Bersama Memakmur Bumi

Penutup

P Kesimpulan
enubuhan KASA berteraskan kepada harapan negara untuk
memastikan alam sekitar yang bersih dan terjaga, jaminan sungai
bersih, kualiti udara yang baik, dan perkhidmatan bekalan air
berterusan yang selamat dapat diberi kepada rakyat. Agenda ini boleh
direalisasikan melalui sinergi tindakan perundangan dan penguatkuasaan
berintegriti, dasar yang mantap serta penglibatan awam yang lebih luas
dalam agenda pelestarian alam sekitar. Kepelbagaian kepakaran, perbezaan
tumpuan dan bidang kuasa, saiz organisasi serta pelaksanaan PKP ialah
cabaran terbesar yang dihadapi KASA pada awal penubuhannya. Namun
demikian, agenda pelestarian alam sekitar dan air di Malaysia yang berasaskan
konsep Kesihatan Planet telah dijadikan sebagai teras yang menyatukan setiap
komponen alam sekitar, perubahan iklim, sumber air dan perkhidmatan air
serta pembetungan di bawah KASA.

Konsep keseimbangan mizan telah diaplikasikan dalam pencapaian
matlamat Kesihatan Planet yang menekankan pencapaian keseimbangan
antara pelestarian alam, kemajuan serta pengurangan kerosakan kepada
alam sekitar. Pencapaian Kesihatan Planet bukan hanya terhad kepada
organisasi domain seperti kementerian, jabatan dan agensi, tetapi juga

189

B E R S A M APME NE MU TAUK PM U R B U M I

menjadi tanggungjawab seluruh warga Malaysia supaya budaya masyarakat
dapat ditransformasi ke arah kelestarian alam sekitar. Kesihatan Planet
bukan sahaja merasionalkan pelaksanaan strategi tetapi juga mengubah gaya
hidup rakyat ke arah pelestarian.

Selaras komitmen tersebut, Pelan Pelestarian Alam Sekitar di Malaysia
2020-2030 diperkenalkan. Hasilnya telah membawa kepada perubahan positif
yang dapat dirasai dalam landskap pengurusan alam sekitar dan air di Malaysia.
Sejak dilancarkan, 30 inisiatif dengan 34 indikator dan 102 sasaran dilihat mula
menunjukkan pencapaian memberangsangkan melalui penyusunan semula
kaedah pelaksanaan dan penyelarasan tugasan dua sektor, enam jabatan, satu
suruhanjaya, satu konsortium, dua syarikat, dan dua institusi penyelidikan
di bawah KASA. Pada masa sama, pelan staregik ini juga jelas menunjukkan
kebergantungan dan hubung kait kesemua agensi di bawah KASA yang tidak
lagi bergerak secara bersendirian. Hal ini membuktikan bahawa strategi
kerajaan menyatukan komponen alam sekitar dan air di bawah satu portfolio
ialah keputusan tepat bagi membolehkan isu-isu berkaitan diuruskan secara
lebih efektif dan efisien di bawah satu ekosistem.

Pelan Pelestarian Alam Sekitar di Malaysia 2020-2030 bersifat holistik,
dan ini secara langsung turut menyumbang kepada pencapaian enam daripada
17 Matlamat Pembangunan Lestari 2030. Selain itu, konsep Kesihatan Planet
yang menjadi kunci pelaksanaan pelan ini dilihat berjaya mengetengahkan
konsep yang lebih mudah difahami dalam usaha meningkatkan tahap
kesejahteraan alam dan seterusnya memakmurkan bumi. Secara tidak
langsung, dokumen ini juga dapat meningkatkan kefahaman awam
berhubung kesejahteraan alam yang menjadi tanggungjawab bersama.

Segala aktiviti penggubalan dan penambahbaikan akta, peraturan,
dan dasar yang digariskan dalam pelaksanaan pelan strategik ini bertujuan
meningkatkan autonomi dan akauntibiliti KASA sebagai peneraju
pelestarian alam sekitar dan pengurusan air mampan negara. Selain
itu, KASA juga giat memacu agenda pertumbuhan hijau yang menjadi
pemangkin pembangunan mampan, sekali gus mengimbangi keperluan
ekonomi, sosial serta alam sekitar. Pada masa yang sama, elemen sosial
tidak sama sekali diketepikan, malah turut diambil kira sebagai satu
antara elemen penting dalam memastikan semua pihak boleh menjadi ejen
penyumbang kepada agenda pelestarian negara.

Sejak dilancarkan, Pelan Pelestarian Alam Sekitar di Malaysia 2020-
2030 telah berjaya membuahkan hasil awal dalam bentuk pengiktirafan
antarabangsa, contohnya melalui pelancaran Malaysia’s Third Biennial
Update Report (BUR3) to the United Nations Framework Convention on
Climate Change (UNFCCC); pembangunan Domestic Emissions Trading

190

PENUTUP

Scheme (DETS); pencapaian JAS merangkul anugerah Asia Environmental
Enforcement Awards 2020 daripada United Nations Environment Programme
(UNEP); pencapaian IWK dianugerahkan Professional Development Award
2021 daripada International Water Association (IWA) dan beberapa yang lain.

Selain itu, Pelan Pelestarian Alam Sekitar di Malaysia 2020-2030
turut dijadikan panduan utama dalam menyelesaikan beberapa perkara yang
sebelumnya tertangguh, seperti penstrukturan semula industri bekalan air,
pelanjutan konsesi IWK dan pengambilalihan perkhidmatan pembetungan di
Kelantan oleh IWK. Pada masa yang sama, KASA juga berjaya mengetengahkan
idea-idea baharu dalam usaha pelestarian alam sekitar dan air, contohnya
memperkenalkan air pulih guna sebagai sumber air baharu, Wakaf Air sebagai
kaedah alternatif yang inovatif bagi membiayai projek bekalan air, penubuhan
Unit Cegah Jenayah Alam Sekitar (UCJAS) yang menggabungkan kepakaran
KASA dan tiga agensi lain bagi memperkasakan penguatkuasaan Akta
Kualiti Alam Sekeliling 1974, Akta Industri Perkhidmatan Air 2006 dan Akta
Biokeselamatan 2007; serta beberapa lagi yang lain.

Melalui pelaksanaan Pelan Pelestarian Alam Sekitar di Malaysia 2020-
2030, KASA berjaya menggerakkan pemikiran dan tindakan masyarakat
untuk bersama-sama dalam agenda memakmurkan bumi. KASA akan terus
komited dalam memastikan agenda pelestarian disokong oleh semua pihak
berkepentingan melalui pemantapan kerjasama sedia ada dan kerjasama
akan datang. Langkah ini bakal dilaksanakan dengan mempergiatkan
wacana ilmu bagi memberi pengetahuan berhubung kepentingan
pelestarian air dan penjagaan alam sekitar yang merangkumi pelbagai tema
seperti perubahan iklim, gaya hidup lestari, penjimatan penggunaan air,
risiko banjir, dan penggunaan plastik sekali guna. Selain itu, KASA juga
akan terus aktif menggerakkan serta mendorong masyarakat untuk terlibat
secara langsung dalam aktiviti pelestarian alam sekitar khususnya melalui
Program DSK dan pembersihan kawasan setempat sebagai cabang aktiviti
ketika berekreasi.

Kesimpulannya, Pelan Pelestarian Alam Sekitar di Malaysia 2020-2030
yang memusatkan 30 inisiatif utama kementerian ini ialah manifestasi utama
KASA sebagai peneraju pelestarian alam sekitar dan pengurusan air mampan
negara. Dalam mendepani cabaran semasa, pelan strategik ini akan terus
ditambah baik dari semasa ke semasa agar terus relevan untuk dijadikan
panduan dalam meningkatkan kesejahteraan alam dan memakmurkan bumi.

191

BAHAGIAN 4

NOTA
HUJUNG

Nota
Hujung

Bahagian 1
1Myers S. dan Frumkin H (ed.)(2020) Plenetary Health=Protecting Nature to Protect Ourselves,
Island Press, Washington USA.
2Drakes, J. (2021). What Is Planetary Health? Forbes, https://www.forbes.com/sites/
johndrake/2021/04/22/what-is-planetary-health/?sh=25dceb522998.
3Astro Awani. (n.d.). COVID-19: Pendekatan kesihatan holistik perlu bagi kesihatan planet
| Astro Awani. Diakses 27 Ogos 2021 dari https://www.astroawani.com/berita-malaysia/
covid19-pendekatan-kesihatan-holistik-perlu-bagi-kesihatan-planet-256422.
4Steffen Will et. al (2009) Planetary Boundaries : Guiding Human Development on a Changing
Planet, Science, Vol 347, Issue 6223. Diakses pada 26 Ogos 2021.
5Drakes, J. (2021). What Is Planetary Health? Forbes. https://www.forbes.com/sites/
johndrake/2021/04/22/what-is-planetary-health/?sh=25dceb522998.
6Zaini Ujang dan Zulkifli Mohd. Yusof (2020) 40 Hadis Pelestarian Alam Sekitar, ITBM, Kuala
Lumpur.
7ibid

193

B E R S A MN AO TMAEHMUAJKUMNUGR B U M I

8Zaini Ujang (2018) Eco-Shift., ITMB, Kuala Lumpur, halaman 103.
9Rujuk Nota Syarahan Zaini Ujang 2020, Anugerah Merdeka.

Bahagian 2

1https://www.sinarharian.com.my/article/142507/BERITA/Nasional/Pelan-Strategik-Kelestarian-
Alam-Sekitar-dilancar-hari-ini.
2https://unfccc.int/climate-action/momentum-for-change/planetary-health.
3https://healthyhumanlife.com/blogs/news/what-is-planetary-health.
4https://www.unep.org/news-and-stories/speech/planetary-health-foundation-all-health.
5Pembentangan Khas Indeks Kualiti Air, Jabatan Alam Sekitar (2021).
6Pembentangan Khas Indeks Kualiti Air, Jabatan Alam Sekitar (2021).
7Laporan Kualiti Alam Sekeliling 2020, JAS, hlm. 39.
8Laporan Kualiti Alam Sekeliling 2020.
9http://apims.doe.gov.my/public_v2/home.html, 23 Ogos 2021.
10Y.F Xing, Y.H. Xu, M.H. Shi, dan Y. X. Lian, The Impact of PM2.5 on the Human Respiratory
System, J. Thorac. Dis. 8(1)(2016)E69.
11Bahagian Udara JAS, 2021.
12Bahagian Udara JAS, 2021.
13Pelan Tindakan Udara Bersih, JAS, 2010.
14EPI Global Report 2006, 2008, 2010, 2012, 2014, 2016, 2018 dan 2020.
15Mesyuarat Pasca Kabinet KASA pada 11 Mac 2020 dan Mesyuarat YBM-SAS. Bil. 1/2020 pada 9 Jun 2020.
16M. Hartman, R. Mureau, P. Glerum, S. Slabbers, DRR-Team Mission Report (2018), hlm. 15–18.
17Typhoon Committee report url http://typhooncommittee.org/53rd/docs/final/TC53Report_
ADOPTED.pdf
18Laporan Pelaksanaan Program NRW Kebangsaan, 2021.
19Ibid.

194

NOTA HUJUNG

20Ibid.
21Statistik Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN) 2019 dan 2020.
22Statistik Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN) 2011–2020.
23Ibid.
24Ibid.
25Domestic water quantity, service level and health, World Health Organization, Second editon (2020), hlm. 1.
26Kamus Pelan Strategik 2020–2030 KASA (2021), hlm. 26–27.
27Pangkalan Data SPAN.
28Ibid.
29Sarpong Hannond Antwi et al., 2021, COVID-19 Water Sector Responses in Europe: A Scoping
Review of Preliminary Governmental Interventions, Science of the Total Environment 762(2021)
143068 page 2 (Akses 19 Ogos 2021).
30Ibid., hlm. 2, 43.
31Media sosial rasmi (Facebook) SPAN, 19 Ogos 2021.
32Kamus KPI Sektor Air, hlm. 4.
33Pengkalan Data, SPAN (2021).
34Pengkalan Data, SPAN (2021).
35Kamus Pelan Strategik KASA 2020–2030, KASA (2021), hlm. 28–29
36Ibid.
37Kamus Pelan Strategik KASA 2020–2030, KASA (2021), hlm. 16
38Ibid.
39Ching Thoo Kim, Timbalan Ketua Setiausaha Sektor Air dan Pembetungan, KASA (16 Ogos
2021) Penstrukturan Semula Industri Perkhidmatan Bekalan Air, Putrajaya [wawancara].
40The Water Tablet, Kementerian Tenaga, Air dan Komunikasi (2006), Putrajaya, hlm.74
41Kementerian Alam Sekitar dan Air (2021) Laporan Status Penstrukturan Semula Industri
Perkhidmatan Air, Putrajaya.

195

B E R S A MN AO TMAEHMUAJKUMNUGR B U M I

42Kertas Cadangan TSM, Majlis Tertinggi Kos Sara Hidup Negara, SPAN (2020) Cyberjaya.
43Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (2020) Water Industry Performance Report 2019, Cyberjaya.
44The International Benchmarking Network for Water and Sanitation Utilities url : https.//tariff.
ib.net.org/sites. Dicapai pada 11 Jun 2021.
45Association of Water and Energy Research Malaysia url: http://www.awer.org.my/?pgid=wefficiency.
Dicapai pada 20 Ogos 2021.
46Memacu Negara: 25 Tahun IWK, Indah Water Konsortium Sdn. Bhd. (2019), Kuala Lumpur.
47Pengkalan data Indah Water Konsortium Sdn. Bhd. (2021) Kuala Lumpur.
48Dokumen Rancangan Malaysia Kelapan (RMKe-8), Jabatan Perdana Menteri, Putrajaya (2001), Putrajaya.
49Pelan Kelestarian Alam Sekitar di Malaysia 2020–2030, Kementerian Alam Sekitar dan Air,
Putrajaya (2020) Putrajaya.
50Pengkalan data Indah Water Konsortium Sdn. Bhd. (2021) Kuala Lumpur.
51Pengkalan data Jabatan Perkhidmatan Pembetungan (2021) Putrajaya.
52Water and Sewerage Fact Book 2020, Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (2021) Cyberjaya.
53Pelan Strategik KASA 2020–2030, KASA (2020).
54Laporan akhbar “Air Selangor dan IWK Umum Kerjasama Air Pulih Guna” dalam https://www.
airselangor.com/air-selangor-and-iwk-announce-reclaimed-water-venture/?lang=ms. Dicapai pada
20 Ogos 2021.
55Laporan akhbar “Air Selangor dan IWK Umum Kerjasama Air Pulih Guna” dalam https://www.
airselangor.com/air-selangor-and-iwk-announce-reclaimed-water-venture/?lang=ms. Dicapai pada
20 Ogos 2021.
56Laporan akhbar “KOSSAN Pelanggan Pertama Air Pulih Guna yang dibekalkan oleh Pengurusan
Air Selangor Sdn. Bhd.” dalam https://www.airselangor.com/kossan-pelanggan-pertama-air-pulih-
guna-yang-dibekalkan-oleh-pengurusan-air-selangor-sdn-bhd/?lang=ms. Dicapai pada 20 Ogos 2021.
57Laporan akhbar “IWK,SAMB bangunkan air pulih guna di Melaka.” dalam https://www.
sinarharian.com.my/article/137235/EDISI/Melaka-NS/IWK-SAMB-bangunkan-air-pulih-guna-di-
Melaka. Dicapai pada 20 Ogos 2021.
58https://unfccc.int/national-reports-from-non-annex-i-parties.

196

NOTA HUJUNG

59https://unfccc.int/process/transparency-and-reporting/reporting-and-review-under-the-convention/biennial-
update-reports-and-international-consultation-and-analysis-non-annex-i-parties/biennial-update-reports.
60https://unfccc.int/documents/267685.
61https://unfccc.int/ICA.
62https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/nationally-determined-contributions-
ndcs/nationally-determined-contributions-ndcs.
63https://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/vol2.html.
64https://www4.unfccc.int/sites/ndcstaging/PublishedDocuments/Malaysia%20First/Malaysia%20
NDC%20Updated%20Submission%20to%20UNFCCC%20July%202021%20final.pdf.
65https://unfccc.int/process-and-meetings/transparency-and-reporting/support-for-developing-
countries/overview.
66https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement.
67https://unfccc.int/enhanced-transparency-framework.
68https://unfccc.int/documents/193408.
69https://unfccc.int/topics/what-are-market-and-non-market-mechanisms.
70https://ghginstitute.org.
71https://www.kln.gov.my/web/guest/-/joint-statement-on-a-comprehensive-strategic-partnership-
between-australia-and-malaysia-27-january-20-1.
72https://unfccc.int/process/the-paris-agreement/long-term-strategies.
73UNFCCC (1992) Teks Konvensyen Rangka Kerja Perubahan Iklim Pertubuhan Bangsa-Bangsa
Bersatu (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC) melalui pautan
https://unfccc.int/files/essential_background/background_publications_htmlpdf/application/pdf/
conveng.pdf. Dicapai pada 19 Ogos 2021.
74IPCC (2021) The Working Group I contribution to the Sixth Assessment Report addresses the most
up-to-date physical understanding of the climate system and climate change, bringing together the latest
advances in climate science, and combining multiple lines of evidence from paleoclimate, observations,
process understanding, and global and regional climate simulations. Dicapai pada 21 Ogos 2021.
75UNFCCC (2015) Teks Perjanjian Paris melalui pautan https://unfccc.int/sites/default/files/english_
paris_agreement.pdf. Dicapai pada 19 Ogos 2021.
76UNFCCC (2021) Malaysia’s Update of Its First Nationally Determined Contribution. Dicapai pada
19 Ogos 2021.

197

B E R S A MN AO TMAEHMUAJKUMNUGR B U M I

77National Water Innovation Roadmap 2040 (NWIR 2040) (2021).
78NAHRIM Techinical Guide No.2: The Design Guide for Rainwater Harvesting System, 2014. hlm. 2.
79SPAN, Water and Sewerage Fact Book 2019.
80Jabatan Alam Sekitar Malaysia, 2019. Laporan Kualiti Alam Sekeling 2019.
81Ernst, Y., 2000. Convergence: The Biotechnology Industry Report (Millennium Edition). New
York, NY; Ahamat, A., 2013. Entrepreneurial Opportunity Creation in The Biotechnology Industry
in Malaysia. Disertasi kedoktoran. University of Sheffield; MID, 2019. Biotechnology Industry in
Malaysia https://www.mida.gov.my/biotechnology-industry-in-malaysia/.
82Dardak, R. A. An Outlook of Agricultral Biotechnology in Malaysia. FFTC Agriculture Policy Platform.
83Hallman, W. K., 2000. Consumer Concerns about Biotechnology: International Perspective. Food
Policy Institute, New Brunswick, NJ. (No. 1327-2016-103635); Altieri, M., 2011. Modern Agriculture:
Ecological Impacts and the Possibilities for Truly Sustainable Farming. Agroecology in Action. http://
nature. berkeley. edu/~ agroeco3/index. html.
84Falk, M. C., Chassy, B. M., Harlander, S. K., Hoban IV, T. J., McGloughlin, M. N., dan Akhlaghi, A.
R.,2002. Food Biotechnology: Benefits and Concerns. The Journal of Nutrition, 132(6), 1384–1390; Schütte,
G., Eckerstorfer, M., Rastelli, V., Reichenbecher, W., Restrepo-Vassalli, S., Ruohonen-Lehto, M., ... dan
Mertens, M.,2017. Herbicide Resistance and Biodiversity: Agronomic and Environmental Aspects of
Genetically Modified Herbicide-Resistant Plants. Environmental Sciences Europe, 29(1), 1–12.
85Laxman, L., dan Ansari, A. H., 2011. GMOs, Safety Concerns and International Trade: Developing
Countries' Perspective. Journal of International Trade Law and Policy. Jil. 10 No. 3, hlm. 281–307;
Balasubramani, G., Raghavendra, K. P., Das, J., Kumar, R., Santosh, H. B., Amudha, J., ... dan
Kranthi, K. R., 2021. Critical Evaluation of GM Cotton. In Cotton Precision Breeding, hlm. 351–410.
86Maklumat lanjut mengenai Akta Biokeselamatan, sila layari laman web http://www.biosafety.gov.
my/ms-my/info-korporat/Pages/Undang-undang-dan-Dasar.aspx.
87Maklumat lanjut mengenai United Nation Environment Programme (UNEP), sila layari laman
web https://www.unep.org/.
88Maklumat lanjut berkenaan Protokol Cartagena mengenai Biokeselamatan, sila layari laman web
http://bch.cbd.int/protocol.
89McLean, M. A., Frederick, R. J., Traynor, P. L., Cohen, J. I., dan Komen, J., 2002. A Conceptual
Framework for Implementing Biosafety: Linking Policy, Capacity, and Regulation (No. 2126-2021-
1259); Destura, R. V., Lam, H. Y., Navarro, R. C., Lopez, J. C. F., Sales, R. K. P., Gomez, M. I. F. A.,
... dan Ulanday, G. E., 2021. Assessment of the Biosafety and Biosecurity Landscape in the Philippines
and the Development of the National Biorisk Management Framework. Applied Biosafety; Cao, C.,
2021. China’s Evolving Biosafety/Biosecurity Legislations. Journal of Law and the Biosciences, 8(1).
90Garfinkel, M. S., Endy, D., Epstein, G. L., dan Friedman, R. M., 2007. Synthetic Genomics: Options
for Governance. Industrial Biotechnology, 3(4), 333–365.

198

NOTA HUJUNG

91Akpoviri, F., Zainol, Z. A., dan Baharum, S. N., 2020. Synthetic Biology and Biosafety Governance
in the European Union and the United States. IIUM Law Journal, 28(1), 37–71; Cao, C., 2021. China’s
Evolving Biosafety/Biosecurity Legislations. Journal of Law and the Biosciences, 8(1).
92Glover, D., 2003. Public Participation in National Biotechnology Policy and Biosafety Regulation;
Ching, L. L., 2007. Public Participation in Biosafety Issues. Biosafety First, 555.
93Hanzl, M., 2007. Information Technology as a Tool for Public Participation in Urban Planning: A Review of
Experiments and Potentials. Design studies, 28(3), 289–307; Sonnino, A., dan Sharry, S., 2017. Chapter 16.
Biosafety Communication: Beyond Risk Communication. Genetically Modified Organisms in Developing
Countries: Risk Analysis and Governance. Cambridge University Press, NY. 187.
94Pimbert, M. P., dan Barry, B., 2021. Let the People Decide: Citizen Deliberation on the Role of
GMOs in Mali’s Agriculture. Agriculture and Human Values, 1–26.
95Kementerian Alam Sekitar dan Air, 2021. National Low Carbon Cities Masterplan, Malaysia, hlm. 36–37.
96LCC2030C Info Sheet rujuk https://www.lccf.my/wp-content/uploads/2020/11/ LCC2030C-Info-
Sheet.pdf. Dicapai pada 19 Ogos 2021.
97Majlis Anugerah Bandar Rendah Karbon 2020, rujuk https://www.mgtc.gov.my/2021/04/ majlis-
anugerah-bandar-rendah-karbon-2020/. Diakses pada 19 Ogos 2021.
98Kementerian Alam Sekitar dan Air, 2021. National Low Carbon Cities Masterplan, Malaysia, hlm. 41–43.
99Laporan “Tiada lagi penggunaan beg plastik seluruh negara: KASA” dalam https://www.
sinarharian.com.my/article/111034/BERITA/Nasional/Tiada-lagi-penggunaan-beg-plastik-seluruh-
negara-KASA dan “Semua negeri setuju laksana kempen tiada beg plastik”. https://www.astroawani.
com/berita-malaysia/semua-kerajaan-negeri-setuju-laksana-kempen-tiada-beg-plastik-269271.
Dicapai pada 18 Ogos 2021.
100Teks ucapan YB Menteri Alam Sekitar dan Air sempena Majlis Perasmian IGEM 2021 pada 22
Julai 2021.
101Teks ucapan perasmian Mantan YAB Perdana Menteri ketika Majlis Pelancaran IGEM 2020
pada 19 Oktober 2020.
102Pelancaran IGEM 2020, 19 Oktober 2020.
103Pelancaran IGEM 2021, 22 Julai 2021.
104Pembukaan IGEM 2021, 22 Julai 2021.
105Teks Ucapan YB Menteri Alam Sekitar dan Air ketika merasmikan Denai Sungai Pengkalan
Datu, Kelantan pada 24 Oktober 2020.
106Teks Perutusan YAB Perdana Menteri sempena Sambutan Hari Air Sedunia Tahun 2021.

199

B E R S A MN AO TMAEHMUAJKUMNUGR B U M I

107Kertas Memorandum Menteri Alam Sekitar dan Air No. M410/2020 pada 28 Oktober 2020.
108Kertas Pertimbangan Mesyuarat Majlis Air Negara (MAN) pada 25 Mac 2021.
109Pelan Strategik KASA 2020–2030.
110Buku Program Denai Sungai Kebangsaan, KASA.
111Buku Program Denai Sungai Kebangsaan, KASA.
112Teks ucapan KSU di Majlis Menandatangani MoU antara JPS-MSU pada 5 Ogos 2020.
113Laporan Pembangunan Denai Sungai Kebangsaan 2021, hlm. 45.
114Laporan Pembangunan Denai Sungai Kebangsaan 2021.
115Laporan Pembangunan Denai Sungai Kebangsaan 2021.
116Laporan Pembangunan Denai Sungai Kebangsaan 2021.
117Buku Program Denai Sungai Kebangsaan 2021, hlm. 29.
118Kamus Pelan Strategik KASA 2020–2030.
119Inisiatif Smart Partnership. url https://www.ypasm.my/smart-partnership-initiative/.
120Kertas kerja semakan geran penyelidikan, Skim Fellowship dan Berth Support YPASM (2012–2021).
121Beach Cleanup Program. url https://www.ypasm.my/beach-cleanup/.
122Jom Turun Sungai bersempena Hari Air Sedunia 2021. url https://www.ypasm.my/river-cleanup.
123YPASM Publications https://www.ypasm.my/publications/.

Bahagian 3

1https://www.kasa.gov.my/ms/pelan-kelestarian-alam-sekitar-malaysia.
2YPASM Smart Partnership Initiative. Sumber: https://www.ypasm.my/smart-partnership-initiative/.
3Parties to the Antarctic Treaty System. Sumber: https://www.ats.aq/devAS/Parties?lang=e.
4Protocol on Environmental Protection to the Antarctic Treaty. Sumber: https://www.ats.aq/e/
protocol.html.
5Beach Clean-up Program. Sumber: https://www.ypasm.my/beach-cleanup/.

200

NOTA HUJUNG

6Jom Turun Sungai. Sumber: https://www.ypasm.my/river-cleanup/.
7Messages from Antarctica Exhibition. Sumber: https://www.ypasm.my/messages-from-antarctica-exhibition/.
8Seksyen 8 Akta 508, Pelantikan Ketua Pengarah Pembetungan, Timbalan Ketua Pengarah dan
lain-lain. Seksyen 9 Akta 508, Kuasa atau fungsi lain yang diberikan kepada atau dikenakan
ke atas Ketua Pengarah.
9Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (2021). The Commision’s Role. Boleh dicapai di https://
www.span.gov.my/article/view/the-commission-s-role.
10Jabatan Perkhidmatan Pembetungan (2021). Profil JPP. Boleh dicapai di https://www.jpp.gov.my/profil.
11Jabatan Perkhidmatan Pembetungan (2021). Laporan. Boleh dicapai di https://www.jpp.gov.my/laporan.
12Jabatan Perkhidmatan Pembetungan (2021). Laporan. Boleh dicapai di https://www.jpp.gov.my/laporan.
13Jabatan Perkhidmatan Pembetungan (2021). Laporan. Boleh dicapai di https://www.jpp.gov.my/laporan.
14Instagram jppkasa bertarikh 2 Mac 2021.

201

BAHAGIAN 4

SENARAI
PEGAWAI KASA

Senarai
Pegawai KASA

Kemas kini November 2021

PEJABAT MENTERI

Bil. Penyandang Jawatan/Gred
1 YB Dato' Sri Tuan Ibrahim Tuan Man Menteri
2 Dr. Mohd Zuhdi Marsuki SU Politik (SUPOL)
3 Muhammad Hidayatullah Nasrul SU Sulit Kanan M48/M52/M54
4 Tuan Haji Zaidy Abdul Talib Peg. Tugas-Tugas Khas 54 (T)
5 Mohd Iskandar Amran Peg. Tugas-Tugas Khas 48/52 (T)
6 Muhammad Syahdan Shamsuddin Peg. Tugas-Tugas Khas 48/52 (T)
7 Mior Isfandy Mior Azizan SU Akhbar 48/52/54 (T)
8 Ahmad Nazaruddin bin Mohamed SU Sulit N41
9 Fezzeaty Mohamad Nordin PSP/SP N32 (KUP)
10 Mohd Asri Mat Noh PT (P/O) N19
11 Muhammad Amirul Firdaus Zamzidi PO N11
12 Mohd Iskandar bin Che Hamid Pengawal Pengiring
Kpl/ Sjn/ SM YA4/YA5/6/YA8

PEJABAT TIMBALAN MENTERI

13 YB Dato' Mansor bin Othman Timbalan Menteri
14 Tuan HJ. Muhammad Anuar bin Abdul SU Sulit Kanan M48/M52

Hamid Peg. Tugas-Tugas Khas 48/52 (T)
15 Khairil Anuar bin Shariff SU Sulit N36/N41/N44/M41
16 Mohamad Ariff Azwal bin Sohaimi PSP/SP N32 (KUP)
17 Nuurinazlin binti Mat Noor PO N11
18 Mohamad Aman Akmal bin Mustafa Konst/ LKpl/ Kpl YA1/YA2/YA4
19 Mohd Zaidi bin Jamaluddin

203

B ESRESNAAMRAA IMPEEMGAAKWMAUI RK ABSUAM I

PEJABAT KETUA SETIAUSAHA

20 Dato' Seri Ir. Dr. Zaini Ujang KSU, PTD Turus II

21 Suharmi Ismail PTD M48/M52

22 Roaimi Ahamed Mokhtar PSP/SP N36 (Hakiki N32)

23 Norkhaidatul Anisa Omar PT(P/O) N19

24 Khairul Nizam Mohamad Yusuf Pemandu Kenderaan H11

25 Azizul Hakim Abdul Malik PO N11

PEJABAT TIMBALAN KETUA SETIAUSAHA (ALAM SEKITAR)

26 Dato’ Jana Santhiran a/l Muniayan TKSU, PTD Utama B

27 Norizan Ibrahim PSP/SP N32

28 Muhammad Khairulanwar Kamdi Pemandu Kenderaan H11

PEJABAT TIMBALAN KETUA SETIAUSAHA (AIR DAN PEMBETUNGAN)

29 Dr. Ching Thoo a/l Kim TKSU, PTD Utama B

30 Mellessa Adrieane Mustafa PSP/SP N32

31 Syahril Azahar Mohamad Saad Pemandu H11

PEJABAT SETIAUSAHA BAHAGIAN KANAN (KHIDMAT PENGURUSAN)

32 Dato' Mohd Rodzwan Mohd Baba Sakri SUBK, PTD Utama C

33 Roshidah Sulaiman PSP/SP N29

BAHAGIAN KHIDMAT PENGURUSAN DAN SUMBER MANUSIA

34 Mohd Zulkarnain Abd Kadir SUB, PTD M54

35 Mohanraj a/l Govindaraju PTD M52

36 Sham Azura Ahmad PTD M48

37 Nor Bizura Seth PTD M48

38 Nor Syazwani Basri PTD M44

39 Nor Azah Hashim Pegawai Arkib S44

40 Muhammad Mohd Tawil PTD M44

41 Nor Amalina Mohamed Johari PTD M41/M44

42 Irma Ryta Hikari Mohammad Rasol PTD M41/M44

43 Mohamad Akmal Mahmud PTD M41/M44

44 Steward anak Molly PTD M41/M44

45 Haslina Hasan Pegawai Psikologi S41/S44

46 Sharusalinda Sahar PPT N32

47 Nursyazniera Yunos PSP/SP N19/N22

204

SENARAI PEGAWAI KASA

48 Quek Ming Jen PPTM FA29
49 Siti Hazirah Ishak Pen. Pegawai Psikologi S29
50 Sharidah Harun PT (P/O) N22
51 Mohamad Asri jumari PT (P/O) N22
52 Normar Idayu Ma-Hassan PT (P/O) N19
53 Nazirah Baharudin PT (P/O) N19
54 Bonica anak Panyau PT (P/O) N19
55 Syazwan Nazmi Zol PT (P/O) N19
56 Nurul Azhar Abd Wahab PT (P/O) N19
57 Puteri Ratna Johar PT (P/O) N19
58 Haslina Sani PT (P/O) N19
59 Muhammad Shahrull Ain Rahim PT (P/O) N19
60 Sahrizan Abd Rahim PT (P/O) N19
61 Farzana Pazil PT (P/O) N19
62 Rossmariatey Ahmad PT (P/O) N19
63 Siti Farah Diyana Norhan PT (P/O) N19
64 Ummi Nazuha Amin PT (P/O) N19
65 Mohd Ismazani Ismail Pemandu Kenderaan H11
66 Muhamad Syahmi Khalid Pemandu Kenderaan H11
67 Abdul Rahim Roslan @ Ruselan Pemandu Kenderaan H11
68 Muhammad Nur Fareez Yahya Pemandu Kenderaan H11
69 Mohamad Faizal Kamaludin Pemandu Kenderaan H11
70 Mohd Ruzairi bin Ismail Pemandu Kenderaan H11
71 Muhammad Hafizi Muhammad Hanafi PO N11
72 Muhammad Amin Mat Zain PO N11

BAHAGIAN KEWANGAN DAN PEMBANGUNAN

73 Zureen Zubir SUB, PTD M54

74 Zairin Hafiza Zulkefli PTD M52

75 Husni Alhan Md Salimun PTD M48

76 Eizat Syuaqi Ahmad PTD M48

77 Fauziah Salleh PTD M48

78 Muhammad Faisal Jamaludin PTD M48

79 Ahmad Hadiddin Hashim PTD M44

80 Ahmad Nor Izwan Ahmad Daniel PTD M44

81 Ahmad Husaini Zulkeply PTD M44

82 Aliaa Syazni Mohd Suhaimi PTD M41/M44

205

B ESRESNAAMRAA IMPEEMGAAKWMAUI RK ABSUAM I

83 Nur Hasyima Ismail PTD M41/M44
84 Mohamad Habid Hasan PTD M41/M44
85 Wan Nurmalisazaila Wan Mansor Jurutera J41/J44
86 Emy Norliza Abd Halim PPT N32
87 Nik Shafinah Idris PSP/SP N19/N22
88 Rosalina Mohamad Rosli PPT N29
89 Nuramalina Kamaruzaman Pelukis Pelan/Pen Jurutera JA29/30
90 Shafura Taib Pen. Akauntan W29
91 Rozandy Mohammad Penolong Akauntan W29 (KUP)
92 Nur Asmad Ismail Penolong Akauntan W29 (KUP)
93 Nur Wahyu Dzulkapri Penolong Akauntan W29 (KUP)
94 Noor Aini Ismail PT (Kew) W22
95 Mazlaili M. Sani PT (P/O) N19
96 Nor Aishah Dzulmi Azla PT (P/O) N19
97 Noor Burhan Hakim Noor Hussain PT (P/O) N19
98 Ainon Syafiqah Mohd Arshad PT (P/O) N19
99 Muhammad Arif Omar PT (P/O) N19
100 Siti Aminah Abu PT (Kew) W22
101 Siti Kalsom Lamijo PT (Kew) W22
102 Siti Khadijah Ashari PT (Kew) W19
103 Nurul Aziani Sulaiman PO N11

BAHAGIAN PENGURUSAN MAKLUMAT

104 Mansor Omar SUB, PTM F54

105 Mohamed Azran Aziz PTM F48

106 Albert Peter Jaua PTM F48

107 Muhd Zahidi Ridzuan Ahmad PTM F44

108 Nor Yusnidah Mohamad Yunus PTM F44

109 Hana Nurbaya Hamdan PTM F41/F44

110 Muhammad Azim Abdul Halim PTM F41/F44

111 Noor Aziah Mustaffa Pen. PTM FA32

112 Mohamad Afizal Md Tahir Pen. PTM FA32

113 Nuradilah Kamaruzzaman Pen. PTM FA29

114 Farah Mat Khalil Juruteknik Komputer FT19

115 Azskel Isnirin Juruteknik Komputer FT19

116 Saikhah Haji Tahir PT (P/O) N19

117 Mohammad Shahrizan Abu Bakar PO N11

206

SENARAI PEGAWAI KASA

BAHAGIAN AKAUN

118 Adi Nawar Abdullah Akauntan WA53/WA54

119 Rafizah Mat Shah Akauntan WA51/WA52

120 Sherenzakiah Muhamed Yusoff Akauntan WA47/WA48

121 Siti Noorhawa Omar Akauntan WA44

122 Nor Idayu Ahmad Shukri Akauntan WA44

123 Iza Hilmi Zakaria Akauntan WA41/WA44

124 Noor Ezura Abd. Rahman Penolong Akauntan W32

125 Suhaida Azura Abu Hassan Penolong Akauntan W32

126 Mazli Anuar Penolong Akauntan W32

127 Nazatul Shima Mohd Najib Penolong Akauntan W32

128 Intan Suhana Zakri PSP/SP N22

129 Munirah Rauf Penolong Akauntan W29

130 Mohd Aminuddin Zaki Mohd Ariffin Penolong Akauntan W29

131 Nur Dalila Razila Penolong Akauntan W29

132 Faizah Najmiah Hairom Penolong Akauntan W29 (KUP)

133 Azizah Subuh Penolong Akauntan W29 (KUP)

134 Norhayati Nordin Penolong Akauntan W29 (KUP)

135 Norhaizah Sapiudin Pembantu Akauntan W22

136 Nik Mazida Akmal Nik Yahya PT(P/O) N19

BAHAGIAN PENGURUSAN ALAM SEKITAR

137 Jamalulail Abu Bakar SUB, PTD Utama C

138 Eddy Mazuaansyah Mohd Ali Murad TSUB, PTD M54

139 Jacinta Priyadarshini a/p David Dorairaj TSUB, PTD M54

140 Therese Tiu Kok Moi PTD M48

141 Farrah Effa Daud PTD M48

142 Nor Azlina Baharum PTD M48

143 Mazrini Mohamad PTD M48

144 Suhani Nasir PTD M48

145 Nor Haswani Kamis Pegawai Sains C48

146 Mohd Husaini Saidi PTD M44

147 Mohd Azuwan Abdullah PTD M44

148 Hizahwati Badri Pegawai Sains C44

149 Nur Hidayah Hasnan PTD M44

150 Nurul Hani Mohd Hata PTD M44

151 Malisa Mat Noor PTD M41/M44

152 Siti Athira Ahmad Zailan PTD M41/M44

207

B ESRESNAAMRAA IMPEEMGAAKWMAUI RK ABSUAM I

153 Dini Fajrina Mohd Hussain PTD M41/M44
154 Noorsyazwani Zulkifli PTD M41/M44
155 Muhammad Ammar Mohd Ghause PTD M41/M44
156 Zafirah Mohamad Nor PTD M41/M44
157 Ilya Najha Jazari Peg. Sains C41/C44
158 Norizah Ibrahim PSP/SP N29
159 Ahmad Nazam Ashari PT (P/O) N22
160 Normala Sabardin PT (P/O) N19
161 Zamilah Jaafar PT (P/O) N19
162 Ahmad Hafiz Mohd Isa PT (P/O) N19
163 Nur Syafiqah Hamza PO N11

BAHAGIAN PERUBAHAN IKLIM

164 Dr. Sugumari S. Shanmugam SUB, Terbuka Utama C

165 Yusmazy Md Yusup TSUB Terbuka Gred 54

166 Ahmad Farid Mohammed TSUB PTD M54

167 Tuan Haji Shahruddin Yusof Pegawai Sains C52

168 Falisya Noor Azam PTD M52 (M)

169 Siti Nooraznie Abdul Rahim PTD M48

170 Dayang Ratnasari Abu Bakar PTD M48

171 Marhaini Mat PTD M48

172 Suhana Shamshudin PTD M48 (M)

173 Muhammad Ridzwan Ali PTD M44

174 Sheela a/p Inthiram "PTD M44

175 Rafidah Hasbullah Pegawai Sains C44

176 Mohamad Firdaus Nawawi Pegawai Sains C44 (M)

177 Muhammad Fakhruddin Hj Safian Shuri PTD M44 (M)

178 Nor Hidayah Mohammad PTD M41/M44

179 Nur Hazirah Che Ithnin PTD M41/M44

180 Nur Hasyima Ismail PTD M41/M44

181 Norhaliza Mohd Zan PSP/SP N32 (M)

182 Nor Mizan Ab Hamid PT (P/O) N22

183 Ahmad Zulhilmi Che Ghani PT (P/O) N19

184 Rahayu Mohaji@Mahaji PT (P/O) N19

185 Nurul Farahiah Mohamed PT (P/O) N19

186 Nor Fatihah Mohd Hussin PO N11

208

SENARAI PEGAWAI KASA

BAHAGIAN PERKHIDMATAN AIR DAN PEMBETUNGAN

187 Catherine Ridu SUB, PTD Utama C

188 Nik Yusaimi Yusoff PTD M54

189 Gan Chee Koon PTD M54

190 Dr. Razul Ikmal Ramli PTD M54

191 Raffidi Abdullah PTD M52

192 Radin Zulhazmi Radin Abdul Halim PTD M52

193 Premnath Alan Christopher PTD M52

194 Ganesan A/L Jeyabalan PTD M52 (M)

195 Haziana @ Hartini Hisamuddin PTD M48

196 Malia Mohamed PTD M48

197 Zairatul Ikma Zamri PTD M44

198 Cynthia Kueh Ling Ling PTD M44

199 Noor Nadia Mohd Radzi PTD M44

200 Nurul 'Adawiya Jainon PTD M44

201 Nur'Amirah Abd Razak PTD M41/M44

202 Fauziah Mohamed Roshidi PTD M41/M44

203 Saddam Husain Othman PTD M41/M44

204 Mohamad Hafrizal Hashim Peg. Tadbir N41

205 Nurul Akmal Abdul Kadir Peg. Tadbir N41

206 Suriani Kamarundin Peg. Tadbir N41

207 Azlida Azid Peg. Tadbir N41

208 Nor Wahida Abdul Muntak PSP/SP N32 (M)

209 Nurul Syazwani Ahmad Kamarudin PPT N29

210 Diyana Md Naser PT (P/O) N22

211 Farah Syuhaidah Aminuddin PSP/SP N29 (KUP)

212 Norsazrina Saire PSP/SP N29 (KUP)

213 Nor Shafaamira Mansor PSP/SP N29 (KUP)

214 Rodzah Hani Ahmad Zamli PT (P/O) N22

215 Maznah Tahir PT (P/O) N22

216 Redhwan Marisa PT (P/O) N19

217 Afifah Fatahiyah Mohamad PT (P/O) N19

218 Mohamad Asyraf Dahalan PO N11

BAHAGIAN SUMBER AIR, SALIRAN DAN HIDROLOGI

219 Roshana Alma Mohd Ali SUB, PTD Utama C

220 Faridah Mohd Razelan Jurutera J48

209

B ESRESNAAMRAA IMPEEMGAAKWMAUI RK ABSUAM I

221 Imran Idris PTD M48
222 Farah Silla Ismail Jurutera J44
223 Ahmad Zulfi Zalaludin PTD M44
224 Siti Aliyya Russly PTD M44
225 Nor Azimah Shuib PTD M44
226 Muhamad Rahimi Farhan Ruslan PTD M41/M44
227 Muhammad Afiq Suhaimi PTD M41/M44
228 Siti Hawa Idris PSP/SP N32
229 Halimah Asmuni PT (P/O) N22
230 Suriani Shamsuddin PT (P/O) N22
231 Faridah Mat Jusoh PT (P/O) N19
232 Aishah Mohamad Zamari PT (P/O) N19
233 Salwa Zamri PT (P/O) N19
234 Shah Rizal Mohd PO N11

UNIT PERANCANGAN STRATEGIK DAN HUBUNGAN ANTARABANGSA

235 Rosmahyuddin Baharuddin Ketua Unit PTD M54

236 Ahmad Zaki Md. Nor PTD M52

237 Muhammad Akmal Jaafar PTD M44

238 Dr. Mohamad Asfia Adenan PTD M44

239 Nursiah Abas PTD M44

240 Nor Na'illah Ahmad Satar PTD M41/M44

241 Sarah Kamelah Samsunar PTD M41/M44

242 Nur Fadhilah Mustamam PT (P/O) N19

243 Mohd Sahril Sulong PT (P/O) N19

UNIT UNDANG-UNDANG

244 Roziza Sidek Pegawai Undang-Undang L54

245 Noor Akmal Mustafa Kamal Pegawai Undang-Undang L52

246 Siti Noorbaya Jamil Pegawai Undang-Undang L48

247 Muhammad Asyraf Minhad Pegawai Undang-Undang L44

248 Nurul Waheda Abd Rahman Pegawai Undang-Undang L44

249 Nurrul Aidah Md. Said PSP/SP N19

250 Masitah Mustapha PT (P/O) N19

251 Sazlina Shaary PT (P/O) N19

252 Mohammad Azwan Safuan Ahmad PO N11

210

SENARAI PEGAWAI KASA

UNIT KOMUNIKASI KORPORAT

253 Mohd Khalil Zaiyany Sumiran Ketua Unit, Terbuka Gred 54

254 Mohd Hanafi Mohd Sanusi Terbuka Gred 48/52

255 Azmira Azemi Peg. Penerangan S41/S44

256 Muhammad Zulfaqqar Ayub Peg. Penerangan S41/S44

257 Siti Nazierah Abd Kadir Pen. Pegawai Penerangan S29

258 Muhammad Ikram Abd Aziz Jurufotografi B19

259 Muhammad Ameenuzaman Harun PT (P/O) N19

UNIT AUDIT DALAM

260 Siti Aishah Harun Ketua Unit, Juruaudit W54

261 Nur Asyeila Ariffin Juruaudit W48

262 Ain Ilyana Zainudin Juruaudit W44 (M)

263 Mazura Rabu Juruaudit W41/W44

264 Abdul Rashid Ramli Penolong Juruaudit W32 (M)

265 Mohd Hairie Sulaiman Penolong Juruaudit W32

266 Dang Siti Noradlina Ishak Penolong Akauntan W29

267 Jazzil Iffad Ahamad Jailani Penolong Akauntan W29

268 Shakila Abdan PSP/SP N19/N22/30

269 Nurul Azarina Zulkifli PT (P/O) N19

270 Mohd Hafiz Amir Shariffuddin PO N11

271 Mohd Fahusli Ali UNIT INTEGRITI
272 Mohd Soni Ahmad Ketua Unit PTD M52
273 Ku Khairi Ku Kamarudin Peg. Siasatan P43/P44
274 Nur Ainani Mohamad PTD M41/M44
PT (P/O) N19

211

BERSAMA MEMAKMUR

BUMI

Buku ini berhasrat memperlihatkan bahawa amanah untuk melestarikan
alam sekitar dan air di bumi ini ialah tanggungjawab manusia secara kolektif.
Usaha memakmurkan bumi melalui pelestarian alam sekitar akan hanya
berjaya dengan komitmen kerajaan, pihak swasta, badan bukan kerajaan dan
paling utama ialah kemahuan setiap individu untuk melaksanakan
perubahan. Komitmen dalam konteks ini perlu disusuli dengan output yang
dizahirkan melalui tindakan yang akhirnya membuahkan impak, iaitu alam
sekitar lestari demi kesejahteraan bersama.

Bagi tujuan itu, buku ini dibahagikan kepada empat bahagian utama,
iaitu (i) Memakmur Bumi; (ii) Teras Strategi KASA (iii) Budaya Lestari; dan
(iv) Penutup. Bahagian 1 membincangkan asas dasar pelestarian alam sekitar
yang dilaksanakan melalui pendekatan Kesihatan Planet (Planetary Health).
Selain itu, buku ini turut memuatkan sejarah serta pencapaian KASA selama
tempoh penubuhannya. Bahagian 2 buku ini mengupas empat teras strategi
Pelan Pelestarian Alam Sekitar di Malaysia 2020-2030. Teras strategik ini
disokong dengan 30 inisiatif utama yang mencakupi program pelestarian
alam sekitar dan air. Keberhasilan ke atas inisiatif ini dizahirkan melalui
perkongsian pelaporan pencapaian dan langkah-langkah strategik yang akan
dilaksanakan bagi mencapai sasaran ditetapkan. Menerusi Bahagian 3,
contoh pelaksanaan budaya lestari dikongsikan bagi tujuan pembuktian dan
teladan untuk pelaksanaan secara lebih meluas. Bahagian 4 seterusnya
meringkaskan hasil pencapaian serta impak yang diperoleh KASA dalam
tempoh 17 bulan penubuhannya.
dibuat berteraskan hikmah serta perspektif kebijaksanaan, penulisan buku ini
penting dalam konteks menyediakan asas rujukan kepada setiap pihak terlibat
dalam pengurusan alam sekitar dan air, selain ilmuwan yang ingin memahami
hala tuju yang telah digerakkan oleh KASA dalam tempoh dua tahun
penubuhannya iaitu dari 2020 - 2021.

KEMENTERIAN
ALAM SEKITAR DAN AIR

Ministry of Environment and Water