TIKME END_new-5

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Taxçaqabağı. Qarabağ, Azərbaycan. XIX əsr.
Məxmər, pambıq. Təkəlduz, cülmə. 138x60 sm.
28 mart 1979-cu ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 4184

Lambrequin for a fireplace (bukhari). Karabakh, Azerbaijan. 19th century.
Velvet, cotton. Chain stitch embroidery, djulma (“Bird’s Eye”). 138x60 cm.
Acquisition date: March 28, 1979. Inv. No. 4184

Ламбрекен для камина-бухары. Карабах (Азербайджан). XIX век.
Бархат, хлопок. Тамбурная вышивка, вышивка «птичий глаз». 138х60 см.
Дата поступления: 28 марта 1979 года. Инв. № 4184

Buxarılar üçün bəzək də divar The décor for a fireplace (bukhari) Декор для камина-бухары во
oyuqları üçün olan lambrekenləri resembled lambrequins for niches in многом напоминал ламбрекены
xatırladırdı. Ancaq onlar başqa forma many respects, but took different sizes для ниш, но был иных размеров и
və ölçüdə olurdu. Onların zəncirə and forms. Its festoons were more иной формы. Его хвосты-фестоны
ucları daha mürəkəb formada və complex and there could be more бывали более сложной формы и
oyuğun eni imkan verirdisə, sayı than two, depending on the width в количестве больше двух, если
ikidən çox olurdu. Qarabağa aid of the niche. This is the case with a позволяла ширина ниши. Таков,
pambıq və məxmərdən tikilmiş, 19th-century Karabakh lambrequin например, карабахский ламбрекен
cınağı və təkəlduz tikmə ilə for bukhari (inv. No. 4184) of velvet для бухары XIX века (инв. № 4184)
bəzədilmiş XIX əsrin buxarı üçün and a cotton, embroidered using из бархата и хлопчатобумажной
lambrekeni (inv. № 4184) bu herringbone and tambour stitches. ткани, расшитый швом елочка и
qəbildəndir. Bu lambrekenin 4 This lambrequin has four festoons: тамбурным швом. Этот ламбрекен
zəncirəsi var – iki enli ortada və two large ones in the middle, and two имеет целых четыре фестона –
iki ensiz kənarlar boyunca. Onun narrow ones on the edges. Its size два крупных в середине и два
ölçüləri kolleksiyada olan digər oxşar (138x60 cm) is quite large compared to узких по краям. Размеры его
eksponatlara nisbətən böyükdür – similar items in the collection. довольно велики по сравнению
138х60 sm. с подобными предметами в
коллекции – 138х60 см.

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 51

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Azərbaycan Xalça Muzeyinin The textile collection of the В собрании текстиля
kolleksiyasında iyirmiyə yaxın Azerbaijan Carpet Museum stores Азербайджанского музея
orta ölçülü, kvadrat və düzbucaqlı about two dozen examples of ковра хранится около двух
formasında olan tikmə saxlanılır square and rectangular embroidery десятков образцов квадратных и
(uzunu 1 metrdən çox deyil). of medium size (not more than прямоугольных вышивок среднего
Mahud və məxmər üzərində a meter in length). Most of them размера (не более метра в длину).
təkəlduz, bəziləri isə güləbətin ilə belong to different periods – from Большинство из них относится
işlənmiş bu tikmələrin əksəriyyəti the 17th to the beginning of the к разным периодам – от XVII до
XVII əsrdən – XX əsrin əvvəllərinə 20th centuries – and are made on начала XX века – и выполнено на
kimi müxtəlif dövrlərə aid edilir. cloth and velvet using the tambour сукне и бархате тамбурным швом,
Onların təyinatı müxtəlifdir stitch, while others feature gold некоторые – золо́тным шитьем на
və bəzilərinin istifadə məramı sewing on velvet. Their purposes бархате. Назначение их разное и у
müəyyənləşdirilməyib (bəzi differ and those of some examples некоторых экземпляров до конца
nüsxələrdə sonuna kimi müəyyən are not completely defined. не определено.
edilməmişdir).
For example, the gentle Sheki Например, нежная шекинская
Məsələn, Şəkidən olan bənövşəyi chain stitch embroidery on velvet вышивка тамбуром по бархату в
çalarlı, məxmər üzərində təkəlduz in violet and lilac tones measuring лилово-сиреневых тонах размером
texnikası ilə işlənmiş 64x39 sm 64x39 cm (inv. No. 8122) most likely 64x39 см (инв. № 8122), скорее всего,
ölçüsündə (inv. № 8122) zərif tikmə served as a table decoration. Perhaps служила настольным украшением.
çox güman ki, masaüstü bəzək və ya it was a napkin placed under the Возможно, это была салфетка под
ləmpənin altı üçün kiçik süfrə kimi lamp. лампу.
istifadə olunurdu.

Tikmə. Şəki, Azərbaycan. XX əsr.
Məxmər, pambıq. Təkəlduz, cülmə,
oturtma. 64x39 sm.
28 avqust 1990-cı ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 8122

Embroidery. Sheki, Azerbaijan. 20th century.
Velvet, cotton. Chain stitch embroidery,
djulma (“Bird’s Eye”), appliqué work. 64x39 cm.
Acquisition date: August 28, 1990. Inv. No. 8122

Вышивка. Шеки (Азербайджан). XX век.
Бархат, хлопок. Тамбурная вышивка,
вышивка «птичий глаз», аппликация.
64х39 см. Дата поступления: 28 августа
1990 года. Инв. № 8122

52 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 53

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

54 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 55

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Bu qəbildən olan ən maraqlı One of the most interesting Один из самых интересных
eksponatlardan biri, böyük ehtimalla exhibits of this kind is a Karabakh экспонатов подобного рода – ка-
vaxtilə 3210 inventar nömrəli embroidery that apparently once рабахская вышивка, которая, судя
taxçaqabağının istifadə olunduğu decorated the same interior as по всему, некогда украшала тот
interyeri bəzəyən Qarabağ tikməsidir. takhchagabagy inv. No. 3210. Both же интерьер, что и тахчагабагы
Hər iki əşya eyni adamdan alınmış articles were purchased from one под инвентарным номером 3210.
və onların üslub vəhdəti göz person, and the stylistic unity is Оба предмета были приобретены
qabağındadır: eynilə nadir qəhvəyi obvious: embroidery stitch in the у одного человека, да и стилевое
rəngli məxmər üzərində saya tikmə same style on the same velvet rare единство налицо – вышивка гладью
texnikasında işləməyə, ornamentin chocolate tint; similar finishing в том же стиле по тому же барха-
əsas xətləri boyu piləkli tərtibat və sequins on the main lines of the ту редкого шоколадного оттенка,
şəkildəyişmiş olsa da, eyni “quş” ornament; and even the same подобная отделка пайетками по
motivinə malikdir. Hərçənd ki, ikinci bird motif, albeit a little modified, основным линиям орнамента и
nümunənin kənarlarında saçaq though there are no fringed edges даже тот же «птичий» мотив, хотя
yoxdur. 106x78 sm ölçüsündə olan bu in the second case. This rectangular и немного видоизмененный, од-
düzbucaqlı tikmə (inv. № 932) sandıq embroidery (inv. No. 932) of нако во втором случае отсутствует
üstü örtük kimi istifadə oluna bilərdi. 106x78 cm presumably could serve as бахрома по краям. Эта прямоуголь-
a cover for a chest. ная вышивка (инв. № 932) размером
106х78 см предположительно могла
служить покрывалом на сундук.

56 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Qarabağ, Azərbaycan. XIX əsrin sonu.
Məxmər. Pilək, doldurma. 106x78 sm.
17 dekabr 1970-ci ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 932

Embroidery. Karabakh, Azerbaijan. Late 19th century.
Velvet. Embroidery with sequins, satin stitch embroidery. 106x78 cm.
Acquisition date: December 17, 1970. Inv. No. 932

Вышивка. Карабах (Азербайджан). Конец XIX века.
Бархат. Вышивка блестками, вышивка гладью. 106х78 см.
Дата поступления: 17 декабря 1970 года. Инв. № 932

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 57

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Azərbaycan. XX əsrin əvvəli.
Mahud. Təkəlduz. 145х145 sm.
30 dekabr 1969-cu ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 4703

Embroidery. Azerbaijan. Early 20th century.
Cloth. Chain stitch embroidery. 145x145 cm.
Acquisition date: December 30, 1969. Inv. No. 4703

Вышивка. Азербайджан. Начало XX века.
Сукно. Тамбурная вышивка. 145х145 см.
Дата поступления: 30 декабря 1969 года. Инв. № 4703

58 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Mahud üzərində təkəlduz üsulu ilə Two early-20th-century square Схожестью друг с другом отме-
ərsəyə gətirilən, XX əsrin əvvəlinə aid Sheki chain stitch embroideries on чены и две квадратные шекинские
digər iki kvadrat formalı Şəki tikməsi cloth (inv. No.No. 4703, 6509) are вышивки тамбуром по сукну, отно-
(inv. №№ 4703, 6509) də oxşarlığı ilə notable for their similarity to each сящиеся к началу XX века
seçilir. Dəbdəbəli və mürəkkəb nəbati other. They both accentuate lush (инв. №№ 4703, 6509). Бросается в
ornament dəst-xəttinin (baxmayaraq and complex floral ornamentation глаза и близкий «почерк» пышного
ki, kompozisiyanın vəhdəti burada (although a unity of composition и сложного растительного орна-
müşahidə olunmur), eləcə də qırmızı is not observed here), and have the мента (хотя единства композиции
saçaqların, kompozisiyanın lap same red fringe, and the heart of the тут не наблюдается), и одинаковая
mərkəzində dairəyə yerləşdirilən composition bears a stylized image of красная бахрома, и наличие в са-
iki başlı imperator qartalının an imperial headed eagle in a circle. мом центре композиции стилизо-
üslublaşdırılmış təsvirinin eyniliyi It is possible that these are the articles ванного изображения имперского
aydın gözə çarpır. Çox güman ki, bu from the same workshop, since the двуглавого орла, вписанного в круг.
işlər eyni emalatxanada (tikmələr embroidery in both is distinguished Возможно, это изделия одной и той
ev istehsalı olmayıb, emalatxana by its high quality, peculiar for a же мастерской (вышивки отличают-
məmulatı üçün xarakterik olan workshop product rather than a ся высоким качеством, характерным
yüksək səviyyədə hazırlanıb) ərsəyə homemade product. The sizes of для изделия скорее мастерской, чем
gətirilib. Bu iki əşyanın ölçüləri çox these two subjects differ significantly: домашнего производства). Разме-
fərqlidir: kvadratın yanı iki dəfə, the length of one is twice the size of ры этих двух предметов сильно
sahəsinə görə isə 4 dəfə. Ehtimal the other, and its overall area is four различаются: в два раза – по длине
etmək olar ki, kiçik nümunə balış times larger. Most likely, the smaller стороны квадрата и вчетверо – по
topası üçün örtük, böyük isə süfrə embroidery served as a blanket for a площади. Вероятно, меньший по
kimi istifadə edilib. stack of pillows, while the larger was размеру мог служить покрывалом
used as a tablecloth. для стопки подушек, тогда как
больший был скатертью.

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 59

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

60 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 61

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Şəki, Azərbaycan. XX əsrin əvvəli.
Mahud. Təkəlduz. 70 x70 sm.
20 may 1985-ci ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 6509

Embroidery. Sheki, Azerbaijan. Early 20th century.
Cloth. Chain stitch embroidery. 70x70 cm.
Acquisition date: May 20, 1985. Inv. No. 6509

Вышивка. Шеки (Азербайджан). Начало XX века.
Сукно. Тамбурная вышивка. 70х70 см.
Дата поступления: 20 мая 1985 года. Инв. № 6509

62 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Kolleksiyanın digər eksponatları Two embroidery exhibits in the По технике вышивки среди про-
arasında tikmə texnikasına görə museum’s collection stand out due чих экспонатов в коллекции выделя-
xanduz üslubu ilə işlənilən iki to their technique; they are decorated ются два, украшенные вышивкой в
nümunə xüsusən seçilir. Şəki və with khanduz (counting cross). In технике хандуз (счетный крест). В се-
Şamaxı kimi şimal regionlarında the northern region – Sheki and верном регионе – Шеки и Шемахе –
bu tikmə texnikasını “urussayma” Shamakha – this technique was такую технику называли уруссайма,
adlandırırdılar. Buna baxmayaraq called urussayma, “Russian counting” то есть «русская счетная» (вышивка),
onun mənşəyi çox güman ki, Rusiya embroidery, although its origin is однако ее происхождение, скорее
ilə bağlı deyil. Bu cür texnika tarixən probably not connected with Russia. всего, не связано с Россией. Такая
Azərbaycanın cənub regionları This technique was typical for the техника была искони характерна
(Lənkəran, Masallı, Lerik, Astara southern region of modern Azerbaijan для южного региона современного
və s.) üçün xarakterik olub. Xanduz (Lankaran, Astara, Lerik, Masalli). It Азербайджана (Лянкаран, Астара,
adını o, ilk vaxtlar bu texnikada received the name of khanduz because Лерик, Масаллы и т.д.). Название
süfrələrin tikilməsi və yerli dialektdə this technique was once used mainly хандуз она получила оттого, что
süfrəyə xan deyilməsindən to embroider tablecloths, and in local вышивали в ней прежде в основном
götürmüşdür. Hər iki eksponat yun dialect khan means “tablecloth.” Both скатерти – на местном наречии хан
saplarla tikilib ki, bu da zahirən onları of these exhibits in the museum’s означает «скатерть». Оба таких экс-
xalçaya oxşadır. collection are embroidered with wool поната в коллекции музея вышиты
threads, resulting in a dense surface шерстяными нитками, в результате
resembling carpet. чего плотная поверхность вышивки
напоминает ковер.

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 63

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

64 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Azərbaycan. XIX əsr.
Məxmər. Təkəlduz.
106x70 sm.
20 mart 1981-ci ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 4992

Embroidery. Azerbaijan.
19th century. Velvet. Chain stitch
embroidery. 106x70 cm.
Acquisition date: March 20, 1981.
Inv. No. 4992

Вышивка. Азербайджан.
XIX век. Бархат. Тамбурная
вышивка. 106х70 см.
Дата поступления:
20 марта 1981 года.
Инв. № 4992

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 65

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Belə əşyalardan biri qismən bizim One such item (inv. No. 8109) Один из таких предметов
zamanımıza gəlib çatmışdır is not completely intact. There is a (инв. № 8109) уцелел не полностью.
(inv. № 8109). Bir tərəfinin geniş central area, like in a carpet, with a Имеется центральное поле, как у
haşiyəsi və xalçada olduğu kimi partially preserved wide border on ковра, с частично сохранившейся
ara sahə salamat qalmışdır. Digər one side. On the other side the cut is широкой каймой с одной стороны.
tərəflərdən isə tikmə səliqə ilə carefully hemmed. Apparently, it was С других сторон срез аккуратно
sırıqlanmışdır. Əvvəlcə süfrə kimi a worn tablecloth (most likely, it was a обметан. Видимо, изношенную
işlənmiş bu tikməni (hətta indi large tablecloth, perhaps to the floor – скатерть (скорее всего, это
natamam məmulatın uzunluğu nə az, even now, the length of the remaining была именно крупная скатерть,
nə çox 140 sm olduğundan çox güman part is not less than 140 cm!), that was возможно, напольная – даже
ki, bu yerdə istifadə edilən iri süfrə later cut to use in some other сейчас длина неполного изделия
olmuşdur) sonradan başqa məqsədlə way. Another item with khanduz составляет ни много ни мало 140
istifadə etmək üçün kəsmişlər. embroidery (inv. No. 4498) is a strip см!) впоследствии разрезали, чтобы
Xanduz texnikası ilə hazırlanmış with a repeating ornament with a использовать как-то иначе. Другой
digər əşya eni 44 sm, uzunluğu length of 165 cm and a width предмет с вышивкой хандуз
165 sm olan (inv. № 4498), təkrarlanan of 44 cm. Perhaps it was a wall (инв. № 4498) представляет
ornamentə malik zolaqdır. Ola bilsin decoration. собой полосу с повторяющимся
ki, bu divar bəzəyi idi. орнаментом длиной 165 и шириной
44 см. Возможно, это было
настенное украшение.

66 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Azərbaycan. XX əsrin əvvəli.
Yun, məxmər, pambıq. Xanduz. 165x44 sm.
27 sentyabr 1979-cu ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 4498

Embroidery. Azerbaijan. Early 20th century.
Wool, velvet, cotton. Khanduz (counting cross). 165x44 cm.
Acquisition date: September 27, 1979. Inv. No. 4498

Вышивка. Азербайджан. Начало XX века.
Шерсть, бархат, хлопок. Хандуз (счетный крест). 165х44 см.
Дата поступления: 27 сентября 1979 года. Инв. № 4498

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 67

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Azərbaycan. XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəli.
Yun. Xanduz. 140x96 sm. 23 avqust 1990-cı ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 8109

Embroidery. Azerbaijan. Late 19th century ‒ early 20th century.
Wool. Khanduz (counting cross). 140x96 cm.
Acquisition date: August 23, 1990. Inv. No. 8109

Вышивка. Азербайджан. Конец XIX – начало XX века.
Шерсть. Хандуз (счетный крест). 140х96 см.
Дата поступления: 23 августа 1990 года. Инв. № 8109

68 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 69

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

70 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Cənubi Azərbaycan. XIX əsr.
Tirmə, məxmər. Məlilə, pilək. 93x87 sm.
1 oktyabr 1968-ci ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 395.
Üzərindəki yazı: "İnşallah mübarək olsun!"

Embroidery. Southern Azerbaijan. 19th century.
Termeh, velvet. Tinsel yarn, embroidery
with sequins. 93x87 cm.
Acquisition date: October 1, 1968. Inv. No. 395.
Inscription on: "May Allah bless!"

Вышивка. Южный Азербайджан. XIX век.
Тирме, бархат. Канитель, вышивка
блестками. 93х87 см.
Дата поступления: 1 октября 1968 года.
Инв. № 395. Надпись: «Да благословит Аллах!»

Cənubi Azərbaycana aid demək A particularly interesting Очень любопытный экспонат
olar ki, kvadrat formalı (93x87 sm), exhibit from South Azerbaijan из Южного Азербайджана
ipək, pambıq və kətan sapların (inv. No. 395) is the almost square (инв. № 395) – почти квадратное
qarışığından toxunan, çox bahalı (93x87 cm) product of expensive and (93х87 см) изделие из дорогой
və qalın tirmə parçadan tikilmiş very dense fabric called termeh, woven и очень плотной ткани тирме,
bir eksponat (inv. № 395) olduqca from interspersed linen, cotton, and которую ткали из льняных,
maraqlıdır. Mürəkkəb haşiyə və silk threads. It sports intricate fringe хлопковых и шелковых нитей
taclarla tamamlanmış künclərdəki iri on its edge and huge pockets in the вперемежку. Замысловатая
kuponlar bütövlükdə zamanla solmuş corners, headed by crowns, and is кайма по его краю и огромные
güləbətinlə (qızılı saplarla) hazırlanıb. entirely made from tinsel yarn that купоны по углам, увенчанные
Bir neçə qatda düzülən güləbətin elə has faded with time. The tinsel yarn is коронами, целиком выполнены
sıxdır ki, bəzi yerlərdə relyefli olub laid so tightly within a few layers that из потускневшей от времени
zərgərlik nümunələrini xatırladır. the pattern is highly embossed and канители. Канитель уложена так
Tikmənin üzərində təbrik və xoş arzu looks like a piece of jewelry. There is плотно, в несколько слоев, что
ifadə edən “İnşallah mübarək olsun” a congratulatory blessing inscribed on узор местами очень рельефный и
yazısı var. Bu da onu deməyə əsas the product: Inshallah, mubarek olsun. напоминает ювелирное украшение.
verir ki, böyük ehtimalla bu tikməni We may therefore assume that it may На изделии есть поздравительная
gəlin cehizinin ən qiymətli əşyalarını have been used as a fabric for bokhcha: благопожелательная надпись
oğlan evinə aparılması üçün işlədilən a pack in which the particularly «Иншаллах, мубарек олсун». Это
boxça qismində istifadə edirdilər. valuable objects from a bride’s dowry позволяет сделать предположение,
is solemnly transferred to the house of что предмет могли использовать в
the groom. качестве ткани для бохчи – узла, в
котором торжественно переносили
в дом жениха особо ценные
предметы из приданого невесты.

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 71

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Muzeyin kolleksiyasından Luxurious embroidery decorates Роскошная вышивка украшает
olan (XIX əsrin sonu – XX əsrin examples of pillow covers from the экземпляры чехлов для подушек
əvvəli) balış üzlərini çox qəşəng museum’s collection (19th – early из коллекции музея (XIX – начало
tikmələr bəzəyir. Onların hamısı 20th century). All of them are sewn XX века). Все они сшиты из плотных
qalın parçalardan – mahud və ya from dense fabrics (cloth or velvet), тканей – сукна или бархата, некото-
məxmərdən tikilib, bəziləri təkəlduz and some are decorated with a рые украшены тамбурным швом. К
tikmələrlə bəzədilmişdir. Misal üçün, tambour stitch. For example, one примеру, один из них (инв. № 552) –
onlardan biri (inv. № 552) qırmızı (inv. No. 552) is made of red cloth из красного сукна и расшит шелком.
mahuddan olub ipək tikmələrlə and embroidered silk. Relatively Относительно несложный в испол-
bəzədilib. İcrası nisbətən sadə olan uncomplicated in implementation, нении, тамбурный шов позволяет
təkəlduz tikməsi böyük əşyaları the tambour stitch enables the quick быстро и успешно украшать доволь-
istənilən növ kompozisiyalarla tez və and successful decoration of rather но объемные предметы, создавая
uğurla bəzəməyə imkan verir və öz volumetric objects and the creation любые произвольные композиции,
dəqiq xətləri ilə mürəkkəb naxışlar of arbitrary compositions, thereby при этом смотрится очень нарядно,
yaradaraq çox zərif görünür. Bu looking very elegant and producing создавая своей четкой линией затей-
tikmənin rəngarəng koloriti effekti a clear line of intricate patterns. The ливые узоры. Эффект усиливается
daha da gücləndirir. Güləbətin tikmə effect is amplified by the varied colors пестрым колоритом такой вышивки.
ilə bəzədilmiş balış üzü də of such embroidery. The richness of Богатством декора отличается и че-
(inv. № 7156) dekorun zənginliyi ilə the décor is echoed by a pillow case хол для подушки с золотошвейной
seçilir: zərif nəbati ornament tünd with gold embroidery (inv. No. 7156), вышивкой (инв. № 7156): нежный
məxmər üzərində çox gözəl seçilir. whose delicate floral ornament is растительный орнамент красиво вы-
beautifully set off against a backdrop деляется на фоне темного бархата.
of dark velvet.

72 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Balışüzü. Azərbaycan. XIX əsr.
Mahud, ipək. Təkəlduz. 53x51 sm.
25 aprel 1969-cu ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 552

Pillow cover. Azerbaijan. 19th century.
Cloth, silk. Chain stitch embroidery. 53x51 cm.
Acquisition date: April 25, 1969. Inv. No. 552

Чехол для подушки. Азербайджан. XIX век.
Сукно, шелк. Тамбурная вышивка. 53х51 см.
Дата поступления: 25 апреля 1969 года. Инв. № 552

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 73

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Azərbaycan. 1323 hicri /1905.
Məxmər. Güləbətin. 50x43 sm.
22 may 1968-ci ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 968.
Üzərindəki yazı: “İnsan salamat qalmaq
üçün dilini hifz etməlidir.”; “1323 hicri”

Embroidery. Azerbaijan. AH 1323/1905.
Velvet. Gold embroidery. 50x43 cm.
Acquisition date: May 22, 1968. Inv. No. 968.
Inscription on: “The salvation of man
is to hold his tongue.”; “A.H. 1323”

Вышивка. Азербайджан.
1323 год по хиджре / 1905 год.
Бархат. Золотое шитье. 50х43 см.
Дата поступления: 22 мая 1968 года. Инв. № 968.
Надпись: «Спасение человека в том,
чтобы беречь свой язык».; «1323 по хиджре»

74 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Azərbaycan. XIX əsr.
Məxmər, pambıq. Güləbətin. 44x40 sm.
11 dekabr 1987-ci ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 7156

Embroidery. Azerbaijan. 19th century.
Velvet, cotton. Gold embroidery. 44x40 cm.
Acquisition date: December 11, 1987. Inv. No. 7156

Вышивка. Азербайджан. XIX век.
Бархат, хлопок. Золотое шитье. 44х40 см.
Дата поступления: 11 декабря 1987 года. Инв. № 7156

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 75

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Azərbaycan Xalça Muzeyinin An 18th-century rare Azerbaijani Среди интерьерных вышивок
kolleksiyasındakı maraqlı interyer interior design embroidery в коллекции Азербайджанского
tikmələri arasında yeni eksponat – (inv. No. 9483) occupies a special музея ковра особое место занимает
XVIII əsrə aid nadir gözəliyyə malik place in the Azerbaijan Carpet новый экспонат – редкой красоты
tikmə (inv. № 9483) nümunəsi Museum’s collection. In April 2017, азербайджанская вышивка
xüsusi yer tutur. Bu tikmə 2017-ci ilin the Heydar Aliyev Foundation (инв. № 9483) XVIII века. Вышивка
aprel ayında Heydər Əliyev Fondu purchased this embroidery at в апреле 2017 года была куплена
tərəfindən Christie’s Auction hərrac Christie’s Auction and donated to the на аукционе Christie’s и подарена
evindən alınaraq Azərbaycan Xalça Carpet Museum. Музею ковра Фондом Гейдара Алиева.
Muzeyinə hədiyyə edilmişdir.
The rich workmanship, an Вероятно, она служила
Ehtimal olunur ki, tikmə dekorativ exquisite combination of pastel декоративным покрывалом и
örtük kimi işlənmiş və peşəkar shades, and the integrity of была выполнена в мастерской
sənətkarlar tərəfindən karxanada composition assume that it probably профессиональными мастерами,
hazırlanmışdır. Buna sübut olaraq was a decorative coverlet performed о чем говорит изысканное
pastel rənglərin nəfis ahəngi, icra in the workshop by professional сочетание пастельных цветов,
məharəti və kompozisiyanın tamlığını masters. Embroidery is made in мастерство исполнения и цельность
göstərmək olar. Tikmə pambıq əsas the filling stitch technique with silk композиции. Вышивка выполнена
üzərində ipək saplarla birtərəfli saya threads on a cotton basis. в технике односторонней глади
texnikasında yerinə yetirilmişdir. шелковыми нитями на хлопковой
основе.

76 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə. Şirvan, Azərbaycan. XVIII əsr.
Yun, ipək. Saya tikmə. 83x80 sm.
16 noyabr 2017-ci ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 9483

Embroidery. Shirvan, Azerbaijan. 18th century.
Wool, silk. Filling stitch embroidery. 83x80 cm.
Acquisition date: December 16, 2017. Inv. No. 9483

Вышивка. Ширван (Азербайджан). XVIII век.
Шерсть, шелк. Вышивка гладью. 83х80 см.
Дата поступления: 16 декабря 2017 года. Инв. № 9483

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 77

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Sentrik kompozisiya stilizə edilmiş The centric composition with an Центрическая композиция с вось-
islimi ilə əhatələnən mərkəzdəki eight-pointed medallion, surrounded миконечным медальоном в центре,
səkkizbucaqlı medalyonun xarici by stylized islimi and enclosed with окруженным стилизованными исли-
sərhədini təşkil edən dörd kətəbə four ketebe ornaments, is forming its ми замыкается четырьмя орнамента-
elementi ilə qapanmışdır. Bu mərkəzi outer limits. This centric composition ми кетебе, образующими внешнюю
kompozisiya dörd tərəfdən kiçik is flanked by small-sized medallions границу медальона. По четырем
ölçüdə medalyonlarla cinahlanmışdır. on four sides. This is a scheme of сторонам эта центрическая компо-
İslam mədəniyyətində geniş yayılmış widespread girih ornament in the зиция фланкирована медальонами
girih ornamentindəki bu sxem Islamic culture, the result of a genuine меньшего размера. Эта схема широ-
özündə incəsənət və riyaziyyat sintezi triumph of the synthesis of art and ко распространенного в исламской
nəticəsinin əsl təntənəsini göstərir. mathematics. Girih ornament is культуре орнамента гирих, являю-
Radial simmetriya prinsipinə əsasən assembled from modular polygons щего собой результат подлинного
şaxələnən girih naxışları modul tipli diverging according to the radial торжества синтеза искусства и мате-
çoxbucaqlılardan toplanır, həyat symmetry principles and symbolizing матики. Узоры гириха собираются из
enerjisinin zamanın əbədi axarının və the energy of life, the eternal flow of модульных многоугольников, расхо-
kainatın sonsuzluğunun rəmzidir. time and the infinity of the universe. дящихся по принципу радиальной
симметрии, символизируя энергию
жизни, вечное течение времени и
бесконечность Вселенной.

78 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Aksessuarlar

Azərbaycan sənətkarları tikmə ilə təkcə geyim əşyaları
və interyer elementlərini deyil, həmçinin bu və ya digər
təyinatlı kisəcik və qabları (tütün kisəsi, qələmqabı və
s.), təsərrüfat və dekorativ məqsədli xırdavatı (yelpik,
qab tutacaqları), eləcə də toy və dini ayinlər üçün olan
predmet kimi müxtəlif növ aksessuarları da bəzəyirdilər.

Accessories

Azerbaijani needlewomen decorated not only clothes
and interior elements with embroidery, but also various
accessories: cases and pouches (tobacco pouches, pencil
cases, and the like), household and decorative items
(fans, potholders for dishes), and items for wedding and
religious ceremonies.

Аксессуары

Азербайджанские рукодельницы украшали
вышивкой не только предметы одежды и элементы
интерьера, но и разного рода аксессуары – футляры
и мешочки того или иного назначения (табачные
кисеты, пеналы и т.д.), хозяйственные и декоративные
мелочи (веера, прихватки для посуды), а также
предметы для свадебных и религиозных обрядов.

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 79

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tikmə ilə bəzədilmiş şəxsi və Embroidered household items and Украшенные вышивкой
təsərrüfat təyinatlı əşyaları şərti those for personal use can be divided вещи хозяйственного и личного
olaraq iki qrupa ayırmaq olar: əsasən into two groups: those used on the назначения можно условно
qapalı məkanda (çox vaxt evdə) premises for the most part (most often разделить на две группы:
istifadə edilən və insanların evdən at home), and those that people took используемые по большей части
kənarda, ya da uzun yola çıxarkən with them when leaving the house or в помещении (чаще всего дома) и
özləri ilə götürdükləri nümunələr. going on a long journey. Let’s start те, которые люди брали с собой,
Birinci qrupdan başlayaq. with the first group. выходя из дома или отправляясь
в дальний путь. Начнем с первой
Dövr üçün xarakterik olan şəxsi A personal accessory that was группы.
aksessuar bığ bağı idi. Adətən specific to the period was the
yatarkən istifadə edilən, bığ formasının mustache guard. This was designed Характерный для эпохи личный
saxlanması üçün nəzərdə tutulan örtük to preserve the mustache’s shape, аксессуар – наусники. Это накладка
idi. O zamankı dəbə görə çox zaman usually while sleeping. By that time, на усы, предназначенная для
bığlar qeyri-adi, məsələn, uzun və iti fashionable mustaches often had an сохранения их формы, обычно
uclu formaya malik olurdu. Hər bir intricate shape — they could be long во время сна. По тогдашней моде
konkret kişinin bığ formasına görə with sharp tips, for example. The усы нередко имели замысловатую
onun bığ bağının ölçüləri də fərqli shape of the man’s mustache was форму – например, могли быть
olurdu. Yəni onlar ölçü ilə tikilirdi. reflected in the shape of his mustache длинными, с острыми кончиками.
XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində guards; that is, they were sewn to От формы усов конкретного
geniş yayılmağa başlamış bığ bağılar measure. Moustache guards, widely мужчины зависела форма его
orta əsrlər dövründə ali təbəqə adopted in late 19th – at the beginning наусников, то есть их шили «по
nümayəndələrinin qarderobunun of the 20th century, were a part of мерке». Наусники получили
bir hissəsi idi. Azərbaycan Xalça clothes of the upper class during the распространение во второй
Muzeyinin bu qəbildən olan 13 Middle Ages. All thirteen exhibits половине XIX – начале XX века.
eksponatının hamısı məhz bu dövrə from this period are included in the Именно к этому времени относятся
aiddir. Onların əksəriyyəti güləbətin collection of the Azerbaijan Carpet все тринадцать экспонатов такого
tikmə ilə bəzədilmiş çit astarlı, tünd və Museum. Most of them are made of типа в Азербайджанском музее
ya al qırmızı rəngli məxmərdəndir. scarlet or burgundy velvet on chintz ковра. Большинство из них – из
lining, and are decorated with gold алого или бордового бархата на
embroidery. ситцевой подкладке, украшенные
золотошвейной вышивкой.

80 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 81

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Bığ bağı. Azərbaycan. XIX əsr.
Məxmər, ipək. Güləbətin, qaragöz. Uz-15 sm.
16 noyabr 1979-cu ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 4611

Mustache guard. Azerbaijan. 19th century.
Velvet, silk. Gold embroidery, garagеz. L-15 cm.
Acquisition date: November 16, 1979. Inv. No. 4611

Наусник. Азербайджан. XIX век.
Бархат, шелк. Золотое шитье, шнур «гарагёз». Длина 15 см.
Дата поступления: 16 ноября 1979 года. Инв. № 4611

Nümunələrdən biri kənarlardan One item, by the way, has a garagez Один экземпляр (инв. № 4611) к
qara sapla ritmik şəkildə növbələşərək trim along the edge, wherein gold тому же дополнен по краю отделкой
bu və ya digər dərəcədə mürəkkəb thread cord rhythmically alternates гарагёз – шнуром из золот́ ной нити,
ornament yaradan qaragöz adlı, with black thread to form an intricate ритмично перемежающимся черной
qızıl teldən olan qaytanla bəzədilib. ornament. Here, the alternation is нитью так, что образовывался в
Burada olduqca sadə növbələşmə rather simple (inv. No. 4611). And той или иной степени затейливый
nəzərə çarpır (inv. № 4611). Nəhayət, another example of a mustache орнамент. Здесь это довольно
material və işləmə texnikası ilə guard (inv. No. 6187) differs from несложное чередование. И, наконец,
digərlərindən fərqlənən daha bir bığ others in its material and decoration еще один образец наусника
bağı nümunəsi (inv. № 6187) yun technique: it is sewn from wool fabric (инв. № 6187) отличается от
parçadan tikilmiş və təkəlduz tikmə and embroidered with cotton threads остальных материалом и
ilə pambıq saplarla tərtib edilmişdir. using a chain stitch. техникой отделки: он сшит из
шерстяной ткани и расшит
хлопчатобумажными нитками
тамбурным швом.

82 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Bığ bağı. Azərbaycan. XX əsr.
Yun, pambıq. Təkəlduz. Uz-10 sm.
23 iyun 1984-cü ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 6187

Mustache guard. Azerbaijan. 20th century.
Wool, cotton. Chain stitch embroidery. L-10 cm.
Acquisition date: June 23, 1984. Inv. No. 6187

Наусник. Азербайджан. XX век.
Шерсть, хлопок. Тамбурная вышивка. Длина 10 см.
Дата поступления: 23 июня 1984 года. Инв. № 6187

Bığ bağılarında istifadə olunan Primarily, the gold embroidered Орнаменты золотошвейной
güləbətin tikmələr hər şeydən əvvəl patterns used in mustache guards вышивки, используемые в
məmulatın spesifik dar forması were distinguished by their concision: наусниках, выделялись прежде
ilə diktə olunan lakonikliyi ilə they were dictated by the product’s всего лаконичностью – это
seçilirdi. Faktiki olaraq onlar yalnız specific, rather narrow, form. In диктовалось специфической,
ənənəvi ornamentlərin ayrı-ayrı fact, they were most often vegetal довольно узкой, формой изделия.
elementlərindən ibarət idi. Çox and at the same time elongated – Фактически они представляли
vaxt bu bir qədər uzadılmış nəbati for example, the leaves of plants or собой лишь отдельные элементы
naxışlar – məsələn, bitki yarpaqları the buta motif. The exception was традиционных орнаментов,
və ya buta motivi olurdu. Güləbətin chain stitch embroidery, which, чаще растительные и при этом
tikmələrdən fərqli olaraq, istənilən unlike regular embroidery, allowed несколько вытянутые – например,
qədər nazik tikişlər etməyə qadir for thin seams, so that even on an листья растений или мотив бута.
təkəlduz tikmələri istisna olub, area as small as the surface of a Исключение составляла вышивка
bığ bağı kimi kiçik bir əşyanın mustache guard, it was possible to тамбуром, позволяющая выполнять
üzərində zərif, mürəkkəb, üstəlik place in varying degrees a complex, сколь угодно тонкие швы в отличие
əlavə dekorativlik üçün rəngbərəng even multi-colored, ornament with от золотошвейной, так что даже
ornament yerləşdirməyə imkan additional decorative purposes на такой небольшой площади,
verirdi (inv. № 6187). (inv. No. 6187). как поверхность наусника, можно
было разместить в той или иной
степени сложный орнамент,
да еще и многоцветный – для
дополнительной декоративности
(инв. № 6187).

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 83

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Bığ bağı. Qarabağ, Azərbaycan. XX əsrin əvvəli.
Məxmər, pambıq. Güləbətin. Uz-13 sm.
15 dekabr 1978-ci ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 3976

Mustache guard. Karabakh, Azerbaijan. Early 20th century.
Velvet, cotton. Gold embroidery. L-13 cm.
Acquisition date: December 15, 1978. Inv. No. 3976

Наусник. Карабах (Азербайджан). Начало XX века.
Бархат, хлопок. Золотое шитье. Длина 13 см.
Дата поступления: 15 декабря 1978 года. Инв. № 3976

84 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Bığ bağı. Azərbaycan. XIX əsrin sonu.
Məxmər, ipək. Güləbətin. Uz-13,5 sm.
20 noyabr 2002-ci ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 8647
Mustache guard. Azerbaijan. Late 19th century.
Velvet, silk. Gold embroidery. L-13,5 cm.
Acquisition date: November 20, 2002. Inv. No. 8647
Наусник. Азербайджан. Конец XIX века.
Бархат, шелк. Золотое шитье. Длина 13,5 см.
Дата поступления: 20 ноября 2002 года. Инв. № 8647

Bığ bağı. Azərbaycan. XIX əsr.
Məxmər, ipək. Güləbətin. Uz-13 sm.
20 mart 1970-ci ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 793

Mustache guard. Azerbaijan. 19th century.
Velvet, silk. Gold embroidery. L-13 cm.
Acquisition date: March 20, 1970. Inv. No. 793

Наусник. Азербайджан. XIX век.
Бархат, шелк. Золотое шитье. Длина 13 см.
Дата поступления: 20 марта 1970 года. Инв. № 793

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 85

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Yelpik. Qarabağ, Azərbaycan. XIX əsr.
Məxmər, pambıq, ağac. Pilək, örtmə. 43x22 sm.
25 iyul 1984-cü ildə muzeyə daxil olmuşdur.
İnv. № 6384

Fan. Karabakh, Azerbaijan. 19th century.
Velvet, cotton, wood. Embroidery with sequins,
satin stitch embroidery. 43x22 cm.
Acquisition date: July 25, 1984. Inv. No. 6384

Веер. Карабах (Азербайджан). XIX век.
Бархат, хлопок, дерево. Вышивка блестками,
вышивка гладью. 43х22 см.
Дата поступления: 25 июля 1984 года. Инв. № 6384

Yelpik olduqca gözəl A fan is a very beautiful accessory. Очень красивый аксессуар – веер.
aksessuarlardan biridir. Ənənəvi Traditionally, the Azerbaijani fan was Традиционно азербайджанский
Azərbaycan yelpiyi qatlanan olmayıb, not collapsible and was presented in веер не был складным и представлял
dəstəyi və əsas hissəsi olan kiçik the form of a miniature fan with a собой миниатюрное опахало с
yelpikdir. Dəstək çox zaman taxtadan handle and a screen. The handle was ручкой и экраном. Ручка делалась
fiqurlu şəkildə yonularaq çox vaxt made of wood, often had figuration, деревянная, часто фигурно
pardaqlanmış və ya rənglənmiş and was polished or painted. выточенная и отполированная или
olurdu. Yelpiyin əsas hissəsi zəngin However, the fan’s head was still a окрашенная. Однако главной частью
bəzədilən ekran idi. Ənənəvi screen that was richly decorated. The веера был богато украшенный экран,
Azərbaycan yelpiyinin ekranı screen of the classical Azerbaijani fan который. Экран классического
tünd qalın parçadan tikildiyi üçün was made from a dark dense fabric азербайджанского веера
üzərindəki rəngli saplarla tikişlər upon which the embroidered colored выполнялся из темной плотной
çox uduşlu görünür, təbərzin və ya threads appeared advantageously, ткани, на которой выигрышно
baltaların tiyəsinin siluetini xatırladan and it had a complex contour, смотрелась вышивка цветными
mürəkkəb kontura malik olurdu. resembling the silhouette of a poleaxe нитями, и имел сложный контур,
Tikmənin ornamenti bu formaya ideal blade or a halberd. Embroidered напоминающий силуэт лезвия
olaraq uyğunlaşırdı. ornaments ideally fit this form. Such секиры или алебарды. Орнамент
fans had a well-defined central part, вышивки идеально вписывался в эту
Kompozisiya bəzən onun fomasını sometimes delimited by a medallion форму. Композиция имела четко
təkrarlayan, bəzən isə başqa şəkildə shaped like the screen itself, and выраженную центральную часть,
olan medalyonla hüdudlanmış dəqiq sometimes taking a different form. иногда ограниченную медальоном
ifadə edilən mərkəzi hissəyə malik Fringe could be placed along the той же формы, что и сам экран, а
olurdu. Onun kənarları haşiyəli (belə edge (where it too repeated the иногда не совпадающую с ним по
olan halda o da ekran formasını screen’s shape, as, for example, in the форме. По краю могла идти кайма
təkrarlayır, məsələn inv. 6726 və exhibits inv. No.No. 6726 and 6384); (в таком случае она тоже повторяла
6384 nömrəli eksponatlarda olduğu however, there were also fans where форму экрана, как, например, в
kimi) ola bilərdi. Ancaq yelpiklərin the curves of the outline of the screen экспонатах под инв. №№ 6726 и
elə nümunələrinə rast gəlinirdi ki, were unframed and filled with floral 6384), однако встречались и такие
onlarda konturların əyrilikləri heç bir ornamentation. In the case of exhibit модели вееров, где изгибы абриса
haşiyə olmadan nəbati ornamentlərlə inv. No. 2786, the filling details were экрана заполнялись растительным
doldurulurdu. Bu zaman inv. 2786 of great importance. On the screens’ орнаментом без всякого обрамления.
nömrəli eksponatda olduğu kimi edges, the fans’ wings were trimmed В этом случае огромное значение
doldurucu elementlər mühüm with fringe or short rare brushes. приобретали заполняющие детали,
əhəmiyyətə malik olurdu. Yelpik как в экспонате под инв. № 2786.
ekranının kənarları saçaq və ya qısa, По краю экраны вееров-опахал
seyrək qotazlarla tərtib edilirdi. отделывались бахромой или
короткими редкими кисточками.

86 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Yelpik. Qarabağ, Azərbaycan. XX əsrin əvvəli.
Məxmər, ağac. Pilək, örtmə. 44,5x22 sm.
5 fevral 1986-cı ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 6726

Fan. Karabakh, Azerbaijan. Early 20th century.
Velvet, wood. Embroidery with sequins, satin stitch embroidery. 44,5x22 cm.
Acquisition date: February 5, 1986. Inv. No. 6726

Веер. Карабах (Азербайджан). Начало XX века.
Бархат, дерево. Вышивка блестками, вышивка гладью. 44,5х22 см.
Дата поступления: 5 февраля 1986 года. Инв. № 6726

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 87

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

88 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Yelpik. Qarabağ, Azərbaycan. XIX əsr.
Məxmər, pambıq, ağac. Pilək, doldurma. 31x22 sm.
10 mart 1975-ci ildə muzeyə daxil olmuşdur.
İnv. № 2786

Fan. Karabakh, Azerbaijan. 19th century.
Velvet,cotton, wood. Embroidery with sequins,
satin stitch embroidery. 31x22 cm.
Acquisition date: March 10, 1975. Inv. No. 2786

Веер. Карабах (Азербайджан). XIX век.
Бархат, хлопок, дерево. Вышивка блестками,
вышивка гладью. 31х22 см.
Дата поступления: 10 марта 1975 года. Инв. № 2786

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 89

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Azərbaycanlıların Superstitions played a significant Заметную роль в мировоззрении
dünyagörüşündə müxtəlif növ role in the worldview of Azerbaijanis, азербайджанцев играли суеверия
inanclar mühüm rol oynayırdı. thereby influencing in particular the различного рода, что влияло, в
Bu da özünü yaşayış evlərinin décor of the house. A specific object in частности, и на декор жилища.
bəzədilməsində göstərirdi. Bu this respect was a pouch for Характерным предметом в этом
baxımdan üzərlik kisəcikləri uzerlik – dried steppe rue. It was отношении был мешочек для
xarakterik predmetlərdən sayılır. burnt on a brazier with the purpose узерлика – засушенной степной
Onları gözdəymədən qorunmaq of protecting against the evil eye: руты. Ее сжигали на жаровне с
üçün ocaqda yandırırdılar. Üzərlik smoke from the uzerlik was thought целью защиты от сглаза: считалось,
tüstüsünün istənilən neqativdən to protect against anything negative. что дым узерлика служит защитой
qoruduğuna inam var idi. Həm də However, the dried rue itself served от любого негатива. Однако и сама
özü-özlüyündə qurudulmuş üzərlik as a talisman — it was stored in по себе сушеная рута служила
talisman rolunu oynayırdı. Onu special beautifully embroidered талисманом – ее хранили в особых
xüsusi gözəl tikmələrlə bəzədilmiş pouches that hung on the wall. красиво расшитых мешочках,
kisəciklərdə saxlayır və divardan которые вешали на стену.
asırdılar. There are two such pouches
in the museum’s collection В коллекции музея имеются
Muzeyin kolleksiyasında iki (inv. No.No. 4097, 6745). One round два таких мешочка (инв. №№ 4097,
belə (inv. №№ 4097, 6745) kisəcik pouch is sewn from the dense fabric 6745). Один, круглой формы, сшит
vardır. Onlardan biri dairəvi formada termeh and decorated with gold из плотной ткани тирмя и украшен
olub, qalın tirmə parçadan tikilmiş embroidery with cross ornamentation. золотошвейной вышивкой с кре-
və xaçşəkilli ornamentli güləbətin The pattern of the fabric itself plays стообразным орнаментом. Опре-
tikmə ilə bəzədilmişdir. Parçanın a role in the decoration. However, деленную роль в его декоре играет
özünün naxışları da kisəciyin since the pouches for uzerlik were узор самой ткани. Однако поскольку
dekorunda müəyyən rol oynayır. very small (this, for example, is only мешочки для узерлика были очень
Ancaq bu kisəciklər çox kiçik ölçüdə 7 cm in diameter), it was impossible маленькими (этот, например, диа-
(bu məmulatın diametri 7 sm-dir) to fully deploy a rich ornament on метром всего 7 см), то в полной мере
olduğuna görə onların səthində such a tiny area of fabric. The pouch’s развернуть богатый орнамент на та-
zəngin ornament salmaq mümkün edge is lined with large garagez, from кой площади ткани было невозмож-
deyildi. Bu nümunənin kənarları, which the handle for hanging is made. но. По краю этот экземпляр обшит
həmçinin asmaq üçün ilgək rolunu Rarely does it happen that a modest крупным «гарагёзом», из которого
oynayan iri qaragözlə işlənilib. Çox element like a garagez, designed to сделана и ручка для подвешивания.
nadir hallarda məmulatlarda qaragöz mask seams, plays an important role Редко в каком изделии можно уви-
kimi tikişlərin kəsişmə yerlərini in the decoration. But here, because of деть, как скромный элемент отдел-
örtmək üçün nəzərdə tutulan sadə its small size, this is in fact the case. ки, призванный маскировать стыки
elementin dekorda bu qədər vacib швов, каковым является гарагёз,
rol oynadığını görmək olar. Ancaq играет столь важную роль в декоре.
burada kiçik ölçüyə görə bu mümkün Но здесь, благодаря маленькому
olmuşdur. размеру, дело обстоит именно так.

90 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Üzərlik qabı. Azərbaycan. XIX əsrin sonu.
Tirmə. Güləbətin, qaragöz. Dm-7 sm.
28 fevral 1979-cu ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 4097

Uzerlik pouch (steppe rue) – talisman against evil eye.
Azerbaijan. Late 19th century.
Termeh. Gold embroidery, garagez. D-7 cm.
Acquisition date: February 28, 1979. Inv. No. 4097

Кисет для узерлика (степной руты) – амулет от сглаза.
Азербайджан. Конец XIX века.
Тирме. Золотое шитье, шнур «гарагёз». Диаметр 7 см.
Дата поступления: 28 февраля 1979 года. Инв. № 4097

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 91

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Belə kisəciyin digər nümunəsi Another pouch is in the form of a Другой экземпляр такого мешоч-
yarımdairəyə yaxın formaya semicircle, and sewn from ink-tinted ка имеет форму, близкую к полукру-
malik olub və bənövşəyi çalarlı velvet. Wide gold braid goes all over гу, и сшит из бархата чернильного
məxmərdən tikilmişdir. Yuxarı düz the top straight edge. The lower оттенка. По верхнему прямому краю
kənarı boyunca geniş qızılı lent semicircular edge is lined with a пущена широкая сплошная золот́ -
buraxılmışdır. Aşağı yarımdairəvi golden braid lace. The article acquires ная тесьма. Нижний полукруглый
kənarı qızılı krujeva lent ilə a luxurious look through its use of край обшит золотистой кружевной
haşiyələnib. Tünd məxmərin üzərinə gold lace with metallic threads in тесьмой. Накладываясь на темный
bəzəkli çərçivədə qiymətli daşlar blues and pinks against dark velvet, бархат, золот́ ное кружево с вкра-
effektini yaradan, mavi və çəhrayı creating the effect of precious stones плениями металлизированной
çalarlı metallaşdırılmış sap çiləmələri in an openwork frame. нити голубого и розового оттенков,
olan qızılı krujeva qoyulur ki, bu da создающими эффект драгоценных
məmulata təmtəraqlı görünüş verir. Because of the pouch’s small size, камней в ажурной оправе, придает
the rather narrow braid becomes изделию роскошный вид.
Kifayət qədər dar lent kisənin a main rather than a secondary
kiçik ölçüdə olması səbəbilə tamam decorative element. Here, too, Довольно узкая тесьма здесь в­ виду
başqa bir görkəm alır: ikinci dərəcəli there is garagez on the stitch, but in небольшого размера мешочка приоб-
elementdən o, əsas elementə çevrilir. contrast to the previous example, it ретает совсем иной облик: из вто-
Tikişlərin qaragözlə işlənməsi burada is rather modest and recedes into the ростепенного элемента отделки она
da vardır. Ancaq əvvəlki nümunədən background. превращается в основной. Внешняя
fərqli olaraq burada o, daha sadə отделка по шву «гарагёзом» присут-
olub, arxa plana keçir. In traditional Azerbaijani everyday ствует и здесь, но в отличие от пре-
life, many items in the house were дыдущего экземпляра она довольно
Ənənəvi Azərbaycan məişətində displayed, from dining room utensils скромна и отступает на второй план.
süfrə qablarından tutmuş mətbəx to kitchen utensils. They were a
əşyalarına kimi bir çox təsərrüfat subject of pride: some because of В традиционном азербай­
məmulatları nümayiş etdirilirdi. their high value; others because of джанском быту многие предметы в
Onlar bir tərəfdən yüksək maddi the beauty of their finish (of course, хозяйстве были выставлены напо-
dəyərinə, digər tərəfdən işləmənin they had a meaning and indicated the каз – начиная со столовой посуды и
gözəlliyinə görə fəxr obyektləri family’s social status). Such objects to заканчивая кухонными принадлеж-
(təbii ki, maddi imkan səviyyəsi which the hostess of the house could ностями. Они были предметом гор-
də burada öz rolunu oynayırdı) had a hand on finishing also belonged дости – одни ввиду своей высокой
hesab edilirdi. İkinci qrupa bədii to the second group. стоимости, другие – по причине
tərtibatında evin xanımının iştirak красоты отделки (разумеется, здесь
etdiyi əşyalar da aid idi. имел значение и уровень благосо-
стояния семьи). Ко второй группе
относились и такие предметы, к
отделке которых могла приложить
руку сама хозяйка дома.

92 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Üzərlik qabı. Azərbaycan. XX əsrin əvvəli.
Məxmər. Bafta, qaragöz. 12x11 sm.
5 fevral 1986-cı ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 6745

Uzerlik pouch (steppe rue) – talisman against evil eye.
Azerbaijan. Early 20th century.
Velvet. Lace, garagez. 12x11 cm.
Acquisition date: February 5, 1986. Inv. No. 6745

Мешочек для узерлика (степной руты) – амулет от сглаза.
Азербайджан. Начало XX века.
Бархат. Тесьма, шнур «гарагёз». 12х11 см.
Дата поступления: 5 февраля 1986 года. Инв. № 6745

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 93

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Təsərrüfatda zəruri olan əşyalar Kitchen utensils included such Среди таких необходимых в
içərisində divardan asılan və lentlə items, which could be made by the хозяйстве вещей не последнюю
birləşən cüt tutacaqlar məişətdə owner of the house as well. Among роль играли парные прихватки на
mühüm rol oynayırdı. Onlardan such necessary things in the house, тесемках, которые вешали на стену.
bəziləri “parad”, yəni xüsusi paired strapped potholders, which Некоторые из них сохранились до
hallarda – məsələn, qonaqların hung on the wall, were of no less наших дней, возможно, оттого, что
qarşısına samovarların qulplarından significance than other items. Some of были «парадными» – к примеру,
tutub qoyulması üçün istifadə them were kept until today, perhaps с их помощью брались за ручки
edildiyindən günümüzədək gəlib because they had a ceremonial самовара, когда ставили его перед
çıxmışdır. Bu məmulatların sırf purpose; for example, they were гостями. В пользу версии о сугубой
dekorativ xarakteri daşımasını onların placed over the handles of a samovar декоративности сохранившихся
yaxşı mühafizə vəziyyətindən əlavə, when it was put in front of guests. предметов такого типа говорит не
gözəl işləməsi də təsdiq edir. The well-preserved condition and только их отличная сохранность, но
rich decoration of such objects means и богатая отделка.
Muzeyin kolleksiyasında bir neçə that they served a purely decorative
belə əşya mövcuddur. Kolleksiyadakı purpose. В коллекции музея имеется
iki cüt tutacaq belə təyinatlı несколько таких экземпляров.
predmetlər üçün təbii olan keçədən There are several such examples Две пары прихваток в коллекции
hazırlanmışdır. Onlardan biri in the museum’s collection. Two сделаны из войлока – вполне есте-
(inv. № 4010) kvadrat formalı pairs of potholders in the collection ственного материала для предметов
tutacaqlardır. İri və ayrı-ayrı kiçik are made of felt, a natural material подобного назначения. Одна из
üçbucaqlardan ibarət haşiyə ilə for objects of this purpose. A pair of них (инв. № 4010) – это квадратные
əhatələnən örtmə tikmə üsulunda square potholders (inv. No. 4010) on прихватки, на ярко-красном мало
tikilmiş svastika şəkilli rəngbərəng a bright red background that is not заполненном фоне которых нарядно
xətti ornament al-qırmızı, az completely filled in, and on which смотрится вышитый гладью разно-
doldurulmuş fonda qəşəng görünür. there is embroidered multicolored цветный линейный орнамент в виде
Maraqlıdır ki, kolleksiyada olan linear ornamentation in the form свастики, окруженной каймой из тре-
tutacaqlardan fərqli olaraq bu cütün of a swastika surrounded by large угольников покрупнее и отдельными
ornamenti tam olaraq eyni deyil: rəng and small triangles, looks smart. мелкими треугольничками. Любо-
həllində fərqlər var. Curiously, unlike other pairs of пытно, что в отличие от других пар
potholders in the collection, the прихваток в коллекции орнаменты у
Digər tutacaq cütü (inv. № 5610) ornamentation of this pair is not этой пары не полностью идентичны:
tünd fetrdən tikilib. Tutacaqların üzəri completely identical: there are есть различия в цветовом решении.
doldurma texnikasında işləndiyindən differences in the colors.
bu fon demək olar ki, görünmür. Другая пара прихваток
Zəngin, dolğun ornamentin Another pair of potholders (инв. № 5610) сделана из темного
mərkəzi hissəsi – səkkizguşəli ulduz (inv. No. 5610) is made from dark felt. ­фетра. Этот фон почти не виден,
üçbucaqlardan ibarət naxışlı haşiyə ilə Their background is almost not visible, так как поверхность прихваток
əhatələnmişdir. as their surface is almost completely практически полностью расшита
embroidered. A central part of their гладью. ­Центральная часть богатого,
rich, saturated ornamentation is an насыщенного орнамента – восьмико-
eight-point star enclosed in a border нечная звезда – заключена в кайму с
with a pattern of triangles. узором из треугольников.

94 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tutacaq. Azərbaycan. XX əsrin əvvəli.
Yun, keçə. Doldurma. Dm-16 sm.
19 aprel 1983-cü ildə muzeyə daxil olmuşdur.
İnv. № 5610

Potholders. Azerbaijan. Early 20th century.
Wool, felt. Satin stitch embroidery. D-16 cm.
Acquisition date: April 19, 1983. Inv. No. 5610

Прихватки. Азербайджан. Начало XX века.
Шерсть, войлок. Вышивка гладью. Диаметр 16 см.
Дата поступления: 19 апреля 1983 года. Инв. № 5610

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 95

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

Tutacaq. Qarabağ, Azərbaycan.
XIX əsrin sonu. Keçə, pambıq.
Örtmə. 17x16 sm.
15 dekabr 1978-ci ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 4010

Potholders. Karabakh, Azerbaijan.
Late 19th century. Felt, cotton.
Satin stitch embroidery. 17x16 cm.
Acquisition date: December 15, 1978.
Inv. No. 4010

Прихватки. Карабах (Азербайджан).
Конец XIX века. Войлок, хлопок.
Вышивка гладью. 17х16 см.
Дата поступления: 15 декабря 1978 года.
Инв. № 4010

96 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 97

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

İynədan. Azərbaycan. XIX əsr.
Məxmər. Güləbətin. 16x8 sm.
28 mart 1979-cu ildə muzeyə
daxil olmuşdur. İnv. № 4143

Iynadan (pin cushion). Azerbaijan. 19th century.
Velvet. Gold embroidery. 16x8 cm.
Acquisition date: March 28, 1979. Inv. No. 4143

Игольница. Азербайджан. XIX век.
Бархат. Золотое шитье. 16х8 см.
Дата поступления: 28 марта 1979 года.
Инв. № 4143

Muzeyin tikmə kolleksiyasının Extremely interesting exhibits Крайне интересные
digər maraqlı nümunələri within the museum’s textile collection экс­пон­ а­ты текстильной коллекции
iynəqablardır (iynədanlardır). Onlar are pin cushions. They amaze the му­зея – игольницы. Они поражают
işləmənin zərifliyi və müxtəlifliyi ilə imagination with the variety and воображение разнообразием и тон­
insanı valeh edir. Onların bəzilərində subtlety of their decoration. In костью отделки. В некоторых из них
ustaların fantaziyası sənətin adət some of them, the craftswomen’s фантазия мастериц выходит далеко
edilmiş çərçivələrindən kənara çıxır. imagination goes far beyond the usual за пределы привычных рамок ремес-
İynəqabları interyerin xoşagələn və framework of the craft. Pin cushions ла. Игольницы были одной из прият-
eyni zamanda funksional xırdavat were a pleasant and at the same time ных и в то же время функциональных
əşyalarından biri idi. Onlar divara functional small item in a home’s мелочей в интерьере. Они крепились
ilgəklər vasitəsilə bərkidilir, şaquli interior. They were fastened to a wall, на стену, обычно с помощью петель-
uzadılmış formaya malik olur, usually by means of a loop, and had a ки, и имели вертикально вытянутую
miqyasdan asılı olaraq üst qapağı vertically elongated form, resembling форму, напоминающую, в зависимо-
(klapanı) açılmış zərfi və ya başmağı a sealed envelope or a backless shoe, сти от пропорций, конверт с откину-
xatırladırdılar. depending on its proportions. тым верхним клапаном или туфлю
без задника (пяткой вверх).
Muzeyin kolleksiyasında Three such exhibits in the museum
saxlanılan üç belə eksponat collection (inv. No.No. 4143, 3217, 4528) Три таких экспоната в коллек-
(inv. №№ 4143, 3217, 4528) have velvety dark tones (burgundy, ции музея (инв. №№ 4143, 3217,
tünd çalarlı (tünd qırmızı, qara) black) and are embroidered with gold. 4528) выполнены из бархата темных
məxmərdən icra edilərək güləbətinlə The outer edge and the bottom of the тонов (бордового, черного) и рас-
tərtib edilib. Kənarları və qapağın “valve” (that is, in the center of the шиты золотом. По внешнему краю
(klapanın) aşağısı boyu (yəni product) in their ornamentation is a и по низу «клапана» (то есть в цен-
məmulatın mərkəzində) sadə wide border of a simple picture, while тре изделия) в их орнаменте идет
rəsmli haşiyə keçir. Ancaq həm the central space of both the top and широкая кайма простого рисунка, а
yuxarı, həm də aşağı hissəsinin bottom is filled with rather complex центральное пространство как верх-
mərkəzi sahəsi olduqca mürəkkəb embroidery. It is a symmetrical floral ней, так и нижней части заполнено
tikmə ilə doldurulub. Bu həyat ornament, reminiscent of the tree of life. довольно сложной вышивкой. Это
ağacını xatırladan simmetrik nəbati симметричный растительный орна-
ornamentdir. мент, напоминающий древо жизни.

98 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

İynədan. Azərbaycan. XIX əsr. Məxmər. Güləbətin. 15x7,5 sm.
20 avqust 1976-cı ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 3217

Iynadan (pin cushion). Azerbaijan. 19th century.
Velvet. Gold embroidery. 15x7,5 cm.
Acquisition date: August 20, 1976. Inv. No. 3217

Игольница. Азербайджан. XIX век.
Бархат. Золотое шитье. 15х7,5 см.
Дата поступления: 20 августа 1976 года. Инв. № 3217

EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА 99

AZƏRBAYCAN XALÇA MUZEYİ KOLLEKSİYASINDAN BƏDİİ TİKMƏLƏR

İynədan. Azərbaycan. XIX əsr.
Məxmər. Güləbətin. 20x9 sm.
27 sentyabr 1979-cu ildə muzeyə daxil olmuşdur. İnv. № 4528

Iynadan (pin cushion). Azerbaijan. 19th century.
Velvet. Gold embroidery. 20x9 cm.
Acquisition date: September 27, 1979. Inv. No. 4528

Игольница. Азербайджан. XIX век.
Бархат. Золотое шитье. 20х9 см.
Дата поступления: 27 сентября 1979 года.
Инв. № 4528

100 EMBROIDERY FROM THE AZERBAIJAN CARPET MUSEUM COLLECTION / ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ВЫШИВКА ИЗ КОЛЛЕКЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО МУЗЕЯ КОВРА