เอกสารประกอบการสอน รายวิชาหลักภาษาไทย สุภัชฌาน ศรีเอี่ยม คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชูปถัมภ 2565
เอกสารประกอบการสอน รายวิชาหลักภาษาไทย สุภัชฌาน ศรีเอี่ยม ค.ด. (อุดมศึกษา) คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชูปถัมภ 256566
คำนำ เอกสารประกอบการสอน รายวิชาหลักภาษาไทย รหัส ETH 105 ใชในการเรียนการสอนใน ภาคการเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2565 ไดแบงเนื้อหาการเรียนการสอนออกเปน 6 บท ประกอบดวย ความรูพื้นฐานเกี่ยวกับหลักภาษาไทย ระบบเสียงในภาษาไทย การสรางคำในภาษาไทย ชนิดของคำ วลีและประโยค และหลักเกณฑการใชภาษาไทย โดยแตละบทใชเวลาสอนประมาณ 2-3 สัปดาห ซึ่งกำหนดไวในแผนบริหารการสอนประจำบท รายวิชานี้มุงเนนใหผูเรียนมีความรูความสามารถทางดานหลักภาษาไทย นับเปนความรู พื้นฐานที่ทำใหเขาใจภาษาไทยไดในการศึกษาภาษาไทยในระดับที่สูงขึ้นตอไป เอกสารประกอบการสอนนี้คงอำนวยประโยชนตอการเรียนการสอนในรายวิชา หลักภาษาไทย สำหรับนักศึกษาที่ใชในการศึกษาคนควาวิชาหลักภาษาไทย และเปนคูมือในการสอน ภาษาไทยตอไป หากทานที่นำเอกสารประกอบการสอนนี้ไปใช และมีขอเสนอแนะผูเขียนยินดีรับทุก ขอคิดเห็นและขอขอบคุณในความอนุเคราะหนั้นมา ณ โอกาสนี้ดวย สุภัชฌาน ศรีเอี่ยม มกราคม 2565
สารบัญ คำนำ........................................................................................................................................ สารบัญ..................................................................................................................................... สารบัญตาราง........................................................................................................................... แผนบริหารการสอนประจำวิชา............................................................................................... หนา (1) (3) (7) (9) แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 1 ......................................................................................... 1 บทที่ 1 ความรูพื้นฐานเกี่ยวกับหลักและการใชภาษาไทย........................................................ 5 กำเนิดภาษา ............................................................................................................... 5 ความเปนมาของภาษาไทย......................................................................................... 8 ลักษณะสำคัญของภาษาไทย...................................................................................... 7 ความสำคัญของภาษาไทย ......................................................................................... ขอบเขตและความสำคัญของการศึกษาหลักภาษาไทย .............................................. 17 24 25 สรุป............................................................................................................................ 26 แบบฝกหัด.................................................................................................................. 27 เอกสารอางอิง.......................................................................................................................... 30 แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 2 ......................................................................................... 33 บทที่ 2 ระบบเสียงในภาษาไทย .............................................................................................. 37 พยัญชนะ .................................................................................................................. 37 สระ ........................................................................................................................... วรรณยุกต.................................................................................................................. 51 58 สรุป............................................................................................................................ 62 แบบฝกหัด.................................................................................................................. 63 เอกสารอางอิง.......................................................................................................................... 65 แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 3 ......................................................................................... 67 บทที่ 3 การสรางคำในภาษาไทย............................................................................................. 71 คำมูล ........................................................................................................................ 71 คำประสม ................................................................................................................. 72 คำซอน ...................................................................................................................... 76 คำสมาส .................................................................................................................... 79
(4) สารบัญ (ตอ) สรุป ............................................................................................................................. แบบฝกหัด ................................................................................................................... เอกสารอางอิง............................................................................................................................ หนา 90 91 93 แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 4 ............................................................................................ 95 บทที่ 4 ชนิดของคำ..................................................................................................................... 99 คำนาม .......................................................................................................................... 99 คำสรรพนาม ................................................................................................................ 103 คำกริยา ........................................................................................................................ 108 คำวิเศษณ..................................................................................................................... 113 คำบุพบท ...................................................................................................................... 118 คำสันธาน ..................................................................................................................... 120 คำอุทาน ....................................................................................................................... 122 สรุป.............................................................................................................................. 124 แบบฝกหัด.................................................................................................................... 124 เอกสารอางอิง............................................................................................................................. 128 แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 5 ............................................................................................ 129 บทที่ 5 วลีและประโยค............................................................................................................... 133 ความหมายของวลี........................................................................................................ 133 ชนิดของวลี .................................................................................................................. 134 ความหมายของประโยค ............................................................................................... 137 สวนประกอบของประโยค ............................................................................................ 138 ชนิดของประโยค .......................................................................................................... 142 รูปประโยคที่ใชในการสื่อสาร ........................................................................................ 146 สรุป................................................................................................................................ 151 แบบฝกหัด..................................................................................................................... 152 เอกสารอางอิง............................................................................................................................. 154
(5) สารบัญ (ตอ) แผนบริหารการสอนประจำบทที่ 6 ............................................................................................ บทที่ 6 หลักเกณฑการใชภาษาไทย............................................................................................ หลักการเขียนคำในภาษาไทย ....................................................................................... หนา 155 159 159 หลักการอานคำในภาษาไทย ......................................................................................... 164 หลักการใชประโยคในภาษาไทย ................................................................................... 167 หลักการใชภาษาทางวิชาการ ....................................................................................... 172 สรุป................................................................................................................................ 179 แบบฝกหัด..................................................................................................................... 179 เอกสารอางอิง............................................................................................................................. 182 บรรณานุกรม............................................................................................................................... 183
สารบัญตาราง ตารางที่ หนา 1.1 คำที่ใชเรียกแมและพอในภาษาตาง ๆ....................................................................... 8 1.2 คำไทยแทมีตัวสะกดตรงตามมาตรา ......................................................................... 18 1.3 คำพยางคเดียวที่เปนภาษาไทยแทมักเปนคำที่ใชเรียกสิ่งตาง ๆ ............................... 18 1.4 วิธีการสรางคำในภาษาไทย ...................................................................................... 22 2.1 พยัญชนะทั้ง 44 รูป แบงเปน 5 วรรค และเศษวรรค ........................................... 39 2.2 การแบงอักษรสามหมูหรือไตรยางศ......................................................................... 39 2.3 พยัญชนะในภาษาไทยมี21 เสียง และมีรูปพยัญชนะ 44 รูป ................................ 42 2.4 คำควบกล้ำของไทยประกอบดวย 15 รูป 11 เสียง .................................................. 45 2.5 คำควบกล้ำของภาษาตางประเทศ ........................................................................... 46 2.6 ลักษณะของคำควบกล้ำไมแท.................................................................................. 47 2.7 ลักษณะอักษรตัวนำและตัวตามของอักษรนำ .......................................................... 48 2.8 ตัวอักษรที่ใชสะกดไดในมาตราตัวสะกด .................................................................. 49 2.9 ชื่อเรียกรูปสระในภาษาไทย จำนวน 21 รูป ............................................................ 52 2.10 เสียงสระในภาษาไทย จำนวน 32 เสียง ................................................................... 54 2.11 การเกิดเสียงสระเดี่ยว .............................................................................................. 56 2.12 การเกิดเสียงสระประสม .......................................................................................... 57 2.13 การผันวรรณยุกต ตามลักษณะคำเปนคำตาย .......................................................... 61 3.1 คำสมาสที่เปนคำยืมจากภาษาบาลีหรือสันสกฤต ..................................................... 80 3.2 พยัญชนะวรรคของภาษาบาลี.................................................................................. 87 3.3 การเปรียบเทียบลักษณะของภาษาบาลีและภาษาสันสกฤต .................................... 89 6.1 คำที่มักเขียนผิดที่ผูเขียนควรทราบ .......................................................................... 162 6.2 คำที่มักอานผิดที่ผูเขียนควรทราบ ............................................................................ 166 6.3 การปรับคำไมสุภาพใหเปนคำสุภาพในงานวิชาการ ................................................. 173 6.4 การปรับคำที่ใชในภาษาพูดใหเปนภาษาเขียนในงานวิชาการ .................................. 173 6.5 การใชคำไทยแทนคำภาษาตางประเทศ ................................................................... 175 6.6 การใชคำปกติแทนคำที่มีเสริมสรอย ........................................................................ 176
แผนบริหารการสอนประจำวิชา รหัสวิชา ETH 105 รายวิชา หลักภาษาไทย จำนวนหนวยกิต 3 (2-2-5) หนวยกิต Principles of Thai Language คำอธิบายรายวิชา สืบคน วิเคราะห สังเคราะหหลักการและแนวคิดการศึกษาหลักภาษาไทย ระบบเสียง ระบบคำ ระบบประโยค ขอความและความหมายในภาษาไทย ฝกปฏิบัติการใชภาษาไทยไดถูกตอง ตามสถานการณตาง ๆ วัตถุประสงคทั่วไป 1. อธิบาย วิเคราะห สังเคราะหหลักภาษาไทยและแนวคิดการศึกษาหลักภาษาไทยได 2. ปฏิบัติการใชภาษาไทยไดถูกตองตามหลักภาษาไทยในสถานการณตาง ๆ 3. เห็นความสำคัญของการศึกษาหลักภาษาไทย เนื้อหาวิชา บทที่ 1 ความรูพื้นฐานเกี่ยวกับหลักภาษาไทย 8 ชั่วโมง กำเนิดภาษา 1. เกิดจากการเลียนเสียงสิ่งแวดลอมที่ปรากฏกองขึ้น 2. เกิดจากการเลียนเสียงมนุษยในลักษณะตาง ๆ 3. เกิดจากแนวคิดเกี่ยวกับภาษาเด็กทารก 4. เกิดจากวิวัฒนาการทางสมองของมนุษย ความเปนมาของภาษาไทย 1. สมัยกอนพอขุนรามคำแหง 2. สมัยพอขุนรามคำแหง 3. สมัยพระเจาไทย 4. สมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช 5. สมัยตัวพิมพไทยและการพิมพในประเทศไทย 6. สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว
(10) 7. สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว 8. สมัยจอมพลแปลก พิบูลสงคราม ลักษณะสำคัญของภาษาไทย 1. คำไทยเปนภาษาคำโดด 2. คำไทยมีหลายความหมายและมีหลายหนาที่ 3. ภาษาไทยเปนภาษาเรียงคำ 4. คำขยายจะวางไวหลังคำที่ถูกขยาย 5. ภาษาไทยไมมีการเปลี่ยนแปลงรูปคำเพื่อแสดงหนาที่ ของคำ 6. คำภาษาไทยมีคำลักษณนามใช 7. คำภาษาไทยมีการเปลี่ยนระดับเสียงของคำ 8. ภาษาไทยมีการสรางคำใหม 9. การใชคำไทยตองใชใหเหมาะสมกับระดับชั้นของบุคคลใน สังคม ความสำคัญของภาษาไทย 1. เปนเครื่องมือในการติดตอสื่อสาร 2. เปนเครื่องมือในการเรียนรูและแสวงหาความรู 3. เปนเครื่องมือสรางความเขาใจอันดีตอกัน 4. เปนเครื่องมือในการบันทึกและถายทอดความรูสึกนึกคิด ของบรรพบุรุษ 5. เปนเครื่องมือสรางเอกภาพของชาติ 6. เปนเครื่องมือชวยจรรโลงใจ ขอบเขตและความสำคัญของการศึกษาหลักภาษาไทย 1. การใชคำใหถูกตอง 2. การใชคำใหเหมาะสม 3. การใชประโยคในการสื่อสาร สรุป แบบฝกหัด เอกสารอางอิง
(11) บทที่ 2 ระบบเสียงในภาษาไทย 12 ชั่วโมง พยัญชนะ 1. ประเภทของพยัญชนะ 1.1 รูปพยัญชนะ 1.2 เสียงพยัญชนะ 2. พยัญชนะตน 2.1 พยัญชนะตนเดี่ยว 2.2 พยัญชนะควบกล้ำหรืออักษรควบ 2.3 พยัญชนะตนที่เปนอักษรนำ 3. พยัญชนะทาย สระ 1. รูปสระ 1.1 รูปสระที่นำไปใชเปนเสียงสระได 1.2 รูปสระที่ใชแทนรูปสระอื่น 1.3 รูปสระที่นำไปใชตามลำพังไมได 1.4 รูปสระที่นำมาจากบาลีสันสกฤต 2. เสียงสระ 2.1 สระแท 2.2 สระเลื่อน 2.3 สระเกิน วรรณยุกต 1. ความหมายของวรรณยุกต 2. การจำแนกประเภทของวรรณยุกต 2.1 วรรณยุกตมีรูป 2.2 วรรณยุกตไมมีรูป 3. การผันวรรณยุกต 3.1 คำเปนคำตาย 3.2 ไตรยางศ สรุป แบบฝกหัด เอกสารอางอิง
(12) บทที่ 3 การสรางคำในภาษาไทย 8 ชั่วโมง 1. คำมูล 1.1 ความหมายของคำมูล 1.2 ประเภทของคำมูล 2. คำประสม 2.1 ลักษณะของคำประสม 2.2 การสรางคำประสม 3. คำซอน 3.1 ความหมายที่เกิดจากคำซอน 3.2 ชนิดของคำซอน 3.3 ตำแหนงและคำที่บอกความหมายของคำซอน 4. คำสมาส 4.1 ประเภทของคำสมาส 4.2 ลักษณะคำสมาสที่พบในภาษาไทย 4.3 การสนธิในคำสมาสของไทย สรุป แบบฝกหัด เอกสารอางอิง บทที่ 4 ชนิดของคำ 12 ชั่วโมง 1. คำนาม 1.1 สามานยนาม 1.2 วิสามานยนาม 1.3 ลักษณนาม 1.4 อาการนาม 1.5 สมุหนาม 2. คำสรรพนาม 2.1 บุรุษสรรพนาม 2.2 ประพันธสรรพนาม 2.3 นิยมสรรพนาม 2.4 ปฤจฉาสรรพนาม
(13) 2.5 อนิยมสรรพนาม 2.6 วิภาคสรรพนาม 3. คำกริยา 3.1 สกรรมกริยา 3.2 อกรรมกริยา 3.3 กริยานุเคราะห 3.4 วิกตรรถกริยา 3.5 กริยาสภาวมาลา 4. คำวิเศษณ 4.1 ลักษณวิเศษณ 4.2 กาลวิเศษณ 4.3 สถานวิเศษณ 4.4 ประมาณวิเศษณ 4.5 นิยมวิเศษณ 4.6 อนิยมวิเศษณ 4.7 ปฤจฉาวิเศษณ 4.8 ประติชญาวิเศษณ 4.9 ประติเษธวิเศษณ 4.10 ประพันธวิเศษณ 5. คำบุพบท 5.1 บอกสถานที่ 5.2 บอกความเปนผูรับ 5.3 บอกเวลา 5.4 บอกความเปนเครื่องใชหรือการกระทำรวมกัน 5.5 บอกความเปนเจาของ 6. คำสันธาน 6.1 คำเชื่อมสมภาค 6.2 คำเชื่อมอนุประโยค 6.3 คำเชื่อมเสริม 6.4 คำเชื่อมสัมพันธสาร
(14) 7. คำอุทาน 7.1 อุทานบอกอาการ 7.2 อุทานเสริมบท สรุป แบบฝกหัด เอกสารอางอิง บทที่ 5 วลีและประโยค 8 ชั่วโมง ความหมายของวลี ชนิดของวลี 1. นามวลี 2. สรรพนามวลี 3. กริยาวลี 4. วิเศษณวลี 5. บุพบทวลี 6. สันธานวลี 7. อุทานวลี ความหมายของประโยค สวนประกอบของประโยค 1. ภาคประธาน 2. ภาคแสดง ชนิดของประโยค 1. ประโยคสามัญ 2. ประโยครวม 3. ประโยคซอน รูปประโยคที่ใชในการสื่อสาร 1. ประโยคบอกเลา 2. ประโยคคำถาม 3. ประโยคคำสั่ง 4. ประโยคปฏิเสธ
(15) สรุป แบบฝกหัด เอกสารอางอิง บทที่ 6 หลักเกณฑการใชภาษาไทย 12 ชั่วโมง หลักการเขียนคำในภาษาไทย 1. การเขียนคำที่ประวิสรรชนีย 2. การเขียนคำที่ใช ใ- ไ- ไ-ย และ -ย 3. การเขียนคำที่ใช บัน และ บรร 4. ตัวอยางคำที่มักเขียนไมถูกตอง หลักการอานคำในภาษาไทย 1. การอาน ตัว ฤ อานได 3 เสียง คือ ริ รึ เรอ 2. การอาน ตัว ฑ อานได 2 อยาง คือ อานเสียง ด และ ท 3. ตัวอยางคำที่มักอานไมถูกตอง หลักการใชประโยคในภาษาไทย 1. การใชประโยคใหถูกตองตามไวยากรณ 2. การใชประโยคใหกะทัดรัด 3. การใชประโยคใหสละสลวย หลักการใชภาษาทางวิชาการ 1. การใชคำที่เปนภาษาวิชาการ 2. การใชประโยคที่เปนภาษาวิชาการ สรุป แบบฝกหัด เอกสารอางอิง วิธีสอนและกิจกรรม วิธีสอนและกิจกรรมเนนกระบวนการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปนสำคัญ โดยมีวิธีการสอนและ กิจกรรมที่หลากหลาย ดังนี้ 1. การเรียนรูจากกรณีปญหา (Problem – Based Learning: PBL) เปนรูปแบบ การเรียนที่ใหผูเรียนควบคุมการเรียนรูดวยตนเอง ผูเรียนคิดและดำเนินการเรียนรู กำหนด วัตถุประสงคและเลือกแหลงเรียนรูดวยตนเอง โดยผูสอนเปนผูใหคำแนะนำ เปนการสงเสริมใหเกิด
(16) การแกปญหามากกวาการจำเนื้อหาขอเท็จจริง สงเสริมการทำงานเปนกลุม มีรายละเอียดใน การจัดการเรียนการสอนดังนี้ สัปดาหที่ 7 1. ผูเรียนแบงกลุม 4-5 คน ศึกษาวิเคราะหคำประเภท ตาง ๆ จากบทอานรอยแกวภาษาไทย ในแบบเรียน ภาษาพาที ของระดับชั้น ป.4-6 2. ผูเรียนนำมาเสนอผลการศึกษาคนควาหนาชั้นเรียน 3. ผูเรียนและผูสอนรวมกันสรุปความรูหลักการสำคัญของการสรางคำแตละประเภท 4. ผูเรียนสรางคำในภาษาไทยจากการทำแบบฝกหัดทายบท 5. ผูเรียนและผูสอนรวมกันสรุปประโยชนของการสรางคำในภาษาไทย สัปดาหที่ 15 1. ผูเรียนแตละกลุมนำเสนอผลการวิเคราะหขอมูลหนาชั้นเรียน 2. ผูเรียนรวมกันสรุปความรูที่ได พรอมเสนอแนวทางการแกไขปญหาและพัฒนาการใชภาษา ของนักเรียนนักศึกษารวมกัน 2. วิธีการสอนแบบการเรียนรูรายบุคคล (Individual Study) โดยใชเทคนิคสัญญารวมกัน ระหวางผูเรียนผูสอน (Learning Contracts) และใชเทคนิคกระบวนการกลุม (Group Process) และดวยเทคนิคการเชื่อมโยงความรูเดิมกับความรูใหม (Know Want Learned) มีรายละเอียดใน การจัดการเรียนการสอนดังนี้ สัปดาหที่ 1 ผูเรียนและผูสอนรวมกันตกลงเกี่ยวกับแนวทางการจัดการเรียนรูในรายวิชา ในสวนของ เนื้อหาการเรียนในรายวิชา กิจกรรมการเรียนการสอน ระยะเวลา และวิธีการวัดการประเมินผล เพื่อใหมีสวนรวมระหวางผูเรียนและผูสอน สัปดาหที่ 2 1. ผูเรียนศึกษาเอกสารประกอบการสอนแลวศึกษาลักษณะสำคัญของภาษาไทย ผูสอนใช คำถามกระตุนผูเรียนถึงลักษณะสำคัญและยกตัวอยาง ผูเรียนรวมกันอภิปรายในชั้นเรียน 2. ผูเรียนแบงกลุม สรางสถานการณแสดงบทบาทสมมติที่เกี่ยวของกับความสำคัญของ ภาษาไทยในแตละหัวขอ และรวมกันสรุปความรูที่ได 3. ผูเรียนรวมกันสรุปบทเรียนและแสดงความคิดเห็นของคุณคาและความสำคัญของ ภาษาไทยซึ่งเปนเอกลักษณของประเทศไทย 4. ผูเรียนทบทวนความสำคัญของการศึกษา หลักภาษาไทย จากที่เคยศึกษาในระดับชั้น ตาง ๆ มาแลว รวมถึงศึกษาเพิ่มเติมจากเอกสารประกอบการสอนและทำแบบฝกหัดทายบททบทวน
(17) สัปดาหที่ 3 1. เชื่อมโยงความรูเดิมกับความรูใหม โดยใหผูเรียนเชื่อมโยงความรูเรื่อง พยัญชนะ ไดแก รูปและเสียงของพยญชนะ พยัญชนะตน พยัญชนะทาย (ตัวสะกด) 2. ผูสอนกระตุนใหผูเรียนคิด ตามหลักการเรียงพยัญชนะแบบเดิมกับตามหลักการเรียง พยัญชนะแบบบาลี พรอมอภิปรายรวมกัน 3. ผูเรียนสืบคนขอมูลจากเอกสารประกอบการสอนและหองสมุดเรื่องพยัญชนะไทย พรอม สรุปหลักเกณฑรวมกัน โดยจัดทำเปนแผนภาพความคิด 4. ผูเรียนแบงกลุม 4-5 คน วางแผนจัดทำสื่อการสอน ระบบเสียงในภาษาไทย โดยผูสอน เปนผูแนะนำ และมานำเสนอในชั้นเรียนสัปดาหที่ 5 สัปดาหที่ 4 1. เชื่อมโยงความรูเดิมกับความรูใหม โดยใผูเรียนเชื่อมโยงความรูเรื่อง สระ ไดแก รูปสระ และเสียงสระ จากการที่ผูสอนถามคำถามเพื่อทบทวนความรูเดิม 2. ผูเรียนและผูสอนรวมกันอภิปรายความรูเรื่องรูปและเสียงของสระในภาษาไทย 3. ผูเรียนจับคูรวมกันทำแบบฝกหัดรูปสระและเสียงสระ จากนั้นรวมกันสรุปความรูที่ได สัปดาหที่ 6 1. ผูสอนยกตัวอยางคำที่มีการสรางคำจากหลายรูปแบบ เชน ใจดี รถมา หนาตา ถวย ชามรามไห จิตรกรรม ธรรมชาติ แลวใหผูเรียนวิเคราะหความแตกตาง 2. ผูเรียนรวมกันศึกษาวิธีการสรางคำในภาษาไทยจากเอกสารประกอบการสอน และ จากหนังสือในหองสมุด 3. ผูเรียนรวมกันอธิบายลักษณะของคำในภาษาไทย วิธีการสรางคำในภาษาไทย และ ยกตัวอยางคำที่เกิดจากการสรางคำประเภทตาง ๆ ได 4. ผูเรียนเขียนสรุป นำเสนอความรูเปนแผนภาพความรู เรื่องการสรางคำในภาษาไทย สัปดาหที่ 8 1. ผูเรียนรวมกันทบทวนความรูเกี่ยวกับชนิดของคำประเภทตาง ๆ จากคำถามกระตุน ความคิดของผูสอน 2. ผูเรียนแบงกลุมศึกษาชนิดของคำ 7 ชนิด โดยแตละกลุมจัดทำรายงานการคนควาในประเด็นดังนี้ 2.1 สรุปความหมาย ประเภทชนิดของคำ ตามหัวขอที่ไดรับมอบหมาย ไดแก คำนาม คำสรรพนาม คำกริยา คำวิเศษณ คำบุพบท คำสันธาน และคำอุทาน 2.2 จัดทำเกมการศึกษา ตามเนื้อหาที่ไดรับมอบหมายโดยแบงเปนเกมที่เลนในชั้นเรียนและ เกมออนไลน
(18) 2.3 จัดทำแบบทดสอบหลังจากจัดกิจกรรม โดยหาขอมูลจากแบบทดสอบทางการศึกษา ระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) ทั้งในระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษาที่เกี่ยวของกับชนิดของคำ ตามเนื้อหาที่ไดรับมอบหมาย 3. ผูเรียนแตละกลุมรวมกันคิดเนื้อหาและกิจกรรม โดยมีผูสอนใหคำแนะนำ ใหขอเสนอแนะ 3. การเรียนรูแบบสรรคนิยม (Constructivism) มุงเนนใหผูเรียนแตละคนสรางความรูดวย ตนเอง โดยความรูที่สรางขึ้นนั้นมีความสัมพันธกับชุมชน วัฒนธรรม สังคมและประวัติศาสตรที่มีผล ตอการเรียนรู มีรายละเอียดในการจัดการเรียนการสอนดังนี้ สัปดาหที่ 8 1. ผูเรียนรวมกันทบทวนความรูเกี่ยวกับชนิดของคำประเภทตาง ๆ จากคำถามกระตุน ความคิดของผูสอน 2. ผูเรียนแบงกลุมศึกษาชนิดของคำ 7 ชนิด โดยแตละกลุมจัดทำรายงานการคนควาในประเด็นดังนี้ 2.1 สรุปความหมาย ประเภทชนิดของคำ ตามหัวขอที่ไดรับมอบหมาย ไดแก คำนาม คำสรรพนาม คำกริยา คำวิเศษณ คำบุพบท คำสันธาน และคำอุทาน 2.2 จัดทำเกมการศึกษา ตามเนื้อหาที่ไดรับมอบหมายโดยแบงเปนเกมที่เลนในชั้นเรียน และเกมออนไลน 2.3 จัดทำแบบทดสอบหลังจากจัดกิจกรรม โดยหาขอมูลจากแบบทดสอบทางการศึกษา ระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) ทั้งในระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษาที่เกี่ยวของกับชนิดของคำ ตามเนื้อหาที่ไดรับมอบหมาย 3. ผูเรียนแตละกลุมรวมกันคิดเนื้อหาและกิจกรรม โดยมีผูสอนใหคำแนะนำ ใหขอเสนอแนะ สัปดาหที่ 9-10 1. ผูเรียนทั้ง 7 กลุม นำเสนอหนาชั้นเรียน ผูเรียนในชั้นเรียนรวมทำกิจกรรมและ แบบทดสอบชนิดของคำแตละชนิด กลุมละ 25-30 นาที 2. ผูเรียนและผูสอนรวมกันสรุปความรูและความสำคัญที่ไดจากเรื่องชนิดของคำ 3. ผูเรียนวิเคราะหประเภทของคำในแตละชนิดจากแบบฝกหัดทายบทเรียนรู สัปดาหที่ 12 1. ผูเรียนศึกษารูปแบบประโยคในการสื่อสารจากในเอกสารประกอบการสอน 2. ผูเรียนศึกษาคลิปวีดีโอโฆษณาทางโทรทัศน 1 ชิ้น ใหผูเรียนศึกษาดูวามีการใชรูปแบบ ประโยคชนิดใดบางในการสื่อสาร
(19) 3. ผูเรียนจับคูรวมกันจัดทำรายงานศึกษาการสรางประโยคตามโครงสรางและประโยคที่ใชใน การสื่อสารจากเรื่องในหนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานภาษาไทย วิวิธภาษา ระดับชั้นภาษา ม.1-ม.3 ชนิดละ 5 ประโยค 4. ผูเรียนรวมกันแสดงความคิดเห็นถึงความสำคัญของการใชประโยคใหถูกตองและทบทวน บทเรียนดวยการทำแบบฝกหัดทายบท สัปดาหที่ 14 1. ผูเรียนแบงกลุม กลุมละ 4-5 คน ศึกษาตัวอยางประโยคที่บกพรองที่ใชในการเขียนและ ในภาษาวิชาการ โดยรวมกันอภิปรายในกลุม พรอมเสนอแนวทางการแกไขประโยคใหถูกตอง ผูเรียนแตละกลุมรวมกันนำเสนอผลงาน โดยผูสอนเปนผูเสนอแนะ 2. ผูเรียนแบงกลุม กลุมละ 4-5 คน จัดทำแบบสอบถาม คำและประโยคที่นักศึกษามักใชผิด โดยศึกษาจากเอกสารประกอบการสอน และจากแหลงอื่น ๆ จำนวน 30 ขอ โดยผูสอนเปนผูแนะนำ จากนั้นผูเรียนไปสอบถามจากนักศึกษาจากแตละคณะ รวม 30 คน 3. ผูเรียนลงพื้นที่สอบถามและจัดทำรายงานวิเคราะหขอมูลที่ได 4. การเรียนรูแบบแสวงหาความรูดวยตนเอง (Self Study) การเรียนรูแบบนี้เปนการให ผูเรียนศึกษาและคนหาความรูเดวยตนเอง เชน การเรียนแบบสืบคน การเรียนแบบแกปญหา การเรียนรูเชิงประสบการณ มีรายละเอียดในการจัดการเรียนการสอนดังนี้ สัปดาหที่ 1 1. ผูสอนตั้งคำถามเพื่อกระตุนความคิดเกี่ยวกับกำเนิดของภาษา โดยใหนักศึกษาตอบ รายบุคคล หรือตอบรวมกันทั้งชั้นเรียน การตอบใชวิธีพูดตอบ แลวพิจารณาคำตอบแลวใหขอมูล สะทอนกลับหรือสอบถาม แลกเปลี่ยนเรียนรูกับเพื่อนคนอื่น 2. ผูเรียนศึกษาความเปนมาและลักษณะของภาษาไทยในยุคตาง ๆ โดยศึกษาจากคลิปวีดิโอ ละครยอนยุคที่ใชภาษาไทยในการสื่อสาร และคลิปวีดิโอการใชภาษาไทยสมัยจอมพล ป.พิบูล สงคราม พรอมทั้งรวมกันศึกษาวิธีการอานและการเขียนภาษาไทยในยุคตาง ๆ จากแผนภาพลักษณะ ของภาษาไทยในยุคตาง ๆ เพื่อใหสามารถเปรียบเทียบเห็นความแตกตางของภาษาไทยในแตละยุคได สัปดาหที่ 5 1. ผูเรียนรวมกันศึกษา ความหมาย และการจำแนกประเภทของวรรณยุกต 2. ผูเรียนศึกษาวิธีการผันวรรณยุกตจากคลิปวีดิโอ ทั้งนี้เพื่อเปนเทคนิคในการจำการผัน วรรณยุกตและสามารถนำไปพัฒนาการสอนเรื่องการผันวรรณยุกตตอไปได 3. ผูเรียนทำแบบฝกหัดเรื่องการผันวรรณยุกตเพื่อทบทวนความเขาใจ
(20) 4. ผูเรียนแตละกลุมนำเสนอสื่อการสอน ระบบเสียงในภาษาไทย โดยเลือกนำเสนอกลุมละ 1 สื่อการสอน พรอมสาธิตวิธีการใชสื่อ โดยใหผูเรียนในหองรวมสาธิตดวย สัปดาหที่ 9-10 1. ผูเรียนทั้ง 7 กลุม นำเสนอหนาชั้นเรียน ผูเรียนในชั้นเรียนรวมทำกิจกรรมและ แบบทดสอบชนิดของคำแตละชนิด กลุมละ 25-30 นาที 2. ผูเรียนและผูสอนรวมกันสรุปความรูและความสำคัญที่ไดจากเรื่องชนิดของคำ 3. ผูเรียนวิเคราะหประเภทของคำในแตละชนิดจากแบบฝกหัดทายบทเรียน สัปดาหที่ 11 1. ผูสอนถามคำถามกระตุนผูเรียน เพื่อใหผูเรียนคนหาความรู ดวยและฝกแกไขปญหาดวยตนเอง เชน ชนิดของวลีมีกี่ชนิด ยกตัวอยางวลีแตละชนิด ประโยคมีกี่ชนิด จากประโยคตอไปนี้เปนประโยค ชนิดใด 2. ผูเรียนรวมกันศึกษาชนิดของวลี สวนประกอบ และชนิดของประโยค จากเอกสารประกอบ การสอน 3. ผูเรียนฝกปฏิบัติวิเคราะหวลีและประโยคแตละชนิดจากแบบฝกหัดทายบท 4. ผูเรียนและผูสอนรวมกันสรุปบทเรียน สัปดาหที่ 13 1. ผูเรียนเขียนคำที่มักเขียนผิด จำนวน 10 คำ และคำที่มักอานผิดจำนวน 10 คำ โดยผูสอน เปนผูบอกคำ และเฉลยรวมกัน 2. ผูเรียนและผูสอนรวมกันอภิปรายหลักการเขียนคำและอานคำในภาษาไทย จากเอกสาร ประกอบการสอน สื่อการเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอนรายวิชา หลักภาษาไทย 2. แผนภาพลักษณะของภาษาไทยในยุคตาง ๆ 3. คลิปวีดีโอ เชน ละครยอนยุคที่ใชภาษาไทยในการสื่อสาร การใชภาษาไทยสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม การผันวรรณยุกต โฆษณาทางโทรทัศนศึกษารูปแบบประโยคในการสื่อสาร 4. แอปพลิเคชันสื่อการสอนออนไลน ตาง ๆ เชน Kahoot Word wall 5. Power Point ประกอบการบรรยาย เชน กลุมคำ ประโยค ชนิดของประโยค การนำเสนอผลงาน คำประเภทตาง ๆ จากบทอานรอยแกวภาษาไทยในแบบเรียน ภาษาพาที ของ ระดับชั้น ป.4-6 6. บทอานรอยแกวภาษาไทยในแบบเรียน ภาษาพาที ของระดับชั้น ป.4-6
(21) 7. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานภาษาไทย วิวิธภาษา ระดับชั้นภาษา ม.1-ม.3 8. แบบทดสอบทบทวนความรูเดิม 9. หนังสือเพิ่มเติมในหองสมุดและแหลงอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับหลักภาษาไทย 10. แบบฝกหัดทายบท การวัดผลและการประเมินผล 1. การวัดผล 1.1 คะแนนระหวางภาคเรียน รวม 70% 1.1.1 คะแนนแบบฝกหัด/การบาน 10 % 1.1.2 คะแนนการสอบกลางภาค 20 % 1.1.3 คะแนนการทำรายงานและการนำเสนอหนาชั้นเรียน 20 % 1.1.4 คะแนนการมีสวนรวมในชั้นเรียน ไดแก การตอบคำถาม การทำแบบฝกหัด การทำกิจกรรมกลุม และเขาชั้นเรียน 20 % 1.2 คะแนนสอบปลายภาค 30% 2. การประเมินผล คะแนนระหวาง 80 – 100 ไดระดับคะแนน A คะแนนระหวาง 75 – 79 ไดระดับคะแนน B+ คะแนนระหวาง 70 – 74 ไดระดับคะแนน B คะแนนระหวาง 65 – 69 ไดระดับคะแนน C+ คะแนนระหวาง 60 – 64 ไดระดับคะแนน C คะแนนระหวาง 55 – 59 ไดระดับคะแนน D+ คะแนนระหวาง 50 – 54 ไดระดับคะแนน D คะแนนระหวาง 0 – 49 ไดระดับคะแนน F
แผนบริหารการสอนประจำบทที่1 หัวขอเนื้อหาประจำบท กำเนิดภาษา 1. เกิดจากการเลียนเสียงสิ่งแวดลอมที่ปรากฏกองขึ้น 2. เกิดจากการเลียนเสียงมนุษยในลักษณะตาง ๆ 3. เกิดจากแนวคิดเกี่ยวกับภาษาเด็กทารก 4. เกิดจากวิวัฒนาการทางสมองของมนุษย ความเปนมาของภาษาไทย 1. สมัยกอนพอขุนรามคำแหง 2. สมัยพอขุนรามคำแหง 3. สมัยพระเจาไทย 4. สมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช 5. สมัยตัวพิมพไทยและการพิมพในประเทศไทย 6. สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว 7. สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว 8. สมัยจอมพลแปลก พิบูลสงคราม ลักษณะสำคัญของภาษาไทย 1. คำไทยเปนภาษาคำโดด 2. คำไทยมีหลายความหมายและมีหลายหนาที่ 3. ภาษาไทยเปนภาษาเรียงคำ 4. คำขยายจะวางไวหลังคำที่ถูกขยาย 5. ภาษาไทยไมมีการเปลี่ยนแปลงรูปคำเพื่อแสดงหนาที่ของคำ 6. คำภาษาไทยมีคำลักษณนามใช 7. คำภาษาไทยมีการเปลี่ยนระดับเสียงของคำ 8. ภาษาไทยมีการสรางคำใหม 9. การใชคำไทยตองใชใหเหมาะสมกับระดับชั้นของบุคคลในสังคม ความสำคัญของภาษาไทย 1. เปนเครื่องมือในการติดตอสื่อสาร 2. เปนเครื่องมือในการเรียนรูและแสวงหาความรู 3. เปนเครื่องมือสรางความเขาใจอันดีตอกัน 4. เปนเครื่องมือในการบันทึกและถายทอดความรูสึกนึกคิดของบรรพบุรุษ
2 5. เปนเครื่องมือสรางเอกภาพของชาติ 6. เปนเครื่องมือชวยจรรโลงใจ ขอบเขตและความสำคัญของการศึกษาหลักภาษาไทย 1. การใชคำใหถูกตอง 2. การใชคำใหเหมาะสม 3. การใชประโยคในการสื่อสาร วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. อธิบายกำเนิดภาษาตามขอสันนิษฐานของนักภาษาได พรอมทั้งสามารถวิเคราะหกำเนิด คำในเบื้องตนได 2. อธิบายความเปนมาและเปรียบเทียบลักษณะของภาษาไทยในยุคตาง ๆ ได 3. วิเคราะหลักษณะสำคัญของภาษาไทยได 4. อธิบายความสำคัญของภาษาไทยได 5. อธิบายขอบเขตและความสำคัญของการศึกษาหลักภาษาไทยได 6. สรุปลักษณะเดนของในภาษาไทยสมัยตาง ๆ ได 7. เห็นคุณคาของภาษาไทยซึ่งเปนเอกลักษณของประเทศไทย วิธีสอนและกิจกรรมการเรียนการสอนประจำบท วิธีการจัดการเรียนรู กิจกรรมการเรียนการสอน สัปดาหที่ 1 1. การเรียนรูรายบุคคล (Individual Study) โดยใชเทคนิค สัญญารวมกันระหวางผูเรียนผูสอน (Learning Contracts) 2. การเรียนรูแบบแสวงหาความรู ดวยตนเอง (Self Study) โดยการ เรียนรูแลกเปลี่ยนประสบการณ ระหวางเพื่อนในชั้นเรียนและ การเรียนแบบสืบคนจาก 1. ผูเรียนและผูสอนรวมกันตกลงเกี่ยวกับแนวทางการ จัดการเรียนรูในรายวิชา ในสวนของเนื้อหาการเรียนใน รายวิชา กิจกรรมการเรียนการสอน ระยะเวลา และ วิธีการวัดการประเมินผล เพื่อใหมีสวนรวมระหวางผูเรียน และผูสอน 2. ผูสอนตั้งคำถามเพื่อกระตุนความคิดเกี่ยวกับกำเนิด ของภาษา โดยใหนักศึกษาตอบรายบุคคล หรือตอบ รวมกันทั้งชั้นเรียน การตอบใชวิธีพูดตอบ แลวพิจารณา คำตอบแลวใหขอมูลสะทอนกลับหรือสอบถาม แลกเปลี่ยนเรียนรูกับเพื่อนคนอื่น
3 วิธีการจัดการเรียนรู กิจกรรมการเรียนการสอน แหลงขอมูลตาง ๆ 3. ผูเรียนศึกษาความเปนมาและลักษณะของภาษาไทยใน ยุคตาง ๆ โดยศึกษาจากคลิปวีดีโอละครยอนยุคที่ใช ภาษาไทยในการสื่อสาร และคลิปวีดิโอการใชภาษาไทย สมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม พรอมทั้งรวมกันศึกษา วิธีการอานและการเขียนภาษาไทยในยุคตาง ๆ จาก แผนภาพลักษณะของภาษาไทยในยุคตาง ๆ เพื่อให สามารถเปรียบเทียบเห็นความแตกตางของภาษาไทยใน แตละยุคได สัปดาหที่ 2 1. การเรียนรูรายบุคคล (Individual Study) ดวยเทคนิค กระบวนการกลุม (Group Process) 1. ผูเรียนศึกษาเอกสารประกอบการสอนแลวศึกษา ลักษณะสำคัญของภาษาไทย ผูสอนใชคำถามกระตุน ผูเรียนถึงลักษณะสำคัญและยกตัวอยาง ผูเรียนรวมกัน อภิปรายในชั้นเรียน 2. ผูเรียนแบงกลุม สรางสถานการณแสดงบทบาทสมมติ ที่เกี่ยวของกับความสำคัญของภาษาไทยในแตละหัวขอ และรวมกันสรุปความรูที่ได 3. ผูเรียนรวมกันสรุปบทเรียนและแสดงความคิดเห็นของ คุณคาและความสำคัญของภาษาไทยซึ่งเปนเอกลักษณ ของประเทศไทย 4. ผูเรียนทบทวนความสำคัญของการศึกษา หลักภาษาไทย จากที่เคยศึกษาในระดับชั้นตาง ๆ มาแลว รวมถึงศึกษาเพิ่มเติมจากเอกสารประกอบ การสอนและทำแบบฝกหัดทายบททบทวน สื่อการเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอนรายวิชา หลักภาษาไทย 2. แผนภาพลักษณะของภาษาไทยในยุคตาง ๆ 3. คลิปวีดีโอละครยอนยุคที่ใชภาษาไทยในการสื่อสาร และคลิปวีดิโอการใชภาษาไทยสมัย จอมพล ป.พิบูลสงคราม 4. แบบฝกหัดทายบท
4 การวัดผลและการประเมินผล 1. การวัดผล 1.1 การเขาชั้นเรียน 1.2 การมีสวนรวมในการอภิปราย 1.3 การแสดงบทบาทสมมติที่เกี่ยวของกับความสำคัญของภาษาไทย 1.4 การทำแบบฝกหัดทายบท 2. การประเมินผล 2.1 ประเมินจากการเขาชั้นเรียน 2.2 ประเมินจากการสังเกตพฤติกรรมการมีสวนรวมในการอภิปราย 2.3 ประเมินจากการแสดงบทบาทสมมติที่เกี่ยวของกับความสำคัญของภาษาไทย 2.4 ประเมินจากแบบฝกหัดทายบท
บทที่ 1 ความรูพื้นฐานเกี่ยวกับหลักภาษาไทย ภาษาเปนเครื่องมือที่ใชในการติดตอสื่อสารของมนุษยเพื่อถายทอดความรู ความคิด และ ความรูสึกใหกับบุคคลอื่นไดรับรู ภาษาจึงเปนสิ่งที่มนุษยกำหนดขึ้นมาและตกลงใชรวมกัน ในบทนี้จึง กลาวถึงเกี่ยวกับ กำเนิดภาษา ความเปนมาของภาษา ลักษณะสำคัญของภาษาไทย ความสำคัญของ ภาษาไทย รวมถึงขอบเขตและความสำคัญของการศึกษาหลักภาษาไทย เพื่อใหทราบที่มาและ ความสำคัญของภาษาไทยซึ่งเปนความรูพื้นฐานในการศึกษาหลักภาษาไทยใหเกิดความเขาใจมาก ยิ่งขึ้น กำเนิดภาษา ภาษาเปนคำสันสกฤต (บาลี ใชเปน ภาสา) มาจากรากเดิมวา ภาษ แปลวา กลาว พูด หรือ บอก เมื่อนำมาใชในภาษาไทยใชวา ภาษา เปนคำนาม ตามพจนานุกรมฉบับบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 (2556: 868) ใหความหมายของภาษาไวดังนี้ 1. ถอยคำที่ใชพูดหรือเขียนเพื่อสื่อความของชนกลุมใดกลุมหนึ่ง เชน ภาษาไทย ภาษาจีน หรือเพื่อสื่อความเฉพาะวงการ เชน ภาษาราชการ ภาษากฎหมาย ภาษาธรรม 2. เสียง ตัวหนังสือ หรือกิริยาอาการที่สื่อความได เชน ภาษาพูด ภาษาเขียน ภาษา ทาทาง ภาษามือ 3. คนหรือชาติที่พูดภาษานั้น ๆ เชน มอญ ลาว ทะวาย การนุงหมและการแตงกายตาม ภาษาก็สามารถใชไดเชนกัน จากความหมายของภาษาเห็นไดวา เดิมนั้นภาษามีความหมายแคบเฉพาะการพูด เพียงเทานั้น และไดมีการใหความหมายที่กวางขึ้นโดยรวมถึงตัวหนังสือ กิริยาอาการ ศิลปวัฒนธรรม ที่สามารถสื่อใหผูอื่นไดทราบได โดยรวมทั้งหมดเรียกวา ภาษา การกำเนิดของภาษานั้น ยังเปนเรื่องที่ไมสามารถสรุปไดแนชัด เนื่องมาจากภาษามี การเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา จึงคนหาหลักฐานในการเปลี่ยนแปลงไดยาก จากการที่ผูเขียน รวบรวมนักปราชญทางภาษาไดสันนิษฐานการกำเนิดของภาษาไวดังนี้ 1. เกิดจากการเลียนเสียงสิ่งแวดลอมที่ปรากฏกองขึ้น ไดแก 1.1 เสียงของสัตวรอง ตามทฤษฎีของ เฟรด เวส (Fred, 1975: 4) โดยแนวคิดนี้เชื่อวา คำเกิดจากการเลียนเสียงสัตวรอง เมื่อมนุษยไดยินเสียงรองของสัตวนั้น ๆ หรือเสียงที่เกิด ตามธรรมชาติ มนุษยจะออกเสียงตามเสียงที่เลียนได คำไทยที่สันนิษฐานวาเกิดจากแนวคิดนี้ เชน
6 นกกา รองวา กา ๆ นกแสก รองวา แสก ๆ นกกาเหวา รองวา กาเหวา ๆ นกฮูก รองวา ฮูก ๆ อึ่งอาง รองวา อึ่งอาง ๆ ลูกเจี๊ยบ รองวา เจี๊ยบ ๆ ตุกแก รองวา ตะตะตะ ตุกแก ๆ แมว รองวา แมว ๆ 1.2 เสียงของวัสดุ เปนเสียงที่เกิดจากสิ่งของมากระทบกันทำใหเกิดเปนเสียงขึ้นมา แลว จึงเลียนเสียงนั้นมาใชในภาษา เชน ตึง ตัง ปง ครูด โครม ฉี่ ปอง ฉิ่ง ฉาบ 1.3 เสียงของธรรมชาติ ตามทฤษฎีของ มึนเลอร (Muller, 1891: 324) จากทฤษฎี ดิงดอง (Ding Dong Theory) สรุปไดวา ภาษาเกิดจากการเลียนเสียงที่ปรากฏตามธรรมชาติ หรือ เสียงธรรมชาติอื่น ๆ โดยมีความเชื่อวามนุษยมีความสามารถในดานการสรางความสัมพันธระหวาง เสียงบางเสียงกับสิ่งของหรือการกระทำบางอยางอยูแลว ดังนั้นจากเสียงธรรมชาติที่มนุษยไดยิน มนุษยก็สามารถสรางคำจากการเลียนเสียงเหลานั้นไดโดยพยายามเลียนเสียงกับความหมายใหมี ความสัมพันธกัน คำในภาษาไทยที่สันนิษฐานวาเกิดจาแนวคิดนี้ เชน เสียงฟา ปรากฏเปนเสียง เปรี้ยง ๆ เสียงฝน ปรากฏเปนเสียง ซา ๆ ซู ๆ เสียงคลื่น ปรากฏเปนเสียง ครืน ๆ พระยาอนุมานราชธน (2515: 23) ไดกลาวถึงการเลียนเสียงสัตวรองและการเลียนเสียง ธรรมชาติวา เมื่อนำไปใชเปนคำในภาษาไมไดหมายความวาจะตองเลียนเสียงใหตรงกันกับเสียงนั้น เลยทีเดียว แตอาจเลียนเสียงมาเพียงบางสวน ประกอบกับการไดยินตางกัน ดังนั้นคำที่มาจากเสียง เดียวกันอาจเลียนเสียงแตกตางกันไป เชน คำ นกกระเรียน ในภาษาไทยกลาง ใชเปน “นกเขียน” ในภาษาไทยถิ่นเหนือ ใชเปน “เกราญ” ในภาษาสันสกฤต ใชเปน “โกญจ” เห็นไดวาในแตละพื้นที่ก็เลียนเสียงไดแตกตางกัน ซึ่งแลวแตวาในภาษานั้น ๆ จะกำหนดใหใชคำวาอะไรที่สามารถสื่อความหมายใหคนในสังคมนั้นเขาใจความหมายได 2. เกิดจากการเลียนเสียงมนุษยในลักษณะตาง ๆ ตามทฤษฎีดังตอไปนี้ 2.1 การตอบสนองเสียงอัตโนมัติ ดังที่ แครี่ (Cary: 1989, 47) กลาวถึงทฤษฎี พู พู (POOH POOH Theory) ไววาภาษาเกิดจากอารมณบางอยาง เชน ความกลัว ความเจ็บปวด ความประหลาดใจ ทำใหเกิดเสียงอุทาน หัวเราะ แตทั้งนี้จากทฤษฎีนี้ยังมีขอสังเกตวา สัตวก็มี การใชเสียงลักษณะนี้เปนจำนวนมาก เชน เสียงหอบ เสียงหอน แตก็ไมไดนับวาคำเหลานี้เปนภาษา
7 ในสัตว ดังที่ วิจินตน ภาณุพงศ (2543: 26) กลาวถึงภาษาไววาภาษาเกิดจากการคิดคนประดิษฐขึ้น โดยมนุษยเทานั้นที่มีภาษาใชเพื่อเปนเครื่องมือสื่อสารในการถายทอดความรู ความรูสึก และ ความตองการของบุคคลหนึ่งไปสูอีกบุคคลหนึ่ง สำหรับในภาษาไทย เสียงที่เปลงมานี้ไดนำมาใชใน การพูดดวย เชน อุย โอย วาย ฮิ ๆ ฮา ๆ โอว 2.2 การทำกิจกรรมรวมกันในสังคม เจมส (James, 2014: 173) ไดกลาวถึงทฤษฎี โยเฮโล (YO HE LO Theory) ในบทความเรื่อง The Origins of Language ไววา ทฤษฎีนี้เชื่อวา คำในภาษาเกิดจากพัฒนาภาษาของมนุษยในบริบทของสังคม ซึ่งเกิดจากการอยูรวมกันของคนใน สังคม ดังในสมัยโบราณมีการสวดมนต ภาวนา เพื่อปองกันอันตรายตาง ๆ ที่เกิดจากสัตวรายหรือ ภัยธรรมชาติ หรือการปลุกระดมทหารในการทำสงคราม นอกจากนี้ยังรวมถึงการทำงานที่มี การเปลงเสียงเมื่อตองยกของหนัก สำหรับในประเทศไทยมีคำที่เกิดที่เกิดขึ้น เชน “ฮุยเลฮุย” เกิดจากการเปลงเสียงชวยกันยกของหนัก “ฮาไฮ” เสียงใหจังหวะขณะรวมกันพายเรือ 2.3 การแสดงทาทางขณะเคลื่อนไหวรางกาย ดังที่แมนดาวิลลิ (Mandavilli, 2016: 6-7) กลาวถึง ทฤษฎีทา-ทา (The TA - TA Theory) ผูคิดคนทฤษฎีนี้ คือ ริชารด พาเก็ท (Richard Paget) ไดอธิบายทฤษฎีนี้ไววาภาษาและการพัฒนาเสียงสรางขึ้นเพื่อสนับสนุนทาทางมือและ การเคลื่อนไหวของแตละบุคคล เพื่อแสดงใหเห็นถึงความหมายที่อยูเบื้องหลังทาทางเหลานี้เชน การเคลื่อนไหวของมือ ศีรษะ การโบกมือ ทฤษฎีนี้ไดรับอิทธิพลจากชาล ดารวิน (Charles Darwin) เชื่อวาการเคลื่อนไหวของรางกายเปนภาษา ซึ่งภาษาเริ่มดวยการเลียนแบบเสียงของ การเคลื่อนไหวเหลานี้ เชน ลิ้นขยับเมื่อเราเลนกีตาร อยางไรก็ตามที่มาของคำสวนใหญไมสามารถ อธิบายดวยทฤษฎีนี้ได ทฤษฎีที่คลายคลึงกันคือ The CHEW-CHEW Theory ที่เลียนแบบทาทาง ของปากหรือการเคี้ยว ซึ่งเสนอวาภาษามาจากทาทางที่มนุษยสรางขึ้นมากอนดวยปากของมนุษยเอง แมวาทฤษฎีนี้จะเปนไปไดอยางเชนสมมติฐานอื่น ๆ แตวัฒนธรรมของทาทางมือที่แตกตางกันของ แตละทองถิ่นก็แสดงใหเห็นวานี่ไมใชเหตุผลที่อยูเบื้องหลังภาษา เห็นไดจากในประเทศไทยใช การพยักหนาหมายถึง "ใช" การสายหนา หมายถึง “ไมใช” แตสำหรับในที่อื่น ๆ เชน ประเทศอินเดีย การพยักหนาหมายถึงสิ่งที่ตรงกันขามกันคือ “ไมใช” การสายหนา หมายถึง “ใช” ดังนั้น ความแตกตางทางวัฒนธรรมจึงเปนสิ่งที่สำคัญทำใหทฤษฎีดังกลาวนี้มีขอจำกัด 3. เกิดจากแนวคิดเกี่ยวกับภาษาเด็กทารก แนวคิดนี้เชื่อวาคำในภาษาสวนหนึ่งเกิดจาก เสียงเด็กทารก โดยสันนิษฐานวาเสียงเด็กทารกอาจเปนกำเนิดคำในภาษา เชน แว อือ ออ เปนเสียงเด็กทารกที่เกิดจากอวัยวะตาง ๆ ในชองปากทำใหเกิดเสียง ไดแก ลิ้น เพดาน โดยใน ระยะแรกจะทำเสียงสระไดกอน ตอมาจึงเปนเสียงพยัญชนะ การใชอวัยวะทำเสียงพยัญชนะนั้น สวนใหญเด็กจะออกเสียงพยัญชนะที่เกิดจากการใชฐานกรณริมฝปาก คือ บ ป ผ พ ฟ ม ไดกอน
8 ซึ่งเปนที่นาสังเกตวาคำเรียก “พอ แม” ในภาษาตาง ๆ แมเปนคนละกลุม คนละตระกูลภาษา ก็มักใช เสียงพยัญชนะที่เกิดจากฐานกรณนี้ ดังตัวอยางคำที่ใชเรียกแมและพอในภาษาตาง ๆ ดังนี้ ตารางที่ 1.1 คำที่ใชเรียกแมและพอในภาษาตาง ๆ ภาษา คำที่ใชเรียกแม คำที่ใชเรียกพอ ไทย แม พอ อังกฤษ มาเธอร ฟาเธอร ฝรั่งเศส แมร แปร อิตาเลียน มาเดร ปาเดร ฮินดี มา/มาตา ปตา ที่มา ดัดแปลงจาก (Finegan, 1999: 8) นอกจากนี้ พระยาอนุมาราชธน (2515: 45) ยกตัวอยางคำวา baby ในภาษาอังกฤษก็มา จาก บาบี๊ ที่เด็กออกเสียง สำหรับในภาษาไทย มีคำวา หม่ำ มูมมาม ก็อาจจะมาจากภาษาของเด็ก เนื่องจากเปนพฤติกรรมของเด็กทารกเชนกัน 4. เกิดจากวิวัฒนาการทางสมองของมนุษย ภาษามาจากวิวัฒนาการของมนุษย พระยาอนุมานราชธน (2515: 30) กลาววาภาษาเกิดจากเมื่อสมองของมนุษยพัฒนาเติบโตมีปริมาตร มากขึ้น และมีสวนที่ทำหนาที่เกี่ยวกับภาษา โดยเฉพาะสมองสวนที่ทำงานเกี่ยวกับภาษาคือสมอง ดานซาย โดยสมองจะเจริญเติบโตขึ้นพรอมกับพัฒนาการทางดานภาษาขึ้นตามลำดับ ความเปนมาของภาษาไทย ภาษาไทยจัดอยูในภาษาตระกูลไท ซึ่งมีลักษณะเปนภาษาคำโดด (Isolating Language) เดิมรวมอยูในตระกูลซิโน-ทิเบตัน (เปนภาษาที่ใชพูดในเอเชียตะวันออก เชน ภาษากวางตุง ใชพูดใน ฮองกงและกวางตุง ภาษามิน (Min) ใชพูดในฟูเกียน ไตหวัน ภาษาวู (Wu) คือภาษาเซี่ยงไฮ และ ภาษาแมนดาริน (Mandarin) ซึ่งเปนภาษาจีนกลาง สวนสาขาทิเบตัน มีภาษาทิเบต พมา ภาษา ของชนกลุมนอย เชน ภาษากะฉิ่น ภาษาโลโล (Lo- Lo) แตเมื่อไดมีการศึกษาอยางลึกซึ้งและ กวางขวางจึงพบวา ลักษณะที่คลายคลึงกันกับภาษาตระกูลซิโน-ทิเบตัน นั้นเปนการคลายคลึงกัน เนื่องมาจากการยืม ไมใชการคลายคลึงเพราสืบทอดมาจากบรรพบุรุษเดียวกัน (วิไลวรรณ ขนิษฐานันท, 2550: 5) ภาษาตระกูลไทเปนภาษาที่ใชพูดกันทั่วไปในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ผูพูดภาษาไทย กระจายอยูในประเทศตาง ๆ 8 ประเทศ คือ จีน พมา อินเดีย เวียดนาม เขมร ลาว ไทย และ
9 มาเลเซีย ตั้งแตแควนยูนนานตอนใตของประเทศจีน เขาไปถึงรัฐฉานของประเทศพมา รัฐอัสสัมของ อินเดีย และจากรัฐฉานเขามายังประเทศไทย จนมาถึงประเทศมาเลเซีย จากแควนยูนนาน กวางสี ไปถึงประเทศลาว เวียดนาม และเขมร (สุทธิวงศ พงศไพบูลย, 2540: 2-3) ตามภาพแผนที่ภาษา ตระกูลไทยที่ใชในประเทศตาง ๆ ภาพที่ 1.1 ภาษาตระกูลไทยที่ใชในประเทศตาง ๆ ที่มา (สุธิวงศ พงศไพบูลย, 2544: 4) ลี(Li F. K., 1960: 15-21) นักภาษาศาสตรไดแบงภาษาตระกูลนี้ออกเปน 3 สาขา สรุปไดดังนี้ 1. สาขาตะวันตกเฉียงใต (The Southwestern Group) หมายถึงภาษาที่ใชพูดในประเทศ เวียดนาม พมา ลาว ไทย อินเดีย มีภาษาไทย (Siamese) ลาว (Lao) ไทดำ (Black Tai) ไทขาว (White Tai/ Tai Blanc) ไทลื้อ (Lu) ไทอาหม (Ahom) ชาน (Shan) 2. สาขากลาง (The Central Group) หมายถึงภาษาไทยที่ใชพูดในแถบบริเวณระหวางจีน และเวียดนามใต มีภาษา (Tay) โท(Tho) ไทนุง (Tai Nung) 3. สาขาเหนือ (The Northern Group) หมายถึง ภาษาไทยที่ใชพูดในแถบบริเวณ ตะวันตกเฉียงใตของจีน มีภาษาวูมิง (Wu-ming) เชียนเชียง (Chien – Chiang) เซเฮง (Tse-heng) เทียนโจว (Tien-chow)
10 ภาษาตระกูลไททั้ง 3 สาขานี้ กลุมที่มีผูพูดมากที่สุดคือ สาขาตะวันตกเฉียงใต ภาษาตระกูลนี้ นับเปนตระกูลใหญตระกูลหนึ่งในเอเชียตะวันออกเฉียงใต เปนทั้งภาษาชนกลุมนอยและภาษา ประจำชาติประเทศไทยและประเทศลาว ซึ่งใชภาษาตระกูลนี้ประมาณ 2 ใน 3 ของผูใชภาษาตระกูล ไทยทั้งหมด จากการศึกษาความเปนมาของตัวอักษรในภาษาไทย สรุปไดดังนี้ 1. สมัยกอนพอขุนรามคำแหง ในประเทศไทยนาจะมีการใชตัวอักษรไทยมานานกอน พอขุนรามคำแหงประดิษฐตัวอักษรไทยขึ้น แตอาจใชตัวอักษรของชาติอื่นหรือของไทยเกาแกก็ได เห็นไดจากหลักฐานตาง ๆ ที่พบในประเทศไทย เชน ศิลาจารึกที่วัดมหาธาตุเมืองนครศรีธรรมราช ซึ่งไมมี ใครสามารถอานได และศาสตราจารยยอรช เซเดส ซึ่งเปนนักวิชาการชาวฝรั่งเศส เชี่ยวชาญ ทางดานประวัติศาสตรและโบราณคดีในเอเชียตะวันออกเฉียงใต สันนิษฐานวาเปนตัวอักษรที่เกาแก กวาที่เคยพบมาแลวในประเทศไทย เกรียงศักดิ์ พลอยแสง (2558: 87-90) ไดกลาวเพิ่มเติมวา การใชภาษาไทยของกลุมชนชาวไทย มีพัฒนาการจากจุดเริ่มตนอยางคอยเปนคอยไปตอเนื่องกันมา อยางยาวนานหลายชั่วอายุคน ภาษาที่ใชสื่อสารกันในยุคกอนตั้งอาณาจักรสุโขทัย อาจมีลักษณะ เรียบงาย ไมซับซอน บอกเลาเรื่องราวตรงไปตรงมาและเปนคำพื้น ๆ ที่ใชพูดจาติดตอกัน ตามความจำเปนในชีวิตประจำวัน จึงเห็นไดวาการใชภาษาไทยและการใชตัวอักษรในประเทศไทย มีมากอนที่พอขุนรามคำแหงคิดคนตัวอักษรไทยขึ้นมา 2. สมัยพอขุนรามคำแหง พอขุนรามคำแหงทรงประดิษฐลายสือไทย หรือตัวอักษรไทยขึ้น เมื่อ มหาศักราช 1205 (พุทธศักราช 1826) โดยอักขรวิธีที่ปรากฏในศิลาจารึก ซึ่งมีลักษณะเดนคือ การวางรูปสระและพยัญชนะไวบรรทัดเดียวกัน ไมมีการวางไวขางบน ขางลางหมือนในปจจุบัน นับวาทรงแสดงถึงความมีพระปรีชาญาณอยางยิ่งของพระองคทาน หากไมมีการเปลี่ยนแปลงใหม ในตอนหลังแลว จะทำใหการพิมพของไทยสะดวกกวานี้มาก ตามภาพตัวอักษรไทยและตัวอยาง การเขียนตัวอักษรไทย สมัยพอขุนรามคำแหง
11 ภาพที่ 1.2 ตัวอักษร สระ และวรรณยุกตไทย สมัยพอขุนรามคำแหง ที่มา (จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2526, 24-25) ภาพที่ 1.3 ตัวอยางการเขียนตัวอักษรไทย สมัยพอขุนรามคำแหง ที่มา (ศูนยมานุษยวิทยาสิรินธร, 2550) 3. สมัยพระเจาไทย ตัวอักษรที่พบในหลักศิลาจารึกของพระเจาไทย แหงกรุงสุโขทัย (ราว พ.ศ. 1357) นั้น รูปตัวอักษรไมแตกตางกับของพอขุนรามคำแหงมากนัก และไดพบตัวอักษร บางตัวซึ่งยังไมมีในศิลาจารึกของพอขุนรามคำแหง คือ ฆ และ ฐ แต ฐ ก็ยังไมมีเชิง นอกจากนี้ยัง เป ลี่ยน ตั ว ช กั บ ซ ให ต างกัน เฉพ าะที่ หั ว คื อเขียน ช ไมขยักหั ว ส วน ซ ขยักหั ว
12 (ของพอขุนรามคำแหงขยักหัวทั้งคู และนาสังเกตวาตัว ญ ของพระเจาไทย ไดเพิ่มเชิงเขามา แตสวนที่นับวามีความสำคัญยิ่งในทางการเปลี่ยนแปลงคือ ไดทรงเปลี่ยนวิธีวางพยัญชนะใหม โดยวาง สระไวหนาบาง บนบาง หลังบาง ตรงกับอักขระวิธีในปจจุบันนี้ 4. สมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช พระมหากษัตริยแหงกรุงศรีอยุธยา ไดมี การเปลี่ยนแปลงแกไขตัวอักษรไทยอีกครั้งหนึ่งราว พ.ศ. 2203 การแกไขครั้งนี้ไดตัดตัวอักษรบางตัว ออก คือ ฃ ฅ ฌ ฎ ฏ ฑ ฒ ฟ อาจเนื่องมาจากพยัญชนะเหลานี้ ใชตัวอื่นแทนได สำหรับ รูปตัวอักษรสมัยนี้มีลักษณะเหมือนตัวอักษรไทยที่ใชในปจจุบันมากที่สุด ในดานการวางรูปสระ พยัญชนะ วางเหมือนปจจุบัน คือมีทั้งสระและพยัญชนะอยูคนละบรรทัดกัน บรรทัดเดียวกัน วางบนพยัญชนะ วางลางพยัญชนะ ขางหนาและขางหลังพยัญชนะ สวนการสะกดการันตยังไม แนนอน การใชสระ ไ ใ ยังไมแนนอน เชน ผูได ไหญ หรือการสะกดคำยังสับสน เชน ใช “ฝรั่งเสด” แทน “ฝรั่งเศส” 5. สมัยตัวพิมพไทยและการพิมพในประเทศไทย การพิมพในประเทศไทยเกิดขึ้นครั้งแรก ในสมัยรัชกาลที่ 3 ตัวพิมพไทยซึ่งใชในโรงพิมพตาง ๆ ผูคิดประดิษฐขึ้นคนแรกคือ นายรอยเอก เชมสโลว เปนชาวอังกฤษ มารับราชการอยูที่ปนัง ไดศึกษาภาษาไทยแลวจัดทำตัวพิมพภาษาไทย ขึ้นที่เมืองบังคลาเทศ เมื่อ พ.ศ. 2371 ใชพิมพตำราภาษาไทยสำหรับใหชาวฝรั่งเรียนภาษาไทย โดยเนื้อหาในหนังสือนั้นนายเชมสโลวแตงขึ้นเอง นับเปนหนังสือเลมแรกที่พิมพโดยอักษรไทย ซึ่งกอนนี้มีแตเขียนดวยมือทั้งสิ้น ตอมาพวกมิชชันนารีอเมริกัน ซึ่งเขามาสอนศาสนาคริสตในกรุงเทพฯ ตองการแจกคำสอน ศาสนาเปนภาษาไทย จึงสงตนฉบับไปพิมพที่สิงคโปร จากนั้น รอบินสัน ไดนำเครื่องพิมพเขามาตั้ง ในกรุงเทพฯ เมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2379 โดยรับซื้อตัวพิมพจากเชมสโลว เพื่อนำมาพิมพเรื่องที่ เปนคำสอนทางศาสนาคริสต จึงนับวาโรงพิมพของ รอบินสัน เปนโรงพิมพแหงแรกของประเทศไทย จากนั้นมีมิชชันนารีชาวอเมริกันชื่อ ดี.บี. บรัดเลย (D.B. Bradley) ไดตั้งโรงพิมพขึ้นอีก โรงหนึ่งที่ตำบลสำเหร เมืองธนบุรี เรียกกันวาโรงพิมพอเมริกัน โดยไดดัดแปลงตัวพิมพไทยจาก แบบของเชมสโลว ใหมีความสวยงามมากขึ้น ในป พ.ศ. 2380 ไดสงตัวอักษรไปหลอในตางประเทศ จนถึง พ.ศ. 2384 หมอบรัดเลยจึงสามารถหลอตัวพิมพแบบใหมไดเองในกรุงเทพฯ เปนตัวอักษรที่ ใชกันในปจจุบันนี้ โดยหมอบรัดเลยไดพิมพคำสอนศาสนาคริสตเปนสวนใหญ ในสมัยรัชกาลที่ 3 ไดจางโรงพิมพหมอบรัดเลย พิมพหมายประกาศหามสูบฝน จำนวน 9,000 ฉบับ นับวาเปนการพิมพสวนราชการไทยเปนครั้งแรก ตอมารัชกาลที่ 4ขณะที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว ยังทรงผนวชอยูที่วัดบวรนิเวศ ทรงเห็นประโยชนของการพิมพและเห็นโทษบางอยางที่เกิดจากการเผยแผศาสนาของพวกมิชชันนารี
13 จึงโปรด ฯ ใหสั่งเครื่องพิมพมาตั้งไวที่วัดบวรนิเวศ นับเปนโรงพิมพแหงแรกของคนไทย และ โดยมากพิมพหนังสือพุทธศาสนา เชน พิมพบทสวดมนต ครั้นพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัวเสวยราชสมบัติแลว โปรดเกลา ฯ ใหตั้งโรงพิมพ หลวงขึ้นในพระบรมมหาราชวัง เรียกกันวา โรงพิมพหลวง หรือโรงพิมพอักษรการพิมพ และไดเริ่ม พิมพหนังสือ ราชกิจจานุเบกษา เปนครั้งแรกที่โรงพิมพนี้ เมื่อ พ.ศ. 2401 6. สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว ไดประดิษฐอักษรอริยกะ ในชวงป พ.ศ. 2390 โดยในขณะผนวชเปน พระวชิรญาณภิกขุ เพราะทรงเห็นวาเมื่อเขียนภาษาบาลีมาแตเดิมนั้นใช อักษรขอม จนทำใหอักษรขอมกลายเปนของขลังไป เหตุนี้จึงคิดประดิษฐอักษรอริยกะ อันมี ความหมายวา อักษรของผูมีอารยชน เพื่อใหอักษรไทยใชเขียนภาษาบาลีไดเชนเดียวกับอักษรขอม (นิตยา กาญจนะวรรณ, 2550: 152) อักษรอริยกะมีลักษณะคลายอักษรโรมัน โดยเปนการกลับหนา กลับหลังอักษรโรมัน หรือใชเสนประดิษฐเพิ่มเติมอักษรโรมัน มีพยัญชนะ สระอยูในบรรทัดเดียวกัน แตกตางจากอักษรไทยและขอมที่มีสระอยูบนและลางพยัญชนะ ทั้งนี้จุดประสงคก็เพื่อความสะดวก ในการเขียนและการพิมพ แตอักษรอริยกะนี้ใชเขียนภาษาไทยไมได เนื่องจากมีพยัญชนะ 33 ตัว และสระ 8 ตัวเทานั้น และดวยความที่อักษรดังกลาวมีรูปรางและการเขียนตางจากอักษรไทยมาก จึงทำใหไมไดรับความนิยมจนเลิกใชในที่สุด (ธวัช ปุณโณทก, 2549: 120-121) ดังภาพอักษร อริยกะเมื่อเปรียบเทียบกับอักษรไทยปจจุบัน ภาพที่ 1.4 ตัวอยางอักษรอริยกะเมื่อเปรียบเทียบกับอักษรไทยปจจุบัน ที่มา (หลักศิลาจารึก, 2564)
14 7. สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว ในป พ.ศ. 2460 ทรงคิดประดิษฐสระ ขึ้นใหมหมดทุกรูป เพื่อใหเขียนบรรทัดเดียวกับพยัญชนะได และทรงวางวิธีสะกดการันตของ ภาษาไทยขึ้นใหม ทั้งนี้เนื่องจากเห็นวาการอานเขียนภาษาไทยแตเดิมมีความยากลำบากสำหรับผูที่ เริ่มเรียน ซึ่งเปนการเสียเปรียบสำหรับประเทศเราที่มีอักษรใช ดังนั้นจึงไดมีการปรับรูปแบบ การเขียนใหเขียนสะดวกขึ้นเรียกวา “อักขรวิธีแบบใหม” นำรูปแบบอักขรวิธีแบบตะวันตกมา ประยุกตโดยวางสระประสมกันกับพยัญชนะติดกันไมเวนวรรค (วิโรจน ผดุงสุนทรารักษ, 2547: 64-65) และตรงตามหลักภาษาศาสตร ซึ่งเปนหลักสากลในดานการออกเสียง โครงสรางประโยค และ ความหมาย ทั้งนี้เพื่อไมใหเกิดความกำกวมในการใชภาษา กาญจนา นาคสกุล และคณะ (2554: 58) ไดกลาวเพิ่มเติมวา แตเนื่องจากมิไดทรงบังคับใหใชจึงไมแพรหลาย 8. สมัยจอมพลแปลก พิบูลสงคราม หรือจอมพล ป.พิบูลสงคราม เปนนายกรัฐมนตรี มีการปฏิวัติการเขียนหนังสือไทยครั้งสำคัญ ในป พ.ศ. 2484 ทั้งนี้เพื่อใหการสะกดคำในภาษาไทย มีความกะทัดรัดและลดความซ้ำซอนของตัวอักษร กฤษณา เกษมศิลป (มปป.) กลาววาเนื่องจากใน สมัยนั้นประเทศไทยถูกดึงเขาสูสงครามมหาเอเชียบูรพา โดยกองทัพญี่ปุนเขามาในประเทศไทย และ แจงแกรัฐบาลไทยวาภาษาไทยนี้ยากมาก จึงขอใหเปดโรงเรียนสอนภาษาญี่ปุน แลวบังคับใหคนไทย ทุกคนเรียนภาษาญี่ปุน ดวยเหตุนี้จึงทำใหมีการปรับภาษาไทยใหลดความยุงยากในการใชคำลง เชน ตัดพยัญชนะวรรค ฏ ทั้งวรรค ไดแก ฏ ฐ ฑ ฒ ณ โดยใหใชวรรค ต ที่มีเสียงตรงกันแทน คือ ต ถ ท ธ น ยกเลิก ฆ โดยใหใช ค แทน ยกเลิก ฌ โดยใหใช ช แทน ยกเลิก ศ ษ โดย ใหใช ส แทน ตัด ใ- ออกไป เพราะมีคำนอย โดยใหใช ไ- แทน ตัด สระ ฤ ฦ ออกไป ทั้งนี้เมื่อจอมพล ป.พิบูลสงครามพนจากตำแหนง ในป พ.ศ. 2487 ในวันถัดมานั้น นายควง อภัยวงศ นายกรัฐมนตรีคนใหมไดออกมายกเลิกการใชอักขรวิธีดังกลาว สงผลใหกลับไปใชอักขรวิธีไทย แบบเดิมอีกครั้ง โดยรวมระยะเวลาบังคับใช 2 ป 3 เดือน และแมวาจอมพล ป.พิบูลสงครามจะได กลับมาเปนนายกรัฐมนตรีอีกครั้ง ทานก็ไมไดนำอักขรวิธีดังกลาวมาใชอีก ทั้งนี้เนื่องจากไมไดรับ ความนิยมคือ การขัดตอความรูสึกของประชาชนและความเคยชินกับอักษรไทยแบบเดิม สำหรับ อักขรวิธีไทยที่ใชอยูในปจจุบัน ใชตามพจนานุกรมฉบับราบราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2493 ตัวอยางการสะกดคำสมัยจอมพลป. พิบูลสงครามดังนี้
15 ภาพที่ 1.5 การสะกดคำในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม ที่มา (ราชกิจจานุเบกษา เรื่องการปรับปรุงตัวอักสรไทย, 2485) จากพัฒนาการตัวอักษรของภาษาไทยที่มีลำดับมาอยางตอเนื่อง สามารถเปรียบเทียบไดดัง ภาพตอไปนี้
16 ภาพที่ 1.6 แสดงการเปรียบเทียบตัวอักษรไทยในยุคตาง ๆ ที่มา (สุธิวงศ พงศไพบูลย, 2544: 87) จากความเปนมาของอักษรไทยทำใหเห็นวาอักษรไทยมีพัฒนาการมาอยางยาวนาน กาญจนา นาคสกุล และคณะ (2554: 61) กลาวถึงพัฒนาการของภาษาไทยและลักษณะเดนของ อักษรไทยไววา อักษรไทยไดหยุดการเปลี่ยนแปลงมาตั้งแตสมัยรัตนโกสินทรตอนตน การเปลี่ยนแปลงที่เกิดหลังจากนั้นเปนเพียงเหตุการณที่ผานมาเพียงชั่วครั้งชั่วคราว ชุดตัวอักษรที่ใช
17 สืบเนื่องมาตั้งแตปลายสมัยอยุธยาผานสมัยธนบุรีและเขามาถึงสมัยรัตนโกสินทรตอนตนเปนชุดที่ จัดวาสมบูรณถึงจุดอิ่มตัวที่สุดและตัวอักษรนั้นก็ไดใชมาจนถึงทุกวันนี้ การเปลี่ยนแปลงในสมัยหลังที่ เกิดขึ้นเปนเพียงความแตกตางของลายมือ การกำหนดเสน การประดิษฐรูปทรงเพื่องานศิลป หรือ งานเขียนเฉพาะบุคคลเทานั้น วิเชียร เกษประทุม (2561) กลาวถึงอักษรไทยในปจจุบันไววา ตัวอักษรไทยปจจุบัน ประกอบดวยตัวพยัญชนะ ตัวสระ เครื่องหมายวรรณยุกต เครื่องหมายประกอบการเขียนและตัวเลข รูปอักษรตั้งตรงบนเสนบรรทัด มีความสูงมากกวาความกวาง พยัญชนะหลายตัวมีเชิงหรือหางซึ่งยื่น ออกไปจากแนวบรรทัด การประสมอักษรใชตัวพยัญชนะเปนหลัก รูปสระประกอบเขาขางหนา ขางหลัง ขางบน หรือขางลางของตัวพยัญชนะ สระมีทั้งที่ใชรูปเดียวและหลายรูปประสมกัน เครื่องหมายวรรณยุกตเขียนบนตัวพยัญชนะตนและเขียนบนรูปสระที่ประกอบอยูขางบนตัวพยัญชนะ ดวย ตัวอักษรแตละตัวเขียนเปนอิสระแกกัน ไมเขียนโยงเสนตอกันทั้งในการเขียนและ การพิมพ จากความเปนมาของภาษาไทย แสดงใหเห็นวาคนไทยมีการใชตัวอักษรไทยมาอยางยาวนาน ตั้งแตกอนสมัยสุโขทัย และเริ่มมีการประดิษฐอักษรไทยขึ้นใชอยางเปนทางการในสมัยสุโขทัย โดยพอขุนรามคำแหงมหาราช เพื่อแสดงออกถึงความเปนชาติไทย และมีการพัฒนา ปรับปรุง อักษรไทยเรื่อยมา เพื่อใหตัวอักษรสามารถเขียนและอานไดสะดวกมากขึ้น จนกระทั่งใน สมัยรัตนโกสินทร รัชกาลที่ 3 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว ที่ประเทศไทยมีการนำการพิมพ เขามาในประเทศ ทำใหการใชอักษรไทยแพรหลายและมีการศึกษาภาษาไทยอยางกวางชวาง ลักษณะสำคัญของภาษาไทย ภาษาไทยมีพัฒนาการมาตามลำดับ ตั้งแตกอนสมัยพอขุนรามคำแหง จนมาถึง พุทธศักราช 1826 จึงไดมีลายสือไทยขึ้นใชเปนครั้งแรก และไดมีพัฒนาการทางดานการเขียนเรื่อยมาจนมาถึง ปจจุบัน ลักษณะเฉพาะของภาษาไทยที่มีความแตกตางจากภาษาอื่น ซึ่งนับวาเปนเอกลักษณของ ชาติไทย เปนสมบัติทางวัฒนธรรมอันกอใหเกิดความเปนเอกภาพ จึงเปนสมบัติของชาติที่ควรคาแก การเรียนรูลักษณะสำคัญของภาษาไทยดังนี้ 1. คำไทยเปนภาษาคำโดด ดังที่ กาญจนา นาคสกุล และคณะ (2554, 6) กลาวถึงลักษณะ การใชภาษาไทยวา มีคำเปนหนวยภาษาที่แทนความหมาย เมื่อตองการจะสื่อความหมายใดก็นำคำที่ มีความหมายนั้นมาเรียงตอกันเพื่อแทนความคิดหรือเรื่องราวที่ตองการสื่อออกไป ขอสังเกตคำภาษาไทย 1.1 ภาษาไทยมีตัวสะกดตรงตามมาตรา มาตราตัวสะกดไทยมี 8 มาตรา คำไทยแทมี ตัวสะกดตรงตามมาตรา ดังนี้
18 ตารางที่ 1.2 คำไทยแทมีตัวสะกดตรงตามมาตรา มาตราตัวสะกด ตัวอยางคำ กก มัก ชัก นัก กด วัด ขาด กัด กบ นับ งับ คบ กง คง กง โลง กน นอน เงิน กัน กม ลม ตม สม เกย เคย เสย เกย เกอว แกว สาว ยาว 1.2 คำพยางคเดียวที่เปนภาษาไทยแทมักเปนคำที่ใชเรียกสิ่งตาง ๆ รวมถึงกิริยาอาการ ตาง ๆ เปรมจิต ชนะวงศ (2543, 25-26) ไดรวบรวมคำไทยไวเปนหมวดหมูดังนี้ ตารางที่ 1.3 คำพยางคเดียวที่เปนภาษาไทยแทมักเปนคำที่ใชเรียกสิ่งตาง ๆ ประเภทคำไทย ตัวอยางคำ เรียกสวนตาง ๆ ของรางกาย หนา ตา หัว หู ปาก คอ คิ้ว คาง ลิ้น คำบอกอาการ ไป มา นอน นั่ง ยืน พูด กิน เลน รอง รำ คำเรียกเครือญาติ พอ แม พี่ นอง ปา นา อา ลุง ตา ยาย ลูกเขย สะใภ ปู ยา หลาน ลูก คำสรรพนาม กู มึง เรา เขา เอ็ง แก ขา คำเรียกสิ่งของ ถวย ชาม โอง ไห ชอน เสื่อ เสื้อผา ไร นา เงิน ทอง มา ชาง ไก เปด คำบอกจำนวน อาย ยี่ หนึ่ง สอง สาม สี่ หา หก เจ็ด แปด เกา สิบ รอย คำเรียกชื่อเครื่องมือเครื่องใชในการ ทำมาหากิน จอบ เสียม เบ็ด มีด ขวาน เรือ แพ ค ำ เรี ย ก ชื่ อ ธ ร ร ม ช า ติ ห รื อ ปรากฏการณธรรมชาติ ดิน น้ำ ลม ไฟ รอน หนาว เย็น ฝน
19 ประเภทคำไทย ตัวอยางคำ คำที่ใชเปนลักษณนามแตเดิม กำ ลำ อัน หัว กอน กอบ คน กอง คำขยาย อวน ผอม สูง ต่ำ สั้น ยาว บาง หนา ออน แข็ง ในปจจุบันจะเห็นไดวาคำในภาษาไทยมีหลายพยางคมากขึ้น เนื่องจากอิทธิพลของ ภาษาตางประเทศที่เขามา ทำใหรูปแบบคำไทยเปลี่ยนไปจากเดิม 2. คำไทยมีหลายความหมายและมีหลายหนาที่ ภาษาไทยเปนภาษาคำโดด แตละคำ สามารถนำไปใชไดอยางอิสระ ไมมีการเปลี่ยนแปลงรูปคำ คำแตละคำจะมีหนาที่และความหมาย เปลี่ยนแปลงไปตามตำแหนงที่ปรากฏในประโยค กาญจนา นาคสกุล และคณะ (2554, 6)กลาววา ในภาษาไทยคำมีความสัมพันธกันดวยตำแหนงและความหมาย เชน เปนผูกระทำ เปนผูรับ การกระทำ เปนอาการที่กระทำ ตัวอยางเชน คำวา “กัน” ซึ่งมีความหมายดังนี้ ตัวอยางคำในประโยค ความหมายของคำในประโยค กันคิดถึงเธอ กัน เปนคำสรรพนามบุรุษที่ 1 แทนชื่อผูพูด ทำหนาที่เปน ประธานของประโยค เธอคิดถึงกัน กัน เปนคำสรรพนามบุรุษที่ 1 ทำหนาที่เปนกรรมของประโยค นักเรียนคุยกัน กัน เปนวิภาคสรรพนาม ครูกันนักเรียนออกจากหอง กัน เปนสกรรมคำกริยา หมายความวา แยกไว กันชนรถยนตคันนี้แข็งแรงมาก กัน เปนคำประสมเปนคำวา กันชน ทำหนาที่เปนประธานของ ประโยค แดงกันคิ้ว กัน เปนสกรรมกริยา หมายความวา โกน ใหเปนเขตเสมอ 3. ภาษาไทยเปนภาษาเรียงคำ การเรียงคำในประโยคภาษาไทยเปนสิ่งที่สำคัญมาก ความหมายของคำจะเปลี่ยนไป เมื่อตำแหนงของคำนั้นในประโยคเปลี่ยนไป บรรจบ พันธุเมธา (2562, 2) กลาวถึงโครงสรางประโยคในภาษาไทยมีการเรียงลำดับคำในประโยคแบบ SVO คือ ประธาน + กริยา + กรรม ดังนั้นหากมีการเรียงลำดับคำที่แตกตางกันก็ทำใหความหมายแตกตางกันดวย เชน กันชนรถยนตคันนี้ เปน นามวลี รถยนตคันนี้ชนกัน เปน ประโยค
20 จากตัวอยางขางตน ทำใหเห็นวา “กันชน” หากสลับเปน “ชนกัน” ก็จะทำใหความหมาย เปลี่ยนไปทันที หรือ ประโยคที่ 1 ธิดาใหของขวัญจิตติ ธิดา เปน ประธาน จิตติ เปน กรรม ประโยคที่ 2 จิตติใหของขวัญธิดา จิตติ เปน ประธาน ธิดา เปน กรรม นอกจากนี้ในภาษาไทยถาเห็นสิ่งใดสำคัญก็จะนำสิ่งนั้นขึ้นตนประโยค ทำใหความหมาย เปลี่ยนไป เพราะจะเนนน้ำหนักที่คำแรก เชน พรุงนี้ฉันจะไปเที่ยวทะเล ฉันจะไปเที่ยวทะเลพรุงนี้ จะเห็นไดวาประโยคแรกเนนเวลา “พรุงนี้” สวนประโยคที่สอง เนนประโยคที่วา “ฉันจะไป เที่ยว” 4. คำขยายจะวางไวหลังคำที่ถูกขยาย ผอบ โปษะกฤษณา (2538, 6-8) ไดกลาวถึง การเรียงลำดับคำของภาษาไทยไววา ภาษาไทยเปนภาษาเรียงคำ กรณีที่มีคำขยาย คำขยายจะอยู หลังติดกับคำที่ขยายเสมอ โดยคำขยายตองอยูหลังคำนาม สรรพนาม และคำวิเศษณตองมาหลัง คำกริยา เชน นักศึกษาบางคนแตงกายไมสุภาพ (“บางคน” อยูหลังคำนามเพื่อขยายคำนาม “นักศึกษา”) ฉันชอบราดหนาทะเล (“ทะเล” อยูหลังคำนามเพื่อขยายคำนาม “ราดหนา”) เขาวิ่งเร็วมาก (“เร็วมาก” อยูหลังคำกริยาเพื่อขยายคำกริยา “วิ่ง”) 5. ภาษาไทยไมมีการเปลี่ยนแปลงรูปคำเพื่อแสดงหนาที่ของคำ คำไทยแตละคำถือเปน คำสำเร็จรูป กลาวคือ มีความหมายสมบูรณสามารถนำไปใชในประโยคไดทันที โดยไมตอง เปลี่ยนแปลงสวนใด ๆ ของคำ เชน แสดงเพศ พจน การกในคำนาม และคำวิเศษณตองมาหลัง คำกริยา ดังที่ บรรจบ พันธุเมธา (2562: 66-70) กลาวไววา 5.1 การแสดงการก (case) คือคำที่ทำหนาที่เปนผูกระทำ ผูถูกกระทำ หรือเปนผูใช ภาษาไทยแสดงหนาที่ของคำอยางชัดเจน เมื่ออยูในประโยค โดยสังเกตจากการเรียงลำดับคำในรูป ประโยค เชน ฉันตีเขา อธิบายไดวา ฉัน เปนประธาน ซึ่งเปนผูกระทำ เขา เปน กรรม ซึ่งเปน ผูถูกกระทำ แตถาเปลี่ยนเปน เขาตีฉัน เขา เปน ประธาน ซึ่งเปนผูกระทำ ฉัน เปน กรรม ซึ่งเปน ผูถูกกระทำ 5.2 การแสดงกาล (tense) คือคำที่แสดงเวลา ในภาษาไทยไมมีการเปลี่ยนรูปคำเพื่อ แสดงกาล เพราะไมวาจะอดีตหรือปจจุบันคำกริยาก็มีรูปเดียว แตถาถือวากาลไมจำเปนตองปรากฏ หลักเกณฑการเปลี่ยนรูปที่ชัดเจน อาจกลาวไดวาในภาษาไทย กาลเปนประเภททางไวยากรณที่แฝงอยูคือ ไมปรากฏใหเห็นเดนชัด ตองดูจากบริบทหรือคำในประโยคจึงจะเขาใจวาผูพูดหมายถึงอดีตหรือ
21 ปจจุบัน โดยใชรูปคำเฉพาะหรือกริยาชวย เชน เคย ได แลว (แสดงถึงเวลาในอดีต) กำลัง (แสดงถึงเวลาที่เกิดขึ้นในปจจุบัน) จะ พรุงนี้ (แสดงถึงเวลาในอนาคต) หรือดูจากคำกาลวิเศษณ ในประโยคได เชน เมื่อวานนี้เขาไปทำรายงานบานเพื่อน 5.3 การแสดงมาลา (mood) ภาษาไทยใชคำแสดงอารมณ โดยใชคำกริยานุเคราะห และคำพูดชวย เชน โปรดเถอะ นะ ซิ ซึ่งในรูปประโยคอาจแสดงเปนคำสั่งหรือขอรองหรือชักชวน 5.4 การแสดงวาจก (Voice) ในภาษาไทยใชคำกริยาที่มีความหมายวา ผานประสบการณที่ ไมดีหรือถูกผลกระทบที่ไมดีมา มักใชคำวา ถูก โดน เชน เขาถูกตี เขาโดนทำราย การแสดง การก กาล มาลา วาจก ในภาษาไทยไมมีการเปลี่ยนรูปคำกอนเรียงเขา ประโยค แตการตีความตองดูตำแหนงของคำโดยพิจารณาจากคำขยายความหรืออาศัยขอความ บริบทจึงจะเขาใจและตีความหมายได (อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ, ยุพาพรรณ หุนจำลอง และสรัญญา เศวตมาลย, 2554: 34 ) 6. คำภาษาไทยมีคำลักษณนามใช คำลักษณนามเปนคำที่บอกลักษณะของนามขางหนา นอกจากนี้คำลักษณนามยังใชตามหลังคำวิเศษณบอกจำนวน (ปริมาณวิเศษณ) ดวย เชน หนังสือ 5 เลม คอมพิวเตอร 1 เครื่อง กระเปา 4 ใบ นอกจากนี้ยังใชตามหลังสามานยนามเพื่อเนนน้ำหนัก และเพื่อบอกใหทราบลักษณะตาง ๆ กันของนามนั้น ๆ เชน น้ำขวดนี้ น้ำแกวนี้ น้ำถุงนี้ น้ำถังนี้ คำวา ขวด แกว ถุง ถัง บอกถึงลักษณะของภาชนะที่ใสน้ำวามีความแตกตางกัน เปนคำ ที่แสดงภาพใหเห็นวาน้ำอยูในภาชนะชนิดใด 7. คำภาษาไทยมีการเปลี่ยนระดับเสียงของคำ การเปลี่ยนระดับเสียงของคำเปนวิธีเพิ่มคำ ใหมากขึ้น เกิดการขยายตัวของภาษา เพราะเมื่อคำเปลี่ยนระดับเสียงหรือเรียกวา เสียงวรรณยุกต ทำใหคำนั้นมีความหมายแตกตางกันออกไป ตัวอยางเชน คำ เสียงวรรณยุกต อักษรกลาง ปา ปา ปา ปา ปา สามัญ เอก โท ตรี จัตวา
22 คำ เสียงวรรณยุกต อักษรต่ำ นา นา นา สามัญ โท ตรี อักษรสูง ผา ผา ผา จัตวา เอก โท 8. ภาษาไทยมีการสรางคำใหม ภาษาไทยแตเดิมเปนคำพยางคเดียว เมื่อมีการติดตอ รับวัฒนธรรมจากตางประเทศเขามา ทำใหตองมีคำใชมากขึ้น จึงตองมีการสรางคำใหม การสรางคำ ขึ้นใชในภาษาไทยจึงนับวาเปนความเจริญงอกงามทางภาษา อันเนื่องมาจากความเจริญกาวหนา ทางวิชาการ การพัฒนาทางเทคโนโลยี ตลอดจนการติดตอสัมพันธกับตางประเทศ ทำใหมี ความจำเปนที่จะตองสรางคำใหม เพื่อใหเพียงพอกับความจำเปนในการติดตอสื่อสาร สุนันท อัญชลีนุกูล (2562: 23-83) กลาวถึงระบบการสรางคำในภาษาไทยไววา สำหรับ การสรางคำใหมในภาษาไทย ไดแก การประสมคำ ไดแก คำประสม คำซอน คำซ้ำ และการยืมคำ ไดแก คำทับศัพท นอกจากนี้ วัลยา ชางขวัญยืน และคณะ (2553: 272) ไดกลาวเพิ่มเติมถึงการยืมคำใน ภาษาอังกฤษ โดยไดมีการคิดคำศัพทภาษาไทยขึ้นใชแทนศัพทภาษาอังกฤษ โดยคำที่คิดขึ้นใหมนี้ได ผานการพิจารณาจากคณะผูเชี่ยวชาญทางภาษาแลว และมีการประกาศใช เรียกไดวาเปน ศัพทบัญญัติ จากวิธีการสรางคำใหมขางตน สามารถแบงประเภทของคำตามการสรางคำไดดังนี้ ตารางที่ 1.4 วิธีการสรางคำในภาษาไทย วิธีการสรางคำใหม ตัวอยางคำ 1. การประสมคำ คำประสมคำ หางเสือ หองนั่งเลน ปากกา แมน้ำ ชาวนา นักรอง คำซอน คนควา เชื้อเชิญ บานเรือน อวนพี ฝาฟาง เสื่อสาด คำซ้ำ งูๆ ปลา ๆ แถว ๆ แดง ๆ เด็ก ๆ เร็ว ๆ วิ่ง ๆ
23 วิธีการสรางคำใหม ตัวอยางคำ 2. การยืมคำ คำทับศัพท แฟชั่น ฮันนีมูน ปารีส ศัพทบัญญัติ รถยนต มหาวิทยาลัย เครื่องบิน ทฤษฎี จากระบบการสรางคำ เห็นวาคำสรางใหมประเภทตาง ๆ ทำใหเขาใจวิธีการเพิ่มคำใน ภาษาไทย โดยรายละเอียดของการสรางคำ จะกลาวถึงในบทที่ 3 นอกจากนี้ทำใหเห็นวาภาษาที่ เคยมีแตคำพยางคเดียวไดกลายเปนคำที่มีพยางคเพิ่มขึ้น และการสรางคำใหมคงมีอยูเรื่อยไปตาม ระบบการสรางคำ ซึ่งเปนประโยชนอยางยิ่งที่จะสรางภาษาใหงอกงามตอไป 9. การใชคำไทยตองใชใหเหมาะสมกับระดับชั้นของบุคคลในสังคม การสื่อสารของมนุษย นอกจากจะเขาใจการใชคำใหตรงกับความตองการแลว ตองใชคำใหเหมาะสมกับฐานะบุคคล โอกาส และกาลเทศะดวย เชน ในโอกาสงานพิธี ในที่ประชุม หรือในที่สาธารณะ สถานการณเหลานี้ยอมใช ระดับภาษาที่แตกตางกัน ดังนั้นการใชคำในภาษาไทยจึงควรคำนึงถึงปริบททางสังคมและวัฒนธรรม เมื่อบุคคลรวมกลุมกันเปนสังคม แตละบุคคลยอมมีสถานภาพและบทบาทตางกัน สถานภาพที่ แตกตางกันนี้เปนสิ่งควบคุมพฤติกรรมของแตละบุคคลใหแตกตางกันดวย นอกจากนี้สังคมยังสราง วัฒนธรรมหรือแบบแผนในการดำรงชีวิต เพื่อใหสมาชิกในสังคมประพฤติปฏิบัติ ทำใหสังคมดำเนินไป ดวยความราบรื่น มีผลตอพฤติกรรมการใชภาษาของบุคคลแตกตางกันดวย ในการใชคำควรใชคำให เหมาะสมกับระดับชั้นของบุคคลในสังคม ดังนี้ 9.1 ใชคำใหถูกตองตามสถานภาพของบุคคล ในวัฒนธรรมไทยมีระเบียบแบบแผน การใชคำบางคำตามสถานภาพของบุคคล โดยควรเลือกใชใหถูกตอง 9.2 ใชคำใหเหมาะสมตามระดับ ภาษาหนึ่ง ๆ ยอมมีภาษายอยลงไปอีกหลายระดับ เชนเดียวกับภาษาไทย นิยมแบงไดเปน 3 ระดับ คือ 1) ภาษาปาก สวนมากใชในการพูดมากกวาการเขียน เชน ภาษาถิ่น ภาษาที่ใช ซื้อขายกันในตลาด ภาษาแสลง ภาษาที่ใชในการละเลนบางอยาง ภาษาที่ใชในการสนทนาระหวาง บุคคลที่คุนเคยกัน ภาษาที่ใชเขียนบทลอ ภาษาที่ใชเขียนบทสนทนาในนวนิยาย เรื่องสั้น 2) ภาษากึ่งแบบแผน ใชในการพูดและเขียนที่ไมเปนทางการมากนัก เชน การสนทนาระหวางผูที่ไมคุนเคยกัน การสนทนาระหวางผูตางฐานะ ตำแหนง และคุณวุฒิ ภาษาที่ใช ในการประชุมที่มีผูฟงทั่วไป ไดแก การอภิปราย การปาฐกถา การแนะนำใหบุคคลรูจักกัน ขาวทั่วไปหรือบทความในสื่อมวลชน 3) ภาษาแบบแผน ใชในการพูดและการเขียนในโอกาสที่เปนพิธีการ เชน ถอยคำ และสำนวนในการกราบบังคมทูล การกลาวถวายพระพร คำกลาวปราศรัยของบุคคลสำคัญใน
24 โอกาสตาง ๆ ประกาศแจงความของทางราชการ จดหมายราชการ การเขียนคำตอบและเรียงความ ในสถานศึกษา จึงเห็นไดวาการทำความเขาใจในเรื่องระดับของภาษา และใชภาษาระดับตาง ๆ ใหถูกตอง เปนสิ่งที่สำคัญที่ชวยใหการสื่อสารมีประสิทธิผล เหมาะสมกับระดับชนชั้นของบุคคลในสังคม ความสำคัญของภาษาไทย ภาษาไทยมีความสำคัญตอชนชาติไทย บงบอกถึงเอกลักษณประจำชาติ เปนสมบัติทาง วัฒนธรรมอันกอใหเกิดความเอกภาพและบงบอกถึงการใชชีวิตของคนในสังคม วัฒนธรรม และ ความเปนอยูของชนชาติไทย สามารถสรุปไดเปนหัวขอดังนี้ 1. เปนเครื่องมือในการติดตอสื่อสาร การดำเนินชีวิตประจำวันและในการประกอบอาชีพ มีการติดตอสื่อสารเพื่อใหเกิดความเขาใจเรื่องราว ความรูสึก ความนึกคิด ความตองการของแตละฝาย ซึ่งไดแกผูสงสาร ซึ่งสงสารโดยแสดงพฤติกรรมในรูปของการพูด การเขียน หรือแสดงดวยทาทาง สวน ผูรับสารจะรับสารดวยการฟง การดู หรือการอาน แตไมวาจะเปนการสื่อสารหรือรับสารก็ตาม ภาษา เปนเครื่องมือสำคัญที่ใชเปนสะพานเชื่อมโยงเพื่อใหเกิดความเขาใจตรงกันคือ ภาษา 2. เปนเครื่องมือในการเรียนรูและแสวงหาความรู บรรพบุรุษไทยไดสรางสรรค สะสม อนุรักษและถายทอดเปนวัฒนธรรมใหเปนมรดกของชาติโดยใชภาษาไทยเปนสื่อ คนรุนหลังจึงใช ภาษาไทยเปนเครื่องมือในการศึกษาแสวงหาความรู ประสบการณและรับสิ่งที่เปนประโยชนมาใชใน การพัฒนาตนเอง ทั้งการพัฒนาสติปญญา กระบวนการคิด การวิเคราะห การวิพากษวิจารณ การแสดงความคิดเห็น ทำใหเกิดความรูและประสบการณที่งอกงาม กลายเปนผูที่มีชีวทัศนและโลกทัศน ที่สอดคลองกับยุคสมัย สามารถติดตามความเจริญกาวหนาของศาสตรตาง ๆ จึงรูเทาทัน การเปลี่ยนแปลงของสังคมโลกปจจุบัน ซึ่งนำมาพัฒนาประเทศชาติไดอยางดี 3. เปนเครื่องมือสรางความเขาใจอันดีตอกัน ในประเทศไทยนอกจากจะมีภาษาไทยกลาง ซึ่งเปนภาษาประจำชาติแลว เรายังมีภาษาถิ่นตาง ๆ ซึ่งเปนภาษาที่ติดตอกันเฉพาะในกลุม และเมื่อ กำหนดใหภาษาไทยกลางเปนภาษามาตรฐานเปนภาษาที่ใชรวมกัน ทำใหการสื่อสารเขาใจตรงกันทั้ง การศึกษา ทางราชการ และสื่อสารมวลชน การใชภาษาไทยกลางชวยเสริมสรางความเขาใจอันดี ตอกันในสังคมไทยโดยสวนรวม 4. เปนเครื่องมือในการบันทึกและถายทอดความรูสึกนึกคิดของบรรพบุรุษ ในรูปของ วรรณคดีและวรรณกรรม การอานและการศึกษาวรรณคดีและวรรณกรรมแตละสมัย ทำใหชนรุนหลังรับรู และเขาใจความรูสึกนึกคิดของผูแตง เขาใจสภาพความเปนอยู เขาใจเหตุการณ เขาใจลักษณะสังคม และสังคมของผูคนในสมัยนั้น ๆ
25 5. เปนเครื่องมือสรางเอกภาพของชาติ การที่ประเทศไทยมีภาษาไทยกลางเปนมาตรฐานที่ ใชรวมกัน มีภาษาไทยเปนภาษาประจำชาติที่แสดงใหเห็นถึงความเปนชาติที่มีความเจริญรุงเรือง มีอารยธรรม การใชภาษาไทยในการติดตอสื่อสารทำใหเกิดความรูสึกเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน และเกิด ความผูกพันเปนเชื้อชาติเดียวกัน ทำใหเกิดความปรองดองและรวมมือกันที่จะพัฒนาชาติไทยให เจริญกาวหนาอยางมั่นคงตอไป 6. เปนเครื่องมือชวยจรรโลงใจ ภาษาไทยเปนภาษาที่มีเสียงไพเราะเมื่อผูเขียนไดนำมาแตง เปนรอยแกวและรอยกรอง เมื่อใครไดอานไดฟงก็เกิดความรูสึกชื่นบาน เกิดความจรรโลงใจ ไมวาจะ อยูในรูปแบบของวรรณกรรมประเภทใดก็ตามซึ่งเปนเรื่องราวที่ชวยใหเกิดความสบายใจ และ ความชื่นบานนี้จำเปนตองอาศัยภาษาเปนสื่อ ภาษาไทยจึงมีความสำคัญที่ชวยใหชีวิตคนไทย มีความสดชื่น รื่นรมย มีสุขภาพจิตที่ดีไมเครงเครียด เกิดความคิดสรางสรรค และสังคมดำรงอยูไดดวย ขอบเขตและความสำคัญของการศึกษาหลักภาษาไทย ขอบเขตของหลักภาษาไทยตามที่พระยาอุปกิตศิลปสาร (2546: 1-8) ไดกำหนดไวสรุปได ดังนี้ 1. อักขรวิธี คือ แบบแผนที่เกี่ยวของกับตัวหนังสือ รวมถึงวิธีการเขียน การอาน และ ใชตัวหนังสือใหถูกตองตามความนิยม การใชเครื่องหมายตาง ๆ จึงเห็นไดวาตำราอักขรวิธีไมใชตำรา ไวยากรณที่เกี่ยวของกับระเบียบแบบแผนของภาษา แตเนื่องจากภาษาตองใชตัวหนังสือสำหรับเขียน และอาน จึงไดจัดตำราอักขรวิธีไวในตำราไวยากรณ โดยแบงเปน 3 ภาค ไดแก 1.1 ลักษณะอักษร ประกอบดวย พยัญชนะ สระ วรรณยุกต ไตรยางศ 1.2 วิธีประสมอักษร ประกอบดวยพยางค พยัญชนะตน พยัญชนะประสม สระ ตัวสะกด ตัวการันต 1.3 วิธีใชอักษร ประกอบดวย การแผลงอักษร การแผลงสระ การเขียนคำ การอานคำ 2. วจีวิภาค คือ การจำแนกถอยคำที่ใชอยูในภาษาไทย เนื้อหาประกอบดวย ลักษณะคำไทย คำมูล คำประสม ลักษณะคำบาลีสันสกฤตในภาษาไทย ชนิดของคำไทย และวิธีใชคำประเภทตาง ๆ 3. วากยสัมพันธ คือ ความเกี่ยวของของคำพูดตาง ๆ ในภาษาไทย ขอความที่เราใชพูดจากัน หรือเขียนเปนเรื่องราวซึ่งเกิดจากการนำคำมาเรียงกันเปนขอความ คำที่เรียงกันอยูนั้นจะตองมี ความสัมพันธเกี่ยวของกัน ประกอบดวย วลี ประโยค และการจำแนกประโยค 4. ฉันทลักษณ คือ หลักคำประพันธประเภทตาง ๆ ไดแก โคลง ฉันท กาพย กลอน โดย กลาวถึงขอบังคับในการประพันธแตละประเภท เชน คำเอก คำโท เอกโทษ โทโทษ คำครุ คำลหุ
26 สวน นววรรณ พันธุเมธา (2558, 5-26) กลาวถึงการนำหลักภาษาไทยมาใชไววา ในการพูด หรือการเขียนก็ตาม ผูพูดหรือผูเขียนจะตองถายทอดความคิด ความรูสึกออกมาเปนถอยคำ ถาสามารถใชคำหรือประโยคไดถูกตองตรงตามความหมายที่ตองการแสดง การสื่อสารก็มักประสบ ความสำเร็จ แตถามิไดระวังการเลือกใชคำใหถูกตอง ผูฟงหรือผูอานก็อาจไมเขาใจหรือไขวเขวไปได ดังนั้นจึงควรคำนึงถึงหลักเกณฑดังตอไปนี้ 1. การใชคำใหถูกตอง ผูใชภาษาจะสามารถใชคำไดถูกตองหากรูความหมายของคำทุกคำที่ใช การใชคำใหถูกตอง ควรคำนึงถึงลักษณะดังตอไปนี้ 1) การใชคำที่มีความหมายแฝง 2) การใชคำที่มี เสียงคลายคลึงกัน 3) การใชคำที่มีความหมายคลายคลึงกัน 4) การใชคำไวยากรณ ไดแก คำลักษณนาม คำบุพบท และคำสันธาน 2. การใชคำใหเหมาะสม คำในภาษาไทยมีระดับการใชที่ตางกัน ขึ้นอยูกับความเหมาะสม ในการใชภาษา กลาวคือมีการแบงคำใชในที่สูงต่ำตางกันตามความเหมาะสม โดยมีขอควรคำนึงดังนี้ 1) การใชคำใหเหมาะกับบุคคล 2) การใชคำใหเหมาะกับสำนวนภาษา 3) การใชคำใหเหมาะกับ ความรูสึก 3. การใชประโยคในการสื่อสาร คำแตละคำสามารถสื่อความหมายได แตคำจะแสดง ความคิดและอารมณไดอยางชัดเจนเมื่อคำนั้นประกอบกันเปนประโยค ประโยคที่ดีควรมีลักษณะ ดังนี้ 1) ประโยคถูกตองตามหลักไวยากรณ 2) ประโยคกะทัดรัด 3) ประโยคที่สื่อสารชัดเจน จากการใหความหมายของนักวิชาการผูเชี่ยวชาญทางดานหลักภาษาไทยสรุปไดวาการศึกษา หลักภาษาไทย เปนการศึกษาเกี่ยวกับเรื่องเสียงและอักษรไทย คำและการประกอบคำ วิธีการสังเกต ลักษณะคำไทยแทและคำที่มาจากภาษาอื่น เพื่อใหเกิดความรูและความเขาใจหลักภาษาไทย สามารถ นำความรูไปใชวิเคราะหการใชภาษา ใชภาษาไดอยางถูกตอง อันจะนำไปสูการอนุรักษและพัฒนา ภาษาไทยทำใหเห็นวาหลักภาษาไทยและการใชภาษาไทยมีความเกี่ยวของกัน สรุป ความรูพื้นฐานเกี่ยวกับหลักการใชภาษาไทย 1) กำเนิดภาษา ยังเปนเรื่องที่ไมสามารถสรุป ไดแนชัด จากการรวบรวมนักปราชญทางภาษาไดสันนิษฐานการกำเนิดของภาษาไวเกิดจากการเลียนเสียง สิ่งแวดลอมที่ปรากฏกองขึ้น เกิดจากการเลียนเสียงมนุษย คำในภาษาสวนหนึ่งเกิดจากเสียง เด็กทารก เกิดจากวิวัฒนาการทางสมองของมนุษย 2) ความเปนมาของภาษาไทย ภาษาไทยจัดอยู ในภาษาตระกูลไท เปนภาษาที่ใชพูดกันทั่วไปในเอเชียตะวันออกเฉียงใต 3) ลักษณะสำคัญของ ภาษาไทย ภาษาไทยมีพัฒนาการมาตามลำดับ ตั้งแตกอนสมัยพอขุนรามคำแหง จนมาถึง พุทธศักราช 1826 จึงไดมีลายสือไทยขึ้นใชเปนครั้งแรก และไดมีพัฒนาการทางดานการเขียน เรื่อยมาจนมาถึงปจจุบัน ลักษณะเฉพาะของภาษาไทยที่มีความแตกตางจากภาษาอื่น ซึ่งนับวาเปน
27 เอกลักษณของชาติไทย เปนสมบัติทางวัฒนธรรมอันกอใหเกิดความเปนเอกภาพ จึงเปนสมบัติของ ชาติที่ควรคาแกการเรียนรู ไดแก คำไทยเปนคำพยางคเดียว คำไทยมีหลายความหมายและมีหลาย หนาที่ ภาษาไทยเปนภาษาเรียงคำ คำขยายจะวางไวหลังคำที่ถูกขยาย ภาษาไทยไมมี การเปลี่ยนแปลงรูปคำเพื่อแสดงหนาที่ของคำ คำภาษาไทยมีคำลักษณนามใช คำภาษาไทยมี การเปลี่ยนระดับเสียงของคำ ภาษาไทยมีการสรางคำใหม การใชคำไทยตองใชใหเหมาะสมกับ ระดับชั้นของบุคคลในสังคม 4) ขอบเขตและความสำคัญของการศึกษาหลักภาษาไทย เปนการศึกษาเกี่ยวกับเรื่องเสียงและอักษรไทยคำและการประกอบคำ วิธีการสังเกตลักษณะคำไทยแทและ คำที่มาจากภาษาอื่น เพื่อใหเกิดความรูความเขาใจหลักภาษาไทย สามารถนำความรูไปใชวิเคราะห การใชภาษา ใชภาษาไดอยางถูกตอง อันนำไปสูการอนุรักษและพัฒนาภาษาไทย แบบฝกหัด 1. จงเขียนเครื่องหมาย หนาขอความที่ถูกตองและเครื่องหมาย หนาขอความที่ไมถูกตอง ...............1.1 เสียงผลักเกาอี้ดังโครม เปนการเลียนเสียงจากสิ่งแวดลอม ...............1.2 ภาษาเปนคำมาจาก สันสกฤต ...............1.3 ภาษา หมายถึงเสียงพูดและตัวหนังสือ ...............1.4 วาย ใครมาอยูขางหลัง เปนการกำเนิดภาษาจาก TA TA Theory ...............1.5 YO HE LO Theory กลาวถึงกำเนิดภาษาจากธรรมชาติ ...............1.6 สมองดานซายทำหนาที่เกี่ยวกับพัฒนาการทางดานภาษา ...............1.7 อือ หม่ำ ตึง เปนภาษาเด็กทารก ...............1.8 แมร แปร มาเธอร เปนคำตางประเทศที่ใชเรียก แม ...............1.9 DING DONG Theory ไดแกคำวา เปรี้ยง ซา ครืน ...............1.10 กำเนิดภาษามีขอสันนิษฐานจากการเลียนเสียง 1)สิ่งแวดลอม 2)มนุษย 3)ทารก 2. คำวา “ภาษา” มาจากรากศัพทภาษาใด แปลวาอะไร มีความหมายเหมือนหรือแตกตางกับ ปจจุบันอยางไร จงอธิบาย .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 3. ภาษาตระกูลไท ที่ใชในเอเชียตะวันออกเฉียงใตมีกี่ประเทศ ไดแกประเทศอะไรบาง ..........................................................................................................................................................
28 4. จงสรุปลักษณะเดนของความเปนมาของอักษรไทยในแตละยุคตอไปนี้ 4.1 สมัยกอนพอขุนรามคำแหง .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 4.2 สมัยพอขุนรามคำแหง .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 4.3 สมัยพระเจาไท .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 4.4 สมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 4.5 สมัยตัวพิมพ .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 4.6 สมัยรัชกาลที่ 4 .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 4.7 สมัยรัชกาลที่ 6 .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 4.8 สมัยจอมพลป.พิบูลยสงคราม .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 5. จงบอกวาลักษณนามตอไปนี้ใชกับสิ่งใดบาง ลักษณนามละ 3 ตัวอยาง 5.1 แทง .......................................................................................................................................................... 5.2 เลม ..........................................................................................................................................................
29 5.3 ตน .......................................................................................................................................................... 5.4 ใบ .......................................................................................................................................................... 5.5 แผน .......................................................................................................................................................... 6. จากที่กลาววา “คำไทยไมมีการเปลี่ยนแปลงรูปเพื่อบอกเพศ พจน กาล แตเรามีคำที่ใช เพื่อใหทราบได” ใหนักศึกษาวิเคราะหคำตอไปนี้วาเปนคำบอกเพศ พจน หรือกาล ฝูง หญิง กำลัง วันนี้ ยา นาง เหลา แฝด เมื่อวานนี้ โสด คู นาย ลอม จะ แลว เณร พอ กรู พรุงนี้ กองทัพ แม รุม คำบอกเพศ………………………………………………………………………………………………………………………… คำบอกพจน……………………………………………………………………………………………………………………… คำบอกกาล........................................................................................................................................ 7. จากที่กลาววาภาษาไทยมีการเรียงคำ ใหนักศึกษาแตงประโยคที่เรียงคำตามโครงสราง ประโยคตอไปนี้ 7.1 ประธาน + กริยา + กรรม ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7.2 ประธาน + กริยา + กรรม + บทขยายกรรม ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7.3 ประธาน + บทขยายประธาน + กริยา + กรรม + บทขยายกริยา ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7.4 ประธาน + บทขยายประธาน + บทขยายประธาน + กริยา + กรรม + บทขยายกริยา ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7.5 ประธาน + บทขยายประธาน + กริยา + กรรม + บทขยายกรรม + บทขยายกริยา …………………………………………………………………………………………………………………………………………