หนังสือ 2 ทศวรรษ กรมโยธาธิการและผังเมือง

The Department does not limit its mission to current development; การพัฒนาเมืองผสานการอนุรกั ษ์พื้นทสี่ เี ขียว บริเวณแม่น้�้ำบางปะกง จงั หวดั ฉะเชงิ เทรา
it also lends importance to establishing a foundation for future Uban development with green area preservation along the Bang Pakong River, Chachoengsao
development to motivate Thailand to achieve the vision of “Security,
Prosperity and Sustainability”. The contribution from the Department in achieving SDGs has
Duringthepastfewyears,theworldhaswitnessedparticularlyrapid to start with a strong social structure and more importantly, the
changes and we are moving towards new phenomena in economic, participation of all sectors that together will develop cities into habitable
social and political dimensions that are closely interconnected and places, occupied by environmentally aware, health-conscious and
complex. This has caused many countries, including Thailand, to contented residents.
experience economic and social changes, resulting in a plethora of Throughout its two decades, the Department has faced many
unpreventable problems. challenges and it has taken pride in its determination to undertake all
These problems have come in many forms such as the expansion of its missions in the domains of urban planning, urban development,
of urban areas that grow without order and direction, irrelevant and building control, and architectural and engineering services to develop
unconnected spatial development that impedes progress in big cities, cities and to create public well-being. It is a “major force” in driving
burgeoning urban population densities, social and economic inequities, the country towards achieving “Security, Prosperity and Sustainability”
environmental damage, inadequate safety standards for residential for the years to come.
and infrastructural developments, the threat of natural disasters and
the current COVID-19 pandemic. These problems have significantly
affected people’s ways of life and have had negative effects on the
national economy.
This situation has motivated the Department of Public Works and
Town & Country Planning to adjust its mission to yield results that
correspond to people’s needs. More importantly, it should be able to
appropriately respond to change, both currently and in the future, and
be cognizant of the new normal paradigm in order to incentivize urban
development, enhance the country’s economic and social strength
and create happiness for the people. The focus is on the development
of livable towns that adhere to the Sustainable Development Goals
or SDGs, which present balanced connections between conservation
and development in economic, political, social and environmental
dimensions.

49

Fostering the Future through Proactive and Comprehensive Planning

ตลอดระยะเวลา ๒ ทศวรรษ แห่่งการขัับเคลื่�่อนภารกิิจ The two decades of urban planning operations by the มองไกล มองกว้าง สรา้ งอนาคต
ด้้านการผัังเมืือง ของ กรมโยธาธิิการและผัังเมืือง หากนัับเนื่่�องจาก Department of Public Works and Town & Country Planning, ever
การปฏิิรููประบบราชการ เมื่่�อ พ.ศ. ๒๕๔๕ เป็็นต้น้ มานั้�น กล่า่ วได้ว้ ่่า since the bureaucratic reform in 2002, could be said to be both
เป็็น ๒ ทศวรรษแห่่งความท้้าทายและเป็็นบทพิิสููจน์์ที่�่สะท้้อนให้้เห็็น a challenging time and proof that reflects that “urban planning”
เป็น็ ที่ป�่ ระจักั ษ์แ์ จ้้งว่่า “ผัังเมืือง” เป็็นทั้้�ง “ศาสตร์”์ และ “ศิลิ ป์์” ในการ involves both “science” and “art” of spatial development and
พัฒั นาพื้้น� ที่่�ของประเทศและเป็็นกรอบการพััฒนาเมืืองอย่า่ งแท้้จริิง provides the actual framework of the country's urban development
ด้ว้ ยเป็็น “ศาสตร์์” แห่่งการ “มองไกล” ที่ว�่ างแผน กำำ�หนด และ activities.
ชี้�นำ�ำ ทิิศทางการพััฒนาประเทศในเชิิงพื้้�นที่่�ให้้เติิบโตขึ้�้นอย่่างมีีทิิศทาง Urban planning involves the “science” of “foresight” that
เป็็นระบบระเบีียบ สอดรัับไปกัับการเปลี่่�ยนแปลงและความเจริิญ systematically outlines, regulates, and sets the direction of the
ก้้าวหน้้าของบ้้านเมืืองทั้้�งในปััจจุุบัันและในอนาคต ทั้้�งยัังเป็็น “ศิิลป์์” country’s spatial development to suit the changes and national
แห่่งการ “มองกว้า้ ง” ที่่�ว่า่ ด้้วยการกำำ�หนดการใช้้ประโยชน์์ที่ด�่ ิิน และ growth at present and in the future. It is also the “art” of “broad
การใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ด�่ ินิ อย่า่ งเป็น็ องค์ร์ วม มุ่่�งเน้น้ ให้เ้ กิดิ การบริหิ ารจัดั การ vision” that involves holistic land use management to optimize
ในเชิิงพื้้น� ที่�่ให้เ้ กิิดประโยชน์์สููงสุุด the benefits of spatial development.
กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองซึ่�่งเป็็นหน่่วยงานหลัักที่�่มีีบทบาท The Department, as the main agency in charge of urban
หน้้าที่่�ในด้้านการผัังเมืือง จึึงมุ่ �งมั่ �นขัับเคลื่�่อนและดำำ�เนิินการเพื่่�อให้้ planning, is determined to develop this discipline at all levels for
ประเทศไทยมีีการวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมืืองในทุกุ ระดับั เชื่อ่� มโยงตั้ง� แต่ร่ ะดับั Thailand. It has already been demonstrated that Thailand has a
ประเทศ สู่�ระดับั ภาค ระดับั จังั หวัดั ไปจนถึงึ ในระดับั เมืือง ระดับั ชุมุ ชน และ good urban planning system that “outlines” the development based
ระดับั ชนบท ปรากฏผลสำำ�เร็็จขึ้น�้ อย่า่ งเป็น็ รูปู ธรรม และทำ�ำ ให้ท้ ุกุ พื้้น� ที่่� on public participation and cooperation from all relevant sectors,
ของประเทศในทุกุ วันั นี้ ้� มีีระบบผังั เมืืองที่ด่� ีีเป็น็ “กรอบชี้น�้ ำ�ำ ” การพัฒั นา the powers that will drive national development and “create a
บนพื้้�นฐานการมีีส่่วนร่่วมของประชาชน และความร่่วมมืือจาก sustainable future” for us all.
ทุุกภาคส่่วนที่�่เกี่�่ยวข้้อง ซึ่�่งก่่อให้้เกิิดเป็็นพลัังผลัักดัันที่่�จะขัับเคลื่�่อน
การพัฒั นาประเทศและ “สร้า้ งอนาคต” ที่ด่� ีีของทุกุ คนร่ว่ มกันั อย่า่ งยั่ง� ยืืน

การผงั เมอื ง ใน พ.ศ. ๒๕๐๐ รัฐั บาลได้ท้ ำ�ำ สััญญาและข้้อตกลงกับั บริษิ ัทั ลิิทช์์ฟิิลด์์
ของประเทศไทย (Litchfield Whiting Bowne & Associates) ในการดำำ�เนิินโครงการ
Urban Planning “ผังั นครหลวง ๒๕๓๓” หรืือที่เ่� รียกกันั โดยทั่่ว� ไปว่า่ “ผังั ลิทิ ช์ฟ์ ิลิ ด์”์ มีีลักั ษณะ
of Thailand เป็็นผัังเมืืองรวม (Comprehensive Plan) ซึ่่�งประกอบไปด้้วยแผนผััง
การใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิิน แผนผัังโครงการคมนาคมและขนส่่ง และโครงการ
การผัังเมืือง ในช่่วงก่่อนมีีการเปลี่่�ยนแปลงการปกครองเป็็นระบอบ สาธารณููปโภค ครอบคลุุมพื้้�นที่�่ในเขตจัังหวััดพระนคร ธนบุุรีี นนทบุุรีี
ประชาธิปิ ไตย ใน พ.ศ. ๒๔๗๕ พระมหากษัตั ริยิ ์จ์ ะเป็น็ ผู้้�ดำ�ำ เนินิ การเลืือกที่ต่�ั้ง� และสมุุทรปราการ โดยมีีวััตถุุประสงค์์เพื่่�อเป็็นกรอบในการพััฒนาพื้้�นที่่�
ถิ่ �นฐานที่่�มีีความอุุดมสมบููรณ์์ สามารถป้้องกัันภััยจากสงครามและจาก พระนครเป็น็ ระยะเวลา ๓๐ ปีี (พ.ศ. ๒๕๐๓-๒๕๓๓) และมีีการจัดั ทำ�ำ โครงการ
ภััยธรรมชาติิได้้ ซึ่�่งในรััชกาลพระบาทสมเด็็จพระจุุลจอมเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว ก่อ่ สร้า้ งต่า่ ง ๆ ระหว่า่ ง พ.ศ. ๒๕๐๑-๒๕๐๖ เช่น่ การพัฒั นาโครงสร้า้ งถนน
ได้้โปรดเกล้้าฯ ให้้พััฒนาพระนครให้้มีีความงดงาม ทัันสมััยเทีียบเท่่า และส่่วนต่่อขยายในพื้้�นที่�่กรุุงเทพฯ โครงการก่่อสร้้างทางหลวงเส้้นทาง
อารยประเทศ รวมถึึงการตััดถนนในเขตพระนคร และก่่อสร้้างโครงสร้้าง กรุงุ เทพฯ-สระบุรุ ีี การย้า้ ยโรงฆ่่าสัตั ว์์ โรงฟอกหนังั และอุตุ สาหกรรมหนักั
พื้้น� ฐาน เช่่น การประปา ไฟฟ้า้ ทางรถไฟ การโทรคมนาคมต่่าง ๆ และ ภายในชุุมชนเมืือง แต่่ผัังนครหลวง ๒๕๓๓ ถููกพััฒนาบนกรอบของ
การขุุดคลองหลายแห่่ง ซึ่�่งถืือได้้ว่่าเป็็นการเปลี่่�ยนแปลงครั้�งสำ�ำ คััญของ พระราชบััญญััติิการผัังเมืืองและผัังชนบท พ.ศ. ๒๔๙๕ ซึ่่�งเป็็นกฎหมาย
การผัังเมืืองในประเทศไทย ที่�่ใช้้บัังคัับผัังเมืืองอยู่่�ขณะนั้�น และมีีข้้อจำ�ำ กััดที่�่ส่่งผลต่่อการวางผััง
หลังั เปลี่ย่� นแปลงการปกครองเป็น็ ระบอบประชาธิปิ ไตย ใน พ.ศ. ๒๔๗๕ ของบริษิ ัทั ลิทิ ช์ฟ์ ิลิ ด์ ์ ทำ�ำ ให้แ้ ผนขาดความต่อ่ เนื่อ่� งในระยะยาวขาดหน่ว่ ยงาน
การผังั เมืืองได้้ขยายไปยัังส่ว่ นภููมิิภาค เช่น่ การพััฒนาเมืืองลพบุรุี ให้้เป็น็ ที่่�ประสานงานต่่าง ๆ ของภาครััฐ จึึงแก้้ปััญหาการจััดทำำ�ผัังพระนคร
เมืืองทางทหาร หรืือการวางผัังเมืืองในระดัับเทศบาลที่่�ยะลา เป็็นต้้น โดยการจัดั ตั้ง� สำ�ำ นักั งานผังั เมืืองในกระทรวงมหาดไทยขึ้น้� เพื่อ�่ เป็น็ ตัวั กลาง
จนกระทั่่ง� พ.ศ. ๒๔๙๕ ได้ม้ ีีการประกาศใช้้ “พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมือื งและ ในการติิดต่่อประสานงาน นอกจากนี้้� การที่่�กฎหมายไม่่มีีความยืืดหยุ่่�น
ชนบท พ.ศ. ๒๔๙๕” ที่ถ่� ืือเป็น็ กฎหมายผังั เมืืองฉบับั แรกของไทย ซึ่ง�่ จัดั ทำำ�ขึ้น้� ไม่ส่ ามารถตอบสนองความเป็น็ เมืืองในขณะนั้น� ได้ ้ จึึงเป็น็ ที่ม่� าของการจัดั ทำ�ำ
โดยอาศัยั ต้น้ แบบจาก Town and Country Planning Act 1944 ของประเทศ พระราชบััญญััติกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๑๘ ในเวลาต่อ่ มา
อัังกฤษ โดยพระราชบััญญััติิฉบัับนี้้�ได้้ถููกใช้้งานในทางปฏิิบััติิจริิง Urban planning before the Siamese Revolution in 1932 was the
เพีียงครั้�งเดีียว ใน พ.ศ. ๒๔๙๗ คืือ พื้้น� ที่�เ่ พลิิงไหม้ ้ จัังหวััดสุุรินิ ทร์์ responsibility of the monarchy who would select land that had high
soil fertility and could shelter people from strife and natural disasters.
HM King Chulalongkorn The Great was determined to develop and
modernize the capital city to be on par with the Western countries. The
royal initiatives included construction of infrastructure and provision of
public utilities such as roads, canals, waterworks, electricity supply,
railways, and telecommunication channels. This was a significant
change in urban planning in Siam.
After the transition to democratic monarchy in 1932, urban
planning expanded to cover regional areas. For example, Lop Buri was
developed into a town of military camps, and a town plan was created
at the municipal level in Yala. In 1952, the Town and Country Planning
Act, B.E. 2495 (1952), the first urban planning law in Thailand, was
promulgated. The Act was modeled on and adapted from England’s

52

การวางผัังเมือื งรวม (Comprehensive Plan) ผังั นครหลวง ปรัับปรุงุ ครั้ง� ที่่� ๑
ผัังนครหลวง ๒๕๓๓ (Greater Bangkok Plan ๒๕๓๓) ที่ม�่ า : รายงานการปรัับปรุงุ ผัังนครหลวง ครั้ง� ที่�่ ๑ สำ�ำ นักั ผัังเมืือง
หรืือที่เ�่ รียกกัันโดยทั่่�วไปว่่า “ผังั ลิิทช์ฟ์ ิลิ ด์”์ (Litchfield)
The comprehensive planning on the Greater Bangkok Plan 1990 The Greater Bangkok Plan (1st Revision)
(the plan is generally called the “Litchfield Plan”) Source: The report on the Greater Bangkok Plan (1sr Revision)

by City Planning Office

Town and Country Planning Act 1944. However, it was actully enforced relocation of slaughterhouses, leather bleaching factories and heavy
only once in 1954 at the scene of a fire incident in Surin Province. industry factories from urban communities. However, the Greater
In 1957, the government signed a contract with Litchfield, Whiting, Bangkok Plan, B.E. 2533 was developed based on the framework
Bowne, and Associates to develop and implement the “Greater of the Town and Country Planning Act, B.E. 2495 (1952), which was
Bangkok Plan, B.E. 2533 (1990)”, also known as the “Litchfield in effect at the time. Certain provisions of the Act posed limitations
Plan.” It was a comprehensive plan that comprised a land use plan, to the urban planning effort by Litchfield et al. which resulted in
a transportation system plan and public utilities plan. The plan discontinued implementation in the long run and lack of a central
covered the areas of Greater Bangkok, Thon Buri, Nonthaburi and coordination agency. The Bureau of Town and Country Planning was
Samut Prakan. It served as a framework for developing the Greater thus established in the Ministry of Interior as the coordination center
Bangkok area over 30 years (1960-1990). Several construction for urban planning affairs. Furthermore, as the Act was not flexible
projects were launched between 1958 and 1963, such as road and could not serve the urbanization conditions at the time, the Town
networks in Bangkok, a highway from Bangkok to Saraburi, and the Planning Act, B.E. 2518 (1975) was subsequently issued and enacted.

53

พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผัังเมือื ง พ.ศ. ๒๕๑๘ ทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้้อม ซึ่่�งจะช่่วยเอื้�อให้้เกิิดการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิิน
ให้ม้ ีีความสอดคล้อ้ งเชื่อ่� มโยงและมีีประสิทิ ธิภิ าพมากขึ้น�้ ซึ่ง�่ ตั้ง� อยู่�บนพื้้น� ฐานของ
กฎหมายหลัักในการขับั เคลื่่อ� นภารกิิจด้้านการผัังเมืือง การมีีส่ว่ นร่ว่ มของทุกุ ภาคส่ว่ นของสัังคม ผ่่านการกระจายอำ�ำ นาจให้้แก่ท่ ้้องถิ่น�
และการรับั ฟังั ความคิดิ เห็น็ ของประชาชน โดยนำ�ำ เสนอสาระสำ�ำ คัญั ของพระราชบัญั ญัตั ิิ
ให้้เกิดิ ผลสัมั ฤทธิ์์อ� ย่่างเป็็นรูปู ธรรม การผัังเมือื ง พ.ศ. ๒๕๖๒ ซึ่ง่� แตกต่่างไปจากกฎหมายผัังเมืืองที่ผ�่ ่า่ นมา
เริ่ม� ตั้้ง� แต่่ บทนิิยาม ของ “การผังั เมืือง” ที่่�มิิได้ม้ ีีความหมายครอบคลุุม
จากข้อ้ จำำ�กัดั การใช้บ้ ังั คับั ผังั นครหลวงหรืือผังั ลิทิ ช์ฟ์ ิลิ ด์ด์ ังั กล่า่ ว กระทรวง แต่่เพีียงผัังเมืืองรวมและผัังเมืืองเฉพาะดัังเช่่นที่่�ผ่่านมา หากแต่่ “มองไกล”
มหาดไทยจึึงตั้ง� คณะกรรมการเพื่อ�่ ปรับั ปรุงุ พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืืองและชนบท “มองกว้้าง” และ “ลงลึกึ ” ไปจนถึงึ “ผังั เมือื งระดัับต่่าง ๆ” สำำ�หรัับเป็น็ กรอบชี้�นำำ�
พ.ศ. ๒๔๙๕ โดยจัดั ทำ�ำ ร่า่ งพระราชบัญั ญัตั ิขิ ึ้น้� ใหม่่ และประกาศใช้้ “พระราชบัญั ญัตั ิิ การพััฒนาทางด้้านกายภาพในทุุกระดัับ ที่่�มีีความเชื่่�อมโยง สอดคล้้อง และ
การผังั เมือื ง พ.ศ. ๒๕๑๘” ประกอบไปด้ว้ ยการวาง การจัดั ทำำ� และการดำำ�เนินิ การ เหมาะสมกัับสภาพเศรษฐกิิจ สัังคม และสิ่�งแวดล้้อมในปััจจุุบััน เอื้�อให้้เกิิด
ให้เ้ ป็น็ ไปตามผังั เมืืองรวม (Comprehensive Plan) และผังั เมืืองเฉพาะ (Specific การบริิหารจัดั การผังั เมืืองที่เ่� ป็็นระบบระเบีียบมากขึ้น�้ เพื่่�อการพัฒั นาเมืืองหรืือ
Plan) ประกาศเป็็นกฎกระทรวงใช้้บัังคัับผัังเมืืองรวม โดยมีีการประกาศใช้้ บริเิ วณที่เ่� กี่ย่� วข้อ้ งให้ด้ ีียิ่่ง� ขึ้น�้ ทั้้ง� ในด้า้ นสุขุ ลักั ษณะ ความสะดวกสบาย ความเป็น็
ผังั เมืืองรวมเมืืองระยองเป็น็ แห่ง่ แรก ตามกฎกระทรวง ฉบับั ที่�่ ๕ (พ.ศ. ๒๕๒๖) ระเบีียบ ความสวยงาม การใช้้ประโยชน์์ในทรััพย์์สิิน การคมนาคมและขนส่่ง
จากนั้น� จึึงมีีผังั เมืืองรวมเกิดิ ขึ้น้� ตามมาเป็น็ จำำ�นวนมาก ก่อ่ ให้เ้ กิดิ รูปู ธรรมในงาน ความปลอดภัยั ของประชาชน สวััสดิิภาพของสัังคม การป้อ้ งกัันภัยั พิิบัตั ิิ และ
ด้้านผัังเมืืองมากขึ้้�น สำำ�นัักผัังเมืืองซึ่่�งในเวลาต่่อมาคืือ “กรมการผัังเมืือง” การป้้องกัันความขััดแย้้งในการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิิน ทั้้�งนี้�้ ประเภทของผัังเมืือง
ได้้มีีการปรับั รวมภารกิจิ กับั กรมโยธาธิิการ ตั้้ง� เป็็น “กรมโยธาธิกิ ารและผัังเมืือง” ตามพระราชบัญั ญัตั ิิการผัังเมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ แบ่่งได้้เป็็น ๒ ระดับั ๕ ประเภท
ในการปฏิิรูปู ระบบราชการ เมื่�อ่ วัันที่�่ ๓ ตุลุ าคม พ.ศ. ๒๕๔๕
นอกจากนี้้� พระราชบััญญััติิการผัังเมืือง พ.ศ. ๒๕๑๘ ยัังมีีข้้อกำ�ำ หนด ระบบการวางและจดั ทำผงั เมอื งของประเทศไทย
ให้้นำำ�ร่า่ งผัังเมืืองรวมเสนอต่่อสาธารณชน เพื่่อ� ขอความคิดิ เห็็นในการปรับั ปรุงุ ตามมาตรา ๘ แหงพระราชบญั ญตั กิ ารผงั เมือง พ.ศ. ๒๕๖๒
หรืือเปลี่่�ยนแปลงผัังด้้วย และต่่อมาเมื่่�อรััฐธรรมนููญแห่่งราชอาณาจัักรไทย
พ.ศ. ๒๕๕๐ และพระราชบััญญััติิกำ�ำ หนดแผนและขั้�นตอนการกระจายอำำ�นาจ ประเภทของแผนผงั แบง ออกเปน ๒ ระดับ ๕ ประเภท
ให้้แก่่องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�น พ.ศ. ๒๕๔๒ กรมโยธาธิิการและผัังเมืือง Town plans are divided into 2 groups and 5 categories.
จึึงถ่่ายโอนภารกิิจดำ�ำ เนิินการวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองรวมให้้แก่่องค์์กรปกครอง
ส่่วนท้อ้ งถิ่น� เป็น็ ผู้้�ดำำ�เนินิ การในพื้้น� ที่่�ของตนเอง ๑ ผังนโยบายการใชป ระโชนพื้นท่ี
อนึ่ง� พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๑๘ ซึ่ง�่ ใช้บ้ ังั คับั มาเป็น็ ระยะเวลา Land Use Policy Plan
ยาวนาน มีีการแก้ไ้ ขเพิ่่�มเติมิ ต่่อมาอีีก ๓ ครั้ง� จนกระทั่่ง� วันั ที่่� ๒๙ พฤษภาคม กรอบนโยบายการพัฒนาพนื้ ทีร่ ะดบั ประเทศ
พ.ศ. ๒๕๖๒ จึึงมีีการประกาศใช้บ้ ังั คับั พระราชบัญั ญัตั ิิการผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ ผงั นโยบาย การพฒั นาเมอื ง/ชนบท การพัฒนาพื้นที่พิเศษ
ซึ่ง่� เป็น็ กฎหมายผัังเมืืองที่�่ใช้บ้ ัังคัับมาจนถึงึ ปััจจุุบันั ระดบั ประเทศ โครงสรางพ้ืนฐานหลกั การรักษาทรพั ยากรธรรมชาติ ฯลฯ

พระราชบััญญััติกิ ารผัังเมือื ง พ.ศ. ๒๕๖๒ National Framework for spatial development at the national level:
Policy Plan Urban/rural development, special area development,
ชี้้น� ำ�ำ ขัับเคลื่�่อน การพัฒั นาพื้้�นที่่ข� องประเทศในทุกุ ระดับั อย่า่ งยั่่ง� ยืืน core infrastructure, and natural resource conservation

จากพระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๑๘ สู่�พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง ผังนโยบาย การพัฒนาพ้นื ท่ี ๖ ภาค
พ.ศ. ๒๕๖๒ ภายใต้้การขับั เคลื่่�อนและผลักั ดันั ของ กรมโยธาธิิการและผัังเมือื ง ระดับภาค ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื ภาคตะวนั ออก
นัับเป็น็ “ก้้าวที่่�ยิ่�งใหญ่”่ ของภารกิิจด้้านการผังั เมืืองในประเทศไทย ที่่ก� ่อ่ ให้เ้ กิิด Regional ภาคใต ภาคกลาง ภาคกรุงเทพมหานครและปรมิ ณฑล
การเปลี่่�ยนแปลงในหลายด้้านหรืืออาจเรียกได้้ว่่าเป็น็ การ “ปฏิริ ูปู ” การผัังเมืือง Policy Plan Spatial development in six regions:
ทั้้�งระบบ ทำ�ำ ให้้ประเทศไทยมีีการจััดการด้้านการผัังเมืืองที่่�มีีความสอดคล้้อง Northern, Northeastern, Central, Eastern, Southern,
และเชื่�่อมโยงในทิิศทางเดีียวกัันในทุุกระดัับ ตั้้�งแต่่ระดัับประเทศ สู่่�ระดัับภาค and Bangkok Metropolitan regions
จังั หวััด เมืือง ไปจนถึึงระดัับชุมุ ชนและชนบท พร้อ้ มทั้้ง� บริิหารจัดั การผัังเมืือง
ให้้มีีรููปแบบการดำำ�เนิินการและการบริิหารจััดการที่่�เหมาะสม สอดคล้้องกัับ ผังนโยบาย แผนผงั ยุทธศาสตร
แนวนโยบายแห่่งรััฐ ยุุทธศาสตร์์ชาติิ แผนพััฒนาเศรษฐกิิจและสัังคมแห่่งชาติิ ระดับจงั หวดั การพฒั นาพนื้ ทจี่ ังหวัด
แผนและขั้น� ตอนการดำ�ำ เนินิ การปฏิริ ูปู ประเทศ สภาพเศรษฐกิจิ และสังั คม รวมทั้้ง� Provincial The strategic plan for provincial development
Policy Plan

๒ ผังกำหนดการใชป ระโยชนท่ดี ิน
Land Use Plan

ผังเมอื งรวม แผนผงั มาตรการ
Comprehensive ขอกำหนดผงั เมืองรวมจังหวดั /ชมุ ชน
Plans, measures, and requirements for
Plan provincial/community comprehensive plan

ผงั เมอื งเฉพาะ แผนผัง
Specific Plan และโครงการดำเนนิ การ
Plans and projects

54

The Town Planning Act, B.E. 2518 (1975) and Processes of Decentralization to Local Governments, B.E. 2542
The main law used for driving urban plan missions (1999), the Department of Public Works and Town & Country Planning
effectively devolved the authority to create and implement town comprehensive
plans to local administrative organizations.
Owing to limitations that affected the enforcement of the Litchfield The Town Planning Act, B.E. 2518 (1975) was been in effect for a
Plan, the Ministry of Interior established a committee to amend the Town long time and underwent three revisions. On 29 May 2019, the Urban
and Country Planning Act, B.E. 2495 (1952), leading to the promulgation Planning Act B.E. 2562 (2019) was issued which remains extant.
of the “Town Planning Act, B.E. 2518 (1975)”. The new Act detailed the
planning, preparation and implementation of comprehensive plans and The Town Planning Act, B.E. 2562 (2019)
specific plans for towns. The Rayong Town Comprehensive Plan was Directing and driving sustainable spatial development
the first to be enacted by the Ministerial Regulation No. 5, B.E. 2526 at all levels in Thailand
(1983), resulting in more concrete outcomes in urban planning efforts
and promulgation of other town comprehensive plans in the country. The transition from the Town Planning Act, B.E. 2518 (1975) to the
The main responsible agency then was the Bureau of Town and Country Town Planning Act, B.E. 2562 (2019) driven by the Department of Public
Planning, which was later elevated as the Department of Town and Works and Town & Country Planning was a “significant milestone” for
Country Planning. urban planning efforts in Thailand and contributed to numerous changes
The Urban Planning Act, B.E. 2518 (1975) also required town thatitcouldbeconsidereda “reform” oftheentireurbanplanningsystem.
comprehensive plans to be presented to the public to seek public opinions This has equipped Thailand with a uniform urban planning direction that
for revisions and modifications. After that, by virtue of the Constitution of enabled effective land use management approaches that are consistent
the Kingdom of Thailand, B.E. 2550 (2007) and the Act Determining Plans and interrelated from national to regional, provincial, town, community
and rural levels These approaches are in line with the state policy, national
Urban Planning System of Thailand strategy, the current National Economic and Social Development Plan,
According to Section 8 of the Town Planning Act, B.E. 2562 (2019) the national reform plan and procedures, the country’s socioeconomic
as well as natural resource and environmental statuses.
คณะกรรมการพจิ ารณาใหความเหน็ ชอบผงั การประกาศแผนผัง The essence of the Town Planning Act, B.E. 2562 (2019) differs from
Board and Committee with authority to approve the plans Promulgation of Town Plans the previous urban planning laws in many aspects. Firstly, the definition of
“urban planning.” in this Act not only covers comprehensive and specific
คณะกรรมการนโยบายการผงั เมืองแหง ชาติ “ประกาศ plans as in the past, but it also demonstrates the “foresight,” “broad
National Town and Country Planning Policy Board: คณะกรรมการนโยบายการผังเมืองแหง ชาต”ิ vision” and “in-depth coverage” of “various levels of urban planning.” It
can be used as policy framework for consistent spatial development at
นายกรฐั มนตรี (ประธาน) “Notification of the National Town all levels that are interrelated and suitable for extant economic, social and
Prime Minister (Chairman) and Country Planning Policy Board” environmental conditions. It facilitates more systematic management of
ปลัดกระทรวงมหาดไทย (กรรมการและเลขานุการ) urban planning to ensure the development of a town and its perimeters
Permanent Secretary for Interior “ประกาศ that is effective in terms of hygienic conditions, public convenience and
(Board Member and Secretary) คณะกรรมการผงั เมอื ง” safety, urban orderliness, aesthetic values, use of property, logistics
อธบิ ดกี รมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง (กรรมการและผูชวยเลขานุการ) and transportation systems, social security, natural disaster prevention,
Director General of the Department of Public Works and “Notification of the and mitigation of land use conflicts. The Town Planning Act, B.E. 2562
Town & Country Planning (Board Member and Assistant Secretary) Town Planning Committee” (2019) divides urban plans into two groups and five categories.

คณะกรรมการผังเมือง “ประกาศกระทรวงมหาดไทย” 55
Town Planning Committee “Notification of the Ministry of Interior”
ผงั เมอื งรวม ท่ีกรมโยธาธกิ ารและผังเมืองจดั ทำ
ปลดั กระทรวงมหาดไทย (ประธาน) Comprehensive plan created by the Department
Permanent Secretary for Interior (Chairman)
อธิบดีกรมโยธาธกิ ารและผงั เมือง (กรรมการและเลขานกุ าร) “ขอ บัญญัตทิ อ งถิน่ ”
Director General of the Department of Public Works and “Local Ordinance”
Town & Country Planning (Committee and Secretary)
ผงั เมอื งรวม ท่ีองคก รปกครองสว นทองถ่ินจัดทำ
คณะกรรมการผังเมือง Comprehensive plan created by
Town Planning Committee local administrative organizations

ปลดั กระทรวงมหาดไทย (ประธาน) “พระราชบญั ญัติหรอื พระราชกฤษฎกี า”
Permanent Secretary for Interior (Chairman) “Act or Royal Degree”
อธบิ ดีกรมโยธาธิการและผงั เมอื ง (กรรมการและเลขานกุ าร)
Director General of the Department of Public Works ผังเมอื งเฉพาะ ทกี่ รมโยธาธกิ ารและผังเมืองจัดทำ
and Town & Country Planning (Committee and Secretary) Specific plan created by the Department

คณะกรรมการผังเมืองจงั หวัด
Provincial Town Planning Committee

จังหวดั อ่ืน : ผูวา ราชการจังหวดั (ประธาน)
Other provinces: Provincial Governor (Chairman)

คณะกรรมการผงั เมือง
Town Planning Committee

ทั้้ง� หมดนี้�้ เพื่อ�่ ให้ก้ ารวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมืืองในแต่ล่ ะระดับั และแต่ล่ ะประเภท All these attributes are to ensure that the layout and urban planning at
ผ่่านความเห็็นชอบจากคณะกรรมการผู้้�มีีส่วนเกี่่�ยวข้้องโดยตรง อัันจะนำ�ำ มาซึ่�ง่ each level and category are approved by a committee of direct stakeholders.
ระบบผังั เมืืองที่ด่� ีี มีีความเหมาะสมและสอดคล้อ้ งเชื่อ่� มโยงกันั ทั้้ง� ระบบ ตั้้ง� แต่ร่ ะดับั This will lead to suitable town plans consistent throughout the system, from
นโยบายลงมาสู่่�ผังั การปฏิบิ ัตั ิิ เพื่อ่� ให้ก้ ารวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมืืองในทุกุ ระดับั บังั เกิดิ the policy level to the practical level in order to truly achieve determined
ผลสัมั ฤทธิ์ต� ามวัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการผังั เมืืองอย่า่ งแท้จ้ ริงิ objectives.
ขณะเดีียวกันั การกำ�ำ หนดรูปู แบบการประกาศใช้ผ้ ังั ประเภทต่า่ ง ๆ จากเดิมิ While the enforcement of town plans was complicated and difficult,
ซึ่ง�่ มีีความ “ยุ่�ง” และ “ยาก” ทำ�ำ ให้ต้ ้อ้ งใช้ร้ ะยะเวลานาน ในปัจั จุบุ ันั มีีการปรับั ให้้ making them very time-consuming, today, the enforcement of town plans
การประกาศใช้บ้ ังั คับั ผังั ประเภทต่า่ ง ๆ สามารถทำ�ำ ได้ร้ วดเร็ว็ ขึ้น้� โดยผังั เมืืองรวม has been adapted for faster implementation. More precisely, in the past,
ในกรณีีกรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืืองเป็น็ ผู้�วางและจัดั ทำ�ำ นั้้น� แต่เ่ ดิมิ ต้อ้ งประกาศเป็น็ comprehensive plans made and implemented by the Department were
กฎกระทรวง ปรับั เป็น็ ประกาศบังั คับั ใช้โ้ ดยประกาศกระทรวงมหาดไทย ขณะที่่� promulgated as ministerial regulations. The current process simply requires
ผังั เมืืองเฉพาะ เดิมิ ต้อ้ งประกาศบังั คับั ใช้เ้ ป็น็ พระราชบัญั ญัตั ิอิ ย่า่ งเดีียว ปรับั เพิ่่ม� รูปู แบบ promulgation by the notification of the Ministry of Interior. Also, specific
การประกาศบังั คับั ใช้โ้ ดยพระราชกฤษฎีีกา ในกรณีีที่ไ่� ม่ม่ ีีการเวนคืืนอสังั หาริมิ ทรัพั ย์์ plans, which were formerly enforced as an act, are currently required to be
หรืือรื้อ� ย้า้ ยอาคาร promulgated by a royal decree in case they do not involve expropriations
และที่ส�่ ำ�ำ คัญั ยิ่ง� พระราชบัญั ญัตั ิฉิ บับั นี้ก้� ระจายอำ�ำ นาจในการวางและจัดั ทำ�ำ or building demolitions.
ผัังเมืืองรวมแก่่ท้้องถิ่�น่ โดยเปิิดโอกาสให้้องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�นมีีอิิสระ Crucially, the Town Planning Act, B.E. 2562 (2019) decentralizes the
ในการวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองรวมได้้เอง โดยผ่่านคณะกรรมการผัังเมืืองจัังหวััด mandate of comprehensive planning to local administrative organizations.
และจะประกาศเป็น็ ข้อ้ บัญั ญัตั ิทิ ้อ้ งถิ่น� เพื่อ�่ บังั คับั ใช้ใ้ นพื้้น� ที่ไ�่ ด้้ ซึ่ง�่ การวางและจัดั ทำ�ำ It authorizes local administrative organizations to freely design and make
ผังั เมืืองจากหน่ว่ ยงานเจ้า้ ของพื้้น� ที่เ่� องนั้น� จะทำ�ำ ให้เ้ ข้า้ ใจถึงึ ปัญั หาและออกแบบ their comprehensive plans through the provincial planning committee and
ผังั เมืืองให้ม้ ีีความเหมาะสมกับั ศักั ยภาพและสภาพของพื้้น� ที่�่ได้ด้ ีีขึ้น�้ ตอบโจทย์์ announce the plans in local legislations to enforce them in their respective
ความต้อ้ งการของประชาชนในท้อ้ งถิ่น� นั้น� ๆ อีีกด้า้ นหนึ่่ง� ยังั เอื้อ� ให้ก้ ารทำ�ำ ผังั เมืืองรวม jurisdictions. Designed by local people who know local problems, a town
ในทุกุ พื้้น� ที่ข�่ องประเทศ ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ ในระดับั เมืืองหรืือชุมุ ชนต่า่ ง ๆ สามารถทำ�ำ ได้้ plan is likely to be suitable for the potential and condition of the area and
รวดเร็ว็ ครอบคลุมุ และทั่่ว� ถึงึ ยิ่ง� ขึ้น้� is expected to serve the needs of local people. Moreover, this makes
comprehensive plan development in every area nationwide, even at the
ให้ค้ วามสำ�ำ คัญั กับั การรับั ฟังั ความคิดิ เห็น็ town or community level, faster, more comprehensive, and more inclusive.
การปรึกึ ษาหารือื และการมีสี ่ว่ นร่ว่ มของประชาชน
ในการวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมือื งทุกุ ระดับั Emphasis on public hearing, consultation, and
participation in urban planning at all levels
การผลักั ดันั ให้เ้ กิดิ พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ ถืือเป็น็ หนึ่่ง� ใน
ผลงานแห่ง่ ความภาคภููมิิใจของกรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืือง ที่ข่� ัับเคลื่่อ� นให้ไ้ ทย The push that led to the Town Planning Act, B.E. 2562 (2019) is a
มีี “เครื่อ� งมืือ” ชี้้น� ำำ�การพัฒั นาในเชิงิ พื้้น� ที่ซ�่ ึ่ง่� สอดคล้อ้ งเชื่อ�่ มโยงกันั อย่า่ งเป็น็ ระบบ proudchievementoftheDepartmentasithasintroducedan “instrument”to
ทั้้�งประเทศ ตลอดจนส่่งเสริิมให้้เกิิดการบููรณาการผ่่านกระบวนการมีีส่่วนร่่วม direct spatial development that is consistent and systematically connected
ของประชาชน ตลอดจนทุกุ ภาคส่ว่ นของสังั คม เปรียบเสมืือนกับั การ “ออกแบบ throughout the country. The Act also promotes integration through the
บ้า้ นหลังั ใหญ่”่ บนความต้อ้ งการ ความร่ว่ มมืือ และความตกลงใจร่ว่ มกันั ของทุกุ ฝ่า่ ย participationofthepublicandrelevantsectorsinsociety.Itislike “designing
เอื้�อให้้เกิิดการพััฒนาพื้้�นที่่� การพััฒนาเศรษฐกิิจ และการพััฒนาคุุณภาพชีีวิิต a big house” based on needs, cooperation, and agreement among all
ของประชาชนที่่�สมดุุลในทุกุ ๆ ด้า้ น ภายใต้ค้ วามสอดคล้อ้ งกับั ยุุทธศาสตร์ช์ าติิ relevant parties to foster area development, economic development,
และกรอบการพััฒนาพื้้�นที่�่อย่่างบููรณาการ เพื่�่อชี้�นำำ�และขัับเคลื่่�อนการพััฒนา and well-rounded enhanced quality of life. The design also underlies the
พื้้น� ที่ข่� องประเทศอย่า่ งยั่ง� ยืืนต่อ่ ไป national strategy and integrated area development to direct and drive area
development sustainably.
56
การประชุมุ เชิงิ ปฏิบิ ัตั ิกิ าร ครั้ง� ที่่� ๓ การวางผังั นโยบายระดับั ภาค ภาคตะวันั ออก
เพื่�อ่ ระดมความคิดิ เห็น็ เกี่ย�่ วกับั “ร่า่ งผังั นโยบายระดับั ภาค ภาคตะวัันออก” วัันที่่� ๘ เมษายน พ.ศ. ๒๕๖๔

The 3rd workshop on the Eastern Regional Policy Planning
was organized on 8 April 2021 to obtain public opinions on the draft plan.



ธรรมนญู วา่ ดว้ ยการผงั เมอื ง

กลไกขบั เคลื่อนการพฒั นาเชิงพื้นที่

อย่างบรู ณาการ

The Statute of
Urban Planning

The fundamental rules for driving

the integrated area development

การสัมั มนาเรื่�องการรับั ฟังั ความคิดิ เห็็นประกอบการจััดทำ�ำ ธรรมนูญู ว่่าด้้วยการผังั เมือื ง ครั้�งที่่� ๕ จังั หวััดอุุดรธานีี
วันั ที่่� ๒๔ พฤศจิิกายน พ.ศ. ๒๕๖๓

The 5th seminar on consultation for the preparation of the Statute of Urban Planning,
held on on 24 November 2020 in Udon Thani

ที่่ม� าของธรรมนูญู ว่า่ ด้้วยการผังั เมืือง สาระสำ�ำ คัญั ของธรรมนูญู ว่า่ ด้้วยการผังั เมืือง
แบ่ง่ ออกเป็็น ๓ หมวด ๒๖ ข้้อ
พระราชบััญญััติิการผัังเมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ บััญญััติิให้้คณะกรรมการ
นโยบายการผัังเมืืองแห่่งชาติิ เป็็นผู้้�จััดทำำ�ธรรมนููญว่่าด้้วยการผัังเมืือง ธรรมนููญว่่าด้้วยการผัังเมืือง เป็็นหลัักการพื้้�นฐานที่�่ผู้�เกี่�่ยวข้้องกัับ
เ พื่�่ อ ใ ช้้ เ ป็็ น หลัั ก ก า ร พื้้� น ฐ า น ที่่� ผู้ � เ กี่่� ย ว ข้้ อ ง กัั บ ก า ร ผัั ง เ มืื อ ง พึึ ง ป ฏิิ บัั ติิ การผังั เมืืองพึึงปฏิบิ ััติิ ซึ่่ง� แต่ล่ ะหมวดประกอบด้ว้ ย
เพื่อ�่ เสนอต่อ่ คณะรัฐั มนตรีีพิจิ ารณาให้ค้ วามเห็น็ ชอบ และเมื่อ่� คณะรัฐั มนตรี ๑. หลักั การเชิิงนโยบาย ว่า่ ด้ว้ ยเรื่อ� งหลัักการที่�่สำำ�คัญั ต่อ่ ความสำำ�เร็จ็
ให้้ความเห็็นชอบแล้้ว มีีผลผููกพัันหน่่วยงานของรััฐและหน่่วยงานอื่่�น ของระบบการผังั เมืืองของประเทศที่ต่� ้อ้ งได้ร้ ับั การสนับั สนุนุ จากองค์ก์ รที่เ�่ ป็น็
ที่�่เกี่่�ยวข้้องต้้องดำ�ำ เนิินการต่่อไปตามหน้้าที่�่และอำำ�นาจของตน (มาตรา ๗ ผู้้�กำำ�หนดนโยบายการบริิหารราชการแผ่น่ ดิิน
และมาตรา ๗๕(๘)) ๒. หลักั การพื้้น� ฐาน ว่า่ ด้ว้ ยเรื่อ� งของหลักั การที่ผ่�ู้�วางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมืือง
“ธรรมนููญว่่าด้้วยการผัังเมืือง” ถืือเป็็นกรอบ บรรทััดฐาน หรืือ และผู้�ปฏิิบััติิให้้เป็็นไปตามผัังเมืือง ต้้องยึึดถืือและดำ�ำ เนิินการในการวาง
ข้้ อ ต ก ล ง ที่่� ผู้ � เ กี่�่ ย ว ข้้ อ ง กัั บ ก า ร ผัั ง เ มืื อ ง พึึ ง ยึึ ด ถืื อ แ ล ะ ป ฏิิ บัั ติิ ร่่ ว มกัั น และจัดั ทำ�ำ ผัังเมืืองทุุกระดัับ
เพื่่�อบููรณาการการบริิหารจััดการประเทศไทยในด้้านกายภาพให้้บรรลุุ ๓. หลัักการเชิงิ พื้้�นที่่� ว่า่ ด้ว้ ยเรื่อ� งหลักั การที่�เ่ กี่่�ยวข้อ้ งกับั การกำำ�หนด
วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการผังั เมืืองอย่า่ งเป็น็ ธรรม และเกิดิ ประโยชน์อ์ ย่า่ งแท้จ้ ริงิ การใช้้ประโยชน์์พื้้�นที่่�ให้เ้ หมาะสม
ต่อ่ ประเทศชาติิและประชาชน โดยกรมโยธาธิิการและผัังเมืืองบููรณาการความร่่วมมืือกัับหน่่วยงาน
ทุุกภาคส่่วนที่�่เกี่�่ยวข้้องจััดทำำ�ธรรมนููญว่่าด้้วยการผัังเมืือง ซึ่่�งจะเป็็น
กลไกการขับั เคลื่อ� นการพัฒั นาพื้้น� ที่่ใ� ห้ม้ ีีศักั ยภาพอย่า่ งบูรู ณาการ ครอบคลุมุ
ในทุกุ ระดับั เพื่่อ� การพัฒั นาประเทศอย่า่ งยั่�งยืนื ตลอดไป

58

๒๖ หลกั การ ธรรมนญู วาดว ยการผงั เมือง
26 Principles of the Statute of Urban Planning

หลักการ รัฐพึงบรรจุ รัฐพงึ บรรจเุ รอื่ งการผังเมอื ง รฐั พงึ ใชผ งั เมืองเปน กรอบนโยบาย หนวยงานของรัฐ หนว ยงานของรฐั พงึ สนบั สนุน
เชงิ นโยบาย
๑ เรื่องการผงั เมอื งในรฐั ธรรมนญู ๒ ไวเ ปนสวนหนึง่ ของนโยบายรฐั บาล ๓ ในการพฒั นาพน้ื ทข่ี องประเทศ ๔ พงึ จดั ทำแผนงานและโครงการ ๕ และสง เสริมใหมกี ารดำเนินโครงการ
แหงราชอาณาจกั รไทย และแผนการบรหิ ารราชการแผนดิน และดำเนนิ การหรอื สนบั สนนุ การพฒั นา ใหส อดคลองกับผงั เมอื งทกุ ระดับ ใหเปน ไปตามผงั เมืองที่กำหนด
ใหมผี ลผกู พันนำไปสกู ารปฏบิ ตั ิ ประเทศแบบบูรณาการในทุกภาคสว น

ใหเ ปน ไปตามทผ่ี งั เมอื งแตล ะระดบั กำหนด

รฐั พงึ สนบั สนนุ และสง เสรมิ การพฒั นา รัฐพึงสนบั สนนุ และสง เสริม หลกั การ การวางผงั เมือง การวางผังเมืองตองคำนงึ ถึง การผังเมอื งตองคำนึงถึง
องคค วามรูดา นผังเมอื งทงั้ ในและนอก พืน้ ฐาน
๗ การใชเ ทคโนโลยีดิจทิ ัลทีเ่ หมาะสม ๘ ตอ งคำนงึ ถงึ ประโยชนข องประเทศ ๙ ความเสมอภาคเทา เทียมกนั ๑๐ การใหผ ูมีสวนเก่ียวขอ ง
๖ ระบบการศึกษาใหแ กท กุ ภาคสวน กับการดำเนินการในการจัดทำ และประชาชนเปน หลกั ในการเขาถึงสาธารณประโยชน ไดมสี ว นรว มและแสดงขอ คดิ เห็น
ในสังคมดวยหลกั สูตรตา ง ๆ และปฏบิ ัติทางผงั เมือง
ใหส อดคลองกบั สถานการณ การวางผงั เมอื งตอ งคำนงึ ถึง
การพัฒนาเศรษฐกิจ สงั คม การวางแผนการตัง้ ถิ่นฐาน
และสงิ่ แวดลอ ม
๑๖ ใหมคี วามเหมาะสมกบั สภาพแวดลอม
การวางผงั เมืองตอ งคำนึงถงึ การวางผังเมอื งตอ งคำนงึ ถงึ การวางผังเมืองตอ งคำนึงถึง การวางและปฏบิ ัติตามผังเมอื ง การวางผงั เมือง ลดความเสยี่ งและความเสยี หายจาก
การเปล่ยี นแปลงสภาพภูมิอากาศและ
๑๑ การปองกนั สาธารณภัย ๑๒ การแกไ ขปญหาความเดือดรอน ๑๓ การสรา งความเช่ือมโยง ๑๔ ตองยึดมัน่ ในหลักวชิ าการ ๑๕ ตอ งคำนึงถึงความสำคญั ผลกระทบจากสาธารณภยั
และความสงบเรียบรอย ของประชาชนท่เี กิดจาก ในการคมนาคมและการขนสง ทางผังเมอื ง ในพืน้ ทที่ ่มี ีความออนไหว
ของประชาชน การใชประโยชนทีด่ ิน ใหทั่วถึงและมีประสทิ ธภิ าพ ดานส่งิ แวดลอ ม

๑๗ การวางผังเมืองตอ งคำนึงถึง การวางผงั เมอื งตองคำนงึ ถงึ การวางผังเมืองตอ งคำนึงถงึ การวางผังเมือง การวางผงั เมอื ง หลักการ
การบริหารจัดการทรัพยากรนำ้ ตองออกแบบวางผังพนื้ ที่ เชงิ พน้ื ท่ี
๑๘ การจดั หาบริการขนั้ พืน้ ฐาน ๑๙ การจดั ใหม พี น้ื ทีเ่ ปด โลง ๒๐ ตองสนับสนุนแนวทางการพฒั นา
และพืน้ ที่สาธารณะท่เี พยี งพอ และพื้นที่สเี ขียวทเี่ พียงพอ เมืองอจั ฉริยะและการพัฒนา ๒๑ กลมุ อาคาร สิง่ กอสราง และ
และเหมาะสมใหแ กประชาชน และเหมาะสม เมืองแหง อนาคต โครงสรา งพน้ื ฐานทม่ี คี วามยดื หยนุ
และเหมาะสมกับสภาพแวดลอม

การวางผังเมอื ง การวางผังเมอื ง การวางผังเมอื งตอ งกำหนดพ้ืนท่ี การวางผงั เมอื ง การวางผงั เมอื งและการพฒั นาพนื้ ที่
สำหรบั การพฒั นาอตุ สาหกรรม และการพฒั นาพนื้ ทต่ี อ งคมุ ครอง ตองดำรงรักษาหรอื บูรณะสถานที่
๒๒ ตองกำหนดเขตสงวน เขตอนุรักษ ๒๓ ตอ งคมุ ครองพนื้ ทีเ่ กษตรกรรม
เขตพฒั นา ใหเ หมาะสม ท่ีมคี วามสมบูรณ ๒๔ ในพน้ื ทท่ี เ่ี หมาะสม โดยคำนงึ ถงึ ๒๕ และบำรุงรกั ษาทรพั ยากรธรรมชาติ ๒๖ และวตั ถุทม่ี ปี ระโยชนห รอื คุณคา
กับสภาพพน้ื ท่ี การพัฒนาเศรษฐกิจ และผลกระทบ และสิง่ แวดลอม ภูมปิ ระเทศที่งดงาม ในทางศิลปกรรม สถาปตยกรรม
ตอ ชมุ ชนและสง่ิ แวดลอ ม หรือมคี ุณคาในทางธรรมชาติ ประวตั ิศาสตร หรือโบราณคดี
โดยคำนึงถงึ อตั ลักษณและวถิ ชี ุมชน

ธรรมนูญู ว่า่ ด้ว้ ยการผังั เมือื ง
The Statute of Urban Planning

Background The essence of the Statute of Urban Planning is
divided into 3 chapters and 26 principles.
The Town Planning Act, B.E. 2562 (2019) required that the National
Town and Country Planning Policy Board to prepare the Statute of Urban The principles of the Statute are categorized into the following three
Planning to provide the basic principles for personnel involved in urban chapters:
planning to adhere to. The draft statute was proposed to the Cabinet for 1.Policyprinciplessetforththeprinciplesimportanttothesuccessofthe
consideration and approval. When approved, the Statute of Urban Planning country’s urban planning system that must be supported by the organizations
commits government agencies and other organizations to performing their that determine public administration policies.
duties and exercising their powers accordingly (Section 7 and Section 75[8]). 2.Basicprinciplesincludetheprinciplesoftheplanners,andpractitioners
“The Statute of Urban Planning” ia as a framework that personnel to adhere to and operate in planning for regional urban and specific areas.
involved in urban planning should adhere to and practice to integrate spatial 3. Spatial principles describe the principles related to the determination
managementsystemsinThailandtoachieveconcreteurbanplanningresults of suitable land use.
that truly benefit the country and its people. The Department has integrated cooperation from all sectors relevant
to the preparation of the Statute of Urban Planning, which is an important
mechanism for driving spatial development at all levels for sustainable
development of the country.

59

ผงั นโยบายระดับประเทศ

กรอบชี้นำ�การใชพ้ ื้นที่ของประเทศ
ส่คู วามยง่ั ยืน

National Policy Plan

A framework that guides
national land use
for sustainability

กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมือื งกำ�ำ ลังั ดำ�ำ เนินิ การวางผังั นโยบายระดับั ประเทศ ประเทศไทยในอนาคต และกระจายโอกาสทางเศรษฐกิิจไปทุุกภููมิิภาค
ตามพระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ เพื่อ่� ใช้เ้ ป็น็ กรอบนโยบายและ อย่า่ งทั่่ว� ถึงึ ส่ง่ เสริมิ นวัตั กรรมด้า้ นการพัฒั นาเมืือง สนับั สนุนุ การตั้ง� ถิ่น� ฐาน
ยุทุ ธศาสตร์ข์ องการพัฒั นาประเทศเพื่อ่� ให้ห้ น่ว่ ยงานของรัฐั ดำ�ำ เนินิ การ ซึ่ง�่ เป็น็ ในพื้้น� ที่เ�่ มืืองและชนบทในพื้้น� ที่เ�่ หมาะสมและปลอดภัยั มีีการบริหิ ารจัดั การ
เครื่�องมืือสำ�ำ คััญในการชี้�นำ�ำ การพััฒนาพื้้�นที่�่ที่�่สอดคล้้องกัับยุุทธศาสตร์์ชาติิ ทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้้อม ให้้สามารถปรัับตััวและรองรัับกัับ
๒๐ ปีี และแผนพัฒั นาเศรษฐกิิจและสัังคมแห่่งชาติิ การเปลี่�่ยนแปลงสภาพภููมิิอากาศของโลก ตลอดจนการใช้้ประโยชน์์พื้้�นที่�่
ภายใต้บ้ ริบิ ทการเปลี่ย�่ นแปลงของโลกยุคุ ใหม่ ่ ผังั นโยบายระดับั ประเทศ อย่่างสมดุุล เพื่่�อนำำ�ไปสู่�การใช้พ้ ื้้น� ที่�่อย่า่ งเกิดิ ประโยชน์ส์ ููงสุุดและยั่�งยืืน
กำำ�หนดวิสิ ัยั ทัศั น์แ์ ละกรอบการใช้พ้ื้้น� ที่ข�่ องประเทศ พ.ศ. ๒๕๘๐ โดยมีีแนวคิดิ ผังั นโยบายระดับั ประเทศจะดำ�ำ เนินิ การแล้ว้ เสร็จ็ ใน พ.ศ. ๒๕๖๖ จากนั้น�
“เชื่�อมโยงการพััฒนาทุุกมิิติิ สร้้างสรรค์์นวัตั กรรม พร้อ้ มรองรับั การเติิบโต หน่่วยงานของรััฐจะไปดำำ�เนินิ การตามหน้้าที่่�และอำำ�นาจ เพื่่�อให้เ้ ป็็นไปตาม
อย่่างยั่�งยืืน” เพื่�่อส่่งเสริิมความเชื่่�อมโยงการพััฒนาพื้้�นที่่�ภายในประเทศ ผัังนโยบายดัังกล่่าว โดยกรมโยธาธิิการและผัังเมืืองจะให้้คำ�ำ แนะนำำ�แก่่
ทั้้�งด้้านกายภาพ เศรษฐกิิจ และสัังคม ให้้สนัับสนุุนเกื้�อกููลกััน ส่่งเสริิม หน่ว่ ยงานของรัฐั ในการดำำ�เนินิ งานพัฒั นาพื้้น� ที่่ใ� ห้เ้ ป็น็ ไปในทิศิ ทางเดีียวกันั
การพััฒนาระบบโครงข่่ายคมนาคมขนส่่งและโครงสร้า้ งพื้้น� ฐานด้า้ นต่า่ ง ๆ อีีกทั้้�งยัังเป็็นกรอบอ้้างอิิงที่่�บููรณาการเพื่่�อประสานแผนการลงทุุนของ
การพัฒั นาเมืืองและชนบท การพัฒั นาเกษตรกรรม อุตุ สาหกรรม ตลอดจน ประเทศของทั้้�งภาครััฐและภาคเอกชนอย่า่ งเป็น็ เอกภาพ
การพััฒนาพื้้�นที่่�พิิเศษที่�่สามารถตอบรัับแนวโน้้มสถานการณ์์ของโลกและ

60

ผัังนโยบายระดับั ประเทศ The Department of Public Works and Town & Country Planning
การกำำ�หนดกรอบนโยบายและยุทุ ธศาสตร์ข์ องการพััฒนาประเทศในด้า้ นการใช้พ้ ื้้น� ที่่� is preparing the national policy plan in accordance with the Town
เพื่่อ� ให้ห้ น่ว่ ยงานของรัฐั ดำำ�เนิินการ เชื่อ� มโยงการพัฒั นาทุกุ มิิติิ สร้้างสรรค์์นวัตั กรรม Planning Act, B.E. 2562 (2019) as a policy and strategic framework
for government agencies to operate in terms of national development.
พร้อ้ มรองรัับการเติบิ โตอย่า่ งยั่�งยืนื This is an important tool in guiding spatial development in accordance
The national policy plan is developed to be used as a policy and strategic framework to enable with the 20-year National Strategy and the National Economic and
government agencies to link all dimensions of development, create innovations and support Social Development Plan.
Amidst the changing context of the modern world, the national
sustainable national growth. policy plan has set the vision and framework for the country’s land
use by 2037 with the concept of “connecting all dimensions of
development and creating innovation for sustainable growth”. This
thrust will promote the linkage of domestic spatial development in
terms of physical, economic, and social aspects to be mutually support.
The national policy plan promotes the development of transportation
networks and various infrastructures, urban and rural development,
agricultural development, industrial development, and special area
development that can respond to global trends and those of Thailand
in the future. It also allocates economic opportunities to all regions
equally and enhances urban development innovation, facilitating
settlements in urban and rural neighborhoods in suitable and safe
areas. Environmental management is enabled in the context of global
climate change. In the meantime, balanced land use leads to the most
efficient and sustainable use of the land.
The national policy plan will be completed in 2023. After that,
government agencies will carry out their duties and exercise their
powers to comply with it. The Department will advise government
agencies to develop areas in the same direction. It is also an integrated
reference framework to unite the country’s investment plans in both
the public and private sectors.

61

ผังนโยบายระดับภาค ภาคเหนือื ภาคตะวันั ออกเฉียี งเหนือื
Northern Thailand Northeastern Thailand
กรอบนโยบายการใชพ้ ื้นท่ี

ระดบั ภาค กลุ่มจงั หวดั

จังหวดั และเมอื งอย่างสมดลุ

Regional Policy Plan

Policy framework for balanced

land use at the regional,

provincial cluster, provincial,

and town levels

ผัังนโยบายระดัับภาคเป็็นการถ่่ายทอดนโยบายการพััฒนาภาพรวม วางผังั นโยบายระดับั ภาคให้เ้ หมาะสมกับั บริบิ ทด้า้ นต่า่ ง ๆ ทั้้ง� สถานการณ์แ์ ละ
จากประเทศลงสู่�พื้�นที่่�ภาค โดยชี้�นำำ�การพััฒนาในระดัับกลุ่่�มจัังหวััดและ การเปลี่่�ยนแปลงระดัับโลก (Megatrends) เป้้าหมายการพััฒนาที่�่ยั่�งยืืน
จัังหวััดในด้้านการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิิน อุุตสาหกรรม เกษตรกรรม ป่่าไม้้ (SDGs) วาระการพััฒนาเมืืองใหม่่ (NUA) แนวนโยบายแห่่งรััฐ ทิิศทาง
และการอนุุรักั ษ์ท์ รัพั ยากรธรรมชาติิและสิ่ง� แวดล้อ้ ม และโครงสร้า้ งพื้้�นฐาน การพััฒนาประเทศหลัังวิิกฤตการณ์์การแพร่่ระบาดของโรคติิดเชื้ �อไวรััส
เพื่�่อให้้การพััฒนาสอดคล้้องกัับแนวนโยบายแห่่งรััฐ ยุุทธศาสตร์์ชาติิ โคโรนา 2019 การปรัับตััวของเมืืองให้ม้ ีีความยืืดหยุ่่�น และการขัับเคลื่อ�่ น
แผนพััฒนาเศรษฐกิิจและสัังคมแห่่งชาติิ แผนพััฒนาสำำ�คััญของหน่่วยงาน การพััฒนาในมิิติิต่่าง ๆ สอดคล้้องกัับแนวคิิด BCG เช่่น อุุตสาหกรรม
และแผนงานโครงการที่�่สำำ�คััญ และเพื่�่อให้้หน่่วยงานที่�่เกี่่�ยวข้้องใช้้เป็็น เป้า้ หมาย การแพทย์แ์ ละสุขุ ภาพ พลังั งาน การท่อ่ งเที่ย่� วเชิงิ สร้า้ งสรรค์์ เป็น็ ต้น้
แนวทางในการปฏิิบัตั ิิให้้เป็็นไปในทิศิ ทางเดีียวกัันต่่อไป เพื่่�อให้้ผัังนโยบายระดัับภาคเป็็นกรอบแนวทางการพััฒนาและดำำ�รงพื้้�นที่�่
ปัจั จุบุ ันั กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมือื งดำ�ำ เนินิ การวางผังั นโยบายระดับั ภาค ที่�่เหมาะสมให้้แก่่กลุ่่�มจัังหวััด จัังหวััด และเมืือง สนัับสนุุนการเพิ่่�ม
จำำ�นวน ๖ ภาค ประกอบด้ว้ ยภาคเหนือื ภาคตะวันั ออกเฉียี งเหนือื ภาคกลาง ขีีดความสามารถในการแข่่งขัันและยกระดัับคุุณภาพชีีวิิตของประชาชน
ภาคตะวัันออก ภาคใต้้ ตลอดจนภาคกรุุงเทพมหานครและปริิมณฑล ให้ด้ ีีขึ้น�้
ให้้สอดคล้้องเหมาะสมกัับการวางผัังนโยบายระดัับประเทศและเป็็นกรอบ ทั้้ง� นี้� ผังั นโยบายระดับั ภาคจะดำ�ำ เนินิ การครอบคลุมุ ทั้้ง� ๖ ภาค ภายใน
ให้้แก่่การวางผัังนโยบายระดัับจัังหวััดและผัังเมืืองรวม โดยมีีวััตถุุประสงค์์ พ.ศ. ๒๕๖๖-๒๕๖๗

62

ภาคกลาง ภาคตะวันั ออก ภาคใต้้ ภาคกรุุงเทพมหานครและปริมิ ณฑล
Central Thailand Eastern Thailand Southern Thailand The Bangkok Metropolitan Region

พื้้น� ที่�ว่ างและจัดั ทำำ�ผัังนโยบายระดัับภาค ๖ ภาค
Six regions identified for development of regional policy plans

The regional policy plan transfers overall development policies provincial policy plans and comprehensive plans. The objective
from the national level to regional level. It guides the development at is to create regional policy plans appropriate to the context of
the provincial cluster level and provincial level in terms of land use, megatrends, Sustainable Development Goals (SDGs), the New
industry, agriculture, forestry, conservation of natural resources and Urban Agenda (NUA), government policy guidelines, the direction
the environment, and infrastructure development to be consistent of national development, especially the country’s recovery after
with the state policy guidelines, the national strategy, the National COVID-19, flexible town adaptation and driving development in various
Economic and Social Development Plan, important development plans dimensions. This is consistent with the Bioeconomy, Circular Economy
of agencies, and important project plans. Crucially, it is the reference and Green Economy (BCG) concepts that focus on target industries,
for relevant agencies to use as a guideline for further thrust in the medicine, health, energy, and creative tourism, so that the regional
same direction. policy plans are frameworks for the development and maintenance
Until now, the Department has implemented regional policy of suitable areas for provincial clusters, provinces, and towns. They
planning for the six regions, namely the North, Northeast, Central, also enhance competitiveness and improve people’s quality of life.
Eastern, Southern, and Bangkok Metropolitan regions, to be in The implementation of the regional policy plan will cover all six
line with the national policy plan and to serve as a framework for regions within 2023 or 2024.

63

ผังนโยบายระดบั จังหวดั

แนวทางการพัฒนาและดำ�รงรักษา
พื้นที่ระดับจงั หวดั

Provincial Policy Plan

Guidelines for spatial
development and maintenance
at the provincial level

ระบบการผัังเมืืองของประเทศจำ�ำ เป็็นต้้องมีีกรอบนโยบายการใช้้ ชนบท การคมนาคมและการขนส่่ง การสาธารณููปโภค สาธารณููปการ
ประโยชน์พ์ ื้้�นที่�่ตั้ง� แต่่ระดับั ประเทศ ระดับั ภาค และระดับั จังั หวัดั เพื่�อ่ เป็็น และบริิการสาธารณะ ซึ่่�งผังั นโยบายระดับั จัังหวัดั จะมีีบทบาทสำำ�คััญในการ
แนวทางการพัฒั นาประเทศในด้า้ นการใช้พ้ื้้น� ที่ใ่� ห้เ้ กิดิ เอกภาพ มีีการบูรู ณาการ เชื่�่อมโยงถ่่ายทอดนโยบาย ยุุทธศาสตร์์ของผัังนโยบายระดัับประเทศ
ร่่วมกัันระหว่่างหน่่วยงานต่่าง ๆ เพื่�่อให้้การพััฒนาประเทศสอดคล้้อง ระดัับภาค ลงสู่่�ผังั เมืืองรวมเมืือง/ชุมุ ชน และผังั เมืืองเฉพาะ
และเป็็นไปในทิิศทางเดีียวกััน โดยต้้องมีีการวางแผนการพััฒนาทั้้�งพื้้�นที่่� ปัจั จุุบันั กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืืองดำ�ำ เนินิ การขัับเคลื่�อ่ นการวางและ
เมืืองและชนบท การถ่่ายทอดยุุทธศาสตร์์ชาติิ ผัังนโยบายระดัับประเทศ จัดั ทำำ�ผังั นโยบายระดับั จังั หวัดั ให้ค้ รอบคลุมุ ทั้้ง� ประเทศ โดยมีีโครงการนำ�ำ ร่อ่ ง
ผังั นโยบายระดับั ภาคลงสู่�จังหวัดั เพื่อ่� ให้เ้ กิดิ การพัฒั นาเมืืองหรืือสร้า้ งเมืือง ๔ จัังหวััด ได้้แก่่ จัังหวััดภููเก็็ต จัังหวััดนนทบุุรีี จัังหวััดสมุุทรปราการ
ให้้มีีสุขุ ลักั ษณะ มีีความสะดวกและปลอดภััย ส่่งเสริมิ การพัฒั นาเศรษฐกิิจ และจัังหวััดสมุุทรสงคราม ซึ่่�งจะดำำ�เนิินการจััดประชุุมรัับฟัังความคิิดเห็็น
สัังคม ควบคู่�ไปกัับการดำ�ำ รงรัักษาและบููรณะสิ่�งที่�่มีีคุุณค่่าทางศิิลปกรรม ต่อ่ แนวทางการพัฒั นาพื้้น� ที่จ่� ังั หวัดั โดยโครงการนำำ�ร่อ่ งนี้จ�้ ะใช้เ้ ป็น็ แนวทาง
ประวัตั ิศิ าสตร์์ และทรัพั ยากรธรรมชาติิ ให้เ้ กิดิ สมดุลุ อย่า่ งยั่ง� ยืืนในทุกุ ระดับั ในการกำำ�หนดรูปู แบบการวางผังั นโยบายระดับั จังั หวัดั อื่น�่ ๆ ต่อ่ ไป ซึ่ง่� คาดว่า่
กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองดำำ�เนิินการวางและจััดทำ�ำ ผัังนโยบาย จะสามารถดำ�ำ เนิินการวางและจััดทำ�ำ ผัังนโยบายระดัับจัังหวััดได้้ครบ
ระดับั จังั หวัดั เพื่อ่� ให้ห้ น่ว่ ยงานรัฐั ใช้เ้ ป็น็ แนวทางในการพัฒั นาและการดำ�ำ รง ทั้้ง� ๗๖ จังั หวััด ภายใน พ.ศ. ๒๕๖๘
รัักษาพื้้�นที่�่ระดัับจัังหวััดในด้้านการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิิน การพััฒนาเมืืองและ

64

แผนผัังแสดงการใช้้ประโยชน์ท์ ี่�่ดิิน แผนผังั แสดงการตั้ง� ถิ่่น� ฐานและระบบชุุมชน
กำำ�หนดกรอบการใช้้ประโยชน์ท์ ี่�ด่ ินิ ของจังั หวัดั ให้้เหมาะสมสอดคล้้องกับั ศัักยภาพพื้้น� ที่่� เป็น็ กรอบการพััฒนาการตั้�งถิ่�่นฐานที่ส�่ อดคล้อ้ งกับั การพััฒนาเมือื งและชนบท

Land use plan, providing framework for Settlements and community system plan, providing framework
appropriate land use in a particular area for determining people's settlement in line with urban and rural development

The national urban planning system requires a policy framework maintenance at the provincial level in terms of land use, urban and
for land use at the national, regional and provincial levels in order to rural development, transport, logistics, public utilities and public
guide national land use development. Different departments must work services. The provincial policy plan plays an important role in putting
together to ensure that national development is consistent and heading policy planning strategies at the national and regional levels into town/
in the same direction. They should be plans for both urban and rural community comprehensive plans and specific plans.
areas. The National Strategy and national development plan should be At present, the Department has driven the creation of a provincial
transferred to local level in order to develop sanitary, convenient, and policy for each and every province across the country. There are
safe towns. The development should cover socioeconomic aspects in pilot projects in Phuket, Nonthaburi, Samut Prakan, and Samut
parallel with the conservation of aesthetic and historical values while Songkhram provinces. Public hearing meetings will be held to obtain
maintaining natural resources balance for sustainable development public opinions on the provincial development approaches. These pilot
at all levels. projects will serve as models for developing provincial policy plans
The Department of Public Works and Town & Country Planning for other provinces. The planning and preparation of provincial policy
has planned and prepared a provincial policy plan for government plans for all 76 provinces is schedled to be completed by 2025.
agencies to use as a guideline for spatial development and

65

ผงั เมอื งรวมจังหวดั ต่อ่ มา คณะรัฐั มนตรีีมีีมติเิ มื่อ่� วันั ที่่� ๙ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ เห็น็ ชอบ
ในหลักั การการกำำ�หนดมาตรการการจัดั ตั้ง� โรงงานอุตุ สาหกรรมให้ส้ อดคล้อ้ ง
ผลักดันผงั เมืองรวมจังหวัด กัับมาตรการของผัังเมืือง โดยให้้กระทรวงมหาดไทยเป็็นหน่่วยงานหลััก
ท่วั ประเทศ ในการเร่่งรััดการจััดทำ�ำ กฎหมายการผัังเมืืองให้้ครอบคลุุมทั่่�วประเทศ
กระทรวงมหาดไทยจึึงมอบหมายให้้กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองดำำ�เนิินการ
Provincial วางและจััดทำำ�ผัังเมืืองรวมจัังหวััดให้้ครอบคลุุมพื้้�นที่�่ทุุกจัังหวััดทั่่�วประเทศ
Comprehensive Plan ให้แ้ ล้ว้ เสร็จ็ โดยเริ่ม� ดำ�ำ เนินิ การวางและจัดั ทำ�ำ ตั้้ง� แต่่ พ.ศ. ๒๕๔๗ เป็น็ ต้น้ มา

Driving provincial comprehensive การวางและจัดั ทำ�ำ ผัังเมืืองรวมจัังหวััด
plans throughout the country ให้ท้ ันั ต่่อสถานการณ์ท์ ี่่เ� ปลี่่�ยนแปลงของประเทศ
(พ.ศ. ๒๕๕๔-๒๕๕๙)
ตลอดระยะเวลาที่ผ�่ ่า่ นมา หนึ่่ง� ในการขับั เคลื่อ�่ นภารกิจิ ด้า้ นการผังั เมืือง
ที่่�สำ�ำ คััญของกรมโยธาธิิการและผัังเมืือง คืือการผลัักดัันให้้ประเทศไทย ผังั เมือื งรวมจังั หวัดั สิงิ ห์บ์ ุรุี เป็น็ ผังั เมืืองรวมจังั หวัดั ฉบับั แรกที่ป่� ระกาศ
มีีการบังั คับั ใช้้ “ผังั เมืืองรวมจังั หวัดั ” แบบเต็็มพื้้น� ที่่�ทั้้�งจัังหวัดั ครอบคลุมุ ใช้บ้ ัังคัับ ใน พ.ศ. ๒๕๕๔ โดยมีีผัังเมืืองรวมจัังหวััดทยอยประกาศใช้บ้ ัังคับั
ใน ๗๓ จัังหวััดทั่่ว� ประเทศเป็็นผลสำ�ำ เร็็จ ยกเว้น้ ๔ จังั หวััด คืือ กรุงุ เทพฯ ตามมา ซึ่ง�่ ขณะนั้น� รัฐั บาลมีีนโยบายให้ค้ วามสำำ�คัญั กับั การพัฒั นาโครงการ
สมุุทรปราการ นนทบุุรีี และภููเก็็ต ซึ่่�งมีีการวางผัังเมืืองรวม ครอบคลุุม ขนาดใหญ่่ ภาคอุุตสาหกรรม การค้้าและบริิการ เพื่�่อกระตุ้�นและพััฒนา
เต็ม็ พื้้�นที่่�ทั้้�งจัังหวััดแล้้ว เศรษฐกิิจของประเทศ ผัังเมืืองรวมจัังหวััดที่่�ดำ�ำ เนิินการมานานอาจไม่่
สอดคล้อ้ งกับั สถานการณ์ห์ รืือสภาพแวดล้อ้ มที่เ�่ ปลี่ย�่ นแปลง กรมโยธาธิกิ าร
เร่ง่ รัดั การดำ�ำ เนินิ การวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมือื งรวมจังั หวัดั และผัังเมืืองจึึงดำ�ำ เนิินการปรัับปรุุงเนื้�อหาสาระของผัังเมืืองรวมจัังหวััด
ให้้ครอบคลุมุ พื้้น� ที่่�ทั่่ว� ประเทศ (พ.ศ. ๒๕๔๗-๒๕๕๓) ที่�่อยู่�ระหว่่างดำำ�เนินิ การให้้มีีความเหมาะสมก่อ่ นประกาศใช้บ้ ังั คัับต่่อไป

ที่่�ผ่่านมามีีพื้้�นที่�่ที่�่ได้้รัับการวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองเพีียงร้้อยละ ๓ ประเทศไทยมีกี ฎหมายผังั เมืือง
ของพื้้น� ที่ท่�ั้้ง� ประเทศเท่า่ นั้น� และในบางพื้้น� ที่ย�่ ังั เกิดิ ปัญั หาผังั เมืืองหมดอายุุ ใช้บ้ ังั คัับครอบคลุมุ ทั้้�งประเทศ (พ.ศ. ๒๕๖๐-ปััจจุบุ ััน)
ไม่ส่ ามารถต่่อได้ท้ ัันตามกำำ�หนด ทำำ�ให้้ขาดความต่อ่ เนื่อ่� งของการใช้บ้ ัังคับั
กฎหมายควบคุุมการใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิิน ตามมาซึ่่�งปััญหาการเจริิญเติิบโต ผังั เมือื งรวมจังั หวัดั ประกาศเป็น็ กฎหมายบังั คับั ใช้ค้ รอบคลุมุ ทุกุ จังั หวัดั
ของเมืืองอย่า่ งไร้ท้ ิศิ ทาง ไม่เ่ ป็น็ ระเบีียบแบบแผน ไปจนถึงึ การใช้ป้ ระโยชน์์ ทั่่�วประเทศเมื่่�อวัันที่�่ ๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๐ เป็น็ ต้้นมา เป็็นเสมืือน
ที่�่ดิินผิิดประเภท ด้้วยเหตุุนี้้� จึึงมีีความจำ�ำ เป็็นเร่่งด่่วนที่�่จะต้้องประกาศ แผนแม่บ่ ทการพัฒั นาพื้้น� ที่�่ในระดับั จังั หวัดั อำ�ำ เภอ เมืือง และชุมุ ชนในพื้้น� ที่่�
ใช้้กฎหมายผังั เมืืองให้ค้ รอบคลุมุ พื้้น� ที่�ท่ ั้้ง� ประเทศ แต่่ละจัังหวััด ซึ่�่งจะมีีการกำำ�หนดการใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิิน พร้้อมข้้อกำ�ำ หนด
ในลักั ษณะกว้า้ ง เพื่อ่� เป็น็ แนวทางในการพัฒั นาและจัดั ระบบการใช้ป้ ระโยชน์์
ที่ด่� ินิ ให้เ้ ป็น็ ไปตามกฎหมายผังั เมืือง นอกจากนี้ ้� ยังั ส่ง่ ผลให้พ้ื้้น� ที่จ่� ังั หวัดั นั้น� ๆ
กลายเป็น็ เขตควบคุมุ อาคารตามกฎหมายควบคุมุ อาคาร และพื้้น� ที่บ�่ ังั คับั ใช้้
กฎหมายการขุุดดิินและถมดิินและกฎหมายอื่�่น ๆ ที่่�เกี่�่ยวข้้องด้้วย ทำำ�ให้้
บ้า้ นเมืืองเกิดิ ความเป็น็ ระเบีียบเรียบร้อ้ ย ลดปัญั หาความขััดแย้้ง

66

So far, one of the key urban planning missions of the Department of Pushing provincial comprehensive plan enforcement
Public Works and Town & Country Planning is to make Thailand enforce the to cover provinces across the country (2004–2010)
“provincial comprehensive plan” to cover the whole province throughout 73
provinces nationwide successful y. The other four provinces: Bangkok, Samut Only 3% of the country’s area benefited from the implementation of
Prakan,Nonthaburi,andPhuket,havealreadyhadaprovincialcomprehensive urban plans. In certain areas, the urban plans had expired and renewal
plan covering the entire province. had yet to be accomplished, thus impeding continuity in the enforcement
of laws regulating land use. This resulted in unbridled urban expansion and
inappropriate use of land. It was crucial, therefore, that the urban planning
law to cover the whole country be enacted.
Later,theCabinethadaresolutionon9July2002approvinginprinciple
the measure for establishing industrial factories in line with the urban plan.
The Department was thus assigned by the Ministry of Interior to complete
the planning and preparation of provincial comprehensive plans to cover
all provinces across the country. This effort was initiated in 2004.

Designing provincial comprehensive plans to keep
abreast of the changing situation of the country
(2011–2016)

The Sing Buri Provincial Comprehensive Plan was the first provincial
comprehensive plan to be promulgated in 2011. Other provincial
comprehensive plans were subsequently promulgated and enforced. At
that time, the government focused on the development of mega projects
and promotion of the industrial, trade, and service sectors to boost national
economy. Long-established provincial plans might not be consistent with
the changing situation or environment. The Department thus improved
the contents of the provincial comprehensive plan in progress to ensure
appropriateness before enforcement.

Enforcement of urban planning law covering the
entire country (2017–present).

Theprovincialcomprehensiveplanwasannouncedasanenforceable
law covering all provinces across the country on 3 May 2017. The provincial
comprehensive plan serves as master plan for spatial development at the
provincial, district, town, and community levels in each province. It stipulates
land use in particular areas with some requirements in a broad manner as a
guideline for developing and organizing the land use system in accordance
with town planning laws. It has also resulted in provinces with building control
according to laws related to building control, land excavation and land filling
and other relevant issues. As a result, cities have become more orderly and
experienced fewer conflicts.

67

ผังเมืองรวมเมือง/ชุมชน การวางผัังเมืืองรวมเมืืองและผังั เมือื งรวมชุมุ ชน
ภายหลังั การถ่่ายโอนภารกิจิ (พ.ศ. ๒๕๔๗-๒๕๕๗)
สรา้ งสรรคเ์ มอื งทต่ี อบสนอง
ความตอ้ งการและประสานประโยชน์ ใน พ.ศ. ๒๕๔๗ กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองเริ่�มถ่่ายโอนภารกิิจ
โดยรวม เกดิ เปน็ เมอื งแหง่ ความสขุ ในด้า้ นการวางและการจััดทำำ�ผังั เมืืองรวมให้แ้ ก่อ่ งค์ก์ รปกครองส่ว่ นท้้องถิ่�น
อยา่ งยัง่ ยนื ของประชาชน ตามพระราชบัญั ญัตั ิกิ ำำ�หนดแผนและขั้น� ตอนการกระจายอำ�ำ นาจให้แ้ ก่อ่ งค์ก์ ร
ปกครองส่ว่ นท้้องถิ่น� พ.ศ. ๒๕๔๒ กำำ�หนดให้ก้ รมโยธาธิกิ ารและผัังเมืือง
Town/Community ต้้องถ่่ายโอนภารกิิจด้้านโครงสร้้างพื้้�นฐาน การผัังเมืือง งานวาง/ปรัับปรุุง
Comprehensive Plan ผัังเมืืองรวมเมืือง/ชุุมชน กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองได้้เพิ่่�มบทบาท
การดำ�ำ เนิินงานด้้านผัังเมืือง โดยดำ�ำ เนิินการฝึึกอบรมและถ่่ายทอดความรู้้�
Creating a town that meets the ทางวิชิ าการผังั เมืืองให้แ้ ก่บ่ ุคุ ลากรขององค์ก์ รปกครองส่ว่ นท้อ้ งถิ่น� ฝึกึ ปฏิบิ ัตั ิิ
needs and interweaving the overall การวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองรวม (On-the-Job Training) ทำ�ำ ให้้องค์์ความรู้้�
benefits to become a town of ด้้านผัังเมืืองเผยแพร่่ไปสู่ �องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่ �นและภาคประชาชน
long-lasting happiness for the people มากยิ่ง� ขึ้น้� มีีองค์ก์ รปกครองส่ว่ นท้อ้ งถิ่น� สนใจเข้า้ ร่ว่ มการฝึกึ อบรมและนำำ�มา
ต่่อยอดดำ�ำ เนิินการวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองรวมเมืืองและผัังเมืืองรวมชุุมชน
นัับแต่่มีีพระราชบััญญััติิการผัังเมืือง พ.ศ. ๒๕๑๘ การดำำ�เนิินการ ในพื้้�นที่่�ของตนเอง โดยมีีผัังที่่�องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�นดำ�ำ เนิินการเอง
วางและจััดทำำ�ผัังเมืืองรวมของประเทศไทย มุ่่�งเน้้นที่�่การวางและจััดทำำ� และร่ว่ มกันั ดำ�ำ เนินิ การระหว่า่ งกรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืืองกับั องค์ก์ รปกครอง
โดยกรมโยธาธิิการและผัังเมืือง ซึ่�่งจะเป็็นการวางและจััดทำำ�ผัังเมืืองรวม ส่่วนท้้องถิ่�น กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองต้้องส่่งเสริิม ตลอดจนสนัับสนุุน
ในพื้้�นที่่�เมืืองและพื้้�นที่�่ชุุมชนสำ�ำ คััญเป็็นหลััก ได้้แก่่ ในพื้้�นที่�่เทศบาลและ การดำ�ำ เนินิ งานทั้้ง� ด้า้ นวิชิ าการและงบประมาณ ทำ�ำ ให้้มีีการดำำ�เนิินการวาง
สุุขาภิิบาลเดิิม จะเรี ยกว่่า “ผัังเมืืองรวมเมืือง” ในพื้้�นที่่�เทศบาล ตำำ�บล และจััดทำำ�ผัังเมืืองรวมเมืือง/ชุุมชน เพิ่่�มขึ้้�นเป็็นจำำ�นวนมากถึึง ๔๐๗ ผััง
ที่ม่� ีีการยกฐานะขึ้�้นมาภายหลััง จะเรียกว่า่ “ผัังเมืืองรวมชุมุ ชน” โดยเป็็นผังั ใน พ.ศ. ๒๕๕๗
ที่่�มีีลัักษณะเป็็นมาตรการควบคุุมทั่่�วไปเป็็นแนวทางในการพััฒนาและ หลังั การถ่า่ ยโอนภารกิจิ ในช่ว่ งเวลาดังั กล่า่ ว กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืือง
ดำ�ำ รงรักั ษาเมืือง ซึ่่ง� ผังั เมืืองรวมจะเป็็นผังั ที่ป่� ระกาศใช้บ้ ัังคัับเป็น็ กฎหมาย ได้้ทบทวนภารกิิจงานด้า้ นการผังั เมืือง พบว่า่ ผังั เมืืองรวมที่่ก� รมโยธาธิกิ าร
จึึงมีีความเกี่�่ยวข้้องกัับประชาชนและภาคส่่วนต่่าง ๆ ในพื้้�นที่่� โดยมีีการ และผังั เมืืองถ่า่ ยโอนภารกิจิ ให้แ้ ก่อ่ งค์ก์ รปกครองส่ว่ นท้อ้ งถิ่น� ประสบปัญั หา
ประกาศกฎกระทรวงให้้ใช้้บัังคัับผัังเมืืองรวมเมืืองระยอง (กฎกระทรวง การขาดอายุุการใช้้บัังคัับผังั เป็น็ จำ�ำ นวนมาก เฉพาะใน พ.ศ. ๒๕๕๗ นั้้�น
ฉบับั ที่�่ ๕ พ.ศ. ๒๕๒๖) เป็น็ การใช้บ้ ังั คับั ผังั เมืืองรวมฉบับั แรก หลังั จากนั้น� มีีผัังเมืืองรวมเมืืองและผัังเมืืองรวมชุุมชนที่�่ประกาศกฎกระทรวงใช้้บัังคัับ
กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืืองดำ�ำ เนินิ การวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมืืองรวมให้ค้ รอบคลุมุ ไปแล้้ว จำ�ำ นวน ๑๙๑ ผััง เป็็นผัังที่�่ขาดอายุุการบัังคัับใช้้มากถึึง ๙๗ ผััง
พื้้�นที่่�เมืืองและชุุมชนสำ�ำ คััญทั่่�วทั้้�งประเทศ โดยสามารถดำำ�เนิินการกระทั่่�ง ในจำ�ำ นวนนี้เ�้ ป็น็ ผังั ที่ด่� ำ�ำ เนินิ การโดยองค์ก์ รปกครองส่ว่ นท้อ้ งถิ่น� จำำ�นวน ๘๖ ผังั
ประกาศเป็น็ กฎกระทรวงใช้บ้ ังั คับั ได้้ ๑๕๒ ผังั ใน พ.ศ. ๒๕๔๖ ในจำำ�นวนนี้�้ ผังั ที่ด�่ ำำ�เนิินการโดยกรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืือง จำำ�นวน ๑๑ ผััง เนื่�่องจาก
มีีผัังเมืืองรวมกรุุงเทพมหานครเป็็นผัังเดีียวที่�่ดำ�ำ เนิินงานโดยสำำ�นัักผัังเมืือง ไม่ส่ ามารถประกาศใช้บ้ ังั คับั ผังั เมืืองรวมที่ป�่ รับั ปรุงุ ให้แ้ ล้ว้ เสร็จ็ ก่อ่ นที่ผ่� ังั เดิมิ
กรุุงเทพมหานครในฐานะเป็็นท้้องถิ่ �นพิิเศษ ที่�่ได้้รัับความเห็็นชอบจาก จะครบอายุกุ ารใช้บ้ ังั คับั ๕ ปีี และต่อ่ อายุไุ ด้้ ๒ ครั้ง� ครั้ง� ละ ๑ ปี ี ทำ�ำ ให้พ้ ื้้น� ที่�่
คณะกรรมการผังั เมืือง เมืืองต่า่ ง ๆ เกิดิ ปัญั หาการใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ด�่ ินิ ไม่เ่ หมาะสมในช่ว่ งที่ผ�่ ังั ขาดอายุุ
กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองจึึงต้้องเร่่งแก้้ไขปััญหาดัังกล่่าว โดยขอแก้้ไข
เพิ่่�มเติมิ พระราชบััญญัตั ิกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๑๘

68

Since the promulgation of the Town Planning Act, B.E. 2518 แผนผัังกำำ�หนดการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดินิ ตามที่่�ได้จ้ ำำ�แนกประเภท
(1975), urban planning in Thailand has been carried out mainly by ผัังเมืืองรวมเมือื งสุรุ ิินทร์์ (ปรัับปรุงุ ครั้ง� ที่�่ ๓)
the Department of Public Works and Town & Country Planning.
Initially, the focus was on developing town comprehensive plans The land use plan classifying types of land use according to the
for municipal and sanitation areas and community comprehensive Surin Town Comprehensive Plan (3rd Revision)
plans for subdistrict municipal areas. These plans provide regulatory
measures for urban development and maintenance and need to be a result, by 2014 a total number of town/community comprehensive
enacted and promulgated in ministerial regulations. The plans are thus plans rose to 407.
directly associated with local people and different sectors. The first After the transfer of tasks, the Department reviewed its role in
enacted plan was the Rayong Town Comprehensive Plan which was urban planning and found that many town/community comprehensive
promulgated in the Ministerial Regulation No. 5, B.E. 2526 (1983). plans had expired. In 2014, 191 plans had been enacted but 97 of them
Subsequently, the Department strived to create the plans for urban had expired, 86 of which were implemented by local administrative
and community areas nationwide. By 2003, a total of 152 plans had organizations and 11 were implemented by the Department. This was
been promulgated, among which was the Bangkok Comprehensive because new plans were being revised and could not be promulgated
Plan – the only plan that was created by the City Planning Department in time before the termination of existing plans, which, in general, were
under the Bangkok Metropolitan Administration, in its capacity as a announced to be effective for the next five years and allowed for two
special local administrative entity. The plan was approved by the Town renewals, each with a one-year extension. In this context, land use
Planning Committee. problems occurred in many cities. To provide an immediate solution,
the Department proposed amendment of the Town Planning Act, B.E.
Development of Town/Community 2518 (1975).
Comprehensive Plans after the Task Transfer
(2004-2014)

In 2004, the Department of Public Works and Town & Country
Planning began to transfer the mission of urban design and
planning to local administrative organizations to comply with the
Act Determining Decentralization Plans and Processes, B.E. 2542
(1999). The Act required the Department to decetralize its mission
related to infrastructure development, urban planning, design and
revision of town/community comprehensive plans, while increasing
its role in training and dissemination of knowledge on urban planning
to local administrative organizations and the civil sector. Many local
administrative organizations participated in the training programs
provided by the Department and subsequently developed town/
community comprehensive plans on their own while some other
organizations collaborated with the Department to produce the plans.
The Department also provided academic and budgetary support. As

69

การวางผังั เมืืองรวมเมืืองและผังั เมือื งรวมชุมุ ชน ข้อ้ กำำ�หนดที่่�ให้้ปฏิบิ ัตั ิิหรืือไม่่ให้้ปฏิบิ ัตั ิิ
รูปู แบบใหม่่ (พ.ศ. ๒๕๕๘-ปัจั จุุบันั ) Requirements

พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืืองที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ (ฉบับั ที่่� ๔) มีีการประกาศ A ประเภทและขนาดกจิ การ
ใช้บ้ ังั คับั ใน พ.ศ. ๒๕๕๘ โดยมีีสาระสำำ�คัญั ในเรื่อ� งการไม่ก่ ำำ�หนดระยะเวลา Type and size of business
การใช้้บัังคัับผังั เมืืองรวม ทำำ�ให้ป้ ัญั หาผังั เมืืองรวมขาดอายุไุ ด้้รับั การแก้ไ้ ข
และให้้ท้้องถิ่�นทุุกรููปแบบมีีอำำ�นาจในการวางผััง ให้้เพิ่่�มเติิมองค์์ประกอบ ประเภท ชนดิ ขนาด ความสูง
ของผัังเมืืองรวมมากยิ่�งขึ้�้น รวมทั้้�งต้้องจััดทำ�ำ รายงานการประเมิินผล
ผัังเมืืองรวมตามระยะเวลาที่่�คณะกรรมการผัังเมืืองกำำ�หนด เพื่�่อให้้มีี B และลักษณะของอาคาร
การปรัับปรุุงผัังเมืืองรวมโดยเร็็ว นอกจากนี้�้ กรมโยธาธิิการและผัังเมืือง Type, size, height and
ยังั เตรียมการปรับั ปรุงุ พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืืองใหม่ท่ั้้ง� ฉบับั ควบคู่�ไปด้ว้ ย design of the building
ภายหลัังการใช้้บัังคัับพระราชบััญญััติิการผัังเมืืองที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม
(ฉบับั ที่�่ ๔) พ.ศ. ๒๕๕๘ กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืืองได้ป้ รับั ปรุงุ การดำ�ำ เนินิ งาน FAR B อตั ราสวนของพ้นื ท่ีอาคาร
วางและจััดทำำ�ผัังเมืืองรวมขึ้้�นใหม่่ จากเดิิมองค์์ประกอบของผัังเมืืองรวม A CB A รวมกันทกุ ชน้ั ตอ พืน้ ท่ีดนิ ฯ
ที่่�วางและจััดทำำ�ในช่่วงก่่อนหน้้านั้�น จะมีีแผนที่่�แสดงเขตของผัังเมืืองรวม
แผนผัังและข้้อกำ�ำ หนดการใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิิน และแผนผัังแสดงโครงการ Floor area ratio
การคมนาคมและขนส่่งเท่่านั้�น กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองจึึงดำ�ำ เนิินการ
จััดทำ�ำ แผนผัังให้้ครบถ้้วน โดยเพิ่่�มเติิมแผนผัังแสดงที่่�โล่่ง และแผนผััง BCR B
แสดงโครงการกิจิ การสาธารณูปู โภค รวมทั้้ง� ข้อ้ กำ�ำ หนดต่า่ ง ๆ เช่น่ ประเภท AB A อตั ราสวน
และขนาดของกิจิ การ ลักั ษณะของอาคาร การกำ�ำ หนดความหนาแน่่นของ
การใช้้ที่่ด� ิิน ได้้แก่ ่ อััตราส่ว่ นของพื้้น� ที่ร่� วมกันั ทุุกชั้น� ต่อ่ พื้้น� ที่่ด� ิิน (F.A.R.) D พ้นื ทอ่ี าคารคลมุ ดิน
อัตั ราส่่วนพื้้น� ที่่อ� าคารคลุมุ ดินิ ต่่อแปลงที่�่ดิิน (B.C.R.) กำ�ำ หนดระยะถอยร่น่ ตอ แปลงทดี่ ินฯ
หรืือขนาดของแปลงที่่�ดิินที่�จ่ ะอนุญุ าตให้้ก่่อสร้้าง เป็น็ ต้น้ Building coverage ratio
เมื่่�อการปรัับปรุุงพระราชบััญญััติิการผัังเมืืองทั้้�งฉบัับเสร็็จสิ้�นลง
และประกาศพระราชบััญญััติิการผัังเมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ มีีผลใช้้บัังคัับ ระยะถอยรน
มีีการเปลี่่�ยนแปลงองค์์ประกอบของผัังเมืืองรวมไปจากเดิิม โดยเพิ่่�มเติิม
รายละเอีียดของแผนที่่�แสดงเขตของผัังเมืืองรวมต้้องมีีการแสดงข้้อมููล จากแนวธรรมชาติ ถนน
ภููมิิประเทศ ระดัับชั้�นความสููง และพิิกััดภููมิิศาสตร์์ เพิ่่�มเติิมรายละเอีียด
ของแผนผัังแสดงโครงการการคมนาคมและขนส่่ง โดยแสดงการเชื่�่อมต่่อ EA แนวเขตที่ดิน อาคารฯ
โครงข่่ายการคมนาคมและขนส่่งไว้้ด้ว้ ย เพิ่่ม� แผนผัังแสดงแหล่่งทรัพั ยากร Setback from natural areas,
ธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้้อม และแผนผัังที่�่จััดทำำ�ขึ้้�นนี้�้จะต้้องใช้้มาตราส่่วน
ที่่�เหมาะสม มีีความละเอีียดเพีียงพอให้้ประชาชนเข้้าถึึงได้้โดยสะดวก roads, land boundary,
และเข้้าใจได้้ง่่าย สามารถเชื่�่อมโยงกัับแผนที่่�ดิิจิิทััลที่�่เป็็นมาตรฐานสากล
ตามเทคโนโลยีีที่ท่� ันั สมัยั เพื่อ่� ให้ก้ ารวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมืืองรวม มีีองค์ป์ ระกอบ other buildings, etc.
ครบถ้้วน สามารถนำ�ำ ไปปฏิิบััติิได้้อย่่างเป็็นรููปธรรม โดยใช้้มาตรการ
ทางผังั เมืืองต่า่ ง ๆ เป็น็ เครื่อ� งมืือในการควบคุมุ ส่ง่ เสริมิ และชี้น� ำ�ำ การพัฒั นา ขนาดแปลงท่ดี นิ
มากยิ่ง� ขึ้�้น หน่ว่ ยงานต่่าง ๆ สามารถเชื่่�อมต่อ่ ข้้อมููลไปดำ�ำ เนิินการพัฒั นา
ตามผังั เมืืองได้้ FB A อนุญาตใหกอสรางอาคาร
Area of the plot on which
70
construction is permitted

แผนผัังแสดงท้อ้ งที่่�ที่จ�่ ะดำำ�เนิินการวางผััง แผนผังั การใช้้ประโยชน์ท์ ี่ด่� ิิน แผนผัังแสดงโครงการการคมนาคมและขนส่่ง แผนผังั แสดงที่่�โล่ง่
Plan of the target area Land use plan Transportation system plan Open space plan

แผนผังั แสดงทรัพั ยากรธรรมชาติแิ ละสิ่ง� แวดล้อ้ ม แผนผังั แสดงกิิจการโครงการสาธารณููปโภค แผนผังั แสดงกิิจการโครงการสาธารณููปโภค แผนผัังแสดงผัังน้ำ�ำ�
Natural resource and environmental plan สาธารณููปการ และบริิการสาธารณะ ลัักษณะ ๑ สาธารณููปการ และบริกิ ารสาธารณะ ลักั ษณะ ๒ Water flow plan

Public utility, public facility and Public utility, public facility and
public service plan, type 1 public service plan, type 2

A New Chapter for the Town/Community additional requirements such as business type and size, characteristics
Comprehensive Plan (2015-present) of buildings, and intensity of land use (e.g. the floor area ratio or F.A.R.,
building coverage ratio or B.C.R., building setback, and size of the
Enacted in 2015, the Town Planning Amendment Act (No. 4) plot permitted for construction).
does not specify the effective duration of the comprehensive plans, When the revision of the entire Act completed, it was promulgated
thus addressing the issues of invalidation. The Act also granted local as the Town Planning Act, B.E. 2562 (2019). It stipulated changes in
authorities the power to develop and include additional components the components of a comprehensive plan; that is, geographical data
to the comprehensive plans. Assessment of each comprehensive including altitude level, coordinates, a detailed transportation plan
plan must be reported in due time as scheduled by the Town Planning showing transport network connections, and a natural resources and
Committee so that the plan is revised at an appropriate time. Therefore, environmental plan. The plan must use appropriate scale, provide
concomitantly, the Department of Public Works and Town & Country sufficient and easy-to-understand information for the public, and allow
Planning prepared for revising all sections of the new town planning for linkage with standard digital maps. This was to ensure that the
act. comprehensive plan contained all necessary components and could
When the amendment act was promulgated, the Department be implemented effectively. Urban planning measures were devised to
revised and improved the comprehensive plan, which then contained better regulate, promote and direct development and enable different
only the land use plan and requirements as well as the transportation agencies to operate in line with the plan.
system plan, by integrating the open space plan, public utility plan, and

71

นอกจากนี้้� พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ มีีการเปลี่ย�่ นแปลง The Town Planning Act, B.E. 2562 (2019), adjusted the format
รูปู แบบการบังั คับั ใช้ผ้ ังั เมืืองรวมจาก “กฎกระทรวง” เป็น็ “ประกาศกระทรวง” of the comprehensive plan from the “Ministerial Regulations” to
ทำำ�ให้้ลดขั้ �นตอนการดำำ�เนิินการวางและจััดทำำ�ผัังเมืืองรวมให้้ใช้้บัังคัับ the “Ministerial Notifications”, which reduces the steps in planning
ได้้เร็็วขึ้�้น และสนัับสนุุนให้้องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�นดำ�ำ เนิินการวางและ the comprehensive plan and allows for faster enforcement. This
จััดทำำ�ผัังได้้โดยไม่่ต้้องขอความเห็็นชอบของคณะกรรมการผัังเมืือง adjustment also enabled local administrations to undertake a plan
สำ�ำ หรัับการมีีส่่วนร่่วมของประชาชนนั้น� พระราชบััญญัตั ิกิ ารผัังเมืืองฉบับั นี้้� without requirements from the Town Planning Committee. Moreover,
ส่่งเสริิมให้้ประชาชนเข้้ามามีีส่่วนร่่วมมากยิ่�งขึ้�้น โดยสามารถเข้้าร่่วมได้้ this Town Planning Act aimed to encourage public participation to
ตั้�งแต่่การวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองรวมในขั้�นตอนแรก ไปจนถึึงขั้�นตอน jointly establish and provide advice on the comprehensive plan (the
การยื่น�่ คำ�ำ ร้อ้ งของผู้้�มีีส่ว่ นได้เ้ สีีย ซึ่ง่� ประชาชนสามารถให้ข้ ้อ้ คิดิ เห็น็ อันั เป็น็ public could participate from the first step of the establishment to the
ประโยชน์ต์ ่อ่ การวางผังั เมืืองรวม ขณะเดีียวกันั ยังั กำ�ำ หนดให้ก้ รมโยธาธิกิ าร complaint submission step). Meanwhile, the Department has been
และผัังเมืืองดำ�ำ เนิินการเผยแพร่่ ประชาสััมพัันธ์์ สร้้างความรู้้�ความเข้้าใจ entrusted to provide knowledge for and promote cooperation with
แก่่ประชาชนอย่่างทั่่�วถึึง ทั้้�งนี้้� กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองเพิ่่�มช่่องทาง the public sector by disseminating necessary information via online
การสื่่�อสาร สร้้างการรัับรู้� และการมีีส่่วนร่่วมของประชาชนผ่่านช่่องทาง channels and applications such as websites, Facebook, Line, Webex,
ออนไลน์์มากยิ่ง� ขึ้น�้ เช่น่ Website Facebook Line รวมทั้้ง� สื่�่อต่า่ ง ๆ และ Meet, Zoom, Google Meet and Microsoft Team.
การประชุุมผ่า่ นระบบอิิเล็็กทรอนิิกส์์ เช่น่ Webex Meet Zoom Google Currently, the Department has established 582 town/community
Meet หรืือ Microsoft Team เป็น็ ต้น้ comprehensive plans, 255 of which were announced as the Ministerial
ปััจจุุบััน กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองดำำ�เนิินการวางและจััดทำำ�ผัังเมืือง Regulations, and the rest 327 plans (plans for new areas) are under
รวมเมืืองและผัังเมืืองรวมชุุมชน จำ�ำ นวน ๕๘๒ ผังั เป็็นผังั ที่่�มีีการประกาศ development.
เป็น็ กฎกระทรวงใช้บ้ ังั คับั แล้ว้ ๒๕๕ ผังั และมีีผังั ที่ก่� ำำ�ลังั ดำ�ำ เนินิ การวางและ The Department has a policy to create 878 comprehensive plans
จัดั ทำำ� (ผัังพื้้�นที่เ�่ ปิดิ ใหม่โ่ ดยดำ�ำ เนินิ การครั้ง� แรก) จำำ�นวน ๓๒๗ ผััง for all districts throughout Thailand. The goal is to implement 40 plans
กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองมีีนโยบายการดำำ�เนิินการวางและจััดทำ�ำ annually, which means all comprehensive plans will be accomplished
ผัังเมืืองรวมให้้มีีขอบเขตวางผัังครอบคลุุมพื้้�นที่�่ทุุกอำ�ำ เภอทั่่�วประเทศ within 2030.
จำ�ำ นวน ๘๗๘ อำ�ำ เภอ โดยมีีเป้า้ หมายจะดำ�ำ เนิินการปีลี ะ ๔๐ ผััง ภายใน
พ.ศ. ๒๕๗๓

72

แผนที่แสดงพ้นื ท่ที ีม่ กี ารด�ำ เนนิ การวางและจัดทำ�ผงั เมืองรวมเมือง/ชมุ ชน
Map showing areas with town/community
comprehensive planning

จำ�ำ นวนอำ�ำ เภอทั้ง้� ประเทศ ๘๗๘ อำำ�เภอ
จัังหวััดที่ม�่ ีกี ารวางผัังเมืืองรวมเต็ม็ จัังหวััด ๑๐ จัังหวััด

(๕๘ อำ�ำ เภอ และ ๕๐ เขตในกรุุงเทพฯ)
878 districts nationwide

10 provinces with comprehensive plans covering the entire province
(58 districts + 50 districts in Bangkok)

พื้น�้ ที่ท่� ี่�ม่ ีกี ารวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมืืองรวมเมืือง/ชุมุ ชน ๕๗๐ อำำ�เภอ
570 districts with town/community comprehensive plans
พื้้�นที่่ว� างผังั เมืืองรวมเมืือง/ชุมุ ชน เต็ม็ อำำ�เภอ ๒๗๖ อำ�ำ เภอ
276 districts with town/community comprehensive plans
covering the entire district
พื้้�นที่ว�่ างผัังเมืืองรวมเมืือง/ชุมุ ชน ไม่่เต็ม็ อำำ�เภอ ๒๙๓ อำ�ำ เภอ
293 districts with town/community comprehensive plans
covering certain areas in the district
พื้้�นที่่�วางผังั เมืืองรวมเมืือง/ชุมุ ชน เต็ม็ อำ�ำ เภอ/พื้น�้ ที่่ป� ่่า
เกินิ ร้้อยละ ๙๐ จำ�ำ นวน ๑ อำำ�เภอ
1 district with town/community comprehensive plan
covering the entire district and covered by forest area
by more than 90%

พื้น�้ ที่ท�่ ี่ย�่ ัังไม่่มีีการวางและจัดั ทำำ�ผัังเมืืองรวมเมืือง/ชุุมชน ๓๐๘ อำ�ำ เภอ
308 districts remain without town/community comprehensive planning
พื้�้นที่่�อำ�ำ เภอที่ย�่ ังั ไม่ม่ ีีการวางผังั เมืืองรวมเมืือง/ชุมุ ชน จำ�ำ นวน ๒๗๘ อำำ�เภอ
278 districts remain without town/community comprehensive plans
พื้้�นที่อ�่ ำำ�เภอที่�ย่ ัังไม่ม่ ีีการวางผัังเมืืองรวมเมืือง/ชุมุ ชน
และมีพี ื้�้นที่�่ป่่าเกิินร้อ้ ยละ ๙๐ จำ�ำ นวน ๓๐ อำำ�เภอ
30 districts remain without town/community comprehensive plans
and covered by forest area by more than 90%

ข้้อมููล ณ วััั�นที่�่ ๒๓ กุมุ ภาพันั ธ์์ พ.ศ. ๒๕๖๕
Information as of 23 February 2022

73

(ร่า่ ง) แผนผังั กำำ�หนดการใช้ป้ ระโยชน์์ที่ด�่ ิินตามที่�่ได้้จำำ�แนกประเภท (ร่า่ ง) แผนผัังแสดงที่่�โล่ง่
ผังั เมือื งรวมเมืืองเพชรบุุรี (ปรับั ปรุงุ ครั้�งที่่� ๓) ผังั เมืืองรวมเมือื งเพชรบุรุี (ปรับั ปรุงุ ครั้�งที่�่ ๓)

The draft land use plan classifying types of land use according to the The draft open space plan of the
Phetchaburi Town Comprehensive Plan (3rd Revision) Phetchaburi Town Comprehensive Plan (3rd Revision)

แผนผัังกำ�ำ หนดการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิินและข้อ้ กำ�ำ หนด แผนผังั แสดงที่่�โล่่ง
แผนผัังกำำ�หนดการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิินและข้้อกำำ�หนด จััดทำำ�ขึ้�้นเพื่�่อ แผนผัังแสดงที่�่โล่่ง จััดทำำ�ขึ้้�นเพื่่�อประโยชน์์ในการวางแผนการสงวน
ส่ง่ เสริมิ สุขุ ลักั ษณะ ความปลอดภัยั ของประชาชน และสวัสั ดิภิ าพของสังั คม รักั ษาและบริหิ ารจัดั การพื้้น� ที่่�โล่ง่ เพื่อ่� สงวนรักั ษาพื้้น� ที่�่ไว้ใ้ ช้ป้ ระโยชน์์ในการ
ให้้สอดคล้้องเหมาะสมกัับศัักยภาพของการให้้บริิการของระบบคมนาคม นันั ทนาการ การพักั ผ่อ่ นหย่อ่ นใจ การสาธารณะของเมืืองหรืือชุมุ ชน รักั ษา
และขนส่่ง การสาธารณููปโภคและการสาธารณููปการในแต่่ละบริิเวณ สภาพแวดล้อ้ มที่ด่� ีี การเปิดิ มุมุ มองและทัศั นีียภาพที่ส�่ วยงาม การดำ�ำ รงรักั ษา
ตลอดจนเพื่่�อรองรัับการพััฒนาของเมืืองในอนาคต ตามวััตถุุประสงค์์ของ เอกลัักษณ์์วััฒนธรรมโบราณสถานและสิ่ �งที่�่มีีคุุณค่่าของเมืืองหรืือชุุมชน
ผัังเมืืองรวม รวมทั้้�งวางแผนป้อ้ งกันั และบรรเทาภัยั พิิบััติติ ่า่ ง ๆ
Land Use Plan and Requirements Open Space Plan
The land use plan and requirements were developed to promote The open space plan was developed to support the establishment
safety for the public and security for society in accordance with of a preservation and management plan to evolve open spaces into
the potential of transportation, public utilities, public facilities and public recreational areas for towns and communities. This concept
public services in the target area and to accommodate future urban aims to preserve the environment, provide a pleasant landscape, and
development according to the objectives of comprehensive plans. protect historical sites and valuable heritage of towns and communities.
In addition, it provides a disaster preparedness plan.

74

(ร่า่ ง) แผนผังั แสดงแหล่่งทรัพั ยากรธรรมชาติิและสิ่ง� แวดล้้อม ผัังเมือื งรวมเมืืองเพชรบุุรี (ปรับั ปรุงุ ครั้�งที่�่ ๓)
The draft natural resource and environmental plan of the Phetchaburi Town Comprehensive Plan (3rd Revision)

แผนผังั แสดงแหล่ง่ ทรัพั ยากรธรรมชาติแิ ละสิ่�งแวดล้้อม Natural Resource and Environmental Plan
แผนผังั แสดงแหล่ง่ ทรัพั ยากรธรรมชาติแิ ละสิ่ง� แวดล้อ้ ม จัดั ทำ�ำ ขึ้น�้ เพื่อ�่ A natural resource and environmental plan has been formulated
เป็็นการกำำ�หนดแหล่่งทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่ �งแวดล้้อมที่�่มีีอยู่ �ในพื้้�นที่�่ to indicate sources of natural resources and environment in the target
วางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองรวม เพื่�่อใช้้เป็็นกรอบในการอนุุรัักษ์์ รัักษา และ area. Correspondingly, the plan is used as a framework for preserving
การบริิหารจััดการทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้้อม รวมทั้้�งการพััฒนา and managing natural resources, land utilization, and providing
พื้้�นที่่�ในด้้านการใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิิน การคมนาคมและขนส่่ง การให้้บริิการ services related to transportation, public utilities, public facilities and
สาธารณููปโภค สาธารณููปการ และบริิการสาธารณะ ให้้มีีความเหมาะสม public services with a focus on natural resources and the environment
และสอดคล้้องกัับทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่ง� แวดล้้อมในพื้้�นที่�่ in the area.

75

ผังเมืองรวม
พืน้ ที่พัฒนาพิเศษ

วางผังพื้นที่พเิ ศษ พัฒนาเศรษฐกจิ

ยกระดับขีดความสามารถการแขง่ ขัน

ของประเทศ

Comprehensive Plan in
Special Development Areas

Drafting the layout of a special area,

developing the economy, and raising

the competitiveness of the country

ปััจจุุบััน ประเทศไทยกำ�ำ ลัังก้้าวเข้้าสู่่�ยุุค “ไทยแลนด์์ ๔.๐” รััฐบาล Thailand is now entering the “Thailand 4.0” era and the
มีีความมุ่่�งมั่�นอย่่างเต็็มที่่�ในการยกระดัับประเทศไทยให้้เป็็นศููนย์์กลาง government is fully committed to pushing Thailand to become one
ทางด้้านเศรษฐกิิจและอุุตสาหกรรมที่่�สำ�ำ คััญที่่�สุุดแห่่งหนึ่่�งของภููมิิภาค of the region’s most important economic and industrial centers to
เพื่อ�่ เพิ่่�มขีีดความสามารถในการแข่่งขัันของประเทศ increase the country’s competitiveness.
ด้้วยเหตุุนี้้� รััฐบาลจึึงให้้ความสำ�ำ คััญกัับการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่่�และ For this reason, the government understands the importance of
การพัฒั นาด้า้ นการผังั เมืืองอย่า่ งต่อ่ เนื่อ�่ ง เพื่อ่� เป็น็ “เครื่อ� งมือื หลักั ” ในการชี้น� ำ�ำ area-based development and continuous urban planning development
และส่ง่ เสริมิ การพัฒั นา พื้้น� ที่่เ� ขตเศรษฐกิจิ พิเิ ศษ ซึ่ง�่ เป็น็ พื้้น� ที่ท�่ ี่ม่� ีีความพร้อ้ ม as a major tool to direct and develop “special economic zones (SEZs)”
และมีีศักั ยภาพที่จ�่ ะยกระดับั ให้เ้ ป็น็ ศูนู ย์ก์ ลางการค้า้ การลงทุนุ การคมนาคม that are ready and have the potential to become the hubs of commerce,
และโลจิสิ ติิกส์์ และการอุตุ สาหกรรม บนเส้น้ ทางระเบีียงเศรษฐกิจิ ที่่ส� ำำ�คััญ investment, transportation and logistics, and industrial development
ของเอเชีีย ควบคู่�ไปกัับการอนุุรัักษ์์ทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้้อม along the Asia’s key economic corridors. Urban planning will also
ลดปัญั หาความเหลื่อ่� มล้ำ�ำ�ในพื้้น� ที่่� และการพัฒั นาเมืือง นำำ�มาซึ่ง่� ความสมดุลุ take into account local environmental conservation and minimize
ของการพัฒั นาทั้้�งในมิิติดิ ้้านสัังคมและเศรษฐกิจิ อย่่างยั่ง� ยืืน local inequality, resulting in balanced and sustainable development
ทั้้�งนี้้� กระทรวงมหาดไทย โดยกรมโยธาธิิการและผัังเมืืองถืือเป็็น between social and economic aspects.
หนึ่่ง� ในหน่่วยงานหลักั ที่่�มีีบทบาทในการสนองนโยบายรัฐั บาล ด้้านการวาง The Ministry of Interior, represented by the Department of Public
และจััดทำ�ำ ผัังเมืืองรองรัับการพััฒนาในเขตพััฒนาพื้้�นที่�่เศรษฐกิิจพิิเศษ Works and Town & Country Planning, is the main agency in charge
โดยเฉพาะอย่่างยิ่ง� เขตพัฒั นาเศรษฐกิิจพิิเศษ (Special Economic Zone: of responding to the government policy in preparing the town plan to
SEZ) และเขตพััฒนาพิิเศษภาคตะวัันออก (Eastern Economic Corridor: support the SEZs and the Eastern Economic Corridor (EEC).
EEC)

ภาพถ่่ายทางอากาศจังั หวััดชลบุรุี หนึ่�ง่ ในเขตพััฒนาพิเิ ศษภาคตะวันั ออก หรืือ EEC เมือื งน่า่ อยู่่�อััจฉริิยะ รองรับั ความต้อ้ งการในอนาคต
An aerial photograph of Chon Buri, a province in the Eastern Economic Corridor, the smart and livable city that is ready for addressing future needs

76



เชยี งราย หนองคาย การวางและจดั ทำ�ผังเมอื งรวม
Chiang Rai Nong Khai ในเขตพฒั นาเศรษฐกจิ พเิ ศษ ๑๐ พ้นื ที่

ประกาศกระทรวงมหาดไทย แมฮ อ งสอน เชียง ราย นาน ประกาศกระทรวงมหาดไทย โดยกรมโยธาธิการและผังเมอื ง
เมอื่ ๑๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๑ Mae Hong Son Chiang Rai Nan เมื่อ ๒ พฤษภาคม ๒๕๖๐ Comprehensive Planning
Notification of the
Ministry of Interior dated เชยี งใหม พะเยา บงึ กาฬ Notification of the Ministry for 10 Special Economic Zones
16 November 2018 Chiang Mai Phayao BuengKan of Interior dated 2 May 2017
ผังั เมือื งรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษตาก
ลำพนู ลำปาง นครพนม Comprehensive Plan for Tak Special Economic Zone
Lamphun Lampang
ผังั เมือื งรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษหนองคาย
แพร Comprehensive Plan for Nong Khai Special Economic Zone
Phrae
ผัังเมือื งรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิจิ พิิเศษมุุกดาหาร
อตุ รดิตถ หนองคาย Nakhon Phanom Comprehensive Plan for Mukdahan Special Economic Zone
Uttaradit ประกาศกระทรวงมหาดไทย
ตาก เลย Nong Khai SakสoกnลNนaคkรhonNakhนoคnรพPhนaมnom ผังั เมืืองรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิเิ ศษสระแก้ว้
Tak สุโขทยั Loei อุดรธานี Comprehensive Plan for Sa Kaeo Special Economic Zone
ประกาศกระทรวงมหาดไทย
เมอื่ ๒ พฤษภาคม ๒๕๖๐ หนองบัวลำภู Udon Thani ผังั เมืืองรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษตราด
Notification of the Ministry Comprehensive Plan for Trat Special Economic Zone
of Interior dated 2 May 2017 Sukhothai พษิ ณุโลก Nong Bua Lamphu เมอ่ื ๑๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๑
ผังั เมืืองรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิเิ ศษสงขลา
ตาก Phitsanulok Comprehensive Plan for Songkhla Special Economic Zone
Tak
กาฬสนิ ธ มกุ ดาหาร Notification of the Ministry ผัังเมืืองรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิเิ ศษเชีียงราย
ขอนแกน Kalasin Mukdahan of Interior dated Comprehensive Plan for Chiang Rai Special Economic Zone
กำแพงเพชร เพชรบูรณ Khon Kaen ยโสธร
พจิ ิตร Phetchabun ผัังเมือื งรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษนครพนม
Kamphaeng Phet Phichit Comprehensive Plan for Nakhon Phanom Special Economic Zone
ชัยภูมิ มหาสารคาม Yasothon 16 November 2018
Chaiyaphum Maha Sarakham อำนาจเริญ ผัังเมืืองรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษกาญจนบุรุ ีี
Comprehensive Plan for Kanchanaburi Special Economic Zone
นครสวรรค รอ ยเอ็ด Amnat Charoen
Nakhon Sawan Roi Et ผัังเมืืองรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิเิ ศษนราธิวิ าส
Comprehensive Plan for Narathiwat Special Economic Zone
อทุ ัยธานี อุบลราชธานี
เมื่�่อมีีการกำ�ำ หนดพื้้�นที่่�เขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษ ทั้้�ง ๒ ระยะ
Uthai Thani ชยั นาท ลพบุรี นครราสีมา Ubon Ratchathani กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองจึึงดำ�ำ เนิินการออกประกาศกระทรวงมหาดไทย
เรื่อ� งกำำ�หนดบริเิ วณห้า้ มก่อ่ สร้า้ งดัดั แปลงหรืือเปลี่ย่� นการใช้อ้ าคารบางชนิดิ
กาญจนบุรี Chai Nat สิงหบรุ ี Lop Buri Nakhon Ratchasima มุกดาหาร หรืือบางประเภทฯ ในท้อ้ งที่ท่� ี่ไ่� ด้ป้ ระกาศข้า้ งต้น้ เรียบร้อ้ ยแล้ว้ ใน พ.ศ. ๒๕๖๐
Mukdahan และ พ.ศ. ๒๕๖๑ มีีผลให้้ยกเว้้นการใช้้บัังคัับกฎกระทรวงให้้ใช้้บัังคัับ
Kanchanaburi สุพรรณบุรี Sing Buri บรุ ีรมั ย สุรินทร ประกาศกระทรวงมหาดไทย ผังั เมืืองรวม กฎกระทรวงหรืือข้อ้ บัญั ญัตั ิทิ ้อ้ งถิ่น� กำ�ำ หนดบริเิ วณห้า้ มก่อ่ สร้า้ ง
Buri Ram Surin เม่อื ๑๖ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๑ ดััดแปลง รื้้�อถอน เคลื่�่อนย้้าย และใช้้หรืือเปลี่�่ยนการใช้้อาคารในพื้้�นที่�่
Suphan Buri อางทอง สระบรุ ี ศรสี ะเกษ Notification of the Ministry เขตพัฒั นาเศรษฐกิจิ พิเิ ศษ และใช้บ้ ังั คับั ประกาศกระทรวงมหาดไทยฉบับั นี้�้
Ang Thong Saraburi Si Sa Ket of Interior dated ไปจนกว่่าจะมีีการออกกฎกระทรวงให้้ใช้้บัังคัับผัังเมืืองรวมที่�่สอดคล้้องกัับ
กาญจนบรุ ี 16 November 2018 แนวทางการจัดั ตั้ง� เขตพัฒั นาเศรษฐกิจิ พิเิ ศษ โดยคาดว่า่ จะประกาศใช้บ้ ังั คับั
พระAนyคuรtศthรaอี yยaุธยาNakนhคoรnนาNยaกyok ผัังเมืืองรวมเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษสงขลาและผัังเมืืองรวมเขตพััฒนา
Kanchanaburi เศรษฐกิจิ พิเิ ศษตราดได้้ก่่อน

ประกาศกระทรวงมหาดไทย นครปฐม ปทมุ ธานี ปราจนี บรุ ี
เมื่อ ๑๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๑ Nakhon Pathom Pathum Thani Prachin Buri
Notification of the Ministry นนทบรุ ี
Nonthaburi กทม. ฉะเชิงเทรา สระแกว
Bangkok Sa Kaeo
ราชบรุ ี สมุทรปราการ Chachoengsao
สมทุ รสาคร Samut Prakan
Ratchaburi Samut Sakhon

สมทุ รสงคราม ชลบรุ ี
Samut Songkhram Chon Buri
of Interior dated 16 November 2018 จนั ทบรุ ี
เพชรบรุ ี
Phetchaburi ระยอง Chanthaburi

Rayong

ประจวบคีรขี นั ธ ตราด
Prachuap Khiri Khan Trat

สงขลา ชมุ พร สระแกว
Songkhla Chumphon Sa Kaeo
ประกาศกระทรวงมหาดไทย ประกาศกระทรวงมหาดไทย
เมือ่ ๑๑ สงิ หาคม ๒๕๕๙ ระนอง เมอื่ ๙ กมุ ภาพนั ธ ๒๕๕๙
Notification of the Ministry Ranong Notification of the Ministry
of Interior dated 11 August 2016 of Interior dated 9 February 2016

สุราษฎรธ านี

นราธิวาส Surat Thani ตราด
Narathiwat พังงา Trat
ประกาศกระทรวงมหาดไทย
เมื่อ ๑๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๑ Phangnga นครศรีธรรมราช ประกาศกระทรวงมหาดไทย
Notification of the Ministry เมือ่ ๒๑ มนี าคม ๒๕๖๐
of Interior dated กระบ่ี Nakhon Si Thammarat
16 November 2018 Notification of the Ministry
ภเู กต็ Krabi of Interior dated 21 March 2017

Phuket พทั ลงุ
Phatthalung
ตรัง
Trang

สตูล สงขลา ปต ตานี
Satun Songkhla Pattani

ยะลา
Yala นราธวิ าส

Narathiwat

เขตพััฒนาเศรษฐกิจิ พิิเศษ
(Special Economic Zone: SEZ)

การพััฒนาเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษของประเทศไทย ดำ�ำ เนิินการ
ตามมติคิ ณะรัฐั มนตรีี เมื่อ่� วันั ที่่� ๓๑ มีีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ เห็น็ ชอบแนวทาง
การศึึกษาแผนยุุทธศาสตร์์การพััฒนาเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษในพื้้�นที่�่
ที่ม�่ ีีศักั ยภาพ โดยสำ�ำ นักั นายกรัฐั มนตรีีมีีประกาศระเบีียบสำ�ำ นักั นายกรัฐั มนตรี
ว่า่ ด้ว้ ยการพัฒั นาเขตพัฒั นาเศรษฐกิจิ พิเิ ศษ พ.ศ. ๒๕๕๖ เพื่อ�่ ใช้เ้ ป็น็ เครื่อ� งมืือ
ในการสนับั สนุนุ การพัฒั นาเขตเศรษฐกิิจพิเิ ศษ กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืือง
จึึงดำ�ำ เนิินการวางและจััดทำ�ำ ผัังในพื้้�นที่่�ประกาศเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษ
ทั้้ง� ๑๐ พื้้�นที่่�
สำำ�หรัับประกาศคณะกรรมการนโยบายเขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษ
เรื่อ� งกำำ�หนดพื้้น� ที่เ�่ ขตพัฒั นาเศรษฐกิจิ พิเิ ศษ มีี ๒ ระยะ แบ่ง่ ออกเป็น็ ระยะที่่� ๑
ได้้แก่่ เขตพััฒนาเศรษฐกิิจพิิเศษตาก สระแก้้ว สงขลา มุุกดาหาร และ
ตราด และระยะที่่� ๒ ได้้แก่่ เขตพัฒั นาเศรษฐกิิจพิิเศษหนองคาย นราธิวิ าส
เชีียงราย นครพนม และกาญจนบุรุี

78

ผัังเมืืองรวมเขตพัฒั นาเศรษฐกิิจพิเิ ศษสงขลา ผังั เมืืองรวมเขตพัฒั นาเศรษฐกิิจพิเิ ศษตราด
The Comprehensive Plan for Songkhla Special Economic Zone The Comprehensive Plan for Trat Special Economic Zone

The development of the Special Economic Zones (SEZs) Trat. Phase 2 includes SEZs in Nong Khai, Narathiwat, Chiang Rai,
in Thailand has been carried out in accordance with the Cabinet Nakhon Phanom, and Kanchanaburi.
Resolution dated 31 March 2013, which approves the study guideline When the two phases of SEZ development had been determined,
on the Strategic Plan for the Development of Special Economic Zones the Department issued the Notification of the Ministry of Interior
in Potential Areas. The Office of the Prime Minister has announced the regarding areas where building modification or utilization of some
regulations of the Office of the Prime Minister on Special Economic types are prohibited in the abovementioned areas in 2017 and 2018.
Zones Development 2013 to be used as a tool to support the As a result, the ministerial regulation on the comprehensive plans,
development of the SEZs. The Department of Public Works and Town ministerial regulations, or local legislations prescribing prohibition of
& Country Planning has prepared the layouts in the areas declared construction, modification, removal, relocation, use, or change of
as the 10 SEZs. buildings in the SEZ is exempted. This Notification of the Ministry of
The National Committee for the Development of Special Interior will continue to be effective until a new ministerial regulation
Economic Zones issued the Notification on the determination of for enforcing a comprehensive plan that suits the direction of SEZ
special economic zones that covers two phases. Phase 1 includes development. It is anticipated that the comprehensive plans for the
special economic zones in Tak, Sa Kaeo, Songkhla, Mukdahan, and SEZs in Songkhla and Trat will be enacted first.

79

เขตพัฒั นาพิเิ ศษภาคตะวันั ออก แผนผัังการใช้ป้ ร
(Eastern Economic Corridor: EEC) onononononon

กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองภาคภููมิิใจที่�่มีีส่่วนสำำ�คััญในการชี้�นำ�ำ แผนผังั การใช้ป้ ระโยชน์์ในที่่�ดิิน พ.ศ. ๒๕๘๐ เขตพัฒั นาพิิเศษภาคตะวันั ออก
และวางรากฐานพื้้น� ที่่เ� ขตพัฒั นาพิเิ ศษภาคตะวันั ออก (Eastern Economic The Land Use Plan of Easter Economic Corridor, 2037
Corridor: EEC) ครอบคลุมุ พื้้น� ที่่� ๓ จังั หวัดั ได้แ้ ก่ ่ จังั หวัดั ฉะเชิงิ เทรา จังั หวัดั
ชลบุุรีี และจัังหวััดระยอง พื้้�นที่่�แห่่งอนาคตที่่�จะเสริิมสร้้างความแข็็งแกร่่ง ก้้าวต่่อไปหลัังประกาศใช้บ้ ัังคับั แผนผังั EEC
ทางเศรษฐกิิจให้้แก่่ประเทศ พร้้อมยกระดัับประเทศไทยเป็็นศููนย์์กลาง
ในด้้านการค้้า การลงทุุน การคมนาคมและโลจิสิ ติิกส์์ที่�ส่ ำ�ำ คััญของภููมิิภาค หลังั จากการประกาศใช้บ้ ังั คับั แผนผังั EEC กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืือง
รวมทั้้�งเป็็น “ต้้นแบบ” การพััฒนาเชิิงพื้้�นที่่�อย่่างเป็็นองค์์รวมให้้แก่่พื้้�นที่�่ ดำ�ำ เนิินการวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองรวมเมืือง/ชุุมชน ระดัับอำำ�เภอ ๓๐ ผััง
ที่ม่� ีีความพร้อ้ มและศักั ยภาพในการพัฒั นาเป็น็ พื้้น� ที่เ่� ขตเศรษฐกิจิ พิเิ ศษอื่น่� ๆ ใน ๓ จัังหวััด ให้้สอดคล้้องกัับแผนผัังการพััฒนาเขตพััฒนาพิิเศษ
ต่่อไป ภาคตะวันั ออก ซึ่ง่� ขั้น� ตอนดำำ�เนินิ การเป็น็ ไปตามพระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง
การพััฒนาจะต้อ้ งเริ่ม� ต้น้ จากการวางแผนที่่�ดีี ดัังนั้น� การพัฒั นาพื้้�นที่่� พ.ศ. ๒๕๖๒ โดยวางเป้้าหมายประกาศใช้บ้ ัังคัับทั้้ง� หมด ๓๐ ผััง ภายใน
EEC จึึงต้อ้ งมีีผังั เมืืองเป็น็ เครื่อ� งมืือชี้น� ำ�ำ การใช้พ้ื้้น� ที่ใ�่ ห้เ้ ป็น็ ไปอย่า่ งมีีระเบีียบ พ.ศ. ๒๕๖๗-๒๕๖๘
และเป็็นระบบ เพื่่�อให้้การพััฒนาเมืืองและพื้้�นที่่�อุุตสาหกรรมเติิบโตขึ้้�น
อย่า่ งมีีทิศิ ทาง ควบคู่�ไปกับั การอนุรุ ักั ษ์ท์ รัพั ยากรธรรมชาติแิ ละสิ่ง� แวดล้อ้ ม
ให้เ้ ป็น็ ไปอย่า่ งสมดุลุ และยั่ง� ยืืน ด้ว้ ยเหตุนุ ี้้� พระราชบัญั ญัตั ิเิ ขตพัฒั นาพิเิ ศษ
ภาคตะวันั ออก พ.ศ. ๒๕๖๑ จึึงกำ�ำ หนดให้ก้ รมโยธาธิกิ ารและผังั เมืืองร่ว่ มกับั
สำ�ำ นัักงานคณะกรรมการนโยบายเขตพััฒนาพิิเศษภาคตะวัันออก (สกพอ.)
และหน่่วยงานที่่�เกี่�่ยวข้้องจััดทำำ�แผนผัังการใช้้ประโยชน์์ในที่่ด� ิินและแผนผััง
การพัฒั นาโครงสร้า้ งพื้้น� ฐานและระบบสาธารณูปู โภคให้แ้ ล้ว้ เสร็จ็ ภายใน ๑ ปีี
ทั้้�งนี้้� กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองร่่วมกัับสำำ�นัักงานคณะกรรมการ
นโยบายเขตพััฒนาพิิเศษภาคตะวัันออกนำำ�ร่่างผัังและมาตรการต่่าง ๆ
ไปประชุมุ เพื่อ�่ รับั ฟังั ความคิดิ เห็น็ จากประชาชนและทุกุ ภาคส่ว่ นที่เ่� กี่ย�่ วข้อ้ ง
อย่่างต่่อเนื่่�อง เพื่�่อนำ�ำ ข้้อคิิดเห็็นและข้้อเสนอแนะมาพิิจารณาปรัับปรุุง
ในรายละเอีียดการจััดทำ�ำ แผนผัังการใช้้ประโยชน์์ในที่่�ดิิน ซึ่่�งจะรองรัับ
การพัฒั นาพื้้�นที่�่ในอนาคตในระยะ ๒๐ ปีี (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๘๐) พร้อ้ มทั้้ง�
วิิเคราะห์์ความเหมาะสมทางด้้านกายภาพของพื้้�นที่่� ตลอดจนแนวโน้้ม
การเพิ่่ม� ขึ้น้� ของจำำ�นวนประชากร การขยายตัวั ของเมืืองและการเจริญิ เติบิ โต
ทางเศรษฐกิิจให้ม้ ีีความสมบููรณ์ม์ ากที่่�สุดุ นำำ�มาสู่� “ประกาศคณะกรรมการ
นโยบายเขตพัฒั นาพิเิ ศษภาคตะวันั ออก เรื่อ� ง แผนผังั การใช้ป้ ระโยชน์ใ์ นที่่ด� ินิ
และแผนผังั การพัฒั นาโครงสร้า้ งพื้้น� ฐานและระบบสาธารณูปู โภค เขตพัฒั นา
พิิเศษภาคตะวัันออก” หรืือที่�่เรี ยกกัันโดยทั่่�วไปว่่า “แผนผััง EEC” ซึ่�่งมีี
ผลใช้บ้ ังั คับั ตั้ง� แต่ว่ ันั ที่่� ๑๐ ธันั วาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ เป็น็ ต้น้ มา ซึ่ง่� ประกอบด้ว้ ย
แผนผัังการใช้้ประโยชน์์ในที่่�ดิินและแผนผัังการพััฒนาโครงสร้้างพื้้�นฐาน
และระบบสาธารณููปโภค

80

1 4การพฒั นาโครงสรางพนื้ ฐาน การพัฒนาอตุ สาหกรรมเปา หมาย
และระบบสาธารณปู โภค ท่ีใชเ ทคโนโลยขี นั้ สงู
ใหเ พยี งพอและมปี ระสิทธภิ าพ
Development of Development of targeted industries that

fundamental infrastructure utilize advanced technology

การพฒั นาโครงสรา งพื้นฐานดานดจิ ิทลั 25 การพัฒนาและสงเสริมการทอ งเที่ยว

Development of digital infrastructure development Development and promotion of tourism

การพฒั นาเมอื งใหมอจั ฉริยะ การพัฒนาบุคลากร
นาอยแู ละศนู ยก ลางการเงิน
3 6 การศกึ ษา การวิจัย และเทคโนโลยี
Development of smart cities Development of human resources,
education, research, and technology
and financial centers แนวทางการพัฒั นาเขตพัฒั นาพิิเศษภาคตะวันั ออก

ระโยชน์์ในที่ด่� ิิน ปีี พ.ศ. ๒๕๘๐ เขตพัฒั นาพิิเศษภาคตะวัันออก ๑๐ พื้้�นที่�่ ThแeนEวaทsาtงeกrnารEพัcัฒoonนonาmoเขnicตoพCnััฒoornนriodาoพnิroเิ ศDnษeoภvneาolคonตpomะnวัeoันnnอtอoPกnlaonnonononononoonnononono
nonononononononononononoonnonononoonnonononnoon

The Department of Public Works and Town & Country Planning The Department has been working with the EECO in presenting
takes pride in being part of creating the foundation for the Eastern the plans and measures to hear the opinions of the public and
Economic Corridor (EEC), covering three provinces: Chachoengsao, relevant sectors. The opinions and suggestions were considered for
Chon Buri, and Rayong. This area will further strengthen the national revising the details of land use plans. This will support future spatial
economy and push Thailand as a major regional hub of trade, development over 20 years (2017-2037). The two agencies also
investment, transportation, and logistics and a “model” for holistic analyzed the physical feasibility of the area, the increasing trend of
spatial development to the areas that are ready and have the potential the population, urban expansion, and economic growth to make the
to become new SEZs. data as comprehensive as possible. The data were then processed
The development must start with good planning. The development and compiled into the “Notification of the Eastern Economic Corridor
of the EEC area, therefore, requires a town plan as a tool to guide Policy Committee re: the plan of land use and the plan of basic
the use of the area in an orderly and systematic way so that the infrastructures and public utility in the Eastern Economic Corridor,”
development of cities and industrial areas adopt the conservation which is also known as the “EEC Plan.” The EEC Plan has been
of natural resources and the environment to achieve balanced and effective since 10 December 2019, including the land use plan and
sustainable development. For this reason, the Eastern Economic the public utility, public facility and public service plan.
Corridor Act, B.E. 2561 (2018) requires the Department of Public
Works and Town & Country Planning to work with the Eastern The next step after enforcing the EEC Plan
Economic Corridor Office of Thailand (EECO) and other relevant
agencies to prepare land use plans, infrastructure development plans, After enforcing the EEC Plan, the Department established and
and public utility plans within one year. implemented 30 town or community comprehensive plans at the
district level in three provinces to comply with the EEC development
plan. The implementation procedures were congruent with the Town
Planning Act, B.E. 2562 (2019). Their goal is to enforce all 30 plans
within 2024-2025.

81

สง่ เสรมิ แนวคดิ TOD
โมเดลการพฒั นาแหง่ อนาคต

พฒั นาเมอื งและชมุ ชนควบคกู่ บั การพฒั นา

โครงสร้างพื้นฐานดา้ นคมนาคม

Promoting the TOD concept,
the model for future
development

Developing towns and communities

in parallel with transportation

infrastructure development

กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมือื ง “มองไกล” และ “มองกว้า้ ง” ไปสู่� “อนาคต” พัฒั นาโครงสร้า้ งพื้้น� ฐานด้า้ นคมนาคมและโลจิสิ ติกิ ส์ข์ นาดใหญ่่ โดยเฉพาะ
โดยเฉพาะการส่่งเสริิมให้้เกิิดการพััฒนาเมืืองด้้วยแนวคิิด TOD หรืือ อย่่างยิ่�งการพัฒั นา “ระบบราง” ให้เ้ ป็็นระบบหลักั ในการเดินิ ทางและขนส่ง่
การพััฒนาที่่�ดิินรอบสถานีีขนส่่งสาธารณะที่่�เป็็นศููนย์์กลางการเปลี่่�ยนถ่่าย สินิ ค้้าของประเทศ นำำ�มาซึ่�ง่ การพัฒั นาระบบรถไฟฟ้้าในเมืือง ระบบรถไฟ
ผู้�โดยสารจำำ�นวนมาก (Transit Oriented Development) ซึ่�่งกำำ�ลัังเป็็น ทางคู่�ทั่�วประเทศ และรถไฟความเร็็วสูงู ๒ สายแรกในประวััติิศาสตร์์
ที่ส�่ นใจและได้ร้ ับั การยอมรับั ว่า่ เป็น็ รูปู แบบการพัฒั นาเมืืองที่ม�่ ีีประสิทิ ธิภิ าพ การนี้�้ กรมโยธาธิิการและผัังเมือื ง ในฐานะหน่่วยงานหลักั ที่�ม่ ีีบทบาท
มากที่ส�่ ุดุ ระบบหนึ่่ง� และปรากฏผลสำ�ำ เร็จ็ ให้เ้ ห็น็ มาแล้ว้ ในหลายประเทศทั่่ว� โลก หน้้าที่�่ในการวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองในระดัับต่่าง ๆ สนองนโยบายรััฐบาล
ทั้้ง� นี้้� แนวคิดิ TOD จะมุ่�งเน้้นการพัฒั นาเมืืองและชุมุ ชนเมืืองควบคู่� ส่่งเสริิมการพััฒนาพื้้�นที่่�โดยรอบสถานีีรถไฟตามแนวคิิด TOD ซึ่่�งพื้้�นที่่�
ไปกัับการพััฒนาโครงสร้้างพื้้�นฐานด้้านคมนาคมและโลจิิสติิกส์์ โดยมีี เฉพาะโดยรอบสถานีรี ถไฟความเร็ว็ สูงู เมือื งพัทั ยา จังั หวัดั ชลบุรุี เป็น็ หนึ่่ง� ใน
ระบบคมนาคมและโลจิิสติิกส์์เป็็นศููนย์์กลางที่�่นำำ�การเจริิญเติิบโตของเมืือง พื้้น� ที่�่ EEC ที่ม�่ ีีศักั ยภาพในด้า้ นการท่อ่ งเที่ย�่ ว เป็น็ ศูนู ย์ก์ ลางทางด้า้ นธุรุ กิจิ
อย่่างมีีทิิศทาง ควบคู่�ไปกัับการพััฒนาพื้้�นที่่�โดยรอบด้้วยการใช้้มาตรการ และการคมนาคมขนส่่งที่�เ่ ชื่่อ� มโยงทั้้ง� ในระดัับภูมู ิภิ าคและระดับั นานาชาติิ
ทางผังั เมือื งเป็น็ เครื่อ� งมืือในการกำำ�หนดการใช้ป้ ระโยชน์ท์ี่่ด� ินิ แบบผสมผสาน ทั้้�งหมดนี้�้ จะเกิดิ ขึ้้น� ได้ด้ ้ว้ ยการมีีมาตรการทางผัังเมือื ง เป็็นเครื่�องมืือ
หรืือ Mixed-Use เพื่�่อพััฒนาพื้้�นที่่�โดยรอบสถานีีขนส่่งสาธารณะให้้เป็็น สำ�ำ คัญั ที่จ่� ะทลายข้อ้ จำำ�กัดั ด้า้ นต่า่ ง ๆ และขับั เคลื่อ�่ นให้ก้ ารพัฒั นาตามแนวคิดิ
ทั้้ง� แหล่ง่ ที่อ�่ ยู่�อาศัยั แหล่ง่ พาณิชิ ยกรรม อาคารสำำ�นักั งาน ศูนู ย์ก์ ารค้า้ และพื้้น� ที่่� TOD เกิิดผลสำ�ำ เร็็จอย่่างเป็็นรููปธรรม ซึ่่�งกรมโยธาธิิการและผัังเมืืองนั้�น
นันั ทนาการหลากหลายรูปู แบบ พร้อ้ มสรรพด้ว้ ยสาธารณูปู โภค สาธารณูปู การ พร้อ้ มส่ง่ เสริมิ และสนับั สนุนุ ให้เ้ กิดิ การพัฒั นาตามแนวคิดิ TOD ในพื้้น� ที่อ�่ ื่น�่ ๆ
และบริกิ ารพื้้น� ฐานต่า่ ง ๆ เอื้อ� ให้เ้ กิดิ การใช้พ้ื้้น� ที่อ่� ย่า่ งคุ้้�มค่า่ และเกิดิ ประโยชน์์ ทั่่�วประเทศ เพื่�่อวางรากฐานและส่่งต่่อ “โมเดล” การพััฒนาแห่่งอนาคต
อย่่างสููงสุุดในทุุกตารางเมตร กระจายความเจริญิ สู่่�ทุกุ พื้้น� ที่�่ ตลอดจนยกระดับั คุณุ ภาพชีีวิติ ของประชาชน
ขณะนี้�้ ประเทศไทยมีีการนำ�ำ แนวคิิด TOD มาใช้ใ้ นการพัฒั นาเมืือง ไปด้ว้ ยพร้อ้ มกันั ซึ่ง�่ จะส่ง่ ผลต่อ่ ความเจริญิ ก้า้ วหน้า้ และการพัฒั นาประเทศ
เพื่่�อวางรากฐานการพััฒนาสู่�อนาคตที่�่ยั่�งยืืน ควบคู่�ไปพร้้อมกัับการลงทุุน ในภาพรวม

82

ภาพถ่า่ ยทางอากาศของเมืืองพััทยา จัังหวัดั ชลบุุรี แหล่่งท่่องเที่่�ยวและแหล่่งเศรษฐกิิจที่่�สำำ�คัญั ของภาคตะวัันออก
An aerial photograph of Pattaya, Chon Buri, a major tourist attraction and economic zone of the Eastern Region

The Department of Public Works and Town & Country Planning has particularly the “rail systems” as the primary means of logistics and goods
“foresight” and “broad vision” for the “future”, particularly promotion of transportation in the country. This has led to urban railway system and
urbandevelopmentwiththe TransitOrientedDevelopment(TOD) concept. double-track railway system development and two first high-speed railway
The TOD concept has gained much interest and acceptance as a most routes in the history of Thailand.
effective urban development system that has proven to be successful in The Department is the main agency in charge of urban planning at
many countries around the world. various levels in response to government policies to develop the surrounding
TheTODconceptfocusesontownandcommunitydevelopmentalong areaofrailwaystationsaccordingtoTODconcept. The specificareaaround
with the development of transport and logistical infrastructure. Transport Pattaya High-Speed Train Station in Chon Buri Province is part of the EEC
and logistical infrastructure are core to the growth of towns while perimeter area with the potential to become a tourist attraction, a business district
areas are developed via urban planning measures as tools for outlining and a transportation hub that can connect with regional and international
the mixed use of land. The surrounding areas of transportation stations are destinations.
developed for commercial and residential purposes (including business All of these opportunities have been made possible because urban
districts, office buildings, shopping malls and so forth) and are furnished planning measures are in place to resolve various issues and drive
with public infrastructure and public services for efficient use of every square the development of the TOD concept to achieve concrete results. The
meter. Department is prepared to promote and support development based on
ThailandhasnowintroducedtheTODconceptforurbandevelopment the TOD concept in other areas across the country to lay further foundation
to lay the foundation for developing a sustainable future. Also for investment and pass on this “model” of future development to raise the quality of life of
in basic infrastructure for large transportation and logistics systems, Thai people and contribute to overall national development and prosperity.

83

โครงการพฒั นา พัฒนาพนื้ ที่เพอื่ กระตนุ้ เศรษฐกจิ
พนื้ ท่เี ฉพาะบริเวณ ดงึ ดูดผลประโยชนท์ างเศรษฐกจิ จากนกั ทอ่ งเท่ียว

ผังเมืองเฉพาะ ผ้มู าเยือนและนกั ลงทนุ อย่างต่อเน่ือง
Develop areas to stimulate economic activities, attract tourists,
Specific Area
Development Projects and encourage investment.

Specific plan อนรุ ักษ์อัตลกั ษณ์ 1 2 พฒั นาพ้นื ทสี่ เี ขยี วเปน็ การเช่อื มโยงพ้นื ท่ี
พ้นื ท่รี ิมน้ำ�ประแส
Preserve the identity of the วตั ถุประสงค์ กระตุ้นการเดนิ และใชข้ นส่งสาธารณะ
Prasae riverside areas. การวางผัง
Planning เพิ่มความมชี วี ติ ชวี า บรรยากาศเหมาะแก่
objectives
การท่องเทีย่ วและการด�ำ รงชีวิต
Develop green areas to improve spatial

3 connectivity, promote walking and use

of public transport services, and create
a pleasant environment for local residents
and tourists.

5 4

มีกระบวนการการจดั การพน้ื ท่ี เป็นเมืองท่ีมที ี่อยอู่ าศยั ทีม่ คี ุณภาพ
ความร่วมมอื กันทกุ ภาคสว่ น ค�ำ นึงถึงผู้สูงอายุ บริการสาธารณะหลากหลาย
และเพยี งพอ
และความปลอดภัยในชีวติ และทรพั ย์สิน Develop cities with quality residential buildings
Establish an efficient area management system equipped with necessary facilities for the elderly,
and adequate public services.
that integrates cooperation of all sectors
to ensure safety of the public’s lives
and property.

“ผัังเมืืองเฉพาะ” คืือแผนผัังและโครงการดำำ�เนิินการเพื่�่อพััฒนา ผังเมืองรวม ผงั เมอื งเฉพาะ
หรืือดำำ�รงรัักษาบริิเวณเฉพาะแห่่ง หรืือกิิจการที่�่เกี่่�ยวข้้องในเมืือง บริิเวณ Comprehensive plan Specific plan
ที่เ่� กี่ย�่ วข้อ้ ง หรืือชนบท เพื่อ่� ประโยชน์์ในการสร้า้ งเมืืองใหม่่ การพัฒั นาเมืือง
การอนุุรัักษ์์เมืือง หรืือการฟื้�้นฟููเมืือง ซึ่�่งถููกกำำ�หนดให้้เป็็นผัังประเภท โครงการพฒั นาตามผังเมอื งเฉพาะชมุ ชนปากน�้ำ ประแส
“ผัังกำำ�หนดการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดินิ ” เช่น่ เดีียวกัับ “ผังั เมืืองรวม” ทั้้�งนี้�้ ในการ บริเวณยา่ นชุมชนเกา่ รมิ นำ้�ประแส จงั หวดั ระยอง
จัดั ทำ�ำ “ผังั เมืืองเฉพาะ” นั้้น� ต้อ้ งให้ส้ อดคล้อ้ งกับั ผังั เมืืองรวมตามที่ก�่ ำำ�หนด Development projects under the specfic plan
ในมาตรา ๔๕ แห่ง่ พระราชบััญญัตั ิิการผัังเมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ for Pak Nam Prasae community in the
“ผัังเมืืองเฉพาะ” จะเป็็นเครื่�องมืือสำำ�คััญที่่�ใช้้ในการพััฒนาพื้้�นที่�่ส่่วน
ของเมืือง/ชุุมชนหรืือบริิเวณเฉพาะแห่่ง โดยการกำ�ำ หนดรายละเอีียด of the old community area along the Prasae River,
การปฏิิบัตั ิทิ ี่ช�่ ััดเจน โดยมีีองค์์ประกอบการดำำ�เนิินงานที่�ส่ ำ�ำ คััญ เพื่�่อนำ�ำ ไปสู่� Rayong
การปฏิิบััติิให้้เป็็นไปตามวััตถุุประสงค์์ของผัังเมืืองรวมหรืือผัังเมืืองเฉพาะ
ที่่�กำ�ำ หนดไว้้ให้้เป็็นรูปู ธรรม
ทั้้�งนี้�้ การวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองเฉพาะมีีเป้้าหมายการดำำ�เนิินการ
เพื่�อ่ ประโยชน์ท์ ี่่ส� ำำ�คัญั ต่่อการพััฒนาเมืือง/ชุมุ ชน ได้้แก่่ การสร้้างเมืืองใหม่่
การพััฒนาเมืือง การอนุุรักั ษ์เ์ มืือง มรดกทางวััฒนธรรม ศิิลปกรรม และ
สถาปัตั ยกรรมที่�ม่ ีีคุณุ ค่่า และการฟื้น�้ ฟูเู มืือง ปรัับปรุุง เปลี่ย�่ นแปลง แก้้ไข
ฟื้�น้ ฟูทู างกายภาพ ย่า่ นบริิเวณของเมืืองที่่ป� ระสบปััญหาต่า่ ง ๆ

84

แนวคิดการวางผัง ในอนาคต ทิศิ ทางการดำ�ำ เนินิ การวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมืืองเฉพาะในเมืือง
Planning concepts ศููนย์ก์ ลางจัังหวััดทั้้ง� ๗๖ จังั หวััด หรืือพื้้�นที่่�สำำ�คััญพิเิ ศษเฉพาะอื่น�่ ๆ เช่น่
ให้้การอนุุรัักษ์์ ฟื้้�นฟูู และพััฒนาเมืืองเก่่า ชุุมชนเก่่า การพััฒนาเมืือง
โดยรอบสถานีีรถไฟความเร็ว็ สูงู -รถไฟรางคู่่� การฟื้น�้ ฟูพู ัฒั นาศูนู ย์เ์ ศรษฐกิจิ
เมืืองเดิิม อัันจะก่่อให้้เกิิดการพััฒนาตามผัังเมืืองที่่�เป็็นระบบครบวงจร
ที่่�สมบููรณ์์ ยัังประโยชน์์ต่่อประเทศชาติิและตอบสนองประชาชนในทุุกมิิติิ
โดยภาคีีเครื อข่่ายด้้านการพััฒนาเมืืองจะต้้องร่่วมกัันขัับเคลื่่�อนให้้บรรลุุ
เป้้าหมายต่่อไป
A “specific plan” refers to a plan and project implemented to
develop or maintain specific areas or related establishments in the
city, nearby area, or rural areas for the benefit of creating new towns,
urban development, town conservation, or town regeneration. The
specific plan is determined as the land use plan in the same way as the
comprehensive plan. It should be noted that specific plan design must
be consistent with the comprehensive plan stipulated in Section 45
of the Town Planning Act, B.E. 2562 (2019).
An important tool for developing a specific area or town/
community, the specific plan specifies in detail the development
components and processes to ensure the development will fulfil the
objectives set by the comprehensive plan or the specific plan itself.
In this regard, the preparation of specific plans has the goal of
operating for important benefits for the development of the city or
community, including building a new town, urban development, town
conservation, conserving valuable cultural, artistic and architectural
heritage, and town regeneration; also improving, modifying, altering,
and physical restoration of neighborhoods of the town experiencing
various problems.
In the future, the creation of specific plans in all 76 provinces or
other special areas is directed towards, for example, conservation,
restoration, and development of old towns, old communities,
development of commercial areas around high-speed train stations -
double-track railways, rehabilitation and development of the former
business districts. This will lead to thorough development following
systematic comprehensive plan, which will benefit the nation and
respond to citizens’ needs. Therefore, related agencies must actively
drive the mission towards the goal.

85

“ผัังพื้้�นที่่�เฉพาะ” เป็็นการดำำ�เนิินโครงการเพื่่�อให้้เกิิดการพััฒนา โครงการพฒั นาตามผงั เมอื งเฉพาะเมืองตะก่วั ปา่
หรืือส่ง่ เสริมิ ศักั ยภาพพื้้น� ที่�่ให้เ้ กิดิ การใช้ง้ านเต็ม็ ประสิทิ ธิภิ าพ การแก้ป้ ัญั หา บริเวณยา่ นเมอื งเก่าตะกวั่ ป่า จังหวัดพงั งา
เชิงิ พื้้น� ที่แ�่ ละตอบสนองความต้อ้ งการของประชาชนในด้า้ นต่า่ ง ๆ ที่ส�่ ามารถ
ดำำ�เนิินการได้้ในระยะเวลาที่�่รวดเร็็ว ซึ่�่งมีีองค์์ประกอบที่่�เป็็นสาระสำำ�คััญ The Development Project under the Takua Pa Town
ตามพระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ ได้แ้ ก่่ การจัดั ทำ�ำ แผนผังั ต่า่ ง ๆ Specific Plan at Takua Pa Old Town, Phangnga
โครงการพัฒั นาประกอบแผนผังั แผนปฏิบิ ัตั ิกิ าร แผนงบประมาณ และให้ม้ ีี
กระบวนการการมีีส่่วนร่่วมของประชาชน ดัังนั้ �น จึึงสามารถกล่่าวได้้ว่่า การพฒั นาระบบเศรษฐกจิ การเป็นศูนยก์ ลางภมู ปิ ญั ญา
“ผัังพื้้น� ที่่�เฉพาะ” เปรียบเสมืือนเป็็น “ผัังเมืืองเฉพาะเบื้อ� งต้้น”
“ผังั พื้้น� ที่เ่� ฉพาะ” หรืือ “ผังั เมืืองเฉพาะเบื้อ� งต้น้ ” มีีแนวทางการขับั เคลื่อ่� น และการบรกิ ารการท่องเท่ียว และการอนุรักษ์ศลิ ปวฒั นธรรม
สู่�การปฏิบิ ััติไิ ด้้ ใน ๓ แนวทาง คืือ Enhance the economic system A center of local wisdom and cultural
๑) การขัับเคลื่�อน “ผัังพื้้�นที่่�เฉพาะ” หรืือ “ผัังเมืืองเฉพาะเบื้�องต้้น” conservation.
ไปสู่่�การจัดั ทำำ� “ผังั เมือื งเฉพาะ” ตามพระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ and tourism services.
โดยองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�น ซึ่�่งมีีหน้้าที่่�โดยตรงในการดำ�ำ เนิินการวาง
และจััดทำำ�ผัังเมืืองเฉพาะในท้้องที่่�ของตนเอง เพื่่�อใช้้บัังคัับ ซึ่�่งจะใช้้เวลา การก�ำ หนดกรอบ 1 23 กจิ กรรมการท่องเทย่ี ว
ดำำ�เนินิ การ ๓-๔ ปี ี ทั้้ง� นี้�้ องค์ก์ รปกครองส่ว่ นท้อ้ งถิ่น� อาจขอให้ก้ รมโยธาธิกิ าร การพัฒนาทีส่ อดคลอ้ งกับ
และผัังเมืืองดำำ�เนินิ การ การใช้ประโยชน์ที่ดินในปัจจบุ นั วตั ถุประสงค์ เชงิ ประวัตศิ าสตร์
๒) การกำำ�หนดแนวทางการควบคุุมอาคารและการใช้้พื้้�นที่่�ให้้มีี การวางผงั
ความเหมาะสมได้้ โดยองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�นสามารถใช้้ข้้อมููล และเหมาะสมในอนาคต Planning 4 และวฒั นธรรม
ที่่�ได้้จากการจััดทำำ�ผัังพื้้�นที่่�เฉพาะ ไปดำ�ำ เนิินการจััดทำำ�เทศบััญญััติิหรืือ Establish a framework for objectives Accommodate historical and
ข้้อบััญญััติิท้้องถิ่�น เพื่่�อควบคุุมอาคารและสิ่�งปลููกสร้้างในบริิเวณพื้้�นที่่� development in accordance with the cultural tourism activities.
ที่่ม� ีีความสำำ�คัญั ได้้ current land use and accommodate 65
๓) การขับั เคลื่อ� นโครงการพัฒั นาตามผังั พื้้น� ที่่เ� ฉพาะ (Detailed Design)
โดยการจัดั ทำำ�รายละเอีียดต่า่ ง ๆ เพื่อ่� การก่่อสร้้างและใช้ป้ ระกอบการจััดทำำ� future development
คำ�ำ ของบประมาณนำำ�โครงการไปสู่�การก่่อสร้้าง ปรัับปรุุงหรืือพััฒนาพื้้�นที่่�
การแก้้ไขปััญหาต่่าง ๆ และการตอบสนองความต้้องการของประชาชน ปรับปรงุ ภมู ทิ ัศนช์ ุมชนให้มีความสวยงาม พัฒนาระบบโครงข่ายการคมนาคม
ให้เ้ ห็น็ ผลเป็็นรูปู ธรรมในระยะเวลาอัันรวดเร็ว็ การสร้างเอกลกั ษณ์ท้องถน่ิ
การรบั รู้พืน้ ทีเ่ มอื งเก่า รองรบั กจิ กรรมการทอ่ งเที่ยว
ภาพรวมการจัดั ทำ�ำ ผัังเมืืองเฉพาะในอนาคต Develop a transportation network to facilitate
Improving community landscape to highlight local tourism activities.
ผังั พื้้น� ที่เ�่ ฉพาะหรืือผังั เมืืองเฉพาะ เป็น็ การดำำ�เนินิ การมุ่�งเน้น้ การพัฒั นา identities and promote public awareness.
เชิิงพื้้�นที่อ่� ย่่างเร่่งด่ว่ น ในการจัดั ทำ�ำ โครงการแก้ไ้ ขปัญั หาให้้แก่พ่ ื้้�นที่�่ โดยมีี
เป้้าหมายในการดำำ�เนิินการทุุกพื้้�นที่�่ที่�่มีีการดำ�ำ เนิินการวางและจััดทำำ� ผังเมอื งรวม องคป์ ระกอบแผนผงั
ผัังเมืืองรวมแล้้ว ทั้้�งนี้้� กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองมีีแนวทางในอนาคต Comprehensive plan Plan components
ให้ท้ ุกุ ผังั เมืืองรวม มีีการดำ�ำ เนินิ การจัดั ทำำ�ผังั พื้้น� ที่เ�่ ฉพาะหรืือผังั เมืืองเฉพาะ
เบื้อ� งต้น้ เพื่อ่� ขับั เคลื่อ่� นการพัฒั นาเชิงิ พื้้น� ที่�่ได้ค้ รอบคลุมุ ทั่่ว� ทั้้ง� ประเทศต่อ่ ไป

86

ผังปฏบิ ตั ิการเชิงพน้ื ท่ีเฉพาะ แนวคดิ การวางผัง
The action plan for specific area Planning concepts

An “area specific plan” is the plan for implementation of a project 2) Establishing guidelines for building control and appropriate
to develop or promote the potential of the area to be fully utilized, land use. Local administrative organizations can use the data obtained
solve area-based problems, and meet various aspects of people’s from the area specific plan to draft the municipal or local legislations
needs. Urban design can be implemented in a short time. Important to control buildings and construction developments in special areas.
elements under the Town Planning Act, B.E. 2562 (2019) include the 3) Implementing development projects according to the detailed
preparation of various plans, development projects for the plans, action design. Details of constructions are prepared for making the budget
plans, budget plans and public participation processes. Therefore, it proposal for construction or spatial development, problem-solving,
can be said that it is a fundamental specific plan. and serving the people’s need to achieve concrete results in a short
An area specific plan can be implemented in three ways: time.
1) Implementation of an area specific plan or fundamental
specific plan for the preparation of a specific plan according to the Town An overview of the specific planning in the future
Planning Act, B.E. 2562 (2019) is conducted by local administrative
organizations who are in charge of enforcing town specific plans in An area specific plan or a specific plan is implemented for
their jurisdictions. This will take about 3-4 years. Local administrative urgent spatial development in the form of problem-based projects
organizations may ask the Department of Public Works and Town & for the area. The target is to implement them in every area with
Country Planning to conduct the plans. comprehensive plans. The Department has set the future direction
for all comprehensive plans to implement an area specific plan or a
specific plan to conduct area-based development across the country.

87

การวางและจดั ท�ำ แผนผงั
ดา้ นวิศวกรรมการผงั เมือง
ในผังเมืองรวม
Urban Engineering
Planning for
Comprehensive Plans

แผนผังั แสดงโครงการการคมนาคมและการขนส่่ง โดยในช่ว่ งแรกจัดั ทำ�ำ ในรูปู แบบของข้อ้ เสนอแนะเกี่ย่� วกับั โครงการคมนาคม
ซึ่่�งมุ่�งเน้้นไปที่่�ระบบถนนเพีียงประเภทเดีียว โดยจััดทำำ�รวมอยู่�ในแผนผััง
การวางผัังระบบคมนาคมและขนส่่งเป็็นการออกแบบระบบคมนาคม กำ�ำ หนดการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิินที่่�ได้้จำำ�แนกประเภท มิิได้้แยกแผนผัังแสดง
ขนส่่งทุุกประเภทที่�่เกี่�่ยวข้้อง เพื่�่อรองรัับและเชื่�่อมโยงการเดิินทางและ ระบบคมนาคมขนส่่งออกมาโดยเฉพาะ
การขนส่่งระหว่า่ งพื้้�นที่�ส่ ่ว่ นต่า่ ง ๆ ของเมืือง/ชุมุ ชน ประกอบด้ว้ ยโครงข่า่ ย ต่่อมา จึึงมีีการปรัับปรุุงโดยแยกออกมาเป็็นแผนผัังแสดงโครงการ
เส้น้ ทางทางบก ทางน้ำ�ำ� ทางอากาศ โดยมีีความสอดคล้อ้ งและสััมพันั ธ์ก์ ัับ การคมนาคมและขนส่่งโดยเฉพาะ แต่่ยัังคงมุ่�งเน้้นไปที่�่ระบบถนนเช่่นเดิิม
การใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ด่� ินิ และเป็น็ องค์ป์ ระกอบของผังั เมืืองรวมตามมาตรา ๒๒ โดยถนนโครงการที่�่กำ�ำ หนดไว้้ในแผนผัังจะมีีการบัังคัับกัันแนวเขตทาง
ซึ่�่งดำำ�เนิินการตามพระราชบััญญััติิการผัังเมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ โดยจััดทำำ� โดยมีีรายการประกอบแผนผังั ที่บ�่ รรยายด้ว้ ยทิศิ ทางและระยะทาง จนปัจั จุบุ ันั
แผนผัังควบคู่�ไปกัับการจัดั ทำำ�รายการประกอบแผนผััง ตลอดจนข้อ้ กำ�ำ หนด เมื่่�อพระราชบััญญััติิการผัังเมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ กำ�ำ หนดให้้ผัังเมืืองรวม
การใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิินที่�่จะให้้ปฏิิบััติิหรืือไม่่ให้้ปฏิิบััติิ เพื่่�อให้้เป็็นไปตาม ออกประกาศเป็็นประกาศกระทรวงมหาดไทยหรืือข้้อบััญญััติิท้้องถิ่ �น
วัตั ถุุประสงค์ข์ องแผนผังั ซึ่ง่� “แผนผังั แสดงโครงการการคมนาคมและการขนส่ง่ ” เป็น็ องค์ป์ ระกอบหนึ่่ง�
ในอดีีตการวางและจัดั ทำ�ำ แผนผังั ระบบคมนาคมขนส่ง่ ในผังั เมืืองรวมนั้้น� ของผังั เมืืองรวม โดยมีีการดำำ�เนินิ การจัดั ทำ�ำ ในรูปู แบบของการมีีข้อ้ กำ�ำ หนด
ดำำ�เนิินการภายใต้้พระราชบััญญััติิการผัังเมืือง พ.ศ. ๒๕๑๘ และที่่�แก้้ไข ที่�่ใช้้บังั คับั แบบเข้้มงวดเกี่�ย่ วกับั โครงการการคมนาคมและขนส่ง่
เพิ่่ม� เติมิ โดยใช้ช้ ื่อ�่ แผนผังั ว่า่ “แผนผังั แสดงโครงการการคมนาคมและขนส่ง่ ”
ซึ่ง�่ เป็น็ แผนผังั ที่จ�่ ัดั ทำ�ำ ขึ้น้� เป็น็ องค์ป์ ระกอบหนึ่่ง� ของผังั เมืืองรวมตามมาตรา ๑๗

88

แผนผัังแสดงโครงการการคมนาคมและการขนส่่ง ท้้ายกฎกระทรวงให้้ใช้บ้ ัังคับั ผัังเมืืองรวมเมือื งร้้อยเอ็็ด พ.ศ. ๒๕๖๒
A transportation system plan, attached to the Ministerial Regulation Enforcing the Roi Et Town Comprehensive Plan, B.E. 2562 (2019)

Transportation System Plan initially served as a suggestion for transportation projects, focusing
on a single type of road system. The plan was included in the land
A transportation system plan consists of designs for all related use plan but was not specifically provided as an individual topic.
transportation systems. The plan illustrates the connection of different Later, the transportation system plan was separated as an
modes of transportation, including land, water, and air routes in individual plan; however, road systems remained the focal point.
different areas of the town/community in terms of land use. The plan Roads within the plan were marked with boundaries, with specifications
is also part of the comprehensive plan under Section 22, which is showing directions and distances. Until recently, the Town Planning
implemented in accordance with the Town Planning Act, B.E. 2562, Act, B.E. 2562 (2019) stated that the comprehensive plan should be
and along with development of specifications and land use regulations declared as a ministerial notification issued by the Ministry of Interior,
to allow or disallow certain activities as stated in the objectives of the or local legislations; thus the transportation system plan would be part
plan. of the comprehensive plan, serving as regulations strictly implemented
In the past, transportation system planning for the comprehensive on transportation projects.
plan was implemented under the Town Planning Act, B.E. 2518 (1975)
and its amendments; it was called “Transportation System Plan,”
which was part of the comprehensive plan under Section 17. The plan

89

การดำำ�เนิินการด้า้ นโครงการกิจิ การสาธารณูปู โภคในผังั เมืืองรวมในปััจจุบุ ันั ตััวอย่า่ ง (ร่่าง) ผัังเมืืองรวมเมืืองหนองคาย (ปรับั ปรุุงครั้ง� ที่่� ๓)
The public utility, public facility, and public service plan of the draft Nong Khai Town Comprehensive Plan (3rd Revision), showing projects currently being implemented

90

แผนผังั แสดงโครงการกิจิ การสาธารณููปโภค Public Utility, Public Facility,
สาธารณูปู การ และบริิการสาธารณะ and Public Service Plan

ในอดีีตการวางและจััดทำ�ำ ผัังเมืืองรวมที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับระบบกิิจการ In the past, the public utility system for the comprehensive plan
สาธารณูปู โภคนั้น� ไม่ม่ ีีการวางและจััดทำำ�เป็็นแผนผัังแสดงโครงการกิิจการ was not particularly designated as an individual topic. There were also
สาธารณููปโภค รวมทั้้�งไม่่มีีรายการประกอบแผนผัังและไม่่มีีข้้อกำำ�หนด no specifications or land use regulations according to the objectives
การใช้้ประโยชน์์ที่ด�่ ิินตามวัตั ถุุประสงค์ข์ องแผนผัังดัังกล่่าว การดำ�ำ เนินิ การ of the plan. Actions were taken in the form of recommendations for
จะจััดทำ�ำ ในรููปแบบของข้้อเสนอแนะการพััฒนากิิจการสาธารณููปโภค the development of public utilities, including recommendations for
ที่่�ควรจะจััดทำำ�ขึ้�้นใหม่่ ข้้อเสนอแนะเพื่�่อการปรัับปรุุงหรืือขยายกิิจการ building new utilities or improving existing utilities. These suggestions
สาธารณููปโภคเดิิมที่่�มีีอยู่่� โดยข้้อเสนอแนะดัังกล่่าวมีีลัักษณะแก้้ปััญหา addressed the problem of scarcity, deterioration and insufficiency,
ความขาดแคลน บกพร่อ่ งหรืือไม่เ่ พีียงพอ และเป็น็ ข้อ้ เสนอแนะ เพื่อ�่ เตรียมการ serving as preparations for future needs regarding water supply,
ให้เ้ หมาะสมกับั ความจำ�ำ เป็น็ ในอนาคต โดยครอบคลุมุ กิจิ การสาธารณูปู โภค wastewater treatment, drainage, flood protection, solid waste
ได้้แก่่ การประปา การบำ�ำ บััดน้ำำ��เสีีย การระบายน้ำ�ำ� การป้้องกัันน้ำ��ำ ท่่วม management, electricity supply, telecommunications, slaughterhouses,
การจััดการขยะมูลู ฝอย การไฟฟ้้า การสื่�่อสารและโทรคมนาคม โรงฆ่า่ สััตว์์ and firefighting services.
การดับั เพลิงิ เป็็นต้้น After the enforcement of the Town Planning Act, B.E. 2562 (2019)
ต่อ่ มา หลังั จากมีีการใช้บ้ ังั คับั พระราชบัญั ญัตั ิกิ ารผังั เมืือง พ.ศ. ๒๕๖๒ and its amendments, the “Public Utility, Public Facility, and Public
และที่�่แก้้ไขเพิ่่�มเติิม มีีการวางและจััดทำ�ำ “แผนผัังแสดงโครงการกิิจการ Service Plan” was made part of the comprehensive plan under Section 22
สาธารณูปู โภค สาธารณูปู การ และบริกิ ารสาธารณะ” โดยเป็น็ องค์ป์ ระกอบหนึ่่ง� and declared a ministerial notification issued by the Ministry of Interior,
ของผัังเมืืองรวม ตามมาตรา ๒๒ และกำำ�หนดให้้ใช้้บัังคัับเป็็นประกาศ or local legislations. The plan serves as a suggestion for public
กฎกระทรวงมหาดไทยหรืือข้อ้ บัญั ญัตั ิทิ ้อ้ งถิ่น� โดยดำำ�เนินิ การในรูปู แบบของ utility projects, involving water supply, electricity supply, wastewater
การมีีข้อ้ กำ�ำ หนดที่จ�่ ัดั ทำ�ำ ขึ้น้� ในลักั ษณะการเสนอแนะที่ด�่ ินิ ให้ม้ ีีการใช้ป้ ระโยชน์์ treatment, slaughterhouses, solid waste management, and firefighting
ที่�่ดิินเพื่่�อการก่่อสร้้างกิิจการสาธารณููปโภคต่่าง ๆ อัันได้้แก่่ การประปา services. Specifications and regulations for land use regarding the
การไฟฟ้า้ การบำ�ำ บัดั น้ำ��ำ เสีีย การจัดั การขยะมูลู ฝอย โรงฆ่า่ สัตั ว์์ และการดับั เพลิงิ objectives of the plan are provided. These regulations, however, are
รวมทั้้�งมีีการจััดทำ�ำ รายการประกอบแผนผัังและข้้อกำ�ำ หนดการใช้้ประโยชน์์ not compulsory as the land can be used according to other plans
ที่ด่� ินิ ตามวัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องแผนผังั แต่ม่ ิไิ ด้ม้ ีีข้อ้ กำำ�หนดที่ม่� ีีลักั ษณะเชิงิ บังั คับั applied to the area. Additional policies and measures regarding the
โดยยังั มีีการเปิดิ ข้อ้ กำ�ำ หนดให้ส้ ามารถใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ด�่ ินิ เป็น็ ไปตามแผนผังั อื่น�่ objectives of the comprehensive plan are also given. Currently, the
ในบริิเวณนั้้�น และมีีการเพิ่่�มเติิมนโยบาย มาตรการ และวิิธีีดำำ�เนิินการ plans being implemented in this manner have not yet been declared
เพื่อ่� ปฏิบิ ัตั ิติ ามวัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องผังั เมืืองรวม โดยปัจั จุบุ ันั ผังั ที่ม่� ีีการดำ�ำ เนินิ การ as ministerial notification issued by the Ministry of Interior or local
ในรูปู แบบนี้อ้� ยู่�ระหว่า่ งดำ�ำ เนินิ การวางและจัดั ทำำ�ผังั เมืืองรวม ยังั ไม่ไ่ ด้ป้ ระกาศ legislations.
เป็็นประกาศกระทรวงมหาดไทยหรืือข้้อบัญั ญััติิท้อ้ งถิ่�น

91

แผนผัังแสดงผังั น้ำ��ำ Water Flow Plan

ในอดีีตการวางและจัดั ทำำ�ผังั เมืืองรวมที่เ่� กี่ย�่ วข้อ้ งกับั ระบบระบายน้ำำ��และ In the past, the planning of a city regarding drainage and flood
ป้อ้ งกันั น้ำ�ำ�ท่ว่ มนั้้น� มิไิ ด้ม้ ีีการวางและจัดั ทำำ�เป็น็ แผนผังั แสดงผังั น้ำำ�� เป็น็ เพีียง prevention systems only served as part of the suggestions for public
ส่่วนหนึ่่�งในข้้อเสนอแนะการพััฒนากิิจการสาธารณููปโภคตามที่�่ได้้กล่่าว utility projects as mentioned above and was not specifically provided
ไว้้แล้้วข้้างต้้น ต่่อมา หลัังจากมีีการใช้้บัังคัับพระราชบััญญััติิการผัังเมืือง as an individual topic. After the enforcement of the Town Planning Act,
พ.ศ. ๒๕๖๒ และที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ มีีการวางและจัดั ทำำ� “แผนผังั แสดงผังั น้ำำ�� ” B.E. 2565 (2022), and its amendments, the “Water Flow Plan” was
และเป็น็ องค์ป์ ระกอบหนึ่่ง� ของผังั เมืืองรวม ตามมาตรา ๒๒ โดยจัดั ทำ�ำ แผนผังั made part of the comprehensive plan under Section 22 and compiled
ควบคู่่�กัับรายการประกอบแผนผััง และข้้อกำำ�หนดการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิิน along with specifications and land use regulations to allow or disallow
ที่่�จะให้้ปฏิิบััติิหรืือไม่่ให้้ปฏิิบััติิ เพื่�่อให้้เป็็นไปตามวััตถุุประสงค์์ของแผนผััง certain activities as stated in the objectives of the plan. It serves as
สำ�ำ หรัับที่่�ดิินในบริิเวณแนวทางน้ำ�ำ� และข้้อกำ�ำ หนดที่่�เป็็นการเสนอแนะ a suggestion for the development of a water flow system and flood
โครงการผังั น้ำ�ำ� เพื่อ่� พัฒั นาระบบระบายน้ำ��ำ และป้อ้ งกันั น้ำ��ำ ท่ว่ มชุมุ ชน กำ�ำ หนดให้้ prevention. The plan shall be declared ministerial notification issued
ใช้้บัังคัับเป็็นประกาศกฎกระทรวงมหาดไทยหรืือข้อ้ บััญญััติทิ ้้องถิ่น� by the Ministry of Interior or local legislations.
โดยองค์์ประกอบแผนผัังดัังกล่่าวเกี่�่ยวข้้องกัับด้้านน้ำำ��เป็็นผัังน้ำำ�� The elements of the aforementioned plan are related to the law
ตามกฎหมายว่่าด้้วยทรััพยากรน้ำำ�� หรืือผัังแสดงเขตการพััฒนาแหล่่งน้ำ��ำ on water resources or water resource development zones and flooding
และพื้้�นที่่�น้ำ��ำ หลาก โดยแผนผัังจะแสดงระบบทางน้ำ�ำ�ที่�่มีีน้ำ��ำ ไหลผ่่าน areas. The plan shows the waterway system which connects the
ซึ่่�งเชื่�่อมโยงกัันตั้�งแต่่ต้้นน้ำ��ำ จนถึึงทางออกสู่�พื้�นที่่�แหล่่งน้ำำ�� ทะเล หรืือ upstream areas to the downstream areas, the sea, or the international
ทางออกทางน้ำำ�� ระหว่า่ งประเทศ ซึ่ง่� ระบบทางน้ำ�ำ� ดังั กล่า่ วครอบคลุมุ ทั้้ง� แม่น่ ้ำำ�� water exits. These include waterways such as rivers, canals, creeks,
ลำำ�คลอง ห้ว้ ย หนอง บึึง กุดุ ป่า่ บุ่�ง ป่า่ ทาม พื้้น� ที่ช่� ุ่่�มน้ำ�ำ� พื้้น� ที่แ่� หล่ง่ กักั เก็บ็ น้ำ��ำ swamps, marshes, oxbow lakes, freshwater swamp forests, wetlands,
พื้้�นที่�่ทางน้ำ�ำ�หลาก พื้้�นที่�่น้ำำ�� นอง พื้้�นที่่�ลุ่่�มต่ำ��ำ ทางน้ำำ�� หรืือพื้้�นที่่�อื่�่นใด floodplains, reservoirs, flood-prone areas, lowlands, or any other area
ที่ม่� ีีลักั ษณะทำ�ำ นองเดีียวกันั ไม่ว่ ่า่ จะเกิดิ ขึ้น�้ ตามธรรมชาติ ิ หรืือมนุษุ ย์ส์ ร้า้ งขึ้น้� of similar water bodies, whether naturally occurred or man-made.
โดยทางน้ำำ��ดังั กล่า่ วอาจมีีน้ำ�ำ� ไหลผ่า่ นตลอดทั้้ง� ปีหี รืือบางช่ว่ ง ปัจั จุบุ ันั ผังั ที่ม่� ีี Water may flow through these waterways all year round or for a
การดำำ�เนินิ การในรูปู แบบนี้อ้� ยู่�ระหว่า่ งดำ�ำ เนินิ การวางและจัดั ทำ�ำ ผังั เมืืองรวม certain duration throughout the year. Currently, plans that are being
ยังั ไม่ไ่ ด้้ประกาศเป็น็ ประกาศกระทรวงมหาดไทยหรืือข้อ้ บัญั ญััติทิ ้อ้ งถิ่�น implemented in this manner have not yet been declared as a ministerial
notification issued by the Ministry of Interior or local legislations.

92

การดำำ�เนินิ การด้า้ นผัังน้ำ��ำ ในผัังเมืืองรวมในปัจั จุบุ ันั
nonononononononononononononoonnonononoonnonononnoon

การดำำ�เนินิ การด้า้ นผัังน้ำำ�� ในผัังเมือื งรวมในปัจั จุบุ ันั ตััวอย่า่ ง (ร่่าง) ผังั เมือื งรวมเมือื งหนองคาย (ปรัับปรุงุ ครั้ง� ที่�่ ๓)
The water flow plan of the draft Nong Khai Town Comprehensive Plan (3rd Revision)

93

ผงั นโยบาย มองการแก้้ปััญหาอย่่างเป็็นระบบทั่่�วทั้้�งประเทศ จึึงต้้องมีีการนำำ�มาตรการ
บรรเทาอทุ กภยั ๒๒ ลมุ่ น�ำ้ ด้้านผัังเมืืองมาใช้้เป็็นเครื่�องมืือในการวางแผน เพื่�่อป้้องกัันและบรรเทา
ปััญหาระยะยาว ด้ว้ ยเหตุุนี้้� กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืืองจึึงดำ�ำ เนินิ การเชิิงรุกุ
บูรณาการทุกภาคสว่ น เร่่งวางและจััดทำ�ำ ผัังการระบายน้ำำ�� เพื่่�อป้้องกัันและบรรเทาปััญหาอุุทกภััย
แก้ปัญหาน้ำ�ทว่ มอย่างเป็นระบบ อย่่างยั่ง� ยืืนใน ๒๒ ลุ่่�มน้ำำ�� ทั่่ว� ประเทศ ได้้แก่่ ลุ่่�มน้ำำ��สาละวินิ ลุ่่�มน้ำ��ำ โขงเหนืือ
ลุ่่�มน้ำ��ำ โขงตะวันั ออกเฉีียงเหนืือ ลุ่่�มน้ำ�ำ� ชีี ลุ่่�มน้ำ��ำ มูลู ลุ่่�มน้ำ��ำ ปิงิ ลุ่่�มน้ำ�ำ� วังั ลุ่่�มน้ำ�ำ� ยม
22-River Basin Flood ลุ่่�มน้ำำ��น่่าน ลุ่่�มน้ำ��ำ เจ้้าพระยา ลุ่่�มน้ำ�ำ�สะแกกรััง ลุ่่�มน้ำ��ำ ป่่าสััก ลุ่่�มน้ำ��ำ ท่่าจีีน
Mitigation Plan ลุ่่�มน้ำำ��แม่ก่ ลอง ลุ่่�มน้ำ��ำ บางปะกง ลุ่่�มน้ำำ�� โตนเลสาบ ลุ่่�มน้ำ�ำ�ชายฝั่ง� ทะเลตะวันั ออก
ลุ่่�มน้ำ�ำ�เพชรบุุรี-ประจวบคีีรีีขัันธ์ ์ ลุ่่�มน้ำ��ำ ภาคใต้้ฝั่ง� ตะวันั ออกตอนบน ลุ่่�มน้ำำ��
Inclusive and Participatory, ทะเลสาบสงขลา ลุ่่�มน้ำ��ำ ภาคใต้้ฝั่�งตะวัันออกตอนล่่าง และลุ่่�มน้ำำ��ภาคใต้้
Systematic Flood Management ฝั่ �งตะวัันตก
เพื่่�อใช้้เป็็นข้้อมููลและเป็็นกรอบนโยบายในการกำำ�หนดแนวทางและ
อัันเนื่�่องมาจากช่่วงหลายปีีที่�่ผ่่านมา ประเทศไทยต้้องเผชิิญกัับเหตุุ มาตรการด้้านผัังเมืืองในการป้้องกัันและบรรเทาอุุทกภััยในพื้้�นที่่�ลุ่่�มน้ำ�ำ�
อุุทกภััยร้้ายแรงต่่อเนื่่�อง ไม่่ว่่าจะเป็็นเหตุุการณ์์อุุทกภััยขนาดใหญ่่ในพื้้�นที่่� จัังหวััด ให้้มีีความสอดคล้้อง เชื่�อมโยง และสััมพัันธ์์กัันอย่่างเป็็นระบบ
ลุ่่�มน้ำ��ำ เจ้า้ พระยา เมื่อ่� พ.ศ. ๒๕๔๙ และ พ.ศ. ๒๕๕๔ ไปจนถึงึ เหตุกุ ารณ์อ์ ุทุ กภัยั ตั้�งแต่่พื้้�นที่่�ต้้นน้ำำ��ไปจนถึึงพื้้�นที่่�ปลายน้ำ��ำ ได้้แก่่ ทะเลหรืือทางออกทางน้ำ�ำ�
ในพื้้น� ที่ภ่� าคใต้้ ระหว่า่ ง พ.ศ. ๒๕๕๙-๒๕๖๐ ซึ่ง�่ ล้ว้ นแต่ส่ ร้า้ งความเดืือดร้อ้ น ระหว่่างประเทศ ไม่่ว่่าจะเป็็นการวางและจััดทำ�ำ ผัังนโยบายระดัับประเทศ
ก่่อให้้เกิิดผลเสีียหายอย่่างใหญ่่หลวงต่่อชีีวิิตและทรััพย์์สิินของประชาชน ด้้านการจััดการน้ำ�ำ� แผนผัังแสดงผัังน้ำ��ำ ในผัังนโยบายระดัับภาค ไปจนถึึง
ในภาพรวมยังั ส่ง่ ผลให้เ้ กิดิ ความชะงักั งันั ทางเศรษฐกิจิ ของประเทศ และยังั มีี ในระดับั ผังั เมืืองรวมเมืือง/ชุมุ ชน โดยมุ่�งเน้น้ การแก้ป้ ัญั หาและเพิ่่ม� ประสิทิ ธิภิ าพ
แนวโน้ม้ ที่่จ� ะทวีีความรุุนแรงมากขึ้้น� อย่า่ งต่่อเนื่อ่� งทุุกปีี ระบบการระบายน้ำ��ำ ใน ๓ ด้้าน คืือ ๑. ระบบระบายน้ำ�ำ� ตามธรรมชาติิ
สาเหตุสุ ำ�ำ คััญประการหนึ่่�งก็็คืือ การเปลี่�่ยนแปลงการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดินิ ๒. สิ่่�งก่อ่ สร้า้ งกีีดขวางทางน้ำ��ำ และ ๓. บูรู ณาการแผนงานโครงการป้อ้ งกันั
จากพื้้น� ที่เ�่ กษตรกรรมในพื้้น� ที่ช�่ ลประทานไปเป็น็ สิ่ง� ปลูกู สร้า้ งต่า่ ง ๆ ที่เ่� กิดิ ขึ้น้� และบรรเทาอุทุ กภัยั ของหน่ว่ ยงานภาครัฐั ทุกุ ภาคส่ว่ นบนฐานข้อ้ มูลู เดีียวกันั
เป็น็ จำ�ำ นวนมากในหลายพื้้น� ที่่� จนยากต่่อการควบคุุม ยิ่่�งไปกว่่านั้น� ยัังไป ซึ่�่งจะนำำ�มาสู่�การกำำ�หนดแนวทางและมาตรการเพื่่�อการแก้้ไขปััญหาและ
กีีดขวางทางน้ำ��ำ ตามธรรมชาติิ ดัังนั้�น เพื่�่อเป็็นการแก้้ปััญหาที่�่ต้้นเหตุุและ บรรเทาอุุทกภััยในระดัับต่่าง ๆ อย่่างบููรณาการ โดยผ่่านกระบวนการ
การมีีส่ว่ นร่ว่ มของประชาชนอย่่างต่่อเนื่อ�่ ง ตลอดจนประสานความร่่วมมืือ
และบููรณาการข้้อมููลกัับหน่่วยงานทุุกภาคส่่วนที่่�เกี่�่ยวข้้อง ซึ่่�งในปััจจุุบััน
ดำำ�เนินิ การวางและจัดั ทำ�ำ ผังั แล้ว้ เสร็จ็ ทั้้ง� ๒๒ ลุ่่�มน้ำำ�� หลักั ทั่่ว� ประเทศ สามารถ
ใช้้เป็็นกรอบแนวทางที่่�ให้้หน่่วยงานรััฐทุุกภาคส่่วนนำ�ำ ไปดำ�ำ เนิินการ
ให้้สอดคล้้องไปกัับแผนการระบายน้ำ��ำ หลััก เพื่�่อร่่วมกัันแก้้ไขปััญหาและ
บรรเทาความเดืือดร้อ้ นของประชาชนอย่า่ งเป็็นรููปธรรมและยั่�งยืืน

94

Thailand has faced severe flooding for some time now. From The plan is used for setting consistent, linked, and systematic
the massive floods in the Chao Phraya River Basin in 2006 and guidelines and measures in urban planning for flood prevention
2011 to the floods in the southern region between 2016 and 2017, and mitigation in provincial watersheds, including upstream to
all of which caused chaos and threatened the lives and properties downstream areas, namely marine or international water exits.
of citizens. In the bigger picture, these incidents also resulted in the The plan is used for establishing national policy plans on water
country’s economic stagnation; such flooding events are likely to management as well as water flow plans for the regional level and
intensify every year. town/community comprehensive plans. The plan will focus on solving
One of the main reasons for such incidents is the conversion problems and increasing the efficiency of drainage systems in three
of agricultural land to real estate. This is difficult to control. These dimensions - 1. natural drainage, 2. water-obstructing construction,
structures are likely to obstruct natural waterways. To systematically and 3. integration of flood prevention and mitigation projects of the
solve such problems nationwide, urban planning measures must be government into a single database. This will lead to the formation of
used as a planning tool to prevent and mitigate problems in the long guidelines and measures for solving problems and mitigating floods
run. Therefore, proactive action has been taken by the Department of at different levels in an integrated way through the continuous public
Public Works and Town & Country Planning to expedite the planning participation and integration of information among all sectors. The
and preparation of drainage plans for sustainably preventing and plan has been completed for all of the 22 major basins across the
mitigating floods in 22 river basins across the country: the Salween country and can be used as a guideline by all government agencies
River Basin, North Mekong River Basin, Northeastern Mekong River in accordance with their main plans to jointly solve problems and
Basin, Chi River Basin, Mun River Basin, Ping River Basin, Wang mitigate the impact on citizens in a concrete and sustainable way.
River Basin, Yom River Basin, Nan River Basin, Chao Phraya River
Basin, Sakae Krang River Basin, Pa Sak River Basin, Tha Chin River
River Basin, Mae Klong River Basin, Bang Pakong River Basin,
Tonlé Sap Lake Basin, East Coast Basin, Phetchaburi-Prachuap
Khiri Khan Basin, Upper Southeastern Basin, Songkhla Lake Basin,
Lower Southeastern Basin, and Southwestern Basin.

95

เทคโนโลยีี
ด้า้ นการสำ�ำ รวจ
Surveying
Technologies

เทคโนโลยดี ้านวิศวกรรม พ.ศ. ๒๕๓๙ ในอดตี
การผงั เมือง จดั ต้ังสถานโี ครงขา ย กลอ งประมวลผลรวม
ท่นี �ำ มาประยุกตใ์ ช้ในภารกิจ InPtahset Total Station
ดา้ นการผงั เมือง อา งอิง GPS
Engineering Technologies สถานีแบบเดย่ี ว 1996
in Urban Planning Affairs จำนวน ๑๑ สถานี
Established 11 GPS-based
ควบคู่�ไปกัับวิิวััฒน์์การผัังเมืืองของประเทศไทย ตลอดเวลาที่่�ผ่่านมา
กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมืืองมีีการพัฒั นาเทคโนโลยีีด้า้ นวิศิ วกรรมให้ก้ ้า้ วหน้า้ single reference stations
อย่่างต่่อเนื่�่อง เพื่�่อนำำ�มาใช้้เป็็น “เครื่�องมืือ” ในการสนัับสนุุนภารกิิจ
ด้า้ นการวางและจััดทำำ�ผังั เมืืองระดัับต่่าง ๆ ให้เ้ ป็็นไปอย่า่ งมีีประสิิทธิภิ าพ เชียงใหม อดุ รธานี พ.ศ. ๒๕๔๙
มีีมาตรฐาน ทัันสมัยั และถูกู ต้้องตามหลักั วิชิ าการ เพื่�อ่ ให้เ้ กิิดผลสัมั ฤทธิ์� Chiang Mai Udon Thani ปรับปรุงสถานีโครงขาย
และความสำ�ำ เร็็จอย่่างเป็็นรููปธรรมในการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่�่ของประเทศ อา งองิ GPS
โดยเฉพาะอย่า่ งยิ่ง� เทคโนโลยีีด้า้ นการสำ�ำ รวจ และ เทคโนโลยีีด้า้ นการจัดั ทำำ� อตุ รดติ ถ สถานีแบบเด่ยี ว
ข้้อมููลกายภาพการผัังเมืือง ซึ่่�งสามารถสรุุปวิิวััฒนาการด้้านวิิศวกรรม Uttaradit จำนวน ๑๑ สถานี
การผังั เมืืองที่ส่� ำำ�คัญั ได้้ ดัังนี้้� Improved 11 GPS-based single
The Department of Public Works and Town & Country Planning นครสวรรค ศรสี ะเกษ
hasbeendeveloping engineeringtechnologiesandmakingcontinuous Nakhon Sawan นครราชสมี า Si Sa Ket reference stations
progress. These technologies can be used as “tools” to make Nakhon Ratchasima
urban planning at various levels efficient, standardized, modernized
and accurate according to academic principles, providing spatial กรุงเทพฯ 2006
development for the country. These include the following surveying Bangkok
technologies and urban topography technologies.
ประจวบครี ีขันธ จนั ทบุรี
Prachuap Khiri Khan Chanthaburi

สุราษฎธ านี
Surat Thani

สงขลา
Songkhla

พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๖ นครสวรรค
จดั ตง้ั สถานีโครงขาย
Nakhon Sawan
อางองิ GNSS
เพมิ่ จำนวน ๔ สถานี 2012 สุพรรณบรุ ี ลพบุรี
และปรับปรงุ สถานีเดิม -
๒ สถานี รวมเปน ๖ สถานี Suphan Buri Lop Buri
2013
Established 2015 กรงุ เทพฯ นครนายก
4 GNSS-based stations
- Bangkok Nakhon Nayok
and improved 2016
the existing two stations. ชลบรุ ี

Thus a total of Chon Buri
6 GNSS-based stations
พ.ศ. ๒๕๕๘-๒๕๕๙
ปรบั ปรุงสถานีโครงขา ย
อา งองิ GPS
สถานีแบบเดีย่ วจำนวน ๙ สถานี
รวมเปนสถานีระบบ GNSS
จำนวน ๑๕ สถานี
Improved 9 GPS-based single

reference stations. Thus a total

of 15 GNSS-based stations

สถานโี ครงขาย ปจจบุ ัน อากาศยานไรคนขบั (UAV)
อา งอิง GNSS แบบ CORS Unmanned aerial vehicles
Continuosly Operating Currently (UAVs)

GNSS Reference Stations

96

เทคโนโลยีดี ้า้ นการจัดั ทำำ�ข้้อมูลู กายภาพการผังั เมือื ง
Urban Topography Technologies

พ.ศ. ทมี่ าของขอ มลู งานนำเขา ภาพ งานควบคมุ ภาพถา ย งานจดั ทำขอมลู GIS งานสำรวจ ผลผลิตขอมลู GIS
Year Source Image Importer Image Control GIS Provider Surveillance GIS Products

พ.ศ. โตะ ดจิ ไิ ทเซอร จุดท่ี ๑ จดุ ที่ ๒ ดจิ ไิ ทซแ ผนท่ี
๒๕๓๗-๒๕๓๙ Digitizer desks Point 1 Point 2 แบบมองภาพ ๓ มติ ิ
Digitizing maps
1994 แผนทีก่ ระดาษ เครอ่ื งสแกนเนอร จุดท่ี ๔ จุดท่ี ๓ using digitizer การเกบ็ ขอมูล
- Paper maps Scanners Point 4 Point 3 desks ดวยการสำรวจภาคพื้นดนิ

1996 ดจิ ิไทซแ ผนที่ Data collection
ดว ยคอมพิวเตอร through land surveys
รปู ถายทางอากาศ ตรึงคา พิกดั แผนที่ ๒ มิติ แผนที่จำนวน ๑๘ ช้นั ขอ มลู
Aerial photographs Georeferencing Digitizing 18-layer maps
maps using
2D-computers

พ.ศ. บินถา ยภาพทางอากาศ เครื่องสแกนเนอร Aerial Triangulation การเกบ็ ขอ มูล
๒๕๔๐-๒๕๕๙ Aerial photographing flights Scanners GPS, GCP ดวยการสำรวจภาคพนื้ ดิน
การเกบ็ ขอมูล
1997 ดว ยกลอ งติดรถสำรวจ
- การเก็บขอมูล
ดวย Mobile Mapping
2016 System

ดจิ ิไทซแผนที่แบบมองภาพ ๓ มิติ Data collection through
3D map digitization land surveys
Data collection using
พ.ศ. police car cameras
๒๕๖๐-ปจ จบุ นั Data collection using
mobile mapping system
2017
- Digital File

Present แผนทจ่ี ำนวน ๒๘ ชั้นขอมลู
28-layer maps
Photogrammetry, ดจิ ไิ ทซแ ผนท่แี บบมองภาพ ๓ มิติ Mobile Mapping System
LiDAR and DRONE 3D map digitization (MMS)

นอกจากนี้้� เพื่�่ออำำ�นวยความสะดวกให้้ประชาชนในการติิดต่่อขอรัับ Furthermore, the Department has developed the Landuse Plan
บริิการสืืบค้้นและเข้้าถึึงข้้อมููลด้้านผัังเมืืองได้้อย่่างรวดเร็็ว กรมโยธาธิิการ application in order to facilitate people on searching and accessing
และผังั เมืืองได้พ้ ัฒั นาแอปพลิเิ คชันั “Landuse Plan” หรืือ “ระบบตรวจสอบ urban planning information. The information is disseminated on three
ผังั การใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิินตามผังั เมือื ง” โดยสามารถใช้้บริิการได้้ ๓ ช่่องทาง online channels: https://plludds.dpt.go.th, Landuse Plan application
ออนไลน์์ ได้แ้ ก่่ เว็บ็ ไซต์์ https://plludds.dpt.go.th แอปพลิเิ คชันั Landuse and LINE OA : DPT Information.
Plan และ LINE OA : DPT Information Successful achievements in urban planning mission over the past
ผลงานในภารกิิจด้้านการผัังเมืืองตลอดระยะเวลา ๒๐ ปีีที่�่ผ่่านมา 20 years reflect the unwavering commitment of the Department of
เป็็นสิ่�งสะท้้อนยืืนยัันถึึงความมุ่่�งมั่ �นทุ่่�มเทของกรมโยธาธิิการและผัังเมืือง Public Works and Town & Country Planning, as well as its “foresight”
ตลอดจนวิิสัยั ทััศน์์ในการ “มองไกล” และ “มองกว้า้ ง” ดังั มีีประจัักษ์์พยาน and “broad vision” that have generated countless benefits for Thailand
เป็็นความสำำ�เร็็จต่่าง ๆ ซึ่�่งล้้วนแล้้วแต่่เกิิดประโยชน์์อย่่างอเนกอนัันต์์ and its people.
ต่่อประเทศชาติิและประชาชนชาวไทยทั้้�งสิ้ น� The past 20 years, therefore, have been meaningful. Not only
๒๐ ปีที ี่ผ่� ่า่ นมา จึึงเป็น็ ช่ว่ งเวลาแห่ง่ ความหมาย ที่่�ไม่เ่ พีียงแต่ก่ ่อ่ ให้เ้ กิดิ have there been changes in the urban planning agenda, but also two
การเปลี่่�ยนแปลงในภารกิิจด้้านการผัังเมืืองเท่่านั้�น หากยัังเป็็น ๒๐ ปีี decades of hard work and dedication of the Department in forming
ที่่�กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองเป็็นองค์์กรด้้านการผัังเมืืองของประเทศ policies and directing the country’s spatial development have laid the
ทำ�ำ หน้้าที่่�กำำ�หนดนโยบายและกำ�ำ กัับการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่�่ของประเทศ foundation for “building the future” for Thailand to prosper with stability
วางรากฐาน และ “สร้า้ งอนาคต” ประเทศไทย ให้เ้ จริญิ ก้า้ วหน้า้ อย่า่ งมั่น� คง and clear direction while allowing the country to achieve sustainable
และมีีทิศิ ทาง พร้้อมเดิินหน้า้ ไปสู่�ความมั่่ง� คั่ง� อย่า่ งยั่�งยืืนตลอดไป wealth.

97

Developing Pleasant Cities through Participatory Urban Planning