หนังสือ 2 ทศวรรษ กรมโยธาธิการและผังเมือง

ด้วยปณิธานให้เกิด “สังคมแห่งความสุข” ที่ทุกคนต่างเคารพ ม่นั คงอาคาร ร่วมกนั เกื้อกลู
ในสิทธิของการอยู่ร่วมกันอย่างย่ังยืน เกิดเมืองน่าอยู่ที่อาคารและ
สง่ิ ปลกู สรา้ งตา่ ง ๆ ลว้ นแตม่ คี วามมนั่ คง แขง็ แรง เปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ย
สอดรับไปกับการพัฒนาตามระบบผังเมืองท่ีดี ภายใต้ความร่วมมือ
รว่ มใจของทกุ ฝ่าย อนั จะนำำ� มาซ่ึง “ความมน่ั ใจ” ใน “ความปลอดภยั ”
ของชีวติ และทรพั ย์สินของประชาชน
กรมโยธาธิการและผังเมืองจึงมุ่งมั่นปฏิบัติหน้าท่ีดูแลรับผิดชอบ
มาตรฐานด้านการอาคาร ซึ่งครอบคลุมต้ังแต่การออกกฎหมาย
การพัฒนามาตรฐาน การตรวจสอบและกำ�ำกับดูแลการใช้กฎหมาย
ไปจนถึงการแนะนำ�ำให้คำ�ำปรึกษา เพ่ือส่งเสริมให้เกิดการปฏิบัติตาม
กฎหมายควบคุมอาคารในทุกพ้ืนที่ของประเทศอย่างมีประสิทธิภาพ
และโปรง่ ใสในทกุ ขน้ั ตอน โดยมคี วามมงุ่ หมายสำำ� คญั คอื คณุ ภาพชวี ติ ทด่ี ี
ของคนไทยทกุ คนอยา่ งย่ังยนื
To create a “contented society” in which citizens enjoy
mutual respect and are ensured the right to live in a harmonious
and livable city replete with strong, secure and orderly buildings
created by a good urban planning based on the collaboration of
all parties, it is important to establish confidence in public safety
and security.
The Department of Public Works and Town & Country
Planning considers it most important to “regulate” building
standards through the introduction of related legislation,
development and formulation of building standards, inspection and
enforcement of building laws, provision of consultation and advice
to promote efficient and transparent compliance with building laws
and regulations for the entire construction process. The ultimate
aim is to promote good quality of life for all Thais.

กรมโยธาธิการและผงั เมือง
กับภารกจิ ดา้ นการอาคาร
Building-related
Mission

ตลอด ๒ ทศวรรษท่ีผ่านมา กรมโยธาธิการและผังเมืองดำ�ำเนิน และส่ิงปลูกสร้างต่าง ๆ รวมทั้งเป็นการเผยแพร่องค์ความรู้และสร้าง
ภารกิจด้านการอาคารอย่างจริงจังและต่อเน่ืองภายใต้พระราชบัญญัติ ความเข้าใจในการดำ�ำเนินงานด้านการอาคารให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์
ควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ ในฐานะผู้ “กำ�ำหนดหลักเกณฑ์” และ ที่มีมาตรฐาน ไม่ว่าจะเป็นมาตรฐานด้านโครงสร้างและปฐพี มาตรฐาน
“กำ�ำกับดูแลการใช้กฎหมาย” เริ่มจากการออกกฎหมายผ่านกฎกระทรวง ด้านงานสุขาภิบาล มาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อม มาตรฐานด้านงานไฟฟ้า
ที่ครอบคลุมทุกมิติของการกำ�ำหนดหลักเกณฑ์ กำ�ำกับ ดูแล และบริหาร และเครอื่ งกล และมาตรฐานดา้ นความปลอดภยั ดา้ นอัคคภี ยั
จัดการด้านการอาคารอย่างเป็นองค์รวม ตั้งแต่ข้ันแรก คือข้ันตอน ทัง้ ยัง “กระจายอำ�ำนาจ” ให้องค์กรปกครองสว่ นท้องถิน่ เปน็ ผูบ้ งั คบั ใช้
การออกแบบ ขน้ั ตอนการขออนญุ าต ขน้ั ตอนการกอ่ สรา้ ง ไปจนถงึ ขนั้ ตอน กฎหมายควบคุมอาคาร และให้อำ�ำนาจในการออกข้อบัญญัติท้องถ่ิน
การใชง้ านและบำำ� รงุ รักษาอาคาร เก่ียวกับการควบคุมอาคารท่ีกำ�ำหนดรายละเอียดเพิ่มเติมจากท่ีกำ�ำหนดไว้
รวมทั้งทำ�ำหน้าที่กำ�ำหนดหลักเกณฑ์และกำ�ำกับดูแลเรื่องการ “ขุดดิน” ในกฎกระทรวงท่ีไมข่ ดั หรอื แย้งกับกฎกระทรวง และในกรณมี คี วามจำำ� เปน็
และ “ถมดิน” ให้เป็นไปตามหลักวิชาการที่มีมาตรฐานภายใต้ข้อกำ�ำหนด หรือมีเหตุผลพิเศษเฉพาะท้องถิ่นยังสามารถออกข้อบัญญัติท้องถ่ิน
ของกฎหมายอย่างเป็นระบบ เพื่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ในลักษณะท่ีขัดหรือแย้งกับกฎกระทรวงได้ โดยที่กรมโยธาธิการและ
ของประชาชน ซ่ึงดำ�ำเนินการภายใต้พระราชบัญญัติขุดดินและถมดิน ผังเมืองทำ�ำหน้าท่ี “แนะนำ�ำ” และให้คำ�ำปรึกษาเก่ียวกับข้อกฎหมาย
พ.ศ. ๒๕๔๓ ด้านการอาคารแกอ่ งค์กรปกครองสว่ นท้องถ่นิ ทั้งหมดน้ี คอื “หัวใจ” ของ
ควบคู่ไปกับการ “พัฒนามาตรฐาน” ด้านการอาคาร ด้วยการออก การขับเคลื่อนภารกิจด้านการอาคารเพื่อให้บรรลุเป้าหมายของการพัฒนา
“มาตรฐานกรมโยธาธิการและผังเมือง” หรือ “มยผ.” ซึ่งมีท้ังท่ีเป็น เมืองน่าอยู่ มีความปลอดภัย ตลอดจนก่อเกิดสังคมแห่งความสุข
ขอ้ บงั คบั ทางกฎหมายและเปน็ แนวทางปฏบิ ตั อิ นั เกย่ี วเนอื่ งดว้ ยการอาคาร ในการอยูร่ ่วมกนั ของประชาชนอยา่ งแทจ้ รงิ

150

Over the past two decades, the Department of Public Works and structures. The DPTS provide a better understanding and
and Town & Country Planning has earnestly continued to pursue its comprehensive knowledge on all aspects of standardized building
missions under the Building Control Act, B.E. 2522 (1979) as the operations through their structural, pedological, sanitation and
“formulator of rules and standards” and “regulator of building laws”. environmental standards. This also includes the standards of
The missions include issuing laws via ministerial regulations to M&E works and fire safety.
regulate all aspects and all stages of building construction and building The Department has also decentralized its power in the regulation
management, from the building design stage to the permit application, of building laws to local administrative organizations, allowing them to
construction process, building use and maintenance stages. issue local ordinances for building control that comply with ministerial
It is also the Department’s responsibility to systematically regulate regulations. If there is a need to issue a local ordinance in conflict
compliance with “land excavation” and “land-filling” regulations to with ministerial regulations, the local administrative organizations will
ensure the safety of people’s lives and properties pursuant to the exercise these powers under the Department’s recommendations and
Land Excavation and Land Filling Act, B.E. 2543 (2000). advice on laws concerning buildings. All of these are key elements
To develop building standards, the Department has established of the Department’s building-related mission in the effort to establish
the “Department of Public Works and Town & Country Planning a truly livable, safe and contented society.
Standards” or “DPTS”, which act as both legal regulations
and operational guidelines for the construction of buildings

151

ก�ำ กบั ด้วยใจ
เพ่อื อาคารปลอดภัย
ใหป้ ระชาชน
Regulating with
Compassion to Ensure
Public Safety

วันท่ี ๘ เมษายน พ.ศ. ๒๕๖๕ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมืองลงพ้ืนทตี่ รวจสอบเหตุป้ันจนั่ หอสงู (เครน) ชำ�ำรดุ เสยี หาย ณ พื้นท่ีเอกชน
On 8 April 2022, the Department of Public Works and Town & Country Planning inspected a damaged tower crane case at a privately-owned construction site.

กรมโยธาธิการและผังเมืองมุ่งมั่น “ดูแลรับผิดชอบ” การดำ�ำเนินงาน ดว้ ยเหตนุ ้ี กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงึ ตอ้ งทำำ� หนา้ ท่ี “ดแู ลรบั ผดิ ชอบ”
ดา้ นการอาคารและสง่ิ ปลกู สรา้ งตา่ ง ๆ ในทกุ พน้ื ทขี่ องประเทศไทยใหม้ มี าตรฐาน อาคารประเภทตา่ ง ๆ ใหม้ กี ารออกแบบและกอ่ สรา้ งทม่ี มี าตรฐาน มน่ั คง แขง็ แรง
โดยเฉพาะเรอ่ื งความมน่ั คงแขง็ แรงและความปลอดภยั เพอื่ ใหป้ ระชาชนมนั่ ใจ และปลอดภยั อยเู่ สมอ ตลอดจนมกี ารใชง้ านทถ่ี กู ตอ้ งตามวตั ถปุ ระสงค์ ดว้ ยการ
และอนุ่ ใจทกุ ครงั้ ทใี่ ชอ้ าคาร เกดิ การพฒั นาเมอื งนา่ อยู่ สวยงาม เปน็ ระเบยี บ กำำ� หนดหลกั เกณฑแ์ ละรายละเอยี ดในการดแู ลและควบคมุ การอาคารภายใต้
เรยี บรอ้ ย และการอยรู่ ว่ มกนั อยา่ งมคี วามสขุ ของประชาชน กฎหมายแมบ่ ท คอื พระราชบญั ญตั คิ วบคมุ อาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ เกดิ เปน็
โดยคำ�ำว่า “อาคาร” ในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ กฎกระทรวงต่าง ๆ รวมแล้วกว่า ๒๕๖ ฉบับ ครอบคลุมต้ังแต่ข้ันตอน
และกฎกระทรวงในทน่ี ี้ มไิ ดม้ คี วามหมายครอบคลมุ เพยี งสง่ิ กอ่ สรา้ ง เพอ่ื ให้ การออกแบบให้ถูกต้องและมีมาตรฐานตามที่กฎหมายกำ�ำหนด ขั้นตอน
บุคคลเข้าไปอยอู่ าศัยหรอื ใช้สอย เชน่ ตกึ บา้ น โรง รา้ น แพ คลงั สินคา้ การกอ่ สรา้ งใหต้ รงตามแบบ ซงึ่ จะตอ้ งมกี ารตรวจสอบและไดร้ บั ใบอนญุ าต
หรือสำ�ำนักงานต่าง ๆ เท่าน้ัน หากยังรวมถึงสิ่งก่อสร้างที่ใช้เป็นที่ชุมนุม จากเจา้ พนกั งานทอ้ งถน่ิ รวมทงั้ มาตรการการกอ่ สรา้ งท่ีไมส่ ง่ ผลกระทบตอ่
อยา่ งเชน่ อฒั จนั ทร์ นอกจากน้ี ยงั หมายถงึ สงิ่ กอ่ สรา้ งทบ่ี คุ คลสามารถเขา้ ไป สง่ิ แวดลอ้ ม ไปจนถงึ ขนั้ ตอนการใชแ้ ละบำำ� รงุ รกั ษาอาคารใหอ้ ยใู่ นสภาพมนั่ คง
ใชส้ อยหรอื ไดร้ บั ประโยชน์โดยที่ไมจ่ ำำ� เปน็ ตอ้ งเขา้ ไปภายในสงิ่ กอ่ สรา้ งดว้ ย แขง็ แรง มคี วามปลอดภยั และพรอ้ มใชง้ านอยเู่ สมอ ควบคไู่ ปกบั การควบคมุ
เชน่ เขอื่ น อโุ มงค์ ทอ่ ระบายน้้�ำทส่ี รา้ งขนึ้ ตดิ ตอ่ หรอื ใกลเ้ คยี งกบั ทสี่ าธารณะ ไม่ใหม้ กี ารกอ่ สรา้ ง ดดั แปลง รอ้ื ถอน หรอื เคลอื่ นยา้ ยอาคารโดยไมไ่ ดร้ บั
ปา้ ยที่ติดหรอื ต้ังไว้เหนอื ท่สี าธารณะและมขี นาดเกนิ ๑ ตารางเมตร หรอื อนญุ าต ซง่ึ สามารถแบง่ กฎกระทรวงทเี่ กยี่ วขอ้ งไดเ้ ปน็ ๕ ประเภท ประกอบดว้ ย
มีน้�้ำำหนักรวมทั้งโครงสร้างเกิน ๑๐ กิโลกรัม ถังเก็บของท่ีมีความจุ กฎกระทรวงควบคมุ ขนั้ ตอนการออกแบบอาคาร กฎกระทรวงควบคมุ ขน้ั ตอน
ตั้งแต่ ๑๐๐ ลูกบาศก์เมตรขึ้นไป ไปจนถึงเครื่องเล่นในสวนสนุกด้วย การขอรับใบอนุญาตและการออกใบอนุญาต กฎกระทรวงควบคุมขั้นตอน
ซงึ่ กลา่ วไดว้ า่ ในทกุ กจิ กรรมและการใชช้ วี ติ ประจำำ� วนั ของประชาชนลว้ นแต่ การดำำ� เนนิ การระหวา่ งการกอ่ สรา้ งอาคาร กฎกระทรวงควบคมุ ขน้ั ตอนการใช้
มีความเกี่ยวขอ้ งกบั อาคารประเภทต่าง ๆ เหลา่ นแ้ี ทบทงั้ สิน้ และบำำ� รงุ รกั ษาอาคาร และกฎกระทรวงกำำ� หนดบรเิ วณหา้ มการกอ่ สรา้ ง

152

The Department of Public Works and Town & Country Planning is Therefore, laws relating to these buildings are crucial for the control
determined to regulate building and construction projects, and promote of building operations and they must be strictly and consistently enforced.
standardized building practices nationwide. It aims to boost public Forthisreason,itfallsunderthejurisdictionoftheDepartmentto regulate
confidence in building strength, stability and safety with the ultimate goal building design, building construction, and building use for compliance
of constructive urban development for the promotion of aesthetic, orderly with set standards and correct building use to ensure that the buildings
and livable cities where people can live in harmony. are strong, secure and safe at all times. More than 256 ministerial
According to the Building Control Act, B.E. 2522 (1979) and regulations have been issued for all aspects of building operations from
ministerial regulations, the word “building” is defined not only as a the design stage, in which building designs must be properly prepared in
constructed structure that people may live in or utilize, such as a building, compliancewith thestandardsprescribedby law,to the buildinguseand
house, hall, shop, raft, warehouse or office, but also a construction for maintenance stages, in which building strength, stability and safety must
public assembly such as a stadium. It also includes any construction be maintained and ready for use at all times. During these stages, any
that can be utilized by the public without entering or accessing it, such unauthorized construction, modification, demolition or removal activity is
as a dam, tunnel, waterway or water drainage system built next to or monitored strictly. These ministerial regulations can be divided into five
near a public place, a hoarding over one square meter in size or 10 categories: ministerial regulations on building design control, ministerial
kilograms in weight, including its structural elements, that is placed or regulations on permit application and permit issuance control, ministerial
installed in a public place, a container of more than 100 cubic meters in regulations on construction process control, ministerial regulations on
capacity, and carnival rides in amusement parks. Based on this definition, building use and maintenance, and ministerial regulations on prohibited
it is assumed that the public constantly come into contact with these areas for construction.
buildings, in one form or another, during daily activities and routines.
153

กฎกระทรวงควบคุมขัน้ ตอนการออกแบบอาคาร • กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี ๕๐ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ฯ เป็นการแก้ไขเพิม่ เตมิ
กฎกระทรวงฉบับท่ี ๓๓ (พ.ศ. ๒๕๓๕) ฯ ว่าด้วยการกำ�ำหนดบทนิยาม
ถือเป็นข้ันตอนแรกของงานก่อสร้างอาคารทุกประเภท ซ่ึงจะต้องมี หน่วยวัด ความดันลม ลกั ษณะของท่ีดนิ ที่ใช้เปน็ ท่ีต้ังอาคารสูงหรืออาคาร
หลกั เกณฑ์ในการควบคมุ เปรยี บเสมอื น “งานตน้ น้�้ำ” ทจี่ ะตอ้ งมกี ารวางแผน ขนาดใหญพ่ ิเศษ การคำ�ำนวณอตั ราส่วนพนื้ ทีอ่ าคารตอ่ พืน้ ที่ดนิ และขนาด
อย่างรัดกุม รอบคอบ ตอบโจทย์การใช้งาน และทสี่ ำำ� คญั คอื ต้องมรี ูปแบบ และลักษณะพื้นท่ีของดาดฟ้าที่ใช้เป็นทางหนีไฟทางอากาศ รวมไปถึง
ที่ถกู ตอ้ งและไดม้ าตรฐานตามทก่ี ฎหมายกำำ� หนดไวอ้ ย่างครบถว้ น กำ�ำหนดมาตรฐานการรับมือกับเหตุอัคคีภัยให้สอดคล้องกับสถานการณ์
ไม่ว่าจะเป็นโครงสร้างที่มั่นคงแข็งแรง สามารถทนต่ออัคคีภัยและ มากยงิ่ ขึ้น
แรงส่ันสะเทือนจากธรณีพิบัติภัยได้อย่างเหมาะสม มีการใช้วัสดุอุปกรณ์ โดยกฎกระทรวง ฉบบั ที่ ๕๐ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ฯ น้ี เปดิ โอกาสใหเ้ จา้ ของ
ที่ได้มาตรฐาน และสำ�ำหรับอาคารที่แต่ละวันจะมีผู้เข้าไปใช้ประโยชน์ อาคารสูงหรืออาคารขนาดใหญ่พิเศษท่ีได้รับยกเว้นสามารถขอแก้ไข
เป็นจำ�ำนวนมาก อย่างเช่นอาคารสูงหรืออาคารขนาดใหญ่พิเศษ จะต้อง ขอ้ กำำ� หนดดดั แปลง หรอื เปลยี่ นการใชอ้ าคารใหผ้ ดิ ไปจากที่ไดร้ บั อนญุ าตได้
กำ�ำหนดให้มีระบบป้องกันและระงับอัคคีภัย ระบบระบายอากาศ ระบบ ภายใต้เงื่อนไขที่กำ�ำหนด รวมท้ังได้รับยกเว้นไม่ต้องปฏบิ ัติตามหลกั เกณฑ์
สาธารณูปโภคสาธารณูปการ และสิ่งอำ�ำนวยความสะดวกต่าง ๆ ท่ีจำ�ำเป็น บางประการในกฎกระทรวง ฉบบั ที่ ๓๓ นี้ แตจ่ ำำ� เปน็ ตอ้ งจดั ใหม้ รี ะบบปอ้ งกนั
เชน่ จดั ใหม้ ที จ่ี อดรถ มหี อ้ งน้�้ำำสำำ� หรบั คนพกิ ารและคนชรา ไปจนถงึ กำำ� หนด อัคคีภยั ทพี่ อเพยี งในอาคาร ไมว่ ่าจะเปน็ ระบบสปริงเกลอร์ ทางหนีไฟและ
ตำ�ำแหน่งที่ตั้งของอาคาร ระยะห่างระหว่างอาคารกับเขตท่ีดิน ระยะห่าง บนั ไดหนไี ฟ ระบบสญั ญาณเตอื นเหตอุ คั คภี ยั ระบบไฟฟา้ ฉกุ เฉนิ ทางหนไี ฟ
ระหว่างอาคารกับอาคาร เปน็ ตน้ ดังตัวอยา่ งกฎกระทรวง ต่อไปนี้ ทางอากาศ และลฟิ ต์ดับเพลงิ เป็นต้น
• กฎกระทรวง ฉบับท่ี ๖ (พ.ศ. ๒๕๒๗) ฯ ว่าด้วยการกำ�ำหนด พร้อมกันน้ัน ยังกำ�ำหนดมาตรฐานการก่อสร้างอาคารให้มี
การรบั น้้�ำหนกั ความตา้ นทาน ความคงทน ตลอดจนลกั ษณะและคณุ สมบตั ิ ความปลอดภยั ยิ่งข้ึน เชน่ กำ�ำหนดใหม้ ีผนังหรือประตทู ที่ ำ�ำดว้ ยวสั ดทุ นไฟ
ของวสั ดทุ ใ่ี ช้ในการกอ่ สรา้ ง ดดั แปลง หรอื ซอ่ มแซมอาคาร และการรบั น้�้ำหนกั ที่สามารถปิดก้ันมิให้เปลวไฟหรือควันเข้าสู่บริเวณบันไดของอาคาร
ความต้านทานและความคงทนของอาคารหรือพ้ืนดินที่รองรับอาคาร และจดั ใหม้ แี ผนผงั ของอาคารตดิ ไวท้ หี่ อ้ งโถงหนา้ ลฟิ ต์ รวมไปถงึ กำำ� หนดให้
ซงึ่ เปน็ กฎหมายทกี่ ำำ� หนดหลกั เกณฑข์ นั้ ต่�่ำท่ีใช้ในการคำำ� นวณและออกแบบ อาคารสูงหรืออาคารขนาดใหญ่พิเศษบางประเภทต้องจัดให้มีระบบ
อาคารด้านวศิ วกรรมโครงสรา้ งใหม้ ีความมั่นคงแข็งแรง รวมไปถึงกำ�ำหนด การควบคุมการแพรก่ ระจายของควันด้วย
คุณสมบตั วิ สั ดทุ ี่ใช้ในการกอ่ สร้าง เพ่อื ความปลอดภัยในชีวิตและทรพั ยส์ ิน • กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี ๕๕(พ.ศ. ๒๕๔๓) ฯ วา่ ดว้ ยการกำำ� หนดลกั ษณะ
ของประชาชนผใู้ ช้อาคาร แบบ รปู ทรง สดั สว่ น เนอื้ ท่ี ท่ตี ง้ั ของอาคาร ระดับ ท่ีว่างภายนอกอาคาร
• กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี ๓๓ ( พ.ศ. ๒๕๓๕) ฯ วา่ ดว้ ยการกำำ� หนดโครงสรา้ ง หรือแนวอาคาร และระยะถอยร่น หรือระดับระหว่างอาคารกับอาคารหรือ
และอุปกรณเ์ พอื่ ควบคุมการกอ่ สรา้ งอาคารสูงและอาคารขนาดใหญพ่ เิ ศษ เขตท่ีดินของผู้อ่ืน หรือระหว่างอาคารกับถนน ทางเท้าหรือที่สาธารณะ
• กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี ๔๑(พ.ศ. ๒๕๓๗) ฯ กำำ� หนดใหม้ กี ารจดั ระเบยี บ มุ่งเน้นให้เกิดความปลอดภัยท้ังต่อตัวเจ้าของอาคารและเพ่ือนบ้าน
ดา้ นการก่อสรา้ งอาคารท่ีจอดรถ ตลอดจนการดูแลระบบลฟิ ต์สำ�ำหรับยกรถ ใกล้เคียง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเกิดภัยพิบัติต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นอัคคีภัย
ให้ไดม้ าตรฐานดา้ นความปลอดภยั และการอำำ� นวยความสะดวกแกก่ ารจราจร ธรณีพิบัติภัย รวมไปถึงอุบัติเหตุบนท้องถนนที่อาจจะส่งผลให้เกิด
• กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี ๔๔ (พ.ศ. ๒๕๓๘) ฯ ซ่งึ กำำ� หนดหลักเกณฑ์ ความเสยี หายตอ่ อาคารได้ ทสี่ ำำ� คญั ทสี่ ดุ เพอื่ ใหท้ กุ คนสามารถอยรู่ ว่ มกนั ได้
เรอื่ งน้้�ำเสยี ระบบบำำ� บดั น้้�ำเสยี ระบบการระบายน้�้ำำ การกำ�ำจัดขยะมูลฝอย โดยไม่ไปเบียดเบียนสร้างความเดือดร้อนด้วยการก่อสร้างหรือดัดแปลง
และสิ่งปฏิกูลสำ�ำหรับอาคารที่มีผู้เข้าไปใช้ประโยชน์เป็นจำ�ำนวนมาก เช่น อาคารจนละเมิดสิทธิของเพ่ือนบ้านท่ีอยู่ใกล้เคียง หรือรุกล้�้ำ พื้นที่อันเป็น
อาคารชดุ โรงแรม สถานพยาบาล สถานศกึ ษา สถานทรี่ าชการ ตลาด และ สาธารณประโยชน์
หา้ งสรรพสนิ คา้ เปน็ ต้น
• กฎกระทรวงฉบบั ท่ี๔๘ ( พ.ศ.๒๕๔๐)ฯ กำำ� หนดลกั ษณะและคณุ สมบตั ิ
ของวัสดุโครงสร้างหลักของอาคาร และกระจกที่ใช้ในการก่อสร้างอาคาร
ให้ไดม้ าตรฐาน โดยเฉพาะดา้ นการรบั มอื กบั เหตกุ ารณอ์ คั คภี ยั ซงึ่ เปน็ อบุ ตั ภิ ยั
ร้ายแรงทีอ่ าจสรา้ งความเสยี หายให้แก่ชวี ิตและทรพั ยส์ ินของประชาชน

154

Ministerial Regulations on • The Ministerial Regulation No. 44, B.E. 2538 (1995) prescribes
Building Design Control rules for the management of wastewater system, wastewater
treatment systems, drainage systems, solid waste disposal and
Design is the primary stage in building construction. It is an sewage systems for buildings frequented by many users, such as
“upstream process” that requires careful and concise planning to condominiums, hotels, hospitals, educational institutes, government
provide the functions and needs of each building. Most importantly, offices, markets, restaurants, department stores, and so forth.
building designs must be correct and must comply with all prescribed • The Ministerial Regulation No. 48, B.E. 2540 (1997) prescribes
standards and legal regulations. the nature and properties of principal structural materials and glass
This category of ministerial regulations prescribes the designing of required by the building construction standards, especially the fire-
strong and secure structures that can withstand fire and earthquakes resistance standard because fire can cause serious damage to
through the use of standardized materials and equipment. Buildings people’s lives and properties.
frequented by many users on a daily basis, such as high-rise buildings • The Ministerial Regulation No. 50, B.E. 2540 (1997) is an
or other large buildings, must be equipped with fire prevention and fire amendment to the Ministerial Regulation No. 33, B.E. 2535 (1992)
extinguishing systems, proper ventilation systems, public utilities and regarding definitions, air pressure measurement units, the nature of
public assistance systems, and other essential facilities such as car land for high-rise building or large building construction, calculation
parks, restrooms for senior citizens and the disabled. The category of Floor Area Ratio (F.A.R.), size and characteristics of rooftops that
also prescribes requirements for building location, distance between a can be used as routes to escape from fires, and the current fire safety
building and the land boundary of other persons or distance between standards.
buildings, and so forth. Some of the ministerial regulations in this This ministerial regulation also introduces safer standards for
category include: building construction; for example, it requires installation of fire-
• The Ministerial Regulation No. 6, B.E. 2527 (1984) prescribes resistant walls or doors to block flames or smoke from entering the
the weight loading, resistance, durability, as well as nature and building staircases, the posting of building layout plans in lobby areas
properties of materials used in the construction, modification or repair and installation of smoke control systems in certain types of high-rise
of buildings as well as the weight loading, resistance and durability of or large buildings.
buildings and their foundations. It contains legal regulations on basic • The Ministerial Regulation No. 55, B.E. 2543 (2000) prescribes
calculation and designing of building stability and strength standards the characteristics, forms, shapes, proportions, sizes, sites and levels,
based on structural engineering principles, and determination of the outside spaces or boundary lines of buildings as well as setback
quality standards of construction materials to ensure the safety of distance or levels between a building and the land boundary of other
users’ lives and properties. persons or distance between building and street, walkway or public
• The Ministerial Regulation No. 33, B.E. 2535 (1992) prescribes space. It focuses on the safety of building owners and their neighbors,
the structures and equipment required in the control of high-rise especially in times of disaster such as fire, earthquake and road
building and large building construction. accidents that may cause damage to a building. Most importantly,
• The Ministerial Regulation No. 41, B.E. 2537 (1994) prescribes this ministerial regulation aims for harmonious coexistence in which
construction standards for the management of car parks and car lift building construction or modification will not violate the rights of
systems in compliance with the safety standards and measures for neighbors or encroach on public lands.
traffic facilitation.

155

วนั ท่ี ๘ เมษายน พ.ศ. ๒๕๖๕ กรมโยธาธิการและผงั เมอื ง • กฎกระทรวงกำำ� หนดแบบคำำ� ขออนญุ าต ใบอนญุ าต ใบรบั รอง คำำ� สงั่
ลงพืน้ ที่ตรวจสอบเหตปุ นั้ จั่นหอสูง (เครน) ชำ�ำรดุ เสียหาย ณ พื้นทเี่ อกชน และแบบหนังสือตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๖๔
On 8 April 2022, the Department of Public Works and Town & Country Planning โดยมกี ารปรบั ปรงุ หลกั เกณฑ์ วธิ กี าร และเงอ่ื นไขการขออนญุ าต การอนญุ าต
inspected a damaged tower crane case at a privately-owned construction site. การต่ออายใุ บอนญุ าต การโอนใบอนญุ าต รวมไปถงึ การออกใบรับรองและ
การออกใบแทนตามกฎหมายวา่ ดว้ ยการควบคมุ อาคารใหม้ คี วามเหมาะสม
กฎกระทรวงควบคุมขนั้ ตอนการขอรับใบอนญุ าต เชน่ ปรบั ปรุงแบบคำ�ำขออนญุ าต แบบใบอนญุ าต แบบใบรับรอง แบบคำำ� สั่ง
และการออกใบอนญุ าตก่อสรา้ ง และแบบหนังสอื ตามกฎกระทรวง ฉบับท่ี ๘ (พ.ศ. ๒๕๒๘) ฯ เปน็ ตน้

เมอื่ อาคารไดร้ บั การออกแบบอยา่ งถกู ตอ้ งตามหลกั เกณฑท์ ก่ี ำำ� หนดไว้ กฎกระทรวงควบคุมขั้นตอน
ในกฎหมายแล้ว ก่อนที่จะลงมือดำ�ำเนินการได้นั้น กฎหมายกำ�ำหนดให้ การดำ�ำเนนิ การก่อสร้างอาคาร
ตอ้ งมกี ารขออนญุ าตกอ่ สรา้ ง ดดั แปลง หรอื รอื้ ถอนจากเจา้ พนกั งานทอ้ งถน่ิ
เสียก่อน ซึ่งเจ้าของอาคารต้องยื่นเอกสารต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นแผนผัง พร้อมไปกับการก่อสร้างอาคารให้ถูกต้องเที่ยงตรงตามแบบท่ีได้รับ
บรเิ วณ แบบแปลน หรือรายการประกอบแบบแปลนอย่างถกู ต้อง โดยเม่ือ อนุญาต กรมโยธาธิการและผังเมืองให้ความสำ�ำคัญกับผลกระทบ
เจ้าพนักงานตรวจสอบและได้รับอนุญาตให้ก่อสร้างแล้ว ต้องมีการแจ้ง ด้านสิ่งแวดล้อมและความปลอดภัยของประชาชนในระหว่างการก่อสร้าง
ช่ือผู้ควบคุมงานก่อสร้าง วันเริ่มต้นและวันส้ินสุดการดำ�ำเนินงานด้วย จงึ ออกกฎกระทรวง ฉบบั ท่ี ๔(พ.ศ. ๒๕๒๖) ฯ วา่ ดว้ ยการกำำ� หนดหลกั เกณฑ์
เพือ่ ให้เจ้าพนกั งานสามารถติดตาม กำำ� กับ และควบคมุ การกอ่ สร้างอาคาร วิธีการ และเงื่อนไขในการก่อสร้าง ดัดแปลง ร้ือถอน เคล่ือนย้าย
ให้เป็นไปตามแบบหรือมาตรฐานตามท่ีได้รับอนุญาตไว้อย่างเคร่งครัด ใช้หรอื เปลีย่ นการใช้อาคาร และกฎกระทรวง ฉบบั ที่ ๖๗ (พ.ศ. ๒๕๖๔) ฯ
ซ่ึงท่ีผ่านมา กรมโยธาธิการและผังเมืองมีการออกกฎกระทรวงเพื่อปรับ เพอื่ กำำ� หนดมาตรการควบคมุ ระหวา่ งการกอ่ สรา้ งอาคาร โดยเฉพาะมาตรการ
หลักเกณฑ์ต่าง ๆ ให้มีความเหมาะสม ครอบคลุม และสอดคล้องกับ ป้องกันวสั ดุรว่ งหล่น มาตรการในการปอ้ งกันการฟุ้งกระจายของฝุ่นละออง
สภาวการณป์ จั จบุ นั มากขนึ้ เพอื่ ใหส้ ามารถกำำ� กบั ดแู ลใหก้ ารกอ่ สรา้ งอาคาร ที่เกิดจากการก่อสร้าง รวมท้ังเพิ่มเติมข้อกำ�ำหนดเก่ียวกับการตรวจสอบ
ทุกประเภทมีความมนั่ คงแขง็ แรงและปลอดภัย เชน่ ความแข็งแรงและความปลอดภัยของน่ังร้านและค้้�ำยัน ปั้นจั่นหอสูง และ
• กฎกระทรวงกำำ� หนดหลกั เกณฑ์ วธิ กี าร และเงอ่ื นไขในการขออนญุ าต เดอริคเครน (Derrick Crane) ในระหว่างการก่อสร้างอาคารให้เหมาะสม
การอนุญาต การตอ่ อายใุ บอนญุ าต การโอนใบอนุญาต การออกใบรับรอง และปลอดภัยมากยิง่ ขน้ึ ด้วย
และการออกใบแทนตามกฎหมายวา่ ดว้ ยการควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๖๔
กฎกระทรวงควบคมุ ข้นั ตอนการใช้
156 และบำ�ำรงุ รักษาอาคาร

เพ่ือกำ�ำหนดมาตรการในการควบคุมขั้นตอน “การใช้อาคาร” ให้
เป็นไปตามวัตถุประสงค์ท่ีขออนุญาต ตลอดจนการ “ตรวจสอบ” และ
“บำำ� รงุ รกั ษาอาคาร” ใหไ้ ดม้ าตรฐานตามกฎหมาย เพอ่ื ความมนั่ คงแขง็ แรง
ของอาคารและความม่นั ใจในความปลอดภัยของผใู้ ช้อาคาร
เร่ิมต้ังแต่การออกกฎกระทรวงกำ�ำหนดอาคารประเภทควบคุมการใช้
พ.ศ. ๒๕๕๒ ซึ่งมีการกำ�ำหนดให้อาคารบางประเภท (ตามมาตรา ๓๒
แห่งพระราชบญั ญตั คิ วบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒) เช่น หอพกั หอประชมุ
สถานศกึ ษา อาคารพาณชิ ยกรรมหรอื สำำ� นกั งานทม่ี พี นื้ ที่ ๓๐๐ ตารางเมตร
ขน้ึ ไป เป็นตน้ เปน็ อาคารทจี่ ะต้องมกี าร “ควบคุมการใช”้ ใหเ้ ป็นไปตาม
วัตถุประสงค์ท่ีขออนุญาตอย่างเคร่งครัด โดยเมื่ออาคารเหล่านี้ก่อสร้าง
แล้วเสร็จ ก่อนที่จะเข้าไปใช้ประโยชน์ได้น้ัน ต้องให้เจ้าพนักงานท้องถิ่น
ตรวจสอบและอนุญาตเสียก่อนว่าดำ�ำเนินการก่อสร้างถูกต้องตามแบบ
หรือมีการติดตั้งระบบและอุปกรณ์ที่เก่ียวกับความปลอดภัยที่ได้มาตรฐาน
ตามทข่ี ออนญุ าตไวห้ รอื ไม่ รวมไปถงึ หากภายหลงั มกี ารเปลย่ี นการใชม้ าเปน็
อาคารควบคุมการใช้ประเภทอื่นจะต้องได้รับการตรวจสอบและอนุญาต
จากเจ้าพนกั งานท้องถน่ิ กอ่ นเชน่ เดยี วกนั ด้วย

Ministerial Regulations on Permit Application Ministerial Regulations on Construction
and Permit Issuance Control Process Control

After a building has been properly designed in compliance with Apart from the emphasis on strict compliance of building
the prescribed standards, the law requires builders to apply for a construction with the approved building plan, the Department also
building construction, modification or demolition permit, which will be emphasizes mitigation of impacts on the environment and public
granted by local officers before commencement of such activities. safety during the construction process. For this purpose, the
Building owners must submit documents such as area maps, building Ministerial Regulation No. 4, B.E. 2526 (1983) was issued to prescribe
plans and a list of supplemental plan specifications which must be rules, methodologies and requirements for building construction,
examined and certified by an engineer(s). After the officers have modification, demolition, removal, building use and change of building
examined the building and granted a permit, owners must provide use. The Ministerial Regulation No. 67, B.E. 2564 (2021) was issued
names of the construction supervisor(s) or engineer(s) together with to prescribe control measures during construction process, especially
the start date and end date of the construction so that the officers measures for the prevention of falling objects and attenuation of
can monitor, regulate and ensure strict compliance of the construction construction dust. It also prescribes additional regulations on proper
with the approved building design or standards. The Department has inspection of the strength, stability and safety of scaffoldings, building
issued various ministerial regulations to revise rules and criteria for supports, tower cranes, and derrick cranes.
more suitable and inclusive requirements that are compliant with the
current situation to ensure construction stability and safety for all types Ministerial Regulations on Building Use and
of building. Some of the ministerial regulations in this category are: Maintenance Control
• The ministerial regulation prescribing rules, procedures and
requirements for the application, issuance, renewal and transfer These ministerial regulations prescribe measures for “building
of permits, and the issuance of a certificate of permission and a use” control for compliance with permit objectives as well as
substitute permit pursuant to the Building Control Act, B.E. 2564 “inspection” and “maintenance” standards to ensure building strength,
(2021). stability and to promote confidence in user safety.
• The ministerial regulation prescribing formats of permit First in this category is the Ministerial Regulation on Controlled-
application, permit, certificate of permission, directives and documents Use Buildings, B.E. 2552 (2009) which prescribes certain types of
pursuant to the Building Control Act, B.E. 2564 (2021). It is an buildings (pursuant to Section 32 of the Building Control Act, B.E.
amendment of the rules, procedures and requirements for permit 2522 [1979]), such as dormitories, auditoriums, educational institutes
application, issuance, renewal and transfer as well as the issuance and commercial buildings or offices with an area exceeding 300 square
of a certificate of permission and a substitute permit pursuant to the meters, as “controlled-use” buildings which must strictly comply
laws on building control. An example of such suitability amendment with the objectives given in the permit. Upon completion of building
is the Ministerial Regulation No. 8, B.E. 2528 (1985) in which there construction and before it is opened for operation, local officers
were revisions to the formats of permit application, permit, certificate will inspect the building for compliance with the building plans and
of permission, directives and documents. installation of standardized safety system and device requirements
specified in the permit before the building can be utilized. When there
are any changes in building use, a new inspection must be conducted
for new permit issuance by local officers.

157



การออกกฎกระทรวงกำำ� หนดประเภทอาคารทต่ี อ้ งจดั ใหม้ กี ารตรวจสอบ The Ministerial Regulation on Types of Building Requiring Building
พ.ศ. ๒๕๔๘ ซง่ึ กำำ� หนดใหอ้ าคาร ๙ ประเภท ไดแ้ ก่ อาคารสงู อาคารขนาดใหญ่ Inspection, B.E. 2548 (2005) prescribes nine types of building that
พิเศษ อาคารชุมนุมคน โรงมหรสพ โรงแรม อาคารชุด อาคารโรงงาน require building inspection, namely, high-rise buildings, extra large
ป้าย และสถานบริการ ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นอาคารท่ีมีผู้คนเข้าไปใช้บริการ buildings, assembly buildings, theaters, hotels, condominiums,
เปน็ จำำ� นวนมากในแตล่ ะวนั จะตอ้ งมกี าร “ตรวจสอบ” สภาพอาคาร รวมไปถงึ factories, hoardings and service facilities. These are the types of
ระบบและอุปกรณป์ ระกอบต่าง ๆ เป็นประจำ�ำ เพอื่ ให้อาคารมสี ภาพมัน่ คง buildings frequented or seen by many people on a daily basis. Building
แขง็ แรง พร้อมใชง้ านไดอ้ ย่างปลอดภัยอยู่เสมอ conditions, utilities and equipment must be regularly inspected to
รวมทงั้ การออกกฎกระทรวงกำำ� หนดคุณสมบตั ิผูต้ รวจสอบหลกั เกณฑ์ ensure that they are strong, secure and ready for use at all times.
การขอขึ้นทะเบียน และการเพิกถอนการขึ้นทะเบียนเป็นผู้ตรวจสอบและ The Ministerial Regulation on Building Inspector Qualifications,
หลกั เกณฑ์การตรวจสอบอาคาร พ.ศ. ๒๕๔๘ เปน็ กฎหมายท่ีประกาศใช้ Building Inspector Registration Criteria, Revocation of Building
เพอ่ื กำำ� หนดหนา้ ทแ่ี ละความรบั ผดิ ชอบของผคู้ รอบครองและเจา้ ของอาคาร Inspector Registration and Building Inspection Criteria, B.E. 2548
กำ�ำหนดคุณสมบัติเฉพาะและลักษณะต้องห้ามของผู้ตรวจสอบหลักเกณฑ์ (2005) was issued to prescribe the duties and responsibilities of
วิธีการ และเง่อื นไขในการขอขน้ึ ทะเบียน และการเพกิ ถอนการข้นึ ทะเบียน building occupiers and owners. It also stipulated specific requirements;
เปน็ ผู้ตรวจสอบ ไปจนถึงหลักเกณฑ์ วธิ กี าร และเง่อื นไขในการตรวจสอบ qualifications of building inspectors as well as rules, procedures and
อาคาร ตดิ ตง้ั และตรวจสอบอปุ กรณป์ ระกอบของอาคาร ทงั้ น้ี เพอ่ื กำำ� กบั ดแู ล requirements for application and revocation of building inspector
ให้การตรวจสอบอาคารมปี ระสทิ ธิภาพ โปร่งใส และเปน็ ธรรมทุกขนั้ ตอน registration. It also prescribes rules, procedures and requirements for
building inspection, installation and inspection of building’s accessories
กฎกระทรวงกำ�ำหนดบรเิ วณห้ามก่อสร้าง for efficient, transparent and fair regulation of all building inspection
stages.
เป็นกฎหมายท่ีประกาศใช้เพ่ือกำ�ำหนดบริเวณห้ามก่อสร้างอาคาร
บางชนิดหรือบางประเภท เพื่อประโยชน์ต่อคุณภาพชีวิตของประชาชน Ministerial Regulations on Prohibited Areas
ตลอดจนการรักษาสภาพแวดล้อมให้มีความสวยงาม กลมกลืน และเป็น
ระเบยี บเรยี บรอ้ ย ดงั ปรากฏกฎกระทรวงทมี่ คี วามสำำ� คญั ไดแ้ ก่ กฎกระทรวง for Construction
กำ�ำหนดบริเวณห้ามก่อสรา้ งบริเวณริมชายฝ่งั ทะเล เปน็ ตน้
จะเหน็ ไดว้ า่ กฎกระทรวงทง้ั หลายเหลา่ นี้ ภายใตก้ าร “ดแู ลรบั ผดิ ชอบ” These ministerial regulations indicate areas prohibited for
ของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง ลว้ นแลว้ แตค่ รอบคลมุ ทกุ มติ ขิ องการควบคมุ building construction to assure good quality of life for the public and
และบริหารจัดการด้านการอาคาร เพื่อความสุขและความปลอดภัยในการ effective environmental conservation. The key ministerial regulation
อยู่ร่วมกันของประชาชน ความสวยงามและความเป็นระเบียบเรียบร้อย in this category is the document that specifies coastal areas where
ของบ้านเมือง ตลอดจนการวางแผนการพัฒนาของภาครัฐให้เป็นไป construction is prohibited.
อย่างมีทิศทางและประสิทธิภาพอย่างย่ังยืน ซึ่งปัจจุบันมีการบังคับใช้ It is apparent that these categories of ministerial regulations have
กฎหมายวา่ ด้วยการควบคมุ อาคารแล้วทวั่ ทกุ พ้ืนท่ีของประเทศ been issued to support the Department’s regulating duties and to cover
all aspects of building control and management in its efforts to create
a contented and safe society, livable cities as well as efficient and
sustainable development planning by the government sector. Building
laws are now being enforced across the country.

159

กำ�กับดูแล
การ “ขุดดนิ ” และ “ถมดิน”
Regulating
“Land Excavation” and
“Land-filling” Operations

ควบค่ไู ปกับการ “ดูแลรับผดิ ชอบ” การควบคุมอาคาร กรมโยธาธกิ าร ซง่ึ ดำำ� เนนิ การภายใตพ้ ระราชบญั ญตั กิ ารขดุ ดนิ และถมดนิ พ.ศ. ๒๕๔๓ และ
และผงั เมอื งยงั มหี นา้ ทก่ี ำำ� กบั ดแู ลรบั ผดิ ชอบเรอื่ งการ “ขดุ ดนิ ” และ “ถมดนิ ” กฎกระทรวงทเี่ กยี่ วเนอ่ื ง โดยกำำ� หนดใหก้ ารดำำ� เนนิ การเกยี่ วกบั การ “ขดุ ดนิ ”
ให้เป็นไปตามหลักวิชาการ เพ่ือความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ท่ีมีความลึกจากระดับพื้นดินเกิน ๓ เมตร หรือมีพ้ืนท่ีปากบ่อดิน
ของประชาชน เกนิ ๑๐,๐๐๐ ตารางเมตร และปากบอ่ ดนิ มรี ะยะหา่ งจากเขตทดี่ นิ ขา้ งเคยี ง
ดว้ ยในปัจจบุ ัน ประเทศไทยมกี ารกอ่ สร้างตึก อาคาร บา้ นเรอื น และ เกนิ ๒ เทา่ ของความลกึ หรอื การ “ถมดิน” ท่ีมคี วามสูงของเนนิ ดนิ เกนิ กวา่
สิง่ ปลูกสรา้ งตา่ ง ๆ เกดิ ข้นึ เปน็ จำำ� นวนมาก สง่ ผลสืบเน่ืองให้มีการ “ขุดดิน” ระดบั ทดี่ นิ ตา่ งเจา้ ของทข่ี า้ งเคยี ง ซง่ึ มพี น้ื ทเี่ กนิ ๒,๐๐๐ ตารางเมตร จะตอ้ ง
เพอื่ นำำ� ไป “ถม” ปรบั พน้ื ทกี่ อ่ สรา้ งในปรมิ าณมาก ซง่ึ ถา้ หากไมม่ กี ารควบคมุ จดั ใหม้ กี ารระบายน้้�ำทเี่ พยี งพอทจ่ี ะไมก่ อ่ ใหเ้ กดิ ความเดอื ดรอ้ นแกเ่ จา้ ของทดี่ นิ
ทดี่ แี ลว้ อาจกอ่ ใหเ้ กดิ ปญั หาตา่ ง ๆ ตามมา ไมว่ า่ จะเปน็ ปญั หาการพงั ทลาย ข้างเคยี ง และต้องยนื่ แจ้งการขดุ ดินและถมดนิ ตอ่ เจ้าพนกั งานทอ้ งถนิ่ กอ่ น
ของบอ่ ดนิ ทเ่ี กดิ จากการขดุ ดนิ ลกึ ความลาดเอยี งของบอ่ ดนิ ท่ีไมเ่ ปน็ ไปตาม จึงจะสามารถดำ�ำเนินการได้ ซ่ึงเจ้าพนักงานท้องถ่ินจะทำ�ำหน้าท่ีตรวจสอบ
หลกั วชิ าการ การถมดนิ ทสี่ งู เกนิ ไปจนกดี ขวางทางระบายน้�้ำำ นำำ� มาซงึ่ ปญั หา ข้อมูลและรายละเอียดเกย่ี วกบั การดำำ� เนนิ การทส่ี ำ�ำคัญตา่ ง ๆ เชน่ แผนผัง
น้้�ำท่วมขังในบริเวณท่ีดินข้างเคียงและเส่ียงต่อการเกิดดินถล่ม ซึ่งล้วนแต่ บรเิ วณ แผนผงั แสดงเขตทดี่ นิ และทด่ี นิ บรเิ วณขา้ งเคยี ง วธิ กี าร และระยะเวลา
สร้างความเสียหายและความไม่ปลอดภัยของประชาชน รวมทั้งก่อให้เกิด ในการขดุ ดินหรือถมดิน ไปจนถงึ ชอื่ ผู้ควบคมุ งานด้วย เพื่อให้เจา้ พนักงาน
ความเดือดร้อนและส่งผลกระทบต่อการอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขของ ท้องถนิ่ สามารถตดิ ตาม กำำ� กบั และควบคมุ การขุดดนิ หรือถมดินใหเ้ ปน็ ไป
ประชาชนดว้ ย ตามหลักวิชาและมาตรฐานตามที่กฎหมายกำ�ำหนดไว้อย่างเคร่งครัด
ด้วยเหตุนี้ กรมโยธาธิการและผังเมืองจึงต้องเข้ามา “กำ�ำกับดูแล” ซึ่งปัจจุบันกฎหมายว่าด้วยการขุดดินและถมดินบังคับใช้ท่ัวทุกพ้ืนท่ี
เร่ืองการขุดดินและถมดินในทุกพื้นท่ีของประเทศให้เป็นไปอย่างถูกต้อง ของประเทศแลว้
ตามหลักวิชาการ ด้วยการกำ�ำหนดหลักเกณฑ์และรายละเอียดต่าง ๆ

160

Apart from regulating building control, the Department of Public Land excavation at a depth exceeding three meters from the
Works and Town & Country Planning is also responsible for regulating ground surface level, or in an area exceeding 10,000 square meters
land excavation and land-filling activities to ensure these practices at the top of a soil pit, or with the distance from the top of a soil pit to
are executed correctly and to safeguard people’s lives and properties. the boundary of adjacent lands exceeding twice the depth of the soil
Following the significant rise in the construction of buildings, pit, or “land filling” with earth mounds higher than the level of adjacent
houses and other developments in Thailand, land excavation for lands that belong to other owners in an area exceeding 2,000 square
construction site land filling has substantially increased. Without proper meters, must provide adequate water drainage to prevent flooding
control over these activities, problems such as collapsing soil pits from issues with adjacent landowners. A land excavation or land-filling
excessive land excavation, inappropriate slope values excavated soil permit must be applied for and obtained from local officers prior
pits, blocked water drainage from land filling that exceeds maximum to operation commencement. Local officers will examine key data
height levels (thus flooding adjacent lands), and landslide risks all and specifications in the application such as site maps, boundary
threaten people’s lives and cause distress. maps of the land being addressed and adjacent land, methods and
Therefore the Department regulates land excavation and duration of land excavation or land filling as well as the operation
land-filling activities in accordance with proper technical principles supervisors’ names. This information allows local officers to strictly
nationwide. The Department has prescribed rules and specifications for monitor, regulate and control land excavation or land-filling activities
land excavation and land-filling operations in the Land Excavation and for compliance with the technical principles and prescribed standards.
Land Filling Act, B.E. 2543 (2000) and related ministerial regulations. The laws on land excavation and land filling are now being enforced
across the country.

161

ทผ่ี า่ นมา กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งกำำ� หนดหลกั เกณฑแ์ ละรายละเอยี ด The Department has previously prescribed rules, criteria and
ต่าง ๆ ภายใตพ้ ระราชบญั ญัตกิ ารขุดดินและถมดิน พ.ศ. ๒๕๔๓ เกิดเปน็ details pursuant to the Land Excavation and Land Filling Act, B.E.
กฎกระทรวงรวมทั้งส้ิน ๕ ฉบับ ซึ่งครอบคลุมทุกมิติของการดำ�ำเนินการ 2543 (2000) and issued a total of five ministerial regulations, covering
ที่เก่ียวข้องกับการขุดดินและถมดิน ไม่ว่าจะเป็นกฎกระทรวงกำ�ำหนด all aspects of land excavation and land-filling operations. They are
บัตรประจำ�ำตัวพนักงานเจ้าหน้าท่ี พ.ศ. ๒๕๔๔ กฎกระทรวงกำ�ำหนด the Ministerial Regulation on Officers’ Identity Card, B.E. 2544 (2001),
คุณสมบัติของผู้ควบคุมงานในการขุดดินและถมดิน พ.ศ. ๒๕๔๖ the Ministerial Regulation on Qualifications of Land Excavation
กฎกระทรวงกำ�ำหนดค่าธรรมเนียมและค่าใช้จ่ายในการขุดดินและถมดิน Supervisors, B.E. 2546 (2003), and the Ministerial Regulation on Land
พ.ศ. ๒๕๔๖ Excavation and Land Filling Fees and Expenses, B.E. 2546 (2003).
การออกกฎกระทรวงกำ�ำหนดมาตรการป้องกันการพังทลายของดิน The Ministerial Regulation on Preventive Measures for Landslide
หรอื สง่ิ ปลกู สรา้ งในการขดุ ดนิ หรอื ถมดนิ พ.ศ. ๒๕๔๘ กำำ� หนดรายละเอยี ด or Collapse of Structures During Land Excavation or Land Filling
และมาตรฐานของการดำำ� เนนิ การขดุ ดนิ และถมดนิ ทง้ั ในดา้ นความปลอดภยั Operations, B.E. 2548 (2005) prescribes specifications for land
และการควบคุมงาน เช่น ระยะห่างของปากบ่อดินกับแนวเขตที่ดินของ excavation and land filling as well as safety and supervision standards
บคุ คลอ่นื การตรวจสอบเสถยี รภาพของบ่อดินหรือเนินดินใหม้ ีความมนั่ คง for such operations. It stipulates, for example, the distance between
แขง็ แรงและปลอดภัยอย่เู สมอ เปน็ ตน้ the top of a soil pit and the land boundary of other landowners as well
ไปจนถึงการอนุรักษ์สมบัติทางวัฒนธรรมของประเทศ โดยเฉพาะ as regular inspection of the strength, stability and safety of soil pits
ในพน้ื ทแ่ี หลง่ ประวตั ศิ าสตรแ์ ละโบราณคดี ผา่ นการออกกฎกระทรวงกำำ� หนด or earth mounds.
บริเวณห้ามขุดดินและถมดินในพ้ืนที่บางส่วนในท้องที่ตำ�ำบลหนองหอย The Department also contributed to the preservation of Thailand’s
และตำ�ำบลป่าแดด อำ�ำเภอเมืองเชียงใหม่ และตำ�ำบลท่าวังตาล และตำ�ำบล cultural heritage, especially various historic and archaeological sites,
หนองผง้ึ อำำ� เภอสารภี จังหวดั เชียงใหม่ พ.ศ. ๒๕๔๘ by issuing a Ministerial Regulation on Prohibited Areas for Land
ทงั้ หมดน้ี เพอื่ ใหป้ ระเทศไทยเปน็ สงั คมแหง่ ความสขุ ในการอยรู่ ว่ มกนั Excavation and Land Filling in Certain Parts of Nong Hoy and Pa
ของประชาชน ซ่ึงทุกคนต่างเคารพในสิทธิขั้นพื้นฐานของกันและกัน Daet Subdistricts of Mueang Chiang Mai District, and in Tha Wang
รวมท้ังเกิดความมั่นใจในความปลอดภัยของชีวิตและทรัพย์สิน ตลอดจน Tan and Nong Phueng Subdistricts of Saraphi District in Chiang Mai
รว่ มรกั ษาสมบตั ทิ างวฒั นธรรมอนั ล้�้ำคา่ ของชาติใหค้ งอยคู่ แู่ ผน่ ดนิ ตลอดไป Province, B.E. 2548 (2005).
These measures have been introduced to create a contented
society, confidence in the safety of human life and property, and to
preserve Thailand’s valuable cultural heritage for future generations.

วดั ปู่เปีย้ ภายในโบราณสถานเวียงกุมกาม ตำ�ำบลทา่ วงั ตาล อำ�ำเภอสารภี จังหวดั เชยี งใหม่
Pu Pia Temple in Wiang Kum Kam historical site in Tha Wang Tan Subdistrict, Saraphi District, Chiang Mai

162



“มยผ.” สรา้ งสรรค์ พฒั นา
ยกระดับมาตรฐาน
อาคารไทย
Creating, Developing and
Advancing Thai Building
Standards through DPTS

ไม่เพยี งแตก่ ารทำ�ำหน้าทเ่ี ปน็ ผู้ “กำำ� หนดหลักเกณฑ”์ และ “กำำ� กบั ดแู ล โครงสร้างอาคาร แบ่งย่อยออกเป็นมาตรฐานงานคอนกรีตและคอนกรีต
การใช้กฎหมาย” ใหเ้ ปน็ ไปอย่างมปี ระสิทธิภาพและโปร่งใส เสรมิ เหลก็ งานคอนกรตี อดั แรง งานเหลก็ เสรมิ คอนกรตี งานไม้ งานฐานราก
กรมโยธาธิการและผังเมืองยังให้ความสำ�ำคัญกับการสร้างสรรค์ งานเสาเข็ม มาตรฐานการก่อสร้างบริเวณลาดเชงิ เขา มาตรฐานประกอบ
และพฒั นามาตรฐานดา้ นการอาคารของประเทศไทย ดว้ ยการออก “มาตรฐาน การวิเคราะห์ความม่ันคงในพ้ืนท่ีเสี่ยงภัยดินถล่ม มาตรฐานการป้องกัน
กรมโยธาธิการและผังเมือง” หรือ “มยผ.” เพ่ือกำ�ำหนดมาตรฐาน การพงั ทลายสำำ� หรบั ลาดเชงิ เขา มาตรฐานการถมดนิ และการบดอัด เป็นต้น
การดำ�ำเนินงานด้านการอาคาร ส่ิงปลูกสร้างต่าง ๆ การขุดดินและถมดิน • มาตรฐานด้านงานสุขาภิบาล เป็นมาตรฐานอันเก่ียวเนื่องด้วย
ระบบสุขาภิบาล รวมถึงการรักษาความปลอดภัยจากเหตุอัคคีภัยท่ีอาจ ระบบสขุ าภิบาล ซึ่งมีความสำ�ำคัญตอ่ การใช้ประโยชน์อาคารของประชาชน
เกดิ ขนึ้ กบั อาคารไวอ้ ยา่ งครบถว้ นและมปี ระสทิ ธภิ าพ ซงึ่ มเี ปน็ จำำ� นวนมาก อยา่ งมาก ดงั ปรากฏมาตรฐานกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งอนั เกยี่ วเนอื่ งดว้ ย
ถงึ ๒๐๗ มาตรฐาน แบง่ เป็นหมวดต่าง ๆ ไดแ้ ก่ งานสุขาภิบาล ที่สำ�ำคัญ ได้แก่ มาตรฐานท่อระบบสุขาภิบาล มาตรฐาน
• มาตรฐานดา้ นโครงสรา้ งและปฐพี เปน็ มาตรฐานอนั เกยี่ วเนอื่ งดว้ ย การตดิ ต้งั ท่อประปา เป็นตน้
การออกแบบโครงสร้างอาคาร การกำ�ำหนดคุณลักษณะของวัสดุในงาน • มาตรฐานด้านงานไฟฟ้าและเครื่องกล เป็นการออกมาตรฐาน
โครงสรา้ ง หรอื การใชป้ ระโยชนจ์ ากทดี่ นิ อนั เนอ่ื งมาจากการขดุ ดนิ และถมดนิ เพื่อกำ�ำหนดแนวทางการดำ�ำเนินงานด้านระบบไฟฟ้าภายในอาคาร เช่น
เป็นต้น โดยมีมาตรฐานกรมโยธาธิการและผงั เมืองด้านโครงสรา้ งและปฐพี มาตรฐานงานตดิ ตง้ั ไฟฟา้ ทว่ั ไป มาตรฐานงานเดนิ สายไฟฟา้ ทว่ั ไป เปน็ ตน้
ที่สำ�ำคัญ ได้แก่ มาตรฐานการออกแบบอาคารต้านทานการส่ันสะเทือน
ของแผ่นดินไหว มาตรฐานกำ�ำหนดคุณลักษณะเฉพาะของวัสดุใช้ในงาน

164

In addition to its roles as the “formulator of rules” and “regulator of design, pedological test kits, and standard specifications for
laws”, the Department of Public Works and Town & Country Planning structural materials; these can be further disaggregated into standard
underscores the vital tasks of creating, developing and advancing Thai specifications for concrete, reinforced concrete, prestressed concrete
building standards. It has issued the Department of Public Works and and ferro-concrete works, carpentry works, foundation works, piling
Town & Country Planning Standards or DPTS as the standards for works, slope construction, stability analysis of landslide-prone areas,
different building operations. As many as 207 standards have been prevention of landslides, land filling and land compaction.
developed for building construction, land excavation and land-filling • Sanitary work standards are crucial in building utilization. Key
operations, sanitation systems, comprehensive and efficient fire safety sanitary works standards in the DPTS are: standards for sanitary pipe
measures. systems, water pipe installation and so forth.
• The DPTS’ structural and pedological standards encompass • Standards for electrical and mechanical systems are issued
structural properties, earthquake safety requirements, land excavation as guidelines for the installation of electrical systems in buildings, e.g.
activities, land-filling operations, and so forth. Key DPTS structural general standards for electrical installation and general standards for
and pedological standards address: earthquake-resistant building electrical wiring.

165



ทั้งน้ี ในส่วนของมาตรฐานเคร่ืองกลนั้น เป็นข้อกำ�ำหนดเพ่ือดูแล The mechanical standards were issued to protect the users of
คุ้มครองประชาชนทตี่ ้องใช้ประโยชน์จากเครอ่ื งกลต่าง ๆ เชน่ มาตรฐาน mechanical applications, e.g. safety standards for recreational area,
ดา้ นความปลอดภยั ของเครอื่ งเลน่ ในสวนสนกุ มาตรฐานดา้ นความปลอดภยั equipment in amusement parks and safety standards for cable cars,
ของกระเชา้ ไฟฟา้ เปน็ ต้น among others.
• มาตรฐานด้านงานสิ่งแวดล้อม เป็นการกำ�ำหนดมาตรฐานท่ีให้ • DPTS environmental standards emphasize the conservation
ความสำำ� คญั ตอ่ สภาพแวดลอ้ ม ไมว่ า่ จะเปน็ การออกมาตรฐานการออกแบบ of the environment. There are standards for energy-saving design
และเลอื กวสั ดอุ ปุ กรณอ์ าคารเพอื่ การประหยดั พลงั งาน มาตรฐานระบบไฟฟา้ and equipment, and standards for energy-saving eletrical systems,
ในอาคารเพือ่ การประหยดั พลังงาน เป็นตน้ and so forth.
• มาตรฐานด้านงานสถาปัตยกรรม เป็นการออกมาตรฐานท่ีให้ • DPTS architectural standards emphasize the importance of
ความสำ�ำคัญกับงานด้านสถาปัตยกรรม ที่สำ�ำคัญ เช่น มาตรฐานช่องแสง the aesthetical values of architectural works. There are standards for
หลังคา มาตรฐานการทดสอบกระจกนิรภัยในอาคาร มาตรฐานรูปแบบ light channels, safety glass, signage and details of parking space for
สญั ลกั ษณ์และรายละเอียดทีจ่ อดรถดบั เพลิงและท่จี อดรถบรกิ ารการแพทย์ fire engines and emergency medical cars, and so forth.
ฉุกเฉิน เปน็ ต้น • DPTS fire safety standards cover: fire prevention materials
• มาตรฐานดา้ นงานความปลอดภยั ดา้ นอคั คภี ยั เชน่ มาตรฐานวา่ ดว้ ย and products such as fire alarm control panels; smoke detectors,
วัสดุและผลิตภัณฑ์ด้านอัคคีภัย ชุดท่ี ๑ มาตรฐานแผงควบคุมระบบ residential gas emission detectors, and fire-resistance testing for
แจ้งเหตุเพลิงไหม้ มาตรฐานอุปกรณ์ตรวจจับควัน มาตรฐานอุปกรณ์ building construction elements and accessories, and so forth.
ตรวจจบั กา๊ ซสำำ� หรบั ทพ่ี กั อาศยั มาตรฐานการทดสอบการทนไฟของชน้ิ สว่ น Based on the Department’s concept of creating, developing, and
โครงสร้างและส่วนประกอบอาคาร ส่วนท่ี ๑ รายละเอียดและข้อกำ�ำหนด driving implementation of standards, DPTS have been employed as the
การทดสอบมาตรฐานการทดสอบการทนไฟวัสดุป้องกันการลามไฟ legal regulations and guidelines for the dissemination of knowledge and
(Fire stop) เป็นตน้ public understanding about buildings, constructions, land excavation
ทผ่ี า่ นมา มาตรฐานกรมโยธาธิการและผงั เมอื ง หรือ มยผ. ภายใต้ and land filling. They are part of the Department’s effort to develop
การสรา้ งสรรค์ พฒั นา และผลกั ดนั ของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง ทำำ� หนา้ ท่ี and advance Thailand’s building standards and safety as well as
ทั้งเป็นข้อบังคับทางกฎหมายและเป็นแนวทางปฏิบัติ รวมทั้งเป็นการให้ environmental management for the people’s well-being.
ความรแู้ ละสรา้ งความเขา้ ใจแกป่ ระชาชนในเรอื่ งการอาคารและสง่ิ ปลกู สรา้ ง
ตา่ ง ๆ รวมไปถงึ การขดุ ดินและถมดนิ อยา่ งครบถว้ น
ทง้ั หมดนี้ เพอื่ พฒั นาและยกระดบั มาตรฐานดา้ นการอาคารของประเทศ
สร้างเสริมความม่ันคง ความปลอดภัย และการจัดการสภาพแวดล้อม
ที่เอื้อประโยชน์ต่อการดำ�ำรงชีวิตของประชาชนให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีข้ึน
อย่างแท้จริงและยัง่ ยืน

กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื งลงพ้นื ทีต่ รวจสอบเคร่อื งเล่นในสวนสนุก
The Department of Public Works and Town & Country Planning inspected carnival rides
in an amuesment park.

167

ตรวจสอบสภาพอาคาร
เสริมความม่นั ใจ
สรา้ งความปลอดภัย
ให้ประชาชน
Building Inspection
for Public Safety
and Confidence

แมก้ ฎหมายจะมมี าตรการควบคมุ อาคารในทกุ ขน้ั ตอนอยา่ งเครง่ ครดั ๘๐ หอ้ งขน้ึ ไป อาคารชดุ อาคารโรงงาน ปา้ ยทสี่ งู จากพนื้ ดนิ ตง้ั แต่ ๑๕ เมตร
เรม่ิ ตงั้ แตก่ ารออกแบบไปจนถงึ การใชง้ านและบำำ� รงุ รกั ษา อยา่ งไรกต็ าม เจา้ ของ ขนึ้ ไปหรอื มพี นื้ ทต่ี งั้ แต่ ๕๐ ตารางเมตรขนึ้ ไป และสถานบรกิ าร ซง่ึ ลว้ นเปน็
หรือผู้ดูแลอาคารอาจปล่อยปละละเลยไม่ให้ความสำ�ำคัญกับการดูแลรักษา อาคารทผ่ี คู้ นเขา้ ไปใชบ้ รกิ ารจำำ� นวนมากในแตล่ ะวนั ตอ้ งมกี าร “ตรวจสอบ”
อาคารหลงั จากทมี่ กี ารเปดิ ใชง้ านแลว้ เชน่ มกี ารตอ่ เตมิ โดยไมไ่ ดร้ บั อนญุ าต สภาพอาคาร รวมไปถงึ ระบบและอปุ กรณป์ ระกอบตา่ ง ๆ เปน็ ประจำำ� ซง่ึ ถา้ หาก
ซง่ึ ขดั กบั มาตรฐานและขอ้ กำำ� หนดทางกฎหมาย หรอื มรี ะบบปอ้ งกนั อคั คภี ยั เป็นอาคารของทางราชการที่ยังไม่มีผู้ตรวจสอบ สามารถขอความร่วมมือ
ทข่ี ดั ขอ้ งไมท่ ำำ� งาน ซงึ่ เสย่ี งตอ่ การเกดิ อนั ตรายรา้ ยแรงตอ่ ประชาชนผู้ใชอ้ าคาร มายังกรมโยธาธกิ ารและผังเมอื งใหด้ ำำ� เนนิ การตรวจสอบอาคาร และจดั ทำำ�
เปน็ อยา่ งมาก ผลรายงานการตรวจสอบใหแ้ กห่ นว่ ยงานเจา้ ของอาคารได้
ด้วยเหตุน้ี เพื่อให้การขับเคลื่อนภารกิจด้านการอาคารเป็นไปอย่าง หากเปน็ อาคารของเอกชนตอ้ งให้ “ผ้ตู รวจสอบ” ทข่ี ึ้นทะเบยี นไว้กับ
มีประสิทธิภาพและบรรลุตามเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติการควบคุม กรมโยธาธิการและผังเมืองทำ�ำการตรวจสอบ และเจ้าของอาคารจะต้องย่ืน
อาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ อยา่ งแทจ้ รงิ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงึ ผลกั ดนั รายงานผลตอ่ เจา้ พนกั งานทอ้ งถน่ิ เพอื่ ออกใบรบั รองการตรวจสอบอาคาร
ใหม้ กี ารออกมาตรา ๓๒ ทวิ แหง่ พระราชบญั ญตั คิ วบคมุ อาคาร กฎกระทรวง (ใบ ร.๑) ตอ่ ไป
กำำ� หนดประเภทอาคารทต่ี อ้ งจดั ใหม้ ผี ตู้ รวจสอบ พ.ศ. ๒๕๔๘ และกฎกระทรวง ทงั้ นี้ การตรวจสอบสภาพอาคารนน้ั สามารถแบง่ ออกเปน็ ๒ ประเภท
กำำ� หนดคณุ สมบตั ผิ ตู้ รวจสอบ หลกั เกณฑก์ ารขอขน้ึ ทะเบยี น และการเพกิ ถอน คอื การตรวจสอบใหญ่ เปน็ การตรวจสอบโครงสรา้ งอาคารและระบบทกุ ระบบ
การขน้ึ ทะเบยี นเปน็ ผตู้ รวจสอบ และหลกั เกณฑก์ ารตรวจสอบอาคาร พ.ศ. ๒๕๔๘ ซง่ึ จะกระทำำ� ทกุ ๆ ๕ ปี และการตรวจสอบประจำำ� ปี ตามแผนการตรวจสอบ
ขนึ้ มาบงั คบั ใช้ โดยกำำ� หนดใหอ้ าคารทงั้ ๙ ประเภท ทม่ี กี ารเปดิ ใชง้ านแลว้ ทผี่ ตู้ รวจสอบจดั ทำำ� ขน้ึ ในชว่ งปรี ะหวา่ งการตรวจสอบใหญ่ ซงึ่ หมายความวา่
ไม่ว่าจะเป็นอาคารของทางราชการหรือเอกชน ได้แก่ อาคารสูง อาคาร ตามกฎหมายแล้วต้องมีการตรวจสอบสภาพอาคารเป็นประจำ�ำทุก ๆ ปี
ขนาดใหญ่พิเศษ อาคารชุมนุมคน โรงมหรสพ โรงแรมท่ีมีห้องพักต้ังแต่ โดยกฎกระทรวงกำำ� หนดหลกั เกณฑก์ ารตรวจสอบสภาพอาคารทคี่ รอบคลมุ
ด้านต่าง ๆ อย่างครบถ้วน ตั้งแต่การตรวจสอบความมั่นคงแข็งแรง
168

วันที่ ๑๗ กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๕๖๕ กรมโยธาธิการและผังเมอื งลงพนื้ ทต่ี รวจสอบโครงสร้างนง่ั ร้านค้้�ำยันรองรบั แบบหล่อคอนกรีตถลม่ ณ พน้ื ที่เอกชน
On 17 February 2022, the Department of Public Works and Town & Country Planning inspected the collapsed scaffoldings at a privately-owned construction site.

Despite implementation of strict control measures for all aspects or more, condominiums, factories, hoardings with height of over 15
of building construction, from design to building use and maintenance meters above the ground or an area of 50 square meters and above,
stages, building owners or custodians may not recognize the importance and service buildings, that are currently in use and frequented by many
of proper building maintenance after completion. For example, there people on a daily basis, as well as their systems and accessories.
may be unauthorized building annexes which conflict with the prescribed Government buildings that do not yet have a building inspector may
standards and legal regulations, or faulty fire safety systems which put request the Department to conduct an inspection and issue an inspection
the building users at high risk of serious danger. report for the building’s owner agency.
For these reasons, to successfully accomplish its building missions Inspection of private buildings must be carried out by Department-
and the purpose of the Building Control Act, B.E. 2522 (1979), the registered inspectorsandthebuildingownersmustsubmitaninspection
Department of Public Works and Town & Country Planning actively report to local officers for subsequent issuance of a Certificate of
lobbied for the issuance of Section 32 bis of the Building Control Act and Inspection (Form Ror.1).
the Ministerial Regulation on Types of Buildings that Require Building Building inspection can be divided into two types: major inspection,
Inspectors, B.E. 2548 (2005), and the Ministerial Regulation on Building which involves the inspection of building structures and all building
Inspectors’ Qualifications, and the Building Inspector Registration Criteria systems that is performed every five years, and annual inspection which
and Revocation, and Building Inspection Criteria, B.E. 2548 (2005). is an inspection performed by a building inspector on the years when
Theseactsandministerialregulationsprescriberegular “inspection” there is no major inspection. This means a comprehensive building
for nine types of public or private buildings, namely, high-rise buildings, inspection will be conducted in accordance with the Department’s
extra large buildings, assembly buildings, theaters, hotels with 80 rooms ministerial regulations every year. Building inspection begins with

169

ของอาคาร ซ่ึงให้ความสำ�ำคัญในเร่ืองการต่อเติม ดัดแปลง หรือปรับปรุง an inspection of building strength and stability with a special focus on
ตวั อาคาร การเปลยี่ นแปลงน้�้ำหนักบรรทกุ บนพืน้ อาคาร การเปล่ยี นแปลง detection of any building extension, modification or improvement as well
สภาพการใช้อาคาร การเปล่ียนแปลงวัสดุก่อสร้างหรือวัสดุตกแต่งอาคาร as any changes to building loads, building use, construction or decorative
การชํารุดสึกหรอของอาคาร และการทรดุ ตวั ของฐานรากอาคาร materials, building deterioration as well as building foundation cracks
การตรวจสอบระบบและอปุ กรณป์ ระกอบของอาคาร เปน็ การตรวจสอบ and movement.
ระบบบรกิ ารและระบบอำำ� นวยความสะดวก ระบบสขุ อนามยั และสงิ่ แวดลอ้ ม Inspection of building systems and accessories will cover the
รวมถงึ ระบบปอ้ งกนั และระงบั อคั คภี ยั ซงึ่ มงุ่ เนน้ ไปทก่ี ารประเมนิ ความสามารถ inspection of its services and facility systems, sanitary and environmental
ในการทำำ� งานของระบบตา่ ง ๆ วา่ อย่ใู นเกณฑท์ ด่ี ี สามารถใชง้ านไดต้ ามปกติ systems, fire prevention and fire extinguishing systems. The inspection
หรือไม่ focuses on the operational assessment of the systems to determine
การตรวจสอบระบบบรกิ ารและอาํ นวยความสะดวก เปน็ การตรวจสอบ whether they are in good working or normal condition or not.
ระบบลฟิ ต์ ระบบบนั ไดเลื่อน ระบบไฟฟา้ และระบบปรับอากาศ Inspection of building service and facility systems will cover
การตรวจสอบระบบสุขอนามัยและสิ่งแวดล้อม เป็นการตรวจสอบ the inspection of elevators, escalators, electrical systems, and air-
สภาพแวดล้อมท้ังภายในและภายนอกอาคาร ตรวจสอบสภาพของ conditioning systems.
อปุ กรณ์ตา่ ง ๆ ทั้งระบบประปา ระบบระบายน้�้ำเสยี และระบบบำำ� บัดน้�้ำเสีย Inspection of environmental sanitation systems involves the
ระบบระบายน้้� ำำฝน ระบบจัดการมูลฝอย ระบบระบายอากาศ และระบบ inspection of the interior and exterior environment of a building as well
ควบคุมมลพษิ ทางอากาศและทางเสียงวา่ มมี าตรฐานเพียงพอ as conditions of equipment for water, sewage, wastewater treatment,
การตรวจสอบระบบป้องกันและระงับอัคคีภัย เช่น บันไดหนีไฟ rainwater drainage systems, solid waste treatment system, ventilation
และทางหนไี ฟ เครอ่ื งหมายและปา้ ยไฟทางออกฉกุ เฉนิ ระบบระบายควนั และ systems, air and noise pollution control systems, to determine whether
ควบคมุ การแพรก่ ระจายควนั ระบบไฟฟา้ สาํ รองฉกุ เฉนิ ระบบลฟิ ตด์ บั เพลงิ they adequately meet standards or not.
ระบบสัญญาณแจ้งเหตุเพลิงไหม้ ระบบการติดต้ังอุปกรณ์ดับเพลิง ระบบ Inspection of fire prevention and extinguishing systems will cover
การจ่ายน้�้ำำดับเพลิง เครื่องสูบน้้� ำำดับเพลิงและหัวฉีดน้�้ำำดับเพลิง ระบบ the inspection of fire stairways, fire escapes, emergency exit signs and
ดับเพลงิ อตั โนมัตแิ ละระบบป้องกนั ฟา้ ผ่า เป็นตน้ lighting, smoke ventilation, smoke spreading control, emergency power,
การตรวจสอบสมรรถนะของระบบและอุปกรณ์ต่าง ๆ ของอาคาร fire-fighting lifts, fire alarm, fire extinguisher installation, fire extinguishing
เพื่ออพยพผู้ใช้อาคารหากเกิดอุบัติภัยร้ายแรง เช่น สถานะบันไดหนีไฟ water, fire extinguishing water pumps and fire sprinkler, automatic fire
และทางหนไี ฟ สมรรถนะเครื่องหมายและปา้ ยไฟทางออกฉกุ เฉนิ รวมถงึ extinguishing, and lightning-strike prevention systems.
สมรรถนะของระบบแจ้งสัญญาณเหตุเพลิงไหม้ ไปจนถึงการตรวจสอบ Inspection of building evacuation systems and equipment in case
ระบบบริหารจัดการความปลอดภัยในอาคาร ไม่ว่าจะเป็นแผนการป้องกัน of disaster, such as fire stairways and fire exits, emergency exit signs
และระงับอัคคีภัย แผนการซ้อมอพยพผู้ใช้อาคาร แผนการบริหารจัดการ and lighting systems as well as fire alarm systems.
เกย่ี วกบั ความปลอดภยั ในอาคาร และแผนการบรหิ ารจดั การของผตู้ รวจสอบ Other types of inspection include inspection of building safety
อาคาร เป็นตน้ management systems, fire prevention and suppression plans, evacuation
ท่ีผ่านมา กรมโยธาธิการและผังเมืองออกข้อกำ�ำหนดและหลักเกณฑ์ drill plans for building users, building safety management plans, and
รวมทงั้ ดำำ� เนนิ การตรวจสอบสภาพอาคารอยา่ งจรงิ จงั และตอ่ เนอื่ ง เพอ่ื กำำ� กบั building inspectors’ management plans.
ดูแลและควบคุมให้อาคารในประเทศไทยมีสภาพท่ีม่ันคง แข็งแรง และ The Department has issued rules and regulations and continues to
ปลอดภยั อย่เู สมอ ซ่งึ ถือเปน็ หน่ึงในความสำำ� เร็จในการพฒั นาคุณภาพชีวิต actively conduct building inspection in order to constantly regulate and
ของประชาชนอยา่ งยง่ั ยืน control the strength, stability and safety of buildings across Thailand.
These measures are considered one of its notable achievements in
promoting the safety of Thai people.

170



แนะน�ำ ใหค้ �ำ ปรกึ ษา
เดนิ หน้าไปกบั ทอ้ งถิ่น
Providing Advice,
Advancing Local
Community Progress

ควบคไู่ ปกบั การกระจายอำำ� นาจ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งยงั ทำำ� หนา้ ท่ี นอกจากน้ี ในกรณีทีเ่ จ้าพนกั งานท้องถิ่นมีคำำ� สง่ั ทางปกครองอย่างใด
ให้คำ�ำปรึกษาแนะนำ�ำในเรื่องการปฏิบัติตามกฎหมายและวิชาการว่าด้วย อย่างหน่ึงแล้ว หากผู้รับคำ�ำสั่งทางปกครองไม่เห็นด้วยหรือมีข้อคัดค้าน
การควบคมุ อาคารแกอ่ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ รวมทงั้ วนิ จิ ฉยั ความชอบ กฎหมายกำ�ำหนดให้สามารถย่ืนอุทธรณ์ต่อคณะกรรมการพิจารณา
ดา้ นกฎหมายของคำำ� สัง่ เจา้ พนักงานทอ้ งถิ่นดว้ ย อุทธรณ์ภายใน ๓๐ วัน เพ่ือให้คณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์
หลายคร้ังท่ีเจ้าพนักงานท้องถิ่นต้องประสบปัญหาและอุปสรรค ซึ่งมีกรมโยธาธิการและผังเมืองเป็นฝ่ายเลขานุการ ทำ�ำหน้าที่พิจารณา
ในการดำ�ำเนินงาน ไม่ว่าจะเป็นแนวทางการปฏิบัติงานในการขออนุญาต ตรวจสอบความถูกต้องของข้อเท็จจริง ทบทวน และวินิจฉัยอุทธรณ์
กอ่ สรา้ งอาคาร ขอ้ สงสยั ดา้ นกฎหมายวา่ ถกู ตอ้ งหรอื เปน็ ไปตามขอ้ กำำ� หนด ความชอบดา้ นกฎหมายของคำำ� สง่ั เจา้ พนกั งานทอ้ งถน่ิ วา่ ดำำ� เนนิ การโดยชอบ
ตลอดจนวตั ถปุ ระสงคข์ องกฎหมายควบคมุ อาคารหรอื ไม่ เชน่ ขอ้ หารอื เรอ่ื ง ตามทีก่ ฎหมายให้อำ�ำนาจหรือไม่
แนวอาคารและระยะตา่ ง ๆ ของอาคาร ขอ้ หารอื การออกใบอนญุ าตกอ่ สรา้ ง ท้ังหมดน้ี เพื่อคลี่คลายปัญหาและส่งเสริมให้เกิดการปฏิบัติ
ขอ้ หารอื เก่ียวกับอาคารสาธารณะ ขอทราบระยะหา่ งของอาคาร ข้อหารอื ตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด เป็นธรรม และโปร่งใสทุกขั้นตอน เพื่อให้
เรื่องระยะเว้นของอาคารกบั แนวเขตท่ีดินในการจัดสรรท่ีดิน เปน็ ต้น เกิดประโยชน์ต่อการให้บริการประชาชน รวมท้ังสอดคล้องและบรรลุ
ด้วยเหตุนี้ กรมโยธาธิการและผังเมืองจึงต้องเข้าไปทำ�ำหน้าที่ในการ ตามเจตนารมณข์ องกฎหมายควบคุมอาคารอยา่ งแทจ้ ริง
ใหค้ ำำ� ปรกึ ษาหรอื ตอบขอ้ หารอื แกอ่ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ ดว้ ยความละเอยี ด
รอบคอบและเป็นธรรม กระท่ังสามารถแก้ไขปัญหาและคลี่คลายเหตุ
อันเป็นอุปสรรคต่อการดำ�ำเนินงานด้านการอาคารให้ประสบผลสำ�ำเร็จลุล่วง
อย่างมีประสิทธิภาพเสมอมา

172

วันที่ ๒๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๕ กรมโยธาธิการและผงั เมืองลงพืน้ ท่ีตรวจสอบเหตดุ ินทรุดตวั ณ ตำำ� บลบางปลา อำ�ำเภอบางพลี จงั หวัดสมทุ รปราการ
On 21 January 2022, the Department of Public Works and Town & Country Planning inspected a soil subsidence case in Bang Pla Subdistrict, Bang Phli District, Samut Prakan.

Together with its decentralization thrust, the Department of Moreover, if local officers issue an administrative order on any
Public Works and Town & Country Planning has been providing legal matter that meets with disagreement or objection, the law allows
and technical consultation and advice on building control to local affected persons to file an appeal against such an order to the Appeal
administrative organizations. It also considers and offers opinions on Committee for consideration within 30 days of the order’s issuance.
the legality of local officers’ directives. The Appeal Committee, with the Department performing its secretariat
On several occasions, local officers are confronted with problems duties, will examine the facts, review and decide the appeal on the
and obstacles in the course of operations regarding permit application, legality of the local officer’s order and decide whether the officer had
the legality of laws or compliance with building control regulations and a lawful authority to do so or not.
objectives of certain practices. There have been enquiries on issues These solutions have been implemented in an effort to diminish
of building boundary and building distance, building permit issuance, the severity of a problem and to promote strict adherence to laws with
public building use, setback distance between buildings and land fairness and transparency, which will be beneficial to the Department’s
boundaries in housing estates and so on. public services and the fulfillment of the building laws.
For these reasons, it is the duty of the Department to provide
meticulous and fair advice or answers to local administrative
organizations in order to successfully and efficiently address problems
and constraints.

173

เพ่มิ ประสทิ ธิภาพ นอกเหนอื จากการใหค้ ำำ� ปรกึ ษาและขอ้ แนะนำำ� แกอ่ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่
ใหบ้ ริการประชาชน การให้บริการประชาชนอย่างมีประสิทธิภาพ เป็นหน้าที่ท่ีกรมโยธาธิการ
ย่นื ขออนญุ าตออนไลน์ และผังเมืองให้ความสำ�ำคัญเสมอมา
ย่ิงสถานการณ์ปัจจุบัน ท่ีเทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามามีบทบาทมากขึ้น
แคป่ ลายนว้ิ ในทุกมิติการใช้ชีวิตประจำ�ำวันของผู้คน กรมโยธาธิการและผังเมือง
Online application จึงบูรณาการความร่วมมือกับสํานักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์การ
at your fingertips มหาชน) พัฒนาระบบอิเล็กทรอนิกส์ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการให้บริการ
for better public service ประชาชน โดยเปิดให้ประชาชนสามารถย่ืนขออนุญาตก่อสร้าง ดัดแปลง
รอ้ื ถอน เคลอื่ นยา้ ย และขอใบรบั รองการกอ่ สรา้ งอาคารผา่ นระบบออนไลนไ์ ด้
efficiency ต้งั แตว่ นั ท่ี ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๕ ผา่ นเวบ็ ไซต์ www.bizportal.go.th
เพอื่ อำำ� นวยความสะดวก ลดคา่ ใชจ้ า่ ยในการเดนิ ทาง และสง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชน
สามารถเขา้ ถึงบริการต่าง ๆ ได้ พร้อมทงั้ ปรับปรงุ รูปแบบการบรกิ ารใหม้ ี
ความทนั สมยั รวดเรว็ และโปร่งใส สร้างความประทับใจให้แก่ผู้ใชบ้ ริการ
และยกระดบั คณุ ภาพชีวติ ของประชาชนอย่างทวั่ ถงึ
Apart from providing consultation and advice to local agencies,
the Department of Public Works and Town & Country Planning has
always recognized the importance of public service efficiency.
In today’s world where digital technologies play more important
roles in all aspects of our daily lives, the Department has collaborated
with the DigitalGovernmentDevelopmentAgency(PublicOrganization)
in developing electronic systems to improve public service efficiency.
The public are able to file online applications for building construction,
modification, demolition, removal permits and certificate of building
permits at www.bizportal.go.th from 1 October 2022 onwards. This will
improve the quality of the Department’s services, reduce users’ travel
expenses and provide easier access to the Department’s services. The
Department has also aimed to provide modern, faster and transparent
services for convenience and better quality of life for general public.

ยกระดบั พัฒนา
เพ่อื อนาคต
Upgrade and
Development for
Future Prospects

จากความมุ่งมั่นทุ่มเทในการขับเคลื่อนภารกิจด้านการอาคารของ With a strong dedication to its building-related mission, the
กรมโยธาธิการและผังเมือง ทั้งการทำ�ำหน้าที่เป็นผู้กำ�ำหนดหลักเกณฑ์ Department of Public Works and Town & Country Planning has always
พัฒนามาตรฐาน ไปจนถงึ กำ�ำกบั ดแู ลการบงั คับใช้กฎหมายด้านการอาคาร continued to actively perform its duties as the formulator of rules, criteria
อยา่ งจรงิ จงั ทำำ� ใหป้ จั จบุ นั ประเทศไทยมกี ารบงั คบั ใชก้ ฎหมายควบคมุ อาคาร and standards as well as the regulator and enforcer of building laws.
อย่างท่ัวถึงและมีประสิทธิภาพในทุกพ้ืนที่ นำ�ำมาซ่ึง “สังคมแห่งความสุข” As a result, comprehensive and efficient building control laws are now
ในการอยรู่ ว่ มกนั ของประชาชน เกดิ “เมอื งนา่ อย”ู่ ทอ่ี าคารและสงิ่ ปลกู สรา้ ง being enforced across Thailand. People can enjoy living in a “contented
ตา่ ง ๆ มีความม่นั คงแข็งแรง ปลอดภยั และเป็นระเบยี บเรียบร้อย society” and “livable cities” where all buildings and constructions are
ไม่เพียงเท่านี้ กรมโยธาธิการและผังเมืองมีความมุ่งมั่นตั้งใจที่จะ made strong, stable and safe under the mutual cooperation of all parties
ยกระดับการให้บริการประชาชนให้มีประสิทธิภาพมากย่ิงข้ึน ด้วยการ involved.
ให้บริการข้อมูลข่าวสารและการยื่นขออนุญาตผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ Nevertheless, the Department is still determined to enhance its
และทสี่ ำำ� คญั คอื การพฒั นาระบบฐานขอ้ มลู ขนาดใหญ่ ทสี่ ามารถเกบ็ รวบรวม publicservice efficiencybyprovidinginformationandapplicationservices
ข้อมูลทุกประเภทเกี่ยวกับการอาคารได้อย่างครบถ้วนและเป็นระบบ online. The Department has developed and set up a big data system
ทั้งข้อมูลจากการดำ�ำเนินการจัดเก็บโดยกรมโยธาธิการและผังเมือง for comprehensive and systematic compilation of building data, based
หรือข้อมูลจากการย่ืนขออนุญาตผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ ซ่ึงจะทำ�ำหน้าที่ on the data obtained from government agencies across the nation and
เสมือน “ศูนย์กลางข้อมูล” ด้านการอาคาร ท่ีทุกภาคส่วนสามารถเข้าถึง the Department’s electronic application system. The Department will
และสบื คน้ ขอ้ มลู ไดอ้ ยา่ งกวา้ งขวาง สะดวก รวดเรว็ และเปย่ี มดว้ ยประสทิ ธภิ าพ become a “Building Data Center” that can be accessed by public, private
รวมท้ังสามารถใช้เป็นข้อมูลในการวางแผน พัฒนา และบริหารจัดการ and civil sectors for extensive, convenient, fast and efficient data search
ด้านต่าง ๆ ให้เกิดประโยชน์อย่างสูงสุดต่อประเทศชาติและประชาชน for planning, development and management of various operations with
อย่างย่งั ยนื ตอ่ ไป maximum benefits for Thailand and the Thai people.

175

Serving the Public with Architectural and Engineering Excellence

นับแต่มีการก่อต้ังกรมโยธาธิการและผังเมืองในสังกัดกระทรวง Since its establishment on 3 October 2002, the Department of โยธาบริการ รงั สรรคง์ านศลิ ป์
มหาดไทยอยา่ งเปน็ ทางการ เมอื่ วนั ท่ี ๓ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๔๕ ไมเ่ พยี ง Public Works and Town & Country Planning, a merge of the previous
เพอ่ื บรู ณาการภารกจิ ตา่ ง ๆ ของ “กรมโยธาธกิ าร” และ “กรมการผงั เมอื ง” Department of Public Works and Department of Town and Country
เขา้ ดว้ ยกนั แตย่ งั เปน็ การสนบั สนนุ การปฏบิ ตั งิ านของกระทรวงมหาดไทย Planning, under the jurisdiction of the Ministry of Interior, has been
ในการ “บำ�ำบัดทุกข์บำ�ำรุงสุข” ตลอดจน “รักษาความสงบเรยี บรอ้ ย working to integrate the mandates of the two former departments. This
ของประชาชน” โดยมงุ่ หมายใหเ้ กิด “การพฒั นาเมือง” ที่สัมฤทธิผล has been done to facilitate the operations of the Ministry of Interior
อนั จะนำำ� ไปสู่ “คณุ ภาพชวี ติ ทด่ี ขี องประชาชนอยา่ งยงั่ ยนื ” in its attempt to alleviate the suffering and foster the happiness of
ดงั นนั้ ภารกจิ ของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง โดยเฉพาะภายหลงั the general public, to maintain public order, as well as to drive urban
พ.ศ. ๒๕๕๗ เปน็ ตน้ มา เม่อื มกี ารตรากฎกระทรวง “แบ่งสว่ นราชการ development, which will ultimately lead to a sustainable good quality
กรมโยธาธิการและผังเมือง” ไม่ว่าจะเป็นด้านการผังเมือง ด้านการ of life for the public.
พฒั นาเมอื ง ดา้ นการอาคาร ตลอดจนดา้ นการบรกิ ารดา้ นชา่ ง ซง่ึ มงุ่ หวงั The Ministerial Regulation on the Division of Duties of the
ให้ประชาชนไดร้ ับการบรกิ ารด้านชา่ งทม่ี มี าตรฐานอยา่ งทัว่ ถึง จึงล้วน Department of Public Works and Town & Country Planning were
เปน็ การดำำ� เนนิ งาน เพอื่ “ความปลอดภยั แหง่ สาธารณชน” และ “ความเปน็ issued in 2014. It covers a wide array of responsibilities from urban
ระเบยี บเรยี บรอ้ ยของบา้ นเมอื ง” อนั จะนำำ� ไปสู่ “การพฒั นาอยา่ งยงั่ ยนื ” planning, urban development, building control, to provision of quality
สำ�ำหรับการบรกิ ารดา้ นชา่ ง เป็นภารกิจสำ�ำคัญของกรมโยธาธิการ technical services pertaining to public works. The primary goal is
และผังเมือง ต้ังแต่เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว to ensure public safety and urban orderliness, both of which will
โปรดเกล้าฯ ให้กอ่ ตง้ั “กรมโยธาธกิ าร” ใน พ.ศ. ๒๔๓๒ ให้มหี นา้ ที่ contribute significantly to sustainable development in the future.
“บงั คบั การโยธากอ่ สรา้ งทงั้ ปวง” ใหส้ อดคลอ้ งกบั มาตรฐานดา้ นเทคนคิ Technical services were always a priority for the Department
วิทยาการของชาติตะวันตกและถูกสุขลักษณะ และโปรดเกล้าฯ ให้ of Public Works since its foundation during the reign of HM King
สมเดจ็ พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ เจา้ ฟา้ กรมพระยานรศิ รานวุ ดั ตวิ งศ์ ทรงดำำ� รง Chulalongkorn The Great in 1889. The key responsibility of the
ตำ�ำแหน่ง “อธิบดี” กรมโยธาธกิ าร พระองค์แรก ใน พ.ศ. ๒๔๓๒ และ department was to oversee all construction activities to ensure they
ปฐม “เสนาบดี” ใน พ.ศ. ๒๔๓๕ เม่อื ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าฯ ให้ matched international standards and hygienic principles. In 1889,
ยกฐานะเปน็ กระทรวงโยธาธิการ HRH Prince Naris was appointed the first Director General of the
ดว้ ยเหตนุ ี้ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง ซงึ่ ววิ ฒั นจ์ ากกรมโยธาธกิ าร Department of Public Works, and then as the first Minister in 1892,
ซ่ึงมีสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ when the Department of Public Works was promoted to the Ministry
ทรงดำ�ำรงตำ�ำแหน่งผ้บู ังคบั บญั ชาพระองคแ์ รก จงึ นอ้ มนำำ� “งานบริการ of Public Works.
ด้านช่าง” มาเปน็ “ยทุ ธศาสตร”์ สำำ� คัญ โดยประกอบดว้ ยการออกแบบ With such long history, the current Department of Public
และกอ่ สรา้ งพลบั พลาพธิ  ี การใหค้ ำำ� ปรกึ ษาและบรกิ ารดา้ นสถาปตั ยกรรม Works and Town & Country Planning deems “technical services”
และวศิ วกรรม ไมว่ า่ จะเปน็ การออกแบบ ควบคมุ การกอ่ สรา้ ง การบรู ณะ as its primary “strategic agenda”, as set out by HRH Prince Naris,
บาํ รงุ รกั ษาอาคารและโครงสรา้ งพน้ื ฐาน เปน็ ตน้ รวมไปถงึ การประมาณ its first director general. Such services include designing and
ราคากลางงานก่อสร้าง ตลอดจนการทดสอบวัสดุ โดยมีการก่อตั้ง constructing royal pavilions, as well as providing engineering and
“ศูนย์ทดสอบวัสดุ” และ “หน่วยทดสอบวัสดุ” ครอบคลุมท่ัวประเทศ architectural consultations and services. These encompass design,
ในทกุ ภมู ภิ าค เพอ่ื ใหบ้ รกิ ารทดสอบวสั ดแุ กป่ ระชาชน หนว่ ยงานภาครฐั construction supervision, restoration and maintenance of buildings
รัฐวิสาหกิจ และภาคเอกชน ให้เกิดความมั่นใจว่าวัสดุมีคุณสมบัติ and infrastructure, estimating standard prices for construction projects,
เปน็ ไปตามทผ่ี อู้ อกแบบกำ�ำหนด สอดคล้องกับมาตรฐานวิชาการและ and testing of construction materials. “Material testing centers” and
กรอบของกฎหมาย เพื่อใหม้ คี วามปลอดภัยทัง้ ต่อชีวติ และทรพั ยส์ ิน “material testing units” have been established across the country to
provide testing services for government agencies, state enterprises
and the general public to ensure that the quality of the materials meets
technical and legal standards for public safety.

การออกแบบ
และกอ่ สร้างพลับพลาพธิ ี
Design and Construction
of Royal Pavilions

นับตั้งแต่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ พลับพลาทปี่ ระทับ ในงานพระราชพิธีพชื มงคลจรดพระนงั คัลแรกนาขวญั พ.ศ. ๒๕๕๘
ก่อตั้งกรมโยธาธกิ าร ใน พ.ศ. ๒๔๓๒ และโปรดเกลา้ ฯ ใหส้ มเด็จพระเจ้า A royal pavilion erected for the Royal Plowing Ceremony in 2015
บรมวงศเ์ ธอ เจา้ ฟ้ากรมพระยานริศรานวุ ดั ตวิ งศ์ ทรงดำำ� รงตำำ� แหน่งอธิบดี
กรมโยธาธิการพระองค์แรก ให้มีหน้าที่บังคับการโยธาก่อสร้างทั้งปวง คร้ันถึง พ.ศ. ๒๕๕๗ จึงมีการตรากฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการ
ให้สอดคล้องกับมาตรฐานด้านเทคนิควิทยาการของชาติตะวันตกและ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง กระทรวงมหาดไทย ใหเ้ ปน็ กองออกแบบกอ่ สรา้ ง
ถูกสขุ ลกั ษณะ กาลต่อมา “กองออกแบบกอ่ สรา้ งพลับพลาพธิ ีและโครงการ พลับพลาพธิ ีและโครงการพเิ ศษ (ราชการบริหารสว่ นกลาง)
พิเศษ” จึงถือกำ�ำเนิดในช่วง พ.ศ. ๒๔๘๗ โดยมีนามเดิมในยุคก่อต้ังว่า ปจั จบุ นั กองออกแบบกอ่ สรา้ งพลบั พลาพธิ แี ละโครงการพเิ ศษมโี อกาส
หมวดกอ่ สรา้ งสามเสน สงั กดั กองกอ่ สรา้ ง มหี นา้ ทใี่ นการกอ่ สรา้ งพลบั พลาพธิ ี นอ้ มเกลา้ ฯ ถวายงานพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั และสมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ
และตกแต่งสถานท่ีเตรียมการรับเสด็จ เมื่อมีการเสด็จพระราชดำ�ำเนิน พระบรมราชนิ ี และพระบรมวงศานวุ งศท์ กุ พระองค์ ในการออกแบบกอ่ สรา้ ง
แปรพระราชฐาน และการปฏบิ ตั พิ ระราชกรณยี กจิ ตา่ ง ๆ ของพระบาทสมเดจ็ พลบั พลาพธิ ี และการตกแตง่ สถานทตี่ า่ ง ๆ ใหม้ คี วามมน่ั คง แขง็ แรง สวยงาม
พระเจา้ อยหู่ วั ทั่วประเทศ และสมพระเกยี รติ เปน็ ทไ่ี วว้ างพระราชหฤทยั และเปน็ ทว่ี างใจของหนว่ ยงาน
จากนนั้ มกี ารยกฐานะและเปล่ียนนามหลายครงั้ ดงั นี้ ฝ่ายปะรำำ� พิธี ท่ีเกี่ยวข้องในการเตรียมการรับเสด็จ ตลอดจนงานรัฐพิธีต่าง ๆ ที่ได้รับ
สงั กดั กองควบคมุ การกอ่ สรา้ ง ฝา่ ยกอ่ สรา้ งพลบั พลาพธิ ี สงั กดั กองควบคมุ มอบหมายจากรฐั บาล ทง้ั ในพนื้ ทส่ี ว่ นกลางและสว่ นภมู ภิ าคมาอยา่ งยาวนาน
การกอ่ สรา้ ง สว่ นงานออกแบบและกอ่ สรา้ งพลบั พลาพธิ ี สงั กดั กองควบคมุ สมกับพระดำ�ำริท่ีจะพัฒนางานโยธาและพระวิริยอุตสาหะของสมเด็จ
การกอ่ สรา้ ง กระทงั่ มกี ารปฏริ ปู ระบบราชการ ใน พ.ศ. ๒๕๔๕ จงึ มกี ารยกฐานะ พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ เจา้ ฟา้ กรมพระยานรศิ รานวุ ดั ตวิ งศ์ อธบิ ดพี ระองคแ์ รก
เป็นกองภายใน เป็นกองออกแบบและก่อสร้างพลับพลาพิธี สังกัดสำ�ำนัก ทีท่ รงวางรากฐานไว้
ควบคุมการก่อสร้าง

178

After HM King Chulalongkorn The Great founded the Department อำำ� นาจหนา้ ทข่ี อง
of Public Works in 1889 and appointed HRH Prince Naris as the first กองออกแบบกอ่ สรา้ งพลบั พลาพธิ แี ละโครงการพเิ ศษ
Director General who was in charge of supervising construction work Authorities and Responsibilities of the Division of Royal Pavilion
to ensure congruence with modern technical standards. In 1944, the
Samsen Construction Section was established under the Division and Special Project Design and Construction
of Construction to erect royal pavilions and decorate the venues to
welcome the king during his trips to perform royal functions throughout ออกแบบ ก่อสรา้ ง และตกแต่งพลบั พลาพธิ ีทป่ี ระทบั และสถานที่
the country. ในงานพระราชพธิ แี ละงานรัฐพธิ ี
The Samsen Construction Section was subsequently promoted
and renamed on several occasions. It became the Sub-division of 01 Design, construct and decorate royal pavilions and
Marquee under the Division of Construction Supervision, and the venues for royal and state ceremonies
Section of Royal Pavilion Design and Construction under the Division
of Construction Supervision, respectively. After the bureaucratic reform กาํ หนดและพฒั นามาตรฐานเกยี่ วกบั งานพลบั พลาพธิ ี
in 2002, it was elevated as an internal division called the Division
of Royal Pavilion Design and Construction under the Construction 02Establish and develop standards for works related
Supervision Bureau. to royal pavilions
In 2014, according to the ministerial regulation on the division
of duties of the Department of Public Works and Town & Country ดําเนินการเก่ยี วกับการใหบ้ รกิ ารและให้คาํ ปรึกษาการออกแบบ
Planning under the Ministry of Interior, it was elevated as a central กอ่ สรา้ งและตกแต่งพลับพลาพธิ ี และการจดั สถานที่ ใหแ้ กห่ นว่ ยงาน
government unit and called the “Division of Royal Pavilion and Special ทง้ั ภาครฐั และภาคเอกชน รวมท้งั การเผยแพรข่ อ้ มลู ขา่ วสาร
Project Design and Construction”. ทเ่ี กีย่ วกับงานพลบั พลาพธิ ี
Currently, the Division of Royal Pavilion and Special Project
Design and Construction serves His Majesty the King, Her Majesty the 03 Provide services and consultations in designing,
Queen and members of the royal family in designing and constructing constructing and decorating royal pavilions and
strong, secure and beautiful royal pavilions appropriate for the highest ceremonial areas for public and private events,
institution. For a long time, the division has been trusted generally as well as disseminating information
for providing receptions for the royal family, as well as for conducting about royal pavilions
other state ceremonies at central and regional levels as assigned by
the government. Thanks to the groundwork initially laid out by HRH ดําเนนิ การเกี่ยวกบั การบริหารจัดการพื้นที่และจดั สถานท่ีในงานพธิ ี
Prince Naris whose effort and dedication as the first department เพ่อื การต้อนรับบุคคลสาํ คัญของประเทศและของรฐั บาล
director general for public works can still be witnessed today. ตามทีไ่ ดร้ ับมอบหมาย

04Oversee the management of venues

for ceremonies and the reception of important
state dignitaries as assigned

ปฏบิ ัตงิ านรว่ มกบั หรอื สนับสนนุ การปฏิบัตงิ านของหนว่ ยงานอนื่
ทเ่ี กย่ี วข้องหรอื ทไี่ ดร้ บั มอบหมาย

05 Collaborate with or provide support for other related
agencies as assigned

179

การให้บริการ
ด้านสถาปัตยกรรม
และวศิ วกรรม
Architectural and
Engineering Services

หนง่ึ ในภารกจิ สำำ� คญั ของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง คอื การใหบ้ รกิ าร โครงการก่อสรา้ งอาคารศูนย์วิจยั และพฒั นาการเกษตรโครงการหลวง จังหวดั เชียงใหม่
และการให้คำำ� ปรกึ ษาด้านชา่ ง ทั้งท่เี กยี่ วกับการออกแบบ กอ่ สร้าง บรู ณะ The Project on Construction of the Research and Development Center
ซอ่ มแซม และบำำ� รงุ รกั ษาอาคาร ตลอดจนบรเิ วณโดยรอบ โดยครอบคลมุ for Royal Agricultural Projects, Chiang Mai
ท้ังงานสถาปัตยกรรม ภูมสิ ถาปตั ยกรรม มัณฑนศลิ ป์ และงานวศิ วกรรม
ไมว่ า่ จะเป็นวิศวกรรมโครงสรา้ ง ไฟฟา้ เครือ่ งกล และสุขาภิบาล เพอ่ื ใหม้ ี จากน้ัน กรมโยธาธิการและผังเมืองจะดำ�ำเนินการลงสำ�ำรวจพื้นท่ี
มาตรฐาน มน่ั คงแขง็ แรง และปลอดภยั แกห่ นว่ ยงานภาครฐั และประชาชน พร้อมหารือถึงความต้องการกับหน่วยงานภาครัฐ เพื่อจัดทำ�ำแบบร่าง
ทั่วไป ภายใต้การประสานความร่วมมอื กับหนว่ ยงานตา่ ง ๆ ทางสถาปัตยกรรมหรืองานวิศวกรรมเบ้ืองต้น เมื่อเจ้าของโครงการหรือ
หน่วยงานภาครัฐนั้น ๆ อนุมัติแบบร่างแล้ว กรมโยธาธิการและผังเมือง
การออกแบบกอ่ สรา้ ง ตกแตง่ อาคารภาครฐั จะจัดทำ�ำแบบรายละเอียดงานสถาปัตยกรรมและงานวิศวกรรม นับต้ังแต่
และการปรบั ภมู ทิ ศั น์ งานโครงสรา้ งจนถงึ งานระบบ ตลอดจนประมาณราคาคา่ กอ่ สรา้ งจนโครงการ
แล้วเสร็จ เพื่อให้หน่วยงานภาครัฐดำ�ำเนินการจัดซื้อจัดจ้างงานก่อสร้าง
ด้วยปัจจุบันหน่วยงานภาครัฐมีการขยายตัวขององค์กรเพ่ิมมากขึ้น ตามระเบยี บพสั ดตุ ่อไป
จึงนำ�ำไปสู่ความต้องการออกแบบก่อสร้างอาคารหรือปรับปรุงภูมิทัศน์ ทั้งน้ี กรมโยธาธิการและผังเมืองมีการวางแผนงานและระยะเวลา
โดยรอบเพ่ิมเตมิ การดำำ� เนนิ งานของแตล่ ะโครงการแตกตา่ งกนั ขนึ้ อยกู่ บั ขนาดพนื้ ท่ีโครงการ
กรมโยธาธิการและผังเมืองมีความพร้อมในการบริการหรือสนับสนุน ประเภทของสง่ิ กอ่ สรา้ ง และวงเงินค่าก่อสรา้ ง โดยประเมินตามมาตรฐาน
งานก่อสร้างต่าง ๆ ของภาครัฐ นับต้ังแต่การออกแบบก่อสร้างอาคาร ของกรมโยธาธิการและผังเมือง เพ่ือการทำ�ำงานเป็นระบบและแล้วเสร็จ
หรอื งานสถาปตั ยกรรม การตกแต่งภายในหรืองานมณั ฑนศิลป์ ตลอดจน ภายในระยะเวลาทเี่ หมาะสม ทงั้ ตรงตามความตอ้ งการของเจา้ ของโครงการ
การปรับปรุงทัศนียภาพโดยรอบหรืองานภูมิสถาปัตยกรรม โดยมีข้ันตอน การให้บริการด้านช่าง ไม่ว่าจะเป็นงานสถาปัตยกรรมหรือวิศวกรรม
เร่ิมตั้งแต่การเปิดรับหนังสือขอความอนุเคราะห์จากหน่วยงานภาครัฐ เป็นภารกิจท่ีกรมโยธาธิการและผังเมืองให้ความสำ�ำคัญและมุ่งหวังพัฒนา
พรอ้ มขอ้ มลู เบอ้ื งตน้ ในการออกแบบหรอื ปรบั ปรงุ อาคารหรอื สถานทตี่ า่ ง ๆ อยา่ งต่อเน่ือง เพอื่ เสริมสรา้ งคุณภาพของการออกแบบก่อสรา้ ง ตลอดจน
การปรับปรงุ สถานท่ตี ่าง ๆ ใหเ้ กดิ ประโยชน์และมปี ระสิทธิภาพ
180

กรมโยธาธิการและผังเมืองยังคำ�ำนึงถึงการให้บริการและคำ�ำปรึกษา Then, the Department will conduct a survey at the site of the
เกี่ยวกับงานออกแบบ ก่อสร้าง และปรับปรุงอาคารให้ปลอดภัย น่าอยู่ project and discuss the scope of the work with the government agency
ประหยัดพลังงาน และรักษาสภาพแวดล้อม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ requesting its service in order to devise an initial architectural or
ทรัพยากรของอาคารไม่ให้มีผลกระทบด้านลบต่อทรัพยากรธรรมชาติและ engineering plan. When the agency approves the plan, the Department
ส่ิงแวดลอ้ ม และเพอ่ื สง่ เสริมให้เกิดการออกแบบอาคารท่ปี ระหยดั พลังงาน will produce a detailed list of architectural and engineering works, from
อาทิ การออกแบบและปรับปรุงอาคาร (ภาครัฐ) ให้เป็น “อาคารเขียว” structure to systems, along with estimated construction cost from the
(Green Building) ซงึ่ เป็นแนวทางท่ปี ระเทศต่าง ๆ มุ่งหวัง และดำำ� เนนิ การ beginning of the project to its completion. The agency will then proceed
พฒั นาอยา่ งตอ่ เนอื่ ง เพอ่ื เสรมิ สรา้ งคณุ ภาพในการออกแบบกอ่ สรา้ งอาคาร to the procurement process as specified by regulations on supplies.
ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน โดยมีวตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื ใหก้ ารกอ่ สรา้ ง The Department may allocate different timeframes for planning
และการใชอ้ าคารเกดิ ผลกระทบตอ่ สง่ิ แวดลอ้ มนอ้ ยท่ีสุด โดยต้องครอบคลุม and implementing each project, depending on the size and type of
ถงึ การใชพ้ ลงั งานอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ตลอดจนสามารถลดผลกระทบเชงิ ลบ buildings and the construction budget. The timeframe is estimated in
และเกิดผลดีในด้านบวกต่อสภาพอากาศและสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ accordance with the standards established by the Department so as
ทำ�ำให้คุณภาพชีวิตดีข้ึน ท้ังคำ�ำนึงถึงผลกระทบที่เกิดข้ึนตลอดระยะเวลา to ensure systematic, punctual and precise delivery of the project.
ต้งั แตก่ ารเลอื กตำ�ำแหน่งท่ตี ง้ั อาคาร การออกแบบ การกอ่ สรา้ ง การใช้งาน Technical services, both in terms of architectural and engineering
การบำ�ำรงุ รกั ษา การดัดแปลง จนกระทัง่ การรอ้ื ถอนอาคาร aspects, are prioritized by the Department to constantly enhance the
One of the core missions of the Department is to provide technical quality of design, construction and improvement of state facilities for
services and consultations regarding design, construction, restoration, optimum results.
repair and maintenance of different types of buildings and their The Department also provides consultations on design,
surrounding landscapes. This mandate encompasses the domains construction and improvement of buildings. There is a significant focus
of architectural design, landscape architecture, interior decoration, on safety, livability, energy efficiency, environmental friendliness,
as well as structural, electrical, mechanical and sanitary engineering. optimizing the use of resources and minimizing negative impacts on the
With extensive collaboration across its several ancillary divisions, the environment. An example of boosting energy efficiency is the design
Department works to ensure that buildings are well-built in congruence and construction of “Green Buildings”, an approach adopted and
with international standards and are safe for all users. continuously upgraded by several nations to enhance sustainability,
mitigate environmental impacts and yield positive environmental
Design, Construction and Decoration of effects, as well as to attain quality of life. To achieve these goals,
Government Buildings and Improvement every process must be analyzed, from location selection, design,
of Landscape construction, utilization, maintenance, modification, to eventual
demolition of the building.
As government agencies expanded, construction of more facilities
or improvements of their environs were required. 181
The Department is well equipped to provide several services for
government projects, from the design and construction of buildings,
to architectural, landscape, or decorative schemes. To receive the
service, a government agency must submit a letter of request for
assistance, with initial information concerning the design or the
improvement of certain buildings or facilities.

ศาลากลางจงั หวัดมกุ ดาหาร จงั หวดั มกุ ดาหาร
Mukdahan City Hall, Mukdahan

สำ�ำหรับ “อาคารภาครัฐ” ที่ได้รับบริการด้านช่างจากกรมโยธาธิการ ด้วยสถาปัตยกรรมท้องถ่ินที่แตกต่างกันไปใน ๔ ภาค ทำ�ำให้ศาลากลาง
และผังเมอื ง แบง่ ออกเป็น “อาคารมาตรฐาน” และ “อาคารทวั่ ไป” (อาคาร จงั หวดั แตล่ ะแหง่ นอกจากมมี าตรฐานและสอดคลอ้ งกบั ประโยชน์ใชส้ อยแลว้
ขอความอนเุ คราะห์) โดยอาคารมาตรฐานนั้น เป็นอาคารทกี่ รมโยธาธิการ ยงั แฝงกล่ินอายทางวัฒนธรรมของแตล่ ะจงั หวดั อีกดว้ ย
และผังเมืองดำ�ำเนินการออกแบบหรือจัดทำ�ำแบบให้เป็นหลักหรือมีรูปแบบ สำำ� หรบั อาคารทว่ั ไป เปน็ อาคารทหี่ นว่ ยงานภาครฐั ขอความอนเุ คราะห์
เปน็ “มาตรฐาน” เดยี วกนั เพอื่ ใหห้ นว่ ยงานภาครฐั สามารถนำำ� เสนอโครงการ กรมโยธาธิการและผังเมืองให้ดำ�ำเนินการออกแบบก่อสร้างอาคารดังกล่าว
ก่อสร้างตามกรอบเวลาในการของบประมาณได้รวดเร็วย่ิงขึ้น เช่น (แบบ ขน้ึ ใหมห่ รอื เพอื่ ทดแทนอาคารเดมิ เชน่ อาคารโรงเรยี นนายอำำ� เภอ วทิ ยาลยั
มาตรฐาน) อาคารสำ�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งประจำ�ำจังหวัด การปกครอง จังหวัดปทุมธานี ซึ่งวิทยาลัยการปกครอง มีความประสงค์
ประกอบดว้ ยอาคารสำำ� นักงาน ๓ ช้นั และองค์ประกอบงานภูมทิ ัศน์ ไดแ้ ก่ จะก่อสร้างอาคารโรงเรียนนายอำ�ำเภอหลังใหม่ทดแทนอาคารเดิมซึ่งชำ�ำรุด
ประตรู วั้ รว้ั ปอ้ มยาม เสาธง และทจี่ อดรถ เปน็ ตน้ ซง่ึ สามารถนำำ� ไปปรบั ใช้ ทรุดโทรม อาคารสำ�ำนักงานส่ิงแวดล้อมภาคที่ ๕ และศูนย์การเรียนรู้
ในการกอ่ สรา้ งไดต้ ามความเหมาะสมของพนื้ ท่ีในแตล่ ะจงั หวดั โดยมแี นวคดิ ดา้ นสงิ่ แวดลอ้ ม จงั หวดั สพุ รรณบรุ ี ประกอบดว้ ยอาคาร ๓ หลงั ขนาดพนื้ ท่ี
ในการออกแบบสถาปตั ยกรรมเปน็ อาคารลกั ษณะไทยประยกุ ต์ สอดคลอ้ งกบั ๔,๖๐๐ ตารางเมตร พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยาอันดามัน หรือ “หอศิลป์
รูปแบบอาคารราชการอื่น ๆ โดยมีเอกลักษณ์ที่ปั้นลมท่ีแตกต่างกันไป อันดามัน” จังหวัดกระบ่ี แหล่งเรียนรู้เกี่ยวกับวิวัฒนาการต่าง ๆ ของ
ใน ๔ ภาค หรือ (แบบมาตรฐาน) อาคารศาลากลางจงั หวดั นับเปน็ อีกหน่ึง ธรรมชาติ ทง้ั ดา้ นชวี วทิ ยา ธรณวี ทิ ยา และพฤกษศาสตร์ ขนาดพนื้ ทป่ี ระมาณ
ในประเภทของอาคารภาครฐั ท่ีไดร้ บั การออกแบบกอ่ สรา้ งโดยกรมโยธาธกิ าร ๕,๐๐๐ ตารางเมตร สถาบันการสอบสวนคดพี ิเศษ กรมสอบสวนคดพี ิเศษ
และผังเมอื ง และมีการกำ�ำหนดรูปแบบ “มาตรฐาน” เพอ่ื ช่วยลดระยะเวลา กรุงเทพฯ ประกอบด้วยอาคาร ๑๒ หลัง สำ�ำหรับฝึกอบรม พัฒนาความรู้
การดำ�ำเนินการท่ีซ้้�ำ ซ้อน โดยอาคารศาลากลางจังหวัดแบบมาตรฐานของ ทักษะในการสืบสวนสอบสวนคดีอาญาท่ีเป็นคดีพิเศษ ให้แก่เจ้าหน้าที่
กรมโยธาธิการและผังเมืองนั้น เป็นอาคารทรงไทยประยุกต์ท่ีมีการตกแต่ง กรมสอบสวนคดีพเิ ศษและเจา้ หนา้ ทข่ี องหนว่ ยงานอน่ื ๆ ทง้ั ในประเทศและ
ตา่ งประเทศ
182

สำ�ำนกั งานสิ่งแวดล้อมภาคท่ี ๕ และศูนย์การเรยี นร้ดู า้ นสง่ิ แวดล้อม จงั หวัดสพุ รรณบรุ ี
The Regional Environment Office 5 and the Environmental Learning Center, Suphan Buri

As for “government buildings”, the Department has two types - General building designs are those produced at the request of
“standard building design” and “general building design” (building government agencies for the construction of new offices such as the
design produced as requested). The standard building design designs for: The Chief District Officer School, under the Institute of
is a ready-made design for buildings to have the same design Administration Development, in Pathum Thani, which was developed at
and layout plan, which enables government agencies to propose the request of the Institute to replace the existing school building that
and complete construction projects within allocated budgets had become time-worn. Facilities at the Regional Environment Office
and timeframes. For example, standard designs have been provided 5 and the Environmental Learning Center in Suphan Buri, consisting
for: Provincial Offices of the Election Commission of Thailand - each of three buildings, covering a total area of 4,600 square meters. The
office comprises a 3-storey building and its landscape elements, Andaman Natural History Museum, or “Andaman National Gallery”,
namely gates, fences, guardhouses, flagpoles and a parking lot. in Krabi, a learning center covering an area of approximately 5,000
The design can be adapted to suit different construction locations. square meters, offering insight into natural evolution in biological,
The building design features applied Thai architectural style, as for geological and botanical domains. The DSI Academy, under the
government offices in general, but with four different gable end designs Department of Special Investigation (DSI), in Bangkok, consisting of 12
to show the identity of each region. City Halls - the uniform design buildings designed for providing education and training in investigation
helps each province to shorten construction duration. Featuring applied of special criminal cases for DSI personnel as well as staff from other
Thai architectural style, the design incorporates decorative elements agencies, both domestic and international.
typical of each region. Each city hall building thus meets building
standards and functional needs while reflecting local identity. 183

อาคารศนู ย์ราชการกระทรวงมหาดไทย ถนนเจริญนคร กรุงเทพฯ
The Ministry of Interior Complex on Charoen Nakhon Road, Bangkok

ศนู ย์ราชการกระทรวงมหาดไทย ดว้ ยอาคาร “ศาลาว่าการกระทรวง อาคารสำ�ำนักงานที่ทำ�ำการโรงพิมพ์สำ�ำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล
มหาดไทย” ถนนอษั ฎางค์ มีความคับแคบ ไมส่ อดคล้องกบั ภารกิจปจั จุบัน กรุงเทพฯ ไดร้ บั การก่อสร้างเพ่ือเป็นสำ�ำนักงานสำ�ำหรับงานจำ�ำหน่ายสลาก
ประกอบกับท่ีทำ�ำการของส่วนราชการในสังกัด กระจายอยู่ในหลายพื้นท่ี จา่ ยรางวัล และเปน็ ศนู ย์คอมพวิ เตอร์ ประกอบด้วยส่วนสำำ� นักงาน ๖ ชน้ั
กระทรวงมหาดไทยเห็นสมควรที่จะย้ายส่วนราชการต่าง ๆ ให้ต้ังอยู่ใน และอาคารจอดรถ ๗ ชนั้ ชนั้ บนสดุ เปน็ หอ้ งประชมุ ใหญ่ โดยกรมโยธาธกิ าร
บริเวณเดียวกัน เพ่ือให้การติดต่อราชการมีความสะดวก จึงมอบหมายให้ และผงั เมอื งดำำ� เนนิ การออกแบบใหม้ ลี กั ษณะโดดเดน่ ทนั สมยั และสอดคลอ้ ง
กรมโยธาธิการและผงั เมอื งดำ�ำเนินการออกแบบเปน็ อาคารขนาดใหญ่พเิ ศษ กบั บรบิ ทโดยรอบ ทงั้ มอี ตั ลกั ษณส์ อื่ ถงึ สลากกนิ แบง่ รฐั บาล ดว้ ยการตคี วาม
มชี น้ั ใตด้ นิ ๓ ชน้ั อาคารสว่ นฐาน(Podium) สงู ๕ ชน้ั และตงั้ แตช่ น้ั ๖ ขน้ึ ไป ออกแบบสว่ นประดบั ตกแตง่ อาคารเปน็ ตวั เลข
เป็นสว่ นอาคารท่ที ำ�ำการ ๖ อาคาร สำ�ำหรับหน่วยงานในสงั กัด ๖ กรม โครงการก่อสร้างหอชมเมืองร้อยเอ็ด หรือ “หอโหวด ๑๐๑” ตั้งอยู่
โครงการกอ่ สรา้ งอาคารศนู ยว์ จิ ยั และพฒั นาการเกษตรโครงการหลวง ณ สวนสมเด็จพระศรีนครนิ ทร์ จงั หวดั รอ้ ยเอด็ โดยเทศบาลเมืองรอ้ ยเอด็
พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั พระราชทานพระบรมราชานญุ าตใหก้ อ่ สรา้ ง ด้วยการประสานงานของสำ�ำนักโยธาธิการและผังเมืองจังหวัดร้อยเอ็ด
บนพน้ื ทขี่ องมลู นธิ โิ ครงการหลวงในตำำ� บลแมเ่ หยี ะ จงั หวดั เชยี งใหม่ โดยไดร้ บั ขอความอนุเคราะห์ให้กรมโยธาธิการและผังเมืองออกแบบ เขียนแบบ
การสนบั สนนุ จากมลู นธิ โิ ครงการหลวง และความรว่ มมอื ของหลายหนว่ ยงาน รายละเอยี ดการกอ่ สรา้ ง พรอ้ มประมาณราคากลางตามมาตรฐานอาคารสงู
รวมถึงกรมโยธาธิการและผังเมือง ซึ่งได้รับมอบหมายให้ประมาณราคา กระทั่งมกี ารกอ่ สร้างจนแล้วเสรจ็ เปน็ หอคอย ๑๒ ชัน้ ความสงู ๑๐๑ เมตร
งานกอ่ สรา้ ง สว่ นสำำ� นกั งานโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงั หวดั เชยี งใหม่ รว่ มกบั ตั้งชื่อตามชื่อจังหวัดร้อยเอ็ดและชื่อเครื่องดนตรีพ้ืนบ้านอีสาน “โหวด”
กองพลพฒั นาท่ี ๓ กองทพั ภาคที่ ๓ ดำำ� เนนิ งานกอ่ สรา้ ง เพอ่ื เปน็ สว่ นปฏบิ ตั กิ าร ซ่ึงเป็นเครื่องดนตรีประจำ�ำจังหวัดและเป็นแรงบันดาลใจในการออกแบบ
ทดลอง วจิ ยั พฒั นาเทคโนโลยกี ารเกษตรสาขาตา่ ง ๆ และการแปรรปู เพอ่ื เพมิ่ ทงั้ ภายในยงั ไดร้ บั การตกแตง่ โดยสอดแทรกเรอ่ื งราวทอ้ งถนิ่ กบั ความรว่ มสมยั
มูลค่าผลผลิตของเกษตรกร ท้ังเป็นศูนย์การเรียนรู้การพัฒนาพื้นที่สูง เพื่อส่งเสริมการท่องเท่ียว การกระตุ้นเศรษฐกิจ และการรักษาวัฒนธรรม
อยา่ งยงั่ ยนื และเผยเเพรเ่ ปน็ ประโยชนแ์ กช่ าวไทยและชาวตา่ งประเทศตอ่ ไป ตามยทุ ธศาสตร์ “โครงการสามเหล่ยี มการท่องเท่ียวสาเกตนคร”

184

หอโหวด ๑๐๑ สวนสมเดจ็ พระศรีนครนิ ทร์ จังหวดั รอ้ ยเอ็ด
Roi Et Tower (Wot Tower 101) at Somdet Phra Srinagarindra Park, Roi Et

The Ministry of Interior Complex - The office of the Ministry of has collaborated with the 3rd Development Division of the 3rd Army Area to
Interior on Asadang Road is relatively small, making it difficult for current construct a center for agricultural research and development as well as for
operation of the agency. This, coupled with the fact that numerous subsidiary food processing in order to increase the value of the produce. The facility also
units working under the jurisdiction of the Ministry are situated on different serves as a learning center on sustainable highland development for visitors.
locations, caused the Ministry of Interior to consider moving each of its units to The office building for The Government Lottery Office’s Printing House,
one site, so as to facilitate operations and coordination as well as to improve established for the purpose of lottery sales, prize giving and as a computer
the efficiency of public services. The Department has been tasked with the center, comprising six storeys of office areas, seven storeys of parking lots,
design of the new Interior Ministry office, an extra large building with three levels and a main conference room on the top floor. The Department has designed
of basement, five levels of podium storeys, and from the sixth storey upwards, the building to be not only modern but also amenable with the identity of the
the offices of six departments under the Ministry of Interior are housed. government lottery via decoration with numerals.
The Research and Development Center for Royal Agricultural TheProjectonConstructionofRoiEtToweror “WotTower101”,situated
Projects - His Majesty the King has granted permission to construct the at Somdet Phra Srinagarindra Park, Roi Et. This 101-meter, 12-storey tower
Research and Development Center for Royal Agricultural Projects on land was named after the province “Roi Et” and “Wot”, which is a folk music
owned by the Royal Project Foundation in Mae Hia, Mueang Chiang Mai instrument in Roi Et and the inspiration behind the design of the tower’s shape.
District, Chiang Mai. With support from the Royal Project Foundation and the The mixture of local and contemporary interior design is aimed at promoting
collaboration of various agencies including the Department of Public Works and tourism, boosting the economy and preserving local culture in accordance with
Town & Country Planning, the estimated construction cost was determined. the “Saket Nakhon Tourism Triangle Project” strategy.
The Chiang Mai Provincial Office of Public Works and Town & Country Planning

185

หอ้ งประชุม กรมเจรจาการคา้ ระหวา่ งประเทศ จังหวดั นนทบุรี รา้ นกาแฟ ศนู ย์ราชการกระทรวงมหาดไทย กรุงเทพฯ
The conference room at the Department of Trade Negotiations, Nonthaburi The coffee shop at the Ministry of Interior Complex, Bangkok

นอกจากการออกแบบก่อสร้างและบูรณะอาคารแล้ว ตลอดหลายปี และสหกรณ์ ตลอดจนกรมโยธาธิการและผังเมอื ง จงึ นอ้ มเกลา้ ฯ ร่วมกนั
ท่ีผ่านมา กรมโยธาธิการและผังเมืองยังได้รับความไว้วางใจจากหน่วยงาน บูรณาการดําเนินงานพัฒนาให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ในการศึกษาดูงานและ
ภาครัฐให้ดำ�ำเนินการด้าน “งานมัณฑนศิลป์” ภายในสถานที่สำ�ำคัญต่าง ๆ ทดลองปฏิบัติ เพ่ือประโยชน์ในการส่งเสริมด้านการเกษตร ตามแนวทาง
ไมว่ า่ จะเปน็ บา้ นพกั ขา้ ราชการ สำำ� นกั งาน หอ้ งเรยี น หอ้ งปฏบิ ตั กิ าร หอประชมุ “หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง”
ศนู ยว์ ฒั นธรรม พิพธิ ภัณฑ์ โรงพยาบาล เป็นต้น อย่างเช่นออกแบบและ โครงการงานพัฒนาพื้นท่ีพร้อมปรับปรุงภูมิทัศน์รอบหนองปลาอีด
ตกแตง่ ภายในหอ้ งประชมุ ชนั้ ๑๔ กรมทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญา หอ้ งประชมุ ใหญ่ จงั หวดั บรุ รี มั ย์ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งทำำ� การออกแบบภมู สิ ถาปตั ยกรรม
พน้ื ทสี่ ว่ นกลาง โรงอาหาร และรา้ นกาแฟ ศนู ยร์ าชการกระทรวงมหาดไทย โดยมกี ารออกแบบเพมิ่ เตมิ ทางวิ่ง ทางจักรยาน ถนน จดุ พักรถ จดุ ชมววิ
หอ้ งประชมุ กรมเจรจาการคา้ ระหวา่ งประเทศ สำำ� นกั งานผตู้ รวจการแผน่ ดนิ บันไดท่าน้้� ำำ ศาลากลางน้�้ำำ ทางเดินบนน้�้ำำ งานปลูกไม้ยืนต้น ตลอดจน
ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกยี รติ ๘๐ พรรษา ถนนแจ้งวฒั นะ เปน็ ต้น งานระบบไฟฟา้ สอ่ งสวา่ ง
ไมเ่ พยี งเทา่ นน้ั กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง พรอ้ มกบั หนว่ ยราชการตา่ ง ๆ โครงการปรบั ปรงุ ภมู ทิ ศั นเ์ พอื่ พฒั นาพน้ื ทส่ี วนสาธารณะเขอ่ื นบงั้ ไฟแสน
ยงั รว่ มกนั ดำำ� เนนิ การดา้ น “งานภมู สิ ถาปตั ยกรรม” หรอื การปรบั ปรงุ ภมู ทิ ศั น์ จงั หวัดหนองบัวลำ�ำภู เพ่อื เปน็ สถานที่พกั ผ่อนหย่อนใจ ออกกำ�ำลงั กาย และ
และสภาพแวดล้อม เพื่อความผาสุก สวัสดิภาพ และความปลอดภัยของ เปน็ แหลง่ ท่องเทยี่ วซง่ึ มสี วนสวยงาม รวมถึงเปน็ อา่ งเก็บน้�้ำในฤดแู ลง้
ประชาชนในหลายโครงการ เช่น นอกจากน้ี ยังมีส่วนร่วมดำ�ำเนินโครงการปรับปรุงภูมิทัศน์วงเวียน
โครงการร่วมพัฒนาพ้ืนท่ีกองบัญชาการตำ�ำรวจตระเวนชายแดน อุตรดิตถ์ จังหวัดอุตรดิตถ์ โครงการปรับปรุงภูมิทัศน์ชุมชนบางกุ้ง
จงั หวดั เพชรบรุ ี ซงึ่ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั โปรดเกลา้ ฯ พระราชทาน อำ�ำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม โครงการปรับปรุงภูมิทัศน์และ
ที่ดินใหเ้ ป็นสถานท่ฝี ึกปฏิบัตงิ าน เพือ่ ให้เกิดประโยชนต์ ่อทางราชการและ สถานท่ีออกกำ�ำลังกาย สำ�ำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล โครงการปรับปรุง
เพื่อให้เป็นไปตามพระบรมราโชบาย เรื่อง “เศรษฐกิจพอเพียง” ดังน้ัน ภูมิทศั น์สวนสาธารณะหนองประจักษ์ศลิ ปาคม จังหวัดอุดรธานี เป็นตน้
กองบญั ชาการตาํ รวจตระเวนชายแดน หนว่ ยงานในสงั กัดกระทรวงเกษตร

186

โครงการงานพัฒนาพื้นทีพ่ รอ้ มปรบั ปรุงภมู ิทัศน์รอบหนองปลาอีด จังหวดั บุรรี มั ย์ โครงการปรับปรุงภมู ิทศั นส์ วนสาธารณะหนองประจกั ษ์ศิลปาคม จังหวดั อุดรธานี
The Landscape Improvement Project at Pla It Lake, Buri Ram The Landscape Improvement Project at Nong Prachak Sinlapakhom Park, Udon Thani

In addition to construction and renovation design projects, the in line with the Sufficiency Economy Philosophy. The Department thus
Department of Public Works and Town & Country Planning has also been cooperated with the Border Patrol Police Bureau and agencies under the
entrusted with interior design for several government buildings including Ministry of Agriculture and Cooperatives to develop a learning center for
civil servants’ residences, offices, classrooms, laboratories, hospitals, agricultural training and a workshop.
cultural centers and museums. Highlights are the interior designs of The Landscape Improvement Project at Pla It Lake, Buri Ram. The
the conference room on the 14th floor of the Department of Intellectual Department developed the landscape design that included jogging tracks,
Property, the main conference room, common areas, cafeteria and bicycle lanes, roads, rest stops, viewpoint, stairways to the pier, pavilion
coffee shop at the Ministry of Interior Complex, the conference room at in the middle of the lake, walkways to the pavilion, perennial trees and
the Department of Trade Negotiations, and the office of the Office of the the illumination system.
Ombudsman Thailand which is located at The Government Complex The Landscape Improvement Project at Bang Fai Saen Reservoir,
Commemorating His Majesty the King’s 80th Birthday Anniversary, 5th Nong Bua Lamphu. The project resulted in a beautiful public park for
December, B.E. 2550 (2007) on Chaeng Watthana Road. public recreational activities and relaxation as well as to attract tourists
Moreover,theDepartmenthascollaboratedwithothergovernmental and enhance the reservoir’s capacity to retain water for use in the dry
departmentson landscapedesignortheimprovementoflandscapesand season
surrounding environments for the well-being and safety of the public on The landscapeimprovementprojectsatUttaraditCircle inUttaradit,
many occasions, thus enhancing many localities throughout the country. at Bang Kung Community in Bang Khonthi District, Samut Songkhram,
For example, the Border Patrol Police Bureau’s Land Development at the workout space of The Government Lottery Office, and at Nong
Project in Phetchaburi. His Majesty the King granted a plot for state benefit Prachak Sinlapakhom Park in Udon Thani.

187

แบบบา้ นครอบครัวไทยร่วมสมัย ๕ (ต้านภยั แผ่นดินไหว) แบบบ้านห่วงใยไทยประชาสุขใจ เป็นแบบบ้านสำ�ำหรับผู้สูงอายุ
Contemporary house design no.5 (earthquake-resistance) หรือผู้พิการท่ีมุ่งเน้นเร่ืองความสะดวกปลอดภัยตามหลักการออกแบบ
“อารยสถาปัตย”์ หรือ Universal Design ทีท่ ุกคนเข้าถงึ ได้
บรกิ ารแบบบา้ นเพ่อื ประชาชน แบบบ้านไทยพอเพียง เป็นแบบบ้านเพื่ออำ�ำนวยความสะดวกให้แก่
ประชาชนในการขออนุญาตปลูกสร้างบ้านพักอาศัย โดยจัดทำ�ำแบบบ้าน
นอกจากใหค้ ำำ� ปรกึ ษาและบรกิ ารดา้ นชา่ ง กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง ในรปู แบบต่าง ๆ ใหต้ อบสนองประชาชนตามขนาดครอบครัว งบประมาณ
ยงั ใหบ้ รกิ าร “แบบบา้ นเพอื่ ประชาชน” ซงึ่ เปน็ โครงการทรี่ ฐั บาลแตล่ ะสมยั และความเหมาะสมกับภูมิศาสตร์ท้องถ่ิน ท้ังแบบบ้านชั้นเดียวและ
มอบเป็นนโยบายให้กรมโยธาธิการและผังเมืองดำ�ำเนินงาน เพื่อตอบสนอง แบบบา้ นสองชนั้ ทง้ั เนน้ ความประหยดั แตส่ ามารถอำำ� นวยประโยชน์ใชส้ อย
ความตอ้ งการและยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ ของประชาชน ตลอดจนรว่ มอนรุ กั ษ์ ข้ันพนื้ ฐานตามลกั ษณะครอบครัว และยังคำ�ำนงึ ถงึ การขยายตัวในอนาคต
สถาปตั ยกรรมทอ้ งถน่ิ ควบคไู่ ปดว้ ย โดยในรอบหลายปที ผ่ี า่ นมา กรมโยธาธกิ าร แบบบา้ นอารยสถาปตั ย์ ดว้ ยปจั จบุ นั ประเทศไทยเรมิ่ เขา้ สสู่ งั คมผสู้ งู อายุ
และผงั เมอื งจดั ทำำ� แบบบา้ นหลายลกั ษณะ ภายใตแ้ นวคดิ ตา่ ง ๆ แตย่ งั ยดึ หลกั กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงึ จดั ทำำ� แบบบา้ นใหม้ คี วามทนั สมยั และเพม่ิ สง่ิ อำำ� นวย
ความเหมาะสมทางเศรษฐกจิ สภาพภมู ศิ าสตร์ ตลอดจนประโยชน์ใชส้ อย ความสะดวกภายในบา้ นรองรบั ผสู้ งู อายหุ รอื ผทู้ มี่ ขี อ้ จำำ� กดั ในการปฏบิ ตั กิ จิ วตั ร
เป็นพ้ืนฐานสำ�ำคัญ ทำ�ำให้ประชาชนในทุกภูมิภาคสามารถขอรับแบบบ้าน ประจำ�ำวัน
ไปดำำ� เนนิ การกอ่ สรา้ งไดต้ ามความเหมาะสมและไมม่ คี า่ ใชจ้ า่ ย ถอื เปน็ อกี หนง่ึ แบบบ้านลอยน้้�ำ เป็นแบบบ้านท่ีกรมโยธาธิการและผังเมืองน้อมนำ�ำ
ทางเลอื กทอี่ ำำ� นวยความสะดวกใหแ้ กป่ ระชาชนทจี่ ะปลกู สรา้ งทพ่ี กั อาศยั ชว่ ยลด แนวพระราชดำำ� ริของสมเดจ็ พระกนิษฐาธริ าชเจา้ กรมสมเด็จพระเทพรตั น
ภาระคา่ ใชจ้ า่ ยในการออกแบบ เพมิ่ โอกาสในการมที อ่ี ยอู่ าศยั เปน็ ของตนเอง เชน่ ราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โดยมีการศึกษาการออกแบบบ้านลอยน้้�ำ
แบบบา้ นครอบครวั ไทยรว่ มสมยั เปน็ แบบบา้ นทส่ี ามารถนำำ� ไปปลกู สรา้ ง จากแหลง่ ตา่ ง ๆ ทง้ั จากในและตา่ งประเทศ โดยเฉพาะทบ่ี า้ นทา่ ขนอน จงั หวดั
สำำ� หรบั ครอบครวั ทวั่ ไทย ท้ังในชนบทและชุมชนเมอื ง สรุ าษฎรธ์ านี ซง่ึ ยงั มกี ารอนรุ กั ษบ์ า้ นลอยน้�้ำภมู ปิ ญั ญาชาวบา้ นมาประยกุ ต์
แบบบา้ นตา้ นภยั พบิ ตั แิ ผน่ ดนิ ไหว เปน็ แบบบา้ นทน่ี ำำ� รปู แบบนวตั กรรม ใหส้ อดคลอ้ งกบั สภาพแวดลอ้ มในปจั จบุ นั โดยในฤดแู ลง้ ตวั บา้ นจะตง้ั อยบู่ น
ดา้ นการออกแบบมาใชเ้ พอ่ื รองรบั ภยั ธรรมชาติ เหมาะสำำ� หรบั กอ่ สรา้ งในเขต พนื้ ดนิ ตามปกติ แตเ่ มอื่ มวี กิ ฤตการณน์ ้้�ำทว่ ม ตวั บา้ นจะลอยขน้ึ ตามระดบั น้�้ำำ
พ้นื ที่เสี่ยงภยั แผน่ ดินไหวหรือพื้นทเ่ี ฝ้าระวัง โดยมกี ารยดึ ตวั บา้ นไวก้ บั เสาหลกั เพอ่ื ปอ้ งกนั การโคลงตวั หรอื ลอยไปตาม
กระแสน้้� ำ
188 นอกจากแบบบ้านชั้นเดียวและสองช้ัน กรมโยธาธิการและผังเมือง
ยงั ออกแบบอาคารพาณชิ ย์ ภายใตแ้ นวคดิ “ตกึ แถวไทยอนรุ กั ษไ์ ทย” ใหแ้ ฝง
กลนิ่ อายของสถาปตั ยกรรมทอ้ งถนิ่ ทง้ั ภาคกลาง ภาคเหนอื ภาคตะวนั ออก
เฉียงเหนือ และภาคใต้ ขนาดความสูงตงั้ แต่ ๒ ถงึ ๔ ชั้น
ไมเ่ พยี งเทา่ นนั้ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง ยงั ดำำ� เนนิ การออกแบบอาคาร
ประเภท “ศาสนสถาน” ทง้ั ในพระพทุ ธศาสนา ไดแ้ ก่ พระอโุ บสถ (ภาคกลาง
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้) พระวิหาร หอระฆังและหอกลอง
กฏุ ิ ศาลาการเปรยี ญ (ขนาดเลก็ ขนาดใหญ่ และศาลาการเปรยี ญ ๔ ภาค)
ศาลาบำำ� เพญ็ กศุ ล(ขนาดเลก็ และขนาดใหญ)่ ฌาปนสถาน(เตาเดย่ี วและเตาค)ู่
ครสิ ตศ์ าสนา ไดแ้ ก่ โบสถ์ (ขนาดเลก็ ขนาดกลาง และขนาดใหญ)่ ศาสนา
อสิ ลาม ไดแ้ ก่ มสั ยดิ (ขนาดเลก็ ขนาดกลาง และขนาดใหญ)่ โรงครวั และ
ทอี่ าบน้�้ำละหมาด (ขนาดเลก็ และขนาดใหญ)่ เพอื่ ใหศ้ าสนกิ ชนสามารถนำำ�
“แบบมาตรฐานศาสนสถาน” ของกรมโยธาธิการและผังเมืองไปก่อสร้าง
ไดอ้ ยา่ งเหมาะสมตามความศรทั ธา ประโยชน์ใชส้ อย และงบประมาณ

House Plan Services for the Public แบบบ้านไทยพอเพยี ง
A sufficiency house design
In addition to the consultancy and technical services that cover both
architectural and engineering works, the Department of Public Works and folk wisdom is reflected in the locals’ residences. Their houses normally
Town & Country Planning also offers “House Plans for the Public”. This stand on the ground and can float, when floods occur, stably and safely
is a project where each government assigns the Department with specific thanks to the main pillars that the houses are attached to.
directives for responding to public, improving quality of life as well as for The Department also provides designs and layout plans for
preserving local architecture. For many years, the Department has created commercial buildings with a focus on Thai-style architecture and local
many different house plans based on various concepts while also taking identity. The designs, generated for two- to four-storey buildings,
the economic and geographical conditions of each region as well as the incorporate architectural elements characteristic to each region.
practicality of the designs into consideration. Citizens in all regions may Furthermore,theDepartmentgeneratesdesignsfor placesofworship
request for these house plans to be used for their own residences free of according to different religious beliefs. For Buddhism, these structures
charge, making them an alternative option for people who want to build a include ordination halls (Ubosot), chapels (Wihan), belfries, drum towers,
house; they reduce the cost of house planning and design, and increase monk’s residences, sermon halls, funeral pavilions and crematoriums, of
the possibility for citizens to own a house. Some examples of the house different sizes and with different local architectural styles. The places of
plans are: worship for Christianity are small, medium and large churches. For Islam,
House plans for contemporary Thai families – the plans can be these places of worship are mosques with kitchens and prayer rooms of
applied by families living in both rural areas and urban communities. different sizes. The standard designs provided by the Department can be
Earthquake-resistant house plans – the plans include innovative applied to meet the construction budget and functional needs of building
designs to ensure resilience to earthquakes and can be used by families users of each faith.
living in high-risk areas.
Caring house plans for the elderly and people with disabilities – the 189
plans embrace the “Universal Design” principle to ensure safety and
accessibility for people of all ages and physical fitness.
Sufficiency house plans – the plans are designed to meet people’s
needs in terms of family size, budget and the geographical conditions
of each locality. They include plans for one- and two-storey houses at
affordable construction costs that still meet basic household needs and
are suitable for future extension. They also facilitate people’s application
for construction permits.
Universal design house plans – to meet the needs of our ageing
society, the plans embrace modernity and necessary amenities for the
elderly and disabled.
Floating house plans – designed in line with the royal initiative of
HRH Princess Maha Chakri Sirindhorn, these plans are inspired by the
floating house concepts found domestically and overseas. There is a
special focus on those of Tha Khanon Village in Surat Thani where local

การประมาณราคากลาง
งานกอ่ สรา้ ง
Appraisal of Standard
Construction Cost

การประมาณราคา หมายถงึ การคำำ� นวณเพอื่ หางบประมาณในการกอ่ สรา้ ง สำำ� นักงานทท่ี ำ�ำการโรงพิมพส์ ำำ� นักงานสลากกนิ แบง่ รฐั บาล กรงุ เทพฯ
โดยอาศยั การถอดแบบเพอ่ื หาปรมิ าณงานกอ่ สรา้ ง ประกอบกบั การคำำ� นวณ Office of the Printing House of The Government Lottery Office, Bangkok
เพอื่ หาคา่ ใชจ้ า่ ยทางตรงและทางออ้ มของโครงการ ซง่ึ คา่ ใชจ้ า่ ยทางตรงนี้
ประกอบดว้ ยคา่ วสั ดกุ อ่ สรา้ งและคา่ แรง ในสว่ นคา่ ใชจ้ า่ ยทางออ้ มในการกอ่ สรา้ ง การประมาณราคากลางงานก่อสร้างถือเป็นส่วนหนึ่งของภารกิจ
ประกอบดว้ ยคา่ อำำ� นวยการ กำำ� ไร ภาษี รวมถงึ รายการอนื่ ๆ ทเี่ กย่ี วขอ้ ง โดยราคา ด้านการบริการด้านช่างของกรมโยธาธิการและผังเมือง ซ่ึงไม่เพียงแต่
คา่ กอ่ สรา้ งทคี่ ำำ� นวณไดจ้ ะเปน็ เพยี งราคาคา่ กอ่ สรา้ งโดยประมาณ หรอื มคี วาม ใหบ้ รกิ าร สนบั สนนุ และใหค้ ำำ� ปรกึ ษาดา้ นการประมาณราคาและการกำำ� หนด
ใกล้เคยี งกบั ความเป็นจริง มิใช่ราคาคา่ กอ่ สร้างจรงิ ราคากลางงานกอ่ สรา้ ง ไมว่ า่ จะเปน็ ในสว่ นของงานสถาปตั ยกรรม งานวศิ วกรรม
ราคากลางงานกอ่ สรา้ งของทางราชการ หมายถงึ คา่ กอ่ สรา้ งที่ใชใ้ น โครงสรา้ งและวศิ วกรรมงานระบบตา่ ง ๆ ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง รวมถงึ การดำำ� เนนิ การและ
งานกอ่ สรา้ งของโครงการกอ่ สรา้ งตา่ ง ๆ ของทางราชการ ซง่ึ ไดจ้ ากการประเมนิ ใหค้ ำำ� ปรกึ ษาทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การจดั ทำำ� งวดงาน การกำำ� หนดระยะเวลาในการกอ่ สรา้ ง
หรือประมาณราคาตามหลักเกณฑ์ในการคำ�ำนวณ หรือวิธีการที่กำ�ำหนดไว้ และการตรวจสอบเงนิ ชดเชยคา่ กอ่ สรา้ งโครงการตา่ ง ๆ เทา่ นนั้ การศกึ ษาคน้ ควา้
ตามประเภทของงานนนั้ ๆ ทงั้ นี้ ราคาคา่ กอ่ สรา้ งดงั กลา่ วจะตอ้ งเปน็ ราคา การสำำ� รวจขอ้ มลู เพอ่ื พฒั นามาตรฐานราคากลางงานกอ่ สรา้ งใหส้ อดคลอ้ งกบั
ที่ทางราชการยอมรับได้ และไม่เป็นราคาค่าก่อสร้างท่ีสูงจนทำ�ำให้ผู้รับจ้าง เทคนคิ การกอ่ สรา้ งในปจั จบุ นั รวมถงึ การปรบั ปรงุ วธิ กี ารในการถอดปรมิ าณ
งานกอ่ สรา้ งรบั กำำ� ไรมากเกนิ กวา่ ทคี่ วรจะเปน็ หรอื ต่�่ำเกนิ ไปจนทำำ� ใหผ้ รู้ บั จา้ ง วัสดุก่อสร้างประกอบการประมาณราคาให้มีความเป็นมาตรฐานยังถือเป็น
งานกอ่ สรา้ งไมส่ ามารถดำำ� เนนิ การกอ่ สรา้ งได้ โดยราคากลางงานกอ่ สรา้ งนี้ ส่วนหน่ึงในการสนับสนุนงานด้านการประมาณราคากลางงานก่อสร้างของ
จะถกู นำำ� มาใชเ้ ปน็ ราคาอา้ งองิ ในการเปรยี บเทยี บหรอื พจิ ารณาขอ้ เสนอดา้ นราคา กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งดว้ ยเชน่ กนั
ในกระบวนการจดั หาผรู้ บั จา้ งงานกอ่ สรา้ ง ตามระเบยี บวา่ ดว้ ยการพสั ดุ ระเบยี บ ปัจจุบันกรมโยธาธิการและผังเมืองมีแนวคิดในการพัฒนาเครื่องมือ
ว่าด้วยการพัสดุด้วยวิธีการอิเล็กทรอนิกส์ และ/หรือระเบียบและกฎหมาย ดา้ นการใหบ้ รกิ ารดา้ นการประมาณราคางานกอ่ สรา้ งใหแ้ กห่ นว่ ยงานภายใน
ทเี่ กยี่ วขอ้ ง โดยมีการจัดทำ�ำและพัฒนาโปรแกรมท่ีเก่ียวข้องกับการประมาณราคา
รปู แบบตา่ ง ๆ เชน่ โปรแกรมประมาณราคา โปรแกรมประเมนิ ราคาคา่ กอ่ สรา้ ง
190 เบอื้ งตน้ และโปรแกรมคน้ หาแหลง่ วสั ดกุ อ่ สรา้ ง เพอื่ ชว่ ยอำำ� นวยความสะดวก
ในการใหบ้ รกิ ารดา้ นการประมาณราคางานกอ่ สรา้ งและเพอ่ื ใหก้ ารประมาณราคา
งานกอ่ สรา้ งของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งมคี วามเปน็ มาตรฐานเดยี วกนั

อาคารจอดรถศนู ย์ราชการ จังหวัดนนทบุรี
The parking building at the Nonthaburi Government Center, Nonthaburi

Construction cost estimation is the calculation of the building cost The Department not only provides support, advice and service
via blueprint analysis to estimate both direct and indirect costs. Direct on cost estimation and standard cost appraisal for architectural works
costs consist of material and labor costs while indirect costs include and stuctural and systems engineering works, but also assists the
overhead cost, profits, taxes and other estimated expenses. However, public and government agencies in determining terms of payment,
the costs calculated by the Department are simply the estimation, not construction scheduling, and inspecting the payment of compensation
the actual construction costs. of different projects. The tasks include survey and study for improving
Official standard construction cost refers to the cost for each and updating standard costs and BOQ preparation processes to match
official construction project that is acceptable for the government: the changing market prices.
not too high so contractors gain reasonable profit, but not so low that Moreover, the Department is currently developing appropriate
the construction project cannot be realized. Therefore, the official digital tools to support its internal agencies in the standard cost
standard price for construction works is not the price of raw material appraisal and cost estimation services. These tools, including cost
but the overall construction cost calculated or estimated by certain calculator, initial construction cost appraisal calculator and programs
criteria and means that are determined by the Cabinet. It is used as a for searching sources of construction materials, help to standardize all
reference point in the assessment for bidders during the procurement cost appraisal and estimation services delivered by the Department.
process according to regulations on procurements and supply and on
electronic procurements and supply as well as other related orders
and regulations.

191

การบรกิ าร
งานทดสอบวสั ดุ
Material
Testing Service

ศูนยท์ ดสอบวสั ดุ สำ�ำนกั งานโยธาธิการและผงั เมืองจงั หวดั อบุ ลราชธานี
The Material Testing Center at Ubon Ratchathani Provincial Office of Public Works and Town & Country Planning

การบรกิ ารด้านการทดสอบวสั ดกุ ่อสร้าง เป็นภารกจิ ทก่ี รมโยธาธกิ าร กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งกำำ� หนดใหง้ านทดสอบวสั ดเุ ปน็ ภารกจิ สำำ� คญั
และผงั เมอื งใหค้ วามสำำ� คญั อยา่ งยงิ่ ดว้ ยตระหนกั วา่ การทดสอบวสั ดกุ อ่ สรา้ ง ตงั้ แต่ พ.ศ. ๒๕๕๔ โดยเปิดให้บริการทดสอบวสั ดใุ นทกุ จังหวดั พร้อมกนั
เป็นกระบวนการสำ�ำคัญในการเลือกและตรวจสอบคุณภาพของวัสดุที่จะนำ�ำ ทั่วประเทศ ท้ังดำ�ำเนินการจัดตั้ง “ศูนย์ทดสอบวัสดุ” จำ�ำนวน ๑๔ ศูนย์
ไปใช้ในงานก่อสร้างให้ตรงตามมาตรฐานท่ีมีการออกแบบและข้อกำ�ำหนด ประกอบด้วยกรุงเทพฯ ท่ีกองวิเคราะห์วิจัยและทดสอบวัสดุ และในส่วน
ตา่ ง ๆ เพอื่ ใหง้ านก่อสร้างมีความมนั่ คง แขง็ แรง มอี ายุการใชง้ านยาวนาน ภูมภิ าค จำำ� นวน ๑๓ จงั หวดั และจัดต้ัง “หนว่ ยทดสอบวสั ด”ุ ณ สำ�ำนักงาน
มีความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้ใช้งาน ทั้งยังช่วยให้เกิด โยธาธิการและผงั เมืองจังหวัด รวม ๖๓ จงั หวดั
ความปลอดภัย บรรเทาหรือลดพิบัติภัยจากการก่อสร้างท่ีไม่มีคุณภาพ ตอ่ มา เพอื่ เป็นการสนับสนุนความพร้อมในการใหบ้ ริการทดสอบวัสดุ
ให้ได้รบั ผลกระทบน้อยลง เชน่ การเจาะสำำ� รวจชั้นดนิ การทดสอบแรงอัด มคี วามคลอ่ งตวั และเพอ่ื ใหป้ รบั ตวั ไดท้ นั สามารถรองรบั ตอ่ การเปลยี่ นแปลง
ของคอนกรีต การทดสอบแรงดึงของเหลก็ การทดสอบคณุ สมบัตขิ องดนิ และความก้าวหนา้ ทางเทคโนโลยีทเี่ กดิ ขึน้ อยา่ งต่อเน่อื งและรวดเร็ว ตัง้ แต่
ทราย ลูกรัง หินคลุก หินใหญ่ การทดสอบความแน่นของวัสดุในสนาม พ.ศ. ๒๕๖๔ เป็นต้นมา กรมโยธาธิการและผังเมืองจึงดำ�ำเนินโครงการ
การทดสอบลวดเหลก็ เคลอื บสงั กะสี การทดสอบคณุ สมบตั ขิ องแผน่ ใยสงั เคราะห์ ยกระดับหน่วยทดสอบวัสดุใน ๖๓ จังหวัด จัดตั้งเป็นศูนย์ทดสอบวัสดุ
การทดสอบความสมบูรณ์ของเสาเข็ม (โดยวิธี Seismic Test) เป็นต้น เพอื่ เพม่ิ ขีดความสามารถในการให้บรกิ ารทดสอบวัสดุ โดยจดั หาเคร่อื งมือ
โดยการทดสอบวัสดุน้ันสามารถดำ�ำเนินการได้ท้ังก่อน ขณะดำ�ำเนินการ ทสี่ อดคลอ้ งกบั ภารกจิ พรอ้ มสรา้ งเครอื ขา่ ยเชอ่ื มโยงครอบคลมุ ทว่ั ประเทศ
และหลงั จากการกอ่ สรา้ งแลว้ เสรจ็ รวมทงั้ สามารถทำำ� การทดสอบคณุ สมบตั ิ สำ�ำหรับการทดสอบวัสดุก่อสร้างอย่างมีประสิทธิภาพ ประหยัด ปลอดภัย
ของวสั ดเุ พอื่ ประกอบการวเิ คราะหส์ าเหตขุ องความเสยี หายของสงิ่ กอ่ สรา้ ง และเป็นไปตามมาตรฐานงานช่าง นอกจากนี้ ยังสนับสนนุ ส่งเสรมิ พัฒนา
และเป็นการประเมินเพื่อการปรับปรุงสิ่งก่อสร้างให้สามารถใช้งานต่อไปได้ และเพมิ่ พนู ศกั ยภาพบคุ ลากรของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งทปี่ ฏบิ ตั หิ นา้ ท่ี
อกี ด้วย ให้บริการงานวิเคราะห์ วิจัย และทดสอบวัสดุ ให้มีความรู้ ความชำ�ำนาญ
สามารถปฏบิ ตั งิ านทดสอบและออกใบรายงานผลการทดสอบทเี่ ปน็ มาตรฐาน
192 เดยี วกันทง้ั ประเทศ

The Department puts considerable emphasis on the material Research and Testing, and the rest in another 13 provinces, as well
testing service, as it recognizes the importance of material testing in as the material testing units in the Provincial Offices of Public Works
the process of selecting and inspecting the quality of materials used and Town & Country Planning in 63 provinces.
in construction. The objective of the test is to ensure compliance with Since 2021, to facilitate the process of material testing, and
regulations and standards as well as to guarantee the durability of the to enhance adaptability and resilience to negotiate today’s rapid
building and safety for users. It is also employed to prevent hazards technological changes and advancements, the Department has
caused by low-quality construction methods; therefore, tests related to launched projects to enhance the service capacity of the material
soil boring, concrete compressiont, steel tension, quality tests on soil, testing units in 63 provinces. They have been elevated to material
sand, gravel quality, crushed stone/rock, field density, galvanized steel testing centers and supplied with appropriate equipment. Thus
wiring, geotextile quality, seismic piling integrity and, dynamic loads nationwide networks for safe, efficient and cost-effective material
are all conducted. The test can be conducted either before, during or quality tests in accordance with applicable technical standards
after construction, and can be carried out to check the quality of the have been created. In addition, Department personnel working on
materials for the purposes of structural damage analysis, restoration, material analysis, research and testing are provided with support and
or reinforcement of certain buildings. training, so that they have the expertise to perform the tests and issue
The Department has been offering material testing since 2011, standardized test results.
providing the service nationwide, with the establishment of 14 material

testing centers - one in Bangkok at the Division of Material Analysis,

193

ปนู ซีเมนตไ์ ฮดรอลกิ กรมโยธาธิการและผังเมืองได้จัดทำ�ำ มยผ. ๑๑๐๑-๖๔ มาตรฐาน
(ปูนซเี มนต์ลดโลกรอ้ น) งานคอนกรตี และคอนกรตี เสรมิ เหลก็ กำำ� หนดเพมิ่ เตมิ “ปนู ซเี มนตไ์ ฮดรอลกิ ”
หรือเรยี กอกี ช่ือหนง่ึ วา่ “ปูนซีเมนตล์ ดโลกร้อน” ให้เป็นปูนซีเมนตป์ ระเภท
Hydraulic Cement ที่สามารถใช้ในงานโครงสร้างท่ัวไปได้เช่นเดียวกับปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์
โดยคณุ ลกั ษณะของปนู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ ใหเ้ ปน็ ไปตามมาตรฐานผลติ ภณั ฑ์
อุตสาหกรรม มอก. ๒๕๙๔ โดยเป็นปูนซีเมนต์ท่ีใช้เม็ดปูนในการผลิต
น้อยกว่าปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ จึงทำ�ำให้สามารถลดปริมาณการปล่อย
ก๊าซคาร์บอนไดออกไซดท์ ี่เกดิ จากการผลติ ปูนเม็ดได้
ทง้ั นี้ เพอ่ื เปน็ การสง่ เสรมิ ใหม้ กี ารใชป้ นู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ ในงานกอ่ สรา้ ง
ของหน่วยงานในกรมโยธาธิการและผังเมือง จึงมีการพิจารณากำ�ำหนดให้
ปนู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ เปน็ ปนู ซเี มนตป์ ระเภทหนง่ึ ทใ่ี ชใ้ นงานกอ่ สรา้ งโครงสรา้ ง
รวมถงึ พจิ ารณาเลอื กใชผ้ ลติ ภณั ฑค์ อนกรตี ทมี่ ปี นู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ เปน็ สว่ นผสม
เป็นวัสดุก่อสร้างหลัก และเพ่ือเป็นการผลักดันการใช้ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก
ในงานก่อสร้างใหเ้ ป็นรปู ธรรมมากยิง่ ขน้ึ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมืองยงั ขอ
ความรว่ มมอื สมาคมอตุ สาหกรรมปนู ซเี มนต์ไทยแจง้ ไปยงั ผผู้ ลติ ปนู ซเี มนต์
ทเี่ ปน็ สมาชกิ ของสมาคมใหต้ ดิ ตงั้ ปา้ ยประชาสมั พนั ธ์ ณ โรงงานผลติ คอนกรตี
ผสมเสรจ็ ทมี่ กี ารใชป้ นู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ เปน็ สว่ นผสมในคอนกรตี เพอ่ื เปน็ ขอ้ มลู
สำำ� หรบั ผปู้ ฏบิ ตั งิ านกอ่ สรา้ ง และเปน็ การประชาสมั พนั ธ์ใหป้ ระชาชนทว่ั ไป
ไดร้ บั ทราบ
นอกจากนี้ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งยงั รว่ มประชมุ หารอื การใชป้ นู ซเี มนต์
ไฮดรอลกิ สำำ� หรบั การกอ่ สรา้ งขององคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ และดำำ� เนนิ การ
ร่วมกับสมาคมอุตสาหกรรมปูนซีเมนต์ไทยจัดทำ�ำคู่มือประชาชนในรูปแบบ
และภาษาทเี่ ขา้ ใจงา่ ย เพอ่ื สรา้ งการรบั รเู้ กย่ี วกบั การใชป้ นู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ
ทดแทนปนู ซเี มนตป์ อรต์ แลนดธ์ รรมดา ทงั้ ประสานความรว่ มมอื กบั ผวู้ า่ ราชการ
จงั หวดั ทวั่ ประเทศ เพอื่ ขบั เคลอ่ื นการใชป้ นู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ ในการกอ่ สรา้ ง
ของหนว่ ยงานรฐั ในแตล่ ะจงั หวดั
ไมเ่ พยี งเทา่ นนั้ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง กระทรวงมหาดไทย รว่ มจดั ทำำ�
รา่ งบนั ทกึ ความเขา้ ใจกบั หนว่ ยงานภาครฐั ภาคประชาสงั คม และภาคเอกชน
เพอ่ื บรู ณาการความรว่ มมอื การจดั การดา้ นการเปลยี่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ
สนบั สนนุ ประเทศไทยใหบ้ รรลเุ ปา้ หมายในการลดการปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจก
ดว้ ยการสง่ เสรมิ ปรบั ปรงุ และพฒั นาแนวทางในการนำำ� ปนู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ
ไปใชใ้ นการกอ่ สรา้ ง รวมทงั้ สนบั สนนุ ใหค้ วามร ู้ กำำ� กบั ตดิ ตาม ใหค้ ำำ� ปรกึ ษา
และประสานการดำำ� เนนิ งานในการสง่ เสรมิ การใชป้ นู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ สำำ� หรบั
การก่อสรา้ งของสว่ นราชการระดบั ตา่ ง ๆ ทงั้ ส่วนกลางและสว่ นท้องถิน่

The Department of Public Works and Town & Country Planning has
established a set of standard specifications for concrete and reinforced
concrete called DPTS 1101-64. The standard allows the use of “hydraulic
cement” for the construction of structural work in general, like Portland
cement, provided that it meets the standard specifications set by the TIS
2594. Recognized as a low-carbon cement, its manufacture requires less
cement clinker content than that of Portland cement, thus emitting less
carbon dioxide generated from clinker production.
Toencouragetheuseofhydrauliccementforconstructionactivitiesby
its subordinate agencies, the Department includes it as a standard cement
type for structural construction and prioritizes concrete products that are
made from hydraulic cement. For further promotion in a more extensive
cycle, the Department has requested the Thai Cement Manufacturers
Association (TCMA) to ask its members to install signboards at ready-
mixed concrete factories where hydraulic cement is used as major material,
to provide workers and the general public with necessary information.
The Department and TCMA have collaborated to produce an easy-to-
understand handbook for the public to provide them with knowledge about
substituting Portland cement with hydraulic cement.
In addition, the Department’s officers have participated in meetings
to discuss the use of hydraulic cement for construction activities of local
administrative organizations and solicited cooperation from provincial
governors nationwide to promote its use among provincial government
agencies.
Furthermore, the Department entered into a Memorandum of
Understanding (MOU) with other government agencies, private entities and
the civil sector for integrating management systems to address the effects
of climate change and drive Thailand towards reducing greenhouse gas
(GHG) emissions. Among many different measures are promotion of the use
of hydraulic cement by improving and developing user guides, instructing,
monitoring and providing advice on its use, as well as coordinating with
central and local government agencies at all levels.

ระบบการเขียนแบบกอ่ สรา้ ง ด้วยความมุ่งม่ันท่ีจะพัฒนา “งานบริการด้านช่าง” ให้มีคุณภาพสูง
สารสนเทศ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงึ นำำ� เทคโนโลยดี จิ ทิ ลั แบบจำำ� ลอง
สารสนเทศอาคาร (Building Information Modeling) หรือท่ีเรียกโดยยอ่ ว่า
Building Information BIM มาใช้เปน็ เครอื่ งมือเพม่ิ ประสิทธภิ าพการปฏบิ ตั ิงานและการให้บรกิ าร
Model ประชาชน โดยเร่ิมจากการเขียนแบบให้ออกมาในรูปของ ๓ มิติ (3D)
ซ่ึงถือเป็นจุดเร่ิมต้นของกระบวนการ BIM โดยมีหน่วยงานภายใน ได้แก่
สำำ� นกั สถาปตั ยกรรม สำำ� นกั วศิ วกรรมโครงสรา้ งและงานระบบ สำำ� นกั สนบั สนนุ
และพัฒนาตามผังเมือง ดำ�ำเนินการออกแบบโครงการในรูปแบบ ๓ มิติ
แล้วกองควบคุมการก่อสร้างนำ�ำข้อมูลในรูปแบบดังกล่าวมาพัฒนาต่อยอด
เพื่อใชใ้ นการบรหิ ารโครงการก่อสรา้ ง (4D) จนสำำ� เรจ็ ใน “Version 1.0”
โดยกองควบคุมการก่อสร้างดำ�ำเนินการรวบรวมข้อมูลในด้าน
แบบแปลน สัญญา งวดงาน แผนงานโครงการ การจัดส่งรายงานของ
ผคู้ วบคมุ งาน ตลอดจนเอกสารทเี่ กย่ี วขอ้ งและเงอื่ นไขในการบรหิ ารสญั ญา
ตา่ ง ๆ มาสรา้ งเปน็ แอปพลเิ คชนั ทำำ� งานบนสมารต์ โฟน ตงั้ แต่ พ.ศ. ๒๕๖๓
ซึ่งประสบผลสำ�ำเร็จตามวัตถุประสงค์ในข้ันแรกเป็นอย่างดี และขณะนี้
อยู่ระหวา่ งการพัฒนาระบบการบริหารโครงการใน “Version 2.0”
ปจั จบุ นั กองมาตรฐานราคากลางอยรู่ ะหวา่ งพจิ ารณาทจ่ี ะนำำ� ระบบ BIM
มาใช้ในการดำ�ำเนินงานด้วยเช่นกัน ซ่ึงจะทำ�ำให้กระบวนการถอดแบบและ
ประมาณราคารวดเรว็ ยงิ่ ขน้ึ (5D) สง่ ผลตอ่ การแกไ้ ขสญั ญาทร่ี วดเรว็ ขนึ้ ดว้ ย
อกี ทงั้ คาดวา่ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจะสามารถพฒั นาตอ่ ยอด BIM ไปถงึ
ด้านการบำ�ำรุงรักษาโครงการ (6D) ที่กรมโยธาธิการและผังเมืองก่อสร้าง
แล้วเสร็จและส่งมอบให้ท้องถิ่นดูแล พร้อมทั้งพัฒนาไปถึงการออกแบบ
อาคารเพ่ืออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม (7D) ให้เป็นไปตามนโยบายภาครัฐ
ในเรือ่ งอาคารเขียว (Green Building) อกี ดว้ ย
อยา่ งไรกต็ าม ระบบBIM จะเกดิ ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ ไดน้ น้ั จำำ� เปน็ อยา่ งยงิ่
ท่ีจะต้องทำ�ำงานประสานความร่วมมือกันทุกฝ่าย ไม่ว่าจะเป็นผู้ออกแบบ
ผู้ควบคุมงาน หรือผู้ประมาณการ โดยจะต้องทำ�ำการเชื่อมโยงข้อมูลของ
ทุกฝา่ ยใหส้ ามารถรบั รู้และนำำ� ไปใชง้ านได้โดยทวั่ กัน
ในการนี้ กรมโยธาธิการและผังเมอื ง จึงจัดการศึกษาดา้ น BIM ใหแ้ ก่
บคุ ลากรทเี่ กย่ี วขอ้ ง เพอื่ ใหส้ ามารถเปน็ ผทู้ เี่ ชอื่ มโยงขอ้ มลู (BIMCoordinator)
ในระบบ จนถึงขั้นเป็นผู้บริหารจัดการข้อมูลสารสนเทศ (BIM Manager)
ได้ตอ่ ไป

To improve its “technical services”, the Department of Public Works
and Town & Country Planning employs Building Information Modeling
or BIM to enhance the efficiency of work performance and services
for the public. The process begins with 3-dimentional house modeling
(3D) with BIM. Internal agencies within the Department, namely the
Architecture Bureau, Structural and Systems Engineering Bureau, and
Town & Country Development Bureau create 3-dimensional drafts to
be further developed by the Construction Supervision Division to be
used for 4D project management in Version 1.0.
The Construction Supervision Division gathers information
regarding blueprints, contracts, construction schedules, project plans,
supervisor record submission, and other related documents along with
contract management terms and conditions. In 2020 online application
for smartphones was created, successfully fulfilling the initial objectives
of the project. System development for project management Version
2.0 is now underway.
Currently, the Standard of Cost Appraisal Division is considering
employing the BIM system in order to expedite the process of
draft reproduction and appraisal (5D), which, in turn, will make the
amendment of contract faster. Moreover, The Department is expecting
to extend the use of BIM to the maintenance of buildings (6D) which
the Department has completed and passed onto the responsibility of
local administrations, and further to environmental preservation (7D)
in accordance with the government’s Green Building policies.
However, in order for the BIM system to be utilized to its fullest
capacity, collaboration is needed from all parties, from designers,
supervisors, and estimators, connecting information from all sectors
to be generally accessible.
To achieve such a goal, the Department has organized trainings
on BIM for related personnel, in order to produce BIM coordinators
who have the prospect of being promoted to BIM managers in the
future.

สำ�นกั งานโยธาธิการ ทงั้ ๗๖ จงั หวดั ทว่ั ประเทศ มภี ารกจิ ในการสนบั สนนุ ใหค้ ำำ� ปรกึ ษา และบรกิ าร
และผงั เมืองจงั หวัด ทางวิชาการเก่ียวกับการผังเมืองและการโยธาธิการแก่องค์กรปกครอง
ตัวแทนส่วนภมู ภิ าค สว่ นทอ้ งถ่ินและหนว่ ยงานท่ีเกี่ยวขอ้ ง หรือปฏิบัติหน้าทอี่ ่ืน ๆ ตามท่ีได้รบั
ขบั เคล่ือนการพัฒนาทกุ พ้ืนท่ี มอบหมาย ซ่งึ สามารถแบ่งออกเป็น ๔ ดา้ น ไดแ้ ก่
Provincial Office of Public ดา้ นการผังเมอื ง ทำำ� หนา้ ทีว่ างและจัดทำ�ำผังระดับตา่ ง ๆ ทง้ั ในส่วนที่
Works and Town & กรมโยธาธิการและผังเมืองมอบหมาย หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
Country Planning ร้องขอ กำ�ำกับติดตาม สำ�ำรวจรวบรวม และวเิ คราะห์ข้อมูลการใชป้ ระโยชน์
Inclusively Driving ทดี่ นิ สถติ ดิ า้ นประชากร สงั คม เศรษฐกจิ สภาพแวดลอ้ มทางกายภาพ และ
Regional Development ผลกระทบต่อการผังเมือง เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการวางแผนพัฒนาเมือง
ให้เกิดผลสัมฤทธ์ิและการบูรณาการในทุกระดับ ตลอดจนประชาสัมพันธ์
นับแต่อดีตก่อนการปฏิรูประบบราชการ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๕ และเผยแพร่องค์ความรู้ด้านการผังเมืองแก่ทุกภาคส่วน รวมท้ังปฏิบัติ
“กรมโยธาธิการ” และ “กรมการผังเมือง” มีสำ�ำนักงานในส่วนภูมิภาค หน้าที่เป็นเลขานุการคณะที่ปรึกษาผังเมืองรวมตามที่กฎหมายว่าด้วย
ทำำ� หนา้ ที่เป็นตวั แทนหรือเปน็ ผู้ประสานงานกบั สว่ นกลางทัว่ ประเทศ การผังเมืองกำ�ำหนด
ตอ่ มา เมอ่ื มกี ารรวมภารกจิ ของกรมโยธาธกิ ารและกรมการผงั เมอื ง ด้านการพัฒนาเมือง ทำ�ำหน้าพัฒนาเมืองที่มีความเช่ือมโยงกับ
ใน พ.ศ. ๒๕๔๕ จึงมีการเปลี่ยนช่ือสำ�ำนักงานในส่วนภูมิภาคเป็น โครงสรา้ งพนื้ ฐานตามรปู แบบการผงั เมอื งทด่ี ี รวมทง้ั จดั ทำำ� ระบบฐานขอ้ มลู
“สำ�ำนักงานโยธาธิการและผังเมืองจังหวัด” และบูรณาการการทำ�ำงาน โครงขา่ ยสาธารณปู โภคและสาธารณปู การทร่ี องรบั การพฒั นาเมอื ง และเพมิ่
ทง้ั “เชงิ นโยบาย” ดา้ นการผงั เมอื ง และ “เชงิ ปฏบิ ตั ”ิ ดา้ นการโยธาธกิ าร ศักยภาพการพฒั นาเมืองในดา้ นอืน่ ๆ อย่างเหมาะสม
เขา้ ดว้ ยกนั เพอื่ ใหเ้ กดิ ความตอ่ เนอื่ งและสามารถสานตอ่ ภารกจิ ไดอ้ ยา่ ง ด้านการอาคาร ทำ�ำหน้าที่ตรวจสอบและรับรองการใช้แบบแปลน
ลงตัว ประหยัดเวลาและงบประมาณ รวมท้ังเพ่ิมประสิทธิภาพให้แก่ แผนผังการก่อสร้าง ตรวจสอบความมั่นคงแข็งแรง และประเมินราคา
การดำ�ำเนินงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยมีการบูรณาการ ทรัพย์สินอาคารของทางราชการ ทำ�ำหน้าท่ีเป็นเลขานุการคณะกรรมการ
ดา้ นวชิ าการและความรว่ มมอื ระหวา่ งสว่ นกลางและสว่ นภมู ภิ าค มงุ่ ใหเ้ กดิ พจิ ารณาอทุ ธรณต์ ามกฎหมายวา่ ดว้ ยการควบคมุ อาคาร และคณะกรรมการ
ผลสมั ฤทธ์ิในการใหบ้ รกิ ารประชาชนอยา่ งมคี ณุ ภาพ เกดิ การพฒั นาเมอื ง พิจารณาอนุญาตโรงมหรสพตามท่ีกฎหมายกำ�ำหนด รวมถึงกำ�ำกับดูแล
น่าอยู่ และการพฒั นาประเทศอยา่ งยง่ั ยนื การดำำ� เนนิ การของเจา้ พนกั งานทอ้ งถนิ่ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั กฎหมายทมี่ ผี ลกระทบ
ปัจจุบัน สำ�ำนักงานโยธาธิการและผังเมืองจังหวัด ทำ�ำหน้าท่ีเป็น ตอ่ ชวี ติ และทรพั ย์สินของประชาชน
“ตวั แทน” ของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง ตง้ั สำำ� นกั งานอยใู่ นภมู ภิ าคตา่ ง ๆ ด้านการบริการด้านช่าง ทำ�ำหน้าที่ให้คำ�ำปรึกษาทางวิชาการในด้าน
วศิ วกรรม สถาปตั ยกรรม และโครงสรา้ งพน้ื ฐานทเ่ี ชอ่ื มโยงกบั การพฒั นาเมอื ง
ให้บรกิ ารออกแบบ เขียนแบบ ประมาณราคา กำ�ำหนดราคากลาง ควบคมุ
การก่อสร้างอาคารและสิ่งปลูกสร้างของหน่วยงานภาครัฐ วิเคราะห์วิจัย
ทดสอบวัสดุ เพื่อพัฒนาและปรับปรุงคุณภาพวัสดุก่อสร้าง รวมถึง
การจัดทำำ� มาตรฐานด้านช่าง และราคาวัสดกุ ่อสร้างระดบั ท้องถิ่น
ประกอบกบั สร้างความร่วมมอื เชื่อมโยงเครือขา่ ย และการมสี ่วนร่วม
ในทกุ ระดบั เพอ่ื ใหเ้ กดิ การพฒั นาเมอื งอย่างเปน็ รปู ธรรม เปน็ ไปในทศิ ทาง
เดยี วกนั และสอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของประชาชน ขบั เคลอื่ นเศรษฐกจิ
สังคม และกระจายความเจริญอย่างท่ัวถึง ทำ�ำให้ชุมชนมีความผาสุก
ประชาชนมีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน และมีคุณภาพชีวิตท่ีดี
อยา่ งยง่ั ยืน