สอนเสวนาสู่การเรียนรู้เชิงรุก

ครููกานต์์ : เพราะอะไรคะ
กอซอง : เพราะว่่าเราจะดููว่่าตััวข้้างหน้้าคืืออะไรค่่ะ จะรู้�ว่่าเป็็นอัักษรไหนต้้องดูู

ตัวั ข้้างหน้้า ไม่่ใช่่ตัวั สะกด และตัวั ข้้างหน้้าคืือ ก ไก่่ คืืออยู่ใ�่ นอักั ษรกลางค่่ะ
ครููกานต์์ : น้ำ��ำ หวานค่่ะ
น้ำ�ำ� หวาน : หนููคิิดว่่าเป็็นกวางเหมืือนกัันค่่ะ เพราะว่่า ก ไก่่ เป็็นตััวอัักษรกลางที่่�

อยู่�่ในอัักษรกลางค่่ะ แล้้วก็็เราดููจากตััวหน้้า และส่่วนตััวสะกดมัันเป็็น
ตััวสะกดออกเสีียงเฉยๆ แต่่ตัวั หน้้ามัันเป็็นตััว...
ครููกานต์์ : เป็็นตััวอะไรเอ่่ย เขาเรีียกว่่าอะไร พยััญชนะต้้นใช่่ไหม
น้ำ�ำ�หวาน : ค่่ะ ส่่วนตัวั หลังั มันั เป็น็ ตััวสะกดเฉยๆ มันั ไม่่ใช่่เป็น็ ตััวอักั ษรอะไรอย่่างนี้้�ค่่ะ
ครููกานต์์ : โอเค ขอบคุุณน้ำำ��หวานค่่ะ แล้้วก็็ลินิ จ้้ะ
ลินิ : หนููก็็คิิดว่่ากวางค่่ะ เพราะว่่าเราจะดููที่่�ตััวพยััญชนะต้้นว่่าอยู่่�ในอัักษรกลาง
หรืือเปล่่า แล้้ว ก ไก่่ ก็็อยู่่�ในอักั ษรกลาง หนููเลยตอบว่่าอัักษรกลางค่่ะ
ครููกานต์์ : โอเคค่่ะ อย่่างนั้้�นเรามาดููกัันดีีกว่่าว่่าใช่่กวางอย่่างที่่�เพื่่�อนพููดหรืือเปล่่า
ใครคิิดว่่ากวางเหมืือนกัันสามารถส่่งรีีแอ็็กชัันมาได้้เลยนะ ไปดููกัันค่่ะ
ถููกต้้องค่่ะ กวางอยู่ใ�่ นหมู่อ่� ักั ษรกลางนั่่น� เอง

ข้้อต่่อไปเลยค่่ะ สัตั ว์ช์ นิดิ ไหนอยู่่ใ� นหมู่�่อัักษรสููง เรีียวคุงุ
เรีียวคุุง : ผึ้้ง� ครับั เพราะว่่า “ผีีฝากถุุงข้้าวสารให้้ฉันั ” ครับั คำ�ำ ว่่า ผี ี คืือ ผ ผึ้้�ง ครับั

• 50 •

ครููกานต์์ : โอ้้โห... โอเค เมื่�่อกี้้�มีใี ครยกมืืออีีก ใครนะ เจนน่่าค่่ะ
เจนน่่า : เหมืือนเรียี วคุุงค่่ะ เพราะว่่า ผ ผึ้้ง� เป็น็ อัักษรสููง
ครููกานต์์ : ใครตอบเหมืือนเรีียวคุุงส่่งรีีแอ็็กชัันมาได้้เลยนะ ส่่งรีีแอ็็กชัันมาได้้เลย

ข้้อเมื่่�อกี้้�ใครที่่�ตอบกวางถููก เขีียนดาวให้้ตััวเองด้้วยคนละหนึ่่�งดวง ทางที่่�ดีี
เด็ก็ ๆ เขียี นคำำ�ตอบลงในสมุุดตััวเองได้้เลย น้ำ��ำ หวานจ้้ะ
น้ำำ�� หวาน : อักั ษรสููง ผ ผึ้้ง� ค่่ะ เพราะว่่ามันั ออกเสียี งสููงอยู่แ�่ ล้้ว เราก็ส็ ามารถดูู (จากเสียี ง)
ได้้เลย เพราะว่่า ผึ้้ง� จะเป็็นเสียี งสููงเลยค่่ะ
ครููกานต์์ : เยี่่�ยมค่่ะ อย่่างนั้้�นเรามาดููกัันดีีกว่่าว่่าใช่่ผึ้้�งหรืือเปล่่า ถููกต้้องค่่ะ ใครตอบ
ว่่าผึ้้�งรับั ไปอีีกคนละหนึ่่�งดวงเลยค่่ะ
ภารกิิจของนัักเรีียนห้้อง ๔/๑ ในการฝึึกฝนหลัักภาษาเรื่่�องอัักษร ๓ หมู่�่ ซึ่่�งเป็็น
เรื่อ�่ งที่่ย�ุ่่ง� ยากและซับั ซ้้อนยังั คงดำ�ำ เนินิ ต่อ่ ไปอย่่างสนุกุ สนานจนกระทั่่ง� ครบ ๘๐ นาทีเี ต็ม็
พวกเขาได้้เก็บ็ เกี่่ย� วความรู้แ� ละฝึกึ ปรืือเรื่อ�่ งการผันั อักั ษรสููง ร่่วมกับั อักั ษรต่ำ��ำ คู่ ่� ที่่ช� ่่วยให้้
สามารถผัันเสีียงได้้ครบ ๕ เสีียง แล้้วคำำ�ว่่า คา ข่่า ข้้า/ ค่่า ค้้า ขา ก็็ได้้กลายมาเป็็น
บทส่่งท้้ายของไวยากรณ์์ที่่�นำำ�พาเข้้าสู่่�วรรณกรรมเรื่�่องราชาธิิราช ตอน ศึึกชิิงอำำ�นาจ
ที่่ท� ุกุ คนเฝ้้ารอ

• 51 •

สวนสัตั ว์อ์ ักั ษร ๓ หมู่ ่� คุณุ ครููกานต์์ – บัวั สวรรค์์ บุุญมาวงษา



๔

กรอบปฏิิบััติกิ าร
สานเสวนาเพื่่�อเรียี นรู้�

บัันทึกึ นี้้�ตีีความจากบทที่่� ๗ ในหัวั ข้้อ Frameworks and Fundamentals

กรอบปฏิิบัตั ิกิ ารสานเสวนาเพื่อ�่ เรียี นรู้้น� ี้้� ประกอบด้้วย ๙ ส่่วน ซึ่่ง� ๓ ส่่วนแรก
เป็น็ คำ�ำ อธิบิ าย และ ๖ ส่่วนหลังั เป็น็ แนวทาง คืือ (๑) เป้า้ หมาย (๒) ลักั ษณะพิเิ ศษ
(๓) ความแตกต่่างระหว่่างกรอบนี้้�กัับกรอบชุุดก่่อน (๔) นิิยาม (๕) ท่่าทีี
(๖) หลักั ฐานสนับั สนุนุ (๗) หลัักการ (๘) ชุุดแนวทาง (๙) ตััวชี้้ว� ััด
ตััวสาระหลัักของกรอบปฏิบิ ััติิ คืือ ชุุดแนวทางสอนเสวนา (dialogic teaching
repertoires) ๘ ชุดุ ที่่แ� ต่ล่ ะชุดุ จะเป็น็ หัวั ข้้อของบันั ทึกึ ต่อ่ ๆ ไป บันั ทึกึ ชุดุ นี้้พ� ัฒั นาขึ้น�
เพื่อ�่ ช่่วยเหลืือให้้ครููดำ�ำ เนินิ การพัฒั นาวัฒั นธรรมของห้้องเรียี น และจัดั การห้้องเรียี น
พััฒนารููปแบบการพููดโต้้ตอบระหว่่างนัักเรีียนกัับครูู พััฒนาการดำำ�เนิินการเสวนา
ในห้้องเรียี น และการขับั เคลื่อ่� นต่อ่ ด้้านการตั้้ง� คำำ�ถาม (questioning) การขยายประเด็น็
(extending) สู่�่การอภิิปราย (discussion) และการโต้้แย้้ง (argumentation)
เป้้าหมาย (Purpose)
เป้้าหมายของ กรอบปฏิิบััติิการสอนเสวนาเพื่�่อเรีียนรู้้� (dialogic learning
framework) นี้้� มีีเป้้าหมายเพื่่�อกำ�ำ หนดและอธิิบาย ธรรมชาติิ (nature) มิิติิ
(dimension) และองค์์ประกอบ (elements) ของวิิธีีสอนแบบสานเสวนา
กรอบปฏิบิ ัตั ิกิ ารนี้้ม� ีที ั้้ง� ส่่วนที่่เ� ป็น็ คำำ�อธิบิ าย (descriptive) และส่่วนที่่เ� ป็น็ ข้้อกำำ�หนด
(prescriptive) จัดั ทำ�ำ ขึ้้น� เพื่อ่� เป็น็ เอกสารบอกแนวทางที่่ค� รบถ้้วน ไม่่ใช่่เพื่อ่� เป็น็ คู่ม�่ ืือ
ดำำ�เนินิ การเสวนาเรื่�อ่ งใดเรื่่อ� งหนึ่่ง� โดยเฉพาะ

• 54 •

กล่่าวใหม่่ว่่า กรอบปฏิิบััติิการนี้้� เป็็นกรอบแนวทางสำำ�หรัับครููนำำ�ไปคิิด
รายละเอีียดการดำ�ำ เนิินการเอง ไม่่ใช่่คู่�่มืือที่่�บอกสููตรสำำ�เร็จ็ รููป
ลักั ษณะพิเิ ศษ (Distinctive features)
กรอบปฏิิบััติิการนี้้�มีี ๖ ส่่วน คืือ (๑) นิิยาม มีีการกำำ�หนดนิิยามทั้้�งของ
สานเสวนา และของการสอนแนวสานเสวนา เพราะสองสิ่่ง� นี้้เ� ป็น็ คนละสิ่่ง� (๒) ท่่าทีี
บอกเหตุุผลของแนวทางดำ�ำ เนิินการในภาพใหญ่่ (๓) หลัักฐานสนัับสนุุน สรุุป
หลักั ฐานด้้านการศึกึ ษา ที่่ส� นับั สนุนุ การสอนเสวนาตามแนวทางที่่เ� สนอ (๔) หลักั การ
บอกแนวทางประยุุกต์์ใช้้ชุุดแนวทางสอนด้้วยสานเสวนา และบอกเกณฑ์์ประเมิิน
คุณุ ภาพของการสอน (๕) ชุดุ แนวทาง ที่่ค� รููนำ�ำ ไปปรับั ใช้้ตามบริบิ ทและความจำ�ำ เป็น็
ชุดุ แนวทาง (repertoires) ประกอบด้้วย (a) settings (b) forms (c) transactions
(d) moves (๖) ตัวั ชี้้ว� ัดั หนังั สืือลดจำ�ำ นวนตัวั ชี้้ว� ัดั ลงจากกรอบชุดุ ก่่อนๆ เหลืือเพียี ง
๑๕ ตัวั ชี้้ว� ััด สำำ�หรับั วััดการสอนแนวสอนเสวนา
กล่่าวได้้ว่่าเป็็นกรอบปฏิิบััติิที่่�ยืืดหยุ่่�น ครููนำ�ำ ไปปรัับใช้้ได้้ แต่่เป็็นกรอบปฏิิบััติิ
ที่่�มีีทฤษฎีีสนัับสนุุนอย่่างแน่่นแฟ้้น ผมไม่่ได้้เน้้นจัับประเด็็นเชิิงทฤษฎีีมาตีีความ
ลงไว้้อย่่างละเอีียด คืือผมเน้้นภาคปฏิิบััติิมากกว่่า
ความแตกต่่างระหว่า่ งกรอบนี้้�กัับกรอบชุุดก่่อน
แนวทางจััดการเรีียนรู้้�แบบสอนเสวนาเริ่�มพััฒนาตั้้�งแต่่ ค.ศ. 2002 และมีี
วิวิ ัฒั นาการเรื่อ่� ยมา มีกี ารปรับั ปรุงุ และทดสอบใหญ่่ด้้วย RCT ใน ค.ศ. 2014 - 2017
แล้้วจึึงปรัับปรุุงเสนอในหนัังสืือ A Dialogic Teaching Companion ที่่�ผมใช้้เป็็น
ต้้นฉบับั ตีีความมาเสนอในบัันทึึกชุดุ นี้้�

จำำ�นวนชุุดแนวทาง (repertoires) เพิ่่�มขึ้�นจากมีี ๓ ชุุด ใน ค.ศ. 2002
(วิธิ ีจี ัดั การปฏิสิ ัมั พันั ธ์ ์ พููดเพื่อ่� สอน และพููดเพื่อ่� เรียี น) เพิ่่ม� อีกี ๓ ชุดุ จากงานวิิจัยั
ค.ศ. 2014 - 2017 (การพููดในชีวี ิติ ประจำ�ำ วันั การตั้้ง� คำ�ำ ถาม และการขยายประเด็น็ )
มาจนเป็น็ ๘ ชุดุ ในหนังั สืือ A Dialogic Teaching Companion

• 55 •

นิิยาม
สานเสวนา (dialogue) คืือการแลกเปลี่่�ยนกัันทางวาจา ที่่�มีีความพิิถีีพิิถััน
ด้้านสารสนเทศ ความคิิด (idea) ข้้อมููลหรืือสารสนเทศ (information) และ
ข้้อคิิดเห็็น (opinion) โดยผมขอเพิ่่�มเติิมว่่า สานเสวนามีีมิิติิด้้านการฟัังกััน และ
การไม่่ด่่วนตัดั สิิน อยู่ด�่ ้้วย
สอนเสวนา เป็น็ แนวทางสอนด้้วยคำ�ำ พููดที่่ใ� ช้้พลังั ของการสานเสวนา เพื่อ�่ กระตุ้้น�
และขยายความคิิดการเรีียนรู้้� การรู้� และความเข้้าใจของนัักเรีียน และเพื่่�อเอื้�อให้้
นัักเรีียนอภิิปราย ให้้เหตุุผล และโต้้แย้้ง การสอนด้้วยสานเสวนาเป็็นการเชื่�่อม
การพููด การคิิด ปฏิิสััมพัันธ์์ทางสัังคม ความรู้� และวััฒนธรรมเข้้าด้้วยกััน ก่่อตััว
เป็็นกรอบความคิิด ความเชื่�อ่ และคุณุ ค่่า รวมทั้้�งพััฒนาวิิธีพี ููดและวิธิ ีฟี ััง
ท่า่ ทีี (Stance)
ท่่าทีีสำำ�คััญของการสอนเสวนา คืือ เพื่�่อให้้นัักเรีียนตระหนัักว่่า การเรีียนรู้้�
เป็็นกระบวนการปฏิิสััมพัันธ์์ โดยที่่�ความเข้้าใจนั้้�นเกิิดจากประสบการณ์์ตรง
ของตนเอง ผ่่านความร่่วมมืือระหว่่างครููกับั นักั เรียี น และระหว่่างนักั เรียี นด้้วยกันั เอง
นำ�ำ ไปสู่�่การพััฒนาความรัับผิิดชอบของนัักเรีียนต่่อการเรีียนรู้้�ของตน และต่่อสิ่่�งที่่�
ตนเรีียนรู้้�
อีีกท่่าทีีหนึ่่�งคืือ เพื่่�อให้้นัักเรีียนได้้ตระหนัักว่่า การเรีียนรู้้�ไม่่เพีียงเป็็น
กระบวนการถ่่ายทอดและรัับถ่่ายทอด แต่่ยัังเป็็นกระบวนการที่่�มีีการต่่อรอง
และการสร้้างสรรค์์ขึ้�นเอง และในที่่�สุุดแล้้วแต่่ละคนเรีียนรู้้�ด้้วยตนเอง จากการได้้
สัมั ผััสความรู้� ทั้้ง� ด้้วยตนเองและจากการทำำ�กิจิ กรรมร่่วมกับั เพื่อ่� นๆ
อีีกท่่าทีีหนึ่่�งคืือ เพื่่�อพััฒนารููปแบบการเรีียนรู้้�ที่่�มีีการเสวนาเป็็นศููนย์์กลาง
ระหว่่างตััวเรากัับคนอื่�่น ระหว่่างความรู้�ส่่วนบุุคคลกัับความรู้�ส่่วนรวม ระหว่่าง
ปััจจุุบัันกับั อดีีต และระหว่่างวิธิ ีีสร้้างความหมายหลากหลายรููปแบบ

• 56 •

จะเห็น็ ว่่า คำ�ำ ว่่า “ท่่าที”ี (stance) ของหนังั สืือ ในวัฒั นธรรมไทยน่่าจะหมายถึงึ
ความเชื่่�อในคุุณค่่าของการสอนแบบสานเสวนา
ในการสอนเสวนา การสอนและการเรียี นจะทำ�ำ ให้้การเรียี นรู้้จ� ากการคิดิ (cognitive
learning) กับั การเรียี นรู้้จ� ากกระบวนการทางสังั คม (social learning) เป็น็ สิ่่ง� เดียี วกันั
โดยที่่�กระบวนการทางสัังคมรวมถึึงพััฒนาการ (developmental) ปฏิิสััมพัันธ์์
(relational) วัฒั นธรรม (cultural) และกระบวนการ (procedural)
เชื่�่อว่่า การศึึกษาเป็็นกระบวนการพััฒนาการมีีเป้้าหมายชีีวิิตของตนเอง และ
การมีีความรัับผิิดรัับชอบ (accountability: developmental, relational, ethical,
cultural) โดยผมขอเพิ่่ม� เติมิ ว่่าอาจมองได้้จากมุมุ ของการพัฒั นาตัวั ตน หรืือ Chickering’s
seven vectors of identity development https://studentdevelopmenttheory.
weebly.com/chickering.html#:~:text=Arthur%20Chickering’s%20Seven%20
Vectors%20theorize,manual%20skills%2C%20and%20interpersonal%20
competences. เชื่อว่า ความเข้าใจหรือการเรียนรู้เป็นผลผลิตของการโต้แย้ง
การทำ�ำ ความเข้้าใจที่่�หลากหลาย ในหลากหลายสถานการณ์์ (ratiocinative,
epistemological, cultural, procedural)
เชื่อ�่ ว่่า การศึกึ ษามีมี ิติ ิขิ องความตระหนักั ในกาละ เทศะ และบุคุ คล เรียี นรู้้จ� าก
คนอื่น�่ สถานที่่อ� ื่น่� ในเวลาอื่น�่ (developmental, relational, cultural, ontological)
ผมขอตีีความว่่า การเรีียนรู้้�จากสอนเสวนาช่่วยทะลายกรงขัังอัันคัับแคบของ
“ ก า ร ศึึ ก ษ า ใ นรูู ป แ บ บ ” ที่่� พัั ฒ น า ขึ้ � น ม า รัั บ ใ ช้้สัั ง ค ม ที่่� ตีี ก ร อ บ แ ข็็ ง ทื่�่ อ ต า ย ตัั ว
สู่ก�่ ารเรียี นรู้้ใ� นรููปแบบที่่ใ� ช้้อิสิ รภาพของความเป็น็ มนุษุ ย์เ์ ป็น็ พลังั ยิ่่ง� ใหญ่่สู่ก่� ารเรียี นรู้้�
เพื่่�อการดำำ�รงชีีวิติ ในโลกยุุค VUCA (volatile - เปลี่่ย� นเร็็วและรุนุ แรง uncertain -
ไม่่แน่่นอน complex - ซับั ซ้้อน ambiguous - กำ�ำ กวม)

• 57 •

หลักั ฐานสนัับสนุุน (Justification)
การริิเริ่�มวิิธีีการใหม่่ที่่�แตกต่่างไปจากความเคยชิินเดิิมๆ ย่่อมมีีคำำ�ถามเสมอ
การใช้้การสอนแนวสอนเสวนาแทนการสอนแบบเดิมิ มีหี ลักั ฐานสนับั สนุนุ อย่่างน้้อย
๘ ประการ ดังั นี้้�
การพููดกระตุ้้�นการคิิด การพููดกัับการคิิดเป็็นกลไกทางสมองที่่�เชื่�่อมโยงกััน

ภาษาช่่วยสร้้างการเชื่�่อมโยงใยประสาทในสมอง กลไกนี้้�สำ�ำ คััญมากในช่่วง
ชีีวิิตระยะเด็็กเล็็ก และวััยรุ่�น ในกระบวนการพููดและแลกเปลี่่�ยนความคิิด
กับั ผู้้อ� ื่�่น เราเรีียนรู้้ว� ิธิ ีีคิิดไปพร้้อมกันั
การพููดกระตุ้้�นการเรีียนรู้� การเรีียนรู้้�เป็็นกระบวนการทางสัังคม การพููด
ช่่วยเป็น็ โครงร่่าง (scaffold) ของการคิดิ จากคิดิ แบบเดิมิ สู่ก�่ ารคิดิ แบบใหม่่
ในห้้องเรีียนการพููดช่่วยดึึงดููดความสนใจและแรงจููงใจของนัักเรีียน ช่่วยให้้
ใจจดจ่่ออยู่่�กับั งาน และเพิ่่ม� ผลลัพั ธ์ก์ ารเรียี นรู้้�
การพููดนำำ�สู่ก่� ารรู้จ� ริงิ (mastery) นักั เรียี นเพิ่่ม� ความลึกึ และเชื่อ่� มโยงของตน
ในประเด็็นเรีียนรู้้�ผ่่านการพููด เป็็นเจ้้าของภาษาและหลัักการที่่�พููดออกมา
นำ�ำ สู่�ค่ วามคล่่องแคล่่วเชี่่ย� วชาญในความรู้�นั้้น�
การพููดฝึกึ การสื่อ�่ สาร มนุษุ ย์ใ์ ช้้ภาษาทุกุ ประเภทเพื่อ่� แลกเปลี่่ย� นและต่อ่ รอง
ความหมาย และสื่อ�่ สารกิจิ กรรมในชีวี ิติ ประจำำ�วันั โดยภาษาที่่ใ� ช้้มากที่่ส� ุดุ คืือ
ภาษาพููด
การพููดนำำ�สู่�่ความสััมพัันธ์์ การพููดสร้้างและกระชัับความสััมพัันธ์์ทางสัังคม
การเรีียนรู้้�ผ่่านการพููดได้้ทั้้�งความรู้�และความสััมพัันธ์์ ในขณะที่่�การอ่่าน
และเขีียนมัักเป็็นกระบวนการที่่�ทำำ�คนเดีียว การพููดนำ�ำ สู่่�ความสััมพัันธ์์
ความร่่วมมืือ และการสร้้างความเป็น็ พวกพ้้อง รวมทั้้ง� ยังั ได้้ฝึกึ พููดแบบโต้้แย้้ง
หรืือปะทะ โดยไม่่สููญเสียี ความสััมพัันธ์อ์ ันั ดีรี ะหว่่างกันั
การพููดนำำ�สู่�่การดื่่�มด่ำ��ำ วััฒนธรรม การพููดนำ�ำ สู่�่การเข้้าร่่วมกิิจกรรมทาง
วัฒั นธรรมกับั ผู้อ้� ื่น่� ในชุมุ ชน ช่่วยให้้ปัจั เจกบุคุ คลมีที ี่่ย� ืืนในชุมุ ชน และช่่วยให้้
ชุุมชนมีีที่่�ยืืนอยู่่�ภายในบุุคคล ซึ่่�งหมายความว่่าช่่วยให้้บุุคคลผู้�้นั้้�นมีีจริิต
ทำ�ำ เพื่อ�่ ชุุมชน

• 58 •

การพููดในฐานะการฝึึกเป็็นพลเมืืองในระบบอบประชาธิิปไตย การพููดเป็็น
กิิจกรรมหลัักของกิิจกรรมประชาคม ซึ่่�งเป็็นส่่วนหนึ่่�งของประชาธิิปไตย
ทั้้ง� ประชาธิปิ ไตยและสถาบันั ทุกุ ระดับั ต้้องการคนที่่ม� ีคี วามสามารถนำ�ำ เสนอ
ประเมินิ โต้้แย้้ง ท้้าทาย และทดสอบข้้อโต้้แย้้งและวาทกรรมของผู้้�อื่�น่

พููดเพื่่�อสอน คำ�ำ พููดที่่�เตรีียมมาอย่่างดีีของครููช่่วยให้้ครููเข้้าถึึงความคิิดของ
นัักเรีียน ซึ่่�งนำ�ำ ไปสู่�่การวิินิิจฉััยความต้้องการคิิดออกแบบกิิจกรรมหรืือ
งานประเมิินความเข้้าใจ ประเมิินความก้้าวหน้้า ให้้คำำ�แนะนำ�ำ ป้้อนกลัับที่่�มีี
ความหมาย และช่่วยสนัับสนุุนนัักเรีียนให้้ผ่่านพ้้นความท้้าทายที่่�เผชิิญ
ทั้้ง� หมดนั้้น� คืือ การสอนที่่�ทรงประสิิทธิิผล

หลักั การ (Principles)
หลักั การพููดในห้้องเรียี น เพื่อ�่ ให้้นักั เรียี นบรรลุผุ ลลัพั ธ์ก์ ารเรียี นรู้้ท�ี่่ด� ี ี มีี ๖ ประการ
คืือ
สะท้้อนความเป็น็ ทีมี เดียี วกันั (collective) เพื่อ่� ให้้ห้้องเรียี นเป็น็ พื้้น� ที่่เ� รียี นรู้้�

ร่่วมกันั
สะท้้อนความเกื้้�อหนุุน (supportive) ให้้นัักเรีียนรู้้�สึึกว่่าห้้องเรีียนเป็็นพื้้น� ที่่�

ปลอดภััยที่่�จะแสดงออกได้้อย่่างอิิสระตรงไปตรงมา ไม่่กลััวผิิด รวมทั้้�ง
มีีบรรยากาศของความช่่วยเหลืือซึ่่ง� กันั และกััน เพื่�อ่ บรรลุุผลลััพธ์์การเรียี นรู้้�
ไปด้้วยกันั
ต่่างตอบแทน (reciprocal) นักั เรียี น (และครูู) รับั ฟังั ซึ่่ง� กันั และกันั แลกเปลี่่ย� น
ความคิดิ ตั้้ง� คำำ�ถาม แสวงหาทางเลืือกหรืือแนวคิดิ อื่น่� โดยครููช่่วยให้้นักั เรียี น
มีีโอกาสแสดงพฤติกิ รรมนี้้�อย่่างเพียี งพอ
อภิปิ รายตรวจสอบข้อ้ เท็จ็ จริงิ ร่่วมกันั (deliberative) เพื่อ่� นำำ�มุมุ มองที่่แ� ตกต่า่ ง
หรืือข้้อโต้้แย้้งมานำ�ำ เสนอ และทำ�ำ ความเข้้าใจร่่วมกััน นำำ�ไปสู่่�การกำ�ำ หนด
จุดุ ยืืนร่่วมกันั
สั่่ง� สม (cumulative) โดยนักั เรียี น (และครูู) เรียี นรู้้แ� บบต่อ่ ยอดจากตนเอง
และผู้้�อื่่�น เกิิดเป็็นชุุดความรู้� ความคิิด ความเข้้าใจร่่วมกััน กระบวนการนี้้�
ครููต้้องมีที ักั ษะและศิิลปะในการช่่วยตะล่่อม
มีีเป้้าหมาย (purposeful) แม้้การสานเสวนาในห้้องเรีียนเน้้นเสวนาแบบ
ปลายเปิดิ แต่่ก็ม็ ีีเป้้าหมายหลัักเป็น็ ตััวกำำ�หนดโครงสร้้างของกระบวนการ

• 59 •

ชุุดแนวทาง (Repertoires)
นี่่ค� ืือหัวั ใจของบันั ทึกึ ชุดุ สอนเสวนาสู่ก่� ารเรียี นรู้้เ� ชิงิ รุกุ นี้้� เขาย้ำ��ำ ว่่าเป็น็ แนวทาง
ที่่ใ� ห้้อิสิ ระครููในการเลืือกใช้้ และใช้้อย่่างมีวี ิจิ ารณญาณ ไม่่ใช่่ใช้้อย่่างแข็ง็ ทื่อ�่ เถรตรง
โดยตระหนัักว่่าการสอนเป็็นกิิจกรรมที่่�ซัับซ้้อนยิ่่�ง เป้้าหมายหลัักของการใช้้
ชุดุ แนวทางนี้้ค� ืือ เพื่อ�่ ให้้เสรีภี าพในการคิดิ และการแสดงออกของนักั เรียี น สู่ก�่ ารเรียี นรู้้�
รอบด้้าน และลึกึ และเชื่อ่� มโยง ไม่่หยุดุ อยู่ท่� ี่่ก� ารเรียี นรู้้เ� ป็น็ ส่่วนเสี้้ย� ว ตื้้น� และมีอี คติิ
หรืือคัับแคบ
เนื่อ่� งจากชุดุ แนวทางนี้้เ� ป็น็ แนวทางสอนเสวนา จึงึ ควรทำำ�ความเข้้าใจ “การสอน”
ร่่วมกัันเสีียก่่อน เขาให้้นิิยามการสอนว่่า “เป็็นการกระทำ�ำ ที่่�ใช้้วิิธีีการ ก เพื่่�อหนุุน
ให้้นักั เรียี นเรียี นรู้้� ข” ขยายความต่อ่ ได้้ว่่า การสอนมีโี ครงสร้้าง (structure) และรููปร่่าง
(form) อยู่�่ภายในและกำ�ำ กัับโดย เทศะ (space) กาละ (time) และแบบแผน
(patterns) การจัดั ระบบนักั เรียี น (student organization) โดยดำ�ำ เนินิ การเพื่อ่� เป้า้ หมาย
อย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง
การสอนจึงึ เป็น็ เรื่�องของเป้า้ หมายและวิธิ ีีการ
ผู้�เ้ ขียี น (Robin Alexander) เสนอกรอบเพื่�่อทำ�ำ ความเข้้าใจการสอนไว้้ดัังนี้้�

Frame Form Act

เทศะ บทเรียน ช้ิ นงาน
การจดั ระบบนกั เรยี น กจิ กรรม
กาละ
หลกั สูตร ปฏสิ มั พนั ธ์
กิจวัตร กติกา พธิ ีกรรม ประเมนิ

จุุดสนใจของชุดุ แนวทางการสอนเสวนาคืือ ปฏิิสัมั พัันธ์์

• 60 •

องค์ป์ ระกอบของชุดุ แนวทาง
สิ่่�งที่่�ควรทำ�ำ ความเข้้าใจคืือ ๕ ระดัับของการพููดโต้้ตอบแลกเปลี่่�ยน จากระดัับ
สููงสุุดไปสู่�่ระดับั เล็็กที่่�สุดุ คืือ (๑) บทเรีียน (lesson) (๒) ธุุรกรรม (transaction)
(๓) การแลกเปลี่่ย� น (exchange) (๔) การเคลื่อ่� น (move) (๕) การกระทำำ� (act)
โดยที่่ก� ารกระทำ�ำ เป็น็ หน่่วยเล็ก็ ที่่ส� ุดุ แยกย่่อยไม่่ได้้อีกี แล้้ว เช่่น ถาม แย้้ง ตัวั อย่่าง
ของการเคลื่อ�่ นคืือ IRE/ IRF คืือหลายการกระทำำ� หรืือชุดุ การกระทำำ� เป็น็ การเคลื่อ่� น
กระบวนการเรีียนการสอน
ตััวชี้ว� ััด (Indicators)
ตััวชี้้�วัดั ความเป็น็ การสอนเสวนามีี ๑๕ ตััว ได้้แก่่
เคารพสถานการณ์์ ความต้้องการ สิทิ ธิิ ของนักั เรียี นทุกุ คน โดยเฉพาะอย่่างยิ่่ง�

นัักเรีียนจากครอบครััวหรืือชุุมชนที่่�สถานการณ์์ทางสัังคมหรืือด้้านสุุขภาวะ
ทำำ�ให้้ไม่่มีีโอกาสฝึกึ แสดงออกต่่อหน้้าผู้้อ� ื่่น�
มีีกติิกาที่่�ตกลงกัันเรื่�่องการพููด ฟััง และอภิิปราย และทุุกคนเคารพและ
ปฏิิบััติติ ามกติกิ านั้้น�
มีกี ารเตรียี มความพร้้อมเพื่อ�่ เอาใจใส่่ทั้้ง� ที่่ก� ารพููด และที่่ก� ารคิดิ ใหม่่ เชื่อ�่ มโยง
ไปยังั การอ่่านและเขียี น
มีแี นวทางกว้้างๆ และยืืดหยุ่่น� ของกลยุทุ ธ์ก์ ารสอน ปฏิสิ ัมั พันั ธ์์ และรููปแบบ
ของการพููดของนักั เรียี นและครูู
ปฏิสิ ััมพัันธ์์ที่่�กระตุ้้น� ให้้นักั เรีียนคิดิ และคิิดในแนวทางต่่างๆ กันั
คำ�ำ ถามที่่ต� ้้องการคำ�ำ ตอบที่่ม� ากกว่่าการทวนความจำำ� และทั้้ง� นักั เรียี นและครูู
เป็น็ ผู้ถ้� าม
คำำ�ตอบที่่ไ� ด้้รัับการตรวจสอบ ติิดตาม และขยายต่่อ ไม่่ใช่่ตอบแล้้วก็จ็ บ
คำ�ำ แนะนำำ�ป้อ้ นกลับั ที่่ช� วนให้้คิิดไปข้้างหน้้า (feed forward) และเสนอโดย
ทั้้ง� ครููและนักั เรียี นด้้วยกันั
การเคลื่่�อนขยายแนว (extending moves) เพื่่�อตรวจสอบการเรียี นรู้้� และ
ขยายความร่่วมมืือในการเรีียนรู้้ข� องนัักเรียี น
การแลกเปลี่่�ยน (exchanges) ที่่�เชื่�่อมโยงกัันเป็็นประดุุจห่่วงโซ่่ของคำำ�ถาม
ที่่�ลึึกขึ้น� เรื่่�อยๆ

• 61 •

การอภิิปรายที่่�แนวคิิดได้้รัับการแลกเปลี่่�ยนอย่่างอิิสระ มีีการรัับฟััง และ
ทำ�ำ ความเข้้าใจ

การโต้้แย้้งเพื่่�อทดสอบ และเรียี กหาข้้อมููลหลัักฐาน และกรณีีตัวั อย่่าง
แบบแผนการจัดั ระบบชั้้น� เรียี นในด้้านการจัดั การพื้้น� ที่่ � จัดั กลุ่่ม� นักั เรียี น กาละ

ความเร็ว็ และสมดุุลระหว่่างปฏิิสััมพันั ธ์์ทั้้ง� ชั้้น� เป็็นกลุ่่�ม และเฉพาะตัวั
วััฒนธรรมชั้้�นเรีียนที่่�พลวััตการพููดมีีลัักษณะรวมกลุ่่�ม ต่่างตอบแทน และ

สนัับสนุุนต่่อกััน มีีเนื้้�อหาและพััฒนาการที่่�มีีการพิิจารณาและคลี่่�คลาย
ข้้อโต้้แย้้ง มีกี ารสั่่ง� สมต่่อยอด และมีีเป้า้ หมาย
เห็็นท่่าทีีเชิิงสานเสวนาชััดเจนในการเรีียน ความรู้� และปฏิิสััมพัันธ์์ระหว่่าง
มนุษุ ย์์
มีขี ้้อเสนอว่่าแก่่นของตัวั ชี้้ว� ัดั การสอนเสวนา ๒ ประการคืือ (๑) การสอนทำ�ำ ให้้
นัักเรีียนต้้องคิิดเอง ไม่่ใช่่จำ�ำ ความคิิดของคนอื่่�นเอามาพููด (๒) คำำ�ตอบต้้องนำำ�ไปสู่�่
คำ�ำ ถามต่อ่ เนื่่�อง มิฉิ ะนั้้�นไม่่เป็น็ การสานเสวนา

• 62 •

เรื่อ� งเล่า่ จากห้้องเรีียน

คุุณครููมิิลค์์ - นิิศาชล พููนวศิินมงคล ครููผู้�้สอนหน่่วยวิิชาภููมิิปััญญาภาษาไทย
ระดัับชั้้�นประถมปีีที่่� ๓ โรงเรีียนเพลิินพััฒนา เริ่�มต้้นนำ�ำ เอากระบวนการเรีียนรู้้�แบบ
สานเสวนาเข้้าไปในชั้้�นเรีียนด้้วยการสร้้างแผนการเรีียนรู้้�ที่่�มีีชื่่�อว่่า “พิิชิิต ๓ ด่่าน
เชี่่ย� วชาญอัักษรสููง”
ขั้น� ตอนแรก เป็น็ การทบทวนการผันั อักั ษรสููงที่่เ� คยเรียี นรู้้ม� าก่่อนหน้้านี้้ � ด้้วยการหา
อาสามาสมััคร ๑๐ คน มาทดลองผัันอัักษรสููงที่่�เรีียนมาแล้้วคนละ ๑ ชุุด จากคำำ�ที่่�
ครููเตรีียมไว้้ทั้้�งหมด ๑๐ ชุุด แล้้วชวนกัันสัังเกตคำำ�ที่่�นัักเรีียนพบว่่าคำำ�ที่่�มีีวงสีีฟ้้าคืือ
คำ�ำ ที่่�มีีความหมาย จากนั้้�นครููจึึงชวนคุุยกัันเรื่�่องความหมายของคำ�ำ จากประสบการณ์์
ของนัักเรีียนว่่า คำ�ำ เหล่่านั้้�นหมายถึึงอะไรได้้บ้้างเพื่�่อเป็็นการอุ่�นเครื่่�องให้้การสนทนา
เริ่ �มต้้นขึ้้�น

• 63 •

ในขั้้น� ทบทวนนี้้ส� ามารถเอื้อ� ให้้นักั เรียี นเกืือบทั้้ง� ชั้้น� ได้้เข้้ามามีสี ่่วนร่่วมในกระบวนการ
เริ่�มจากการมีีอาสาสมััคร ๑๐ คนที่่�เป็็นตััวหลัักในการอ่่าน แล้้วยัังมีีเสีียงจากเพื่�่อน
ที่่ค� อยตั้้�งข้้อสัังเกต และช่่วยกันั อธิบิ ายความหมายของคำำ�ต่า่ งๆ อีกี ไม่่น้้อย
ด่่านที่่� ๑ อ่่านอย่่างไรให้้ลองผันั ครููเตรีียมคำำ� ๒ พยางค์์ ที่่เ� ขีียนด้้วยอักั ษรสููงมาให้้
นัักเรีียนอ่่านพร้้อมกันั เพื่�่อเรีียกความมั่่น� ใจอีกี ๕ คำ�ำ
เมื่�่ออ่่านออกเสีียงพร้้อมกัันแล้้ว ครููขอให้้นัักเรีียนบางคนช่่วยอธิิบายถึึงลัักษณะ
ของสิ่่�งนั้้�น เช่่น คำ�ำ ว่่า ขี้้�เถ้้า นัักเรีียนคนแรกตอบว่่าเป็็นผงๆ เมื่่�อครููถามต่่อว่่าเกิิดขึ้้�น
เมื่่�อไร นัักเรีียนอีีกคนอธิิบายว่่าเกิิดขึ้้�นเมื่�่อเราเอาถ่่านไปเผา แล้้วก็็จะมีีขี้�เถ้้าสีีเทาๆ
ออกมา จากนั้้น� เพื่อ�่ นอีกี คนช่่วยอธิบิ ายเพิ่่ม� เติมิ ว่่า ขี้้เ� ถ้้ามาจากถ่่านที่่เ� ราเอามาทำำ�อาหาร
แล้้วมัันจะเหลืือเศษเป็็นขี้้�เถ้้า แล้้วครููจึึงเฉลยด้้วยความหมายที่่�เขีียนไว้้ในพจนานุุกรม
โดยเชื่�อ่ มโยงจากความเข้้าใจของนัักเรียี นที่่�ได้้กล่่าวไปเมื่่�อครู่่�

• 64 •

ด่่านที่่� ๒ เขีียนอย่่างไรให้้ลองผันั
ด่่านนี้้ค� รููนำ�ำ รููปอาหารที่่เ� ขียี นด้้วยอักั ษรสููง ๕ จาน มาให้้นักั เรียี นดูู แล้้วให้้นัักเรีียน
เขียี นชื่อ่� อาหารตามเสียี งที่่ค� รููพููด นับั เป็น็ การเขียี นตามคำ�ำ บอกที่่เ� รียี กความตื่น�่ เต้้นฮือื ฮา
ได้้ไม่่น้้อย มีีนัักเรีียนคนหนึ่่�งตั้้�งข้้อสัังเกตว่่าทำ�ำ ไมชื่่�ออาหารถึึงมีีแต่่คำ�ำ ว่่าผััดทั้้�งนั้้�นเลย

ด่่านที่่� ๓ เช็ก็ ให้้ชัวั ร์แ์ ต่่ละตัวั ผัันอย่่างไร
ด่่านนี้้�เป็็นชื่่�อขนมที่่�ในแต่่ละชื่่�อจะสะกดด้้วยอัักษรกลางและอัักษรสููงปะปนกัันอยู่�่
ในการผัันจึึงมีีความยากมากขึ้ �นไปอีีกขั้ �นหนึ่่�ง ชื่่�อด่่านนี้้�จึึงคิิดขึ้้�นมาเพื่�่อให้้นัักเรีียน
เพิ่่�มความระมัดั ระวัังในการเขีียนไปในตััว ตััวอย่่างเช่่น ปุยุ ฝ้้าย

• 65 •

เมื่่�อเขียี นกันั ครบทั้้ง� ๑๐ คำ�ำ แล้้วก็็มาถึึงเวลาของการเฉลย
• 66 •

ครููใช้้คำำ�พููดในช่่วงนี้้�ว่่า “ขอสำำ�รวจหน่่อยว่่าวัันนี้้�ใครผัันวรรณยุุกต์์ได้้คล่่องแคล่่ว
มากๆ เลย ได้้ไป ๑๐ คะแนนเต็็ม ยกมืือขึ้�นมาเลย... วาว! ขอบอกว่่านี่่ค� ืือไม่่ธรรมดา
ไม่่ธรรมดาเลยจริงิ ๆ” แล้้วชวนคุุยต่่อไปว่่าคนที่่�ผิดิ ผิิดเพราะอะไร ด่่านไหนยากที่่ส� ุดุ
ทั้้�งห้้องลงความเห็็นว่่าด่่านขนมยากที่่ส� ุดุ ไม่่เว้้นแม้้แต่่คนที่่�เขียี นได้้คะแนนเต็็ม ๑๐
หลายคนก็็ยัังมีีความเห็็นเป็็นอย่่างเดีียวกััน ครููจึึงชวนพิิจารณาคำ�ำ เหล่่านั้้�น เพื่�่อให้้
นัักเรีียนได้้พููดทบทวนออกมาด้้วยตนเองว่่าเมื่่�อเป็็นคำ�ำ อัักษรกลางก็็ต้้องผััน ๕ เสีียง
พอคำำ�ต่่อมาเป็น็ อัักษรสููงก็็ต้้องผันั ๓ เสีียง การเขียี นให้้ถููกจึงึ เป็็นเรื่�่องยาก

• 67 •

เมื่�่อมาถึึงข้้อสรุุปสำำ�คััญ ครููจึึงเน้้นทั้้�งด้้วยคำ�ำ พููดและข้้อเขีียนด้้วยการพิิมพ์์ขึ้�น
บนจอภาพว่่า เกมด่่านที่่� ๓ คืือสถานการณ์จ์ ริงิ ที่่�เราจะพบเจอได้้ในชีวี ิติ ประจำำ�วััน
ภารกิิจสุดุ ท้้ายที่่ค� รููให้้นักั เรีียนร่่วมกันั ทำ�ำ ในวัันนี้้ค� ืือ การสรุปุ ความรู้�เรื่อ�่ งของการผััน
อัักษรกลางและอัักษรสููงจากการเปรีียบเทีียบความแตกต่่าง ซึ่่�งครููออกแบบให้้นัักเรีียน
ได้้เรียี บเรียี งความคิดิ ให้้เป็น็ ระบบ ด้้วยการใช้้ตารางมาบันั ทึกึ ความรู้ท� ี่่ม� ีผี ู้น�้ ำ�ำ เสนอขึ้น� มา
รวมทั้้�งได้้วงเล็็บชื่่�อของผู้�้นำ�ำ เสนอด้้วย แล้้วจึึงสรุุปปิิดท้้ายด้้วยการยกตััวอย่่างคำ�ำ
เพื่อ่� ความสะดวกในการทบทวนความจำ�ำ หากนำำ�มาอ่่านในภายหลััง

• 68 •

จะเห็็นได้้ว่่าการสอนแบบสานเสวนาที่่�เกิิดขึ้้�นกัับชั้้�นเรีียนของครููมิิลค์์ในครั้�งนี้้�
เป็น็ กระบวนการที่่ร� ้้อยเรียี งกันั มาตั้้ง� แต่่ขั้น� ทบทวนความรู้ � ขั้้น� ดำำ�เนินิ การสร้้างประการณ์์
การเรียี นรู้้ � ขั้้น� ประเมินิ ความรู้� ไปจนกระทั่่ง� ถึงึ ขั้น� ของการสรุปุ ความรู้ร� ่่วมกันั ของนักั เรียี น
ซึ่่ง� เป็น็ บทเรียี นที่่ม� ีคี รบถ้้วนทั้้ง� ตัวั ชิ้้น� งาน กิจิ กรรม ปฏิสิ ัมั พันั ธ์์ และการประเมินิ ตามที่่�
ได้้เสนอไว้้ใน “กรอบเพื่�่อการทำำ�ความเข้้าใจการสอน” นั่่�นเอง

• 69 •

พิชิ ิติ ๓ ด่่าน เชี่่�ยวชาญอัักษรสููง คุณุ ครููมิิลค์์ - นิิศาชล พููนวศินิ มงคล



๕

กรอบปฏิบิ ัตั ิกิ ารที่�่ ๑ วัฒั นธรรมปฏิสิ ัมั พันั ธ์์
(Interactive Culture)

บัันทึึกนี้้�ตีีความจากบทที่่� ๗ หััวข้้อ Repertoire 1: Interactive Culture
และส่่วนหนึ่่ง� ของ Appendix I

ห้้องเรีียนที่่�ให้้ผลลััพธ์์การเรีียนรู้้�สููงจากการพููด ผู้้�มีีส่่วนเกี่่�ยวข้้อง (นัักเรีียน
และครูู) ต้้องมีีความเข้้าใจร่่วมกัันเกี่่�ยวกัับกติิกาที่่�ใช้้จััดการการพููด หรืือจััดการ
ปฏิสิ ัมั พันั ธ์ ์ ซึ่่ง� เมื่อ�่ ปฏิบิ ัตั ิไิ ปนานๆ ก็จ็ ะกลายเป็น็ ความเข้้าใจร่่วมกันั โดยไม่่ต้้องเห็น็
ข้้อเขีียนกติิกา แต่่เมื่�่อเริ่�มต้้นน่่าจะต้้องมีีการทำ�ำ ความตกลงกติิกาและเขีียนติิดไว้้
ในห้้องสำำ�หรัับเตืือนใจ ย้ำำ�� ว่่ากติิกาต้้องมาจากการอภิิปรายและทำ�ำ ความตกลงกััน
ในชั้้�น ไม่่ใช่่ครูู หรืือโรงเรีียนกำ�ำ หนด
ตััวอย่่างเช่่น เราฟัังอย่่างตั้้�งใจ เรามองหน้้าผู้้�พููด เราเคารพความคิิดเห็็นของ
ผู้้�อื่่�น เราพููดทีีละคน เราไม่่พููดแซงกัันหรืือพููดซ้้อนกััน ไม่่แย่่งกัันพููด ไม่่ผููกขาด
การพููดไว้้คนเดียี ว ให้้เวลาคนอื่น่� สำ�ำ หรับั คิดิ เป็็นต้้น
ข้้อสรุุปจากงานวิิจััยใน ๕ ประเทศ (อัังกฤษ สหรััฐอเมริิกา อิินเดีีย ฝรั่่�งเศส
และรััสเซีีย) บอกว่่า ประเด็็นเชิิงวััฒนธรรมในห้้องเรีียนที่่�ผู้�้สอนแบบสานเสวนา
พึึงตระหนัักถึึงมีี ๖ มิิติิ คืือ (๑) ประเด็็นเชิิงสัังคมชีีวิิตฆราวาส (temporal)
(๒) ประเด็็นเชิิงกระบวนการ (procedural) (๓) พฤติิกรรม (behavioral)
(๔) ปฏิสิ ัมั พันั ธ์์ (interactive) (๕) ภาษา (linguistic) (๖) หลักั สููตร (curricular)
เนื่�่องจากการสอนเสวนาเน้้นความร่่วมมืือ ครููจึึงต้้องระมััดระวัังไม่่ให้้บรรยากาศ
แข่่งขันั หรืือเล่่นเกมเอาชนะระหว่่างนักั เรียี นเข้้ายึดึ ครองห้้องเรียี น ครููต้้องมีวี ิธิ ีที ำ�ำ ให้้
นัักเรียี นทุุกคนมีีโอกาสพููดเท่่าๆ กันั

• 72 •

อีกี ประเด็น็ หนึ่่ง� คืือ โอกาสและความกล้้า (ของทั้้ง� นักั เรียี นและครูู) ในการเข้้าสู่�่
การเสวนาประเด็็นที่่�มีีข้้อโต้้แย้้ง มีีความล่่อแหลม หรืืออ่่อนไหวทางสัังคมหรืือ
ความเชื่่�อ
ครูู (และเพื่อ�่ นนักั เรียี น) พึงึ ตระหนักั ว่่า นักั เรียี นบางคนต้้องการการสนับั สนุนุ
หรืือโอกาสพููดแตกต่่างจากคนอื่�่นๆ เพราะการพููดเป็็นเรื่่�องยากสำ�ำ หรัับเขา ครูู
และเพื่อ่� นๆ ต้้องให้้โอกาสด้้วยความเห็น็ อกเห็น็ ใจ ซึ่่ง� อาจส่่งผลให้้นักั เรียี นที่่อ� ่่อนแอ
ด้้านการพููด กลายเป็็นคนที่่�มั่่�นใจในตนเองที่่�จะแสดงข้้อคิิดเห็็นที่่�เฉีียบแหลม
แตกต่า่ งจากข้้อคิดิ เห็น็ ของคนอื่่น�
ข้้อพึงึ ตระหนักั อีกี ข้้อหนึ่่ง� คืือ นักั เรียี นจากบางวัฒั นธรรมอาจมีคี วามยากลำำ�บาก
ที่่จ� ะร่่วมเสวนาหรืือ ให้้ข้้อคิดิ เห็น็ ในบางประเด็น็ ที่่ใ� นสังั คมของเขาเป็น็ เรื่อ่� งต้้องห้้าม
วิิถีีปฏิิบััติิตามปกติิ หรืือมาตรฐาน (norms) สำำ�หรัับห้้องเรีียนที่่�สอนแบบ
สานเสวนาอาจแบ่่งออกเป็น็ ๓ กลุ่่�ม คืือ (๑) ด้้านการสื่่อ� สาร (communicative)
(๒) ด้้านการถกเถียี ง (deliberative) และ (๓) ด้้านความรู้� (epistemic)
ข้อ้ ปฏิบิ ััติิด้า้ นการสื่�่อสาร
เป็็นลัักษณะของธุุรกรรม (transaction) หรืือกิิจกรรมการพููด เช่่น ฟัังซึ่่�งกััน
และกันั อย่่างตั้้ง� ใจ สบตาผู้พ้� ููดหรืือผู้ท้� ี่่เ� ราพููดด้้วย ไม่่ขัดั จังั หวะหรืือพููดแทรกในขณะ
ที่่�ผู้้�อื่�่นกำำ�ลัังพููด ไม่่ครอบครองเวทีีพููดอยู่�่คนเดีียว ส่่งเสริิมให้้ผู้้�อื่�่นพููด ให้้เวลา
ผู้้อ� ื่น�่ คิิด เป็น็ ต้้น
ข้อ้ ปฏิิบััติดิ ้้านการถกเถีียง
เป็น็ กติกิ าด้้านการอภิิปราย ถกเถียี ง และโต้้แย้้ง เช่่น เสนอจุดุ ยืืนชัดั เจนที่่ส� ุดุ
เท่่าที่่จ� ะทำ�ำ ได้้ แยกระหว่่างข้้อเท็จ็ จริงิ กับั ข้้อคิดิ เห็น็ ยื่น�่ ข้้อเสนอพร้้อมข้้อมููลหลักั ฐาน
และเหตุผุ ล พร้้อมที่่จ� ะท้้าทายข้้อเสนอที่่ม� ีผี ู้ใ�้ ห้้ไว้้ โดยมีเี หตุผุ ลประกอบ เสนอจุดุ ยืืน
โดยพร้้อมที่่จ� ะปรับั ปรุงุ เปลี่่ย� นแปลงหากมีีคำำ�แนะนำำ�ที่่�ดีีของผู้้�อื่น่�

• 73 •

ข้้อปฏิิบััติดิ ้้านความรู้�
เป็็นกติิกาว่่าด้้วยเนื้้�อหาความรู้�ในการอภิิปราย ซึ่่�งแตกต่่างไปตามกลุ่่�มสาระ
(domain) หรืือรายวิิชาในหลัักสููตร หรืืออาจแตกต่่างไปตามแต่่ละบทเรีียนก็็ได้้
ประเด็น็ เอาใจใส่่ในที่่น� ี้้เ� ป็น็ เรื่อ�่ งถ้้อยคำำ�ที่่ใ� ช้้ในกลุ่่ม� สาระ ไม่่แตะเข้้าไปถึงึ ศัพั ท์เ์ ทคนิคิ
ของแต่ล่ ะกลุ่่�มสาระหรืือรายวิิชา
ในที่่�นี้้�เราสนใจการใช้้ถ้้อยคำ�ำ ที่่�สะท้้อนการคิิด และการให้้ความหมาย ซึ่่�งใน
บางกลุ่่ม� สาระ เช่่น วรรณคดีี ประวัตั ิศิ าสตร์์ และหน้้าที่่พ� ลเมืือง มีปี ระเด็น็ อ่่อนไหว
ทางสังั คมที่่จ� ะต้้องระมัดั ระวังั ซึ่่ง� ในชั้้น� มัธั ยมและอุดุ มศึกึ ษามีมี ากกว่่าในชั้้น� ประถม
สรุุปกรอบปฏิิบััติิการที่่� ๑ ได้้ว่่า เป็็นเรื่่�องของการสร้้างวััฒนธรรมการพููด
เพื่อ่� การเรียี นรู้้�ร่่วมกันั

• 74 •

เรื่�องเล่่าจากห้อ้ งเรียี น

คุุณครููกิ๊๊�ฟ - จิิตติินัันท์์ มากผล ครููผู้้�สอนหน่่วยวิิชาภููมิิปััญญาภาษาไทย ระดัับชั้้�น
ประถมปีที ี่่� ๒ โรงเรียี นเพลินิ พัฒั นา นำำ�เอาการสานเสวนาเข้้าไปในชั้้น� เรียี นด้้วยการสร้้าง
แผนการเรียี นรู้้� ที่่�มีชี ื่�อ่ ว่่า “กลอนเพลง”
แผนการเรีียนรู้้�แผนนี้้� มีีขึ้�นเพื่่�อสร้้างความสนุุกสนานในการทำำ�ความรู้�จัักกัับเสีียง
ของคำำ�ที่่�มีีอยู่่�รอบๆ ตััวให้้กัับเด็็กๆ เริ่�มจากการนำำ�เสนอเสีียงของคำ�ำ พยางค์์เดีียวที่่�
นักั เรียี นรู้้จ� ักั คุ้้น� เคย เช่่น เสียี งกระดิ่่ง� กริ๊ง� ๆ แล้้วนำำ�มาแปลงให้้มีคี วามไพเราะมากยิ่่ง� ขึ้น�
เป็น็ เสียี งกระดิ่่ง� กรุ๊�งกริ๊ง�

• 75 •

จากนั้้น� จึงึ ให้้เด็ก็ ๆ ช่่วยกันั หาเสียี งที่่ม� ีคี วามไพเราะจากสิ่่ง� ที่่อ� ยู่ร�่ อบๆ ตัวั ในขั้้น� นี้้เ� อง
ที่่ช�ั้้น� เรียี นจะเต็ม็ ไปด้้วยการสนทนาถึงึ สิ่่ง� ต่า่ งๆ ว่่ามีเี สียี งอย่่างไร นักั เรียี นแต่ล่ ะคนเล่่าถึงึ
เสียี งที่่ต� นเองสนใจได้้อย่่างมั่่น� ใจ เพราะเป็น็ ประสบการณ์์ตรงของเขาเองจึงึ รู้ส� ึกึ สบายใจ
เมื่�่อต้้องนำ�ำ เสนอก็็จะยิ้้�มอย่่างภาคภููมิิใจเมื่�่อมีีเพื่�่อนให้้ความสนใจกัับเสีียงนั้้�นเป็็นพิิเศษ
และเมื่อ่� ถึงึ เวลาที่่ต� ้้องเขียี นให้้ถููกว่่าเสียี งเหล่่านั้้น� สะกดอย่่างไร ครููก็เ็ ปิดิ โอกาสให้้ทุกุ คน
ก็จ็ ะช่่วยกัันสะกดได้้อย่่างเต็ม็ ที่่� บรรยากาศของการเรีียนรู้้�จึึงอบอวลไปด้้วยความสุุข

ความสุุขของทุุกคนทวีีมากยิ่่�งขึ้น� เมื่่�อครููนำำ�เอาคำำ�สี่่�พยางค์์บนกระดาน มาประกอบ
ให้้เป็็นกลอนเพลงที่่�เกิิดจากการนำ�ำ เสีียงคำ�ำ เหล่่านั้้�นมาสลัับตำำ�แหน่่งกลัับไปกลัับมา
ให้้เกิิดเป็น็ เสีียงที่่ไ� พเราะและสนุุกสนาน

• 76 •

ความสนุุกที่่�เกิิดขึ้้�นดึึงดููดให้้เด็็กทุุกคนมีีส่่วนร่่วม และอยากจะทดลองแต่่งกลอน
เพลงจากเสีียงที่่�ตนเองเลืือก แต่่ก่่อนจะปล่่อยให้้เด็็กแต่่ละคนลงมืือทำ�ำ งาน ครููมีีโจทย์์
ให้้ทดลองคิดิ กลอนเพลงด้้วยกันั สักั ๑ บทก่่อน เพื่อ�่ เสริมิ สร้้างความมั่่น� ใจและความเข้้าใจ
ที่่ม� ีใี ห้้มากขึ้�นยิ่่ง� ไปอีกี

• 77 •

เด็็กๆ ได้้นำ�ำ เอาเสีียงของกรรไกรที่่�ดัังฉึึบฉัับมาแต่่งเป็็นกลอนเพลงของห้้อง ๒/๒
จากข้้อเสนอของคินิ ซึ่่ง� ในขั้้น� ตอนนี้้� ครููยังั สามารถเพิ่่ม� กระบวนการสานเสวนาเข้้ามาได้้
ตั้้�งแต่่ขั้�นของการนำำ�เสนอเสีียงคำ�ำ ที่่�ตนเองเลืือกให้้กลุ่่�มเพื่�่อนได้้รัับรู้� และการฝึึก
ให้้ทุุกคนได้้เรีียนรู้้�เรื่�่องของการเสนอและการรัับฟัังความคิิดเห็็นที่่�ยากขึ้ �นไปกว่่าขั้ �นของ
การนำ�ำ เสนอเสีียงไพเราะให้้คุุณครููบัันทึกึ บนกระดาน
ในขั้้น� ของการตกลงเลืือกว่่าจะใช้้เสียี งไหนก็เ็ ป็น็ อีกี ขั้น� ตอนหนึ่่ง� ที่่จ� ะขยายผลเรื่อ่� งของ
การฝึึกให้้เหตุุผลในเรื่�่องความสนุุก ความไพเราะ และความหมายของเสีียงได้้
หากข้้อสรุุปนำ�ำ ไปสู่่�ความเห็็นที่่�แตกต่่างก็็จะเกิิดทางเลืือกที่่�ต้้องตััดสิินใจ หรืือมิิเช่่นนั้้�น
ก็อ็ าจจะทำำ�ให้้ได้้กลอนเพลงที่่เ� กิดิ ขึ้้น� จากการฝึกึ ฝนร่่วมกันั เพิ่่ม� มาอีกี สองสามบท ซึ่่ง� เป็น็
เรื่่�องที่่�น่่ายิินดีีเพราะยิ่่�งได้้ฝึึกฝนมากขึ้�นเท่่าไร ความคล่่องแคล่่วก็็จะยิ่่�งเพิ่่�มพููนมากขึ้�น
เพีียงนั้้น�
กิจิ กรรมการฝึกึ ฝนที่่ส� นุกุ อย่่างนี้้ � ช่่วยให้้สมาชิกิ ทุกุ คนได้้เรียี นรู้้ท� ั้้ง� เรื่อ�่ งของการสะกด
คำำ� การผันั วรรณยุกุ ต์์ และการฝึกึ เขียี นเสียี งคำ�ำ ที่่ม� ีที ่่วงทำ�ำ นองคล้้องจอง ซึ่่ง� เป็น็ พื้้น� ฐาน
ของการแต่่งกลอนสี่่�อย่่างเป็็นธรรมชาติิ โดยอาศััยการสานเสวนามาสร้้างวััฒนธรรม
การพููดเพื่่อ� การเรีียนรู้้ร� ่่วมกันั ได้้อย่่างกลมกลืืน

• 78 •

กลอนเพลง คุณุ ครููกิ๊๊�ฟ - จิติ ตินิ ัันท์์ มากผล

๖

กรอบปฏิบิ ัตั ิกิ ารที่�่ ๒ พื้้น� ที่ป�่ ฏิสิ ัมั พันั ธ์์
(Interactive Settings)

บัันทึึกนี้�้ตีีความจากบทที่่� ๗ หััวข้้อ Repertoire 2: Interactive Settings
และส่ว่ นหนึ่่�งของ Appendix I
พื้้น� ที่่ป� ฏิสิ ัมั พันั ธ์เ์ พื่อ�่ การเรียี นรู้้แ� บบสอนเสวนาอาจจำ�ำ แนกออกได้้เป็น็ ๔ มิติ ิ ิ คืือ
(๑) ด้้านปฏิสิ ัมั พันั ธ์์ (relations) (๒) ด้้านการจัดั กลุ่่ม� (grouping) (๓) ด้้านเทศะ
หรืือพื้้น� ที่่� (space) (๔) ด้้านกาละหรืือเวลา (time)
ด้้านปฏิสิ ััมพัันธ์์ (Relations)
ปฏิสิ ัมั พันั ธ์เ์ ชิงิ สอนเสวนาในชั้้น� เรียี นจำ�ำ แนกง่่ายๆ ออกเป็น็ ๓ แบบคืือ (๑) ทั้้ง� ชั้้น�
(๒) กลุ่่�มย่่อย (๓) เรีียนคนเดีียว ซึ่่�งเมื่่�อนำำ�มาจััดการชั้้�นเรีียน จะจำำ�แนกได้้เป็็น
๕ แบบคืือ
สอนรวมทั้้ง� ชั้้น�
ทำำ�กิจิ กรรมกลุ่่�ม โดยครููเป็น็ ผู้�จ้ ัดั
ทำำ�กิิจกรรมกลุ่่ม� โดยนักั เรียี นเป็็นผู้�จ้ ััด
สนทนากันั ๒ คน ระหว่่างนักั เรียี นด้้วยกััน
สนทนากันั ๒ คน ระหว่่างนักั เรียี นกัับครูู

• 80 •

ด้้านการจััดกลุ่�ม (Grouping)
ขนาดของกลุ่่ม� ส่่วนใหญ่่กลุ่่ม� ละ ๖ - ๘ คน ขึ้้น� กับั ชิ้้น� งานที่่จ� ะทำ�ำ และขึ้น� กับั

พื้้�นที่่�ทางกายภาพของห้้อง หนัังสืือไม่่เอ่่ยว่่าหากจำำ�นวนสมาชิิกมากเกิินไป
จะมีีสมาชิิกบางคนไม่่ทำ�ำ งาน ผมเคยเข้้าใจเช่่นนั้้�นมาตลอด จนได้้ฟัังเรื่�่อง
การจััดกลุ่่�มทำำ�งานของนัักศึึกษาสาขาการจััดการ คณะบริิหารธุุรกิิจและ
การบััญชีี มหาวิิทยาลััยขอนแก่่นชั้้�นปีีที่่� ๔ เทอมที่่� ๒ จึึงได้้ตระหนัักว่่า
หััวใจสำ�ำ คััญของจำ�ำ นวนสมาชิิกกลุ่่�ม อยู่่�ที่่�ปริิมาณงานที่่�จะต้้องแบ่่งกัันทำำ�
https://www.gotoknow.org/posts/616107
วิิธีีจััดสมาชิิกกลุ่่�ม จััดได้้หลากหลายแบบ ทั้้�งให้้นัักเรีียนแบ่่งกลุ่่�มกัันเอง
หรืือใช้้วิธิ ีใี ห้้นับั ๑ ถึงึ ๖ (กรณีแี บ่่งเป็น็ ๖ กลุ่่ม� ) หรืือวิธิ ีอี ื่น�่ โดยมีหี ลักั การ
ว่่าให้้สมาชิิกกลุ่่�มมีีการทำ�ำ งานร่่วมกัันอย่่างเป็็นน้ำ��ำ หนึ่่�งใจเดีียวกััน และ
เท่่าเทีียมกััน ไม่่มีีสมาชิิกจำำ�นวนหนึ่่�งร่่วมกัันยึึดอำ�ำ นาจเนื่�่องจากสนิิทกััน
รวมทั้้�งกลุ่่�มมีีการทำำ�งานแบบอิิสระจากครููให้้มากที่่�สุุด หนัังสืือเอ่่ยถึึงวิิธีี
จััดกลุ่่�มแบบคละ หรืือแบบตั้้�งใจ (เช่่น แยกเพศ แยกเด็็กเก่่งกัับไม่่เก่่ง)
โดยไม่่ได้้บอกว่่าแบบไหนดีีกว่่าหรืือเหมาะกว่่าในสถานการณ์์ใด
บทบาทของสมาชิิกกลุ่่�ม มีีได้้หลายแบบ เช่่น ทุุกคนทำ�ำ งานเดีียวกัันแล้้ว
นำำ�มาเปรียี บเทียี บกันั แบ่่งหน้้าที่่ก� ันั ทำ�ำ เพื่อ�่ ผลงานชิ้้น� เดียี วของกลุ่่ม� ทุกุ คน
ทำำ�งานร่่วมกันั เพื่อ�่ บรรลุุผลงานของกลุ่่�มชิ้้น� เดีียว
ด้า้ นเทศะ (Space)
นี่่ค� ืือการจัดั โต๊ะ๊ นั่่ง� ในห้้อง ซึ่่ง� ควรเน้้นความยืืดหยุ่่น� เปลี่่ย� นแปลงได้้ว่่องไว ขึ้้น� กับั
กิิจกรรมที่่จ� ะเกิิดขึ้้น� เช่่น จัดั เป็น็ แถวอย่่างชั้้น� เรียี นทั่่ว� ไป ใช้้ในกรณีคี รููเป็็นผู้�ก้ ำ�ำ กัับ
การเสวนาของทั้้�งชั้้�น หรืืออาจจััดเป็็นรููปเกืือกม้้า ครููอยู่่�ด้้านว่่างของเกืือกม้้า หรืือ
จัดั เป็น็ กลุ่่ม� โต๊ะ๊ เพื่่อ� การประชุุมกลุ่่�มย่่อย

การจัดั รููปเกืือกม้้าคล่่องตััวที่่�สุดุ เพราะปรับั เป็็นคุุยเป็็นคู่�่ หรืือ ๔ คนได้้ง่่าย

• 81 •

ด้า้ นกาละ (Time)
ความยาวของบทเรียี น
สมดุุลของกิิจกรรมที่่�เน้้นการพููด กัับกิิจกรรมที่่�เน้้นการอ่่านเขีียน รวมทั้้�ง

ปฏิิสัมั พัันธ์ร์ ะหว่่างกิิจกรรม
สมดุลุ ของการพููดหลากหลายแบบ
ความเร็็ว เป็็นเรื่�่องที่่�ต้้องแยกแยะระหว่่างความเร็็วกัับผลลััพธ์์ที่่�ได้้ ซึ่่�งต้้อง

แยกระหว่่างการสอนเนื้้�อหาได้้ครบถ้้วน กัับการที่่�นัักเรีียนได้้เรีียนรู้้�อย่่างมีี
คุณุ ภาพสููง รวมทั้้ง� ต้้องแยกแยะระหว่่างความเร็ว็ ในการจัดั การ กับั ความเร็ว็
ในปฏิิสััมพัันธ์์ และความเร็็วในการเรีียนรู้้�ของนัักเรีียน ข้้อพึึงระวัังคืือ
การเรียี นรู้้ต� ้้องการเวลาคิดิ
ข้้อสรุปุ เชิงิ เตืือนใจครููที่่ส� ำำ�คัญั ที่่ส� ุดุ คืือ การจัดั ระบบการเรียี นรู้้ส� ำำ�คัญั ต่อ่ ผลลัพั ธ์์
การเรีียนรู้้�ของนัักเรีียนน้้อยกว่่าคุุณภาพของการสานเสวนาในชั้้�นเรียี น

• 82 •

เรื่ �องเล่่าจากห้้องเรีียน

ในคาบเรีียนนี้้� คุุณครููกิ๊๊�ก - นิินฤนาท นาคบุุญช่่วย ครููผู้้�สอนหน่่วยวิิชาภููมิิปััญญา
ภาษาไทย ชั้้น� ประถมปีทีี่่� ๕ โรงเรียี นเพลินิ พัฒั นา มีโี จทย์ใ์ ห้้นักั เรียี นปรุงุ การ “แปลงกาพย์์
เป็็นกลอนจากเรื่�่องกล้้วยๆ” ที่่�แต่่ละกลุ่่�มแต่่งกัันเอาไว้้ ให้้มีีความสละสลวยของรสและ
เสียี งคำำ�มากยิ่่ง� ขึ้�นไปอีกี
ก่่อนหน้้าที่่�ทุุกคนจะลงมืือทำ�ำ งาน เรื่�่องที่่�นัักเรีียนต้้องค้้นหาให้้พบก่่อน เพื่่�อตั้้�งหลััก
เรื่่�องของความประณีตี ในการเลืือกสรรคำ�ำ มาใช้้ คืือ ความเข้้าใจในการร้้อยกรองดอกไม้้
กัับการร้้อยกรองถ้้อยคำำ�มาใช้้ในบทกลอน เมื่่�อนัักเรีียนทั้้�งห้้องได้้พููดคุุยในประเด็็นนี้้�
ร่่วมกันั เรีียบร้้อยแล้้ว ครููจึึงให้้แบ่่งกลุ่่ม� แยกย้้ายกัันไปทำ�ำ งานในห้้องย่่อย

• 83 •

โจทย์์ที่่�นัักเรีียนได้้รัับคืือ ร้้อยกรองถ้้อยคำ�ำ ให้้งดงาม (ทั้้�งเสีียงและความหมาย)
ดั่่ง� อััญมณีีที่่เ� จียี ระไน
ข้้าวหอม เขียี นเล่่าเรื่�่องการทำ�ำ งานกลุ่่ม� ครั้�งนี้้เ� อาไว้้ว่่า
ในคาบเรีียนวิิชาภููมิิปััญญาภาษาไทย ครููกิ๊๊�กให้้โจทย์์แต่่งกลอนแปดเกี่่�ยวกัับกล้้วย
และครููกิ๊๊ก� จัดั กลุ่่ม� ย่่อยให้้ ในกลุ่่ม� ของฉันั มีสี มาชิกิ ๕ คน ได้้แก่่ ป้อ้ น โมเก้้ นะโม เบลล์์
และข้้าวหอม ในกลุ่่�มได้้เริ่�มต้้นด้้วยการหาตััวแทนแชร์์หน้้าจอและพิิมพ์์บทกลอนก่่อน
ซึ่่�งจะต้้องมีีคุุณลัักษณะคืือพิิมพ์์ได้้คล่่อง ฉัันจึึงเป็็นคนอาสา จากนั้้�นโมเก้้และเบลล์์
ก็็รัับหน้้าที่่เ� ป็็นคนเลืือกพื้้น� หลังั
พวกเราช่่วยกัันคิิดคำ�ำ จากกล้้วย เริ่�มแต่่งจาก ป้้อนคิิดคำำ�ไว้้ว่่าจะแต่่งอย่่างไร แล้้ว
เอามาคุุยกัับเพื่่�อนๆ แล้้วเพื่�่อนๆ ก็็ช่่วยเอามาเรีียบเรีียงเป็็นกลอน ข้้าวหอมช่่วยปรัับ
แต่ง่ คำำ�ให้้คล้้องจองมากขึ้�น

• 84 •

เริ่ม� จากวรรคแรกก่่อน ป้อ้ นคิิดคำ�ำ ว่่า ชื่�่อและของดีี ออกมาได้้เป็็นท่่อนแรก จากนั้้�น
โมเก้้กับั ข้้าวหอมคิดิ คำำ�ว่่า มีคี ่่าและโอชารส มารวมเป็็นคำำ�ไพเราะคืือ
ชื่่อ� ของดีมี ีีค่่าโอชารส
ในวรรคที่่� ๒ นะโม ป้้อน ช่่วยกันั คิิดออกมาได้้ว่่า
ผลสุกุ สดหวีเี นื้้�อเครืือจากสวน
ในวรรคที่่� ๓ ป้อ้ น โมเก้้ เบลล์ ์ ช่่วยคิิดคำำ�ออกมาได้้เป็น็
แกะเปลืือกปอกใส่่ปากอยากจะชวน
ในวรรคที่่� ๔ ป้อ้ นคิดิ คำำ�ว่่า ลงคอ โมเก้้ คิดิ คำำ�ว่่า นวล นุ่่ม� นิ่่ม� ข้้าวหอมช่่วยคิดิ คำำ�ว่่า
กััด กิิน ด่่วน แล้้วนำ�ำ มารวมกันั เป็น็ วรรคสุดุ ท้้าย คืือ
กััดกิินด่่วนนวลนุ่่�มนิ่่�มลงคอ
เมื่่�อได้้คำ�ำ ครบ ๔ วรรคแล้้ว พวกเราก็็นำำ�วรรคต่่างๆ มาเรีียงเป็็นกลอนแปด ๑ บท
โดยข้้าวหอมรับั หน้้าที่่พ� ิมิ พ์บ์ ทกลอน และข้้าวหอมกับั เบลล์ไ์ ด้้ช่่วยกันั ตรวจสอบคำ�ำ ถููกผิดิ
สุุดท้้ายโมเก้้และเบลล์์ก็็ช่่วยกัันจััดวางพื้้�นหลัังให้้สวยงาม และนี่่�คืือกลอนแปดของ
พวกเราค่่ะ

• 85 •

ในคาบเรีียนนี้้�ครููกิ๊๊�กใช้้การสอนรวมทั้้�งชั้้น� โดยใช้้การสานเสวนามาสร้้างให้้นัักเรีียน
มีแี รงบันั ดาลใจ (motivation) ในการปรับั ปรุงุ แก้้ไขผลงานให้้ดีขีึ้น� กว่่าเดิมิ ด้้วยการเปรียี บ
การร้้อยกรองดอกไม้้เข้้ากัับการแต่่งบทร้้อยกรอง ซึ่่�งต้้องอาศััยความงามอย่่างประณีีต
ในการเลืือกสรรคำำ�ให้้เหมาะสม
การที่่�ครููจััดแบ่่งกลุ่่�มให้้ ช่่วยให้้นัักเรีียนได้้ทำำ�งานกัับเพื่�่อนกลุ่่�มใหม่่ และได้้นำำ�
แรงบัันดาลใจที่่�ได้้รัับจากขั้�นนำ�ำ มาก่่อเกิิดเป็็นบทสนทนาในหมู่�่เพื่่�อนกลุ่่�มเล็็กๆ เพื่่�อ
ร่่วมกัันบรรลุุโจทย์์งานสร้้างสรรค์์ที่่�ครููมอบหมายไว้้ คุุณภาพของคำ�ำ กลอนจึึงสะท้้อน
คุณุ ภาพของการสานเสวนาได้้อย่่างหมดจด

• 86 •

ร้้อยกรอง คุณุ ครููกิ๊๊�ก - นินิ ฤนาท นาคบุญุ ช่่วย

๗

กรอบปฏิิบัตั ิกิ ารที่่� ๓ พููดเพื่อ่� เรีียนรู้�
(Learning Talk)

บัันทึึกนี้�้ตีีความจาก บทที่่� ๗ Repertoire 3: Learning Talk และส่่วนหนึ่่�ง
ของ Appendix I
สำ�ำ หรับั เด็ก็ เล็ก็ ภาษาพููดทำ�ำ หน้้าที่่� ๗ อย่่างคืือ (๑) เป็น็ เครื่อ�่ งมืือบอกความต้้องการ
(๒) เพื่่�อควบคุุมหรืือกำ�ำ กัับ (๓) เพื่่�อสื่่�อสารและปฏิิสััมพัันธ์์ (๔) เพื่่�อแสดงออก
ทางอารมณ์ข์ องตนเอง (๕) เพื่อ่� หาคำ�ำ ตอบ (๖) เพื่อ่� สนองตอบต่อ่ การรับั รู้เ� รื่อ�่ งราว
(๗) เพื่่�อสื่�่อสารข้้อมููล โดย ๔ ข้้อแรก เป็็นการบอกความต้้องการทางกายหรืือ
อารมณ์์ ๓ ข้้อหลังั ช่่วยให้้เด็ก็ ทำ�ำ ความเข้้าใจโลกรอบตัวั คืือเพื่อ�่ การเรียี นรู้้ส�ิ่่ง� ต่า่ ง ๆ
ภายนอกตัวั
โปรดสัังเกตว่่า เด็็กในฐานะมนุุษย์์ใช้้การพููดเพื่�่อการเรีียนรู้้�ทั้้�งเพื่่�อรู้�จัักตนเอง
และเพื่�่อรู้�จัักโลก ผ่่านการพููดหลากหลายแบบ แต่่ในระบบการศึึกษาแบบเดิิม
เมื่่�อเด็็กเข้้าโรงเรีียน กลัับถููกห้้ามพููด ให้้พููดได้้เฉพาะเพื่่�อการตอบคำำ�ถามของครูู
เท่่านั้้�น จึึงเป็็นการปิดิ กั้้น� การเรีียนรู้้�อย่่างเป็็นธรรมชาติิ การเรียี นรู้้�แบบสานเสวนา
จึึงเป็็นวิิธีีการแก้้จุุดอ่่อนของการศึึกษาในรููปแบบเดิิม คืือแทนที่่�จะห้้ามพููด กลัับ
ส่่งเสริิมให้้พููดเพื่่�อการเรียี นรู้้ข� องตนและของเพื่อ�่ นๆ
ครููจึึงต้้องมีีทัักษะ พููดเพื่่�อเคลื่่�อนการเรีียนรู้้� (talk move) ของศิิษย์์ โดย
จัับเอาประเด็็นที่่�ศิิษย์์พููดมาพููดต่่อ เพื่�่อกระตุ้้�นให้้ศิิษย์์พููดเพื่่�อการเรีียนรู้้�ในระดัับ
ที่่�ลึึกและเชื่�่อมโยงยิ่่�งขึ้�น ได้้ผลดีีทั้้�งต่่อการพััฒนาสมอง และต่่อความรู้�ความเข้้าใจ
เนื้้อ� หาสาระในมิิติทิ ี่่�ลึกึ และเชื่่�อมโยงยิ่่ง� ขึ้น�

• 88 •

ในการเรีียนแบบสอนเสวนา นัักเรียี นต้้องไม่่พููดเพื่�อ่ เรีียนรู้้เ� พียี งพููดตอบคำ�ำ ถาม
เท่่านั้้น� นักั เรียี นต้้องรู้จ� ักั พููดเพื่อ�่ ตั้้ง� คำำ�ถาม รู้้จ� ักั พููดเพื่อ่� อธิบิ ายความคิดิ ขยายความคิดิ
และตรวจสอบความคิดิ ซึ่่ง� หมายความว่่าต้้องฟังั และทำำ�ความเข้้าใจผู้อ้� ื่น่� ไปพร้้อมๆ กันั
การพููดเพื่่อ� เรีียนรู้้�จึึงเป็น็ กระบวนการเชิงิ ปฏิิสัมั พัันธ์์
การพููดเพื่�อ่ เรียี นรู้้ข� องนักั เรียี นมีี ๘ แบบ ที่่ม� ีีส่่วนซ้้อนทับั กันั คืือ
พููดเพื่อ�่ จัดั การสถานการณ์์ (transactional) ได้้แก่่ การถาม ตอบ บอก สอน

อธิิบาย อภิิปราย
พููดเพื่อ่� บอกกล่่าว (expository) ได้้แก่่ อ่่านให้้ฟังั นำ�ำ เสนอและอธิบิ าย บอก

อธิิบาย บอกรายละเอียี ด ขยายความ
พููดเพื่อ่� ถาม (interrogatory) ใช้้คำ�ำ ถามหลากหลายแบบในหลากหลายบริบิ ท

ได้้แก่่ ยื่่น� ข้้อเสนอ ถาม ถามหาข้้อมููล ให้้คำำ�ตอบ
พููดเพื่่�อสำ�ำ รวจไปข้้างหน้้า (exploratory) เพื่่�อเจาะหาความคิิด อาจโดย

เสนอแนะ คาดเดา ตั้้ง� สมมติฐิ าน หรืือพููดลอยๆ หรืือโดยถามเจาะประเด็็น
หรืือให้้เกิิดความชัดั เจน
พููดเพื่อ�่ ตรวจสอบความน่่าเชื่อ�่ ถืือของเหตุผุ ลหรืือข้อ้ มููลหลักั ฐาน (deliberative)
เป็น็ การพููดเชิงิ เหตุผุ ลและข้้อโต้้แย้้ง โดยให้้เหตุผุ ล ตั้้ง� คำำ�ถาม โต้้แย้้ง ปกป้อ้ ง
ให้้สมมติิฐาน ท้้าทาย พิิสููจน์์ วิิเคราะห์์ สังั เคราะห์์ ชักั จููง ตััดสินิ
พููดเชิิงจิินตนาการ (imaginative) โดยใคร่่ครวญและบอกโอกาสที่่�อาจ
เป็น็ ไปได้้ ผ่่านการพููดแบบคาดเดา สร้้างภาพ พููดลอยๆ บอกเล่่า ทำำ�นาย
พููดแสดงความคิิด (expressive) บอกความรู้�สึกึ ความคิิด ข้้อสงสััย
พููดเชิิงประเมิิน (evaluative) พููดบอกข้้อมููล ข้้อคิิดเห็็น การคาดการณ์์
ข้้อโต้้แย้้ง เพื่�อ่ นำ�ำ ไปสู่่ก� ารตััดสิิน
ผมขอตั้้ง� ข้้อสังั เกตว่่า ในชีวี ิติ จริงิ การพููดไม่่ได้้เกิดิ ขึ้้น� โดดๆ แต่เ่ กิดิ ขึ้้น� เป็น็ ส่่วนหนึ่่ง�
ของปฏิิสััมพัันธ์์ระหว่่างมนุุษย์์ที่่�สื่�่อสารกัันหลายช่่องทาง โดยการพููดเป็็นเพีียง
ช่่องทางหนึ่่�งเท่่านั้้�น ในการสื่อ่� สารมีกี ารส่่งสารและรัับสารต่อ่ เนื่่�องกันั เกืือบจะทันั ทีี
ดัังนั้้�น การพููดเพื่�่อเรีียนรู้้�จึึงต้้องคู่่�กัับการฟัังและรัับสารจากช่่องทางอื่�่นๆ นำำ�มา
ตีคี วามเพื่่�อส่่งสารกลัับ เกิดิ ปฏิสิ ััมพันั ธ์์และการเรีียนรู้้�
ครููต้้องเข้้าใจความหมายเชิงิ ลึกึ ของการพููดและการสื่อ่� สารของศิษิ ย์์ เข้้าใจไปถึงึ
ความรู้�สึึกนึึกคิิดของศิิษย์์ และใช้้ความเข้้าใจนั้้�นในการออกแบบกิิจกรรมต่่อไป
(อย่่างทันั ควันั ) เพื่�่อกระตุ้้�นการเรีียนรู้้�ของศิษิ ย์์

• 89 •

เรื่�องเล่่าจากห้้องเรียี น

เมื่่�อวัันอัังคารที่่� ๒๒ มิิถุุนายน ๒๕๖๔ คุุณครููอั๋๋�น - กรวิิทย์์ ตรีีศาสตร์์ ได้้ส่่ง
แผนการเรียี นรู้้� เรื่อ�่ ง “ใช้้สื่อ่� เรียี นรู้้อ� ย่่างชาญฉลาด” มาถึงึ คุณุ ครููใหม่่ - วิมิ ลศรี ี ศุษุ ิลิ วรณ์์
ในไลน์์กลุ่่�มภููมิิปััญญาภาษาไทย ชั้้�นประถมศึึกษาปีีที่่� ๕ พร้้อมกัับไลน์์มาว่่า “พี่่�ใหม่่
ฝากดููแผนให้้หน่่อยนะครัับ ว่่ามีีความกลมกล่่อมหรืือยััง” ครููใหม่่ได้้ตอบกลัับไปว่่า
“โครงใหญ่่ใช้้ได้้แล้้วจ้้ะ แต่่น่่าจะมีีคำำ�ถามที่่�ชวนสงสััยเปิิดนำำ�มาให้้นัักเรีียนได้้พููดคุุย
แลกเปลี่่ย� นความคิดิ กันั ก่่อน เช่่น “นักั เรียี นเชื่อ�่ ไหมว่่าคนสมัยั ก่่อนมีชี ีวี ิติ ที่่อ� ุดุ มสมบููรณ์ไ์ ด้้
โดยไม่่ต้้องมีเี งินิ ติดิ ตัวั แม้้แต่บ่ าทเดียี ว” “ชีวี ิติ ที่่อ� ุดุ มสมบููรณ์ค์ ืืออะไร” เป็น็ ต้้น เมื่อ�่ ดููคลิปิ จบ
ลองตั้้�งคำำ�ถามว่่า “วััฒนธรรมแบบนี้้ด� ีงี ามไหม” ฯลฯ
หลัังจากที่่�ร่่วมกัันคิิดแต่่งแต้้มแผนการเรีียนรู้้�ให้้มีีความสมบููรณ์์แล้้ว ครููอั๋๋�น กัับ
คุณุ ครููกิ๊๊ก� - นินิ ฤนาท นาคบุญุ ช่่วย ครููคู่ว่� ิชิ าก็ไ็ ด้้ไปทำ�ำ การวางลำ�ำ ดับั ขั้น� ของกระบวนการ
เรียี นรู้้ใ� ห้้เหมาะสมกับั เวลาการเรียี นในรููปแบบออนไลน์ท์ ี่่ม� ีอี ยู่�่ ๙๐ นาทีี โดยได้้เพิ่่ม� เรื่อ่� ง
ของ การฝึกึ พููดเพื่อ�่ เรียี นรู้� ลงไปในแผนการจัดั การเรียี นรู้้� เพื่อ่� เพิ่่ม� เติมิ ความกลมกล่่อม
ให้้กัับการเรียี นรู้้�เอาไว้้ ดังั นี้้�
๑. ขั้้�นนำ�ำ
๑.๑ ให้้นัักเรีียนเข้้าโปรแกรม zoom มาให้้พร้้อมหน้้า จััดเตรีียมเครื่่�องมืือ
อิิเล็็กทรอนิิกส์์ให้้เรีียบร้้อยพร้้อมใช้้งาน อยู่�่ในพื้้�นที่่�ที่่�เหมาะสมพร้้อมเรีียน จััดเตรีียม
อุปุ กรณ์ส์ ำ�ำ หรับั เรีียนรู้้�วิชิ าภููมิิปัญั ญาภาษาไทยให้้พร้้อม ทั้้ง� เครื่�อ่ งเขีียน และสมุุด
๑.๒ ครููชวนให้้นัักเรีียนนำำ�คู่�่มืือกำำ�กัับตนเองเพื่�่อมายืืนยัันกัับเป้้าหมายที่่�ตั้้�งไว้้ และ
มุ่่ง� มั่่�นตั้้ง� ใจทำำ�ให้้ได้้ตามเป้้าหมาย
๑.๓ ครููเปิิดภาพวาดลายเส้้นการ์์ตููนวิิถีีชีีวิิตชาวไทยสมััยก่่อน ให้้นัักเรีียนดูู เพื่�่อ
กระตุ้้�นจินิ ตนาการ และก่่อความเชื่่�อมโยงกับั ประสบการณ์์จริิง จากนั้้�นถามนักั เรีียนว่่า
“เชื่อ่� ไหมว่่าคนสมัยั ก่่อนมีชี ีวี ิติ ที่่อ� ุดุ มสมบููรณ์ไ์ ด้้ โดยไม่่ต้้องมีเี งินิ ติดิ ตัวั แม้้แต่บ่ าทเดียี ว”
และ “ชีีวิติ ที่่อ� ุดุ มสมบููรณ์์คืืออะไร” ให้้นัักเรีียนแลกเปลี่่�ยนร่่วมกัันอย่่างอิิสระ
๑.๔ ครููชวนนักั เรียี นมาดููข่่าว “ข้้าวชาวนาแลกปลาชาวเล” ผ่่านวีดี ิทิ ัศั น์์ เพื่อ�่ ให้้เห็น็ ถึงึ
วิถิ ีีชีีวิิตคนไทยที่่ม� ีมี าแต่ไ่ หนแต่่ไร และยัังคงมีีให้้เห็น็ อยู่่ท� ั่่�วไปในชนบท

• 90 •

๑.๕ เมื่่�อดููวีีดิทิ ััศน์์จบแล้้ว ครููถามว่่า “วััฒนธรรมที่่�ใครมีีอะไรก็็มาแบ่่งปันั กัันแบบนี้้�
ดีงี ามไหม” ให้้นัักเรียี นแลกเปลี่่ย� นร่่วมกันั
๑.๖ ครููพููด “เมื่อ�่ สักั ครู่เ่� ราได้้รับั รู้ก� ารแบ่่งปันั ผ่่าน “ข่่าว” ที่่เ� ป็น็ สื่อ�่ ภาพและเสียี งแล้้ว
คราวนี้้�เราลองมารัับรู้�การแบ่่งปัันผ่่าน “ข่่าว” สื่�่อสิ่่ง� พิมิ พ์์กัันบ้้าง
๑.๗ ครููถามนักั เรีียนว่่า คำำ�ว่่า “ข่่าวในภาษาอัังกฤษ คืือคำำ�ว่่าอะไร” (NEWS) “แล้้ว
คำำ�ว่่า NEWS มีีที่่ม� าจากคำำ�ว่่าอะไรบ้้าง” “ข่่าวนี้้เ� ป็็นเรื่�่องราวของคนในภาคใด”
๑.๘ ครููเปิดิ PDF ข่่าวหนังั สืือพิมิ พ์อ์ อนไลน์์ “ข้้าวชาวนาแลกปลาชาวเล” ให้้นักั เรียี นอ่่าน
๑.๙ ให้้นัักเรีียนแลกเปลี่่�ยนร่่วมกัันเป็็นการสรุุปอีีกครั้�งว่่า เห็็นวิิถีีชีีวิิตของคนไทย
อย่่างไรบ้้างจากเรื่่อ� งที่่�ได้้อ่่าน
๑.๑๐ ให้้นักั เรียี นสะท้้อนว่่าตนเองถนัดั ชื่น�่ ชอบ หรืือเรียี นรู้้ก� ับั สื่อ�่ ไหนได้้ดีมี ากกว่่ากันั
ระหว่่างสื่�่อวีีดิิทััศน์์กัับหนัังสืือ หากเลืือกวีีดิิทััศน์์ให้้กดไลก์์ เลืือกหนัังสืือให้้กดหััวใจ
ครููดููแนวโน้้มในการเลืือกสื่�่อของนัักเรีียนในห้้องพร้้อมสะท้้อนให้้นัักเรีียนรัับทราบ
ก่่อนจะพานัักเรีียนไปหาข้้อดีีข้้อด้้อยของสื่่อ� แต่ล่ ะประเภท
๒. ขั้้น� ก่่อเกิิดโจทย์์งาน
โจทย์์ : สื่่อ� ที่่ช� อบ สื่่�อที่่ใ� ช่่
๑. ข้อดแี ละขอ้ ด้อยของส่อื วดี ิทศั น์
๒. ขอ้ ดแี ละข้อด้อยของส่อื หนังสือ
๓. สอ่ื ที่ฉนั ชอบ ถนัด และเรียนรู้ได้ดีทีส่ ุดคอื ... เพราะ...
๓. ขั้้�นออกแบบ
๓.๑ ครููเปิดิ PPT ตัวั อย่่างเครื่อ�่ งมืือการทำำ�งาน เช่่น ตาราง อินิ โฟกราฟิกิ ผังั มโนทัศั น์์
ให้้นัักเรียี นดููเป็น็ แรงบัันดาลใจ
๓.๒ นัักเรีียนทำำ�การสำำ�รวจว่่าตนเองเหมาะกัับการใช้้สื่่�อประเภทไหนมากที่่�สุุด
ระหว่่างวีดี ิทิ ััศน์์กับั หนัังสืือ
๔. ขั้้�นทำำ�งาน
นักั เรียี นทำำ�การวิเิ คราะห์ข์ ้้อมููลตามโจทย์ท์ ี่่ก� ำำ�หนดออกมาโดยใช้้เครื่อ่� งมืือที่่เ� หมาะสม
เช่่น ตาราง อินิ โฟกราฟิิก ผัังมโนทัศั น์์ เป็น็ ต้้น

• 91 •

๕. ขั้้�นอภิปิ ราย
๕.๑ ครููเปิดิ ห้้องย่่อยให้้นัักเรีียนแลกเปลี่่�ยนแนวความคิิดร่่วมกััน
๕.๒ ให้้ตััวแทนแต่่ละห้้องย่่อยออกมานำำ�เสนอแนวความคิิดของเพื่่�อนๆ ในกลุ่่�ม
ที่่ห� ้้องใหญ่่ว่่าเป็น็ ไปในทิิศทางใด
๕.๓ ครููพููดแนะนำ�ำ ส่่งท้้ายว่่า เมื่�่อเรารู้�แนวทางการเรีียนรู้้�ของตนเองแล้้วว่่าชอบสื่�่อ
แบบไหน ให้้ไปฝึกึ จากสิ่่ง� ที่่ช� อบก่่อน แต่เ่ มื่อ�่ เราต้้องทำำ�งานบางอย่่างแล้้วสื่อ่� ที่่ช� อบให้้เรา
ไม่่ได้้ เราก็ต็ ้้องไปหาจากอีกี สื่่อ� หนึ่่�งเพื่อ่� ทำ�ำ ให้้เกิิดการเรียี นรู้้�ได้้ดียี ิ่่ง� ขึ้น�
ในตอนเย็็นวัันนั้้�นครููใหม่่ได้้ไลน์์เข้้าไปบอกกัับกลุ่่�มว่่า “พี่่�ว่่าคลิิปการเรีียนการสอน
และเรื่�่องเล่่าจากชั้้�นเรีียน ตอน ขาว ข่่าว ข้้าว ของอั๋น� กับั กิ๊๊�ก น่่าจะเป็็นตััวอย่่างที่่จ� ะนำ�ำ
มาใช้้ประกอบความเข้้าใจในเนื้้�อหาของตอนนี้้ไ� ด้้อย่่างเหมาะสมมากๆ เลย”
ครููกิ๊๊ก� ตอบกลัับมาว่่า “ตอนสอนอาจจะตื่่น� เต้้นเลยนะคะเนี่่ย� ๕๕๕๕๕”

เช้้าวันั ศุกุ ร์ท์ี่่� ๒๕ มิถิ ุนุ ายน ๒๕๖๔ ในคาบเรียี นภููมิปิ ัญั ญาภาษาไทย ของห้้อง ๕/๒ ครููกิ๊๊ก�
เริ่ม� จัดั กระบวนการเรีียนรู้้�ตามแผนที่่�เตรีียมไว้้ด้้วยหััวใจที่่�เบิกิ บาน
ครููกิ๊๊ก� : วัันนี้้�ครููจะชวนเด็็กๆ มาดููอะไรบางอย่่าง เด็็กๆ เชื่่�อไหมว่่าคนสมััยก่่อน

เขามีชี ีีวิิตที่่อ� ุุดมสมบููรณ์ไ์ ด้้โดยไม่่ต้้องมีีเงิินติิดตััวเลยแม้้แต่่บาทเดียี ว
• 92 •

ครููกิ๊๊ก� : เขามีีชีีวิิตที่่�อุุดมสมบููรณ์์ได้้โดยที่่�ไม่่ต้้องมีีเงิินติิดตััวเลยแม้้แต่่บาทเดีียวเลย
เด็็กๆ เมื่่�อกี้้�มีีเสีียงแทรกออกมานิิดหนึ่่�งว่่าเชื่่�อนะ แต่่ทีีนี้้�ครููกิ๊๊�กก็็อยากที่่�จะ
ถามเด็็กๆ ว่่าแล้้วชีีวิิตที่่�สมบููรณ์์ในรููปแบบนั้้�น ชีีวิิตที่่�สมบููรณ์์แบบที่่�ว่่านี้้�
คืืออะไรหรืือ เป็น็ แบบไหนชีวี ิิตที่่�สมบููรณ์์ที่่�ครููกิ๊๊�กพููดถึงึ ตอนนี้้� เอ้้า... ปาล์์ม
เชิิญค่่ะ

ปาล์์ม : คืือถ้้าสมมติิว่่าคนหนึ่่�งมีีอาหารอย่่างหนึ่่�ง แล้้วเราก็็มีีอาหารอีีกอย่่างหนึ่่�ง
ถ้้าเราอยากกิินอาหารที่่�อีกี คนหนึ่่�งมีเี ราก็อ็ าจจะเอาไปแลกกััน

ครููกิ๊๊�ก : อ๋อ๋ ... เธอมีจี านนี้้ � ฉันั มีจี านนี้้ � ถ้้าเรากินิ ด้้วยกันั เราก็เ็ อาไปแลกกันั กินิ แล้้วตรงนี้้�
ปาล์์มเห็็นชีีวิิตที่่�สมบููรณ์์อย่่างไรหรืือคะ จากการแลกอาหารซึ่่�งกัันและกััน

ปาล์์ม : มันั เหมืือนกับั ว่่าไม่่ต้้องใช้้เงิินก็็ได้้
ครููกิ๊๊ก� : ไม่่ต้้องใช้้เงิินก็็ได้้แล้้วเราใช้้อะไรล่่ะ
ปาล์์ม : นึกึ คำ�ำ พููดไม่่ออก
ครููกิ๊๊�ก : ไม่่ต้้องใช้้เงิินก็็ได้้ ก็็มีีชีีวิิตที่่�สมบููรณ์์ได้้ เออ...แล้้วใช้้อะไรล่่ะ อย่่างนั้้�น

ระหว่่างรอปาล์ม์ เรียี บเรียี งคำำ�พููด เราลองฟังั เพื่อ่� นคนอื่น�่ ก่่อนไหม... มะนาว
ว่่าอย่่างไรคะ

• 93 •

มะนาว : ก็็คืือใช้้ชีีวิิตแบบพอเพีียงค่่ะ คืือเราก็็อาจจะต้้องใช้้เงิินในการซื้้�อ ซ่่อมบ้้าน
หรืือว่่าทำ�ำ อะไรแบบนี้้� แต่่ว่าเราไม่่จำำ�เป็น็ ต้้องใช้้เงินิ กับั ทุกุ อย่่าง เช่่น เดี๋๋ย� วนี้้�
เราใช้้เงิินไปกัับการสั่่�งอาหาร โดยที่่�เราไม่่รู้้ต� ััว แต่่ว่าคนที่่�เขาอยู่่�ต่่างจัังหวััด
หรืือว่่าเขาพอเพียี ง เขาก็ป็ ลููกผักั แล้้วเขาก็ก็ ินิ เอง แล้้วเขาก็ท็ ำ�ำ อาหารกินิ เอง
อย่่างนี้้ค� ่่ะ ก็เ็ ป็น็ ความพอเพีียงค่่ะ

ครููกิ๊๊ก� : ชีวี ิติ ที่่อ� ุดุ มสมบููรณ์ข์ องมะนาวก็ค็ ืือการอยู่อ่� ย่่างพอเพียี ง การพึ่่ง� พาตัวั เองได้้
เท่่านี้้�เราก็็สมบููรณ์์ในแบบของเราแล้้วใช่่ไหมลููก... เมจิิล่่ะคะ

เมจิิ : หนููมองในมุุมของหนููนะคะ หนููคิิดว่่าเขาเป็็นผู้�้ผลิิตค่่ะ เพราะว่่าตอนนี้้�เรา
ซื้้อ� ของเขามากินิ เราจ้้างเขาสร้้างบ้้าน เราอะไรอย่่างนี้้� เราก็ค็ ล้้ายๆ ผู้บ�้ ริโิ ภคค่่ะ
แล้้วเขาก็็เป็็นผู้้�ผลิิต แล้้วคิิดว่่าคนต่่างจัังหวััดเขาก็็เป็็นผู้�้ผลิิตเหมืือนกััน
เพราะว่่าสร้้างบ้้านที่่�ครููบอก ก็็คืือปกติิถ้้าเราสร้้างบ้้านเราก็็ต้้องใช้้ช่่าง
แล้้วเราก็็จ่่ายเงิินช่่างไปแล้้วช่่างก็็จะเอาอะไรมาตอบแทนเรา แต่่หนููคิิดว่่า
ตอนนั้้น� เขาน่่าจะยังั ไม่่มีีอะไร แบบเขายัังไม่่ได้้คิิดอะไร เขาก็็ต้้องทำ�ำ พึ่่�งพา
ตััวเองให้้ได้้ หนููเลยคิิดว่่าเขาเป็็นผู้้�ผลิิต แบบสร้้างบ้้าน เขาก็็ต้้องไปตััดไม้้
มาสร้้างเอง มาทาสีีเอง อะไรแบบนี้้ � คืือเขาก็เ็ ป็น็ คนทำำ�เอง เขาไม่่ได้้มาจ้้าง
ใครทำำ�

ครููกิ๊๊�ก : หมายความว่่าเป็็นชีีวิิตที่่�อยู่�่ด้้วยการพึ่่�งพาตััวเองได้้ คุุณจะสร้้างบ้้าน คุุณก็็
ไปเรีียนรู้้�การตััดไม้้ ไปตััดไม้้มา ไปเรีียนรู้้�วิิธีีการทำำ� เท่่านี้้�มัันก็็มีีชีีวิิตที่่�
อยู่ไ�่ ด้้ด้้วยการพึ่่ง� พาตััวเองใช่่ไหมลููก... แล้้วแพมล่่ะลููก

แพม : ของหนููคล้้ายปาล์์มตอนแรกเลยค่่ะ คืือเขาใช้้การแบ่่งปัันกััน และใช้้แชร์์
อาหารกััน ช่่วยกัันทำำ�อะไรแบบนั้้�น เขาก็็แชร์์ของที่่�มีีให้้กัันได้้ ของที่่�ขาด
ของที่่เ� หลืือ อะไรแบบนี้้� เขาใช้้น้ำำ��ใจแทนเงินิ ด้้วยค่่ะ

ครููกิ๊๊ก� : ขอบคุณุ ค่่ะ เสริมิ จากปาล์ม์ นะ แพมบอกว่่าเห็น็ ตรงกันั เลยแต่่ก็ม็ องเห็น็ อีกี
ว่่าสิ่่�งที่่�เขาใช้้แทนเงิินคืือใช้้น้ำ��ำ ใจให้้กัันและกััน กลัับมาที่่�ปาล์์มอีีกรอบหนึ่่�ง
เมื่่�อกี้้ค� รููกิ๊๊�กถามค้้างไว้้

ปาล์ม์ : คล้้ายๆ ที่่�แพมแชร์์ไว้้ก็็คืือใช้้น้ำ�ำ� ใจในการแบ่่งปัันกััน แล้้วมัันก็็ไม่่จำ�ำ เป็็น
ที่่�จะต้้องใช้้เงิินทุุกเรื่่�องเหมืือนกับั ที่่�มะนาวบอกด้้วย

ครููกิ๊๊�ก : ครููกิ๊๊�กชื่่�นชมเด็็กๆ หลายคนเลยนะ ฟัังจากที่่�เด็็กๆ แลกเปลี่่�ยนนะ มีี
การเชื่่�อมโยงความคิิดระหว่่างของตััวเองกัับของเพื่่�อน มีีการช่่วยเสริิม มีี
การเห็็นด้้วยกัับของเพื่่�อนตรงนั้้�นตรงนี้้� คืือชื่�่นชมกัับเด็็กๆ ที่่�ตั้้�งใจฟััง
แล้้วอยู่่�ไปด้้วยกันั ในตอนนี้้�นะ... เจนาย ว่่าไงลููก
• 94 •

เจนาย : เปล่่าครัับ แค่่จะบอกว่่าขอตััวไปแป๊๊บหนึ่่�งนะครัับ ฟันั หลุดุ
ครููกิ๊๊�ก : อ้้าวฟัันหลุุด เชิิญครัับเจนาย เด็็กๆ ไม่่เป็็นไรค่่ะ ไม่่เป็็นไร... เมจิิ

ขำำ�เพื่่�อน ตััวเองก็็ (ฟััน) เพิ่่�งหลุุดไปเมื่�่อเช้้า

เด็็กๆ เรามาเริ่�มเช้้านี้้�กัับชีีวิิตที่่�อุุดมสมบููรณ์์โดยที่่�ไม่่ต้้องมีีเงิินแม้้แต่่บาทเดีียว
เด็ก็ ๆ ก็เ็ ห็น็ แล้้วว่่าเราก็ส็ ามารถมีชี ีวี ิติ แบบนั้้น� ได้้ โดยที่่ไ� ม่่เห็น็ ต้้องมีเี งินิ เลย จากอะไรล่่ะ
จากน้ำ��ำ ใจ จากการแบ่่งปันั ที่่เ� พื่อ�่ นได้้ตอบไปเมื่อ�่ สักั ครู่น�่ ี้้น� ะคะ ทีนี ี้้เ� ด็ก็ ๆ วันั นี้้ค� รููกิ๊๊ก� จะพา
เรามาเรียี นรู้้ว� ิถิ ีชี ีวี ิติ ของคนไทยนี่่ล� ่่ะ แผนการเรียี นรู้้ข� องเราในวันั นี้้ม� ีชี ื่อ่� ว่่า “ขาว ข่่าว ข้้าว”
ครููกิ๊๊�กพููดโดยไม่่ได้้พิิมพ์์หรืือเขีียนให้้เด็็กๆ เห็็นนะ พอจะนึึกออกไหมว่่าคำ�ำ นี้้�เขีียน
แบบไหน แล้้วใครเห็น็ อะไรจากคำำ�ที่่ค� รููกิ๊๊ก� พููดบ้้าง “ขาว ข่่าว ข้้าว” เอ้้า... กินิ ใจ เชิญิ ครับั

• 95 •

กิินใจ : ก็็คืือมัันเป็็นคำำ�ที่่�ผัันไปได้้เรื่่�อยๆ แล้้วมัันมีีความหมายทุุกคำำ�เลย แบบขาว
ก็เ็ ป็น็ สีีขาว ส่่วนข่่าวก็ข็ ่่าวสาร ข้้าวก็ข็ ้้าวที่่เ� รากิินกันั ปกติิ

ครููกิ๊๊�ก : ขอบคุุณค่่ะ ก็็เป็็นเรื่�่องที่่�เด็็กๆ คุ้้�นเคยนั่่�นล่่ะนะ น่่าจะตั้้�งแต่่ชั้�น (ประถม)
๔ หรืือตั้้�งแต่่ประถมต้้นแล้้วใช่่ไหมคะในเรื่�่องของการผัันวรรณยุุกต์์ วัันนี้้�
ครููกิ๊๊ก� ก็เ็ ลยเอามาใช้้เป็น็ ลููกเล่่น เอามาเป็น็ ชื่อ�่ แผนการเรียี นรู้้ข� องเราในวันั นี้้�
เสีียเลย “ขาว ข่่าว ข้้าว” แล้้วเดี๋๋�ยวมาดููว่่าเราจะ “ขาว ข่่าว ข้้าว”
กันั อย่่างไรนะในวันั นี้้� เดี๋๋ย� วครููกิ๊๊�กจะพาไปดููข่่าวข่่าวหนึ่่ง�

เด็ก็ ผู้ช�้ าย : ข่่าวโควิิดหรืือครัับ
ครููกิ๊๊�ก : (ครููกิ๊๊ก� เปิดิ คลิิปข่่าวให้้เด็ก็ ๆ ชม)
ครููกิ๊๊ก� : เด็็กๆ ขา เมื่่�อสัักครู่�่นี้้�ก็็เป็็นข่่าว “ข้้าวชาวนาแลกปลาชาวเล” ปลาแลก

ข้้าวสาร ทีีนี้้�เมื่�่อกี้้�ดููจบแล้้ว อยากชวนเด็็กๆ มาลองดููซิิว่่าเด็็กๆ คิิดว่่า
“วัฒั นธรรมที่่ใ� ครมีอี ะไรก็ม็ าแบ่่งปันั กันั แบบนี้้ด� ีงี ามไหม” มีหี ลายคนพยักั หน้้า
แต่่ก็็ยัังอยากฟัังเสีียงของเด็็กๆ ว่่าดีีงาม แล้้วมัันดีีงามอย่่างไรหรืือคะ
วััฒนธรรมแบบนี้้� อยากฟัังเสีียงมะลิคิ ่่ะ
มะลิิ : คืือมัันเป็็นการแบ่่งปัันให้้กัันค่่ะแล้้วมัันก็็ไม่่ต้้องใช้้เงิินแล้้วเราก็็เหมืือนกัับว่่า
คนที่่�เขายากลำ�ำ บากเขาก็็จะมาแลกของกัันอย่่างนี้้� ก็็ถืือเป็็นวััฒนธรรมที่่�ดีี
ครููกิ๊๊ก� : ไม่่ต้้องใช้้เงิินนะคะ ก็็ช่่วยเหลืือกัันในยามยากลำ�ำ บาก ก็็แบ่่งปัันกัันไปเท่่าที่่�
ตััวเองมีนี ะ... มะนาวล่่ะคะ
มะนาว : หนููคิิดว่่ามัันดีี ค่่อนข้้างดีีเลยค่่ะ เพราะถึึงแม้้ว่่ามีีสถานการณ์์โควิิด แล้้วก็็
ที่่ภ� ููเก็ต็ เขาล็อ็ กดาวน์ใ์ ช่่ไหมคะ แล้้วหนููคิดิ ว่่าเขาก็ไ็ ม่่ได้้ใช้้เงินิ นะคะ เพราะเรา
จะออกไปซื้้อ� ของเราก็ก็ ลัวั ถููกไหมคะ เราไม่่รู้้ว� ่่าที่่ต� ลาด หรืือว่่าที่่ห� ้้าง หรืือว่่า
ที่่ไ� หนก็ต็ าม มันั จะมีใี ครที่่ส� ามารถแพร่่เชื้้อ� ให้้เราได้้หรืือเปล่่า ก็เ็ ลยใช้้วิธิ ีกี าร
ในการแลกกัันเอาค่่ะ เช่่น แลกกัับข้้าวสาร และส่่งปลาที่่�เขาทำำ�ให้้ ไปให้้
ภาคอีสี านหรืือว่่าภาคอะไรแบบนี้้� แต่่ว่าเขาก็เ็ อาแบบให้้เศรษฐกิจิ ของตัวั เอง
หรืือว่่าให้้แบบจุุดเด่่นของตััวเองไปแลกเปลี่่�ยนกัับจุดุ เด่่นของอีกี คนหนึ่่ง�
หนููคิิดว่่ามัันเป็็นแนวคิิดที่่�ดีี เพราะว่่าภาคอีีสานก็็ข้้าวหาไม่่ยากเพราะว่่า
เขาก็ส็ ่่งออกข้้าวเกืือบจะทุกุ ปีี และที่่ภ� ููเก็ต็ ก็ม็ ีปี ลา หรืือมีสี ัตั ว์ท์ ะเลเยอะมาก
ที่่ส� ามารถเอาไปแลกได้้ ก็็รู้�สึึกว่่ามันั มีคี วามพอเพียี งค่่ะ เพราะว่่าเราไม่่ต้้อง
ซื้้�ออะไรเพื่�่อที่่จ� ะเอามาแลก เราก็็เอาของที่่�เรามีไี ปแลกของที่่เ� ขามีีอยู่�่

• 96 •

ครููกิ๊๊ก� : ขอบคุณุ ค่่ะมะนาว เด็ก็ ๆ ... ปรบมืือให้้เลยนะ ที่่ม� ะนาวพููดนะ เด็ก็ ๆ มีจี ุดุ หนึ่่ง� นะ
ที่่น� ่่าสนใจ ไม่่รู้้ว�่่าจับั ได้้เหมืือนครููกิ๊๊ก� หรืือเปล่่าว่่าของที่่เ� ราแลกกันั เราไม่่ได้้ซื้้อ�
มาจากไหนคะ มันั คืือของที่่บ� ้้านเรามีอี ยู่แ�่ ล้้ว มันั คืือของที่่เ� ป็น็ จุดุ เด่่น เราเอามา
แปรรููป เอามาปรับั อย่่างปลาจะเห็น็ ใช่่ไหมว่่าเอามาแปรรููปให้้เป็น็ ปลาตากแห้้ง
ทำำ�ไมเขาไม่่ส่่งไปเป็็นปลาสดล่่ะลููก ทำ�ำ ไมต้้องมาทำำ�เป็็นปลาตากแห้้งก่่อน
ก็็ส่่งไปสดๆ เลย ทำำ�ไมต้้องมาเสียี เวลาตากแห้้งอีกี ... กิินใจเพราะอะไรครับั

กิินใจ : ก็ค็ ืือเดี๋๋ย� วผมจะตอบคำ�ำ ถามที่่ค� ุณุ ครููถามก่่อนหน้้านี้้ก� ่่อน ผมก็ค็ ิดิ ว่่ามันั ดีคี รับั
เพราะว่่ามันั จะไม่่ค่่อยมีกี ารขโมยกันั ขโมยก็ล็ ดน้้อยลง เพราะว่่าทุกุ คนก็ไ็ ด้้
เท่่ากันั ก็เ็ ลยจะไม่่มีกี ารขโมยเพื่อ่� ให้้ได้้อะไรอย่่างนั้้น� อย่่างนี้้� ใครอยากได้้ก็ไ็ ป
แลกกันั ก็ไ็ ด้้แล้้ว ก็ไ็ ม่่ต้้องขโมย ไม่่ต้้องลักั ขโมย แล้้วก็จ็ ะเล่่าประสบการณ์์
ให้้ฟัังครัับ ก็็คืือ แม่่ของผมมีีพื้้�นที่่� ๕ ไร่่ แล้้วก็็มีีคนมาขอเช่่าแล้้วแม่่ผม
ก็็ให้้ฟรีี เขาก็็เลยส่่งข้้าวกลัับมาให้้ ตอนนี้้ย� ังั ไม่่หมดเลย

ครููกิ๊๊�ก : โอ้้โห... เป็็นวััฒนธรรมการแลกกัันเหมืือนกัันนะกิินใจ ก็็คืือ เป็็นข้้าวที่่�
เขาก็็ได้้ใช้้ประโยชน์์จากพื้้�นที่่�ของคุุณแม่่ของกิินใจ แล้้วพอวัันหนึ่่�งเขาได้้
ผลผลิิตเขาก็็ส่่งกลัับมาแบ่่งปัันให้้กัันนะ โอ้้โห... เป็็นภาพที่่�ครููกิ๊๊�กฟัังแล้้วก็็
ชื่น่� ใจมากเลยนะกินิ ใจนะ... ลีโี อล่่ะครัับ

ลีโี อ : สาเหตุทุ ี่่เ� ขาส่่งมาแบบปลาตากแห้้งเพราะว่่ามันั เหมืือนเป็น็ การถนอมอาหาร
ของเขาครัับ มันั เก็็บรัักษาได้้นานกว่่าครัับ

ครููกิ๊๊�ก : เพื่�่อให้้เก็็บรัักษาได้้นานกว่่า เรามีีจุุดเด่่นของเราก็็จริิงที่่�เป็็นปลาทะเล
เยอะๆ เลย แต่่ว่ าการที่่�จะส่่งไปให้้เขาก็็ต้้องดููวิิธีีการที่่�เหมาะสมด้้วยนะ
ที่่แ� บบว่่าเราจะส่่งไปอย่่างไรให้้เขาได้้รับั ประโยชน์จ์ ากสิ่่ง� ที่่เ� ราส่่งไปมากที่่ส� ุดุ
นะคะ เอ้้า... กิินใจ (ว่่าไง) ลููก

กินิ ใจ : เพราะว่่าถ้้าเกิิดเป็็นปลาเค็็มตากแดดมัันก็็จะเหมืือนคลิิปวิิดีีโอพููดเลยคืือ
มันั จะไม่่เสียี ง่่ายแล้้วก็ม็ ันั จะมีรี สเค็ม็ ของเกลืือจะได้้ไม่่ต้้องปรุงุ แค่่เอามาทำำ�
แต่่ไม่่ต้้องปรุุงก็็ได้้แล้้วครัับ แล้้วก็็ขอเล่่าประสบการณ์์อีีกอัันหนึ่่�งก็็คืือ
ข้้างบ้้านผม ตำำ�ลึงึ ขึ้น� ดกมาก ไม่่รู้้ข�ึ้น� มาได้้อย่่างไร แล้้วมันั ก็เ็ ลื้้อ� ยไปบ้้านข้้างๆ
ครัับ บ้้านข้้างๆ เขาก็็เก็็บมาให้้ลููกเขากิิน ลููกเขายัังเป็็นแบบเด็็กเล็็กครัับ
แต่่มัันก็็ไม่่ได้้มีีเยอะหรอกครัับ บ้้านผมเลยเก็็บไปให้้อีีกเพราะว่่าบ้้านผม
มีีซ้้ายขวาเลยครัับ คืือมีีเยอะมากครัับ เพราะว่่าไม่่รู้้�มัันขึ้้�นมาได้้อย่่างไร
ไม่่รู้้�เลยครัับ ก็็ส่่งไปให้้เขา เขาก็็ส่่งอะไรสัักอย่่างนี่่�ล่่ะ ผมจำำ�ไม่่ได้้ (เขา)
ก็็เอามาให้้เหมืือนกันั
• 97 •

ครููกิ๊๊ก� : ขอบคุณุ ครับั กินิ ใจ วันั นี้้ฟ� ังั เรื่อ่� งราวการแบ่่งปันั ของบ้้านกินิ ใจตั้้ง� ๒ เรื่อ�่ ง ครููกิ๊๊ก�
ก็ม็ ั่่น� ใจว่่าหลายๆ บ้้านน่่าจะมีวี ัฒั นธรรมเช่่นนี้้เ� หมืือนกันั ที่่ม� ีกี ารแบ่่งปันั กันั
เล็ก็ ๆ น้้อยๆ อาจจะเป็น็ ระหว่่างเพื่อ�่ นบ้้านกับั เพื่อ�่ นบ้้าน หรืือเป็น็ การแบ่่งปันั
ระหว่่างตัวั เรากับั กลุ่่ม� อื่น�่ ที่่อ� าจจะใหญ่่ไปมากกว่่าเพื่อ่� นบ้้านก็แ็ ล้้วแต่โ่ อกาส
ของแต่่ละบ้้านไป แต่่ก็็จะเห็็นว่่ามัันเป็็นวััฒนธรรมที่่�ดีีงามที่่�อยากให้้เกิิดขึ้้�น
อยากให้้วิิธีีการแบ่่งปัันมัันอยู่�่ติิดจนกลายเป็็นวิิถีีที่่�อยู่�่ในจิิตใจของเด็็กๆ
มีีอะไรก็็รู้ �จัักแบ่่งปัันกััน แต่่ก็็ต้้องดููไปตามความเหมาะสมอย่่างที่่�มะนาว
บอกตอนแรกว่่าของที่่�แบ่่งปัันไม่่จำำ�เป็็นต้้องเป็็นของที่่�ซื้้อ� มันั เป็็นของที่่เ� รามีี
อยู่�แ่ ล้้วก็ไ็ ด้้ ก็็หยิบิ ไปเล็็กๆ น้้อยๆ เท่่าที่่�เราพอจะ(ให้้)ได้้นะ

เมื่อ่� กี้้�เราได้้รับั รู้ก� ารแบ่่งปัันผ่่านข่่าวที่่�เป็็นวิิดีีโอนะ มาทั้้ง� ภาพ แล้้วก็็เสีียง ทีนี ี้้�ครููกิ๊๊�ก
จะพาเด็ก็ ๆ มารัับรู้ข� ่่าวสารการแบ่่งปันั นี้้�ผ่่านข่่าวสื่�อ่ สิ่่ง� พิมิ พ์์กัันบ้้าง เด็ก็ ๆ “ข่่าว” คำำ�ว่่า
ข่่าว ข ไข่่ ไม้้เอก สระอา ว แหวน สะกดนี้้� ในภาษาอัังกฤษคืือคำ�ำ ว่่าอะไรคะ ครููเห็็น
คนตอบ เห็็นหลายคนขยับั ปากยุบุ ๆ เปิดิ ไมค์์ลููก คำ�ำ ว่่าอะไรคะ... กะทิิ
กะทิิ : NEWS ค่่ะ
ครููกิ๊๊ก� : (สะกดทีลี ะตััว ออกสำ�ำ เนียี งชัดั เจน) N E W S
กะทิิ : ทำ�ำ ไมครููกิ๊๊ก� สำ�ำ เนีียงแบบนั้้�นคะ
ครููกิ๊๊ก� : ครููกิ๊๊�กต้้องมีีสำ�ำ เนีียงของตััวเองค่่ะ เอ้้า... เด็็กๆ คะ ทีีนี้้�ลองมาสัังเกตคำ�ำ ว่่า

NEWS กัันนะ คำำ�ว่่า NEWS มีีที่่�มาจากอะไร ใครรู้บ� ้้าง ตััวอัักษร ๔ ตััวนี้้�
มาจากไหน... ตันั ส์ค์ รับั
ตันั ส์์ : NEWS ตัวั N มาจาก North แปลว่่าเหนืือ E คืือ East แปลว่่าทิศิ ตะวันั ออก
ส่่วน W คืือ West คืือทิิศตะวัันตก ส่่วน S คืือ South ที่่�แปลว่่าทิิศใต้้
มัันเกี่่ย� วข้้องกับั แผนที่่�ครับั
ครููกิ๊๊ก� : เยี่่�ยมเลย ขอบคุุณครัับ ตอนนี้้� NEWS ของเรามาครบทั้้�ง ๔ ภาคเลย
ทวนความทรงจำ�ำ กันั นิิดหนึ่่ง� ข่่าว “ข้้าวชาวนาแลกปลาชาวเล” เกี่่ย� วข้้องกับั
การแบ่่งปันั ระหว่่างภาคไหนกัับภาคไหนบ้้าง รู้้�ไหม... มะลิิ ภาคไหนลููก
มะลิิ : ภาคใต้้กับั ภาคอีีสานค่่ะ

• 98 •

จากนั้้�นนัักเรียี นทุุกคนอ่่านข่่าวสื่�่อสิ่่ง� พิมิ พ์์ตามที่่�ครููกิ๊๊�กมอบหมาย
ทั้้�งหมดคืือเรื่�่องราวของชีีวิิตที่่�สื่�่อสารกัันผ่่านจอ ทั้้�งจอใจของนัักเรีียนกัับครูู
ในห้้องเรียี นออนไลน์์ และจอภาพที่่ส� ะท้้อนให้้เห็น็ กำ�ำ ลังั ใจของคนที่่ด� ำำ�เนินิ ไปอย่่างมีพี ลังั
และส่่งต่่อพลังั นั้้�นให้้กัับผู้�ค้ นอีกี มากมายที่่ม� ีีโอกาสเข้้ามารัับรู้�เรื่่�องราวของพวกเขา

• 99 •