หนังสือ 2 ทศวรรษ กรมโยธาธิการและผังเมือง

หนง่ึ ในภารกจิ หลกั ของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง ซง่ึ เปน็ องคก์ รหลกั One of the main missions of the Department of Public Works เมอื งร่วมสขุ สขุ รว่ มสรา้ ง
ในการขับเคลื่อนภารกิจด้านการโยธาธิการและการผังเมืองของชาติ and Town & Country Planning, the main agency driving the national
คอื การเสรมิ สรา้ งคณุ ภาพชวี ติ ของประชาชนแตล่ ะพนื้ ทข่ี องประเทศไทย public works and urban planning tasks, is to enhance the quality
ให้้มีีความเจริิญก้้าวหน้้าอย่่างเป็็นรููปธรรม ด้้วยการพััฒนาศัักยภาพ of life of the people in each area of Thailand. This is done by
ทางด้้านกายภาพและสภาพแวดล้้อมทางธรรมชาติิให้้สมบููรณ์์และ developing all dimensions of “livable cities” while protecting the
พรั่�งพร้อ้ มด้ว้ ยความเป็็น “เมืืองน่่าอยู่่�” ในทุุกมิติ ิิ environment
ทงั้ นี้ อกี หนงึ่ ปจั จยั แหง่ ความสำำ� เรจ็ ของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง Another factor influencing the Department’s success in
ในการปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ดา้ นการพฒั นาเมอื งใหเ้ ปน็ ไปอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ efficiently implementing urban development tasks, is the key
หลักั การสำำ�คัญั คือื การสร้า้ ง “การมีสี ่ว่ นร่่วม” กับั ประชาชนทุกุ ภาคส่ว่ น principle of public participation in all areas. Successful outreach
ดว้ ยการ “เขา้ ถงึ ” และ “เขา้ ใจ” ในความคดิ ความเหน็ และความตอ้ งการ and clear understanding of people’s ideas, opinions and needs
ของประชาชนทกุ พน้ื ทอี่ ยา่ งชดั เจน สง่ ผลใหก้ ารพฒั นาเมอื งเปน็ ไปอยา่ ง enable urban development to move in the right direction and in
มีทิศทางและยั่งยืน จากความร่วมแรงร่วมใจของทุกฝ่ายในฐานะ a sustainable manner as a result of the collective efforts of all
“เจา้ ของเมอื ง” นำำ� ไปสู่ “สงั คมน่าอย”ู่ อนั เปน็ รากฐานของการสรา้ งสรรค์ parties as city owners, thus making a livable society a concrete
สงั คมทีน่ า่ อยู่ให้ปรากฏอยา่ งเปน็ รปู ธรรม reality.
ไม่เพียงเท่าน้ัน กรมโยธาธิการและผังเมืองยังให้ความสำ�ำคัญ Moreover, the Department also places much emphasis on
ตอ่ การ “บรู ณาการ” การดำำ� เนนิ งานทงั้ ดา้ นการผงั เมอื ง การพฒั นาเมอื ง the systematic integration of its operations in the domains of
การอาคาร และการบริการด้านช่างเข้าด้วยกันอยา่ งเป็นระบบ เพื่อให้ urban planning, urban development, building control, as well as
การพัฒนาเมืองเกิดประสิทธิผลอันเอื้อประโยชน์ต่อประชาชนได้ architectural and engineering services to make urban development
อย่างแทจ้ ริง an asset that is truly beneficial for people.

“ความเปน็ มา”
และ “ความส�ำ คัญ”
ของการพฒั นาเมือง
“Background” and
“Importance” of Urban
Development

ปััจจุุบัันประเทศไทยมีีแนวโน้้มขยายตััวอย่่างรวดเร็ว็ และคาดการณ์ว์ ่่า ๔. เมืืองที่่�มีีความสามารถในการป้้องกัันภััยพิิบััติิ และความสามารถ
จะกลายเป็็นเมืืองที่่�มีีความสำำ�คััญในอนาคต ซึ่่�งเป็็นทั้�ง “โอกาส” และ ในการปรัับตััวต่่อการเปลี่�ยนแปลงภููมิิอากาศและวิิกฤตการณ์์ต่่าง ๆ เช่่น
“ความท้้าทาย” เพราะการเป็็น “เมืือง” ทำำ�ให้้เกิิดการขัับเคลื่�อนเศรษฐกิิจ มีีการประเมิินความเสี่�ยง วางแผนรัับมืือผลกระทบ มีีแหล่่งทรััพยากร
เอื้�อประโยชน์์ในเชิิงธุุรกิิจจากความหนาแน่่นของประชากร การใช้้ที่่�ดิิน ที่่�จำำ�เป็น็ และหลากหลาย เป็็นต้น้
อย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพ ทั้�งยังั เป็น็ แหล่ง่ รวมนวัตั กรรมและเทคโนโลยีที ี่่�ทันั สมัยั ๕. เมือื งที่่�มีคี วามสามารถในการแข่ง่ ขันั เชิงิ เศรษฐกิจิ บนฐานการเติบิ โต
ด้้วยเหตุุนี้้� ภาครััฐจึึงกำำ�หนดแนวนโยบายที่�มุ่�งเน้้นการพััฒนาเมืือง ที่�เป็น็ มิติ รกับั สิ่ง� แวดล้อ้ ม และส่ง่ เสริมิ เศรษฐกิจิ อย่า่ งเท่า่ เทียี มและเป็น็ ธรรม
อััจฉริิยะ มีีสภาพแวดล้้อมที่่�ดีี และเป็็นเมืืองที่่�น่่าอยู่�อย่่างยั่�งยืืนสำำ�หรัับ ได้แ้ ก่่ การสนับั สนุนุ สถานประกอบการที่�เป็น็ มิติ รกับั สิ่ง� แวดล้อ้ ม การท่อ่ งเที่�ยว
คนทุกุ กลุ่�ม โดยมีีเป้า้ หมายหลัักในการดำำ�เนินิ งาน คืือ อย่า่ งยั่�งยืืน การเข้้าถึึงทรัพั ยากรทางเศรษฐกิิจอย่า่ งเท่่าเทีียม เป็็นต้้น
๑. การพััฒนาเมืืองให้ม้ ีโี ครงสร้้างและบริกิ ารพื้�นฐานเพีียงพอ เข้้าถึึง ทั้�งนี้้� กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมือื งได้น้ ำำ�แนวทางดังั กล่า่ วมาปรับั ใช้ใ้ นการ
ได้้อย่่างเท่่าเทีียม และเหมาะสมกัับความสามารถในการรองรัับของเมืือง ขับั เคลื่�อนภารกิจิ ด้า้ นการพัฒั นาเมือื ง เพื่�อให้เ้ มือื งมีคี วามน่า่ อยู่� ปลอดภัยั
ได้แ้ ก่่ การเข้า้ ถึึงน้ำำ��สะอาด ระบบไฟฟ้้า สถานศึึกษา และสถานพยาบาล มีสี ภาพแวดล้้อมทางธรรมชาติทิ ี่่�ดีี พรั่ง� พร้อ้ มด้้วยระบบโครงสร้า้ งพื้�นฐาน
อย่่างเท่า่ เทีียม เป็น็ ต้น้ ทั้�งด้้านสาธารณููปโภคและสาธารณููปการ สามารถรองรัับการเจริิญเติิบโต
๒. เมือื งที่่�มีกี ารใช้้ทรััพยากรและพลังั งานอย่่างมีปี ระสิิทธิิภาพ ได้แ้ ก่่ ของเมือื งให้ส้ อดคล้อ้ งกับั ผังั เมือื งและบริบิ ททางเศรษฐกิจิ และสังั คม ควบคู่�
การจัดั การพื้�นที่่�สีเี ขียี ว แหล่ง่ น้ำำ�� การใช้ท้ ี่่�ดินิ อย่า่ งยั่ง� ยืนื การจัดั การพลังั งาน ไปกับั การ “พัฒั นาเมือื งอย่่างมีสี ่ว่ นร่่วม” กับั ประชาชนในทุกุ พื้�นที่่� อันั นำำ�ไปสู่�
อย่่างมีีประสิทิ ธิภิ าพ เป็น็ ต้้น การ “สร้า้ งสังั คมแห่ง่ ความสุขุ ” ท่า่ มกลางเมือื งน่า่ อยู่�ควบคู่�ไปกับั คุณุ ภาพชีวี ิติ
๓. เมืืองที่่�ดำำ�เนิินการลด ควบคุุม และจััดการของเสีียและมลพิิษ ที่่�ดีขี องประชาชนอย่่างแท้้จริงิ
อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ เช่่น มีีระบบจััดการมลพิิษทางอากาศ ควบคุุม
การปล่อ่ ยก๊า๊ ซเรืือนกระจก การจัดั การน้ำำ��เสียี และขยะ รวมถึึงการสนัับสนุุน
เทคโนโลยีกี ารผลิติ ที่�สะอาด เป็็นต้น้

100

WithBangkoknowclassifiedasapromisingcityforrapidexpansion 3. Cities efficiently reduce, control, and manage waste and
and anticipated to become an important city in the future, becoming a pollution, such as air pollution management, green house gas emission
city is both an opportunity and a challenge of a national magnitude. control, wastewater and waste management, as well as providing support
This is because becoming a city can drive economies of scale in for clean production technologies, and so forth.
terms of population density, efficient land use, low-cost freight delivery 4. Cities have the capacity to prevent disasters and to adapt to
and transport as well as being a source of innovative and advanced climate change and various crises, employing instruments such as risk
technologies. assessment, impact planning, having a variety of necessary resources,
For this reason, urban development has been given high priority, and so forth.
especially with the government’s policy on the creation of smart 5. Cities are economically competitive based on environmentally-
livable cities with a healthy environment. Under various guidelines, the friendly growth and promote a fair and equitable economy including
Department of Public Works and Town & Country Planning has set its support for environmentally-friendly establishments, sustainable tourism,
operational objectives as follows: equal access to economic resources, and so forth.
1. Developing cities to have adequate infrastructure and basic The Department has adopted this particular approach to carry out
services that are equally accessible and suitable to the city’s capacity, the urban development mission systematically aiming at ensuring safe,
i.e. people have equal access to clean water, electricity, education and livable cities with healthy natural environments, fully equipped with both
medical facilities, and so forth.. utilities and infrastructure systems that can support urban growth in line
2. Cities use resources and energy efficiently, for instance, with the urban plan and economic and social context, while ensuring
management of green areas, water supply, sustainable land use, efficient participatory urban planning between the government sector and the
energy management, and so forth. generalpublicleadingtothe creationofpleasantcities andthebetterment
of people’s quality of life.
101

กรมโยธาธิการและผงั เมือง
กบั ภารกิจ
ดา้ นการพฒั นาเมือง
Urban Development
Mission

โครงการพฒั นาพื้นที่เฉพาะชุมชนบางเลน จงั หวดั นครปฐม
The Area Development Project at Bang Len Community, Nakhon Pathom

ภารกิิจด้้านการพััฒนาเมืือง ถืือเป็็นการ “ต่่อยอด” การพััฒนาจาก เฉพาะจุด เช่น สวนสาธารณะ ปลายท่อระบายน้้� ำำท้ิงรวมก่อนระบายสู่
งานผังั เมือื งไปสู่�การปฏิบิ ัตั ิ ิ ซึ่่ง� ส่ว่ นใหญ่จ่ ะเป็น็ งานก่อ่ สร้า้ งโครงสร้า้ งพื้�นฐาน แหล่งน้�้ำำสาธารณะ รวมไปถึงงานพัฒนาโครงสร้างพ้ื นฐานอ่ืน ๆ ที่มี
ระบบสาธารณูปู โภค สาธารณูปู การ ที่�ไม่ซ่ ้ำำ��ซ้อ้ นกับั ภารกิจิ ของหน่ว่ ยงานอื่�น ความซัับซ้้อนและเป็็นงานเฉพาะทางที่ �องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่ �น
มงุ่ เนน้ การพฒั นาเมอื งใหม้ คี วามปลอดภยั จากภยั พบิ ตั ทิ างธรรมชาติ สง่ เสรมิ ไม่่สามารถดำำ�เนิินการได้้ เช่่น อาคารท่่าเทีียบเรืือ สกายวอล์์ก การวาง
สภาพแวดล้อมที่ดี พัฒนาระบบสาธารณูปโภคและสาธารณูปการให้มี ท่่อลอดใต้้ดินิ หรือื อาคารที่่�มีีลัักษณะโครงสร้า้ งพิเิ ศษ เป็็นต้้น
มาตรฐานเปน็ สำำ� คญั ทง้ั นี้ ตลอดระยะเวลา ๒๐ ปี ในการปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ดา้ นการพฒั นาเมอื ง
ประกอบไปด้วยงานก่อสร้างเขื่อนป้องกันตลิ่ง พร้อมระบบระบายน้้�ำ กรมโยธาธิการและผังเมืองกำ�ำหนดแนวทางการดำ�ำเนินงานอย่างชัดเจน
และการคนื สภาพผวิ จราจร งานปรบั ปรงุ ภมู ทิ ศั น์ เชน่ การปรบั ปรงุ ทางเทา้ ภายใต้กรอบการปฏิบัติงานแบบ “บูรณาการ” ด้วยการวางผังพัฒนา
ทางจักรยาน และทางออกกำำ� ลังกาย ลานอเนกประสงค์ หอ้ งน้�้ำำ และไฟฟา้ ทางด้านกายภาพเข้ากับการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมของท้องถิ่น
ส่องสว่าง เพอ่ื เปน็ พืน้ ท่กี จิ กรรมสันทนาการและนันทนาการของประชาชน โดยมุ่�งให้ค้ วามสำำ�คัญั กับั การกำำ�หนดแผนการดำำ�เนินิ งานที่่�คำำ�นึงึ ถึึงลัักษณะ
การก่อสร้างสะพานคนเดินข้าม งานถนน เป็นการปรับปรุงหรือขยาย ทางกายภาพและสิ่�งแวดล้้อมของแต่่ละพื้�นที่่� พร้้อมกัับการสนัับสนุุน
ผิวจราจรเดิม โดยไม่ได้เป็นการตัดถนนใหม่ เพื่อประโยชน์ในการสัญจร การมีสว่ นรว่ มของประชาชน ดว้ ยการ “เขา้ ถึง” เพอื่ “รบั ฟงั ” ความคิดเห็น
หรือเพื่อเพิ่มศักยภาพในการพัฒนาเมือง งานระบบระบายน้�ำ้ำ เพื่อเพิ่ม และ “รบั ร้”ู ถึงความต้องการของประชาชนแต่ละพนื้ ทอี่ ยา่ งจริงจงั เหลา่ นี้
ประสิทธิภาพระบบระบายน้้� ำำถนนหรือการระบายน้้� ำำคูคลองสาธารณะ ล้วนเป็นเง่ือนไขสำ�ำคัญที่ส่งเสริมให้การพัฒนาเมืองประสบผลสำ�ำเร็จลุล่วง
ไม่ใหเ้ กดิ การทว่ มขงั งานระบบประปา เพอ่ื เพมิ่ ประสทิ ธภิ าพกำำ� ลงั การผลติ อย่างสมภาคภูมิ ท้ังยังเป็นการยืนยันถึงศักยภาพในการดำ�ำเนินงาน
น้�้ำประปาเดิม รวมทงั้ เปลย่ี นทอ่ จา่ ยน้้�ำหลัก ทอ่ รอง และท่อย่อยบางสว่ น อันเปี่ยมไปด้วยความมุ่งมั่นของการรังสรรค์ “เมืองน่าอยู่” ควบคู่ไปกับ
ที่ชำ�ำรุด งานระบบบำ�ำบัดน้ำ�้ำเสีย ติดตั้งระบบบำ�ำบัดน้�้ำำเสียย่อยเป็นแห่ง การสร้างเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชน โดยปรากฏผลงานท่ีประสบ
ผลสำ�ำเรจ็ อยา่ งเปน็ รูปธรรมหลากหลายโครงการ
102

โครงการพัฒนาพ้ืนทีต่ ามผังเมอื งรวมเมืองชลบรุ ี จังหวดั ชลบุรี โครงการพัฒั นาพื้�นที่�เฉพาะบริเิ วณชายหาดปราณบุุรีี จังั หวัดั ประจวบคีรี ีีขัันธ์์ โครงการพฒั นาตามผังเมืองรวมชุมชนเชียงคาน จังหวดั เลย
(สะพานเลยี บชายฝัง่ ทะเล) Pran Buri Beach Specific Area Development Project, Prachuap Khiri Khan Spatial Development under the Chiang Khan Community
Spatial Development under the Chon Buri Town Comprehensive Plan, Loei
Comprehensive Plan, Chon Buri (Coastal Bridge)
The Urban development mission is to put plans into action by other infrastructure with complexity that needs specialized skills that
constructing infrastructure and providing public utilities and public local administrative organizations cannot provide, such as berths,
services that is not redundant with the missions of other agencies. skywalks, underground pipes and buildings with special structures.
The development focuses on safety from natural disasters, a healthy Throughout the past 20 years of its operations, the Department of
environment, and standard public utilities and public facilities. Public Works and Town & Country Planning has laid out its planning
The mission includes: construction of embankments with drainage direction clearly under the integrated operations guidelines that combine
systems and traffic resurfacing; improvement of landscape including physical development with economic and social aspects of the area
sidewalks, bicycle lanes, workout areas, multipurpose yards and while taking into consideration physical and environmental aspects
buildings, toilets, lighting systems at recreation areas and constructing of each local community. Also, public participation is encouraged via
pedestrian bridges; roadwork focusing on improvment or expansion of outreach to earnestly listen and learn about the needs of the people
existing roads to facilitate public travel and accommodate development; throughcommunication, brainstorming, and ballots on various operations
development of drainage systems to prevent inundation; development to obtain concrete results. These are all the crucial criteria for the
of waterworks systems to increase water supply productivity and Department to proudly and successfully complete its urban development
fix or replace damaged water pipes; construction of wastewater mission, while enhancing operational capacity and determination to
treatment systems at public parks and the end of the sewer pipe create pleasant cities and better quality of life. Successfully projects to
before discharging wastewater to public canals; and construction of date include:

103

การปรับปรงุ ภูมิทศั น์ มิติด้านเศรษฐกิจ มุ่งเน้นการส่งเสริมระบบเศรษฐกิจ ท่ีสร้าง
เพ่อื การทอ่ งเทย่ี ว ความเป็นธรรมและกระจายรายได้ให้แก่ประชาชนในแหล่งท่องเที่ยว
Landscape Improvement ได้อย่างทว่ั ถึง ส่งเสรมิ การพัฒนาธุรกิจ เพอ่ื รองรับและสนับสนนุ การสร้าง
for Tourism ความพึงพอใจด้านการท่องเท่ียว รับผิดชอบต่อการอนุรักษ์ทรัพยากร
ทางธรรมชาติ อนั เปน็ ปจั จยั หลกั ในการสง่ เสรมิ ธรุ กจิ ดา้ นการทอ่ งเทยี่ วใหม้ ี
การพฒั นาพื้นทเ่ี พ่ือการท่องเทย่ี ว เป็นหนึ่งในภารกจิ ดา้ นการพัฒนาเมือง ความสมบรู ณ์ มกี ารวางผงั แมบ่ ทเพอ่ื การทอ่ งเทย่ี ว สนบั สนนุ การสรา้ งสรรค์
ของกรมโยธาธิการและผังเมืองที่มุ่งเน้นดำ�ำเนินการให้สอดคล้องกับ นวัตกรรมผลิตภัณฑ์ด้านสินค้าและบริการ เพ่ือขยายโอกาสทางธุรกิจ
แผนยุทธศาตร์ นโยบายของรัฐบาล และวิสัยทัศน์ด้านการท่องเที่ยว ดา้ นการท่องเทย่ี วใหก้ ว้างขวาง
ของเมือง โดยเริ่มจากการวางแผนแม่บทไปสู่การพัฒนาพื้นที่ให้สามารถ มิิติิด้า้ นสิ่่ง� แวดล้อ้ ม มุ่่�งส่่งเสริมิ การอนุุรัักษ์ส์ิ่�งแวดล้อ้ มทางธรรมชาติิ
ใช้ประโยชน์ได้อย่างคุ้มค่า คงไว้ซ่ึงอัตลักษณ์ของชุมชน ควบคู่ไปกับ ในสถานที่่�ท่่องเที่�ยวให้้คงสภาพเดิิมหรืือดีีกว่่าเดิิม พร้้อมกัับกำำ�หนด
การอนุรักษ์สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ อันเป็นปัจจัยสำ�ำคัญในการ มาตรการป้้องกัันผลกระทบอัันเนื่่�องมาจากการท่่องเที่ �ยว ด้้วยการติิดตาม
สรา้ งรายได้ใหแ้ กช่ มุ ชน ใหส้ ามารถพ่งึ พาตนเองได้ พร้อมสง่ เสริมให้เกดิ และประเมินิ ผลด้้านการท่อ่ งเที่�ยวอย่่างต่อ่ เนื่�่อง โดยให้ค้ วามสำำ�คัญั ในเรื่�อง
การทอ่ งเทย่ี วอย่างยั่งยืน ทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่�งแวดล้อ้ มในขอบเขตที่�คงไว้ซ้ึ่ง� ความหลากหลาย
ทั้งนี้ กรมโยธาธิการและผังเมืองได้ดำ�ำเนินงานที่มุ่งเน้นการพัฒนา ทางด้้านชีีวภาพ ทั้้�งยัังต้้องสามารถพลิิกฟื้ �นให้้คืืนสู่ �ความแข็็งแรงสมบููรณ์์
ด้านการท่องเที่ยวอย่างต่อเนื่อง ด้วยการอนุรักษ์ ฟื้นฟู และพัฒนา อีกี ด้ว้ ย มุ่�งเน้น้ การจัดั การ และการชะลอการใช้ท้ รัพั ยากรธรรมชาติิ เพื่�อให้เ้ กิดิ
แหล่งท่องเท่ียวท่ีมีความสำ�ำคัญเชิงประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม หากแต่ สมดุลุ ระหว่า่ งการใช้อ้ ย่า่ งเกื้�อกูลู นำำ�เทคโนโลยีสี ะอาดมาใช้อ้ ย่า่ งเหมาะสม
มสี ภาพทรดุ โทรม ขาดศกั ยภาพดา้ นระบบสาธารณปู โภคและสาธารณปู การ เพอ่ื ใหค้ นรนุ่ หลงั มปี จั จยั ในการดำำ� รงชพี การวางผงั แมบ่ ทจงึ ใหค้ วามสำำ� คญั
ให้พร่ังพร้อมและสมบูรณ์ อันเป็นปัจจัยท่ีจะเกื้อหนุนต่อการพัฒนา ต่อการปกป้องและฟื้นฟูสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ อันเป็นพ้ืนฐาน
ด้านการท่องเท่ียว เพ่ือสร้างรายได้ให้แก่ประชาชนในพ้ืนที่เป็นสำ�ำคัญ ตอ่ การยงั ชพี การทอ่ งเทย่ี ว และนนั ทนาการ สำำ� หรบั ชมุ ชนและนกั ทอ่ งเทยี่ ว
ซึ่งภายใต้แผนงานดังกล่าวได้กำ�ำหนดกรอบแนวคิดเพ่ือประสิทธิภาพ อยา่ งยง่ั ยืน
ในการดำำ� เนินงาน ประกอบด้วย ๓ มติ ิ คอื มิิติิด้้านสัังคมและวััฒนธรรม มุ่่�งพััฒนาสัังคมให้้มีีผลิิตภาพสููงขึ้�น
ป รัั บ ตัั ว ไ ด้้ เ ท่่ า ทัั น ต่่ อ กา ร เ ป ลี่ � ย น แ ป ล ง มีี สำำ�นึึ ก แ ล ะ วิิ ถีี ชีี วิิ ต ที่ � เ กื้ � อ กูู ล
ต่่ อ ธ ร ร ม ช า ติิ มีี สิิ ท ธิิ แ ล ะ โ อ กา ส ที่ � จ ะ ไ ด้้ รัั บ กา ร จัั ด ส ร ร ผ ล ป ร ะ โ ย ช น์์
ด้านการพัฒนา การคุ้มครองอย่างท่ัวถึงและเป็นธรรม สามารถพ่ึงพา
ตนเองได้อย่างมั่นคง และใช้ประโยชน์จากทุนทางสังคมที่มีอยู่
อย่างหลากหลายได้อย่างเหมาะสม สร้างโอกาสให้ชุมชนในท้องถิ่น
ได้มีส่วนร่วมด้านการท่องเท่ียว เพื่อสร้างความเข้มแข็งให้แก่ชุมชน
ท้องถ่ินให้สามารถจัดการท่องเที่ยวของตนเองและได้รับผลประโยชน์
จากการทอ่ งเท่ยี ว โดยเฉพาะการตอบสนองนโยบายส่งเสริมความเข้มแข็ง
ของชุมชน โครงการท่องเท่ียวชุมชน OTOP นวัตวิถี ที่มุ่งเน้นให้ชุมชน
ร่วมกำ�ำหนดทิศทางการพัฒนาและจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนตนเอง
พัฒั นาการสร้า้ งจิติ สำำ�นึกึ ในการอนุรุ ักั ษ์ท์ รัพั ยากรท่อ่ งเที่�ยวและสิ่ง� แวดล้อ้ ม
ให้แ้ ก่ผู่้�ที่�เกี่�ยวข้อ้ งกับั การท่อ่ งเที่�ยวทุกุ ฝ่า่ ย โดยการให้ค้ วามรู้�และสื่�อความหมาย
ในการอนุุรัักษ์์ทรััพยากรเพื่�อการท่่องเที่�ยวและสิ่�งแวดล้้อม การปลููกฝััง
จิติ สำำ�นึกึ ทางการท่อ่ งเที่�ยวแบบยั่ง� ยืนื ให้ท้ ุกุ ฝ่า่ ยเกิดิ ความรักั ความหวงแหน
ในทรััพยากรธรรมชาติแิ ละสิ่�งแวดล้อ้ ม

104

Spatial development to promote tourism is part of the Department โครงการพัฒั นาตามผังั เมือื งรวมชุุมชนเชียี งคาน จัังหวััดเลย
of Public Works and Town & Country Planning’s urban development Spatial Development under the Chiang Khan Community Comprehensive Plan, Loei
mission. Carried out in line with the strategic plan, government policy
and the urban tourism vision, the tasks range from master planning The social and cultural dimension focuses on improving society’s
to developing areas for optimum use while maintaining the identity of productivity, adaptability to change, environmental awareness and
local communities and preserving the natural environment. This helps promoting environmentally-friendly lifestyles. Concomitantly, people
to generate income for local people, making communities self-reliant should have opportunities to benefit from development, equal and
and encouraging sustainable tourism. just protection while being self-reliant, and making appropriate use of
The Department has been working continuously on tourism the diverse social capital. This also involves creating opportunities for
promotion via the preservation, restoration, and development of communities to participate in tourism and empower them to organize
historical and cultural tourist destinations. This may have fallen into their own attractions and benefit from them. This is exemplified by the
disrepair; or lack of public utilities and infrastructure that are important OTOP (One Tambon, One Product) scheme, innovative ways to allow
factors for tourism promotion to generate income for local people. participatory development of community tourism and instilling social
Under this work plan, an operational framework to facilitate effective consciousness about the conservation of tourism resources and the
implementation in three dimensions has been established: environment among all concerned parties via training, and creating
The economic dimension focuses on promoting an economic awareness of sustainable tourism.
system that ensures equitable distribution of income to local people in
tourist areas, promotes business development to accommodate and
support satisfaction in tourism, takes responsibility for the conservation
of natural resources which are significant factors for promoting
comprehensive tourism and creates a master plan for tourism that
supports the development of innovative products and services to
expand business opportunities.
The environmental dimension aims to promote the preservation
of the natural environment in tourist attractions while establishing
measures to prevent the impact of tourism by continuously monitoring
and evaluating activities, with emphasis on maintaining or rehabilitating
biodiversity to its full health. The focus is on reducing the exploitation
of natural resources in order to achieve equilibrium among uses while
using appropriate technology to sustain employment. The master plan
therefore gives priority to the protection and restoration of the natural
environment in a sustanable manner.

105

โครงการพัฒนาพ้นื ทีเ่ ฉพาะบริเวณชายหาดปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรขี ันธ์ โครงการพัฒั นาตามผังั เมือื งรวมชุมุ ชนเชีียงคาน จัังหวััดเลย
Pran Buri Beach Specific Area Development Project, Pran Buri District, Prachuap Khiri Khan Spatial Development under the Chiang Khan Community Comprehensive Plan, Loei

ปัจจุบันกรมโยธาธิการและผังเมืองได้ดำ�ำเนินโครงการพัฒนาพื้นที่ โดยเป็็นทางเลี่�ยงเมืืองจากตำำ�บลบางทรายต่่อเนื่�่องถึึงตำำ�บลเสม็็ด รวมทั้�ง
เพื่�อการท่อ่ งเที่�ยวเป็น็ จำำ�นวนมากทั่่ว� ประเทศ และส่ง่ เสริมิ ให้เ้ กิดิ การท่อ่ งเที่�ยว สง่ เสรมิ ดา้ นการทอ่ งเทยี่ ว ดว้ ยมสี ถานทพ่ี กั ผอ่ นหยอ่ นใจรมิ ทะเลทสี่ วยงาม
อย่่างยั่�งยืืน ที่่�สำำ�คััญ ได้แ้ ก่่ โครงการพัฒนาตามผังเมืองรวมชุมชนเชียงคาน อำ�ำเภอเชียงคาน
โครงการปรับปรุงภูมิทัศน์เพ่ือพัฒนาพ้ื นที่สวนสาธารณะสมเด็จ จังหวัดเลย มีการก่อสร้างและปรับปรุงภูมิทัศน์ตามแนวริมแม่น้้� ำำโขง
พระเจ้าตากสนิ มหาราชและบรเิ วณโดยรอบ จังหวัดจนั ทบรุ ี ซงึ่ เป็นสถานที่ และก่อสร้างสวนเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร
ประดษิ ฐานพระบรมราชานสุ าวรยี ส์ มเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช เพอ่ื นอ้ มรำำ� ลกึ ถงึ มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร เพอ่ื เฉลมิ พระเกยี รตแิ ละยงั เปน็
พระมหากรุณาธิคุณที่ทรงกอบกู้เอกราชให้แก่ชาติไทย และยังเป็นสถานท่ี การส่งเสริมการท่องเที่ยวภายในชุมชนเชียงคานและจังหวัดเลย เกิดการ
พักผ่อนหย่อนใจและสถานที่ทำ�ำกิจกรรมและนันทนาการต่าง ๆ ของ จ้างงาน สร้างรายได้ ยกระดบั คณุ ภาพชีวติ และความเปน็ อยขู่ องประชาชน
ประชาชน โดยกรมโยธาธิการและผังเมืองดำ�ำเนินการปรับปรุงภูมิทัศน์ ในท้องถ่ินให้ดีข้ึน ส่งเสริมให้ชุมชนร่วมกันอนุรักษ์ย่านเก่าแก่ ตลอดจน
เพื่อพัฒนาพ้ืนท่ีสวนสาธารณะและพื้นท่ีโดยรอบให้มีความร่มรื่น สวยงาม วถิ ีชวี ติ และวฒั นธรรมลุม่ แม่น้�้ำโขง
ตลอดจนเพิม่ ความปลอดภยั ให้แกป่ ระชาชนมากยงิ่ ขนึ้ โครงการรเิ วอรฟ์ รอ้ นท์ อำำ� เภอเชยี งของ จงั หวดั เชยี งราย มงุ่ พฒั นา
โครงการพฒั นาพ้ื นทเี่ ฉพาะบรเิ วณชายหาดปราณบรุ ี อำำ� เภอปราณบรุ ี พ้ืนท่ีชายแดนประเทศไทยและสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เพ่ือแก้ไขปัญหาชายหาดที่ถูกกัดเซาะ พร้อมท้ัง ภายใต้แนวคิด “เปลี่ยนเมืองผ่าน สร้างเมืองท่องเท่ียว สร้างรายได้ให้แก่
พัฒนาระบบคมนาคมให้ทุกคนสามารถเข้าถึงแหล่งท่องเท่ียวและ ประชาชน” เสรมิ สรา้ งสภาพแวดลอ้ มทดี่ ตี อ้ นรบั นกั ทอ่ งเทย่ี วอยา่ งครบวงจร
ใชป้ ระโยชนภ์ ายในพนื้ ที่ไดอ้ ยา่ งปลอดภยั มสี งิ่ อำำ� นวยความสะดวกสาธารณะ ไม่ว่าจะเป็นการทำ�ำทางจักรยานริมแม่น้้� ำำโขง ปรับปรุงถนนและท่าเรือ
รวมถึงปรับปรุงสภาพแวดลอ้ มทางธรรมชาตทิ ่ีเสอื่ มโทรม เพ่ืออำ�ำนวยความสะดวกให้แก่ประชาชนและนักท่องเที่ยว อันเป็นการ
โครงการพฒั นาพื้นทตี่ ามผงั เมอื งรวมเมอื งชลบรุ ี มกี ารกอ่ สรา้ งสะพาน ใช้ประโยชน์พ้นื ท่อี ย่างคมุ้ คา่ ควบคไู่ ปกับการคงไว้ซึง่ อัตลกั ษณข์ องชุมชน
เลีียบชายฝั่�งทะเล จัังหวััดชลบุุรีี เพื่�อแก้้ปััญหาจราจรในเขตเมืืองชลบุุรีี

106

โครงการรเิ วอรฟ์ ร้อนท์ อำำ� เภอเชียงของ จังหวดั เชียงราย โครงการพััฒนาพื้�นที่�ตามผัังเมือื งรวมเมืืองชลบุรุ ีี จัังหวััดชลบุรุ ีี (สะพานเลีียบชายฝั่�งทะเล)
The Riverfront Development Project, Chiang Khong District, Chiang Rai Spatial Development under the Chon Buri Town Comprehensive Plan (Coastal Bridge)

Currently, the Department of Public Works and Town & Country from Bang Sai Subdistrict to Samet Subdistrict, while promoting tourism
Planning has embarked on numerous tourism development projects as there are many beautiful seaside recreation spots.
throughout Thailand, resulting in the cost-effective use of areas by Urban development projects under the Chiang Khan Community
communities and tourists, thus encouraging sustainable tourism. Highlights Comprehensive Plan, Chiang Khan District, Loei Province. The project
include: involves landscape improvement along the Mekong River and construction
Project on Landscape Improvement at King Taksin The Great Park of a public park in honor of HM King Bhumibol Adulyadej The Great. The
and Its Environs, Chanthaburi Province. A venue for public relaxation and aim is to promote tourism within the Chiang Khan Community and promote
recreational activities, the park houses a royal monument of King Taksin the role of tourism within the province in generating jobs and income while
The Great erected to commemorate his royal benevolence in salvaging the improving the quality of life and well-being of local people. The project also
sovereignty of the Thai nation. The project has enhanced its scenic lush encourages the community to conserve the old commercial areas as well
green landscape as well as visitors’ safety. as the lifestyle and culture along the Mekong River.
PranBuriBeachSpecificAreaDevelopmentProject,PranBuriDistrict, The Riverfront Development Project, Chiang Khong District, Chiang
Prachuap Khiri Khan Province, was implemented to address the problem of Rai Province focuses on the development of the Thai-Lao border under
coastal erosion, and improve transportation systems to ensure everyone’s the concept, “transform a bypass town, create a tourist city, generate
safe access to tourist attractions. The area is equipped with public facilities income”. The project aims to enhance the environment by building bicycle
and the project has restored the natural environment from disrepair. lanes along the Mekong River as well as road and pier improvement. Not
Spatial Development under the Chon Buri Town Comprehensive only facilitating tourists and locals, the project will also optimize area use
Plan involves the construction of an overpass along the coast of Chon Buri and preserve the community’s identity.
Province to solve traffic problems in the urban area. It serves as a bypass
107

การกอ่ สร้าง น้ำ�้ำ ท่วมพื้นทีช่ ุมชนท่ัวประเทศ ใน พ.ศ. ๒๕๕๙-๒๕๖๐ ซ่ึงพจิ ารณาจาก
ระบบป้องกันนำ้�ทว่ ม ความสำำ� คญั ของชมุ ชน ความเปน็ ศนู ยก์ ลางทางเศรษฐกจิ ความรนุ แรง ความถ่ี
พนื้ ท่ชี มุ ชน และพนื้ ทเี่ สยี่ งในการเกดิ น้�้ำทว่ ม ใหด้ ำำ� เนนิ การกอ่ สรา้ งระบบปอ้ งกนั น้�้ำทว่ ม
Construction เพอ่ื แกไ้ ขปัญหาน้้�ำทว่ มในพ้ืนท่ีชุมชน
of Community Flood จากการศกึ ษาแผนหลกั พบวา่ มพี น้ื ทช่ี มุ ชนจำำ� นวน ๗๑๕ พน้ื ทช่ี มุ ชน
Prevention Systems ทค่ี วรไดร้ บั การแกไ้ ขปญั หาน้�้ำทว่ ม คดิ เปน็ ขนาดพน้ื ทป่ี ระมาณ ๑๐.๕๐ ลา้ นไร่
มผี ทู้ ่ีอาจได้รบั ผลกระทบคดิ เปน็ จำ�ำนวน ๗.๘๐ ล้านครวั เรอื น แบง่ ออกเปน็
เนื่่�องจากประเทศไทยมีีจุุดอ่่อนด้้านลัักษณะทางภููมิิศาสตร์์กายภาพ ภาคเหนือ ๑๒๙ แห่ง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ๒๕๑ แห่ง ภาคกลาง
ที่ �เสี่ �ยงต่่อภััยน้ำำ��ท่่วม ทั้้�งจากสภาวะน้ำำ��หลากในฤดููฝนและภาวะน้ำำ��ทะเล ๑๗๑ แหง่ ภาคตะวนั ออก ๔๓ แหง่ และภาคใต้ ๑๒๑ แหง่ และจากผลการศกึ ษา
หนุุนสููง ส่่งผลให้้ต้้องประสบกัับปััญหาน้ำำ��ท่่วมพื้�นที่�เป็็นประจำำ� ทั้�งยัังมีี ดังกล่าว คณะกรรมการทรพั ยากรน้�้ำแห่งชาติ (กนช.) เห็นชอบแบบแผน
ความรุุนแรงมากขึ้�นทุุกปีี ดัังจะเห็็นได้้จากเหตุุการณ์์มหาอุุทกภััย ปฏิบัติการแผนระยะเร่งด่วน ระยะกลาง และระยะยาวของพื้นท่ีเป้าหมาย
เมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๔ ซึ่งนอกจากสร้างความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สิน ภายในระยะเวลาดำ�ำเนนิ การ ๒๐ ปี เมอ่ื วันท่ี ๒๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๖๓
ของประชาชนเป็นจำ�ำนวนมากแล้ว ยังส่งผลกระทบต่อสภาวะเศรษฐกิจ ท้ังน้ี กรมโยธาธิการและผังเมืองดำ�ำเนินการจัดทำ�ำระบบป้องกัน
ของประเทศอย่างมหาศาลอีกด้วย โดยมีประชาชนที่ได้รับผลกระทบจาก น้�้ำำท่วมพื้นท่ีชุมชนจนถึงปัจจุบันเรียบร้อยแล้ว จำ�ำนวน ๒๐๓ แห่ง
เหตกุ ารณน์ ้ีเปน็ จำำ� นวนมากถงึ ๑๒.๘ ลา้ นคน คิดเป็นมูลคา่ ความเสยี หาย ใน ๖๕ จงั หวดั ครอบคลมุ พน้ื ที่ ๘๙๒,๐๐๐ ไร่ ประชากรจำำ� นวน ๑.๕๘ ลา้ น
มากกวา่ ๑.๔๔ ล้านล้านบาท โดยร้อยละ ๙๐ ของความเสยี หายเกดิ ขนึ้ กบั ครัวเรือน คงเหลือ ๕๑๒ แห่ง ที่ต้องดำ�ำเนินการตามแผนงานเพ่ือบรรลุ
พ้นื ท่ีชุมชนเมืองและเขตเศรษฐกจิ ทสี่ ำำ� คัญของประเทศ เป้าหมาย ใน พ.ศ ๒๕๘๐
เพอ่ื รบั มอื และแกไ้ ขกบั สภาวการณด์ งั กลา่ ว กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง พร้อ้ มกันั นี้้� กรมโยธาธิกิ ารและผังั เมือื งยังั ให้ค้ วามสำำ�คัญั และสนับั สนุนุ
ซ่ึงมีภารกิจการแก้ไขปัญหาน้้� ำำท่วมในพื้นที่ชุมชนตามกรอบแผนแม่บท การมีีส่่วนร่่วมของภาคประชาชนในการดำำ�เนิินงาน ด้้วยการจััดประชุุม
การบริหารจัดการทรัพยากรน้�้ำำ ๒๐ ปี ยุทธศาสตร์ด้านที่ ๑ การจัดการ เพื่�อรัับฟัังความคิิดเห็็นของประชาชน หน่่วยงานภาครััฐ และภาคเอกชน
น้�้ำ ท่วมและอุทกภัย กลยุทธ์ท่ี ๒ การป้องกันน้้�ำำท่วมชุมชนเมือง ได้รับ ที่เก่ียวข้อง ท้ังในช่วงการศึกษาออกแบบและช่วงการก่อสร้าง เพื่อให้
มอบหมายจากรัฐบาลให้ดำ�ำเนินการศึกษาและจัดทำ�ำแผนหลักการป้องกัน โครงการที่ดำ�ำเนินการก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อชุมชนและประเทศชาติ
เปน็ สำ�ำคญั
เมื่อการดำ�ำเนินโครงการก่อสร้างระบบป้องกันน้�้ำำท่วมพื้นท่ีชุมชน
แลว้ เสรจ็ จะสามารถปอ้ งกนั และลดความเสยี หายจากภยั น้�้ำทว่ มทจ่ี ะเกดิ ขนึ้
ต่อพน้ื ท่บี ริเวณตา่ ง ๆ ท้งั พ้นื ทชี่ ุมชน พนื้ ท่เี ศรษฐกจิ พ้นื ท่ีโบราณสถาน
รวมถึงพื้นที่บรรเทาทุกข์อย่างมีประสิทธิภาพ ประชาชนมีความปลอดภัย
ในชวี ติ และทรพั ยส์ นิ ชว่ ยลดมลู คา่ ความเสยี หายทางเศรษฐกจิ ลดคา่ ใชจ้ า่ ย
ภาครฐั ในการบรรเทาและเยยี วยาผปู้ ระสบความเดอื ดรอ้ นจากปญั หาน้้�ำทว่ ม
ชว่ ยยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ การรกั ษาสภาพแวดลอ้ มทางธรรมชาติ สง่ ผลให้
เกดิ การพัฒนาภายในพืน้ ทีอ่ ย่างตอ่ เนอื่ ง เพ่อื ความสขุ และความปลอดภยั
โดยรวมของประชาชนเป็นสำ�ำคัญ โดยการดำ�ำเนินโครงการก่อสร้างระบบ
ปอ้ งกันน้้�ำทว่ มพืน้ ทีช่ ุมชนทีส่ ำ�ำคัญ ไดแ้ ก่

108

Thailand is prone to flooding both in the rainy season and from โครงการก่่อสร้า้ งระบบป้อ้ งกัันน้ำำ��ท่ว่ มพื้�นที่่�ชุุมชนโผงเผง จังั หวััดอ่า่ งทอง
high tides resulting in regular floods, which have become more severe Construction of Flood Prevention Systems for
each year, as evidenced by the massive flooding event of 2011, which Phong Pheng Community, Ang Thong
not only caused significant damage to people’s lives and property, but
also depth-charged Thailand’s economy, i.e. 12.8 million people were to hear the opinions of the public, government agencies and the private
affected by this event, accounting for more than 1.44 trillion baht in parties involved to ensure that the projects are in the best interest of
damage, of which 90% were concentrated in urban areas, and crucial the community and the nation.
economic areas around the country. Completion of the flood prevention systems will help prevent
To address the situation, the Department of Public Works and flood damage in various areas, including community areas, economic
Town & Country Planning was tasked by the government to study areas, historic sites, and relief areas effectively. People’s lives and
and prepare a flood prevention plan for communities for the years property will be safe, and the extent of economic damage will be
2016 to 2017, under the framework of the 20-year Water Resources reduced, thereby lowering government expenditure on crisis mitigation
Management Master Plan, Strategy 1 - Flood Management, Strategic and relief. People’s quality of life will be improved, and the natural
Action 2, Flood Prevention in Urban Communities which takes into environment will be preserved, resulting in continuous development for
consideration the importance of communities as economic centers, the public satisfaction. Examples of significant flood prevention projects
severity and frequency of floods, and whether areas are considered include:
risk areas for flooding.
According to the study, 715 communities need solutions to
flood issues. The size of the area totals 10.50 million rai (1.68 million
hectares), with 7.80 million affected households in 129 communities
in the northern region, 251 communities in the northeastern region,
171 communities in the central region, 43 communities in the eastern
region, and 121 communities in the southern region. As such, the
Office of the National Water Resources approved a 20-year action
plan prescribing immediate, medium-term and long-term solutions for
the target areas on 20 March 2020.
The Department has installed flood prevention systems for 203
communities in 65 provinces covering 892,000 rai (142,700 hectares),
from which 1.58 million families benefit. The plan is to install systems
at the remaining 512 communities within 2037.
At the same time, the Department also values and supports the
participation of the public sector in its operations, by holding meetings

109



โครงการแกไ้ ขปญั หาน้ำ�ำ้ ท่วมพื้นท่ีชุมชนเฉวง Flood Management Project for
Chaweng Community
ชมุ ชนเฉวง ตง้ั อยู่ในอำำ� เภอเกาะสมยุ จงั หวดั สรุ าษฎรธ์ านี เปน็ หนงึ่ ใน
สถานทที่ อ่ งเทย่ี วทไี่ ดร้ บั ความนยิ มจากนกั ทอ่ งเทยี่ ว แตเ่ นอื่ งจากตอ้ งเผชญิ กบั Chaweng Community is located in Samui Island. It is one of
สภาวะฝนตกหนักในช่วงฤดูฝนหรือเมื่อเกิดมรสุมพัด จึงมักประสบปัญหา the most popular tourist destinations in Thailand. However, with
น้้� ำำท่วมขังอยู่เสมอ ยิ่งเม่ือมีการพัฒนาเมืองอย่างรวดเร็วแต่ไร้ทิศทาง heavy precipitation in the rainy and monsoon season, the area
และขาดการวางแผนในเร่ืองระบบระบายน้�้ำำท่ีดี ทำ�ำให้ปัญหาน้�้ำำท่วมขัง always experiences flooding. Even more so because the city is
ทวคี วามรนุ แรงมากขน้ึ อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ประชาชนตอ้ งประสบความเดอื ดรอ้ น rapidly developing without any clear direction, the lack of planning for
ธุรกิจด้านการท่องเท่ียวต้องหยุดชะงัก สร้างความเสียหายทางเศรษฐกิจ drainage and flood water overflows management systems so flooding
ในภาพรวมเป็นอยา่ งมาก conditions have become a problem that continues to intensify. The
เพ่ือแก้ไขปัญหาดังกล่าว ในปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๗-๒๕๖๐ public suffered while the tourism business came to a halt which was
กรมโยธาธิการและผังเมืองได้ดำ�ำเนินการก่อสร้างท่อขนส่งน้�้ำำขนาดใหญ่ severely damaging to the economy as a whole.
พร้อมปรับปรุงถนนจากพ้ืนที่ชุมชนไปสู่พรุเฉวง ซ่ึงเป็นแก้มลิงของพ้ืนที่ To resolve such issues, in fiscal years 2011-2013, the Department
สามารถรองรับน้้�ำไดป้ ระมาณ ๘๐๐,๐๐๐ ลูกบาศกเ์ มตร นอกจากน้ี ยงั ได้ carried out the construction of a large water pipeline and improved
ปรับปรุงและขยายคลองเฉวงให้มีความสามารถในการระบายน้�้ำำออกจาก the road to Chaweng Peat Swamp, which is the local water retention
พรุเฉวงลงทะเลได้มากย่ิงข้ึน พร้อมทั้งก่อสร้างอาคารประตูระบายน้�้ำำ area or Kaem Ling that can retain approximately 800,000 cubic meters
เพื่อบริหารจัดการน้้� ำำ โดยปิดกั้นเม่ือน้้� ำำทะเลหนุนสูงไม่ให้เข้ามาในพ้ืนท่ี of water. Moreover, Chaweng Canal was improved and widened to
และตดิ ต้งั เคร่ืองสบู น้้�ำขนาด ๙.๐๐ ลกู บาศกเ์ มตรตอ่ วนิ าที เพ่อื เร่งสบู น้�้ำ enhance drainage of water from the swamp into the sea. Also, to
ออกจากพ้ืนทีช่ มุ ชนลงสูท่ ะเลเมอื่ มฝี นตกหนักในพ้ืนท่ี prevent seawater intrusion, a water gate equipped with water pumps
หลังจากโครงการแลว้ เสร็จในชว่ งปลาย พ.ศ. ๒๕๖๐ น้�้ำท่เี คยท่วมขัง with capacity of 9 cubic meters per second was constructed to
ในชุมชนถูกระบายไปรวมกันในพรุเฉวง และไหลออกลงสู่ทะเล accelerate pumping of water out of the community area during heavy
ผา่ นคลองเฉวง และอาคารประตนู ้้�ำทกี่ อ่ สรา้ งไว้ ซง่ึ ไมป่ รากฏปญั หาน้้�ำทว่ มขงั rainfall.
ในพื้นที่ชุมชนเฉวงอีกเลย ทำ�ำให้ประชาชนได้รับความสะดวก ปลอดภัย After the project was completed at the end of 2017, floodwater
ในการดำำ� เนินชีวติ ธรุ กจิ การท่องเทย่ี วขยายตัวและเติบโตข้ึนอยา่ งตอ่ เนื่อง flowed into Chaweng Peat Swamp and was discharged to the sea
ขณะเดียวกัน พรุเฉวงซึ่งเป็นแหล่งรับน้้� ำำหลากขนาดใหญ่ได้รับ through Chaweng Canal and the newly constructed water gate.
การพัฒนาใหเ้ ป็นสถานท่ีพกั ผ่อนหยอ่ นใจ ใชป้ ระกอบกจิ กรรมสันทนาการ Chaweng community no longer experiences flooding problems, while
เป็นลานกีฬาเพื่อการออกกำ�ำลังกายสำ�ำหรับประชาชนและนักท่องเที่ยว the people enjoy improved quality of life and the tourism business is
ไดเ้ ป็นอยา่ งดี ใน พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๒ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งไดจ้ ัดทำ�ำ expanding and growing continuously.
โครงการพัฒนาพ้ืนท่ีชุมชนพรุเฉวง โครงการปรับปรุงพื้นท่ีตามแนวตล่ิง From 2017 to 2019, the Department carried out a project to
ของพรุเฉวง ซึ่งมีความยาว ๕.๕๐ กิโลเมตร ให้เป็นพ้ืนที่สวนสาธารณะ develop the area along the 5.5 kilometer-long bank of Chaweng Peat
ประกอบด้วยท่อรวบรวมน้�้ำเสียรอบพรุเฉวง ลานกีฬา ลู่วิ่ง ทางจักรยาน Swamp into a park equipped with a sewage pipeline, sporting ground,
และทางเดนิ รมิ น้้� ำำ เปน็ การเพม่ิ พน้ื ทสี่ าธารณะใหป้ ระชาชนและนกั ทอ่ งเทยี่ ว running tracks, bicycle lane and waterfront walkway around the lake.
นอกจากแก้ปัญหาน้้� ำำท่วมพื้นที่ชุมชนเฉวงแล้ว ตามผลการศึกษา This helps to increase public space for citizens and tourists.
และการขอรับการสนับสนุนการพัฒนาจากท้องถิ่นให้กรมโยธาธิการ In addition to addressing flooding in Chaweng community,
และผังเมืองวางแผนดำ�ำเนินการแก้ไขปัญหาน้้� ำำท่วมในพื้นที่ชุมชนอื่น ๆ the Department plans to implement a flooding solution in other
ภายในเกาะสมยุ อกี ดว้ ย communities on Samui Island according to study result and requests
from local authorities.
โครงการแก้้ไขปััญหาน้ำำ��ท่ว่ มพื้�นที่่�ชุุมชนเฉวง เกาะสมุยุ จัังหวัดั สุรุ าษฎร์์ธานีี
Flood Management Project for Chaweng Community in Ko Samui District, Surat Thani 111

ปกปอ้ งกรุงเทพฯ ชน้ั ใน มหาอทุ กภยั เมอื่ พ.ศ. ๒๕๕๔ นบั เปน็ เหตกุ ารณท์ ก่ี อ่ ใหเ้ กดิ ผลกระทบ
จากมหาอทุ กภยั อย่างใหญ่หลวงต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชน ด้วยเป็นอุทกภัย
ครั้งประวัตศิ าสตร์ คร้ังรุนแรงทสี่ ุดเปน็ ประวตั ิการณ์ กนิ ระยะเวลานาน และมีพื้นท่ปี ระสบภัย
กระจายตวั ในหลายพน้ื ทข่ี องประเทศ ทง้ั ภาคเหนอื ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื
Protecting Inner Bangkok ภาคใต้ ภาคกลาง รวมท้ังกรุงเทพฯ และปริมณฑล เกิดความเสียหาย
from the 2011 Great Flood ตอ่ เศรษฐกิจของประเทศอย่างมหาศาล
เหตุการณ์คร้ังนั้น กรมโยธาธิการและผังเมืองร่วมเป็นหน่ึงใน
หน่วยงานท่ีมีบทบาทสำ�ำคัญในการคลี่คลายสถานการณ์ โดยเฉพาะ
การป้องกันไม่ให้มวลน้้� ำำขนาดใหญ่ไหลเข้าสู่พื้นท่ีกรุงเทพฯ ช้ันใน
ซึ่ �งกรมโยธาธิิการและผัังเมืืองได้้เร่่งระดมจััดหากระสอบทรายจำำ�นวนมาก
มาทำำ�แนวคัันกั้�นน้ำำ��บริิเวณวััดเทีียนถวาย สููงกว่่า ๒ เมตร ตลอดแนว
คลองรัังสิิตประยููรศัักดิ์� รวมระยะทางประมาณ ๖-๗ กิโิ ลเมตร เพื่�อป้อ้ งกััน
ไม่ให้มวลน้�้ำำไหลล้นจากคลองรังสิตประยูรศักด์ิเข้าสู่คลองประปา และ
ไหลท่วมเข้าสู่พ้ืนที่กรุงเทพฯ ชั้นใน ซ่ึงเป็นพ้ืนที่สำ�ำคัญทางเศรษฐกิจ
ของประเทศ รวมท้ังจัดให้มีเจ้าหน้าท่ีตรวจสอบความมั่นคงแข็งแรง
ของแนวคันกั้นน้�้ำำเป็นประจำ�ำและตรวจสอบระดับน้้� ำำทุก ๓ ชั่วโมง
เพ่ือให้สามารถวางแผนและรับมือกับสถานการณ์ได้อย่างเท่าทัน ทำ�ำให้
สามารถปกปอ้ งกรงุ เทพฯ ชน้ั ในจากมหาอทุ กภยั ไวไ้ ด้ ซงึ่ ความสำำ� เรจ็ ครง้ั น้ี
ไม่เพียงแต่เป็นความภาคภูมิใจของผู้บริหารและเจ้าหน้าท่ีกรมโยธาธิการ
และผังเมือง แต่ยังแสดงให้เห็นถึงความร่วมมือร่วมใจของทุกภาคส่วน
ทง้ั การสนับสนนุ กระสอบจากหน่วยงานภาครัฐ ทรายจากภาคเอกชน และ
ยังมีประชาชนเป็นจำ�ำนวนมากท่ีอาสาช่วยกันบรรจุทรายลงกระสอบและ
จัดเรยี งกระสอบทราย จนสามารถสรา้ งแนวคันก้นั น้้�ำได้ในเวลาอนั จำ�ำกดั
ไม่เพียงเท่านี้ กรมโยธาธิการและผังเมืองยังปฏิบัติภารกิจสนับสนุน
หนว่ ยงานอนื่ และใหค้ วามชว่ ยเหลอื แกป่ ระชาชนผปู้ ระสบอทุ กภยั ไมว่ า่ จะเปน็
การตดิ ตงั้ เครอื่ งสบู น้้�ำบรเิ วณนคิ มอตุ สาหกรรมและคลองตา่ ง ๆ เปน็ จำำ� นวน
กว่า ๑๐๐ เครือ่ ง สนับสนุนกระสอบทราย จำ�ำนวน ๘๐๐,๐๐๐ ใบ ให้แก่
เขตทวีวัฒนา กรุงเทพฯ จังหวัดนนทบุรี จังหวัดปทุมธานี และจังหวัด
พระนครศรีอยุธยา รวมท้ังจัดต้ังศูนย์ช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัย ซึ่งมี
ประชาชนจำ�ำนวนมากร่วมบริจาคสิ่งของและเคร่ืองอุปโภคบริโภคที่จำ�ำเป็น
ตลอดจนจัดตั้งศูนย์ประสานงานช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัย เพ่ือทำ�ำหน้าท่ี
ติดตามสถานการณ์และประสานงานกับศูนย์ปฏิบัติการช่วยเหลือผู้ประสบ
อุทกภัย กระทรวงมหาดไทย และหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องอย่างใกล้ชิด
เพอ่ื บรรเทาความเดอื ดรอ้ นของประชาชนและคลค่ี ลายสถานการณ์ใหก้ ลบั สู่
ภาวะปกติให้ไดโ้ ดยเร็วท่ีสุด

In 2011, Thailand was hit by the most severe, extensive and
long-lasting flood in its history. The flood substantially damaged the
national economy. It had a massively negative effect on residents’ lives
and property in all areas of Thailand, including northern, northeastern,
southern, and central regions, as well as the Bangkok metropolitan
region.
The Department of Public Works and Town & Country Planning
participated in flood mitigation by focusing on the inner Bangkok area,
an economically important zone. The Department constructed a two-
meter-high and seven-kilometer-long sandbag barrier at the Thian
Thawai Temple area using numerous sandbags to block the water
mass at Rangsit Prayurasak Canal. Also, officers were appointed
to monitor the capacity of the barrier every three hours for planning
and promptly responding to situations. As a result, the barrier was
constructed on time, and there were no floods in inner Bangkok area
thanks to the cooperation of the different sectors, including sacks
provided by the government sector, sand provided by the private
sector, and volunteers from the civil sector to make sandbags and
fence the barrier. This protection became a source of pride among
executives and staff of the Department.
The Department also supported other agencies’ missions and
offered assistance to flood victims to alleviate suffering and defuse
the situation quickly. Thus, 100 water pumps were installed at canals
and industrial estates and 800,000 sandbags were provided to Thawi
Watthana District, Nonthaburi Province, Pathum Thani Province and
Ayutthaya Province. The Department also established a flood victim
crisis center to deliver supplies donated by the civil sector and a
coordination center to follow up on flood conditions and collaborate
with the missions of the Flood Relief Operations Centre (FROC) and
other related agencies.

113

การกอ่ สร้างเขือ่ น แนวเขตแดนระหว่างประเทศและประเทศเพื่อนบ้าน ทั้งส้ิน ๘ สายหลัก
ปอ้ งกันการกัดเซาะตลงิ่ ไดแ้ ก่ แมน่ ้�้ำโขง แมน่ ้�้ำเหอื ง แมน่ ้�้ำสาย แมน่ ้้�ำรวก แมน่ ้�้ำสาละวนิ แมน่ ้�้ำเมย
รมิ แมน่ ำ้�ชายแดน แมน่ ้้�ำกระบรุ ี และแมน่ ้้�ำโก-ลก มคี วามยาวรวมกนั ประมาณ ๑,๙๐๔ กโิ ลเมตร
ระหว่างประเทศ ซ่ึงแม่น้้� ำำเหล่าน้ีประสบปัญหาการพังทลายของตลิ่งมาเป็นเวลานาน
Erosion-prevention จำำ� เปน็ ตอ้ งมกี ารกอ่ สรา้ งเขอ่ื นปอ้ งกนั ตลง่ิ รมิ แมน่ ้�้ำชายแดนระหวา่ งประเทศ
embankments along เพ่อื รกั ษาดินแดนและแนวเขตแดนของประเทศไทย
Thailand’s international จากการสำำ� รวจขอ้ มลู ความเสยี หายของตลง่ิ รมิ แมน่ ้�้ำชายแดนระหวา่ ง
riverine borders ประเทศ พบว่ามีความยาว ๙๓๑.๒๓ กิโลเมตร ซงึ่ ตลอดแนวตลิง่ ดงั กลา่ ว
มแี นวโนม้ การพงั ทลายทเ่ี พม่ิ มากขน้ึ ดว้ ยเหตนุ ้ี กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง
สืบเนื่องจากปัญหาการพังทลายของตล่ิงริมแม่น้�้ำำบริเวณชายแดน จึงดำ�ำเนินการก่อสร้างเข่ือนฯ ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๓๓-๒๕๖๔
ประเทศไทย ซึง่ เกดิ จากความคดเค้ียวของลำ�ำน้้� ำำ การพดั พาของกระแสน้�้ำ รวมความยาวท้ังสิ้น ๖๘๘.๒๑ กิโลเมตร ซ่ึงกรมโยธาธิการและผังเมือง
ในแม่น้�้ำที่เปลยี่ นแปลงไปตามฤดกู าล ทัง้ ท่ีเกิดตามธรรมชาติและเกดิ จาก ไดด้ ำำ� เนนิ โครงการกอ่ สรา้ งเขอื่ นฯ ไปแล้วเปน็ จำ�ำนวน ๑๒๗ แหง่
การบริหารจัดการทรัพยากรน้�้ำำ รวมถึงการไหลผ่านของน้�้ำ ใต้ดินจากตลิ่ง สำ�ำหรับในปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕ กรมโยธาธิการและผังเมือง
สู่แม่น้้� ำำ ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นสาเหตุสำ�ำคัญที่ก่อให้เกิดปัญหาดินบริเวณ ได้รับงบประมาณเพ่ือดำ�ำเนินการก่อสร้างเข่ือนฯ ความยาว ๓๓.๔๒๓
ริมตล่ิงถูกกัดเซาะเสียหาย โดยเฉพาะการพังทลายของตล่ิงริมแม่น้�้ำำ กโิ ลเมตร และอยู่ระหว่างเสนอขอรบั สนบั สนนุ งบประมาณ ใน พ.ศ. ๒๕๖๖
ชายแดน นับเป็นปัญหาระดับชาติ เพราะก่อให้เกิดการสูญเสียดินแดน ความยาว ๓๐.๗๒๖ กโิ ลเมตร โดยมแี ผนงานทจ่ี ะดำำ� เนนิ การกอ่ สรา้ งในพนื้ ที่
และเกดิ การเปล่ียนแปลงแนวเขตแดนของประเทศไทย ที่ได้รบั ความเสยี หายทเี่ หลอื อยู่ใหแ้ ลว้ เสร็จ
กรมโยธาธิการและผังเมืองตระหนักถึงปัญหาดังกล่าวอย่างย่ิง ท้ังนี้ กรมโยธาธิการและผังเมืองให้ความสำ�ำคัญกับการมีส่วนร่วม
จึงดำ�ำเนินโครงการก่อสร้างเขื่อนป้องกันการกัดเซาะตลิ่งริมแม่น้�้ำ ชายแดน ของภาคประชาชนตลอดการดำ�ำเนินโครงการ โดยจัดให้มีการประชุม
ระหวา่ งประเทศ เพอ่ื ป้องกนั การพังทลายของตลิ่ง ไม่ให้เกิดความเสยี หาย เพ่ือรับฟังความคิดเห็นของประชาชน หน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน
ต่อทรัพย์สิน อาคารบ้านเรือน สาธารณสมบัติ ท้ังของเอกชนและ เพื่อให้โครงการเกิดประโยชน์สูงสุดต่อพื้นท่ีชุมชนและประเทศชาติ
ทางราชการ โดยเฉพาะเป็นการป้องกันการสูญเสียชายแดนของประเทศ เมอ่ื ดำำ� เนนิ โครงการเสรจ็ สมบรู ณ์ จะเสรมิ สรา้ งความมนั่ คง แขง็ แรง ปอ้ งกนั
ตามแนวแม่น้�้ำำชายแดนระหว่างประเทศ โดยประเทศไทยมีแม่น้้� ำำท่ีเป็น และลดความเสียหายจากการพังทลายของพื้นที่ริมตลิ่งแม่น้�้ำำชายแดน
ระหว่างประเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพ เกิดความปลอดภัยในชีวิตและ
ทรัพย์สินของประชาชน และช่วยรักษาเขตแดนตามธรรมชาติบริเวณ
แนวแม่น้้�ำชายแดนของประเทศอยา่ งดียิง่ อีกด้วย
หนง่ึ ในโครงการสำำ� คญั ภายใตแ้ ผนการกอ่ สรา้ งเขอื่ นปอ้ งกนั การกดั เซาะ
ตล่ิงริมแม่น้้� ำำชายแดนระหว่างประเทศของกรมโยธาธิการและผังเมือง
ซึ่งนอกจากเป็นการดำ�ำเนินงานเพ่ือป้องกันปัญหาการพังทลายของ
ตล่ิงริมแม่น้�้ำำชายแดน รักษาดินแดนไทยให้มั่นคงและปลอดภัยแล้ว
ยังได้รับการต่อยอดไปสู่การพัฒนาพื้นท่ีเพื่อสนับสนุนด้านการท่องเที่ยว
อกี ดว้ ย ได้แก่

114

Erosion of riverbanks on the Thailand’s borders is caused by โครงการก่อสร้างเขอ่ื นปอ้ งกันตล่งิ รมิ แม่น้้�ำโขง
the meandering nature of the water flow, changing seasonal river บา้ นผากุบ หมทู่ ่ี ๓ ตำำ� บลรมิ โขง จงั หวัดเชยี งราย
currents as well as groundwater flows from the banks into rivers. (ภาพบน) ก่อน และ (ภาพลา่ ง) หลงั ดำำ� เนินโครงการก่อสรา้ งเขอ่ื นปอ้ งกนั ตลงิ่
These factors elevate such erosion into a national problem, because The Erosion-prvention Embankment Construction Project for the Mekong River
it causes territorial losses and alters Thailand’s borders. at Pha Kub Village, Moo 3, Rim Khong Subdistrict, Chiang Rai
The Department of Public Works and Town & Country Planning (above) before and (below) after the completion
is acutely aware of the problem, and has undertaken a project to
construct erosion-prevention embankments along the rivers forming of riverbanks, while ensuring the safety of people’s lives and property,
international borders, to prevent erosion of riverbanks, damage to and preserving the natural demarcation of Thailand’s international
property, both private and governmental, and to prevent the alteration borders.
of the country’s international borders. Thailand has eight major rivers A major project under the erosion-prevention embankment
that form the boundary between neighboring countries, namely the construction scheme for the riverbanks along Thailand’s international
Mekong, Hueang, Sai, Ruak, Salween, Moei, Kra Buri, and Kolok rivers borders implemented by the Department of Public Works and Town &
totalling 1,904 kilometers in length. These rivers have suffered from Country Planning is:
riverbank erosion for a long time now and construction of erosion-
prevention embankments is needed to preserve the country’s territory
and demarcation.
According to a survey of the riverbanks along international border,
damage totalling 931.23 kilometers in length was discovered and the
situation was deteriorating. As a result, the Department worked on
the construction of erosion-prevention embankments from 1990 to
2021 for a total length of 688.21 kilometers, or 127 projects.
For the fiscal year 2022,a budget has been allocated to construct
33.423 kilometers of embankments, while a budget for 2023 is being
proposed for 30.726 kilometers of embankments. The plan is to
complete embankment construction for the remaining damaged areas.
The Department has focused on public participation throughout
the project, by organizing public hearings including both public and
private agencies to make sure the project is for the best public
and national interest. Upon completion, the project will strengthen
security, effectively prevent and reduce damages from the collapse

115

โครงการก่อสร้างเขือ่ นป้องกนั ตล่งิ รมิ แมน่ ้�้ำโขง พรอ้ มปรับปรุงภมู ทิ ศั น์และทางจักรยานพร้อมทางเดนิ เลียบรมิ ฝ่งั แม่น้้�ำโขง จังหวดั นครพนม
The Mekong River Embankment Project with Landscape Improvement and Bicycle Trail, Nakhon Phanom

โครงการกอ่ สรา้ งเขอื่ นปอ้ งกันตลิง่ ริมแมน่ ้�้ำำโขง ด้วยการกอ่ สรา้ งทางเดินเทา้ ทางจักรยาน ถนนคอนกรีต ไฟฟ้าส่องสวา่ ง
พร้อมปรับปรุงภูมิทัศน์และทางจักรยานพร้อมทางเดิน ตลอดโครงการ เพ่ือให้ประชาชนสามารถใช้ประโยชน์พ้ืนท่ีสาธารณะ
เลียบริมฝัง่ แม่น้�้ำำโขง จงั หวดั นครพนม อยา่ งคมุ้ คา่ อกี ทง้ั ยงั สง่ เสรมิ ใหเ้ กดิ การทอ่ งเทย่ี วเชงิ วถิ ชี มุ ชนรมิ แมน่ ้�้ำโขง
ปจั จุบนั โครงการดงั กลา่ วเปน็ ทีร่ ู้จกั ในช่ือของ “ถนนสวรรค์ชายโขง”
จังหวัดนครพนมมีแม่น้้� ำำโขงเป็นพรมแดนทางธรรมชาติกั้นระหว่าง ซ่งึ เป็นจดุ เด่นของการทอ่ งเทยี่ วรมิ แมน่ ้�้ำโขงแหง่ ใหมข่ องจังหวดั นครพนม
ประเทศไทยและสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวที่มีความสวยงาม มีความโดดเด่น ดึงดูดให้ประชาชนและนักท่องเท่ียวจำ�ำนวนมากเดินทาง
เปน็ อยา่ งมาก ทง้ั ยงั เปน็ พน้ื ทที่ มี่ คี วามหลากหลายทางดา้ นศลิ ปวฒั นธรรม มาพักผ่อนหย่อนใจ ใช้เป็นสถานท่ีออกกำ�ำลังกายเพ่ือสุขภาพ เดิน ว่ิง
มีทัศนียภาพริมแม่น้้� ำำท่ีสวยงาม รัฐบาลจึงมีนโยบายในการพัฒนาและ ปั่นจักรยาน ท่องเที่ยวชมธรรมชาติ และภูมิทัศน์อันสวยงามของสองฝั่ง
ยกระดับแหล่งท่องเท่ยี วลุม่ แมน่ ้�้ำโขง แม่น้�้ำโขงระหว่างไทยและลาวไดอ้ ยา่ งใกล้ชิด
จากแนวคดิ ดงั กลา่ ว กระทรวงมหาดไทย จงึ มอบหมายใหก้ รมโยธาธกิ าร หากการดำ�ำเนินโครงการทั้งหมดเป็นอันแล้วเสร็จจะสามารถเช่ือมโยง
และผงั เมอื งดำำ� เนนิ โครงการกอ่ สรา้ งเขอ่ื นปอ้ งกนั ตลง่ิ รมิ แมน่ ้้�ำโขง พรอ้ มกบั กับการพัฒนาเส้นทางจักรยานของจังหวัดนครพนมท่ีทอดยาวตลอด
ปรับปรุงภูมิทัศน์และทางจักรยานพร้อมทางเดินเลียบริมฝั่งแม่น้�้ำำโขง รมิ ฝง่ั แมน่ ้้�ำโขง ตั้งแตส่ ะพานมติ รภาพไทย-ลาว แหง่ ท่ี ๓ ไปจนถึงอำ�ำเภอ
จังหวัดนครพนม เพื่อส่งเสริมการพัฒนาและยกระดับแหล่งท่องเท่ียว ธาตุพนม รวมระยะทางท้งั สนิ้ ๖๔ กโิ ลเมตร
ลุ่มแม่น้้� ำำโขง ซึ่งโครงการนี้มีจุดเร่ิมต้นบริเวณหน้าวัดพระอินทร์แปลง กล่าวได้ว่า โครงการก่อสร้างเข่ือนป้องกันการกัดเซาะตลิ่งริมแม่น้�้ำำ
ตำำ� บลในเมอื ง อำ�ำเภอเมอื งนครพนม สิ้นสุดทีบ่ า้ นหนองจันทร์ ตำ�ำบลท่าคอ้ ชายแดนระหว่างประเทศ เป็นโครงการที่อำ�ำนวยประโยชน์เป็นอย่างมาก
อำำ� เภอเมืองนครพนม มคี วามยาวรวม ๔.๗๔๙ กิโลเมตร เพราะนอกจากจะช่วยป้องกันการกัดเซาะริมตลิ่งตามแนวชายแดนของ
โครงการนี้ นอกจากช่วยป้องกันการพังทลายของตลิ่งริมแม่น้้� ำำโขง ประเทศแลว้ ยงั ตอ่ ยอดไปสู่การพฒั นาด้านการทอ่ งเทยี่ ว รวมถึงการรกั ษา
ซ่งึ เป็นสาเหตุของการสูญเสียดนิ แดนจากภัยธรรมชาตแิ ล้ว กรมโยธาธิการ ท่ดี ินทำำ� กนิ ของประชาชนไว้ได้อกี ดว้ ย
และผังเมืองยังพัฒนาต่อยอดการใช้ประโยชน์จากการก่อสร้างเข่ือนฯ

116

โครงการก่่อสร้้างเขื่�อนป้อ้ งกันั ตลิ่�งริิมแม่น่ ้ำำ��โขง พร้้อมปรับั ปรุงุ ภูมู ิิทัศั น์์และทางจัักรยานพร้้อมทางเดิิน เลียี บริมิ ฝั่�งแม่่น้ำำ��โขง จังั หวััดนครพนม
The Mekong River Embankment Project with Landscape Improvement and Bicycle Trail, Nakhon Phanom

The Mekong River Embankment Project has expanded the utilization of embankment construction by creating
with Landscape Improvement and Bicycle Trail, footpaths, bicycle paths, concrete roads and installing street lights to enable
Nakhon Phanom Province people to make good use of public space and promote community tourism
along the Mekong River.
NakhonPhanomProvincehastheMekongRiverasthenaturalborder Today, the project is known as “Mekong Paradise Road” and it is
between Thailand and the Lao People’s Democratic Republic, which is a the new tourist attraction along the Mekong River in Nakhon Phanom.
scenic route and culturally diverse area with beautiful riverside scenery. It has distinctive appeal to attract locals and tourists to come and relax,
The government has issued a plan for the development and improvement exercise, walk, run, bike or enjoy nature walks to admire the beautiful natural
of tourism of the Mekong area. landscape on the banks of the Mekong River.
The Department of Public Works and Town & Country Planning was Once fully completed, the project areas can be linked to the
thus assigned to implement the project on erosion-prevention embankment development of a bicycle path that stretches for 64 kilometers along the
construction, landscape improvements, bike lane and waterfront walkway banks of the Mekong River from the 3rd Thai-Lao Friendship Bridge to That
development along the banks of the Mekong River in Mueang Nakhon Phanom District.
Phanom District. The plan was to promote the development and upgrading It can be said that the embankment construction to prevent erosion
of Mekong River tourist attractions starting at the front of Phra In Plaeng and loss of territory along the riverbanks forming international borders is a
Temple, Nai Mueang Subdistrict and ending at Nong Chan Village, Tha project that is beneficial to people and the nation, as it not only prevents
Kho Subdistrict, with a total distance of 4.749 kilometers. the erosion along the riverbank along the national border, but also leads to
Apart from preventing the collapse of the Mekong riverbank, which the development of tourism and the preservation of people’s farmland.
causes the loss of territory, via embankment development, the Department

117

การกอ่ สร้างเขือ่ น
ปอ้ งกันการกดั เซาะตล่งิ
ริมแมน่ ำ�้ และรมิ ทะเล
ท่วั ประเทศ
Erosion-prevention
Embankments for
Riverbanks
and Coastal Areas

หน่ึงในภารกิจด้านการพัฒนาเมืองของกรมโยธาธิการและผังเมือง “...ในระหว่างทีก่ ารถ่ายโอนยังไมเ่ สรจ็ ส้ิ น กรมโยธาธิการและผังเมอื ง
ท่ีขับเคลื่อนเพื่อการรังสรรค์เมืองน่าอยู่ให้ปรากฏอย่างเป็นรูปธรรม คือ ยงั คงเปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบภารกจิ ดงั กลา่ วเพอ่ื ใหก้ ารดำำ� เนนิ การมคี วามต่อเนอื่ ง
การดำ�ำเนินโครงการก่อสร้างเข่ือนป้องกันการกัดเซาะตล่ิงริมแม่น้�้ำ ภายใน และหากปรากฏองค์กรอื่นใด หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน (อปท.)
ประเทศและรมิ ทะเลท่วั ประเทศ ร้องขอรับการสนับสนุนให้ก่อสร้างเขื่อนป้องกันตลิ่ง ขอให้กรมโยธาธิการ
โดยในสว่ นของการสรา้ งเขอื่ นปอ้ งกนั การกดั เซาะตลงิ่ รมิ แมน่ ้�้ำภายใน และผงั เมอื งพจิ ารณาใหค้ วามชว่ ยเหลอื โดยประสานงานกบั สำำ� นกั งบประมาณ
ประเทศและการบำ�ำรุงรักษาน้ัน เป็นภารกิจท่ีถ่ายโอนให้องค์กรปกครอง ตามข้ั นตอนต่อไป”
ส่วนท้องถ่ินดำ�ำเนินการ ตามหลักการกระจายอำ�ำนาจให้แก่องค์กรปกครอง ดว้ ยเหตนุ ี้ ภารกจิ การสรา้ งเขื่อนปอ้ งกันตลง่ิ รมิ แมน่ ้�้ำภายในประเทศ
ส่วนท้องถ่ิน พ.ศ. ๒๕๔๒ ซึ่งมีหน้าท่ีดูแลแก้ไขปัญหาการกัดเซาะตล่ิง จึงเป็นการบูรณาการร่วมกันระหว่าง ๓ หน่วยงาน คือ กรมโยธาธิการและ
ริมแม่น้�้ำำ (ยกเว้นแม่น้้� ำำและลำ�ำคลองท่ีเป็นแนวชายแดนระหว่างประเทศ ผงั เมอื ง ดำำ� เนนิ การกอ่ สรา้ งเขอ่ื นปอ้ งกนั ตลง่ิ รมิ แมน่ ้�้ำำ เพอ่ื เพม่ิ ประสทิ ธภิ าพ
แนวชายฝั่งทะเล และเกาะ) แต่ในขณะที่ดำ�ำเนินการตามแผนการกระจาย การระบายน้�้ำำ ป้องกันการพังทลายของตล่ิง ไม่ให้เกิดความเสียหายกับ
อำ�ำนาจใหอ้ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถ่ิน (ฉบบั ที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ ปรากฏวา่ ชุมชน ท้ังบ้านเรือนของประชาชน สถานที่ราชการ ศาสนสถาน รวมถึง
มปี ระชาชนรอ้ งเรยี นไปยงั กระทรวงมหาดไทยเรอื่ งความเดอื ดรอ้ นจากปญั หา โรงเรียนเป็นสำ�ำคัญ กรมเจ้าท่า ดำ�ำเนินการก่อสร้างเข่ือนฯ เพ่ือขุดลอก
ตลิ่งพังทลาย และขอรับการสนับสนุนด้านงบประมาณจากกรมโยธาธิการ รอ่ งน้�้ำำ รกั ษารอ่ งน้�้ำและการเดนิ เรอื เปน็ สำำ� คญั กรมชลประทาน ดำำ� เนนิ การ
และผงั เมอื งใหด้ ำำ� เนนิ การกอ่ สรา้ งเขอ่ื นปอ้ งกนั ตลง่ิ เปน็ จำำ� นวนมาก เนอ่ื งจาก ก่อสร้างเขื่อนฯ เพ่ือเน้นเร่ืองการส่งน้�้ำำหรือการชลประทานเป็นสำ�ำคัญ
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นไม่มีงบประมาณเพียงพอและขาดศักยภาพ โดยโครงการก่อสร้างเขื่อนป้องกันตลิ่งริมแม่น้้� ำำภายในประเทศของ
ความรู้ ความสามารถ ที่จะแก้ไขปัญหาดงั กล่าว กรมโยธาธิการและผังเมืองอยู่ในแผนงานยุทธศาสตร์พัฒนาระบบ
สำำ� นกั งานปลดั สำำ� นกั นายกรฐั มนตรี จึงมีหนังสือ ท่ี นร ๐๑๐๗/๓๔๕๓ การเตรียี มพร้อ้ มแห่ง่ ชาติแิ ละระบบบริหิ ารจัดั การภัยั พิบิ ัตั ิิ ภายใต้ก้ ารกำำ�กับั
ลงวันที่ ๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ แจ้งกรมโยธาธิการและผังเมืองว่า ดููแลของสำำ�นัักงานทรััพยากรน้ำำ��แห่่งชาติิ เพื่�อไม่่ให้้เกิิดการซ้ำำ��ซ้้อนในการ
ขอรับั งบประมาณ
118

โครงการก่อ่ สร้้างเขื่�อนป้้องกัันตลิ่ง� ริมิ แม่่น้ำำ��กระบี่� จัังหวััดกระบี่�
The Erosion-prevention Embankment Project for Krabi Riverbank, Krabi

One aspect of the urban development mission of the Department of operation can continue without interuption, and if any agencies or the LAO
Public Works and Town & Country Planning is the implementation of the requests support for the construction of dams to protect embankments, the
erosion-prevention embankment construction projects on riverbanks and Department of Public Works and Town & Country Planning shall consider
in coastal areas throughout the country. Construction and maintenance are grantingtherequestandprovidingassistanceincoordinationwiththeBudget
devolved to local administrative organizations, giving them responsibilty Bureau following the rules and procedures.”
for solving the problem of riverbank erosion (except for rivers that For this reason, the mission to build river embankments to prevent
form international borders). However, during the implementation of the erosion of local riverbanks is an integrated effort of three agencies,
Decentralization to Local Administrative Organizations Plan (No. 2), B.E. namely the Department of Public Works and Town & Country Planning,
2551 (2008), many people sent complaints to the Ministry of Interior about responsible for the construction of the embankments to increase the
the suffering caused by the collapse of the embankment and requested efficiency of irrigation, prevent the collapse of the banks causing damages
budget support from the Department to construct dams to protect the to communities, people’s homes, government offices, places of worship, and
embankments, because the local agencies lacked budget and capability schools;the MarineDepartmenttotakecareofdredgingandmaintenance
to solve the problems. ofthewaterways;andthe RoyalIrrigationDepartmenttoberesponsiblefor
TheOfficeofthePermanentSecretary,PrimeMinistryOfficetherefore the construction of irrigation dams. This erosion-prevention embankment
issued a Letter No. Nor Ror 0107/3453 dated 7 July 2008, informing the construction projects on riverbanks and in coastal areas nationwide is under
Department of Public Works and Town & Country Planning that “While the integrated plan for water resources management under the supervision
the transfer is not completed, the Department of Public Works and Town of the Office of the National Water Resources to prevent redundancy in
& Country Planning is still responsible for the said mission, so that the budget requisition.

119



กรมโยธาธิการและผังเมืองตระหนักถึงปัญหาการกัดเซาะและ In this regard, the Department is aware of the problem of
การพังทลายของตล่ิงริมแม่น้�้ำำภายในประเทศ ท่ีก่อให้เกิดความเสียหาย riverbank erosion and the damage to people’s property and effects
ต่อทรัพย์สินของประชาชน และส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ สังคม และ on the economic, social and natural environment. Therefore, there
สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ จึงมีความจำ�ำเป็นต้องป้องกันหรือแก้ไข is an urgent need for solutions which are being carried out by expert
อยา่ งเรง่ ดว่ น โดยทำำ� การสำำ� รวจและออกแบบการกอ่ สรา้ งเขอ่ื นปอ้ งกนั ตลงิ่ engineers who have surveyed and designed the construction of
ริมแม่น้�้ำำภายในประเทศตามหลักทางวิศวกรรมโดยวิศวกรผู้เช่ียวชาญ dams according to stable, safe and standard engineering practices.
ซง่ึ จากขอ้ มลู ความเสยี หายทง้ั หมดของตลงิ่ รมิ แมน่ ้้�ำทวั่ ประเทศ รวมความยาว According to the data, the damage of riverbanks throughout the country
๑,๙๘๖,๗๓๐ เมตร totaled 1,986,730 meters.
กวา่ ๒ ทศวรรษ ตง้ั แต่ พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๖๕ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง For over two decades (1992 to 2022), the Department has
ดำำ� เนนิ การกอ่ สรา้ งเขอ่ื นฯ รวมความยาวทง้ั สนิ้ ๑,๐๒๕,๐๐๔ เมตร สำำ� หรบั completed the construction of the embankments for a total length
ใน พ.ศ. ๒๕๖๖ ดำ�ำเนินการขอรับการสนับสนุนงบประมาณดำ�ำเนินการ of 1,025,004 meters. For 2023, a budget was proposed to complete
ความยาว ๑๗๖,๔๑๔ เมตร รวมทั้งวางแผนการดำ�ำเนินงานในอนาคต a total length of 176,414 meters. There is also a plan for the next
ระยะ ๑๐ ปี ขา้ งหนา้ (พ.ศ. ๒๕๖๗-๒๕๗๕) ซงึ่ จะดำำ� เนนิ การในพน้ื ทเี่ สยี หาย 10 years (2024-2032) to complete the projects for all the degraded
ใหแ้ ลว้ เสรจ็ เพอ่ื ลดความเสยี หายและบรรเทาความเดอื ดรอ้ นของประชาชน areas to reduce damages and alleviate the suffering of the people,
พร้อมทั้งดูแลรักษาพ้ืนท่ีตล่ิงริมแม่น้้�ำำให้มีความม่ันคงแข็งแรง ปลอดภัย while maintaining riverbank areas to be stable, strong and safe, and
สามารถใช้เป็นพ้นื ท่สี าธารณประโยชน์ของชมุ ชนไดต้ อ่ ไป for community use.
สำ�ำหรับการดำ�ำเนนิ โครงการนน้ั มีการกำ�ำหนดหลักเกณฑก์ ารพจิ ารณา For the implementation of the project, the criteria for prioritization
คดั เลอื กพนื้ ทดี่ ำำ� เนนิ โครงการตามลำำ� ดบั ความสำำ� คญั อยา่ งเหมาะสม ไดแ้ ก่ of the projects are as follows:
๑. เป็นพ้ืนที่ท่ีเกิดปัญหาการพังทลายของตล่ิงจนเกิดผลกระทบ 1. It is an area where the collapse of the embankment has
ต่อชวี ิตและทรพั ยส์ นิ ของประชาชน affected people’s lives and property.
๒. การพงั ทลายของตลงิ่ อาจกอ่ ใหเ้ กดิ ความเสยี หายตอ่ อาคาร บา้ นเรอื น 2. The collapse of the embankment may cause damage to
สถานทร่ี าชการ และศาสนสถานตา่ ง ๆ buildings, homes, government facilities and various places of worship.
๓. เป็นโครงการต่อเน่ืองกับโครงการเดิมเพื่อให้แล้วเสร็จตาม 3. It is a continuation of an existing project to ensure completion
วัตถุประสงคข์ องโครงการ of the project objectives.
๔. สอดคล้องกับความต้องการของประชาชนในพื้นท่ีที่เกิดการ 4. It is relevant to the needs of the people in the area where the
พังทลายของตล่ิง collapse of the embankment occurred.
๕. สอดคลอ้ งกบั การบริหารราชการทอ้ งถ่นิ 5. It is in line with local government administration
๖. เสริมสร้างแนวตลิ่งเพ่ือเป็นแนวป้องกันอุทกภัยในบางพ้ืนท่ี 6. It strengthens the embankment to provide protection from
ที่มีความจำำ� เปน็ และเหมาะสม floods in some areas where it is necessary and appropriate.
๗. ก่อสร้างเขื่อนป้องกันตลิ่งแล้วไม่มีผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม 7. The construction of the embankment has no environmental
ของพน้ื ท่ี impact on the area.
๘. เสรมิ สรา้ งความมน่ั คงและปลอดภยั ในชวี ติ และทรพั ยส์ นิ ของประชาชน 8. It strengthens the security and safety of people’s lives and
๙. ความเหมาะสมทางด้านเศรษฐกิจ สงั คม และสิง่ แวดล้อม property.
นอกจากนี้ กรมโยธาธิการและผังเมืองยังให้ความสำ�ำคัญต่อการมี 9. It provides economic, social and environmental suitability
ส่วนร่วมของประชาชน ด้วยการจัดประชุมเพ่ือรับฟังความคิดเห็นของ The Department has focused on public participation by holding
ประชาชน เพ่ือให้รูปแบบงานก่อสร้างเข่ือนป้องกันตลิ่งมีความสอดคล้องกับ public hearings in order to become more attuned to the needs of the
ความตอ้ งการของชมุ ชนและประโยชน์สาธารณะเปน็ สำำ� คญั community and the public interest.

โครงการก่อสรา้ งเขอื่ นปอ้ งกันตลง่ิ รมิ คลองบางบาล จงั หวัดพระนครศรอี ยธุ ยา 121
The Erosion-Prevention Dam Project for Bang Ban Canal, Phra Nakhon Si Ayutthaya

ภารกจิ ในการพัฒนาเมอื ง
เพ่อื แกไ้ ขปญั หาการกดั เซาะ
บรเิ วณชายฝง่ั ทะเลไทย
Urban development
mission to address
coastal erosion
in Thailand

อกี หนงึ่ ภารกจิ สำำ� คญั ของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง คอื การดูแลปญั หา โดยธรรมชาติ การปอ้ งกันการกดั เซาะชายฝงั่ การแก้ไขปัญหาการกัดเซาะ
การกัดเซาะบริเวณชายฝั่งทะเลไทย เนื่องจากบริเวณชายฝั่งทะเลของไทย ชายฝ่ัง และฟน้ื ฟูเสถยี รภาพชายฝงั่
ในหลายพ้ืนที่ต้องประสบปัญหาการกัดเซาะ โดยมีสาเหตุสำ�ำคัญมาจาก สำ�ำหรับแนวทางการแก้ไขปัญหาการกัดเซาะชายฝั่ง ประกอบด้วย
กระบวนการทางธรรมชาตแิ ละจากกิจกรรมของมนุษย์ ซึง่ ไมเ่ พยี งแตจ่ ะสรา้ ง ๓ มาตรการหลัก ซึ่งกรมโยธาธิการและผังเมืองได้ร่วมกับหน่วยงาน
ปัญหาเชิงกายภาพแก่ทอ้ งทะเลเท่าน้นั หากแตย่ งั ส่งผลกระทบในหลายมิติ ที่เกี่ยวข้องและประชาชนในพื้นท่ีดำ�ำเนินการคัดเลือกและกำ�ำหนดรูปแบบ
ทงั้ ดา้ นสงั คม เศรษฐกจิ สง่ิ แวดลอ้ ม และคณุ ภาพชวี ติ ของชมุ ชนรมิ ฝง่ั ทะเล การแกไ้ ขปญั หาทเ่ี หมาะสมกบั สภาพปญั หาและความตอ้ งการของประชาชน
ด้วยเหตุนี้ รัฐบาลจึงให้ความสำ�ำคัญกับการป้องกันและแก้ไขปัญหา ในพ้ืนท่ี ดงั นี้
ชายฝง่ั ทะเลทงั้ ระบบ โดยกำำ� หนดนโยบายการจดั การชายฝง่ั แบบบรู ณาการ มาตรการสีขาว เป็นการดำ�ำเนินงานเพ่ือลดผลกระทบต่อชีวิตและ
อย่างเป็นองค์รวม เพ่ือวางรูปแบบการจัดการท่ีเหมาะสมกับศักยภาพ ทรัพย์สินของประชาชนจากการกัดเซาะชายฝั่ง ด้วยการกำ�ำหนดพ้ืนที่
และสภาพปัญหาในแต่ละพ้ืนท่ี ซ่ึงกรมโยธาธิการและผังเมืองในฐานะ ถอยรน่ ห้ามก่อสรา้ งหรอื เปลีย่ นแปลงชายหาดและเนินทราย
หน่วยงานหลักท่ีมีบทบาทสำ�ำคัญในการรับผิดชอบปัญหาการกัดเซาะ มาตรการสเี ขยี ว เปน็ การดำ�ำเนินงานที่ไมก่ อ่ ให้เกิดผลกระทบตอ่ พื้นท่ี
ชายฝั่งทะเลในประเทศไทย ได้บูรณาการความร่วมมือกับหน่วยงาน ข้างเคียง เหมาะกับชายฝ่ังทะเลแบบเปิด ซึ่งมคี ล่นื ขนาดเลก็ และชายฝั่ง
ท่ีเก่ียวข้อง ขับเคล่ือนการดำ�ำเนินงานในรูปแบบการใช้โครงการทางด้าน มีความลาดชันต่�่ำำ ด้วยการปลูกป่า การฟื้นฟูชายหาด และการปักเสา
วิศวกรรม ซ่ึงมุ่งเน้นความสอดคล้องกับธรรมชาติ ควบคู่ไปกับการสร้าง ดกั ตะกอนเพ่อื ปลกู ป่าชายเลน
ความม่นั คงของการใชป้ ระโยชนท์ ดี่ ิน ภายใต้หลกั การที่มงุ่ เนน้ การป้องกนั มาตรการสเี ทา เปน็ การใชโ้ ครงสรา้ งทางวิศวกรรม เหมาะกบั ชายฝ่งั
ไม่ให้เกิดผลกระทบไปยังพ้ืนที่ข้างเคียง พร้อมยึดกรอบการดำ�ำเนินงาน ทเี่ ปน็ ทะเลเปดิ มคี ลน่ื ขนาดใหญ่ และชายฝง่ั มคี วามลาดชนั สงู โดยการสรา้ ง
ตามหลกั เกณฑป์ ระกอบการจดั ทำำ� แผนงานโครงการปอ้ งกนั และแกไ้ ขปญั หา เขอื่ นกนั คลนื่ นอกชายฝง่ั รอดกั ทราย เขอ่ื นปอ้ งกนั ตลงิ่ รมิ ทะเล และกำำ� แพง
การกัดเซาะชายฝั่งเป็นแนวทางสำ�ำคัญ ได้แก่ การปรับสมดุลชายฝั่ง ปอ้ งกันคลืน่ ริมชายฝั่ง

122

โครงการพัฒั นาพื้�นที่�เฉพาะบริิเวณชายหาดปราณบุุรีี จังั หวััดประจวบคีรี ีขี ัันธ์์
Pran Buri Beach Specific Area Development Project, Prachuap Khiri Khan

Another important mission of the Department of Public Works prevention of coastal erosion, solving coastal erosion problems and
and Town & Country Planning is to address the problem of erosion restoration of coastal stability.
in the country’s coastal areas by natural and human activities, which Solving the problem of coastal erosion comprises three main
not only create physical problems, but also cause social, economic measures described hereunder; the Department has worked with
and environmental impacts and affect the quality of life of coastal relevant agencies and local residents to select appropriate solutions
communities. based on the conditions and needs of the local people.
The government has focused on preventing and solving coastal White Measures are operations to reduce impacts on people’s
problems throughout the country in a systematic manner by setting lives and property from coastal erosion by marking erosion areas, and
an integrated coastal management policy to establish a management prohibiting construction or alteration of beaches and sand dunes.
model that suits the potential and current problems in each area. As Green measures are operations that do not impact neighbouring
the main agency responsible for coastal erosion mitigation in Thailand, areas; they are suitable for coastlines with usually calm seas and
the Department has coordinated its effort with the agencies involved to gentle slopes. The measures include reforestation, beach rehabilitation
drive a variety of engineering projects focused on harmony with nature and installation of sludge barriers for mangrove forest.
along with creating sustainability of land use with the least impact on Grey measures use engineering structures that are suitable for
adjacent areas. Also, an operational framework on prevention and coasts with steep slopes and rougher seas, offshore breakwaters to
resolution of coastal erosion problems has been followed, for example trap sand, seafront dams and groynes are required infrastructures.
the restoration of coastal equilibrium through natural processes,

123

โครงการฟื้นฟบู รู ณะและปรับปรุงภมู ิทศั นเ์ พอื่ ปกปอ้ งการกดั เซาะชายฝงั่ ทะเล ๔. จัดประชุมเพ่ือรบั ฟังความคดิ เหน็ อยา่ งน้อย ๒ ครั้ง โดยเป็นการ
พน้ื ทชี่ ายหาดชะอำำ� จงั หวดั เพชรบรุ ี ชี้แจงรูปแบบและรายละเอียดโครงการ พร้อมนำ�ำเสนอผลกระทบและ
รับฟังความคิดเห็นจากกลุ่มผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการประเมินผลกระทบ
The Landscape Restoration and Improvement to Prevent Coastal Erosion Project ตอ่ สงิ่ แวดลอ้ ม เชน่ ผแู้ ทนชมุ ชน ผรู้ บั ประโยชน์ ผเู้ สยี ประโยชน์ เจา้ หนา้ ท่ี
for Cha-am Beach, Petchaburi หน่วยงานตา่ ง ๆ ทั้งสว่ นกลาง สว่ นภมู ิภาค และสว่ นท้องถ่ิน เจา้ หนา้ ที่
องคก์ รภาคเอกชน สถาบันการศกึ ษา สอ่ื มวลชน และประชาชนทั่วไป
กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองได้้กำำ�หนดการดำำ�เนิินโครงการป้้องกัันและ ๕. เสนอโครงการใหค้ ณะทำำ� งานเพอื่ พจิ ารณากลนั่ กรองและใหข้ อ้ เสนอแนะ
แก้้ไขปััญหาการกัดั เซาะชายฝั่�งทะเล ออกเป็็น ๖ ขั้้�นตอน ประกอบด้้วย ขอ้ คิดเห็นตอ่ โครงการ มาตรการ ระเบยี บ หลักเกณฑ์ และแนวทางปฏิบตั ิ
๑. ใช้พื้นที่เป็นตัวตั้ง โดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเสนอโครงการ สำำ� หรบั ปอ้ งกนั และแกไ้ ขปญั หาการกดั เซาะชายฝง่ั ในภาพรวมและเชงิ พน้ื ที่
มาที่กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง ๖. ขออนญุ าตกอ่ สรา้ งโครงการ จากคณะกรรมการพจิ ารณาสงิ่ ลว่ งล้�้ำ
๒. คดั เลอื กพนื้ ทด่ี ำำ� เนนิ การ โดยจดั ลำำ� ดบั ความสำำ� คญั จากความรนุ แรง จงั หวดั
ทมี่ ีผลกระทบต่อชวี ติ และทรพั ยส์ นิ ของประชาชนเป็นหลกั กรมโยธาธิการและผังเมืองได้ดำ�ำเนินโครงการก่อสร้างเขื่อนป้องกัน
๓. ศกึ ษาผลกระทบต่อสิง่ แวดล้อม (IEE) อยา่ งรอบดา้ น ซ่ึงถือเป็น และแก้ไขปัญหากัดเซาะชายฝั่งทะเล ด้วยความรอบคอบในทุกขั้นตอน
เครื่องมือสำ�ำคัญในการกำ�ำหนดแผนงาน มาตรการป้องกัน และแก้ไข ไม่ว่าจะเป็นการเสนอขอโครงการจากหน่วยงานในระดับพ้ืนที่ การศึกษา
ผลกระทบส่ิงแวดล้อมท่ีเหมาะสม รวมถึงติดตาม ตรวจสอบ เฝ้าระวัง ผลกระทบสงิ่ แวดลอ้ มอยา่ งรอบดา้ น การขออนญุ าตกอ่ สรา้ งจากหนว่ ยงาน
ผลกระทบในระยะยาวหลังการกอ่ สร้างแลว้ เสร็จ ที่�เกี่�ยวข้อ้ ง ภายใต้ก้ ารมีสี ่ว่ นร่ว่ มจากทุกุ ภาคส่ว่ นในพื้�นที่� ซึ่ง� ร่ว่ มกันั ดำำ�เนินิ งาน
ทั้�งการร่ว่ มคิดิ ร่ว่ มกำำ�หนดพื้�นที่่� ร่ว่ มเสนอแนวทาง และร่ว่ มคัดั เลือื กรูปู แบบ
การแก้ไ้ ขปัญั หาที่�เหมาะสม เพื่�อช่ว่ ยบรรเทาความเดือื ดร้อ้ นของประชาชน
จากปััญหาการกััดเซาะชายฝั่�งทะเล สมดัังปณิิธาน “บำำ�บััดทุุกข์์บำำ�รุุงสุุข”
ทั้ �งยัังสร้้างเสริิมศัักยภาพการใช้้ประโยชน์์พื้ �นที่ �บนพื้ �นฐานการสร้้าง
ความสมดุุลของทรััพยากรธรรมชาติิทางทะเล เสริิมสร้้างทััศนีียภาพ
เพื่�อส่่งเสริิมการท่่องเที่�ยว เพิ่่�มศัักยภาพแก่่ประชาชนในการเข้้าถึึงและ
ใช้ประโยชน์พื้นที่ชายฝั่งทะเลอย่างเท่าเทียม ยังประโยชน์ต่อการพัฒนา
สงั คม เศรษฐกจิ และสิ่งแวดล้อมในภาพรวมของประเทศอยา่ งแทจ้ ริง
ทงั้ น้ี ตลอดเวลา ๒ ทศวรรษ นบั จาก พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๖๕ กรมโยธาธกิ าร
และผงั เมอื งไดด้ ำำ� เนนิ โครงการเพอื่ แกไ้ ขปญั หาการกดั เซาะพน้ื ทชี่ ายฝง่ั ทะเล
ด้วยการก่อสร้างเข่ือนป้องกันการกัดเซาะชายฝั่งทะเล เป็นจำ�ำนวนกว่า
๑๑๙ โครงการ คิดเปน็ ความยาวรวมท้ังสิน้ ๗๒,๑๙๘ เมตร ทีส่ ำ�ำคญั ได้แก่

124

The coastal erosion prevention and remediation projects consist โครงการฟื้�นฟููบูรู ณะและปรัับปรุงุ ภูมู ิทิ ัศั น์เ์ พื่�อปกป้้องการกััดเซาะชายฝั่�งทะเล
of six stages as follows: พื้�นที่�ชายหาดชะอำำ� จังั หวัดั เพชรบุรุ ีี
1. Area-wise implementation as proposed by local administration
agencies The Landscape Restoration and Improvement to Prevent Coastal Erosion Project
2. Selection of implementation areas is prioritized by the severity for Cha-am Beach, Petchaburi
and impacts on people’s lives and properties
3. Conduct of an Initial Environmental Examination (IEE) with the motto “Cure Suffering, Promote Happiness”. Moreover, the
covering all dimensions, which is instrumental in establishing plans project addresses proper land use capability based on equilibrium of
for appropriate environmental protection and remediation measures, marine natural resources and enhance local scenery to promote tourism.
including monitoring, investigation, and long-term impact monitoring Lastly, efforts are made to ensure that people have equal access
after construction is completed. to the benefits from coastal natural resources for societal harmony.
4. Holding at least two public hearing sessions to clarify the Over the past two decades (2002-2022), the Department has
format and details of the project, as well as the impacts on stakeholders implemented 119 projects to address coastal erosion by constructing
involved in the IEE such as community representatives, beneficiaries, coastal erosion protection structures, totaling 72,198 meters in length.
those who will be adversely affected, local and regional authorities, Some important projects are:
government officials, non-governmental organizations, educational
institutions, the media and the general public.
5. Present the project to the working group for deliberation
on measures, regulations, rules and guideline for preventing and
remediating coastal erosion problem in comprehensive scale and
specific scale.
6. Obtain permits for construction from the Provincial Land
Encroachment Review Committee
The Department has carefully implemented the coastal erosion
prevention and remediation project at every particular stage. For example,
requesting cooperation from local agencies, conducting a comprehensive
study on environmental impact or obtaining construction permits from
relevant departments. The participation of all sectors in the area is
sought for joint operations and developing guidelines and solutions to
help alleviate the suffering of local people from coastal erosion in line

125



โครงการพัฒนาพื้นทีเ่ ฉพาะบริเวณชายหาดปราณบรุ ี Pran Buri Beach Specific Area Development Project

โครงการน้ีตั้งอยู่ในบริเวณพื้นท่ีขององค์การบริหารส่วนตำ�ำบล The project is located in the area of Pak Nam Pran Administration,
ปากน้้�ำปราณ อำำ� เภอปราณบรุ ี จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ อยหู่ า่ งจากกรงุ เทพฯ Pran Buri District, Prachuap Khiri Khan Province, which is 185
เปน็ ระยะทาง ๑๘๕ กิโลเมตร kilometers from Bangkok.
สำำ� หรบั ความจำำ� เปน็ ทตี่ อ้ งดำำ� เนนิ การพฒั นาพน้ื ทบ่ี รเิ วณน้ี จากการศกึ ษา According to studies and surveys, this area suffers in many ways
และสำ�ำรวจพื้นท่ีพบว่าพื้นท่ีแห่งน้ีประสบปัญหาหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็น from coastal erosion with average losses of 1.70-1.89 meters per year.
ปัญหาการกัดเซาะทะเล เฉลี่ยปีละ ๑.๗๐-๑.๘๙ เมตร โดยบริเวณพ้ืนที่ The area with severest erosion is located in the middle of the beach.
ทม่ี กี ารกดั เซาะรนุ แรงจะอยบู่ รเิ วณตอนกลางของหาด ซงึ่ มอี ตั ราการกดั เซาะ The erosion rate is more than 5 meters per year over 1 kilometer.
มากกว่า ๕ เมตรต่อปี มีระยะทางยาวประมาณ ๑ กิโลเมตร และ As such, the seaside corridor is degraded. At the same time, the
จากสาเหตุดังกล่าวส่งผลให้ทางสัญจรริมทะเลเสียหายจากการกัดเซาะ beach area has been encroached, causing the natural environment
ท่ีรุนแรง ขณะเดียวกันยังประสบปัญหาพ้ืนที่ชายหาดถูกบุกรุก ทำ�ำให้ to deteriorate and the potential benefit of land use to be lost.
สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติเสื่อมโทรม เสียโอกาสในการพัฒนาพื้นที่ This factor is a problem that directly affects communities because
สาธารณะใหเ้ กดิ ประโยชน์ coastal damage caused by erosion and waves exposes sharp rocks
ด้วยปัจจัยดังกล่าวนับเป็นปัญหาท่ีส่งผลกระทบต่อชุมชนโดยตรง and debris is scattered all over the beach. Thus it is dangerous for
เพราะชายฝั่งทะเลที่เสียหายอันเกิดจากการกัดเซาะโดยแรงกระแทกของ locals and tourists to use or travel through the area. This impedes the
คลื่นลม ทำ�ำให้เกิดหินแหลมคมจนทางสัญจรชายทะเลเสียหาย มีเศษหิน transportation of local fishery products and the passage of villagers
กระจัดกระจายเต็มพื้นจากคล่ืนที่ซัดขึ้นมา ประชาชนและนักท่องเท่ียว among communities. Moreover, wastewater is discharged directly
ขาดความปลอดภัยในการมาใช้หรือสัญจรผ่านพ้ืนท่ี ก่อให้เกิดอุปสรรค into the sea, resulting in pollution of the beach environment. These
ด้านการขนส่งสินค้าประมงพ้ืนบ้านและการสัญจรของชาวบ้านระหว่าง problems not only cause hardship for the people in the area, but also
ชุมชน มีการปล่อยน้�้ำำเสียลงสู่ทะเลโดยตรง ซึ่งส่งผลให้สภาพแวดล้อม hinder the promotion of tourism.
บริเวณชายหาดเสื่อมโทรม ปัญหาเหล่านี้นอกจากสร้างความเดือดร้อน After conducting a detailed survey, collecting and studying local
สำ�ำหรับประชาชนในพ้นื ทแี่ ล้ว ยงั เป็นอปุ สรรคต่อการส่งเสรมิ การทอ่ งเท่ยี ว data, the Department formulated a master plan for the development of
อกี ด้วย Pran Buri Beach as a framework for development, taking into account
ภายหลังจากดำ�ำเนินการสำ�ำรวจ จัดเก็บ และศึกษาข้อมูลในพ้ืนท่ี both national and regional policies to comply with the overall national
อย่างละเอียด กรมโยธาธิการและผังเมืองได้จัดทำ�ำผังแม่บทการพัฒนา development strategy and to link them to the current plans underway.
พื้นท่ีชายหาดปราณบุรีเป็นกรอบในการพัฒนา โดยมุ่งคำ�ำนึงถึงนโยบาย A master plan was then created through a strategic planning process to
การวางผงั ทง้ั ในระดับชาติ (National Planning Policies) และระดบั ภมู ภิ าค define the development projects that needed to be implemented in the
(Regional Planning Policies) เพ่ือให้สอดคล้องกับภาพรวมของการ urban area holistically by considering future trends or the community’s
พัฒนาประเทศและเช่ือมโยงกับผังระดับต่าง ๆ ที่บังคับใช้อยู่ พร้อมกับ goals with detailed inputs from local people.
จัดทำ�ำผังแม่บทผ่านกระบวนการวางแผนเชิงยุทธศาสตร์ (Strategic
Planning Process) เพื่อกำ�ำหนดโครงการพัฒนาที่จำ�ำเป็นต้องดำ�ำเนินการ
ในพน้ื ทเ่ี มอื งแบบองคร์ วม โดยพจิ ารณาจากทศิ ทางในอนาคตหรอื เปา้ หมาย
ของเมือง และการวเิ คราะห์ข้อมูลทางกายภาพ เอกลักษณ์ และศกั ยภาพ
ของพืน้ ท่ี ทสี่ ำำ� คัญย่ิงคอื การรบั ฟังความคิดเห็น พร้อมกบั สอบถามปัญหา
และความตอ้ งการของประชาชนในชมุ ชนโดยละเอียด

โครงการพัฒนาพนื้ ทเ่ี ฉพาะบรเิ วณชายหาดปราณบรุ ี จังหวดั ประจวบคีรีขันธ์
Pran Buri Beach Specific Area Development Project, Prachuap Khiri Khan

127

โครงการพัฒนาพน้ื ทเ่ี ฉพาะบรเิ วณชายหาดปราณบรุ ี จงั หวัดประจวบคีรีขันธ์
Pran Buri Beach Specific Area Development Project, Prachuap Khiri Khan

จากนั้นโครงการพัฒนาพ้ืนท่ีเฉพาะบริเวณชายหาดปราณบุรีจึงเร่ิม นันทนาการชมุ ชน เชน่ ทางเทา้ ทางจักรยาน ทีจ่ อดรถ หอ้ งน้�้ำสาธารณะ
ดำ�ำเนนิ การอย่างเปน็ รปู ธรรม โดยแบง่ การดำ�ำเนินงานออกเปน็ ๕ เร่อื งหลัก ไฟฟ้าส่องสวา่ ง เป็นตน้
ด้วยกนั ได้แก่ ๔. ออกแบบระบบระบายน้�้ำำ เพ่ือฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและ
๑. งานก่อสร้างปรับปรุงป้องกันตลิ่ง เพื่อแก้ไขและฟื้นฟูสภาพพ้ืนที่ ส่งิ แวดลอ้ มชายหาด (ระยะทาง ๖,๘๙๗ เมตร)
ชายหาดท่ีประสบปัญหาการกัดเซาะให้กลับคืนและสามารถใช้ประโยชน์ ๕. ก่อสร้างลานกิจกรรมชุมชน เพ่ือปรับปรุงพ้ืนที่สาธารณะดั้งเดิม
เพ่ือการพัฒนาเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิตของประชาชนได้ตามศักยภาพ ดำ�ำรงรักษาเอกลักษณ์ของพื้นท่ี วิถีชีวิตชุมชน และวัฒนธรรมพ้ืนถ่ิน
(ระยะทาง ๗๐๙ เมตร) ปรบั ใชเ้ ปน็ แหลง่ นนั ทนาการของชมุ ชนและนกั ทอ่ งเทยี่ ว เชน่ ลานสขุ สวสั ด์ิ
๒. งานก่อสร้าง/ปรับปรุงถนนลาดยาง เพ่ือพัฒนาระบบคมนาคม ลานแหลมเกด เป็็นต้้น
ให้เข้าถึงแหล่งท่องเที่ยว (ตามประเด็นยุทธศาสตร์การพัฒนาและส่งเสริม แม้ว่าปัจจุบันโครงการน้ีอยู่ในระหว่างดำ�ำเนินการ หากแต่คาดว่า
การทอ่ งเทย่ี วเมืองชายฝั่งทะเล หรือ Royal Coast) ซ่ึงกรมโยธาธกิ ารและ เมอื่ โครงการแลว้ เสรจ็ จะกอ่ ใหเ้ กดิ ประโยชนต์ อ่ เมอื งปราณบรุ แี ละประชาชน
ผังเมืองดำ�ำเนินการพัฒนาถนนโครงการตามผังเมืองรวมชุมชนปราณบุรี ในพื้นท่ีแห่งน้ีในทุก ๆ ด้านอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นการแก้ไขปัญหาพ้ืนที่
เพอ่ื การเขา้ ถงึ แหลง่ ทอ่ งเทยี่ วไดส้ ะดวก ปลอดภยั และมมี าตรฐาน (ระยะทาง ชายหาดถูกกัดเซาะ การคมนาคมภายในพ้ืนท่ีมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น
๔,๐๒๙ เมตร) จากการปรบั ปรงุ ถนนเพอ่ื ความปลอดภยั พฒั นาระบบทางเทา้ และทางจกั รยาน
๓. งานปรบั ปรุงภูมิทศั นแ์ ละพัฒนาส่งิ อำำ� นวยความสะดวก เพอื่ ฟืน้ ฟู สำ�ำหรับชุมชนชายทะเล ทำ�ำให้ประชาชนและนักท่องเที่ยวสามารถเข้าถึง
สภาพแวดล้อมของเมือง โดยเร่ิมตั้งแต่ทางเข้าเมือง สร้างเอกลักษณ์ แหล่งท่องเท่ียวได้สะดวก ภายในเมืองมีสภาพแวดล้อมที่ดีข้ึน ประชาชน
ท่ีน่าจดจำ�ำให้แก่พ้ืนท่ี พัฒนาพ้ืนที่สาธารณะของชุมชนให้ใช้ประโยชน์ได้ มพี นื้ ทส่ี าธารณะสำำ� หรบั ใชป้ ระโยชนเ์ พม่ิ ขนึ้ ซง่ึ ในอนาคตขา้ งหนา้ ปราณบรุ ี
เต็มศักยภาพ และเสริมศักยภาพพื้นที่ในการรองรับการท่องเที่ยวและ จะสามารถพัฒนาพ้ืนที่ให้กลายเป็นศูนย์กลางเศรษฐกิจด้านการท่องเท่ียว
ท่ีเปีย่ มด้วยศักยภาพมากท่ีสุดแหง่ หนง่ึ ของประเทศไทย

128

โครงการพััฒนาพื้�นที่�เฉพาะบริิเวณชายหาดปราณบุุรีี จังั หวัดั ประจวบคีีรีีขันั ธ์์
Pran Buri Beach Specific Area Development Project, Prachuap Khiri Khan

The implementation of Pran Buri Beach Specific Area tourism by providing facilities such as sidewalks, bicycle lanes, parking
Development Project then started to take a concrete shape via five lots, public toilets, electricity supply, lighting, etc.
areas of operation: 4. Designing a drainage system for the restoration of natural
1. Construction works to improve embankment protection for resources and the beach environment (6,897 meters).
correcting and restoring the condition of beach areas that suffered 5. Construction of community activity sites to improve old public
from erosion and utilize them for the improvement of the economy spaces while maintaining the identity, lifestyle and culture of the area;
and local quality of life (distance 709 meters). they can be used as recreation areas for the community and tourists,
2. Road construction/renovation work to improve the such as the Suk Sawat and Laem Gate sites, for example.
transportation system to reach tourist destinations (according to Although the project is currently still underway, it is expected that
the Royal Coastal City Development and Promotion Strategy). The once it is completed, it will benefit Pran Buri City and the people in this
Department has developed a road project according to the city plan, area in every way, i.e. by solving the beach erosion problem, providing
including the Pran Buri community, for easy, safe and standard access better local transportation with safe roads, or improving pedestrian and
to tourist destinations (4,029 meters distance). bicycle passages for the seaside community. Residents and tourists
3. Landscaping and amenity development works to enhance the shall have easy access to tourist attractions while the city will have a
city’s environment, starting from the city gate, creating a memorably better ambience. People will have more public space to use. In future,
unique area. Also, developing community public spaces to their full Pran Buri will become one of Thailand’s most promising centers for
potential and empowering the area to accommodate community tourism.

129

โครงการก่่อสร้า้ งเขื่�อนป้้องกัันการกััดเซาะชายฝั่�งทะเล จัังหวััดนครศรีธี รรมราช
Embankment Construction Project to Prevent Coastal Erosion, Nakhon Si Thammarat

โครงการกอ่ สรา้ งเขอ่ื นปอ้ งกนั การกดั เซาะชายฝง่ั ทะเล ฝั่งตะวันออก ตำ�ำบลบางพระ ตำ�ำบลท่าพญา ตำ�ำบลบ้านเพิง และตำ�ำบล
อำ�ำเภอปากพนัง จงั หวัดนครศรธี รรมราช ขนาบนาก อำ�ำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรธี รรมราช
กรมโยธาธิการและผังเมืองได้ทำ�ำการสำ�ำรวจรายละเอียดพื้นท่ีท่ีได้รับ
ช่วงหลายปีท่ีผ่านมา ประเทศไทยต้องประสบกับสภาวะของคลื่น ความเดอื ดร้อนจากการกัดเซาะชายฝ่ังทะเล พรอ้ มกับศึกษาและออกแบบ
ขนาดใหญ่ในทะเลอ่าวไทยที่พัดถล่มกัดเซาะตลอดแนวชายฝั่งอำ�ำเภอ กอ่ สรา้ งเขอื่ นปอ้ งกนั การกดั เซาะชายฝง่ั ตงั้ แตบ่ รเิ วณเหนอื คลองบางฉนาก
ปากพนงั จงั หวดั นครศรธี รรมราช อยา่ งรนุ แรงและตอ่ เนอ่ื ง ประชาชนในพน้ื ท่ี ในพื้นที่หมู่ที่ ๑ ตำ�ำบลปากพนังฝั่งตะวันออก พ้ืนท่ีตำ�ำบลบางพระ พื้นที่
ได้รับความเดือดร้อนเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะพื้นท่ีตามแนวทางหลวง ตำ�ำบลบา้ นเพิง จนลงมาดา้ นทิศใต้ สนิ้ สดุ ทีป่ ากคลองทา่ พญา ในเขตพ้นื ท่ี
หมายเลข ๔๐๑๓ (ปากพนัง-หัวไทร) ประสบกับภาวะคล่ืนใหญ่กัดเซาะ หมู่ท่ี ๙ ตำ�ำบลท่าพญา อำ�ำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช
สร้างความเสียหายตลอดแนวถนนอย่างมาก กระทั่งไมส่ ามารถใชส้ ัญจรได้ รวมระยะทาง ๙.๕๘๔ กโิ ลเมตร
อีกทั้งคลื่นทะเลยังกัดเซาะเข้ามาถึงบริเวณบ้านเรือนที่อยู่อาศัยและ จากผลการศึกษาสภาพทั่วไป การใช้ประโยชน์ที่ดิน และสภาพ
ที่ทำ�ำกินของประชาชน จนทำ�ำให้ท่ีดินของประชาชนกลายเป็นพ้ืนที่ทะเล การกัดเซาะชายฝั่ง บริเวณอำ�ำเภอปากพนัง ด้วยการจัดประชุมเพ่ือรับฟัง
หลายครอบครัวได้รับความเดือดร้อนเพราะไม่มีที่ทำ�ำกิน สูญเสียอาชีพ ความคิดเห็นของประชาชนรอบด้าน กระทั่งนำ�ำผลการประชุมดังกล่าว
สูญสนิ้ รายได้ ประชาชนจึงรวมตัวกันตง้ั ศนู ยร์ ับเรอ่ื งราวร้องทุกข์ “ทวงคนื มาใชเ้ ปน็ ขอ้ มลู ประกอบการออกแบบเพอ่ื กอ่ สรา้ งเขอื่ นปอ้ งกนั การกดั เซาะ
โฉนดทะเล” และยืน่ หนงั สอื ร้องเรยี นขอความเป็นธรรมจากทางราชการ ชายฝั่งทะเล ซ่ึงนอกจากจะพิจารณาปัจจัยทางด้านภูมิประเทศและ
เพอื่ แกไ้ ขปญั หาดงั กลา่ ว กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงึ ไดร้ บั มอบหมาย สมทุ รศาสตรแ์ ลว้ ยงั พจิ ารณาผลการเจาะสำำ� รวจชน้ั ดนิ บรเิ วณทจี่ ะวางตวั เขอ่ื น
จากกระทรวงมหาดไทยให้ดำ�ำเนินการโครงการก่อสร้างเข่ือนป้องกัน เพื่อให้การออกแบบสอดคล้องเหมาะสมกับสภาพชายฝั่ง เพ่ือให้สามารถ
การกัดเซาะชายฝั่งทะเล เพ่ือช่วยเหลือราษฎรท่ีได้รับผลกระทบจากกรณี ป้องกันการกดั เซาะชายฝั่งทะเลได้อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ
ที่ดินถูกน้้�ำทะเลกัดเซาะพังลงในทะเล บริเวณพ้ืนที่ ๖ ตำ�ำบล ตลอดแนว
ชายฝั่งทะเล ประกอบด้วย ตำ�ำบลแหลมตะลุมพุก ตำ�ำบลปากพนัง

130

โครงการก่่อสร้า้ งเขื่�อนป้อ้ งกัันการกัดั เซาะชายฝั่�งทะเล จัังหวััดนครศรีีธรรมราช
Embankment Construction Project to Prevent Coastal Erosion, Nakhon Si Thammarat

Embankment Construction Project to Prevent the affected people in six subdistricts along the coastline, consisting
Coastal Erosion in Pak Phanang District, Nakhon of Laem Talumphuk Subdistrict, East Pak Phanang Subdistrict, Bang
Si Thammarat Province Phra Subdistrict, Tha Phaya Subdistrict, Ban Phueng Subdistrict and
Khanap Nak Subdistrict.
The Gulf of Thailand has always generated large waves The Department conducted a detailed survey of the affected
periodically that have caused erosion along the coast of Pak Phanang areas. It made designs for the construction of coastal erosion
District, Nakhon Si Thammarat Province. The local people have prevention structures from above Bang Chanak Canal in Moo 1 of
suffered tremendously, especially in the area along highway No.4013 East Pak Phanang Subdistrict, Bang Phra Sudistrict an Ban Phueng
(Pak Phanang - Hua Sai). The large waves have caused severe erosion Subdistricts down to the mouth of Tha Phaya Canal, in Moo 9, Tha
and tremendous damage along the road making access impossible. Phaya Subdistrict, totalling 9.584 kilometers in length.
The erosion also poses threats to people’s homes and their lands are From the study on land use and coastal erosion conditions in
submerged by the sea. Many households have suffered from loss of Pak Phanang Subdistrict and through public hearings, the result was
farm land, loss of means to earn a living, and thus loss of income, used for drafting a blueprint for development of the erosion-prevention
so the people united and formed a Complaint Center, “Reclaim the structures. Apart from topographic and oceanographic factors,
Land Deeds from the Sea” and submitted a formal complaint to the the results from the soil layer drilling survey of the area were also
local authority. considered so that the design was suitable for the land conditions,
To solve this problem, the Department of Public Works and Town and could effectively prevent coastal erosion.
& Country Planning was commissioned by the Ministry of the Interior to
implement a coastal erosion prevention construction project to assist

131

โครงการก่่อสร้้างเขื่�อนป้อ้ งกันั การกัดั เซาะชายฝั่�งทะเล จังั หวััดนครศรีีธรรมราช
Embankment Construction Project to Prevent Coastal Erosion, Nakhon Si Thammarat

สำ�ำหรับการก่อสร้างเขื่อนป้องกันการกัดเซาะชายฝั่งทะเล บริเวณ ใหแ้ กช่ าวประมงในการลากเรอื ขน้ึ ฝง่ั เพอื่ ซอ่ มแซม หรอื ชกั ลากเรอื ขน้ึ จอด
ชายฝง่ั อำ�ำเภอปากพนัง จงั หวดั นครศรธี รรมราช แบง่ เป็น ๕ ปงี บประมาณ ด้านหลงั เขอ่ื นฯ เพอื่ หลบคล่นื ลมในฤดมู รสุม
ต้ังแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๙ ถึงปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๓ รวม สำ�ำหรับการก่อสร้างเขื่อนป้องกันการกัดเซาะชายฝั่งในพื้นท่ีหมู่ ๓
ระยะทางกวา่ ๑๐ กโิ ลเมตร โดยมรี ปู แบบการกอ่ สรา้ งเปน็ เขอื่ นหนิ ใหญเ่ รยี ง ตำำ� บลบางพระ ไดก้ อ่ สรา้ งแลว้ เสรจ็ เม่อื พ.ศ. ๒๕๖๔ และแม้งานก่อสรา้ ง
โดยโครงสร้างหลักเป็นหินขนาดใหญ่นำ�ำมาเรียงซ้อนกันจำ�ำนวน ๓ ช้ัน เขื่อนฯ ส่วนใหญ่ยังไม่เสร็จสมบูรณ์ หากแต่มีพื้นท่ีโครงการหลายแห่ง
ประกอบด้วยหินชั้นนอก หินช้ันกลาง และหินช้ันใน มีการออกแบบและ ทสี่ ามารถชว่ ยปอ้ งกนั ภยั จากคลน่ื ทถ่ี าโถมอนั เนอ่ื งจากพายรุ นุ แรงไดอ้ ยา่ ง
ก่อสร้างสันเขื่อนกว้าง ๔ เมตร กำ�ำหนดให้มีแนวการวางโครงสร้างเขื่อน มีประสิทธิภาพ เห็นได้จากเม่ือคร้ังท่ีเกิดพายุปาบึกเข้าถล่มพ้ืนท่ีอ่าวไทย
ประชดิ ชายฝง่ั และวางนอกแนวเขตทดี่ นิ ของประชาชนเปน็ หลกั โดยกำำ� หนด เม่ือวันท่ี ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๒ พายุพัดเคลื่อนข้ึนฝั่งบริเวณอำ�ำเภอ
แนวเข่ือนวางตัวยาวต่อเน่ืองไปตามแนวชายฝั่ง มีการเว้นช่องว่างบริเวณ ปากพนัง จังหวดั นครศรธี รรมราช เส้นทางและความรุนแรงของพายอุ ยู่ใน
จุดจอดเรือประมง ปากคลอง และทางระบายน้้�ำ ที่มีความสำ�ำคัญ สำ�ำหรับ ระดับพายุโซนร้อน เทียบความรุนแรงได้เท่ากับพายุโซนร้อนแฮเรียต
ช่วงท่เี วน้ เป็นพนื้ ที่จอดเรือประมง มีการเสริมเขือ่ นเพอ่ื เสริมความแขง็ แรง เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๕ ซึ่งเป็นพายุที่สร้างความเสียหายอย่างรุนแรงให้แก่
ด้านในเพ่ิมเติม โดยกอ่ สรา้ งให้มีสนั เข่อื นกวา้ ง ๒ เมตร เพอื่ ปอ้ งกันคล่ืน ประเทศไทย โดยเฉพาะบริเวณแหลมตะลุมพกุ แต่จากเหตกุ ารณ์ท่เี กิดขน้ึ
เข้าโจมตีชายฝั่งทะเล ไม่ให้สร้างความเสียหายต่อที่ดินหรือสิ่งปลูกสร้าง ในคร้ังน้ี เขื่อนฯ ของโครงการสามารถป้องกันคล่ืนลมมรสุมได้อย่างดีย่ิง
ทอี่ ยู่ดา้ นหลงั ช่องเปิด ประชาชนทอี่ าศยั อยู่ในพนื้ ทเ่ี สย่ี งภยั ไดร้ บั การปอ้ งกนั ภยนั ตรายอนั เกดิ จาก
นอกจากน้ี ตลอดแนวเขื่อนฯ ยังจัดให้มีบันไดคอนกรีตเสริมเหล็ก คลื่นลมแรงไดเ้ ปน็ อย่างดี
เป็นระยะ ๆ เพ่ืออำ�ำนวยความสะดวกให้แก่ประชาชนในการเข้าถึงพ้ืนที่ หากการดำ�ำเนินโครงการก่อสร้างเขื่อนฯ แล้วเสร็จทั้งโครงการ
ชายหาด พรอ้ มกอ่ สรา้ งทางลาดสำำ� หรบั เรอื ประมง เพอ่ื อำำ� นวยความสะดวก จะสามารถปอ้ งกนั การกดั เซาะชายฝง่ั ทะเลไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ และชว่ ย
บรรเทาความเดือดรอ้ นของประชาชนในพ้ืนท่ีได้อย่างย่ังยืน
132

โครงการก่อ่ สร้้างเขื่�อนป้อ้ งกันั การกััดเซาะชายฝั่�งทะเล จัังหวัดั นครศรีธี รรมราช
Embankment Construction Project to Prevent Coastal Erosion, Nakhon Si Thammarat

The construction of coastal erosion prevention structures in Pak The construction of the coastal erosion prevention structure in
Phanang District took the form of rock breakwaters. The work was Moo 3 of Bang Phra Subdistrict, was completed in 2021. Even though
disaggregated into five fiscal years from 2016 to 2020, totalling more unfinished, several other project structures could effectively help to
than 10 kilometers in length. The main structure is built with boulders provide protection against strong waves caused by severe storms.
stacked three levels high and consists of outer rocks, intermediary This was evident in the Gulf of Thailand on 4 January 2019 when
rocks and inner rocks. The structure is four meters wide and laid a tropical storm made landfall in Pak Phanang District. The storm’s
against the coastline extraneous to people’s property demarcation. intensity was comparable to that of Tropical Storm Harriet in 1962 that
The structure that is set along the coastline has gaps for fishing boat left devastating damage in its wake especially in the Laem Talumphuk
piers, canal mouths and important irrigation pipelines. The structure area. But this time, the project breakwaters and groynes performed
is reinforced from the inside near the piers at two meters width to excellently in protecting the people against the weather.
protect the coast, the embankments and buildings against crashing When the construction is completed, the entire project will be able
waves. to effectively prevent coastal erosion and help alleviate the suffering
In addition, along the embankment, reinforced concrete stairs of the people in the area in a sustainable way.
are provided at intervals to facilitate public access to the beaches,
and ramps are constructed to facilitate fishing boats when they need
to be towed ashore for repairs or mooring behind the breakwaters to
avoid strong waves during the monsoon season.

133

การพฒั นา แผนงานบูรณาการขับเคล่ือนการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้
ระบบโครงสรา้ งพนื้ ฐาน ภายใต้ “โครงการตำำ� บลมนั่ คง มง่ั คงั่ ยง่ั ยนื ” เปน็ นโยบายทรี่ ฐั บาลใหค้ วามสำำ� คญั
พืน้ ท่ชี ายแดนภาคใต้ และผลกั ดนั ใหเ้ กดิ ผลการดำำ� เนนิ งานอยา่ งเปน็ รปู ธรรม ซงึ่ ภาครฐั และภาคสว่ น
Development of ต่าง ๆ มีความพยายามดำ�ำเนินการแก้ไขปัญหา เพื่อให้สถานการณ์และ
infrastructural systems ปญั หาความรนุ แรงไดร้ บั การแกไ้ ขไปในทศิ ทางทด่ี ขี นึ้ สรา้ งความปลอดภยั
in the southern ในชวี ติ และทรพั ยส์ นิ รวมทง้ั ขยายการพฒั นาเศรษฐกจิ สงั คม และยกระดบั
border areas คณุ ภาพชีวิตของประชาชน
กรมโยธาธิการและผังเมือง ในฐานะหน่วยงานภาครัฐ มีบทบาท
จากสถานการณค์ วามไมส่ งบในพนื้ ทจ่ี งั หวดั ชายแดนภาคใต้ เปน็ ปญั หา สำ�ำคัญในการก่อสร้างและพัฒนาระบบโครงสร้างพื้นฐาน เพื่อให้ประชาชน
ที่ส่งผลกระทบต่อความสงบสุขของประชาชน และการพัฒนาในพ้ืนท ่ี ในพ้ืนท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ได้รับความสะดวกในการใช้ชีวิตประจำ�ำวัน
ภาครัฐจึงจำ�ำเป็นต้องมีการบูรณาการในการแก้ไขปัญหาและการพัฒนา มีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน รวมท้ังเป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจ
ในทุกรปู แบบใหเ้ ป็นระบบและมเี อกภาพ โดยนอ้ มนำ�ำแนวทางพระราชทาน ในพื้นที่ ซงึ่ เป็นการยกระดับคุณภาพชวี ิตของประชาชน ใหม้ ีความเป็นอยู่
“เขา้ ใจ เขา้ ถงึ และพฒั นา” มาดำำ� เนนิ ภารกจิ ดา้ นความมนั่ คงและการพฒั นา ท่ีดี โดยดำ�ำเนินการในพ้ืนท่ี ๕ จังหวัด ประกอบด้วยจังหวัดนราธิวาส
โดยเนน้ การมสี ว่ นรว่ มจากทกุ ภาคสว่ น อนั จะสง่ ผลใหเ้ กดิ การพฒั นา แกไ้ ข จังหวัดยะลา จังหวัดปัตตานี จังหวัดสตูล และ ๔ อำ�ำเภอของจังหวัด
ปัญหา และเยียวยาประชาชนในพืน้ ทีจ่ ังหวัดชายแดนภาคใต้ ซง่ึ เหตุการณ์ สงขลา ไดแ้ ก ่ อำำ� เภอจะนะ อำำ� เภอเทพา อำำ� เภอนาทวี และอำำ� เภอสะบา้ ยอ้ ย
ความไมส่ งบดงั กลา่ วไดส้ ง่ ผลกระทบตอ่ ความปลอดภยั ในชวี ติ และทรพั ยส์ นิ ซงึ่ ตอ่ มาศนู ยอ์ ำำ� นวยการบรหิ ารจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) ไดป้ รบั ลด
ของประชาชน รวมถึงการจ้างงาน และภาวะเศรษฐกิจถดถอยในพ้ืนท่ี พ้ืนที่จังหวัดสตูลออกจากการบริหาร โดยกรมโยธาธิการและผังเมือง
การมุ่งแก้ไขปัญหาท่ีสาเหตุหรือรากเหง้าของปัญหาจำ�ำเป็นต้องสร้าง มีกิจกรรมเพ่ือขับเคลื่อนแผนงานบูรณาการขับเคล่ือนการแก้ไขปัญหา
ความเข้มแข็งให้แก่ชุมชนในพ้ืนท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ในทุกมิติ จงั หวัดชายแดนภาคใต้ ภายใตโ้ ครงการตำำ� บลมน่ั คง ม่งั ค่งั ยัง่ ยืน ดังน้ี
ทง้ั ด้านความมั่นคง เศรษฐกจิ และสังคมวัฒนธรรม ๑. กิจกรรมพัฒนาในพื้นท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ เป็นการก่อสร้าง
และพฒั นาโครงสรา้ งพน้ื ฐานประเภทเสน้ ทางสญั จร การพฒั นาพน้ื ทช่ี มุ ชน
และระบบสาธารณปู โภคสาธารณปู การ เพอ่ื ใหต้ ำำ� บล/หมบู่ า้ นในพน้ื ทจ่ี งั หวดั
ชายแดนภาคใต้มีระบบโครงสร้างพื้นฐานที่จำ�ำเป็นต่อการดำ�ำรงชีวิตของ
ประชาชน สามารถรองรบั การประกอบอาชพี การพฒั นาและการเตบิ โตของ
เศรษฐกจิ ในพื้นที่

134

The insurgency in the southern border provinces has had negative โครงการปรบั ปรงุ ถนนในชุมชน สายบา้ นแหร-ฝายสายหมอ
impacts on livelihoods, safety of lives and properties, employment, หมู่�ที่� ๓ ตำำ�บลคีีรีีเขต จัังหวัดั ยะลา
as well as national security and local economies. To alleviate this
issue and provide improvements to southern border provinces The Community Road Improvement Project for Ban Rae - Fai Sai Mo Road
systematically, the government sector thus organized integration in Moo 3, Khiri Khet Subdistrict, Yala
with relevant entities. The Department of Public Works and Town &
Country Planning adopts the guideline, “understand, approach, and
develop”, given by HM King Bhumibol Adulyadej The Great as a key
concept for its efforts to revitalize the security and development in the
area. In order to achieve this, all dimensions of security, the economy,
society and culture, need to be strengthened.
The integration plan to address the problems in southern border
provinces under the “Drive Communities towards Stability, Prosperity
and Sustainability Project” has become a significant task driven by
the government to achieve a tangible solution. Both the public and
private sectors have colaborated to solve the problems and move in
a better direction where people enjoy safety, a strong economy and
better quality of life.
In this respect, the Department, whose main task is the
development of basic infrastructures, has focused on driving the
development of the southern border provinces. Many projects have
been implemented in four provinces, namely Narathiwat, Yala, Pattani,
and Satun, as well as four districts of Songkhla Province, namely
Chana, Thepha, Na Thawi, and Saba Yoi. The Southern Border
Provinces Administrative Centre (SBPA) has removed Satun Province
from its administration. The Department has implemented activities for
driving the integration plan for systematic resolution of problems in the
southern border provinces under the Subdistrict’s Stability, Prosperity
and Sustainability Project as follows:
1. The development of the southern border provinces involves
the construction and development of thoroughfares, community
infrastructures and utilities to create better living condition as well as
economic growth.

135

โครงการฟาร์มตวั อยา่ งบ้านน้�้ำำดำำ� ตำำ� บลปโุ ละปโุ ย จงั หวัดปัตตานี โครงการก่อสร้างเข่ือนป้องกันตลิ่งริมแม่น้้�ำปตั ตานี บริเวณสะพานเมืองนบิ ง ตำำ� บลยุโป จงั หวดั ยะลา
Ban Nam Dam Model Farm Royal Initiative Project of Her Majesty Quuen Sirikit The Erosion-prevention Embankment Construction Project for Pattani Riverbank
at Mueang Nibong Bridge in Yupo Subdistrict, Yala
The Queen Mother in Pulopuyo Subdistrict, Pattani
สนับสนุนด้านการสำ�ำรวจ ออกแบบ และจัดหางบประมาณในการก่อสร้าง
๒. กจิ กรรมกอ่ สรา้ งและพฒั นาโครงสรา้ งพ้ื นฐานในพ้ื นทฟี่ ารม์ ตวั อยา่ ง เช่น อาคารทรงงาน อาคารสำ�ำนักงาน อาคารท่ีพัก อาคารโรงเลี้ยงสัตว์
ในสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี นั ปหี ลวง อาคารโรงเกบ็ เครื่องมอื ลานปยุ๋ หมกั อาคารแพ็กกงิ้ และแปรรูปผลิตภัณฑ์
มพี ระราชดำำ� ริใหจ้ ดั ตงั้ โครงการฟารม์ ตวั อยา่ ง เพอื่ พฒั นาชวี ติ ความเปน็ อยู่ โรงจอดรถยนต์ ถนนในโครงการ ร้ัว ป้อมยาม ระบบประปา และระบบ
ให้แก่ราษฎรในพื้นท่ีทุรกันดารห่างไกล ซ่ึงส่วนใหญ่มีความยากจน ไฟฟ้า เปน็ ตน้
ขาดแคลนอาหาร ขาดปัจจัยในการดำ�ำรงชีพ ขาดโอกาสทางการศึกษา ๓ กิิจกรรมก่่อสร้้างและพััฒนาโครงสร้้างพื้้�นฐานในพื้้�นที่่�จัังหวััด
และขาดความรู้ในการประกอบอาชีพ ด้วยการส่งเสริมให้ราษฎร ชายแดนภาคใต้้ โดยการก่่อสร้้างและพััฒนาโครงสร้้างพื้�นฐานสำำ�หรัับ
ประกอบอาชีพท่ีมั่นคงทางเกษตรกรรม ปศุสัตว์ เป็นแหล่งอาหาร การป้้องกัันการกััดเซาะตลิ่�งริิมแม่น่ ้ำำ�� และระบบการป้อ้ งกันั น้ำำ��ท่่วม เพื่�อให้้
ในพ้ืนที่ โดยการนำ�ำราษฎรในพ้ืนท่ีใกล้เคียงของโครงการมาฝึกปฏิบัติ ตำำ�บล/หมู่่�บ้้านในพื้ �นที่่�จัังหวััดชายแดนภาคใต้้มีีระบบโครงสร้้างพื้ �นฐาน
การปลกู พชื เลย้ี งสตั ว์ ตลอดจนกจิ กรรมทเ่ี กยี่ วเนอ่ื งกนั มกี ารจา้ งแรงงาน เพื่�อป้้องกัันความเสียี หายจากภััยพิิบััติิที่�อาจเกิดิ ขึ้�นกัับพื้�นที่�อยู่�อาศััย พื้้�นที่�
ราษฎร ส่วนราชการท่ีเกี่ยวข้องสนับสนุนด้านพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ และ เกษตรกรรม และพื้�นที่�เศรษฐกิิจของชุมุ ชน
คำ�ำแนะนำ�ำต่าง ๆ โดยกรมโยธาธิการและผังเมือเข้าไปมีส่วนในการ

136

โครงการเพิม่ ประสทิ ธภิ าพการระบายน้้�ำเพื่อป้องกันน้�้ำทว่ ม บรเิ วณสวนขวญั เมอื ง จงั หวดั ยะลา โครงการกอ่ สรา้ งสะพานในชมุ ชน สายบา้ นบาลกู าลูวะ๊
The Drainage System Efficiency Enhancement Project for Khwan Mueang Park, Yala หมูท่ ่ี ๗ ตำำ� บลตะโละ๊ หะลอ จงั หวดั ยะลา

2. Theconstructionanddevelopmentofbuildingsandinfrastructure Ban Balukaluwa Bridge Construction Project at Moo 7, Talohalo Subdistrict, Yala
in the Model Farm Royal Initiative Project of Her Majesty Queen Sirikit
The Queen Mother. The project objectives are to better the lives of of means for implementing and paying for project construction, i.e.
the people in remote areas who are mostly poor with meager food Her Majesty’s office building, office building, dormitory, livestock building,
consumption and necessities to live; moreover they lack educational machine and equipment storage space, the composting yard, processed
opportunities and knowledge necessary for earning a proper living. products and packaging building, car parking building, project roads,
Agricultural and livestock husbandry are promoted, and related training security guard station, water supply system and electrical system
is provided for people living in the vicinity of the project while locals and so forth.
are given jobs. Government agencies also provide the farmers with 3. The construction and development of infrastructure in southern
seeds and animals as well as relevant advice on how to farm properly. border provinces, comprising erosion-prevention and flood prevention
In this regard, the Department supports the project through the provision structures. This is aimed at preventing damage to residences,
plantation farms and the community’s economic zone.

137

การจดั รูปท่ดี ิน
เพือ่ พัฒนาพื้นที่
Land Readjustment for
Area Development

โครงการจัดั รููปที่่�ดินิ เพื่�อพััฒนาพื้�นที่� เทศบาลตำำ�บลเวีียงชััย จัังหวััดเชีียงราย
The Land Readjustment Project for Area Development in Wiang Chai Subdistrict Municipality, Chiang Rai

หนึ่งในภารกิจด้านการพัฒนาเมืองของกรมโยธาธิการและผังเมือง ในเมืองอย่างมีประสิทธิภาพ เมืองเกิดความปลอดภัยจากโครงสร้าง
คือ การจัดรูปท่ีดินเพ่ือพัฒนาพื้นที่เมืองและพ้ืนที่เศรษฐกิจให้เป็นไปตาม พื้นฐานท่ีมีมาตรฐาน ซึ่งท่ีดินท่ีได้รับการจัดรูปท่ีดินแล้วจะมีมูลค่าสูงข้ึน
เป้าหมายการพัฒนาเมืองที่ยั่งยืน สง่ ผลให้เพิม่ ขดี ความสามารถในการแขง่ ขัน อันนำ�ำไปสูก่ ารสร้างประโยชน์
ที่่�ผ่่านมา ประเทศไทยพััฒนาโครงสร้้างพื้�นฐานของเมืืองด้้วยการ ทางเศรษฐกิจสำำ� หรบั ชมุ ชนไดด้ ีข้ึน
“เวนคืืนที่่�ดิิน” มาก่่อสร้้างสาธารณููปโภคที่่�จำำ�เป็็น เช่่น เวนคืืนที่่�ดิิน โดยการจัดรูปที่ดินเพ่ือพัฒนาพ้ืนที่น้ัน เป็นกระบวนการพัฒนาท่ีดิน
มากอ่ สรา้ งถนน ซงึ่ เป็นวธิ ีทตี่ อ้ งใช้งบประมาณจำำ� นวนมาก หรอื การพัฒนา บริเวณใดบริเวณหนึ่งทั้งบริเวณ ด้วยการนำ�ำท่ีดินหลายแปลงมารวมกัน
พน้ื ที่โดยภาคเอกชนท่ีใช้การ “จดั สรรทีด่ นิ ” อันเป็นการพฒั นาพนื้ ท่ีเฉพาะ และพัฒนาโครงสร้างพ้ืนฐานเข้าถึงท่ีดินทุกแปลงในโครงการให้สอดคล้อง
บริเวณของตน แต่สำ�ำหรับการจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพื้นที่น้ัน ถือเป็น กบั บริบทของพ้นื ที่โดยรอบ พร้อมกับดำำ� เนินการจัดระเบียบแปลงท่ดี นิ ใหม่
เครื่องมือในการพัฒนาเมืองให้เป็นไปตามผังเมืองท่ีกรมโยธาธิการ เพื่อให้สามารถใช้ประโยชน์ในท่ีดนิ ไดด้ ีกว่าเดมิ ซ่ึงหลังการจัดรปู ทดี่ นิ แล้ว
และผังเมืองนำ�ำมาใช้แก้ไขปัญหาที่ดินในเมืองท่ีไม่สามารถเข้าถึง ท่ีดินจะมีรูปแปลงที่สวยงาม เข้าถึงสะดวก และเจ้าของที่ดินยังคงอยู่
หรือไม่สามารถใช้ประโยชน์ในที่ดินได้ เนื่องจากขาดระบบสาธารณูปโภค ในพนื้ ทเ่ี ดมิ หรอื ใกลเ้ คยี ง ไมต่ อ้ งยา้ ยออกไปเชน่ การเวนคนื ทด่ี นิ รวมทงั้ ไดร้ บั
หรือรูปแปลงที่ดินไม่สวยงาม ซ่ึงการจัดรูปที่ดินเป็นวิธีการพัฒนาเมือง ประโยชนจ์ ากมลู คา่ ทดี่ นิ ทเ่ี พมิ่ สงู ขน้ึ และสามารถใชป้ ระโยชนจ์ ากแปลงทดี่ นิ
ที่มีประสิทธิภาพ ทำ�ำได้รวดเร็ว ลดภาระด้านงบประมาณที่ต้องใช้ ของตนได้อย่างค้มุ คา่
ในการเวนคนื ทดี่ นิ เพอ่ื พฒั นาโครงสรา้ งพน้ื ฐานของภาครฐั และเปดิ โอกาส ทงั้ น้ี เพอื่ ใหก้ ารจดั รปู ทดี่ นิ เพอื่ พฒั นาพน้ื ทเี่ ปน็ ไปอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ
ให้ประชาชนท่ีอาศัยอยู่ในชุมชนได้มีส่วนร่วมกับภาครัฐในการพัฒนาพ้ืนท่ี รฐั บาลไดป้ ระกาศใชพ้ ระราชบญั ญตั จิ ดั รปู ทด่ี นิ เพอ่ื พฒั นาพ้ื นที่ พ.ศ. ๒๕๔๗
ของตน ช่วยให้ประชาชนรับประโยชน์จากการพัฒนา ที่ดินไม่ถูกทิ้งร้าง เพอ่ื กำำ� กบั ดแู ลการดำำ� เนนิ การพฒั นาทด่ี นิ ดว้ ยการจดั รปู ทด่ี นิ ใหเ้ ปน็ ไปอยา่ ง
เกิดสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้น สามารถเปิดพื้นที่และเกิดการใช้ประโยชน์ที่ดิน มหี ลักเกณฑ์ ถกู ต้อง เหมาะสม และเปน็ ธรรม

138

พธิ เี ปดิ ถนนโครงการจัดรูปที่ดนิ เพ่อื พัฒนาพืน้ ท่ี บริเวณสองฟากถนนโครงการสาย ง๑๓ ผงั เมืองรวมเมืองสมุทรสาคร จังหวัดสมทุ รสาคร เมือ่ วนั ท่ี ๓ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๖๔
The opening ceremony of Ngor 13 Road under the Land Readjustment Project for Area Development in line with the Samut Sakhon Town Comprehensive Plan, Samut Sakhon, on 3 November 2021

One mission of the Department of Public Works and Town their land, which will not be left vacant. The environment improves,
& Country Planning is land readjustment for urban and economic and the land will appreciate in value thereby enhancing economic
development in accordance with the Sustainable Urban Development competitiveness for the community.
Goals. Land readjustment is the process of combining several plots of
Until recently, land expropriation has been used in Thailand as land to develop basic infrastructure, or allowing complete access to
the means to develop basic urban infrastructure like road construction. all plots of land but with respect for the surroundings. Also, the plots
This method normally requires an enormous budget, or the private are reorganized for better land utilization. After the readjustment, the
sector uses real estate development to manage their own land. But land plots will have an attractive layout so landowners can remain on
the Department conducts land readjustment processes for urban the same or nearby land plots without having to move away unlike
development to solve land access problems or inability to use the the land expropriation scenario. They will also be appreciation in land
land due to lack of infrastructure or unappealing land layout. Land value and other benefits.
readjustment is an effective way for urban development because To ensure effective land reform, the government promulgated the
it can be done quickly, with less budget requirement to develop Land Readjustment for Area Development Act, B.E. 2547 (2004) to
state infrastructure while allowing participation from the people in regulate the implementation of land development with sound, proper
the community and a chance for them to develop and benefit from and fair land readjustment.

139

โครงการจััดรููปที่่�ดินิ เพื่�อพััฒนาพื้�นที่� บริเิ วณทุ่�งนาเมี่�ยง เทศบาลเมือื งเลย จังั หวัดั เลย
The Land Readjustment Project for Area Development at Na Miang Field, Loei Municipality, Loei

ที่่�ผ่่านมา กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองดำำ�เนิินการพััฒนาพื้�นที่่�ด้้วย อย่างไรก็ตาม เม่ือการจัดรูปท่ีดินเพ่ือพัฒนาพื้นที่เป็นอันแล้วเสร็จ
การจัดั รูปู ที่่�ดินิ เพื่�อพััฒนาพื้�นที่�มาแล้้วกว่่า ๖๖ โครงการ ใน ๕๓ จัังหวัดั เจ้าของที่ดินจะได้รับประโยชน์อย่างมาก เนื่องจากบริเวณพื้นท่ีโครงการ
โดยในการดำ�ำเนินงานจะเร่ิมจากการสำ�ำรวจกำ�ำหนดขอบเขตโครงการและ และชมุ ชนโดยรอบจะไดร้ บั การพฒั นาใหเ้ ปน็ พน้ื ทรี่ องรบั กจิ กรรมของเมอื ง
ชักชวนเจ้าของท่ีดินเข้าร่วมโครงการ เพ่ือร่วมกันวางผังและวางแผนการ เกิดการกระจายบริการข้ันพื้นฐานให้เข้าถึงทุกพ้ืนที่อย่างเท่าเทียม
ดำ�ำเนินโครงการ จากนั้นจึงเสนอโครงการต่อคณะกรรมการส่วนจังหวัด ลดความเหลื่อมล้�้ำำทางสังคม เพ่ิมคุณภาพชีวิตให้ประชาชน ผลสำ�ำเร็จ
และเม่ือคณะกรรมการส่วนจังหวัดเห็นชอบโครงการแล้ว ผู้ดำ�ำเนินโครงการ ดังกล่าวจงึ จูงใจใหป้ ระชาชนหลายพน้ื ทเี่ หน็ ถงึ ประโยชน์หรอื ประสบปัญหา
จะจัดทำ�ำรายละเอียดการก่อสร้างและการออกแบบจัดรูปแปลงที่ดินใหม่ การใชท้ ่ดี ินสนใจเข้าร่วมโครงการจัดรูปทดี่ นิ เพื่อพัฒนาพ้นื ทีเ่ พม่ิ ข้ึน
โดยจะมีการเลือกต้ังตัวแทนเจ้าของท่ีดินเข้าร่วมเป็นคณะท่ีปรึกษาของ ตลอดระยะเวลา ๒๐ ปี การจดั รปู ทดี่ นิ เพอ่ื พฒั นาพน้ื ทโ่ี ดยกรมโยธาธกิ าร
โครงการ เพื่อกำ�ำหนดรายละเอียดต่าง ๆ ในการพัฒนาพื้นท่ีโครงการ และผงั เมอื งอำำ� นวยประโยชนแ์ กป่ ระชาชนอยา่ งเปน็ รปู ธรรม เพราะนอกจาก
ตั้งแต่การออกแบบก่อสร้างสาธารณูปโภค การกำ�ำหนดแปลงท่ีดินใหม่ จะทำ�ำให้เจ้าของท่ีดินได้รับการจัดรูปแปลงที่ดินให้เป็นระเบียบ สามารถ
การกำ�ำหนดค่าชดเชยต่าง ๆ จนถึงการออกหนังสือแสดงสิทธ์ิในท่ีดิน ใช้ประโยชน์ที่ดินได้เต็มศักยภาพแล้ว ยังส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาเมือง
แปลงใหม่ใหเ้ จา้ ของทด่ี ิน ตลอดจนการบรหิ ารทดี่ นิ จดั หาประโยชนเ์ พอ่ื ให้ อย่างเป็นระบบ ส่งผลให้ชุมชนอันเป็นที่ตั้งของโครงการแต่ละแห่ง
โครงการแลว้ เสรจ็ ตามวัตถุประสงค์ มคี วามเปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ย องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ สามารถพฒั นาพน้ื ที่
แมว้ า่ ในการดำ�ำเนินโครงการจดั รูปท่ีดนิ เพื่อพัฒนาพน้ื ท่ี เจา้ ของทด่ี นิ ในชุมชนได้อย่างเหมาะสม ที่สำ�ำคัญคือ ประชาชนท้ังในพ้ื นที่โครงการ
จะตอ้ งสละทด่ี นิ สว่ นหนงึ่ ดว้ ยการ “ปนั ส่วนทดี่ นิ ” เพอื่ นำำ� มาสรา้ งสาธารณปู โภค และบริเวณโดยรอบล้วนได้รับผลตอบแทนอย่างเป็นธรรม มีมาตรฐาน
ตา่ ง ๆ ในโครงการและเปน็ พน้ื ทจ่ี ดั หาประโยชน์ ซงึ่ จะเป็นคา่ ใชจ้ ่ายที่จำำ� เป็น ดา้ นความปลอดภยั สามารถเขา้ ถงึ ระบบบรกิ ารสาธารณะไดอ้ ยา่ งเท่าเทยี ม
ในการดำ�ำเนนิ โครงการ ทง้ั น้ี การปันส่วนทด่ี ินแตล่ ะแปลงจะมกี ารคำำ� นวณ กลา่ วไดว้ า่ โครงการจดั รปู ทด่ี นิ เพอื่ พฒั นาพนื้ ทนี่ นั้ เปน็ การพฒั นาเมอื ง
จากการประเมินมูลค่าท่ีดินทั้งก่อนและหลังดำ�ำเนินโครงการอย่างเป็นธรรม แบบมีส่วนรว่ มท่ีเปน็ รูปธรรมและประสบผลสำ�ำเรจ็ อยา่ งสมภาคภมู ิ

140

In this regard, the Department of Public Works and Town & Country แผนแสดงพื้�นที่่�ดำำ�เนิินโครงการจัดั รููปที่่�ดินิ เพื่�อพัฒั นาพื้�นที่�
Planning has conducted land readjustment for the development of บริเิ วณทุ่�งนาเมี่�ยง เทศบาลเมืืองเลย จังั หวัดั เลย
66 projects in 53 provinces. The process begins from a survey to
establish the scope of the project, persuasion of landowners to (ภาพบน) กอ่ น และ (ภาพล่าง) หลงั ดำ�ำเนนิ โครงการจัดรปู ท่ดี ินเพือ่ พัฒนาพ้นื ท่ี
participate in the project, and jointly planning the layout and operational The Land Readjustment Project for Area Development
plan. Then a proposal to implement the project is submitted to the at Na Miang Field, Loei Municipality, Loei
provincial committee for approval. Once approved, the construction
details and the design of the new land plots will be prepared. During the (above) before and (below) after the project implementation
process, landowners will be selected to join the project’s advisory board
to prepare details for land development, from design of infrastructure,
setting up of new land plots to distribution of various compensations,
as well as issuance of new land deeds for the owners until the project
is completed.
However, although the land readjustment for development project
needs landowners to sacrifice part of their land via land rationing to
build utilities and other amenities for profit that will be sold to generate
income to be used for project implementation, the rationed land is
calculated from the equitable valuation of the land before and after
the land readjustment so people will benefit fairly. This is because the
land and its surroundings will be developed to accommodate urban
activities. Access to basic services will be shared equally, reduce
inequality in society and improve people’s quality of life. The project’s
success has motivated people in many areas who have land issues
to join the project.
Over the course of nearly 20 years, land readjustment for
development by the Department has benefited the public in a concrete
way because, in addition to allowing landowners to have carefully
organized plots of land while taking full advantage of them, the method
has also encouraged systematic urban development, resulting in
well-organized communities. Local administrative organizations can
optimally develop the area within each community. Most importantly,
the people within the project and surrounding areas fully benefit from
socio-economic returns and safety measures, while having equal
access to public services.
It can be said that the Department’s land readjustment program
is one of the most effective and efficient ways for yielding successful
participatory urban development.

141

กองทุนจดั รูปท่ดี นิ ท้ังน้ี ตามระเบียบคณะกรรมการจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพื้นท่ีว่าด้วย
เพื่อพัฒนาพ้ืนที่ การจ่ายเงินหรือการจัดสรรเงินจากกองทุนจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพ้ืนที่
Land Readjustment พ.ศ. ๒๕๖๕ สามารถแบ่งรปู แบบของเงนิ กองทนุ ได้ ดังน้ี
Fund เงนิ อดุ หนนุ เปน็ เงนิ ชว่ ยเหลอื แกส่ ว่ นราชการ องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ
หน่วยงานของรัฐ และรัฐวิสาหกิจ ในการจัดสร้างหรือปรับปรุงระบบ
เนอ่ื งจากการจดั รปู ทดี่ นิ เพอ่ื พฒั นาพนื้ ทเี่ ปน็ การดำำ� เนนิ การพฒั นาทดี่ นิ สาธารณูปโภค หรือสถานท่ีสาธารณประโยชน์ท่ีเป็นการรองรับการจัดรูป
ใหม้ สี ภาพแวดลอ้ มทด่ี ขี นึ้ พรอ้ มกบั พฒั นาโครงสรา้ งพนื้ ฐานตา่ ง ๆ จงึ ตอ้ งใช้ ทด่ี ินเพ่อื พฒั นาพ้ืนที่
งบประมาณดำำ� เนนิ การจำำ� นวนมาก เพอ่ื สง่ เสรมิ และสนบั สนนุ การขบั เคลอ่ื น เงินให้กู้ยืม เป็นเงินให้ผู้ดำ�ำเนินโครงการกู้ยืม เพื่อใช้ในการดำ�ำเนิน
โครงการจัดรูปที่ดินให้สามารถดำ�ำเนินการบรรลุตามวัตุประสงค์และเกิด โครงการ หรืออนุมัติให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น รัฐวิสาหกิจ
ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ พระราชบญั ญตั จิ ดั รปู ทดี่ นิ เพอื่ พฒั นาพ้ื นที่ พ.ศ. ๒๕๔๗ หรือหน่วยงานอ่ืนของรัฐใช้ในการจัดสร้างหรือปรับปรุงสาธารณูปโภค
จงึ กำ�ำหนดให้มีการจดั ตั้ง “กองทนุ จดั รูปท่ดี นิ เพ่ือพฒั นาพ้ื นที”่ เป็นเงินทุน หรอื สาธาณประโยชน์ท่เี ปน็ การรองรับการจัดรูปทด่ี ินเพือ่ พฒั นาพืน้ ที่
หมนุ เวยี นทม่ี สี ถานะเปน็ นติ บิ คุ คล ภายใตก้ รมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง เพอ่ื ให้ เงินสนับสนุน เป็นเงินที่ใช้เพื่อการค้นคว้า การวิจัย การฝึกอบรม
หนว่ ยงานภาครฐั และภาคเอกชนท่ีไดร้ บั การสนบั สนนุ ดา้ นการเงนิ จากกองทนุ การประชาสมั พนั ธ์ และการเผยแพรข่ อ้ มลู เกย่ี วกบั การจดั รปู ทด่ี นิ เพอื่ พฒั นา
เกิดความยืดหยุ่นและเพ่ิมสภาพคล่องทางการเงินในการบริหารโครงการ พ้นื ที่
โดยมีเป้าหมายสำำ� คัญ คอื เงินทดรองจ่าย เป็นเงินที่ใช้ในการจ่ายค่าทดแทน ค่าเสียหาย หรือ
• เพอื่ สนบั สนนุ ดา้ นการเงนิ ในการพฒั นาเมอื งดว้ ยวธิ กี ารจดั รปู ทด่ี นิ ค่าใชจ้ า่ ยอนื่ ในการดำำ� เนนิ โครงการท่ีตอ้ งทดรองจ่ายเงนิ จากกองทุน
ให้สามารถดำ�ำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพและสัมฤทธ์ิผลอย่างเป็น กองทุนจัดรูปท่ีดินเพ่ือพัฒนาพื้นที่สนับสนุนด้านการเงินแก่โครงการ
รปู ธรรม จัดรูปที่ดินเพ่ือพัฒนาพ้ืนท่ี ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๖-๒๕๖๕
• ทำ�ำให้การบริหารจัดการโครงการจัดรูปที่ดินเพ่ือพัฒนาพ้ืนท่ี ทงั้ หมด ๑๙ จังหวดั ๒๒ โครงการ ๓๐ สัญญา รวมทง้ั ส้นิ ๔๐๔ ลา้ นบาท
มคี วามยืดหยุน่ คลอ่ งตวั โครงการมเี งนิ ทุนหมุนเวยี นไปใช้จา่ ยในกิจกรรม ด้วยการสนับสนุนดังกล่าวจะเป็นกลไกและเครื่องมือสำ�ำคัญท่ีช่วย
หรือวตั ถุประสงค์ต่าง ๆ รวมถงึ สามารถแก้ปัญหาภายในโครงการ สนบั สนนุ ใหโ้ ครงการสามารถพฒั นาและปรบั ปรงุ โครงสรา้ งพน้ื ฐานในพนื้ ที่
• เพ่ือให้เกิดการพัฒนาเมืองได้อย่างแพร่หลาย โดยไม่ต้องรอเงิน ที่ไดร้ ับการจัดรปู ทีด่ ินใหป้ ระสบผลสำ�ำเรจ็ เกิดความรว่ มมอื ระหว่างภาครัฐ
งบประมาณเพียงอยา่ งเดียว และเอกชนในการพัฒนาเมือง เพื่อใหเ้ กิดการใช้ประโยชน์ท่ีดนิ ท่เี หมาะสม
และมปี ระสทิ ธภิ าพ ทงั้ ดา้ นการคมนาคม เศรษฐกจิ สงิ่ แวดลอ้ ม สงั คม และ
142 ชมุ ชน รวมทงั้ เพอ่ื ใหก้ ารพฒั นาเมอื งสอดคลอ้ งกบั ระบบผงั เมอื งในภาพรวม
และขบั เคลอื่ นทศิ ทางในการพฒั นาประเทศไปสคู่ วาม “มน่ั คง มงั่ คง่ั ยงั่ ยนื ”
ต่อไป

กองทุนุ จััดรูปู ที่่�ดิินเพื่�อพัฒั นาพื้�นที่�
“สนัับสนุนุ การพััฒนาเมืือง
ให้สัมฤทธิผล เติบโต และยงั่ ยืน”
The Land Readjustment Fund
“Promoting land development
for concrete result, further growth
and sustainability”

Since land readjustment for development is an operation that กรมโยธาธิิการและผัังเมืืองได้ร้ ับั รางวััลทุุนหมุนุ เวียี นดีีเด่น่ ประจำำ�ปีี ๒๕๖๐
requires large operating budgets, to ensure effective implementation ณ ตึึกสัันติิไมตรีี ทำำ�เนีียบรััฐบาล เมื่�อวัันที่� ๒ สิิงหาคม พ.ศ. ๒๕๖๐
under the Land Readjustment for Area Development Act, B.E. Department of Public Works and Town & Country Planning was presented the Best Working
2547 (2004), the Land Readjustment Fund was established for the Capital Awards 2017 at Santi Maitri Building, Government House, on 2 August 2017.
development of the area as a working capital with the status of a juristic
person under the supervision of the Department of Public Works and Advances which are funds used to pay for compensations,
Town & Country Planning to promote and support the development damages or other expenses on project implementation that require
of land readjustment projects to be completed effectively, to provide advances from the Fund.
flexibility and increase financial liquidity in project management. The The Land Readjustment Fund has been providing financial
main goals are: support to the Land Readjustment for Area Development program
• To provide financial support for and ensure the effective since the fiscal years 2013-2022 for 19 provinces, 22 projects, 30
implementation of urban development by means of land readjustment. contracts in the total of 404 million baht. Such support has been an
This fund provides the project with a working capital for various important mechanism that allows the project to successfully develop
activities and objectives, solves arising problems within the project, and improve the infrastructure in the land readjustment areas. It also
to ensure project completion within a short period of time. has enabled cooperation between the public and private sectors in
• To allow the management of each land readjustment project city development to ensure proper and effective land use in the areas
flexibility and fluidity so that concrete results and be achieved quickly of transportation, economy, environment, society and community, as
and known widely. well as to enable city development to be consistent with the overall
• To ensure uninterrupted operations without having to rely urban planning system and drive the national development towards
solely on the budget. “Stability, Prosperity and Sustainability”.
According to the regulations of the Land Readjustment for Area
Development Committee on payment or budget allocation from the
Land Readjustment Fund, the funds can be divided into:
Subsidies which are grants to the government sector, local
administration offices, government agencies, and state enterprises
to build or improve public utilities or public facilities that support land
readjustment.
Loans which are the money that project operators borrow
to implement the projects, or the money approved for the local
administration offices, state enterprises or other government agencies
to use in the construction or renovation of public infrastructure or public
utilities in support of land readjustment.
Grants which are allocated to project operators for research,
study, training, public relations and information dissemination on land
readjustment.

143

การกำ�จดั ผักตบชวา การแก้ไขปัญหาผักตบชวาตามนโยบายของรัฐบาล รวมท้ังบูรณาการ
Water Hyacinth ความร่วมมือกับกรมชลประทาน กรมเจ้าท่า องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน
Removal หนว่ ยงานทหาร หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ ง และภาคประชาชน ดำำ� เนนิ การแกไ้ ข
ปัญหานี้อย่างจรงิ จงั และตอ่ เน่ือง
หนึ่�งในภารกิิจด้้านการพััฒนาเมืืองของกรมโยธาธิิการและผัังเมืือง โดยกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งเปน็ หนง่ึ ในหนว่ ยงานหลกั ทร่ี บั ผดิ ชอบ
คืือ การกำำ�จััดผัักตบชวา วััชพืืชที่่�มีีอััตราการเติิบโตและการขยายพัันธุ์� การแก้ไขปัญหาผักตบชวาในแม่น้�้ำำ ๒ สายหลักในพ้ืนท่ีลุ่มน้�้ำำภาคกลาง
อยา่ งรวดเร็วในแม่น้�้ำำ ลำำ� คลอง แหล่งน้�้ำสาธารณะตา่ ง ๆ กอ่ ใหเ้ กิดปญั หา คือ แม่น้้�ำำแมก่ ลอง รบั ผดิ ชอบตั้งแต่ใต้เขอ่ื นแมก่ ลอง จงั หวดั กาญจนบุรี
หลายด้านตามมา ไม่ว่าจะเป็นปัญหาการระบายน้�้ำำจนนำ�ำไปสู่การเกิด จังหวัดราชบุรี และจังหวัดสมุทรสงคราม ลงสอู่ า่ วไทย ระยะทางประมาณ
น้้�ำทว่ ม ปญั หาตอ่ ระบบนเิ วศวทิ ยา เนอ่ื งจากความหนาแนน่ ของผกั ตบชวา ๙๔ กโิ ลเมตร และแม่น้�้ำำ ท่าจนี ใตป้ ระตูระบายน้้�ำโพธ์พิ ระยา ผา่ นจังหวัด
จะปิดกั้นแสงสว่างท่ีส่องลงใต้ผิวน้�้ำำ ทำ�ำให้น้้� ำำขาดออกซิเจนและเกิดการ สพุ รรณบรุ ี จงั หวดั นครปฐม และจงั หวดั สมทุ รสาคร ลงสอู่ า่ วไทย ระยะทาง
เน่าเสีย ย่ิงไปกว่าน้ันยังส่งผลเสียต่อสุขอนามัยของประชาชนอีกด้วย ประมาณ ๒๐๐ กิโลเมตร สำ�ำหรับกรมชลประทานดูแลรับผิดชอบบริเวณ
เพราะผักตบชวาเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ท่ีเป็นพาหะนำ�ำโรค ปัญหาเหล่านี้ แม่น้�้ำำน้อย แม่น้้� ำำท่าจีนบางส่วน แม่น้้� ำำนครนายก แม่น้�้ำำบางปะกง
ล้วนแต่ส่งผลกระทบโดยตรงต่อระบบเศรษฐกิจ สังคม และส่ิงแวดล้อม และแมน่ ้้�ำปา่ สกั บางสว่ น กรมเจา้ ท่าดแู ลรบั ผดิ ชอบบรเิ วณแมน่ ้้�ำเจา้ พระยา
อย่างกว้างขวางจนกลายเป็นปัญหาสำ�ำคัญระดับชาติท่ีต้องได้รับแก้ไข (เข่ือนเจ้าพระยา-นนทบุรี) แม่น้้�ำ ลพบุรี และแม่น้้�ำ สะแกกรัง นอกจากน้ี
อย่างเรง่ ด่วน ยังร่วมกับกรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน แบ่งพื้นที่รับผิดชอบใน
รัฐบาลจึงให้ความสำ�ำคัญและเน้นย้�้ำำให้ทุกภาคส่วนบูรณาการ การกำำ� จดั ผกั ตบชวา โดยมรี ายละเอยี ดคอื คลองสาขาและแหลง่ น้้�ำเชอ่ื มโยง
ความร่วมมือ เพื่อแก้ไขปัญหาผักตบชวาให้เป็นรูปธรรมและย่ังยืน และแหลง่ น้้�ำท่ัวไป เชน่ อ่างเกบ็ น้้� ำำ หนอง บงึ ทีเ่ ป็นแหลง่ น้้�ำสาธารณะ
โดยใน พ.ศ. ๒๕๕๙ กรมโยธาธิการและผังเมืองได้รับมอบหมายให้เป็น ให้จังหวัดร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินดำ�ำเนินการ ซ่ึงที่ผ่านมา
“ศูนย์กลาง” ในการแกไ้ ขปัญหาผักตบชวา ดว้ ยการจัดต้งั ศนู ย์ประสานงาน ทุกหน่วยงานได้ดำ�ำเนินการกำ�ำจัดผักตบชวาทั่วประเทศรวมแล้วทั้งส้ินกว่า
๖,๓๖๔,๓๒๒ ตันด้วยกัน (ขอ้ มูล ณ เดอื นกรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๕)
กรมโยธาธิการและผังเมืองได้กำ�ำหนดแนวทางการปฏิบัติงานร่วมกับ
หน่วยงานต่าง ๆ ตามมาตรการการกำ�ำจัดผักตบชวาในแหล่งน้�้ำำเปิด
และแหลง่ น้�้ำปดิ ใหเ้ ปน็ ไปอยา่ งมรี ปู ธรรมยงิ่ ขนึ้ ภายใตก้ ารกำำ� หนดมาตรการ
สำำ� คญั ๒ ประการ ไดแ้ ก่ มาตรการการปราบปรามหรอื เกบ็ ใหญ่ ซงึ่ ดำำ� เนนิ การ
ไปแลว้ และมาตรการในการปอ้ งกนั หรอื เกบ็ เลก็ เปน็ การเกบ็ อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง
โดยเป็นการเสริมสร้างศักยภาพและความพร้อมในการดำ�ำเนินการ
ตามมาตรการป้องกันให้แก่หน่วยงานท้องถิ่น เพื่อการดูแลรักษา
ความสะอาดแหลง่ น้�้ำในพน้ื ทร่ี บั ผดิ ชอบของตน โดยสนบั สนนุ เรอื ทอ้ งแบน
พร้อมติดเครื่องยนต์ เรือกำ�ำจัดผักตบชวาและวัชพืช เพื่อให้หน่วยงาน
เจา้ ของพน้ื ท่ีใชใ้ นการกำำ� จดั ผกั ตบชวา รวมทงั้ เตรยี มความพรอ้ มเพอื่ รบั มอื
กบั สถานการณ์น้�้ำหลากในชว่ งฤดฝู น

144

One of the urban development tasks of the Department of การปฏิิบัตั ิิภารกิจิ กำำ�จัดั ผักั ตบชวาในพื้�นที่�แม่่น้ำำ��ท่า่ จีีน จังั หวััดนครปฐม
Public Works and Town & Country Planning is the removal of water The removal of water hyacinth in the Tha Chin River, Nakhon Pathom
hyacinth, a fast-growing weed in rivers and canals. The rapid spread
of water hyacinth has caused many problems. For example, floods The Department has established guidelines for working with
as it clogs the drainage system, ecological problems as its density various departments according to two approved measures to remove
generates hypoxia and public health problems as it is a habitat for water hyacinth in open water and closed water sources: measures
many pathogens. This national issue directly affects the economy, for suppression or large collection that have already begun; and
society and the environment, it needs to be addressed urgently and preventive measures or small collection resulting in continuous
solved permanently. collection. This strengthens the capacity and readiness to implement
The government realized the severity of the water hyacinth issue preventive measures for local authorities to maintain the cleanliness
and encouraged cooperation from related sectors for proper and of water sources in their areas of responsibility. Pontoons with engines
sustainable management. In 2016, the Department was designated were provided to agencies responsible for water hyacinth removal
as a center for solving water hyacinth problems with the foundation and weed suppression and also for further flood control in the rainy
of a coordination center to resolve such problems in accordance with season.
governmental policy. Meanwhile, collaboration was established with
the Royal Irrigation Department, the Marine Department, and Local
Administrative Organizations as well as military units, related agencies,
and the civil sector for active and continuous action.
The Department is responsible for water hyacinth control in two
main rivers of the central plains. The first is the Mae Klong River, which
starts from the south of Mae Klong Dam, runs through Ratchaburi
and ends at Samut Songkhram, totalling 94 kilometers in length. The
second is the Tha Chin River, which starts from the south of Pho
Phraya navigation lock, runs through Suphan Buri, Nakhon Pathom
and ends at Samut Sakhon, totalling 200 kilometers in length. The
Royal Irrigation Department is responsible for the Noi River and parts
of the Tha Chin River, Nakhon Nayok River, and Pa Sak River. The
Marine Department is responsible for the Chao Phraya River (Chao
Phraya Dam to Nonthaburi), the Lop Buri River and the Sakae Krang
River. In addition, there is a collaboration with the Department of Local
Administration for dividing the areas of responsibility for water hyacinth
removal. As a result, the total amount of water hyacinth removed by
respective agencies was 6,364,322 tons (as of July 2022).

145

การปฏบิ ตั ิภารกิจกำำ� จัดผักตบชวาของกรมโยธาธิการและผังเมือง อย่างไรก็ตาม การแก้ไขปัญหาผักตบชวาจะเกิดความยั่งยืนได้
The water hyacinth elimination by the Department of Public Works and Town & Country Planning ส่ิงสำำ� คญั ทีส่ ุด คอื “ความร่วมมือ” จากประชาชนทกุ คน ทจ่ี ะตอ้ งรว่ มแรง
รว่ มใจกนั ดแู ลรกั ษาและพฒั นาแหลง่ น้้�ำของเราใหด้ ยี งิ่ ขนึ้ ซงึ่ ทผี่ า่ นมา รฐั บาล
ปัจจุบัน สถานการณ์ปัญหาผักตบชวาตามแม่น้้� ำำลำ�ำคลองต่าง ๆ มีการสนับสนุนให้ภาคประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหานี้
อยู่ในเกณฑ์ที่สามารถควบคุมได้ ไม่สร้างปัญหาให้แก่การดำ�ำเนินชีวิต ร่วมกับหน่วยงานภาครัฐอย่างต่อเนื่อง โดยมีการจัดตั้ง “ชมรมคนริมน้ำ�้ำ”
ของประชาชน หรือเป็นอุปสรรคต่อการคมนาคมทางน้้� ำำอีกต่อไป ในพ้ืนที่แหล่งน้�้ำำท่ีมีผักตบชวาท่ัวทุกพ้ืนท่ี จำ�ำนวนกว่า ๗,๖๘๐ ชมรม
โดยกรมโยธาธิการและผังเมือง ร่วมกับกรมชลประทาน กรมเจ้าท่า มสี มาชิกรวมทัง้ ส้ิน ๑,๔๓๑,๙๐๑ คน ทว่ั ประเทศ เพื่อร่วมกนั เฝา้ ระวงั และ
และหน่วยงานที่เก่ียวข้อง ประสานความร่วมมือในการกำ�ำจัดผักตบชวา สอดสอ่ งดแู ลไม่ใหป้ รมิ าณผกั ตบชวาในพนื้ ทส่ี ะสมจนเกดิ เปน็ ปญั หา รวมทง้ั
อย่างต่อเน่ืองทุกขั้นตอน ตั้งแต่การวางแผนและติดตามเพื่อประเมินผล จัดให้มีบุคลากรเผยแพร่องค์ความรู้ในเรื่องการกำ�ำจัดผักตบชวาหรือ
การดำ�ำเนินงาน ทั้งยังพัฒนาไปสู่การใช้เคร่ืองมือเพื่อเพ่ิมประสิทธิภาพ การนำ�ำผักตบชวาไปใช้ประโยชน์ เพื่อให้ประชาชนได้ทราบข้อมูลและ
การจดั เกบ็ ผักตบชวาใหม้ ากขึ้น ตระหนกั ถงึ ความสำำ� คญั ในการดำำ� เนนิ การแกไ้ ขปญั หาผกั ตบชวาอยา่ งจรงิ จงั
ไม่ว่าจะเป็นการนำ�ำข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียมของสถาบันพัฒนา ซึ่งที่ผ่านมา กรมโยธาธิการและผังเมืองได้จัดทำ�ำเว็บไซต์สำ�ำหรับเผยแพร่
เทคโนโลยีอวกาศและภมู ิสารสนเทศ (GISTDA) มาบรู ณาการให้หนว่ ยงาน องคค์ วามรแู้ ละขอ้ มลู ขา่ วสารเกยี่ วกบั การดำำ� เนนิ งานแกไ้ ขปญั หาผกั ตบชวา
ท่ีมีหน้าท่ีรับผิดชอบนำ�ำไปวางแผนและแก้ไขปัญหาผักตบชวาและวัชพืช ในพ้นื ท่ตี ่าง ๆ ทว่ั ประเทศ
อย่างต่อเนื่อง เพ่ือเพ่ิมประสิทธิภาพและความคล่องตัวในการปฏิบัติงาน กรมโยธาธิการและผังเมืองภาคภูมิใจที่มีส่วนสำ�ำคัญในการผลักดัน
รวมไปถึงการใช้ทุ่นลอยน้�้ำำดักเก็บผักตบชวา โดยอาศัยเสาตอม่อสะพาน ใหก้ ารกำำ� จัดผกั ตบชวาเปน็ “วาระแห่งชาต”ิ ที่บูรณาการความรว่ มมือจาก
ที่มีอยู่เดิมเป็นเสาผูกทุ่น พร้อมกับอาศัยแรงและทิศทางการไหลของน้�้ำำ หน่วยงานรัฐทุกภาคส่วนที่เก่ียวข้องและภาคประชาชนให้ร่วมกันแก้ไข
พดั พาเอาผกั ตบชวามาตดิ ทนุ่ ดกั เกบ็ ซง่ึ วธิ นี ชี้ ว่ ยประหยดั การใชเ้ ชอ้ื เพลงิ ปัญหาผักตบชวาอย่างเป็นระบบทั่วทั้งประเทศ เพื่อดูแลรักษาแหล่งน้้� ำำ
ของเครอื่ งจกั ร ทงั้ ยงั สามารถจดั เกบ็ ผกั ตบชวาไดใ้ นปรมิ าณมาก และสามารถ ให้มีสภาพแวดล้อมที่ดี สวยงาม ถูกสุขลักษณะ และยังเป็นการพัฒนา
สกัดก้ันผักตบชวาไม่ให้ไหลลอยเข้าสู่พื้นท่ีชุมชนได้เป็นอย่างดีอีกด้วย คุณภาพชวี ติ ของประชาชนอย่างย่งั ยนื
ตลอดระยะเวลา ๒ ทศวรรษแห่งภารกิจด้านการพัฒนาเมืองของ
146 กรมโยธาธิการและผงั เมอื งน้ัน ไม่เพยี งแตจ่ ะชว่ ยแกไ้ ขและคลคี่ ลายปญั หา
นานัปการอันสร้างความเดือดร้อนเสียหายให้แก่ประชาชนในทุกพื้นที่
ได้อย่างแท้จริงเท่านั้น หากแต่ยังรังสรรค์สังคมแห่งความสุขให้เกิดข้ึน
อย่างเป็นรูปธรรมผ่านการดำ�ำเนินโครงการอันหลากหลายท่ีได้รับ
การวางแผนและดำำ� เนนิ การอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพในทกุ ขนั้ ตอน ซงึ่ กลา่ วไดว้ า่
ความสำ�ำเร็จอันสมภาคภูมิในหลากหลายด้านนั้น ปัจจัยอันสำ�ำคัญย่ิง คือ
การที่กรมโยธาธิการและผังเมืองให้ความสำ�ำคัญต่อการพัฒนาเมือง
อยา่ งมีส่วนร่วม โดยยดึ ถอื และคำำ� นงึ ถึง “คุณภาพชีวิตที่ดี” ของประชาชน
ในทุกพื้นที่เป็นตัวตั้งต้น ซึ่งผลจากกระบวนการความตั้งใจมั่นดังกล่าว
นำ�ำมาซึ่ง “เมืองน่าอยู่” ที่พรั่งพร้อมด้วยระบบโครงสร้างพื้นฐานทางด้าน
สาธารณูปโภคสาธารณูปการที่มีมาตรฐาน มีความปลอดภัยและเปี่ยม
ไปด้วยความม่ันคงในทุกด้าน อันเป็นแนวทางสำ�ำคัญของการพัฒนาเมือง
เพ่อื สรา้ งสังคมแห่งความสขุ ที่เปน็ รูปธรรมใหป้ รากฏข้นึ ไดอ้ ยา่ งย่งั ยืน

The removal of water hyacinths has received earnest and แม่น่ ้ำำ��ท่า่ จีีน บริิเวณอำำ�เภอนครชัยั ศรีี จังั หวัดั นครปฐม หนึ่�งในพื้�นที่�รับผิิดชอบในการกำำ�จัดั ผักั ตบชวา
systematic participation from all departments. Therefore, the water Tha Chin River in Nakhon Chai Si District, Nakhon Pathom,
hyacinth problem in rivers and canals is now under control and barely an area targeted for water hyacinth removal operation
affects water transportation and residents’ daily lives. The Department
of Public Works and Town & Country Planning has cooperated with Over the two decades that the Department carried out its urban
the Royal Irrigation Department, Marine Department and related development mission, it has not only helped to solve problems that
entities for establishing methods, planning and operation assessment have significantly afflicted people everywhere, but also created a
of water hyacinth removal, as well as utilizing tools and technologies tangible society of well-being through the effective implementation
to optimize the efficiency of water hyacinth collection. of various projects that were effectively planned and implemented at
One of the important tools is the use of satellite images from every stage.
the Geo-Informatics and Space Technology Development Agency It can be said that the various successes of the Department relied
(GISTDA) by the agency responsible for planning and solving water on the crucial factor of participatory urban development, while taking
hyacinth issues. As a result, operational efficiency and flexibility have into consideration the “better quality of life” of people in all areas as
increased, and the cost of water hyacinth and weed investigation in a starting point. As a result of this determination, the “pleasant cities”
waterbodies has been reduced. Another example is the use of buoys idea was born - complete with standardized utility and infrastructure
to trap water hyacinth. The buoys can be tied to existing bridge piers, systems, safe environments, and security in all respects. This is the
and the force and flow of the currents drag the plants to the buoys. crucial direction for urban development to build a sustainable and
This method helps to reduce the cost of fuel needed for the pontoon happy society.
boats, can collect a large number of plants at one time and prevents
the water hyacinth from entering community areas as well.
However, this sustainable solution needs participation from
the civil sector to preserve and develop national waterbodies.
The government has thus encouraged people to get involved by
establishing 7,680 waterfront associations with 1,431,901 members to
monitor the spread of water hyacinth. Specialists have been appointed
to provide knowledge on water hyacinth management and to promote
awareness among residents. Also, the Department has published
information on water hyacinth management via its website.
The Department is proud to participate in the integration of
various agencies and civil sectors for water hyacinth suppression,
which is considered a national agenda. As a result, water sources
and an environment with healthy and hygienic conditions are provided
to residents for better quality of life.

147

Building Control for Public Safety