คู่มือปู่อาจารย์

๙๒

จุ่งจกั จวนกนั๋ มาพร้อมหน้า ขา้ เรยี กรอ้ งแล้วจงุ่ มาๆ อย่าไปหนีเสียกายา จากคิงจากเนื้อจุ่งพักเปื่ออยู่กับคิงกับต๋น
อย่าไปเววนอยู่ก๋างดอยดงเถ่ือนถ้ำ ต่ีงูเงือกน้ำจ่ังรา่ เล่นและหน่อจมฟอง ๓๒ ขวัญเจ้าอย่าไปล่าเล่นแก๋มหนอง ไป
ตกกา๋ งเปียวฟอง ป๋อมฝงู หม่กู ๋ากอกแกว้ กันขา้ เรียกร้องแลว้ จุ่งมาๆ ก่อนเต๊อะ

๒) สู่ขวัญคนปว่ ย๓๔ (อกี สำนวนหนงึ่ )
คำโอกาสสขู่ วญั
อิตฺถิอิมสฺมํิ กาเย เกสา โลมา นขา ทนฺตา ตโจ มํสํ นหารู อฏฺฐิมิญฺชํ วกฺกํ หทยํ ยกนํ ปิหากํ ปผฺผาสํ
อฏฺฐํ อนฺตคนู ํ อุทริยํ การีสํ ปิตํ เสมฺหํ ปพุ พฺ ํ โลหติ ฺตํ เสโท เมโท อสฺส วสา เขโฬ สิงฺฆานิกา มตุ ฺตํ มตเฺ ก มตถฺ ลํุคนฺติ
ฯ
อตฺถิ อุณฺหิสฺส วิชโย ธมฺโม โลเก อนุตฺตโร สพฺพสตฺตหิตตฺถาย ตํ ตวํ คณฺหาหิ เทวเต ปริวชฺเช
ราชทณฺเฑ อมนุสฺเสหิ ปาวเก พยัคฺเฆ นาเค วิเส ภูเต อกาลมรเณน วา สพฺพสฺมา มรณา มุตฺโต ฐเปตฺ
วา กลามารติ ํ ตสฺเสว อานภุ าเวน โหตุ เทโว สขุ ี สทา สุทฺธสีลงั สมาทาย ธมฺมํ สุจริตํ จเร ตสฺเสว
อานุภาเวน โหตุ เทโว สุขี สทา ลิกฺขติ ํ จนิ ฺตติ ํ ปชู ํ ธาระนํ วาจนํ ครุํ ปเรสํ เทสนํสุตฺวา ตสฺส
อายุ ปวฑั ฺฒตีติ
สกฺกตฺวา พุทฺธรตฺตนํ โอสถํ อุตฺตมํ วรํ หิตํ เทวมนุสฺสานํ พุทฺธเตเชน โสตฺถินา นสฺสนฺตุ ปทฺทวา สพฺเพ
ทุกฺขา วูปสเมนฺตุ เมฯ
สกกฺ ตวฺ า ธมฺมรตฺตนํ โอสถํ อุตฺตมํ วรํ ปริฬาหปู สมนํ ธมมฺ เตเชน โสตฺถนิ า นสฺสนฺตุ ปททฺ วา สพเฺ พ ภยา
วปู สเมนฺตุ เมฯ
สกฺกตฺวา สงฺฆรตฺตนํ โอสถํ อุตฺตมํ วรํ อาหุเนยฺยํ ปาหุเนยฺยํ สงฺฆเตเชนโสตฺถินา นสฺสนฺตุ ปทฺทวา สพฺ
เพ โรคา วปู สเมนฺตุ เมฯ
สรี สรสี ัสดี อัจจ๊ะในวนั นี้ก็เป๋นวันดี เป๋นวนั สรวี ันใส เป๋นวนั เปิกเสด็ ก๊าบไก๊จ่ืนเจียงคาน เป๋นวันมังคะ
ละกาล อันแผ่กว้างยิ่งกว่าจ๊างโจคแสนคำ เตจ๊ะนำเก่งกล้า เป๋นวันใสผ่องฟ้าเรืองลือแจ้ง เป๋นวันเม็งก็หมดใส เป๋น
วันไตยก็หมดปอด เป๋นวันยอดแก้วแห่งพญาวัน จ๊างสทัน จักได้บริวารปอล้านก็หากแม่นในวันนี้ ออกจากบ้านไป
ได้ไหเงิน ไหคำก็แม่นในวันนี้ เมืองเถินจักมาแป๊เมืองฮ่อ ก็แม่นในวันนี้ ยาจกหมอจักเป๋นเสฏฐี ราชสีจักก้อง
เรียกร้องหมู่ฝูงพี่น้องจักมาป๋องหาก๋ันก็แม่นในวันนี้ อาจารย์จักมาหื้อลาภ พระเจ้าจักผาบพญามาร ก็มาแม่นใน
วันนี้ พระทิตย์ พระจันทร์ จักเตียวต่องเต๊า ปู่เถ้าจกั ออกสอนหลาน ก็มาแม่นในวนั นี้ จ๊างปายสารจะนำโจคมาห้ือ
เมอื งลือ้ จกั มาปอ๋ งเป๋นไตย ก็มาแมน่ ในวนั นีแ้ ละขวญั เหย

๓๔ สำนวน นายประเสรฐิ วงค์วาน สัมภาษณ์ , ๒๕๔๙.

๙๓

บัดน้หี มายมี..................พรอ้ มกับลูกเตา้ หลานเหลนตุ๊กเตส๊ ตอ๊ งตา่ งๆ นาน กู่ต่สี ระกาคาน ตังเปอื่ บ้าน
เล่าเมืองพรหม มีใจ๋จมอ่อนน้อม ตกแต่งหย้องนำมา เปื่อจักยกมาปูชาไว้ ถึงพระแก่นไท้จื่อพิสนู กับตังแม่กุมภัน
เกง่ กลา้ และแมก่ ุมมะรี เยื่องสนั ใดดีจักห้ือจักได้ปอจุง่ ไปแกะไก้เล้าโลมมาก่อนเต๊อะ สาธุ สาธุ พ่อหมอเถ้าอันเป๋น
เก๊ากวา่ ตา่ นตงั หลาย กบั ตงั แมม่ ารดา ย่าหมอ้ น่งึ จุง่ ไปเรยี กเอาขวัญฮีบเร็วปันเสาะไซร้ แม่นขวัญเจ้าหากได้ไปอยู่ตี่
ป่าดงเยน็ หรือเมอื งยักษ์เถ้าบ่หื้อปยู่ ่า เข้าไปเลา้ โลมเอาใจ๋ แม่นว่าไปอยู่แดนไกล๋เถิงขอบฟ้า อย่าได้รอเจ้าแต่สันใด
จักเป๋นก๋ารไปปายหน้า อย่าหื้อตกต่ำจ๊า อย่าหื้อเผิดหน้าต๋าอย่าอาย ขอหื้อปู่ย่าจุ่งไปขงขวายเอามาหื้อได้ หักไม้
แตะรอยหา บัดนี้เครื่องปูจาของต่าน เขาก็มาเยียะตามเดิม เติมแต่งมามีตังเตียนสียาและดอกสร้อย เหล้าหัวเด็ด
ห้าร้อย เขาใส่แป่งน้อยมาผาย ผ้าแคนลายต๊บนีต ผ้าขาวหนีบยองบน หมากปูสนใส่ซ้อง ตกแต่งหย้องนำมา เปื่อ
จักมาปจู าเถิงพระแก่นไท้พิสนูแมก่ ุมภนั และแมก่ มุ มะสีกาลี เยื่องสนั ใดจักดีหื้อจุ่งจักไปแกะไกเ้ ล้าโลม เอามาก่อน
เตอ๊ ะ

ขวัญเหตุ ขวัญของกน๋ิ ลำและเคร่ืองหย้องสะพร่ำพร้อมใสเ่ หนือผ้า ซุกกาละมังกระจาดไก่ต้มอาจมีป๋ีมี
ทังกันตลีกล้วยอ้อย หมากหน่วยน้อยบ่ายปู๋นปู มีตังข้าวสะตู๋ก้อนและสะตูย่อยน้ำอ้อยอ่อนดูหวาน มีตังข้าวสาร
และข้าวแจ่ ป๋าปิ้งแล่เป๋นตั๋ว ข้าวหนมนั่วอั่วบ่าปา๊ ว ข้าวเจ้าฮ้าวใส่น้ำมันหมู ข้าวหนมอี่ตู่ใส่กล้วย ข้าวหนมถ้วยใส่
จานแบน ข้าวหนมแต๋นจื๋นใหม่ น้ำอ้อยใส่และผสมงา ขอเจิญขวัญเจ้ามาอยู่ที่หลังคามุงถี่ มาอยู่ที่นอนตนเฮือน
มงคลหลงั ใหญ่ เสาเรือนใหญ่ปอขังจา๊ งได้แสนอยู่สขุ สบายจ๋นเถ้า ขอหอ้ื เจ้าอายุไดส้ องร้อยซาวป๋ี ของสมบัติเฮามี
บไ่ ร้ มตี งั เสอ้ื ผา้ และเครือ่ งเงินคำ หือ้ เจ้าได้จ๋ำกำผู้ขา้ ว่าไว้ มดั แขนเจา้ ไวอ้ ยู่ฑีฆา ก่อนนา

ขวัญเหยขวัญ ขอหื้อขวัญหวั เจา้ มาอยทู่ ่ผี มงามแง่ ขอห้อื ขวญั หัวแหล่ จุ่งมาอยู่ทแี่ หลง่ ามงาม ขวัญต๋า
ก็ขอหื้อต๋ามมาอยู่ต๋าตังกู่ ขวัญดังก็หื้ออยู่ดังกูาไว้ดมดอกไม้กลิ่นหอมหรู ขอหื้อขวัญหูมาอยู่หูตังกู่ไว้ฟังธัมม์ เสียง
ป๊าดก๊องและแตรวง บ้านเมืองเรามีตึงแสน หื้อมาตังขวัญแขนลำบ่แค้ว หื้อมาตังขวญั แอวแค้วและขวญั คอก๋ม หื้อ
มาตังขวัญนมและขวัญต๊อง อย่าได้อดยากกั้นเครื่องของกิ๋น หื้อมาตังขวัญต๋ีนตงั สิบมาตังขวัญกิ้วขวัญแก้มและกาง
ห้อื มาตงั ขวัญน้ิวนางน้ิวก้อย ขวญั หวั แมม่ ือ ห้ือมาทงั ขวัญสายดื้อขวัญแขนขา หม่ันยกยา้ ยคล้ายลีลาจงปิ๊กปอกมา
ต่ีเก่า หื้อมาตังขวัญหัวเข่าอย่าได้คอน หื้อมาเอาหัวเรียนหมอนนอนสาด หื้อมาตังขวัญปากที่อู้ม่วนและจ๋าหวาน
เหมือนนำ้ ต๋าลกับน้ำออ้ ยมาใส่ ขวัญเอ๋ยขวญั กนิ ข้าวแล้วจงุ่ มากินเหลา้ และยา กนิ นำ้ สรุ า อนั หากออกจากไห ไหล
ลงออมลินแก้ว ตกลงแล้วแผ่วแผ่เงินตรา หอมยิ่งกว่ารสดอกไม้ ยิ่งกว่า เจิญได้ก๋ินหวานลำยิ่งกว่าน้ำอ้อยมันหาก
เป๋นเหล้านำ้ ซ้อยอนั ย้อยตกแตห่ วั ตี ก๋ินแลว้ มที ฤธอี านภุ าพ ก๋ินแล้วมโี จคลาภา กนิ๋ หอ้ื มีเตจ๋ ะ๊ เก่งกลา้ ใต้ลุ่มฟ้าจมปู
กอ่ นเตอ๊ ะขวญั เหย

ขวัญเอ๋ยขวัญ ก๋ินเหล้าแล้วจุ่งมาก๋ินน้ำ อุททะกัง อันว่าน้ำอันนี้นาใส่ก็มาใส เย็นก็มาเย็นบ่อุ่นบ่ขุ่น
เหมอื นหากได้กล่ันกรองดี เป๋นน้ำนางราชบุตต๋ีเขาหากปากนั๋ ไปอาบ ตกั แล้วหาบนำมา เป๋นเจื้อแม่นำ้ คงคาอันยาว

๙๔

ย่านกว้าง ก๋ินลูบล้างสระผม ชำระองค์ลูบไล กิ๋นได้หากมีแฮงใสวะแวงดังแก้ว กิ๋นอิ่มแล้วหากใจ๋ดี บุญเจ้ามีได้
บริโภค กิ๋นหายโสกตั้งกอง ก๋ินหายหมองหม่นเส้า ก๋ินค่ำเจ๊าตุ๊กครา กิ๋นเป๋นยาในเนื้อ ก๋ินเป๋นเจื้อเป๋นสาย คนตัง
หลายเขาอเู้ อาไว้กบั ออกก๋ันตันตี กน๋ิ หวานดีดังกล้วย ขวญั เจา้ จะไปกิ๋นเน้อยงั นำ้ หว้ ยมนั กม็ าเหมน็ สาบใบตอง อย่า
ไปกิ๋นเน้อน้ำยังหนองมันเหม็นสาบเยี่ยวจา๊ ง ผู้ข้าขออังเจญิ ๓๒ ขวัญแห่งเจ้าจุ่งมากิ๋นน้ำบ่อแก้วไหลออกจืมทราย
กอ่ นเตอ๊ ะ ขวัญเหย

สัพพะทุกข์ สัพพะภะยา สัพพะโรคา สัพพะอุบาทพยาธิอันตราย เคราะห์ปาวายบ่ไร้ก็หื้อตกไปใน
วันนี้ เคราะหข์ ี้ไร้แฮงบ่มีก็หื้อตกไปในวนั นี้ เคราะหห์ ัวปี๋จกั มาต้องก็ห้ือตกไปในวันนี้ เคราะพน่ี ้องจักมาพรากครัวก็
ห้ือตกไปในวนั นี้ เคราะห์งัวควายตั๋วกลา้ เคราะห์จา๊ งม้าจักมาจนก็ห้ือตกไปในวันนี้ เคราะห์รถยนต์รถเครื่องจักมา
ต้องมาต่ำก็หื้อตกไปในวันนี้ เคราะห์กังวลน้อยใหญ่ จักมีความก็หื้อตกไปในวันนี้ เป๋นต้นว่า เคราะห์เจ็บเคราะห์
วาย เคราะห์ต๋าย เคราะหเ์ ป๋น เคราะหเ์ มือ่ หลับเมื่อต่ืน เคราะหเ์ มอื่ ยา่ งเมื่อเตียว เคราะห์เมือ่ เก๊ียวเมื่อกิ๋น เคราะห์
เมอ่ื คนื บห่ ัน เคราะเม่อื วันบ่ฮู้ เคราะห์เมอื่ อเู้ มอื่ จ๋า ห้อื ตกไปตวยไฟห้ือไหลไปตวยน้ำ อยา่ คืนมาแถมซำ้ ปอสอง ห้ือ
หายไปยงั ของฟา้ จักรวาล ไปอยสู่ ถานแผน่ ดนิ สดุ ตกไปตวยป๋ายกอ้ ยยอ้ ยไปตวยป๋ายมือ

พุทธังปัจจักขาตก ธัมมังปัจจักขาตก สังฆังปัจจังขาตก พุทธังปัจจังขาถอย ธัมมังปัจจังขาถอด
สงั หงั ปจั จังขาถอย กสั สะอะมมุ หิ โอกาเสตติ ถาหิ

สรี สวัสสะดี สิทธิโรจน์ อุตตะมะโชคเนืองนอง เงินคำก๋องก่อไว้ ผู้ข้าจักมัดแขนเจ้าเบ้ืองซ้ายไว้ดว้ ย
ดา้ ยเส้นขาว อันเงาบรสิ ทุ ธคิ์ นในเมอื งหากมโี จค คนในโลกหากต้ือแปง๋ แม่นจกั เอาไปมัดเป๊กและแสงมนั ยังอยู่ ยาว
บ่สน้ั พอประมาณ แม่นจกั เอาไปมัดจา๊ งปายสารก็ห้ืออยู่ แมน่ จักเอาไปมัดควายขลี้ ู่ก็หือ้ หน แม่นจกั เอามดั แขนคนก็
หื้อหายสัพพะพยาธิ์ ฝ้ายเส้นนี้หนา มันหากมาเหนียวเหลือขนาดยิ่งกว่านาคบ่วงบาสแหง่ เมืองพญาวริ ูปักขะ มีเต๋
จ๊ะอันวิเสส ผู้ข้าหากได้สรปุ ดว้ ยสาตะเพต จากเมืองตักกะสีลา เปื่อว่าหื้อเจ้าปน๊ จากโรคาพยาธิ์ สัพพะอุบาทก็หื้อ
หาย สพั พะอนทรายอย่าหอื้ เข้ามาใกล้ หือ้ ขวญั เจา้ แกน่ ไทจ้ ุ่งได้อยฑู่ ีฆาก่อนเต๊อะ

อัชชะสุ อัชชะโส อัชชะไชยโย อัชชะมังคะโล อัชชะในวันนี้ก็เป๋นวันดี สรีวันใสขึ้น เป๋นวันถูกปื้น
อนันต๋า ผู้ข้าจักมัดแขนเจ้าเบื้องขวาหื้ออยู่หมั้นเหมือนดอยผาชื่อว่า สุกัมมะทะณัณฑณา สะอาดหื้อขวัญเจ้าอยู่
หมั้นเหมือนด่งั เขาไกรลาสจอ่ื ว่าปตั ตะปราหา หอ้ื ขวญั เจา้ มาอยู่หมน้ั เหมอื นแผ่นดนิ อันหนาได้สองแสนสีห่ มื่นโยชน์
ได้สองร้อยโกฏิอะสงไข นั้นจุ่งมีเต่ียงแต๊ดีหลี แม่นว่า สามสิบสองขวัญแห่งเจ้าได้มาพร้อมกั๋นแล้วผู้ข้าขอเอาเจือก
พระนารายมาแหล่งไว้หอื้ ขวญั เจ้าแก่ไท้จุ่งมาอยูฑ่ ีฆาก่อนเต๊อะ

ยนฺทุนฺ นิมิตฺตํ อวมํคลญฺจ โย จามนาโป สกุณสฺส สทฺโทปาปคฺคโห ทุสฺสุปินํ อกนฺตํ พุทฺธานุภาเวน วินาส
เมนตฺ ฯุ

๙๕

ยนฺทุนฺ นิมิตฺตํ อวมํคลญฺจ โย จามนาโป สกุณสฺส สทฺโทปาปคฺคโห ทุสฺสุปินํ อกนฺตํ ธมฺมานุภาเวน วินาส
เมนตฺ ฯุ

ยนฺทุนฺ นิมิตฺตํ อวมํคลญฺจ โย จามนาโป สกุณสฺส สทฺโทปาปคฺคโห ทุสฺสุปินํ อกนฺตํ สงฺฆานุภาเวน วินาส
เมนตฺ ฯุ

การสู่ขวญั คนปว่ ย บางครงั้ จะมกี ารทำพธิ สี ง่ เคราะห์ สะเดาะหเ์ คราะห์ก่อนแลว้ ก็มีการสู่ขวัญคนป่วย ซ่ึง
ในอดตี การแพทยย์ ังไมเ่ จริญ การประกอบพิธีกรรมการสู่ขวัญถือวา่ เป็นพธิ ีกรรมทใ่ี ห้ขวัญและกำลงั ใจคนป่วยในแง่
จิตวิทยา อีกประการหนึ่ง การที่จะทำพิธีสู่ขวัญ ส่งเคราะห์ต่างๆ พ่อแม่ ญาติพี่น้อง ลุงป้าน้าอา เพื่อนบ้าน ก็จะ
ไดม้ าร่วมงานจดั เครื่องเซน่ เครือ่ งสกั การะ ได้มโี อกาสไดม้ ารว่ มตวั กันชุมนมุ สรา้ งความรักสามัคคใี นกลุ่มญาติพี่นอ้ ง

เสร็จจากนัน้ ก็นำน้ำข้าวมิ้นส้มปอ่ ย สระสรง ดำหัว โดยหันหนา้ ไปทางทศิ ตะวนั ตก ซงึ่ พธิ สี ่ขู วัญนกี้ ็มกั จะ
ทำพร้อมกับพิธีกรรมส่งเคราะห์ สะเดาะเคราะห์ไปด้วย พิธีสู่ขวัญอาจจะกระทำได้ ตอนป่วย หรือหายป่วยแล้วก็
ได้ แลว้ แตบ่ รบิ ทของผ้ปู ่วยจะขอให้ปู่อาจารยเ์ ปน็ ผปู้ ระกอบพธิ ี

๙๖

๙๗

บทท่ี ๔

การสขู่ ้าวเอาขวัญ

ชาวลา้ นนาเจือ่ ว่า สัพพส่งิ มขี วัญ ขวญั เป๋นสว่ นหนึ่งตส่ี ำคัญของสพั พสิ่งตี่สถิตยใ์ นสัพพสิ่งน้นั ไมเ่ ว้นใน
ตั๋วมนุษย์ พิธีการสู่ขวัญ เป๋นการอัญเจิญขวัญตี่สถิตย์อยู่ในสิ่งนั้นกลับมาสถิตย์อยู่ในสิ่งนั้นดังเดิม โดยมีการจัด
เครื่องสังเวยให้ขวัญนั้นมารับเอา โดยเครื่องสังเวยดังกล่าวก็สิ่งของอันประเสริฐตี่สุด โดยปู่อาจารย์หรือหมอ
พิธีกรรมจะอ้อนวอนให้ขวญั กลับมาสถิตย์อยูใ่ นต๋วั ต๋น บา้ นเฮอื น และมารับเครอื่ งสงั เวยจากการอ้อนวอน โดยการ
สขู่ วัญจะมีพิธีส่ขู วัญดังนี้

บทสู่ขวญั พระนาค๓๕

นะโมตสั สะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมั มาสัมพุทธัสสะ (กลา่ ว ๓ จบ)
พุทโธ มังคะละ สมั ภูโต สัมพุทโธ ตีปะมุตตะโม พุทธะ มงั คะละ มาคมั มะ สพั พะทกุ ขาปะมุญจะเร
พุทโธ มงั คะละสัมภโู ต คัมภีโร ททุ ัสโส อะณุง ธมั มะ มังคะละ มาคมั มะ สัพพะภะยา ปะมญุ จะเร
สังโฆ มงั คะละ สัมภูโต ทกั ขเิ ณยโย อะนุตตะโร สงั ฆะ มงั คะละ มาคัมมะ สัพพะโรคา ปะมุญจะเร
อจั จะ๊ ไจยโส อัจจะ๊ ไจยโย อัจจ๊ะมงั คะโล อัจจะ๊ ในวันนี้ กเ็ ป๋นวันดี สรีวันขึ้นออกแต่ป้ืนโหราคุณหาร
มาก็แมน่ ฟา้ ตีแส่งกไ็ ด้เสส ๔ ๕ ๖ ๒ ไลต่ า๋ มกองเขา้ ใส่เปน๋ ยามใคว่ แควนดี ทวารสะ ๑๒ รวายสรี ต้ังอยูฤ่ กษ์ เข้า
สู่เมถนุ ลงหาศนู ย์บเ่ สส ลกั ขณเกตและจันทร์ อาทติ ยผ์ ดั เขา้ สรู่ ะวายสรี อยวู่ าโย กุรุโตลงออก ราหนู อ้ ยเตียว
ผัน จันทร์และลักษณ์บ่อยู่ฤกษ์เป๋นหมู่ ๒๗ จันทร์เสด็จปองไป่ อาทิตย์ไล่ตวยมา กัมภีร์โหราและลมยก ก็เป๋น
อันถูกต้องแล้วบ่เหลือไหน วันนี้หนานา ก็เป๋นวันลาภาไจยเรืองโรจน์ เป๋นวันมหาอุตตะมะโจคลาภา อัจจ๊ะใน
วนั นนี้ า กเ็ ปน๋ วันดยี ามปอด เปน๋ วันป๊น รอดภยั ยา ป๊นโรคาและพยาธิ์เปี๋ยธิอุบาท กา๊ ดกา๊ ยหนีไกล๋ วันน้ีมาเป๋น
วันไตยดีลำเลสิ แม่นวนั มหาลาภาเกิดมีใจ๋ เป๋นวันป๊นภัยยาตัง ๕ ฝูงหมู่พอ่ แม่พี่น้องเจา้ ขา้ ก็มาตกแต่งถ้าแป๋งขัน
ยกยอตาต้งั ไว้ กับลูกแกว้ แกน่ ไธ้ต๋นมีดี เยียะต๋ามเดิมตแี ต่ก่อนบห่ ้ือผ่อนหายสูญ ข้าจกั กฎหมายลงมาเกิด เอา
กำเนิดเป๋นคน ยังอยู่บนจั๊นฟ้าเป๋นฤกษ์ ดาวก๋ายดาวตั้งหลายผันแผ่ ทั่วแต่ปายบน เถิงดีลงฤกษ์ส่ง เป๋นดาว
หล่นต๋ามธาตุ เกยจอดเป๋นตเ่ี กยรอดไผมัน ยงั จุกจนั ถ้าอยู่ เถิงยามสปู่ ิตต๋า กอ็ นุญาใสสวา่ ง จงิ่ เข้าหว่างเกสา แม่
มารดาบ่สู้ยั้ง ตั้งอยู่ปิตตา น้ำกงกายาวย่าน สมุทรฟุ่งซ่านหาริม บ่มีปิ่มเลิกลื่น มีแต่ฟองฟุ่งเฟื่องไปมา มีแต่
พระปติ ตา จิ่งไดเ้ อามาหอ้ื ถูก ตั้งเกา้ ลกู หัวตี เอาแตด่ มี าสู่ ดแี ลว้ อยู่กับต๋น ก๋ายเป๋นคนจงิ่ ใหญ่ ๗ วันใค่วมาหา

๓๕ บทสู่ขวญั พระนาคฉบบั พอ่ หนานทองคำ มรรคนายกวัดสรอี ุโมงคค์ ำ เมอื งพะเยา.

๙๘

จิง่ ไคลคลาลาจากพ่อ เข้าต้ังกอ่ ในโขง อยใู่ นองคต์ ๊องแม่บ่ผดิ แยกไปไหน เปน๋ น้ำมูกใสต้ังอยู่ พระธรรมเจ้าหมู่ตั้ง
เจ็ด จิ่งเสด็จเลยไล่ เจ็ดวันใค่วปอปัน จิ้นดูกเอ็นแม่นพร้อม แขวดหื้อล้อมหัวตี อภิธรรมสังกิณีเข้าก่อน เข้าต้ัง
ตอ่ มเป๋นตา เจ็ดวันมาแถมใหม่ วภิ ังคะเข้าใส่เปน๋ หู หอื้ เจ้าไดย้ นิ ดแู จ้งจอด เจ็ดวนั รอดมาหา ธาตุคาถา เข้าใส่
ตังก๊อม หมู่ลมเตียว เจ็ดวันเหลวบพ่ ราก ปุคคะละบัญญัติเข้าใส่ปากเป๋นชิวหา หื้อเจ้าได้จั่งจาเสยี งออก ไขเปี๋ย
รบอกเป๋นกำ เจ็ดวันมาใหม่ กถาวัตถุเข้าใส่เป๋นใจ๋ หื้อเจ้าจั่งปาสรัยฮู้รอด กึ๊ดดั้นสอดไปมา มีวิชาหลายอย่าง
กำกึ๊ดสั่งเป๋นสาย เจ็ดวันยายมาใคว่ ยะมะกะวัตถุเข้าใส่เป๋นตั๋วเยียะจ๋ามัวเป๋นหุ่น เหมือนดังตุ่นหดขา มหาปัฎ
ฐานเข้าสู่รักสา หมู่ลมเตียวก่อยยกเหลียวขึน้ ใหญ่ ออกเป๋นแขนสอกและแฅ่งขา มีหูตาติดกิ่ง ตี๋นมือจิ่งมีหลาย
เปน๋ นวิ้ ยายเล็บออก มีแขนสอกควักไคว่ มหี นงั ไหลหุ้มห่อ พระธรรมเจา้ หมตู่ งั เจด็ นะโมพทุ ธายะ เสดจ็ เข้าควบ
ตง้ั ตัว๋ นะ อยูห่ ัว โม อยปู่ ่างข้าง พธุ อยซู่ า้ ย ธา บย่ า้ ยจากกา๋ งหลงั ยะ นน้ั ยงั แถมเลา่ อย่ตู ๋ีนผมเผา้ เป๋นขันธ์ มี
ห้าอันบ่ผ่อน ฮปู ขนั ธเ์ ข้ากอ่ น เป๋นจิตใจ๋มน่ั เตีย่ ง บ่ห้อื บดิ เบ่ยี งไปมา เวตะนาขันธงั หอ้ื เจ้าได้ฮตู้ ังเจบ็ และตังปวด
หอื้ ฮโู้ ฮงสวดเป๋นรอย เม่อื ลมจอยหนาวแก่ฮ้อนรนแหลเ่ หลือใจ๋ ยามเมอื่ แมฟ่ ง่ั ไปและเตียวยา่ ง เจ้ากบ็ ่จา่ งไหลลง
แสนตุ๊กข์ยากเหลือใจ๋ ยามเม่อื แม่ฟ่ังไปและเตียวย่าง เหมือนดังค้อนขวา้ งก๋างหาว เหมอื นดงั ปา้ วตกตาด ใจ๋แม่
เจ้าจะคาขาดหายลง ยามเมื่อเจ้าอยู่ในโขง อยู่ในองค์ต๊องแม่ เจ้าอยู่ในองค์บ่ออกต๊อง แขนสอกและแฅ่งขา
มืออุ่มต๋ามุดอยู่ สันหลังกู่มารดา หกเดือนมาลำบาก เป๋นตุ๊กยากปอแลง ยามเมื่อแดงตั้งก่อ หนังหุ้มห่อติดอก
พระแม่ตกุ๊ ข์ฮ้อนแหล่ในองค์ แมก่ ิน๋ อนั ใดลงจับใส่ อาหารใหม่ลงไป ฮอ้ นเหมือนไฟเผาจุดยินเจ็บ ยามเมื่อแม่ก๋ิน
แกงเผ็ดและหีบช้อนป๊าก ยินสะราบอาบลงไป ยามเมื่อเจ้าอยู่ในองค์ต้องแม่ ตุ๊กฮ้อนแหล่หลายอัน แสบกายคัน
ลำบาก ขมสม้ ฝาดเหมน็ หอม ลงถมถองหดอาบ อันแม่ได้กา๊ บกลืนกิ๋น ลนื ลงต๊องใส้ เปน๋ ตกุ๊ ขไ์ จ่ปอดี เต็มนาตี
มารอด สิบเดือนจอดเต็มต๋น สามร้อยวันเป๋นเขต เถิงดีประสูติ จิ่งมีลมกำสะวาด เข้ามาถูกฟาดต๋ีไป พระวินัย
จักมาใส่ เป๋นลมใหญ่เดินเตียว เสียงพะวงเหลียวเหมือนใจ๋จักขาด ยามเมื่อเจ้าอยูใ่ นโขง กันป๊นจากองค์ต๊องแม่
เอาต๋นแผ่ลมื คิง รวดบ่ตว้ งติงสกั หยาด พระวินัยเจ้าหากเอาคืน เจ้าก็หากลืมจาตเก่า ละต๊องเป่าแม่มารดา เจ้า
ออกมาตกฟาก เจ้าจ่ิงออกปากฮ้องไห้วา่ อะแล อะแล เปน๋ สายแจจั้กแฮ่ เขากเ็ อามีดด้ามแก้วมาตัดขาดแล้วแต่
สายสะดือ เขาหยุบถืออุ้มอาบ หนาวสะราบเย็นกั๊ด เจ้าจิ่งดักเสียงปาก หดตั๋วขาบกั๋วตาย ฝูงญาติตังหลายมา
ผ่อ ผ้าอมุ้ หอ่ ลงวาง เอาโด้งใบคานใบเก่า ใสแ่ ลว้ เล่าเอาไปสหู่ ัวคันใด ว่าผีจังไรอนั เป๋นพอ่ เกดิ และแม่เกิด ห้ือมา
เอาไปเสียวันนี้ยามนี้ อยู่บ่เมินบ่นา เขาก็เอาสรนี งคราญขึ้นมาไว้ตีเ่ ก่า ป้อนเสยี งเลา่ ดีงาม บีบนมหวานใสก่ ่อน
หย่อนเป๋นต่อมลืนลง ญาติพันพงส์เจื้อจาต จุผู้อาจมาหา พระปิตตาต๋นพ่อ ตัดไม้ก่อเป๋นจอง เตาไฟยองแอ้ม
อยู่ ตัดไม้สู่เป๋นหลัว แม่ก็อดกั๋วกั้นอยาก ก็เป๋นตุ๊กข์ยากแต๊ดีหลี แม่อาบน้ำหื้อเจ้าวันละสามตี ผ้าป๊กดีบ่ห้ือ
เปล่ียว เปอื่ กวั๋ ต๊องเจ้าเป๋นเก่ียวและแจลม แมอ่ มุ้ กิ๋นนมและเปล่ยี นผา้ เปอื่ ก๋ัวเน้ือเจ้าบ่เลียนเป๋นรอย บ่ห้ือลม
จอยได้ถูก เปื่อบ่หื้อลูกแม่เย็นหนาว แม่ก็มาม่ามข้าวขาวๆใส่ปาก น้ำหยดหากไหลลง เจ้ากิ๋นนมและข้าวม่าม

๙๙

เจ้าก็ก่อยฮู้จั่งกำคน แม่ก็อดทนกั้นอยาก ก็เป๋นตุ๊กข์ยากหลายอัน เต็มสามสิบวันมารอด เต็มเดือนจอดมีมา แม่
จิ่งเตลาตี่อยู่ กิ๋นข้าวพร้อมหมู่หลายอัน แม่ก็ก่อยเลี้ยงเจ้ามาตึงวันหื้อใหญ่ พ่อเจ้าก็แป๋งอู่ใส่มัดแขวน แม่เจ้าก็
เอาผ้าแดงๆมาตอ่ ไว้ห้ือเจ้าผอ่ หลับนอน สายเจอื กจก๊ั มดั อู่ ไกว่ยูกยไู้ ปมาว่า “ พระเนตรดวงสองต๋า นอนจา นอน
จา เจ้าอย่าไปไห้ บดึ หนึ่งแมแ่ กว้ แกน่ ไธ้ หากจักมาเอา” แป๋งกำเบาจุลกู กเ็ ป๋นอันถูกแตห๊ นอมีมา กนั เจ้ามวี ัยยา
ขึ้นใหญ่ เจ้าก็เอาใจ๋ใส่สาสนา เจ้าก็มาเล็งหัน คุณปิต๋ามารดา พ่อแม่ ญาติแก่พันธ์พงศ์ เจ้าก็มีใจ๋ประสงค์มักใคร่
ทะรงคุณจมเม็ด ใคร่เสพสฮ้างกองบุญ อนัตตาติคุณใหญ่กว้าง คือว่าท่าทางเวียงนิพปาน เจ้าก็มาเล็งหัน อนิจ
จะกรรมอนั บห่ ม่นั บ่เต่ียงฮู้คว่ำเง่ยี งไปมา เจา้ ก็บร่ วดแหนงหนา่ ยสงั สกั หยาด เจ้ากม็ าเวน้ ใจจ๋ ากสงสาร แสวงหาก๋
องนิพปาน เข้าสู่ไปเฮียนเอา อันหนักเบาฮู้ตี่เฮียนมา เถิงวัยยาขึ้นใหญ่ บุญจักใค่วถมกอง ครูสั่งสอนจ๋ำจื่อ ตั๋ว
ขุดขอื่ เฮียนมา เถิงบรรพชากรรมกำบวช ใจ๋อา้ งอวดทางทาน ใจเ๋ จยบานบเ่ สรา้ พ่อแม่เปน๋ เจ้าก็มาดาพร้อม แผ่
แป๋งขนั มมี าอนั บ่ผ่อน เปือ่ วา่ กั๋วขวัญเจา้ อยกู่ อ่ นและมาลนู จิง่ แป๋งขนั ทลู เรียกฮอ้ ง เถิงญาติปน่ี ้องมากมวลมี เขาก็
มาแปง๋ ขันบายสรี หยบิ นมแมวดเี ตยี วยอด จุจอดไวเ้ หนือขนั ผะดับด้วยบปุ ผามาลาหลายอันหลายส่งิ หมอรสยิ่ง
ระเมาวอน ปักแซมซอนหลายจาต ปักซ้อนกาบใบสรี มีตังดอกจุมปี๋และการะเกต สาวะรสแซดหอมไกล๋ มีตัง
เกี๋ยงผาใจ๋และผาม่าน มาหอมรสซวานสุระควน มีตังดอกหอมนวลและปูลาสมางามสะอาดปอต๋า มีตังมะลิลา
ออ่ นหอมดี ตงั สารพีและจมุ ปแี๋ ละจุมปา แขกปักเก้ียวแวดซ้อนกนั มีตงั เปน๋ ละลัน่ และเบญ็ จะมาส ดอกหลายจาต
หลายสี ดอกขะยอมบานใหญ่ ขึ้นตัดใส่รานเอา ตังจีดอกเปาใจ๋ใย ดอกป้านใหญ่จังกร ดอกบัวซอนเยียดกาบ
หอมรสสะรานระเมาใจ๋ ของกิ๋นอันใดก็มีพร้อมเสี้ยง ตังหมากเมี้ยงและบรู ี โภชนะอาหารมีพรอ้ มแล้ว จะรับเอา
ขวญั พระนาคแกว้ จุง่ มา..มา.. ฝงู หม่สู รทั ธาพ่ีน้องจุ่งตฆี ้องและกลอง โหเ่ อาไจยก่อนเต๊อะ.....๓๖

ฮอ้ งขวญั
สามสิบสองขวัญแห่งเจ้า กันได้ยินผู้ข้าเรียกฮ้องแล้วจุ่งมา...มา.... ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่ป่าไม้ด่านดง
หนา ตี่ปื้นสมุทรกงกาต่ำใต้ ขวัญเจ้าอย่ากึ้ดขุ่นได้ใจ๋หา ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่ผู้เดียวก๋างปา่ ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่ต่ี
มะหินผาคมเปน๋ จอ่ ตผี่ าตงั้ ก่อดอยจนั ต่ีดอยผาต๋ันเงอ้ื มถำ้ ตผี่ าเขอื่ นขั้นดนิ แดง เป๋นต่ีมดและแมงต๋อมไต่ บิน
จบั ใส่ขบคัน มตี งั หมวี ันและเลอื กทาก มพี ร้อมมากหลายฝูงมีดอยสงู กา๋ งป่า ตงั แรดรา้ ยลา่ เสือหมี ตังนางณี และ
วอกก๊าง อยู่ต้นไม้ขว้างปายดอย มีตังผีต๋ามอย และผีจักแค้ เดินดั้นแก่ไพสนฑ์ มีตังกระทิงโต๋น และจ๊างป่าแอ่ว
เซาะล่าหากิ๋น ในดงดินด่านห้วย ตี่ผาหลิ่งจ๊วยทรายขาว ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่ก๋างหาวคาวหมอก ตี่ต๋าวันออกป๋าย
เขา อย่าไปมัวเมาแอ่วเล่น หื้อเจ้าได้หลีกเว้นจากสงสาร ขออาราธนาสามสิบสองขวัญแห่งเจ้าอย่าไปอยู่เมือง
อุตรตวีป ขอจ่งุ ฮีบปันมา ขวญั เจา้ อย่าไปอยู่ตี่กลีบฟา้ เขาเขียว อยา่ ไปอยูต่ ี่เปลย่ี วนาตีนำ้ ต้อง ในแห่งห้องสมุทร
ตัสสะคร ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่ดงดอนป่าไม้ เยี่ยะฮ้องไห้อยู่วอยๆ ขวัญติดรอดก็หื้อมาอยู่กับเนื้อ ขวัญติดผ้าเสื้อก็

๓๖ บทส่ขู วัญมหี ลายสำนวนมากมาย แต่จะขอยกต๋ัวอย่าง ๑ สำนวนดังกลา่ ว

๑๐๐

หื้อมาอยู่กับตั๋ว ขวัญหัวก็หื้อมาอยู่กับหัวงามแง่ ขวัญแหล่ก็หื้อมาอยู่กับแหล่งำงา ขวัญต๋าก็หื้อมาอยู่กับต๋าชะ
แล่ม ขวัญแกม้ ก็หื้อมาอยู่จ่ิมแก้มเปน๋ อารมณ์ ขวัญนมกห็ ้อื มาอยูจ่ ่ิมนมเปน๋ อาจิณ ขวัญตี๋นก็ยกย่างย้ายเดินแอ่ว
ผ่ายไปมา สามสบิ สองขวัญตงั หลายฝูงนี้นา ห้ือมาอยกู่ บั เจ้า ร้อยซาวขวบข้าว บห่ ้อื เจ้าหนีไปไหน ไข้เจ็บใจ๋ปวดต๊
อง ตาโสกตอ้ งอย่ามีมา ฝงู หมู่สรัทธาพ่ีนอ้ ง จุง่ ตฆี อ้ ง โห่เอาไจยก่อนเตอ๊ ะ.....

ฮ้องขวญั มาก๋ิน
ทวติงสากาโร สามสิบสองขวัญแห่งเจ้ากันว่ามาพร้อมแล้วจุ่งมากิ๋นข้าวน้ำโภชนะอาหาร จิ้นป๋า
หลายเยื่อง อันเป๋นเครื่องเสวย จุ่งมาจมเจยของใค่ว ยังไก่ต้มกู่นี้งามดี กับตังสาลีอันขาวอ่อนนึ่ง ซะซ่าวกิ๋นลำ
เขาก็จ๋ำนำแต่งไว้ บิดปันแบ่งแต่งไว้เป๋นกำ ของกิ๋นลำรสมาก จุ่งหื้อขวัญเจ้าอยู่ถ้าดากิ๋น ของเจียรวิเสสจุเยื่อง
ของกิ๋นเครื่องมงคล กิ๋นแล้วอยู่กับต๋นกุ้มเฒ่า ต่อเต้าเจ้าได้อยู่สวัสดี ขวัญเจ้าจุ่งมากิ๋นกัตตลีกล้วยอ้อย เย็น
จะจ๊อยกิ๋นหวาน กิ๋นแล้วบ่หื้อไปไหนสักเตื่อ ขวัญเจ้าบ่หื้อน่ายเบื่อกายา ขวัญเจ้าจุ่งมากิ๋นข้าวกับป๋ามัซะซวาด
กิ๋นแล้วอย่าได้ประมาต๋นตั๋ว ขวัญเจ้าจุ่งมากิ๋นข้าวหนมและน้ำผึ้ง น้ำอ้อยเย็นจะจ้อยกิ๋นหวาน ขวัญเจ้าจุ่งมาก๋นิ
นำ้ ตารสเร้า ก๋นิ แลว้ อยู่กับเจ้าจวุ ันยาม ขวญั เจ้าจุ่งมาก๋ินข้าวหนมงามอนั ห่อใหม่ บดิ แบง่ ไดแ้ ตง่ ไว้เป๋นกำ เขาก็
นำมาแต่งไว้ เจิญสามสิบสองขวัญแห่งเจ้าจุ่งมากิ๋นเต็มใจ๋ ขวัญอยู่ตี่ใดก็หื้อมาอยู่ตี่นั้นพร้อมจุ่งมานั่งล้อมอยู่ถ้า
ดากน๋ิ จุ่งมาก๋นิ ตกุ๊ ปาก อยา่ รอ มากิ๋นตกุ๊ คออย่าเว้น จงุ่ หอ้ื ขวัญเจา้ เตน้ อยู่ซะสน ขา้ จกั เลยี้ งขา้ วกบั ป๋า กับตังตุกุ
ตาพันดาไก่ต้ม ขวญั เจ้าอยา่ ไปหมองใจต๋ ่ำก๊อย แปง๋ ใจ๋เปน๋ ดงั นำ้ เผ้ิง น้ำอ้อยใสสม กนั วา่ ก๋ินแล้วจุ่งหื้อติดผันหวัน
กิ๋นอยู่กับเจ้ารอ้ ยขวบข้าวบ่หื้อขวญั เจ้าไปไหน ขวัญเจา้ จุ่งมากิน๋ น้ำเย็นใสเหมือนดังก๋องดี ขวัญเจ้าจุ่งมาก๋นิ บุหร่ี
เหม้ียงหมากกิ๋นแล้วห้ือหอมปากหอมใจ๋ ของกิ๋นอนั ใดในโลก ของก๋ินอันคนบรโิ ภคจุผะก๋าร เขาก็ใส่ขันมาฮับต้อน
เจ้าจุอนั ๆ ขอเจิญ ๓๒ ขวัญแหง่ เจา้ จ่งุ มาๆ อยา่ ไป ตุ๊กข์อยากเวทนา จ่งุ หอ้ื หายโรคาและพยาธ์ิ สัปป๊ะอุบาทก็
หื้อหาย สัปป๊ะอันตรายอยา่ ไดม้ าใกล้ ต่อเต้าเจ้าไดอ้ ยู่สวสั ดี ขวัญเจ้าอยา่ ไปแอว่ ล่าปฐวีแผ่นดินหลวงใหญ่กว้าง
แมน่ มงี ัวควายมาหาก็อย่าได้ฟัง่ แมน่ มจี ๊างม้ามารง้ั ก็อยา่ ได้หนี แม่นเสือหมมี าใกล้ อย่าได้พรากจากต๋นต๋ัว แม่น
ฟ้าผ่าก็อย่าได้สะดุ้งตกใจ๋กั๋ว อย่าได้มีหทัยโสกเส้า อายุยืนเตี่ยงเท่าตีฆา ฝูงหมู่สรัทธาพี่น้องจุ่งตีฆ้องกองโห่เอา
ไจยก่อนเต๊อะ
มดั มอื ซ้าย
อัจจ๊ะไจยโส อัจจ๊ะไจยโย อัจจ๊ะสิทธิลาโภ อัจจ๊ะในวันนี้ก็เป๋นวันดี เป๋นวันอัมมะริสโจคเนื่องนอง
เงนิ คำเฮากองบฮ่ ูก้ คี่ าบ ข้าจกั มดั มือเบือ้ งซ้ายเป่อื บ่ห้ือขวญั เจ้าหนี หอ้ื มาอยดู่ ไี วเ้ ล่ากบั ต๋น ห้ือเปน๋ มงคลอนั วิเสส
ฝ้ายเส้นนี้ขาวเตสบริสุทธ์ิ อันคนมนุษย์หากบริโภคคนในโลกหากตื้อแป๋ง แม่นจักมัดแก้วและแสงก็ฮู้หมั้น ฝ้าย
เส้นนี้ยาวบ่สั้นมอกปอประมาณ แม่นจักมัดจ๊างสารก็อยู่ มัดงัวควายร้ายก็ฮู้หน แม่นจักมัดขวัญคนก็หายพยาธ์ิ
ฝ้ายเส้นนดี้ เี หลอื ขนาดเปน๋ เจอื กนาคะบวงบาทพญาวิรูปักขะ ฝา้ ยเส้นนม้ี เี ตชชะอันวิเสสขา้ ไดม้ าจากต๊องเทสเมือง

๑๐๑

ตักกะสลี า ข้าจักมัดมือเบ้ืองซ้ายห้ือเจา้ ได้มีใจห๋ วาน หือ้ เจา้ มีใจ๋บานอยา่ เกย๊ี ดอย่าส้มเสียดอ่อนต๋น สัพพะกั๋งวล
อย่าไดบ้ ังเกดิ แขนเจ้าขาวลำ้ เลิสเปีย๋ งดงั ลวดเงินดี เล็บยาวดีซะซวา้ ง เปย๋ี งดงั งาจา๊ งจื่อวา่ เอราวัณ สัปป๊ะเคราะห์
อนั ละรอ้ ยจุ่งหื้อก๊าดคล้อยกลับหาย ปา๋ ยมอื เจา้ ห้ือเป๋นอาวุธหา้ เย่ืองห้ือเปน๋ เคร่ืองแห่งแหนต๋น สัพพะกั๋งวลห้ือได้
หายขาด สัปป๊ะพยาธิ์หื้อหายไป เหมือนดังน้ำกลิ้งก๊าดตกจากใบบัวใบบอนนั้นจุ่งจักมีเตี่ยงแต๊ดีหลี ชยะตุภะวัง
ชยั ยะมังคลงั ......

มัดมือขวา
อัจจ๊ะไจยโส อัจจ๊ะไจยโย อัจจ๊ะมังคโล อัจจ๊ะในวันนี้ก็เป๋นวันดี เป๋นวันไจยะโจค ข้าจักมัดมือเบื้อง
ขวาเจ้าหื้อป๊นจากตุ๊กข์โต๊สและกั๋งวลจุสิ่งดีหลี ข้าจักมัดมือเจ้าไว้หื้อมั้นเปี๋ยงดังปฐวีอันหนาได้สองแสนสี่หม่ืน
โยชน์ ข้าจักมัดไว้หื้อหมั้นเปี๋ยงดังหนิ ผาอันหนักได้แสนโกฎิสังขยา ข้าจักมัดไว้หื้อหมั้นเปีย๋ งดังขุนเขาไกรลาสวิปุ
ลา ข้าจักมัดมอื เบ้ืองขวาเจา้ ไว้หือ้ ป๊นจากตุ๊กขก์ ั๋งวล แต้ดีหลี หื้อเจา้ มเี ตชชะฤทธียิ่งกว่าดาบสะหรกี ัญไจย แม่น
ว่าเจ้าเหยยี ดมือไปทางใด ภตู ผีหนั กห็ อื้ ใจจ๋ ะขาด สพั พะอุบาทจ่งุ ห้ือกลับหายอย่าได้มาบงั เกิดห้ือเจา้ ได้ สุขลำเลิส
กว่าปายหลัง หื้อมคี วามสขุ ตังอันไปและอันอยู่ หอ้ื เจ้าได้มคี วามสุขกับหมู่ญาติกา หอื้ เจา้ มีสขุ จมจ่นื สวัสดี ห้ือเจ้า
มีความสุขยิ่งกว่าปี๋เป๋นขนาด หื้อเจ้าได้รับสุขถะหราบต่อเต้ายาวะชีวัง แต๊เน้อ สัพพะทุกขา สัพพะโรคา สัพพะ
ภยา วินาสนั ตุเตฯ
ปัดเคราะห์ สง่ ท้าย
สัพพถะ สัพพทา สัปป๊ะเคราะห์ สัพพะภัย เคราะห์ปายในก็หื้อหนีออก เคราะห์ปายนอกก็หื้อหนี
เคราะห์ราวแี ก่นหลา้ เคราะห์ปายหลงั อยา่ ได้มาถ้า เคราะห์ปายหนา้ อยา่ ได้มาติด เคราะห์ปาผิดเป๋นโตส๊ เคราะห์
ร้ายโฉดฉกรรจ์ เคราะหพ์ นั อนั หลายสิ่ง จงุ่ ดับมว้ ยมง่ิ คลาไคล เคราะหจ์ งั ไรตดิ แปด เคราะหฝ์ าแฝดติดต๋น เคราะห์
กั๋งวลหลายส่ำ เคราะห์ร้ายพร่ำอหิงสา เคราะห์นานาหลายหลาก เคราะห์ผิดปากผิดกำ เคราะห์เป๋นรำมาใกล้
เคราะห์เจบ็ เคราะห์ไหม้ ห้ือจากหนีไกล๋ หอ้ื ตกไปตา๋ มเส้นไหม หือ้ ไหลไปตา๋ มเสน้ ดา้ ย หอ้ื ยกย่างยา้ ยไปจากเมืองผี
จักด่าเคราะห์ก็หื้อหนี จักตีเคราะห์ก็หื้อแล่นด้วยทิพมนต์แก้วแก่นอาคม สรีอุดมต๋นวิเสสอันพระพุทธเจ้าได้เตส
นาเป๋นคาถาไวว้ ่าสพั พะทุกขาสพั พะภยา สพั พะโรคา วนิ าสันตเุ ต แด่เตอะ

สู่ บทขวัญสามเณร๓๗

พทุ โธ มังคะละ สมั ภโู ต สัมพทุ โธ ตปี ะมุตตะโม พทุ ธะ มังคะละ มาคัมมะ สพั พะทุกขาปะมญุ จะเร
พทุ โธ มังคะละสมั ภูโต คมั ภโี ร ททุ สั โส อะณุง ธมั มะ มงั คะละ มาคมั มะ สัพพะภะยา ปะมุญจะเร

๓๗ สัมภาษณ์ นายสิทธิ์ ลอื ยส บา้ นเกต็ ตำ๋ บลวรนคร.

๑๐๒

สังโฆ มังคะละ สัมภูโต ทักขเิ ณยโย อะนุตตะโร สงั ฆะ มังคะละ มาคัมมะ สัพพะโรคา ปะมุญจะเร
อัชชะสุ อัชชไจยโย อัชชะมังคะโล อัชชะอุตตะโม เตชะตุละติ ภูทันติ เอหิวะนะโตอุททะปะเทเสสิ

มะภเุ ชสิ อายุวุฒโิ ต สกุ ขโิ ต ภะเว ภะวา ดงั น้ี ส่วนวา่ อจั จ๊ะในวันน้ี ก็หากเปน๋ วันดี สรีไจยโจคยามดี อากาสดูวิลาส
รุ่งเรืองไร ไจยาติถีเรืองรุ่ง สุภะหุตตะหมู่เจียงคาน เป๋นวันวานแสนจื่น เป๋นวันถูกปื้นนะนท บัดนี้หมายมี สัทธา
ญาติโยมเถ้าแก่ พ่อแม่พี่น้องเผ่าพันธุ์วงสา ก็ปาก๋ันมาตกแต่งดาพร่ำพร้อมน้อมนำมายังมีขันหลายฮูปซะซะกันข้ึน
เป๋นสามแถว ยิบนมแมวเกี้ยวสามรอบผะดับด้วยดอกไม้แก้วแลหากดูดีมายิบไมถีตั้งไว้เป๋นสามโกถาก แล้วมายิบ
หางจะเข้ และหางนาค ป๋ายปันเตียนเล่มบาท จิต๋ามไฟ เปื่อจักบายสรี ต่านพระคุณเจ้าหื้อมีไจย สัทธาผู้ข้าตัง
หลาย จักเรียกฮ้องหายัง ๓๒ ขวัญพระชินบุตรเจ้า ก็ขอหื้อมาไจๆ มีตังบุปผามาลาดอกไม้ ยอยืนไหว้ ขอนิมต์มา
๓๒ ขวัญพระชินบุตรเจา้ ไปอยู่จั๊นฟ้าจื่อตาวะตึงสา ก็ขอนิมนต์มา ๓๒ ขวัญเจ้าไปอยู่แก๋มนาคาครุฑนาค ก็หื้อมา
ขวญั เจ้าไปตกุ๊ ขย์ ากด้วยอนั แสวงหากิ๋น ในเหนอื หน้าแผ่นดนิ และสายสินธอุ์ ากาสตี่ห้วยหาดและเหวผา ตงั อรัญญา
ป่าไม้ ผู้ข้าขอนบขาบไหว้ ขอนิมนต์มา ๓๒ ขวัญเจ้าไปอยู่ตี่มหาสมุทรกงกาตี่ยาวย่านกว้าง ก็ขอหื้อมา ขวัญไป
เสพสฮ้างป่าไม้กว้างแก๋มฝนก็หื้อมา ขวัญเจ้าไปอยู่ตี่มะนาวริพล หน่วยใหญ่ใจ๋ใฝ่ห้อยแห่งติ๊ปพญาธร ก็หื้อมา
ขวญั เจ้าไปอยู่ต่ีระสีจรเดินล่า ตเี่ ถ่อื นปา่ กว้างตี่จ๊างตว๋ั ขาวกห็ ื้อมา ๓๒ ขวญั เจา้ พระชินบุตรไปอยู่แก๋มเดือนดาวยัง
ฟา้ ต่ีหม่ฟู ้าไหลวน ก็หื้อมา เตวะตึงสาระภตู า ๓๒ ขวญั ตา่ นเจ้า อยา่ ไปอยดู่ งหนาเถื่อนถ้ำตย่ี า่ นน้ำวังป๋า ก็หอ้ื มา มี
ตังขวัญหู ขวัญต๋า ขวัญเกส ขวัญมุกขเต๊ส ก็หื้อมาเต๊ส เต๊สสนาธัมม์ มีตังขวัญหัตถกำงามบ่เส้า ก็หื้อมานั่งเกล้า
สอนสิกสอนโยม หื้อเจ้าไดเ้ ป๋นสรม พระเกสห้ือเจา้ ได้เทสนาธัมมเ์ สียงหวาน หื้อมลี าภะสการอันใหญ่ หื้อเป๋นต่ีไหว้
แห่งคนแลเตวดาหื้อวัดวาสาสนา เฮานี้นางามหมดใส ไวยาบ่เสา้ เป๋นตี่พระสังฆะ เจ้าจุมนุมธัมม์วันวา ๓๒ ขวัญ
เจ้าจุ่งจักมา ต๋ามกำข้าพเจ้าเรียกฮ้อง ขอหื้อมาอยู่ต๋ามกองวินัยอันวิเสส จบแจ้งเพสตัง ๓๒ ขวัญเจ้าอย่าไปจม
ดอกไม้ ในตใี่ กล้เมืองอุตรโขบ่เป๋นตี่พระสัพพัญญเู จ้าไปเกิด บ่ผาเสรฐิ บเ่ หมือนขงจมปใู นอมร โคยานก็ดูบ่ยิ่งเจ้าจิ่ง
บ่ไว้สาสนา บุปปวเิ ทหะ ต๊ปิ นัน้ นา กห็ ากเหมอื นกัน บ่มีพระพุทธพระธมั ม์พระสังฆะเจ้าสงั สักสิง่ เหตนุ ้นั จง่ิ ว่า บ่ย่ิง
กว่าขงจมปู ในสามตวีป นั้นบ่ผาเสริฐเหตุนั้นแล ข้าพเจ้าบ่ควรไปเกิดเอาฏิสนธิ์ ขอหื้อมาอยู่โฮงมงคลหลังใหญ่
กว้างดูท่างสฮา้ งสมภาร หื้อเจ้าได้อยู่สุขสำราญไปตุ๊กเมื่อ หื้อมีใจ๋แจ้งเจ่ือในกองเจ้าอย่ามีใจ๋หมองหมน่ เส้าหื้อเจา้
ได้อยู่สุขเต่ียงเท้าตีฆา ขอหื้อเจ้ามานั่งอยู่เหนืออาสสนาอนั ผูข้ ้าตังหลาย เป๋นมูลสัทธา อุบบาสิกกา หากตกแต่งดา
ไว้ถ้า มีตังผ้าเอกแลสังฆาสบงหนาผืนวิเสส มีตังผ้าปาดเต๊สและกำพล มีตังสะลี และบาตร ธัมจาตแลบาตรลังก๋า
หากเป๋นเครื่องสำหรับก๋ายยาแห่งเจ้า มีตังไม้เท้าและหนังจัมมขัน มีจวนจันทน์ และน้ำส้มป่อย มีตังน้ำอ้อยแลน้ำ
ต๋าล สัปป๊ะเครือ่ งคาวหวาน อันใดก็มีหนี้พร้อมเสี้ยงมีตังหมากเมี้ยงและบรุ ี มีตังกัตตรี กล้วยตีบ ลูกบ่ลีบกิน๋ หวาน
เลี้ยงสงสาร คนใหญ่มีตังหล้วยไข่แก้วกิ๋นลำ มีตังตีบคำและกล้วยส้ม มีตังข้าวต้มและข้าวหนม มาผสมกนด้วย
น้ำอ้อยหวานจื่นจอ๊ ยเอาใจ๋ มีตังน้ำเย็นใสจะจิ่ว อันสิกโยมหากตักติ้ว แต่ก๊างอโนมาสัปป๊ะโภชนาอันใดก็มีหน้ีพร่ำ

๑๐๓

พร้อม ผู้ข้าตังหลายจกั น้อมยื่นยอถวาย สิกโยมตังหลายก็มากองหาเจ้ามามาเป๋นเกล้าราชชะ หื้อมาอยู่เมตต๋า ฝูง
สัทธาไปไจๆ หื้อได้ป๊นจากพยาธิโรคา ตังไข้เจ็บต๋าแลปวดต๊อง ตุ๊กข์โสกต้องพ่องเป๋นตุ่มและเป๋นฝีก็อย่าหลอนมี
ในต๋นแหง่ เจา้ ตราบต่อเตา๊ อายเุ จา้ ปอปนั ป๋ี สมบัติเฮามีบ่ไร้จกั มไี วห้ ้อื เจ้า อย่แู ตน่ โฮงชัย กอ่ นแล

ป้อนกล้วย
เทสสะทวะตึงสา กาลัง วะจะนัง สุตตะวา อันว่า ๓๒ ขวัญเจ้าก็หื้อมาเต๊า ๙๑ ขวัญเจ้าก็หื้อมาต๋อม
มาลอยพร้อมแล้วมานั่งซองแก้วเสวยฉัน ขวัญเจ้ามาแล้ว หื้อมานั่งชองคำเสวยข้าว ขวัญเจ้ามาแล้วหื้อมานั่งสาด
แก้วอาสสนา ขวัญเจ้ามาแล้ว หื้อมานั่งพร้อมหน้าอยู่โฮงไจย ต๋ามใจ๋เจ้าจักเสวยอันใด ก็มีหนี้ตุ๊กสิ่งสัปป๊ะยิ่งของ
หวาน ขอหื้อขวัญเจ้าแขวดไว้กับต๋น สัปป๊ะกั๋งวล ก็จุ่งหนีคลาก๊าดสัปป๊ะพยาธิ ก็จักหื้อขาดจากกายา หื้อขวัญเจ้า
มา เสวยโภชนาหลายสิ่ง หอ้ื มากน๋ิ ตังน้ำอ้อยยิ่งหวานใจ๋ ห้ือมากนิ๋ ตังน้ำตาลใสบ่เส้า หวานรสเร้ายิ่งปุ๋นดี หื้อมากิ๋น
ตังข้าวสาลีขาวอ่อนขาวซะซ่อนกิ๋นลำ หื้อมากิ๋นตังปูคำแลเมี้ยงหมาก ผู้ข้าตังหลายบ่หื้อขวัญเจ้าได้กั้นตุ๊กข์ยาก
เวทนาผู้ข้าตังหลายอันเป๋นสัทธาก็ดาไว้หนี้พร้อมแล้ว ขอเจิญขวญั ม่ิงแกว้ จ่งุ มามาห้อื มาก๋ินตังขวัญหัว แลขวัญต๋า
หื้อมากิ๋นตังขวัญบาทาตังกู่หื้อมากิ๋นตุ๊กหมู่อย่าเหลือหลอหื้อมากิ๋นตังขวัญคออย่าเว้นหื้อหกแล่นเต้นว่า มามาหื้อ
มากิ๋น ตังขวัญแข้งและขวัญขาหื้อมากิ๋นตังขวัญโลมาเส้นหน้อยใสจื่อจ๊อยปุ๋นดีหื้อมากิ๋นตังขวัญหูเจ้ามานั่งเฝ้า
ฟังธมั ม์หือ้ มากิ๋นตงั ขวัญหัตถก๋ำเขยี นธัมม์พระเจ้า หือ้ มากนิ๋ ตงั ขวัญหัวเข่า เจ้าน่ังนบเฝา้ อยู่ภาวนา ห้ือมาฮักสากา
ยาแห่งเจ้ายืนเตย่ี งเตา๊ ฑฆี า กอ่ นเต๊อะ ไจยยนั ตุ ภะวัง ไจยยะมังคะลัง ฑีฆายุโก อายวุ ณั โณ สุขังพะลงั
ปอ้ นนำ้
เตวะติงสากาลัง ๓๒ ขวัญเจ้า มาฉันข้าวแล้ว จุ่งจักมาฉันน้ำจื่อรัตนเจียงจินอันเกิดในหินสระใหญ่
เป๋นน้ำใจ๋ไข่พญาอินทา คนได้ได้กิ๋นก็หายพยาธิโรคา น้ำอันนี้นาหากเป๋นน้ำพระพุทธาต๋นผาเสริฐ ต๋นล้ำเลิสเจียง
คาน ต่านเอามาปติสันถาร ตั้งไว้หื้อโลกได้กิ๋นตาน กันผู้ใดได้กิ๋นย่อมีใจ๋เจยบาน แก่นกล้าใต้ลุ่มฟ้า อยู่สวัสดี ก่อน
แล
ปดั เคราะห์
โอม ผู้ข้าจักปัดเคราะห์หื้อหนี ผู้ข้าจักตี๋เคราะห์หื้อแล่น แหล่งด้วยติ๊ปมนต์แก้วแก่นอาคม แห่งองค์
สรีโคตมพระพุทธเจ้าหากป๋งไว้ว่า สัพพีวิชจาตนัง ธิปะภะมันตาคะธัง วิยะยันตาสติวิสังโคลัง เสสัจจา ปินิวาเรติ
ปริสสะยัง อานักขะเต ำหิสัพพะถะ สัพธาสัพะปานีนัง สัพพะโสปินิวาเรติ ปริตตันต๋ำภะนามะเห สัพพะตุ๊กขะ
สัพพะโสกะ สัพพะโรคะ สัพพะภัยยะ สัปป๊ะเคราะห์เสนียดจัญไร หื้อตกตวยไฟ หื้อไหลตวยน้ำอย่าไปมาใกล้มา
กายสพั พะอันตราโย วินาสันตุเม

๑๐๔

มดั แขนซ้าย
สรี สวัสดี สรีอุตตะมะโยก เนืองนอง เงินคำก๋องก่อไว้ ผู้ข้าจักมัดแขนซ้ายแห่งเจ้า หื้อเป๋นมงคลวุฒิ
เกิดกบั ตน๋ อตุ ม ขวัญเจา้ อย่าไปจมป่าไม้ ๓๒ ขวญั เจ้า อยา่ ไปตุ๊กข์ยากไร้ แอ่วลา่ หากน๋ิ ขวญั เจา้ อยา่ ไปเตียววินย่อม
หญา้ ขวญั เจ้าอยา่ ไปเตย่ี วตอ่ งกา๊ ต่ขี งเขตเมอื งผี ห้อื มาหลบั ดีอยู่หอ้ งประเทสต๊องตีโ่ ฮง ต๋นโฮงมงคลหลังใหญก่ ว้าง
ปอสืบสฮ้างสีลและธัมม์ สุขสบายกุ้มเถ้าอายุเจ้าจุ่งปอร้อยปี๋พันปี๋ สมบัติเฮามีบ่ไร้ มีตังเล่มธัมม์และกาสา ขอ
จกั เจิญจวนสามสิบสองขวัญมานเี่ สย้ี ง กขู่ ้าวกขู่ วญั กอ่ นเตอ๊ ะ
มดั แขนขวา
สรีสวัสดี วันสรีวันขึ้น วันถูกปื้นนันทา จักมัดมือเบื้องขวาแห่งเจ้า หื้อมาดีดังเก่าหื้อมาอยู่เล่ากันต๋ น
ฝ้ายมงคลเส้นวิเสส ฝ้ายขาวเต๊สบริสุทธ์ิ คนในมนษุ ย์ เขาหากบริโภคคนในโลก เขาหากตื้อแป๋ง จักมนั แก้วและแสง
กห็ ื้อม้ัน ยาวบส่ ้ันปอผามาน แม้จักผจู้ า๊ งพลายสารก็จักหื้ออยู่ จกั มัดงวั ควายร้ายลู่กจ็ ักหอ้ื หน จักเอาฝ้ายมงคลเส้น
น้ี มดั แขนต่านเจ้าหอ้ื อยู่สุขเตี่ยงเตา๊ ฑีฆา ก่อนเต๊อะ
มอบขวัญ
เออ....สามสิบสอบขวัญต่านเจ้า มานี้เสี้ยงกู่ข้าวกู่ขวัญแล้ว จุ่งจักมารักสากายาเนื้อตั๋วนี่เสี้ยงกู่เข้ากู่
ขวัญ สิบป๋ีอย่าไปตี่อ่นื หมนื่ ป๋ีอย่าไปต่ไี หน หอ้ื มารักสากายาเน้อื ตัว๋ หัวคิง น้ีเสย้ี งกขู่ า้ วกขู่ วญั จม่ิ เต๊อะ

บทสขู่ วัญเจา้ บา่ วเจ้าสาว

บทหมอบขวญั
สาธดุ แี หละ อัจจ๊ะในวนั นก้ี ็หากเปน๋ วันดี ดถิ ีอันผาเสริฐ ลำเลิสย่งิ กว่าวันและยามตงั หลาย บัดนห้ี มาย
ม.ี .............พ่อแมแ่ ละญาติพ่ีน้องจกุ ู่จุคน ก็ไดต้ กแต่งแป๋งพร้อมน้อมนำมา ยังมขี นั บายสรตี ังหลายฝูงน้ี เป่ือจักมาก
ทำการบายสรี หื้อลูกตังสอง ตั้งแต่นี้ไปเบื้องหน้าขอหื้อได้อยู่ดีมีสุข มีโจคมีลาภลาภะสักการะ ขอหื้อมีอายุหมั้น
ขวญั ยนื จิ่มแดเ่ ต๊อะ
นะโมตสั สะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมั มา สัมพุทธสั สะ (กลา่ ว ๓ จบ)
พุทโธ มงั คะละ สัมภโู ต สัมพทุ โธ ตปี ะมุตตะโม พุทธะ มังคะละ มาคัมมะ สพั พะทกุ ขาปะมญุ จะเร
พุทโธ มงั คะละสมั ภโู ต คมั ภีโร ทุทสั โส อะณงุ ธัมมะ มงั คะละ มาคัมมะ สพั พะภะยา ปะมญุ จะเร
สงั โฆ มังคะละ สัมภโู ต ทักขิเณยโย อะนตุ ตะโร สงั ฆะ มงั คะละ มาคมั มะ สพั พะโรคา ปะมญุ จะเร
สรี สรี สสั สดี สรีสภุ ะ มงั คะละคาถาอนั ผาเสริฐ ดลู ำเลสิ ยิ่งกว่าวันและยามตังหลาย บดั น้หี มายมี.......
พอ่ แมแ่ ละพน่ี อ้ ง ญาตกิ าสัมพนั ธะวงสา เขาก็มาเล็งหนั ยงั ตะติงสากาลงั อนั วา่ ๓๒ ขวัญแหง่ สองเขอื เจ้า อนั องอาจ
หลอนว่าขวัญเจ้าได้พลาดพลั้งหลงไหลไปตกไกล๋จากเนื้อจากตั๋ว ไปตกยังแม่น้ำใหญ่และนตี บัดนี้เขาก็มาห ยิบ

๑๐๕

เครื่องบายสรีไว้เรียงรอบใหญ่น้อยถอยแผวป๋าย ผะดับยายตั้งหมั้นมี ๓ จั๊น แก่นดูงามธูปเตียนต๋ามมีมาก มีตัง
เตียนหางนาค และกิลาไลดวงดอกไม้มีหลายสิง่ มีตังกล้วยอ้อยยิ่งเต็มขัน มีตังดอกเข็มดื่นดก ตกหอมรสเร้าดอก
เก็ดเก๊าหนามขอ ดอกซัมภอมีมาก มีตังดอกสลิดลาย ดอกจ๋ำป๋าดอกสะบันงา เกี๋ยงกาบแก้ว หอมบ่แล้วยิ่งวอนใจ๋
ดอกอินตะหวา หอมไกล๋ ดอกเข็มใต้บานงามหอมซะซาด ดอกเบญจมาสหากงามดีดอกสาระภี จั่งบานยามเจ๊า
บัดนี้เขาก็เอามาร้อยไว้เป๋นธัมม์ เอามาไว้เต็มขันบายสรี แห่งเจ้ามตี ังข้าวต้มและขา้ วหนม ลูกส้มของหวาน ตังกีลา
หมากเมยี่ ง มพี รอ้ มเสย้ี ง ชผู่ ะก๋ารเขาก็ขงขวายหามาใส่ไว้ เหนอื ขนั บายสรไี วถ้ ้า บัดนผี้ ขู้ า้ ขอองั เจญิ ๓๒ ขวัญแห่ง
เจ้าจุ่งฮบี มา มาอะจะโส อะจะลาโภ อะจะมังคะโล อัจจ๊ะ ในวันนี้ ก็หากเป๋นวันดี สรีไจยโจคเปน๋ วันจา๊ งเผือกแก้ว
มาโฮง เป๋นวันมหามงคลวันผาเสริฐ ดูล้ำเลิสยิ่งกว่าวันและยามตังหลายเป๋นวันหายตุ๊กข์โสก เป๋นวันป๊นจากโรค
โรคา นางพมิ ปาขนุนงวิ้ ไดส้ มสกู่ บั เจา้ กำ่ กา๋ ดำ กแ็ ม่นในวนั นี้ เจา้ เงาะมาได้นางรจนากแ็ ม่นในวนั น้ี วันน้ีก็หากเป๋น
วนั ดเี จน่ เลา่ เจ้าสพั พสิทธิห์ นอ่ ต๊าว มาไดน้ างเทพไทเกสร เสวยนครบุรใี หญก่ ว้าง หากเปน๋ วนั สิรมิ งคล ใสสว่างและ
เรืองรองเปน๋ วันหัวเรียงหมอน แม่นหมั้น สองเจ้าเจ้ือจัน๊ ได้มาเป๋นกูผ่ วั เมยี บุพเพสันนิวาสเจ็ดชั่วจาต ผ่านมา กัน
วา่ ไดเ้ กิดมาในโลกาโลกได้ กไ็ ดม้ าปะใส่กนั แถมเลา่ เป๋นแตก่ รรมเกา่ หากปามา บัดนนี้ าเจา้ ตังสอง จิ่งไปบอกแก่พ่อ
แมว่ งสา จ่ิงชวนกันแต่งดามาพร้อมเสยี้ ง มตี ังหมากเมี่ยง หมากปูยา ของก๋ินนานา จน๊ิ ป๋าเหลา้ ยา หลายหลากข้าว
น้ำหากลวงหลาย ยกมายายเลี้ยงแขก บ่หื้อผิดแผกจารีต อันเป๋นการมาแต่ก่อนแต่เช่นพ่อหม่อนแม่ม่อนปายหลงั
แต่กาละ วันนี้ยามนไี้ ปปายหนา้ โรคา พยาธิ ก็อย่ามาเบียน ขอห้อื เจา้ ตงั สองอยู่สุขเสถียรตุ๊กค่ำเจ๊า ขา้ เสิกสัตรูก็ขอ
หื้อกลับกลายหนีจาก ความตุ๊กข์ยากใจ๋ ก็อย่ามาต้องอย่าได้ขิ่งข้องโรคา ขอหื้อเจ้าตังสองจุ่งมีวัตถา เสื้อผ้าตัง
เครือ่ งกา๊ และเงินทองตุ๊กขหมองเหงาโสกไหม้ อยา่ ได้มไี วยยะได้หาอย่าหาย อยา่ ได้หน่ายฮ้างเสียกัน จุ่งรักแป๋งปัน
จมจื่นอย่าห้ือคนอื่นมาลู่จิงเอา หื้ออยู่กับกันคุ้มเถ้า มีลูกเต้ากห็ ้ืออยู่ถ้อยฟังคำ ตุ๊กคืนวันอย่าไดฮ้ ้อนไหมอ้ ย่าเม่อื ย
ไขเ้ จ็บเป๋นหยงั บดั นี้ ผูข้ ้าจกั มาทูนขวัญแห่งสองเขือเจา้ มีตงั ขา้ วน้ำ หมากปูนปูยา จ๊นิ ปา๋ เตม็ ถ้วยมีตังกล้วยอ้อยใส่
ไว้เป๋นหวี หื้อมากิ๋นของดีหลายอย่าง หื้อมาอยู่สฮ้างเฮือนต๋น ก่อนเต๊อะ ๓๒ ขวัญเจ้า ไปตกเสียยังแม่น้ำ ไปเป๋น
เปื่อปูปา๋ ไปตกยังอรญั ญาป่ากวา้ ง ไปเปน๋ เปอ่ื นเสือสิงห์ กระทงิ และจ๊าง ก็ขอเจญิ มา ๓๒ ขวญั แห่งสองเขือเจ้า ไป
อยู่ป่าไม้ดงหนา ขวญั เจ้าอย่าไปอยู่ตี่แม่น้ำมหาสมุทรกงกาตำ่ ใต้ต่ีพระพุทธเจ้าเฮาบ่ไปไว้สาสนา บัดนี้ผู้ข้าจักเรียก
ฮอ้ งขวญั เจ้ามาต๋อมหม่ขู ้าวมาต๋อมหมู่ข้าวและอาหาร ขอหือ้ มใี จ๋หวานอย่าสม้ เสยี ด ขมใจ๋กนั ว่าผกั จักไปไหน ก็หื้อ
ขวัญเมยี ได้วา่ คนั ขวัญเมยี จักลา่ กข็ อหอ้ื ขวัญผวั เกาะบ่าปาคนื ๓๒ ขวัญแหง่ เจ้าตงั สอง จงุ่ มาฮกั กนั๋ ดั่งเสื้อผา้ แนบ
ติตั๋ว ๓๒ ขวัญผัวก็อย่าไปเซาะหาเมียใหม่ต่ีขอกฟ้าไกล๋คิง จุ่งมาเปาปิง อยู่แอ้มข้าง เขาอย่าได้ก๊าดฮ้างเสียกันจุ่ง
มารักแป๋งกันหวันห้อย ฮักกั๋นคะก๊อยจู่คืนวัน เจ้าอย่าได้ผิดเถียงกันเป๋นคำแดกหย้อ ผัวบุบไหเมียบุบหม้อ อันนั้น
มันบ่ใจ่คลองธรรมแล เจ้าเหย สามสิบสองขวัญแห่งเจ้าตังสอง ตั้งแต่นี้ไปวันหน้า คันเจ้าได้เป๋นสามีภริยากันแล้ว
เมอ่ื เจา้ ไปกระทำการหรือว่าไปทำงานตี่ใดก็ดี เจา้ อยา่ ไดค้ ันเอาคำเก่า มาเลา่ จ๋ากนั คำโบราณตา่ นว่าไว้ ตุ้มผ้าลาย

๑๐๖

หมามันจั่งเหา ค้นกำเก่ามันจั่งผิดเถียงกันส่วนนายผู้หญิงนั้น หื้อนายหลับเด๊ิกลุกเจ๊า หื้อลุกก่อนเจ้าสามีหื้อนาย
แป๋งใจ๋ดี เหมอื นแม่น้ำตังหา้ ห้ือนายได้หม่ันซักเส้ือผ้า เคร่ืองปอกกายยา กันผวั ไปไหนมา หอ้ื นายได้ดาขันข้าว ยก
ย่ืนยอตำ๋ เจา้ อย่าได้ผดิ เถียงกนั เปน๋ มงึ กูลากตืน้ เจา้ จุ่งมาปากันยะสรา้ งตา๋ มแบบเบา้ โบราณ เจา้ อยา่ ไดบ้ บุ หอผี เจ้า
อยา่ ได้ตหี ิ้งถว้ ย กนั วา่ ผัวบุบจาน เมยี บุบถว้ ยอันน้มี นั จ่งั แป๊ผีปผู่ ยี า่ และเจา้ เหยส่วนนายผู้ญิงน้ันนา ต้ังแต่น้ีไปปาย
หน้า กันว่านายจักไปบ้านพ่อผวั แม่ผัวจักทำเหมือนอยู่เฮือนต๋ัวน้ันบ่ได้ หื้อลูกได้หลับเด้ึกลุกเจ๊า หื้อลุกกระทำการ
อยา่ นอนนานเกียจคร้าน การยงั บา้ นห้ือหมั่นปัดปั๋ว ตงั ครอบและครวั เครอื่ งใจอ๊ ย่าละ ไว้หอื้ มัวดำ ฮู้เก็บคำไว้เป๋น
แห่งฮู้ตกแต่งเคหายามเมื่อเจ้าจักเดินไปเดินมาเข้าออก เจ้าอย่าได้ยกบาท ย่างเดินแฮงเจ้าอย่าได้แข็งปากถ่อย
ก่อยจ๋า อ่อนออ้ ยอรทัยคนั ผวั เจา้ ไปไหน เจ้าจ่งุ อย่บู า้ น เจ้าอย่าไดเ้ อาเฮือนตา่ นมาเปน๋ เฮือนต๋วั อย่ามัวเมาคบจอู๊ ย่า
พูดอู้เล่าจาขวัญอย่าโกรธเดือดไหม้ อดไว้ได้เกิดเป๋นดี หื้อลูกตังสองจุ่งปากันเยียะสฮ้างปากบ่อ้างผิดเถียงกัน อยู่
พรอ้ มเพรยี งกันจมจ่นื เงนิ คำ หม่นื หากมีมา บัดนีผ้ ู้ข้าจกั เรียกฮ้องเอา ๓๒ ขวญั แหง่ เจา้ จุ่งมาอยู่หอ้ งเฮอื นมงคล ห้อื
๓๒ ขวัญเจ้ามาแลว้ ผขู้ ้าบ่ห้อื มีความขะสันกั้นอยาก มีตังหมากเม้ียงปูยา มีตงั นำ้ สรุ าพร้อมกันตังกุกุตตาไก่ต้ม ลูก
ส้มของหวาน เขากเ็ อามาสะลางวางไว้นีพ่ ร่ำพร้อม บดั นผ้ี ขู้ า้ ขอองั เจิญ ๓๒ ขวญั แห่งเจ้า จุง่ ปิ๊กป้อกอวา่ ยคืนมา
กอ่ นเต๊อะ

ป้อนขวญั
๓๒ ขวัญลกู เตา้ ไปอยทู่ ิสตำบลหนใดก็ดี วนั ตกวันออก ขอกใต้ หนเหนือหรดีอีสานดัง่ อนั้ กด็ ี บัดนี้ต๋น
ตัว๋ พอ่ อาจารยก์ ็ได้เอาน้ำธรรมกำสอน พระพุทธเจา้ พระธรรมเจา้ พระสงั ฆะเจ้า ไปตวยก๊กุ เรยี กฮ้อง แม่ธรณีเจ้าต่ี
เจ้าถาน ก็ได้สะสางวางปล่อยมานี่กู่ข้าวกู่ขวัญ ตั้งแต่นี้ไปเมื่อหน้า ก็ขอหื้อลูกตังสอง ได้อยู่ดีมีสุข ผาสจากโรคภยั
ไข้เจ็บตงั หลายต่างๆ นานา กข็ อห้อื มี อายุหมั้นขวัญยืน ไปกวู่ นั กยู่ าม กเู่ ดือน จมิ่ แดเ่ ตอ๊ ะ ตาสิงสากาลงั อนั วา่ ๓๒
ขวัญแห่งสองเขือเจ้า ไปสนุกม่วนเล้าปันปวง ขวัญเจ้าไปจมดวง เกสรดอกไม้ สนุกตื่นเต้นแล้วลวดลืมมา ลืมญาติ
ก๋าพ่ีนอ้ งลืมเปื่อป๊องพงศห์ มวู่ งสา ลืมอาวอาหนา้ ป้า บัดนี้ผู้ข้าสูข่ วัญเจ้าอยู่วอยวอยขวญั ตดิ ภตู ดิ ดอย ก็ขอห้ือมาอยู่
กับเนื้อขวัญติดเสื้อติดผ้า ก็ขอหื้อมาอยู่กับต๋นกับตั๋วขวัญหัวก็ขอหื้อมาอยู่หัวดั่งเก่า ขออังเจิญมาตังขวัญหัวเข่า
และขวญั ขา ขวัญจักษตุ าตงั กกู่ ข็ อหื้อมาพรำ่ ร้อม จงุ่ จกั มาเสวยมาจมเจยของไขว่ ไกก่ ่นู ้ีหากงามดีมตี ังข้าวสาลี ขาว
อ่อนกิ๋นลำ บัดนี้ผู้ข้าจักบิดเป๋นคำไว้ท่า ๓๒ ขวัญแห่งสองเขือเจ้า จุ่งจักอยู่ท่าดากิ๋นอย่าหลอ จุ่งจักมากิ๋นลงคอ
อย่าเว้นขอหื้อหกวิ่งเต้นฮีบเร็วมา กู่ข้าวกู่ขวัญ ก่อนเต๊อะ บัดนี้ ผู้ข้าจักสู่ขวัญเจ้าราร่างน้อย มากิ๋นยังกัตตาลี
กลว้ ยอ้อยมันหากมีเตม็ ขัน มตี ังกล้วยจันทน์ และกลว้ ยตีบ สุกบ่ลีบก๋ินหวาน เลี้ยงสงสาร คนใหญม่ ตี งั กลว้ ยไข่สุกดี
มีตังกล้วยธานีส้มฝาด แก๋มหวานมีตังกล้วยนิ้วมือนางอันมีลูก กลมงามบ่เส้า บัดนี้ผู้ข้าขออังเจิญ ๓๒ ขวัญแห่ง
สองเขือเจา้ จุง่ จักมาตมุ้ ผา้ สไบ กิน๋ ยังกลว้ ยออ้ ย และจามยามก่อนเตอ๊ ะ

๑๐๗

หยาดฝายน้ำ
๓๒ ขวัญแห่งเจ้า มากิ๋นข้าวแล้ว จุ่งจักมากิ๋นยังน้ำ อันนี้นา ใสก็มาใส เย็นก็มาเย็นเลิสแล้ว หากเป๋น
น้ำบ่อแก้วจ่ือว่า รัตนะเจยี งจิน อันมใี นหนิ สระใหญ่ หากเป๋นน้ำไข่พญาอินทร์แมน้ ว่าบุคคละผู้ใด ไดก้ ๋ินนำ้ อนั น้ีแล้ว
ย่อมจักหายจากพยาธิโรคา น้ำอันนี้นา หากเป๋นน้ำพุทธาต๋นผาเสริฐ ต๋นล้ำเลิสเจียงคาน ต่านเอามาปฏิสันถานตงั้
ไว้ หอ้ื โลกไดก้ นิ๋ แม้ว่าบุคคละผใู้ ด ไดก้ ๋นิ น้ำอันนแี้ ลว้ ย่อมจกั มยี สสรีอันมาก บดั น้ผี ขู้ ้าขอองั เจญิ ๓๒ ขวัญแห่งสอง
เขอื เจา้ จุ่งจกั มาเสวยจุง่ จักมาจมเจย กอ่ นเต๊อะ ๓๒ ขวัญแหง่ เจา้ มากิ๋นข้าวกบั น้ำแลว้ จงุ่ จกั มาก๋นิ ยังน้ำเหลา้ นำ้ ยา
จุ่งจักมากิ๋นตังน้ำสุราขื่นเข้ม อันไหลจากเล่มไหรินไหลลงตกใส่ขวดแก้ว ตกมาแล้ว เขาก็เอามาถอกใส่แป่งเงินถา
เหล้าอันนี้หนา ลำหวานปานด่ังน้ำอ้อย หากเป๋นเหล้าน้ำย้อยหยาดลงมา เมื่อหัวตี กิ๋นหื้อมฤี ทธีองอาจ กิ๋นหื้อมีโจ
คลาภ ผากฏกิ๋นหื้อมียสอาจลือชา ได้ร่มฟ้าเขาก็มาดูสักเสิน บัดนี้ผู้ข้าขออังเจิญ ๓๒ ขวัญแห่งสองเขือเจ้าจุ่งจัก
มากนิ๋ ยงั นำ้ เหลา้ จน่ื เจยบาน กอ่ นเตอ๊ ะ
ปัดสะเดาะเคราะห์
สพั พะถะ สัพพะทา สัพพะอบุ าทว์ สปั ป๊ะพยาธิ ก็ขอห้ือได้กา๊ ดกับหาย สัพพะอนั ตรายก็ขออย่าได้มา
ใกล้ สัปป๊ะเคราะห์ สัพพะภัย เคราะห์ภายในก็ขอหื้อได้ถอนออก เคราะห์ภายนอกก็หื้อได้ถอนหนี เคราะห์ราวี
แกน่ กลา้ เคราะห์ปายหน้าขอย่ามาติด เคราะหป์ าผิดเปน๋ โต๊ส เคราะหร์ ้ายโหดเปน๋ กัมม์ เคราะห์เปน๋ ลำอย่ามาใกล้
มีตน้ วา่ เคราะหเ์ จ็บเคราะห์ไหม้ เคราะห์ไข้เคราะหห์ นาว เคราะหเ์ ม่ือหลับเมอ่ื ตื่น เคราะหเ์ มอ่ื ยืนเม่อื เตียว เคราะห์
เมอ่ื เกยี้ วเมอื่ กิ๋น เคราะหเ์ มื่อคนบห่ ัน เคราะห์เมื่อวันบฮ่ ู้ เคราะหเ์ มอ่ื อเู้ มอ่ื จ๋า เคราะหน์ านาจดเจือเคราะห์ตังเหนือ
และเคราะหต์ ังใต้ เคราะห์สิบสามนามสบิ หา้ เคราะห์จนหน้าและจนหลงั เคราะห์ตกเบี้ยเสียเงิน เสยี ทองก็ดี ภยั ตัง
หลายมีตน้ วา่ โจระภัย มนุสสะภยั อมนสุ สะภยั อัคคสิ ะภัย อกุ ะตะสะภยั ภัยตงั มวล และเคราะห์นามตา๋ มใต้ ขอหื้อ
ได้ไหลไปต๋ามเส้นด้ายขอหื้อได้ยกย่างย้ายไปเมืองผี จักด่าเคราะห์ก็หื้อหนี จักต๋ีเคราะห์ก็หื้อแล่น ด้วยมนต์แก้ว
แกว่นอาคม พระสรีอุดมต๋นผาเสริฐ พระพุทธเจ้าได้เทสนาเป๋นคาถาว่า สัพพะทุกขาสัพพะภะยา สัพพะโรคาวินา
สนั ตุ
กวาดโจค
สรี สรี โจคชัยดีล้ำเลิส โจคแก้วเกิดกับต๋น ก็ขอหื้อเข้ามาในวันนี้ โจคอันเป๋นมหามงคลอันใหญ่ก็หื้อ
เขา้ มาวนั นีโ้ จคตุก๊ ขย์ ากไร้ จัง่ ได้เกดิ เป๋นดกี ข็ อหื้อเขา้ มาวนั นี้ โจคนอนหลบั ไดเ้ งินคำปอหมื่นกข็ อห้อื เข้ามาวนั นี้ โจ
คนอนหลับตื่นได้เงินปอแสน ก็ขอหื้อเข้ามาในวันน้ี โจคบ่แก๋นไกล๋กลากลาดคล้อยก็ขอหือ้ เข้ามาวันนี้ โจคข้าข้อย
เกิดกับต๋นกับตั๋วก็ขอหื้อเข้ามาวันนี้ โจคชนะผาบแป๊ ข้าเสิกสัตถูหมู่มารก็ขอหื้อเข้ามาวันนี้ โจคคิดอันใดสมดั่ง กำ
มักกำผาถนา จุเยอื่ งจุผาการก็ขอห้ือเขา้ มาวันนยี้ ามน้จี ่ิมแดเ่ ตอ๊ ะ

๑๐๘

มัดแขนซ้าย

นะโมตสั สะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมา สมั พทุ ธัสสะ (กลา่ ว ๓ จบ)

สรี สวัสดี สรี สุภมังคละกถา อันประเสริฐดูล้ำเลิสยิ่งกว่าวันและยามตังหลาย บัดนี้ผู้ข้าจักมัดแขน

ซ้าย แห่งสองเจ้านีไ้ ว้ เปื่อบ่หื้อขวัญเจ้าได้ไปไหน เป๋นต้นว่าไข้เจบ็ ใจ๋และปวดต๊อง ตุ๊กข์โสกต้องโสกา ก็ขออย่ามา

ไกล้ ขอหื้อสามสิบสองขวัญแห่งเจ้า มาอยู่กับต๋นเฮือนมงคลเฮานี้นาหลังหลวงใหญ่กว้าง เสาเฮือนเฮายังปอ

แหล่ง จ๊างราชปงั ปายขอห้อื มาสขุ สบาย อยกู่ ้มุ เถ้าขอห้ืออายุเจา้ ยงิ่ ยนื ยาว กอ่ นเต๊อะ

อายุโท พะละโท ธโี ร วัณณะโท ปะฏิภาณะโท สขุ ัสสะ ทาตา เมธาวี สขุ ัง โส อะธิคัจฉะติ

อายุง ทัตวา พะลงั วณั ณัง สขุ ัญจะ ปะฏภิ าณะโท ตฆี ายุ ยะสะวา โหติ ยตั ถะ ยตั ถูปะปชั ชะตีติ ฯ

สัพพตี ิโย ววิ ชั ชนั ตุ สพั พะโรโค วินสั สะตุ มา เต ภะวัตวนั ตะราโย สุขี ตีฆายโุ ก ภะวะ

อะภวาทะนะสลี ิสสะ นิจจัง วฑุ ฒา ปะจายโิ น จตั ตาโร ธมั มา วัทฒนั ติ อายุ วัณโณ สุขัง พะลงั ฯ

มดั แขนขวา

ยนั ทนุ นิมิตตัง อะวะมงั คะลัญจะ โย จามะนาโป สะกณุ สั สะ สัทโท

ปาปัคคะโห ทุสสปุ ินัง อะกนั ตงั พุทธานภุ าเวนะ วนิ าสะเมนตุ ฯ

ยนั ทุนนมิ ติ ตงั อะวะมังคะลญั จะ โย จามะนาโป สะกณุ ัสสะ สทั โท

ปาปคั คะโห ทสุ สปุ ินงั อะกนั ตัง พทุ ธานุภาเวนะ วนิ าสะเมนตุ ฯ

ยันทุนนิมิตตงั อะวะมงั คะลัญจะ โย จามะนาโป สะกุณัสสะ สัทโท

ปาปคั คะโห ทุสสุปนิ ัง อะกันตงั พุทธานุภาเวนะ วนิ าสะเมนตุ ฯ

สรี สัสสดี อัจจ๊ะในวันนี้ ก็หากเป๋นวันดี เป๋นวันสรีวันคืนเป๋นวันถูกปื้นอนันตา บัดนี้ผู้ข้าจักมัด

แขนขวา แห่งสองเจ้านี้ไว้เปื่อหื้อขวัญเจา้ ได้มามา เตจ๊ะดูราบุตต๋าหื้อมาอยู่ตี่หมั้นเตีย่ งอย่าได้คว้ำเหงี่ยงดว้ ยขันตี

ป๋ายมือเจ้านีห้ นา หากมีห้าเยื่อง ไว้เป๋นเครื่องฮักสาต๋น สัพพะกั๋งวล ก็ขอหื้อได้แคล้วก๊าด สัปป๊ะพยาธิ ก็ขอหื้อได้

กา๊ ดกบั หาย สัปปะ๊ อนั ตราย ก็ขออยา่ ไดม้ าใกล้ ขอห้ือสองเจา้ หนอ่ ไธ้ จงุ่ อยู่ฑฆี า กอ่ นเต๊อะ

อายุวฑั ฒะโก ธะนะวฑั ฒะโก สริ วิ ัฑฒะโก ยะสะวัฑฒะโก พะละวฑั ฒะโก วัณณะวัฑฒะโก

สุขะวฑั ฒะโก โหตุ สัพพะทา ฯ ตกุ๊ ขะโรคะภะยา เวรา โสกา สตั ตุ จุปทั ทะวา

อะเนกา อนั ตะรายาปิ วินสั สนั ตุ จะ เตชะสา ชะยะสทิ ธิ ธะนงั ลาภงั โสตถิ ภาคยัง สขุ งั พะลัง

สริ ิ อายุ จะ วัณโณ จะ โภคัง วุฑฒี จะ ยะสะวาสะตะวัสสา จะ อายู จะ ชีวะสทิ ธี ภะวันตุ เต ฯ

จตั ตาโร ธัมมา วฑั ฒันติ อายุ วณั โณ สุขงั พะลัง

๑๐๙

มอบขวัญ
ดลี ะอัจจะ๊ ในวันน้ี ก็หากเป๋นวนั ดี บัดน้ี การบายสรที ูนขวัญก็บริบูรณ์เสร็จบรมวลลงไปแล้ว ตัง้ แต่นี้ลง
ไปหนา้ ก็ขอหอื้ ลกู ตังสอง ได้อยู่ดมี ีสขุ ปราสจากโรคภัยไข้เจบ็ ตังหลายตา่ งๆ นาน แม้นวา่ จักขึ้นรถลงเฮอื ไปเหนือ
ล่องใต้ ก็ขอหอ้ื ได้ก๊าดแคล้วจากภยันตราย ตงั หลายตา่ งๆ นานา เป๋นตน้ ว่า ได้เจ็บกับรถกับราง กับเหล็กกับหลาว
กับคอ้ นกับไม้ กบั ผกู้ ับคนอนั ใด ก็ขอหอื้ ได้ลลี ากากา๊ ดจากตน๋ จากต๋วั ตัง้ แต่น้ไี ป เมอื่ หน้า กข็ อห้ือลูกตงั สองได้อยู่ดีมี
สขุ อายหุ ม้นั ยนื ยาวไปจวุ ันจยุ ามจปุ ี๋ จุเดอื นจม่ิ แดเ่ ต๊อะ

บทสขู่ วญั บุคคลที่จากถิ่น๓๘

สรี สวัสดี อัจจ๊ะ ในวันนี้ ก็หากเป๋นวันดี เป๋นสรีวันไส้เปน๋ วันเปิกเสด็ กาบไก๊เล่าเจียงคาน เป๋นมังคละ
ก๋ารอันข่มเกล้า ใสส่องฟ้าจากกั๋งวล บัดนี้หมายมีตั๋วลูกหลานและพี่น้องตุ๊กแห่งห้องต่างๆ นานา ตุ๊กทิสสาตัง ๔
ด้าน ตังหมู่เผ่าพันธุ์พงศ์ เขาก็มีใจ๋ผะสงค์อ่อนก๊อมจิ่งปากันตกแต่งต้อนนำมาทูลขวัญแห่งเจ้า จุ่งจักปิ๊กปอกเต้า
เล่าอวา่ ยคืนมาก่อนเต๊อะ แม้นว่าขวัญเจา้ ไปอยู่ขงเขตห้องเมืองผีก็หื้อมา ขวญั เจ้าไปผกก๋ินป๋ีเล่นตวยแม่เหม้นก็หื้อ
มา ขวัญเจ้าไปอยู่ตี่น้ำเต็มตาดตกเหว ก็ห้ือมาขวัญเจ้าอย่าไปเฮียวโห่ฮ้องขวัญเจ้าอย่าไปเป๋นเปื่อนป๊องฝูงหมู่
นายพรานขวัญเจ้าอย่าได้อยูเ่ มืองมานตปิ๊ ตังตี่แม่น้ำขั้นขอบจักขวาร ขวญั เจ้าอยา่ ไปอยู่จิ่มแม่กวางฟานอันจั่งเซาะ
ไซ้เก็บกิ๋นหมากไม้หล่นอยู่เหนือดิน ขวัญเจ้าอย่าไปบินอยู่ยังก๋างเถื่อน ขวัญเจ้าอย่าไปละเฮือน แอ่วเล่นอยู่เมือง
แก๋ว ขวญั เจา้ อย่าไปตา๋ มแหลวและบ่างโอล่ ้า ขวญั เจา้ อยา่ ไปอย่ปู า่ จา๊ เป๋นเปื่อนผพี รายขวัญเจา้ อย่าไปอยู่ดอนซาย
เป๋นเปื่อผีเสื้อขวัญเจ้าอย่าไปอยู่แก๋มหมู่เนื้อ แล่นอยู่สน ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่ดงดอนดิบกว้างต่ีผะเต๊สต๊างพนาไพร่
ขวัญอย่าไปอยู่พงไพร่หืกห้วยตี่เหวหลิ่งซ้วยผาจัน ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่ป่าไม้ จวงจันทน์ตี่ดอยดงต๋ันหนาลืบแหน้น
ขวัญเจ้าอย่าไปกั๊ดคั่งแคน้ อยู่อารมณ์ ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่จิ่มแมน่ กยังปอน อันจั่งบินซอนง่างิ้ว ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่ต่ี
แม่รุ้งติ้วล่าหากิ๋น ขวัญอย่าไปต๋าม แหลวบินอากาส ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่ตี่น้ำตกตาดซายมน ขวัญอย่าไปอยู่ตี่ดอก
ออนบานดอกใหญ่ตี่สัตว์เนื้อไล่กิ๋นเกี่ยง ขวัญเจ้าอย่าไปต๋ามเสียงแรดฮ้อง ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่จิ่มแม่นกข้ีตู๊ดฮ้อง
เสียงโหน ฮ้องปุ๋นกั๋วคะคืน เส้นขนตื่นคิงฟูฮ้องกิ๋นปู๋ค่ำเจ๊า ๓๒ ขวัญเจ้า อย่าไปอยู่จิ่มแม่นกเก๊าอันจั่งถูกฮ้องเม่ือ
ระดยู ามหนาว ขวญั อย่าไปอยจู่ ม่ิ เหน็ หางยาว และเหน็ หน้ายอ่ ย ขวญั เจ้าอย่าไปอยจู่ ่ิมเห็นหนา้ ลายพักป๊อยแลเห็น
เสือป๋า ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่เห็นดูกกา และเห็นอุ้ม ขวัญเจ้าอย่าเส็ดส้ม และข่มใจ๋ ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่จิ่มผีจังไร คั่น
เกลา้ ขวญั เจา้ อย่าไปอยจู่ ิ่มแม่มา้ อัสสดร ขวญั เจ้าอย่าไปอยจู่ ่ิมจา๊ งงางอน ใหญ่น้อยขวญั เจา้ อย่าไปอยู่จ่ิมสัตว์น้อย
หน้อยตั๋วใด ขวัญเจ้าอย่าไปอยู่จิ่มสัตตนาไร เถื่อนถ้ำอย่าไปอยู่ย่านน้ำแก๋มป๋า อย่าไปอยู่ยังแก๋มแฝก ตี่ป่าไม้แตก
เสียงตมู ตีฟ่ ้าดงั อมู อืดอือ ต่ีปา่ มดื ต้ือดงเย็น ตนี่ ้ันเป๋นตี่ยักขเ์ ยน็ อย่สู ร้างต่ีน้นั หากเปน๋ ตี่อยู่หมู่แรดจ๊างแลสิงห์สน ต่ี

๓๘ สำนวนนายนเิ วสน์ สุทธหลวง บา้ นเกต็ ตำ๋ บลวรนคร.

๑๑๐

นั้นหากเป๋นอยู่ผีโพงดง ต๋าเท่าหมากส้าน บ่ใจ่เหมือนก๋างข่วงบ้านแห่งคนเฮา เหตุนั้นผู้ข้าจิง่ จกั ปะเอาขวัญปิงเปา
แห่งเจา้ ขวัญเกล้าเลา่ คืนมากอ่ นเตอ๊ ะ

สรี สวัสสดี จื่นจ๊อย บัดนี้ผู้ข้าจักเรียกฮ้องขวัญเจ้าหล้าร่างน้อยหน้อยจุ่งมามา จุ่งจักมากิ๋นกัตตรี
หลายสงิ่ กล้วยออ้ ยย่งิ เต็มขนั มีตังกล้วยจนั ทรแ์ ละกล้วยตีบ สกุ บ่ลีบกน๋ิ หวาน เลย้ี งสง่ สารคนใหญ่มีตังกล้วยไข่สุก
ดี อันมันหากมีหลายหวี เอาสุกแต่เมืองธานต๊องเทส กล้วยนี้วิเสสกิ๋นลำ ขวัญเจ้าจุ่งมากิ๋นยังกล้วยตีบคำอันสุก
เหลืองามดีอร่อย ขวัญเจ้าจุ่งมากิ๋นยังกล้วยเปลือกผ่อยหัวแข็ง กิ๋นแล้วหื้อมีฤทธีแรงองอาจกิ๋นแล้วหื้อหายเสียยัง
พยาธแิ ลภยั ยา กิน๋ แล้วห้ือหายเสียยังโรคาเม่ือยไข้ ก๋นิ อ่ิมใสใ้ จ๋ดี ขวญั เจ้าจุ่งมากน๋ิ ยังกล้วยธาณี ผิวผ่องขวัญเจ้าจุ่ง
มา กิ๋นกล้วยมณีอ่องในแดง ขวัญเจ้ามากิ๋นยังกล้วยกุแข็งหน่วยปุ้ม ขวัญเจ้าจุ่งมากิ๋นยังกล้วยส้มอันสุขเหล็กหลุ่ม
สม้ ฝาด แกม๋ หวานขวัญเจ้าจุ่งมากิ๋นยงั กล้วยนิ้วมือนางอันมีฮูปก๋มงามบ่เสา้ ขวญั เจา้ จุ่งมาตุ้มผ้าสไบ และกิ๋นกล้วย
อ้อย หากเปน๋ ของอร่อยแห่งเมืองเฮา ขวญั เจ้าจ่งุ มากิ๋นยังกลว้ ยสะเปาและกล้วยกำ๊ ต้นมันต่ำเครือมันคดหลกหงก
ขวญั เจา้ จุ่งมาก๋นิ ยงั กล้วยแมฮ่ ้าง ตี่ออกหนว่ ยใหญ่ จงุ่ จักมากน๋ิ ยงั กล้วยไขเ่ ปลือกบางบดั น้ีผู้ขา้ เอามาสวะซาดวางไว้
ขอขวัญเจ้าแกน่ ไธ้ จงุ่ ฮีบไดม้ าเสวยกอ่ นเตอ๊ ะ

ปอ้ นนำ้
เตวะ ติงสากาลัง สามสิบสองขวัญเจ้ามากนิ๋ ข้าวแลว้ จุง่ กนิ๋ น้ำอันนห้ี นา ใสกใ็ สเย็นกเ็ ยน็ จะจิ้ว อันนาง
สีดาหากตกั ติ้ว ตกั แลว้ หากนำมา เป๋นน้ำแม่กงกายาวย่านกวา้ งกิน๋ แล้วอาบสระองค์ เปน๋ น้ำพุทธองค์มีอนุภาพ กิ๋น
บ่หื้อบาปมาป๋อง กิ๋นหื้อหายหมองหม่นหม้อมกิ๋นบ่ขว้ำตก ปากันเป๋นยาในเนื้อ กิ๋นเป๋นเจื้อสืบสายมา กิ๋นเป๋นยา
คนญงิ จายฮ้างสาวบา่ ว ก็บก่ ล่าวอำจู๊ไว้ ก็หากกลา่ วตันตี หวานลำดยี ิ่งกว่ากลว้ ย ก๋ินนำ้ หว้ ยก็เหม็นสาบใบตอง กิ๋น
น้ำหนองก็เหม็นสาบเยย่ี วจา๊ ง จงุ่ มากิน๋ นำ้ บ่อแกว้ กวา้ งไหลปล่องต๊างจื่ออะโนมา นี้ก่อนเตอ๊ ะ
ปอ้ นเหล้า
ขวัญเหยขวญั เจา้ กิน๋ ข้าวกน๋ิ น้ำแล้ว จงุ่ จักมากิ๋นเหล้าก๋นิ ยา กิน๋ สรุ าขื่นเขม้ อันไหลแต่เลม่ ไหจีน ตกลง
รินอ้อมแก้ว ตกลงแล้วใส่แป่งเงินถลาหอมผาลาเพียงรสดอกไม้ เกี๋ยงจันทร์เต๊ส ได้ไตยทำเด็ดหวานลำยิ่งกว่า
น้ำอ้อย กิ๋นเหล้าน้ำอ้อย ตกแต่เมื่อหัวตี กิ๋นหื้อมีฤทธีอานุภาพ กิ๋นห้ือมีโจคมีลาภผากดกิ๋นหื้อมียสเข้มกล้า ใต้ลุ่ม
ฟา้ อยู่สขุ สงวน ผู้ขา้ ขอจั๊กเจิญชวน ๓๒ ขวัญเจ้ามาก๋ินเหลา้ จน่ื ไจยะบาน นี้ก่อนเตอ๊ ะ
ปัดเคราะห์
โอมผู้ข้าจักปัดเคราะห์หือ้ หนี ข้าจักตีเคราะห์หื้อแล่น ด้วยติ๊ปปะมนตแ์ ลว้ แก่น อาคม แห่งองค์สรีโค
ดมพระพทุ ธเจ้าหากปลงไว้ว่า สัพพะสี วิสะจาตินงั ทิปปะมนั ตาคะตัง วิยะ ยญั ญา เตติ วิสังโครัง เสสะ วาปิ ปรสิ ะ
ยงั อนาเข ตมั หิ สพั พะถะ สพั พะทา สัพพะปานนี ัง สพั พะโสปินิ วาเรติ พะรติ นั ตัม พะนามะเห สัพพะต๊กุ ข์ สัพพะ

๑๑๑

โสก สัพพะโรค สัพพะภัย สัพพะเสนียดจัญไร หื้อตกตวยไฟ หื้อไหลตวยน้ำ สิบปี๋อย่ามาเต๊า เก้าปี๋อย่ามากาย
สพั พะยนั ตราโย วินาสนั ตุ เม

มดั แขนซา้ ย
สรี สวสั ดี สรีอุตตะมะโยก เนืองนอง เงินคำก๋องก่อไว้ ผ้ขู า้ จักมัดแขนซ้ายแห่งเจา้ ห้อื อยเู่ ป๋นมงคล วฒุ ิ
เกิดกับต๋นอุดม ขวัญเจ้าอย่าไปจมป่าไม้ ขวัญเจ้าอย่าไปตุ๊กข์ยากไร้แอ่วล่าหากิ๋น ขวัญเจ้าอย่าไป เตียวบินหย่อม
หย้า ขวัญเจ้าอย่าไปเตี่ยวต่องก๊าตี่ขงเขตเมืองผี หื้อขวัญเจ้ามาหลับดีนอนดีอยู่ห้อง ผะเต๊สต๊องตี่เฮือนต๋น เฮือน
มงคลหลังหลวงใหญก่ ว้าง ปอแหล่งจ๊างปงั ปาย สุขสบายกมุ้ เถ้า อายุเจา้ จ่งุ ปอรอ้ ยปี๋ พนั ปี๋ สมบตั เิ ฮามีบ่ไร้ มีตงั เล่ม
เส้ือและฉางผ้า ขวัญเจ้าจุ่งจ๋ำนำเอากำขา้ นีไ้ ว้แลว้ หื้อขวัญเจา้ อยู่เต่ียงเตา๊ ตีฆากอ่ นเตอ๊ ะ
มัดแขนขวา
สรี สวัสสดี สรีวันขนึ้ วนั มัดปื้นนนั ตา จกั มัดมือเบื้องขวาแห่งเจ้า ห้อื ขวัญเจ้ามาดีดังเก่าหื้อมาแล้วมา
เล่า มาอยู่กับต๋น ฝ้ายมงคลเส้นวิเสส ฝ้ายขาวเต๊ปบริสุทธิ์ คนในมนุษย์เขาหากบริโภคคนในโลกเขาหากตื้อแป๋ง
แมน้ จกั มัดแลว้ ก็ห้อื หมนั้ ยาวบส่ น้ั ปอผะมาน จักมดั จ๊างปายสาร ก็จักหื้ออยู่ แมจ้ ักมัดงัวควายฮา้ ยหลู่ กจ็ ักฮหู้ น ต่ี
นจ้ี ักมัดแขนคน ก็หอื้ หายพยาธฝิ า้ ยเส้นน้นี า หากเปน๋ นาคบ้วงบาส หากไดแ้ ต่เมืองตะกะสลี ามา จักมัดมือเบ้ืองขวา
หอ้ื เจา้ กเ็ ป่ือหื้อขวญั อยู่เตี่ยงเต๊าฑีฆาก่อนเต๊อะ
มอบขวัญ
เออนี้แหละ ๓๒ ขวัญนาย...นาง................ ไปอยู่ติสสะตำบลหนใด วันตก วันออก ขอกใต้หนเหนือ
หรดี อสี าน ตไ่ี หน ทางใด บัดนี้ผู้ขา้ กไ็ ด้กุ๊กเกียก เรยี กฮอ้ งมาน้ีเสย้ี ง กขู่ ้าวกขู่ วัญแล้ว จุ่งจักมาอยู่กับเนื้อกับต๋นกับ
ตวั๋ กบั หัวกบั คงิ น้เี สยี้ งกขู่ า้ ว กขู่ วัญจ่มิ เตอ๊ ะ

บทสู่ขวัญควาย๓๙

มอบขวัญ
เออนี่แหละ ควายแม่เถ้า................. พร้อมด้วยลูกเต้ากู่ตั๋วกู่ต๋น บัดนี้มีเครื่องข้าวครัวขวัญตังหลา ย
มวลฝูงนี้ เปื่อจักมาสู่ข้าวทำขวัญ แม้นว่าคน(จื่อเจ้าของควาย)...................ได้เยยี ะไฮ่ทำนา เป๋นตี่สัพเสร็จบรมวล
แล้วบัดนี้จิ่งได้มาสู่ข้าวทำขวัญ ก็ขอสามสิบสองขวัญควาย................พร้อมด้วยลูกเต้านี้ สะสางวางปล่อยต๋นตั๋ว
....................ขออย่าได้เป๋นเวรเป๋นก๋ัมต่อก๋ัน ติดตั้งแต่วนั นี้ยามน้ีไป ต๋นตั๋วนาย และควายก็หื้อได้อยู่ดีมีสุขตงั สอง
ฝ่าย ห้อื ได้อยสู่ ัสสดี หือ้ มฑี ีฆาอายุหมั้นยืนยาว จุป๋ี จเุ ดือน จุวัน จยุ าม จ่ิมเตอ๊ ะ
นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมา สัมพุทธัสสะ (ว่า ๓ รอบ)

๓๙ คัดลอกจากปปั๊ สา นายสทิ ธิ์ ลือยส ๒๕๕๔๔.

๑๑๒

พทุ โธ มังคะละ สัมภูโต สัมพทุ โธ ตปี ะมตุ ตะโม พทุ ธะ มังคะละ มาคมั มะ สัพพะทกุ ขาปะมุญจะเร

พทุ โธ มงั คะละสมั ภโู ต คมั ภโี ร ทุทสั โส อะณงุ ธมั มะ มงั คะละ มาคัมมะ สัพพะภะยา ปะมุญจะเร

สังโฆ มังคะละ สมั ภูโต ทักขิเณยโย อะนตุ ตะโร สังฆะ มงั คะละ มาคมั มะ สพั พะโรคา ปะมุญจะเร

ยนั ทนุ นมิ ติ ตัง อะวะมังคะลัญจะ โย จามะนาโป สะกณุ ัสสะ สทั โท

ปาปัคคะโห ทสุ สปุ ินัง อะกันตัง พุทธานภุ าเวนะ วนิ าสะเมนตุ ฯ

ยนั ทุนนิมิตตงั อะวะมังคะลญั จะ โย จามะนาโป สะกุณัสสะ สัทโท

ปาปัคคะโห ทุสสปุ ินงั อะกันตงั พทุ ธานุภาเวนะ วนิ าสะเมนตุ ฯ

ยันทุนนมิ ติ ตงั อะวะมงั คะลัญจะ โย จามะนาโป สะกณุ สั สะ สัทโท

ปาปคั คะโห ทุสสุปนิ งั อะกนั ตัง พทุ ธานภุ าเวนะ วินาสะเมนตุ ฯ

สกั กตั ตะวา พุทธะระตะนัง โอสะถัง

อุตตะมงั วะรัง หติ งั เทวะ มะนสุ สานงั พทุ ธะเตเชนะ โสตถินา

นัสสันตุปัททะวา สัพเพ ตกุ๊ ขา วปู ะสะเมนตุ เต

สักกตั ตะวา ธมั มะระตะนงั โอสะถัง อตุ ตะมงั วะรัง

ปรฬิ าหู ปะสะมะนงั ธัมมะเตเชนะ โสตถนิ า

นัสสนั ตุปัททะวา สัพเพ ภะยา วปู ะสะเมนตเุ ต.

สักกตั ตะวา สงั ฆระตะนัง โอสะถงั อุตตะมงั วะรัง

อาหุเนยยงั ปาหุเนยยงั สงั ฆเตเชนะ โสตถนิ า

นัสสนั ตุปทั ทะวา สพั เพ โรคา วูปะสะเมนตเุ ต

สัพปาสีวะชาตีนงั ทิพพะมนั ตาทะคงั วยิ ะ

ยนั นาเสติ วสิ งั โฆรงั เสสญั จาปิ ปะรสิ สะยัง

อาณักเขตตัฒหิ สพั พดั ถะ สพั พะทา สัพพะปาณิณงั

สพั พะโสปิ นวิ าเรติ ปะริตตนั ตัมภะณามะเหฯ

อตั ถิ อุณหสิ สะวิชะโย ธัมโม โลเก อะนตุ ตะโร

สัพพะสตั ตะหิตตั ถายะ ตงั ตะวงั คณั หาหิ เทวะเต

ปะริวชั เช ราชะทณั เฑ อะมะนุสเส หิ ปาวะเก

พะยัคเฆ นาเค วเิ ส ภเู ต อะกาละมะระเณนะ วา

สพั พัสะมา มะระณา มตุ โต ฐะเปตะวา กาละมารติ ัง

ตัสเสวะ อานุภาเวนะ โหตุ เทโว สขุ ี สะทา

๑๑๓

สทุ ธะสีลงั สะมาทายะ ธมั มัง สจุ ะรติ ัง จะเร

ตัสเสวะ อานภุ าเวนะ โหตุ เทโว สขุ ี สทา

ลิกขิตงั จินติตงั ปชู ัง ธาระณัง วาจะนงั คะรงุ

ปะเรสงั เทสะนัง สตุ ะวา ตัสสะ อายุ ปะวัฑฒะตตี ิ.

สรี สัสสดี ปะทะมะ แต่เกล้า ข้าจักเรียก ๓๒ ขวัญเจ้า ต๋ามกำมีต๋ามปู่ยา่ สังสี ย่าสังไส้ หากทำนายไว้

หือ้ เจ้าเป๋นควายปู้ เป๋นควายแม่ เกิดมาออกมาแผ่หลวงหลาย เกิดออกมาเปน๋ ควายดดี ำก้อน ปางเม่อื ก่อนเดิมมาสู

เจา้ เกดิ มาก็ดปู ันใหญห่ อดขวบไขวป่ ๋ีเติงกำเคิงมตี ูข้าใคร่ใจ๊สู่เจ้าจิ่งไปเซาะไซ้สอดแสวงหาก๋ินต๋ามลอมนา ต๋ามรอบ

นา แลดงด่านต๋ามท่าน้ำบวกเคยนอน เถิงยามตอนจิ่งไปปะจบปะแล้วลวดขับมากันเถิงเฮือนราตีอ่ ยู่ กันเข้าสู่ห้อง

สูต่ อ๊ งราชแก้วเฮือนมนุ เขา้ สใู่ นถนุ ใต้ล่าง ตูจิ่งเอาเจอื กขว้างสบุ คอ ซำ้ เอาเจอื กปอห้อยสอดแตงดัง กังมัดเก๊น เป๋น

พิธี มัดอ้อมถี่หมายคอ ซ้ำเอาเจือกปอมาแหล่ง กันค่ำมาแล้วกูข้าแป๋งเตาไฟ หื้อริ้นยุงหนีไกลเ๋ จียรจาก บ่หื้อมาไต่

ขบต๋น เคราะห์กั๋งวลบ่หื้อถูกต้อง บัดนี้นา สูเจ้าเกิดมา แต่ต้องสงสาร ต๋ามต๋ำนานมาแต่เก่า เดือนแปดเดือนเก้า

เลา่ มาเถงิ กันฝนตกไหลหลง่ั เปน๋ นำ้ นองใหญไ่ หลมา ตขู า้ เป๋นเจา้ นา ไปแป๋งนำ้ เข้าใสน่ าถ้วนทั่วนาไฮ่ใหญป่ อดี กัน

เถิงวันนีด้ ีตูข้าจักไปแฮก ตูข้าคว้างเอาแอกกับไถ จุ่งเอาเจ้าไปเต๊าคำ่ ตี๋นเจ้าย่ำลงมา ตูข้าเอาแอกแลไถ ดาขึ้นใส่กู

ข้าฮ้องไล่เฮยๆ ต๋ามนายเกยดังเก่า ตี๋นขวาเจ้าเตียวฮ่องไจ้ๆ เอาเจือกปัดนั้นสว่าย จ๋ำไปพร้อมพรัก กันว่าสูเจ้า

เยียะจังไร กูข้าได้ด่า คำร้ายว่าเจ็บใจ๋ ซ้ำเอาเจือกยอขึน้ ฟาด เป๋นหมาดอ้อมหลังแอว เป๋นแถวเจ็บแสบ คันสูเจ้าฮู้

เต้มฟงั คำ เหมอื นนายทำมาแตเ่ กา่ ตขู ้าจิ่งปากอ่อนและจาหวาน คันนายกะทำการดีบ่ได้ด่า สืบตั้งแต่ป่ยู า่ เจา้ เคยมี

กันว่ามาดี ตูข้าจิ่งจักปดปล่อย วันหน้าก่อยไถแถมคะแนม นายอย่าเคียดโกธา ฝูงญิงจาย ได้ด่าโต๊สสูเจ้า นับว่าเป๋

นกรรมเวร ตั๋วข้ากั๋วบาปนั้นคืนตอบภายหน้าเจ้าจะไปว่าตอบตันแถมคะแนมนายอย่าเกี๊ยด เจ้าอย่าเกี๊ยดหื้อเป๋น

บญุ เป๋นคุณไปปายหน้า หื้อดขู า้ ได้ก๋นิ ได้ใจ๊ไปใจๆ้ ได้ใส่ซ้าขา้ วและจงั หนั หอ้ื นาบญุ ตันปนั ปน๊ จาตหนา้ หื้อได้เป๋นคน

ห้อื เอาต๋วั ต๋นนายไปเกดิ ขนจน๊ั ฟา้ ตแี่ ก้วเลิสมายา วันนี้นากูข้ากไ็ ดต้ กแต่งพร้อมน้อมนำมา มตี งั บปุ ผามาลาและดวง

ดอกข้าวตอกดอกไม้พร้อมตงั เตียน มีตังจามยามกู่ใหญ่ หมากเม้ียงใสบ่ รุ ี มีตังขา้ วต้มใส่แป๋ดำ มตี งั น้ำจันทร์และน้ำ

ส้มปอ่ ย ข้าวหมิ้นอ่อยงามดี ฝา้ ยมงคลมีกูข้าจักมัดมัดขวญั เจ้า ตงั ลกู เตา้ และหลายเหลนยามเมื่อการดูข้าได้ด่า คำ

ฮา้ ยว่ายามนา วันนด้ี ูข้าขอสมมา สเู จ้ากนั ยงั บ่ต๋ายเจยี รจาก ดขู า้ หากตื้อแปง๋ งัวควายแฮงย่อมเป๋นก่ากูข้าบ่ว่าบ่ขาย

เป๋นก่าเงินคำ โอวยนอ ยามเมื่อสูเจ้า เป๋นควายดีบ่ปาก ตูข้าหากต้ือแป๋ง เหมือนได้คำแดง และโกฏิ สูเจ้าเกิด

ออกมาโผดตูขา้ เอาไว้กน๋ิ แฮง ต่ีดนิ แขง็ ไถยาก ลำบากเจ้าต๋นเดยี ว สองต๋าเปยี่ วบ่มีตวั๋ เปลยี่ นเพราะใคร่หื้อ แผ่นดิน

เล่ยี นเปยี๋ งก๋ัน วนั นน้ี าตูขา้ จักสู่ ๓๒ ขวัญเจ้าบห่ ้ือหน่ายหนี เจยี รจาก ข้าจกั เรยี กฮ้องแลว้ จุ่งจักมาเต๊อะ นายมาตัง

ขวญั หลงั และขวัญแหล่งกว้างงามงอน หอ้ื มากน๋ิ ตังขวัญแข้งและขวญั ขาและขวัญต๊อง ๓๒ ขวญั แหง่ เจ้า จุ่งมาพร่ำ

พร้อมตังขวัญอกและขวัญต๊องขวัญเขาขวัญหน้าแข้ง จุ่งมาพร่ำพร้อมบรมวล ๓๒ ขวัญเจ้าจุ่งมา ขวัญนายอย่าหนี

๑๑๔

เจียรจาก ข้าจกั เรยี กฮ้อง ๓๒ ขวญั เจา้ จงุ่ มามา ตังขวัญหลงั และขวญั แหล่ ขวัญออกแผ่หลวงหลาย ๓๒ ขวัญเจ้า
หือ้ มาพร่ำพร้อมเล่าจุตน๋ จอุ งคๆ์ จุ่งจกั มาเต๊อะนาย มาตังขวัญหลัง และขวัญแหลข่ วญั อกแผ่ใจ๋คอ มาตังขวัญแอว
นอจุแห่ง ตังขวัญหางเจ้าแกว่งกวัดไกว มีตังขวัญนมใสสี่เต้า มาอยู่กับเจ้าอย่าหม่นหมองใจ๋ สัพพะจังไร ก็หื้อหนี
เจียรจากบัดนี้การตี่ตุ๊กข์ยากก็บรมวลแล้ว ตูข้าตังหลาย ก็จักปดปล่อยเสียงในวันนี้ เจือกปัดสายดังตังเจือกแข้ ง
และเผือไถ ผู้ข้าก็จักปดออกหื้อพรำ่ พร้อม ตังฮอกกิ๊กก้องผู้ข้าก็จะปดเสียในวันนี้ หื้อเจ้าไปกิ๋นหญ้าอ่อนและนำ้ ใส
ต๋ามใจ๋นายจกั มกั บ่หื้อตุ๊กข์ยากด้วยการกิ๋น หื้อไปนอนดินไกลห๋ มู่ หื้อไปเป๋นหมู่จมุ ในไพร่สนปา่ กว้าง ขอหื้อเจ้าอยู่
สืบสร้างเจ่นลุงป้าและหลานเหลน ห้ือสูเจ้าได้กิ๋นอิ่มใส้ต๋ามใจ๋นาย ฝูงหมู่สัตว์จังไร อย่าได้มาใกล้ ฝูงฮ้ินและยุงก็
อย่าได้มาไต่เต้าขบกายา อย่าได้ไปเข้าไฮ่เข้านา กั๋วเจ้าเปิ้นไล่บุบต๋ีสูเจ้าปาลูกเต้าหากิ๋น ในดินแลหย่อมหย้า อย่า
ห้อื มใี จเ๋ กย๊ี ดกล้าโกรธา สัปปะ๊ โรกาก็หอื้ กลากลาด สัปปะ๊ พยาธิ กข็ อห้อื กลับหาย หอ้ื อย่สู ุขสบายเตย่ี งเต๊าร้อยขวบ
ข้าว เจ้าจ่งุ อยู่ฑฆี า กอ่ นเต๊อะ

เออ..นี่ ๓๒ ขวัญ ควายแม่ดำนี่มานี้เสี้ยงกู่ข้าวกู่ขวัญบัดนี้กิ๋นข้าวแล้ว จุ่งจักมากิ๋นน้ำนี้เสี้ยง กู่ข้าวกู่
ขวัญจมิ่ เต๊อะ เทวะ ติงสากาลัง ๓๒ ขวญั เจา้ มาฉนั ข้าวแล้วจุ่งจักมาฉันน้ำจิงใสเยน็ เบาขุ่นหากของดี ตั๊กแต่แม่นตี
ยาวยานกวา้ ง กน๋ิ อ่มิ แล้วใจ๋ดีกนิ๋ หื้อมีฤทธีอนุภาพ กิ๋นหอ้ื หายบาปมาป๋อง กิ๋นหือ้ หายหมองหม่นหม้อมกิ๋นบ่ขว้ำตก
ฝาก กิ๋นเป๋นยาในเนื้อกิ๋นเป๋นเจื้อสืบสายมา กิ๋นเป๋นยาคนญิงจายฮ้างสาวบ่าว เต็มบ่กล่าวอำจู๊ไว้ ก็หากกล่าวตันตี
หวานลำดียิ่งกว่ากล้วย กิ๋นน้ำห้วยก็เหม็นสาบใบตอง กิ๋นน้ำหนองก็เหม็นสาบเยี่ยวจ๊าง จุ่งมากิ๋นน้ำบ่อแก้วไหล
ปลอ่ งต๊างจอื่ อะโนมากอ่ นเตอ๊ ะ

เทวะตงิ สากาลัง ๓๒ ขวัญเจ้า มาฉนั ขา้ วฉันน้ำแล้ว จงุ่ จักมาฉนั เหลา้ ไหลออกแต่ไหจีน ตกลงรินอ้อม
แก้ว ตกลงแล้วใส่แป่งเงินถลา หอมผาลาเปียงรสดอกไม้เกีย๋ ง จันทร์เต๊ปไธ้ เด็ดหวานล้ำยิง่ กว่าน้ำอ้อย ๓๒ ขวัญ
เจ้าจงุ่ มาก๋นิ เหล้าจ่นื เจยบานนก่ี ่อนเต๊อะ

เออ.นี่ ๓๒ ขวัญ มานเ้ี ส้ยี ง ก่ขู ้าวกูข่ วัญมากิ๋นน้ำก๋นิ เหล้า พรอ้ มกตั ตรภี าหวานกล้วยอ้อย เส้ียงกู่ข้าว
กู่ขวัญแล้ว จุ่งจักหื้อได้จุ่มเนื้อเย็นใจ๋ สัปป๊ะผวยภัยอันใดหื้อได้หนีลากลากก๊าด ออกจากเนื้อจากต๋น จากตั๋ว จาก
หัว จากคงิ

สพั พตี ิโย ววิ ชั ชันตุ สพั พะโรโค วินัสสะตุ มา เต ภะวตั วันตะราโย สขุ ี ตีฆายโุ ก ภะวะ
อะภวาทะนะสีลิสสะ นจิ จัง วฑุ ฒา ปะจายิโน จัตตาโร ธมั มา วัทฒนั ติ อายุ วณั โณ สขุ ัง พะลงั ฯ

สพั ปาสีวะชาตนี งั ทิพพะมันตาทะคงั วยิ ะ ยนั นาเสติ วสิ ังโฆรงั เสสญั จาปิ ปะริสสะยัง
อาณกั เขตตฒั หิ สัพพดั ถะ สัพพะทา สัพพะปาณิณงั สพั พะโสปิ นวิ าเรติ ปะรติ ตันตัมภะณามะเหฯ

๑๑๕

บทสู่ขวญั ขา้ ว๔๐

มอบขวัญ
วันนี้ก็เป๋นวันดีแต้หีหลี สุภะไจยะ มังคละคถาอันผาเสริฐ ดูลำเลสยิ่งกว่าวันและยามตังหลาย บัดน้ี
หมายมนี าย..............พร้อมด้วยครอบครวั คือ....................และลูกเต้าหลานเลนต๊กุ คน ก็จะได้ทำพธิ ีสิรมิ งคล ทำอู่สู่
ขวญั ยงั ขวัญขา้ วเป๋นเจ้า อันต่ีมาอยู่ยงั เลา้ ยังเยยี ะ บัดนก้ี ข็ อหื้ออาจารยจ์ ุงไดท้ ำการส่ิงสู่ขวญั น้ี ขอห้ือเป๋นสิริมงคล
และห้อื กลา้ แข็งเรง่ แฮงจิ่มเต๊อะ
สาธุ ครูบาอาจารยเ์ จ้าอนั ลว่ งลับไปแล้ว ครูเก๊า ครูปา๋ ย ครตู ๋ายครยู ังอนั ใดก็ดี กข็ ออาราชธนา องั เจิญ
มานั่งขอบนั่งขันนี้เสี้ยงกู่หัวตั๋วคนแล้ว บัดนี้ผู้ข้าก็จะมา เรียกร้องเอายังขวัญเป๋นเจ้าของนาย.....................หลอน
หากขวัญขา้ วเปน๋ เจ้า ไปอยูย่ ังโต้งยงั นา ยงั ทสิ สะหนตำบลตางใดก็ขออังเจิญเข้ามายังยุ้ง ยังเยยี ะ ก่ขู ้าวกู่ขวัญ ๓๒
ขวัญข้าวเป๋นเจา้ มานี้พร่ำพร้อมบรมวลแล้ว ผู้ข้าก็จักกุก๊ เกียกเรยี กร้อง และสุมมาการวะยังขวัญเจ้าตังหลายมวล
ฝูงนี้ ได้บบุ ต๋ี ต่ีรัน ได้ยำ่ ไดย้ ี ดว้ ยผะกา๋ รสันใด ก็ขอป๋งวางอนุญาต หอ้ื เจ้าพอ่ แม่เจ้าเฮือน ลูกเต้าหลานเหลน กู่คู้กู่
คน อย่าหื้อเป๋นโต๊ส เป๋นกัมม์อันใด ตุ๊กสิ่งตุ๊กอย่างก็ขอลาลดปลดเสียยัง ธัมมาตาโต๊ส โผดหื้อเป๋นอโหสิกั๋มม์ ได้
บ่ายหนา้ ขน้ึ เมอื งฟา้ และนพิ ปานแต๊ดีหลจี ิ่มเตอ๊ ะ
นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมั มา สัมพทุ ธสั สะ (ว่า ๓ จบ)
สรี สัสวสดี สาธุ ข้าว๔๑เป๋นเจ้า เกิดตี่เกล้าบุญหนัก เกิดตี่สักบุญใหญ่ ยังมีไก่ตั๋วหนึ่งจ่ือว่า สุริยะมังคี
ป่ำเป็งบารมีว่าได้ ๙ ล้าน ป๋าย ๘ พระองค์แล้วจิ่งลงมาเกิด พระเลิสโลเก พระยาวิรูปักเข จิ่งมาก๊ึดใจ๋ตอ่ ยามเม่ือ
เจ้าก่อเอาปฏิสนธ์ิ จึงเอาต้นข้าว มาปลูกไว้ ในตี่ใกล้สวนอุทยาน ต๋ามนิทานว่าไว้ เม็ดข้าวใหญ่ได้ ๗ ก๋ำ มีพันธุ์ดำ
ดง่ั หมากเตา้ คนตังหลายจงิ่ เอาไปถาม ยังพระฤสี อนั ยงั อยดู่ อยคีรีหนองต่อ ระสเี จา้ จิง่ ผอ่ เล็งดู ก็ฮู้ว่าเป๋นข้าวพระ
ยาวิรูปักเข จิ่งหือ้ คนตังหลายมาแป๋งยุ้งเยียะไวถ้ ้า ว่าลูกนางฟา้ เฮาจักเกิดมากิ๋น เกิดกับสีลกับบญุ แห่งมหาราช มี
นามจาตจื่อว่า กะกุสันธะ คนตังหลายจ่ิงบ่ละหมากข้าวต้นนั้นเสีย จิงมาแป๋งยุง้ เยียะไว้ถ้าตุ๊กหนุ่มหน้าญิงจาย คิด
เป๋นสายสืบเจื้อ กุ้มเกื้อเช่นภัทรกัป ลำดับมาสืบๆ ต๋ามๆ ลงมาเถิงสาสนาพระเจ้า ต๋นถ้วน ๒ ลงมาเกิด เป๋น
พระเลิสงามดมี สี รีบเ่ ส้า ยามน้ันเม็ดเข้าใหมม่ า คนตงั หลายยังบ่ไดห้ ว่านกลา้ และไถนา สืบแตน่ ั้นมา ยังมยี า่ เถา้ แก่ผู้
หนึ่ง มันมาแป๋งยุ้งเยียะ บท่ ันแลว้ ข้าวแก้วกลา้ เกิดกับบุญ มาอยู่เต็มถุเหนืออมาอยูเ่ หลือถุหนใต้ มันมาหาต่ีไว้บ่ได้
มันก็เอาค้อนฟาดสะเด็นไปตกก๋างไพรเถื่อนถ้ำบ่มาแถมซ้ำปอสองหนีไปอยู่หนองห้วยเกล้า ปามาใส่จื่อว่า โคสก
เข้ามาใส่จ่ือป๋าว่าไนคำนางเต้นขะยกขะย่าง กม็ ใี จต๋ ั๋นสม้ เสียด มีกำเกยี๊ ดบ่หาย คนตังหลายจึงมาต๋ายอยากก้ันข้าว

๔๐ คดั ลอกเอกสารปบ๊ั สา นายทองคำ จัง่ ทอง, ๒๕๕๔.
๔๑ ขา้ ว เขา้ั ปรวิ รรตตา๋ มต๋ัวอกั ษรโบราณจารย์ยึดถอื ปริวรรตเปน๋ เขา้ เปือ่ ความสะดวกในการอา่ นและความหมาย จงึ ปริวรรตเป๋น
ขา้ ว

๑๑๖

นานเต่ยี งเตา๊ นานได้แสนป๋ี ยังมีลูกเสฏฐีผู้หนึ่งนาวเิ สส จบเป๊สด้วยภาษา จงึ ไปหากน๋ิ ปา๋ ยงั ห้วยนา ตน่ี ้ำกว้ ยห้วยซ้ำ
ปา๋ ไนคำ จ่ิงออกมาถูกหิง มันจักติงตวั๋ ออกบ่ได้ จ่งิ ฮอ้ งไห้มากหลวงหลาย ป๋าก้งั จง่ิ กฏหมายแขวดฮู้ ว่าเสียจู๊กูแลเด่
เขาจิ่งไปตวยเอานางโคสกมาหื้อได้ ไถ่ซื้อป๋าไนคำนั้นไว้ ป๋ากั้งจิ่งไหว้นบคบยำ คนตังหลายจิ่งเอามาซ้ำไว้ถ้าเป๋น
ข้าวไฮ่ ใสไ่ ว้เปน๋ ข้าวนา สบื แตน่ นั้ มา ตกุ๊ เช่นตุก๊ จาตบ่ฮู้วนิ าสสบิ หาย จ่งิ กลายเปน๋ ข้าวเมด็ น้อย เช่นพระยอดสร้อย
สากยะมณุ ี เฮานีแ้ ล

เจญิ ขวญั
ขวัญเข้าปี๋งามแง่ ก็หื้อมาเนอ ขวัญข้าวแผ่ ๓ เดือนก็หื้อมาเนอ ขวัญข้าวค่ำ เฮือนเกล้า ก็หื้อมาเนอ
ขวัญข้าวหนุนเต๊ารวงหลวง ก็หื้อมาเนอ ขวัญข้าวพงแก่นต๊าว ก็หื้อมาเนอ ขวัญข้าวฮ้าว อยู่ป่าสัก ป่าเริงก็หื้อมา
เนอ ขวัญขา้ วก่ำปองอยูเ่ มืองสอดเมืองสร้อยก็หื้อมาเนอ ขวัญขา้ วกาบออ้ ยอันอยูเ่ มืองยเู้ มืองยอง ตังขวญั ข้าวเหมย
ทอง และ กข. ๘ กข. ๑๐ อนั สถติ ยอ์ ย่เู มอื งใต้ ก็ห้อื มาเนอ ขวญั ขา้ วฝอยทอง อันอยู่อังวะ ตาโข่งหงสา ก็หือ้ มาเนอ
ขวัญข้าวผาอันอยู่ละครเจียงใหม่ก็หื้อมาเนอ ขวัญข้าวรากไผ่อันอยู่ ซะลาว เจียงแลง ก็หื้อมาเน้ อ ขวัญข้าวลาย
แดง อันอยเู่ มืองคอบ เมอื งหงาวกห็ ้ือมาเนอ ขวญั ข้าวลามขาว อันอยู่เมืองสอด เมืองพี้ ก็หื้อมาเนอ ขวัญข้าวเจียง
ลอี้ นั อยูเ่ มอื งเหนือ กห็ ือ้ มาเนอ ขวัญขา้ วมะเขือ อันอยเู่ จียงแสน เจียงฮาย กห็ ื้อมาเนอ ขวัญขา้ วดอลาย อันอยู่บ่อ
ว้า ขวญั ข้าวตังหลายอนั อยู่ขอกฟ้าเขาเขียว จ่งุ บดิ เป๋นเกลยี วเป๋นลำ เขา้ มาอยู่มาก๋นิ ยังยุ้งยังเยียะ แห่งข้าน้ีพร้อม
เส้ยี งกูข่ ้าวกขู่ วัญก่อนเตอ๊ ะ
จำ้ ยกั
เปิ้นเลิ๊กใต้อย่าเมิมเนอ เปิ้นเลิกเน้อ อย่าเมินเน้อ นางเน้อปู่ข้าวอยู่เมืองล้า ก็หื้อมา ย่าข้าวอยู่เมือง
เลนก็ห้อื มา ปู๋ข้าวอย่เู มอื งแพร่ แมข่ า้ วอยเู่ มืองลง ก็หอ้ื มาต๋อม มาลอมกนั นห้ี ้อื พรอ้ มเสย้ี ง ก่ขู ้าวกอ่ นเตอ๊ ะ อจั จ๊ะ
ในวันน้ี ก็เปน๋ วนั ดี วันสรวี นั มาก ข้าจักสู่ขวญั ขา้ วจนั ทรห์ อม มาหาเตอ๊ ะนางเหย ขา้ จักสู่ขวัญขา้ วสร้อยพร้าว ขวัญ
ข้าวห้าวและฝอยทอง ตังขวัญขา้ วเหมยนองข้าจกั สู่ขวญั ข้าวผาน้อย และผาหลวง วางก๋องและวางก่อย บห่ ้อื เจ้าได้
ตกถอ่ ยเสยี สรี ขา้ จกั ส่ขู วญั ข้าวฮา้ วป๋ี และขวญั ขา้ วฮ้าวแผ่ หือ้ เปน๋ แม่ข้าวนำมา ขา้ จักสูข่ วญั ขา้ วอันอยู่ ก๋างโต้งก๋าง
นา โต้งกว้าง ข้าจักสู่ขวัญขา้ วอนั อยู่ตา่ ต๊างหนองหลวง ข้าจักสขู่ วัญขา้ วอันอยู่ก๋วง ไม้ใหญห่ อ้ื สูเจ้าตังหลาย ได้น้อม
หน้าไตเ่ ติมกั๋นมาข้าจักสู่ขวัญข้าวอันอย่เู จียงแสนเจียงใหม่ ขวญั ขา้ วฮากไผ่ และเตยี นนางขวัญข้าวอันอยู่เมืองยาง
โต้งย้างกว้าง ตางเมืองเจียงของ หื้อสูเจ้าตังหลาย เอากันมาก๋องตั้งอยู่ยังยุ้งยังเยียะ แห่งข้านี้พร้อมเสี้ยงกู่ข้าวกู่
ขวัญก่อนเตอ๊ ะ
อจั จะ๊ ในวนั นก้ี เ็ ปน๋ วันดี สรสี ภุ ะไจยยะ มงั คละคถาอันผาเสริฐ ลำ้ เลิสยิ่งกวา่ วันและยามตังมวล ก็กวร
ผู้ข้าแต่งชฏาขวัญเคร่ืองต้อน สัปป๊ะเยื่องเครื่องพร้อมจุอันๆ มีตังลำเตียนและบุปผาดวงดอกไม้ ผ้าฮำขาว ฮำแดง
เครอื่ งเต๊สเครือ่ งวิเสส จวนจันทร์ ตงั ลูกหอยตนั และแกว้ ข้าว เปอื่ จักมากระทำมงั คละแห่งขวัญขา้ วเปน๋ เจา้ มั่งมูลมา

๑๑๗

มีตังโภชนะอาหารของไขว่ มีตังไก่ต้ม และจามยาม มีตังพร้าวต๋าลของหวาน มีจื่นจ๊อยมากนานา มีตังน้ำสุราปอ
ขนาด มตี งั เครอื่ งหย้องมีตังซ้อง แวน่ หวี มีตงั ม้าวใสแ่ ขน แหวนใส่กอ้ ย มีตงั พรา้ วต๋าลกล้วยอ้อย หมากปูงาม ผู้ข้า
แต่งต๋ามนทิ าน เมอื่ เกา๊ แต่เจ่นลกู มหาเสฏฐเี จา้ หากนำมาแต๊ดหี ลี ต่นี ้ีผู้ข้าขอราชธนา อังเจิญ ๓๒ ขวญั เจา้ เป๋นเก๊า
จุ่งมาเสวยก่อนเต๊อะ อัจจ๊ะในวันนี้ ก็เป๋นวันดี สรีสุภไจยยะ มังคละคาถาอันผาเสริฐ ล้ำเลิสยิ่งกว่าวันและยามตัง
หลายชาวใต้จกั สู่ขวัญเฮือ ก็แม่นในวันน้ี ชาวเหนือจักสู่ขวญั ม้า เจ้าพ่อก๊าจักสู่ขวัญแสง ก็แม่นในวันนี้ ชาวระแหง
จักก่อแฮกนากิน๋ ข้าว กแ็ ม่นในวันนี้ ข้าจกั เจิญขวัญเจา้ ขนึ้ สแู่ ต่นแม่นกแอ่นจักแล่นขนึ้ แป๋งกอนฮาง อยู่ป๋ายเขาใหญ่
นกคาบไข่บนิ เหนิ ข้าวติดหางจ๊าง ตกซะเลยี งซะลาน ไมค้ านหักจากบ่าข้าวหลายก่า แสนกอง ขอยซอ่ นมอ่ ยห่อยว่า
ขา้ วสรอ้ ยปา๊ วฮ้างว่าเขา้ ฝอยทองหือ้ เกบ็ กั๋นมากอ๋ งกั๋น ต้ังอยู่ยงั ยุง้ ยังเยยี ะ ตี่ข้านพ้ี รอ้ มก่ขู ้าวก่ขู วญั ก่อนเต๊อะ

สพั พีติโย วิวัชชนั ตุ สพั พะโรโค วนิ ัสสะตุ มา เต ภะวัตวันตะราโย สุขี ตฆี ายุโก ภะวะ
อะภวาทะนะสีลิสสะ นจิ จัง วุฑฒา ปะจายิโน จตั ตาโร ธัมมา วทั ฒันติ อายุ วณั โณ สขุ งั พะลงั ฯ

บทสขู่ วญั บา้ นใหม่

ชาวลา้ นนาเช่ือว่า บา้ นมขี วัญ จึงมีการสขู่ วญั ข้ึนบ้านใหม่ จะนยิ มทำพิธีส่ขู วญั บ้านในกรณีทเี่ จ้าของ
บา้ นไดป้ ลกู บา้ นใหม่เสร็จแล้วจะทำพิธีข้ึนอยู่ จงึ มีการสขู่ วัญข้นึ บา้ นใหมโ่ ดยปู่อาจารย์ โดยมีลำดับและคำสู่ขวญั
ดังนี้

เปิกป๋เี บกิ เดือนเบิกยาม
สุนักขัตตัง อุชชะ ในวันนี้ก็เป๋นวันดีสรีไจยโจค อุตมโยคยิ่งกว่า วันและยามตังหลายแต๊ดีหลี ติถีวันนี้
หมดใส วนั ไทก็หมดปลอด กห็ ากเป๋นยอดพญาวันพญายามแต๊ดีหลี
ปนี๋ ้กี เ็ ปน๋ แควนผาเสรฐิ เจา้ เกิดมาโผดฝูงสัตวก์ ็ปนี๋ ้ี พญาจกั รเกดิ มาเป๋นเจ้าโลกกป็ ี๋นพี้ ญาอโสกสร้างธาตุ
พระเจ้า แปดหม่ืนส่ีปันลังก็ปนี๋ ี้ พญาอชาตไดม้ าฟงั ธัมมพ์ ระแล้วฮอมไวบ้ ห่ ้ือเป๋นสาธารณแก่ผีวิสาจตงั หลายฝูงอ่ืนก็
ปี๋น้ี คนตงั หลายเกดิ มาบ่มีพยาธิ บไ่ ดต้ ้องอบุ าทว์อนทรายกป็ น๋ี ี้แต๊ดีหลี
เดือนนี้ก็เป๋นเดือนดีล้ำเลิส พญาอินทร์ต๋นผาเสริฐได้นั่งแต่นแก้วผาบสองสวรรวค์ก็เดือนนี้พระมหา
อานันทะจกั ก่อแกส่ ังคายนาธรรมก็เดอื นนี้ เตวดายอยนื่ ปนั ดอกเงนิ ดอกคำแกม๋ ติรเสรษฐีก็เดือนนี้พญาเวสสันตรลา
เมอื งแล้วไดค้ นื มานั่งแต่นแก้วก็เดือนนี้ ตุก๊ คตกระทำก๋ารบ่แลว้ เตวดาหากมาจว่ ยก๊ำสมภาร ได้ยงิ่ ยังราชการได้เป๋น
เจ้าก็เดือนนี้ เตวดายอยื่นปันดอกเงินดอกคำแก่มิตรเสรษฐีก็เดือนนี้ พญาเวสสันตรหนีจากเมืองแล้วได้คืนมานั่ง
แต่นแกว้ ก็เดือนนี้ ปู่ยา่ ผเู้ ถา้ ปลูกแปง๋ หื้อลูกหลานเป๋นหอเฮือนกเ็ ดือนนี้สองตนี๋ เจิญแอว่ กาดก็เดือนนี้ พ่อก๊าได้เป๋น
แก่ไพร่ฟ้ามนตรี โชติกเสรษฐีได้เสวยสมบัติดีแตนพ่อก็เดือนนี้ เตวดากึ๊ดใจ๋ต่อคนฝ่ายก๊ำจูสมภารหื้อได้เป๋นเจ้าก็
เดอื นน้ี อันวา่ ความสวัสดหี ื้อสมดง่ั พรขา้ น้ีจผุ ะก๋ารแตด๊ ีหลี

๑๑๘

อัจจ๊ะในวันนี้เล่าก็เป๋นวันดีสรีไจยโจค เป๋นวันอุตมโยกอันอุดมดี ห่าฝนแก้วตกคลองเวียงเชตุตรนคร
เมื่อก่อนก็มีในวันนี้ กาลประพฤกษ์หากเกิดก๋างเมืองพาราณสีก็มีในวันนี้ สะเภาคำไหลหลงท่า หนีไปป๊อยคืนมา
สู่ต่าเก่าก็มีในวันนี้ เล่มสะง้าป๊อยเต็มคืนมากม็ ีในวันน้ี ป้อจายไถนาได้ร้อยไฮ่ ก้อนขี้ไถบังเกิดเป๋นคำ มาตังมวลก็มี
ในวันนี้ ทุคคตะไปกระทำการสวนใส่ไฮ่ได้นางแก้วแตกไข่มาไว้ก๊ำจูต๋น ลวดป๊นจากกั๋งวลจุสิ่งก็มีในวันนี้ ข้าวของ
หลั่งไหลมาฮอมก็มีในวันนี้ ผู้ข้าไถนาได้ร้อยไฮ่ ก้อนขี้ไถนาเกิดเป๋นคำมาตังมวลก็มีในวันนี้ พี่น้องมาต๋อมสะสู่ก็ใน
วันนี้มีมิตรแก้วหมู่สหายดีก็มีในวันนี้ เงินคำมีเหลือจ่ายก็มีในวันนี้ ใคร่ได้อันใดก็ได้ด้วยง่ายเหมือนดั่งหัวใจ๋ ก็มีใน
วันนี้ ข้าวของมีภายในแล้วบ่ออกก็มีในวันนี้ ข้าข้อยจักแพร่ปอกออกมาหลวงหลาย งัวควายมีเต็มคอกลกู เต้าออก
เต็มเฮือนก็มใี นวนั นีแ้ ตด๊ ีหลี

ส่วนยามนีเ้ ลา่ ก็หากเป๋นยามดี ควายทรพีผจญแป๊พ่อก็ยามนี้ พญาอินทรห์ า้ งเสิกต่อลวดผาบแป๊ไอสวร
ก็ยามนี้ หม่มู ารตงั มวลมาจงิ เอาแตน่ แกว้ พระเจ้าผจญผาบแปแ๊ ลว้ หมู่มารตังมวลกย็ ามนีแ้ ม่นกใส้แป๊จา๊ งปายสารตั๋ว
กลา้ ก็ยามน้ี พญากุสราชได้นางหน่มุ เหน้าจอื่ ประภาวดีกย็ ามน้ี แมย่ ักขีณีหนา้ ม้าได้พราหมณพ์ อ่ กา๊ มาเป๋นสามิกาก็
ยามนี้ มโหสถตน๋ มีอานภุ าพแป๊คนบาปจ่ือเกวตะพราหมณ์ก็ยามน้ี พญาอนิ ทร์ไดน้ างหนุ่มเหน้าเทวีเจ้าจ่ือสุชาดาก็
ยามนี้ ยามนั้นหากเปน๋ ยามดสี รสี ภุ ะอันผาเสรฐิ ปลูกกลว้ ยเกิดเป๋นเครือคำ ปกเสาฝงั เกิดเป๋นลำแกว้ ข้าวของมีแล้ว
ก็ซ้ำแถม ก็มาแม่นยามนี้นา เทวดามาป๋ันโจคก็ยามนี้ พญาอโสกจักได้ผาบจมปูก็ยามนี้ พ่อหมองูได้ดอกไม้คำ
พญานาคก็ยามนี้ วีโบกขรพัดพรากจากมือยักษ์มาสู่เจ้าวรกิตติกาก็ยามนี้ ได้กระทำการอันเป๋นมังคละในปี๋เดือน
และวนั ยามตังมวลฝงู น้ี แควนวเิ สส เปน๋ เหตหุ ้ือได้อย่ดู วี ฒุ ิหติ ะความสุขสวัสดแี ต๊ดีหลี

บัดนี้หมายมีผูเ้ ปน๋ เจา้ ของเฮือน เป๋นเก๊าแก่ภริยาลูกเต้าหลานเหลนแห่งต๋นก็ได้ขึ้นมาอยู่ในเฮือนมงคล
หลังใหม่ ตัดไม้ใส่มุงดี สัปป๊ะเสาดีก็ยังมอี ยู่หลายเลม่ หื้อเจ้าตังหลายได้อยู่เต่ียงเตา๊ ตฆี าสวาธิสวัสดีมหาจักรพรรดิ
เกิดในโลกนี้ให้ไว้เป๋นมงคล หื้อวุฒิเกิดกับต๋นหมั้นเตี่ยงข้าจักถวายบวรผลอาวาสแห่งมนุษย์จาตหากยกยอคุณวิ
เสสนาบุญต่างๆ ยามเม่ือตั้งแต่เก๊าปูดแี ล้ว หอื้ ตกแตง่ ก็หากเปน๋ รดี แหง่ ตานายสืบสายมากับโลกเกา๊ โคตรหากปันนา
เอกปิตมุ าตาอัยยาอัยกี เขาะขอดนบั แตเ่ ก๊ามาเถงิ ยอด ก็หากเป๋นพรหมลงมาลว่ งแล้วต๋ามอตั ตา เปน๋ จารีตประเวณี
มาแตป่ ู่สงั สะยา่ สังสลี งมาแลว้ หือ้ สรา้ งฆราวาสสืบมนุษยจาตบ่ห้ือขาดตา๋ มมา บัดน้ีผขู้ า้ ตังหลายก็พร้อมกันสนทนุ
สันทามตี กุ๊ หม่ตู ่างคนตา่ งขุ่นฮูใ้ จ๋ จ่งิ จวนกนั๋ ไปตกั ฟันปำ้ ไม้ยังปา่ ต๋ีตอผ่าจักขวาน ไม้มอกวางหักประทัดฟาด ห้อื เป๋น
ขนาดต๋ามปอครบคาน ยอไม้เคร่ืองพร้อมตุ๊กเย่ืองอันมี เอาหองล่องนตีแมน่ ้ำใหญ่ จุจอดไกล้ต่าริมชล ปากั๋นขนจ๊ัก
ลากมาแตะซ้อนถากขุดเคา เต่าเลียบปัดหมดใสสอกกู๊ใส่ไปต๋ามวิสัยแห่งจั่งตัดเสี้ยงอย่างต๋ามครูพิษณูกันขันใหญ่
ป๋างเหลา้ ใสข่ ันฟาย ตา๋ มเลขลายเคยแต่งบห่ ือ้ ผิดวา้ งแหง่ เครื่องเคหา ทรถุ นั ภังเสาเหล้นใหญ่เรยี กจื่อใส่วา่ เสามงคล
มีนามผลว่าหื้อดีดั่งแก้ว คนิงขุ่งแล้วหื้อมั่งมูลมี รุกขจาตเล่มหนึ่ง จื่อว่าเสานางเป๋นคุณล้ำเลิสฝนห่าแก้วเกิดผากฏ
เต็มแถมยสล้ำเลิสข้าวของเกิดเนอื งนอง เล่มหนึ่งจื่อว่าสืบรบิ รอมของมูลมั่ง เล่มหนึ่งจื่อว่าเงินล้านจั่งแสนคำ เล่ม

๑๑๙

หน่ึงจอื่ มหาธนงั นำข้าวของมาสู่ สมบัติกู่ตนั ใจ๋ เลม่ หนึง่ จื่อว่า อโนไจยแผ้วผ่องเตม็ ท่ัวห้อง มุกดาหาร เล่มหนึ่ง จื่อ
วา่ เงนิ เจยี งคานตราเต๊าเตอื น เลม่ หนึ่งจ่ือว่าเงนิ เต็มฉางบ่ฮ้บู กบางสักเตื่อ เล่มหนึ่งจอื่ ว่ามหาธญั ญังเกิดกับฉางเต็ม
ยุ้งเยียวางล้นขื่อยุต่างจกจ่ายหื้อเตตาน เล่มหนึ่งจื่อว่ามหาสมุทรเลิ๊กลุ่มเงินคำอุ่มอมทรายปูป๋าหลายคายออกมา
หื้อ เล่มหนึ่งช่ือวา่ มีเงินล้านตื้อหมู่เงนิ คำมั่งมูลหนาอเนก เล่มหนึ่งจ่ือว่ามหาชลธาราไหลลน้ ชนเมฆลือยสเสกสนั ดี
จตุพันนามี ๔ แจ่งจื่อโชติแหง่ เสฏฐี เล่มหนึ่ง จื่อว่าชติลมหาธนกดแขวดล้านโกฏิแวดเต็มฉาง เล่มหนึ่งจื่อว่า ฆระ
สักมหาธนาวางตุ๊กตี่เต็มถ้านตี่คณนา ๘๐ ตรานับโกฏิ เล่มหนึ่งจื่อว่าเมณฑกมีสุวรรณมิคคาเรียงฮูปคำเหลือ
รุง่ เรอื งสรี เลม่ หน่งึ จ่อื วา่ มมิ คาลเสฏฐีต๊ิปปถมั ประภาดีเรียกสู่เงินคำกู่เต็มฉาง เล่มหน่งึ จื่อวา่ ธนัญไจยเยียววางแสน
สวยเงินคำ จ่วยแสวงหาเต็มฆรวา ดูต่างจ่าย เล่มหนึ่งจื่อว่าไม้จมปูหมายตวีปใหญ่ เล่มหนึ่งจ่ือว่าลกู เสฎฐีย้ายต่มี า
เป๋นเปื่อน เล่มหนึ่งจ่ือว่าไม้เถื่อนมาเป๋นมงคลหือ้ วุฒิเกดิ กบั ต๋นตุก๊ เมื่อ เล่มหนึ่งจื่อว่าอุตตมังคลเต๊สอุดมดีผะดุจดง่ั
จินต๋ามณีต่อนแก้วย่อมหื้อแล้วตอ่ มคำผาถนาแก่เจ้าเฮือนจุสิ่ง เล่มหนึ่ง จื่อว่ามหาธนสิทธิล้ำยิ่งเปื่อหื้อเฮอื นได้
อยู่หมั่นสุขเสถียร เล่มหนึ่งจื่อว่ามหาวุฒิย่อมหื้อกระทำเปี๋ยรหื้อเจ้าเฮือนได้เถิงสุกมากบ่หื้อลำบากอนทราย เล่ม
หน่งึ จอ่ื ว่ามหาธนงั ยอ่ มหือ้ มขี า้ วของหลายมูลม่ังอันใหมห่ ลงั่ ไหลมา เล่มหนงึ่ จอ่ื ว่ามหาเตชาขงขวายหื้อเจ้าสูงก๊ำขื่อ
จุเล่ม หยั่งพสุธาถัมภานถัมภกต่างหื้อยอยกอนันตาคุณมุตตมัง ก็มาปกรังแรกบ่หื้อผิดแผก วันดีอุตตมังคนาตีวิ
เสสว่าหือ้ เปน๋ กระบวนเตส๊ ฮอมของ สพั พทะสัพพทา สัพพโภคานองไหลหลง่ั เงนิ คำจั่งตดี ลุ สบุ สะเกยเก๊าปู๋นต้ังแวง
กุงสุบสอด ตุ๊กเล่มฮอดป๋ายตก ใส่ตังขื่อแปสุบเดี่ยว แหนบเถียวสองปายบนหน้าหลังหมายต๋า โลกลุลลาภโจคดู
พรายก่ายกอยาย และกู่โยก๊ำหมู่กะแลแลง หลองก๋อนเข้าเต็งก๊าบควบหลบจ๋องอวบฉายา มุงคาหน้าเดรดาษ
และก๋อนจายอาจคันบวย บ่หื้อมีตี่จ่ายเจือยขวยขวายสักแห่ง ตังฝากับหน้าต่างพะนักตั้งแต่จตุรา ข่นพิงหน้าเป๋น
มอก ต๊ัดตี่เข้าตี่ออกไว้ผะตูติดรำยนตม์ ุททงาด ต้องหื้อเป๋นฮูปเงาะข๋งก๋งซอน เครื่องดวงบุปผาเจือใบแปบ มาบหื้อ
เป๋นแลวแถวแบแนนมาเครือวัลย์ เสาภาพรรณดูอาจห้ือไดจ้ ่ือว่าเคหาราชเฮือนหลวง เปน๋ ผังทองสนั สรรับโจคใหญ่
วุฒิเสียงโสกโรคา ปริปุณณาเฮือนมงคลก็แล้ว ก็จิ่งจักมาตกแต่งหน้าเตาไฟ กระทำการตังหลายฝูงใดก็แล้ว จิงจัก
ฝังยังกอ้ นเส้าแกว้ ๓ ก้อน ก้อนหน่ึงมีจ่ือวา่ แกว้ สมบตั ิถมหล่ังไหลมาเต๊าเตยี่ วหมนั้ รอมทันซะกือเต็ม พริกเกลือบ่ได้
ซื้อต่านก็หากต่างมายืนยอถวายป๋ันหื้อตุ๊กอนั ก้อนหนึ่งจื่อว่าดวงคำตน้ ดำละลักก๊ักฝงู สาวฮักต่านย่อมฮอมหอบผ้า
มาหาก๊ำจู ก้อนหนึ่งจ่ือว่าเงนิ คำเต็มแสนดสู ะหลั้งมันจ่ังดั้นจ่องมาหากิ๋นหมู่ก็เอาขึ้นมาโฮงใหม่ มีตังหม้อน่ึงไหขา้ ว
ครกสากป๊ากตักคัลลีตงั หม้อแกงแก้วติป๊ แหวนเงินคำครบจุเยือ่ ง ของติ๊ปเกิดตันใจ๋ อุดมสมบัติหื้อเสมอดั่งอดุ รโขง
ตวปี ตงั ๓ เกดิ ส้อื ผา้ เคร่ืองกวรทรง ของมงคลมีมาก ข้าวน้ำหากหลวงหลาย มตี ังสินาสหอกดาบ เพชรแสงแก้วมีจุ
เย่ืองอันเป๋นเครอ่ื งมงคล ก็เอาขน้ึ มาโฮงใหม่นับเสี้ยงแตด๊ ีหลี

กำปากข้าอันนี้ว่าหื้อมีก็มี ว่าอันใดก็แม่นกำปากแห่งข้าแก่นแควนยำแยง ว่าอันใดก็สมดั่งกำปากข้าจุ
สิ่ง หื้อเจ้าตังหลายสุขลำย่ิงกว่าปายหลัง หื้อสุขตังอันไปและอันอยู่ หื้อสุขตังหมู่ลูกเต้าและญาติก๋าหื้อสุขทาสา

๑๒๐

ทาสีเจื้อโคตร ใสส้อยโสดภิรมย์ใจ๋ อุดมล้ำยิ่งได้กึ๊ดมาอยู่หอโฮงแก้วมิ่งมงคล กับภริยาลูกหลานต๋น ฝูงอยู่ในโฮงจุ
คนน้อยมากมีหัวใจ๋และกำปากก็หื้อเสมอกันก็อยา่ หื้อมีใจ๋โขดเกี๊ยด อย่าหื้อมีคำส้มเสียดใจ๋ดำ หื้อได้ฮักกยำกันกบั
ตังพ่อและแม่จ๊างมา้ หมูงัวควาย ก็หอ้ื หลายแพร่ปอกออกมามากเตม็ ถุนห้ือหอโฮงม่งั มลู ขน้ึ มาจุวนั จุมื้อ เงินคำก็หื้อ
มีเต็มล้านตื้อลวดเต็มฉางข้าวเปลือกวางลงใส่เล้าก็หื้อมีเตี่ยงเท้าตีฆาอย่าได้บกบาง กันว่ากระทำนาและแปลงไฮ่
ตกเจื้อใส่ และบุงก็หื้ออยู่สุขสบายเสี้ยงจูตั๋ว ผัวเมียกันก็อย่าหื้อได้ประมาท ฮ้างหมายจากกันก็อย่าหื้อได้ กันมีลูก
แล้วก็จุ่งหื้อเปน๋ คนดคี นงามฮู้หลวกมักเอาคำสอนพ่อและแม่ หื้อมีใจ๋กว้างแผ่ไมตรี พีชชะมีของปลูก ก็หื้อมีหน่วย
ลูกดกหนา คนไปมาก็หื้อถวายของฝาก พ่อก๊ามากก็จุ่งหื้อมาถวายฝูงคนปาเงินทองหลายเสื้อผ้า มีตังเครื่องผ้า
อาภรณ์ ฝูงเตวบตุ รเตวดาก็ห้อื หม่นั มากำ๊ จลู งมาปนั โจค และปนั ลาภผรี า้ ยผู้รา้ ยใจ๋บาปกห็ ื้อกลับหลีกหนีไกล๋ ผีร้าย
ฝูงจังไรหุมแอ่วเบียดเบียนต่านก็อย่าได้หื้อเข้ามาสู่บ้านหื้อกลับหลีกเว้นหนีไกล๋ปุ้นแสนวา ฝูงคนปาลาหลงโลก
บ่กั๋วได้ต้องตุ๊กข์โสกโสก๋า ก็อย่าหื้อได้เขา้ มาหาและมาสู่บ้าน หื้อหลีกเว้นหนีเสีย อย่าหื้อได้มาน่ังอยู่ผาสรัย คนฝูง
ใดจ๊อบลักเลิมเอาของต่าน ก็หื้อหนีไปอยู่ด้าวแขตแดนไกล๋ มีอันใดก็หื้อเหมือนใจ๋เสี้ยงจุสิ่งจุเยื่อง อันเป๋นเครื่อง
ก๋ินครัวต๋น ตางอับจ๋นด้วยอันใดก็อย่าได้หื้อมีสักเตื่อหื้อได้มีสุขตุ๊กเมื่อเสี้ยงจิรกาลในเฮือนสัณฐานหลังวิเสสเฮือน
แก้วเต๊สเมืองคน เฮือนมูลก๊ำจูต๋นหลังกว้างหื้อได้อวดอ้างว่าได้อยู่สุขสบายฝูงคนตังหลายเตียวไปมาหันก็หื้อได้
จมจื่น ด้วยคำเหมือนเงินแสน คนฝูงแก๊ะแก๊นตุ๊กไร้กันได้มาอยู่ก็จักได้เป๋นดี คนฝูงเข้าของมีแล้วมาอยู่ก็จักได้เปน๋
มหาเสฏฐีก็เปื่อเฮือนหลังนี้ผายโผด ผะดุจดั่งแก้วมณีโชติแหง่ พญาจักรนั้นแต้ดีหลี พระดียอดสร้อยเป๋นก่าอิ่งอ้อย
วิงวอนใจ๋โลก หื้อหายต๊กุ ขโ์ สกโสก๋า เปน๋ วาจาอันอ่อนข้าว่าห้ือมีก็จงุ่ ห้ือมีตา๋ มกำปากขา้ ว่า ว่าได้ก็จุงห้ือได้ ว่าห้ือมี
ข้าวของมากหลายก็จุ่งหื้อมีมากหลาย มาถมแถมเต็มฉางและยุ้งเยียดแก๊นลั่ง หื้อสมบัติหลั่งไหลมา หื้อสมดั่งกำ
ผาถนาจนคาถาอันน้นี าดงี ามจ่ืนจ้อย อันผู้ขา้ นอ้ ยหากกลา่ วทำนาตวายไวห้ ือ้ ดีจุอัน จ่งุ หื้อวฒุ ิจำ๋ เริญเปน๋ ไป ยาวยืน
มั่นกงุ ยง่ิ นกั สัพพจอุ ันจเุ ยือ่ ง นัน้ จงุ่ จักมเี ตย่ี งแตด๊ ีหลีฯ๔๒

บทสมู าหอเฮือน

สรีสวัสดี ชัยยะสทิ ธสิ งั ขารมงคล วฒุ สิ รตี ฐิ ีอนั วเิ สส เหตวุ ่าโบราณสังขารปี๋เก่าอติกนั๋ โต ก็ข้ามล่วงป๊นไป
แล้ว นวนวัง ปี๋ใหม่แก้วยอดพญาวัน ก็มาจุจอดฮอดเจิงเถิงตัน ในคากาละ บัดนี้ หมายมีผู้ข้าตังหลายตังญิง จาย
เถ้าแก่ พอ่ แมเ่ จ้าหอเจ้าเฮือน ต่นี ีเ้ ปน๋ เกา๊ เป๋นประธาน พรอ้ มกบั ดว้ ยลกู และหลานจุผ้จู ุคน ก็มาเล็งหันยังเฮือนหลัง
มงคลหลังดีล้ำเลิส เป๋นตี่แก้วแหวนเงินคำเกิดมาหา ตังวัตถาสื้อผ้า ฝูงหมู่งัวควายจ๊างม้าก็เกิดมีมา บัดนี้ผู้ข้าตัง
หลายก็ได้ตกแต่งดาเคร่ืองพรอ้ มจ่ิงได้นอ้ มนำมา ยังมธุบุผาราชาดวงดอก ข้าวตอกดอกไม้ลำเตียน น้ำอบน้ำหอม
ตงั หลายมวลฝงู นี้ ก็เปื่อวา่ จักมาขอสมมาคารวะ ยงั หอเฮือนเป๋นเจา้ พร้อมดว้ ยพระบาทพระธาตุเจ้าจุองค์ๆ อันผู้

๔๒ สรเี ลา เกษพรม, ประเพณชี วี ิตคนเมือง, (เจียงใหม่ : สถาบนั วจิ ัยสงั คม มหาวทิ ยาลยั เจยี งใหม่, ๒๕๔๑),หนา้ ๑๑๗.

๑๒๑

ข้าตังหลายหากได้ขงขวายหามาไว้นอบน้อมไหว้กราบวันทา ยอสองหัตถาฝา่ มอื นบนอ้ มไหว้รำเปิงกุณ หวังใจ๋วา่ จัก
ห้ือเป๋นบญุ สืบไปปายหนา้ บดั น้ีผขู้ า้ ตังหลายกข็ อขมาเสียยังโทสนโตส๊ แลว้ ขอห้ือบาป อนั นนั้ กลาดแกลว้ หายไป ผู้
ข้าขอสมมาตังเปก๊ แสงใสเงินคำก๋องแกว้ มีพร่ำพร้อมแล้วจดุ วงงาม ตังก๋องสีลก๋องกัมฐานเจา้ อันเปน๋ ต่ีไว้นบนอ้ มจุ
วันๆ มีตังข้าวน้ำโภชนะอาหาร ยามเมื่อได้กระทำการ หลอนว่าใจ๋ดำกิ๊วโขด ผู้ข้าก็กั๋วเป๋นบาปและเป๋นโต๊ส
และวจี๋กม๋ั ยามเม่ือผู้ข้าบ่ได้แยงยำด้วยกำปาก ยามเม่อื ได้ปั๊ดป๊าดด้วยตนี๋ มือ ได้หยุบถือชัดขว้างยังหม้อน้ำอ่างและ
ไหกิ๋น หลอนได้ล้างมือและหดต๋ีนและล้างแค่ง หลอนหากได้เต้นแล่นยา้ ยย่างไปมา ยามสายสุรยิ าแดดตอ้ ง เปี๋ยว
แดดฮ้อนและไฟลน ผู้ข้าก็กั๋วเป๋นกั๋งวน และวจี๋กรรมมาตุ๊กต้อง หลอนปากว่าได้ก๋ำค้อนต่อยตี๋ดัง ผู้ข้าก็กั๋วเป๋น
บาป เป๋นกั๋มอันหาญมัวมืดเส้า ผู้ข้าขอสมมาตังก้อนเส้า และเตาไฟ มีตังเครื่องปัจจยั จุอันจุสิง่ มีตังหม้อนึ้งไห
ข้าว ถ้วยจ๊อน ป๊ากปึกกะและแก๋น หลอนบ่ได้กิ๋นเก๋งแหนด้วยกำปากเกี๊ยด ผู้ข้าก็ขอขมาตังฐานกาและเปี๋ยด
กับตังข้าวเปลือกและข้าวสาร ตังไม้คาน และ ซ้าซองป้อมหาบ ตังครกและสากหม้อนึง้ และหมอ้ แก๋งพร้อมตังเหิง
และด้งเข่ง หลอนผู้ข้าตังหลายบไ่ ด้ยำแยงได้กำซัดกำลากสะโต๊กข้าวถาดใจ๊และกัวะขัน ยามเมื่อต๋าบ่หันได้ข้ามได้
ย้าย ได้จ่มฮิฮ่ำกวนเกา ก็ขอบางเบาปลดโต๊ส หลอนผู้ข้าตังหลายได้ เก๊ียดโกรธโกธา ผู้ข้าตังหลายขอขมา ตัง
ขนั หมากต้นปูน ปยู า ตงั แปน้ ปื้นและแป้นผา อนั ผ้ขู า้ ตังหลายได้ยินดว้ ยวาจ๋า ออกปากว่าบ่ดี ตงั มีดพร้าขวานสิ่ว
และเหล็กจี พร้อมมุ้งสะลีหมอน และสาดอ่อน ตังวัตถาอ่อน ผืนบาง และผืนหนา ตังสุดปาและผ้าห่ม ตังแม่ข่ม
และแม่คันได หลอนยังป๊ัดไหวยามเมื่อผู้ข้าเตียวไปมาย้ำขึ้น ซุ่นปื้นแก่วงกวัดไปมา ได้ยามเมื่อได้เตียวไป ขึ้นลง
วิดวิ่งเต้นโหฮ่ ้องเล่นเดือดมัวเมา แม้นได้ก๋วนเกาลวดล้ำด้วยกำปาก ได้จ่มหื้อครกและสากและเดโด้งเหิง แม้น
ว่าผู้ขา้ ตังหลายบ่ได้รำเปิงเถิง บุญกุณแห่งขา้ วเป๋นเจา้ ผู้ข้าตังหลาย ก็ขอขมาตังข้าวและตอกว๋ ย จอกขันน้ำบ้วย
และหม้อขา้ วแช่ บ่เว้นบ่แวสังสกั อนั ตังสนุ ักขต๋วั ก่าพันคำ ตงั แมวขาว และแมวดำสตั วเ์ ล้ยี งอนั เปน๋ กุณเป๋นแก้ว ผู้
ข้าได้สมมาแล้วจุ่งลดโต๊สหือ้ ข้ามา สัพพว่าสัตตา ของเลี้ยงของดู อันอยู่ในเฮือนตีน่ ี้ ตังมวน หลอนว่าผู้ขา้ ตังหลาย
ได้ผิดผวน กำราบหลอนได้พัดพลาดเฆี่ยนต๋ี ด้วยกำวาจ๋ีแจ่งด่า กระทำหยาบจ๊าเต๊กตี๋ ยามเมื่อโมโหมีมัวมืด ยั้น
เข้ียวอดื คำราม กข็ ออย่าถือก๋ัมลดโต๊ส ขออยา่ เกบ็ เอากำกวิ้ โขดไว้ในใจ๋ บดั นีผ้ ขู้ ้าตังหลาย ขอสมมาตงั ผะตเู ฮือน
และผะตูบ้าน ตงั ฝูงสัตว์เลีย้ ง(มา้ จ๊าง) ฝงู หมูงวั ควายก่าอันไดก้ ๋ินแฮง หลอนผู้ขา้ ตังหลายมใี จม๋ ัวแดงแจ่งด่า ด้วยกำ
หยาบนจ๊าเฆยี่ นตี๋ ด้วยกำบ่ดีฝงู หยาบ ห่าก๋นิ ห่าลากสัปป๊ะพรากวาจา ขอโคมนะหิงสาลดโตส๊ แก่ผู้ข้าตังหลายจุผู้จุ
คนเตี่ยงแต๊ดีหลี แด่เต๊อะ ... อันหนึ่งขอหื้อผู้ข้าตังหลายมั่งมีเป๋นดีมีข้าวของเงินคำ วัตถุปถานเสื้อผ้าตังจ๊างม้ารถ
เกวียน งัวควาย หื้อมีหลายไหลหล่ังถั่งมา อย่าหื้อขาดสักวันสักยาม กิ๋นก็ขออย่าหื้อปก จกก็หื้ออย่าเสี้ยง แม้นจัก
เล้ยี งชาวจมปตู วปี ก็อยา่ หื้อบกบาง ขา้ วเปลือกวางเต็มเล้า กห็ อ้ื มูลม่งั เตา้ เต็มถุน หอ้ื เจ้ามามั่งมลู ไปจวุ ันจุมื้อ คนต่ี
มาหาชื้อก็หื้อได้เว้นเตียวก๋าย คนตี่มาหาขายก็หื้อไปมาหาแว่ หื้อมีมิตรแก้วแก่ผู้ดี ฝูงเตวดาบุตรเตวดาต๋นมี
อิทธิฤทธี ก็หื้อมาปั๋นโจคป๋ันลาภ ตังแต่นี้ไปปายหน้า ขอหื้อผู้ข้าตังหลายตังญงิ จาย จุผู้จุผู้อยูส่ ขุ สบายปอเต่ยี ง

๑๒๒

เต้ากุ้มเถ้า มีอายุยืนเตี่ยงเต๊า สองร้อยซาวขวบข้าวภวสา ขอหื้อผู้ข้าตังหลายรำงับกลับหายเสียงยังเปียธิโรคา
เคราะหเ์ จ็บเคราะห์ไหม้ เคราะหไ์ ข้ เคราะห์หนาว เคราะห์สัปป๊ะวา่ เคราะหต์ ังมวล ขอหื้อระงบั กลับหายไปเป๋นดัง
ต่อมน้ำอันกล้ิงกลาดตกจากใบบัวใบบอนนัน้ เท้ดีหลีแด่เต๊อะ กายะ กมั มงั วะจี กัมมงั มโนกัมมัง สพั พปาปัง ขะ
มนั ตุโน (จบขอสมาหอเฮอื นเพียงเทา่ นี้ ) คำสมมาเคหะหอเรอื เปอื่ ห้ืออยู่ดี มคี วามสุขสบายมโี จคลาภ มดี งั นี้

บทสมมามหาวบิ าก๔๓

คำว่า สมมา โสมมาหรือ สูมา ตรงกบั ภาษา ภาษาไทยกลางวา่ การขอขมา ดังนน้ั คำว่า ขอสมมา เป็น
การแสดงถงึ ความออ่ นน้อมถ่อมตนของลักษณะอุปนิสยั ใจคอของคนไทยล้านนาเป็นอย่างดี เป็นการขอขมาทเี่ กรง
ว่าตนเองจะได้กระทำทางกาย ทางวาจา ทางใจ ท่ีไม่ควร ไม่เหมาะสม กับสิ่งหนึ่งสิ่งใด โดยเฉพาะสิ่งที่ชาวไทย
ล้านนาให้ความเคารพนับถือ ในบทต้นๆ ได้กล่าวถึง การขอขมาพระรัตนตรัย ขอขมาครัวทาน จนกระทังขอขมา
มหาวิบาก หรือ สมมามหาวิบาก คือการขอขมาต่อความทุกขย์ ากลำบากท่ีทำให้บังเกิดขึ้นในชีวติ ของตน ไม่ว่าจะ
เป๋นการกระทำทางกาย การพูด และการคิดที่ท้าทาย ดูถูกในความทุกข์ยากลำบาก เพ่ือไม่ให้เกิดกรรมอันหนัก
ต่อไป จึงได้มีการแสดงการขอขมา หรือ สมมา โดยการประกอบพิธี มีดอกไม้ธูปเทียน น้ำส้มป่อย ดังคำตี่ว่า “ผู้
ข้าตังหลายได้ปากันขง ตกแต่งน้อมนำมายังบุบผาลาจา ดวงดอกเข้าตอกดอกไม้ลำเตียน......น้ำเข้ามิ้นส้มป่อย”
เป็นส่ิงจำเป็นในการประกอบพธิ ีกรรม

ก. เครอ่ื งสมมามหาวิบาก
ต่ีนี้จักกล่าว ลักขณ อันสมมา มหาวิบากก่อนแล หื้อมีเตียนเล่มร้อยกู่ ๑ เตียนน้อย ร้อยกู่ ดอกไม้
ร้อยมัด ขา้ วตอกเต็มขนั ไมก้ ๊ำสรรี อ้ ยเลม่ เจดีย์ทรายหลัง ๑ นำ้ หนกั ปอหม่ืนจ่อร้อยผืน ตงุ ร้อยตวั๋ น้ำอบน้ำหอม
พร้อมบรมวลแล้ว หือ้ ไปนมิ นตพ์ ระสงฆ์ ๒๐ ต๋น หาบไ่ ด้ ๑๐ ตน๋ ก็เอาแล้ว พระเจา้ พระธรรมพระสงฆ์ พระธรรม
เจ้าและ ต๋ามออกในมหาวิบากขนัทธนิบาทปุนแล มหาโมคลานะเจ้าจองออกมาไว้ในคนตังหลายผู้มีพญ๋าเปิงฮู้
เตอะ
ข. คำโอกาสสมมามหาวบิ าก
กนั ว่าเจญิ เทพคะนาแล้ว วา่ ดังตอ่ ไปนี้ อะหังนามะ คจั ฉามิตริ ะฐะณัง อหงั นามะ...ปะมาโทสังกายะวจี
มะโน อตีตาจะปัจจปุ ันนา อเนกะชา กัมมะวิปาเก อตงั คะปะหานะ อหงั วันทะ มสิ ริ ะสา พทุ ธงั ธมั มัง สังฆัง เจตยิ ัง
สรีมะหาโพธิ ปิตุมาตา สามิกะเอยยะโก เอยยะกานัง สาธุสาธุโอกาส ข้าแด่พระแก้วเจ้าตังมวล บัดนี้ผู้ข้ามีจื่อว่า
......ดังน้ี ก็ไดน้ ้อมนำมายงั ปรามมิสสปูชา ข้าวตอกดอกไม้ใสแ่ ต็มขนั มหาสวิ า เตียนเล่มหลวง น้ำหนกั ปอรอ้ ย สอง

๔๓ ปรวิ รรตจากปบ๊ั สา วดั บญุ ยนื ต.เวียง อ.เมอื ง จ.พะเยา ปรากฏจือ่ ผเู้ ขียน คอื พ่ออาจารย์ วิมาลา หอมพนั ธุ์.

๑๒๓

เล่มเป๋นกู่เรียงกัน เทวสัตตัง เตียนน้อยมีร้อยกู่ ตั้งสะพู่อยู่เต็มขัน สตัง ปอร้อย ไม้ก๊ำสรีใหญ่น้อยบ่ชวดสั้นเสียวา
สัตตงั ปอรอ้ ยงามมดั เป๋นแบกสุมกัน สุคนั โธทก นำ้ อบมีหลายส่ำใสแ่ อง่ ถ้วยสลุงไตร อารกุ ทรายขาวใส นำ้ หนักปอ
หมื่นเป๋นจื่อพระเจดีย์จ่อธุง สตังมีปอร้อยบ่หื้อย่อน แม้นภาวจาตก่อนและ ปัจจุบันนี้ปรากฏหันหลอนว่าผู้จื่อว่า
........ ได้กระทำยังกั๋มอันบส่ ุภาพ หลอนต๋นตัว๋ แห่งผมู้ ีจื่อว่าดังนี้ ได้ประมาทในแก้วเจา้ ตัง ๓ ด้วยนามตังก๊ะ ด้วย
อันหาเก๊าเงื่อนอันหนึ่ง หลอนต๋นตั๋วแห่งผู้ข้ามีจื่อว่า......... ได้ประมาทได้ต๋ืนย๊าดบุบต๋ีสัตว์และ คนหื้อได้ลำบาก
อันหนึ่งหลอนได้ผะมาทสีล และ อันหนึ่งหลอนได้ทาลุนด้วยโกธะเคิงโกรธ ได้กระทำโต๊สแก่พระแกว้ เจ้าตัง ๓ ก็
ขานสู้ฮู้ว่าเป๋นโทสนโต๊ส อันใหญ่แก่ผู้ข้าแต๊ดีหลี บัดนี้ผู้ข้าก็ได้ตกแต่งแป๋งน้อมนำมายังบรมา มิสสะบูชาสมมา
ตงั หลายฝงู นีม้ า ถปนั นาต้งั ไว้ต่ามกา๋ งกองส่องหน้าพระพุทธเจ้าพระธรรมเจ้า พระสงฆ์ พระเจดยี ์เจ้าไม้สรีมหาโพธิ
รุกขเจ้า ตังมวล ในกาละบัดนี้แต๊ดีหลี โยสันนิสินโน วรโพธิ มูลเล มารัง สะเสนัง มหันติวิเจยโย สัมโมธิมาคัญจิ
อนันตันญาโณ โยโลกุฏฏโม ตังปันนะมามิพุทธัง ตังปันนมามิธัมมัง ตังปันนะมามิสัง อฐัง อาริยะปัตโต ชะนานัง
โมกขะปะเวสายะ อุจุคมัคโค อะยัง สันติ กะโลปะนิยานิโก ตังปันนะมามิธัมมัง สังโฆวิสุทโธ วะระทักขิเนยโย สัน
ติงนิรัทโย สัพพมาระปะหิโน คุเณเกหิสะมัทธิปะโต อนาสะโวตัง ตังปันนะมามิสังฆัง นมามิพุทธัง คุณสาวะรันตัง
นะมามิธัมมัง มุณิราชเทสิ ตังนมามิสังฆังมุณิราชะสาวะกัง นะมามิกัมมะฐานังนิปาน ธิกัมมะปายัง นมามิกัมมัฐา
นทายะกา จ ริยัง นิปานมาคุเทสะกงั อัจจะโยเนมิภนั เต อัจจะ๊ คะมา ยะถาพะลงั มุเอหงั ยะถาอกสุ ะลัง เยมะหิโย
หัง พุทธมะธัมมสังฆะ กัมมฐานะ ถายะกา จะริยะสังขา สุฐเนสุอะติเตวา ปัจจุปันเนวา มนัสสะวา ปะมาทะ มคา
ระวะ มะกะริมหา เตมะอะจยัง อัจจะยะโต ปะมาตังวา อะคาระวัง อาคาสิโสหงั ทิสวา ยะถาธัมมัง ปฏิกะเลมิเต
สันโน ตัสสะเมภันเต พุทธาติระต๋นปัญจนัง อานุกัมมะ อุปาทายังอัจจะยัง อัจจะยะโต อยะติง สัง อริสสามิสังฆะ
บูชาลาภาปูชาละเห บูปจายะโตนิกุตโต อกุตโต ภะเยนสักกา ปุณญะสังขาตุง อิเมตะมะปิเยนะ ปิติ อิมินาปะทิ
ปะถุบุผผาราชากะระกะเมมะนะเมตเตยยะ เทวปูชิโตสังสาสังสเรนโต ปิอปาเยนะคะมามะหังมะละเสนิพพะนปจ
โยโหนตุเมนิจจัง กล่าวยงั วธิ ีสมมามหาวิบากนิฐติ าแล้วแล

๑๒๔

๑๒๕

บทที่ ๕

บทยอคณุ พระเจา้ และเวนทาน

บทยอคณุ ๔๔

โย สนั นิสินโน วะระโพธิมเู ล มารัง สะเสนงั มหันติงวิชะโย สัมโพธิมาคัจฉิ อะนนั ตญั ญาโณ โลกตุ ตะโม
ตัง ปะณะมามพิ ุทธัง อัฏฐังคิโก อะริยะปะโถ ชะนานัง โมกขปั ปะเวสายะ อจุ กุ ะมัคโค อะยัง สันตกิ ะโร ปะนิยานิโก
ตัง ปะณะมามิ ธัมมงั สังโฆ วิสทุ โธ วะระทกั ขเิ ณยโย สนั ตินทะรโิ ย สัพพะมลัปปะหโิ น คเุ ณหินะเนเกหิ สะมิทธิปัต
โต อะนาสะโว ตงั ปะณะมามิ สังฆงั ฯ

สัทถาเลย อันว่าพระสาสดาต๋นผาบหล้าใต้หลุ่มฟ้าผาบสาคร ปางเมื่อครุฑนาคน้ำหมู่อินทร์พรหม ก็
เท่าเอากันมานบน้อมเกล้า กับตังต๊าวจตุโลกัปปาลาตัง ๔ ต๊าวเจ้าเข้ามาขออังเจิญ ยังพระสีธาตถ์ราชโกฏิ ว่าขอ
เจา้ จุ่งเสด็จออกไปบวช สฮ้างผนวชภาวนา สักกเทวดา ต่นี ั้นหนาฝงู หม่เู ทวดาก็มาอภิวาหวา่ นไหว้ แทบพระบาทไธ้
มิวันทา ว่าขอเทิอะเจ้าขอพระสีธาตถ์เจ้าต่านออกเร็วไว้ ขอพระสีธาตถ์เจ้าจุ่งออกเร็วพลัน ขออย่าหื้อทันข้ามใน
โขงเขตห้องแห่งรัตติยา ในคืนนี้นาอย่าหื้อก๊าด แม้นว่าเจ้าอยู่ในปรังคาผาสาทแห่งนี้ ราชสัมปัตติจักแก้วราชก็จัก
มาเถิง สมภารพระหากเถิงรอดแล้ว ว่าจักได้นั่งแต่นแก้วผาบโลกา ยามนั้นเทวบุตตา ตัง ๔ ต๋น ก็มาอยู่ถ้า ตุ้ม
เอาตี๋นม้าอันเจ้าจักขี่นำไป ว่าขออังเจิญพระสีธาตถ์ไว้อย่าช้า จุ่งฮีบขึ้นสู่หลังม้ามิ่งแก้วอาชาไนย จุ่งเสด็จเจ้าไปสู่
พนาไพร่เถื่อนกวา้ ง ในประเทสท้างแหง่ อรญั ญา

ตี่นั้นนา พระสัตถาค็มาลาละไว้ ยังราชกกุตตภัณฑ์ ๕ สิ่ง อันเป๋นเครื่องทิพสิ่งนานา ต๊าวก็มาลาละไว้
กับตังนาฏไธ้นางยโสธรา กับตังทาสาทาสีแฝงใฝ่อ้อม ย้อมยสแก้วแม่ยอดพิมปา ต๊าวก็มาลาละไว้ยังปัญจตุริ
ยะเพียะพิณปาทย์ ต๊าวก็มาลาละไว้ ยังนางน้องนาฏไธ้หมู่กัญญา อันเคยมาสงเสพเฝ้า อุ่นใจ๋เจ๊าจุวันยาม ราช
กญั ญาเดก็ ญิงรามสงเสพเล่น ขบั ฟ้อนเตน้ แก่นปูนฟัง ตา๊ วก็มาลาละวัง ยงั โขงเขตพระนครหลวงใหญ่กว้าง อันเป๋น
ตี่พระเจ้าจ๊างราชราชา ฝูงเสนาหลายคลื่นเคล้า เคยแห่งเจ้าแหนแห่ต๊าวธิราชราชา ต๊าวก็มาละไว้ยังหมู่กัญญา
หลายหนุม่ เหนา้ คล่ืนเคลา้ หมืน่ หกพนั นาง เคยมาระวังแวดลอ้ ม ย้อมยสแกว้ แม่ยอดพิมปา ตา๊ วกม็ าละไว้ยังเครื่อง
ผะดับประดา สุบสอดสรอ้ ยมกุ มาสร้อยมิ่งดวงคำ อันนายจำ๋ นำตกแตง่ หา้ งใจแ๋ ผก่ วา้ งพระโอรสราชต๊าวชวู่ ันยาม

ต่ีนั้นนา พระภบู าลจ่ิงเสด็จไปสแู่ ลว้ ยงั ปรงั คาผาสาทแกว้ แหง่ น้องนาฏแมพ่ ิมปา กเ็ พราะเปอื่ ว่าบุตตา
สิเนหา ต๊าวจิ่งตราไปสู่ปรังคาผาสาท แห่งน้องนาฏพิมปา เจ้าก็มาเลิกยังวัตถาผืนแผ่นผ้ากั้งยามเมื่อเตี่ยงก๋างคืน
ต๊าวก็มายืนผ่อ ก็มาหันนางน้อยหน่อตงั หลายซ้อยจืน่ อันหลับบ่ตืน่ สักคน หลับไหลหลงคล่ังไห้ ตี๋นมือขว้างไขว่ไป

๔๔ ฉบับวัดพระธาตหุ ริภญุ ไจย วรมหาวหิ าร ตำ๋ บลในเมอื ง อำเภอเมือง จังหวดั ลำพนู .

๑๒๖

มา ลางพร่องนั้นนามีน้ำลายก็มาไหลย้อยปาก มีวัตถาเส้ือผา้ ก็มาเลกิ จากกายา ยามนั้น พระสีธาตถ์เจ้าก็มาหน่าย
สงสาร ตีนั้นนาพระภูบาลจ่ิงเสด็จไปสู่แล้ว ยังฉันนะอามตยแ์ ก้วธิราชต่างตา ว่าต่านจุ่งลุกเวิยมาอย่าชา้ ต่านจุ่งไป
ห้างม้าแก้วแลว้ ฮบี เร็วไว ฉันนะไวแกน่ แกว้ ห้างม้าแลว้ ฮีบยอถวาย

ยามนนั้ พระต๋นผายแกน่ กล้า ก็เสด็จขึน้ สูห่ ลังม้าแลว้ ฮีบเรว็ พลัน เสียงเนือนนั รว่ มฮอ้ ง เสียสนน่ั กอ้ งทั่ว
เวียงไจย ฉันนะไวแก้วแกว่น เกาะหางม้าแก้วแกว่งไปมา ยามนั้นนา ม้าอาชาไนก็มาหิแห่น นำเอาสองต๊าวแก่น
ภูธร สัททะวอนหลายส่ำ อินทาพรหมพร้อมร่ำสาธุการ ก็มาเป๋นบริวารแหนแห่ออ้ม หน้าหลังล้อมแวดวังวน
เทวดาถือเตียนบุญทิพไต่ ต๋ามส่องไว้ยื่นยอโยง หากหมื่นองค์เตียมบาท ปางเมื่อพระสีธาตถ์เจ้าออกจากเวียงไจย
ฉนั นะไวแกน่ กลา้ เกาะหางม้าออกปล่องเบงชร

ตนี่ น้ั นา ต๊าวกม็ าลาละไวย้ ังพระนคร อสั สะดรเลยต๋ัวแล้าแกน่ มา้ แกว้ แล่นเร็วไว ยามนนั้ นา หม่เู ทวดา
ก็ปอตน่ื ทว้ ง ขว้ำเขือกพ่วงพ่ายพังมา ฝูงเทวดาหกหมนื่ มายกยืน่ เจ้าหากนำไปเถิงพนาไพร่เถ่ือนถ้ำไปรอดแม่น้ำแก้
วอโนมา ยามนั้นมา เจ้ากม็ าตัดเกสาขาดแล้ว มา้ ม่ิงแก้วกล็ วดมรณาไป สหมั ปตพิ รหมปอต่นื ทว้ ง ขว้ำเขือกห้องเถิง
พรหมา

ตถาเลย สัตถาน้นี าเลย นริ าราดฮา้ งหนไี ปสฮา้ งจากนิวาส เจ้าสีธาตถ์กม็ าหน่ายอารมณ์ เทา่ มาลาละไว้
หมพู่ งส์พันธุ์หมื่นหกพันนาง นุชนาฏน้องหมูโ่ อโรธา พระสตั ถาเลยนิราราดฮา้ ง หนไี ปเสพสา้ งแทบฝั่งน้ำแม่อโนมา
พระก็กระทำเพียนได้หกวสั สา ในรฐั าโขงเขตห้องในประเทสต๊องในแหง่ ห้องเดอื นแปดเปง็ ตน๋ พระก็บ่เกรงขามเต่ียง
เท้า เปน๋ วนั พุทธเจ๊าเม่ือยามงาย

ยามนั้น นางสุชาดามีใจ๋ผายกึ๊ดถูก เพราะว่าใครได้ลูกจายแห่งเฮา เอาข้าวมธุปายาส ๔๙ ก้อน นางก็
ตกแต่งพร้อมน้อมนำไปใส่ไตรคำนำไปรอด ต๊าวแม่ทอดเททาน ด้วยมโนจิตการแจ้งถี่ ยามนั้นต๋นพระควี่เมตตา
กันว่าพระสัตถารับเอาแล้ว ต๋นแก้วก็ไปทอดไตรคำ พระก็กะทำเปี๋ยรไปบ่ช้า ก็ก้มหน้าอยู่ภาวนา ตี่นั้นนา ยังมีพ
ราหมณาจารยผ์ ้หู นง่ึ จอื่ ว่าโสตถยิ พราหมณ์ กเ็ อาคาเขียวงามปอแปด มาปทกั ขิณแวดยอถวาย

ยามนั้นพระต๋นใจ๋ผาย รับเอาก็อธิฐานหื้อเป๋นแต่นแก้ว พระก็สถิตขึ้นนั่งแล้วแทบเก๊าไม้มหาโพธิง มี
ฉายาดีร่มกว้าง พระต๋นก็นั่งแทบเก๊าไม้มิ่งแก้วโพไทรคำ พระก็กะทำเปี๋ยรไปบ่หื้อขาดแล้ว อันว่าผญาแก้วลูกน้ัน
จงิ่ จกั อาจเข้ามาสู่ห้อง ประเทสต๊องมโนทวาร ชวนญาณฮ้แู จง้ อาจ พิจารณาดถู ดั น้นั ไปแถมเล่า ชวนจิตลูกเก่าซาบ
เข้าสองตี พระปัญญาดีซะซ้อย ตั้งอยู่หน้อยนึ่ง ผญาแก้วยอดฟ้าจื่อว่าสัพพัญญู จิ่งจักเข้ามาสู่ตั้งอยู่ในต๋นแล้ว
พระตน๋ แกว้ จง่ิ ได้จอ่ื วา่ สัตถาและนา

ตี่นั้นมหาปถวีแผน่ ดินหนาปอขว้ำเขือก น้ำสมุทท์ก็ฟูมเฟือกไปมา แผ่นดินหนาไหวสะซู่ เหมือนดั่งคน
ไกวอู่แกว่งไปมา แผ่นดินหนาไหวหวั่น เหมือนดั่งยอดไม้แก่วงไกวลม เสียงทัททะจมมีก้อง นันทั่วต๊องกู่เวหา เขา
สิเนโรปัพพตาไหวหวั่นก้อง ถูกถิ้มต้องจนเพพัง เสียงดังไปรอดใต้ ไฟนารกอันหากไหม้อยู่ลนลามหาความสุขบ่ได้

๑๒๗

สักยาม เมื่อไฟลุ่มใต้ดับไป ฝูงสัตว์จังไรบาปกล้า เขาตั้งหน้าอยู่ยินดี ยามเมื่อไฟอเวจีดับขาด ปางเมื่อพระสีธาตถ์
เจา้ ไดต้ รสั ผญาสัพพญั ญูตัญญาณ ไขประตูทพิ วมิ านอนั ยิ่งแลว้ คอื ว่าเวยี งแกว้ และมหาเนรปาน ไขประตูวิมารคำว
เสส ไขแจ้งเจตทางบุญทาน ต๋นบุญบานก็มาโผดเอาแล้ว ซำมาไขประตูเวียงแก้วไว้ดูอาจกว้าง ยุท่างสัตว์ตังหลาย
ไต่เขา้ ส่ทู า่ ทา้ งสขุ สบาย อนิ ทาพรหมหลายคลืน่ เคล้า เขาก็มาอยู่เฝา้ เป๋นปริวาร ยามเม่อื พระองค์คลานได้ตรัสพญา
สัพพัญญูตัญญาณผ่านแผ้ว ยามนั้นพระต๋นแก้วจึงได้จื่อว่าสัตถาภควาโลกไหว้ ฝูงนราเทพไธ้หากยกยอ ปางเม่ือ
พระหน่อพุทธังกูร เสด็จออกไปบวชแต่ปถมเก๊าโกฏิหัวตี ผู้จ้าตังหลายก็มายอยังอังจุลีใส่เกล้า ไหว้พระพุทธเจ้าต๋
นจอ่ื ว่าสตั ถา ยงั พระสมั มาโลกไหว้ ตน๋ แกว้ แก่นไธ้ จ่ิงไดจ้ อ่ื ว่าพระโคดมและนา

สาธุ โอกาสะ ภนั เต ขา้ แด่ พระปัญจรัตน๋ ะแกว้ เจา้ ตัง ๕ ผการ อันทรงอนันตาธิคุณณาณวิเสส อันเป๋น
ตีเ่ พ่งิ แก่เทเวสสัพพะหมสู่ ัตตา บัดน้ีสทั ธาผ้ขู า้ ตังหลาย ก็ได้ปากันสะหนงขงขวายตกแต่ง น้อมนำมายังบุปผาลาชา
ดวงดอก ข้าวตอกดอกไม้และลำเตยี น มาวางเวียนไว้เหนือขัน ปนั เปน๋ ๕ โกฐาก สว่ นปถมวภิ าคเบ้ืองต้นหัวตี ผุ้ข้า
ตังหลายขอถวายบูชา ยังพระมนุ ีต๋นสกั สวาด กับตงั พระบตพระบาท และสรีธาตเุ จดยี ์ ตังไมส้ รีมหาโพธิมีหลายโกฏิ
นานา ส่วนทุติยาผะก๋ารถ้วน ๒ งามบ่เส้า ผู้ข้าตังหลายขอถวายสมมาปูชายังพระนวโลกุตตรธัมม์เจ้า ๙ ผะก๋าร
๑๐ กับตงั พระปริยัตธิ ัมม์อันอุฬารเลสิ แลว้ อนั เป๋นดวงประตีปแก้วส่องมัคคาทาง ส่วนตตยิ ะวาร อันถ้วน ๓ งามบ่
เส้า ขอปูชายังพระอริยะสังฆเจ้าตั้งแต่โคตรเก๊าเอตรหิตราบเถิงสมติสังฆะเจ้าเป๋นปริโยสาน จตุตถวารอันถ้วนสี่
งามล้นตี่บ่อาจจักสังขยา ขอถวายปูชายังพระสมถกัมมัฏฐาน และวิปัสสนากัมมัฏฐานดวงวิเสส อันเป๋นเหตุหื้อ
ปัณณะสัตต์ตังหลาย ได้ไปรอดเวียงแก้วยอดเนรปาน ส่วนปัญจมวารอันถ้วนครบ ๕ ผู้ข้าตังหลายขอถวายสมมา
ปูชา ยังครูบาอาจารย์ฝุงอันสั่งสอนศีลธรรมกัมมัฏฐานตังหลาย หมายมีพระมหากัสสัปปเถรเจ้าเป๋นเก๊า ตราบต่อ
เท้าเถิงครบู าอาจารย์ ตน๋ ยังมชี ีวิตปัจจุบนั นี้ไซ้ ผชู้ า้ ตังหลายกน็ บน้อมไหว้ แลว้ ลวดขอสมมา หลอนผูข้ ้าตังหลายได้
ประมาท ตั้งแต่อเนกจาตหากหลอนมี ด้วยกายวจีและมโนกรรม มีอิริยาบถตัง ๔ ฮู้แจ้งถี่ได้กระทำก็ดี บ่ฮู้แจ้งถี่
หากได้กะทำดั่งอั้นก็ดี ผู้ข้าตังหลายก็กั๋วเป๋นโต๊ส ขอพระแก้วเจ้าโปรดกรณุ า มีธัมมเมตตาปฏคหะรับเอายัง ปรม
มิสสปูชา สมมาแห่งผขุ้ ้าตังหลาย แล้วขอขมาลาลอดเสียยัง โทสปมาทธมั ม์กมั ม์ตังหลาย ห้อื กลายเป๋นนัตถิวิปาโก
อโหสิกัมม์ ขออย่าหื้อเป๋นนิวรธัมม์ กัมม์อันแก่นแกล้า อันจักห้ามเสียยังหนทางอันจักไปสู่เมืองฟ้า และเนรปาน
เสยี แก่ผูช้ า้ ตงั หลายจุคน จนุ ้อยใหญ่จายญงิ นน้ั จงุ่ จกั มเี ตี่ยงแต๊ดีหลี

ด้วยมีแต๊หนอ่ โยคาวจร ปณั ฑิตนกั ปราชญ์เจ้าตังหลาย ฝงู อันเปน๋ มาแล้วแต่กอ่ น ได้สักการะปูชาสมมา
เถิงแก่องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และอัคคสาวกเจ้าตังหลาย หันมาปานดั่งนี้แล้วได้เสพส้าง เสวยยังนิสันทะผละ
อานิสงส์ มีด้วยผะก๋ารฉนั ใดก็ดี ขอจุ่งหื้อผู้ข้าตงั หลาย ได้เสพส้างยงั นิสันทะผละอานิสงส์พร่ำเป๋นดั่งโยคาจรอริยะ
สปั ปรุ สิ ะเจา้ ตังหลาย ฝงุ อนั เปน๋ มาแลว้ แต่ก่อนน้นั จุ่งจักมี ตั้งแตภ่ าวะปจั จุบนั อันนแี้ ละภาวะไปภายหน้า ขอจุ่งหื้อ

๑๒๘

ได้เอาต๋นตั๋วอยู่ก๊ำจูยังวรพุทธสาสนา แห่งองค์สรีสัพพัญญูพระพุทธเจ้าตราบต่อเท้าเสี้ยงจิระกาลยืนยาวนานนัก
นั้นจุง่ จักมี

ด้วยเตชบุญรวายสรี อันผู้ข้าตังหลายได้กะทำแล้ว ขอจุ่งหื้อได้ร่ำงับดับหายเสียยัง อุปัททวะกั๋งวลอน
ทรายภัยยะต่างๆ มีราชภัย โจรภัย มนุสสภัย อมนุสสภัย อัคคีภัย อุทกภัย โลกัตรภัย พยาธินอกเนื้อในต๋นตังมวล
แล้ว ขอจุ่งหื้อมี โจคปี๋ โจคเดือน โจควัน โจคยาม อายุปี๋ อายุเดือน อายุวัน อายุยาม วุฒิเจริญเป๋นไปไจ้ๆ เป๋นตี่
ใกล้แกเ่ นรปานเจา้ อนั จักมาปายหน้า นนั้ จงุ่ จักมีเตี่ยงแตด๊ หี ลี

ด้วยกุสลปุญญาภีสันทรวายสรี อันนี้นามีมากผุ้ข้าตังหลาย จักถวายสงั วิภาคผายแผ่ หื้อแก่พญาปาปะ
เคราะห์เจ้าตัง ๘ อันผัดเตียวแวดไปมา ในทวาทส ๑๒ รวายสี ปี๋ เดือน วัน ยาม อาทิตย์ จันทร์ อังคาร พุธ ผหัส
สุกข์ เสาร์ ราหู เกตุ ลัคณ์ เป๋นตี่สุด ตั๋วใดได้มาถูกต้องเตียวร่วมห้องลัคนาชาตา จ๊ันต้น จั๊นก๋าง จั๊นป๋าย ถูกลัคน์
และลัคน์ ถูกจันทร์ และจันทร์ ดังอั้นก็ดี ก็ขอจุ่งหื้อขดก๊ายย้ายเข้าสู่โสมะ ตั๋วใดได้เป๋นโสมะแล้ว ขอจุ่งหื้อได้น้อม
นำมา ยังโจคไจยลาภะสกั การ และอายุ วณั ณะ สุขะ พละ สัพพะสวสั ดมี ใี นตน๋ ในใจ๋ ไปจุวันจุยามไจๆ้ นน้ั จุ่งจกั มี

บุญญรวายสรีอันนี้นามีมากไซ้ ขอจุ่งหื้อได้แก่เทวบุตรเทวดา อันรักสายังอาวาสสนาตี่นี้เป๋นเก๊าตราบ
ต่อเท้าเถิงภุมมเทวดา อันรักสายังอาวาสสานาตี่นี้เป๋นเก๊า ตราบต่อเท้าเถิงภุมมเทวดา รุกขเทวดา ปัพพตาเทวดา
ปพั พตาเทวดา อากาสเทวดา ฉกามาวจรเทพินอนิ ทาพรหม ยมราชครุฑนาคน้ำนาคี กบั นางนาฏไธธ้ รณี ต๋นจ๋ำบุญ
และจ๋ำบาป ต๋นจื่จ๋ำน้ำหยาดหมายทาน ขอจุ่งมาสังพิทักรักสาและอนุโมทนาในตีฆาคาละบัดนี้ยามนี้นั้นจุ่งจักมี
เตี่ยวแต๊ดีหลี ด้วยดังผุ้ข้าจักขอสมมาเป๋นมคธภาษาบาลีว่า อิตังโน อัคคิมธุปปุบผาลาชา ปูชาสัจจคาระวะ โชติ
ทานงั สมั มาสมั พุทธสั สะ ธมั มสั สะ สังฆสั สะ มหาชนิ ะธาตุ ปาทะเจตยิ ัง มหาโพธิ รุกขัง สกั กจั จัง เทมะ ปูเจมะ

ทุติยัมปิ อิตังโน อัคคิมธุปปุบผาลาชา ปูชาสัจจคาระวะ โชติทานัง สัมมาสัมพุทธสั สะ ธัมมัสสะ สังฆสั
สะ มหาชินะธาตุ ปาทะเจติยัง มหาโพธิ รกุ ขัง สักกจั จัง เทมะ ปูเจมะ

ตะตยิ ัมปิ อติ งั โน อัคคิมธุปปุบผาลาชา ปูชาสัจจคาระวะ โชติทานงั สัมมาสัมพทุ ธัสสะ ธัมมัสสะ สังฆสั
สะ มหาชินะธาตุ ปาทะเจตยิ ัง มหาโพธิ รกุ ขัง สักกจั จงั เทมะ ปเู จมะ

นะมามิ พุทธัง คุณะสาคะรันตัง นะมามิธัมมัง มุนิราชเทสิตัง นะมามิ สังฆัง มุนิราชะสาวะกัง นมามิ
กัมมฏั ฐานะทายะการิยัง นพิ ปานะมคั คเุ ทสะกัง

อัจจะโย โน ภันเต อัชฌะคะมา ยะถาพะลัง ยะถามุฬหัง ยะถาอกุสะลัง เย มะยัง พุทธะธัมมะสังฆะ
กัมมัฏฐานะทายะกาจะริยะสังขาเตสุ ปัญจะสุ ระตะนันตะเนสุ อะติเต วา ปัจจุปันเน วา อะวิ วา ยะทิ วา ระโห
วา กาเยนะ วา วาจายะวา มะนะสาวา ปะมาตัง วา อกาสิมหา ทิสวา ยะถามะมัง ปะฏิกะโรมะ เต สันโต ภันเต
พุทธาทริ ะตะนะปญั จะกัง อนุกมั ปัง อุปาทายะ อัจยัง อัจจะยะโต ปะฏคิ คัณหาตุ ขมนั ตุ อายะติง สงั วะรสิ สามะนะ
ปุเนวัง ปฏิกกะริสสามะ

๑๒๙

พุทธะปูชา มะหาเตชา ธัมมะปูชา มหาปัญญา สังฆะปูชา มหาลาภา ปูชาระเห ปูจายะโต พุทเธ ยะทิ
จะ สาวะเก ปัญจสะมะติกกันเต ติณเณ โสกะปะริเทเว เต ตาทิเส ปูจายะโต นิพพุเต อะกุโตภะเยนะ สักกา
ปุญญะสังขาตุ อิเมตตะมะปิ เกนะจิ อิมินา อัคคิธูปะปุปผาลาชา ปูชาคาระวะกัมเมนะ เมตเตยยะ พุทธัสสะ ทัส
สะนญั จะ ละภามิหัง ยาวานปุ ัชชะเต พุทโธ เมตเตยโย เทวปูชิโต สงั สาเร สงั สารันโตปิ อะปาเยนะ ขะมามิหัง

กายะกัมมัง วะจีกมั มัง มะโนกัมมงั สัญจิจะโทสงั อสัญจิจะโทสัง สพั พังโทสงั ขะมะตุ โน.

บทปา่ วเทวดาจังหวดั พะเยา

สกั กะมันตา จกั กะวาเร สอุ ะฐะ อิดทะ กัดสนั ตุ เตวะตา กะตา ปุนยงั โน อะนโุ มตนั ตกุ นั หันตุ พะละ
มุตตะมัง โพนโตเตวะสังขาโย ฟังรา ฝูงหมู่อินตาพรหม ยมราช ต้าวอันอยู่ทั่วห้องสะโกน อุตตังโสดกันนิถาปาย
บน ตังต้าวสี่ต๋น อันอยู่เมืองอินสวรรค์ กะเตวะโลก สี่ด้านขอบปายเหนือเขายุกันทร ตังฝูงหมู่ดาวบดและละสี
จอน ตบ๊ิ พญาทอน ตน๋ วเิ สส ตังพระเมตไตเจ้าตน๋ วิเสสโพธิยา ตงั ต๊าวตน๋ เถิงโสดา สกั กติ ตะกาส่องแจ้ง ดังต๊าวต๋น
แต่งแส้งแปง้ เมืองตั้งสองบุญเรอื ง ปูจา้ งตองยา่ จ้างตองสองเฒ่า อนั กอ่ แรกสฮา้ งพระเจา้ เม่ือหัวตี มีอายไุ ด้ ๘๐ ป๋ี
เป๋นขะนาด สฮ้างได้สามจ๊าดแล้ว จิ่งมียสผ่านแผ้ปาบแป้แล้ว ฝูงหมู่ศัตถูมีตังเตวะบุตรเตวะดา อันอยู่รักสาโขง
เขตเมืองพะเยา ตนี่ ี้เปน๋ เกา ตังปูเ่ จ้า เสว้ วดั และเจา้ เมอื งตู้เมืองแกว้ ต๋นใจ๋ดี ตังมะทุสกิ ขี มหานะก๊ะราชและมณีสุ
เมฆรำ ตังมตุ ุ๊ดตา เตวดาอันมีใจข๋ ุนนา สัตตาจผุ๊ ู้ขออนั เจิญจงุ่ มาพรำ่ ฮู้ กราบไหว้ วันดี อนั หนึ่งเล่า ขออันเจิญนาง
อะถะธรณี อันรักสาภูมิเจ้าตั้งแปดแขวดตั้ว อะกะติสา ดังราจาต๊าวต๋นป้อจ่ือว่าตา้ วราชหน่อลือรม กับตังนางสะ
หลีอดุ ม ผแู้ ม่จื่อวา่ นางแก้วแผก่ ม ทวง กับลูกจายดวงดปี ้ีอ้าย จอื่ จ้นั ไท้ว่าปวงธุลกี ับลกู ญิงดสี ะหลีน้องหล้าจื่อว่า
นางแกว้ หลา้ นาดไท้แมธ่ รณี ตังเวถีเตวสี ะหลนี ้องเหล้า กบั ตั้งนางหน่อเนา้ อนิ ตะ๊ ยะเตวียา สะหลกี ดุ๊ ตะอามาด ขอ
จุ่งมาจ๋ำน้ำหยาดหม๋ายตานกับนางสลีบัวบาน นะละเตวียากุรุธาผู้น้องจั้น จุ่งมาเป๋นสักขีหมายเหมียดหมั้น จ๋ำ
จื่อจั้น เจ้าเก้าเหง้ามูนละสรัทธา ตานแห่งผู้ข้าตังหลายแต้ดีหลี อันหนึ่งเล่าขออันเจิญอุปติเตปดา อารั กเจ้าต้ัง
หลาย หมายมีเจ้าคำแดงเป๋นเก้าตน๋ มฤี ทธใี สบอ่ เส้า เปน๋ เจ้าปาบฝงั ตอง เจา้ คำลือคำปองต๋นถัดถองสะอาด ตังพวก
นอ้ ยราชพญาลอื เจ้าระบตู น๋ ใจ๋กว้าง เปน๋ เจ้าจา้ งปาบลือเรือง เจา้ งำเมอื งตน๋ เฉลียวฉลาด เป๋นตา้ วปาบสิบสองเมือง
เจา้ ผสาทเรอื งสะอาดข้อมือเหล็ก ก๋ำแปง๋ เป็กหากใจห๋ าญ เจา้ อ่อมป่อมมีบรวิ ารรอันมาก ลอื ไดส้ ามจ้างหากแก่วน
ด้วยสงคราม เจ้าเมืองตเู้ มืองแก้วจ้างหุมตาน อยู่กับบัวรานต๋ามแป่งเจา้ กงปงจ่างฟ้อนแต่งนำตาน เจ้าลานจ้างต๋น
ใจ๋หาญหาดหา้ วเป๋นต้าวปาบปายบน เจ้าบานบัวหนองล่ม อาจลือโขงประเทส เจ้าคำเขียวเจยใจ๋บาน พญาหาญ
คานสะอาดเป๋นจ้ันเจอ้ื ราชราจ๊ะเสนา ตงั ปู่แสนกนั ทา อันรักสายังโคนะมะหงิ เมืองพะเยาตี่นเี้ ป๋นเก๊า ต้งั เตปประดา
อารักเจ้า อันอยู่รกั สาปดั จ่องล่องนำ้ ตุ๊กเถยี นถำ้ โกหาต่างตน๋ ต่างคิด กบั ด้วยอากะมหาเสนาแก้วหาญ เจ้าจุ๊ต๋น ขอ

๑๓๐

จุ่งจกั มาพะตา อานโุ มตะนาตานซงึ่ กุสลส่วนบุญตานแหง่ ผขู้ ้าตังหลาย อันจักไดห้ ือตานในกาละวันนี้ ยามนี้เต่ียงแต๊
ดหี ลีแดเ่ ตอ๊ ะ.......

บทเวนทานถวายขา้ วมถปุ ายาส๔๕

โย สันนิสินโน วะระโพธิมูเล มารัง สะเสนัง มะหันติงวิชะโย สัมโพธิมาคัจฉิ อะนันตัญญาโน โลกุตตะโม
ตัง ปะณะมามิ พทุ ธัง

อัฏฐังคโิ ก อะรยิ ปั ปะโถ ชะนานัง โมกขัปปะเวสายะ อจุ กุ ะมัคโค อะยัง สันตกิ ะโร ปะนิยานโิ ก ตัง ปะณะ
มามิ ธมั มงั

สงั โฆ วิสทิ โธ วะระต๊กุ ขเิ ณยโย สันตินิทรโิ ย สัพพะมลัปปะหโิ น คเุ ณหิ เนเกหิ สมิทธปิ ัตโต อะนาสะโว ตัง
ปะณะมามิ สังฆงั ฯ

สมเด็จเลยปิ่นเกล้าสยัมภู ต๋นเป๋นครูแก่โลกาไตรโลก พ่ำเพ็งโสดเมินนานมีประหมานว่าได้ ระนึกไว้ใน
มโนทวาร เก้าอสงไขยสานเมินมาก เจ้าได้ออกปากเป๋นวจีทวาร ๗ อสงไขสารแผ่เผื่อ เป๋นตี่หยั่งเจื่อใจ๋จริง ต่าน
คะนงิ ลกุ ไดย้ ังยอดไธ้ปารมี ปางเมื่อเป๋นสุเมธรสี นอนเปน๋ ขวั ดีเดินไต่ ห้อื ท่าไธ้พระตีปังกร พระก็มาทำนายถวาย
พรหื้อแน่ว่า ตังแต่นี้บ่เมินนาน สี่อสงไขยสานแถมจาต บ่ก๊าดก๊าดแผผวน แสนกัปป์รวมนั่นเล่า ตังจาตเก่าเมิน
นาน ต่านจะได้รับทานเข้ามธุปายาส ได้ข้าวจากนาสสุชาดา ต่านก็อนุโมทนาเอาแล้ว เป๋นมัคคะแก้วสโมธาน
ธัมม์แปดผะก๋ารนั้นเล่า เหมือนดั่งโพธิสัตต์เจ้าตังหลาย อันขงขวายมามาก บ่ควรก๊าดก๊าดจากความเปี๋ยร เจ้าได้
เปล่งเสียงต่อหน้า ว่าข้าแต่พระยอดฟ้าสยัมภู ปรัมมครูต๋นเลิสแล้ว ขอหื้อผู้ข้าได้นั่งแต่นแก้วปัลลังการ เป๋นด่ัง
สะเปาลำใหญ่ ขนเอาสัพพสัตว์เข้าใส่ข้ามสงสาร ยามนั้นอัสจรรย์ตังหลายเกิดก้อง ฟ้าร่วนฮ้องแผ่นดินดัง อัส
จรรย์ทั่วสากลมีพร่ำพรอ้ ม ดังรอดห้องอกนิฏฐาสาครานองล้นฝัง่ สนั่นต๊องสิเนโร เหมือนวาโยลมใหญ่ เมื่อปี๋ใหม่
มาเถิง แสงพระเพลงวาววาบ สายฟา้ มาบรายเรือง เสียงสาธุการก๊ำฟา้ ยามนัน้ ในสงสารโลกหลา้ เงียบสงัด ปาง
เมื่อพระโพธิสัตว์ต๋นเลิสแล้ว มีใจ๋ผ่องแผ้วสโมะาน ปรารถนาเอาโพธิยาณดวงวิเสส เหตุนั้นผู้ข้าจิ่งวันทาว่า โส
ภควา อันว่าพระพุทธเจ้า ต๋นเป๋นปิ่นเกล้าแก่โลกโลกา ต่านได้พ่ำเพงโพธิสมปาร มานมนานแต๊ไซร้ อ่านนับได้ส่ี
อสงไขย ป๋ายแสนมหากัปป์ จิง่ ได้ตรสั ประหาญสพั พัญญตู ญั ญาณ มาเป๋นเวลาเมินนานบ่ใจห๊ น้อย ได้ทรงตุ๊กข์คะ
ก๊อยเหลือประมาณ ลางจาตก็ได้เกิดเป๋นสัตวต์ ิรัจแาน นอนดินกิ๋นหญ้า ได้เกิดมาเป๋นวิหคนกปี๋กอ้าบินเขิง เม่ือ
สมปานเจ้าไปทันเทิงเถิงตี่แก่กล้า ได้เกิดมาเวียนวนอยู่ในโลกหล้าเสวยกัมม์ ได้ทรงตุ๊กข์หนาหนำ เจ้าก็บ่มีใจ๋
อาธัมม์และประมาท ลางจาตเจ้าก็ไดเ้ กดิ มาเปน๋ คน ได้ทรงตุ๊กข์ทรมานต๋นอยู่ในสงสารโลกหลา้ พ่อเจ้าตายละไว้
เป๋นกำพร้า อยู่กับแม่เจ้ามารดา ได้อยู่ตูบมุงตองมุงคาน้อยหน้อย มีเสื้อผ้าปุดขาดย้อยรุยราย เตียวไปขอกิ๋นกับ

๔๕ ฉบับวดั พระธาตหุ รภิ ญุ ไจยวรวิหาร ตำ๋ บลในเมอื ง อำเภอเมอื ง จงั หวดั ลำพูน.

๑๓๑

ชาวบ้านตังหลายทั่วหนา้ ยามเม่อื เจ้าตกผานต่ำชา้ ก็บ่มไี ผผอ่ หนา้ ปราณี บางคนกม็ าถามบุบถามตีแชง่ ด่า ใจ๋สวก
กล้าปาโล ล้างจาตก็ได้เกิดมาเป๋นปานิโชพ่อก๊า มีเหงื่อไคลไหลอาบหน้าแอ่วขายของ ทานสีลนั้นเจ้าก็ได้พรอง
กะทำมาบ่ขาด หล้างเทื่อก็ได้เอาจาตมาเกิด เป๋นมหาเสฏฐีเข้าของมีหลายมั่งมูล เจ้าก็ได้สละตุ๊กอย่างทุนทาน
เมื่อสมปารเจ้ายังไป่ทันแก่กล้า เจ้าบ่ได้เอาจาตมาเกิดเป๋นคนในโลกหล้า พร่องก็เกิดเป๋นม้าหางหอน กับตังตั๋ว
หนอนอย่ใู นตีต่ ำ่ ตา่ นได้ทรงต๊กุ ข์ยากลำ้ องคพ์ ระสัตถา อันว่าทานสลี ปารมญี าณตเี่ จา้ ไดพ้ ร่ำเพงมา กท็ วยทนั ตอบ
ส้ายในทสสิบจาต อันเป๋นจาตปางหล้า เจ้าก็ได้เกิดเป๋นพระญาเวสสันดร จ๊างเผือกแก้วขาวงางอนเจ้าก็บไ่ ว้ จก
จา่ ยหอื้ ทานไป จนเกดิ อุกขะหลุกปายในเกิดความบป่ อใจ๋ ชาวเมืองไพสนส่อ แดพ่ ระญาสัญชัยต๋นเป๋นพ่อ ว่าจัก
เหล้มหล่อเสียเมือง พระบุญเรืองต๋นพ่อก็ขับหื้อเจ้าลาหนี เจ้าก็มีความขมขี่เส้าโสก ก็วิปโยคเล่าคาไคล ก็เอาเทวี
เตยี มใจ๋กูข่ า้ ง กับตงั กณั หาชาลงี ามสวา้ ง ถกู หน้อยตังสองพระองค์ เสด็จเข้าสู่ดอยดงปา่ กวา้ ง ไพสงเสพส้างเป๋นร
สี ต่ีเขาวงกตครี เี ขตห้อง เจา้ ซ้ำว่ามาสละหื้อสองพ่ีน้องจา่ ยเปน๋ ทาน ลกู เกดิ ในอกอุฬารเจ้าบ่ไว้ เปื่อใคร่ได้บารมี
ซ้ำว่ามาหื้อนางราชมัทรีงามสว้าง อัคคเทวีร่วมข้างเป๋นทาน แก่อินทาสักกพราหมณ์ เปื่อแลกเอาสัพพัญญูตัญ
ญาณเตื่อมทุ้ม เมื่อปายลูนเจ้าก็ได้เสด็จคืนมา เสวยราชอยู่วังข่วงคุ้มเจตุราชเมืองเดิม ยามนั้นสมปารเดิมเตื่อม
แถ้ง ยังบ่ทันแจ้งข้อนรุ่งรวายตรี มีฝนห่าแก้วใหญ่ อันพระอินทร์เจ้าฟ้าไปแป๋งหื้อตกลง ทั่วโขงเขตห้อง ชาว
ประชาเทสต๊อง ยุท่างจกจ่ายกิ๋นทาน ไพร่จมบานชุ่มเนื้อ บุญก่อเกื้อส้างทานบารมี คันดับอินทรีย์ม้วยมอด
วญิ ญาณถอดเมือมรณ์ กไ็ ด้สยองเมือเกดิ จัน๊ ฟา้ เลสิ ตุสิดา มนี ามว่าเสตุเกสุเทวบตุ รต้นกลา้

ยามนน้ั ไดเ้ กดิ ความมัวมืดเส้าในจุมพูตวีป เหตวุ ่าบม่ คี วามเมตตาเผื่อแผ่ หนั แต่ไดม้ าเป๋นของต๋ัว มีใจ๋
เมามัวทางบาป หันแต่ลาภตัณหา ย้อนอวิชชาบอดใบ้ หาหื้อได้นอกสีลธัมม์ ใจ๋มัวดำกำ่ เส้า ฆ่าเจ้าแล้วลู่เอาของ
มนุษยต์ ังผองโลกใต้ มีความเอ่าไหมอ้ าธวา ยามน้นั ขุนอินทาอยูฟ่ า้ พรหมสีห่ นา้ หมู่เทปา เทวดาหม่ืนโลกธาตุไป
ขอกราบอาราธนา หื้อเจ้าเสด็จลงมาในโลกใต้ ขอหื้อได้ปฏิสนธิการ ในคัพภมารดาต๋นวิเสส ในโขงเขตจุมพูตวีป
ในสมัยเมื่อมนสุ สโกโลเกโสกขอ้ น อันกเิ ลสฮอ้ นเอา่ แรงลน เจ้าได้เสดจ็ ลงมาถอื เอาปฏสิ นธ์ิ ในสากยราชโคตมจาตต
ระกูล พญาสรีสุทโธทนะผู้ทรงคุณเป๋นพ่อ พระต๋นแม่หน่อพุทธองค์ คือพระนางสรีมหามายาองค์นุชนาฏ ต่านได้
สมรสราชเมื่ออายุได้สิบหกปี๋ มีหรทัยดีค่ำเคร่ง สงสารเร่งเวียนวน มวลมนุสส์ปุถุชนตุ๊กเพส ด้วยมูลเหตุก็
เน่อื งจากการเกดิ แก่เจบ็ ตาย ดมู าเปน๋ ต๊กุ ข์หลายข่มข่ี บม่ ีตส่ี ุขสบาย พระองค์กม็ าเซาะหาทางอันจักผายเปิดแจ้ง
หื้อมนุษย์ตังหลายหายแห้งจุมเชิยเอย พระองค์ก็มาเวนสมบัติละไว้ เมื่อพระชนมายุได้ซาวเก้าวัสสา ละตังนาง
ยโสธราพิมปาพระจายารว่ มข้าง ละตงั จ๊างม้าดาบฝักคำ ไพพร่ำเพงตุ๊กข์กรียาลำบาก ไดห้ กปม๋ี ากเมินมี

เอกทิวสัง ยังมีในวันหนึ่งนั้นไซ้ เจ้าก็ได้ไปสลบท่าวนอนหงาย ตี่ดินซายก๋างป่าแพะ ยังมีทารกละ
ออ่ นเล้ียงแพะไปหนั เขากป็ ากันปฏบิ ตั ผิ ่อเฝ้า เขากป็ ากนั บีบเอานำ้ นมแพะของเขา หล่อข้าวใสป่ ากไหลลง ยาม
นั้นหน่อพุทธองค์ ก็มสี ตสิ ะหลมมีลมหายใจน๋ ่ังได้ กไ็ ด้มานง่ั ย้ังอยู่ใต้ร่มไม้มหาโพธิมลู า แทบฝ่ังแม่น้ำเนรัญชราท่า

๑๓๒

กวา้ ง มานงั่ เสพส้างพรำ่ เพงญาณ ยามนั้นพญาอนิ ทต์ น๋ องค์ครานอยู่ฟ้า ไดเ้ สดจ็ อว่ายหน้าฮีบลงมา นำเอาพิณสาม
สายมาเขงิ ดีด ขึ้นสายห้ือเคร่งดตี งึ ๆ เจา้ ก็มาเขงิ หอ้ื เบาแถมเลา่ ยานกวา่ เก่ารยุ ราย ดดี สายดังถาบๆ แล้วก็กราบทูล
ถาม ว่าสายพิณยานกว่าเก่า ดังม่วนเล่าฉันใด พระจอมไตรบอกเล่า ว่าเสียงนี้เท่าจืดจาง เสียงบ่หวานถาบๆ ฟัง
แล้วหากกวนหู ดูบ่ม่วนสังกา ตี่นั้นนา ต๊าวธิราชขุนอินท์ แป๋งสายพิณเสียงเปล่ง คือว่าบ่เคร่งบ่ยาน ปอปานก๋าง
จกั เหมาะ แลว้ กางสอกดีดนนตรี มเี สียงดใี สสว่าง ดง่ั เสียงแมงว้างแมงใย มเี สียงใสเปลง่ ปอ้ ย จิ่งกลา่ วถ้อยจาถาม
วา่ เสยี งปานก๋างดังระร่วน ยังปอม่วนสกั เทา่ ใด พระจ่ิงไขบอกเล่า ว่าเสียงนเี้ ทา่ ปานกา๋ งมเี สยี งดี ตา๊ วโกสีย์ได้โอกาส
จิ่งก้มเกล้าอาราธนา ว่าพระสัตถาโปรดโลกหล้า จุ่งมาโปรดผู้ข้าด้วยเสียงพิณ เป๋นอาจิณบ่ยานบ่เคร่ง ต๋ามเสียง
เพ่งมัชฌิมา ปฏิปทาถว้ นถูก ขอเจา้ ผู้เอาโพธิญาณ ปอปานก๋างเต่ียงได้ เป๋นทางไพหาสัพพัญญู เมื่อน้ันพระสรีบุญ
จูหน่อหล้า ก็ตั้งหน้าพ่ำแพงธัมม์ ยามนั้น ยังมีนางสุชาดา เคยได้มากราบไหว้ มาบนไว้ตี่ต้นไม้โพธิมูลา ก็ได้กวน
ข้าวมธุปายาส ใส่น้ำนมถั่วงา น้ำผึ้ง น้ำอ้อย กันว่าบัวรมมวลดีเรียบร้อย ก็ตักใส่ถาดคำ นำเอาไปถวาย แก่พระ
พุทธังในตี่ไกล้ เมื่อนั้นบาตรพระแก้วแก่ไธ้ยังบ่มีนา จิ่งรับเอามธุปายาสตังถาด นางสุชาดานุชนาฏก็น้อมยอทาน
ยามน้ันพระโพธิญาณ กอ็ นโุ มทนาแลว้ เจ้าก็ก๊าดแคลว้ คือมาสู่กงกาท่ากว้าง มายอบยั้งอยู่ฉันงาย บ่เจ๊าบ่ขวายชะ
ล่ำ ได้วันสิบห้าค่ำเดือนเพง ปี๋มะเสง เดือนแปด ต่านแขวดได้โพธิญาณ ในสงสารแหล่งหลา้ ยังบ่ช้าแกต่ ๋นคู จักได้
เป๋นพระสพั พัญญูอันบแ่ คล้ว ขอจงุ่ หอ้ื ไตรผอ่ งแผว้ แผ่นงามดี ไหลขึ้นนตที า่ กว้าง ไหลไพก๊างอยู่ในวัง ตพ่ี ระพุทธัง
อนั ลว่ งแลว้ ขอห้ือไตรแก้วลูกคำดี ไพพลดั ต่ีซ้อนอยู่ ต่นี าครังปู่หลับนอน ตกใต้ตอนฟา้ วฟ่ัง ลุกขึ้นนั่งวันทา ว่าแต่
วันวานี้ไซร้ พระเจ้าต๋นใหม่มาตรัสประหญา วันนี้ป๊อยมาแถมเล่า ก็เท่ามาเป๋นพระเจ้าอยู่ตังวัน นิมิตหันดูรา
พระญานาคจิ่งวันทา พระพุทธาจิ่งพลิกเพส เจ้าสู่เขตอรัญญา มีสัทธาก่อส้างเปื่อ จักม้างบารมี จิ่งไปพบใส่
พราหมณ์ดีผู้เกี่ยวหญ้า อันเป๋นข้าแห่งเสฏฐี มันก็เลือกเอาคาดีวิเสส อันเกี่ยวมาต๊องเทสอรัญญัง มีอัฏฐังปอแปด
มเี ส้นอ่อนแลบลำเลิง มาร่ำเพงิ กึ๊ดต่อ ผละหนอ่ เจียงคราน มายกยอทานแกต่ ่านแลว้ เป๋นมัคคะแกว้ นิพปานัง ด้วย
คาแปดกำนี้โสด จักได้เป๋นพระโพธิสัตต์ เป๋นคฮูประชาผับแผ่น พระพุทธะแก้วแก่นดวงดี ทรมานสีป๊อย เพ่ง
มัชฒมิ เคร่งปานกา๋ ง ตรัสดวงญาณอันดีวเิ สส ในต๊องเมสมิคทายวัน เป๋นตัณหงั หม่ันแก่น ปถวีละแผน่ ผืนธร ทรงธี
ปังกรในตี่ใกล้ แทบเก๊าไม้พระโพธิง อว่ายหลังแอบเอียงอิงตัดกิเลส พันห้าร้อยบ่เสสเหลือหลอ ชำระปอเด็ดขาด
เภทก๊าดเสนามาร ปัญจการถ้วนห้า พระหน่อหล้าเกิดเป๋นครู พระสัพพัญญูต๋นองอาจ มาราธิราชตื่นตกใจ๋ ขึ่จ๊าง
ใสพิกเพก จ๊างคีรีเมฆคลื่นครือคราง ไพร่พลมารหานโห่ฮ้อง จตุอ้อมแวดวงเวียน ตังรถเกวียนแลจ๊างม้า กลับพลิก
หน้าท่าวติงลง ในแผ่นโขงลงยุบยาบ ยกย้ายบาทย่ำยวนยี ผะผายอาวุธมีทั่วเขตโขง อาวุธกงธนูกู่มือมาร กลาย
เป๋นดวงดอกบาน นมสั การกม้ กราบไหว้พระพุทธา ขอขมาห้ือหายโตส๊ ขอพระผายโปรดสมนั ตา เมอ่ื นั้น พระจิ่งมี
กรุณาหลายมากกว้าง โอดอ้างเป๋นพระสาสดาต๋นเลิสแลว้ ได้เป๋นครูแก้วโปรดโลกโลกา บัดนี้ สมณสัทธา และมูล
สัทะาผุ้ข้าตังหลาย ก็ได้ขงขวายหายังข้าวมธุปายาส ใส่ในถาดเต็มงาม ขอน้อมถวายเป๋นทานแด่พระพุทธเจ้า ใน

๑๓๓

บัดนี้จุคนๆ ขออาราธนาพระทสพลจุ่งผายแผ่ เมตตาแด่ปราณี มีความยินดีรับของปานแห่งผู้ข้า อันน้อมหน้า
ถวายทาน ยงั โอทนะภิกขาหารมธปุ ายาส อันยกหถั ตบาทยอเคน จุง่ ห้ืไดเ้ ป๋นปัจจัยแก่ผู้ขา้ ขอหอ้ื ได้เถงิ สุขในจั๊นฟ้า
และมัคคญาณ จ่งุ ห้ือกลับหลายเปน๋ สะเปาคำลำใหญ่กว้าง ปาเอาผู้ข้าตงั หลายขี่ข้ามท่าทางโอฆสาคร จุ่งห้ือได้เถิง
เมื่ออันบวรอันเลิสแล้ว คือเมืองแก้วยอดมหาอมตมหานครเนรปาน นั้นจุ่งจักมีเตี่ยงแต๊ดีหลี ด้วยดั่งผู้ข้าจักกล่าว
เวนทานตา๋ มภาษาบาลวี ่า

สาธุ โอกาสะ มะยัง ภันเต อิมานิ เอกูนะปัญญาสะ ปิณฑานิ สัพยัญชะนานิ นานารัสสะ สัมปันนานิ
สะโหทะกานิ สหธูปะปุบผาลาชาทิวัตถุกานะ อะนันตาทิคุณาลังการะปะฏิมัณฑิตัสสะ ทินนัง ระตะนานัง มหาชิ
นะธาตุ ปาทะเจติยงั มะหาโพธรุกขัง สกั กัจจัง เทมะ ปเู จมะ

ทตุ ิยมั ปิ สาธุ โอกาสะ มะยัง ภนั เต อมิ านิ เอกนู ะปัญญาสะ ปณิ ฑานิ สัพยญั ชะนานิ นานารัสสะ สัม
ปนั นานิ สะโหทะกานิ สหธปู ะปบุ ผาลาชาทวิ ัตถุกานะ อะนนั ตาทิคณุ าลังการะปะฏิมัณฑิตสั สะ ทินนัง ระตะนานัง
มหาชนิ ะธาตุ ปาทะเจตยิ งั มะหาโพธรกุ ขงั สกั กจั จงั เทมะ ปเู จมะ

ตะติยัมปิ สาธุ โอกาสะ มะยัง ภันเต อมิ านิ เอกูนะปัญญาสะ ปิณฑานิ สัพยญั ชะนานิ นานารสั สะ สัม
ปนั นานิ สะโหทะกานิ สหธูปะปุบผาลาชาทวิ ัตถุกานะ อะนนั ตาทคิ ณุ าลังการะปะฏิมัณฑิตสั สะ ทินนัง ระตะนานัง
มหาชินะธาตุ ปาทะเจติยัง มะหาโพธรุกขงั สักกจั จงั เทมะ ปเู จมะ

อิตัง โน ธูปปุปผาลาชาทานงั เอกูนะปัญญาสะปิณฑานิ สะพะยัญชะนานิ สะโหทะกานิ สะหะทิวัตถุ
กานิ อะนันตาทิ สะหะทวิ ัตถกุ านิ อะนนั ตาทคิ ณุ า คุณะลังการะปะฏิมณั ฑติ สั สะ ทินฺนัง ระตะนานงั มะหาชนิ ะธาตุ
โย โพธิรุกโข อัมหากัง อะนุกัมปิ อุปาทายะ ปะฏิคคัณหาตุ ฑีฆรัตตัง อัตถายะ หิตายะ สุขายะ ยาวะ นิพปานัง ธิ
คะมา อิตัง โน เอกุนปัญญาสะ ปิณฑาทานา อะเภชะอะสาธารณะ สัพพะโลกิยะ โลกุตตะระ สัพพะสัมปะตีนัง
มคั คะผะละทินนงั นิพปานะปจั จะโย โหตุ โน นจิ จงั ฯ

บทเวนทานต่างๆ

เวนทานถวายถว้ ยชาม๔๖
สาธุ โอกาสะ ขา้ แดพ่ ระติไตรรัต๋นะผ่านเผ้า พระแกว้ เจ้าตังสามผะก๋าร ในตฆี ากาละบัดนี้ มูลสรัทธาผู้
ขา้ ตงั หลายหมายมี..................เป๋นเกา๊ เป๋นประธาน พร้อมดว้ ยลกู หลานพ่นี ้องต่ีเกี่ยวข้องมิตรสหาย มีจิตุ่งหมายใจ๋
ใผ่ ใคร่ทานภาชนะถ้วยใส่อาหาร ซอื้ ยงั จานหว่านซ้อนหื้ออาหารฮ้อนอาหารเย็น จักไดเ้ คนตอ่ พระสังฆะเจ้า ต๋ามต่ี
ปรากฏแต่เก๊าอตีตาเมณฑกาเสรษฐีใหญ่ สฮ้างภาชนะด้วยจานไว้ในสาสนา พระพุทธกัสสปะต่านเจ้า บุญไต่เต้า

๔๖ พมิ พเ์ ปน๋ ตี่ระลึก งานพระราชเพลงิ สพ พระครูสรีปริยตั ยานรุ กั ษ(์ ไฝ ญาณวุฑฒฺ )ิ , พิธกี รรมล้านนา, (เจยี งใหม่ : ธาราทองการ
พิมพ์,๒๕๓๒), หนา้ ๑๐๗-๑๔๗.

๑๓๔

มามทนั เกดิ มาในสาสนาภควนั ต่านห้ือได้เป๋น เมณฑกะเสรษฐีสมบตั ิมี ๘๐ โกฏิ รวยรุง่ โรจน์เงนิ คำ เหตุดังอ้ันผู้ข้า
ตังหลายฝันรอดแก้ว จักหื้อทานไว้แล้วด้วยมคธภาษาว่า “อิมานิ มะยัง ภันเต โภชนะ ภาชะนานิ สะปะริวารานิ
ภักขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต อิมานิ โภชนะ ภาชนานิ ฏะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ตีฆรัตตัง หิตายะ
สขุ ายะ ยาวะ นพิ ปานายะ สังวัตตนั ตุ โน ขา้ แด่ พระสังฆะเจ้า บัดนี้สรัทธาหน่มุ เถา้ ทานาธิบดมี .ี .........เป๋นประธาน
ขอถวายถ้วยจานชามช้อนไว้ในสาสนา ขอหน้าบุญอันนี้ เป๋นมหันตานิสงส์อันใหญ่ หื้อได้สมใผ่ผาถนา เข้าสู่สัคคา
โมกขภพ สวรรค์จน๊ั ฟา้ ข้ามไปสฝู่ ัง่ กำ้ หน้าคือ พระนิพปาน นน้ั จงุ่ จักมี เตย่ี งแต๊ดีหลี

เวนทานถวายกะทะหงุ ขา้ ว
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระติไตรรัต๋นะผ่านเผ้า พระแก้วเจ้ายอดไญญาณ บัดนี้มูลสรัทธาผูข้ ้าตังหลายมี
.............เปน๋ เก๊าประธานพรอ้ มด้วย...........ลกู หลานน้อยใหญ่มีจติ ใจใ๋ ฝค่ ่อทานามีสรัทธาใครส่ ฮ้างไว้ ยงั หม้อไหใหญ่
หุงข้าวกะทะอาหารเปื่อกระทำสังฆะทานแก่พระสังฆะเจ้า ต๋ามแบบเบ้าโบราณมา แต่อตีตาแรกเก๊า ปางเมื่อ
พระพุทธเจ้าสฮ้างโพธิสมภารมีทุคคะคนผลาญกั้นอยาก ได้บริจาคหม้อตะไหล แก่พระศีลใสปัจเจกเจ้า เป๋นหม้อ
ข้าวภักษาหาร สมัยกาลปางก่อนบ่ไดผ้ ่อนทางดี บุญกรรมมยี ่งิ ใหญ่จิ่งได้มาเกิดเปน๋ ธนัญชัยเสรษฐี ร่วมสาสนาพระ
มุนเี หง้าไท้ได้แจง้ ฮู้พระโสดาบนั ผขู้ ้าตังหลายหันเหตุแล้ว มใี จ๋ผ่องแผว้ ใคร่ทำทาน เป๋นคำมคธขานวา่ ยคั เฆ ภันเต
สังโฆ ปะฏิชานาตุ มะยงั ภันเต เอตัง ภตั ตะปะจะนะกะฏาหัง สะปะรวิ ารัง มหาชนสั สะ สาธารณตั ถายะ อิมัสหมิง
อาวาเส นยิ ยาเทมะ สาธุ โน ภนั เต อะยัง มะหาชะนัสสะ สาธารณตั ถายะ ภตั ตะ ปะจะนะ กะฏาหัสสะ อานิสังโส
อัมหากัญเจวะ มาตาปิตอุ าตีนัญจะ ปิยะชะนานัง ตีฆะรัตตงั หิตายะ สขุ ายะ ยาวะ นพิ ปานายะ สงั วตั ตันตุ โน ข้า
แด่พระสังฆะเจา้ ผู้ข้าตังหลายหมายมี.................เป๋นประธาน พร้อมด้วยลูกหลานพี่น้อง ผู้เกี่ยวขอ้ งมิตรสหาย ขอ
ถวายหม้อหุงข้าว และกะทะใส่โภชนะแก่พระสังฆะเจ้า ขอบุญกุสลอันนี้ไต่ตวยทัน ได้สุขสันต์เจยจื่น มีปิติตื่นโถม
นา ป๊นจากตุ๊กขาหายโสก ข้ามป๊นโลกสงสารได้เถิงพระนิพปานเว้ยงแก้ว คือตี่แล้วมหานิพปานนานั้นจุง่ จักมีเต่ยี ง
แต๊ดีหลี
เวนทานเตาน้ำมนั กาดและเตาแก๊ส
สาธุ โอกาสะ มะยงั ภันเต ขา้ แด่พระสังฆเจ้า ต๋นทรงศลี บ่เสร้าสดใส บดั นีผ้ ขู้ ้าตังหลายมี.....................
เป๋นเก๊าพร้อมด้วยลูกเต้าและญาติกา มีความผาถนาตั้งไว้จักใคร่ถวายทานยังเตาน้ำมันก๊าด และเตาแก๊ส เป๋น
เคร่ืองต้มและหุงอาหาร ใจเ๊ วียกการหุงและหน้ึงข้าว นำมาถวายพระสังฆะเจ้าและสามเณรนาย ผูข้ า้ ตังหลายมีเจต๋
นามวลมากได้บริจาคไตยธรรมด้วยจำ๋ นำเป๋นมคธภาษาว่า “สาธุ โอกาสะ ยัคเฆ ภันเต สังโฆ ปฏิชานาตุ เอตังปตี
เปยยูปาทานุทธะนัญจ ทะระอุสะมูปาทา นุทธะนัง สะปริวารัง จาตุททิสัสสะ ภิกขุสังฆัสสะ อาคคานาคะตัสสะ
อลัญชนัตถายะ อิมัสมิง อาวาเส นิยยาเทมะ สาธุ โน ภันเต อะยัง จาตุทิสสะ ภิกขุสังฆัสสะ ปตีเปยยูปาทา
นุทธะนัสสะ ทานัสสะ ทะระวุสะมุปาทานุทธะนัสสะ ทานัสสะ อานิสังโส อัมหากัญเจวะ มาตาปิตุ อาตีนัญจะ ปิ

๑๓๕

ยะชะนานัง ฑีฆรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะ นิพปานายะ สังวัตตันตุ ข้าแด่พระสังฆะเจ้า บัดนี้ผู้ข้าตังหลายขอ
ถวายเตาต้มหงุ ข้าวนำ้ ปัจจยั ไว้ในสาสนา หอื้ เป๋นประโยชะนาสบื ไปภายหน้า เปน๋ บุญแก่กลา้ ใฝก่ สุ ล ขอห้ือเป๋นมง
คลอนั ใหญ่ เป๋นดวงแคใ่ ต้ไฟเรือง ใสส่ อ่ งเมอื งสวรรค์จั๊นฟ้า ไดเ้ ขา้ สฝู ั่งกำ้ หน้า คอื พระนพิ ปานา นัน้ จุง่ จกั มีเต่ยี งแต๊
ดหี ลี

เวนทานถวายหมอ้ และถังน้ำเย็น
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระติไตรรัต๋นะผ่านแผ้ว พระแก้วเจ้าสิ่งสามองค์ บัดนี้สรัทธาผู้ข้าตังหลายตุ๊ก
คนๆ น้อยใหญ่ มีจิตใจ๋ใฝ่มีจิตใจ๋ใฝ่ต่อบุญกุสล ผาถนาใคร่สฮ้างมงคล ไว้กับต๋นต่อไปภายหน้าบัดนี้ผู้ข้า
เหล่าสรัทธามี..........................เป๋นประธานพรอ้ มดว้ ย................ใคร่ถวายหมอ้ นำ้ และถงั น้ำเย็น ไว้แกพ่ ระสงฆ์น้อย
ใหญ่ในพระอาราม หอ้ื ได้ฉนั นำ้ ยามฮ้อนเลา่ ยามฉันข้าวโภชนาหาร จงิ่ จักขอถวายทานว่า “สาธุ โอกาสะ มะยัง ภัน
เต ปานียะฆะฏังสะปะริวารัง ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ เอตัง ปานียฆะฏัง สะปะริวา
รัง ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ฑีฆรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะ นิพปานายะ สังวัตตนั ตุ โน ข้าแด่พระสังฆะเจา้ บัดน้ี
เล่าหมู่สรัธาจักขอถวาย ปานิยะฆะฏา หม้อและถังน้ำ หื้อเป๋นตี่จอดจ้ำดื่มกิ๋นดี มีปิติเจยเชุ่ม ยามฮ้อนรุ่มหื้อเหย
หาย ขอหื้อสรัทธาผู้ข้าตังหลายหากโสกเสร้ามีความสุขยิ่งกว่าเก่าหลายอัน ได้เข้าโมกขธรรมสรวงสวรรค์จั๊นหน้า
ในฟากฟา้ และนพิ ปานานน้ั จงุ่ จกั มีเตย่ี งแต๊ดหี ลี
เวนทานถวายกระโถน
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระแก้วเจ้า องค์ผ่านเผ้าสามดวง ขอประมวลมาไหว้ หื้อเป๋นไม่ใต้ส่องหนทาง
บัดนี้ผู้ข้าตังหลายมี................เป๋นประธาน พร้อมด้วยลูกหลานน้อยใหญ่ มีจิตใจ๋ใฝ่ต่อทางดี ปิติมีโสมนั ส จัดเอา
กระโถนก็อกหมากมาถวาย แก่สังฆะตังหลาย ในอารามเกษแก้วได้ผ่องแผ้วบริสุทธิสดใส ยามเป๋นหวัดไอเสลด ได้
ขว้างเสสสิ่งนานา ยามวัดวามีแขกเหรื่อมาเยี่ยมเจือ่ อาคันตุกะ จักถวายเป๋นมคธภาษาว่า “อิมานิ มะยังภันเต อุจ
ฉิฏฐปฏิคคาหะภาชนานิ สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมานิ อุจฉิฏฐะ
ปะฏิคคาหะ ภาชะนานิ สะปะริวารานิ ปฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ตีฆรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะ นิพปานายะ สังวตั
ตันตุโน ข้าแด่พระสังฆะเจ้าต๋นผ่านเผ้าทรงศีล ผู้ข้าตังหลาย หมายมี.................เป๋นประธานพร้อมด้วยลูกหลาน
ใหญ่นอ้ ย ขอกลา่ วถ้อยถวายทานยังกระโทนแก่พระสังฆะเจ้าในวัดวาอารามนี้เล่าเปน๋ ปจั จัย ขอผละบุญอติสัยเขต
กวา้ ง ห้ือสมใฝ่อา้ งมโนรมย์ ได้เสวยสขุ สมในมนษุ ย์โลก จมโจคแผว้ ผ่องสวรรค์ ขอเปน๋ ขั้นไดแก้ว เขา้ สู่เสียงอันเลิส
แล้วคือพระนพิ ปานานน้ั จงุ่ จกั มี เตยี่ งแตด๊ หี ลี
เวนทานรถเขน็ และล้อเขน็
สาธุ โอกาสะ ขา้ แต่พระตโิ ลกาจารย์ผา่ นเผา้ พระธรรมเจา้ ยอดปัญญา ตงั พระสงั ฆาสลี สะอาด บัดน้ีผู้
ขา้ มวลมากหมสู่ รัทธาม.ี ..................เปน๋ เกา๊ พร้อมดว้ ยสรทั ธาหน่มุ เถา้ และลูกหลานเหลน มีใจ๋ใครถ่ วายรถเข็นและ

๑๓๖

รถลาก ใจ๊ในอาวาสพระอาราม ยามมีกิจการขนขี้เหยื้อเข้าของกู่เจื้อจักลากจักขน จากภายนอกสู่หนแห่งห้อง ใน
ตต่ี อ๊ งอาราม ผูข้ า้ ขอถวาย ต๋ามมคธภาษาบาลีว่า “สาธุโอกาสะ มะยัง ภนั เต สังโฆ ปฏชิ านาตุ เอตงั ปาหาพะ ละ
ระถงั สะปะรวิ ารงั จาตทุ ททสิ สะ ภกิ ขุสังฆัสสะ อาคตานาคตัสสะ วลญั ชะนตั ถายะ อมิ ัสหมงิ อาวาเส นิยยาเทมะ
สาธุ โน ภันเต อะยัง จาตุททิสสัสสะ ภิกขุสังฆัสสะ อาคะตานาคะตัสสะ วลัญชะนัตถายะ ปาหาพะละระถัสสะ
ทานัสสะ อานิสงั โส อมั หา กญั เจวะ มาตปุ ติ ุอาตีนญั จะ ปิยะชะนานงั ตฆี ะรัตตงั หติ ายะ สขุ ายะ ยาวะนิพปานายะ
สังวัตตันตุโน ข้าแด่พระสังฆะเจ้าต๋นผ่านเผ้าศีลใส่ ผู้ข้าตังหลายถวายรถารถไว้ หื้อพระสงฆ์ไดใ้ จเ๊ มื่อคราวงาน ขอ
หน้าบุญไพสาล จ่งุ ปากหม่ เฝ้าห้ือหายโสกเสรา้ โถมนามีอายุฑีฆาเตี่ยงหมั้น คดิ สิ่งใดๆ นัน้ ขอไดส้ มปรารถนา ขอได้
เถิงสุขาในภะวะนี้ และจาตหน้า ขอหือ้ เถงิ ฟากฟา้ และนิพปานาแต๊ดหี ลี

เวนทานถวายผ้าไตรจีวรแดผ่ ตู้ าย
วนั ทามิ ติรัตนงั ข้าแด่พระตไิ ตรรตั ๋นะผ่านแผ้ว พระเกษแกว้ ยอดไญยญาณ บัดนี้ผู้ข้าตังหลายมี..........
เป๋นประธานมีเจต๋นาบานบ่เสร้า ปรารถเหตุเก๊าอยู่ในใจ๋ อยากจะถวายผ้าไตรจีวรแด่พระสงฆ์น้อยใหญ่ หื้อได้
บริโภคห่มนุ่งทรงวัตถาเปื่ออุทิสะหา.............................ตี่มรณาต๋ามจาก ชีวิตพรากไปนาน ถวายจีวรทานด้วยพระ
คาถาวา่ “อิมานิ มะยังภนั เต ติจวี รานิ ภิกขุสงั ฆสั สะ เทมะ สาธุ โนภนั เต อะยงั จีวะระทานาวปิ าโก อัมหากัญเจวะ
มาตปุ ติ ุ อาตนี ัญจะ ญาตะกานงั กาละกะตานงั ฑีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ สังวตั ตะตุ อัมหากัญจะ มาตาปิตุอาทะ
โย ญาตะกา ทานะ ปัตติง ละภันตุ อัมหากัง เจตะสา ข้าแด่พระสังฆเถระน้อยใหญ่ บัดนี้ผู้ข้าใฝ่ถวายผ้าจีวร
ทานเปื่ออุทิสสะส่วนวิสาลบุญเขต หื้อเป๋นปัจจัย น้อมเนตรต่อ..................ผู้มรณาไป ขอเป๋นปัจจัยอันยิ่งโยชน์ มี
ประโยชน์กัลปนาผล จ่วยหื้อ.................................ได้พ้านจากความตุ๊กข์ยากนานา เป๋นโมกขมัคคาสูส่ วรรค์จั๊นฟ้า
และป๊นจากแหลง่ หล้าโลกส่งสารเข้าเถิงพระนิพปานเวียงแก้ว อันผ่องแผ้วสวัสดี เตีย่ งแตด๊ ีหลี
เวนทานผา้ จ๋ำนำพรรษา
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระติรัต๋นะดวงประเสริฐ เป๋นแดนเกิดแห่งปรมะกุสล ผู้ข้าตังหลายจุคนๆ น้อย
ใหญ่ มจี ิตใฝ่ต่อทานา เนื่องดว้ ยพระสังฆสามเณรมวลมาก จ๋ำวะสาอยู่ในอาวาส เลย้ี งกาละหากสามเดือน ไตรมาส
เตือนใจ๋สรัทธาจุผู้ ตา่ งใผ่ฮ้ตู อ่ ความดี มีสรทั ธาถวายผา้ ใหม่ หือ้ ตา่ นไดใ้ จ๊เป๋นผา้ จ๋ำนำวะสา ต๋ามประเวณีมาแต่เก่า
นับแต่เช่นพระพุทธเจ้าบ่เหยหาย ผู้ข้าตังหลายขอถวายเป๋นมคธะภาษาบาลีว่า “สาธุ โอกาสะ มะยัง ภันเต วัสสา
วาสิกะจีวรานิ สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมานิ วัสสาวาสกิ ะ จีวะรานิ
สะปะริวารานิ ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัญเจวะ มาตาปิตอุ าตนี ัญจะ ปิยะชะนานัง ฑีฆรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะนิ
พปานายะ สังวัตตันตุโน “ข้าแด่พระสังฆะเจ้า บัดนี้สรัทธาผูข้ ้าตังหลาย ตังหญิงจายหนุ่มเแก่ ขอถวายผ้าจ๋ำวะสา
แด่พระสงฆแ์ ละสามเณร เปน๋ ปัจจัยทรงหม่ ทุ้ม ไดห้ ่อหมุ้ ป้องกันฮ้อนและหนาวเยน็ เคนถวายดว้ ยปิติโสมสั ขอต่าน
ได้รับปฏบิ ตั ิตา๋ มจารีต ลายลักษณ์ขีดต๋ามประเวณี ด้วยทานะปาระมีคราวนี้โสด หือ้ ไดเ้ ป๋นประโยชน์แผ่ไพสาล ขอ

๑๓๗

หื้อได้เป๋นยานขี่ข้ามท่าท้าง นตีย่านกว้างด่านดงหนา สังสารวัฏฏายาวโยชน์ ได้เข้าสู่โมกขะมัคคาทางสู่พระนิพ
ปานจอื่ เวียงแก้ว อนั เป๋นตี่แลว้ สุขเกษมใจ๋ น้ันจุ่งจกั มี เตี่ยงแตด๊ ีหลี

เวนทานผ้าม่าน (ผา้ หมา้ น)
สาธุ โอกาสะ ขา้ แด่พระติไตรรัต๋นผ่านแผว้ พระเกสแกว้ สามองค์ คอื พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ วร
นาถ ในโลกสนั นวิ าสยิ่งกวา่ สิง่ ใดๆ บัดน้ผี ขู้ ้าตังหลาย ม.ี .............เป๋นประธานจิตเจต๋นาบานบเ่ สรา้ จักถวายผ้าคลุม
หุ้มเตียงมุ้งหมอน แก่พระสังฆะเจ้า รวมตังพรมและผ้าปูนั่ง ถวายเป๋นทาน หื้อพระภิกุสงฆ์ได้นิสีทนาการนอนนั่ง
จุกจอดจ้งั เป๋นหวางคราวคราจักถวายเปน๋ มคธภาษาวา่ “สาธุ โอกาสะ มะยงั ภันเต มะกะสะตรฏิกา นีสที นานิ สะ
ปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุโน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมานิ สะกะฏิกาเจว นีสิทะนานิ จะ สะปะริวา
รานิ ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ตีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะ นิพปานายะ สังวัตตันตุ โน ข้าแด่พระสังฆะเจ้า
บัดนี้สรัทธาผู้ข้าตังหลาย ขอถวายยังผ้าม่านมุ่ง ผ้าปูนั่ง พรมปูนั่ง เป๋นสังฆทาน ขอบุญกุสลอดิเรกสารจุ่งมีแก่จ้า
แม้นได้ไปสู่เมืองฟ้าสรวงสวรรค์ หื้อมีสมบัติติ๊ปอนันต์อเนก ได้ข้ามป๊นเขตแห่งอบาย เข้าสู่ตี่หมายคือฝั่งหน้า ป๊
นจากฟากฟ้าและสงสาร เข้าสูพ่ ระสพิ ปานเวียงแก้ว อนั เป๋นต่ดี ับตุ๊กข์แล้วเกษมสานต์นน่ั จ่งุ จักมเี ต่ยี งแตด๊ หี ลี
เวนทานถวายกฏุ ิ
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระพุทธาต๋นวิเสส พระธรรมวิเสสส่องทางดี พระสงฆ์มีศีลสุทธิสะอาด เป๋นโลก
นารถตี่เพิ่งแห่งโลกา บัดนี้มูลสรัทธาเจา้ เก๊า.....................พร้อมด้วย.................มีเจต๋นาดีฝันใฝ่ ใคร่ถวายกุฏีไว้ใน
พระสาสนาได้พร้อมกันมีสรัทธาบริจาคต๋ามบาทคาถาว่า “สาธุ โอกาสะ มะยัง ภันเต สังโฆ ปะฏิชานาตุ เอตัง
อาวาส ถัง สะปะริวารัง จาตุททิสัสสะ ภิกขุสังฆัสสะ อาคะตานาคะตัสสะ อาวะสัตถายะ พุทธะสาสะเน นิยยาเท
มะ สาธุโน ภันเต อะยัง จาตุททิสัสสะ ภิกขุสังฆัสสะ อาคะตานาคะตัสสะ อาวาสะ ถัตถายะ อาวะสะถะทานัสสะ
อานสิ งั โส อมั หากัญเจวะ มาตาปิตอุ าตนี ัญจะ ปยิ ะชนานงั ฑฆี รตั ตงั หติ ายะ สุขายะ ยาวะนพิ ปานายะ สังวัตตันตุ
โน ข้าแดพ่ ระสงั ฆะเจ้า บัดนม้ี ูลสรัทธาผู้ข้าตังหลาย หมายม.ี .........เป๋นประธาน ขอถวายกุฏิ อันเป๋นต่ีอยู่อาศัยแด่
พระสงฆ์เป๋นปัจจัยสฮ้างก่อ ต๋ามต่อด้วยกุสล นันทิยะมานพทานกุกิได้เมือเกิดเมืองบนทิพยเทพ เสพความสุขล้ำ
เหลือคณนาขอหื้อสรัทธาผู้ข้าได้เข้าเถิงฟากฟ้าสรวงสวรรค์ มีสมบัติอนันต์อเนก มีความสุขวิเสสสถาวร ได้เข้าสู่
พระนครเวียงเกสแกว้ คือตแ่ี ล้วมหานิพปาน นนั้ จุ่งจักมีเตย่ี งแต๊ดีหลี
เวนทานเสื่อสาด-พรมปปู ้นื
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระติรตั ๋นะดวงประเสรฐิ วรเลิสตโิ ลกา บดั น้นี ามวลผ้ขู ้าม.ี ................เป๋นเก๊าเป๋น
ประธาน พร้อมด้วย.............มวลมาก มีเจต๋นาบริจาคสาดเสื้อและพรมปู หื้อก๊ำจูสาสนาพระเจ้าเป๋นเครื่องผะดับ
และตกแต่งสถานตี่แห่งอาราม หื้อพระสงฆ์ได้ความสบายเวลานอนและนั่งครบชู่อย่างทานา ขอทวายเป๋นมคธ
ภาษาว่า “สาธุ โอกาสะ มะยงั ภนเต อิตานิ ภมุ มัตถะสานจิ โกชะวานิ สะปะริวารานิ จาตทุ ทสิ สั สะ อาคตานาคตัส

๑๓๘

สะ ภิกขุสังฆัสสะ อะนิสังโส อัมหากัญเจวะ ตีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะนิพปานายะ สังวัตตันตุ โน ข้าแด่
พระรัต๋นะไตรแก้วเจ้าองค์ผ่านเผ้าและพระสังฆา บัดนี้ผู้ข้าขอถวาย อาสนาเสื่อสาดพรมปูสาดไว้ในพระวิหาร อุ
โบสถาคารโบสถ์สฮ้างเตรียมแต่งห้างเมื่อคราวงาน สรัทธามานมัสการพระพุทธฮูป ไหว้สถูปพระเจดีย์ ด้วยเดชะ
บารมีแห่งทานบริจาคขอหื้อผู้ข้าได้พรากจากอกุสล หายจากกั๋งวลป่วยไข้ อย่าเจ็บปวดไหม้วรกาย ขอหื้อมีสุขเริง
รื่นปิติต่ืนโสมนสั ได้เข้าสู่เวยี งวัดสทุ ธาวาส สัคคจาตเมืองสวรรค์ กุสลผันปาไต่เต้าหือ้ ได้เข้าสูพ่ ระนิพปานา นั้นจ่งุ
จกั มเี ต่ียงแตด๊ หี ลี

เวนทานถวายมุ่งลวด-มู่ล่ี
สาธุโอกาสะ มะยัง ภันเต ข้าแด่พระติรัต๋นะผ่านแผ้ว พระยอดแก้วสามองค์ ผู้ข้าตังหลายมีความ
ประสงค์ตั้งเก๊าต๋ามจื่อเจา้ มุลสรัทธาหมายมี.................เป๋นประธานพรอ้ มด้วย..................เป๋นอันมาก..................
ขอบริจาคมุง้ ลวดแกพ่ ระภิกษุเป่ือป้องกนั ยงุ ริน้ บนิ วนกดั ไต่ เหลอื ยุงไยร่ าวี บห่ ือ้ มาควีกดั เนอื้ ยามเมื่อนั่งและนอน
เซา อนึ่งนั้นขอถวายยังผ้ากั้ง และมู่ลี่เป๋นตี่บังแดด และบังแสง ยามเจ๊าแลงแดดส่อง ต๋ามตี่ต๊องทิสาคารขอถวาย
ทานเปน๋ บาทคาถาว่า “สาธุ โอกาสะ มะยัง ภันเต เอตานิ โลหะมะยะมะกะสะกุฏิกัง สะปะรวิ ารญั จะ สงั หะระณะ
จกั กะลิกัง สะปะรวิ ารัง ภิกขสุ งั ฆสั สะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภกิ ขสุ งั โฆ เอตานิ โลหะมะยะมะกะสะกุฏิกัญ
จะ สงั หะระณะ จักกะลกิ ัง สะปะริวารงั ปะฏิคคณั หาตุ อัมหากงั ฑฆี ะรัตตัง หิตายะ สขุ ายะ ยาวะ นพิ ปานายะ สัง
วตั ตันตุ โน ขา้ แดพ่ ระสังฆะเถระน้อยใหญ่ บัดนผ้ี ูข้ ้าใฝ่ถวายทานยัง ม้งุ ลวดและมู่ล่ีถวายไว้ตี่สาสนา ขอเป๋นปัจจัย
มวลมาก ห้ือผู้ขา้ ปน๊ จากก๋ังวล ตกุ๊ ขย์ ากจนหอดไร้ ขอห้อื หายป่วยไข้นานา แล้วหื้อจ๋ำเรญิ สขุ าอย่าโสกเสร้า ขอห้ือ
มงุ่ เขา้ เวยี งสวรรค์ สมบตั ติ ิ๊ปหนั ต่อหน้า หอ้ื ขา้ ไดอ้ ย่สู วัสดเี ต่ียงแต๊ดหี ลี
เวนทานถวายต่เี ช็ดเทา้ และไมก้ วาด เคร่อื งถปู นื้
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระตริ ัตน๋ ะผา่ นแผ้ว พระแกว้ เจ้าสิ่งสามองค์ บัดนี้ มลู ะสรัทธาหมายมี..........เป๋น
เกา๊ พรอ้ มดว้ ยลกู เตา้ ญาตพิ นี่ อ้ งพงสามเี จต๋นาบรจิ าคเครื่องเชด็ เทา้ บาทปาทา ยามเดินไปหาเยียบยำ่ พร้อมพร่ำไม้
กวาด สะหลาดและคันยูไว้กวาดเช็ดถูกุฏิวิหารและข่วงวัด กำจัดหยากเหยื้อเขตอาราม เครื่องเช็ดถูกสัณฐานทำ
ความสะอาด มีวัตรมากหลายอันถวายเป๋นวจนังมคธภาษาว่า สาธุ โอกาสะ มะยัง ภันเต ปาทะปุญฉะนามิ สัม
มัชชะนิยานิ จะ ภูมิปริมัชชยันตานิ ปริวารานิ จาตุททิสสะ อาคตา นาคตัสส ะวลัญชะนัตถายะ อิมัสมิง อาวาเส
นิยยาเทมะ สาธุโนภันเต สังโฆ ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ฑีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะนิพปานายะ สังวัตตันตุ
โน ข้าแด่พระสังฆะเจ้าผู้ข้าขอถวายยังของทานตังหลายมวลฝูงนี้คือ ผ้าเช็ดเท้า เช็ดตี๋นปาทา ไม้กวาด สะหลาด
และคันยู เครื่องเช็ดถูพระวิหารและอุโบสถ ขอบุญกุสลปรากฏแก่ผู้ข้า ขอหื้อหายสิ่งถ่อยช้าและจังไร มีความสุข
กายใจ๋อย่าขาด ห้ือไดไ้ ปสสู่ ัคคจาตแดนสวรรค์ กุสลบุญผันแจง้ จอดเข้าเถงิ รอดนิพปานา น้ันจุ่งจักมี เตยี่ งแตด๊ หี ลี

๑๓๙

เวนทานถวายเกา้ อ้ีรบั แขก
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระติรัตน๋ ะผ่านแผว้ พระเกสแกวสามดวง บัดนี้ปวงผู้ข้าหมายมี.............เปน๋ เก๊า
เป๋นประธาน มีเจต๋นาบานบ่เสร้า ข้าเจ้าจักถวายวรทานา คือ เก้าอี้รับแขกอาคันตุกา ถวายแก่พระเถราน้อยใหญ่
ใจใ๋ ฝน่ ัง่ พกั ผ่อนเซาแรง ผู้ข้าไดส้ ฮา้ งแป๋งดแี ล้วจักถวายหื้อผ่องแผ้วดว้ ยมคธบาลีว่า สาธุ โอกาสะ มะยงั ภันเต เอตัง
อาคันตุกะ โกจฉะคะณัง สะปะริวารัง สังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต เอตัง โกจฉะคณัง สะปะริวารัง
ปะฏิคัณหาตุ อำหากัง ฑีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะ นิพปานายะ สังวัตตันตุ โน ข้าแด่พระสังฆเจ้าบัดนี้เล่ามู
ละสรัทธา...............ขอถวายเก้าอี้รับแขกไว้หื้อพระสงฆ์ได้ใจ๊รับพระคุณเจ้าอาคันตุกะ สัญจรมาปะแอ่วเยี่ยม ต๋า
มลักษณ์เหลี่ยมสังคม การทานนี้ขอหื้อผุ้ข้าได้สมผาถนาใฝ่เอื้อ ต๋ามความหย่ังเจื่อวรสรัทธา หื้อมีสุขาเจยจื่น ปิติ
ตื่นโถมนา ได้เข้าสู่สัคคมัคคา สวรรค์แดนติ๊ปเทพ สงเสพทิพสมบัติ ป๊นจากวงวัฏเกสแก้ว เข้าไปเถิงแล้วพระนิ
พปาน นน้ั จุ่งจกั มเี ต่ียงแตด๊ ีหลี
เวนทานโต๊ะเขยี นหนงั สือ
สาธุ โอกาสะ ข้าแดพ่ ระติรตั น๋ ะผ่านแผ้ว พระเกสแกว้ สามองค์ คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ องค์
วิเสส เปน๋ บญุ เขตแหง่ ฝงู ชน บัดน้มี ูลสรัทธาผูข้ า้ ตังหลายม.ี .................เป๋นประธานพร้อมดว้ ย..........มเี อกฉนั ท์ใจ๋ใฝ่
ใคร่ถวายโต๊ะเขียนหนังสือไว้ในสาสนาหื้อพระภิกขุสงฆ์ใด้ศึกษา เขียนขีดพระธรรมและคำสวด คำขอบวชและคำ
สอนแห่งพระชินวรผ่านเผ้า บัดนี้ข้าพเจ้าขอกิต๋นาถวายเป๋นมคธคาถาว่า “สาธุโอกาสะ มะยังภันเต เอตังเลขะ
นะปิฐะกัง สะปะริวารงั จาตุททิสัสสะ ภิกขุสังฆัสสะ อาคตานาคะตัสสะวลัญชะนัตถายะ อิมัสหมิง ฐาเน นิยยาเท
มะ สาธุ โน ภันเต ปะฏิคัณหาตุ สังโฆ อัมหากัง ฑีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะ นิพปานายะ สังวัตตันตุ โน ข้า
แด่พระสังฆะเจ้า บัดนี้มูลสรัทธาเก๊าและวงศ์วานขอถวายทาน โต๊ะเขียนหนังสือ สำหรับเขียนอ่านแก่พระภิกขุ
สังฆะเจ้า ใจ๊เป๋นตี่เลขะการขอหน้าบุญนี้บันดาลแก่ข้าหื้อหายจากปาปะชั่วช้าอกุสล ได้เอาต๋นอยู่สร้างกุสลเขต
กวา้ งมุง่ ทางดี ไดอ้ ยู่สขุ เี จยจ่นื สนกุ ต้องตื่นโถมนา คดิ สงิ่ ใดสมจิตตาใฝเ่ จ้ือ ดว้ ยความหยัง่ เจอ่ื จผุ ะกา๋ ร ขอได้เข้าสู่นิ
พปานพระเวียงแกว้ อนั เป๋นตดี่ บั ตกุ๊ ข์แล้วเกษมใจ๋ น้นั จงุ่ จักมเี ต่ยี งแตด๊ ีหลี
เวนทานถวายตเู้ อกสาร
วันทามิ สิรสา ข้าวนั ทาพระรัตน๋ ะ อนั เปน๋ วรนาถะแก่ชาวโลก เปน๋ ดวงแกว้ มณีโชติส่องหนทางบัดนี้ผู้
ข้าตังหลายหมายมี......................เป๋นประธานพร้อมด้วย...................มีเจต๋นาบานจมจืน่ จักยื่นยกถวายทาน ยังตู้
เอกสารสำหรับใส่หนังสอื และเคร่องมอื เขียนขีดแต้ม ตี่เก็บสำเนาคักแค้มแห่งสงั ฆทานา ขอถวายด้วยคาถามมคะ
ว่า ยัคเฆ ภันเต สังโฆ ปะฏิชานาตุ มะยัง ภัตเต เอตัง อะโยมะยะมัญจุสัง สะปะริวารัง สาระปัณณานัง ปะฏิสา
มะนตั ถายะ อมิ ัสหมงิ ฐาเนนิยยาเทมะ ปะฏิสามะนัตถายะ อะโอมะยะมัญจสุ ายะสานสั สะ อานสิ ังโส อัมหากัญเจ
วะ มาตาปิตุอาตนี ัญจะ ปิยะชะนายงั ฑฆี ะรัตตงั หิตายะ สขุ ายะ ยาวะนพิ ปานายะ สังวัตตนั ตุโน ขา้ แด่พระสังฆะ

๑๔๐

รัต๋นะแกว้ เจ้า บดั นเี้ ลา่ มลู ะสรัทธา ขอถวายอะโยมะยะมญั จุสา ตู้เอกสารใบใหญ่ ไวเ้ ปน๋ สมบัติแหง่ สาสนา ด้วยอา
นิสังสะผะลาคร้ังนโ้ี สด ขอหือ้ เปน๋ ประโยชน์ไพสาล ขอหอื้ ผขู้ ้าตังหลาย ประสบทางสวรรค์อันสุขยิ่ง มีสมบัติติ๊ปส่ิง
มนญุ ญา หื้อสมผาถนาใจ๋ใฝ่คดิ สิ่งใดไดส้ มประสงค์ ขอเป๋นมัคคาหน เข้าสู่เวยี งแกว้ คอื ตี่แลว้ นิพปานา นั้นจุ่งจักมี
เต่ียงแต๊ดีหลี

เวนทานถวายบาตร
วันทามิ สิระสา ขอวันทากราบเกล้า ไหว้พระแก้วเจ้า สิ่งสามองค์ คือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
อันเป๋นองค์บุญเขต เหตุว่าบัดนี้มูละสรัทธา หมายมี.............เป๋นประธานพร้อมด้วย..........เป๋นอันมาก มีเจนา
บริจาคถวายทาน ปัดโตปัตตัง ยังบาตรพระ สำหรับใส่โอทนะและอาหาร ต๋ามพุทธบัญญัติโบราณกล่าวไว้ หื้อ
พระสงฆไ์ ด้บิณฑบิ าตโผดสรทั ธา ขอถวายเป๋นมคธภาษาวา่ เอเต มะยัง ภันเต สะปะรวิ าเร ภกิ ขุสังฆัสสะ โอโณชะ
ยามะ สาธุ โน ภันเต ภกิ ขสุ งั โฆ เอเต ปัตเต ปะฏิคคัณหาตุ อมั หากัง ฑีฆะรตั ตงั หติ ายะ สขุ ายะ ยาวะ นิพปานายะ
สงั วตั ตนั ตุ โน ข้าแด่พระสังฆะเจ้าบัดนเี้ ลา่ มลู สรัทธาขอถวายบาตรใส่ข้าว แก่ต่านเจ้าเปน๋ ทาน ขอห้ือสมปณิธานใจ๋
ใฝ่คดิ สง่ิ ใดได้สมผาถนา ดว้ ยเตชะบญุ ญาอันยิ่ง ห้ือสำเรจ็ สิ่งปจั จัย เกดิ มาภาวะจาตใดอย่าห้ือก้ันหื้ออยากหื้อมีเข้า
ของมากมหันตา สมเจต๋นาของอย่าก๊าด หื้อร่วมบาทพระอริยเมตไตยา ได้เข้าสู่นิพปานาเวียงแก้ว อันเป๋นตี่แล้ว
เกษมใจ๋ นั้นจุ่งขกั มีเต่ียงแตด๊ ีหลี
เวนทานถวายรองเทา้
สาธุ โอกาสะ มะยังภนั เต ข้าแดพ่ ระติรัตน๋ ะแก้วองคว์ ิเสส เป๋นบญุ เขตทกั ขิณา บัดนี้มลู สรัทธาผู้ข้าตัง
หลายหมายมี....................เป๋นเก๊าพร้อมด้วย ขอถวายรองเท้าเกิบกว้านปาทา เปื่อพระสงฆ์เตี่ยวไปมาสวมใส่ ได้
เตี่ยวไต่สัญญจร ด้วยบาทบทวอนมคธภาษาว่า สาธุ โอกาสะ มะยัง ภันเต อุปาหะนาสะปะริวารา ภิกขุสังฆัสสะ
โอโณชะยามะ สาธุ โน ภนั เต สังโฆ อิมา อุปาหะนา สะปะริวารา ปะฏคิ คณั หาตุ อัมหากงั ฑฆี ะรัตตัง หิตายะ สุขา
ยะ ยาวะ นิพปานายะ สังวัตตันตุโน ข้าแด่พระสังฆะเจ้า บัดนี้ขอถวายรองเท้าเป๋นไตยทาน ขอหื้อผู้ข้าได้กุสล
มหาสาาลอย่ากา๊ ด ขอหื้อป๊นอบุ าทหมภู่ ัยเวร เป๋นความสุขสวัสดอี ยา่ ก๊าดหื้อเขา้ สูเ่ บ้ืองบาทแหลง่ สวรรค์ ทพิ สมบัติ
อนันตอ์ เนก กา้ วเขตทางสุข ป๊นจากตุ๊กขห์ ายโสกโมกขมัคคา สู่นพิ ปานนาพระเวยี งแก้ว อันเป๋นตี่ดับตุ๊กข์แล้วจุผะ
ก๋ารนน้ั จงุ่ จกั มเี ต่ียงแตด๊ หี ลี
เวนทานถวายกล้องถ่ายฮปู -วิดิโอเทป เคร่ืองฉายสไลด์
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระติไตรรัต๋นะผ่านแผ้ว พระเกสแก้วสิ่งสามองค์ คือ พระพุทธ พระธรรม
พระสงฆ์ ผ่านแผ้ว เป๋นรัต๋นยิ่งกว่าแก้วในโลกา บัดนี้มูลสรัทธาหมายมี.............................เป๋นประธานพร้อมด้วย
....................มีเจต๋นาบานบริจาคยังกล้องถ่ายฮูป สำหรับถ่ายภาพสตี ่างๆ นานา กับวิดโี อเทป เคร่ืองฉาย เป๋นของ
ทันสมยั จกั สบื ไว้ในพระสาสนา หือ้ พระสังฆาได้ใจป๊ ระโยชน์ โสถิกาสวัสดี ขอถวายด้วยพระบาลีว่า “สาธุ โอกาสะ

๑๔๑

มะยัง ภันเต เอตัง ยันตรูปัคคาหะกะมัญจุสัญจะ ฉายะ รูปัคคาหะนะยันตัง สะปะริวารัง สังฆัสสะ โอโณชยามะ
สาธุ โน ภันเต ยันตรปู คั คา หะกะมัญชะสัญจะ ฉายะรปู คั คาหะเณนะยันตัง สะปะรวิ ารงั ปะฏคิ คัณหาตุ อัมหากัง
ฑีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ยาวะ นิพปานายะ สังวัตตันตุโน ข้าแด่พระสังฆะเถระเจ้าบัดนี้ผู้ข้าตังหลายขอถวาย
กล้องถ่ายฮูป กล้องถ่ายภาพยนตร์ และเครื่องเล่นวิดิโอเทป เปื่อหื้อเป๋นประโยชน์หลายผ ะก๋าร ขอหื้อเกิด
ประโยชน์ไพสาลแก่ข้า พื้อป๊นจากสิ่งชั่วช้าปาปกรรมกุสลนำเข้าสู่สวรรค์ ทิปอยู่สุขารมณ์ เป๋นตี่นิยมสุขจื่นหน้า
จากฟากฟา้ และสงสารเขา้ สู่พระนิพปานเวยี งแกว้ อันเป๋นต่ีดบั ตุ๊กข์แลว้ จอุ ันๆ นั้นจงุ่ จกั มเี ต่ยี งแตด๊ หี ลี

เวนทานถวายต้พู ัดยสสมณศกั ดิ์
สาธุ โอกาสะ ข้าแด่พระติไตรรัต๋นะผ่านแผ้ว พระแก้วเจ้าสามสิ่งสามดวง ปวงสรัทธาผุ้ข้าตังหลาย
หมายมี.......................เป๋นประธานพร้อมด้วย..............ได้มีเจนาบ่เสร้าประสงค์จักถวายตู้พัดยสสมณศักดิ์แก่
................ห้ือได้เป๋นมงคลเป๋นกุสลอันย่ิงใหญ่ ผู้ข้าจิ่งขอถวายไวเ้ ป๋นมคธภาษาว่า เอตัง มะยัง ภันเต ยสะวิชนิมัญ
จสุ ัง สะปะรวิ ารัง อัยยัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต อยั โย เอตงั ยสะวิชนปี ญั จสุ ัง สะปะรวิ ารัง ปะฏคิ คัณหา
ตุ อัมหากัง ฑีฆะรัตตัง สุขายะ ยาวะนิพปานายะ สังวัตตันตุ โน ข้าแด่พระสังฆะเจ้า บัดนี้ผู้ข้าขอถวายยังตูพ้ ัดยส
แก่....................ขอกุสลอันน้ีไปไกล๋ได้เป๋นปัจจัยอันวิเสส ขอหือ้ เข้าสู่เขตสรวงสวรรค์ มตี ป๊ิ สมบัติอันประเสริฐ เกิด
กอ่ เปน๋ สาระหิรัญญา สุวรรณปัตตา เครือ่ งอลังการใสภ่ าค หอื้ ผูข้ า้ ได้สมนาคส่นู พิ ปาน น้ันจุ่งจักมี เตี่ยงแต๊ดหี ลี
เวนทานถวายคิลานปจั จัย (เคร่อื งยา) เวนทานถวายสขุ สาลา
สาธุ โอกาสะ ขา้ แดพ่ ระติรต๋นะดวงผ่านเผา้ คอื พระพทุ ธ พระธรรม พระสงั ฆะ เจา้ ยอดญาณ ผขู้ ้าตัง
หลาย หมายมี........................เป๋นประธานขอถวายยังคิลานปัจจัยเภสัชทานแก่คนไข้ อันเป๋นพยาธิใหญ่น้อยใน
อัตตา หื้อได้หายโรคาป่วยไข้ อยู่ได้ด้วยสวัสดีวาปนะผะก๋ารหนึ่งเล่า มูลสรัทธาข้าพเจ้าหมายมี...............ความ
ประสงคต์ ั้งไว้ว่า จักถวายยังอาคารสุขสาลาหื้อสาธารณะสุขอนามัย มาอยเู่ ป๋นต่ีเย่ียวยารกั สาผปู้ ว่ ยโรคา เป๋นมคธ
ภาษาว่า “สาธุ โอกาสะ มะยังภันเต เอตัง คิลานะคักลัง สะปะริวารัง จาตุททิสัสสะ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ
สาธุ โน ภันเต อะยังจาตุททิสัสสะ สังฆัสสะ อาคตานาคะตัสสะ เคสานปัจจะยานัตถายะ คิลานะสาลายะ ทานัส
สะ อานสิ ังโส อมั หากัญเจวะ มาตาปิตอุ าตีญจัญจะ ปยิ ะชะนานัง ฑีฆะรตั ตังหติ ายะ สุขายะ ยาวะนิพปานายะ สัง
วัตตันตโุ น ข้าแดพ่ ระสงั ฆะเจา้ ผู้ข้าตังหลาย ขอถวายยงั คิลานปัจจยั เครือ่ งยาแก้โรคาพยาธิ และสุขสาลาอาคารใส
สะอาด ไว้เป๋นสาธรณาหื้อหมอและพยาบาลมาอยู่ รักสาผู้ป่วยไข้ตี่มารักสา ด้วยกุสลทานาครั้งนี้โสด หื้อเกิดเป๋น
ประโยชนไ์ พสาล ขอหื้อผ้ขู ้าหายจากอาการปว่ ยไข้ อปุ ัทวะน้อยใหญ่อยา่ บีฑา มีสขุ สบายอัตตาอย่าโสกเสร้าได้เข้า
สฟู่ ากฟ้าเมอื งสวรรคก์ สุ ลฝันตอ่ รอด เวียงแก้วยอดนิพปานา นน้ั จงุ่ จกั มีเตย่ี งแตด๊ ีหลี