VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 51 – Đi đâu giờ nầy mới về, có cơm chưa, đói quá rồi! – Đi chợ tôi đã mua sẵn con vịt quay và đồ chua, nồi cơm điện thì bắc lúc nãy rồi, hai đứa nhỏ về chưa? – Tụi nó trong phòng. Bà Bốn lấy chồng muộn, nên giờ hai ông bà đã năm mươi lăm, mà con mới có mười bốn và mười sáu tuổi, đang học trung học. – Ông kêu chúng nó ra phụ mẹ dọn bàn. Ông Bốn không nói không rằng, đi tới từng phòng gõ cửa và tằng hắng rõ to, vậy mà thằng Cu và con Bé ra ngay, chẳng dám chần chờ như mọi khi mẹ gọi giống đưa đò, mà chẳng thấy mặt mũi tăm hơi chúng đâu! – Bé vào bếp phụ mẹ, Cu dọn phòng khách cho sạch. Con vịt quay màu vàng đậm màu mỡ trông thật ngon. Bà Bôn đang tính cột cái yếm ngang người để chặt thịt, thì con Bé cản: – Mẹ để con chặt cho, lần trước mẹ chặt không đứt, con dao lại văng xuống đất, xém tí nữa cắt đứt mấy ngón chân! Nghe con nói, bà Bôn lẳng lặng đưa cho con cái yếm. Tay chân con gái tuổi nầy thì sức lực có thừa. “Con gái 17 bẻ gãy sừng trâu”. Con Bé tuy chưa tới 17, nhưng nó mạnh hơn mẹ là cái chắc! Bà Bôn tới bên quầy bếp, cẩn thận bưng vĩ trứng vịt lộn cất ở góc bếp, nhưng con Bé đã xua tay: – Mẹ dang ra cho con chặt, bỏ mấy thứ đó chỗ khác để con còn bày mấy cái đĩa, ở đây chật chội mẹ còn để đồ làm gì cho vướng! Vĩ trứng nầy, bà tính luộc cho cả nhà ăn trước khi ăn cơm, nhưng ông hối quá, nên bà sẽ để dành cho ngày mai. Bà nhìn quanh, có chỗ nào để không bị bể trứng. À, thôi bỏ vào góc phòng “family room” vậy. Trong nầy ít ai lai vãng! Bà để vĩ trứng xuống đất, lấy thùng báo chắn bên ngoài, rồi sẵn trên tay đang cầm cái khăn lông, bà quẳng lên trên, mà không biết là mình mới thảy cái khăn chỗ nào! Đúng là già ngớ ngẩn! Dọn chén đũa và nồi cơm lên bàn xong, con Bé bưng ra hai đĩa thịt vịt
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 52 thơm phức, cả đĩa đồ chua ướp kiểu kim chi đại hàn cay cay, nhưng cũng ngon. Ông Bốn ăn xong hai chén cơm, mới cất tiếng: – Nầy, Tết năm nay trong nhà phải vui vẻ, bố mẹ nói gì là hai đưá nghe lời ngay, không có cãi cọ nghe chưa, nhất là ngày mồng một. – Dạ. – Ông nói thế thì chính ông cũng phải cười lên mới vui. Nghe mẹ nói, hai đứa nhỏ hưởng ứng: – Phải, bố cười cho hên đi bố. Mấy đứa bạn con nó nói bố mầy có cái mặt giống mấy ông công an hình sự! – Thấy chưa, đến tụi con nít mà cũng biết! Sao ông không cười vậy? – Cha mẹ sinh ra tôi như thế nào thì nó thế ấy. – Đừng có đổ thừa! Muốn cho hên, vui thì phải tươi cười mặt mày, lúc nào cũng khó đăm đăm như con khỉ già thì chán lắm! Thấy cha mẹ cà khịa nhau, hai đứa con nháy mắt , rồi bưng chén bát của chúng nó bỏ vào bồn, xong lẩn mất! Bà Bốn không thích cái mặt của ông, chẳng bao giờ thấy tươi tắn cả. Nhưng lâu ngày thành quen, bà nghĩ chắc tại ông xấu trai, nên mặt mày mới như vậy! Bà biết cả hai ông bà đều muốn ngày Tết trong nhà phải ngăn nắp sạch sẽ, thức ăn phủ phê dư thừa, không phải là phí phạm, mà để cho cả năm dư dả tài lộc, mọi việc hanh thông. Vì vậy bà Bốn đi chợ Việt Nam mua bánh chưng, mức dừa mức bí, mức sen trần, hột đưa và không quên chậu hoa lan màu hồng nở rực, mua trong Costco thì rẻ hơn mua ở ngoài chợ hoa. Bà còn cẩn thận đưa hai con đi “shopping”, lựa quần áo mới để diện ngày mồng một chúc Tết mẹ cha. Nhà bà không nghĩ Tết, nhưng mọi thứ sẽ bắt đầu lúc bốn giờ chiều mồng một, vì tết năm nay nhằm ngày thường. Mới đó mà đã đến buổi tối giao thừa, hai đứa con đi ngủ sớm để mai còn đi học như mọi ngày. Ông bà ngồi bên tách trà bốc khói nhìn ra ngoài đón Xuân. Tiểu bang nầy mùa đông không có tuyết, chỉ lạnh chút thôi,
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 53 đôi khi có mưa. – Lấy một chút mứt hạt sen mình nhâm nhi đi bà. – OK, sen nầy tôi chọn thứ hảo hạng ông thấy không, nó mềm, màu vàng nhạt và chỉ có chút đường đóng quanh hạt sen, ăn thơm và ngon! – Chắc giá cũng mắc hơn mấy hiệu sen khác nhiều, phải không? – Đúng vậy. Một hộp gần hai mươi đồng, mắc nhưng ngon. – Tiền nào của nấy. Bưng tách trà sen lên miệng, hương sen tỏa ra ngào ngạt. Nhâm nhi một hạt mứt sen, chút ngọt, chút thanh, đúng là hạnh phúc tha hương! Trên bàn, bà Bốn cũng có bày sẵn chả lụa, nem chua và tré Huế để hai ông bà thưởng thức trong lúc chờ đợi năm mới đến. – Ờ ông ơi. Bà thoáng nghĩ một cái gì đó, rồi lại quên ngay! – Cái gì? Bà Bốn nhíu mày: – Tôi tính nói cái gì mà quên mất, thôi chút nhớ ra tôi nói! – Bà sao chưa già đã lẫn! – Ai bảo ông tôi chưa gìa? Năm mươi lăm rồi còn gì! – Bên Mỹ năm mươi lăm là tuổi hoa niên! – Ờ, vậy ông làm tuổi hoa niên đi, còn tôi thì là hoa héo! – Vớ vẩn, thôi mặc áo lạnh vào, rồi đi ra ngoài hái lộc, chút qua mười hai giờ mình trở về đạp đất cho nhà mình. – Ai đạp? – Bà đạp. – Sao lại tôi? – Năm nầy tốt với bà. – Ơ hay, tôi với ông cùng tuổi, thì tốt cả hai chứ! – Nhưng tôi không thích đạp đất. – Ông phải đạp! – Bà nói mặt tôi nhăn nhó, thôi bà đạp đi, cho nhà cửa vui vẻ.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 54 – Ông mà cũng biết vậy à! Nghe chồng tán, bà Bốn quên cả ngại ngùng để sau khi một vòng cùng ông, tìm những cây hoa ngoài đường hái mỗi người một cành, cầm về nhà và xông pha bước vào nhà mình khi kim đồng hồ chỉ 12 giờ 15 sáng. Tối hôm đó, hai ông bà ngủ một giấc ngon lành. Sáng hôm sau ông Bốn dậy sớm, hôm nay là sáng mồng một tết. Tuy đi làm, nhưng trong sở ông có vài người Việt, nên ông chủ cũng ưu đãi cho nhân viên thoải mái trong ngày đầu năm. Đánh răng súc miệng xong, ông Bốn ra khỏi phòng, và bất chợt ông kêu lên: – Cái gì thế nầy? Nghe ông kêu to, bà Bốn cũng giật mình thức dậy. Không nghe ông trả lời, nhưng bà thấy ông hình như đi cà nhắc. – Cái gì vậy? Sao vậy ông? – Tôi đạp phải cái gì ướt ướt trên thảm! – Đạp cái gì? – Bà bật đèn lên coi. Ánh đèn sáng chan hoà, Ông Bốn đứa chân lên: – Cứt bà ơi! – Cái ông nầy, ở đâu ra? Ông không muốn nói tiếng “cứt” thứ hai, sợ xui, cũng không biết ở đâu ra mà ướt nhèm như vầy. Nhưng lúc đó, bỗng ông bà nghe thấy tiếng kêu: – Chíp chíp chip… – Con gì vậy? Cùng lúc đó, hai ông bà thấy một con vịt con màu vàng bé tí xíu ló đầu ra từ dưới gậm bàn. – Trời ơi, vịt ở đâu ra trong nhà mình vậy bà? – Vịt, chắc là con Bé lại mang về rồi! tôi đã không ưng nó nuôi con gì trong nhà nầy cơ mà! Bé ơi, ra đây mau.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 55 Một lúc, con Bé nhắm mắt mắt mở đi ra: – Dạ. Mồng một Tết, bà Bốn không dám la, chỉ trách một lèo, nhẹ nhàng: – Mẹ đã nói con không được nuôi con gì trong nhà, sao lại dám mang vịt về nhà mà không xin phép? Con có biết vịt nó kêu “cạp cạp” xui lắm, nghĩa là cạp đất mà ăn… con vịt đại diện cho nhà nghèo con biết không! ở Việt Nam mua vịt rẻ rề, gà mới có giá, bây giờ nó lại ị trên thảm nhà mình! – Mình đâu có ở Việt Nam mà mẹ nói, bên đây rau muống còn mắc hơn thịt có phải không! Mà con vịt nầy con đâu biết, chắc của thằng Cu! – Cái gì cũng nói cho được, không phải của con thật à? vậy kêu Cu em ra đây. Thằng Cu đi ra, nó là đứa thích súc vật, thấy con vịt là tỉnh ngủ, xà ngay xuống , đưa tay vuốt lia lịa: – Đẹp quá, ở đâu mà nhà mình có vịt vậy mẹ? Của chị Bé hả? – Con đừng có vờ, không của con thì của ai? Chưa trả lời mẹ, thì Cu nhìn xuống dưới gầm ghế xa lông, reo lên: – Ô, còn hai con nữa nè mẹ, con “xí” được. Ông bà chưng hửng nhìn nhau, kiểu nầy là không phải vịt của hai đưá rồi. Nếu của chúng , thì chúng giấu trong phòng, chứ không thả cho chạy rông cùng nhà kiểu nầy! Tìm khắp nơi trong phòng khác, tất cả có ba chú vịt. Sau đó, mọi việc bàn cãi sôi nổi về mấy chú vịt nổ như pháo, chỉ ngưng khi bà Bốn vỗ tay lên trán: – Thôi chết, tôi nhớ ra rồi! Bà chạy vào phòng family room, ông Bốn và hai đứa con chạy theo… Vĩ hột vịt lộn chục cái mấy ngày trước để dưới đất nay đã nở bốn con, sáu cái trứng khác vẫn còn nguyên. Bà Bốn cau mặt phân bua với chồng: – Tôi đã bảo họ bán cho hột vịt nhỏ con, mà nó bán cho mình trứng vịt già! – Mua rồi sao chẳng nhớ gì cả! Tại bà hết chứ ai!
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 56 – Lỗi đâu phải tại tôi! – Còn ai trồng khoai đất nầy? Mua về không chịu luộc lên ăn là xong chuyện, bây giờ nó nở ra thế nầy rồi làm sao? Bà đưa thả ngoài đường à? Còn 1 con nữa, bà phải kiếm cho ra, nếu không nó chết dí đâu đó là thúi ùm cả nhà!!! Nghe chồng hăm, bà Bốn trợn mắt: – Đầu năm đầu tháng ông ăn nói phỉ phiu! Nói tầm bậy tầm bạ không! Chết chết cái gì! – Ừ, tầm bậy tầm bạ mà trúng tùm lum tà la! Con vịt chết chứ gì nữa! Thôi, bà ở nhà mà giải quyết mấy con vịt của bà đi, tôi chở con đi học rồi đi làm đây. Bà Bốn ở nhà, nguyên một buổi sáng chổng mông chui xuống gầm bàn, gầm ghế, gầm giường, quyết tìm cho ra con vịt còn lại, nhưng chẳng biết nó trốn phương nào mà tìm hoài không thấy? Bà suy nghĩ lung tung, sợ nhà mình sẽ bị thúi, sợ con vịt bị đói tội nghiệp, sợ không hên cho năm mới nầy vì tiếng kêu “cạp cạp” khó nghe! Mãi cho đến buổi chiều, khi ông Bốn đi làm về thay quần áo, xỏ chân vô đôi giày chiến màu nâu của ông để chuẩn bị cho mấy đứa con chúc tết, thì mới phát giác ra chú vịt nằm trong cái ổ giày đó! Lúc nầy bà Bốn mới thở phào nhẹ nhõm. Bà bỏ con vịt vào trong thùng giấy với ba con kia, định vài ngày nữa sẽ đem ra ngoài hồ công viên thả cho tụi nó muốn đi đâu thì đi. Tạm thời bà đút cho lũ vịt cơm nguội trộn với nước lạnh! Đầu bà cứ nghĩ sao kỳ cục quá, mấy con vịt “cà chớn” đầu năm tự đến không ai mời! Không biết năm nay có xui xẻo gì không? Lo cho vịt xong, bà vội vã vào phòng thay chiếc áo dài nhung màu xanh đậm mới may. Bà mạng mộc hợp với màu nầy. Mấy cái phong bao lì xì lớn bà đã dành sẵn chẳng biết sao còn có một cái! Tìm kỹ vẫn chỉ có 1 cái! Hay là bà bỏ đâu? phải hai phong bao mới đủ, vì bà sẽ cho mỗi đứa con 1 tờ hai chục đồng. Tìm không ra, bà tới hộc tủ đựng áo gối định tìm mấy phong thư thường
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 57 để dựng tiền cho xong! Tay bà bươi lung tung lên, rồi bà thấy 1 bao thư có vẻ dày dày rớt ra. Bà mở bì thư thì thấy một xấy giấy trăm nằm trong đó. – Tiền ở đâu vầy nè? Dù chưa biết là tiền của ai, nhưng mắt bà cũng sáng lên, rồi bà lẩm nhẩm đếm… – Một ngàn hai trăm đồng! Toàn là tờ 1 trăm. Nhà chỉ có ông bà ngủ trong phòng, chẳng lẽ các con bà đem vô đây cất! mà tụi nó đâu có tiền! Hay là của ổng? Hay là ăn trộm bỏ quên? Giả thuyết cuối bị bác bỏ ngay, bởi chẳng có thằng trộm nào ngu làm chuyện đó cả! Bà cầm tiền chạy ra ngoài tìm ông: – Ông có để tiền trong hộc tủ đựng áo gối không? – Không, sao? – Tôi kiếm được một ngàn hai. Ông tỉnh bơ: – Thì tiền của bà chứ của ai mà hỏi! – Sao ông biết tiền của tôi? – Tôi đoán, cách đây nửa năm mình tính đi “cruise” chơi với gia đình cậu Dũng, bà lấy tiền ra từ nhà băng để đưa cho cậu ấy mua vé, sau mình bận không đi nữa. Chắc là tiền đó chứ gì? Bà cất kỹ quá rồi quên luôn phải không? Nghe ông nhắc, bà sực nhớ lại ngay, đúng rồi, vậy mà bà quên bẵng có số tiền nầy! Hên quá… bà lầm bầm: – Ờ há, ông nói tôi mới nhớ! Bà mỉm cười ngồi xuống ghế. Hai đứa con nghe chuyện ồn ào: – Mẹ kiếm được tiền chuà thì nhớ lì xì cho tụi con nhiều nhiều đó nha! Nghe con nói, bà mắng yêu: – Cha bây, chuà đâu mà chùa, tiền của mẹ chứ bộ! – Mà mẹ đâu có nhớ, may không mất rồi!
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 58 – Nhờ mấy con vịt mà mẹ mới hên, có tiền trong năm mới. Ừ, thằng Cu nói chắc đúng, may không mất rồi. Ông Bốn thấy vợ thừ người thì ông mỉm cười. Ông có kinh nghiệm vụ nầy vì đã từng thâu tóm được tiền của bà vài lần, mỗi lần một hai trăm, bà cất giấu đâu đó rồi quên! Mà bà có tật hay cất tiền tùm lum, rồi chẳng nhớ, nói hoài mà không nghe. Sau đó trong nhà hễ ai tìm được tiền, thì cứ lẳng lặng xài, bà đâu có biết mà càu nhàu! Khi các con chúc Tết và lì xì xong, vào bếp dọn thức ăn lên bàn, bà chợt nghe tiếng mấy con vịt con kêu chip chip. Bà chạy lại gần cái thùng giấy, nhìn vào rồi buột miệng âu yếm: – Tụi bây đói rồi hả? đợi một chút mẹ cho ăn nghe. Thì ra vịt đến nhà cũng đâu có sao! Cám ơn tụi bay. Lúc nầy thì bà đang sung sướng nghĩ nhờ mấy con vịt mà bà vớ được tiền từ trời rơi xuống! Nghĩ cũng buồn cười, sự việc xảy ra như vậy khiến cho bà Bốn vui, rồi thay đổi quan niệm đã có: “Vịt kêu cạp cạp trong ngày đầu năm là xui”, mà còn cho rằng vịt đến nhà là hên. Mấy con vịt có thể sẽ được ở lại đây, không bị đưa ra dục ngoài bờ hồ như bà tính lúc trước nữa… 2012 Diễm Châu (Cát Đơn Sa)
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 59 NGUỒN GỐC BÁNH TÉT TT-Thái An Từ đời nào, xa xưa lắm lắm, dân Việt Nam đã được dạy về sự tích bánh dày bánh chưng, rằng vào thời vua Hùng Vương thứ 6, không biết nên truyền ngôi cho đứa con nào vì vua có nhiều con trai quá. Vì thế vua truyền cho các con xem con nào làm ra món ăn ngon, có ý nghĩa để làm cỗ tết thì vua sẽ truyền ngôi cho. Thời đó, nước Việt Nam được gọi là Văn Lang, chứ chưa có cái tên Việt Nam như bây giờ. Kết quả là hoàng tử Tiết Liêu, người con thứ 18 của vua nhờ có vị thần mách bảo dùng gạo nếp làm ra hai thứ bánh hình tròn và hình vuông tượng trưng cho trời và đất. Tiết Liêu làm theo và được vua cha truyền ngôi cho. Từ đó bánh dầy hình tròn và bánh chưng hình vuông ra đời. Dân gian cứ thế noi theo làm hai thứ bánh này để cúng và để ăn trong dịp tết. Riêng những sắc tộc thiểu số miền Bắc như dân tộc Thổ, gói bánh Tày để ăn tết, vật liệu làm bánh giống y như bánh chưng nhưng gói hình chữ nhật, trông như cái gối. Thời xa xưa đó, đất nước Văn Lang chỉ mới có một chút ở phía bắc, vì thế bánh chưng chỉ phổ biến ở phía Bắc mà thôi. Cho đến ngày nay, thế kỷ tứ 21, trong những ngày tết, bánh chưng vẫn hiện diện trong các gia đình Việt Nam từ phía bắc sông Bến Hải trở ra Bắc sát biên giới nước Tàu. Bên này sông Bến Hải, từ Quảng Trị đến Huế, cũng còn vài gia đình làm cả hai thứ bánh chưng và bánh tét, bánh chưng thì bầy cúng trên bàn thờ dù sau khi cúng xong cũng đem xuống ăn, bánh tét thì để ăn suốt cả tuần lễ tết. Nhưng từ Đà Nẵng đến mũi Cà Mau, phía Nam
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 60 , dân chúng chỉ còn làm bánh tét để ăn tết. Bánh dầy thì chẳng thấy ai làm để ăn trong dịp tết, chợ cũng chẳng thấy bán. Loại bánh dầy bán rong trên hè phố hay trong các chợ hằng ngày chỉ nhỏ bằng đường kính một quả cam, đủ một người ăn, không phải loại bánh kích thước to như cái bánh chưng để bầy trên bàn thờ. Năm 1069, nước Việt Nam lúc bấy giờ được gọi là Đại Việt. Vì vua nước Chàm (Chiêm Thành) là Chế Củ kết nạp với nhà Tống bên Tàu đánh phá Đại Việt, vì thế vua Lý Thánh Tông và Lý Thường Kiệt tiến đánh kinh thành Phật Thệ của Chiêm Thành (ở Bình Định ngày nay) bắt được vua Chế Củ định đem về Thăng Long thì Chế Củ liền dâng tặng 3 châu: Bố Chính, Địa Lý và Ma Linh để thế mạng. Thế là nước Đại Việt được mở mang bờ cõi thêm về phía Nam cho đến tỉnh Quảng Bình ngày nay. Chắc chắn đoàn dân Đại Việt được nhà Lý đưa di cư vào phần lãnh thổ mới có đem theo tục lệ gói bánh chưng để ăn trong dịp lễ tết. Năm 1306, nước lại có tên gọi là Đại Việt, bỏ tên Đại Cồ Việt từ thời nhà Đinh và nhà Tiền Lê. Khi vua Trần Nhân Tông gả Huyền Trân Công Chúa lúc đó 19 tuổi, cho vua Chàm là Chế Mân thì vua Chiêm dâng cho nhà Trần hai châu, châu Ô và châu Lý để làm sính lễ cưới vợ. Hai châu này chạy từ phía bắc tỉnh Quảng Trị đến đèo Hải Vân. Như thế nước Đại Việt được nới rộng thêm đến tỉnh Thừa Thiên ngày nay. Thời điểm này, dân Đại Việt từ các tỉnh phía Bắc sông Bến Hải theo quân sỹ nhà Trần di cư qua vùng đất mới chắc chắn có đem theo tục lệ gói bánh chưng để ăn tết. Năm 1471, dưới thời Hậu Lê, lại lấy tên nước là Đại Việt, bỏ tên Giao
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 61 Chỉ của thời nhà Trần. Vua Lê Thánh Tông phát động cuộc chiến đưa quân vào đánh Chiêm Thành vì trước đó vài thập niên đôi bên đã giao tranh nhiều lần. Nhà Hậu Lê muốn dẹp yên giặc phương Nam trước để rảnh tay lo đối phó giặc phương Bắc là Tàu Hán. Kết quả chiến thắng lớn, vua Lê lấy đất Chiêm Thành từ đèo Hải Vân đến Đà Nẵng, đèo Cù Mông, đến Phú Yên sáp nhập vào lãnh thổ Đại Việt. Dân Đại Việt từ phía Bắc lại được nhà Lê đưa di cư vào vùng đất mới chiếm của Chiêm Thành. Chắc chắn thời kỳ này cái bánh chưng cũng được dân chúng cho di cư theo vào. Năm 1653, vua Chiêm là Bà Thấm đem quân đánh Phú Yên. Hiền Vương Nguyễn Phúc Tần đưa quân vượt đèo Cả sang đánh. Bà Thấm thua, dâng vùng đất Kauthara để xin hàng. Hiền Vương nhận rồi lập thành phủ Diên Khánh (trong đó có Nha Trang ngày nay). Dân Đại Việt được Nguyễn Phúc Tần đưa di cư vào vùng đất mới chiếm. Tục lệ gói bánh chưng vào dịp tết chắc chắn còn được dân Đại Việt mang theo vào. Năm 1692, vua Chiêm Thành là Bà Tranh đem quân tấn công phủ Diên Khánh. Chúa Nguyễn Phúc Chu sai tướng Nguyễn Hữu Cảnh đến chống trả. Qua năm sau, Cảnh bắt được Bà Tranh giải về Phú Xuân. Chúa Nguyễn Phúc Tần lấy đất Chiêm Thành còn lại đến tỉnh Bình Thuận ngày nay. Như thế nước Chiêm Thành không còn nữa. Dân Đại Việt lại được chúa Nguyễn Phúc Tần đưa di cư vào vùng đất mới tiếp thu của Chiêm Thành. Cái bánh chưng lại được theo chân người Đại Việt di cư vào. Thời kỳ này, nhiều người dân Đại Việt bỏ dải đất miền Trung sỏi đá mới lấy của Chiêm Thành, tự ý di cư xuống phương nam vùng Bà Rịa, Đồng Nai, Sài Gòn vốn là đất của Chân Lạp nhưng không gặp phản kháng gì
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 62 của người Chân Lạp. Chúa Nguyễn đã cử một đội quân mạnh đến giữ an ninh, đặt các quan cai trị và thu thuế. Đoàn người tự ý di cư xuống phía nam có còn đem theo bánh chưng để ăn tết nữa không? Có thể vài năm đầu, kiếm được cơm để ăn, chỗ để ngủ là quý lắm rồi. Lo mà trồng lúa để có gạo nấu cơm cái đã, lo dựng cái chòi để che nắng đụt mưa cho cả gia đình cái đã. Nếp thì từ từ, khi nào ổn định hãy nghĩ đến trồng nó. Có lẽ vì thế mà các thứ bánh làm bằng nếp vắng mặt một thời gian đầu khi vừa mới đến canh cư. Sau đó, những người lớn tuổi có người không biết gói bánh chưng, có người già yếu, chẳng còn sức ngồi gói bánh, những người sanh ra trên vùng đất mới không còn biết gói bánh chưng, bù lại, họ học cách gói bánh tét của dân Miên, dân Chân Lạp địa phương. Vì thế bánh tét đã tự nhiên thay thế bánh chưng trong miền đất phương nam. Năm 1658, vua nước Chân Lạp mất, nội bộ lục đục vì tranh dành ngôi. Chúa Nguyễn Phúc Tần đã giúp một hoàng thân Chân Lạp là Barom Reachea VIII lên ngôi. Đáp lại, vị vua mới của Chân Lạp ký hiệp ước triều cống chúa Nguyễn hàng năm và cho phép người Đại Nam được làm chủ vùng đất mà họ đã khai hoang là Bà Rịa, Đồng Nai và Sài Gòn. Năm 1697, có quan nhà Minh gồm Dương Ngạn Địch và phó tướng Hoàng Tiến ở Quảng Tây, Trần Thượng Xuyên và phó tướng Trần An Bình ở Quảng Đông, Trung Quốc không chịu đầu phục nhà Mãn Thanh, đem 3,000 người cùng 50 chiếc thuyền sang xin ờ làm dân Đại Việt. Chúa Nguyễn Phúc Tần nhân muốn khai khẩn đất Chân Lạp, bèn cho họ vào ở đất Đông Phố (Gia Định). Những người này cùng với những lưu dân Đại Việt chia nhau ở đất Đồng Nai, Biên Hòa, Mỹ Tho. Những người Tàu và người Việt ở đây đều thuộc về sổ bộ nước Đại Việt của chúa Nguyễn. Có lẽ khi người Quảng Đông và Quảng Tây di cư đến vùng đất mới có
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 63 đem theo tục lệ gói bánh ú mặn để ăn trong dịp tết Âm lịch, họ đọc theo âm tiếng Quảng hay tiếng Tiều là Ba Chằng, mà người Việt đọc trại ra là bánh Bá Chạn. Bánh bá chạn gói bằng nếp xào với xì dầu cho bánh có màu nâu, nhân là một miếng thịt heo kho, một cái nấm hương, một cái lòng đỏ trứng mặn. Nếu là người Tiều thì thêm đậu phọng trong nếp, nếu là người Quảng Đông thì thêm chút đậu xanh và tôm khô trong nhân. Năm 1680, Mạc Cửu, một người Quảng Đông, không đầu phục nhà Mãn Thanh, đã cùng gia quyến bỏ chạy sang Chân Lạp khai khẩn vai cai quản 7 xã gồm toàn lưu dân Việt và Tàu, gọi là Hà Tiên. Mạc Cửu mở rộng đất đai của mình gồm vùng đất Hà Tiên, Rạch Giá, Phú Quốc khi đó đang thuộc Chân Lạp. Năm 1708, để tránh áp lực của Xiêm La (Thái Lan) thường xuyên sang cướp phá, Mạc Cửu dâng đất khai phá xin nội thuộc về chúa Nguyễn Phúc Chu. Chúa Nguyễn đổi tên thành trấn Hà Tiên, phong cho Mạc Cửu làm chức Tổng binh cai quản đất Hà Tiên. Khi Mạc Cửu chết, con là Mạc Thiên Tứ lại được làm chức đô đốc, tiếp tục cau quản Hà Tiên. Năm 1735-1739, Mạc Thiên Tứ mở rộng đất đai kiểm soát của mình sang bán đảo Cà Mau, Hậu Giang, Cần Thơ. Đưa thêm các vùng đất mới này vào trấn Hà Tiên thuộc lãnh thổ Đàng Trong. Năm 1732, chúa Nguyễn Phúc Chu tiến chiếm vùng đất ngày nay là Vĩnh Long, Bến Tre, dựng dinh Long Hồ trực thuộc phủ Gia Định. Nam 1755, biết vua Chân Lạp là Nặc Nguyên thông sứ với chúa Trịnh ở Đàng Ngoài để lập mưu đánh chúa Nguyễn. Nguyễn Phúc Khoát sai Nguyễn Cư Trinh sang đánh Nặc Nguyên. Năm 1756, Nặc Nguyên thua bỏ thành Nam Vang chạy sang Hà Tiên nhờ Mạc Thiên Tứ, rồi xin dâng hai phủ Tầm Bôn và Lôi Lạp (nay là
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 64 Tân An và Gò Công) cho chúa Nguyễn để cầu hòa. Năm 1757, Nặc Nguyên mất, chú họ là Nặc Nhuận dâng hai phủ Trà Vinh và Ba Thắc (Sóc Trăng) xin chúa Nguyễn Phúc Khoát phong cho làm vua Chân Lạp. Sau đó Nặc Nhuận bị người con rể là Nặc Hinh giết và cướp ngôi. Quan tổng suất là Trương Phúc Du sang đánh Nặc Hinh. Chúa Nguyễn cho lập Nặc Tôn, con Nặc Nhuận lên làm vua. Nặc Tôn dâng đất Tầm Phong Long (vùng đất nằm giữa sông Tiền và sông Hậu, tương ứng với Châu Đốc và Sa Đéc) để tạ ơn chúa Nguyễn. Đất miền Nam ngày nay tước kia là của Chân Lạp (Miên). Tuy nhiên trước kia vùng đất này của nước Phù Nam từng tồn tại từ thế kỷ thứ 1- thế kỷ thứ 7, bị Chân Lạp chiếm và xóa bỏ bản đồ nước Phù Nam. Năm tôi học lớp đệ ngũ, tôi có một ông thầy dạy sử địa rất hay. Tôi quên mất tên ông, nhưng còn nhớ rõ ông gốc người Quy Nhơn, Bình Định. Lúc đó ông khoảng ngoài 40 tuổi, giọng nói hùng hồn và nhất là gương mặt rất đẹp trai. Ca sỹ Quang Dũng, gốc Bình Định có nét hao hao giống ông khiến tôi liên tưởng đến ông. Không biết Quang Dũng có phải là hậu duệ của ông hay không. Ông giảng bài lưu loát, nhấn mạnh từng biến cố quan trọng, rất có hồn, khiến chúng tôi nghe say mê. Tôi không còn nhớ tất cả những bài ông đã giảng, nhưng có một bài tôi không bao giờ quên, đó là khi ông giảng về vua Quang Trung, thân thế và sự nghiệp. Có lẽ vì ông cùng quê với vua Quang Trung nên ông đã giảng về vua Quang Trung thật tỉ mỷ, bằng một sự trân trọng tận đáy lòng. Theo thầy giảng, vua Quang Trung tên thật là Hồ Thơm, con cháu mấy đời của Hồ Quý Ly. Sau khi Hồ Quý Ly thua nhà Minh của Tàu, con cháu nhà Hồ phải bỏ trốn vào đàng trong để tránh bị quân nhà Minh truy lùng. Vì phải dấu tung tích, nên con cháu nhà Hồ đổi thành họ Nguyễn, nhưng gia phả vẫn ghi họ HỒ. Thế nên Hồ Thơm mới có tên Nguyễn
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 65 Huệ. Đầu năm Kỷ Dậu 1789, Nguyễn Huệ đem quân ra Bắc đánh tan quân Mãn Thanh chỉ trong vòng 5 ngày, đó là trận Ngọc Hồi, Đống Đa, gần thành Thăng Long. Theo thầy giảng, thì vua Quang Trung là người phát minh ra bánh tét. Vì bánh tét dễ buộc lại từng bó cả chục đòn, treo vào hai đầu quang gánh, gánh theo cho lính ăn tết và cũng làm lương thực cho lính ăn dọc đường trên đường tiến quân ra Bắc. Cũng cần lưu ý, bánh tét của miền Trung khác bánh tét của miền Nam ở chỗ nó có rất ít đậu xanh, có người không cho nhân đậu xanh và thịt, chỉ có nếp mà thôi, giống như cơm nếp nắm vậy. Và có kích thước dài hơn bánh tét trong Nam cả gang tay. Có lẽ Nguyễn Huệ ra lệnh đem theo bánh tét cho lính ăn dọc đường là loại bánh không nhân. Gánh theo củ cải khô dầm nước mắm để ăn chung với bánh tét là đủ no bụng rồi. Thời đó chắc chưa có món gọi là dưa món gồm củ cải, cà rốt (vì thời này người Pháp chưa đưa cà rốt đến Việt Nam để trồng), xu hào, dưa leo, củ kiệu ngâm chung với nước mắm. Vì dưa món của người Huế chỉ xuất hiện sau này, khi các vua nhà Nguyễn đã xây dựng xong kinh thành của mình tại Phú Xuân (Huế). Lúc đó lũ học sinh chúng tôi tin ghê lắm, rằng vua Quang Trung phát minh ra bánh tét. Bánh tét có lẽ đã được theo đoàn quân của Nguyễn Huệ, Nguyễn Nhạc chuyển quân từ vùng đất mới phương nam ra Bình Định và theo đến Thuận Hóa. Và bánh tét cũng được di cư theo các chúa Nguyễn ra miền Trung khi đoàn quân của các chúa Nguyễn di chuyển từ miền Nam ra Phú Xuân. Vì thế, bánh tét chỉ đi đến tỉnh Quảng Trị ngày nay thì
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 66 dừng lại. Nhưng nhiều năm sau, nhìn thấy những người Miên (bây giờ gọi là người Kampuchia) đang sống tại Mỹ cũng như tại quốc gia của họ và người Việt gốc Miên đang sinh sống tại các tỉnh miền Nam thảy thảy đều làm bánh tét để ăn trong các dịp tết của Kampuchia vào tháng 4 dương lịch, và các lễ dân tộc của họ. Không những làm ăn ở nhà, mà họ còn đem lên chùa để cúng trong dịp tết và lễ lớn. Vì thế, vào các dịp lễ và tết Kampuchia, các chùa ở Kampuchia tràn ngập bánh tét do dân chúng đem đến cúng. Bánh tét của người Miên khác bánh chưng và bánh tét của người Việt miền Trung ở chỗ họ ngâm nếp với nước cốt dừa qua nửa ngày hay một đêm rồi mới gói bánh. Bên trong cũng nhân đậu xanh và thịt heo. Cách gói cũng dùng lá chuối và dây lạt. Có người Việt gốc Miên nói rằng bánh tét phải ngâm nếp với nước cốt dừa thì khi gói bánh nếp sẽ dẽ chắc hơn là xào nếp với nước cốt dừa rồi gói bánh, vì nếp xào với nước cốt dừa cho nở trước khi nấu thành bánh, bánh sẽ không dẽ chặt nữa. Việc này thì cũng giống như nấu bánh chưng ở Mỹ, có một số người bán bánh sợ tốn ga, tốn điện nên đã nấu nếp với nước cho nở trước, khi gói thành bánh đem luộc thì bánh mau chín, đỡ tốn ga, tốn điện. Nhưng ăn loại bánh này thấy khác ngay bánh làm theo kiểu truyền thống gói bành nếp sống. Người Kampuchia định cư ở Philadelphia khá đông. Họ là những người sinh đẻ tại nước Kampuchia, không biết tiếng Việt Nam đâu. Họ đã vượt thoát chế độ diệt chủng của cộng sản dưới sự lãnh đạo của Pol pot đến tị nạn ở Mỹ. Cứ đến mùa hè, họ rủ nhau bán hàng trong công viên vào hai ngày thứ Bảy và Chủ Nhật dù bị cấm bán thức ăn trong công viên. Vì họ không
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 67 đựng thức ăn trong tủ lạnh, không bảo đảm an toàn cho người tiêu thụ. Nhưng cảnh chỉ đến bắt một lần vào đầu mùa cho có lệ. Khi thấy cảnh sát đến, họ báo cho nhau hay để cất dọn kịp thời. Khi cảnh sát bỏ đi, họ lại bầy hàng ra bán. Họ bán các thứ rau củ họ trồng được ở nhà. Rau họ trồng giống như rau của người Việt Nam hay ăn như rau muống, dọc mùng (bạc hà), mướp đắng (khổ qua), mướp hương, bầu, rau quế, rau om, ngò gai v v. Vì cùng một giải đất Đông Nam Á, phong thổ và khí hậu từa tựa như nhau nên rau củ cũng có như nhau. Thức ăn làm sẵn thì có gỏi đu đủ ba khía, giống y như gỏi đu đủ ba khía của Thái Lan, nghĩa là cho tỏi, ớt, chanh, đường, mắm ba khía vào cối đá giã dập rồi cho đu đủ xanh đã bào sợi và cà chua thái miếng vào giã chung cho thấm gia vị. Họ bán bánh bò nước dừa, bánh da lợn. Họ bán bánh tét chuối gói từng cái nhỏ y như bánh tét chuối người miền Nam bán ở chợ mỗi ngày. Riêng bánh tét mặn thì gói to như bánh tét người Nam gói ăn tết. Họ gói bánh tét trong lá nylon có màu xanh lá cây và vẽ sọc lá như lá chuối. Như thế, bánh tét đối với người Khờ Me rất phổ thông, đến nỗi họ làm cả lá chuối giả bằng nylon để gói bánh. Có lẽ nhiều người Việt Nam ở gần đó hay ghé đến mua hàng cho họ nên có người Kampuchia học được vài câu tiếng Việt như “Hai đồng, năm đồng. Mua đi bán rẻ cho, một cái hai đồng, ba cái năm đồng. Cám ơn ông, cám ơn bà!” Ở Sài Gòn trước 1975, bánh tét bầy bán ở các chợ tết không thấy có nước cốt dừa. Tôi
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 68 dám tin chắc như thế vì mẹ tôi hay mua bánh tét bán sẵn ở chợ, nếu ăn thử thấy ngon thì mẹ mua. Mẹ tôi không ăn được nước cốt dừa vì khiến bà đầy bụng, khó tiêu, nên sẽ không mua nếu có nước cốt dừa bà sẽ biết ngay. Nhưng từ hai thập niên của cuối thế kỷ trước, hầu như bánh tét trong Nam thảy thảy đều xào nếp với nước cốt dừa rồi mới gói bánh. Đây có phải do ảnh hưởng của bánh tét của ngời Khờ Me? Vì người Khờ Me ngâm nếp với nước cột dừa một đêm rồi mới vớt ra để gói bánh. Năm 1777, năm 1785 Nguyễn Huệ đã từng đem quân vào vùng đất mới lấy của Miên để đánh quân của chúa Nguyễn Ánh. Lúc này các cư dân Việt trên đất mới có lẽ đã học được cách làm bánh tét của người Miên, dễ gói, không cần khuôn, nhân phía trong cũng là đậu xanh và thịt heo. Từ đó bánh tét đã thay thế cho bánh chưng. Vì bánh chưng nếu không biết gói tay cho vuông vức thì phải có khuôn. Không phài ai cũng có thể làm ra cái bánh vuông vức mà không cần khuôn. Có lẽ Nguyễn Huệ đã có cơ hội ăn bánh tét ở vùng đất mới phía nam nên đã nghĩ ra cách đem theo bánh tét cho lính ăn dọc đường khi tiến quân từ miền Trung ra Đống Đa, phía Bắc nước Đại Việt để đánh đuổi quân Mãn Thanh. Bây giờ thì tôi không còn nghĩ vua Quang Trung là người phát minh ra bánh tét. Ông mượn cách làm bánh tét của người Miên để đem theo cho lính ăn tết dọc đường vì nó gọn gàng, dễ gánh theo. Khi muốn ăn, chỉ cần cắt bánh ra từng khoanh còn nguyên lá rồi phát cho quân lính bốc tay. Ai ăn thì tự bóc lá ra rất tiện và sạch. Đem theo bánh tét cho binh sỹ ăn dọc đường tiện hơn đem theo gạo và nồi, lửa để nấu cơm.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 69 Có lẽ Nguyễn Huệ và các chúa Nguyễn khi chuyển quân từ Nam ra Trung, họ kêu gọi dân chúng góp nếp, góp lá. Phần làm bánh thì quân lính phải phân chia nhau mà làm, nhóm cắt lá chuối, nhóm lau lá, xếp lá và nhóm gói bánh, nhóm luộc bánh. Đông người làm chung, một ngày có thể làm năm, sáu trăm cái bánh mỗi cái dài nửa thước tây dễ dàng. Chính đoàn quân của họ khi trở về miền Trung đã dạy lại cho dân làng cách làm bánh tét. Vài năm nay bánh tét lại cựa mình biến chuyển thêm. Ngày xưa chỉ có một màu nếp trắng, có chút màu xanh của lá chuối viền quanh bánh. Ngày nay, các lò làm bánh tét để bán tết lại chế thêm ra bánh tét ba màu để cạnh tranh trên thương trường, nếu ai cũng làm giống nhau thì khó tăng thu nhập lắm. Họ lấy nước lá cẩm ngâm nếp tạo màu tím tươi, nhân trái gấc tạo màu cam, nước lá dứa tạo màu xanh lá cây. Ngoài ra, nhân còn thêm trứng vịt muối. Tại sao có thêm trứng muối? Chủ một lò bánh tét trả lời rằng vì chung quanh có nhiều khách hàng người Tiều yêu cầu cho thêm nhân trứng muối vào. Còn người Miên thì yêu cầu cho nước cốt dừa vào nếp. Thế nên, vì chiều theo khẩu vị của khách hàng nên lò bánh tét của bà đã nổi tiếng với bánh tét ba màu và có thêm nhân trứng mặn. Có thể có nhiều người Việt không đồng ý rằng bánh tét có nguồn gốc nguyên thủy từ người Miên. Nhưng cứ suy gẫm xem cái đã. TT-Thái An 12/15/2019 Tài liệu tham khảo về lịch sử lấy từ Wikipedia và Tại Sao Hai Nước Chiêm Thành & Chân Lạp Biến Mất Trên Bản Đồ Thế Giới của Phan Hưng Nhơn
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 70 TẾT NHỚ TẾT! Nhắc đến Tết là tự nhiên có nhiều hình ảnh thân thương hiện đến trong ký ức. Hình ảnh của những cái Tết thời ấu thơ. Tết thời niên thiếu của tuổi học trò. Tết của thuở băng rừng, vượt suối… với những nắp bình ton rượu chia nhau mừng Xuân về trên đỉnh núi cao nơi tuyến đầu. Hay Tết về chỉ biết nhìn bông tuyết trắng để nhớ, để mơ đến hoa mai vàng ở quê nhà trong những năm tháng dài phải sống lang bạt xứ người. Có những cái Tết lòng thật là vui và cũng có những cái Tết buồn ơi là buồn. Chúng đã lần lượt rủ nhau đi qua trong cuộc đời mà mỗi khi Tết đến là tự dưng nhớ lại bao nhiêu chuyện buồn vui ấy. Tết! Mới nghỉ đến thôi là tự nhiên nhớ đến nhiều bài tân, cổ… rất nổi tiếng đã coi như bất tử với thời gian, tự khơi lại trong lòng. Một trong những ca khúc không thể nào quên được chẳng hạn như: “Ly rượu mừng , Xuân nầy con không về “. Có thấy thấm thía lắm không khi Tết về mà nghe được lời khấn nguyện của bà mẹ quê: “Ông ơi! nhà có con gà trống mà tui không dám làm thịt cúng ông vì muốn chờ cho con nó về để vui say trong ba ngày Tết”. Hay khúc tâm sự ngắn của những chàng trai thời chinh chiến trong đoạn tân nhạc của tác giả Trịnh Lâm Ngân như vầy: “Con biết bây giờ mẹ chờ em trông, nhưng nếu con về bạn bè thương mong, bao lớp trai cùng chào Xuân chiến trường, chẳng lẽ riêng mình êm ấm, mẹ ơi con Xuân nầy vắng nhà !”.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 71 >> Nói đến Tết, nhắc đến Tết là có muôn trùng kỷ niệm nhớ thương ùn ùn trào tuôn ra từ trong ký ức. Tết rất thiêng liêng trong lòng dân tộc, trong lòng người, nhất là trong lòng những kẻ đang phải xa quê nhà, xa nơi chôn nhao cắt rốn. >> Bây giờ thì chắc chắn cũng cận Tết lắm rồi, mấy hôm nay ngoài trời lạnh nhiều và ở trong các siêu thị đã thấy chưng bày đầy ấp đủ loại bánh mức, hoa trái để người mua sắm chuẩn bị đón Tết và nhất là mới mấy ngày qua tình cờ gặp lại một anh bạn thời còn chinh chiến củ, thắm thoát đó mà đã gần năm mươi năm rồi không gặp. Những sự kiện này chợt gợi lại lòng Bửu một cái Tết thuở xa xưa… Những ngày tháng nơi rừng thiêng nước độc, Tết trong trại tù binh ở vùng Việt Bắc: “Sơn La, Nghĩa Lộ”. Và Bửu không thể nào quên được những hình ảnh vui buồn đã ăn sâu vào ký ức… kỷ niệm Tết ở Sơn La! Sơn La hôm đó, một buổi sáng sương mù lạnh lẽo, với giọng hát ồ ề không đủ hơi của Thanh, người bạn tù binh cùng trại. Anh đã hiên ngang ca vang lên bảng nhạc “XUÂN NÀY CON KHÔNG VỀ” … một bản “nhạc vàng”. Đây là loại bài bị cán bộ Việt Cộng, ban quản lý trại lên án vì được coi là tàn dư của Mỹ- Nguỵ. Lúc đó ai cũng thừa biết một điều là Thanh đã bất chấp mọi hậu quả, dù có phải bị làm tờ kiểm điểm hay bị cùm nhốt gì cũng mặc kệ. Giọng hát được phát xuất từ trái tim, nên khiến cho từng lời tâm sự đó đi sâu vào lòng người, nghe sao mà quá hay và buồn đến đổi đã khiến mười mấy anh em tù binh khác phải xúc động đến rươm rướm nước mắt, trong đó có cả Bửu. Ngày hôm ấy gần cuối tháng mười hai âm lịch rồi, thời tiết cũng đã lạnh ác liệt, sương mù dầy đặc đến nỗi khó nhìn thấy rõ được mọi cảnh vật xung quanh mình. Quái ác, cái lạnh khắc nghiệt của vùng núi cao Việt Bắc này đã tạo ra một lớp sương muối phủ trắng xoá hết mấy liếp rau cải
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 72 của anh em trong “bộ phận tăng gia”. Trong lúc các anh em đang cố gắng gánh nước suối lên để tưới, để giải cứu đám rau muống và mấy liếp cải đang bị rạp ngã… Nghe tiếng hát của Thanh cất cao lên, mọi người như đứng hình vì đột ngột được nghe lại một bản nhạc Xuân xưa. Một bài hát thôi mà nó đã vô tình khơi lại trong lòng bao nhiêu là hình ảnh thương yêu ở quê nhà. Gợi lại trong lòng tình gia đình, tình thân nhân bè bạn và cũng đã khơi lại bao nhiêu là nỗi nhớ thương… thương nhớ cha mẹ già, thương nhớ vợ-con. Tất cả bất chợt bừng lên như vậy đó, thử hỏi có mấy ai lại không thẩn thờ xúc động cho được. Nhất là “cái án tù binh nầy” thì mấy ai biết được ngày về? Bửu tính nhẩm là đã gần ba cái Tết xa nhà rồi từ sau khi trận chiến cuối cùng trên đỉnh Trùi. Bửu bị thương và bị bắt tù binh. Rồi lần lượt trải qua các trại tù ở Nam Lào, ở Yên Bái và rồi sau cùng là ở Sơn La -Nghĩa Lộ nầy. Trận chiến năm đó Bửu bị thương sau lưng vì miểng lựu đạn và bị gãy chân trái vì viên đạn AK 47 đã phá vỡ ống xương phụ. Vết thương trên người luôn sưng to và đã đôi ba lần rồi cũng tự nó phá miệng để máu, mũ cùng những mảnh xương bể phún vọt ra có vòi. Sau những lần như vậy Bửu cảm thấy nhẹ nhàng hơn, bớt nhức hơn. Những lần vết thương tự phá miệng, Bửu được bộ phận quản giáo trại tù binh cho lảnh một ít muối hột để tự lo rửa vết thương của mình. Còn phần anh em tù binh phe nhà, họ thấy tình cảnh này thì lại thương lo chăm sóc cho Bửu nhiều hơn. Trong hoàn cảnh khốn khó như vậy mới nhìn thấy rõ được tình “Huynh Đệ Chi Binh” thật tuyệt vời. Bởi thế cho nên làm thế nào mà Bửu có thể quên được bạn tù “Lộc sún”, bạn tù “Mênh A Sâm”… họ đã thay nhau cổng Bửu mỗi chiều xuống suối để tắm, giặt. Hay họ đã tự tìm và kể biết bao nhiêu là chuyện vui để Bửu thấy phấn chấn lên những lúc tinh thần bị sa sút. Làm thế nào Bửu có thể quên được những trái ớt “chỉ thiên” nho nhỏ, cay cay của Vỏ Thọ bạn tù
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 73 hiền lành và trẻ nhất trong trại. Hay những trái cây dại có vị chát- chát, chua-chua, rất xa lạ trên rừng được các anh em đi lao động cất dấu đến chiều về, gọi là có chút quà vitamin C để cho Bửu bồi dưỡng mong sao cho vết thương sớm được bình phục. Làm thế nào Bửu có thể quên được những bè bạn đã thương và họ đã làm cho Bửu đôi nạng để chống khi cần di chuyển xa bằng tre rừng. Gian khổ và cơ cực hằng ngày là vậy. Nhưng ở trại tù binh Việt Bắc này khi Tết đến thì cũng có chút văn nghệ văn gừng, cũng có buổi ăn bồi dưỡng trong trại tù binh và cũng được coi là tàm tạm ngon lành như ai vậy chứ. Vì trong buổi ăn liên hoan Tết nhất đó đã có hiện diện thêm ba, bốn lát thịt heo luộc, được thái mỏng cho mỗi phần ăn. Để rồi trong đêm đó kết quả là cửa láng trại ngủ của anh em tù binh… bộ đội quản giáo không cần khoá chặt lại như thường lệ và anh em tù khỏi phải hô to : “BÁO CÁO CÁN BỘ TÔI ĐI VỆ SINH” mỗi khi cần như mọi đêm nữa. Bởi chắc chắn một điều là: Tất Cả anh em tù binh đều bị “Tào Tháo Rượt” vì ba, bốn miếng thịt “bồi dưỡng” quái ác lâu ngày không quen bụng. Có gì lạ đâu bởi tiêu chuẩn tù hằng ngày luôn là hai chén cơm độn khoai, độn củ mì hay độn bắp ăn cùng với rau muống, món ăn đặc sản này được thiết đãi hàng ngày. Hôm nào nắng quá nóng thì bộ phận “Lê anh Nuôi” của nhóm tù binh khi nấu đổ thêm nhiều nước vào để làm món “canh rau muống”. Hay hôm nào có số lượng rau tương đối khấm khá hơn và cho ít nước lại thì được gọi là “rau muống xào”. Cũng có hôm rau không đủ cho thêm muối kha khá thì sẽ được anh em tù gọi là “rau muống kho”… Cứ thế mà ngày tháng tiếp tục nối đuôi nhau để anh em tù binh có sức sống, có sức để lao động khổ cực trên vùng núi rừng Việt Bắc này. Chuẩn bị cho Tết là có nhiều anh em khéo tay, có máu văn nghệ đã tự tay mình làm những cây sáo để thổi bằng tre, nứa rừng và cũng có những cây đàn guitar tự chế. Tuy âm thanh không so sánh bằng những nhạc cụ chuyên nghiệp nhưng cũng đủ để anh em tù binh tự tạo niềm vui cùng nhau đón giao thừa cho năm mới, đó là phần văn nghệ. Mục ca hát
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 74 này thì được gọi là tự nguyện không thể bắt buộc được vì chỉ dành cho anh em nào có làn hơi tốt, có máu văn nghệ. Còn phần tờ “Bích Báo” để treo tường, thì cán bộ khung bắt buộc anh em tù binh, ai ai cũng phải viết bài để ban quản giáo trại chắm điểm, hay nói cho đúng hơn đây là lúc mà ban quản giáo trại muốn thăm dò tư tưởng của nhóm tù binh… và tờ “Bích Báo quái ác này được treo lên vách nứa ở phòng ăn. Phần nầy đã gây khổ sở cho biết bao nhiêu anh em không có năng khiếu viết lách, hay cho các anh em không biết phải viết điều gì và không nên viết điều gì trong hoàn cảnh tù này. Vì sức khỏe thì đã cùn kiệt bởi lao lực quá sức hằng ngày mà giờ còn phải vận dụng trí óc cho tờ “Bích Báo Bắt Buộc”… thì thiệt là một cực hình quái ác mà không thể nào tránh né được. Nghỉ đến đây Bửu nhớ đến bác Tiện (trong nhóm Lê anh Nuôi). Bác Tiện dáng thấp nhỏ, người vùng quê Quảng Trị, Bác được học bổ túc khóa sĩ quan đặc biệt bởi chiến công và thâm niên công vụ nên chữ nghĩa cũng hơi kém, với lại tuổi tác của bác Tiện lúc bấy giờ cũng đã khá cao cho nên đây mới thiệt đúng là một cực hình đối với bác. Hôm đó nghe đâu bác Tiện đã nan nỉ một anh em nào trong trại viết dùm cho vài hàng để nộp lên ban quản giáo với điều kiện là bác trả công lại cho anh ta bằng nữa chén cơm độn trong phần ăn của Bác. Ấy vậy mà bài của bác Tiện đã được chấm “hạng nhất “, cán bộ khung đã tuyên bố trước buổi tiệc mừng Xuân trước khi treo tờ Bích Báo đó lên vách nứa nơi phòng ăn như vầy: “Báo cáo các anh sau khi đọc các bài viết của các anh em, ban quản giáo trại đã nhận thấy: Bài viết của bác Tiện ngắn gọn, đủ đầy ý nghĩa, bác Tiện đã thấy được ơn Bác, ơn Đảng. Không phát biểu ủy mị linh tinh, đáng được anh em học hỏi, noi gương mà cố gắng cải tạo tốt, để được sớm về đoàn tụ với gia đình.” Mấy câu viết dùm được trả công bằng nữa chén cơm độn đó được viết nắn nót bằng hàng chữ thiệt là to trên đầu của tờ Bích Báo tên là Rèn
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 75 Luyện năm ấy như vầy: “Sáng sớm hôm nay tôi nghe tiếng loa từ trên khung vang vọng bài ca Bác cùng chúng cháu hành quân! Bác Muôn Năm – Bác Vĩ Đại – Bác Cùng Chúng Cháu Hành Quân! Nguyễn văn Tiện “. Bác ơi! Bác có biết không… nhờ ơn Bác với Đảng mà tụi cháu có được vài ba lát thịt heo luộc mỏng te như tờ giấy (do anh Công khéo tay mài dao và bác Thạch khéo tay thái dùm, vì chỉ có năm ba kí lô thịt mà phải chia đều cho khoảng hơn hai trăm anh em tù binh trong trại) cho buổi ăn liên hoan mừng Tết. Thế mà bởi ba, bốn lát thịt heo bồi dưỡng cao cấp này mà tối đêm nay bọn cháu phải “khẩn trương nhảy toán, hành quân” liên miên mà khỏi cần báo cáo cán bộ như thường lệ… thôi thì: “Đêm nay,… Chúng cháu cùng bác hành quân!” Đấy là một trong những kỷ niệm buồn vui về Tết trong cuộc đời đã được ký ức Bửu lưu lại ./. LÝ BỬU LỘC
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 76 NHÌN LẠI MỘT NĂM Hôm nay là ngày 31/12/2022, chỉ còn mười mấy giờ nữa là bước qua năm mới. Người ta hay nói phải ôn cố tri tân. Nhìn lại mình và suy gẫm để có thể bước tới không ân hận. Hôm nay sau khi lo cơm nước cho con, tôi ngồi trên máy và nhìn lại mình. Không có tấm gương trước mặt, nhưng dù có hay không tôi cũng biết mình già hơn năm ngoái. Không có gì về vật chất có thể bền vững mãi với thời gian. Con người là một thực thể sống, ở cái tuổi quá 70 với ba cao một thấp, người cao tuổi như tôi rất mừng mình chưa đến nỗi phải làm phiền con cháu.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 77 Năm qua, tạ ơn trên cho tôi đi đứng vẫn còn vững vàng. Bệnh đau không đến nỗi, chỉ cảm cúm thông thường qua một hai ngày là hết. Cám ơn con Covid-19 mắc dịch đã tránh đường chẳng kết bạn hay xin số phone thăm viếng. Năm vừa qua bác sĩ cũng cho đi kiểm tra về tim mạch, gan, mật... tuy nhiên những xét nghiệm máu, ultrasound đều bình thường chưa bước vào giai đoạn nguy hiểm cần chữa trị. Lạy trời vẫn đứng ranh bên này Tiểu đường ngoắc ngoắc làm ngơ ngay Dạ chị! Xin tha cho em với Giảm ngọt ít cơm sợ vạ lây. Năm qua là năm răng cỏ làm phiền tôi hơi nhiều. Cái răng, cái tóc là gốc con người. Người miền Nam răng thường hay sâu và mau hư hơn người Bắc và người Trung. Có lẽ do thổ nhưỡng và ăn uống. Miền Nam thích ăn ngọt, nấu cái gì cũng thêm tí đường vào cho đậm đà hương vị. Trái cây thì tha hồ, kẹo bánh đầy dẫy, thêm thời tiết nóng nhiều hơn lạnh nên uống nước đá, ăn kem, ăn đồ lạnh thành một thói quen. Do đó tuổi chưa già mà răng đi du lịch bên ngoài khá sớm. Tôi nhớ má tôi 60 tuổi đã là một bà già, ăn trầu ngoáy miệng móm xọm rất dễ thương. Bà nội tôi và cả má chồng tôi răng nhuộm đen đến khi chết hàm răng vẫn đều răng rắc. Tôi sinh ra và lớn lên với dòng sông Đồng Nai "Đi dễ khó về" nên lôi kéo cả đại gia đình bên chồng vào đây lập nghiệp. Con gái Biên Hòa hiền như nắng Có gió Đồng Nai thổi tóc bay Trấn Biên danh miếu di tích cổ Có bưởi Tân Triều mát dạ ai.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 78 Con gái Biên Hòa học Ngô Quyền Khiến bao tài tử phải đảo điên Có thơ Tất Nhiên ngọt như mật Có một tình yêu thật vững bền. Tôi lại lái con đò tư tưởng đi chệch hướng, ghé vào Cù Lao Phố để rưng rưng nhớ đến Hồ Trị An hay Núi Chứa Chan. Mà không! Phải là núi Bửu Long của chúng mình ngày xưa nhiều kỷ niệm. Chiều chiều ra Cầu Mát Biên Hòa uống ly cà phê nóng mà thương một thuở học trò vụng dại chẳng dám yêu. Nói tới đâu rồi nhỉ? À! tới cái răng cái tóc là gốc con người. Năm nay tôi phải bị hư đến ba cái răng hàm trên. Ăn uống thật là nản. May mà nó cũng thứ tự luân phiên nhau làm nũng nên cũng trệu trạo qua ngày. Cháu gái và cháu rể có văn phòng nha khoa, cháu kéo về làm implant. Thời gian làm một cái Implant kéo dài cả 6 tháng hay hơn. Tháng 12 là tháng chốt, tôi đã gắn xong hoàn tất 3 cái implant có thể cười tươi, ăn thật trọn vẹn để mừng Giáng Sinh và Tết. Để chúc Tết cho một người anh thân thương cùng dạy chung trường, tôi đã chúc hai ông bà yêu nhau cho đến...chết. Bởi vì răng long tóc bạc không còn là tiêu chuẩn tuyệt đối cho một cặp uyên ương. Ngày nay răng hư nha sĩ làm implant răng mới ngon lành, bảo hành 10 năm chưa nhúc nhích. (Đó là chưa kể bây giờ có phương pháp bọc răng sứ. Có tiền là có một hàm răng trắng bóc đều đặn đẹp tuyệt vời rất thẩm mỹ). Tóc có điểm bạc thì mỗi tháng nhuộm một lần. Đen, vàng, bạch kim hay xanh đỏ gì cũng có.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 79 Thời đại tân tiến và quái lạ hiện nay, con trai thành con gái, con gái thành con trai. Ở VN có trường hợp ông chồng có bầu và sinh con mà bà vợ thì lòng thòng một bộ com lê. Vợ không thể sinh đẻ, nhan sắc hoa nhường nguyệt thẹn. Vòng trên hai nhủ hoa căng tròn, nõn nường bằng silicon mà ở dưới thì súng đạn đầy đủ. Ông Khổng tử, hay Lão tử bên Tàu có sống dậy cũng phải chạy ngay lên núi ẩn cư, hoặc muốn đâm lòi tròng hai con mắt để không nhìn thấy trần gian bây giờ thật lạ, dám đoạt quyền tạo hóa. Năm nay dù hồn phách con Covid chưa tan thành mây khói, nó cũng không thể uy hiếp người dân Mỹ như cái thuở ban đầu. Người dân có que thử Covid mua dễ dàng ở các tiệm thuốc Tây hoặc nhận của liên bang cho gửi thẳng tới nhà. Thấy cơ thể mình hơi là lạ, nghi ngờ Covid tới thăm là lấy que ra thử, vài phút sau là biết mình có duyên nợ với chị Vi hay không? Có thì xin nghỉ làm ở nhà ăn ngủ, uống vài viên thuốc trị Covid mấy ngày sau là khỏe lại, coi như mình bị cảm cúm. Hiện nay số lớn người lớn tuổi đã chích lần thứ năm ngừa Covid nên xã hội tương đối an toàn. Không như bên Trung Quốc, cương quyết duy trì chính sách "Zero Covid -19" nên chính quyền đàn áp, lùa người dân vào khu tập trung, nội bất xuất, ngoại bất nhập phòng ngừa nghiêm nhặt. Không biết thuốc chích ngừa như thế nào, điều trị ra sao mà dịch bệnh tràn lan. Bệnh viện đầy nghẹt bệnh nhân, người chết như rạ không kịp hỏa táng, xe chuyên chở xác đậu từng hàng trông thật ghê rợn. Người dân Trung Quốc dù bị đàn áp vẫn xuống đường biểu tình vì bất mãn nhà cầm quyền đã chống dịch một cách mù quáng, tàn ác và khắc nghiệt. Sự độc đoán đã đẩy người dân vào chỗ tử vong.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 80 Bây giờ nhà cầm quyền Trung Quốc đổi kế hoạch, tổng cục hải quan Trung Quốc đã ra thông báo từ ngày 8/01/2023 gỡ bỏ tất cả các biện pháp xét nghiệm, mở cửa biên giới, bỏ cách ly kiểm dịch và cho dân chúng tự do ra nước ngoài. Đáng sợ chưa? Như vậy cả thế giới sẽ bị Trung Quốc lây lan dịch bệnh như thời gian đầu xuất phát tại Vũ Hán. Một đòn chiến tranh dịch bệnh đáng sợ của Trung Quốc đang mở màn nguy hiểm cho thế giới. Năm nay dù sợ dịch Covid nhưng chẳng lẽ cứ nằm nhà mà run. Đã chích ngừa năm mũi, tôi cũng liều một phen đi du lịch cùng con cháu. Tháng hai cả gia đình đáp máy bay qua Oregon (Portland) thăm con trai và ở lại 10 ngày du hí. Mấy mẹ con bà cháu mặc tình dung dăng dung dẻ ở "Xứ Mưa". Tháng tư lên tàu cùng nhóm học trò cũ 7 ngày đi cruise. Mấy cô trò ôn bao nhiêu chuyện "Ngày xưa tới lớp" mấy chục năm về trước. Cũng may hồi đó cô giáo hiền khô nên bây giờ không bị học trò tố khổ. Tháng 6 lại theo gia đình con gái làm một chuyến du lịch Âu Châu tiện thể thăm con trai đang công tác bên Đức. Mấy năm rồi không gặp, cháu nội đứa nào cũng nhổ giò cao lớn và nói tiếng Anh như gió. Bà nội sinh ngữ không đầy một lá me, cố gắng lắng nghe cháu trò chuyện, đề tài cháu nói toàn là những nhân vật hoạt hình với những cái tên trong truyện rất lạ nên bà nội mù tịt. Thiệt là quê mặt bầu cua. Cả gia đình đi một vòng thăm viếng những cảnh đẹp, những lâu đài cổ nước Đức rồi qua Pháp qua Anh trở về lại nước Đức. Cuối cùng tôi cũng tìm ra chân lý. Có gì chăng nữa nước Mỹ vẫn là số một. Đường rộng thênh thang, đất
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 81 nước bình an, giá cả phải chăng, tình người vẫn chan hòa thân ái. Đi vệ sinh không tốn tiền mà sạch sẽ vô cùng. Tháng 10 lên máy bay qua đất nước bài bạc Las Vegas mấy ngày. Xém chút nữa về Cali trễ máy bay. Tới Riverside thở phào nhẹ nhỏm. Chưa dừng lại ở đó, bà già gân đầu tháng 12 làm chuyến du lịch cuối cùng qua Ai Cập xem kim tự tháp 12 ngày. Có đi mới thấy sự huyền bí của con người cả ngàn năm trước công nguyên. Những công trình đội đá vá trời. Những việc làm tưởng chừng chỉ có người hành tinh mới thực hiện được. Có đi mới thấy nhiều nơi vẫn còn rất nghèo. Có đi Ai Cập mới thấy họ rao hàng :"One dollar, one dollar!" nhưng không phải vậy. Nhào vô hỏi một câu là họ bám theo tới xe với giá đưa ra trên trời dưới đất. Có đi mới thấy đồ ăn Việt Nam là ngon, bổ, rẻ và chắc bụng. Mới thấy một ly mì ly nóng hổi đúng thời điểm rất có giá trị. Mới thấy nước Mỹ thật an bình, đi du lịch không cần một một ông cầm súng đi theo bảo vệ đoàn. Mới thấy ở xứ người phải trả tiền để nhận vài tờ toilet paper mỏng te mà nhà vệ sinh không mấy sạch. Mới thấy ngồi trên máy bay mấy chục tiếng, trở về nhà nằm trên chiếc giường quen thuộc thật thoải mái và sung sướng vô cùng. Tôi về tới nhà World Cup 2022 đã gần kết thúc. Chỉ xem được một trận cuối cùng với kết quả giải World Cup về tay đội Argentina. Pháp phải chịu lép vế về nhì sau khi đá không lọt lưới hai trái penalty. Đó là trận đấu kỳ phùng địch thủ thật hay thật đẹp đi vào lịch sử bóng đá. "Đôi giày vàng" Kylian MBappé của nước Pháp đá 3 trái lọt lưới đối phương gỡ huề cho trận thư hùng. Một Lionel Messi nhận áo khoác danh giá và là cầu thủ xuất sắc nhất World Cup 2022. Messi cũng là cầu thủ nổi tiếng sáng giá nhất trên thế giới hiện nay.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 82 Niềm vui còn tồn tại trong trái tim mỗi con người yêu trái banh lăn trên sân cỏ, thì cuối năm lại nhận tin buồn, danh thủ Pele "Vua bóng đá" người Brazil với 77 bàn thắng sau 92 trận đấu đã đã từ giã thế gian vào ngày 29/12/2022. Cúi đầu chào tiễn đưa người hùng sân cỏ đi vào hư vô. Thêm một tin buồn cho người công giáo và người dân trên toàn thế giới. Đức Thánh Cha Benedict XVI đã qua đời ở tuổi 95 tại tu viện Mater Ecclesiae tại Vatican. Tang lễ ngài sẽ được tổ chức tại Vatican vào ngày 05/01/2023. Ngài là người lãnh đạo thứ 265 của giáo hội Công Giáo và được toàn thế giới kính trọng. Nhìn lại một năm, thì ra mình đã đi qua 364 ngày của 2022. Các cháu lớn thêm một tuổi, lên thêm một lớp thứ tự bước vào đại học hay bước vào đời. Hôm qua thêm một đứa cháu ngoại thi đậu bằng lái xe. Con gái nói: " Lại thêm một việc lớn phải lo. Một chiếc xe cho cháu và bảo hiểm xe không phải nhỏ" Các cháu muốn làm người lớn, muốn rời khỏi gia đình bay thật cao với những ước mơ. Đâu biết rằng cha mẹ vẫn dõi theo từng bước con đi, lo lắng cho con vấp ngã vì đời rất nhiều thử thách. Nhìn các cháu xinh đẹp, tuổi xuân phơi phới và cuộc sống tự do chợt thấy mình ngày xưa thật là cù lần lửa. Chỉ còn vài chục tiếng đồng hồ nữa thôi, con tàu thời gian sẽ đứa chúng ta đổ bến 2023.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 83 Chúng ta xuống tàu và đến một năm mới. Mọi thứ đã bỏ lại phía sau không thể lấy lại. Những gì đã làm trong năm 2022 chỉ là quá khứ. Nếu năm qua làm tốt sẽ gặt hái những thành công tiếp nối ở năm mới này. Nếu làm sai phải khắc phục và sửa đổi nếu muốn tiến bộ. Thời gian đã mất không thể lấy lại. Tuổi đời đã mất lại phải cộng thêm vào số tuổi đã có để tiếp tục cuộc hành trình. Con dốc đời thật cao ai cũng phải cố gắng để vượt qua. Người trẻ cố gắng làm việc, người già cố gắng giữ gìn sức khỏe. Người trẻ phải kiếm tiền không có thời gian nghỉ ngơi. Người già có thời gian nghỉ ngơi nhưng không còn sức khỏe. Tạ ơn trên đã cho tôi một năm qua nhiều sức khỏe và an lạc. Cám ơn nước Mỹ xinh đẹp đã cho tôi cuộc sống nơi này bình an Cám ơn gia đình các anh chị em, các con, các cháu đã sống tốt và hạnh phúc. Cuộc sống của mọi người ảnh hưởng thật lớn đến sức khỏe và tinh thần những người làm cha mẹ, ông bà như tôi. Cám ơn Thầy Cô, các bạn, các em đã yêu thương trao gửi những hình ảnh, tâm tình với nhau suốt một năm qua. Trước khi con tàu thời gian mở cửa để chúng ta tiếp tục cuộc hành trình 2023, tôi trân trọng kính chúc tất cả các bạn: Thật nhiều sức khỏe để đi tới Thật nhiều tình yêu thương để vững tin Thật nhiều phước báo để an lành Thật nhiều tiền bạc để thực hiện ước mơ Thật nhiều nụ cười để luôn luôn hạnh phúc.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 84 CHÚC MỪNG NĂM MỚI Hãy đánh dấu vào tờ lịch Một ngày bị qua đi Một ngày thật sầu bi Hay một ngày hạnh phúc. Hãy ghi vào tiềm thức Một ngày ta thành công Hoặc một ngày lỡ lầm Để hôm sau sửa đổi. Một ngày mình đi tới Là một ngày mất đi Một ngày của xuân thì Ta vô tình quên lãng. Gia đình và bè bạn Ta trân trọng giữ gìn Trao gửi những niềm tin Những người yêu thương nhất. Chia tay ngày đã mất Đón nhận ngày hôm sau Khoan thai ta tự hào Hôm qua làm tốt nhất. Một ngày không tất bật Một ngày không dối gian Một ngày thật bình an Hôm sau ta sẽ nhận. Sống vui không ân hận Có già cũng đẹp ra Nhăn nheo ở làn da Nhưng tâm hồn vẫn trẻ. Năm cũ chia tay nhé Vui vẻ đón 2023 Chào năm mới vào nhà Một năm đầy hạnh phúc. Ta nhìn vào tờ lịch Ngày cuối cùng một năm Xé tờ lịch thương thầm. Một năm mình đã mất. Happy New Year các bạn Nguyễn thị Thêm 31/12/2022
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 85
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 86
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 87
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 88 Câu Chuyện Đầu Đông Không biết ở các xứ lạnh khác thì sao, chứ ở Canada, khi mấy tháng cuối năm chuyển mùa, đón mùa đông lạnh lẽo thì hễ gặp nhau, câu đầu tiên người ta nói với nhau là về ...tuyết! Mà nói về tuyết không phải để rạng rỡ vui mừng, hoặc để âu yếm thương yêu, mà là để ...than thở, là trách móc, là rủa thầm, là... là đủ thứ những tính từ tiêu cực của cõi đời này. Hổng phải vì người ta căm thù tuyết, vì đã là cư dân xứ tuyết mà căm thù tuyết thì ở dzới ai? Có điều, người ta quen miệng, thích bày tỏ nỗi lòng cho vơi bớt những phiền muộn “sầu đông” mà sách vở có nói rõ là “winter blues”! Hồi Tháng Mười Một, trời đổ liền mấy trận tuyết đầu mùa nặng nề, tôi vừa bước đến nhà thờ, là mấy chị em trên ca đoàn xuýt xoa với những khuôn mặt... hổng dzui: - Trời ơi! Năm nay tuyết đến sớm quá hà. - Giờ này còn sớm gì nữa! Mà thôi, đến sớm rồi đi sớm cho thiên hạ nhờ. - Úi da, sao mà lạnh tái lạnh tê, bỗng thấy tiếc Thu quá chừng chừng. - Hình như năm nay... lạnh hơn năm ngoái thì phải? Chị Nở, ngồi sát bên tôi trong ca đoàn, run lẩy bẩy, xoa hai tay vào nhau liên tục rồi hổn hển: - Lạnh quá, lạnh quá em ơi, chị chịu hổng nổi! Tôi ngứa miệng: - Ủa, chị ở đây mấy chục năm rồi, có phải mới chân ướt chân ráo qua Canada đâu mà than với chả thở, nghe hổng lọt lỗ tai chút nào! Chị liếc tôi một cái: - Tại vì tuyết đổ bất ngờ, trời chuyển lạnh đột ngột nên chị hổng trở tay kịp, chưa kịp lấy quần áo mùa đông ra, trong tủ còn đầy đồ mùa hè thu, nên hồi nãy trước giờ đi lễ chị bới tung cái closet tìm đồ mặc cho phù hợp với mấy đôi giày boots, khăn quàng cổ nữa chớ! Thay ra thay vào,
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 89 mất hơn nửa giờ đồng hồ, đồ đạc còn quăng đầy giường kia kìa, hỏi sao hổng bực... tuyết ?! - Ai biểu chị điệu chảy nước mần chi?? Cứ như em đây nè, tuyết có rơi bất cứ lúc nào, trời trở lạnh bất cứ lúc nào, em chỉ cần lấy ra cái quần Jeans, thêm cái áo thun tay dài, rồi khoác cái jacket dày cộm, đôi bao tay, và bất cứ đôi boots nào trong tầm mắt là xong, chẳng cần chọn lựa cho tiệp màu fashion, chỉ cần ấm thôi. - Em nói y chang như ông xã chị vậy đó! - Chứ sao! Em thấy mùa đông cũng có... điểm lợi, em mà cần chạy ra chợ hay đi đâu chớp nhoáng là khỏi cần thay đồ luôn á! - Là em hổng... mặc đồ hả ? - Bậy nà, ý của em là cứ để nguyên si quần áo đang mặc ở nhà, rồi khoác chiếc jacket lên người, xỏ đôi boots là an toàn trên xa lộ. - Trời! Em đúng là “cùng hội cùng thuyền” với ông xã chị. Có lần chị đang nấu phở, ngoài kia tuyết rơi mịt mùng, chị nhớ ra thiếu chanh và hành ngò, bèn sai ổng chạy đi mua. Ổng đang nằm xem tivi với bộ pyjama liền ngồi dậy, tròng thêm chiếc áo khoác, thậm chí hai đôi vớ lủng dưới chân ổng cũng không “ke”, đút chưn vô đôi giày, là xong. Chị la ổng, bắt ổng thay đồ cho lịch sự, ổng nói ra ngoài đường mùa này ai thấy được quần áo bên trong của mình đâu chớ, cứ áo khoác giày boots, ai cũng như ai, còn lo đẹp xấu làm gì. - Ảnh nói đúng đó chị! Nhiều lúc em ra đường ông xã em còn nhìn không ra em nữa kìa, vì em còn đội mũ len, đeo đồ che tai, khăn quàng cổ và khăn che miệng, chỉ lòi hai con mắt thôi á! Vậy đó, những câu chuyện mùa đông xứ lạnh chỉ quanh quẩn vậy thôi, năm nào cũng như năm nào, cũng những điều quen thuộc lập đi lập lại, nhắc tới nhắc lui với nhau, vừa có chuyện để ... tám, giết thời giờ và để có chút niềm vui nụ cười, xóa tan cái buồn cái băng giá của đất trời, mà nỗi buồn đó có tên hẳn hoi nhe quý vị, đó là winter blues, mà tên chính thức là SAD (Seasonal Affective Disorder ).
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 90 Mùa đông, ngày ngắn đêm dài, chúng ta đổi giờ vào tuần đầu tháng 11, lùi lại một giờ nên trời mau tối, ánh nắng yếu ớt, có khi cả ngày không thấy mặt mũi ông mặt trời, không gian u ám tĩnh mịch một màu xám bao la, khiến người ta dễ bị trầm cảm, nhất là những người cô đơn, tâm hồn yếu đuối. Các chuyên gia tâm lý vẫn nhắc nhở mọi người, nên có những hoạt động để tránh bị bệnh SAD. Đọc sách, xem phim, đi bộ ngoài trời hoặc trong nhà, nói chuyện với bạn bè người thân, tham gia winter sports như skating, skiing, ai đang lẻ loi thì ráng tìm người ... hẹn hò (dù là online, qua hết mùa đông thì ...chia tay), tích cực hơn với sinh hoạt cộng đồng như chùa chiền nhà thờ, ăn uống healthy điều độ, giữ gìn sức khỏe bằng cách mặc đồ ấm, và quan trọng nhứt là giữ tinh thần vui vẻ lạc quan mỗi ngày, rồi thì mùa đông cũng sẽ qua như những mùa khác của cuộc đời này. Cuối tuần rồi, chị Nở lại phone tôi: - Loan ơi, giáo xứ mình có bác Lành mới qua đời, thứ năm đi đọc kinh lễ phát tang và cầu nguyện nhe em. - Dạ, em có đọc trên bản tin Giáo Xứ trên Facebook rồi chị. Chị Nở thở dài: - Dự báo thứ năm tuyết rơi 20 cm đó cưng, lái xe cẩn thận nhe, sao “trời buồn người càng buồn cho mây nước thêm mênh mang” y như bài hát của Lam Phương vậy trời?! Tôi biết chị Nở thuộc loại “mong manh dễ vỡ” nên tôi phải chọc cho chị cười: - Vậy chị đi shopping chưa nà? Sở dĩ tôi hỏi như vậy, vì chị Nở từng nói với tôi rằng, hễ mỗi lần trong xứ có người qua đời, nhất là mất đột ngột, hoặc vì bệnh hiểm nghèo khi tuổi chưa già lắm thì chị liền đi shopping, chẳng phải vì chị ... vui mừng hớn hở trên nỗi đau của người khác, nhưng chính là để giải tỏa nỗi buồn, vì chị cảm nhận rõ ràng cuộc đời phù du, đời nguời thoáng qua như giấc mộng. Chị đáp:
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 91 - Bác Lành qua đời ở tuổi 95 thì có lý do gì cho chị giận đời đâu cưng! À mà thôi, vì trời mùa đông u ám quá, chắc chị cũng đi shopping, coi như là phương pháp phòng ngừa bệnh SAD. - Ừa, em đồng ý, chị đi liền đi, thấy tiệm nào có đồ Sale thì nhớ nhắn em. - Chị khác em chỗ đó, chị thích là mua liền, “chờ Sale chờ đến bao giờ”! Qua tuổi 60 sắp về hưu rồi, chị quan niệm phải tận hưởng tất cả trong khả năng của mình cho phép em ơi. Keo kiệt làm gì, hà tiện làm chi, nay mai tuổi già ập đến, bệnh này bệnh kia réo gọi, có muốn tung tăng mua sắm, thoải mái đi chơi đó đây cũng khó à nghen. Em hãy theo gương “chị điệu” của em nè, quần áo mặc đẹp, fashion, dù là đi ra đường ... đổ xăng, đi ra đầu xóm lấy thư, đi bỏ rác, dắt chó đi dạo trong khu phố, chị luôn ăn mặc tươi đẹp chỉnh tề, người ta nhìn thấy mình đẹp cũng làm họ yêu đời hơn, vui hơn, có phải? Chị có cái “bệnh” hễ mặc đồ xấu, đồ cũ là chị mất tự tin, rồi stressed, nên chị phải mặc đẹp, phải trang điểm, phải đeo nữ trang ... để cảm thấy hạnh phúc! Ôi, chị Nở say sưa nói liên tu bất tận, mấy lần tôi tính mở miệng chen ngang mà không có cơ hội. Tôi cũng thấy vui, đó là cách chị giảm stress, chị sẽ không than thở trách móc rầu rĩ với tuyết nữa, và có lẽ cái closet của nhà chị đã sẵn sàng một rừng áo quần đủ cho chị thay đổi suốt bốn tháng mùa đông, đủ kiểu dáng, đúng fashion như cái máu “điệu tới bến” của chị. Cuối cùng, chị Nở cũng dừng nói, để ... thở, và chuẩn bị cúp phone, tôi cũng kịp phát biểu: - Dạ chi ơi, em sẽ nghe lời chị, theo gương chị, kể từ nay, em lấy hết các nhẫn hột xoàn (giả) ra đeo, mỗi ngày đeo một cái cho thiên hạ lé mắt chơi, cho mùa đông thêm ... lấp lánh! Edmonton, Đầu Đông 2022 Kim Loan
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 92 Lạ Thật Đọc xong nhìn vào gương, sao mà hai tên này như hai anh em song sinh. Rằng thì là cổ nhân đã phán "Giang sơn dễ đổi, bản tính khó dời". Thôi thì đã biết là bản tính khó dời thì cũng phiên phiến mọi chuyện cho nó nhờ, mỗi người lùi 1 bước, bảo đảm trăm hoa đua nở "Hãy cố yêu người mà sống Lâu rồi đời mình cũng qua". Phải không các bác? Ara - Vào bài: Đang ngồi đọc báo, Phong giật mình vì tiếng la của Vợ: – Đã nói Anh bao nhiêu lần rồi, đôi vớ cởi ra, nếu dơ thì cho vào giỏ trong phòng giặt. Nếu sạch thì bỏ lại vào trong đôi giầy tử tế. Tại sao Anh cứ vứt lung tung cạnh đôi giầy là thế nào! Phong trả lời mắt vẫn không rời tờ báo: – Em cứ tưởng Em sạch lắm mà thật ra Em chả sạch tí nào. Đôi vớ mới cởi ra còn mồ hôi phải để bên ngoài cho nó thoáng , để vào trong giầy thì kinh chết, sẽ có mùi không thơm tí nào. – Nếu sợ dơ sao không bỏ giặt? – Nhưng mà nó chưa dơ, mới đi lần đầu có vài tiếng đồng hồ, để nó thoáng một lúc là sạch ngay có gì đâu mà phải giặt? Hương vùng vằng đi vào trong bếp, miệng lầm bầm: – Nhà lúc nào cũng bừa bộn, vừa dọn xong lại bầy ra ai mà chịu được. Một ngày phải rửa cho Anh không biết bao nhiêu cái ly . Uống xong ngụm nước lại vứt cái ly đó . Một lát lại lấy ly mới ra rót nước . Uống xong lại bỏ, rồi lại lấy ly mới. Một mình mà xài cả đống ly!
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 93 – Sao Em nói nhiều thế . Anh muốn yên tĩnh đọc báo một chút cũng không được. – Nói nhiều mà còn bừa thế này, không nói nhà sẽ như cái chuồng heo. – Chuồng heo yên tĩnh còn sướng hơn, nhà sạch mà phải nghe cằn nhằn tối ngày. – Anh bỏ cái giọng cãi chầy cãi cối đi có được không? Thấy giọng Hương có vẻ gây cấn , Phong cầm tờ báo bỏ lên lầu. Hai mươi phút sau lại nghe thấy tiếng bước chân trên cầu thang, Phong bắt đầu thấy hồi hộp bỏ mẹ, Mụ này lại mò lên , sắp mở máy nữa rồi . Y chang, giọng Hương léo nhéo trong buồng tắm. – Tại sao mỗi lần dùng toilette xong Anh không làm ơn bỏ cái giá để ngồi xuống , cứ để dựng đứng là thế nào. Phải nghĩ đến Vợ Mình còn dùng nữa chứ . Bộ muốn tôi cũng đứng tè à ! Phong phì cười: – Nếu Em đứng tè được cũng nên lắm. Bỏ cái đó xuống nặng nhọc lắm hay sao mà Em phải la um xùm vậy? Hương lườm Chồng : – Không nặng nhọc sao Anh không làm? – Tại Anh quên! – Quên khôn quá vậy. Lâu lâu quên còn được ,đằng này quanh năm ngày tháng quên. Phong xuống giọng làm lành: – Hôm nay Anh nghe đủ rồi. Nói ít thôi anh còn nhớ được , lần sau sẽ chừa . Nói nhiều quá Anh không nhớ hết nổi, lại mất công nói nữa. Hương cười: – Em nói một câu nữa thôi. Sao Anh hay quên tắt đèn vậy? Tối hôm qua Anh để quên đèn trong phòng computer cả đêm, như vậy thì chết tiền điện. – Sorry, lần sau Anh sẽ nhớ.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 94 Sợ Hương sẽ nói thêm gì nữa , Phong vội lỉnh xuống nhà . Vừa bật tivi lên chưa kịp coi, giọng Hương đã lanh lảnh ở cầu thang: – Dùng điện thoại xong không bao giờ thèm bỏ vào cái base của nó để charge. Cứ vứt lung tung, đến lúc người ta dùng thì hết pin. Phong lờ đi như không nghe thấy cho yên chuyện, Chàng làm bộ chăm chú nhìn vào ti-vi. Hương ngồi xuống cạnh Chồng: – Em vừa nói gì Anh có nghe không? Phong làm bộ ngạc nhiên: – Không , tưởng vụ tắt đèn là vụ chót rồi nên Anh không để ý. – Anh đừng có vờ vịt, Em nói to chứ có nói nhỏ đâu . Em muốn Anh nhớ đừng vứt điện thoại ở ngoài như vậy nữa. Phong bực mình nói to: – Ô kê, ô kê, ô kê. Biết chồng cáu, Hương yên lặng bỏ vào trong bếp. Nàng nghĩ thầm Đàn ông lạ thật , mình nói toàn những cái đúng, có gì sai đâu mà cũng bực mình là thế nào . Sao chả biết phục thiện gì cả. Đang bực mình nên Phong không sao chăm chú coi ti vi được.Tự nhiên Chàng muốn đi ra ngoài cho thoải mái .Thấy chồng mở cửa bếp đi ra garage Hương vội hỏi: – Anh đi đâu vậy? – Anh đi ra ngoài một chút . – Trời lạnh sao Anh không mặc áo ấm vào? – Anh quên. Phong quay lại lấy cái áo khoác da, Hương nghĩ thầm quên, quên, cái gì cũng quên, quên như vậy ốm ai lo. Nghĩ thôi chứ Hương không dám nói ra sợ Chồng lại cáu. Thấy Vợ đứng tần ngần, Phong thương hại giọng Chàng dịu xuống. – Anh ra Safeway mua bánh mì, Em cần mua gì không? Hương vui vẻ: – Em cũng định ra Safeway xem có chậu Cúc nào đẹp không mua về chưng Tết. Nghe tới Tết Phong giật mình.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 95 – Sắp Tết rồi cơ à! – Tuần tới rồi. – Nhanh quá nhỉ! Sợ Hương đòi đi chung, Phong bước vội ra cửa: – Để Anh xem, nếu có Cúc Đại đoá đẹp Anh sẽ mua, Cúc hoa nhỏ chán lắm. Vừa lái xe Phong vừa suy nghĩ Vợ Mình cái gì cũng được, xinh đẹp, giỏi giang, chỉ có tật tối ngày cằn nhằn Chồng. Mấy cái tiểu tiết đó, có đáng gì đâu mà phải cáu kỉnh lèm bèm. Chồng quên thì Vợ làm dùm, chết chóc gì mà lúc nào cũng phải la toáng lên, Lạ Thật! Thoát được Vợ rồi Phong thấy nhẹ cả người. Chàng biết Hương muốn cùng đi với Chàng ra chợ, nhưng Phong ớn đi xe chung với Hương lắm. Ngồi bên nhau thế nào Hương cũng có một cái cớ gì đó để cằn nhằn. Chẳng hạn như Xe gần hết xăng rồi sao Anh chưa chịu đổ. Này, này, có người sắp đi qua đường kia kìa, coi chừng đấy nhé. Sao anh lái nhanh quá vậy … và … Có lần Phong đang hứng chí nói chuyện, tưởng Hương chăm chú nghe, ai dè Hương cắt ngang bằng một câu lãng xẹt làm Phong vừa giận vừa mất hứng. – Anh chú ý lái xe đi, đừng nói nữa, sắp sửa đến exit rồi đó. Lần trước Anh ham nói chạy lố luôn, Anh nhớ không? Thật ra những cái Hương nhắc đều đúng, nhưng không hiểu sao, giọng nói và lối nói của Hương làm Phong rất khó chịu. Đi chợ, Phong thích nhất là chỗ bán thịt nguội và đủ thứ fromage. Cứ mỗi lần Phong vừa đụng vào miếng paté nhập cảng từ Canada là Hương nói liền, cholesterol của Anh cao lắm mà cứ thích ăn paté với fromage. Phải tránh mấy thứ đó đi mới được. Hôm nay đi chợ một mình, Phong quyết định phải mua cả paté lẫn fromage. Lâu lâu ăn một lần chết chóc gì mà sợ. Ăn rồi, uống rượu chát nó sẽ tan đi. Phong thấy mình vui và hí hởn như một đứa con nít. Đi ngang chỗ bán café Starbucks, mùi café thơm lừng thật hấp dẫn. Phong ghé vào mua một ly café. Nhìn quanh quất, những cái
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 96 bàn vuông nhỏ và ghế xung quanh đều có người ngồi hết , ngoại trừ một cái bàn, có một người đàn bà trẻ ngồi còn dư hai ghế . Phong ngập ngừng, chưa biết có nên hỏi xin phép ngồi xuống đó không thì Bà Ta đã lên tiếng. – Ông có thể ngồi vì 2 ghế đó trống, không có ai ngồi cả. Phong nói cám ơn và ngồi ngay xuống. Người đàn bà vui vẻ bắt chuyện. Bà tự giới thiệu làm nghề Realtor và than lúc này nhà bán rất chậm . Phong cũng cho biết Chàng mới về hưu được mấy tháng nay, đang quyết định không biết có nên volunteer làm một việc gì không, cho đỡ cảm thấy buồn chán . Bà Ta rủ Phong ghi tên vào câu lạc bộ thể thao mà Bà Ta là một thành viên trong Ban Quản Trị. Bà Ta nói, có nhiều chương trình rất hay và bổ ích . Trước khi cáo từ, Bà Ta bắt tay Phong, đưa cho chàng tấm danh thiếp, nhìn Chàng bằng đôi mắt thật đẹp và ướt át cộng với nụ cười thật tươi. – Hy vọng sẽ được gặp lại Ông ở câu lạc bộ thể thao mà tôi vừa giới thiệu với Ông. Tôi bảo đảm với Ông, Ông sẽ không có một chút thì giờ nào trống để cảm thấy nhàm chán. Người đàn bà quay lưng đi, Phong nhìn theo, Bà Ta có dáng người thật cân đối. Đôi mông lắc lư theo nhịp đi vội vã trơng rất hấp dẫn. Phong đọc nhanh tấm danh thiếp cầm trong tay. Helena Fitzgerald, chàng đoán Helena khoảng gần 50. Bỏ tấm danh thiếp vào túi, Phong ngạc nhiên thấy mình bỗng dưng huýt sáo một điệu nhạc thật vui. Lâu lắm rồi mình đâu có huýt sáo . Lạ thật ấy nhỉ. Phong đi ngay vào chổ bán hoa, mấy chậu cúc vàng tươi, bông nở thật lớn như đang chào đón Phong. Chàng chọn ngay hai chậu nhiều hoa nhất và nghĩ thầm Hương sẽ thích lắm đây . Điện thoại reo, giọng Hương lanh lảnh ở đầu dây. – Cái Valise cũ mình mang từ Việt Nam qua hồi 75 đâu rồi Anh? – Anh vứt đi rồi, sao tự nhiên Em lại hỏi tới cái valise cũ mèm đó!
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 97 – Em dọn nhà ăn Tết, phải chuyển bớt một ít đồ xuống basement nên mới biết cái valise đã biến mất rồi. Em không tưởng tượng được Anh có thể vứt cái valise đó đi. – Nó cũ quá đến nỗi lên mốc hết cả phía ngoài, không vứt đi thì để làm gì. – Anh là người không có trái tim. Nói xong Hương cúp điện thoại cái rụp. Phong ngạc nhiên không hiểu sao tự nhiên Vợ Chàng lại giận dữ chỉ vì Chàng vứt đi một cái valise cũ. Chàng nhìn hai chậu Cúc vàng tươi một cách chán nản. Tưởng mua hai chậu Cúc này về, Hương sẽ mừng húm và cảm ơn Chàng rối rít. Nhưng cái điệu này là không êm rồi. Hai chậu Cúc chẳng bù được tội lỡ vứt đi cái valise vừa cũ vừa dơ vì đầy mốc. Lạ Thật, đúng là mình lấy phải mụ điên. Phong than thầm như vậy. Vứt cái valise cũ đi, chứ có phải vứt mấy đứa con xuống sông như thằng cha báo mới loan tin đâu , mà lại bị mắng là khơng có trái tim. Phong cứ lập đi lập lại 4 chữ đó, cuối cùng Chàng bỗng nổi xung thiên nói một mình Không có trái tim thì ông cóc về nhà nữa. Thay vì về nhà nghe cằn nhằn, mình đi thẳng đến cái câu lạc bộ thể thao mà Helena giới thiệu xem sao. Nghĩ là làm. Một tiếng đồng hồ sau Phong đã trở thành hội viên của Câu lạc bộ Khoẻ và Vui. Chàng lái xe về nhà với ý định lấy quần áo thể thao và trở lại Câu lạc bộ tập liền ngay ngày đầu xem sao. Chàng chợt nghĩ đến phản ứng của Hương, chắc Hương ngạc nhiên và bực mình lắm, vì chàng đã tự ý quyết định mà không hỏi ý kiến Vợ. Who cares; Phong mệt mỏi lắm rồi. Cằn nhằn là nghề của Hương mà, Phong nghĩ vậy. Chàng bước vào nhà chờ Hương la hét vì tội vứt valise cũ đi. Phong ngạc nhiên thấy Hương ngồi yên lặng trong bếp như một con mèo nhỏ, hai mắt đỏ hoe. Hương làm bộ như không biết sự có mặt của Phong. Nàng chẳng nói chẳng rằng.
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 98 – Em sao vậy? Phong hỏi nhẹ nhàng. – Chả sao cả, giọng Hương thật lạnh. – Chả sao cả, mà sao mắng người ta là không có trái tim. Nói cho Anh biết, tội vứt cái valise cũ đã lên mốc là tội nặng lắm à; Hương vẫn im lặng không trả lời. Phong cáu tiết: – Em điên vừa vừa chứ, không thôi Anh để Em ở một mình đó. Anh chịu hết nổi rồi. Nói xong Phong bỏ lên lầu lấy quần áo. Khi Phong trở xuống thì Hương đang gục đầu xuống bàn khóc tấm tức. Phong càng điên thêm nữa, Chàng gay gắt hỏi: – Ai làm gì mà khóc mới được chứ. Mắng người ta đã rồi lại khóc thì lạ thật. – Anh đúng là người vô tình, Anh không biết quí kỷ niệm gì cả. Phong hơi chột dạ. – Tại sao Em nói vậy; – Anh có nhớ cái valise đó là cái valise kỷ niệm, hai Vợ Chồng Mình đã chọn mua sau ngày cưới để đi hưởng tuần trăng mật ở Đà Lạt không; – Anh quên mất, nhưng nó cũ và lên mốc hết rồi. Thôi, Anh xin lỗi. Phong phải nói vậy cho Vợ vui lòng, chứ Phong đang nghĩ thầm: – Cái thằng chồng lù lù đây không lo o bế, lo tiếc cái valise cũ mèm, rồi cằn nhằn cửi nhửi làm to chuyện, Lạ Thật. Phong có biết đâu, chả riêng gì Phong và Hương.Tất cả những cặp Vợ Chồng trên cái cõi đời này, trong cuộc sống chung, không biết bao nhiêu ngàn lần, họ phải thốt ra hai chữ Lạ Thật. Thực ra, hai người một trai một gái, sinh ra trong một gia đình cùng Bố Mẹ, cùng máu mủ, cùng chung sự giáo dục, mà tính nết còn khác biệt nha. Nhiều khi anh em còn không hợp với nhau, không chịu đựng được nhau. Huống hồ hai người xa lạ, sinh trưởng trong hai gia đình khác hẳn nhau. Hoàn cảnh và sự giáo dục hoàn toàn khác biệt. Bỗng dưng họ gặp nhau, hai trái tim đập loạn xà bèng, nói một cách văn hoa là hai trái tim đập chung một nhịp, rồi họ yêu nhau, lấy
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 99 nhau. Trong cuộc sống chung, những thơ mộng êm đềm của ngày mới cưới rất ngắn ngủi. Sau đó, các cô cậu nhóc tì ra đời , bao nhiêu vất vả, lo lắng, muộn phiền trong cuộc sống. Chưa kể những suy nghĩ khác nhau giữa đàn ông với đàn bà. Vậy mà Họ vẫn sống được với nhau, vẫn cố gắng san bằng những khác biệt, để mái ấm gia đình được bền vững, thì quả thật là một điều khiến ai cũng phải thốt ra 2 chữ lạ thật, chứ chả riêng gì những người trong cuộc. Hồng Thủy
VBVNHN Tuyển Tập Xuân 2023 Page 100 TẾT LÀ GÌ ? TẾT # tên gọi những ngày đầu năm, đầu mùa xuân # tên gọi ngày lễ mừng đầu năm, đầu mùa mưa, gió mùa mang mưa đến [ăn Tết, ngày Tết, ba ngày Tết, tết nhất, chúc Tết, đi tết ai, pháo tết, mừng tết, hội tết, Tết ta, Tết tây [không ai nói là tết Tàu !] Tàu: Kinh Lễ Ký: TẾ-SẠ! Tết Khổng Tử viết rằng: "Ta không biết Tết là gì. Nghe đâu đó là tên của một ngày lễ hội lớn của bọn người Man. Họ nhảy múa như điên, uống rượu và ăn chơi vào những ngày đó. Họ gọi tên cho ngày đó là "Tế-Sạ". Khổng Tử không nghĩ rằng "tiết" là Tết, nên ông mới phiên âm là Tế-Sạ chứ! Hơn nữa, xem trên, có hơn chục ngôn ngữ và dân tộc có nền văn hoá khác hẳn với Tàu mà vẫn gọi cái lễ ấy là Tết, đồng nguyên với cái tiếng Tết của dân Giao Chỉ và của dân Mường, nên ta phải "suy nghĩ lại" và "xét lại" về cái hiểu lầm Tết là Tiết của hơn 2000 năm qua. Tóm lại, ngôn ngữ là yếu trọng nhất. Đất đai có thể đòi lấy lại. Ngôn ngữ đã mất là mất luôn. Tiếng nói không còn thì người nói làm sao còn? Bài viết này là một nhắn nhủ cho các bạn trẻ Việt ý thức về tiếng Việt, tự hào về tiếng Việt. Ngày nào 85 triệu người trong nước và 3 triệu người Việt nước ngoài vẫn còn nói tiếng Việt thì dân tộc này sẽ còn mãi mãi cùng với thế giới tự do và văn minh của con người. BS Nguyễn Hy Vọng Sau đây là những cognates/từ đồng nguyên khắp Đông Nam Á, dính líu với Tết. Alexandre de Rhodes: Tết Tết năm [sic], Tết ai, ăn Tết Từ Điển Khai Trí Tiến Đức không hề giải thích Tết là # tiết của Tàu Nùng: Tết niên Tết năm Tết Mường: Thết # Tết ăn Thết ăn Tết Thái: Thêts lễ mừng năm mới (New Year celebration) Thêts khal mùa Tết, những ngày Tết Thêts Thày Tết Thái (Thai New Year rituals) Thrếts Tết (theo Từ Điển Francais-Thai của Pallegoix) Thrếts Chìn Tết Tàu/Chinese New Year (Chìn là Tàu) Chêtr Tết của Thái (5th lunar month/mid-April festival)