังศพของเข�นอกจ�ก
สุดยอดซิมโฟนีหมายเลข ๙ ที่ถูกเลือก สัปเหร่อที่นำ�ศพไปฝังในป่�ช้�สำ�หรับคนอน�ถ�ที่เซนต์ ม�รุกซ์ ในกรุงเวียนน� โดยไม่ได้ทำ�เครื่องหม�ย
เป็นบทเพลงประจำ�ชาตสิ หภาพยุโรป) อะไรไว้บ่งบอกว่�เป็นหลุมศพของโมซ�ร์ต ทำ�ให้เมื่อมีก�รจัดก�รระลึกถึง และต้องก�รสร้�งอนุส�วรีย์
ก็ไม่ส�ม�รถห�ศพได้
๒.๔ ลุดวิก ฟาน เบโธเฟน (Ludwig van Beethoven) ลุดวิก ฟาน เบโธเฟน
ประวัติย่อ
เบโธเฟนเกิดที่เมืองบอนน์ ประเทศเยอรมนี เมื่อวันที่
๑๖ ธันว�คม ค.ศ. ๑๗๗๐ เป็นบุตรช�ยคนรองของโยฮันน์ ฟ�น
เบโธเฟน กับม�เรีย แม็กเดเลน� เคเวริช บิด�เป็นนักร้องในคณะดนตรี
ประจำ�ร�ชสำ�นัก และต้องก�รให้เบโธเฟนกล�ยเป็นนักดนตรีอย่�งเช่น
โมซ�ร์ต เข�มักจะขังเบโธเฟนไว้ในห้องกับเปียโน ห้�มไม่ให้เล่นกับน้อง
ทำ�ให้เบโธเฟนเริ่มท้อแท้กับก�รเล่นดนตรี แต่เพร�ะม�รด�ของเข�สุขภ�พ
ไม่สู้ดี เข�จึงเริ่มพย�ย�มฝึกฝนดนตรี เพื่อห�เงินม�ให้ครอบครัว
122 ดนตรี ม.๔-๖
สุดยอดคู่มือครู 122
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
aseanSt
ความสามารถและผลงาน ep 2
ค.ศ. ๑๗๗๘ เบโธเฟนเปดิ แสดงคอนเสริ ต์ เปยี โนเปน็ ครัง้ แรกตอ่ ส�ธ�รณชนในเดอื นมนี �คม
ด้วยอ�ยุ ๗ ปี ๓ เดือน ที่เมืองโคโลญจน ์ และหลังจ�กนั้นเข�ก็ได้เป็นศิษย์ของคริสเตียน กอตท์โลบ เนเฟ ขน้ั คดิ วิเคราะห์
ผู้สอนเบโธเฟนในเรื่องเปียโนและก�รแต่งเพลง และสรปุ ความรู้
๘. ให้นักเรียนเล่นเกม “เก้าอี้ดนตรี”
โดยครนู �ำ บตั รค�ำ ดังนี้
ค.ศ. ๑๗๘๗ เบโธเฟนเดินท�งไปยังกรุงเวียนน� และมีโอก�สได้เล่นเปียโนให้โมซ�ร์ตฟัง นกั ออร์แกน
เป็นที่ประทับใจม�ก เมื่อม�อยู่ที่กรุงเวียนน�ได้ไม่น�น เบโธเฟนก็ต้องกลับเมืองบอนน์ เพร�ะม�รด� เพลงเรเควยี ม
เสียชีวิต ทำ�ให้เข�ต้องรับหน้�ที่ดูแลครอบครัวด้วยวัยเพียง ๑๖ ปี บดิ าแห่งซมิ โฟนี
ค.ศ. ๑๗๙๒ เบโธเฟนได้ศึกษ�กับไฮเดิน และได้แสดงคอนเสิร์ตในฐ�นะเปียโนเอก ไฮยาซิน อพอลโล
ซึ่งประสบคว�มสำ�เร็จม�ก ทำ�ให้เข�เป็นที่รู้จักและมีชื่อเสียง แต่เข�ก็ต้องสูญเสียบิด�ไปในปีนี้เช่นกัน เสยี ชีวติ ท่ไี ลพซ์ ิก
ค.ศ. ๑๗๙๕ เบโธเฟนเปิดก�รแสดงดนตรีในโรงละครส�ธ�รณะในเมืองเวียนน� ทำ�ให้ มินเู อต็ KV ๒, ๔
เข�เป็นที่รู้จักม�กขึ้น ต่อม�เข�เริ่มมีปัญห�กับก�รได้ยิน แต่ก็ไม่บอกใครเพร�ะในยุคนั้นจะดูถูก นกั ดนตรียคุ บาโรก
เหยียดหย�มผู้พิก�รม�ก เข�จึงเริ่มผันตัวเองจ�กนักดนตรีไปสู่นักประพันธ์เพลง ซึ่งบทเพลงของเข�เป็น ซิมโฟนหี มายเลข ๑๐๔
บทเพลงที่เน้นแสดงอ�รมณ์ บดิ าแห่งสตรงิ ควอเทต็
ค.ศ. ๑๘๐๑ เข�เปิดเผยเรื่องก�รได้ยิน แต่สังคมก็ยอมรับ เข�จึงประพันธ์เพลงออกม� ประพันธ์เพลงแคนตาตา
ม�กม�ย ทำ�ให้บทเพลงของเบโธเฟนเป็นที่นิยมม�กจนม�ถึงปัจจุบัน เบโธเฟนมีคว�มโด่งดังม�ก เพลงมากกว่า ๗๐๐ เพลง
ผลง�นของเข� คือ ซิมโฟนีหม�ยเลข 5 และ 9 และบทเพลงควอเท็ตเครื่องส�ย ซิมโฟนีหมายเลข ๓๙ E แฟลตเมเจอร์
ค.ศ. ๑๘๑๙ หูของเข�ไม่ได้ยินตลอดม�จน ค.ศ. ๑๘๒๖ เข�เป็นโรคเรื้อรังในลำ�ไส้
จนเสียชีวิตลงในวันที่ ๒๖ มีน�คม ค.ศ. ๑๘๒๗
ผลง�นของเบโธเฟนนั้นมีคว�มเป็นเอกลักษณ์เฉพ�ะตัว เข�ได้ประพันธ์ซิมโฟนีไว้ ๙ บท
เท่�นั้น ซึ่งซิมโฟนีหม�ยเลข 5, 6, 7, 9 เป็นที่มีชื่อเสียงม�ก และคอนเชอร์โตสำ�หรับเปียโนหม�ยเลข
4 และ 5 ซึ่งผลง�นเหล่�นี้ของเบโธเฟนถือว่�เป็นนวัตกรรมท�งดนตรีอย่�งม�ก นอกจ�กนั้นเข�ได้
ประพันธ์โอเปร�เรื่องแรกไว้ และเป็นเรื่องเดียว คือ ฟิเดลิโอ และซิมโฟนีหม�ยเลข 9 ของเบโธเฟน
ถือว่�เป็นสุดยอดแห่งซิมโฟนีทั้งหล�ย มี ๔ ท่อน คว�มย�วกว่� ๑ ชั่วโมง ไม่ยึดติดกับแบบโซน�ต�
มีคว�มเป็นตัวเอง ซึ่งในท่อนสุดท้�ยเบโธเฟนได้สอดแทรกบทร้องประส�นเสียงของวงควอเท็ต เพื่อ
ขับร้องบทเพลงแห่งคว�มอภิรมย์เป็นบทกวีของเฟรดริก ฟอน ซิลเลอร์ ทำ�ให้ซิมโฟนีบทนี้ถูกเลือก
เป็นบทเพลงประจำ�ช�ติยุโรปอีกด้วย
คำ�ถ�มท้�ท�ย นักดนตรีไทยและนักดนตรีสากลมีความสำาคัญต่อวงการดนตรีอย่างไร จากน้ันให้นักเรียนยืนเป็นวงกลม
รอบเก้าอี้ แลว้ ครูเปิดเพลงใหน้ ักเรยี น
ยุคสมัยของดนตรี 123 เดินหรือเต้นรอบวงกลมเก้าอี้ เมื่อครู
ปิดเพลงให้นักเรียนนั่งเก้าอ้ี นักเรียน
เสริมความรู้ ครูควรสอน คนใดท่ีไม่มีเก้าอ้ีน่ังต้องเลือกบัตรคำ�
๑ ใบ แล้วบอกว่าเป็นผลงานของ
ซมิ โฟนีหมายเลข ๙ มีชือ่ เรียกอกี ชอื่ วา่ คอรลั ซมิ โฟนี (Choral Symphony) สงั คีตกวีทา่ นใด ถา้ ตอบผิดใหอ้ อกมา
เป็นผลงานซิมโฟนีช้ินสุดท้ายของเบโธเฟนที่แต่งได้เสร็จสมบูรณ์ ใน แสดงความสามารถให้เพ่ือน ๆ ดู
แค็ตตาล็อกผลงานของเบโธเฟน ระบุหมายเลข โอปุสท่ี ๑๒๕ (Opus 125) หนา้ ชนั้ เรยี น ส่วนนักเรียนทมี่ ีเกา้ อน้ี ั่ง
ถกู ใชเ้ ปน็ เพลงประจ�ำ องคก์ รของสหภาพยโุ รปและสภายุโรป เป็นตัวสุดทา้ ยจะเป็นผู้ชนะ
จากน้ันให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป
ความรู้เปน็ ความคดิ รวบยอด
123 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 2 ข้นั คิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๒.๕ เฟรเดริก ฟรองซัวส์ โชแปง (Frederic Francois Chopin)
๙. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั แสดงความคดิ เหน็ ประวัติย่อ
โดยครูใช้คำ�ถาม ดงั นี้ โชแปงเป็นคีตกวีช�วโปแลนด์ เกิดเมื่อวันที่ ๑ มีน�คม ค.ศ.
๑๘๑๐ ที่เมืองเซล�โซว� โวล� เสียชีวิตเมื่อวันที่ ๑๗ ตุล�คม ค.ศ. ๑๘๔๙
• เฟรเดริก ฟรองซัวส์ โชแปง ด้วยโรควัณโรคที่มีผลต่อระบบท�งเดินห�ยใจ
มีความสามารถในด้านใด ความสามารถและผลงาน
โชแปงเริ่มเรียนดนตรีตั้งแต่อ�ยุ ๖ ขวบ แต่งเพลงแรกได้ตอน
(โชแปงเป็นผู้มีความสามารถด้าน อ�ยุ ๗ ขวบ แสดงต่อส�ธ�รณชนตอนอ�ยุ ๘ ขวบ และได้รับก�รศึกษ� เฟรเดริก ฟรองซัวส์ โชแปง
ดนตรี เขาแต่งเพลงแรกตอนอายุ ที่โรงเรียนดนตรีแห่งกรุงวอร์ซอ โดยได้รับก�รถ่�ยทอดวิช�ดนตรีจ�ก โจเซฟ เอลส์เนอร์
๗ ขวบ และแสดงดนตรีตอนอายุ โชแปงได้ออกเดินท�งม�ยังประเทศฝรั่งเศสเพื่อเป็นนักดนตรี เข�ได้แอบหลงรักหญิงส�วคน-
๘ ขวบ และเป็นนักแต่งเพลงท่ีใช้ หนึ่งทำ�ให้เกิดแรงบันด�ลใจจนแต่งเพลง บัลล�ด หม�ยเลข 1 โอปุสที่ ๒๓ รวมถึงมูฟเมนท์ของคอนเชอร์โต
สำ�หรับการเดี่ยวเปียโน) หม�ยเลข ๑ ระหว่�ง ค.ศ. ๑๘๓๘-ค.ศ. ๑๘๔๗ โชแปงได้กล�ยเป็นชู้รักของจอร์จเจอ ซ็องด์นักประพันธ์
นวนิย�ยช�วฝรั่งเศส แต่ก็ต้องแยกท�งกันด้วยคว�มยินดีทั้งสองฝ่�ย โชแปงเริ่มมีอ�ก�รทรุดหนัก
• ผลงานที่สำ�คัญของเฟรเดริก ในช่วงระยะเวล�นี้เข�ได้ประพันธ์เพลง พรีลูด โอปุส ที่ ๒๓ ที่พรรณน�ถึงคว�มสิ้นหวังของทั้งคู่
ฟรองซัวส์ โชแปง มีอะไรบ้าง ในช่วงนี้ทำ�ให้เข�และจอร์จเจอ ซ็องด์ต้องเดินท�งกลับกรุงป�รีสเพื่อรักษ�โรค แต่เข�ก็ไม่ห�ยข�ด
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เพลงบัลลาด จ�กก�รป่วย จึงเสียชีวิตลงด้วยวัย ๓๙ ปี
หมายเลข ๑ โอปุสท่ี ๒๓ มูฟเมนท์ เมื่อเข�เสียชีวิตใน ค.ศ. ๑๘๔๙ พิธีศพถูกจัดขึ้นที่โบสถ์ล� มิดเดอเล็น แต่ก็ไม่เรียบร้อย
คอนเชอร์โตหมายเลข ๑ เพลงพรีลดู เท่�ที่ควร เพร�ะได้มีก�รขออนุญ�ตให้ใช้วงประส�นเสียงสตรีในก�รร้องเพลงสวด ทำ�ให้พิธีฝังศพต้อง
โอปสุ ท่ี ๒๓ บทเพลงส�ำ หรับการเด่ยี ว เลื่อนไปสองสัปด�ห์
เปียโนคอนเชอร์โต ๒ บท โปโลเนส ผลง�นของโชแปงทุกชิ้นเป็นผลง�นชิ้นเอก และใช้สำ�หรับก�รเดี่ยวเปียโน ซึ่งง�นประพันธ์
๑ บท รอนโด ๑ บท วารอิ าซยิ ง) ประเภทเรียบเรียงเสียงประส�น ได้แก่ คอนเชอร์โต ๒ บท โปโลเนส ๑ บท รอนโด ๑ บท ว�ริอ�ซิยง ที่
ใช้บรรเลงด้วยเปียโนในวงออร์เคสตร� และเชมเบอร์มิวสิก
๑ ๐. ใหน้ กั เรยี นเลน่ เกม “สง่ิ ทเ่ี กย่ี วกบั ฉนั ”
โดยครูอธิบายการเล่นเกม ดังนี้ สรุป สงั คตี กวไี ทยและสงั คตี กวสี ากล เปน็ บคุ คลสาำ คญั ทางดนตร ี เปน็ ผูส้ รา้ งสรรคผ์ ลงานดา้ น-
ครแู จกบัตรค�ำ
ดนตรี มีความเชี่ยวชาญ และเป็นนักประพันธ์เพลงที่มีชื่อเสียง เป็นครูผู้สอนถ่ายทอดวิชาด้าน-
ลุดวกิ ฟาน เบโธเฟน ดนตรีให้กับศิษย์ ซึ่งเป็นบุคคลที่มีคุณประโยชน์อย่างมากทางด้านดนตรี ส่งผลให้การดนตรีใน
ปัจจุบัน มีการพัฒนาขึ้น ดังนั้นผู้ที่เรียนหรือสนใจทางด้านดนตรีจึงควรศึกษาประวัติ ผลงาน
เฟรเดรกิ ฟรองซัวส์ โชแปง และให้ความเคารพต่อสังคีตกวีทุก ๆ ท่าน
จากนั้นให้นักเรียนยืนเป็นวงกลม 124 ดนตรี ม.๔-๖
โดยครูเปิดเพลง แล้วให้นักเรียนส่ง
บัตรค�ำ ต่อกนั ไปเรอ่ื ย ๆ ทั้ง ๒ บัตร-
ค�ำ เม่ือครูปิดเพลงบตั รคำ�ท้งั สองอยู่
ที่ นั ก เ รี ย น ค น ใ ด ใ ห้ นั ก เ รี ย น
คนนน้ั บอกความสามารถหรอื ผลงาน
ของสงั คีตกวตี ามบัตรค�ำ น้นั
สุดยอดคู่มือครู 124
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Stasean
คำ�ศัพท์สำ�คัญ ep 3 ขั้นปฏิบัติ
และสรุปความรู้
หลังการปฏบิ ัติ
author (ออ′ เธอร์) ผู้ประพันธ์ ๑๑. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ กลมุ่ ละ ๓-๕ คน
composer (คัมโพ′ เซอะ) คีตกวี นักแต่งเพลงหรือดนตรี สืบค้นข้อมูลเก่ียวกับสังคีตกวีสากล
ที่สนใจและมีผลงานเป็นท่ียอมรับ
famous (เฟม′ เมิส) มีชื่อเสียง โด่งดัง ในปัจจุบัน กลุ่มละ ๑ ท่าน จากน้ัน
genius (จี′ เนียส) อัจฉริยบุคคล รวบรวมข้อมูล ออกแบบและจัดทำ�
ในรปู แบบวีดทิ ศั น์น�ำ เสนอ
great teacher (เกรท′ ทีเชอะ) ปรม�จ�รย์
musician (มิวซิซ′ เชียน) นักดนตรี ๑๒. ให้นักเรียนและครูร่วมกันสรุป
workmanship (เวิร์ค′ เมินชิพ) ฝีมือ คว�มเชี่ยวช�ญ ความรู้ ดงั น้ี
กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น • สงั คตี กวสี ากลเปน็ บคุ คลส�ำ คญั
ทางดนตรีสากล เป็นผู้สร้างสรรค์
ให้นักเรียนอ่�นคำ�และคว�มหม�ยของคำ�ต่อไปนี้ ผลงานด้านดนตรีสากล มีความ
เช่ียวชาญด้านดนตรีสากล เป็นครู
คาำ ศัพท์ คาำ อ่าน ความหมาย ผู้ถ่ายทอดวิชาดนตรีให้กับศิษย์
เป็นบุคคลท่ีมีประโยชน์ต่อวงการ
คฤหัสถ์ คะ - รึ - หัด ผู้ครองเรือน ผู้ไม่ใช่นักบวช ดนตรีอย่างมาก และเป็นบุคคลที่
สง่ ผลให้การดนตรมี กี ารพัฒนาขึ้น
ฆร�ว�ส คะ - ร� - ว�ด คนผู้อยู่ครองเรือน คนทั่วไปที่ไม่ใช่บรรพชิต หรือ
นักบวช
ดุษฎี ดุด - สะ - ดี คว�มยินดี คว�มชื่นชม
บัณเฑ�ะว์ บัน - เด�ะ กลองสองหน้�ขน�ดเล็กชนิดหนึ่ง มีหลักอยู่ตอนบน
ผูกตุ้มห้อยลงม�ท�งหน้�กลองใช้ไกวให้ตุ้มแกว่ง
กระทบหน้�กลองทั้ง ๒ ข้�ง
มูรธ�ภิเษก มู - ระ - ท� - พิ - เสก น้ำ�รดพระเศียรในง�นร�ช�ภิเษกหรือพระร�ชพิธีอื่น ๆ
เศวตฉัตร สะ - เหวด - ตะ - ฉัด ฉัตรข�ว ใช้เป็นเครื่องหม�ยแห่งคว�มเป็นพระเจ้�แผ่นดิน
เว็บไซตแ์ นะนำา
สังคีตกวีไทย www.eduzones.com คีตกวีเอกของโลก www.mwk.ac.th
ยุคสมยั ของดนตรี 125
125 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
St St ep 4 ผังสรปุ สาระสำาคญั
รูปแบบบทเพลงและ
ขนั้ สอื่ สารและนำ� เสนอ
วงดนตรีไทยแต่ละยุคสมัย
๑๓. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมา
นำ�เสนอผลงานหน้าช้ันเรียน โดยใช้ สมัยก่อนสุโขทัย กษัตริย์ไทยส่งวงดนตรีไปแสดงในร�ชสำ�นักจีน
เทคโนโลยสี ารสนเทศ
สมัยสุโขทัย มีก�รประสมวงในรูปแบบก�รขับไม้วงปี่พ�ทย์เครื่องห้�และวงเครื่องประโคม
5ep ขั้นประเมินเพื่อเพม่ิ คณุ ค่า ยุคสมัย สมัยอยุธยา มีก�รประสมวงในรูปแบบกองมโหรีเครื่องสี่สมัยนี้นิยมบทเพลงอัตร�จังหวะ ๒ ชั้น
บรกิ ารสังคม ของดนตรี
และจิตสาธารณะ สมัยธนบุรี มีก�รผสมผส�นของดนตรีต่�งช�ติ เกิดวงดนตรีพิณพ�ทย์ร�มัญ
๑๔. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ รว่ มกนั รวบรวม สมัยรัตนโกสินทร์ มีก�รนำ�เครื่องดนตรีม�ประสมกันเป็นวงดนตรีและสร้�งเครื่องดนตรีใหม่
ข้ อ มู ล เ กี่ ย ว กั บ สั ง คี ต ก วี ท้ั ง ไ ท ย
และสากล แล้วนำ�ข้อมูลท่ีได้ไปจัด รูปแบบบทเพลงและ
นิทรรศการ เพื่อเผยแพร่ความรู้ วงดนตรีสากลแต่ละยุคสมัย
แกน่ กั เรยี นในโรงเรยี น และผทู้ ส่ี นใจ
ศึกษา ยุคกลาง มีก�รพัฒน�ก�รร้องประส�นเสียง เรียกว่� คอรัส และบทเพลงที่เกิดขึ้นเป็นเพลง
ที่เกี่ยวกับศ�สน�
ยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาการ เกิดสงคร�มทำ�ให้ช�วบ้�นเริ่มให้คว�มสำ�คัญกับดนตรี มีนักร้องสมัครเล่น
เกิดขึ้น
ยุคบาโรก กำ�เนิดวงออร์เคสตร� โอเปร� มีก�รบันทึกตัวโน้ต
ยุคโรโคโค เป็นยุคที่ศิลปะทุกอย่�งมีคว�มงดง�ม หรูหร� แต่งเพลงเพื่อประกอบก�รแสดงโอเปร�
ยุคคลาสสิก เป็นยุคที่สง่�ง�มเป็นอมตะ เน้นดนตรีสำ�หรับเครื่องดนตรีม�กกว่�ก�รขับร้อง
ยุคโรแมนติก เน้นแสดงออกถึงอ�รมณ์ของผู้ประพันธ์เพลง เน้นลักษณะดนตรีประจำ�ช�ติของตน
ยุคศตวรรษที่ ๒๐-ปัจจุบัน เกิดก�รแข่งขันท�งดนตรี มีละครเพลงแทนโอเปร� เกิดธุรกิจดนตรี
สังคีตกวี สังคีตกวีไทย พระเจ้�บรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม พระย�ประส�นดุริยศัพท ์
พระประดิษฐ์ไพเร�ะ ครูช้อย สุนทรว�ทิน อ�จ�รย์มนตรี ตร�โมท
126 ดนตรี ม.๔-๖ สังคีตกวีสากล ไฮเดิน บ�ค โมซ�ร์ต โชแปง เบโธเฟน
สุดยอดคู่มือครู 126
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
เสริมความรู้ ครูควรสอน สังคีตกวี asean
กจิ กรรมการเรยี นรู ๓ ตัวช้ีวัด
ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๒
๑. ให้นักเรียนร่วมกันค้นคว้�ประวัติของนักดนตรีไทยหรือส�กลที่ชื่นชอบ ๑ คน พร้อมทั้งบอก แนวค�ำตอบ
เหตุผล
๒. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปร�ยเกี่ยวกับนักดนตรีไทยในอดีตกับบทบ�ทในก�รพัฒน�ดนตรีไทย ๑. อาจารย์มนตรี ตราโมท เพราะท่าน
๓. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปร�ยเกี่ยวกับนักดนตรีส�กลที่ส่งผลต่อวงก�รเพลงในปัจจุบัน เปน็ ผมู้ คี วามสามารถมคี วามขยนั ใฝร่ ู้
๔. ให้นักเรียนจัดทำ�ประวัติ และผลง�นของนักดนตรีไทย ๑ คน และนักดนตรีส�กล ๑ คน
ลงในแผ่นพับ แล้วออกม�นำ�เสนอหน้�ชั้นเรียน ๒. ความขยนั ความพยายามความอดทน
๕. ให้นักเรียนสรุปคว�มสำ�คัญของสังคีตกวีเป็นแผนภ�พ ดังตัวอย่�งต่อไปนี้ ๓. แต่งบทเพลงท่ีมีเน้ือหาและทำ�นอง
ความสำาคัญของสังคีตกวี แปลกใหม่
๔. การดนตรไี ม่พฒั นา ไมม่ ีผสู้ นับสนนุ
คำถามพฒั นากระบวนการคดิ ๕. ทำ�ให้สังคมมีความสุข คนในสังคม
๑. นักเรียนชอบสังคีตกวีไทยคนใด เพร�ะอะไร ผอ่ นคลายความเครยี ด
๒. สังคีตกวีไทยและส�กลมีคุณสมบัติอย่�งไรบ้�งที่ส�ม�รถนำ�ม�เป็นแบบอย่�ง ๖. โชแปง เพราะเป็นผู้มีผลงานด้าน
๓. ถ้�นักเรียนเป็นสังคีตกวี นักเรียนจะสร้�งผลง�นด้�นดนตรีอย่�งไรบ้�ง
๔. ถ้�ไม่มีสังคีตกวีจะส่งผลต่อก�รดนตรีอย่�งไร การเด่ยี วเปยี โน
๕. สังคีตกวีมีคว�มสำ�คัญต่อสังคมอย่�งไร ๗. ท�ำ ใหไ้ มท่ ราบถงึ ความรคู้ วามสามารถ
๖. ถ้�นักเรียนต้องก�รเป็นนักเปียโนที่มีชื่อเสียงจะศึกษ�ผลง�นของสังคีตกวีส�กลคนใด เพร�ะอะไร
๗. ถ้�ไม่มีก�รบันทึกประวัติและผลง�นของสังคีตกวีไทยและส�กลจะเกิดผลอย่�งไร ท่ี ห ล า ก ห ล า ย ข อ ง สั ง คี ต ก วี แ ล ะ
๘. ก�รศึกษ�เรียนรู้เรื่องสังคีตกวีมีประโยชน์ต่อนักเรียนอย่�งไร ไมท่ ราบเรอื่ งราวทเ่ี กดิ ขนึ้ วา่ กวา่ สงั คตี กวี
๙. นักเรียนอย�กเป็นเหมือนสังคีตกวีคนใด เพร�ะอะไร แต่ละท่านจะประพันธ์เพลง ต้องพบ
๑๐. ถ้�นักเรียนได้เป็นสังคีตกวีที่ดังที่สุดในโลก จะประพันธ์เพลงแนวใด เพร�ะอะไร กบั สิ่งใดบ้าง
๘. ทำ�ให้รู้สึกประทับใจในความสามารถ
ยุคสมัยของดนตรี 127 ของสังคีตกวี เป็นแบบอย่างท่ีดี
สามารถน�ำ มาปรับใชใ้ นชวี ติ ได้
๙. ครูช้อย สุนทรวาทิน เพราะแม้ท่านจะ
ตาบอด แต่สามารถบรรเลงดนตรี
แตง่ บทเพลง และสอนผ้อู ื่นได้
๑ ๐. ประพันธ์เพลงคลาสสิกเพราะ
เปน็ เพลงท่ีมีความไพเราะงดงาม
127 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
เปา้ หมายการเรียนรู้ ๗หนว ยการเรยี นรทู ่ี ดนตรใี นแต่ละวัฒนธรรม
มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชีว้ ดั
มาตรฐาน ศ ๒.๑
เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง ๑. เปรียบเทียบอารมณ์และความรู้สึกที่ได้รับจากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมต่างกัน
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่ (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๗)
ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ ๒. เปรียบเทียบลักษณะเด่นของดนตรีในวัฒนธรรมต่าง ๆ (ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๓)
ดนตรีอย่างอิสระ ชื่นชม และประยุกต์ใช้
ในชีวิตประจ�ำ วัน ผงั สาระการเรียนรู้ การถ่ายทอดอารมณ์ ความร้สู ึก
มาตรฐาน ศ ๒.๒ ของงานดนตรีในวฒั นธรรม
เ ข้ า ใ จ ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ร ะ ห ว่ า ง ด น ต รี ลกั ษณะเดน่ ของดนตรี ลักษณะเดน่ ภาคเหนือ
ประวัตศิ าสตร์ และวัฒนธรรม เห็นคณุ ค่า ในวัฒนธรรมภาคเหนือ ของดนตรี
ของดนตรีท่ีเป็นมรดกทางวัฒนธรรม ลกั ษณะเด่นของดนตรี ในแตล่ ะวฒั นธรรม การถา่ ยทอดอารมณ์ ความรู้สึก
ภูมิปัญญาท้องถิ่น ภูมิปัญญาไทยและ ในวัฒนธรรมภาคกลาง ของงานดนตรีในวฒั นธรรม
สากล ลกั ษณะเดน่ ของดนตรี ดนตรใี นแตล่ ะ ภาคกลาง
วฒั นธรรม
สมรรถนะส�ำ คญั ของผเู้ รียน ในวฒั นธรรม การถา่ ยทอดอารมณ์ ความรสู้ กึ
ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ การถา่ ยทอด ของงานดนตรใี นวฒั นธรรม
ความสามารถในการคดิ ลกั ษณะเดน่ ของดนตรี อารมณค์ วามรู้สกึ ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ
ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี ของงานดนตรี
ในวัฒนธรรมภาคใต้ จากแตล่ ะวฒั นธรรม การถ่ายทอดอารมณ์ ความรู้สึก
ของงานดนตรีในวัฒนธรรม
ภาคใต้
คุณลักษณะอันพงึ ประสงค์ สาระสำาคญั
ใฝเ่ รียนรู้ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรมมีลักษณะที่แตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่น ซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะ
ตัวช้วี ัดท่ี ๔.๒ แ ส ว ง ห า ค ว า ม รู้ จ า ก เป็นสิ่งที่เกิดจากภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่น ที่ถ่ายทอดให้เห็นถึงชีวิต วัฒนธรรม ประเพณีของคนใน
แหลง่ เรยี นรตู้ า่ ง ๆ ทงั้ ภายในและภายนอก ทอ้ งถิน่ สรา้ งความสขุ สนกุ สนานผอ่ นคลายใหก้ บั คนในทอ้ งถิน่ เปน็ สิง่ ทีม่ คี ณุ คา่ ตอ่ ทอ้ งถิน่ ทีค่ วรอนรุ กั ษ์
โรงเรยี น ดว้ ยการเลอื กใชส้ อื่ อยา่ งเหมาะสม สืบทอดต่อไป
บันทึกความรู้ วิเคราะห์ สรุปเป็นองค์
ความรู้ สามารถน�ำ ไปใชใ้ นชวี ติ ประจ�ำ วนั ได้
รักความเป็นไทย บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 จดุ ประกายโครงงาน
ตัวชว้ี ัดที ่ ๗.๓ อ นุ รั ก ษ์ แ ล ะ สื บ ท อ ด
ภูมิปญั ญาไทย ใหน้ ักเรียนแบ่งกลุม่ ร่วมกนั ๔ กลุ่ม ศกึ ษาและสำ�รวจข้อมูลลกั ษณะเด่น
ของดนตรี และการถ่ายทอดอารมณ์ ความรู้สึกของงานดนตรีในแต่ละ
วัฒนธรรม จากนน้ั น�ำ ขอ้ มลู ไปจดั ท�ำ เป็นไมโครซอฟตอ์ อฟฟิศเพาเวอร์พอยต์
และโพสต์ลงในเว็บไซต์ของโรงเรียน เพ่ือเผยแพร่ความรู้แก่ผู้ท่สี นใจศกึ ษา
สุดยอดคู่มือครู 128
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ลักษณะเด่นของดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม ตัวชี้วดั
จุดประกายความคดิ ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๓
เพลงพื้นบ้านใน ภาระงาน/ชิน้ งาน
ท้องถิ่นของนักเรียน - แผนภาพความคิดเปรียบเทียบดนตรี
มีลักษณะอย่างไร พื้นบา้ นในแตล่ ะภาค
- จดั ท�ำ ผลการเปรยี บเทยี บความเหมอื นและ
ความแตกตา่ งของดนตรพี นื้ บา้ น โดยใช้
ไมโครซอฟตอ์ อฟฟิศเพาเวอร์พอยต์
ep 1
St
ขนั้ รวบรวมขอ้ มูล
๑. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยครู
ในประเทศไทยดนตรีในวัฒนธรรมต่าง ๆ ในแต่ละภาคมีความแตกต่างกันในรูปแบบตาม ใช้ค�ำ ถามทา้ ทาย ดังนี้
วัฒนธรรมของแต่ละภาค ซึ่งแต่เดิมเพลงพื้นบ้านไม่มีวงดนตรีเข้ามาประกอบมากนัก จะมีเฉพาะ • นักเรียนจะสร้างลักษณะเด่นให้กับดนตรี
เครื่องดนตรีบางชิ้น ส่วนใหญ่จะเป็นเครื่องประกอบเป็นจังหวะที่หาง่าย ๆ
เพลงพื้นเมือง หรือเพลงพื้นบ้านเป็นการเล่นเพื่อความสนุกสนานของคนในภาคนั้น เช่น ในท้องถน่ิ ของตนเองอย่างไร
เพลงเรือในภาคกลาง ส่วนใหญ่จะเป็นการเกี้ยวพาราสีกันของหนุ่มสาว ต่อมาการแสดงเพลงพื้นเมือง ๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
เหลา่ นี้มกี ารตั้งเป็นวงหรอื เป็นคณะ เลน่ ร้องประชันกัน หรอื ร้องโตต้ อบกันในลักษณะเกีย้ วพาราส ี โดยใช้
ปฏิภาณไหวพริบทาำ ให้เกิดความสนุกสนานในการกล่าวแก้กันไปมาระหว่างฝ่ายหญิงกับฝ่ายชาย เป็นการ การบรรเลงดนตรีและการขับร้องเพลงพ้ืนบ้าน
ในท้องถิ่นของนักเรียนให้อารมณ์ความรู้สึก
ผ่อนคลายความตึงเครียด อย่างไรบา้ ง
๓. ครูเปิดการแสดงดนตรีพ้ืนบ้านให้นักเรียนดู
เพลงพื้นเมืองแบ่งออกเป็น ๔ ภูมิภาค ได้แก่ แล้วให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดย
ครูใช้ค�ำ ถาม ดังนี้
ภาคกลาง เช่น เพลงเรือ เกี่ยวข้าว ลำาตัด ฉ่อย อีแซว แอ่วเคล้าซอ • การแสดงท่ีชมเป็นการแสดงดนตรีของ
ภาคเหนือ เช่น เพลงซอน้อยใจยา ซอพระลอ จ๊อย ฟ้อนต่าง ๆ ภาคใด (ตวั อย่างค�ำ ตอบ ภาคกลาง)
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น เพลงเซิ้ง ลำาเต้ย ลำาซิ่ง ลำาเพลิน กันตรึม เจรียง • การแสดงนี้มีลักษณะอย่างไร (ตัวอย่าง
คำ�ตอบ เป็นการร่ายรำ�และใช้กลองประกอบ
ภาคใต้ เช่น เพลงมโนราห์ รองเง็ง ตันหยง ฮูลู การแสดง)
ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม 129 • การแสดงนี้ให้อารมณ์และความรู้สึก
อยา่ งไร (ตวั อย่างค�ำ ตอบ สนุกสนาน เร้าใจ)
English talk ๔. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่าดนตรี
พื้นบ้านในท้องถิ่นของนักเรียนมีลักษณะเด่น
culture (คัล' เชอะ) วัฒนธรรม อย่างไร โดยให้นักเรียนออกมาเขียนคำ�ตอบ
ethnic (เอธ' นิค) เช้ือชาติ เปน็ แผนภาพความคดิ บนกระดาน ดงั ตวั อยา่ ง
life (ไลฟฺ) ชวี ติ การมชี ีวติ วิถีชวี ติ ใชเ้ ครือ่ งดนตรี ลักษณะเดน่ ของ มีจงั หวะเรว็
local (โล' เคิล) ทอ้ งถิ่น ประเภทตี ดนตรใี นทอ้ งถนิ่ ผสมผสานระหวา่ ง
nature (เน เชอะ) ธรรมชาติ วัฒนธรรมของ
ใหค้ วามรูส้ กึ ฮกึ เหิม
๒ ศาสนา
129 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
Step 1
ขน้ั รวบรวมขอ้ มูล
๕. ครตู ิดบัตรคำ�ตอ่ ไปนบ้ี นกระดาน
ลกั ษณะเดน่ ของดนตรใี นวัฒนธรรมภาคเหนอื
เคร่อื งดนตรี วงดนตรี ภาษา เนือ้ รอ้ ง
ส�ำ เนียง องคป์ ระกอบของบทเพลง การแสดงขับร้องเพลงอีแซวของภาคกลาง การแสดงเพลงลำาเต้ยของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
๖. ให้นกั เรียนรว่ มกันแสดงความคดิ เหน็ ที่กล่าวมาเป็นลักษณะของรูปแบบดนตรี การร้องบรรเลงเพลงของแต่ละวัฒนธรรม ซึ่งดนตรีใน
เกี่ยวกับลักษณะเด่นของดนตรีใน แต่ละวัฒนธรรมแบ่งตามลักษณะวัฒนธรรมของแต่ละภูมิภาค ดังนี้
วั ฒ น ธ ร ร ม ภ า ค เ ห นื อ ต า ม หั ว ข้ อ
ในบตั รค�ำ จากนนั้ ครนู �ำ ค�ำ ตอบทไี่ ดม้ า ๑. ลกั ษณะเด่นของดนตรใี นวัฒนธรรมภาคเหนือ
เขียนสรุปเป็นแผนภาพความคิด
บนกระดาน ดงั ตัวอย่าง ภาคเหนือเป็นชนชาวไทยหลายเชื้อชาติ ทำาให้เกิดการผสมผสานกันทางศิลปวัฒนธรรม
จนเป็นเอกลักษณ์ของชาวภาคเหนือ ลักษณะดนตรีพื้นบ้านจะถ่ายทอดให้เห็นวัฒนธรรมของชาวเหนือ
วิถีชีวิตธรรมชาติของท้องถิ่น ซึ่งลักษณะเด่นของดนตรีในวัฒนธรรมภาคเหนือ มีดังนี้
เนื้อร้องใช้ภาษาถิ่นภาคเหนอื สำ�เนยี งออ่ นหวาน ๑.๑ เครื่องดนตรี
เนบิ ชา้
ในยุคแรกจะเป็นเครื่องดนตรีประเภทตี ได้แก่ ท่อนไม้กลวง ที่ใช้ประกอบพิธีกรรม
วงดนตรี ลักษณะเดน่ บทเพลง เกี่ยวกับภูตผีปีศาจ เจ้าป่าเจ้าเขา จากนั้นได้มีการพัฒนาโดยนำาหนังสัตว์มาขึงที่ปากท่อนไม้กลวงไว้
มีลกั ษณะ ของดนตรีใน ให้ความรสู้ กึ กลายเป็นเครื่องดนตรีที่เรียกว่ากลอง ต่อมามีการพัฒนารูปแบบของกลองให้แตกต่างไป เช่น
เฉพาะ วฒั นธรรมภาคเหนอื ผ่อนคลาย กลองที่ขึงปิดด้วยหนังสัตว์เพียงหน้าเดียว ได้แก่ กลองยาว กลองแอว และกลองที่ขึงด้วยหนังสัตว์
ทั้งสองหน้า ได้แก่ กลองมองเซิง กลองสองหน้า และตะโพนมอญ นอกจากนี้ยังมีเครื่องตีที่ทำาด้วยโลหะ
มกี ารน�ำ เครือ่ งดนตรี เครื่องดนตรี สบายใจ เช่น ฆ้อง ฉิ่ง ฉาบ ส่วนเครื่องดนตรีประเภทเป่า ได้แก่ ขลุ่ย ปี่แน ปี่มอญ ปี่สรไน และ
ดีด สี ตี เปา่ ประเภทตีใช้ประกอบ แคนน้ำ�เต้า เครื่องสี ได้แก่ สะล้อลูก ๕ สะล้อลูก ๔ และสะล้อ ๓ สาย และเครื่องดีด ได้แก่
มาผสมวงกนั พธิ ีกรรมเกี่ยวกบั พิณเพียะ และซึง ๓ ขนาด คือ ซึงน้อย ซึงกลาง และซึงใหญ่ ลักษณะเด่นของดนตรีพื้นบ้าน
ภาคเหนือ คือ มีการนำาเครื่องดนตรีประเภท ดีด สี ตี เป่า มาผสมวงกันให้มีความสมบูรณ์และไพเราะ
ใหเ้ กิดความไพเราะ ภูตผปี ศี าจ โดยเฉพาะในด้านสำาเนียงและทำานองที่พลิ้วไหวตามบรรยากาศ ความนุ่มนวลอ่อนหวานของผู้คน
ภาคเหนือ นอกจากนี้ยังมีการผสมผสานทางวัฒนธรรมของชนเผ่าต่าง ๆ และวัฒนธรรมในคุ้มและวัง
จนกลายเป็นดนตรีพื้นบ้านซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น
130 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
ปีส่ รไน เปน็ ป่ีที่มรี ปู รา่ งคล้ายปชี่ วา ใช้บรรเลงน�ำ หมูก่ ลองชนะส�ำ หรับประโคม
ในงานพระราชทานเพลิงศพท่ไี ดร้ บั พระราชทานโกศ
สุดยอดคู่มือครู 130
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
aseanSt
๑.๒ วงดนตรี ep 2
ได้แก่ วงกลองปู่เจ่ วงมองเซิง วงเต่งทิ้ง วงสะล้อ ซอ ซึง วงกลองแอว วงปี่ชุม
วงกลองสะบัดชัย ซึ่งมีลักษณะเฉพาะแตกต่างกันออกไป มีดังนี้ ขน้ั คดิ วเิ คราะห์
● วงกลองปู่เจ่ เป็นวงดนตรีแบบชาวไทใหญ่ บรรเลงประกอบการฟ้อนดาบ ฟ้อนโต และสรปุ ความรู้
● วงมองเซิง ประกอบด้วย ฆ้องขนาดต่าง ๆ ๓ ใบขึ้นไป ลักษณะการแสดง ๗. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๕ กลุ่ม ให้
คล้ายกับวงกลองปู่เจ่ แตล่ ะกลมุ่ ออกมาจบั สลากเลอื กหวั ขอ้
● วงเต่งทิ้ง หรือวงกลองตึ่งโนงมีลักษณะคล้ายกับวงปี่พาทย์มอญของภาคกลาง ดงั น้ี
นิยมบรรเลงในการชกมวย งานศพ งานทรงเจ้า งานฟ้อนต่าง ๆ ฟ้อนผีมดผีเม็ง
● วงสะล้อ ซอ ซึง เป็นวงที่ใช้เครื่องสายเป็นหลัก ได้แก่ สะล้อและซึง วงสะล้อ • เครอ่ื งดนตรี
และซอจะบรรเลงเพลงพื้นบ้านที่ไม่มีการขับร้อง ส่วนวงซอจะมีการบรรเลง • สำ�เนียง
เพลงพื้นบ้านที่มีการขับร้องร่วมด้วย • วงดนตรี
● วงกลองแอว ประกอบด้วย กลองแอว กลองตะโล้ดโป๊ด ฆ้อง ฉาบ ปี่แนหลวง • องคป์ ระกอบของบทเพลง
และปี่แนน้อย • ภาษา เน้ือรอ้ ง
● วงปี่ชุม (ปี่จุม) เป็นวงดนตรีที่ใช้เล่นประกอบการแสดงซอ โดยใช้ปี่ชุม จากน้ันให้แต่ละกลุ่มร่วมกันอภิปราย
● วงกลองสะบัดชัย เป็นวงดนตรีที่ใช้ประกอบการแสดงต่าง ๆ มีการตีที่โลดโผน
น่าตื่นเต้น เ ก่ี ย ว กั บ หั ว ข้ อ ข อ ง ลั ก ษ ณ ะ เ ด่ น
ของดนตรีในวัฒนธรรมภาคเหนือที่
๑.๓ ภาษา เนื้อร้อง จบั สลากได้ แลว้ สรปุ ผลการอภิปราย
ภาษาและเนื้อร้องที่ใช้ในบทเพลงเป็นภาษาท้องถิ่นภาคเหนือ เช่น สิกจุ้งจา (ไกวชิงช้า)
กาด (ตลาด) หื้อ (ให้) เนื้อร้องมีเนื้อหาที่แตกต่างกันไป มีทั้งบรรยายถึงธรรมชาติ การเกี้ยวพาราสี หรือ
สอดแทรกคติคำาสอน
๑.๔ สำาเนียง
สำาเนียงที่ใช้จะเป็นสำาเนียงของชาวเหนือ มีสำาเนียงแตกต่างกันไปตามท้องถิ่น
มีสำาเนียงที่ไพเราะ อ่อนหวาน เนิบช้าถือว่าเป็นเอกลักษณ์ของภาคเหนือ
๑.๕ องค์ประกอบบทเพลง
บทเพลงพื้นบ้านภาคเหนือ
มีจังหวะช้า ฟังสบาย มีการประสานเสียง
ระหว่างดนตรีและผู้ขับร้อง ฟังแล้วรู้สึก-
ผ่อนคลาย สบายใจ ซึ่งทำาให้องค์ประกอบ
บทเพลงของภาคเหนือมีลักษณะที่แตกต่าง
จากภาคอื่น ๆ
การบรรเลงดนตรีพื้นบ้านภาคเหนือ ดนตรใี นแตล่ ะวัฒนธรรม 131
รอบรู้อาเซียนและโลก
ดนตรีและศิลปะของชาวฟิลิปปินส์ได้รับอิทธิพลมาจาก ๒ วัฒนธรรม
ทมี่ กี ารยา้ ยมายงั ประเทศนี้ ประเภทแรกเพลงพนื้ เมอื งทอี่ พยพมาจากไตห้ วนั
ประเภทที่ ๒ วัฒนธรรม รูปแบบดนตรีจากประเทศสเปนและเม็กซิโกทำ�ให้
รูปแบบของเพลงฟิลิปปนิ ส์มีความทันสมัย
131 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันGรวaบthรวeมrขin้อgมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
ep 2 ข้นั คดิ วิเคราะห์
St ๒. ลักษณะเด่นของดนตรใี นวัฒนธรรมภาคกลาง
และสรุปความรู้
ภาคกลางมลี กั ษณะบทเพลงและวงดนตรที ีห่ ลากหลาย มรี ปู แบบการละเลน่ ทีส่ นกุ สนาน เพราะ
๘. ให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์ว่า ดนตรี ส่วนใหญ่มักร้องเพื่อความผ่อนคลาย เพื่อความสนุกสนานรื่นเริงในเทศกาลงานต่าง ๆ ทำาให้มีเอกลักษณ์
ในภาคกลางมีลักษณะเดน่ อยา่ งไร เฉพาะตัว ซึ่งลักษณะเด่นของดนตรีในวัฒนธรรมภาคกลาง มีดังนี้
๙. ใหน้ กั เรยี นเปรยี บเทยี บวา่ ลกั ษณะเดน่ ๒.๑ เครื่องดนตรี
ของดนตรีภาคเหนือและภาคกลาง ประกอบด้วย เครื่องดนตรีประเภท ดีด สี ตี เป่า โดยเครื่องดีด ได้แก่ จะเข้ และ
เหมือนและแตกต่างกันอย่างไร เป็น จ้องหน่อง เครื่องสี ได้แก่ ซอด้วง และซออู้ เครื่องตี ได้แก่ ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดเอก
แผนภาพความคดิ เหล็ก ระนาดทุ้มเหล็ก ฆ้อง โหม่ง ฉิ่ง ฉาบ และกรับ และเครื่องเป่า ได้แก่ ขลุ่ย และปี่ ลักษณะเด่น
ของดนตรีพื้นบ้านภาคกลาง คือ วงปี่พาทย์ของภาคกลางจะมีการพัฒนาในลักษณะผสมผสานกับ
ดนตรีหลวง โดยพัฒนามาจากการใช้เครื่องดนตรีปี่และกลองเป็นหลักมาเป็นระนาดและฆ้องวง พร้อมทั้ง
เพิม่ เครือ่ งดนตรมี ากขึน้ จนเปน็ วงดนตรที ีม่ ขี นาดใหญ่ รวมทัง้ ยงั มกี ารขบั รอ้ งทีค่ ลา้ ยคลงึ กบั ปีพ่ าทยข์ อง
หลวง ซึ่งเป็นผลมาจากการถ่ายโยงทางวัฒนธรรมระหว่างวัฒนธรรมราษฎร์และหลวง
๒.๒ วงดนตรี
วงดนตรีพื้นบ้านภาคกลาง ได้แก่ วงปี่พาทย์ วงมโหรี วงเครื่องสาย วงกลองยาว
ซึ่งมีลักษณะเฉพาะที่แตกต่างกันออกไป มีดังนี้
● วงปี่พาทย์ เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทตี และเป่า ใช้บรรเลง
ในงานพิธีและประกอบการแสดงต่าง ๆ
● วงมโหรี เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีทั้ง ๔ ประเภท คือ เครื่องดีด
เครื่องสี เครื่องตี และเครื่องเป่า ใช้บรรเลงในงานมงคลต่าง ๆ
● วงเครื่องสาย เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องดีดและ
เครื่องสีเป็นหลัก ใช้บรรเลงในงานมงคล ในอาคาร ห้อง หรือบริเวณไม่กว้าง
มากเกินไป
● วงกลองยาว เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องตี ได้แก่ กลองยาว ฉิ่ง ฉาบ กรับ
และโหม่ง ใช้บรรเลงประกอบขบวนแห่ต่าง ๆ และใช้ประกอบการแสดงรำาเถิดเทิง
๒.๓ ภาษา เนื้อร้อง
ภาษาที่ใช้เป็นภาษาถิ่นของภาคกลาง เนื้อร้องในบทเพลงจะหลากหลายขึ้นอยู่กับ
โอกาสที่ใช้ มีทั้งการเกี้ยวพาราสีกัน การโต้ตอบชิงไหวพริบกัน และเกี่ยวข้องกับการประกอบอาชีพ
เกษตรกรรม เพราะคนภาคกลางมักประกอบอาชีพทำานา ทำาไร่ เช่น เพลงอีแซว เกี้ยวอักษร ก. มีเนื้อร้อง
เกี่ยวกับการเกี้ยวสาวโดยการเล่นคำาใช้อักษร ก.ไก่ เพลงเต้นกำารำาเคียว เป็นการร้องโต้ตอบกัน
มีเนื้อหาลักษณะเกี้ยวพาราสีกันระหว่างหนุ่มสาว
132 ดนตรี ม.๔-๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน NET แนวข้อสอบ O-NET/PISA
เพลงอีแซว เป็นเพลงพื้นบ้านท่ีเป็น การประกอบอาชพี เกษตรกรรมในภาคกลางท�ำ ใหเ้ กดิ การสรา้ งสรรคด์ นตรใี นขอ้ ใด
เอกลักษณ์ของจังหวัดสุพรรณบุรี ๑ การแสดงรำ�เถิดเทิง ๒ เพลงเต้นก�ำ รำ�เคยี ว ๓ เพลงเซง้ิ บงั้ ไฟ
เป็นบทเพลงขับร้องโต้ตอบกันของ ๔ วงปพี่ าทย ์ ๕ วงกันตรมึ
พอ่ เพลง แม่เพลง และลูกคู่ ดว้ ยลีลา (เฉลย ๒ เพราะ ๑ เป็นดนตรที เ่ี กิดจากการละเล่น ๓ และ ๕ เปน็ ดนตรขี องภาค
และทำ�นองทีส่ นกุ สนาน ตะวันออกเฉียงเหนอื และ ๔ เป็นวงดนตรที ่ไี ดร้ ับอิทธิพลจากวัฒนธรรมราษฎร์ และ
วฒั นธรรมหลวง)
สุดยอดคู่มือครู 132
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
คู่มือครู ดุริยางคศิลป์ ม. 4-6
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search