Οδυσσέας

ÄéÜôáîç Ìç÷áíéêÞò 2-51

ã. Ìðïñåßò íá ðñïâëÝøåéò ôçí ðåñßïäï ãéá ìÞêïò íÞìáôïò 100 cm;

Âéâëéïãñáößá

[1] Ðåñéïäéêü Experiment, ¸ôïò 3, Ôåý÷ïò 1, ÖåâñïõÜñéïò 1996
[2] Paul G. Hewitt, “Ïé ¸ííïéåò ôçò ÖõóéêÞò”, Ðáí/êÝò Åêäüóåéò ÊñÞôçò, 1994 ISBN 960-7309-38-3
[3] ÖõóéêÞ Á’ Ëõêåßïõ. Ð Êüêêïôáò, ÏÅÄÂ

9. Óýæåõîç Ôáëáíôþóåùí

¸ííïéåò ó÷åôéêÝò ìå ôï ðåßñáìá: ÁñìïíéêÞ ôáëÜíôùóç - Óýæåõîç - Óõíôïíéóìüò
ÕëéêÜ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé: Äõï åêêñåìÞ, ãíùóôÝò ìÜæåò ðïõ öÝñïõí ãÜíôæï - ÷ñïíüìåôñï, Äýï ìåôáëëéêïß äáêôýëéïé
Óáí åêêñåìÝò ÷ñçóéìïðïßçóå ôéò Üóðñåò óöáßñåò ôçò âáëßôóáò ðïõ åßíáé äåìÝíåò ìå äýï ßäéïõò óðÜãêïõò Þ ÷ñçóéìïðïßçóå Ýíá
êïììÜôé óðÜãêï ìå èçëéÜ óôç ìéá Üêñç ôïõ áðü ôçí ïðïßá êñåìÜò ìå ãÜíôæï ìéá ãíùóôÞ ìÜæá ð÷ 50 gr. Ïé äýï óðÜãêïé ðñÝðåé íá
óôåñåùèïýí óôï ßäéï óçìåßï ôçò âÜóçò óôÞñéîçò.

Ïäçãßåò êáé Öýëëï åñãáóßáò
Åñãáóßá 1ç: Óýæåõîç åêêñåìþí

1. Ðñáãìáôïðïßçóå ôç äéÜôáîç ôïõ Ó÷Þìáôïò 29á. (Öñüíôéóå íá êñåìÜóåéò ôá åêêñåìÞ üóï ðéï ìáêñéÜ åðéôñÝðåé ç âÜóç ôçò
äéÜôáîÞò óïõ, ð÷ 20 cm)
2. ÄÝóå ìåôáîý ôïõò ôá åêêñåìÞ ìå Ýíá êïììÜôé óðÜãêï, üðùò äåß÷íåé ôï ó÷Þìá 29á. Ôï äÝóéìï ãßíåôáé åýêïëá, áí ÷ñçóéìïðïéÞóåéò
óáí óöõãêôÞñåò êëÝìåò çëåêôñéêÝò.
3. ÈÝóå óå ôáëÜíôùóç ôï ðñþôï åêêñåìÝò êáé óõìðëÞñùóå ôï ðáñáêÜôù êåßìåíï:

2-52 ÄéÜôáîç Ìç÷áíéêÞò

“ Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ ðáñáôçñþ ïôé ôï ðëÜôïò ôçò ôáëÜíôùóçò ôïõ ðñþôïõ åêêñåìïýò åíþ óõã-
÷ñüíùò ôï äåýôåñï åêêñåìÝò áñ÷ßæåé íá . 1⁄4óï ðåñíÜ ï ÷ñüíïò ôï ðëÜôïò ôáëÜíôùóçò ôïõ ðñþôïõ åêêñå-
ìïýò åëáôôþíåôáé ìÝ÷ñé ðïõ åíþ ôï ðëÜôïò ôáëÜíôùóçò ôïõ äåýôåñïõ
åêêñåìïýò óõíå÷þò ìÝ÷ñé ðïõ ãßíåôáé üôáí ôï ðñþôï óôáìáôÜ óôéãìéáßá.
ÌåôÜ, ôï öáéíüìåíï . Ôï öáéíüìåíï áõôü ïíïìÜæåôáé óýæåõîç ôáëáíôþóåùí. ÊáôÜ ôç óýæåõîç ôáëáíôþóåùí
Ý÷ïõìå ìåôáöïñÜ åíÝñãåéáò áðü ôïí Ýíá ôáëáíôùôÞ óôïí Üëëï ”.

Åñãáóßá 2ç: ÅíÝñãåéá ôùí äõï ôáëáíôùôþí óôç
Óýæåõîç

Èá åëÝãîåéò ôçí åðßäñáóç äéáöüñùí ðáñáãüíôùí áí åðéäñïýí êáé åðçñåÜæïõí ôï öáéíü-
ìåíï ôçò óýæåõîçò.

1. ÈÝóå óå ôáëÜíôùóç ôáõôü÷ñïíá êáé ôá äýï åêêñåìÞ,

Ó÷Þìá 29. á. áðïìÜêñõíå êáé ôá äýï ðñïò ôçí ßäéá êáôåýèõíóç,
â. áðïìÜêñõíå óå áíôßèåôåò êáôåõèýíóåéò.

2. ÐáñáôÞñçóå üôé êáé óå áõôÞ ôç ðåñßðôùóç Ý÷åéò ìåôáöïñÜ áðü ôïí Ýíá ôáëáíôùôÞ óôïí Üëëï êáé
ìÜëéóôá ìåôáöïñÜ åíÝñãåéáò. Áõôü äåß÷íåé ïôé ç åðçñåÜæåé / äåí åðçñåÜæåé
ôï öáéíüìåíï ôçò óýæåõîçò.

Åñãáóßá 3ç: Óýæåõîç åêêñåìþí ìå äéáöïñåôéêü ìÞêïò

1. ÌåôÜâáëëå êáôÜ 5cm ôï ìÞêïò ôïõ åíüò åêêñåìïýò. ÈÝóå ðÜëé óå ôáëÜíôùóç ôï Ýíá åêêñåìÝò,
á. áõôü ìå ôï ìéêñüôåñï ìÞêïò
â. áõôü ìå ôï ìåãáëýôåñï ìÞêïò

êáé ðáñáôÞñçóå ôçí åîÝëéîç ôïõ öáéíïìÝíïõ. ÊáôÜãñáøå ôéò äéáöïñÝò ðïõ ðáñáôÞñçóåò óå ó÷Ýóç ìå ôï ðñïçãïýìåíï ðåßñáìá.

.

ÄéÜôáîç Ìç÷áíéêÞò 2-53

Åñãáóßá 4ç

ÊÜíå üôé ðåéñÜìáôá íïìßæåéò, ãéá íá ìåëåôÞóåéò ôçí åðßäñáóç ôùí ðáñáêÜôù áíáöåñüìåíùí ðáñáãüíôùí óôï öáéíüìåíï ôçò óýæåõîçò
êáé ãñÜøå ôéò ðáñáôçñÞóåéò êáé ôá óõìðåñÜóìáôÜ óïõ.
á. Óýæåõîç åêêñåìþí ìå äéáöïñåôéêÝò ìÜæåò:

.

â. Åðßäñáóç ôïõ óçìåßïõ óýæåõîçò ôùí äýï åêêñåìþí

Ó÷Þìá 29.

.
ã. Åðßäñáóç ôïõ ôñüðïõ óýíäåóçò (ìå íÞìá, ìå íÞìá êáé âáñßäé 50gr, ìå íÞìá êáé âáñßäé 100gr êëð, üðùò óôï ó÷Þìá 29â).

.

2-54 ÄéÜôáîç Ìç÷áíéêÞò
ä. Åðßäñáóç ôçò áðüóôáóçò ôùí äýï åêêñåìþí

.
Ìðïñåßò íá óêåöôåßò êáé íá ìåëåôÞóåéò ðåéñáìáôéêÜ ôçí åðßäñáóç Üëëùí ðáñáãüíôùí óôç ìåëÝôç ôïõ öáéíïìÝíïõ ôçò óýæåõîçò. Áí
íáé ôüôå ðåéñáìáôßóïõ êáé ãñÜøå ôéò ðáñáôçñÞóåéò êáé ôá óõìðåñÜóìáôá óôá ïðïßá êáôáëÞãåéò.

.

Âéâëéïãñáößá

[1] Ken Dobson, D.Grace,D. Lovett, Physics, Collinw Educational, ISBN 0-00-322328-0
[2] Ê.Ä.Áëåîüðïõëïõ,«Ìç÷áíéêÞ, Åêäüôçò Åì. ÂáóéëÜêçò ÁèÞíá 1960
[3] Halliday Resnick, ÖõóéêÞ, Eêäüóåéò Ã.Á.Ðíåõìáôéêüò

Ìç÷áíïëïãéêü ó÷Ýäéï

Ôï Ìç÷áíïëïãéêü ó÷Ýäéï ôçò ðåéñáìáôéêÞò äéÜôáîçò (Ó÷Ýäéï Íï 2) âñßóêåôáé óôï ÐáñÜñôçìá, óôï ôÝëïò ôïõ âéâëßïõ.

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-1

ÅéóáãùãÞ Ðßíáêáò 3-1: Óýìâïëá Óåëßäùí
Óýìâïëï ÐåñéãñáöÞ
Ç ðñïóðÜèåéá ôùí åêðáéäåõôéêþí, óôï ðáñüí
èÝìá, åíôïðßæåôáé óôï íá ãßíïõí ðåéñÜìáôá ËåðôïìÝñåéá ôçò äéÜôáîçò
ïðôéêÞò üðïõ ç öùôåéíÞ áêôßíá èá åßíáé ïñáôÞ Âéâëéïãñáößá & ÐçãÝò
óå üëï ôïí ïðôéêü äñüìï ðïõ äéáíýåé. Ìå ÉóôïñéêÜ Óôïé÷åßá
áõôü ôïí ôñüðï èá ãßíåôáé êáëýôåñá áíôé- Öýëëï(á) åñãáóßáò
ëçðôÞ ç ãåùìåôñéêÞ ïðôéêÞ. Ìç÷áíïëïãéêü ó÷Ýäéï
Ëßóôá õëéêþí
ÐåéñÜìáôá
1⁄4øåéò ôçò äéÜôáîçò

Ôá ðåéñÜìáôá ãßíïíôáé ìÝóá óå ìéá äéáöáíÞ äåîáìåíÞ (ðëÝîõ-ãêëáò) üðïõ Ý÷åé
åãêëùâéóôåß áÝñáò êáé ëßãïò êáðíüò. ×ñçóéìïðïéåßôáé äÝóìç ðáñÜëëçëùí áêôéíþí
ëÝéæåñ Þ ìéá áêôßíá ëÝéæåñ, áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõ ðåéñÜìáôïò.

Ôá äéÜöïñá ïðôéêÜ óôïé÷åßá ðïõ ìåëåôþíôáé (êÜôïðôñá, öáêïß, ðñßóìáôá) ôïðïèå-
ôïýíôáé óôá åóùôåñéêÜ ôïé÷þìáôá ôçò äåîáìåíÞò ìå ôçí âïÞèåéá ìáãíçôþí.

ÐåéñÜìáôá ðïõ åêôåëïýíôáé

Ðåßñáìá ÐåñéãñáöÞ Óåëßäá

Ôï óÞìá áõôü åìöáíßæåôáé üðïõ õðÜñ÷åé ÷ñÞóç çëåêôñéêïý ñåýìáôïò áðü ôï äßêôõï 1 ÁíÜêëáóç ôïõ öùôüò -
ôçò ÄÅÇ. ×ñåéÜæåôáé ðñïóï÷Þ üôáí êÜíåôå ÷ñÞóç äéáêïðôþí êáé ðñéæþí! ìåëÝôç êáôüðôñùí......................... 3-34
Ôï óÞìá áõôü åìöáíßæåôáé üðïõ õðÜñ÷åé ï êßíäõíïò ôçò ðõñêáúÜò. ×ñåéÜæåôáé ðñïóï÷Þ üôáí
áíÜâåôå óðßñôá, áíáðôÞñåò êëð, óå ïðïéïíäÞðïôå ÷þñï! 2 ÄéÜèëáóç ôïõ öùôüò óôç äéá÷ùñéóôéêÞ
Ôï óÞìá áõôü åìöáíßæåôáé ðÜíù óå óõóêåõÝò ðïõ åêðÝìðïõí áêôßíåò ËÝéóåñ êáé óå ÷þñïõò åðéöÜíåéá áÝñá - íåñïý ................. 3-36
ðïõ õðÜñ÷ïõí ôÝôïéåò óõóêåõÝò. ×ñåéÜæåôáé ðñïóï÷Þ üôáí ÷ñçóéìïðïéåßôå ôÝôïéåò óõó-
êåõÝò, óå ïðïéïíäÞðïôå ÷þñï! 3 ÄéÜèëáóç ôïõ öùôüò óôç äéá÷ùñéóôéêÞ
åðéöÜíåéá íåñïý - áÝñá ................. 3-38

4 ÄéÜèëáóç ôïõ öùôüò óå ðñßóìáôá ..... 3-40

5 ÌåëÝôç öáêþí ............................ 3-41

6 Ðüëùóç ôïõ öùôüò ìå ößëôñï,
áëëáãÞ ôïõ åðßðåäïõ ðüëùóçò. ........ 3-43

7 ÓõìâïëÞ êáé Ðåñßèëáóç................ 3-46

8 ÅéóáãùãÞ óôéò ÏðôéêÝò ßíåò ............. 3-48

3-2 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò ÅêðáéäåõôéêÝò Åðéäéþîåéò
• Íá åìðåäùèåß ç äéðëÞ öýóç ôïõ öùôüò (óùìáôéäéáêÞ
Ðñþôç ìáôéÜ
êáé êõìáôéêÞ)
ÊáèñÝðôçò ãéá ôçí ÏðôéêÞ ôñÜðåæá ôçò ðåéñáìáôéêÞò äéÜôáîçò åßíáé • Íá êáôáíïçèïýí ôá öáéíüìåíá ôçò áíÜêëáóçò, äéÜ-
åýêïëç êáôåýèõíóç ç ìéá áðü ôéò åðéöÜíåéåò ôçò äåîáìåíÞò.
ôùí áêôßíùí ËÝéæåñ. èëáóçò, ðüëùóçò
Óôá ôïé÷þìáôÜ ôçò äåîáìåíÞò õðÜñ÷åé âáèìïíïìçìÝíç • Íá åðáëçèåõèïýí ïé íüìïé ôçò áíÜêëáóçò êáé äéÜ-
êëßìáêá ãéá ìÝôñçóç ìÞêïõò. Åðßóçò âáèìïíïìçìÝíïò
ïðôéêüò äßóêïò ãéá ôç ìÝôñçóç ôùí ãùíéþí. Ï âáèìïíï- èëáóçò
ìçìÝíïò ïðôéêüò äßóêïò óôåñåþíåôáé åóùôåñéêÜ óôç äåîá- • Íá ãßíåé åéóáãùãÞ óôá öáéíüìåíá óõìâïëÞò êáé ðåñß-
ìåíÞ ðÜíù óôï ôïß÷ùìá ôçò ìå ôç âïÞèåéá Üîïíá ðïõ
öÝñåé åîùôåñéêü óðåßñùìá. èëáóçò
• Íá êáôáíïçèïýí ïé éäéüôçôåò ôùí êáèñåðôþí êáé

öáêþí
• Íá ìåëåôçèåß ç äñÜóç ôùí ðïëùôéêþí ößëôñùí

Óýóôçìá ðïëëáðëþí áêôßíùí
ËÝéæåñ (åìðïñßïõ).

Óýóôçìá ðïë- Ôá ïðôéêÜ óôïé÷åßá ðïõ ìåëå-
ëáðëþí áêôßíùí ôïýíôáé óôá ðåéñÜìáôá óôåñåþ-
ËÝéæåñ (éäéïêá- íïíôáé ìå óýóôçìá ìáãíçôþí óôá
ôáóêåõÞ). ôïé÷þìáôá ôçò äåîáìåíÞò. Ç åõèõ-
ãñÜììçóç ôùí öáêþí ãßíåôáé ìå
ôçí âïÞèåéá ôçò êëßìáêáò ðïõ åßíáé
êïëëçìÝíç ðÜíù óôçí åðéöÜíåéá
ôçò äåîáìåíÞò.

ÌéêñÞ ðïóüôçôá êáðíïý äéá÷Ýåôáé Ç äåîáìåíÞ ãåìßæåé ìå Ç ìéêñÞ äåîáìåíÞ ãåìßæåé ÄéáâÜóôå êé áõôü: ÓõíôåëåóôÝò & ÊáôáóêåõáóôÝò
ìÝóá óôç äåîáìåíÞ. Ãéá ôçí ðáñáãùãÞ íåñü ãéá ôçí ìåëÝôç ôïõ ìå íåñü ãéá ôçí ìåëÝôç ÌåëÝôç: Åëåõèåñßá ÓåñãÜêç, MEng ÇÌÌÕ, Öõóéêüò,
êáðíïý ÷ñçóéìïðïéåßôáé åéäéêü stick ðïõ öáéíïìÝíïõ ôçò äéÜèëáóçò ôïõ öáéíïìÝíïõ ôçò äéÜ- ÅÅÄÉÐ, Ðïëõôå÷íåßï ÊñÞôçò. Ðáíáãéþôçò ÐåôñÜêçò, MSc
áíÜâåé ãéá ëßãï (ðåñßðïõ ìéóü ëåðôü). ìåôáîý äýï äéáöïñåôéêþí èëáóçò ìåôáîý äýï äéáöï- Öõóéêüò, ÅÅÄÉÐ, Ðïëõôå÷íåßï ÊñÞôçò.
ìÝóùí. ñåôéêþí ìÝóùí áñáéïý - ÊáôáóêåõÞ: Ìáíþëçò ÁðïóôïëÜêçò, Ìç÷áíïëüãïò Ìç÷á-
ðõêíïý, áÝñá - íåñïý. íéêüò, 4ï ÔÅÅ ×áíßùí. Åëåõèåñßá ÓåñãÜêç, MEng ÇÌÌÕ,
Öõóéêüò, ÅÅÄÉÐ, Ðïëõôå÷íåßï ÊñÞôçò. Ðáíáãéþôçò Ðåô-
ñÜêçò, MSc Öõóéêüò, ÅÅÄÉÐ, Ðïëõôå÷íåßï ÊñÞôçò.
Öùôïãñáößåò, ÌáêÝôåò, Ó÷Þìáôá: Íßêïò ÁöåíôÜêçò, Äéðë.
Ìç÷áíéêüò ÐáñáãùãÞò & Äéïßêçóçò, Ðïëõôå÷íåßï ÊñÞôçò.
Óêßôóá óôá éóôïñéêÜ óôïé÷åßá: Ðáíáãéþôçò ÐåôñÜêçò, MSc
Öõóéêüò, ÅÅÄÉÐ, Ðïëõôå÷íåßï ÊñÞôçò.

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-3

ËåðôïìÝñåéåò Ðßíáêáò 3-2: ÊáôÜëïãïò Õëéêþí

Ïé áêüëïõèåò åéêüíåò äåß÷íïõí äéÜöïñåò ëåðôïìÝñåéåò ôçò êáôáóêåõÞò êáé äßíïíôáé ãéá êáëý- • 1 äåîáìåíÞ plexy - glass, åóùô.
ôåñç êáôáíüçóç óçìåßùí ðïõ ÷ñßæïõí ðñïóï÷Þò. äéáóôÜóåùí: 21 mm x 8 mm x 42 mm
(Õ÷Ì÷Ð), ðÜ÷ïò ôïé÷ùìÜôùí 5 mm
Ç éäéïêáôáóêåõÞ áðïôåëåßôáé áðü 3 ËÝéæåñ äåßêôåò (Laser
pointers) ôïõ åìðïñßïõ ðïõ ëåéôïõñãïýí ìå ìðáôáñßåò. Óôï • 1 äåîáìåíÞ plexy - glass , åóùô.
ðåßñáìá óõíäÝïíôáé ìå ôñïöïäïôéêü (ìåôáó÷çìáôéóôÞ) 3V, äéáóôÜóåùí: 20 mm x 3.5 mm x 8.5
500 mA. H åõèõãñÜììéóç ôçò ôñéðëÞò äÝóìçò ãßíåôáé mm (Õ÷Ì÷Ð), ðÜ÷ïò ôïé÷ùìÜôùí 1 mm
ìåôáêéíþíôáò ôá ðÜíù óôç âÜóç ðïõ óößããåé ìå äýï âßäåò.
ÁõôÞ ç êáôáóêåõÞ åßíáé êáôÜ ðïëý ïéêïíïìéêüôåñç áðü • 1 äåîáìåíÞ plexy - glass, åóùô.
åêåßíç ôïõ åìðïñßïõ. äéáóôÜóåùí: 8.5 mm x 3.5 mm x 21mm
Óôçí åéêüíá öáßíåôáé ìéá âÜóç ìå êëéðò ãéá ôç óôåñÝùóç ðïëùôéêþí ößëôñùí (á) êáé öñáãìÜôùí ó÷éóìþí (â). Ôá ðëáßóéá ôùí (Õ÷Ì÷Ð), ðÜ÷ïò ôïé÷ùìÜôùí 1 mm
slides ÷ñçóéìåýïõí ãéá íá óôåñåþíåôå åýêïëá ôá ðïëùôéêÜ ößëôñá. Ôá öñÜãìáôá ó÷éóìþí ðïõ Ý÷ïõìå åðéëÝîåé ãéá ôï ðåßñáìá
áõôü åßíáé 80 ó÷éóìþí / mm êáé 300 ó÷éóìþí / mm. • 3 Ýùò 5 äéïäéêÜ ëÝéæåñ, 3 V / 1 mW
• Ïðôéêü ìðëïê, çìß-êõëéíäñéêü, 80 mm
(â)
(á) äéÜìåôñï
• Ïðôéêü ìðëïê, åðßðåäï-êõñôü, l=80 mm
Ôá ðñßóìáôá ìåëåôþíôáé ðÜíù óôïí ðåñéóôñåöüìåíï ìåôáëëéêü • Ïðôéêü ìðëïê, åðßðåäï- êïßëï, l=80 mm
âáèìïíïìçìÝíï ïðôéêü äßóêï. Óôåñåþíïíôáé ðÜíù óôïí äßóêï • Ïðôéêü ìðëïê, ôñéãùíéêü, l=80 mm
ìå ôç âïÞèåéá ëåðôïý öýëëïõ ìáãíÞôç. • Ïðôéêü ìðëïê, åðßðåäï- êïßëï, l=80 mm
• Öáêïß óõãêëßíïíôåò äéáöïñåôéêþí
Ãéá íá ãßíåôáé åõêïëüôåñá ïñáôÞ ç áêôßíá ËÝéæåñ
ìÝóá óôï íåñü äéáëýïõìå åëÜ÷éóôç ðïóüôçôá åóôéáêþí áðïóôÜóåùí
ðïýäñáò Þ ëïõëáêéïý ìÝóá ôïõ. • Öáêïß áðïêëßíïíôåò äéáöïñåôéêþí

åóôéáêþí áðïóôÜóåùí
• Ïðôéêüò äßóêïò, äéáìÝôñïõ 160 mm
• ÊáèñÝöôçò åðßðåäïò, êïßëïò, êõñôüò
• Íåñü
• Ðïýäñá Þ/êáé ËïõëÜêé
• ÌáãíÞôåò ( 10x10 mm Þ 10x20 mm),
• ÏðôéêÝò ßíåò.
• ÖñÜãìá 80 ó÷éóìÝò / mm.
• ÖñÜãìá 300 ó÷éóìÝò / mm.
• ÐïëùôéêÜ ößëôñá
• Ðïëýìåôñï (ìA)
• LED êüêêéíï (ð÷ IF-E96)
• Öùôïäßïäïò (ð÷ IF-D91)
• ÓõíäåôÞñåò ãéá LED êáé Öùôïäßïäï.
ÐñïáéñåôéêÜ:
• ËÝéæåñ ìå êüêêéíç áêôßíá ë=632,8 nm
• ËÝéæåñ ìå ðñÜóéíç áêôßíá ë=594,1 nm
• ËÝéæåñ ìå êßôñéíç áêôßíá ë=594,1 nm
• ËÝéæåñ ìå ðïñôïêáëß áêôßíá ë=612,0 nm

3-4 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò

ÉóôïñéêÜ óôïé÷åßá óöáßñá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß, þóôå íá öáíåß Ýíá áíôéêåß-
ìåíï ìåãáëýôåñï.

Ç ÅîÝëéîç ôçò åðéóôÞìçò ôïõ Ï èçóáõñüò ôçò ïðôéêÞò ìåôáöñÜóôçêå ôï 1240 óôá ëáôéíéêÜ
öùôüò êáé äéáäüèçêå ãñÞãïñá óôá ìïíáóôÞñéá ôçò Åõñþðçò.
Åðßóçò ï ¢ããëïò öéëüóïöïò êáé ìïíá÷üò Roger Bacon
ÄéÜöïñïé åðéóôÞìïíåò áðü äéáöïñåôéêïýò áéþíåò êáé ðïëéôé- (1214-1294 ì×) Ýêáíå ðïëý óçìáíôéêÞ åñãáóßá ãéá ôçí åîÝ-
óìïýò, ìÜæåøáí ðåôñáäÜêé ðåôñáäÜêé óôçí ïéêïäüìçóç åíüò ëéîç ôùí ãõáëéþí. Óôï Ýñãï ôïõ (ðïõ ôï Ýãñáøå ôï 1267 ì×)
åðéóôçìïíéêïý ïéêïäïìÞìáôïò ôçò åðéóôÞìçò ôïõ öùôüò. Ïé «Opus Majus», âñßóêåôáé åðßóçò ìéá õðüäåéîç, üôé êïììÜôéá áðü
óçìáíôéêÝò óêÝøåéò ôçò åðéíüçóçò ôùí ãõáëéþí (êáé åðßóçò ôïõ ãõÜëéíåò óöáßñåò ìðïñïýí íá åßíáé Ýíá ðåñßöçìï åñãáëåßï ãéá
ôçëåóêïðßïõ êáé ôïõ ìéêñïóêïðßïõ) ðïõ ðñïðïñåýôçêáí, Þôáí ç ôá ãåñÜìáôá êáé ãé’ áõôïýò ðïõ Ý÷ïõí åîáóèåíçìÝíá ìÜôéá. Ìå
áíáãíþñéóç üôé ç áêôßíá ôïõ öùôüò ìðïñåß íá áíôáíáêëáóôåß êáé ôçí âïÞèåéÜ ôïõò ìðïñïýí (áöÞíïíôáé) áêüìá êáé áñêåôÜ ìéêñÜ
íá óðÜóåé. Ï ¸ëëçíáò ìáèçìáôéêüò ¹ñùí áðü ôçí ÁëåîÜí- ãñÜììáôá íá ìåãåèýíïíôáé. ÁõôÞ ç ðáñáôÞñçóç ôïõ Bacon äéá-
äñåéá, ðïõ Ýæçóå ôï 60 ð×, ôåêìçñßùóå óôï âéâëßï ôïõ ìüñöùóå ôçí ðñïûðüèåóç ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ôçò ïðôéêÞò âïÞ-
«ÊáôïðôñéêÜ», ôçí åõèýãñáììç ðïñåßá ôçò áêôßíáò ôïõ öùôüò êáé èåéáò.
ôïí íüìï ôçò áíÜêëáóçò.
Ðñïúóôïñßá

Ï Êëáýäéïò Ðôïëåìáßïò áðü ôçí ÁëåîÜíäñåéá (100-160 ì×) 1⁄4ëïé ïé ¸ëëçíåò öéëüóïöïé åß÷áí ðïëëÝò äéáöïñåôéêÝò áíôéëÞ-
óõíÝãñáøå Ýíá Ýñãï ãéá ôçí ïðôéêÞ, óôï ïðïßï ðåñéÝãñáöå ôçí øåéò ãéá ôçí åñìçíåßá ôçò üñáóçò. Ï Ðõèáãüñáò (570-480
åîÝëéîç ôçò ðïñåßáò ôçò áêôßíáò ôïõ öùôüò ìåôÜ ôçí åßóïäü ôïõ ð×) åß÷å ôçí Üðïøç üôé ôá ìÜôéá åîÝðåìðáí æåóôÝò áêôßíåò ïé
óôï íåñü. Áõôü üìùò äåí ôïí âïÞèçóå, íá âñåé ôïí íüìï ôçò ïðïßåò áíáãêÜæïíôáí íá åðéóôñÝøïõí óôï ìÜôé üôáí ÷ôõðïýóáí
äéÜèëáóçò. Áõôü èá áíáêáëýðôïíôáí 1300 ÷ñüíéá áñãüôåñá ðÜíù óå øõ÷ñüôåñá áíôéêåßìåíá. Ï ¹ððáñ÷ïò (ðåñßðïõ
áðü ôïí Ïëëáíäü Willebrord Snellius (1581-1626 ì×). 190-120 ð×) ðáñïìïßáæå ôéò ïñáôÝò áêôßíåò ôùí ìáôéþí ìå

Äéáðéóôþíåôáé üôé åðß áéþíåò äåí õðÜñ÷åé êáìßá ðñüïäïò óôçí ÷Ýñéá ðïõ áéóèÜíïíôáé ôá áíôéêåßìåíá êáé Ýôóé ôá êÜíïõí ïñáôÜ.
ïðôéêÞ. 800 ÷ñüíéá ìåôÜ ôïí Ðôïëåìáßï äçìïóßåõóå ï Ï Ðôïëåìáßïò (160-100 ì×) íüìéæå üôé äýï áêôßíåò, ïé
¢ñáâáò Ibn el Heitham (996-1038 ì×) ïñáôÝò áêôßíåò êáé ïé öùôåéíÝò áêôßíåò óõíåñãÜæïíôáé êáé üôé
ôï Ýñãï ôïõ «Èçóáõñüò ôçò ïðôéêÞò». Ï
Alhazen, üðùò åðßóçò ïíïìÜæïíôáí, åß÷å êÜðïéïò ìðïñïýóå íá äåé ìå áõôü ôïí
ôñüðï.

ðéèáíüí ãíùñßóåé êáé ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôï Ó÷Þìáôá áðü ôá ðåéñÜìáôá ôïõ Ðôïëåìáßïõ. Ìðïñïýìå íá ôï èåùñÞóïõìå ùò óßãïõñï
Ýñãï ôçò ïðôéêÞò ôïõ Ðôïëåìáßïõ. Óôï ïôé óôçí áñ÷áéüôçôá, êáìßá ïðôéêÞ âïÞèåéá
âéâëßï ôïõ âñßóêåôáé ìßá ãåìÜôç óçìáóßá äåí Þôáí ãíùóôÞ óôïõò Áéãõðôßïõò, óôïõò
ðñüôáóç, üôé Ýíá êïììÜôé áðü ìßá ãõÜëéíç ¸ëëçíåò êáé óôïõò Ñùìáßïõò. Ïé Áéãýðôéïé















3-12 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò

ðÜíù óôï ãõáëß áíôéêáôÝóôçóáí, áñãüôåñá, ôá ðñßóìáôá óôç 1830, Á×ÑÙÌÁÔÉÊÏ ÌÉÊÑÏÓÊÏÐÉÏ
ìåëÝôç ôùí öáóìÜôùí. Ï Âñåôáíüò ïðôéêüò Ôæüôæåö ÔæÜêóïí Ëßóôåñ (1786 -1869),
åðéíüçóå Ýíá á÷ñùìáôéêü ìéêñïóêüðéï (âëÝðå 1733) ôï ïðïßï
1825, ÁÓÔÉÃÌÁÔÉÓÌÏÓ Ýëõíå ôï ðñüâëçìá ôçò ðáñïõóßáò åíüò Ýã÷ñùìïõ ðåñéãñÜì-
ìáôïò ãýñù áðü ôá áíôéêåßìåíá ìå áðïôÝëåóìá íá ìç äéáêñß-
Ï Âñåôáíüò áóôñïíüìïò Ôæùñôæ ¸éñõ (1801-1892), êáôá- íïíôáé ëåðôïìåñþò.
óêåýáóå äéïñèùôéêÜ ãõáëéÜ åéäéêÜ ãéá ôçí ðÜèçóç ôïõ áóôéãìá- 1839, ÖÙÔÏÃÑÁÖÉÁ
ôéóìïý áðü ôçí ïðïßá Ýðáó÷å. Ï ÃÜëëïò æùãñÜöïò Ëïõß-Æáê-ÌáíôÝ ÍôáãêÝñ
(1789-1851), ðñïóðáèïýóå åðß ðïëëÜ ÷ñüíéá íá åðéíïÞóåé
1829, ÐÑÉÓÌÁ ÍÉÊÏË Ýíá óýóôçìá ðïõ èá åðÝôñåðå óôï öùò íá óõíáíôÜ Ýíá áéþñçìá
áëÜôùí áñãýñïõ êáé íá ôá óêïõñáßíåé åðéëåêôéêÜ, Ýôóé þóôå ôá
Ï Óêþôïò öõóéêüò Ãïõßëëéáì Íßêïë (1768-18510 ), åðé- Üëáôá íá áðïôõðþíïõí ìéá åéêüíá. Ç ìÝèïäïò áõôÞ ïíïìÜóèçêå
íüçóå ìéá ÷ñÞóéìç äéÜôáîç ãéá ôçí ìÝôñçóç ôçò ðåñéóôñïöÞò ôïõ öùôïãñáößá, áðü ôéò åëëçíéêÝò ëÝîåéò öùò êáé ãñÜöù.
åðéðÝäïõ ðüëùóçò ôïõ öùôüò. Êïëëþíôáò äýï êïììÜôéá éóëáí- 1848, ÌÅÔÁÔÏÐÉÓÇ ÖÁÓÌÁÔÉÊÙÍ ÃÑÁÌÌÙÍ
äéêÞò êñõóôÜëëïõ ìå ìéá äéáöáíÞ óõãêïëëçôéêÞ ýëç (êáíáäéêü Ï ÃÜëëïò öõóéêüò ÁñìÜí-Éððïëýô-Ëïõß Öéæþ (1819-1896),
âÜëóáìï) ôá ôïðïèÝôçóå ìå óôçñéæüìåíïò óôï öáéíüìåíï Íôüðëåñ óå ó÷Ýóç ìå ôïí Þ÷ï,
ôÝôïéï ôñüðï þóôå ç ìßá áðü Ýäåéîå ðùò ìÝóá óôï öÜóìá õðÜñ÷ïõí óêïôåéíÝò ãñáììÝò ïé
ôéò äýï áêôßíåò ðïõ äéá- ïðïßåò áëëÜæïõí èÝóç êáé áõôÞ ç ìåôáôüðéóç ìðïñåß íá åíôï-
èëþíôáé áðü ôïí ðñþôï êñý- ðéóèåß. Ïé ãñáììÝò ìåôáôïðßæïíôáé ðñïò ôï åñõèñü áí ç ðçãÞ
óôáëëï íá áíáêëÜôáé êáé íá áðïìáêñýíåôáé êáé ðñïò ôï éþäåò áí ç ðçãÞ ðëçóéÜæåé. Ôï öáéíü-
åîÝñ÷åôáé áðü ôï ðëÜé ôïõ ìåíï áõôü ïíïìÜæåôáé öáéíüìåíï Íôüðëåñ-Öéæþ êáé áðïäåß-
êñõóôÜëëïõ óôï åðßðåäï ôçò ÷ôçêå ðïëý óçìáíôéêü ãéá ôçí áóôñïíïìßá.
åðéêüëëçóçò, åíþ ç Üëëç 1849, ÔÁ×ÕÔÇÔÁ ÔÏÕ ÖÙÔÏÓ (3)
ðïõ óõíáíôÜ ôï âÜëóáìï ìå Ï âïçèüò ôïõ Öéæþ, ÃÜëëïò öõóéêüò Æáí-ÌðåñíÜñ-Ëåüí
Ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò (Öïõêü, 1849) ëßãï äéáöïñåôéêÞ ãùíßá, äéÝ- Öïõêü (1819-1868), ðñïóðÜèçóå íá âåëôéþóåé ôçí ôå÷íéêÞ
óå Ýíá ðåßñáìá ôïõ Öéæþ ðïõ ìåôñïýóå ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò
ó÷éæå üëï ôïí êñýóôáëëï êáé ðÜíù óôçí åðéöÜíåéá ôçò Ãçò. ×ñçóéìïðïßçóå äýï êÜôïðôñá, ôï
åîåñ÷üôáí áðü ôçí Üêñç ôïõ. ÔïðïèÝôçóå äýï ôÝôïéá ðñßóìáôá Ýíá áðü ôá ïðïßá ðåñéóôñåöüôáí ìå ìåãÜëç ôá÷ýôçôá. Ôï öùò
Íßêïë ðáñÜëëçëá Ý÷ïíôáò áíÜìåóá ôïõò Ýíá ïñãáíéêü õãñü ôï áíáêëÜôáé áðü ôï óôáèåñü êÜôïðôñï óôï ðåñéóôñåöüìåíï. Ôï
ïðïßï èá ðåñéóôñÝøåé ôï åðßðåäï ðüëùóçò ôïõ öùôüò. Ôï äåý-
ôåñï ðñßóìá èá ðñÝðåé íá ðåñéóôñáöåß êáé áõôü þóôå íá åðé-
ôñÝðåé ôçí öùôåéíÞ áêôßíá íá äéÝëèåé áðü ìÝóá ôïõ ÷ùñßò íá
ìåéùèåß ç Ýíôáóç ôïõ öùôüò êáé ç ðåñéóôñïöÞ áõôÞ ìðïñåß íá
ìåôñçèåß.

Ìå ôçí åðéíüçóç ôïõ ðñßóìáôïò Íßêïë åãêáéíéÜóôçêå ç ðïëù-
óéìåôñßá.

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-13

ðåñéóôñåöüìåíï êÜôïðôñï ìåôáêéíåßôáé êáôÜ ìßá ãùíßá ìÝóá óôï 1860, ÌÅËÁÍ ÓÙÌÁ
÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ôï öùò ãéá íá öôÜóåé óå áõôü Ï Ãåñìáíüò öõóéêüò Ãêïýóôáâ Ñüìðåñô Êßñ÷ïö
êáé Ýôóé ç öùôåéíÞ áêôßíá áíáêëÜôáé ðñïò ôï ðëÜé. Áðü ôçí ãùíßá (1824-1887), áöïý åðéóÞìáíå üôé ôá õëéêÜ ðïõ åêðÝìðïõí ïñé-
åêôñïðÞò ôçò áêôßíáò ìðïñåß íá õðïëïãéóèåß ç ôá÷ýôçôá ôïõ óìÝíá ìÞêç êýìáôïò, üôáí ðõñáêôùèïýí, èá áðïññïöïýí ôá ßäéá
öùôüò. Ç êáëýôåñç ôéìÞ ðïõ äéáðßóôùóå ï Öïõêü Þôáí ìÞêç êýìáôïò üôáí øõ÷èïýí, êáôÝëçîå óå Ýíá öõóéêü óõìðÝ-
298.000 ÷éëéüìåôñá ôï äåõôåñüëåðôï, ôéìÞ êáôÜ 0,7% ìéêñü- ñáóìá.
ôåñç ôçò ðñáãìáôéêÞò. ÅðåéäÞ ç áðüóôáóç ðïõ Ýðñåðå íá äéá- ÕðïóôÞñéîå üôé Ýíá óþìá ðïõ áðïññïöÜ üëï ôï öùò ðïõ ðñï-
íýóåé ôï öùò óôç ìÝèïäï áõôÞ Þôáí ìéêñÞ, ìðïñïýóå åýêïëá íá óðßðôåé åðÜíù ôïõ êáé äåí ôï áíáêëÜ êáèüëïõ (ìÝëáí óþìá),
ðñáãìáôïðïéçèåß ç ßäéá ìÝôñçóç ìå öùò ðïõ üäåõå ìÝóá óå üôáí èåñìáíèåß èá åêðÝìðåé üëá ôá ìÞêç êýìáôïò.
íåñü. 1881, ÓÕÌÂÏËÏÌÅÔÑÏ
Ï Öïõêü äéáðßóôùóå üôé ç ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò ìÝóá óôï íåñü, Ï Áìåñéêáíüò öõóéêüò ¢ëìðåñô ÌÜéêåëóïí (1852-1931),
åßíáé ìüíï ôá ôñßá ôÝôáñôá ôçò ôá÷ýôçôáò ôïõ óôïí áÝñá. ÔåëéêÜ, åðéíüçóå ôï óõìâïëüìåôñï. Ç óõóêåõÞ áõôÞ äéá÷þñéæå ìéá
áðïäåß÷ôçêå üôé ç ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò óå ïðïéáäÞðïôå äéáöáíÝò öùôåéíÞ äÝóìç óôá äýï, Ýóôåëíå ôá äýï ôìÞìáôá óå äéáöïñå-
ìÝóï åßíáé ßóç ìå ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ óôï êåíü, äéáéñïýìåíç ìå ôïí ôéêÝò äéáäñïìÝò êáé ìåôÜ ôéò ïäçãïýóå êáé ðÜëé óôï ßäéï óçìåßï.
äåßêôç äéÜèëáóçò ôïõ ìÝóïõ. Áí ôá äýï ôìÞìáôá ôçò öùôåéíÞò äÝóìçò äéáíýóïõí ôçí ßäéá
1850, ÕÐÅÑÕÈÑÁ ÊÕÌÁÔÁ áêñéâþò áðüóôáóç ìå ôçí ßäéá ôá÷ýôçôá, üôáí îáíáóõíáíôçèïýí
Ï Éôáëüò öõóéêüò Ìáôóåíôüíéï Ìåëëüíé (1798-1854) åðé- èá âñßóêïíôáé óå öÜóç êáé ôï öùò èá ðáñáìåßíåé áìåôÜâëçôï.
íüçóå ìéá èåñìïçëåêôñéêÞ óôÞëç, äçëáäÞ ìéá óåéñÜ ëùñßäùí Áí üìùò ç áðüóôáóç Þ ç ôá÷ýôçôá ðáñïõóéÜóåé Ýóôù êáé ìéá
áðü äýï äéáöïñåôéêÜ ìÝôáëëá, ðïõ ðáñÜãïõí çëåêôñéêÜ ñåýìáôá ìéêñÞ äéáöïñÜ, ïé äýï äÝóìåò èá Ý÷ïõí äéáöïñÜ öÜóçò üôáí
üôáí èåñìáíèåß ôï Ýíá Üêñï ôïõò êáé ôçí ÷ñçóéìïðïßçóå ãéá íá óõíáíôçèïýí, ìå áðïôÝëåóìá íá äçìéïõñãçèïýí êñïóóïß óõì-
ìåëåôÞóåé ôçí õðÝñõèñç áêôéíïâïëßá ðïõ åß÷å áíáêáëýøåé ï âïëÞò, óáí åêåßíïõò ðïõ åß÷å áíáêáëýøåé ï Ãéáíãê (âëÝðå
×Ýñóåë (âëÝðå 1800). Ç óõóêåõÞ ôïõ åðÝôñåðå íá åíôïðßæåé 1801).
ôçí õðÝñõèñç áêôéíïâïëßá ìÝóù ôùí èåñìéêþí öáéíïìÝíùí ðïõ 1882, ÔÁ×ÕÔÇÔÁ ÔÏÕ ÖÙÔÏÓ (4)
ðáñÜãåé, ìå ôçí ßäéá åõêïëßá ðïõ ôï ìÜôé ìðïñåß íá åíôïðßóåé ôï
ïñáôü öùò.

Ï Ìåëëüíé Ýäåéîå üôé ç õðÝñõèñç áêôéíïâïëßá ðáñïõóéÜæåé Ï ÌÜéêåëóïí ðñáãìáôïðïßçóå íÝåò ìåôñÞóåéò êáé äéáðßóôùóå
üëåò ôéò éäéüôçôåò ôïõ ïñáôïý öùôüò, óõìðåñéëáìâáíïìÝíçò ôçò üôé ç ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò åßíáé 299.853 ÷éëéüìåôñá ôï äåõôåñü-
ðüëùóçò êáé ôçò óõìâïëÞò. ¸ôóé, Ýãéíå öáíåñü üôé ç õðÝñõèñç ëåðôï, ôéìÞ ðïëý ðéï áêñéâÞò áðü üëåò ðïõ åß÷áí ìåôñçèåß ìÝ÷ñé
áêôéíïâïëßá áðïôåëåßôáé áðü êýìáôá óáí åêåßíá ôïõ ïñáôïý ôüôå (ìüíï 60 ðåñßðïõ ÷éëéüìåôñá ìåãáëýôåñç áðü ôçí óçìå-
öùôüò, ôá ïðïßá üìùò Ý÷ïõí ôüóï ìåãÜëï ìÞêïò êýìáôïò þóôå ñéíÞ ôéìÞ).
íá ìçí åðçñåÜæïõí ôïí áìöéâëçóôñïåéäÞ ÷éôþíá ôïõ ìáôéïý.

3-14 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò

ÐÅÑÉÈËÁÓÔÉÊÁ ÖÑÁÃÌÁÔÁ (2) ëõôï ìçäÝí. Óå ãåíéêÝò ãñáììÝò, ðïëý ìéêñü ðïóïóôü ôçò áêôé-
Ï Áìåñéêáíüò öõóéêüò ×Ýíñõ ÙãêÜóôáò Ñüïõëáíô íïâïëßáò êáôáíÝìåôáé óôá ðïëý ìåãÜëá Þ óôá ðïëý ìéêñÜ ìÞêç
(1848-1901) êáôáóêåýáóå Ýíá öñÜãìá óôï ïðïßï õðÞñ÷áí êýìáôïò, åíþ ôï õðüëïéðï êáôáíÝìåôáé ãýñù áðü Ýíá óõãêåêñé-
ðåñßðïõ 6.000 ÷áñáãÝò áíÜ åêáôïóôüìåôñï. ×ñçóéìïðïéþíôáò ìÝíï ìÞêïò êýìáôïò ìå åíäéÜìåóç ôéìÞ.
öñÜãìáôá ôÝôïéáò ðõêíüôçôáò, óõíÝôáîå áñãüôåñá Ýíáí ÷Üñôç 1895, ÔÁ×ÕÔÇÔÁ ÊÁÉ ÌÁÆÁ
ôïõ çëéáêïý öÜóìáôïò, óôïí ïðïßï Ýäéíå ôá áêñéâÞ ìÞêç Ôá áñíçôéêÜ áðïôåëÝóìáôá ôïõ ðåéñÜìáôïò ÌÜéêåëóïí - Ìïñëý
êýìáôïò 14.000 öáóìáôéêþí ãñáììþí ðåñßðïõ. (âëÝðå 1887), äéÝãåéñáí ôï åíäéáöÝñïí ôùí öõóéêþí. Ï
1887, ÔÏ ÐÅÉÑÁÌÁ ÌÁÚÊÅËÓÏÍ - ÌÏÑËÕ Ïëëáíäüò öõóéêüò ×Ýíôñéê Ëüñåíôò (1853-1928), êáôÜëçîå
Ï ÌÜéêåëóïí, åëðßæïíôáò íá ðñïóäéïñßóåé ôçí ôá÷ýôçôá ìå ôçí óôá ßäéá óõìðåñÜóìáôá ìå ôïí Éñëáíäü öõóéêü Ôæùñôæ ÖéôæÝ-
ïðïßá êéíåßôáé ç Ãç ìÝóá óôïí áêßíçôï áéèÝñá, ìå ôçí âïÞèåéá ñáëíô (1851-1901) ï ïðïßïò ôñßá ÷ñüíéá ðñéí õðïóôÞñéîå üôé
ôïõ Áìåñéêáíïý ÷çìéêïý ¸íôïõáñíô Ãïõßëëéáìò Ìüñëõ ïé áðïóôÜóåéò óõóôÝëëïíôáé áíÜëïãá ìå ôçí ôá÷ýôçôá. Ï
(1838-1923), äéåîÞãáãå Ýíá áðïöáóéóôéêü ðåßñáìá, áëëÜ êáé Ëüñåíôò õðïóôÞñéîå üôé ç ìÜæá ðñÝðåé íá áõîÜíåôáé êáèþò áõîÜ-
ðÜëé, üðùò êáé óå ðñïçãïýìåíåò ðñïóðÜèåéåò, äåí ðáñáôçñÞ- íåôáé ç ôá÷ýôçôá êáé ìÜëéóôá ìå ïëïÝíá áõîáíüìåíï ñõèìü. Áí
èçêáí êñïóóïß óõìâïëÞò. 1⁄4ëåò ïé äõíáôÝò åîçãÞóåéò Þôáí Ýíá óþìá öôÜóåé óå ôá÷ýôçôá 260.000 ÷éëéïìÝôñùí ôï äåõôå-
ðïëý áðßèáíåò êáé ÷ñåéÜóôçêå íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìéá åðéóôçìï- ñüëåðôï, ç ìÜæá ôïõ èá äéðëáóéáóôåß, åíþ óôçí ôá÷ýôçôá ôïõ
íéêÞ åðáíÜóôáóç ãéá íá åîçãçèåß ôï öáéíüìåíï. Ãéá ôïí ëüãï öùôüò (êÜôé ëéãüôåñï áðü 300.000 ÷éëéüìåôñá ôï äåõôåñü-
áõôü, ôï ðåßñáìá ÌÜéêåëóïí - Ìïñëý ìðïñåß ßóùò íá èåù- ëåðôï) ç ìÜæá ôïõ ðñÝðåé íá ãßíåé Üðåéñç.
ñçèåß ç óçìáíôéêüôåñç “áðïôõ÷ßá” ôçò åðéóôÞìçò. ÁõôÞ ç èÝóç Ýäùóå óôçí ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò ôïí ÷áñáêôÞñá
1892, ÐÉÅÓÇ ÔÏÕ ÖÙÔÏÓ ìéáò áðüëõôçò ìÝãéóôçò ôéìÞò, óôçí ïðïßá äåí ìðïñåß íá öôÜóåé
êáíÝíá õëéêü óþìá.

Ï Ñþóïò öõóéêüò Ðéïôñ ÍéêïëÜãéåâéôò ËÝìðåíôåö èÝëçóå íá 1896, ÖÙÓ ÊÁÉ ÌÁÃÍÇÔÉÓÌÏÓ
åëÝãîåé ôçí ðñüâëåøç ðïõ ðñïÝêõðôå áðü ôéò åîéóþóåéò ôïõ Ï Ëüñåíôò åß÷å Ýíá öïéôçôÞ, ôïí ìåôÝðåéôá Ïëëáíäü öõóéêü
ÌÜîãïõåë, üôé ôï öùò ðñÝðåé íá áóêåß ìéá ðßåóç óôéò åðéöÜíåéåò ÐÞôåñ ÆÝéìáí (1865-1943), ï ïðïßïò áíÝëáâå íá áðïäåßîåé
ðïõ öùôßæåé. ×ñçóéìïðïéþíôáò ðïëý åëáöñÜ êÜôïðôñá óå êåíü ðåéñáìáôéêÜ, üôé áí ìéá öùôåéíÞ ðçãÞ äå÷èåß ôçí åðßäñáóç åíüò
áÝñïò ðáñáôÞñçóå êáé ìÝôñçóå ôçí ðßåóç ðïõ áóêåß ôï öùò. éó÷õñïý ìáãíçôéêïý ðåäßïõ, ðñÝðåé íá åðçñåáóèïýí ôá ôáëá-
1893, ÌÇÊÇ ÊÕÌÁÔÏÓ ÊÁÉ ÈÅÑÌÏÊÑÁÓÉÁ íôïýìåíá öïñôßá êáé íá ìåôáâëçèïýí ïé öáóìáôéêÝò ãñáììÝò.
Ï Ãåñìáíüò öõóéêüò Âßë÷åëì Âçí (1864-1928), áðÝäåéîå, ÐñáãìáôéêÜ ï ÆÝéìáí äéáðßóôùóå üôé ôï ìáãíçôéêü ðåäßï äéáóðÜ
ìåôñþíôáò ðåéñáìáôéêÜ ôá ìÞêç êýìáôïò, üôé ôá áíôéêåßìåíá åêðÝ- ôéò ìáãíçôéêÝò ãñáììÝò óå ôñßá ìÝñç. Ôï öáéíüìåíï áõôü (öáéíü-
ìðïõí ðÜíôïôå ïñéóìÝíç çëåêôñïìáãíçôéêÞ áêôéíïâïëßá, ìåíï ÆÝéìáí), ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá íá ìåëåôçèïýí ïé
åöüóïí âñßóêïíôáé óå èåñìïêñáóßá ìåãáëýôåñç áðü ôï áðü- ëåðôïìÝñåéåò ôéò áôïìéêÞò äïìÞò, êáèþò êáé íá áíôëçèïýí ðëç-
ñïöïñßåò ãýñù áðü ôçí äïìÞ ôùí Üóôñùí. Ãéá ôçí åñãáóßá ôïõò

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-15

áõôÞ, ï Ëüñåíôò êáé ï ÆÝéìáí ôéìÞèçêáí áðü êïéíïý ìå ôï âñá- ñáóìá üôé ç ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò óôï êåíü åßíáé Ýíá áðüëõôï üñéï
âåßï Íüìðåë öõóéêÞò ôï 1902. ôá÷ýôçôáò êáé üôé ç ôá÷ýôçôá ñïÞò ôïõ ÷ñüíïõ ìåéþíåôáé üóï
1897, ÌÅÃÁËÏ ÄÉÁÈËÁÓÔÉÊÏ ÔÇËÅÓÊÏÐÉÏ áõîÜíåôáé ç ôá÷ýôçôá ôçò êßíçóçò.
Ï Áìåñéêáíüò áóôñïíüìïò ¢ëâáí ÃêÝéáì Êëáñê ÌÝóá óôéò ïêôþ äåêáåôßåò ðïõ Ý÷ïõí ðåñÜóåé áðü ôüôå, Ý÷ïõí
(1832-1897), åðÝâëåøå ôçí êáôáóêåõÞ åíüò äéáèëáóôéêïý ðñáãìáôïðïéçèåß áìÝôñçôåò äïêéìÝò êáé ðáñáôçñÞóåéò ïé ïðïßåò
ôçëåóêïðßïõ ðïõ ï öáêüò ôïõ åß÷å äéÜìåôñï åíüò ìÝôñïõ. ¹ôáí ôçí åðáëçèåýïõí áðüëõôá ÷ùñßò êáìßá áðüêëéóç.
ôï ìåãáëýôåñï êáé êáëýôåñï äéáèëáóôéêü ôçëåóêüðéï ðïõ åß÷å 1917, ÔÇËÅÓÊÏÐÉÏ 2,54 ÌÅÔÑÙÍ
êáôáóêåõáóèåß ìÝ÷ñé ôüôå, ôáõôü÷ñïíá üìùò áíôéðñïóùðåýåé ôï Óôï üñïò Ãïõßëóïí, êïíôÜ óôçí ÐáóáíôÝíá ôçò Êáëéöüñíéá,
áíþôáôï üñéï ðïõ ìðïñåß íá öôÜóåé Ýíá ôÝôïéï ôçëåóêüðéï. Áðü ïëïêëçñþèçêå ç êáôáóêåõÞ åíüò íÝïõ êáôïðôñéêïý ôçëåóêï-
ôüôå äåí Ý÷åé êáôáóêåõáóèåß êáíÝíá ìåãáëýôåñï äéáèëáóôéêü ðßïõ. Ôï êÜôïðôñï ôïõ åß÷å äéÜìåôñï 2,54 ìÝôñá. ¹ôáí ôï
ôçëåóêüðéï ïýôå êáé åßíáé ðéèáíüí íá êáôáóêåõáóèåß. 1⁄4ëá ôá ìåãáëýôåñï êáôïðôñéêü ôçëåóêüðéï åêåßíç ôçí åðï÷Þ êáé èá
ìåãáëýôåñá ôçëåóêüðéá áíÞêïõí óôïí êáôïðôñéêü ôýðï ðïõ åß÷å ðáñÝìåéíå ôï ìåãáëýôåñï åðß ôñåéò äåêáåôßåò.
åðéíïÞóåé ï Íåýôùí (âëÝðå 1668).

1905, ÅÉÄÉÊÇ ÈÅÙÑÉÁ ÔÇÓ Ó×ÅÔÉÊÏÔÇÔÁÓ 1927, ÔÁ×ÕÔÇÔÁ ÔÏÕ ÖÙÔÏÓ (5)

Ôï ðåßñáìá ÌÜéêåëóïí - Ìüñëõ (âëÝðå 1887) åîáêïëïõ- Óôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ, ï ÌÜéêåëóïí (âëÝðå
èïýóå íá ðñïâëçìáôßæåé ôïõò öõóéêïýò. Ç èåùñßá ôïõ ÖéôæÝ- 1887), èÝëçóå íá ìåôñÞóåé ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò ìå áêüìç
ñáëíô êáé ôïõ Ëüñåíôò (âëÝðå 1895) Ýëõóå êáôÜ êÜðïéï ìåãáëýôåñç áêñßâåéá. Ãéá ôïí óêïðü áõôü ìÝôñçóå ìéá áðüóôáóç
ôñüðï ôï ðñüâëçìá, áëëÜ êáìßá åðéóôçìïíéêÞ èåùñßá äåí óôÞ- 35,4 ÷éëéïìÝôñùí áíÜìåóá óå äýï âïõíïêïñöÝò óôçí Êáëé-
ñéæå ôçí õðüèåóç ðåñß óõóôïëÞò ôïõ ìÞêïõò êáé áõîÞóåùò ôçò öüñíéá, ìå áêñßâåéá ôïõëÜ÷éóôïí äõüìéóé åêáôïóôüìåôñùí,
ìÜæáò óõíáñôÞóåé ôçò ôá÷ýôçôáò. ÷ñçóéìïðïéþíôáò Ýíá åéäéêü ïêôÜåäñï ðåñéóôñåöüìåíï
êÜôïðôñï êáôÜ ôçí ìÝèïäï ôïõ Öïõêþ, (âëÝðå 1849). Ðñïó-
Ï Ãåñìáíüò öõóéêüò ¢ëìðåñô ÁúóôÜéí (1879-1955), äéáôý- äéüñéóå ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò óå 299.798 ÷éëéüìåôñá ôï
ðùóå ìéá ôÝôïéá èåùñßá, áñ÷ßæïíôáò ìå ôçí ðáñáäï÷Þ üôé ç ôá÷ý- äåõôåñüëåðôï. Ç ôéìÞ áõôÞ Þôáí ìüíï 6 ðåñßðïõ ÷éëéüìåôñá ôï
ôçôá ôïõ öùôüò óôï êåíü ðáñáìÝíåé ðÜíôá óôáèåñÞ, äåõôåñüëåðôï ìåãáëýôåñç áðü ôçí ôéìÞ ðïõ
áíåîÜñôçôá áðü ôçí êßíçóç ôçò öùôåéíÞò ðçãÞò óå äå÷üìáóôå óÞìåñá êáé ç ïðïßá Ý÷åé õðïëïãéóèåß
ó÷Ýóç ìå ôïí ðáñáôçñçôÞ. Áõôü áêñéâþò åß÷áí ìå üñãáíá ðïëý ìåãáëýôåñçò áêñéâåßáò.
ðáñáôçñÞóåé ïé ÌÜéêåëóïí êáé Ìüñëõ óôá ðåéñÜ-
ìáôá ôïõò, ï ÁúóôÜéí üìùò åß÷å äçëþóåé üôé äåí 1932, ÐÏËÁÑÏÚÍÔ
ãíþñéæå ôç åñãáóßá ôïõò üôáí åðåîåñãáæüôáí ôçí
èåùñßá ôïõ. Áðü áõôÞí ôçí ðáñáäï÷Þ åßíáé äõíáôüí
íá åîá÷èåß ç óõóôïëÞ ôïõ ìÞêïõò êáé ç áýîçóç ôçò Ï Íßêïë åß÷å ÷ñçóéìïðïéÞóåé éóëáíäéêÞ êñý-
ìÜæáò óõíáñôÞóåé ôçò ôá÷ýôçôáò êáèþò êáé ôï óõìðÝ- óôáëëï ãéá íá êáôáóêåõÜóåé Ýíá üñãáíï ãéá ôçí
ÅéäéêÞ èåùñßá ôçò Ó÷åôéêü- ìåëÝôç ôïõ ðïëùìÝíïõ öùôüò (âëÝðå 1829).
ôçôáò (1905)

3-16 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò

¸íáò Áìåñéêáíüò åöåõñÝôçò, ï ¸íôïõéí Ëáíô, óêÝöôçêå üôé äåí öéëì, áõôü èá êáôáãñÜøåé ôá öáéíüìåíá óõìâïëÞò ìåôáîý ôùí
åßíáé áðáñáßôçôï íá êáôáóêåõáóèåß Ýíáò ìåãÜëïò åíéáßïò êñý- äýï ôìçìÜôùí ôçò äÝóìçò. 1⁄4ôáí åìöáíéóôåß ôï öéëì, èá öáßíåôáé
óôáëëïò. Ôéò ßäéåò éäéüôçôåò èá åß÷áí êáé ìõñéÜäåò ìéêñïóêïðéêïß ëåõêü, áí üìùò äéÝëèåé öùò áðü ìÝóá ôïõ èá áðïêôÞóåé ôá áðï-
êñýóôáëëïé, áí åß÷áí ôïí ßäéï ðñïóáíáôïëéóìü. ôõðùìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò óõìâïëÞò êáé èá ðáñÜãåé Ýôóé ìßá
¸ôóé åðéíüçóå ïñéóìÝíåò ìåèüäïõò ðïõ ôïõ åðÝôñåðáí íá åõèõ- ôñéóäéÜóôáôç åéêüíá, ç ïðïßá èá ìåôáöÝñåé ðïëý ðåñéóóüôåñåò
ãñáììßæåé ôïõò êñõóôÜëëïõò êáé êáôüðéí íá ôïõò åíóùìáôþíåé óå ðëçñïöïñßåò áðü ìéá óõíçèéóìÝíç öùôïãñáößá.
äéáöáíÝò ðëáóôéêü. Óôçí óõíÝ÷åéá óôåñåïðïéïýóå ôï ðëáóôéêü, Ç ôñéóäéÜóôáôç åéêüíá ïíïìÜóèçêå ïëïãñáößá, åðåéäÞ
ïðüôå ïé êñýóôáëëïé äåí Ý÷áíáí ôïí ðñïóáíáôïëéóìü ôïõò. Ôï áêñéâþò áðïôõðþíåé üëåò ôéò äéáóôÜóåéò. 1⁄4ôáí Ýãéíå äõíáôÞ ç
íÝï áõôü õëéêü Ýëáâå ôçí åìðïñéêÞ ïíïìáóßá Polaroid (ðïëá- ðñáêôéêÞ åöáñìïãÞ ôçò èåùñßáò ôïõ, ï ÃêÜìðïñ ôéìÞèçêå ìå ôï
ñüéíô) êáé ãñÞãïñá áíôéêáôÝóôçóå ôçí éóëáíäéêÞ êñýóôáëëï óôá âñáâåßï Íüìðåë ÖõóéêÞò ôï 1971.
åðéóôçìïíéêÜ üñãáíá. ×ñçóéìïðïéÞèçêå åðßóçò óôá ðáñìðñßæ 1954, ÖÁÊÏÉ ÅÐÁÖÇÓ
ôùí áõôïêéíÞôùí êáé óôá ìáôïãõÜëéá.

1938, ÌÉÊÑÏÓÊÏÐÉÏ ÁÍÔÉÈÅÔÇÓ ÖÁÓÇÓ Áðü ôï 1887 ï Ãåñìáíüò ãéáôñüò ¢íôïëö Öéê (1829-1901),
Ï Ïëëáíäüò öõóéêüò Öñéôò ÆÝñíéêå (1888-1966), êáôá- åß÷å åðåîåñãáóôåß ôçí éäÝá ôùí öáêþí åðáöÞò, äçëáäÞ ìéêñþí
óêåýáóå Ýíá ìéêñïóêüðéï âáóéóìÝíï óôçí èåùñßá üôé ôï öùò öáêþí ðïõ èá ðñïóáñìüæïíôáí ðÜíù óôçí ßñéäá ôïõ ìáôéïý,
üôáí õößóôáôáé ðåñßèëáóç, ðáñïõóéÜæåé ìéá ìéêñÞ ìåôáâïëÞ ôçò äéïñèþíïíôáò ôçí üñáóç, ÷ùñßò íá åßíáé ïñáôïß.
öÜóåùò ôïõ. ¸ôóé, ôá äéáöïñåôéêÜ áíôéêåßìåíá ðïõ õðÜñ÷ïõí Ùóôüóï, ôï ãõáëß åßíáé åðéêßíäõíï êáé ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé
ìÝóá óå Ýíá êýôôáñï áðïêôïýí ÷ñþìá, ðáñ’ üëï ðïõ óôçí ðñáã- åñåèéóìïýò üôáí Ýñ÷åôáé óå Üìåóç åðáöÞ ìå ôï ìÜôé. Ôï 1954,
ìáôéêüôçôá åßíáé Ü÷ñùìá. Áõôü ôï ðåñéèëáóôéêü öáéíüìåíï êÜíåé Üñ÷éóå ç ðáñáãùãÞ ðëáóôéêþí öáêþí åðáöÞò, ïé ïðïßïé Ýëõíáí
åõäéÜêñéôá ôá ìÝñç åíüò êõôôÜñïõ ÷ùñßò íá åßíáé áíáãêáßá ç ôï ðñüâëçìá áõôü.
÷ñÞóç êÜðïéáò ÷ñùóôéêÞò ïõóßáò, ç ïðïßá óêïôþíåé ôï êýôôáñï. 1960, ËÅÚÆÅÑ
Ãéá ôï ìéêñïóêüðéï áõôü ï ÆÝñíéêå ôéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï Ï Áìåñéêáíüò öõóéêüò ÈÞïíôïñ ÌÝéìáí (1927-), êáôá-
Íüìðåë ÖõóéêÞò ôï 1953. óêåýáóå ôçí ðñþôç óõóêåõÞ ðïõ Þôáí óå èÝóç íá ðáñÜãåé
1947, ÏËÏÃÑÁÖÉÁ (1) õøçëÞò Ýíôáóçò óýìöùíç ìïíï÷ñùìáôéêÞ äÝóìç ïñáôïý öùôüò.
Ï Âñåôáíüò öõóéêüò ÍôÝííéò ÃêÜìðïñ (1900-1979), äéáôý- Ï ÌÝéìáí êáôáóêåýáóå Ýíá êýëéíäñï áðü ñïõìðßíé, ôá Üêñá
ðùóå ôçí ðáñáêÜôù èåùñßá. Áí õðïèÝóïõìå üôé ÷ùñßæïõìå ìéá ôïõ ïðïßïõ åß÷áí ëåéáíèåß ìå ðñïóï÷Þ Ýôóé þóôå íá åßíáé åðß-
öùôåéíÞ äÝóìç óôá äýï, ôï Ýíá ìÝñïò óõíáíôÜ Ýíá áíôéêåßìåíï ðåäá êáé ðáñÜëëçëá ìåôáîý ôïõò êáé êáëýðôïíôáí áðü Ýíá ëåðôü
êáé áíáêëÜôáé áëëïéùìÝíï, ëüãù ôçò åðßäñáóçò ðïõ èá áóêÞóåé óôñþìá áñãýñïõ. ¸íáò ëáìðôÞñáò åêëÜìøåùí äéï÷Ýôåõå åíÝñ-
ðÜíù ôïõ ôï áíôéêåßìåíï åíþ ôï äåýôåñï ìÝñïò ôçò äÝóìçò áíá- ãåéá óôïí êýëéíäñï, þóðïõ áõôüò íá åêðÝìøåé ìéá äÝóìç
êëÜôáé áðü Ýíá êÜôïðôñï ïðüôå äåí õößóôáôáé êáìßá áëëïßùóç. åñõèñïý öùôüò. Ôï óýìöùíï öùò ðïõ ðáñÜãåôáé ìå áõôüí ôïí
Áí ôá äýï ìÝñç ôçò äÝóìçò óõíáíôçèïýí ðÜíù óå öùôïãñáöéêü

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-17

ôñüðï ðáñïõóéÜæåé åëÜ÷éóôç äéáóðïñÜ êáé åßíáé äõíáôüí íá 1972, ÔÁ×ÕÔÇÔÁ ÔÏÕ ÖÙÔÏÓ (6)
åóôéáóèåß óå Ýíá óçìåßï ìå ôüóï ìéêñÝò äéáóôÜóåéò þóôå ïé Ìéá åñåõíçôéêÞ ïìÜäá ìå åðéêåöáëÞò ôïí ÊÝííåè ¸âåíóïí,
èåñìïêñáóßåò ðïõ áíáðôýóóïíôáé óå áõôü íá åßíáé ðïëý õøçëü- ÷ñçóéìïðïéþíôáò ìéá áëõóßäá áðü äÝóìåò ëÝéæåñ óôï Ìðü-
ôåñåò áðü åêåßíåò ðïõ åðéêñáôïýí óôçí åðéöÜíåéá ôïõ Çëßïõ. Ç ïõëíôåñ ôïõ ÊïëïñÜíôï, õðïëüãéóå ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò ìå
óõóêåõÞ áõôÞ ïíïìÜóèçêå laser (ëÝéæåñ) áðü ôá áñ÷éêÜ ôçò ðïëý ìåãáëýôåñç áêñßâåéá, êáôáëÞãïíôáò óôçí ôéìÞ ôùí
ìåèüäïõ ðïõ åßíáé Light Amplification by Stimulated Emis- 299.792,4581 ÷éëéïìÝôñùí ôï äåõôåñüëåðôï.
sion of Radiation (åíßó÷õóç öùôüò ìå åîáíáãêáóìÝíç åêðïìðÞ 1978, ÏÐÔÉÊÅÓ ÉÍÅÓ (2)
áêôéíïâïëßáò). Ïé ïðôéêÝò ßíåò (âëÝðå 1970), ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ãéá ðñþôç
1965, ÏËÏÃÑÁÖÉÁ (2) öïñÜ óå ðåéñáìáôéêÜ ôçëåöùíéêÜ äßêôõá êáé áðïäåß÷ôçêáí áðïôå-
1⁄4ôáí Üñ÷éóå íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï ëÝéæåñ, áðïäåß÷èçêå éäá- ëåóìáôéêÝò. ÌÝóá óå ìéá äåêáåôßá Üñ÷éóáí íá ÷ñçóéìï-
íéêÞ öùôåéíÞ ðçãÞ ãéá ôçí äçìéïõñãßá ïëïãñáößáò (âëÝðå ðïéïýíôáé óå õðåñáôëáíôéêÜ êáëþäéá.
1947). Ï ¸ììåô Ëçè êáé ï Ãéïýñéò ÏõðÜôíéåêò ôïõ Ðáíåðé-
óôçìßïõ ôïõ Ìßóéãêáí, êáôüñèùóáí íá ðáñÜãïõí ôá ðñþôá ïëï-
ãñáöÞìáôá.

1970, ÏÐÔÉÊÅÓ ÉÍÅÓ (1)

ÌÝ÷ñé ôï 1970, åß÷áí áíáðôõ÷èåß ôå÷íéêÝò ãéá ôçí ìåôáöïñÜ ÏðôéêÝò ßíåò (1970)
ôïõ öùôüò ìå ôçí âïÞèåéá ëåðôþí, åîáéñåôéêÜ äéáõãþí ãõÜëéíùí
éíþí. Ïé ßíåò åðéêáëýðôïíôáé ìå ðëáóôéêü Þ ìå Ýíá äåýôåñï ôýðï
ãõáëéïý, êáôÜëëçëá åðéëåãìÝíï þóôå ôï öùò ðïõ Ýôåéíå íá
åîÝëèåé áðü ôçí ßíá íá óõíáíôÜ ôç åðéêÜëõøç êáé íá õößóôáôáé
ïëéêÞ áíÜêëáóç. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï, ôï öùò ðáñÝìåíå ìÝóá
óôçí ßíá, áêüìç êáé áí áõôÞ áêïëïõèïýóå êáìðýëç Þ ôåèëá-
óìÝíç äéáäñïìÞ.

Ìå ôçí ÷ñÞóç éäéêþí ëÝéæåñ, ôï öùò ìðïñïýóå íá õðïóôåß äéá-
ìüñöùóç ôüóï åýêïëá üóï êáé ôï çëåêôñéêü ñåýìá. ¸ôóé, ôá
áêïõóôéêÜ êýìáôá ìðïñïýóáí íá ìåôáôñáðïýí óå öùò ìåôáâáë-
ëüìåíïõ ðëÜôïõò êáé üôáí áõôü Ýöôáíå óôïí ðñïïñéóìü ôïõ,
Þôáí ðÜëé äõíáôüí íá ìåôáôñáðåß óå ç÷çôéêü êýìá. ¸ãéíå åðï-
ìÝíùò áìÝóùò åìöáíÝò üôé åß÷áí ôçí äõíáôüôçôá íá âåëôéþóïõí
êáé íá åðåêôåßíïõí ôéò ôçëåöùíéêÝò åðéêïéíùíßåò.

3-18 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò

Èåùñßá (äáóêÜëïõ)

Ôé åßíáé ËÝéæåñ (Laser)

Ôá ËÝéæåñ åßíáé äéáôÜîåéò ïé ïðïßåò ðáñÜãïõí Þ åíéó÷ýïõí óýìöùíç
ïðôéêÞ áêôéíïâïëßá. Ôï ìÞêïò êýìáôïò áõôÞò ôçò áêôéíïâïëßáò ìðïñåß
íá âñßóêåôáé óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ õðÝñõèñïõ, ôïõ ïñáôïý Þ ôïõ õðåñéþ-
äïõò. Ïé ðñáêôéêÝò ðçãÝò ËÝéæåñ ÷ñçóéìïðïéïýí Ýíá ðïëý ìåãÜëï
ðëÞèïò áðü õëéêÜ, ìåèüäïõò Üíôëçóçò êáé ôïðïëïãßåò åíþ ðáñïõ-
óéÜæïí Ýíá áêüìç ìåãáëýôåñï ðåäßï åöáñìïãþí.

Ïé ÷áñáêôçñéóôéêÝò éäéüôçôåò ôïõò åßíáé:

Ôá êýñéá ìÝñç êáé ï ìç÷áíéóìüò ëåéôïõñãßáò åíüò ôõðéêïý ËÝéæåñ. • Êáôåõèõíôéêüôçôá (äßíïõí ðáñÜëëçëç äÝóìç ç ïðïßá ìðïñåß íá
äéáíýóåé ðïëý ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò). Ç ãùíßá áðüêëéóçò ôçò ìåôñéÝôáé
óå mrad.

• Ìéêñü åýñïò ãñáììÞò (ç áêôéíïâïëßá ðïõ åêðÝìðåé åßíáé óýìöùíç).

• ÌåãÜëç Ýíôáóç (áõôü åðéôõã÷Üíåôáé Ý÷ïíôáò ìåãÜëç éó÷ý áêôéíïâïëßáò óå ìéêñÞ äéáôïìÞ). ÓõíÞèùò ìåôñéÝôáé ç éó÷ýò óå
Watt.

Ôá êõñéüôåñá ìÝñç ôïõ ËÝéæåñ åßíáé:

• Åíåñãü õëéêü åêðïìðÞò (ðåñéÝ÷åé ôá Üôïìá Þ ìüñéá ôá ïðïßá áñ÷éêÜ äéåãåßñïíôáé ó÷çìáôßæïíôáò Ýôóé ôçí äÝóìç ôïõ
ËÝéæåñ).

• ÐçãÞ Üíôëçóçò (ç åîùôåñéêÞ áõôÞ ðçãÞ, ðáñÝ÷åé óôá Üôïìá ôïõ åíåñãïý õëéêïý ôïõ ËÝéæåñ, ôçí áðáéôïýìåíç åíÝñãåéá ãéá
ôçí äéÝãåñóç ôùí áôüìùí óå õøçëüôåñåò åíåñãåéáêÝò óôÜèìåò êáé ôçí Ýíáñîç ôçò åêðïìðÞò).

• ÏðôéêÞ êïéëüôçôá (áðïôåëåßôáé óõíÞèùò áðü êÜôïðôñá óôá Üêñá ôïõ åíåñãåéáêïý õëéêïý êáé ïíïìÜæåôáé êïéëüôçôá ËÝéæåñ,
Laser cavity).

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-19

Åßäç ËÝéæåñ

ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÜ åßäç ËÝéæåñ: Áåñßïõ, ÄéïäéêÜ, ËÝéæåñ óôåñåÜò êáôÜóôáóçò, ËÝéæåñ ÷ñùóôéêþí (Dye Laser), Excimer ËÝéæåñ.
Óôéò ðáñáêÜôù åíüôçôåò åîçãïýíôáé áíáëõôéêÜ ïé ëåéôïõñãßá ôïõò.

ËÝéæåñ áåñßïõ

ÐåñéÝ÷ïõí óå ìéá ëõ÷íßá ôï åíåñãü Þ åíåñãÜ áÝñéá êáé ôá çëåêôñüäéá ôçò áíüäïõ êáé êáèüäïõ. Ôï ðñþôï ëÝéæåñ áåñßïõ ðïõ
êáôáóêåõÜóôçêå êáé ôáõôü÷ñïíá êáé ôï ðñþôï óõíå÷üìåíçò ëåéôïõñãßáò åßíáé ôï ëÝéæåñ Çëßïõ-ÍÝïõ (He-Ne). ÅêðÝìðåé óå ìÞêç
êýìáôïò 543,5 nm (ðñÜóéíï), 594 nm (êßôñéíï), 612 nm (ðïñôïêáëß), 633 nm (êüêêéíï), 1.150 nm, 1523 êáé 3.390 nm
(õðÝñõèñá). Ôï ëÝéæåñ áõôü ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå üñãáíá ìÝôñçóçò, ïëïãñáößá, ïðôéêÜ åöÝ êáèþò êáé óå åñãáóôÞñéá. Ç éó÷ýò
åîüäïõ ôïõ åßíáé ó÷åôéêÜ ìéêñÞ (0,5 - 100 mWatt).

Ôï ëÝéæåñ äéïîåéäßïõ ô(ï1õ0ÜWíèañtátê-á1(0COKW2)aåttßí)áééêôáïíÞìïãéíááäêïéêðüÞ ìïñéáêü ëÝéæåñ. ×ñçóéìïðïéåßôáé óôçí âéïìç÷áíßá êáé óôçí éáôñéêÞ äéüôé
ðáñÝ÷åé ìåãÜëç éó÷ý ìåôÜëëùí êáé éóôþí áíôßóôïé÷á. Ôï ìÞêïò êýìáôïò åêðïìðÞò åßíáé 10,6
ìm.

Ôï ëÝéæåñ Áñãïý (Ar) åßíáé ðïëý äéáäåäïìÝíï óôá ëÝéæåñ show áëëÜ êáé óôçí Ýñåõíá, äéüôé ÷ñçóéìïðïéåßôáé óáí ðçãÞ Üíôëçóçò ãéá
Üëëá ëÝéæåñ êáé ðáñÝ÷åé áñêåôÞ éó÷ý óôçí ïñáôÞ ðåñéï÷Þ. (Óôï ìðëå 488 nm Þ óôï ðñÜóéíï 514 nm êáé Ý÷åé 0,1 Watt - 10
Watt áíôßóôïé÷á). Óå óõíäõáóìü ìå ôï ëÝéæåñ Êñõðôïý (Kr) ðáñÜãåé ëåõêÞ äÝóìç ìå óõíäõáóìü üëùí ôùí ÷ñùìÜôùí.

ÄéïäéêÜ ËÝéæåñ

Ôá äéïäéêÜ ëÝéæåñ Ý÷ïõí ðïëëÜ êïéíÜ óçìåßá ìå ôéò ãíùóôÝò äéüäïõò Ôï óÞìá áõôü åìöáíßæåôáé üðïõ õðÜñ÷åé ÷ñÞóç çëå-
åêðïìðÞò öùôüò (LED). Ïé äßïäïé ëÝéæåñ åêðÝìðïõí óýìöùíï öùò êôñéêïý ñåýìáôïò áðü ôï äßêôõï ôçò ÄÅÇ. ×ñåéÜæåôáé
ìåãÜëçò Ýíôáóçò êáé ó÷åäüí ìïíï÷ñùìáôéêü (ðïëý ìéêñü öáóìáôéêü ðñïóï÷Þ üôáí êÜíåôå ÷ñÞóç äéáêïðôþí êáé ðñéæþí!
åýñïò), åíþ ôá LEDs åêðÝìðïõí áóýìöùíï öùò ìå ìåãÜëï öáóìáôéêü Ôï óÞìá áõôü åìöáíßæåôáé üðïõ õðÜñ÷åé ï êßíäõíïò ôçò
åýñïò. Ôá ðåñéóóüôåñá ëÝéæåñ êáôáóêåõÜæïíôáé áðü ðñïóìßîåéò çìéá- ðõñêáúÜò. ×ñåéÜæåôáé ðñïóï÷Þ üôáí áíÜâåôå óðßñôá, áíá-
ãùãþí üðùò GaAlAs (ÃÜëëéï - Áñãßëéï - Áñóåíéêü) Þ InGaAsP ðôÞñåò êëð, óå ïðïéïíäÞðïôå ÷þñï!
(ºíäéï - ÃÜëëéï - Áñóåíéêü - Öþóöïñïò). Ôï öáéíüìåíï ôçò åêðïìðÞò Ôï óÞìá áõôü åìöáíßæåôáé ðÜíù óå óõóêåõÝò ðïõ åêðÝ-
ëÝéæåñ åìöáíßæåôáé áðü ìéá óôÜèìç ñåýìáôïò êáé ðÜíù (ñåýìá êáôù- ìðïõí áêôßíåò ËÝéóåñ êáé óå ÷þñïõò ðïõ õðÜñ÷ïõí
öëßïõ) êáé ï çìéáãùãüò êáôáóôñÝöåôáé üôáí îåðåñÜóåé êÜðïéá áíþôáôç ôÝôïéåò óõóêåõÝò. ×ñåéÜæåôáé ðñïóï÷Þ üôáí ÷ñçóéìï-
ôéìÞ ðïõ ïñßæåé ï êáôáóêåõáóôÞò. Ç ôñïöïäïóßá ôïõò ÷ñåéÜæåôáé ðñï- ðïéåßôå ôÝôïéåò óõóêåõÝò, óå ïðïéïíäÞðïôå ÷þñï!
óï÷Þ êáé ãßíåôáé ìå ðçãÞ óôáèåñïý ñåýìáôïò. Ôá äéïäéêÜ ëÝéæåñ ìðï-































ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-35

Öýëëï åñãáóßáò ðåéñÜìáôïò 1

Ó÷Þìá 25 êáé 26.
Ó÷Þìá 27 êáé 28.
Ó÷Þìá 29 êáé 30.

3-36 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò

Ðåßñáìá 2

ÄéÜèëáóç ôïõ öùôüò óôç äéá÷ùñéóôéêÞ åðéöÜíåéá áÝñá - íåñïý

1. Íá öôéÜîåéò ôçí äéÜôáîç ôïõ ó÷Þìáôïò 31á

2. ÌÝóá óôç äåîáìåíÞ ìå ôïí êáðíü ôïðïèåôåßò ìéá ìéêñÞ äåîáìåíÞ ìå
íåñü. ÌÝóá óôï íåñü Ý÷åéò äéáëýóåé åëÜ÷éóôç ðïýäñá ãéá íá ãßíïíôáé
ïñáôÝò ïé áêôßíåò ôïõ ëÝéæåñ. Ç åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý ðñÝðåé íá
óõìðßðôåé ìå ôçí ïñéæüíôéá äéÜìåôñï ôïõ âáèìïíïìçìÝíïõ ïðôéêïý
äßóêïõ.

Ó÷Þìá 31(á). 3. ÅðåéäÞ ôï ëÝéæåñ åßíáé äýóêïëï íá ôï êñáôÜò óôáèåñÜ ìå ôï ÷Ýñé
êáé óõã÷ñüíùò íá ðáñáôçñåßò êáé íá ìåôñÜò, íá ôïðïèåôÞóåéò ôï ëÝéæåñ
óôáèåñÜ óå ìéá âÜóç. Ãéá íá áëëÜæåéò ôçí êáôåýèõíóç ôùí áêôßíùí ôïõ
ëÝéæåñ ìðïñåßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåéò ìéá ðåñéóôñåöüìåíç âÜóç ãéá ôï
ËÝéæåñ (ó÷Þìá 31â)Þ ìéá óôáèåñÞ âÜóç óå óõíäéáóìü ìå Ýíáí âïç-
èçôéêü êáèñÝöôç (ó÷Þìá 31ã).

4. Íá êáôåõèýíåéò ôï öùò ôïõ ëÝéæåñ þóôå íá ÷ôõðÞóåé êÜèåôá ôçí åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý óôï êÝíôñï ôïõ âáèìïíïìçìÝíïõ ïðôéêïý
äßóêïõ.

5. Íá ðáñáôçñÞóåéò ôçí ðïñåßá ôçò öùôåéíÞò áêôßíáò óå üëç ôçí ðïñåßá
ôçò êáé íá ôçí æùãñáößóåéò óôï öýëëï åñãáóßáò (ó÷Þìá 32).

6. Íá êáôåõèýíåéò ìå ôï ÷Ýñé óïõ ôï öùò ôïõ ëÝéæåñ þóôå íá ÷ôõðÞóåé
õðü ãùíßá 30ï ôçí åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý óôï êÝíôñï ôïõ âáèìïíïìçìÝíïõ
ïðôéêïý äßóêïõ.

7. Íá ðáñáôçñÞóåéò ôçí ðïñåßá ôçò öùôåéíÞò áêôßíáò óå üëç ôçí ðïñåßá
ôçò êáé íá ôçí æùãñáößóåéò óôï öýëëï åñãáóßáò (ó÷Þìá 33).

Ó÷Þìá 31(â) êáé (ã).

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-37

8. Íá êáôåõèýíåéò ôï öùò ôïõ ëÝéæåñ þóôå íá ÷ôõðÞóåé õðü ãùíßá äéêÞò óïõ åðéëïãÞò ôçí åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý óôï êÝíôñï ôïõ
âáèìïíïìçìÝíïõ ïðôéêïý äßóêïõ.

9. Íá ðáñáôçñÞóåéò ôçí ðïñåßá ôçò öùôåéíÞò áêôßíáò óå üëç ôçí ðïñåßá ôçò êáé íá ôçí æùãñáößóåéò óôï öýëëï åñãáóßáò (ó÷Þìá
34).

10. Áí èåùñÞóåéò ôïí äåßêôç äéÜèëáóçò ôïõ áÝñá íá éóïýôáé ìå 1 êáé áí ÷ñçóéìïðïéÞóåéò ôïí ôýðï (2) ìðïñåßò íá õðïëïãßóåéò ôïí
äåßêôç äéÜèëáóçò ôïõ íåñïý, ïðüôå âãÜæåéò áðïôÝëåóìá: ní= .

11 Ðåéñáìáôßóïõ êáé óôï åéêïíéêü åñãáóôÞñéï, óôï Äéáäßêôõï (âë. óôç Âéâëéïãñáößá, [8]).

Öýëëï åñãáóßáò ðåéñÜìáôïò 2

Ó÷Þìá 32. Ó÷Þìá 33. Ó÷Þìá 34.
Ðñü÷åéñá.

3-38 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò

Ðåßñáìá 3

ÄéÜèëáóç ôïõ öùôüò óôç äéá÷ùñéóôéêÞ åðéöÜíåéá íåñïý - áÝñá

1. Íá öôéÜîåéò ôçí äéÜôáîç ôïõ ó÷Þìáôïò 35.

2. ÌÝóá óôç äåîáìåíÞ ìå ôïí êáðíü ôïðïèåôåßò ìéá
ìéêñÞ äåîáìåíÞ ìå íåñü. ÌÝóá óôï íåñü Ý÷åéò äéá-
ëýóåé åëÜ÷éóôç ðïýäñá ãéá íá ãßíïíôáé ïñáôÝò ïé
áêôßíåò ôïõ ëÝéæåñ. Ç ðëáúíÞ åðéöÜíåéá ôçò äåîáìåíÞò
ôïõ íåñïý ðñÝðåé íá óõìðßðôåé ìå ôçí êáôáêüñõöç
äéÜìåôñï ôïõ âáèìïíïìçìÝíïõ ïðôéêïý äßóêïõ.

Ó÷Þìá 35. 3. ÅðåéäÞ ôï ëÝéæåñ åßíáé äýóêïëï íá ôï êñáôÜò óôá-
èåñÜ ìå ôï ÷Ýñé êáé óõã÷ñüíùò íá ðáñáôçñåßò êáé íá
ìåôñÜò, íá ôïðïèåôÞóåéò ôï ëÝéæåñ óôáèåñÜ óå ìéá
âÜóç. Ãéá íá áëëÜæåéò ôçí êáôåýèõíóç ôùí áêôßíùí ôïõ
ëÝéæåñ ìðïñåßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåéò ôéò ìåèüäïõò ðïõ ðñïôåßíáìå óôï âÞìá 3 ôïõ ðåéñÜìáôïò 2.

4. Íá êáôåõèýíåéò ôï öùò ôïõ ëÝéæåñ þóôå íá ÷ôõðÞóåé êÜèåôá óôçí ðëáúíÞ äéá÷ùñéóôéêÞ åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý - áÝñá óôï êÝíôñï ôïõ
âáèìïíïìçìÝíïõ ïðôéêïý äßóêïõ.

5. Íá ðáñáôçñÞóåéò ôçí ðïñåßá ôçò öùôåéíÞò áêôßíáò óå üëç ôçí ðïñåßá ôçò êáé íá ôçí æùãñáößóåéò óôï öýëëï åñãáóßáò (ó÷Þìá 36).

6. Íá êáôåõèýíåéò ìå ôï öùò ôïõ ëÝéæåñ þóôå íá ÷ôõðÞóåé õðü ãùíßá 30ï óôçí ðëáúíÞ äéá÷ùñéóôéêÞ åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý - áÝñá óôï
êÝíôñï ôïõ âáèìïíïìçìÝíïõ ïðôéêïý äßóêïõ.

7. Íá ðáñáôçñÞóåéò ôçí ðïñåßá ôçò öùôåéíÞò áêôßíáò óå üëç ôçí ðïñåßá ôçò êáé íá ôçí æùãñáößóåéò óôï öýëëï åñãáóßáò (ó÷Þìá 37).

8. Íá äïêéìÜóåéò äéÜöïñåò ãùíßåò ðñüóðôùóçò ôïõ öùôüò ôïõ ëÝéæåñ ðÜíù óôçí äéá÷ùñéóôéêÞ åðéöÜíåéá íåñïý
áÝñá, óôï êÝíôñï ôïõ âáèìïíïìçìÝíïõ ïðôéêïý äßóêïõ, ìÝ÷ñé íá ìçí ðáñáôçñåßò äéÜèëáóç óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ áÝñá,
ïýôå áíÜêëáóç óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ íåñïý.

9. Íá ðáñáôçñÞóåéò óå ðïéá ãùíßá óõìâáßíåé ïëéêÞ áíÜêëáóç êáé íá æùãñáößóåéò ôçí ðïñåßá ôçò öùôåéíÞò áêôßíáò óôï
öýëëï åñãáóßáò (ó÷Þìáôá 38-39).

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-39

10. Íá âñåéò ìéá ãùíßá ðñüóðôùóçò ôïõ öùôüò ôïõ ëÝéæåñ ðÜíù óôçí äéá÷ùñéóôéêÞ åðéöÜíåéá íåñïý áÝñá, óôï êÝíôñï ôïõ âáèìï-
íïìçìÝíïõ ïðôéêïý äßóêïõ, ðïõ íá ìçí ðáñáôçñåßò äéÜèëáóç óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ áÝñá áëëÜ íá ðáñáôçñåßò áíÜêëáóç óôçí ðåñéï÷Þ
ôïõ íåñïý.

11. Íá ðáñáôçñÞóåéò ôçí ðïñåßá ôçò öùôåéíÞò áêôßíáò óå üëç ôçí ðïñåßá ôçò êáé íá ôçí æùãñáößóåéò óôï öýëëï åñãáóßáò
(ó÷Þìáôá 38-39)

12. Áí èåùñÞóåéò ôïí äåßêôç äéÜèëáóçò ôïõ áÝñá éóïýôáé ìå 1 êáé áí ÷ñçóéìïðïéÞóåéò ôïí ôýðï (2) ìðïñåßò íá õðïëïãßóåéò ôïí
äåßêôç äéÜèëáóçò ôïõ íåñïý, ní= .

13. Ðåéñáìáôßóïõ êáé óôï åéêïíéêü åñãáóôÞñéï, óôï Äéáäßêôõï (âë. óôç Âéâëéïãñáößá, [8]).

Öýëëï åñãáóßáò ðåéñÜìáôïò 3

Ó÷Þìá 36. Ó÷Þìá 37. Ó÷Þìá 38.
Ó÷Þìá 39.
Ðñü÷åéñá.

3-40 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò ÌÝóá óôç äåîáìåíÞ Ý÷åéò åãêëùâßóåé êáðíü. Áõôü
ãßíåôáé åýêïëá áí áíáóçêþóåéò ôç ìéá Üêñç ôçò äåîá-
Ðåßñáìá 4 ìåíÞò êáé êñáôÞóåéò ìÝóá Ýíá áíáììÝíï éíäéêü óôéê ãéá
ìéóü ëåðôü.
ÄéÜèëáóç öùôüò óå ðñßóìáôá 1. Íá ôïðïèåôÞóåéò ôï ðñßóìá ðïõ èá ìåëåôÞóåéò óôï
åóùôåñéêü ôçò äåîáìåíÞò, ðÜíù óôï êÝíôñï ôïõ âáèìï-
Ó÷Þìá 40. íïìçìÝíïõ ïðôéêïý äßóêïõ, ìå ôç âïÞèåéá ìáãíÞôç,
üðùò äåß÷íåé ôï ó÷Þìá 40.
ôçñÞóåéò ôçí ðïñåßá ôçò áêôßíáò ìÝóá óôï ðñßóìá. 2. Íá öùôßóåéò ìå áêôßíá ëÝéæåñ ôï ðñßóìá.
4. ÃñÜøå ôéò ðáñáôçñÞóåéò óïõ ãéá ôá öáéíüìåíá ðïõ ðáñáôçñåßò. 3. Íá ðåñéóôñÝøåéò áñãÜ ôïí ïðôéêü äßóêï êáé íá ðáñá-

Öýëëï åñãáóßáò ðåéñÜìáôïò 4

.

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-41

Ðåßñáìá 5

ÌåëÝôç öáêþí

ÌÝóá óôç äåîáìåíÞ Ý÷åéò åãêëùâßóåé êáðíü, ìå ôïí
ãíùóôü ôñüðï.

1. Íá ôïðïèåôÞóåéò üëïõò ôïõò öáêïýò ðïõ äéáèÝôåéò
óôï åóùôåñéêü ôçò äåîáìåíÞò, óôçí ìåãÜëç Ýäñá ôçò, ìå
ôçí âïÞèåéá ìáãíçôþí üðùò äåß÷íåé ôï ó÷Þìá 41.

2. Íá ìåôáêéíÞóåéò ìå ôç âïÞèåéá åîùôåñéêïý ìáãíÞôç Ó÷Þìá 41.
ôïí öáêü ðïõ èá ìåëåôÞóåéò óôç èÝóç 0 ôçò êëßìáêáò
ðïõ õðÜñ÷åé ðÜíù óôï ôïß÷ùìá ôçò äåîáìåíÞò.

3. Íá öùôßóåéò ìå äÝóìç ðáñÜëëçëùí áêôéíþí ëÝéæåñ ôï öáêü, íá õðïëïãßóåéò ôçí åóôéáêÞ áðüóôáóç ôïõ ìåëåôïýìåíïõ öáêïý,
Å= cm.

4. Íá æùãñáößóåéò ôçí ðïñåßá ôùí áêôéíþí ðïõ ðáñáôçñåßò ðÜíù óôï öýëëï åñãáóßáò (ó÷Þìá 42).

5. Íá ðáñáôçñÞóåéò áí õðÜñ÷åé óöÜëìá óöáéñéêÞò åêôñïðÞò êáé íá ôï ìåôñÞóåéò.

6. Íá öùôßóåéò õðü ãùíßá ìå äÝóìç ðáñÜëëçëùí áêôéíþí ëÝéæåñ ôï öáêü êáé íá æùãñáößóåéò ôçí ðïñåßá ôùí áêôéíþí ðïõ ðáñáôçñåßò
ðÜíù óôï öýëëï åñãáóßáò (ó÷Þìá 43).

7. Íá åðáíáëÜâåéò ôá âÞìáôá 2, 3, 4, 5 êáé 6, ðñáãìáôïðïéþíôáò äéáôÜîåéò ìå äéáöïñåôéêïýò öáêïýò. ÆùãñÜöéóå ðÜíù óôá ó÷Þ-
ìáôá ôïõ öýëëïõ åñãáóßáò 44, 45 êáé 46, 47.

8. Ðåéñáìáôßóïõ êáé óôï åéêïíéêü åñãáóôÞñéï, óôï Äéáäßêôõï (âë. óôç Âéâëéïãñáößá, [8]).

• ÂÞìá 3 ãéá ôçí ðåñßðôùóç ôùí ó÷çìÜôùí 44, 45: Å= cm.
• ÂÞìá 3 ãéá ôçí ðåñßðôùóç ôùí ó÷çìÜôùí 46, 47: Å= cm.

3-42 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò

Öýëëï åñãáóßáò ðåéñÜìáôïò 5

Ó÷Þìá 42 êáé 43.

Ó÷Þìá 44 êáé 45.

Ó÷Þìá 46 êáé 47.

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-43

Ðåßñáìá 6

Ðüëùóç ôïõ öùôüò

ÌÝóá óôç äåîáìåíÞ Ý÷åéò åãêëùâßóåé êáðíü ìå ôïí ãíùóôü Ó÷Þìá 48.
ôñüðï.

1. Íá ôïðïèåôÞóåéò Ýîù áðü ôç äåîáìåíÞ ôïí ðïëùôÞ ôï ëÝéæåñ
êáé ðñïáéñåôéêÜ ôïí ìåôñçôÞ Ýíôáóçò öùôåéíÞò áêôéíïâïëßáò üðùò
äåß÷íåé ôï ó÷Þìá 48 Þ ôï ó÷Þìá 49.

2. Íá åëÝãîåéò áí ôï öùò ôïõ ëÝéæåñ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßò åßíáé
ðïëùìÝíï êáé áí äåí åßíáé íá ôï ðïëþóåéò. Ç ðüëùóç ôïõ öùôüò
ôçí äéáðéóôþíåéò áí õðÜñ÷ïõí èÝóåéò ôïõ ðïëùôÞ ãéá ôéò ïðïßåò
åîáöáíßæåôáé åíôåëþò ôï öùò. Ãéá íá ôï äéáðéóôþóåéò êÜíå ôï åîÞò: Ó÷Þìá 49.

Íá ðåñéóôñÝøåéò ôïí ðïëùôÞ áñãÜ ïëïêëçñþíïíôáò óôñïöÞ
360ï êáé íá ðáñáôçñåßò ôéò áëëáãÝò óôçí öùôåéíÞ Ýíôáóç ôïõ
öùôüò ëÝéæåñ ìåôÜ ôïí ðïëùôÞ, ìÝóá óôç äåîáìåíÞ. Áí äåí åßíáé ðïëùìÝíï ôï öùò (óõìâáßíåé óõ÷íÜ óôéò öèçíÝò óõóêåõÝò) ðñÝðåé
íá ôï ðïëþóåéò. Ç ðüëùóç ãßíåôáé ðïëý áðëÜ áí ôïðïèåôÞóåéò Ýíá ðïëùôÞ ìðñïóôÜ áðü ôï ëÝéæåñ.

3. Íá ôïðïèåôÞóåéò Ýíáí ðïëùôÞ ìðñïóôÜ áðü ôï ðïëùìÝíï ëÝéæåñ Ýôóé þóôå íá öáßíåôáé ìÝóá óôç äåîáìåíÞ ç ìÝãéóôç Ýíôáóç
öùôåéíÞò öùôüò. ÁõôÞ ïñßæïõìå üôé åßíáé ç èÝóç 0 ôïõ ðïëùôÞ.

4. Íá ðåñéóôñÝøåéò ôïí ðïëùôÞ êáôÜ 25ï, êáé íá ðáñáôçñÞóåéò (Þ êáëýôåñá íá ìåôñÞóåéò, ðñïáéñåôéêÜ) ôçí áëëáãÞ óôçí öùôåéíÞ
Ýíôáóç ôïõ öùôüò ëÝéæåñ ìÝóá óôç äåîáìåíÞ. Íá óçìåéþóåéò áõôü ðïõ ðáñáôçñåßò óôïí ðßíáêá 3-5 ôçò åðüìåíçò óåëßäáò.

5. Íá åðáíáëÜâåéò ôçí ðåñéóôñïöÞ ôïõ ðïëùôÞ îáíÜ êáôÜ 25ï, üðùò óôï ðñïçãïýìåíï âÞìá ìÝ÷ñé íá ïëïêëçñùèåß ìéá óõíïëéêÞ
ðåñéóôñïöÞ 360ï.

6. Íá åíþóåéò ôá óçìåßá ôïõ ðßíáêá 3-5 ðïõ Ý÷åéò óõìðëçñþóåé êáé íá óõãêñßíåéò ôçí ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ðïõ ðñïêýðôåé ìå áõôÞ
ôïõ ó÷Þìáôïò 50 (ç ßäéá ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç, æùãñáöéóìÝíç ìå Üëëç ìïñöÞ). Ôé ðáñáôçñåßò;

.

3-44 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò Äåßôå ôï ó÷Þìá 50. Ç Ýíôáóç ôïõ öùôüò ìåô-
ñéÝôáé ðÜíù óôçí áêôßíá. Ïëüêëçñï ôï ìÞêïò
Öýëëï åñãáóßáò ðåéñÜìáôïò 6 ôçò áêôßíáò áíôéóôïé÷åß óôï 100% ôçò
Ýíôáóçò ôçò áêôéíïâïëßáò, ôï ìéóü ìÞêïò óôï
Ðßíáêáò 3-5 Ðïóïóôü ôçò Ýíôáóçò ôïõ ðïëùìÝíïõ öùôüò 50%, êïê. Óôï êÝíôñï ôïõ êýêëïõ áíôé-
ìåôÜ ôïí ðïëùôÞ, óå ó÷Ýóç ìå ôçí óôïé÷åß Ýíôáóç 0% (áðïõóßá öùôüò). Ç ðåñé-
Ãùíßá ðåñéóôñïöÞò öÝñåéá ôïõ êýêëïõ Ý÷åé äéáéñåèåß óå 360 ßóá
ðïëùôÞ Ýíôáóç ðïõ åß÷å ðñéí ôïí ðïëùôÞ. ìÝñç êáé ðÜíù óå áõôÞí óçìåéþíïõìå êÜèå
100% 50% 0% öïñÜ ôç ãùíßá ðåñéóôñïöÞò ôïõ ðïëùôÞ.
(óå ìïßñåò) ÅðïìÝíùò, áðü ôï ìÞêïò êáé ôçí èÝóç ôçò
áêôßíáò ôïõ êýêëïõ ðáñÜãïõìå ìéá óåéñÜ
0 óçìåßùí (Ý÷ïõí óçìåéùèåß êßôñéíá óôï
45 ó÷Þìá). Ôï óýíïëü ôïõò äßíåé ôçí ßäéá ãñá-
90 öéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ ðßíáêá 3-5 ìå Üëëç
135 ìïñöÞ (öïýîéá). Áõôüò ï ôýðïò ãñáöéêþí
180 ðáñáóôÜóåùí ëÝãåôáé ïôé åßíáé óå ðïëéêÝò
225 óõíôåôáãìÝíåò, åíþ ï ðéï óõíçèéóìÝíïò óå
270 åóÜò ôïõ ðßíáêá 3-5 äßíåôáé, üðùò ëÝãåôáé, óå
315 êáñôåóéáíÝò óõíôåôáãìÝíåò.
360

1. Óõìðëçñþóôå ôïí ðßíáêá ìå ÷ 2. Æùãñáößóôå áðü ðÜíù ôçí ãñáöéêÞ ðáñÜ-
óôáóç, åíþíïíôáò ôá ÷ äéáäï÷éêÜ. ¸÷åôå
ðáñÜãåé ôçí ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôçò Ýíôáóçò
óá óõíÜñôçóç ôçò ãùíßáò ðåñéóôñïöÞò!

Ó÷Þìá 50: Ç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôçò Ýíôáóçò ôïõ öùôüò,
ìåôÜ ôïí ðïëùôÞ, êáèþò ðåñéóôñÝöïõìå ôïí ðïëùôÞ áðü
0ï ìÝ÷ñé 360ï.

ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò 3-45

ÐåñéóôñïöÞ ôïõ åðéðÝäïõ ðüëùóçò ìå ôç ÷ñÞóç äéáëýìáôïò æÜ÷áñçò

1. Óôç äéÜôáîç ôïõ ðåéñÜìáôïò Ðüëùóç ôïõ öùôüò, Ðåßñáìá 6, ÷ñçóéìïðïéåßò äýï ðïëùôÝò ìðñïóôÜ áðü ôç óõóêåõÞ ôïõ ËÝéæåñ.
Ï ðñþôïò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá ðïëþóåé ôï öùò ôïõ ËÝéæåñ. Ï äåýôåñïò ðïëùôÞò, áíÜëïãá ìå ôç ãùíßá ðïõ Ý÷åé ùò ðñïò ôïí
ðñþôï, áðïóâÝíåé ôçí Ýíôáóç ôïõ öùôüò ôïõ ËÝéæåñ (ôá åðßðåäá ôùí äýï
ðïëùôþí ðñÝðåé íá åßíáé ðáñÜëëçëá). ÄéáâÜóôå êé áõôü

2. ÓôñÝøå ôïí äåýôåñï ðïëùôÞ (÷ùñßò íá áëëÜîåéò ôï åðßðåäï óôï ïðïßï Ðñïóï÷Þ: Ôï äéÜëõìá æÜ÷áñçò åßíáé ïðôéêÜ åíåñãü, äçëáäÞ
âñßóêåôáé) óå ôÝôïéá ãùíßá þóôå ôï öùò ôïõ ËÝéæåñ íá åßíáé ôï åëÜ÷éóôï Ý÷åé ôçí éäéüôçôá íá áëëÜæåé Ýíôïíá ôçí äéåýèõíóç ôïõ ðïëù-
äõíáôü êáé ôåëéêÜ íá ìçäåíéóôåß ìåôÜ ôïí äåýôåñï ðïëùôÞ. ìÝíïõ öùôüò.

3. ÔïðïèÝôçóå ìåôáîý ôùí äýï ðïëùôþí ìéá äåîáìåíÞ ìå äéÜëõìá æÜ÷áñçò ìåãÜëçò óõãêÝíôñùóçò (ð÷ 10 gr æÜ÷áñç áíÜ 100 ml
íåñü) êáé ðáñáôÞñçóå ôçí áëëáãÞ óôçí Ýíôáóç ôïõ öùôüò ËÝéæåñ ìåôÜ ôïí äåýôåñï ðïëùôÞ.

4. ¢ëëáîå ôï äéÜëõìá ôçò æÜ÷áñçò ìå ðéï áñáéü (ð÷ 5 gr æÜ÷áñç áíÜ 100 ml íåñü) êáé óýãêñéíå ôçí äéáöïñÜ ðïõ ðáñáôçñåßò óå
ó÷Ýóç ìå ôï ðñïçãïýìåíï äéÜëõìá. ÃñÜøå ôéò ðáñáôçñÞóåéò óïõ:

.
5. ¢ëëáîå ôï äéÜëõìá ôçò æÜ÷áñçò ìå êáèáñü íåñü êáé óýãêñéíå ôçí äéáöïñÜ ðïõ ðáñáôçñåßò óå ó÷Ýóç ìå ôï ðñïçãïýìåíï
äéÜëõìá. ÃñÜøå ðÜëé ôéò ðáñáôçñÞóåéò óïõ:

.

3-46 ÄéÜôáîç ÏðôéêÞò

Ðåßñáìá 7

ÌåëÝôç ôçò óõìâïëÞò êáé ðåñßèëáóçò ôïõ öùôüò

ÌÝóá óôç äåîáìåíÞ Ý÷åéò åãêëùâßóåé
êáðíü ìå ôïí ãíùóôü ôñüðï.

1. Íá ôïðïèåôÞóåéò Ýîù áðü ôç äåîáìåíÞ
Ýíá åìðüäéï (ðïõ åßíáé Ýíá öñÜãìá) êáé ôï
ëÝéæåñ, ìå ôïí ôñüðï ðïõ äåß÷íåé ôï ó÷Þìá
51

Ó÷Þìá 51. 2. Ðñéí áêüìç ðáñáôçñÞóåéò ôï öáéíüìåíï
óêÝøïõ ôé ðåñéìÝíåéò íá äåéò áí óôï öñÜãìá
õðÜñ÷åé Ýíá Üíïéãìá (ó÷éóìÞ) ðåñßðïõ 2
mm óå ðÜ÷ïò.

3. ÐáñáôÞñçóå ôé èá óõìâåß êáé óýãêñéíå ìå ôá ó÷Þìáôá 22á êáé 22â (óåëßäá 3-33):

.

4. Íá áëëÜîåéò ôï ðñïçãïýìåíï åìðüäéï êáé íá ôïðïèåôÞóåéò Ýíá Üëëï ìå ìéá ìïíï ó÷éóìÞ (ð÷ ðÜ÷ïõò 0.1 mm), ðñïóå÷ôéêÜ Ýôóé
þóôå íá ÷ôõðÜ ôï öùò ôç ó÷éóìÞ. Íá ðáñáôçñÞóåéò ôé èá óõìâåß óôï öùò ôïõ ëÝéæåñ ðßóù áðü ôç ó÷éóìÞ ìÝóá óôçí äåîáìåíÞ êáé
óýãêñéíå ìå ôá ó÷Þìáôá 22á êáé 22â:

.

5. Íá áëëÜîåéò ôï ðñïçãïýìåíï åìðüäéï êáé íá ôïðïèåôÞóåéò Ýíá Üëëï ìå 80 Þ 100 ó÷éóìÝò áíÜ ÷éëéïóôü ðñïóå÷ôéêÜ Ýôóé þóôå
íá ÷ôõðÜ ôï öùò ôéò ó÷éóìÝò. Íá ðáñáôçñÞóåéò ôé èá óõìâåß óôï öùò ôïõ ëÝéæåñ ðßóù áðü ôéò ó÷éóìÝò êáé ìÝóá óôçí äåîáìåíÞ êáé
óýãêñéíå ìå ôá ó÷Þìáôá 22á êáé 22â:

.