JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970 - 2020)
DEKAD
2 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
PRAKATA
Jabatan Bantuan Guaman (JBG), atau dahulunya dikenali sebagai Biro Bantuan Guaman (BBG), adalah satu-satunya
agensi kerajaan yang ditubuhkan khusus bagi memberi perkhidmatan bantuan guaman sama ada kes sivil, Syariah
ataupun jenayah kepada warganegara yang ingin mendapatkan keadilan tetapi tidak berkemampuan. Akses kepada
keadilan merupakan prinsip utama dalam pentadbiran sistem keadilan. Konsep ini menekankan bahawa keadilan
bukanlah keistimewaan kepada sebilangan orang sahaja tetapi hendaklah diberikan kepada semua rakyat atas dasar
sama rata, adil dan saksama.
Kini setelah mencapai usia lebih lima dekad, perkhidmatan bantuan guaman telah berkembang seiring dengan
perubahan masa dan teknologi melalui usaha tranformasi yang telah dilaksanakan meliputi aspek peluasan bidang
kuasa dan perundangan, tadbir urus, struktur organisasi, pembangunan sumber manusia, hubungan strategik
dan penggunaan aplikasi teknologi maklumat terkini bagi memenuhi aspirasi dan kehendak masyarakat terhadap
perkhidmatan bantuan guaman yang terbaik.
Justeru, bagi merakam segala usaha transformasi yang telah dilaksanakan tersebut JBG menerbitkan Buku Jabatan
Bantuan Guaman: Transformasi Bantuan Guaman 5 Dekad (1970-2020) sebagai suatu kesinambungan terhadap
penerbitan beberapa siri buku sama sebelum ini bagi tempoh 25 tahun dan 40 tahun. Buku ini juga merupakan suatu
catatan sejarah penting bahawa JBG telah berkembang dan memainkan peranan penting kepada negara lebih lima dekad
dalam memberikan perkhidmatan bantuan guaman yang berkesan kepada masyarakat yang kurang berkemampuan.
Semoga penerbitan Buku ini akan memberi manfaat kepada seluruh masyarakat dan menjadi pendorong semangat
kepada warga JBG untuk terus menyumbang dan meningkatkan kecemerlangan dalam memberikan perkhidmatan
bantuan guaman yang berkualiti kepada masyarakat di masa hadapan.
JABATAN BANTUAN GUAMAN 3
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
ISI KANDUNGAN
Perutusan Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Parlimen dan Undang-Undang).................................................................. 3
Seuntai Kata Ketua Pengarah Bahagian Hal Ehwal Undang-Undang....................................................................................... 5
Kata Alu-Aluan Ketua Pengarah Jabatan Bantuan Guaman........................................................................................................ 7
BAB 1 : PROFIL KORPORAT........................................................................................................................................................ 9
Carta Organisasi................................................................................................................................................................................. 10
Piagam Pelanggan.............................................................................................................................................................................. 12
Visi, Misi dan Fungsi......................................................................................................................................................................... 13
Punca Kuasa Jabatan Bantuan Guaman......................................................................................................................................... 14
Latar Belakang Penubuhan............................................................................................................................................................... 18
BAB 2 : TRANSFORMASI PERKHIDMATAN BANTUAN GUAMAN............................................................................... 39
Transformasi Merentasi 5 Dekad
Pewujudan Skim Pegawai Syariah........................................................................................................................................... 40
Pewujudan Bahagian Pengantaraan......................................................................................................................................... 44
Penjenamaan Semula Daripada Biro Bantuan Guaman kepada Jabatan Bantuan Guaman.................................................... 46
Akta Bantuan Guaman (Pindaan) 2017 [Akta A1548]............................................................................................................... 48
Penubuhan Akaun Amanah Bantuan Guaman......................................................................................................................... 52
Pendigitalan Perkhidmatan Jabatan Bantuan Guaman............................................................................................................ 56
Peluasan Bidang Kuasa Jabatan Bantuan Guaman
Bidang Kuasa Jenayah.............................................................................................................................................................. 60
Bidang Kuasa Syariah............................................................................................................................................................... 61
Bidang Kuasa Sivil.................................................................................................................................................................... 62
Cabaran Sewaktu Era Pandemik COVID-19.................................................................................................................................. 64
Cabaran Dalam Memastikan Akses Kepada Keadilan Semasa Era Pandemik........................................................................ 66
Pelaksanaan Khidmat Nasihat Guaman Secara Dalam Talian................................................................................................. 68
Pelaksanaan Khidmat Nasihat Guaman Secara Dalam Talian di Penjara................................................................................ 70
Pelaksanaan Sesi Pengantaraan Secara Dalam Talian.............................................................................................................. 74
Pelaksanaan Program Latihan Industri.................................................................................................................................... 76
Pelaksanaan Program Gerobok Prihatin Jabatan Bantuan Guaman........................................................................................ 80
Pelaksanaan Mesyuarat dan Kursus Secara Dalam Talian...................................................................................................... 82
BAB 3 : AKTIVITI DAN PENCAPAIAN...................................................................................................................................... 87
Mesyuarat Pengarah Negeri Jabatan Bantuan Guaman............................................................................................................... 88
Persidangan Pegawai Jabatan Bantuan Guaman........................................................................................................................... 92
Muzakarah Pegawai Syariah Jabatan Bantuan Guaman.............................................................................................................. 94
Lawatan dan Kajian Penyelidikan Undang-Undang ke Luar Negara........................................................................................ 96
Program Kerjasama Jabatan Bantuan Guaman Dengan Majlis Agama Islam Negeri dan Lembaga Zakat Negeri............... 104
Program Kerjasama Jabatan Bantuan Guaman Dengan Institusi Pengajian Tinggi................................................................ 116
Program Naziran Jabatan Bantuan Guaman................................................................................................................................. 122
Program Inovasi Jabatan Bantuan Guaman Bersama Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan......................................... 130
Program Klinik Guaman dan Kesedaran Masyarakat................................................................................................................. 132
Pelan Strategik Jabatan Bantuan Guaman..................................................................................................................................... 138
BAB 4 : PENGALAMAN DAN PENGHARGAAN.................................................................................................................. 141
Coretan Pengalaman Pegawai dan Kakitangan............................................................................................................................ 142
Ucapan Penghargaan Daripada Pelanggan................................................................................................................................... 152
Ucapan Penghargaan Daripada Agensi/Jabatan Kerajaan.......................................................................................................... 154
Risalah Jabatan Bantuan Guaman................................................................................................................................................... 166
Keratan Akhbar.................................................................................................................................................................................. 168
2 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Y.B. Dato Sri Dr. Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar
Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Parlimen dan Undang-Undang)
JABATAN BANTUAN GUAMAN 3
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
PERUTUSAN
MENTERI DI JABATAN PERDANA MENTERI
(PARLIMEN DAN UNDANG-UNDANG)
Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.
Terlebih dahulu, saya ingin merakamkan setinggi-tinggi tahniah dan syabas kepada Jabatan Bantuan Guaman (JBG)
sempena ulang tahun ke-50 sejak Jabatan ini ditubuhkan pada September 1970. Sekalung tahniah juga diucapkan kepada
sidang redaksi yang telah bertungkus lumus berusaha mencurah idea bagi menjayakan penerbitan Buku Jabatan Bantuan
Guaman: Transformasi Bantuan Guaman 5 Dekad (1970-2020).
Menelusuri sejarah penubuhan JBG selama 50 tahun penubuhannya telah menunjukkan bahawa perkhidmatan
bantuan guaman telah dapat bergerak seiring dengan arus permodenan semasa di negara ini. Benarlah kata bijak pandai
bahawa sejarah tidak boleh diubah namun masa depan boleh dibentuk. Saya sedar dalam tempoh selama lima dekad ini
telah banyak usaha transformasi yang dilakukan oleh JBG demi memberi perkhidmatan terbaik kepada masyarakat di luar
sana sama ada dari segi perundangan, perluasan cawangan, penstrukturan semula organisasi dan tidak ketinggalan juga
kemajuan teknologi maklumat.
Saya juga melihat JBG adalah merupakan sebuah Jabatan yang amat dekat dengan rakyat. JBG bukan sahaja telah
menjalankan fungsinya dengan memberi perkhidmatan bantuan guaman kepada masyarakat yang kurang berkemampuan
malah turut memikul tanggungjawab untuk memberi kesedaran undang-undang kepada masyarakat agar masyarakat
terus peka dan mengetahui hak mereka di sisi undang-undang sama ada sivil atau Syariah. Perkara ini tidak akan berjaya
dilaksanakan tanpa adanya pegawai dan kakitangan JBG yang berdedikasi dan komited serta berintegriti dalam memberikan
perkhidmatan yang berkualiti kepada masyarakat.
Saya difahamkan bahawa JBG telah merancang dan sedang melaksanakan Pelan Strategik JBG 2019-2023. Pelan
yang dirangka ini telah menunjukkan bukti kesungguhan JBG untuk menjayakan visi dan misinya selain dapat menjadi
pemangkin kepada kecemerlangannya.
Dalam mendepani arus permodenan semasa, JBG perlu bijak menyusun strategi agar lebih proaktif dan berinovatif.
Saya juga sedar bahawa kemajuan sistem teknologi maklumat telah banyak membantu urusan kerja seharian di JBG seperti
wujudnya Sistem Pengurusan Kes (SPK). Saya percaya dengan segala transformasi ini JBG berupaya menjadi sebuah jabatan
yang ulung dalam mendukung sistem keadilan negara.
Akhir kata, saya berharap agar penerbitan Buku Jabatan Bantuan Guaman: Transformasi Bantuan Guaman 5 Dekad
(1970-2020) ini dapat menjadi pemangkin semangat kepada warga kerja JBG khususnya pegawai dan kakitangan baharu
agar dapat meneruskan usaha transformasi yang telah dibuat sebelum ini dengan jayanya.
Selamat Maju Jaya.
Y.B. Dato Sri Dr. Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar
Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Parlimen dan Undang-Undang)
4 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Datuk Haji Mohd Rabin bin Basir
Ketua Pengarah Bahagian Hal Ehwal Undang-Undang
Jabatan Perdana Menteri
JABATAN BANTUAN GUAMAN 5
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
SEUNTAI KATA
KETUA PENGARAH
BAHAGIAN HAL EHWAL UNDANG-UNDANG
Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.
Terima kasih saya ucapkan kepada Jabatan Bantuan Guaman (JBG) kerana memberi peluang kepada saya untuk
menyampaikan sepatah dua kata dalam ruangan ini. Saya juga ingin mengucapkan setinggi-tinggi tahniah kepada JBG
dalam usahanya menerbitkan Buku Coffee Table Jabatan Bantuan Guaman: Transformasi Bantuan Guaman 5 Dekad (1970-
2020) bagi menelusuri sejarah penubuhan dan perkembangan Jabatan ini yang telah mencecah usia 50 tahun.
Bermula sebagai sebuah agensi yang dikenali sebagai Biro Bantuan Guaman ataupun BBG, Jabatan ini kini berubah
wajah dan dikenali sebagai Jabatan Bantuan Guaman ataupun JBG. Selain itu, banyak perubahan yang telah dilakukan
oleh JBG sepanjang tempoh usianya yang kini mencapai 5 dekad. Pada tahun 1970, bidang kuasa JBG hanya terhad kepada
kes kekeluargaan sahaja. Namun kini, JBG telah memperluaskan bidang kuasanya kepada kes sivil pelbagai, syariah dan
jenayah, seiring dengan perkembangan arus perundangan semasa.
Sebagai sebuah jabatan yang sentiasa ingin membantu golongan yang layak dan memerlukan, JBG juga dilihat terus
gigih dalam memperluaskan perkhidmatannya. JBG kini bukan sahaja menawarkan perkhidmatan nasihat guaman dan bantuan
guaman, tetapi telah melebarkan sayapnya dengan menawarkan khidmat pengantaraan bermula pada tahun 2003 dan
perkhidmatan pendamping guaman pada tahun 2017. Semua usaha ini telah dilakukan sepanjang tempoh penubuhannya
selama 5 dekad. Pencapaian ini adalah amat memberangsangkan dan menjadi inspirasi kepada warga JBG untuk terus maju
dalam mencapai kejayaan di masa hadapan.
Sesungguhnya kejayaan ini tidak akan dicapai tanpa usaha yang gigih, cekal dan bersemangat daripada warga kerja
JBG di semua peringkat. Sekalung tahniah diucapkan kepada semua pegawai dan kakitangan JBG yang telah berusaha bagi
memajukan Jabatan ini dari awal penubuhannya pada tahun 1970 sehingga kini. Bahagian Hal Ehwal Undang-Undang
(BHEUU) akan sentiasa memberi sokongan padu kepada segala bentuk transformasi yang dilakukan oleh JBG demi mencapai
objektif penubuhannya di masa hadapan. Harapan saya agar JBG terus tekad dan teguh dalam membantu golongan yang
kurang berkemampuan di samping memberikan perkhidmatan bantuan guaman yang berkualiti demi mencapai keadilan.
Akhir kata, saya sekali lagi mengucapkan tahniah di atas penerbitan buku ini. Sesungguhnya buku ini adalah bukti
bertulis perjuangan JBG dalam mencapai kejayaannya sehingga ke hari ini serta menjadi pemangkin untuk terus mencapai
kejayaan demi kejayaan di masa hadapan dan tidak mudah putus semangat dalam mengharungi arus permodenan semasa
yang penuh cabaran.
Selamat Maju Jaya
Datuk Haji Mohd Rabin bin Basir
Ketua Pengarah
Bahagian Hal Ehwal Undang-Undang
Jabatan Perdana Menteri
6 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Wan Jeffry bin Kassim
Ketua Pengarah
Jabatan Bantuan Guaman
JABATAN BANTUAN GUAMAN 7
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
KATA ALU-ALUAN
KETUA PENGARAH
JABATAN BANTUAN GUAMAN
Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.
Alhamdulillah, saya memanjatkan setinggi-tinggi kesyukuran ke hadrat Allah S.W.T kerana dengan izin dan limpah
kurniaNya, Jabatan Bantuan Guaman (JBG) telah dapat menerbitkan buku semperna 50 tahun penubuhannya. Saya
mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan kepada sidang redaksi dan seluruh warga JBG yang telah mencurah idea dan
tenaga dalam merealisasikan penerbitan Buku Jabatan Bantuan Guaman: Transformasi Bantuan Guaman 5 Dekad (1970-
2020) ini.
Sepanjang tempoh 5 dekad sejak penubuhannya pada 15 Julai 1970, JBG yang dahulunya dikenali sebagai Biro
Bantuan Guaman telah melaksanakan pelbagai transformasi sama ada dari sudut perundangan, penstrukturan semula
organisasi dan penggunaan teknologi maklumat dalam usaha untuk membantu masyarakat yang kurang berkemampuan
mendapat akses yang sama rata di sisi undang-undang selaras dengan Perkara 8 Perlembagaan Persekutuan. Bermula
dengan hanya seramai lapan orang pegawai dan kakitangan sahaja semasa penubuhannya, JBG kini mempunyai seramai
476 orang pegawai dan kakitangan di 23 Cawangan termasuk Ibu Pejabat di seluruh negara. Jika semasa penubuhannya
perkhidmatan bantuan guaman hanya bagi kes kekeluargaan sahaja, JBG telah memperluaskan bidang kuasanya kepada
kes-kes sivil pelbagai, jenayah dan juga Syariah. Usaha perluasan bidang kuasa JBG ini masih giat diteruskan sehingga kini
agar akses kepada keadilan untuk golongan yang layak dan memerlukan ini dapat direalisasikan sepenuhnya.
Dalam mengharungi arus permodenan semasa, JBG perlu mendepani berbagai cabaran bagi memastikan ia terus
releven kepada masyarakat. Cabaran paling mencabar yang dihadapi oleh JBG pada masa ini adalah cabaran bekerja dalam
era pandemik COVID-19 yang sedang melanda dunia semenjak awal tahun 2020. JBG telah menyahut cabaran kekangan
berkerja di era yang amat mencabar ini dengan memperkenalkan beberapa inisiatif-inisiatif baru bagi memastikan
masyarakat yang kurang berkemampuan masih terus mendapat akses kepada keadilan walaupun keadaan persekitaran
yang sukar dan mencabar.
Sehubungan itu saya menzahirkan setinggi-tinggi penghargaan dan ucapan terima kasih kepada seluruh warga
JBG kerana telah berusaha keras dalam memastikan Jabatan ini mengekalkan kecemerlangannya. Tiada yang lama, maka
tiadalah yang baharu. Tidak dilupakan juga ucapan setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih kepada mereka yang
pernah menabur bakti dan sumbangan kepada perubahan dan perkembangan di Jabatan ini.
Sebagai penutup kata, saya berharap agar Buku Jabatan Bantuan Guaman: Transformasi Bantuan Guaman 5 Dekad
(1970-2020) ini bukan sahaja bagi mengenang jasa mereka yang pernah berkhidmat di JBG malah ia menjadi pemangkin
semangat kepada generasi baru warga JBG untuk terus berusaha dan komited bagi memastikan Jabatan ini terus kekal
releven dan cemerlang di masa hadapan.
Wan Jeffry bin Kassim
Ketua Pengarah
Jabatan Bantuan Guaman
8 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
JABATAN BANTUAN GUAMAN 9
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
BAB 1
PROFIL KORPORAT
Carta Organisasi
Seluruh Malaysia
Ibu Pejabat, Putrajaya
Piagam Pelanggan
Visi, Misi dan Fungsi
Punca Kuasa Jabatan Bantuan Guaman
Akta Bantuan Guaman 1971 [Akta 26]
Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman (Pengantaraan) 2006
Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman 2017
Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman (Fi dan Sumbangan) 2017
Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman (Kriteria dan Ujian Kemampuan) 2017
Latar Belakang Penubuhan
Sejarah Penubuhan
Sejarah Lokasi Ibu Pejabat
Pembukaan dan Sejarah Lokasi 22 Cawangan
Menteri-Menteri Yang Bertanggungjawab
Ketua Pengarah-Ketua Pengarah
10 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Carta Organisasi
Jabatan Bantuan Guaman
Seluruh Malaysia
KETUA PENGARAH
Pegawai Undang-Undang
UTAMA B
TIMBALAN KETUA PENGARAH TIMBALAN KETUA PENGARAH
(SIVIL) (SYARIAH)
Pegawai Undang-Undang Pegawai Syariah
UTAMA C UTAMA C
JBG NEGERI PAHANG (24) JBG NEGERI PERAK JBG NEGERI KEDAH JBG NEGERI JOHOR JBG NEGERI SELANGOR JBG WP KUALA LUMPUR
Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang
L52 L52 L52 L52 L52 L52
JBG NEGERI KELANTAN JBG NEGERI PULAU PINANG JBG NEGERI TERENGGANU JBG NEGERI SARAWAK JBG NEGERI SABAH
Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang
L48 L48 L48 L48 L48
JBG NEGERI MELAKA JBG NEGERI PERLIS JBG NEGERI SEMBILAN JBG CAW. TAIPING JBG CAW. MUAR JBG CAW. RAUB JBG CAW. MIRI
Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang
L44 L44 L44 L41/L44 L41/L44 L41/L44 L41/L44
JBG CAW. LANGKAWI JBG CAW. SIBU JBG CAW. GUA MUSANG JBG CAW. WP LABUAN
Penolong Pegawai Penolong Pegawai Penolong Pegawai Penolong Pegawai Syariah
Undang-Undang L38 Undang-Undang L38 Undang-Undang L32 LS29
JABATAN BANTUAN GUAMAN 11
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Carta Organisasi
Jabatan Bantuan Guaman
Ibu Pejabat, Putrajaya
KETUA PENGARAH
Pegawai Undang-Undang
UTAMA B
TIMBALAN KETUA PENGARAH TIMBALAN KETUA PENGARAH
(SIVIL) (SYARIAH)
Pegawai Undang-Undang Pegawai Syariah
UTAMA C UTAMA C
BAHAGIAN PEGUAM PANEL DAN BAHAGIAN PENGANTARAAN BAHAGIAN PENYELIDIKAN BAHAGIAN LITIGASI BAHAGIAN PENGANTARAAN
PENDAMPING GUAMAN LITIGASI DAN NASIHAT (SIVIL) DAN DASAR DAN NASIHAT (SYARIAH) (SYARIAH)
Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Undang-Undang Pegawai Syariah Pegawai Syariah
L48 L52 L52 LS52 LS48
BAHAGIAN KHIDMAT
PENGURUSAN
Pegawai Tadbir dan Diplomatik
M48
UNIT PERPUSTAKAAN UNIT KEWANGAN UNIT SUMBER UNIT PENTADBIRAN UNIT TEKNOLOGI UNIT INTEGRITI
MANUSIA MAKLUMAT
Penolong Pustakawan Penolong Akauntan Penolong Pegawai Tadbir Penolong Pegawai Tadbir
S29 W36 Penolong Pegawai Tadbir N29 Pegawai Teknologi Maklumat N32
N32 F44
12 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Piagam Pelanggan
Memastikan semua urusan di kaunter diberi layanan dalam tempoh
tidak melebihi lima belas (15) minit
Memastikan khidmat pengantaraan diselesaikan dalam tempoh
tiga puluh (30) hari dari tarikh persetujuan kedua-dua pihak untuk
mendapatkan pengantaraan
Memastikan pliding disiapkan dalam tempoh:
bagi kes yang tidak melalui proses pengantaraan, tiga puluh (30) hari dari
tarikh penerimaan dokumen-dokumen yang lengkap;
dan
bagi kes yang melalui pengantaraan, dua puluh satu (21) hari dari tarikh sesi
pengantaraan selesai
Memastikan kes difailkan ke Mahkamah dalam tempoh empat belas
(14) hari selepas penyediaan pliding yang lengkap
Memastikan perintah / penghakiman bersih diserahkan kepada
pelanggan dalam tempoh tujuh (7) hari selepas ia diterima daripada
Mahkamah
JABATAN BANTUAN GUAMAN 13
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Visi Misi
Peneraju perkhidmatan Memberi perkhidmatan
bantuan guaman bantuan guaman yang
untuk memberi berkualiti secara profesional
kepada warganegara yang
akses kepada keadilan berkelayakan bagi menjamin
akses kepada keadilan
Fungsi
Memberi khidmat nasihat guaman dalam semua perkara
undang-undang (Jadual Keempat) Akta Bantuan Guaman 1971
Mewakili atau memberi bantuan guaman dalam prosiding
di semua mahkamah dalam bidang kuasa jenayah (Jadual
Kedua) dan bidang kuasa sivil dan Syariah (Jadual Ketiga)
Akta Bantuan Guaman 1971
Memberi khidmat pengantaraan
Memberi khidmat pendamping guaman
14 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Punca Kuasa Jabatan Bantuan Guaman
Akta Bantuan Guaman 1971 [Akta 26]
Akta Bantuan Guaman 1971 [Akta 26] merupakan sebuah Akta yang memperuntukkan perihal berkenaan prosedur,
bidangkuasa, dan fungsi Jabatan Bantuan Guaman dalam memberikan khidmatnya kepada orang yang layak dan
memerlukan. Akta ini juga diwujudkan bagi menggantikan Ordinan No. 39 (Kuasa-Kuasa Perlu) Darurat 1970 [P.U.(A)
257/1970] yang telah dimansuhkan. Akta ini mengandungi tujuh bahagian keseluruhannya dan 33 seksyen di dalamnya.
Bahagian-bahagian Akta ini adalah sebagaimana yang berikut:
BAHAGIAN TAJUK HURAIANNYA
Bahagian I Permulaan
Bahagian II Bahagian awal ini menyentuh mengenai tajuk Akta dan tafsiran di
Bahagian III dalamnya.
Bahagian IV Pentadbiran Bahagian ini memperuntukkan seksyen berkenaan pentadbiran
Jabatan Bantuan Guaman oleh Ketua Pengarah Bantuan
Bahagian V Bantuan Guaman Guaman, penyeliaan keseluruhan oleh Menteri dan fungsi
Bahagian VA Dalam Panel Peguam.
Bahagian VI
Kes Jenayah Bahagian ini memperuntukkan mengenai kuasa dan prosedur Jabatan
Bantuan Guaman untuk bertindak dalam kes jenayah.
Bantuan Guaman Bahagian ini memperuntukkan seksyen berkenaan kuasa
Dalam dan prosedur Jabatan Bantuan Guaman untuk bertindak
dalam kes sivil. Ini termasuklah prosedur permohonan untuk bantuan
Tindakan Sivil guaman dalam kes sivil, sumbangan daripada orang yang dibantu dan
pembatalan perakuan.
Nasihat Guaman Bahagian ini memperuntukkan seksyen mengenai hak untuk mendapatkan
khidmat nasihat guaman dan jenis nasihat.
Pengantaraan Bahagian ini memperuntukkan mengenai prosedur dan ciri-ciri khidmat
pengantaraan.
Am Bahagian ini memperuntukkan mengenai klausa am yang berkaitan
dengan apa-apa tindakan dalam Akta ini.
JABATAN BANTUAN GUAMAN 15
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Selain daripada itu, Akta 26 juga mempunyai Jadual yang memperuntukkan senarai had bidang kuasa untuk Jabatan
Bantuan Guaman melaksanakan fungsinya di bawah Akta 26.
Huraian Jadual adalah sebagaimana yang berikut:
JADUAL HURAIANNYA
Pertama Dipotong oleh Akta A1188
Kedua Perihal Prosiding Jenayah
Ketiga Perihal Prosiding Sivil
Keempat Perihal Perkara-Perkara Yang Boleh Diberi Nasihat Guaman
16 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Punca Kuasa Jabatan Bantuan Guaman
Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman
(Pengantaraan) 2006
Peraturan ini diwujudkan untuk memberi panduan mengenai
pelaksanaan sesi khidmat pengantaraan di Jabatan Bantuan Guaman.
Secara keseluruhannya, Peraturan ini mengandungi tujuh aturan
khidmat pengantaraan yang dimulakan dengan tafsiran, permulaan
pengantaraan, penamatan pengantaraan dan tanggungjawab
pengantara. Peraturan ini juga mempunyai Jadual seperti yang
berikut:
Jadual Pertama : Borang Permintaan Untuk Pengantaraan
Jadual Kedua : Perjanjian Persetujuan Untuk Pengantaraan
Jadual Ketiga : Penarikan Diri Daripada Pengantaraan
Jadual Keempat : Kod Etika Pengantara
Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman 2017
Peraturan ini diperkenalkan untuk memberi panduan dan tatacara
berkaitan dengan permohonan dan perakuan bantuan guaman dalam
tindakan sivil, Syariah dan jenayah. Peraturan ini mengandungi 17
Peraturan secara keseluruhannya yang memperuntukkan perihal
berkenaan prosedur permohonan bantuan guaman, pengeluaran
dan pembatalan perakuan oleh Ketua Pengarah Bantuan Guaman,
dan penyampaian dokumen di bawah Akta Bantuan Guaman 1971
[Akta 26]. Peraturan ini turut mengandungi Jadual seperti yang berikut:
Jadual Pertama : Borang-
Borang 1 : Permohonan Oleh Orang Yang Memohon
Borang IA Bagi Pihaknya Sendiri. Permohonan Untuk
Borang II Bantuan Guaman
Borang IV
: Borang IA: Permohonan Oleh Wakil Atau
Jadual Kedua Penjaga Ad Litem Bagi Pihak Budak.
Permohonan Untuk Bantuan Guaman
: Perakuan Bantuan Guaman
: Pemberitahuan Pembatalan Perakuan
Bantuan Guaman
: Pemberitahuan Pemberian Perakuan Bantuan
Guaman
: Kos Yang Kena Dibayar Kepada Peguam
JABATAN BANTUAN GUAMAN 17
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman
(Fi dan Sumbangan) 2017
Peraturan ini diwujudkan untuk memberi panduan dalam penetapan
fi dan sumbangan bagi khidmat bantuan guaman yang diberikan
kepada anak guam Jabatan ini. Mempunyai empat Peraturan secara
keseluruhannya dan turut dimasukkan dalam Peraturan ini adalah
Jadual seperti yang berikut:
Jadual Pertama : Fi Pendaftaran Bagi Khidmat Bantuan Guaman
Jadual Kedua : Sumbangan
Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman
(Kriteria dan Ujian Kemampuan) 2017
Peraturan ini diperkenalkan untuk memberi panduan dan punca
kuasa kepada Jabatan Bantuan Guaman dalam membuat penentuan
bagi kelayakan seseorang pemohon sebelum mendapatkan khidmat
bantuan guaman. Peraturan ini mempunyai empat Peraturan
secara keseluruhannya yang mengandungi, antara lain, kriteria
bagi pemberian perakuan bantuan guaman dan ujian kemampuan.
Peraturan ini turut mengandungi Jadual seperti yang berikut:
Jadual : Tanggungan
18 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Latar Belakang Penubuhan
Sejarah Penubuhan
Sebelum tahun 1970, tidak terdapat skim bantuan guaman yang tersusun bagi golongan yang berpendapatan rendah di
Malaysia. Penubuhan Biro Bantuan Guaman telah difikirkan sejak tahun 1954 lagi, tetapi langkah positif pertama hanya
diambil pada tahun 1960 lanjutan daripada sepucuk surat yang ditulis oleh seorang ‘orthopaedic almoner’ dari Hospital
Kuala Lumpur yang memohon supaya bantuan guaman percuma diberikan kepada pesakit-pesakit yang mengalami
ketidakupayaan residuari yang teruk di mana pampasan dapat diberikan sekiranya mereka diberikan perwakilan undang-
undang.
JABATAN BANTUAN GUAMAN 19
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
20 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Sementara itu, beberapa pertubuhan wanita juga menggesa pihak kerajaan supaya mengambil langkah memberi bantuan
kepada kaum wanita dan anak-anak mereka dalam tuntutan nafkah terhadap suami masing-masing dan/atau terhadap
penjaga kanak-kanak. Ketika itu, bantuan dan nasihat guaman yang diperoleh hanyalah terhad kepada:
i. kakitangan kerajaan dalam kes-kes perbicaraan yang berkaitan dengan tugas rasmi mereka di bawah Kaedah-
Kaedah Pegawai Awam (Perintah Am Bab D) 1969;
ii. orang-orang miskin dalam ‘forma pauperus’ di bawah Kaedah-Kaedah Mahkamah Agong 1957; dan
iii. orang-orang yang dituduh atas kesalahan jenayah melibatkan hukum bunuh di bawah Kanun Keseksaan.
Pada bulan Oktober 1969, perkara ini telah dirujuk kepada Peguam Negara dan beliau menyokong saranan ini. Perkara ini
kemudiannya dirujuk kepada Kementerian Keadilan yang seterusnya meminta nasihat Majlis Peguam. Majlis Peguam juga
turut memberi persetujuan dan menyokong skim ini.
Seterusnya, satu jawatankuasa telah dilantik bagi mengkaji perkara ini dan berikutan daripada itu, satu projek percubaan
telah dilancarkan pada bulan September 1970 untuk memberi bantuan guaman dari segi nasihat sahaja. Sejumlah
RM100,000.00 telah diperuntukkan bagi tujuan tersebut. Oleh kerana dana yang diterima adalah terhad, perkhidmatan
Biro Bantuan Guaman pada awal penubuhannya terhad kepada prosiding-prosiding tertentu sahaja.
Keutamaan diberikan kepada kes-kes kekeluargaan kerana ia merupakan kes yang terbesar dan memerlukan bantuan
guaman yang segera seperti kes-kes tuntutan nafkah, penguatkuasaan perintah nafkah, masalah kekeluargaan, perkahwinan
dan perceraian, penjagaan anak dan sebagainya.
Ketika Biro Bantuan Guaman ditubuhkan pada tahun 1970, ia telah diletakkan di bawah Jabatan Peguam Negara. Pada
tahun 1985, Biro Bantuan Guaman telah diletakkan pula di bawah Kementerian Undang-Undang dengan tertubuhnya
Kementerian pada tahun tersebut. Bermula pada tahun 1995 sehingga kini, Biro Bantuan Guaman telah diletakkan di bawah
Bahagian Hal Ehwal Undang-Undang, Jabatan Perdana Menteri setelah ia diwujudkan bagi menggantikan Kementerian
Undang-Undang.
JABATAN BANTUAN GUAMAN 21
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Petikan Dari Wawancara Dengan Ketua Pengarah Pertama Biro Bantuan Guaman
Dato’ Wira Wan Yahya bin Pawan Teh merupakan Ketua Pengarah pertama Biro Bantuan Guaman (BBG) semasa penubuhannya pada
bulan Septerber 1970 dan telah berkhidmat di BBG sehingga 15 Januari 1974. Beliau boleh dianggap sebagai “bapa” penubuhan BBG kerana
merupakan individu penting dalam penubuhan BBG termasuk terlibat dalam penggubalan Akta Bantuan Guaman 1971 yang masih kekal
sehingga ke hari ini.
Berikut adalah beberapa petikan penting yang diambil daripada wawancara khas dengan Ketua Pengarah Pertama BBG dalam Buku Biro
Bantuan Guaman Malaysia: Selepas 25 Tahun.
L.A.B. : What was the philosophy and spirit behind its establishment?
DATO’ WIRA : This is a very significant question. Legal Aid Service is not just one of the charitable arms of the Government. It was
also established to endorse the Government’s commitment to Article 8 (1) of the Constitution which reads:
All persons are equal before the law and entitled to the equal protection of the law.
Declaration of such effect, promising equal justice to the rich and the poor alike is to be found in the fundamental laws of all democratic
countries which subscribed to the principle of the Rule of Law. But important idealogical and idealistic concepts like this too often
give rise to numerous problems on practical application, and the above principle is no exception. The law though appearing equal in
its application to the rich and the poor alike can be discriminatory in its effect. For instance, in civil litigation, poverty can serve as
an impenetrable barrier to justice. The poor and the illiterate, lacking the information, experience and economic resources, are not in a
position to pursue their legal rights on equal terms against their more fortunate adversaries.
Even in a clear cut running down case the poor victim of aggression is ostensibly in a disadvantageous position. Devoid of money with
which to pay for legal advice, representation and Court fees, he can never dream of instituting his claim for damages in any Court of Law.
This situation prevailed likewise in all forms of litigation. Thus it would seem that the law could be used as a “class weapon” by the
rich to oppress the poor as the price of obtaining justice can be quite expensive. Indeed for this reason, Oliver Goldsmith once remarked:
“Laws grind the poor and the rich men rule the law”
To reduce this imbalance of justice between these two classes of person and to ensure that every citizen can enjoy equal right and
protection under the law, it is necessary to devise a system where independant and inexpensive legal counselling and representation can
be obtained by the less fortunate members of the society. Legal Aid Service appears to be the practical answer to this problem.
L.A.B. : Your parting words to us.
DATO’ WIRA : There was a time when Legal Aid Bureau was looked at as
an insignificant branch of the legal service. We were often dubbed
by our colleagues as the maintenance lawyers, sometimes as Petikan Wawancara Khas daripada
lawyers for the destitute women, or the one dollar lawyers. Buku Biro Bantuan Guaman Malaysia: Selepas 25 Tahun
Since then there has been a gradual change of views and in
time to come when legal aid is extended over most subjects of
litigation, these same officers will be clamouring for a chance to
acquire their experience in a variety of circumstances generally
not professionally available to them in other branches of the
legal service. Concededly, appearing in Court in proceedings
largely confined to matrimonial matters is not every legal
officer’s cup of tea but then one has to bear in mind that only
a few have a chance to serve in the capacity and the task of
upholding the rights of the poor, impoverished and oppressed
section of the community is a highly humane and honourable
act - a conduct acceptable in Islam and perhaps in most religious
beliefs as ‘Amal Jariah’ or charitable endowment. Perchance it
would have been the commitments to this belief that had placed
all ex legal aid officers in the high positions they now occupy.
22 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Latar Belakang Penubuhan
Sejarah Lokasi Ibu Pejabat
Lokasi Ibu Pejabat Biro Bantuan Guaman semasa awal penubuhannya pada 15 September 1970, adalah di Bangunan RIMV,
Jalan Tunku Abdul Rahman, Kuala Lumpur.
Jalan Tunku Abdul Rahman
Biro Bantuan Guaman kemudiannya berpindah lokasi ke Bangunan Wisma Yakin, Jalan Masjid India, Kuala Lumpur.
Bangunan Wisma Yakin, Jalan Masjid India
JABATAN BANTUAN GUAMAN 23
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Ibu Pejabat Biro Bantuan Guaman kemudian berpindah
ke Bangunan Bank Rakyat, Jalan Tangsi, Kuala Lumpur.
Seterusnya, Ibu Pejabat Biro Bantuan Guaman berpindah
pula ke Bangunan KWSP, Jalan Raja Laut, Kuala lumpur.
Bangunan Bank Rakyat, Jalan Tangsi
Pada 15 April 1994, Ibu Pejabat Biro Bantuan Guaman
dan Cawangan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur telah
berpindah secara rasmi ke Tingkat 1, Wisma Cyclecarri,
Jalan Raja Laut, Kuala Lumpur.
Bangunan KWSP, Jalan Raja Laut
Pada 9 Ogos 1999, Ibu Pejabat Biro Bantuan Guaman
seterusnya berpindah ke Kompleks B7, Aras 1, Jabatan
Perdana Menteri, Putrajaya.
Wisma Cyclecarri, Jalan Raja Laut
Pada bulan Julai 2006, Jabatan Bantuan Guaman
berpindah ke Bangunan Hal Ehwal Undang-Undang,
Putrajaya sehingga kini.
Jabatan Perdana Menteri, Putrajaya
Bangunan Hal Ehwal Undang-Undang, Putrajaya
24 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Latar Belakang Penubuhan
Pembukaan dan Sejarah Lokasi 22 Cawangan
Sejarah telah menyaksikan perkembangan Jabatan Bantuan Guaman daripada sebuah organisasi kecil pada tahun 1970
kepada sebuah Jabatan besar yang kini mempunyai 22 cawangan di seluruh Negara. Berikut adalah sejarah penubuhan
dan lokasi awal kedudukan Cawangan-Cawangan Jabatan Bantuan Guaman:
8 Julai 1972
• Biro Bantuan Guaman Negeri Kedah di No. 60, A-B, Jalan Tunku Ibrahim, Alor Setar,
Kedah.
1 September 1972
• Biro Bantuan Guaman Negeri Terengganu di Pejabat Penasihat Undang-Undang Negeri
Terengganu, Bangunan Setiausaha Kerajaan Negeri Terengganu, Kuala Terengganu,
Terengganu.
12 Februari 1974
• Biro Bantuan Guaman Negeri Johor di No. 74/75, Jalan Skudai, Johor Bahru, Johor.
1 Disember 1974
• Biro Bantuan Guaman Cawangan Muar di Tingkat 1, Bangunan Pejabat-Pejabat Kerajaan,
Muar, Johor.
1 Julai 1975
• Biro Bantuan Guaman Negeri Sembilan di Bangunan Mahkamah Tinggi Malaya
Seremban, Jalan Lister, Seremban, Negeri Sembilan.
• Biro Bantuan Guaman Negeri Melaka di Pejabat Penasihat Undang-Undang Negeri
Melaka, Melaka.
• Biro Bantuan Guaman Negeri Pahang di Pejabat Penasihat Undang-Undang Wisma Sri
Pahang, Kuantan, Pahang.
• Biro Bantuan Guaman Negeri Kelantan di No.3788G, Jalan Sultan Ibrahim, Kota Bharu,
Kelantan.
15 Mac 1976
• Biro Bantuan Guaman Negeri Sabah di Lot 3, Blok N, Tingkat 1, Kompleks Sinsuran,
Kota Kinabalu, Sabah.
1 Mei 1976
• Biro Bantuan Guaman Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur di Blok K2, Kompleks
Kerajaan Jalan Duta, Kuala Lumpur.
15 Oktober 1976
• Biro Bantuan Guaman Negeri Perak di Tingkat Atas, Bangunan Pejabat Tanah, Jalan
Douglas, Ipoh, Perak.
JABATAN BANTUAN GUAMAN 25
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
15 Disember 1976
• Biro Bantuan Guaman Negeri Perlis di Tingkat 3, Bangunan Tun Razak, Jalan Tun Razak,
Kangar, Perlis.
26 April 1977
• Biro Bantuan Guaman Negeri Selangor di Blok K2, Kompleks Kerajaan Jalan Duta, Kuala
Lumpur.
15 Ogos 1977
• Biro Bantuan Guaman Negeri Pulau Pinang di Pejabat Penasihat Undang-Undang,
Bangunan Mahkamah Tinggi, Jalan Farquhar, Pulau Pinang.
1 April 1980
• Biro Bantuan Guaman Negeri Sarawak di Tingkat 11, Bangunan Tunku Abdul Rahman,
Petrajaya, Sarawak.
1 Mac 1983
• Biro Bantuan Guaman Cawangan Taiping di Bangunan Teoh Ah Peng, No. 22 Jalan
Barrack, Taiping, Perak.
15 Disember 1986
• Biro Bantuan Guaman Cawangan Raub di Bangunan LKNP, Raub, Pahang.
4 Jun 1991
• Biro Bantuan Guaman Cawangan Miri di Lot 287, Tingkat 1, Brighton Centre, Jalan
Temenggung Oyong Lawai Jau, Miri, Sarawak.
Julai 2002
• Biro Bantuan Guaman Cawangan Sibu di Tingkat 3, Bangunan Lakis/Mahkamah Syariah,
Jalan Kampung Nyabor, Sibu, Sarawak.
Januari 2003
• Biro Bantuan Guaman Cawangan Gua Musang di Tingkat 1, Bangunan Tabung Haji, Gua
Musang, Kelantan.
• Biro Bantuan Guaman Cawangan Langkawi di No.86, Tingkat 1, Langkawi Mall, Persiaran
Bunga Raya, Kuah, Langkawi, Kedah.
16 Mac 2003
• Biro Bantuan Guaman Cawangan Wilayah Persekutuan Labuan di Tingkat 9(A), Blok 4,
Menara Pejabat, Ujana Kewangan, Jalan Merdeka, 87018 Wilayah Persekutuan Labuan.
26 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Ibu Pejabat dan 22 Cawangan
Jabatan Bantuan Guaman
Seluruh Malaysia
Selaras dengan peredaran masa serta penambahan bilangan kakitangan dan pelanggan pada setiap hari, Ibu Pejabat dan
22 Cawangan Jabatan Bantuan Guaman kini berada di lokasi yang lebih kondusif.
Ibu Pejabat Jabatan Bantuan Guaman
Aras 1, Bangunan Hal Ehwal Undang-Undang, Putrajaya
Jabatan Bantuan Guaman Jabatan Bantuan Guaman Selangor
Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur
Tingkat 6, Plaza Perangsang
Tingkat 28, Menara TH Perdana Shah Alam
Kuala Lumpur
JABATAN BANTUAN GUAMAN 27
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Jabatan Bantuan Guaman Johor Jabatan Bantuan Guaman Perak
Tingkat 4, Menara Landmark Tingkat Bawah, Blok A (A2)
Johor Bahru Bangunan Persekutuan, Ipoh
Jabatan Bantuan Guaman Pahang Jabatan Bantuan Guaman Kedah
Tingkat 8, Wisma Persekutuan Aras 3, Zon A, Wisma Persekutuan
Kuantan Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
Bandar Muadzam Shah
28 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Jabatan Bantuan Guaman Negeri Sembilan Jabatan Bantuan Guaman Kelantan
Tingkat 7, Wisma Persekutuan Wisma Mustapha, Seksyen 15
Seremban Kota Bharu
Jabatan Bantuan Guaman Melaka Jabatan Bantuan Guaman Terengganu
Tingkat 6, Menara Persekutuan, Ayer Keroh Aras 1, Wisma PERKESO, Kuala Terengganu
JABATAN BANTUAN GUAMAN 29
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Jabatan Bantuan Guaman Sabah Jabatan Bantuan Guaman Sarawak
Aras 2, Menara MAA, Kota Kinabalu Tingkat 6, Bangunan Sultan Iskandar, Kuching
Jabatan Bantuan Guaman Perlis Jabatan Bantuan Guaman Pulau Pinang
Taman Temak Jaya, Jalan Kangar-Alor Setar Aras 4, Bangunan Gunasama Persekutuan
Kangar George Town
30 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Jabatan Bantuan Guaman Jabatan Bantuan Guaman
Cawangan Wilayah Persekutuan Labuan Cawangan Sibu
Tingkat 9(A), Blok 4 Tingkat 10, Wisma Vasity
Menara Pejabat Ujana Kewangan Sibu
Wilayah Persekutuan Labuan
Jabatan Bantuan Guaman Cawangan Langkawi Jabatan Bantuan Guaman Cawangan Muar
Tingkat Bawah, Kompleks Cayman Tingkat Mezzanine, Bangunan Muar Trade Centre
Pekan Baru Kuah Muar
JABATAN BANTUAN GUAMAN 31
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Jabatan Bantuan Guaman Cawangan Raub Jabatan Bantuan Guaman Cawangan Taiping
Tingkat 2, Bangunan Gunasama Persekutuan Tingkat 3, Wisma Persekutuan
Raub Taiping
Jabatan Bantuan Guaman Cawangan Gua Musang Jabatan Bantuan Guaman Cawangan Miri
Lot 6, Tingkat 1, Bangunan Tabung Haji Tingkat 13, Wisma Yulan
Bandar Baru Gua Musang Miri
32 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Lokasi Ibu Pejabat dan 22 Cawangan
Jabatan Bantuan Guaman
Seluruh Malaysia
JABATAN BANTUAN GUAMAN 33
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
• 1970: Penubuhan Biro Bantuan Guaman (BBG) bermula dengan lapan perjawatan dan seterusnya tambahan perjawatan
seiring dengan perkembangan cawangan BBG dan perkembangan perkhidmatan BBG di seluruh negara.
• 1980 - 2000: Peningkatan perjawatan ini adalah secara berperingkat dengan pengwujudan lebih banyak perjawatan
bagi meningkatkan sistem perkhidmatan yang ditawarkan oleh BBG dari semasa ke semasa.
• 2010: Penjenamaan semula BBG kepada Jabatan Bantuan Guaman (JBG) menyebabkan peningkatan perjawatan dari
186 jawatan kepada 452 jawatan yang terdiri daripada pelbagai skim dan perkhidmatan.
• 2020: Jumlah perjawatan terkini adalah sebanyak 476 jawatan.
34 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Latar Belakang Penubuhan
Menteri-Menteri Yang Bertanggungjawab
(1970-2021)
Tan Sri Abdul Kadir Dato’ Seri Hamzah Dato’ Dr. James
Yusuf Abu Samah P. Ongkoli
1978-1982 1983-1986
1970-1978
Tun Dr. Mahathir Dato’ Haji Suleiman Dato’ Seri Syed
Mohamad Haji Daud Hamid Albar
1987-1988 1989-1990
1991-1995
Dato’ Abang Abu Datuk Seri Utama Dato’ Seri Mohd
Bakar Datu Abang Dr. Rais Yatim Radzi
1999-2004
Haji Mustapha Sheikh Ahmad
1995-1999 2004-2006
JABATAN BANTUAN GUAMAN 35
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Dato’ Seri Mohamed Datuk Zaid Ibrahim Dato’ Seri Mohamed Puan Hajjah Nancy
Nazri Abdul Aziz Mac 2008 – Nazri Abdul Aziz Haji Shukri
2006-2008 2008-2013 22 Mei 2013 –
September 2008 27 Jun 2016
Dato’ Sri Azalina Datuk Liew Vui Datuk Seri
Othman Said Keong Takiyuddin
28 Jun 2016 – Haji Hassan
7 April 2018 2 Julai 2018 – 10 Mac 2020 –
23 Februari 2020 16 Ogos 2021
Y.B. Dato Sri
Dr. Wan Junaidi
bin Tuanku Jaafar
1 September 2021 –
Kini
36 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Latar Belakang Penubuhan
Ketua Pengarah-Ketua Pengarah
(1970-2021)
Encik Wan Yahya Encik Gulam Mustaffa Encik Nik Mohamed
Pawan Teh Nadar Ali Nik Yahya
28 Ogos 1970 – 16 Januari 1974 – 7 Oktober 1974 –
15 Januari 1974 6 Oktober 1974 30 April 1977
Encik Abu Bakar Awang Encik Halim Haji Mohamed Cik Noor Faridah Ariffin
1 Mei 1977 – 1 Januari 1979 – 1 Disember 1980 –
31 Disember 1983
31 Disember 1978 30 November 1980
Encik Hashim Encik Khairel Anuar Ujang Encik K.N. Segara
Dato’ Haji Che Yusoff 16 Ogos 1988 – 16 November 1989 –
1 Januari 1984 – 15 November 1989 31 Mei 1990
15 Ogos 1988
Puan Siti Saleha Dato’ Wan Adnan @ Tuan Haji Sulaiman Ismail
Dato’ Sheikh Abu Bakar Addinan Muhamad 1 Ogos 1993 –
16 Februari 1992 – 15 Julai 1994
1 Jun 1990 –
15 Februari 1992 31 Julai 1993
JABATAN BANTUAN GUAMAN 37
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Dato’ Ahmadi Haji Asnawi Encik Mohd Zawawi Salleh Puan Faridah Abrahim
16 Julai 1994 – 1 Ogos 1996 – 1 Oktober 1997 –
31 Mei 1996 30 Jun 1997 28 Disember 2006
Dato’ Dr. Hj. Hassan Dato’ Nik Hasmat Puan Siti Zawahir Mohamed
Ab. Rahman Nik Mohamad 16 November 2009 –
1 Jun 2007 – 16 November 2015
4 Januari 2009 1 April 2009 – 14 Ogos 2009
Datuk Haini Hassan Puan Siti Salwa Musa
16 November 2015 – 15 Julai 2019 –
30 April 2021
12 Julai 2019
Encik Wan Jeffry Kassim
1 Mei 2021- Kini
38 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
JABATAN BANTUAN GUAMAN 39
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
BAB 2
TRANSFORMASI PERKHIDMATAN BANTUAN GUAMAN
Transformasi Merentasi 5 Dekad
Pewujudan Skim Pegawai Syariah
Pewujudan Bahagian Pengantaraan
Penjenamaan Semula Daripada Biro Bantuan Guaman
kepada Jabatan Bantuan Guaman
Akta Bantuan Guaman (Pindaan) 2017 [Akta A1548]
Kenaikan Had Kelayakan Orang Yang Dibantu
Bantuan Guaman Kepada Warganegara Sahaja
Pewujudan Khidmat Pendamping Guaman
Penubuhan Akaun Amanah
Pendigitalan Perkhidmatan Jabatan Bantuan Guaman
Sistem Pengurusan Kes (SPK-JBG) kepada Sistem iGuaman
Peluasan Bidang Kuasa Jabatan Bantuan Guaman
Bidang Kuasa Jenayah
Bidang Kuasa Syariah
Bidang Kuasa Sivil
Cabaran Sewaktu Era Pandemik COVID-19
Cabaran Dalam Memastikan Akses Kepada Keadilan Semasa Era Pandemik
Pelaksanaan Khidmat Nasihat Secara Dalam Talian
Pelaksanaan Khidmat Nasihat Secara Dalam Talian di Penjara
Pelaksanaan Sesi Pengantaraan Secara Dalam Talian
Pelaksanaan Program Latihan Industri
Pelaksanaan Program Gerobok Prihatin Jabatan Bantuan Guaman
Pelaksanaan Mesyuarat dan Kursus Secara Dalam Talian
40 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Transformasi Merentasi 5 Dekad
Pewujudan Skim Pegawai Syariah
YBhg. Tan Sri Sheikh Ghazali bin Haji Abdul Rahman merupakan pencetus kepada wujudnya penempatan Pegawai
Syariah di Biro Bantuan Guaman (BBG). Hasrat pewujudan skim Pegawai Syariah bermula dari peringkat awal
penubuhan BBG pada tahun 1971 dengan kehadiran peguam-peguam BBG di Mahkamah Syariah yang terdiri
daripada Pegawai Undang-Undang daripada Jabatan Peguam Negara dan pembantu undang-undang yang
ditempatkan di cawangan pada masa itu. Pegawai Undang-Undang yang mengendalikan kes-kes Syariah pada
masa tersebut mempunyai kecekapan dalam tatacara mahkamah, walau bagaimanapun terdapat keterbatasan
pengetahuan dari sudut perundangan Islam dan hukum Syara’.
Pada tahun 1985, skim Pegawai Syariah gred LS (atau dahulu dikenali sebagai Pegawai Undang-Undang Syariah
gred L) mula diwujudkan di mahkamah-mahkamah Syariah dan hakim-hakim telah dihantar ke Universiti
Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) untuk mengikuti program Diploma Administration Islamic Judiciary (DAIJ).
Ini bertujuan untuk menambahkan lagi pengetahuan Pegawai-Pegawai Syariah pada ketika itu dalam bidang
perundangan dan kehakiman. Pada tahun 1989, hasrat untuk menempatkan Pegawai Syariah di BBG telah dibawa
semasa Persidangan Kadi-Kadi Besar Seluruh Malaysia dan satu keputusan telah dicapai. Seterusnya keputusan
ini dibawa ke Mesyuarat Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Islam (MKI) kali ke-35 pada tahun 1991. Rentetan
dari mesyuarat tersebut, MKI telah bersetuju untuk menempatkan Pegawai Syariah di BBG dan penempatan awal
Pegawai Syariah ini adalah bermula pada bulan Jun 1994 iaitu seramai enam orang.
Sehingga tahun 2020, perjawatan bidang Syariah di Jabatan Bantuan Guaman (JBG) bukan sahaja diisi dengan
Pegawai Syariah malah Penolong Pegawai Syariah dan Pembantu Syariah di mana jumlah kesemuanya adalah
sebanyak 102 perjawatan. Walaupun jumlah perjawatan ini kelihatan seperti satu jumlah yang besar namun
hakikatnya, jumlah ini masih tidak dapat menampung jumlah kes-kes kekeluargaan Syariah yang semakin hari
semakin meningkat dan mencabar.
JABATAN BANTUAN GUAMAN 41
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Petikan Wawancara Bersama YBhg. Tan Sri Sheikh Ghazali bin Haji Abdul Rahman, Mantan Ketua Pengarah/Ketua
Hakim Syarie, Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia
Bolehkah YBhg. Tan Sri jelaskan sejarah awal pewujudan jawatan Pegawai Syariah di Biro Bantuan Guaman (BBG)
yang kini dikenali sebagai Jabatan Bantuan Guaman (JBG) dan bagaimanakah tercetusnya idea sedemikian?
Sebenarnya hasrat itu telah bermula sejak dari peringkat awal kehadiran peguam BBG di Mahkamah Syariah pada tahun
penubuhan BBG iaitu 1971. Ketika itu peguam yang mengendalikan kes BBG di Mahkamah Syariah terdiri daripada pegawai
daripada Jabatan Peguam Negara seperti YBhg. Tun Abdul Hamid bin Mohamad dengan dibantu oleh pembantu undang-
undang yang ditempatkan di cawangan-cawangan BBG. Pemerhatian mendapati, mereka yang mengendalikan kes-kes
yang melibatkan Undang-Undang Keluarga Islam dan mengikut peraturan perbicaraan Mahkamah Syariah. Terdapat
peruntukan dalam Enakmen Undang-Undang Islam ketika itu, sekiranya terdapat lakuna dalam undang-undang, maka
rujukan hendaklah dilakukan kepada hukum Syarak. Pegawai-Pegawai Sivil BBG ketika itu, kemahiran mereka terbatas
kepada perkara-perkara yang berkaitan dengan tatacara sahaja tetapi lemah dari segi pengetahuan berkaitan dengan
hukum Syarak dan ini menjadikan perbicaraan tidak lancar. Hujahan kes pula terhad kepada sekadar kemampuan mereka
sahaja kerana ketidakmampuan merujuk nas-nas atau kitab-kitab fiqah.
42 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Pada era 1980-an, dengan kelahiran Enakmen Pentadbiran Undang-Undang Islam yang baru dan juga Enakmen Undang-
Undang Keluarga Islam mula dikuatkuasakan di Negeri-Negeri, maka ketika itu mulalah peguam sivil memohon untuk
diterima masuk sebagai peguam syarie dan seterusnya mengendalikan kes di Mahkamah Syariah. Masalahnya ketika
itu kebanyakan peguam BBG terdiri daripada pembantu undang-undang. Bila keadaan sedemikian, pembantu undang-
undang terpaksa menghadapi peguam swasta yang jauh berpengalaman dan mereka menghadapi lawan yang dianggap
tidak setanding.
Saya juga melihat dari segi status jika dibandingkan dengan mahkamah sivil, hanya peguam kanan sahaja yang layak
mengendalikan kes di mahkamah tinggi sivil, maka semakin jelas Pegawai Syariah perlu ditempatkan di BBG. Ia selaras
dengan kewujudan skim Pegawai Syariah di mahkamah-mahkamah Syariah pada tahun 1985 bergred L. Oleh sebab itu,
untuk meningkatkan mutu perbicaraan dan juga kepeguaman, dicadangkan supaya Pegawai Syariah dengan skim L
ditempatkan di BBG dengan mempunyai kelayakan yang sama dengan Pegawai Syariah di Mahkamah Syariah.
Apakah hasrat sebenarnya Kerajaan atau pihak Mahkamah Syariah semasa bersetuju meletakkan Pegawai Syariah di
BBG dan bukan di jabatan yang lain?
Hasrat Kerajaan adalah untuk memartabatkan perundangan Syariah dan melahirkan Pegawai-pegawai Syariah yang
berwibawa dan berketerampilan. Kerajaan telah menyediakan suatu kursus wajib sebelum seseorang dilantik sebagai
Pegawai Syariah iaitu Diploma Pentadbiran Kehakiman dan Perundangan Islam (DAIJ) di Universiti Islam Antarabangsa
Malaysia (UIAM) supaya mereka mahir tentang prosedur di Mahkamah Syariah. Perkara ini telah dibawa dan
dibincangkan semasa Persidangan Kadi-Kadi Besar Seluruh Malaysia pada tahun 1989 dan keputusan yang telah dicapai
dalam persidangan ini telah dibawa ke Mesyuarat Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Islam (MKI) kali ke-35 pada tahun
1991. Berdasarkan pandangan Kadi-Kadi Besar, MKI telah bersetuju menempatkan pegawai Syariah di BBG. Pihak BBG,
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia, Jabatan Peguam Negara dan Jabatan Perkhidmatan Awam telah mengambil tindakan
sewajarnya, dengan penempatan awal di BBG telah dilakukan pada bulan Jun 1994. Cetusan idea ini adalah hasil daripada
hasrat Mahkamah Syariah ketika itu supaya Peguam Syarie yang berwibawa di BBG dapat membantu pihak-pihak yang
kurang berkemampuan mendapat keadilan sewajarnya di Mahkamah Syariah.
Bagaimanakah YBhg. Tan Sri terlibat secara langsung dengan pewujudan skim Pegawai Syariah ini dan siapakah yang
memainkan peranan penting di sebalik pewujudan ini?
Perkara ini melibatkan kesedaran saya untuk memartabatkan perundangan Syariah. Pengalaman mengendalikan perbicaraan
menunjukkan pegawai sivil yang mengendalikan kes Syariah kurang berpengetahuan berkaitan dengan undang-undang
Syariah walaupun mungkin cekap dari segi prosedur. Menteri yang bertanggungjawab ketika itu, Y.B. Datuk Abdul Hamid
bin Othman, juga telah memberikan kerjasama yang sewajarnya. Pada tahun 1985, skim Pegawai Syariah juga telah wujud
dan hakim-hakim pula telah dihantar ke UIAM untuk mengambil DAIJ ke arah memartabatkan perundangan Syariah.
Persidangan Kadi-Kadi Besar pada tahun 1989 telah mencapai persetujuan untuk mewujudkan skim Pegawai Syariah dan
menempatkannya di BBG memandangkan skimnya adalah sama dengan skim L dari Jabatan Peguam Negara. Saya sendiri
bersama-sama dengan Pengarah Biro Bantuan Guaman ketika itu telah membentangkan kertas kerja berkaitan dengan
pewujudan jawatan Pegawai Syariah ini semasa mesyuarat MKI pada tahun 1991. Seterusnya perkara ini direalisasikan
dengan penempatan awal seramai enam Pegawai Syariah di cawangan BBG pada bulan Jun 1994. Untuk kemajuan kerjaya
JABATAN BANTUAN GUAMAN 43
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Pegawai Syariah di BBG pula, ketika itu belum ada cadangan penubuhan JKSM, cuma untuk kemajuan kerjaya dirujuk di
Mahkamah Syariah, memandangkan di Mahkamah Syariah telah wujud skim L3 dan Pegawai Syariah di BBG layak untuk
dinaikkan pangkat ke Mahkamah Syariah.
Apakah terdapat sebarang masalah pada peringkat awal pelaksanaan skim Pegawai Syariah di BBG?
Pelaksanaan skim dan penempatan pegawai tidak mempunyai masalah yang besar. Pihak Jabatan Peguam Negara
telah memberikan kerjasama yang sangat baik dengan menyediakan perjawatan dan pihak Mahkamah Syariah Wilayah
Persekutuan yang saya ketuai ketika itu telah membuat pengisian perjawatan. Pihak Jabatan Peguam Negara juga sangat
mengalu-alukan kehadiran Pegawai Syariah di Jabatan mereka, begitu juga ia disambut baik oleh Mahkamah Syariah
Negeri-Negeri kerana ia boleh meningkatkan proses penyelesaian kes dengan membantu hakim membuat keputusan yang
saksama. Kalau nak dikatakan masalah mungkin hanya melibatkan proses ke arah mewujudkan skim dan mendapatkan
perjawatan sahaja, kerana ia terpaksa melalui proses biasa yang digariskan oleh Jabatan Perkhidmatan Awam. Mungkin
juga apabila terdapat permintaan daripada Bahagian Hal Ehwal Islam ketika itu yang berhasrat meletakkan Pegawai Skim
Sosial (S) dan bukannya Skim Pegawai Syariah (L) di BBG, tetapi semuanya dapat diselesaikan dengan baik.
Apakah falsafah dan semangat di sebalik pewujudan skim ini di BBG?
Falsafah pewujudan ini mudah sahaja. Ia terbit dengan tujuan utama kenapa BBG ditubuhkan. Ia bertujuan untuk
membantu pihak-pihak yang kurang berkemampuan yang memerlukan bantuan guaman. Selain itu perkara yang berkaitan
dengan bantuan guaman pula kebanyakannya melibatkan golongan wanita Islam, maka Pegawai Syariah yang arif tentang
perundangan Islam dan Hukum Syarak adalah sangat diperlukan dan sesuai diletakkan di BBG. Ia bermatlamat untuk
memberikan bantuan guaman kepada orang yang tidak mampu menurut Akta Bantuan Guaman 1971. Melihat kepada
keadaan ini, orang yang sesuai menjalankan tugas dan misi BBG berkaitan dengan perkara ini tidak lain dan tidak bukan ialah
Pegawai Syariah sahaja. Berdasarkan matlamat yang dinyatakan terdahulu, tidak pernah timbul cadangan mewujudkan
jabatan khusus untuk Pegawai Syariah bagi tujuan memberikan bantuan guaman ini, ia cuma memperkemaskan BBG
melalui penempatan Pegawai Syariah di BBG bagi memenuhi hasrat Kerajaan membantu pihak yang kurang berkemampuan
untuk menyelesaikan kes.
Petikan Wawancara Khas daripada Buku JBG 1970–2010:
Bantuan Guaman Menerusi Dekad
44 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Transformasi Merentasi 5 Dekad
Pewujudan Bahagian Pengantaraan
Pada tahun 2003, melalui pindaan seksyen 29A Akta Bantuan Guaman (Pindaan) 2003 [Akta A1188], peruntukan mengenai
khidmat pengantaraan telah dimasukkan sebagai salah satu khidmat yang ditawarkan di Biro Bantuan Guaman (BBG).
Dengan adanya khidmat pengantaraan ini, pertikaian antara pihak-pihak dapat diselesaikan dengan damai dan sukarela
tanpa melibatkan proses perbicaraan di mahkamah. Hal ini telah menjadikan suatu penyelesaian antara pihak-pihak yang
bertikai lebih mudah dan menjimatkan kos serta masa.
Dalam memberikan khidmat pengantaraan kepada pelanggan di Jabatan ini maka Bahagian Pengantaraan telah ditubuhkan.
Bahagian Pengantaraan adalah salah satu bahagian yang diwujudkan bertitik tolak dari pelbagai lawatan dan kajian
antarabangsa yang telah dijalankan oleh pegawai BBG pada sekitar awal tahun 2000 ke Suruhanjaya Bantuan Guaman
Australia Barat, Legal Aid Department Hong Kong, Singapura, Indonesia, Filipina dan Brunei Darussalam. Melihat kepada
sistem pentadbiran luar negara pada waktu tersebut dan sistem pengantaraan yang telah menjadi amalan di negara-negara
tersebut, maka BBG pada waktu itu berpendapat bahawa khidmat pengantaraan adalah merupakan kaedah yang mampu
untuk meningkatkan kadar penyelesaian kes di luar mahkamah. Apatah lagi hampir 80% kes yang didaftarkan di BBG
adalah merupakan kes kekeluargaan.
Hasrat untuk mewujudkan khidmat pengantaraan tersebut akhirnya telah berjaya dicapai pada Januari 2004. Pegawai
BBG mula diberikan latihan dan kursus berkaitan pengantaraan pada tahun 2005. Khidmat pengantaraan disediakan
kepada orang yang dibantu dalam perkara yang berkaitan mana-mana prosiding yang dinyatakan dalam Jadual Ketiga
Akta Bantuan Guaman 1971 [Akta 26]. Perkara mengenai tatacara pengendalian proses pengantaraan turut diperincikan di
dalam Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman (Pengantaraan) 2006 [P.U.(A) 163/2006].
Perkhidmatan pengantaraan merupakan satu proses di mana pihak-pihak yang bertikai menyelesaikan pertikaian mereka
secara sukarela dan damai dengan bantuan pihak ketiga yang dikenali sebagai pengantara tanpa perlu melalui prosiding
perbicaraan di Mahkamah. Pihak-pihak yang dibantu akan menandatangani perjanjian persetujuan untuk menghadiri
sidang pengantaraan dan pertikaian akan diselesaikan dalam tempoh 30 hari melalui sidang pengantaraan yang dihadiri
oleh kedua-dua pihak.
Sehingga tahun 2020, kes pengantaraan yang telah didaftarkan di JBG adalah sebanyak 55,963 kes di mana ia terdiri dari kes
kekeluargaan syariah, kes kekeluargaan sivil dan sivil pelbagai. Peningkatan jumlah kes pengantaraan yang didaftarkan di
JBG terutamanya pada tahun 2008 dengan jumlah pendaftaran pengantaraan sebanyak 9,018 kes adalah jelas menunjukkan
bahawa pewujudan khidmat pengantaraan di JBG ini bukan merupakan usaha yang sia-sia malah menjadi pemangkin
kepada kecemerlangan JBG dalam mencapai hasrat untuk membantu golongan yang memerlukan bantuan sekaligus
memberi kesedaran kepada masyarakat awam tentang kepentingan pengantaraan dalam satu-satu pemasalahan sebelum
sampai ke peringkat mahkamah.
JABATAN BANTUAN GUAMAN 45
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Petikan Wawancara Bersama Puan Faridah binti Abrahim, Mantan Ketua Pengarah Jabatan Bantuan Guaman (1 Oktober
1997 sehingga 28 Disember 2006)
Puan merupakan pencetus kepada
kewujudan Unit Pengantaraan di Jabatan
Bantuan Guaman ( JBG). Apakah kepentingan
Unit ini diwujudkan dan keberkesanannya
kepada kes yang dikendalikan oleh JBG?
Bermula sekitar awal tahun 2000, Biro Bantuan
Guaman (BBG) telah terlibat dengan banyak
lawatan antarabangsa. Contohnya lawatan
kajian ke Suruhanjaya Bantuan Guaman
Australia Barat, Legal Aid Department, Hong
Kong, Singapura, Indonesia, Filipina dan
juga Brunei Darussalam. Lawatan kajian ini
diadakan bertujuan untuk mendedahkan
pegawai dan kakitangan BBG dengan sistem
pentadbiran negara luar. Saya tidak mahu
mereka membuat kerja hanya berdasarkan
sistem sedia ada yang telah menjadi amalan
sejak sekian lama. Kita perlu sentiasa
mencari sesuatu yang baru untuk mencipta
kejayaan. Setelah pulang daripada lawatan
kajian tersebut, saya memikirkan bahawa
unit mediasi perlu diwujudkan di BBG.
Berdasarkan lawatan kajian tersebut, unit
mediasi dilihat mampu untuk meningkatkan
kadar penyelesaian kes di luar mahkamah.
Memandangkan lebih kurang 70% hingga
80% kes yang didaftarkan di BBG ialah kes
kekeluargaan, maka amat sesuai unit pengantaraan diwujudkan di BBG. Pelbagai faedah dapat diperoleh menerusi unit ini
apabila sesetengah kes tidak perlu dibawa ke mahkamah sekiranya pihak-pihak yang bertikai boleh didamaikan menerusi
sesi pengantaraan yang dijalankan. Sistem pengantaraan juga mempunyai tahap kerahsiaan yang sangat tinggi, hanya
melibatkan seorang pengantara dan pihak-pihak yang bertikai sahaja berbanding dengan keadaan di mahkamah yang lebih
terbuka kepada orang awam. Oleh yang demikian, saya berpendapat bahawa tidak ada ruginya jika BBG mengamalkan
dan mengaplikasikan sistem pengantaraan kerana pengantaraan telahpun menjadi amalan negara-negara lain seperti Hong
Kong, Singapura, Australia dan Indonesia.
Petikan Wawancara Khas daripada Buku JBG 1970–2010:
Bantuan Guaman Menerusi Dekad
46 JABATAN BANTUAN GUAMAN
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Transformasi Merentasi 5 Dekad
Penjenamaan Semula Daripada Biro Bantuan Guaman kepada Jabatan Bantuan Guaman
Biro Bantuan Guaman (BBG) telah ditubuhkan pada September 1970 melalui Ordinan No.39 (Kuasa-Kuasa Perlu) Darurat 1970.
Pada awal penubuhannya, perkhidmatan yang diberikan terhad kepada kes kekeluargaan yang lebih memerlukan bantuan
segera seperti kes tuntutan nafkah, penguatkuasaan perintah nafkah, perceraian dan hak jagaan anak bagi orang Islam dan
bukan Islam. Akta Bantuan Guaman 1971 [Akta 26] yang mula berkuat kuasa pada 30 April 1971 telah memansuhkan Ordinan
No. 39 (Kuasa-kuasa Perlu) Darurat 1970. Selain kes kekeluargaan sivil dan syariah, BBG juga mengendalikan kes sivil pelbagai
lain seperti kes kemalangan, sewaan, pentadbiran harta pusaka, tuntutan pengguna, anak angkat, serta kes-kes di bawah Akta
Sewa Beli 1967 [Akta 212], Akta Pemberi Pinjam Wang 1951 [Akta 400], Akta Pampasan Pekerja 1952 [Akta 273] dan Akta Penanam
Padi (Mengawal Sewa dan Menjamin Pemegangan) 1967 [Akta 528]. BBG dilihat telah memberi sumbangan perkhidmatan yang
efisien kepada orang awam dan kepentingan peranannya telah diakui oleh semua pihak. Justeru, pada 16 Januari 2010, secara
rasminya nama Biro Bantuan Guaman (BBG) telah ditukar kepada Jabatan Bantuan Guaman (JBG). Sesungguhnya penjenamaan
semula JBG ini telah memberi impak positif kepada seluruh warganya sehingga dikenali di seluruh negara.
Petikan Wawancara Bersama YBhg. Dato’ Siti Zawahir binti Mohamed, Mantan Ketua Pengarah Jabatan Bantuan Guaman
(16 November 2009 sehingga 15 November 2015)
Pada 16 Januari 2010, Biro Bantuan Guaman (BBG) telah dinaik taraf
menjadi sebuah jabatan dengan nama Jabatan Bantuan Guaman (JBG).
Sejauh manakah naik taraf dan perubahan tersebut memberikan
impak signifikan kepada JBG terutamanya dari segi transformasi dan
penyampaian perkhidmatan awam pada pandangan YBhg. Dato’?
Sejak penubuhan BBG pada 1970, terdapat pelbagai usaha yang telah
dijalankan untuk memberikan bantuan guaman kepada golongan
yang kurang berkemampuan terutama dalam kes kekeluargaan.
Bagaimanapun, memandangkan jaringan kerjasama dengan peguam
swasta bukan lagi menjadi komponen terpenting yang menjadi nadi
penggerak kepada kewujudan BBG, tetapi lebih sebagai pelengkap
untuk memberikan bantuan guaman kepada golongan sasaran dengan
berkesan, difikirkan telah tiba masanya BBG dikenali sebagai JBG. Ia
selari dengan rentak perubahan yang telah dilalui oleh BBG selama
hampir empat dekad. Seiring dengan penukaran nama BBG kepada
JBG, promosi dan publisiti telah diberikan untuk membetulkan persepsi
bahawa BBG merupakan Biro Pengaduan Awam atau unit/biro kecil
di bawah Majlis Peguam dan kurang menonjol. JBG merupakan suatu
jabatan di bawah Jabatan Perdana Menteri dan mempunyai struktur, visi,
misi dan fungsi tersendiri dan harapan kami ketika itu supaya taraf dan
kemampuan JBG selari dan sebaris dengan Jabatan Kerajaan lain. Sesuai
dengan penukaran nama kepada JBG dan adanya barisan kepimpinan
JBG dan pegawai serta kakitangan yang terdiri daripada warga yang
berpengalaman, komited dan dinamik, langkah-langkah pembaharuan
dalaman dan luaran telah dirancang untuk diambil. Sebaik sahaja
nama BBG ditukar kepada JBG, JBG telah mengorak langkah untuk
membuat penambahbaikan atau pembaharuan, antara lain, dari aspek
perundangan melalui cadangan pemerluasan bidang kuasa sivil dan
JABATAN BANTUAN GUAMAN 47
TRANSFORMASI BANTUAN GUAMAN 5 DEKAD (1970-2020)
Syariah JBG. JBG juga membuat pindaan kepada Peraturan-Peraturan Bantuan Guaman (Pengantaraan) (Pindaan) 2010 dan
Perintah Menteri-Menteri Kerajaan Persekutuan (Pindaan) (No.2) 2010 selaras dengan penukaran BBG kepada JBG. Dalam aspek
penyediaan bantuan guaman, JBG telah menggalakkan pemberian bantuan guaman kepada golongan yang layak dibantu dan
juga telah memohon pengecualian Menteri di bawah subseksyen 10(2A) dan 12(3) Akta Bantuan Guaman 1971 bagi pemohon
yang betul-betul memerlukan bantuan guaman daripada dikenakan syarat memenuhi kelayakan minimum dan bagi kes di luar
bidang kuasa JBG. Khidmat nasihat sivil dan syariah telah diberikan kepada mereka yang hadir untuk mendapatkan nasihat
di semua cawangan termasuk Ibu Pejabat. Pengantaraan juga telah dijalankan di semua cawangan dengan giat dan kes dibawa
untuk pengantaraan sebelum dirujuk kepada peguam panel. Hanya kes yang tidak berjaya semasa pengantaraan akan diberikan
kepada peguam panel dan bilangan kes yang dirujuk kepada peguam panel ini tidak banyak sebab berjaya diselesaikan di luar
mahkamah. JBG juga telah gigih menjalankan aktiviti promosi JBG dan jaringan kerjasama dengan jabatan atau agensi serta
pertubuhan bukan Kerajaan bagi memperkenalkan JBG kepada seluruh rakyat Malaysia. Antara strategi promosi seperti aktiviti
promosi dan pameran di jabatan atau agensi Kerajaan lain, mengadakan klinik undang-undang, program aduan kaunter bergerak
serta pelbagai program di masjid atau dewan masyarakat. JBG sendiri mengadakan Program Sehari Bersama Pelanggan, menjadi
tetamu dalam program TV dan radio serta program bersama banduan. JBG juga mempunyai pusat sehenti di bangunan khas
berhampiran dengan Mahkamah Sivil di Jalan Duta dan juga bilik khas di Mahkamah Syariah Wilayah. Jaringan kerjasama turut
diadakan dengan beberapa jabatan seperti JAKIM, JKSM, ARB, Tribunal Tuntutan Perumahan dan Tribunal Tuntutan Pengguna,
Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat. Taklimat mengenai kes kanak-kanak yang dikendalikan oleh JBG
kepada Jabatan Kebajikan Masyarakat mengikut zon turut diadakan sepanjang 2010. Program transformasi JBG turut dijalankan
melalui penyediaan Pelan Strategik 5 tahun JBG, pengurusan fail dan rekod JBG, kertas cadangan penstrukturan semula JBG,
penyediaan risalah JBG yang baharu dan laman web JBG yang berwajah baharu. Alhamdulillah kesan daripada transformasi
JBG, hasilnya dapat dilihat kemudiannya apabila bilangan kes yang dikendalikan oleh JBG menunjukkan peningkatan dari
tahun ke tahun dan sekaligus menunjukkan kepercayaan orang ramai kepada perkhidmatan yang diberikan oleh JBG. JBG
semakin dikenali dan telah menjadi jemputan dalam rancangan radio dan televisyen. Jaringan kerjasama JBG bertambah luas
apabila diminta oleh beberapa institusi pengajian tinggi untuk membantu mereka mengadakan klinik guaman untuk masyarakat
setempat.
YBhg. Dato’ telah berjaya melaksanakan pindaan kepada Jadual Ketiga, Akta Bantuan Guaman 1971 [Akta 26] yang
memasukkan beberapa tambahan kepada bidang kuasa prosiding sivil serta Syariah untuk dikendalikan oleh JBG. Apakah
perkara-perkara yang menyebabkan tercetusnya usaha bagi pelaksanaan pindaan tersebut?
Setelah cadangan penukaran nama BBG kepada JBG berjaya dilakukan, timbul persoalan sama ada bidang kuasa sedia ada
mencukupi atau boleh diperluas bagi membantu golongan yang kurang berkemampuan mendapat pembelaan apabila lebih
banyak undang-undang boleh diliputi oleh JBG, dan sama ada pegawai JBG yang ada mencukupi untuk melaksanakan pemeluasan
bidang kuasa ini. Perkara ini diteliti dan Jadual Ketiga disemak. Kami dapati pindaan perlu dibuat kepada Jadual Ketiga Akta 26
yang merangkumi penyelarasan peruntukan mengenai bantuan guaman berhubung dengan permohonan nafkah, pengangkatan
dan pentadbiran harta pusaka di bawah Ordinan berkaitan di Sabah dan Sarawak. Selain itu, bagi prosiding di Mahkamah
Syariah, JBG berpandangan ganti rugi pertunangan dan hutang perkahwinan sewajarnya diperuntukkan dalam Jadual Ketiga
kerana ia berkait rapat dengan bidang kuasa sedia ada JBG dalam hal ehwal perundangan Syariah. Tuntutan mutaah pula
merupakan relief sampingan apabila berlaku perceraian yang merupakan bidang kuasa sedia ada JBG dan ia perlu dinyatakan
dengan jelas dalam Jadual Ketiga. Tuntutan hibah dan wasiat merupakan bidang kuasa baharu yang dimasukkan dalam Jadual
Ketiga dengan mengambil kira keupayaan dan kekompetenan Pegawai Syariah untuk mengendalikannya. Kami juga mengambil
kesempatan menyemak undang-undang yang tidak lagi relevan dengan JBG dengan mengeluarkannya daripada Jadual Ketiga
iaitu hak dan tanggungan di bawah Akta Pampasan Pekerja 1952.
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
JABATAN BANTUAN GUAMAN 11.40.01 AM
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search