หนังสือชลพระราชทาน

Royal Ir

Inherit Nur

ะทาน
gation

Royal Ir

Inherit Nur

ะทาน
gation

Royal Ir

Inherit Nur

ะทาน
gation









“เราจะสืืบสาน รัักษา และต่อ่ ยอด
และครองแผ่น่ ดินิ โดยธรรม

เพื่่อ� ประโยชน์์สุขุ แห่่งอาณาราษฎรตลอดไป”

พระปฐมบรมราชโองการ
พระบาทสมเด็จ็ พระปรเมนทรรามาธิบิ ดีีศรีีสินิ ทรมหาวชิิราลงกรณ พระวชิริ เกล้้าเจ้า้ อยู่่�หัวั

“We shall treasure, preserve and build on our heritage
and shall reign in righteousness

for the great enduring good of the people.”

Oath of Coronation by
His Majesty King Maha Vajiralongkorn Phra Vajiraklaochaoyuhua

คำำ�นำำ�

Foreword

นัับเป็็นบุุญใหญ่่หลวงของปวงชนชาวไทยที่่�ได้้เกิิดมา สมเด็็จพระบรมชนกนาถเพื่่�อคุุณภาพชีีวิิตที่�่ดีีของประชาชน
บนผืืนแผ่่นดิินไทยภายใต้้ร่่มพระบรมโพธิิสมภารของ ตลอดจนถึึงการต่่อยอดและสืืบสานโครงการชลประทาน
พระมหากษััตริิย์์ ๒ พระองค์์ ผู้�้ทรงเปี่่�ยมด้้วยพระเมตตา อัันเนื่่�องมาจากพระราชดำำ�ริิที่่�พระบาทสมเด็็จพระบรม
พระมหากรุุณาธิิคุุณ และพระบุุญญาบารมีี ทรงนำำ�พาหนทาง ชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร
แห่่งความเจริิญรุ่ �งเรืืองสู่่�ประเทศชาติิและความมั่ �นคงผาสุุก ได้้ทรงริิเริ่�มและวางรากฐานไว้้ และโครงการที่�่พระองค์์
แห่ง่ ชีีวิติ สู่่�คนไทยทั้้ง� ชาติิ ทรงริิเริ่ �มและพระราชทานพระราชดำำ�ริิจนเกิิดเป็็นโครงการ
รััชสมััยรััชกาลที่่� ๙ จากการเสด็็จพระราชดำำ�เนิินของ ชลประทานอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ มากกว่่า ๓,๐๐๐
พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุุลยเดช โครงการ ในปัจั จุุบันั
มหาราช บรมนาถบพิิตร ไปทรงเยี่่�ยมประชาชนในทุุกพื้้�นที่�่ ด้้วยสำำ�นึึกในพระมหากรุุณาธิิคุุณของพระมหากษััตริิย์์
ทำ�ำ ให้้ทรงเข้้าพระทััยและเข้้าถึึงปััญหาความเดืือดร้้อน ทั้้�ง ๒ พระองค์์ กรมชลประทานจึึงได้้จััดทำำ�หนัังสืือ
ที่่�บั่่�นทอนชีีวิิตความเป็็นอยู่ �ของประชาชนในท้้องถิ่ �นชนบท “ชลพระราชทาน” เพื่่�อแสดงความสำ�ำ นึึกและจารึึกถึึง
ที่ส่� ่ว่ นใหญ่ป่ ระกอบอาชีีพเกษตรกรรม ปัญั หาเรื่อ�่ งน้ำ��ำ น้ำำ�� ท่่วม พระเกีียรติิคุุณที่่�ได้้พระราชทานโครงการชลประทาน
น้ำ�ำ�แล้้ง เป็็นปััญหาที่�่ต้้องแก้้ไขให้้บรรเทาหรืือหมดไป จึึงได้้ อัั น เ นื่่� อ ง ม า จ า ก พ ร ะ ร า ช ดำำ�ริิ แ ก่่ ป ว ง ช น ช า ว ไ ท ย
ทรงคิิดหาแนวทาง วิิธีีการในการแก้้ไข ความไม่่พอดีีของน้ำ�ำ� และต่่อยอดความสำ�ำ เร็็จดัังกล่่าวร้้อยเรีียงผ่่าน ๑๐ โครงการ
อัันเป็็นที่่�มาของการพััฒนาแหล่่งน้ำ��ำ โดยการก่่อสร้้างโครงการ แ ห่่ ง ค ว า ม ปร ะ ทัั บ ใ จ อัั น ห า ที่่� สุุ ดมิิ ไ ด้้ ร ว ม ถึึ ง เ พื่่� อ เ ป็็ น
ชลประทานต่่างๆ และการบริิหารจััดการน้ำำ�� ตลอดรััชสมััย บัันทึึกแห่่งความภาคภููมิิใจของชาวชลประทาน ทั้้�งในฐานะ
ของพระองค์ม์ ีีโครงการชลประทานอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำำ�ริิ “ข้้าราชการ” และ “ข้้าแผ่่นดิิน” ที่่�ได้้มีีโอกาสปฏิิบััติิราชการ
จำ�ำ นวนมาก ถืือเป็็นยุุคที่�่การชลประทานเจริิญพััฒนา และปฏิิบััติิงานสนองพระราชดำำ�ริิ เพื่่�อที่่�จัักเป็็นแรงบัันดาลใจ
ก้้าวหน้า้ มากที่ส�่ ุุดและสืบื ต่อ่ เนื่่�องมาจนถึึงรััชกาลปััจจุุบันั เป็็นขวััญกำำ�ลัังใจที่�่จะเดิินตามรอยพระยุุคลบาท สืืบสาน
ในรััชสมััยพระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััว รััชกาล รัักษา ต่่อยอด โครงการชลประทานอัันเนื่่�องมาจาก
ปััจจุุบััน งานชลประทานยัังคงดำ�ำ เนิินการต่่อไปอย่่างต่่อเนื่่�อง พระราชดำำ�ริติ ่อ่ ไปอย่า่ งเต็ม็ กำำ�ลังั ความสามารถ เพื่่อ� ประโยชน์ส์ ุขุ
ด้้วยมีีพระราชปณิิธานแน่่วแน่่ที่�่จะสืืบสาน รัักษา ต่่อยอด ของประชาชนและความเจริิญก้้าวหน้้ามั่ �นคงของประเทศ
พระราชกรณีียกิิจทั้้�งปวง รวมถึึงงานด้้านการชลประทานของ อย่า่ งยั่ง� ยืืนสืบื ต่่อไป

Thai people today have been blessed with life subjects. The irrigation projects initiated by H.M. King
under the auspicious reigns of two monarchs who have Bhumibol Adulyadej The Great thus continue to operate
bestowed their great benevolence for the wellbeing of while several other projects have been initiated by His
their subjects and national development. Majesty the King. Currently, there are more than 3,000
Throughout his reign, H.M. King Bhumibol Adulyadej irrigation projects initiated by both monarchs.
The Great visited people across the country regardless Out of deep gratitude for their great benevolence,
of where they lived. This allowed him to develop the Royal Irrigation Department has published the
thorough insight of their hardships, especially those book “Royal Irrigation” to record and disseminate their
related to water resources – in terms of flooding substantial contributions to Thai irrigation projects and
and drought – since the rural population was largely improved quality of life. Ten selected irrigation projects
dependent on agriculture. To eliminate or alleviate these are presented and reflect the pride of all officers at
issues, he devised different plans for efficient water the Royal Irrigation Department who, as both civil
management, which were subsequently developed servants and Thai citizens, perform their duties and work
into different water management approaches and in response to the royal initiatives of Their Majesties.
numerous royally-initiated irrigation projects. His reign These stories are expected to help boost their
thus witnessed greatest progress in Thai irrigation systems morale and inspire them to follow in Their Majesties’
and this has continued into the current reign. footsteps by continuing, preserving and building on
H.M. King Maha Vajiralongkorn Phra the royally-initiated irrigation projects to the best of their
Vajiraklaochaoyuhua has a strong determination to ability for public wellbeing and sustainable national
continue, preserve and build on all the royal functions development.
and initiatives of his father in the interests of his

พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร
และพระบาทสมเด็็จพระปรเมนทรรามาธิิบดีีศรีสิินทรมหาวชิิราลงกรณ พระวชิิรเกล้า้ เจ้้าอยู่�หัวั
เมื่่อ� ครั้ง� เสด็็จพระราชดำำ�เนิินไปทรงวางศิิลาฤกษ์์เขื่อ� นแม่่กลอง อำำ�เภอท่่าม่่วง จังั หวัดั กาญจนบุรุ ี เมื่่อ� วันั ที่่� ๓๐ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๐
H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great and H.M. King Maha Vajiralongkorn Phra Vajiraklaochaoyuhua (then H.R.H.
Prince Maha Vajiralongkorn) presided over the foundation stone laying ceremony for the construction of Mae Klong Dam

in Tha Muang district, Kanchanaburi province on 30 July 1967.

ความนำำ�

Prologue

ตลอดรััชสมััยพระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร Throughout his reign, H.M. King Bhumibol Adulyadej
มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร ทรงปฏิิบััติิ The Great or King Rama IX performed numerous
พระราชกรณีียกิิจนานััปการเพื่่�อประโยชน์์สุุขแก่่ปวงอาณา royal functions for the wellbeing of Thai people. Water
ประชาราษฎร์์ การพััฒนาแหล่่งน้ำำ�� เป็็นหนึ่่�งในพระราช resource development was among his notable
กรณีียกิิจสำำ�คััญ ด้้วยเป็็นต้้นทุุนที่�่จำำ�เป็็นสำำ�หรัับการดำำ�รงชีีวิิต achievements because water availability is a universal
ของคนไทย โดยเฉพาะอย่่างยิ่�งเกษตรกร ทั้้�งยัังเป็็นปััจจััย asset, especially for farmers, as well as a fundamental
พื้้�นฐานสำำ�คััญของการพััฒนาทั้้�งหลาย เริ่�มจากเมื่ �อเสด็็จ element of development. His royal work in this field
พระราชดำ�ำ เนิินไปทรงเยี่�่ยมประชาชนในพื้้�นที่่�ต่่างๆ ทั่่�วทุุก began after his visits to rural areas across the country
ภููมิิภาค ทรงพบว่่าประชาชนส่่วนใหญ่่ประสบปััญหาจาก where he found that imbalanced amounts of water
ความไม่่สมดุุลของน้ำำ�� ทั้้�งน้ำ�ำ� มากเกิินไปและน้ำ�ำ�น้้อยเกิินไป were a major threat to the livelihoods of his subjects.
จนผลผลิิตการเกษตรเสีียหาย เกิิดเป็็นความยากจนที่�่ไม่่อาจ Too much or too little water damaged agricultural
แก้้ไขได้้โดยลำ�ำ พััง จำ�ำ เป็็นที่่�ทางราชการต้้องให้้ความช่่วยเหลืือ production and pushed farmers into the poverty
จึึงได้้พระราชทานแนวพระราชดำำ�ริิในการบริิหารจััดการน้ำ�ำ� cycle. The problem could not be solved by the public
ซึ่�่งทรงศึึกษา ค้้นคว้้า ทดลองด้้วยพระองค์์เองทั้้�งจากตำ�ำ รา but needed help from the government. H.M. King
วิิชาการ จากนัักวิิชาการด้้านทรััพยากรน้ำ��ำ และจากที่�่ได้้ Bhumibol Adulyadej The Great thus gave royal guidance
รัั บสั่ � งถามพสกนิิ กรที่่� เผชิิ ญความเดืื อดร้้ อนจนทรงรอบรู้�้ on water management that was derived from his
อย่า่ งแตกฉานและเชี่ย่� วชาญ เป็น็ ความรู้�้ หรือื ศาสตร์พ์ ระราชา studies and research – via textbooks, experts in the field
เป็็นมรดกทางปััญญาอัันล้ำำ��ค่่ายิ่�ง ประกอบด้้วย ศาสตร์์แห่่ง as well as his conversations with those affected – and
การแก้้ไขปััญหา และ ศาสตร์์แห่่งการพััฒนา ซึ่�่งสามารถ experimentation. This enriched his practical knowledge,
ใช้้เป็็นความรู้้�ในทุุกวิิถีีแห่่งการพััฒนา เริ่�มตั้�งแต่่การแก้้ไข which was subsequently recognized as the King’s
ปััญหาเฉพาะหน้้าเพื่่�อความอยู่่�รอดเป็็นเบื้้�องต้้น จากนั้้�นจึึง Philosophy that comprised problem solving and
ส่่งเสริิมการพััฒนา พึ่่�งพาตนเองเพื่่�อแก้้ปััญหาในระยะยาว development planning. His philosophy was instrumental
อย่า่ งยั่�งยืนื in all aspects of development, starting from short-term
solutions to immediately address difficult situations,
followed by the promotion of development to enable
self-reliance as a long-term solution.

9

ทุุกศาสตร์์แห่่งพระราชายัังแฝงด้้วยแนวทางปฏิิบััติิ The King’s Philosophy prescribes practical guidelines
อันั ทรงคุณุ ค่า่ เป็น็ หลักั การทรงงานที่ส่� ามารถน้อ้ มนำ�ำ เลือื กสรร that apply his work principles to suit different situations.
มาประยุุกต์์ใช้้ให้้เหมาะสม โดยการดำ�ำ เนิินโครงการใดๆ To implement a project, multidimensional contexts –
ต้้องคำ�ำ นึึงถึึงบริบิ ทต่า่ งๆ รอบด้้าน ทั้้ง� ทางด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม economic, social, environmental, geosocial, technical
สิ่�งแวดล้้อม ภููมิิสัังคม เทคนิิควิิชาการ เทคโนโลยีี และความ and technological – must be taken into consideration,
ต้้องการของประชาชนในพื้้�นที่่� มุ่่�งเน้้นการแก้้ไขแบบองค์์รวม complete with the needs of local people. As such, his
โดยการปฏิิบััติิอย่่างเป็็นลำำ�ดัับขั้�นตอน และให้้ประชาชน approach, or ‘burst from the inside’, aims for holistic
เป็น็ ศููนย์ก์ ลางเพื่่อ� ให้เ้ กิดิ การระเบิดิ จากข้า้ งใน เหล่า่ นี้้ล� ้ว้ นเป็น็ people-centric solutions and step-wise action. The basic
หลักั การทรงงานที่่�เรีียบง่า่ ย คิิดให้ด้ ีี คิิดให้ร้ อบคอบ คุ้้�มค่่าทำำ� idea is to think carefully and act cost-efficiently to ensure
เพื่่�อให้้งานสำ�ำ เร็็จและเกิิดประโยชน์์ คุ้้�มกัับการลงทุุนที่�่สร้้าง success and optimal public benefits.
ความสุุขให้้เกิิดแก่่ประชาชน

10

โครงการอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำำ�ริิด้้านการพััฒนา His Majesty patronized more than 3,000 royally-
แหล่ง่ น้ำ�ำ� ตลอดรัชั สมัยั ของพระองค์ม์ ีีมากกว่า่ ๓,๐๐๐ โครงการ initiated projects related to water resource development
จากพื้้�นที่�่ที่�่เคยประสบน้ำ�ำ�แล้้ง น้ำำ�� ท่่วม อย่่างรุุนแรงในอดีีต during his reign. Locations seriously affected by flooding
กลัับพลิิกฟื้�้นคืืนสู่่�ความอุุดมสมบููรณ์์ นอกจากนี้้� ยัังขยาย or drought were rehabilitated and became fertile.
ขอบข่า่ ยการพัฒั นาเพื่่อ� เติมิ เต็ม็ ประโยชน์ไ์ ปสู่่�การบำ�ำ บัดั น้ำำ��เสีีย To generate optimum benefits, the scope of the projects
การอนุุรัักษ์์ต้น้ น้ำำ�� ลำ�ำ ธาร การบููรณาการศาสตร์์แห่่งการพััฒนา was subsequently broadened to cover wastewater
ไปจนถึึงโครงการศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาอัันเนื่่�องมาจาก treatment, conservation of upper river reaches, integration
พระราชดำำ�ริิ เพื่่�อเป็็นศููนย์์เรีียนรู้้�การพััฒนาในแต่่ละภููมิิภาค of the philosophy of development, and expansion of
เป็น็ ต้น้ royal development study centers in each region.

ศููนย์์ศึึกษาการพัฒั นาห้ว้ ยฮ่่องไคร้้อันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำำ�ริิ
Huai Hong Khrai Royal Development Study Center.

11

ครั้้�นถึึงรััชสมััยพระบาทสมเด็็จพระปรเมนทรรามาธิิบดีี When H.M. King Maha Vajiralongkorn Phra
ศรีีสิินทรมหาวชิิราลงกรณ พระวชิิรเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว เมื่�อเสด็็จ Vajiraklaochaoyuhua or King Rama X ascended the
ขึ้�นครองสิิริิราชสมบััติิ ได้้มีีพระปฐมบรมราชโองการที่�่ throne, His Majesty delivered the coronation oath:
พระราชทานแก่ป่ วงพสกนิิกร
“We shall treasure, preserve and build on
“เราจะสืืบสาน รัักษา และต่่อยอด และครองแผ่่นดิิน our heritage and shall reign in righteousness
โดยธรรม เพื่อ�่ ประโยชน์ส์ ุขุ แห่ง่ อาณาราษฎรตลอดไป” for the great enduring good of the people.”
Like his father, His Majesty has continuously
พระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััวทรงบำำ�เพ็็ญพระราช performed royal duties for public wellbeing since his
กรณีียกิิจน้้อยใหญ่่ตั้�งแต่่ยัังทรงพระเยาว์์ เพื่่�อความปกติิสุุข childhood. When accompanying his parents to remote
ของประชาชน ดุุจเดีียวกัับการทรงงานและพระราชปณิิธาน areas, His Majesty learned the work principles of his father,
อันั แน่ว่ แน่ข่ องสมเด็จ็ พระบรมราชบุพุ การีี ทุกุ ครั้้ง� ที่ไ่� ด้โ้ ดยเสด็จ็ which included how to plan water resource development
สมเด็็จพระบรมชนกนาถและสมเด็็จพระบรมราชชนนีีไปยััง from the upper, middle to lower reaches of rivers to
ภููมิิภาคต่่างๆ ได้้ทรงเรีียนรู้้�หลัักการทรงงานของสมเด็็จ ensure continuous, systematic and effective development
as well as optimum comprehensive public benefits.
12

พระบรมชนกนาถโดยละเอีียดทั้้ง� หลักั ในการพิจิ ารณาวางแผน To develop water resources for improved quality
การพัฒั นาแหล่ง่ น้ำ��ำ อย่า่ งเป็น็ ระบบ ตั้้ง� แต่ต่ ้น้ น้ำ��ำ กลางน้ำ��ำ และ of life and national security, His Majesty is committed to
ปลายน้ำ��ำ เพื่่อ� ขับั เคลื่่อ� นการพัฒั นาทุกุ ด้า้ นให้ส้ อดคล้อ้ ง ต่อ่ เนื่่อ� ง carrying on the projects that have yet to be completed in
และเกิิดผลสััมฤทธิ์� ประชาชนได้้รัับประโยชน์์เต็็มศัักยภาพ accordance with the current context, maintaining ongoing
อย่า่ งพอเพีียงและทั่่ว� ถึงึ projects through regular inspection and maintenance,
โครงการพััฒนาแหล่่งน้ำำ�� อัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ and further development in line with his plans to ensure
เพื่่�อความอยู่�ดีกิินดีีของประชาชนและความมั่น� คงของประเทศ practicality under changing contexts. Concomitantly, bodies
พระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััวทรงมุ่ �งมั่ �นพระราชหฤทััยสานต่่อ of knowledge should be developed for more extensive
โดยเริ่ �มจากการสืืบสานโครงการที่�่ยัังไม่่แล้้วเสร็็จให้้ต่่อเนื่่�อง achievements and greater public benefit. These ongoing
และสอดคล้อ้ งกับั สถานการณ์์ปััจจุบุ ััน ขณะเดีียวกันั ต้้องรัักษา projects include the royal development study centers, the
ทุุกโครงการด้้วยการปรัับปรุุงและซ่่อมแซมให้้อยู่ �ในสภาพ royal projects on highland development in specific areas,
ที่�่ใช้้งานได้้เสมอ เสมืือนหนึ่่�งเป็็นดั่่�งสิ่�งระลึึกถึึงพระองค์์ and the Watershed Conservation Project in Response to
ที่่�ได้้พระราชทานโครงการไว้้ให้้คงอยู่่�กัับราษฎรตลอดไป H.M. Queen Sirikit The Queen Mother’s Initiative.
และประการสำำ�คััญ ต่่อยอดด้้วยวิิธีีการตามแนวพระราชดำำ�ริิ

13

พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร มีีพระราชปฏิิสันั ถาร
กับั บรรดาข้า้ ราชการจากหน่่วยงานต่่างๆ ในการหาหนทางบรรเทาทุกุ ข์์ภัยั แสวงหาแหล่่งน้ำำ��ให้แ้ ก่่ประชาชน
ระหว่่างการเสด็็จพระราชดำำ�เนิินไปทอดพระเนตรอ่่างเก็็บน้ำ�ำ�ห้ว้ ยหวด กิ่�งอำำ�เภอเต่่างอย จังั หวัดั สกลนคร

เมื่่อ� วันั ที่่� ๒๗ พฤศจิิกายน พ.ศ. ๒๕๒๗
H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great discussed the way to provide water sources for alleviating the hardships of
local people with civil servants of different agencies during his visit to Huai Huat Reservoir in Tao Ngoi minor district,

Sakon Nakhon province on 27 November 1984.

14

พร้้อมรัับการเปลี่่�ยนแปลงของสัังคมปััจจุุบััน ตลอดจนพััฒนา The royally-initiated projects spawned from Their
องค์์ความรู้้�และขยายผลสำำ�เร็็จต่่อไป เพื่่�อให้้เกิิดประโยชน์์สุุข Majesties’ benevolence have grown and increased
แก่่ประชาชน เช่่น ศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาอัันเนื่่�องมาจาก nationwide, and have transformed underprivileged
พระราชดำ�ำ ริิ โครงการพััฒนาพื้้�นที่่�สููงแบบโครงการหลวง villages in rural areas into larger communities that are
เพื่่�อแก้้ปััญหาพื้้�นที่่�เฉพาะและโครงการรัักษ์์น้ำำ��เพื่่�อพระแม่่ well equipped with necessary utilities.
ของแผ่่นดินิ The Royal Irrigation Department is the main
ทุุกโครงการพััฒนาที่่�เกิิดจากพระเมตตาบารมีี agency responsible for all aspects of water resource
ได้้เพิ่่�มจำำ�นวนมากขึ้้�น และขยายกระจายออกไปในทั่่�วทุุก management, ranging from supplying and allocating water
ตารางนิ้้�วของแผ่่นดิินไทย ทำ�ำ ให้้หมู่่�บ้้านในท้้องถิ่�นชนบท to optimally serve the diverse needs of every sector,
ทุุรกัันดารที่�่แสนห่่างไกลเกิิดความเจริิญ กลายเป็็นชุุมชนใหญ่่ to conserving and restoring water resources to ensure
เป็น็ สังั คมยุคุ ใหม่ท่ ี่�ม่ ีีสาธารณููปโภคพร้้อมพอเพีียง sustainable supply. The Royal Irrigation Department has
กรมชลประทาน ในฐานะหน่่วยงานที่�่รัับผิิดชอบ been continuously following Their Majesties’ guidance
การบริิหารจััดการน้ำ�ำ�โดยตรง ทั้้ง� การจััดหา พััฒนา และจัดั สรร for water management by optimizing the supply of water
เพื่่�อสนองตอบวััตถุุประสงค์์การใช้้น้ำ��ำ ของทุุกภาคส่่วน resources to increase the amount of water reserved for
อย่า่ งเพีียงพอและเกิิดประโยชน์์คุ้�มค่า่ ที่�่สุุด รวมถึึงการอนุรุ ัักษ์์ future use and enhancing integrated water management
และฟื้�้นฟููแหล่่งน้ำ��ำ ให้้คงอยู่�และมีีน้ำ��ำ ใช้้อย่่างยั่�งยืืน ได้้น้้อมนำ�ำ systems to ensure sufficient volumes of quality water for
แนวพระราชดำ�ำ ริมิ าเป็น็ แนวทางการบริหิ ารจัดั การน้ำ��ำ ตลอดจน accommodating both the dry and rainy seasons.
พร้้อมดำำ�เนิินทุุกกิิจการตามรอยพระยุุคลบาท ทั้้�งการพััฒนา Thanks to Their Majesties’ benevolence, public
แหล่่งน้ำ�ำ� ให้้เต็็มตามศัักยภาพของลุ่�มน้ำ��ำ เพื่่�อเพิ่่�มปริิมาณ wellbeing has been enhanced on an equitable basis,
น้ำ��ำ ต้น้ ทุนุ ที่จ่� ะเก็บ็ ไว้ใ้ ช้ง้ านได้ ้ การเพิ่่ม� ประสิทิ ธิภิ าพการบริหิ าร building a solid foundation for national security and
จัดั การน้ำ�ำ� อย่่างบููรณาการและเป็็นระบบ ครบวงจร เพื่่อ� ให้้เกิดิ prosperity.
ความสมดุุลทั้้�งปริิมาณและคุุณภาพ สามารถรองรัับ
สถานการณ์์น้ำ��ำ ในภาวะวิิกฤตภััยแล้้งและอุุทกภััยตาม
พระราชประสงค์์
บััดนี้้� ความผาสุุกของประชาชนที่่�ทััดเทีียมกััน
ได้้บัังเกิิดขึ้้�นแล้้วและจะยัังมีีเสถีียรภาพแห่่งความมั่ �งคั่ �ง
มั่น� คง เกิิดขึ้้�นกับั ประเทศชาติิสืบื ตลอดไป

15

พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร
เมื่่อ� ครั้ง� เสด็็จพระราชดำำ�เนิินไปทรงเปิิ ดเขื่อ� นเจ้้าพระยา เมื่่อ� วันั ที่่� ๗ กุมุ ภาพันั ธ์์ พ.ศ. ๒๕๐๐
H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great presided over the opening ceremony of Chao Phraya Dam

in Chai Nat province on 7 February 1957.

มหาราช จอมปราชญ์์ นัักพัฒั นา

The Great and Scholarly Developer King

นัับเป็็นบุุญอัันใหญ่่หลวงของคนไทยที่่�เกิิดบนผืืนแผ่่นดิิน Thais are enormously lucky to live in an abundantly
ที่�่เป็็นดั่่�งแหล่่งอาหารของโลก ด้้วยลัักษณะภููมิิประเทศ productive land. Their country enjoys favorable geological
และภููมิอิ ากาศที่เ�่ อื้อ� อำำ�นวย ดินิ อุดุ ม น้ำ��ำ สมบููรณ์์ เหมาะอย่า่ งยิ่ง� and weather conditions. The soil is fertile. Water supply
ต่่อการทำำ�เกษตรกรรม ยิ่่�งกว่่านั้้�น การที่�่ได้้เกิิดภายใต้้ร่่ม is, in most cases, ample. The land is truly suitable for
พระบรมโพธิิสมภารของพระมหากษััตริิย์์ผู้้�ทรงเป็็นทั้้�ง farming. However, their greater luck is that they were
นัักพััฒนา และ ปราชญ์์แห่่งน้ำำ�� จึึงถืือเป็็นวิิถีีแห่่งความสุุข born under the auspices of a king who was not just a
ของชีีวิติ บนแผ่น่ ดินิ ธรรมแผ่น่ ดินิ ทองอันั กว้า้ งใหญ่ไ่ พศาลแห่ง่ นี้้� dedicated Developer but also a Master of Water Science.
หลัังจากที่�่พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร Thais, as a result, have flourished in this vast and golden
มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร ได้้มีีพระบรม religious land.
ราชโองการเป็็นปฐมว่า่ After H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great
stated:

“เราจะครองแผ่่นดินิ โดยธรรม “We shall reign with righteousness for the benefits
เพื่่อ� ประโยชน์์สุขุ แห่่งมหาชนชาวสยาม” and happiness of the Siamese people”

คนไทยทุกุ คนต่า่ งซาบซึ้ง� และประจักั ษ์ใ์ นพระเมตตาอันั หาที่ส่� ุดุ
มิิได้้ ที่่�ตลอดระยะเวลาที่่�ทรงครองแผ่่นดิิน ได้้ทรงปฏิิบััติิ as his coronation oath, his people felt deeply grateful
พระราชกรณีียกิิจหลากหลายล้้วนเกิิดคุุณููปการ ตามพระราช and clearly recognized his boundless compassion.
ปณิธิ านที่ท่� รงตั้ง� มั่น� ซึ่ง่� ได้ส้ ร้า้ งความมั่น� คงในชีีวิติ ให้แ้ ก่พ่ สกนิกิ ร Throughout his reign, the king carried out various
อัั น นัั บ เ ป็็ น พ ร ะ ม ห า กรุุ ณ า ธิิ คุุ ณ ล้้ น เ กล้้ า ล้้ นกร ะ ห ม่่ อ ม fruitful royal endeavors, congruent with his firm royal
หาใดเปรีียบเสมอเหมืือน aspiration to help his subjects. His royal contributions
are incomparable because his royal works have truly
delivered security to the lives of his subjects.

17

18

ในตลอดรัชั สมัยั ของพระบาทสมเด็จ็ พระบรมชนกาธิเิ บศร During his reign, H.M. King Bhumibol Adulyadej
มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร ทรงปกครอง The Great embraced the 10 Virtues of Rulers or Dasavidha-
แผ่่นดิินโดยทศพิิธราชธรรม ทรงห่่วงใยชีีวิิตความเป็็นอยู่�ของ ra¯jadhamma. Like a father who cared about his children,
คนไทยทุุกหมู่�เหล่่า เสมืือนบิิดาผู้้�ห่่วงใยบุุตรหลานของตน the king demonstrated his caring concern for all groups
พระเจ้้าแผ่่นดิินพระองค์์นี้้�ทรงพอพระราชหฤทััยที่่�จะเสด็็จ of Thais. He was willing to travel extensively across
พระราชดำำ�เนิินไปทรงเยี่่�ยมประชาชน อยู่่�ท่่ามกลางประชาชน Thailand to visit his people and mingle with them.
ผู้้�มารอเฝ้้ารัับเสด็็จเพื่่�อชื่ �นชมพระบารมีีด้้วยความจงรัักภัักดีี Out of loyalty, well-wishers thronged the routes he traveled
ที่่�ใดมีีประชาชน ที่�่นั่่�นมีีพระเจ้้าแผ่่นดิิน แทบจะไม่่มีีพื้้�นที่�่ in the hope of seeing the king who had visited almost
ชนบทใดบนผืืนแผ่่นดิินไทยที่�่พระเจ้้าแผ่่นดิินพระองค์์นี้้� every remote corner of Thailand. No matter how small an
มิิได้้เสด็็จพระราชดำำ�เนิินไป ถึึงแม้้พื้้�นที่�่แห่่งนั้้�นจะสุุดแสน ox-cart route, how dense a forest, how steep a mountain,
ทุุรกัันดาร เป็็นเพีียงเส้้นทางเกวีียนเล็็กๆ ป่่ารกชััฏ เขาสููงชััน how heavy the rain, or how sweltering the heat was,
แม้้ในยามที่�่ฝนตกหนััก แสงแดดจััดจ้้า อากาศจะร้้อนระอุุ he persisted with his royal journeys to be with his people.
จนพระเสโทอาบพระพัักตร์์ก็็มิิมีีสิ่่�งใดเป็็นอุุปสรรคขวางกั้ �น Nothing prevented him from visiting his waiting subjects.
ก า ร เ ส ด็็ จ พ ร ะ ร า ช ดำำ� เ นิิ น ไ ป ใ ห้้ ถึึ ง ที่่� ที่่� มีีปร ะ ช า ช นร อ อ ยู่ � He never paid attention to his own physical fatigue.
มิทิ รงคำำ�นึงึ ถึงึ ความเหนื่่อ� ยยากลำำ�บากพระวรกาย ทุกุ คราวที่ไ่� ด้้ In every royal trip to his subjects, he brought a map,
เสด็็จพระราชดำำ�เนิินไปทรงเยี่�่ยมประชาชนจะต้้องมีีแผนที่�่ a pencil, a camera and a walkie-talkie to carry out his
ดิินสอ กล้้องถ่่ายภาพ และวิิทยุุสื่�อสาร ติิดพระวรกายไปด้้วย royal works. Importantly, he made time to talk to local
ในระหว่่างปฏิิบััติิพระราชกรณีียกิิจ ที่�่สำำ�คััญทรงพระราช people asking about their living conditions, occupations
ปฏิิสัันถารกัับประชาชน ทรงซัักถามถึึงชีีวิิตความเป็็นอยู่� and household income. Such talks often lasted for a long
การประกอบอาชีีพ รายได้ค้ รัวั เรืือน เป็น็ เวลานาน แม้ท้ ้อ้ งฟ้า้ time. The king would not cut short the conversations
จะมืืดมิิดบอกเวลาแห่่งรััตติิกาลจนกว่่าจะพอพระราชหฤทััย even when the sky was turning dark. He would conclude
ในข้้อมููลต่่างๆ ที่่�ทรงได้้รัับเพื่่�อนำ�ำ มาพิิจารณาหาหนทาง the talks only after he had obtained all the information
และวิิธีีการแก้้ไขจึงึ จะเสด็จ็ พระราชดำ�ำ เนิินกลับั he needed to explore solutions for ending his people’s
woes.

19

น้ำ��ำ หัวั ใจในการพััฒนา Water: The Heart of Development
ในเรื่�องที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับ “น้ำ��ำ ” ซึ่�่งทรงสนพระราชหฤทััย H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great had been
มาตั้�งแต่่ยัังทรงพระเยาว์์ จวบจนวัันเวลาล่่วงลุุถึึงกาลสมััย intrigued by “water” since childhood. After he ascended
เมื่อ� เสด็จ็ ขึ้น� ครองราชย์์ พระราชกรณีียกิจิ สำ�ำ คัญั ในตอนต้น้ รัชั กาล to the throne, he mainly conducted royal work tours
เป็็นการเสด็็จพระราชดำ�ำ เนิินไปทรงเยี่่�ยมประชาชนในพื้้�นที่่� across the Central region during the first years of his reign
ภาคกลางเพื่่�อทอดพระเนตรและรัับรู้�้ ปััญหาความเดืือดร้้อน to witness his people’s problems with his own eyes. Later
ของประชาชน จากนั้้น� ได้ข้ ยายออกไปเป็น็ การเสด็จ็ พระราชดำำ�เนินิ on, he extensively traveled to other regions of the country
ไปทรงเยี่�่ยมประชาชนในภููมิิภาคต่่างๆ เหตุุนี้�จึึงทำ�ำ ให้้ทรงรัับรู้้�ว่่า and recognized that in certain areas water shortage had
ทุุกภููมิิภาค การขาดแคลนน้ำำ��เป็็นปััญหาที่�่บั่่�นทอนความอยู่�ดี hampered people’s wellbeing given that most Thais were
มีีสุุขของประชาชนที่�่ส่ว่ นใหญ่่เป็น็ ชาวนา ชาวสวน ชาวไร่่ ที่ต่� ้อ้ ง farmers. Their farmlands, paddy fields and plantations
อาศััยน้ำำ��เป็็นปััจจััยสำำ�คััญในการเพาะปลููก การขาดแคลนน้ำ��ำ all required water to thrive. However, rainy seasons were
เพราะฝนไม่่ตกตามฤดููกาล หรืือฝนทิ้้�งช่่วง รวมทั้้�งในฤดููฝนที่�่เกิิด highly erratic resulting in drought or floods and precipitation
ฝนตกหนััก น้ำ�ำ�ท่่วมทำำ�ลายพืืชผล พื้้�นที่�่เพาะปลููกเสีียหาย was rarely consistent. Worse still, inundations occasionally
ซ้ำ��ำ ร้้ายบางครั้้�งก่่อเกิิดเป็็นอุุทกภััย ทำ�ำ ความเสีียหายให้้กัับชีีวิิต turned disastrous with casualties and damages to houses,
ทรััพย์์สิิน บ้้านเรืือน พื้้�นที่�่เกษตรกรรม เหล่่านี้ �ล้้วนเป็็นปััญหา farmlands and crops. All these problems caused enormous
ความเดืือดร้อ้ นที่ป่� ระชาชนไม่่อาจช่่วยเหลืือตนเองได้้ suffering among people trapped in such helpless situations.
ด้้วยพระปรีีชาสามารถและสายพระเนตรกว้้างไกล เมื่อ� ทรง With his farsightedness and intuition, the king
ตระหนัักถึึงความสำำ�คััญของน้ำ��ำ ที่่�มีีต่่อประเทศชาติิและประชาชน recognized the importance of water to Thailand and his
เ พ ร า ะ ถึึ ง แ ม้้ ปร ะ เ ท ศ ไ ท ย จ ะ ตั้ � ง อ ยู่ � ใ น เ ข ตภููมิิ อ า ก า ศ ร้้ อ นชื้้� น people. Located in a tropical zone with frequent rain, the
มีีฝนตกชุุก มีีแม่่น้ำ��ำ ลำำ�คลองจำำ�นวนมาก ในครั้้ง� ก่่อนๆ จนได้้ชื่�อว่่า country had fertile land and an extensive network of canals
มีีความสมบููรณ์์ทั้้�งสภาพดิินและน้ำ�ำ� แต่่ยัังขาดการจััดการน้ำ�ำ� and rivers, judicious water management was undeniably an
ที่เ�่ ป็น็ ตัวั แปรสำ�ำ คัญั ในการพัฒั นาทุกุ ๆ กิจิ กรรม จึงึ ทำ�ำ ให้ไ้ ม่ส่ ามารถ important factor in national development efforts. Without
เก็็บกัักน้ำ��ำ ที่�่มีีปริิมาณเหลืือเฟืือในฤดููฝนไว้้ใช้้ประโยชน์์ได้้ ได้้ทรง efficient management, ample amounts of water delivered
เ ล็็ ง เ ห็็ นว่่ า จุุ ด เ ริ่ � ม ต้้ น ข อ ง ก า ร แ ก้้ ไ ข ปัั ญ ห า เ พื่่� อ ก า รพัั ฒ น า during the rainy season could not be stored for use during
คุุณภาพชีีวิิตประชาชนต้้องเริ่�มที่่� น้ำ�ำ� เพราะทุุกปััญหาเกี่่�ยวข้้อง the dry season. The king identified water as the necessary
สััมพัันธ์์กััน ไม่่เพีียงส่่งผลกระทบต่่อการทำ�ำ มาหากิิน และการ first step in efforts to solve people’s problems and improve
อุุปโภคบริิโภค แต่่ยัังเป็็นสาเหตุุสำ�ำ คััญของปััญหาอื่�นๆ ทั้้�งปััญหา their quality of life. In his view, all problems are related.
เศรษฐกิิจ สัังคม และสิ่�งแวดล้้อม รวมถึึงปััญหาความมั่�นคง Water issues not only affected people’s livelihoods and
จำำ�เป็็นที่่�จะต้้องหาวิิธีีการควบคุุมน้ำำ�� ให้้มีีความสมดุุล พอดีี consumption habits, but also caused various other major
และพอเพีียง สนองความต้้องการในการพััฒนาด้้านต่่างๆ economic, social, environmental and national security
ที่�่เรีียกว่า่ การพัฒั นาแหล่่งน้ำ�ำ� problems. It was thus necessary to prepare proper water
control measures to ensure adequate and well-balanced
20 water supply for development needs. Such preparations,
in other words, were the development of water sources.

พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร และสมเด็็จพระนางเจ้้าสิิริกิิติ์� พระบรมราชิินีีนาถ พระบรมราชชนนีีพันั ปีี หลวง
เมื่่อ� ครั้ง� เสด็็จพระราชดำำ�เนิินไปทอดพระเนตรโครงการก่่อสร้้างเขื่อ� นภููมิิพล เมื่่อ� วันั ที่่� ๔ มีีนาคม พ.ศ. ๒๕๐๑

Their Majesties King Bhumibol Adulyadej The Great and Queen Sirikit The Queen Mother proceeded to view
the construction of Bhumibol Dam on 4 March 1958.

21

22

ศาสตร์พ์ ระราชา สู่่�แนวพระราชดำ�ำ ริิ The King’s Philosophy Leads to Royal Initiatives
การดำ�ำ รงชีีวิิตของประชาชน การทำ�ำ มาหากิิน รายได้้ H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great studied his
ครััวเรืือน สภาพภููมิิประเทศ สภาพภููมิิอากาศ รวมถึงึ แหล่่งน้ำ�ำ� subjects’ lives, livelihoods, household income, geological
ที่่�ทรงรัับรู้้�ด้้วยพระเนตรพระกรรณของพระองค์์เอง พระบาท and weather conditions, as well as water resources.
สมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช He compiled data for further self-study. Combining
บรมนาถบพิิตร ได้้ทรงนำำ�ข้้อมููลต่่างๆ ที่่�รวบรวมได้้ มาศึึกษา such data with knowledge from academic textbooks
ค้้นคว้้าด้้วยพระองค์์เอง ทั้้�งจากตำ�ำ ราวิิชาการ หรืือจาก and scholars from relevant fields such as engineering,
นัักวิิชาการในสาขาต่่างๆ จากนั้้�นทรงนำำ�ความรู้้�ทั้�งทางด้้าน geopolitics and environmental management, he
วิิศวกรรม ภููมิิสัังคม และสิ่�งแวดล้้อม มาทรงศึึกษา วิิจััย conducted research, experiments, applied methodology
ทดลอง ประยุุกต์์ และปฏิิบััติิ โดยมีีข้อ้ มููลทางด้้านภููมิปิ ระเทศ and implementation of his ideas on the ground.
ภููมิิอากาศ มาเป็็นองค์์ประกอบสำ�ำ คััญเพื่่�อหาวิิธีีการที่�่ถููกต้้อง Geological and weather data were used as key data
ชััดเจนในการแก้้ไขปััญหาเกี่่�ยวกัับน้ำำ�� เกิิดเป็็นความรู้้�ที่�่ทรง during his attempts to solve water problems. Related
ศึึกษาค้้นคว้้าด้้วยพระองค์์เอง ความรู้�้ ดัังกล่่าวจึึงหมายถึึง outputs provided new knowledge and constituted the
ศาสตร์์ คืือ ความรู้� แนวความคิิดที่่�เกิิดจากพระราชา highly-skilled king’s Philosophy foundation. Based on
ผู้้�ทรงพระปรีีชาสามารถ จากนั้้�นจึึงได้้พระราชทานเป็็น this knowledge, he provided royal initiatives to relevant
แนวพระราชดำ�ำ ริิให้้กัับหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องรวมทั้้�ง authorities including the Royal Irrigation Department.
กรมชลประทาน ซึ่�่งมีีภารกิิจรัับผิิดชอบโดยตรงในด้้านการ Directly responsible for water resource development, the
พััฒนาแหล่่งน้ำ�ำ� ได้้นำ�ำ ไปศึึกษาพิิจารณาและก่่อสร้้างโครงการ department was instructed to consider, study and carry
พัฒั นาแหล่ง่ น้ำ�ำ�อันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำำ�ริิ out construction of infrastructure for royally-initiated
ในการที่่�จะพระราชทานพระราชดำำ�ริิหรืือแนวทาง water resource development.
ที่�่เกิิดจากศาสตร์์ที่่�ทรงศึึกษา หลัักการ วิิธีีการในการ The king’s royal initiatives, or the royal guidance
ดำ�ำ เนิินการนั้้�นได้้ผ่่านการกลั่่�นกรองแล้้วอย่่างรอบคอบ rooted in his science, were the results of cautious
ถึึงความคุ้�มทุุน และความคุ้�มค่่าในการก่่อสร้้าง โดยมัักจะ deliberations. He carefully studied the cost-efficiency
รัั บ สั่� ง เ ส ม อ ว่่ า คิิ ด ใ ห้้ ดีี คิิ ด ใ ห้้ ร อ บ ค อ บ คุ้� ม ค่่ า ทำ�ำ and value of recommended infrastructure. The king
พระเจ้้าแผ่่นดิินพระองค์์นี้้�ทรงพระปรีีชาชาญยิ่ �งในด้้านน้ำำ�� frequently stressed, Think it over. Think carefully. If it is
ประกอบกัับความเข้้าใจ เข้้าถึึงปััญหา และความต้้องการ worthwhile, then do it. His excellence in water science,
ของประชาชนอย่่างแท้้จริงิ จึึงนำำ�ไปสู่่� พัฒั นา เป็็นการพัฒั นา when combined with his true understanding of people’s
ที่่�เหมาะสม ก่่อให้้เกิิดโครงการพััฒนาแหล่่งน้ำ�ำ� อัันเนื่่�องมาจาก problems and needs, led to proper development.
พระราชดำำ�ริิที่่�ก่่อสร้้างเสร็็จ ใช้้ประโยชน์์ได้้แล้้วกระจาย Currently, there are more than 3,000 royally-initiated
water resource development projects across the country.
All of them have already proved to be useful. Large-scale
projects are designed to solve problems at river-basin

23

ในทุุกภููมิิภาคของประเทศมากกว่่า ๓,๐๐๐ โครงการ
มีีทั้้� ง โ คร ง ก า ร ข น า ด ใ ห ญ่่ เ พื่่� อ ก า ร แ ก้้ ไ ข ปัั ญ ห า ร ะ ดัั บ ลุ่ � ม น้ำ�ำ�
โครงการขนาดกลาง และโครงการขนาดเล็็กระดัับหมู่่�บ้า้ น
แม้้จะมีีโครงการพััฒนาแหล่่งน้ำ��ำ อัันเนื่่�องมาจาก
พระราชดำ�ำ ริิจำำ�นวนมาก หากแต่่การจััดการปััญหาเรื่�องน้ำ��ำ
ต า ม แ น ว ท า ง ข อ ง พ ร ะ อ ง ค์์ แ ต่่ ล ะ กรณีีกลัั บ มีีรููป แ บ บ ที่�่
แตกต่่างกัันไป ไม่่มีีกรอบ ไม่่มีีหลัักเกณฑ์์ตายตััว ไม่่ยึึดติิด
ตำำ�ราหรืือเทคโนโลยีี เพราะบางโครงการอาจไม่่เหมาะสมกัับ
วิิ ถีีชีีวิิ ตค ว า ม เ ป็็ น อ ยู่ � ข อ ง ปร ะ ช า ช น ใ นพื้้� นที่่� ใ ดพื้้� นที่�่ ห นึ่่� ง
ที่�่จะทรงคิิด วิิเคราะห์์ ปรัับปรุุง ดััดแปลง และพััฒนาอย่่าง
เอาพระราชหฤทััยใส่่ เพื่่�อให้้สอดคล้้องกัับความเป็็นอยู่�ของ
ภููมิิสัังคม สภาพแวดล้้อม และความต้้องการของประชาชน
ความรู้ใ้� นการแก้ไ้ ขปรับั ปรุงุ นั้้น� นำ�ำ มาซึ่ง่� ผลสัมั ฤทธิ์ � ประสิทิ ธิผิ ล
ที่่�ประชาชนและประเทศชาติิได้้รัับประโยชน์์โดยตรง
เป็็นศาสตร์์หรืือความรู้�้ ที่่�สามารถนำำ�ไปปรัับใช้้เป็็นแนวคิิด
หรืือแนวความรู้้�ในการแก้้ปััญหาน้ำำ��แบบองค์์รวมที่�่กอปรด้้วย
หลัักวิชิ าการอย่า่ งถููกต้อ้ งชัดั เจน
โครงการพัฒั นาแหล่ง่ น้ำ��ำ อันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริขิ อง
พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุุลยเดช
มหาราช บรมนาถบพิิตร ซึ่�่งมีีพระราชดำำ�ริิให้้กรมชลประทาน
ศึึกษา พิิจารณา และก่่อสร้้างโครงการ เพื่่�อนำ�ำ ประโยชน์์
จากการมีีน้ำ��ำ ใช้้สำ�ำ หรัับประกอบกิิจกรรมต่่างๆ สู่่�ประชาชน
มีีอยู่�ในทุกุ ภููมิภิ าคของประเทศไทย ดังั จะขอยกตัวั อย่า่ งต่อ่ ไปนี้้�

24

ประตููระบายน้ำ�ำ�อุทุ กวิิภาชประสิิทธิิ level while medium- and small-scale projects aim to
โครงการพัฒั นาพื้้น� ที่่ล� ุ่�มุ น้ำ�ำ�ปากพนังั จังั หวัดั นครศรีธรรมราช tackle issues at the local level.
Uthok Wiphat Prasit Floodgate, a component of the Even though there are many royally-initiated
Project on Development of Pak Phanang River Basin water resource development projects, they have not
in Nakhon Si Thammarat province. been implemented uniformly. The king’s approach to
water-related problems did not impose a set of fixed
criteria or frameworks. Not restricted by textbooks or
technologies, these projects differ as they are designed to
suit local contexts. When certain planned projects did not
appear to respond well to people’s ways of life, the king
assiduously made analyses and adaptations to develop
solutions to best respond to local geosocial conditions
as well as people’s needs. Knowledge derived from
these adaptations has effectively and directly delivered
benefits to people and the nation as a whole. The king’s
science or knowledge is truly beneficial for the design of
holistic solutions to water problems based on academic
principles employing accuracy and transparency.
Various water resource development projects
initiated by H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great
are described in the following pages. He instructed the
Royal Irrigation Department to study and carry out the
projects’ implementation across Thailand for people
to reap benefits from the availability of water resources.

25

อ่่างเก็บ็ น้ำำ��เขาเต่่า จังั หวัดั ประจวบคีีรีขี ันั ธ์์
โครงการพััฒนาแหล่่งน้ำ��ำ อัันเนื่่�องมาจากพระราชดำำ�ริิ
โครงการแรกในสมััยของพระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััว
รััชกาลที่่� ๙ แห่่งพระบรมราชจัักรีีวงศ์์ เกิิดขึ้้�นในครั้้�งที่�่ได้้
เ ส ด็็ จ พ ร ะ ร า ช ดำำ� เ นิิ น แ ปร พ ร ะ ร า ช ฐ า น ไ ปปร ะ ทัั บ แ ร ม
ณ วัังไกลกัังวล ในฤดููร้้อน พ.ศ. ๒๕๐๕ พระบาทสมเด็็จ
พระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถ
บพิิตร ได้้เสด็็จพระราชดำ�ำ เนิินไปทรงเยี่่�ยมประชาชนที่่�
หมู่่�บ้้านเขาเต่่า ตำ�ำ บลหนองแก อำำ�เภอหััวหิิน จัังหวััด
ประจวบคีีรีีขัันธ์์ ซึ่่�งเป็็นหมู่่�บ้้านชายทะเลที่�่ประชาชนส่่วนใหญ่่
ยากจน ขาดแคลนน้ำ�ำ�ในการอุุปโภคบริิโภคและเกษตรกรรม
จึึงได้้พระราชทานพระราชดำำ�ริิให้้กรมชลประทานก่่อสร้้าง
อ่่างเก็็บน้ำ��ำ เขาเต่่า พร้้อมทั้้�งพระราชทานพระราชทรััพย์์
ส่ว่ นพระองค์จ์ ำำ�นวน ๖๐,๐๐๐ บาท เป็น็ ทุนุ ดำ�ำ เนิินงานเบื้้�องต้้น
สมทบกัับเงิินงบประมาณแผ่่นดิิน กรมชลประทานรัับสนอง
พระราชดำำ�ริิโดยก่่อสร้้างเขื่ �อนดิินปิิดกั้้�นห้้วยตะกาดที่่�บริิเวณ
หมู่่�บ้้านชายทะเลเขาเต่่า เริ่�มการก่่อสร้้างเมื่�อต้้นปีี ๒๕๐๖
แล้้วเสร็็จในปีีเดีียวกััน เก็็บกัักน้ำำ�� ในปริิมาณ ๖๐๐,๐๐๐
ลููกบาศก์์เมตร เพื่่�อการอุปุ โภคบริโิ ภคเป็็นสำ�ำ คััญ
จากนั้้�นเป็็นต้้นมา ได้้มีีโครงการพััฒนาแหล่่งน้ำ�ำ�
อัันเนื่่�องมาจากพระราชดำำ�ริิเกิิดขึ้้�นอีีกจำ�ำ นวนมาก กระจายใน
ทุุกๆ ภาคของประเทศที่่�มีีความเหมาะสมทั้้�งสภาพภููมิิประเทศ
สภาพความเหมาะสมทางวิศิ วกรรม ชาวประชาเป็น็ สุขุ ทุกุ ถิ่่น� ฐาน
ด้้วยพระบารมีีปกเกล้า้ ปกกระหม่อ่ ม

พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร
เมื่่อ� ครั้ง� เสด็็จพระราชดำำ�เนิินไปยังั อ่่างเก็็บนํ้้�าเขาเต่่า จังั หวัดั ประจวบคีีรีขันั ธ์์
ทรงเจิิมและทรงพระสุหุ ร่ ายเสาเข็็มพืืดเอกใต้ฐ้ านทำำ�นบดิิน เมื่่อ� วันั ที่่� ๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๖
H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great annointed the main sheet pile
for the construction of Khao Tao Reservoir in Prachuap Khiri Khan province
on 9 April 1963.

26 .

Khao Tao Reservoir, Prachuap Khiri Khan From this project onwards, many more royal
This was the first royally-initiated water resource initiatives evolved in all Thai regions. Each of them was
development project to be initiated in the reign of H.M. designed to suit the local context with regard to geological
King Bhumibol Adulyadej The Great or King Rama IX of the conditions and engineering compatibility. Thanks to the
Chakri Dynasty. The monarch conceived the idea during king’s gracious benevolence, Thais remain happy no
his summer retreat at Klai Kangwon Palace in 1962. matter where they live.
During the retreat, H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great
visited people at Khao Tao Village in Nong Kae subdistrict,
Hua Hin district, Prachuap Khiri Khan province. Most locals
in this seaside village were poor and lacked water for
consumption as well as farming. Following the visit, the
king suggested that the Royal Irrigation Department should
construct Khao Tao Reservoir and donated approximately
Bt60,000 (or approximately US$101,700 as per the money
value and currency exchange rate in July 2022) out of his
personal purse as seed funding that could supplement
the state budget. In response to the royal initiative,
the Royal Irrigation Department built an earthen reservoir
across the Huai Takat stream in Ban Khao Tao. Construction
began in early 1963 and concluded the same year.
This reservoir can hold 600,000 cubic meters of water.
Its disposable water is mainly reserved for consumption.

27

อ่่างเก็บ็ น้ำ��ำ นฤบดิินทรจินิ ดา จัังหวััดปราจีนี บุรุ ีี Naruebodindrachinta Reservoir, Prachin Buri
พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพล H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great, on 22
อดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร ได้พ้ ระราชทานพระราชดำำ�ริิ January 1978, suggested that three reservoirs should be
เมื่�อวัันที่�่ ๒๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๑ ให้้พิิจารณาสร้้าง constructed in the Prachin Buri River Basin. One of the
อ่่างเก็็บน้ำ��ำ ในลุ่่�มน้ำ�ำ� ปราจีีนบุุรีีรวม ๓ แห่่ง โดยมีีอ่่างเก็็บน้ำ��ำ recommended reservoirs was Huai Samong Reservoir.
ห้ว้ ยโสมงเป็น็ หนึ่่ง� ในจำ�ำ นวนดังั กล่า่ ว ต่อ่ มาเมื่อ� วันั ที่่� ๒๗ ตุลุ าคม On 27 October 2009, the Cabinet authorized the Royal
พ.ศ. ๒๕๕๒ คณะรััฐมนตรีีได้้อนุุมััติิให้้กระทรวงเกษตร Irrigation Department of the Ministry of Agriculture and
และสหกรณ์์ โดยกรมชลประทานพิจิ ารณาดำำ�เนิินการก่อ่ สร้้าง Cooperatives to construct the royally-initiated Huai
อ่่างเก็็บน้ำำ�� ห้้วยโสมงอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำำ�ริิ ที่่�ตำำ�บล Samong Reservoir in Kaeng Dinso subdistrict, Na Di district,
แก่ง่ ดินิ สอ อำำ�เภอนาดีี จังั หวัดั ปราจีีนบุุรีี Prachin Buri province.
โครงการอ่า่ งเก็บ็ น้ำ��ำ ห้ว้ ยโสมงอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำำ�ริิ Huai Samong Reservoir was a large water resource
เป็็นโครงการพััฒนาแหล่่งน้ำ�ำ�ขนาดใหญ่่ในภาคตะวัันออก development project in the east of the country. Standing
ลัักษณะเป็็นเขื่�อนดิินถมบดอััดแน่่น สููง ๓๒.๗๕ เมตร 32.75 meters high and stretching for 3,767.50 meters, this
ยาว ๓,๗๖๗.๕๐ เมตร เก็็บกัักน้ำ�ำ�ได้้ ๒๗๕ ล้้านลููกบาศก์เ์ มตร compacted-earth structure can hold 275 million cubic
พร้อ้ มระบบส่ง่ น้ำ��ำ ประโยชน์ท์ ี่ไ่� ด้ร้ ับั สามารถช่ว่ ยในการบรรเทา meters of water. Equipped with a water transmission
อุุทกภัยั ในเขตพื้้�นที่ล่�ุ่�มน้ำำ��ปราจีีนบุุรีี มีีน้ำ�ำ�เพีียงพอสำำ�หรัับพื้้�นที่่� system, this reservoir mitigates floods in Prachin Buri
River Basin; provides adequate water supply to 113,330
rai (18,132.8 hectares) of farmland in the rainy season,

อ่่างเก็็บน้ำำ��นฤบดิินทรจิินดา จังั หวัดั ปราจีีนบุรุ ี
Naruebodindrachinta Reservoir, Prachin Buri province.

28

เกษตรกรรม ๑๑๓,๓๓๐ ไร่่ ในฤดููฝน และ ๔๕,๐๐๐ ไร่่ and 45,000 rai (7,200 hectares) of farmland in the dry
ในฤดููแล้้ง รวมทั้้�งเป็็นแหล่่งน้ำ�ำ�เพื่่�อการอุุปโภคบริิโภค season; delivers water for consumption to 8,396 families
ของราษฎร ๘,๓๙๖ ครััวเรืือน และโรงพยาบาลเจ้้าพระยา as well as the Chaopraya Abhaibhubejhr Hospital; serves
อภััยภููเบศร เป็็นแหล่่งน้ำ�ำ� ดิิบที่่�สำ�ำ คััญในการสนัับสนุุน as a key raw-water source for industrial operations along
ภาคอุุตสาหกรรม บริิเวณพื้้�นที่�่ชายฝั่�งทะเลภาคตะวัันออก the eastern coast; and also sustains the local ecology.
รวมทั้้�งช่่วยรัักษาระบบนิิเวศ H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great graciously
พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพล renamed Huai Samong Reservoir as Naruebodindrachinta
อดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร ทรงพระกรุุณาโปรดเกล้้า Reservoir on 16 May 2016. The new name means the
โปรดกระหม่่อมพระราชทานนามอ่่างเก็็บน้ำ��ำ ว่่า อ่่างเก็็บน้ำ�ำ� reservoir built in response to the king’s initiative.
นฤบดิินทรจิินดา เมื่�อวัันที่�่ ๑๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ On 3 May 2017, H.M. King Maha Vajiralongkorn
มีีความหมายว่่า อ่่างเก็็บน้ำ��ำ ที่่�สร้้างขึ้้�นตามพระราชดำ�ำ ริิ Phra Vajiraklaochaoyuhua proceeded to Prachin Buri to
ของพระบาทสมเด็็จพระเจ้้าอยู่�ห่ ัวั inaugurate Naruebodindrachinta Reservoir to bless it with
ต่่อมาวัันที่่� ๓ ธัันวาคม พ.ศ. ๒๕๖๐ พระบาทสมเด็็จ luck, thus bringing happiness to the area and boosting the
พระเจ้้าอยู่่�หััวได้้เสด็็จพระราชดำ�ำ เนิินไปทรงเปิิดโครงการ morale of people who benefited from this royal initiative.
อ่่างเก็็บน้ำ�ำ� นฤบดิินทรจิินดา เพื่่�อความเป็็นสิิริิมงคล
อัันจะนำ�ำ มาซึ่่�งความสุุขสวััสดีี ขวััญและกำำ�ลัังใจแก่่ประชาชน
ผู้ไ�้ ด้ร้ ับั ประโยชน์์จากโครงการ

29

โครงการเขื่อ่� นขุุนด่่านปราการชล จังั หวัดั นครนายก Khun Dan Prakarnchon Dam, Nakhon Nayok
พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพล H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great suggested
อดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร ได้พ้ ระราชทานพระราชดำำ�ริิ that the Royal Irrigation Department review the suitability
ใ ห้้ กร ม ช ล ปร ะ ท า นพิิ จ า ร ณ า ค ว า ม ถููก ต้้ อ ง เ ห ม า ะ ส ม and carry out the construction of Khlong Tha Dan Dam in Ban
และดำำ�เนิินการก่่อสร้้างเขื่ �อนคลองท่่าด่่าน ที่่�บ้้านท่่าด่่าน Tha Dan, Hin Tang subdistrict, Mueang Nakhon Nayok district,
ตำำ�บลหิินตั้้�ง อำ�ำ เภอเมืืองนครนายก จัังหวััดนครนายก Nakhon Nayok province. In response to the royal initiative,
กรมชลประทานรัับสนองพระราชดำ�ำ ริิ เริ่�มการก่่อสร้้างเขื่�อน the Royal Irrigation Department started the construction of a
ลักั ษณะเป็น็ เขื่อ� นคอนกรีีตบดอัดั ที่ถ่� ือื ว่า่ มีีความยาวที่ส�่ ุดุ ในโลก dam there on 6 November 1999. At that time, the structure
ในขณะนั้้�นเมื่�อวัันที่่� ๖ พฤศจิิกายน พ.ศ. ๒๕๔๒ ขนาด was the world’s longest roller compacted concrete dam.
ความยาวประมาณ ๒,๗๒๐ เมตร สููง ๙๓ เมตร เก็็บกักั น้ำำ��ได้้ The structure is about 2,720 meters long and 93 meters high.
๒๒๕ ล้้านลููกบาศก์์เมตร ประโยชน์์เพื่่�อการส่่งน้ำ��ำ ให้้กัับพื้้�นที่�่ With capacity to hold 225 million cubic meters of water,
เกษตรกรรม ๑๘๕,๐๐๐ ไร่่ เกษตรกรได้้รัับประโยชน์์รวม this dam channels water to 185,000 rai (29,600 hectares)
๙๖ หมู่่�บ้า้ น ๙,๑๐๔ ครัวั เรือื น ช่ว่ ยป้อ้ งกันั และบรรเทาอุทุ กภัยั of farmland for the benefit of 9,104 farmer families in 96
ในช่่วงฤดููน้ำ��ำ หลากและการส่่งน้ำ��ำ เพื่่�อการอุุปโภคบริิโภค villages. The dam has also prevented or at least mitigated
สำ�ำ หรัับพื้้�นที่ช�่ ุุมชนต่่างๆ ในเขตอำำ�เภอเมืืองนครนายก อำ�ำ เภอ floods during the wet season. It, moreover, has provided
ปากพลีี อำ�ำ เภอองค์ร์ ักั ษ์์ และอำำ�เภอบ้า้ นนา จัังหวััดนครนายก water for consumption to various communities in Nakhon
นอกจากนี้้� ยัังมีีประโยชน์์ในด้้านการรัักษาระบบนิิเวศของ Nayok’s Mueang Nakhon Nayok, Pak Phli, Ongkharak, and
แ ม่่ น้ำำ��นครน า ย ก แ ล ะ ส่่ ง เ ส ริิ ม ด้้ า นก า รท่่ อ ง เ ที่่� ย ว ข อ ง Ban Na districts. In addition, this dam has supported Nakhon
จัังหวััดนครนายก สร้้างรายได้้จากการมีีอาชีีพเสริิมให้้แก่่ Nayok River’s ecological system as well as Nakhon Nayok’s
ประชาชนในพื้้�นที่�่ ทั้้�งจากการจำำ�หน่่ายผลผลิิตทางการเกษตร tourism sector. Thanks to the dam, locals have earned
และการขายบริิการต่่างๆ ให้้กัับการท่่องเที่�่ยว มีีนัักท่่องเที่่�ยว extra income from supplementary occupations via the sale
จำ�ำ นวนมากนิยิ มไปพักั ผ่อ่ นหย่อ่ นใจที่เ�่ ขื่อ่� นขุนุ ด่่านปราการชล of crops and services to tourists. Khun Dan Prakarnchon
Dam, which is hugely popular among tourists, is widely
known today as the tourism hub of Thailand’s eastern
region where a variety of fruit orchards lie. The construction

30

ซึ่�่งเป็็นที่�่รู้�้ จัักกัันแพร่่หลายว่่าเป็็นศููนย์์กลางการท่่องเที่�่ยว of Khun Dan Pakarnchon Dam took five years. H.M. King
ข อ ง ภ า คต ะ วัั น อ อ กที่่� ปัั จ จุุ บัั นมีี ส ว นผ ล ไ ม้้ น า น า พัั นธุ์์� Bhumibol Adulyadej The Great, accompanied by H.R.H.
การก่่อสร้้างเขื่�อนคลองท่่าด่่านใช้้ระยะเวลาทั้้�งสิ้�น ๕ ปีี Princess Maha Chakri Sirindhorn, laid the foundation stone
โดยพระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพล for construction on 2 June 2001. He renamed the dam as
อดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร เสด็็จพระราชดำ�ำ เนิิน Khun Dan Prakarnchon Dam on 5 June 2004. The English
พร้้อมด้้วยสมเด็็จพระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า กรมสมเด็็จพระเทพ translation is “Khun Dan Dam That Serves as a Water Wall”.
รััตนราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุุมารีี ขณะนั้้�นทรงดำ�ำ รง On 7 July 2012, H.M. King Bhumibol Adulyadej
พ ร ะ ร า ช อิิ ส ริิ ย ย ศ เ ป็็ น ส ม เ ด็็ จ พ ร ะ เ ท พ รัั ตนร า ช สุุ ด า ฯ The Great, H.M. Queen Sirikit The Queen Mother and
สยามบรมราชกุมุ ารีี ไปทรงวางศิิลาฤกษ์์เมื่�อวันั ที่�่ ๒ มิิถุุนายน H.R.H. Princess Maha Chakri Sirindhorn made a boat trip
พ.ศ. ๒๕๔๔ ต่่อมาในวัันที่่� ๕ มิิถุุนายน พ.ศ. ๒๕๔๗ to the pier of the Royal Irrigation Department in Bangkok’s
พ ร ะ อ ง ค์์ ไ ด้้ พ ร ะ ร า ช ท า นชื่่� อ เ ขื่� อ นค ล อ ง ท่่ า ด่่ า นว่่ า Samsen area to launch five royal development projects on
เขื่่�อนขุุนด่่านปราการชล มีีความหมายว่่า เขื่่�อนขุุนด่่าน water resources. Among these projects was the Khun Dan
ซึ่�่งเป็็นกำ�ำ แพงน้ำำ�� Prakarnchon Dam.
ต่อ่ มาในวันั ที่�่ ๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ พระบาทสมเด็จ็
พระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช
บรมนาถบพิิตร พร้้อมด้้วยสมเด็็จพระนางเจ้้าสิิริิกิิติ์� พระบรม
ราชิินีีนาถ พระบรมราชชนนีีพัันปีีหลวง และสมเด็็จพระเทพ
รััตนราชสุุดาฯ สยามบรมราชกุุมารีี (พระราชอิิสริิยยศ
ในขณะนั้้�น) ได้้เสด็็จพระราชดำำ�เนิินทางชลมารคไปยัังบริิเวณ
ท่่าเรืือกรมชลประทาน สามเสน เพื่่�อทรงเปิิด ๕ โครงการ
พัฒั นาแหล่ง่ น้ำำ�� อันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ โดยมีีเขื่อ� นขุนุ ด่า่ น
ปราการชลและโครงการอื่่�นๆ อีีก ๔ โครงการ

31

พระราชดำ�ำ ริสิ ุุดท้้ายก่่อนเสด็็จสู่ส�่ วรรคาลัยั The Last Royal Initiative Won Approval
นายเรืือง วัันนุุบาล ราษฎรหมู่่�ที่�่ ๒ ตำ�ำ บลโพธิ์�กระสัังข์์ One Day before the Royal Passing
อำำ�เภอขุุนหาญ จัังหวััดศรีีสะเกษ พร้้อมคณะ ได้้มีีหนัังสืือ Mr. Rueang Wannuban, a resident of Moo 2 in
ถึึงสำำ�นัักราชเลขาธิิการ เพื่่�อขอให้้นำ�ำ ความกราบบัังคมทููล Pho Krasang subdistrict, Khun Han district, Si Sa Ket
ข อ พ ร ะ กรุุ ณ า ข อ พ ร ะ ร า ช ท า น โ คร ง ก า รก่่ อ ส ร้้ า ง province, led his community in submitting a letter to
คลองชลประทานจากอ่่างเก็็บน้ำำ��ห้้วยตาจูู ตำำ�บลกัันทรอม the Office of His Majesty’s Principal Private Secretary to
ไปยัังตำ�ำ บลโพธิ์�กระสัังข์์เพื่่�อช่่วยเหลืือราษฎรซึ่�่งขาดแคลนน้ำ�ำ� ask the king to approve the development of an irrigation
สำ�ำ หรัับการอุุปโภคบริิโภคและทำำ�การเกษตร กรมชลประทาน canal for linking Huai Ta Chu Reservoir in Kanthrom
จึึงได้้ร่่วมกัับหน่่วยงานที่่�เกี่�่ยวข้้องตรวจสอบข้้อเท็็จจริิง subdistrict to Pho Krasang subdistrict. This would benefit
และพิิจารณาความเหมาะสมโครงการที่่�จะดำำ�เนิินการ locals who were suffering from insufficient water for
โดยได้ส้ รุปุ แนวทางดำำ�เนิินการไว้้ ๓ ประการ consumption and crop irrigation. Contacted by the Office
• ขุุดลอกหนองซำำ�พร้อ้ มก่่อสร้้างอาคารประกอบ of His Majesty’s Principal Private Secretary, the Royal
• ขุดุ ลอกหนองสัังข์์กันั พร้อ้ มก่่อสร้้างอาคารประกอบ Irrigation Department and relevant authorities conducted
• ขุดุ ลอกคลองสาธารณะบ้า้ นโนนคููณ a feasibility study. They concluded that the following
สำ�ำ นัักราชเลขาธิิการได้้นำ�ำ ความกราบบัังคมทููลพระบาท solutions would be needed:
สมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช • Dredging Sam Pond and constructing appurtenant
บรมนาถบพิิตร ทราบฝ่่าละอองธุุลีีพระบาท ซึ่่�งต่่อมาได้้ทรง structures;
พระกรุุณาโปรดเกล้้าโปรดกระหม่่อมรัับโครงการพััฒนา • Dredging Sang Kan Pond and constructing
appurtenant structures; and
• Dredging Ban Non Khun Canal.

32

แหล่่งน้ำำ�� พื้้�นที่�่ตำำ�บลโพธิ์�กระสัังข์์ ด้้วยการขุุดลอกหนองซำำ� The Office of His Majesty’s Principal Private Secretary
และหนองสัังข์์กัันไว้้เป็็นโครงการอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำำ�ริิ brought the proposed solutions to H.M. King Bhumibol
ตามหนัังสืือสำำ�นัักราชเลขาธิิการที่่� รล ๐๐๐๘.๓/๓๐๔๕๕ Adulyadej The Great. After reviewing them, he decided
ลงวัันที่่� ๑๒ ตุุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ ซึ่่�งโครงการดัังกล่่าว to adopt the dredging of Sam and Sang Kan ponds as a
กรมชลประทานใช้้ระยะเวลาดำำ�เนิินการก่่อสร้้างสำำ�เร็็จ royal development project. His decision was stated in the
เพีียงปีีเดีียว ใน พ.ศ. ๒๕๖๒ นับั เป็็นโครงการพััฒนาแหล่ง่ น้ำำ�� letter No. Ror Lor 0008.3/30455, dated 12 October 2016,
แห่ง่ สุดุ ท้า้ ยที่ท�่ รงรับั ไว้เ้ ป็น็ โครงการอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ of the Office of His Majesty’s Principal Private Secretary.
ด้้วยพระมหากรุุณาธิิคุุณอัันหาที่�่สุุดมิิได้้ที่่�ทรงมีีต่่อ It took the Royal Irrigation Department just one year
ปร ะ ช า ช น ข อ ง ตำำ� บ ล โ พ ธิ์ � กร ะ สัั ง ข์์ ผู้้� ไ ด้้ รัั บ ค ว า ม เ ดืื อ ดร้้ อ น to complete the dredging in 2019. It was the last royal
ทุุกข์์ยากลำำ�เค็็ญเพราะขาดแคลนน้ำ��ำ ซึ่�่งเป็็นหััวใจสำำ�คััญ initiative related to water resources development of H.M.
ในการดำ�ำ เนิินชีีวิิต บััดนี้้� ความสุุขสงบร่่มเย็็นครอบคลุุม King Bhumibol Adulyadej The Great.
โดยทั่่�ว เพราะมีี น้ำ��ำ สำำ�หรัับทำำ�เกษตรกรรมในพื้้�นที่่� ๒๕๐ ไร่่ Thanks to his boundless benevolence, people in
ประชาชนเกืือบ ๒,๐๐๐ ครััวเรืือน มีีแหล่่งน้ำ�ำ� ถาวรไว้้ Pho Krasang subdistrict no longer suffer from shortages
เพื่่�อการอุุปโภคบริิโภคโดยไม่่ต้้องมีีความห่่วงกัังวลใดๆ of much-needed water. Contentment has now spread
ดัังเช่่นแต่่ก่่อน ถึึงแม้้วัันเวลาจะล่่วงมานานหลายปีีแล้้วก็็ตาม over Pho Krasang because water is now permanently
หากภาพพระราชจริิยวััตรที่�่อ่่อนโยน รอยแย้้มพระสรวล available for 250 rai (40 hectares) of local farmland.
เ มื่ � อ อ ยู่่�ท่่ า ม ก ล า ง พ ส กนิิ กรจัั กยัั ง ค ง ตร า ตรึึ ง อ ยู่ � ใ นหัั ว ใ จ With permanent water sources for their consumption,
ด้้วยความจงรัักภักั ดีีของทุุกคนที่�่ตำ�ำ บลโพธิ์ก� ระสังั ข์์ตลอดไป nearly 2,000 local families do not have to worry about
shortages anymore. Several years have elapsed since the
departure of H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great.
Yet, his gentility and smiles are fondly remembered by
his loyal subjects in Pho Krasang subdistrict now and
forever.

33

แก้้มลิงิ อ่่างพวง ศาสตร์์แห่่งการพัฒั นาแหล่่งน้ำ�ำ� Monkey Cheek and Reservoir Network:
ด้้วยพระปรีีชาสามารถในด้้านการจััดการน้ำำ��ที่่�สะท้้อน Science of Water Source Development
มาตลอดรััชสมััย พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร Fretting about farmers whose farmlands were
มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตรยัังทรงห่่วงใย flooded regularly, H.M. King Bhumibol Adulyadej The
ความเป็็นอยู่ �ของเกษตรกรที่่�ต้้องได้้รัับความเดืือดร้้อนจาก Great initiated the monkey cheek (Kaem Ling) scheme.
ปััญหาน้ำำ��ท่่วมพื้้�นที่�่ทำำ�กิิน จึึงได้้พระราชทานพระราชดำ�ำ ริิ Recognizing that most low-lying areas are flood-prone
เรื่�อง แก้้มลิิง ด้้วยทรงเห็็นว่่าพื้้�นที่่�ราบลุ่�มส่่วนใหญ่่ fields, he suggested that they could serve as Kaem Ling
มีีลัักษณะเป็็นทุ่่�งน้ำ�ำ�ท่่วมถึึง สามารถใช้้เป็็นพื้้�นที่�่แก้้มลิิงได้้ or water retention areas. At suitable times, a volume of
ด้้วยหลัักการบริิหารจััดการน้ำ�ำ� โดยใช้้วิิธีีการหน่่วงน้ำ�ำ� เมื่�อถึึง water would be channeled to the Kaem Ling from another
เวลาที่�่เหมาะสมจะนำำ�น้ำำ��ในพื้้�นที่่�ที่�่มีีปริิมาณมากมาเก็็บกััก location where there was a huge load of water. After the
ในอีีกพื้้�นที่่�หนึ่่�ง รอจนเมื่ �อระดัับน้ำำ��ลดแล้้ว จึึงค่่อยระบายน้ำ��ำ water level in that location declined, water could be
ลงแหล่่งน้ำ�ำ� หรืือส่่งให้้พื้้�นที่่�เพาะปลููกในหน้้าแล้้ง ซึ่�่งเป็็น channeled back or used for irrigating farmland during
หลัักการเดีียวกัับการที่่�ลิิงอมกล้้วยไว้้ในกระพุ้ �งแก้้มก่่อน the dry season. The idea was derived from monkey’s
แล้้วจึึงค่่อยเคี้�ยวและกลืืน ตััวอย่่างเช่่น โครงการ habit. When a monkey finds a banana, it puts the fruit
พระราชานุุสาวรีีย์์สมเด็็จพระสุุริิโยทััยบริิเวณทุ่ �งมะขามหย่่อง in the bulge of its cheek before gradually chewing and
และทุ่�งบางบาล จัังหวััดพระนครศรีีอยุุธยา โครงการแก้้มลิิง swallowing it. The Queen Suriyothai Statue Project in
คลองมหาชััย-คลองสนามชััย ในพื้้�นที่�่กรุุงเทพมหานคร Thung Makham Yong and Thung Bang Ban in Phra Nakhon
และจังั หวัดั สมุุทรสาคร Si Ayutthaya province and Maha Chai Canal – Sanam
อ่่างพวง เป็็นการเชื่�อมโยงเครืือข่่ายอ่่างเก็็บน้ำำ�� Chai Canal Monkey Cheek Project in Bangkok and Samut
หลัักการทำำ�งานโดยการส่่งน้ำำ�� ให้้อ่่างเก็็บน้ำ�ำ�ที่่�อยู่�ใกล้้เคีียง Sakhon are examples of such royal initiatives.
และอยู่ �ในระดัับที่่�ต่ำ�ำ�กว่่าด้้วยการเชื่ �อมต่่อท่่อส่่งน้ำ�ำ�ระหว่่าง A reservoir network or “Ang Phuang” in Thai,
อ่่างเก็็บน้ำำ��เข้้าด้้วยกััน วััตถุุประสงค์์เพื่่�อให้้ราษฎรมีีน้ำ��ำ ใช้้ connects neighboring reservoirs with water conduits.
อย่่างเพีียงพอตลอดทั้้�งปีี ดัังที่�่กรมชลประทานได้้สนอง A reservoir at a lower level will accept excess water
พระราชดำำ�ริเิ ป็น็ การเชื่อ� มโยงเครือื ข่า่ ยอ่า่ งเก็บ็ น้ำ��ำ หรือื อ่า่ งพวง from the one at a higher elevation. The goal of such
ด้้วยท่่อผัันน้ำำ�� ได้้แก่่ โครงการระบบท่่อผัันน้ำ�ำ� ระหว่่าง reservoir networks is to ensure that people have
อ่่างเก็็บน้ำำ��ห้้วยทราย อ่่างเก็็บน้ำำ�� ห้้วยตะแปด อ่่างเก็็บน้ำ�ำ� adequate water supply year-round. The Royal Irrigation
ทุ่�งขาม อ่่างเก็็บน้ำ��ำ ห้้วยไม้้ตาย และอ่่างเก็็บน้ำ�ำ� ห้้วยไทรงาม Department responded to the royal initiative by building
ก่อ่ สร้า้ งสำำ�เร็็จ ใช้้ประโยชน์์แล้้วในปีี ๒๕๔๙ a reservoir network under the water diversion project
linking Huai Sai, Huai Tapaet, Thung Kham, Huai Mai Tai,
and Huai Sai Ngam reservoirs. Project construction was
completed in 2006.

อ่า่ งเก็บ็ น้ำ�ำ�ห้้วยไทรงาม ตำำ�บลหนองพลัับ อำ�ำ เภอหัวั หินิ จังั หวััดประจวบคีรี ีีขัันธ์์
Huai Sai Ngam Reservoir in Nong Phlap subdistrict, Hua Hin district,
Prachuap Khiri Khan province.

34

บููรณาการองค์ค์ วามรู้� สัมั ฤทธิ์์ส� ุขุ สู่เ่� กษตรกร Integrative Philosophies for Rural Communities
แนวพระราชดำ�ำ ริิด้้วยรููปแบบในการบููรณาการเพื่่�อ H.M. King Bhumibol Adulyadej The Great’s
การพััฒนาเกษตรทฤษฎีีใหม่่ เป็็นแนวคิิดการแก้้ปััญหา integrative approach for New Theory Agriculture offered
แบบองค์์รวม ด้้วยวิิธีีการใช้้ประโยชน์์จากพื้้�นที่�่ถืือครองที่่�มีีอยู่� a holistic solution. It was based on the use of limited
อย่่างจำำ�กััดให้้เกิิดประโยชน์์สููงสุุดโดยกำำ�หนดแบ่่งพื้้�นที่่�เป็็น land for optimum benefit. Each land plot is divided into
พื้้�นที่�่ทำำ�การเกษตร พื้้�นที่�่อยู่�อาศััย และการขุุดสระน้ำ��ำ เพื่่�อให้้ several zones namely a farming area, a housing area,
มีีน้ำ�ำ� ไว้้ใช้้อย่่างพอเพีียงตลอดปีี เป็็นการสร้้างสถานภาพ and a pond that ensures an adequate supply of water
ค ว า ม มั่ � นค ง ทั้้� ง ท า ง เ ศ รษ ฐ กิิ จ แ ล ะ สัั ง ค ม ใ ห้้ เ กิิ ดกัั บ ช น บ ท year-round. Economic and social security, thanks to this
และประเทศชาติิ รวมทั้้�งรู้�้ จัักวิิธีีการจััดการและการตลาด holistic solution, are common in rural areas and Thailand
ด้้วยการรวมกลุ่่�มของคนในชุุมชนเพื่่�อสร้้างความเข้้มแข็็ง generally. Guided by New Theory Agriculture, people
ความมั่น� คงในชีีวิิตและชุมุ ชนที่�อ่ าศัยั อยู่�ร่่วมกััน learned about management and marketing through the
อีีกหนึ่่�งแนวทางความรู้�้สู่�แนวพระราชดำ�ำ ริิ ศาสตร์์แห่่ง empowerment of local farmers that sought to strengthen
การบููรณาการเพื่่�อการพััฒนาหลัักปรััชญาของเศรษฐกิิจ their personal and community security.
พอเพีียงที่่�พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร มหาภููมิิพล Another key theory of H.M. King Bhumibol Adulyadej
อดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร ทรงมุ่�งมั่น� ให้เ้ กิดิ ความมั่น� คง The Great was the Sufficiency Economy Philosophy.
ผาสุุกในชีีวิิตของเกษตรกร แนวคิิดในการรู้�้ จัักที่�่จะยึึดหลััก Offering integrated knowledge and inspiring various royal
การเดิินสายกลาง พออยู่�พอกิิน ความสมดุุลในการใช้้ชีีวิิต initiatives, the Sufficiency Economy Philosophy sought to
รู้้�จัักความพอประมาณ พอเหมาะพอดีี รู้้�จัักประมาณตน deliver security and happiness for farmers by promoting
ความมีีเหตุุผล ไม่่ประมาท รู้�้ จัักสร้้างภููมิิคุ้�มกัันแก่่ตนเอง adoption of the middle path approach, or espousing
และสัังคม ที่�่สำำ�คััญต้้องเป็็นผู้้�มีีความรู้�้ ความรอบคอบ moderation, sufficiency, balance, self-evaluation,
ที่่�จะนำ�ำ ความรู้้�ไปใช้้ ต้้องเป็็นผู้้�มีีคุุณธรรม ซื่่�อสััตย์์สุุจริิต rationality, caution, and immunity for oneself and one’s
อดทน ใช้้สติิปััญญาในการดำำ�เนิินชีีวิิตตามหลัักปรััชญา community. Followers of the Sufficiency Economy
ของเศรษฐกิิจพอเพีียงซึ่�่งเปรีียบดั่ �งเกราะคุ้ �มครองให้้รอดพ้้น Philosophy should have knowledge, prudence, integrity,
จากผองภััยทั้้�งปวง honesty, patience and wisdom. The theory promises to
protect them from all harm.

35

ศาสตร์แ์ ห่่งเหล่่งเรีียนรู้้� พิิพิิธภััณฑ์ธ์ รรมชาติทิ ี่่�มีชี ีีวิติ The Study Centers - Living Natural Museums
แนวทางพระราชดำำ�ริิที่่�ได้้จาก ศาสตร์์ ของพระบาทสมเด็็จ Inspired by the knowledge of H.M. King Bhumibol
พระบรมชนกาธิเิ บศร มหาภููมิพิ ลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร Adulyadej The Great, royal development study centers
ศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาอัันเนื่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ เป็็นเสมืือน are the equivalent of natural living museums. People
พิิพิิธภััณฑ์์ธรรมชาติิที่่�มีีชีีวิิต เป็็นที่�่ที่่�ประชาชนในท้้องถิ่�น living around the centers can enter them and apply
ที่่�ศููนย์์ศึึกษาตั้�งอยู่�ได้้เข้้าไปเรีียนรู้�้และนำ�ำ ไปปฏิิบััติิเพื่่�อพััฒนา acquired knowledge for improvement of their living
ชีีวิิตความเป็็นอยู่ �จากที่�่เคยอดอยากแร้้นแค้้นหรืือแค่่พอมีีพอกิิน conditions. Thus they will upgrade their quality of life,
แปรเปลี่่�ยนเป็็นมีีคุุณภาพชีีวิิตที่�่ดีีขึ้้�น มีีกิินมีีใช้้ สมบููรณ์์ shed destitution or difficulty and enjoy good health and
ด้้วยสุุขภาพอนามััย ความมั่�นคงทางเศรษฐกิิจ และสถานภาพ economic security. Their children and grandchildren will
ทางสัังคมที่่�ลููกหลานได้้มีีการศึึกษา เมื่�อสำ�ำ เร็็จได้้กลัับมาพััฒนา also receive education. After graduation, they will return
ท้้องถิ่น� และสร้้างความเจริญิ กัับประเทศชาติสิ ืืบต่่อไป to their hometowns to drive local development and
ศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาอัันเนื่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ contribute to Thailand’s prosperity.
ตั้ �งขึ้ �นในหลายภููมิิภาคด้้วยพระมหากรุุณาธิิคุุณพระราชทาน Royal development study centers have been set
พระราชดำ�ำ ริิให้้สร้้างขึ้�นเพื่่�อใช้้เป็็นแหล่่งรวบรวมองค์์ความรู้้� up in several regions of Thailand in response to the king’s
ทั้้ง� ด้้านดิิน น้ำ�ำ� ป่า่ ไม้้ การเกษตร และการส่่งเสริิมอาชีีพ เป็น็ ต้้น benign royal initiatives. Compiling knowledge of soil,
ต้้นแบบของความสำำ�เร็็จซึ่�่งจะเป็็นแบบอย่่างสำ�ำ หรัับพื้้�นที่่�อื่�นๆ water, forestry, agriculture and occupational promotion,
แต่่ละศููนย์์ศึึกษาจะมีีลัักษณะโดดเด่่นแตกต่่างกัันไปตามสภาพ these centers have prepared successful models for
แวดล้้อมทางด้้านภููมิิประเทศและภููมิิสัังคม เป็็นแหล่่งรวบรวม people to apply. Each royal development study center
องค์์ความรู้้�ในการแก้้ไขสภาพความเป็น็ จริิงของสภาพภููมิิประเทศ has its unique strengths that suit local geographical and
และสภาพสังั คมในพื้้น� ที่ต�่ ่า่ งๆ geosocial contexts, because it has amassed knowledge
from efforts to solve local problems.

36

ปััจจุุบัันมีีศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาอัันเนื่่�องมาจาก Today, there are six royal development study
พระราชดำำ�ริิ ๖ แห่่ง ได้้แก่่ ศููนย์์ศึึกษาการพััฒนา centers. Huai Hong Khrai Royal Development Study Center
ห้้วยฮ่่องไคร้้อัันเนื่่�องมาจากพระราชดำำ�ริิ จัังหวััดเชีียงใหม่่ in Chiang Mai province is operated by the Royal Irrigation
รัับผิิดชอบดำำ�เนิินการโดยกรมชลประทาน ศููนย์์ศึึกษา Department; Khao Hin Sorn Royal Development Study
การพััฒนาเขาหิินซ้้อนอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ Center in Chachoengsao province is operated by the Land
จัังหวััดฉะเชิิงเทรา รัับผิิดชอบดำ�ำ เนิินการโดยกรมพััฒนาที่่�ดิิน Development Department; Puparn Royal Development
ศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาภููพานอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ Study Center in Sakon Nakhon province is operated by
จัังหวััดสกลนคร รัับผิิดชอบดำำ�เนิินการโดยกรมชลประทาน the Royal Irrigation Department; Kung Krabaen Bay
ศูู น ย์์ ศึึ ก ษ า ก า ร พัั ฒ น า อ่่ า ว คุ้ � ง ก ร ะ เ บ น อัั น เ นื่่� อ ง ม า จ า ก Royal Development Study Center in Chanthaburi
พระราชดำ�ำ ริิ จัังหวััดจัันทบุุรีี รัับผิิดชอบดำำ�เนิินการโดย province is operated by the Fisheries Department;
กรมประมง ศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาห้้วยทรายอัันเนื่่�อง Huai Sai Royal Development Study Center in Phetchaburi
มาจากพระราชดำำ�ริิ จัังหวััดเพชรบุุรีี รัับผิิดชอบดำำ�เนิินการ province is operated by the Royal Forest Department;
โดยกรมป่่าไม้้ และศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาพิิกุุลทอง and Pikun Thong Royal Development Study Center
อัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ จัังหวััดนราธิิวาส รัับผิิดชอบ in Narathiwat province is operated by the Land
ดำ�ำ เนินิ การโดยกรมพัฒั นาที่�่ดินิ Development Department.

ศููนย์์ศึึกษาการพัฒั นาห้ว้ ยฮ่่องไคร้้อันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำำ�ริิ
Huai Hong Khrai Royal Development Study Center.

37

ลักั ษณะโดดเด่น่ ของศููนย์ศ์ ึกึ ษาการพัฒั นาอันั เนื่่อ� งมาจาก These centers are essentially one-stop-service
พระราชดำ�ำ ริิ เป็็นศููนย์์การอบรมแบบเบ็็ดเสร็็จ One Stop training facilities where members of all sectors exchange
Service เปิิดโอกาสให้้ทุุกภาคส่่วนได้้แลกเปลี่่�ยนความรู้้� knowledge and collaborate. Royal development study
และติิดต่่อประสานงานอย่่างใกล้้ชิิดระหว่่างนัักวิิชาการ centers have always fostered participation and unity.
นัักปฏิบิ ััติิ และประชาชน ส่ง่ เสริิมการมีีส่ว่ นร่่วม ความสามัคั คีี As a result, development introduced by these centers
ส่ง่ ผลให้ก้ ารพัฒั นาที่ไ�่ ด้ร้ ับั เหมาะสมสอดคล้อ้ งกับั ความต้อ้ งการ appropriately responds to local needs. These centers,
ของประชาชนในพื้้�นที่่� เป็็นการเอื้�อประโยชน์์ต่่อหมู่่�บ้้าน moreover, welcome neighboring villages that are
รอบศููนย์์ให้้เข้้ามาแลกเปลี่่�ยนความรู้�้ ศึึกษาวิิธีีการปฏิิบััติิ interested in the exchange of knowledge and learning
ที่ไ�่ ด้ผ้ ลแล้ว้ นำ�ำ ไปปฏิบิ ัตั ิใิ นพื้้น� ที่ช่� ุมุ ชนของตน หรือื ให้ป้ ระชาชน opportunities. Locals thus can learn from the centers
ที่่�เข้้ามาเรีียนรู้�้ได้้นำำ�ไปบอกต่่อ ถ่่ายทอดต่่อผู้้�ที่�่ได้้มาร่่วม and apply successful models to their communities. The
กิิจกรรมของศููนย์์ royal development study centers have taught useful
knowledge to local people as well as visitors, who spread
the knowledge farther afield.

38

ตลอดระยะเวลา ๗๐ ปีี แห่่งการครองสิิริิราชสมบััติิ Throughout his 70-year-long reign, H.M. King
ของพระบาทสมเด็จ็ พระบรมชนกาธิเิ บศร มหาภููมิพิ ลอดุลุ ยเดช Bhumibol Adulyadej The Great made massive contributions
มหาราช บรมนาถบพิิตร ทรงสร้้างคุุณููปการหลากหลาย to the prosperity and security of his people as well as
ล้้วนบัังเกิิดประโยชน์์ สร้้างความมั่�งคั่�ง มั่่�นคงในชีีวิิตให้้กัับ the progress of his nation. Thailand prospered under his
ประชาชนทั้้�งปวง ประเทศก้้าวหน้้า บ้้านเมืืองเจริิญรุ่�งเรืือง auspices. Rooted in his knowledge, his royal initiatives
ด้้วยพระบารมีีแผ่่ไพศาลทั่่�วสารทิิศ แนวพระราชดำำ�ริิ offered wise guidelines and methods. In addition to the
อัันเกิิดจากศาสตร์์หรืือความรู้้�ที่่�พระองค์์ทรงศึึกษาแนวทาง royal initiative on water resource development, H.M.
และวิิธีีการด้้วยพระปรีีชาสามารถและพระปรีีชาชาญ King Bhumibol Adulyadej The Great also inspired various
นอกจากทุุกโครงการพััฒนาอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ other activities for water development. His royal initiatives
ด้า้ นการพัฒั นาแหล่ง่ น้ำ�ำ�แล้ว้ ยังั มีีอีีกหลายกิจิ กรรมในการพัฒั นา encompassed the generation of water, other efforts
ที่�่เกี่่�ยวข้้องกัับการน้ำ��ำ ทั้้�งทำ�ำ ให้้เกิิดน้ำ�ำ� ดููแลแก้้ไขน้ำ��ำ รัักษาน้ำำ�� to solve water problems and conservation of water
ดัังตัวั อย่่างเช่น่ โครงการฝนหลวง โครงการสร้า้ งฝายชะลอน้ำำ�� resources. For example, the Royal Rainmaking Project,
โครงการอนุุรัักษ์์ดิินและน้ำ�ำ�ด้้วยหญ้้าแฝก โครงการแกล้้งดิิน check-dam construction projects, the project on Vetiver
เป็็นอาทิ ิ ทุกุ โครงการที่�่เกิิดจากพระมหากรุณุ าธิิคุณุ อัันหาที่�ส่ ุุด grass for soil and water conservation, the project to
มิิได้้ จัักสถิิตในทุุกดวงใจคนไทยทั้้�งแผ่่นดิินชั่่�วกาลนาน rehabilitate saline soil and so forth. All were attributable
ด้ว้ ยความจงรัักภักั ดีีตลอดไป to the king’s boundless benevolence. His graciousness
remains engraved in the hearts of all Thais eternally.

ศููนย์์ศึึกษาการพัฒั นาอ่่าวคุ้�งกระเบนอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำำ�ริิ
Kung Krabaen Bay Royal Development Study Center.

39

40

รัชั กาลที่่� ๑๐ แห่่งพระบรมราชวงศ์จ์ ักั รีี The 10th King of Chakri Dynasty
เมื่ �อพระบาทสมเด็็จพระปรเมนทรรามาธิิบดีีศรีีสิินทร Ascending the throne as the 10th monarch of
มหาวชิิราลงกรณ พระวชิิรเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว เสด็็จเถลิิงถวััลย the Chakri Dynasty, H.M. King Maha Vajiralongkorn Phra
ราชสมบััติิเป็็นพระมหากษััตริิย์์พระองค์์ที่�่ ๑๐ แห่่งพระบรม Vajiraklaochaoyuhua expressed his firm royal aspiration
ราชวงศ์์จัักรีี ได้้พระราชทานพระปฐมบรมราชโองการ in his coronation oath as follows:
แก่พ่ สกนิิกรเพื่่อ� แสดงถึึงพระราชปณิธิ านที่่ท� รงตั้�งมั่น� ว่่า “We shall treasure, preserve and build on our heritage

“เราจะสืบื สาน รักั ษา และต่่อยอด and shall reign in righteousness
และครองแผ่่นดิินโดยธรรม for the great enduring good of the people.”
Golden sunlight shines across Thailand as the
เพื่่�อประโยชน์์สุุขแห่ง่ อาณาราษฎรตลอดไป” king’s benign prestige spreads nationwide. Being the
แสงทองแห่่งสุุริิยฉายเจิิดจ้้าสาดส่่องทั่่�วพื้้�นปฐพีี soul of the nation, he has unified all Thais. The beloved
ทั่่�วทุุกสารทิิศ ด้้วยพระเมตตาบารมีีแผ่่ไพศาลของพระบาท monarch has been a victorious pillar of Thailand, as he
สมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััว ทรงเป็็นศููนย์์รวมใจของคนไทย ทรงเป็น็ has strengthened nationwide efforts to do good deeds.
มิ่ �งขวััญและหลัักชััยแห่่งการรวมกำำ�ลัังสร้้างความดีีของแผ่่นดิิน Rushing to ease his people’s suffering, he has blessed
ทรงเร่่งขจััดความทุุกข์์ให้้มลายสิ้�น เพื่่�อให้้พสกนิิกรพานพบแต่่ them with peaceful happiness.
ความสุุขสงบร่ม่ เย็น็ When the king was a young prince, he accompanied
หากมองย้้อนไปในวัันวาน เมื่�อครั้้�งพระบาทสมเด็็จ his royal parents in their royal tours around the country
พระเจ้้าอยู่่�หััวทรงดำ�ำ รงพระราชอิิสริิยยศ สมเด็็จพระเจ้้า to visit their subjects. The young prince’s interest in water
ลููกยาเธอ เจ้้าฟ้้าวชิิราลงกรณ ได้้โดยเสด็็จสมเด็็จพระบรม resource development, as a result, grew over time. His
ชนกนาถและสมเด็็จพระบรมราชชนนีีไปทรงเยี่่�ยมราษฎร experience also expanded through the royal works he
และทรงปฏิิบััติิพระราชกรณีียกิิจต่่างๆ เจ้้านายพระองค์์น้้อย initiated.
ทรงสนพระราชหฤทััยในกิิจการด้้านพััฒนาแหล่่งน้ำำ�� อย่่าง
ค่่อยเป็็นค่่อยไป และทรงตระหนัักถึึงความสำ�ำ คััญของน้ำ��ำ
ดัังเห็็นได้้จากพระราชกรณีียกิิจที่่�ทรงปฏิิบััติิตลอดระยะเวลา
ที่ผ�่ ่า่ นมา

41

วัันที่่� ๒๘ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๐๕ พระบาทสมเด็็จ วัันที่่� ๑๙ กัันยายน พ.ศ. ๒๕๑๐ พระบาทสมเด็็จ
พระเจ้้าอยู่่�หััวขณะมีีพระชนมมายุุ ๑๐ พรรษา ได้้เสด็็จ พระเจ้้าอยู่่�หััวได้้เสด็็จพระราชดำ�ำ เนิินไปทอดพระเนตร
พระราชดำำ�เนิินไปยัังเขื่�อนแก่่งกระจาน ทรงพระเกษมสำ�ำ ราญ เขื่�อนพิิมาย บริิเวณไทรงาม และปราสาทหิินพิิมาย จัังหวััด
ประทัับอยู่่�ท่่ามกลางประชาชนที่่�มาเฝ้้าทููลละอองธุุลีีพระบาท นครร า ช สีี ม า ปร ะ ช า ช นที่่� ม า รัั บ เ ส ด็็ จ ต่่ า ง ชื่ � น ช ม โ ส ม นัั ส
เพื่่�อชื่�นชมพระบารมีีโดยไม่่ถืือพระองค์์ เป็็นภาพที่�่ตราตรึึง ที่พ�่ ระองค์ส์ นพระราชหฤทัยั ในงานชลประทานที่ม�่ ีีความสำำ�คัญั
ประทับั ใจของทุุกคนที่�ม่ ารัับเสด็จ็ ในวัันนั้้น� ต่อ่ ชีีวิิตของประชาชนและการพัฒั นาประเทศ
On 28 May 1962, the 10-year-old prince visited On 19 September 1967, he visited Phimai Dam
Kaeng Krachan Dam for recreational purposes. People in Sai Ngam area and Phimai Historical Park in Nakhon
watched as the prince had fun and showed his Ratchasima province. People were delighted to witness
friendliness. He impressed everyone present, leaving his interest in irrigation, which proved so important to
lasting good memories. people and national development.

42

วัันที่่� ๑ สิิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๓ พระบาทสมเด็็จ On 1 August 1970, the prince accompanied his
พ ร ะ เ จ้้ า อ ยู่่�หัั ว โ ด ย เ ส ด็็ จ ส ม เ ด็็ จ พ ร ะ บ ร ม ช นกน า ถ ไ ป father to the royal ceremony to inaugurate Vajiralongkorn
ในการพระราชพิิธีีเปิิดเขื่ �อนวชิิราลงกรณ ต่่อมาภายหลััง Dam. This structure is today known as Mae Klong Dam.
เปลี่�่ยนชื่่�อเป็็นเขื่ �อนแม่่กลอง ประชาชนจากที่่�ต่่างๆ ทั้้�งใกล้้ During the ceremony, people from nearby areas as well
แ ล ะ ไ ก ล ต่่ า ง ม า เ ฝ้้ า ทูู ล ล ะ อ อ ง ธุุ ลีี พ ร ะ บ า ท ร อ รัั บ เ ส ด็็ จ as from afar gathered happily to greet the royals. From
อย่า่ งมีีความสุขุ นับั แต่ว่ ันั นั้้น� มาสายน้ำำ��แม่ก่ ลองไม่เ่ คยเหือื ดแห้ง้ that time on, Mae Klong River has never turned dry. Crops
พืืชพรรณธััญญาหารอุุดมสมบููรณ์์ สร้้างความอยู่่�ดีีกิินดีี are abundant, paving the way for people’s wellbeing.
แก่่ประชาชน
เขื่อ� นวชิิราลงกรณ จังั หวัดั กาญจนบุรุ ี
Vajiralongkorn Dam, Kanchanaburi province.

43

ตราบจนเมื่�อวัันที่�่ ๒๗ ธัันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๘ อัันเป็็น On 27 December 1975, the Royal Irrigation
วัันแห่่งประวััติิศาสตร์์ของชาวกรมชลประทาน เมื่�อพระบาท Department experienced a historic event as the king
สมเด็็จพระเจ้้าอยู่่�หััว เมื่�อครั้้�งทรงดำ�ำ รงพระราชอิิสริิยยศ – known at that time as H.R.H. Crown Prince Maha
สมเด็็จพระบรมโอรสาธิิราชฯ สยามมกุุฎราชกุุมาร ได้้เสด็็จ Vajiralongkorn – visited its office on Samsen Road.
พระราชดำ�ำ เนิินไปทรงเยี่�่ยมกิิจการของกรมชลประทาน Civil servants and officials delighted in preparing the
ถนนสามเสน โดยมีีข้้าราชการและเจ้้าหน้้าที่�่เฝ้้าทููลละออง reception for that day. During the royal visit, the then
ธุุลีีพระบาทรัับเสด็็จด้้วยความปลื้้�มปีีติิเป็็นล้้นพ้้น ตลอดเวลา crown prince attentively listened and inquired about
ทรงรับั ฟังั คำ�ำ กราบบังั คมทููลถึงึ หน้า้ ที่ภ�่ ารกิจิ ของกรมชลประทาน the Royal Irrigation Department’s water-management
การบริิหารจััดการน้ำำ��เพื่่�อประโยชน์์ทางด้้านเกษตรกรรม mission that was conducted for the agricultural sector’s
อย่่างทั่่ว� ถึึง และทรงซัักถามด้ว้ ยความสนพระราชหฤทััยยิ่�ง comprehensive benefits.

44

ภาพพระราชกรณีียกิิจด้้านการพััฒนาแหล่่งน้ำ��ำ ของ The crown prince’s royal works on the development
พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็็ จ พ ร ะ เ จ้้ า อ ยู่่�หัั ว ใ นท้้ อ ง ถิ่ � นทุุ รกัั นด า ร ไ ด้้ of water resources in remote areas became increasingly
ฉายชััดมากยิ่่�งขึ้ �นในเวลาต่่อมา คราใดที่�่โดยเสด็็จสมเด็็จ prominent over time. Whenever he accompanied his
พระบรมชนกนาถ จะทรงร่่วมทอดพระเนตรและพิิจารณา father on a royal trip, he keenly checked and examined
แหล่่งน้ำ�ำ�อย่่างสนพระราชหฤทััย และคราใดที่่�โดยเสด็็จ water resources alongside the king. Whenever he
สมเด็็จพระบรมราชชนนีี พระองค์์จะเสด็็จพระราชดำำ�เนิินไป accompanied his mother on a royal trip, he inspected
ทอดพระเนตรสภาพภููมิิประเทศ ภููมิิสัังคม ทรงเยี่่�ยมราษฎร geological and geosocial conditions, visited locals and
และทรงติดิ ตามความก้า้ วหน้า้ โครงการพัฒั นาแหล่ง่ น้ำ��ำ สืบื สาน followed up on progress of water resource development
พระราชปณิิธานของสมเด็็จพระบรมชนกนาถ นัับเป็็น projects to carry on the royal aspirations of his father.
พระมหากรุณุ าธิคิ ุณุ แก่ช่ าวกรมชลประทานที่ไ�่ ด้ร้ ับั พระราชทาน The Royal Irrigation Department’s officials were deeply
พ ร ะ บ ร ม ร า ช านุุ ญาตให้้ เ ฝ้้ าทูู ลละ อองธุุ ลีี พระบาท grateful that they received royal audiences to provide
กราบบัังคมทููลรายงานอย่่างใกล้้ชิิด และมีีโอกาสได้้เห็็นภาพ him with briefings and opportunities to watch him work
การทรงงานที่�่แม้้จะทรงฉลองพระองค์์ราชองครัักษ์์ มีีพระราช on various occasions including when he was wearing a
จริิยวััตรที่่�เปี่�่ยมด้้วยพระขััตติิยะมานะ ทรงมีีระเบีียบวิินััยสููง royal bodyguard uniform. His bearing was remarkably
ดัังเช่่นทหารหาญ หากแต่่เมื่�อมีีพระราชปฏิิสัันถารกัับราษฎร characteristic of regal perseverance and his discipline was
หรืือข้้าราชการในพื้้�นที่่�จะทรงค้้อมพระองค์์ไปทรงซัักถาม as solid as a stalwart soldier. Yet, whenever he talked to
อย่่างไม่ถ่ ืือพระองค์์ และแย้ม้ พระสรวลด้้วยพระเมตตายิ่ง� people or local civil servants, he bent down gently and
kindly smiled.

45

46