ชุด 9 การไทเทรตกรดเบส

การทดลองที่ 3
เร่อื ง การเลอื กอินดิเคเตอรใ นการไทเทรตกรด-เบส

จดุ ประสงคการทดลอง

1. ในการไทเทรตระหวา งสารละลาย CH3COOH กับสารละลาย NaOH นกั เรียนสามารถ
เลอื กใชอ ินดิเคเตอรช นิดท่ีเหมาะสมพรอมทงั้ อธิบายเหตผุ ลได

สารเคมแี ละอุปกรณ

สารเคมี
1. สารละลายกรดแอซตี ิก เขมขน 0.1 mol/dm3
2. สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด เขมขน 0.1 mol/dm3
3. ฟนอลฟทาลีน
4. เมทลิ ออเรนจ

อุปกรณ 1 อนั
1. ปเปตต ขนาด 10 cm3 1 อนั
2. บิวเรตต ขนาด 50 cm3 1 ใบ
3. ขวดรปู กรวย ขนาด 250 cm3 2 อนั
4. หลอดหยด 1 ชุด
5. ขาตงั้ พรอมท่จี ับหลอดทดลอง 1 อนั
6. ลกู ยาง (สาํ หรบั สวมปเ ปตต)

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 43

วธิ กี ารทดลอง
1. ปเ ปตตสารละลาย CH3COOH เขมขน 0.1 mol/dm3 ปริมาตร 10 cm3 ลงใน
ขวดกรวยขนาด 250 cm3 เเลวหยดฟนอลฟทาลนี ลงไป 3 หยด
2. บรรจุสารละลาย NaOH เขมขน 0.1 mol/dm3 ในบิวเรตต บันทึกปริมาตร
กอ นการไทเทรต
3. หยดสารละลาย NaOH จากบิวเรตตลงในสารละลาย CH3COOH ท่ีเตรียมไว
ทีละหยดเขยาขวดทุกคร้ังท่ีหยดลงไป ทําเชนนี้ตอไปจนอินดิเคเตอรเปลี่ยนสี
บันทกึ ปริมาตรของสารละลายในบิวเรตต
4. ทําการทดลองเชน เดียวกบั ขอ 1-3 แตใชเมทลิ ออเรนจแทนฟนอลฟ ทาลนี

ชุดกิจกรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 44

แบบรายงานผลการทดลองท่ี 3

วนั ทท่ี าํ การทดลอง ..................................................................................... ชัน้ ม.5/..... กลุมท่ี ........
การทดลองท่ี .......... เรือ่ ง .....................................................................................................................
................................................................................................................................................................

ผูท ําการทดลอง ชอ่ื -นามสกุล เลขท่ี หนาที่ในกลุม
ท่ี

จดุ ประสงคการทดลอง
................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

บนั ทึกผลการทดลอง

อนิ ดเิ คเตอร ปรมิ าตรของสารละลาย ปริมาตรเฉลี่ยของสารละลาย NaOH
CH3COOH (cm3) เม่ืออินดเิ คเตอรเปล่ียนสี (cm3)
ฟน อลฟทาลีน
เมทิลออเรนจ

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 45

ใบกจิ กรรมท่ี 4
กิจกรรมการอธิบายและลงขอ สรปุ

ชุดกิจกรรมการเรียนรทู ี่ 9
เรื่อง การไทเทรตกรด-เบส

คําชแี้ จงข้ันตอนการทาํ กิจกรรม

1. นกั เรียนแตล ะกลุมรวมกนั อภิปรายและสรปุ ผลการทดลองลงในแบบรายงานผล
การทดลอง

2. นักเรียนนําแบบรายงานผลการทดลองติดบริเวณหนากระดานท่ีครกู าํ หนด
3. นักเรยี นเดินอา นและทําความเขาใจพรอมท้ังวเิ คราะหรายงานผลการทดลองของ

กลุมอน่ื พรอมทัง้ ติดดาวใหคะแนนกลมุ ท่นี ักเรียนช่ืนชอบเพยี งกลุมเดียวแลวเขียน
คาํ แนะนาํ ไวท ีร่ ายงานผลการทดลองของกลุม อ่ืน
4. นกั เรยี นกลบั มาท่ีกลุม ตนเอง อา นขอ คิดเหน็ และคําแนะนาํ ที่กลุมอน่ื เขยี นไวแลว
อภปิ ราย สรุปและแกไขรายงานผลการทดลองของกลมุ ตนเอง
5. คัดเลอื กผลงานที่สมบรู ณที่สดุ ทมี่ ีคะแนนรวมของดาวสูงสุดใหออกมานาํ เสนอ
หนา ช้ันเรยี น
6. นักเรียนรว มกันอภปิ รายสรปุ ผลการทดลอง เร่อื ง การไทเทรตหาจุดยตุ ขิ องปฏิกิริยา
ระหวางกรดเเกก ับเบสเเก, การไทเทรตหาจุดสมมูลของปฏกิ ิริยาระหวางกรดเเกก ับ
เบสเเกและการเลือกอนิ ดเิ คเตอรในการไทเทรตกรด-เบส
7. นักเรียนรวมกันอภปิ รายสรุปความรูจากการศึกษาเอกสารประกอบการเรียนรู เรอ่ื ง
การไทเทรตกรด-เบส และตอบคําถามหลังการทดลอง

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 46

สรุปผลการทดลอง เรอ่ื ง การไทเทรตหาจุดยุตขิ องปฏกิ ิริยาระหวางกรดแกก ับเบสแก
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

ชุดกิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 47

สรปุ ผลการทดลอง เรอื่ ง การไทเทรตหาจุดสมมูลของปฏิกริ ยิ าระหวา งกรดแกก บั เบสแก
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 48

สรปุ ผลการทดลอง เรือ่ ง การเลอื กอนิ ดเิ คเตอรในการไทเทรตกรด-เบส
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

ชุดกิจกรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 49

คาํ ชีแ้ จง จากความรูท ี่ไดจากการทดลองเรื่องการไทเทรตหาจดุ ยตุ ขิ องปฏิกริ ิยาระหวางกรดแกกบั
เบสแก, การไทเทรตหาจุดสมมลู ของปฏิกริ ิยาระหวางกรดแกก บั เบสแกแ ละการเลือก
อนิ ดเิ คเตอรในการไทเทรตกรด-เบส และการศึกษาเอกสารประกอบการเรยี นรูชุดที่ 9
ใหน ักเรยี นตอบคําถามตอไปนี้

ใบกจิ กรรมคาํ ถามทายการทดลอง
เร่ือง การไทเทรตหาจุดยุติของปฏกิ ิริยาระหวางกรดแกกับเบสแก
1. จากผลการทดลองขณะท่ีเตมิ สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซดลงในกรดไฮโดรคลอรกิ
pH ของสารละลายผสมมีการเปลย่ี นเเแปลงอยา งไร
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………..
2. จากผลการทดลอง ณ จดุ ยุติ สารละลายโซเดยี มไฮดรอกไซดท ใ่ี ชมีปริมาตรเทาใด
………………………………………………………………………………………………………………………
3. จากผลการทดลองความเขม ขนของกรดไฮโดรคลอริกคือเทาใด
………………………………………………………………………………………………………………………

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 50

ใบกจิ กรรมคําถามทา ยการทดลอง
เรอ่ื ง การไทเทรตหาจุดสมมูลของปฏกิ ริ ิยาระหวางกรดแกกับเบสแก

1. จากกราฟ pH ณ จดุ สมมลู มีคาเทาใด
………………………………………………………………………………………………………………………

2. จากกราฟ ณ จุดสมมลู ใชส ารละลายโซเดยี มไฮดรอกไซด 0.1 mol/dm3 จาํ นวนเทา ใด
………………………………………………………………………………………………………………………

3. จดุ ยตุ ขิ องปฏิกิริยาระหวาง HCl กบั NaOH จากการทดลองการไทเทรตหาจดุ ยตุ ิของ
ปฏกิ ิริยาระหวา งกรดแกกับเบสแก และจุดสมมลู จากการทดลองการไทเทรตหาจดุ สมมลู
ของปฏิกริ ยิ าระหวา งกรดแกกับเบสแก มคี า pH เทา กนั หรือไม อยา งไร
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

4. จุดสมมูลของการไทเทรตสารละลายกรดและสารละลายเบสตอ ไปน้ีควรมี pH ประมาณ
เทา ใด
- จุดสมมลู ของการไทเทรตระหวา งสารละลายกรดแกก ับเบสแก
…………………………………………………………………………………………………………………
- จดุ สมมูลของการไทเทรตระหวา งสารละลายกรดออนกับเบสแก
…………………………………………………………………………………………………………………
- จุดสมมูลของการไทเทรตระหวางสารละลายกรดแกกับเบสออ น
…………………………………………………………………………………………………………………
- จดุ สมมูลของการไทเทรตระหวา งสารละลายกรดออนกับเบสออน
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 51

ใบกจิ กรรมคําถามทายการทดลอง เร่อื ง การเลอื กอนิ ดเิ คเตอรในการไทเทรตกรด-เบส

1. ณ จุดสมมูล เม่อื ใชสารละลาย CH3COOH 0.1 mol/dm3 ปริมาตร 10 cm3 จะตองใช
NaOH 0.1 mol/dm3 ปริมาตรเทา ใด
………………………………………………………………………………………………………………………

2. ปรมิ าตรของ NaOH 0.1 mol/dm3 ที่ทําปฏิกริ ยิ าพอดีกับ CH3COOH 0.1 mol/dm3
ปรมิ าตร 10 cm3 เมอื่ ใชฟ น อลฟ ทาลนี และเมทลิ ออเรนจเปนอินดเิ คเตอร แตกตา งกนั
หรือไม อยา งไร
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

3. ในการทดลองนค้ี วรเลือกใชฟ นอลฟทาลนี หรือเมทลิ ออเรนจเ ปน อนิ ดิเคเตอร จึงจะได
จุดยุติท่ใี กลเคียงกบั จดุ สมมูลที่สุด เพราะเหตุใด
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 52

ใบกจิ กรรมท่ี 5
กิจกรรมการขยายความรู
ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูที่ 9
เรอื่ ง การไทเทรตกรด-เบส

ใหนกั เรียนศกึ ษาเอกสารประกอบการเรยี นรู
เรื่อง การคํานวณคา pH ของการไทเทรต
กรด-เบส แลว ตอบคาํ ถามลงในใบกจิ กรรม

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 53

เอกสารประกอบการเรยี นรู

ชุดกจิ กรรมการเรียนรทู ่ี 9 เร่อื ง การคํานวณคา pH ของการไทเทรตกรด-เบส

การคํานวณคา pH ของการไทเทรตกรดแก-เบสแก

การคาํ นวณหา pH ของสารละลายกอนไทเทรต กอนถึงจุดสมมูล ท่จี ุดสมมูล
และหลงั จุดสมมูลจะตา งกัน

ตัวอยาง ในการไทเทรตสารละลาย HCl เขม ขน 0.1 mol/dm3 จาํ นวน 25 cm3
ในขวดรูปกรวยดวยสารละลาย NaOH เขมขน 0.1 mol/dm3 ในบวิ เรตต
จงคํานวณหา pH ของสารละลายในขวดรปู กรวย
ก) กอ นไทเทรต
ข) เมอ่ื หยดสารละลาย NaOH ลงไป 24.5 cm3 (กอ นถึงจดุ สมมูล)
ค) เมอื่ หยดสารละลาย NaOH ไป 25.0 cm3 (ทีจ่ ุดสมมลู )
ง) เม่อื หยดสารละลาย NaOH ลงไป 25.5 cm3 (เกนิ จดุ สมมลู )

ก) กอ นไทเทรตสารละลายในขวดรูปกรวยมี HCl เขมขน 0.1 mol/dm3 จํานวน 25 cm3
เพียงอยางเดยี ว pH ของสารละลาย คาํ นวณจาก [H+] ซ่ึงเกดิ จากการแตกตัว 100%
ของHCl เขมขน 0.1 mol/dm3
[H+] = 0.1 mol/dm3
pH = -log 0.1
pH = -log10-1
pH = 1.0
∴ กอนการไทเทรต สารละลาย HCl ในขวดรูปกรวยมี pH = 1.0

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 54

ข) เม่ือหยดสารละลาย NaOH ลงไปจะเกดิ ปฏิกิรยิ ากบั HCl การคาํ นวณหาปรมิ าณสารที่

ทําปฏกิ ิรยิ ากันทาํ ไดโ ดยคํานวณหาปรมิ าณสารทที่ ําปฏิกริ ิยากนั เปน จาํ นวนโมล

mol HCl = 0.1 mol x 1 dm3 x 25 cm3
1 dm3 1000 cm3
mol HCl = 2.50 x 10-3 mol

mol NaOH = 0.1 mol x 1 dm3 x 24.5 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol NaOH = 2.45 x 10-3 mol

สมการแสดงปฏิกริ ิยาทเ่ี กดิ ขึ้นระหวา ง HCl และ NaOH

จํานวนโมล(mol) HCl(aq) + NaOH(aq) NaCl(aq) + H2O(l)

เร่มิ ตน 2.50 x 10-3 2.45 x 10-3 0

เปลย่ี นแปลง -2.45 x 10-3 -2.45 x 10-3 +2.45 x 10-3
เมอ่ื เกิดปฏิกิริยา

หลงั เกดิ ปฏิกิรยิ า 2.50x10-3-2.45x10-3 2.45x10-3-2.45x10-3 0 + 2.45 x 10-3

= 5.0 x 10-5 = 0 = 2.45 x 10-3

ในสารละลายหลังเกดิ ปฏกิ ิรยิ ามี HCl ทเี่ หลอื และ NaCl ทเี่ กิดขน้ึ สาํ หรับ NaCl

เปน เกลือของกรดแกแ ละเบสแกจ ะไมม ผี ลตอ pH ของสารละลาย

ดังนนั้ จงึ คํานวณหา pH ของสารละลายHCl ทีเ่ หลือจากการแตกตวั 100% ให [H+]

จํานวน 5.0 x 10-5 mol [H+]
ปรมิ าตร NaOH)
[H+] = HCl = (ปรมิ าตร HCl + หนว ย dm3

= 5.0 x 10-5 mol x 1000 cm3
25.0 + 24.5 cm3 1 dm3

[H+] = HCl = 1.0 × 10-3 mol/dm3

pH = - log(1.0 × 10-3) = 3.0

∴ เมื่อหยดสารละลาย NaOH ลงไป 24.5 cm3 สารละลายมี pH = 3.0

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 55

ค) เมอื่ หยดสารละลาย NaOH ลงไปจะเกิดปฏกิ ิรยิ ากบั HCl การคํานวณหาปริมาณสาร
ทที่ ําปฏกิ ิริยากันทาํ ไดโ ดยคํานวณหาปริมาณสารท่ีทําปฏกิ ิรยิ ากันเปน จาํ นวนโมล

mol HCl = 0.1 mol x 1 dm3 x 25 cm3
1 dm3 1000 cm3

= 2.50 x 10-3 mol

mol NaOH = 0.1 mol x 1 dm3 x 25 cm3
1 dm3 1000 cm3

= 2.50 x 10-3 mol

สมการแสดงปฏิกิริยาท่ีเกดิ ข้ึนระหวา ง HCl และ NaOH

จํานวนโมล(mol) HCl(aq) + NaOH(aq) NaCl(aq) + H2O(l)
2.50 x 10-3 0
เร่มิ ตน 2.50 x 10-3 -2.50 x 10-3
+2.50 x 10-3
เปลย่ี นแปลง -2.50 x 10-3
เมอื่ เกดิ ปฏิกริ ยิ า

หลงั เกดิ ปฏกิ ิรยิ า 2.50x10-3-2.50x10-3 2.50x10-3-2.50x10-3 0 + 2.50 x 10-3
= 0 = 0 = 2.50 x 10-3

ในสารละลายหลงั เกิดปฏิกิริยามี NaCl เกดิ ขนึ้ และไมม ีสารใดเหลอื
∴ ท่จี ุดสมมูลสารละลายมฤี ทธเิ์ ปน กลาง pH เทา กับ 7.0

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 56

ง) เม่อื หยดสารละลาย NaOH ลงไปจะเกดิ ปฏิกิริยากับ HCl การคาํ นวณหาปริมาณสาร

ท่ที าํ ปฏิกิรยิ ากนั ทําไดโดยคาํ นวณหาปริมาณสารท่ีทาํ ปฏกิ ิรยิ ากันเปนจํานวนโมล
1 dm3
mol HCl = 0.1 mol x 1000 cm3 x 25 cm3
1 dm3

= 2.50 x 10-3 mol
1 dm3
mol NaOH = 0.1 mol x 1000 cm3 x 25.5 cm3
1 dm3

= 2.55 x 10-3 mol

สมการแสดงปฏกิ ิริยาทีเ่ กดิ ขึ้นระหวา ง HCl และ NaOH

จาํ นวนโมล(mol) HCl(aq) + NaOH(aq) NaCl(aq) + H2O(l)

เริ่มตน 2.50 x 10-3 2.55 x 10-3 0

เปลีย่ นแปลง -2.50 x 10-3 -2.50 x 10-3 +2.50 x 10-3
เมือ่ เกิดปฏกิ ริ ิยา

หลังเกิดปฏกิ ิริยา 2.50x10-3-2.50x10-3 2.55x10-3-2.50x10-3 0 + 2.50 x 10-3

=0 = 5.0x 10-5 = 2.50 x 10-3

ในสารละลายหลงั เกิดปฏิกริ ิยามี NaOH ทเ่ี หลอื และ NaCl ทเี่ กิดข้นึ สําหรบั NaCl

เปนเกลอื ของกรดแกแ ละเบสแกจ ะไมมีผลตอ pH ของสารละลาย

ดงั น้นั จงึ คาํ นวณหา pH ของสารละลาย NaOH ท่ีเหลือจากการแตกตัว 100% ให [OH-]

5.0x 10-5 mol mol [OH-]
ปริมาตร NaOH)
[OH-] = NaOH = (ปริมาตร HCl + หนว ย dm3

= 5.0 x 10-5 mol x 1000 cm3 = 9.9 × 10-4 mol/dm3
25.0 + 25.5 cm3 1 dm3

pOH = - log(9.9 × 10-4) = 3.0

pH = 14.0 - 3.0 = 11.0
∴ เมอ่ื หยดสารละลาย NaOH ลงไป 25.5 cm3 สารละลายมี pH = 11.0

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 57

การคํานวณคา pH ของการไทเทรตกรดออ น-เบสแก

การคํานวณหา pH ของสารละลายกอ นไทเทรต กอนถึงจดุ สมมูล ท่ีจดุ สมมูล และ
หลังจดุ สมมลู จะตางกนั

ตัวอยาง ในการไทเทรตสารละลาย CH3COOH เขม ขน 0.1 mol/dm3 25 cm3
ในขวดรปู กรวยดว ยสารละลาย NaOH เขมขน 0.1 mol/dm3 ในบวิ เรตต
จงคาํ นวณหา pH ของสารในขวดรปู กรวย

ก) กอนไทเทรต

ข) เมื่อหยดสารละลาย NaOH ลงไป 24.5 cm3 (กอนถึงจุดสมมูล)
ค) เม่ือหยดสารละลาย NaOH ลงไป 25 cm3 (ท่จี ุดสมมลู )
ง) เมอ่ื หยดสารละลาย NaOH ลงไป 25.1 cm3 (เกินจุดสมมลู )

ก) กอนไทเทรตในขวดรูปกรวย มแี ต CH3COOH เพยี งอยางเดยี ว

สมมตใิ ห CH3COOH แตกตวั ไป x mol/dm3

CH3COOH(aq) + H2O(l) H3O+ (aq) +CH3COO-(aq)

ความเขมขน เรมิ่ ตน (M) 0.1 00

ความเขมขนทีเ่ ปล่ยี นแปลง (M) -x +x +x

ความเขมขนทีส่ ภาวะสมดุล (M) 0.1-x xx
[H3O+][CH3COO-]
Ka = [CH3COOH] Ca 0.1
Ka = 1.8 x 10-5
[x][x] 0 = 5.56 x 103
[0.1 - x]
1.8 x 10-5 = 5.56 x 103 > 1000

x2 = (1.8 x 10-5)(0.1)

x = √1.8 X 10-6 = 1.34 x 10-3
ความเขม ขน ของ H3O+ เทากับ 1.34 x 10-3 mol/dm3

pH = - log[H3O+]
pH = - log(1.34 x 10-3)
pH = 3 – 0.13 = 2.87
... กอนไทเทรต pH ของสารละลายเทา กบั 2.87

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 58

ข) เม่อื หยดสารละลาย NaOH ลงไป 24.5 cm3 เกดิ ปฏกิ ิริยากับสารละลาย CH3COOH
บางสวนในขวดรูปกรวยมี CH3COONa เกดิ ขนึ้ และมี CH3COOH เหลอื การคํานวณหา
ปรมิ าณสารที่ทําปฏกิ ิริยากนั ทาํ ไดโดยคาํ นวณหาปริมาณสารท่ีทําปฏกิ ริ ยิ ากันเปนจาํ นวน

โมล

mol CH3COOH = 0.1 mol x 1 dm3 x 25 cm3
1 dm3 1000 cm3
mol CH3COOH = 2.50 x 10-3 mol

mol NaOH = 0.1 mol x 1 dm3 x 24.5 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol NaOH = 2.45 x 10-3 mol

สมการแสดงปฏิกริ ิยาท่เี กดิ ขึ้นระหวา ง CH3COOH และ NaOH

จํานวนโมล(mol) CH3COOH(aq) + NaOH(aq) CH3COONa(aq) + H2O(l)
0
เริ่มตน 2.50 x 10-3 2.45 x 10-3

เปล่ียนแปลง -2.45 x 10-3 -2.45 x 10-3 +2.45 x 10-3
เมื่อเกดิ ปฏิกริ ยิ า

หลงั เกดิ ปฏกิ ริ ยิ า 2.50x10-3-2.45x10-3 2.45x10-3-2.45x10-3 0 + 2.45 x 10-3

= 5.0 x 10-5 = 0 = 2.45 x 10-3

ในสารละลายหลังเกดิ ปฏิกริ ิยามี CH3COOH เหลอื 5.0 x 10-5 mol และ มี CH3COO-
(จาก CH3COONa) เกิดข้ึน 2.45 x 10-3mol รวมกันเปนสารละลายบัฟเฟอร ซ่งึ มีสภาวะสมดุล
ตามสมการ

CH3COOH(aq) H+(aq) + CH3COO-(aq)

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 59

[CH3COOH] = (ปรมิ าตร mol CH3COOH หนว ย dm3
CH3COOH + ปรมิ าตร NaOH)
1000 cm3
= 5.0 x 10-5 mol x 1 dm3
25.0 + 24.5 cm3

= 1.01 x 10-3 mol/dm3
mol CH3COO-
[CH3COO-] = (ปรมิ าตร CH3COOH + ปรมิ าตร NaOH) หนวย dm3

= 2.45 x 10-3 mol x 1000 cm3
25.0 + 24.5 cm3 1 dm3

= 4.95 x 10-2 mol/dm3

คํานวณหา pH วธิ ีท่ี 1

[H+] = Ka [CH3COOH]
[CH3COO-]
10-3
= 1.80 x 10-5 x 1.01 x 10-2 = 3.7 x 10-7
4.95 x
pH = -log (3.7 x 10-7)

pH = 6.43

คาํ นวณหา pH วธิ ีที่ 2 [CH3COO-]
[CH3COOH]
pH = pKa + log

= -log (1.80 X 10-5) + log 4.95 x 10-2
1.01 x 10-3
pH = 6.43

∴ เมื่อหยดสารละลาย NaOH 24.5 cm3 (กอ นถงึ จุดสมมลู ) pH ของสารละลายเทา กับ 6.43

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 60

ค) เมื่อหยดสารละลาย NaOH ลงไป 25 cm3 เกิดปฏิกิริยาพอดีกับ CH3COOH ใน

ขวดรูปกรวยเปนจุดสมมูลของการไทเทรต การคํานวณหาปริมาณสารที่ทํา

ปฏกิ ริ ยิ ากัน ทําไดโดยคํานวณหาปริมาณสารที่ทาํ ปฏิกริ ยิ ากนั เปน จํานวนโมล

mol CH3COOH = 0.1 mol x 1 dm3 x 25 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol CH3COOH = 2.50 x 10-3 mol

mol NaOH = 0.1 mol x 1 dm3 x 25 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol NaOH = 2.50 x 10-3 mol

สมการแสดงปฏกิ ิริยาที่เกดิ ขนึ้ ระหวา ง CH3COOH และ NaOH

จํานวนโมล(mol) CH3COOH(aq) + NaOH(aq) CH3COONa(aq) + H2O(l)
0
เร่ิมตน 2.50 x 10-3 2.50 x 10-3

เปล่ยี นแปลง -2.50 x 10-3 -2.50 x 10-3 +2.50 x 10-3
เมือ่ เกดิ ปฏิกริ ยิ า

หลังเกดิ ปฏิกริ ิยา 2.50x10-3-2.50x10-3 2.50x10-3-2.50x10-3 0 + 2.50 x 10-3
= 0 = 0 = 2.50 x 10-3

[CH3COONa] = 2.50 x 10-3 mol x 1000 cm3
25.0 + 25.0 cm3 1 dm3

[CH3COONa] = 5.0 x 10-2 mol/dm3

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 61

ในสารละลายหลังเกิดปฏิกริ ิยามี CH3COONa ซงึ่ เปนเกลอื ของกรดออนและเบสแกแตกตวั
100% ให CH3COO- จํานวน 5.0 x 10-2 mol/dm3 และ Na+ จาํ นวน 5.0 x 10-2 mol/dm3
(Na+ ไมเ กิดปฏิกิริยาในน้ํา ไมตอ งนํามาคาํ นวณ)

CH3COO- เกิดไฮโดรลิซสิ สมมติให CH3COO- เกิดไฮโดรลซิ สิ ไป x mol/dm3

CH3COO-(aq) + H2O(l) CH3COOH(aq) + OH- (aq)
00
ความเขมขนเริม่ ตน (M) 5.0 x 10-2 +x +x
xx
ความเขมขนท่ีเปลย่ี นแปลง (M) -x

ความเขมขนท่ีสภาวะสมดุล (M) 5.0 x 10-2 - x

Kb = [CH3COOH][OH-] Cb 5.0 x 10-2
[CH3COO-] Kb = 5.6 x 10-10
= 8.93 x 107
[x][x]
5.6 x 10-10 = [5.0 x 10-2 - x] 0 8.93 x 107 > 1000

x2 = (5.6 x 10-10)( 5.0 x 10-2)

x = √28 X 10-12 = 5.29 x 10-6
ความเขมขน ของ OH- เทา กับ 5.29 x 10-6 mol/dm3

pOH = - log[OH-]
pOH = - log(5.29 x 10-6)
pOH = 6 – 0.72 = 5.28
pH = 14 – 5.28 = 8.72
∴ pH ทีจ่ ุดสมมลู ของการไทเทรตเทากับ 8.72

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 62

ง) เมือ่ หยดสารละลาย NaOH ลงไป 25.1 cm3 เกดิ ปฏิกิริยากบั CH3COOH และมี NaOH

เหลอื การคาํ นวณหาปริมาณสารท่ีทําปฏิกิรยิ ากัน ทําไดโดยคาํ นวณหาปรมิ าณสารท่ีทํา

ปฏิกิรยิ ากันเปน จาํ นวนโมล 1 dm3
1000 cm3
mol CH3COOH = 0.1 mol x x 25 cm3
1 dm3

mol CH3COOH = 2.50 x 10-3 mol

mol NaOH = 0.1 mol x 1 dm3 x 25.1 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol NaOH = 2.51 x 10-3 mol

สมการแสดงปฏิกิริยาท่ีเกิดขนึ้ ระหวา ง CH3COOH และ NaOH

จาํ นวนโมล(mol) CH3COOH(aq) + NaOH(aq) CH3COONa(aq) + H2O(l)

เร่มิ ตน 2.50 x 10-3 2.51 x 10-3 0

เปลย่ี นแปลง -2.50 x 10-3 -2.50 x 10-3 +2.50 x 10-3
เมื่อเกิดปฏิกิริยา

หลงั เกิดปฏกิ ิริยา 2.50x10-3-2.50x10-3 2.51x10-3-2.50x10-3 0 + 2.50 x 10-3

=0 = 1.0 × 10-5 = 2.50 x 10-3

ในสารละลายหลงั เกิดปฏกิ ิริยามี NaOH เหลอื 1.0 × 10-5 mol และมี CH3COO-

(จาก CH3COONa) เกิดขนึ้ 2.50 × 10-3 mol คาํ นวณหา pH ของสารละลายจาก NaOH

1.00 × 10-5 mol สว น CH3COO- จะเกิดไฮโดรลซิ ิสไดแต [OH-] จากการไฮโดรลซิ ิสมคี า

นอยมากเมื่อเทยี บกบั [OH-] จาก NaOH จึงตดั ท้งิ ไป
1000 cm3
[NaOH] = 1.0 x 10-5 mol x 1 dm3 = 2 x 10-4 mol/dm3
25.0 + 25.1 cm3

NaOH แตกตวั 100% ได OH¯ เทา กับ 2 x 10-4 mol/dm3
pOH = -log[OH-]
pOH = -log (2.00 × 10-4 ) = 3.70
pH = 14.00 – 3.70 = 10.30

∴ เมื่อหยดสารละลาย NaOH 25.1 cm3 (เกนิ จดุ สมมลู ) pH ของสารละลายเทากับ 10.30

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 63

การคาํ นวณคา pH ของการไทเทรตเบสออน-กรดแก

การคํานวณหา pH ของสารละลายกอนไทเทรต กอนถึงจดุ สมมลู ทจ่ี ุดสมมูล และ
หลังจุดสมมลู จะตา งกนั

ตัวอยา ง ในการไทเทรตสารละลาย NH3 เขม ขน 0.1 mol/dm3 25 cm3 ในขวดรปู กรวย
ดวยสารละลาย HCl เขม ขน 0.1 mol/dm3 ในบิวเรตต จงคาํ นวณหา pH ของ

สารละลายในขวดรูปกรวย

ก) กอ นไทเทรต
ข) เม่อื หยดสารละลาย HCl ลงไป 24.5 cm3 (กอ นถึงจุดสมมูล)

ค) เม่ือหยดสารละลาย HCl ลงไป 25 cm3 (ทจ่ี ดุ สมมลู )
ง) เมื่อหยดสารละลาย HCl ลงไป 25.1 cm3 (เกนิ จุดสมมลู )

ก) กอ นไทเทรตในขวดรปู กรวยมี NH3 เพยี งอยางเดยี ว สมมตใิ ห NH3 แตกตัวไป x M

ความเขม ขนเรม่ิ ตน (M) NH3(aq) + H2O(l) NH4+(aq) + OH-(aq)
0.1 00

ความเขมขนท่เี ปลย่ี นแปลง (M) -x +x +x

ความเขม ขนท่สี ภาวะสมดุล (M) 0.1-x xx

Kb = [NH+4 ][OH-]
[NH3]

1.8 x 10-5 = [x][x] 0
[0.1 - x]
x2 = (1.8 x 10-5)(0.1)

x = √1.8 X 10-6 = 1.34 x 10-3 mol/dm3

ความเขมขน ของ OH- เทา กับ 1.34 x 10-3 mol/dm3

pOH = -log[OH-]
pOH = -log(1.34 x 10-3) = 2.87
pH = 14 – 2.87 =11.13
∴ กอนไทเทรต pH ของสารละลายเทากับ 11.13

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 64

ข) เมื่อหยดสารละลาย HCl ลงไป 24.5 cm3 เกดิ ปฏิกิรยิ ากับสารละลาย NH3 บางสวน

ในขวดรปู กรวยมี NH4Cl เกิดขึ้น และมี NH3 เหลอื การคํานวณหาปริมาณสารท่ีทํา

ปฏิกิริยากนั ทาํ ไดโดยคาํ นวณหาปริมาณสารที่ทําปฏกิ ิรยิ ากันเปนจาํ นวนโมล

mol NH3 = 0.1 mol x 1 dm3 x 25 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol NH3 = 2.50 x 10-3 mol

mol HCl = 0.1 mol x 1 dm3 x 24.5 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol HCl = 2.45 x 10-3 mol

สมการแสดงปฏกิ ิริยาทเ่ี กดิ ขึ้นระหวาง NH3 และ HCl

จาํ นวนโมล(mol) NH3(aq) + HCl(aq) NH4Cl(aq)
0
เรมิ่ ตน 2.50 x 10-3 2.45 x 10-3

เปลยี่ นแปลง -2.45 x 10-3 -2.45 x 10-3 +2.45 x 10-3
เมอื่ เกดิ ปฏิกิริยา

หลังเกิดปฏิกริ ิยา 2.50x10-3-2.45x10-3 2.45x10-3-2.45x10-3 0 + 2.45 x 10-3

= 5.0 x 10-5 = 0 = 2.45 x 10-3

ในสารละลายหลงั เกิดปฏกิ ิรยิ ามี NH3 เหลือ 5.0 × 10-5 mol และมี NH+4 (จาก NH4Cl )
เกดิ ข้นึ 2.45 × 10-3 mol รวมกนั เปน สารละลายบัฟเฟอรซ่ึงมสี ภาวะสมดลุ ตามสมการ

NH3(aq) + H2O(l) NH+4(aq) + OH-(aq)

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 65

[NH3] = (ปรมิ าตร NH3 + mol NH3 หนวย dm3
ปริมาตร HCl)
1000 cm3
= 5.0 x 10-5 mol x 1 dm3
25.0 + 24.5 cm3

= 1.01 x 10-3 mol/dm3

[NH4+] = (ปริมาตร NH3 mol NH+4 หนว ย dm3
+ ปรมิ าตร HCl)
1000 cm3
= 2.45 x 10-3 mol x 1 dm3
25.0 + 24.5 cm3

= 4.95 x 10-2 mol/dm3

คาํ นวณหา pH วธิ ที ่ี 1

[OH- ] = Kb [NH3]
= [NH+4 ]
1.01 x 10-3
1.80 x 10-5 x 4.95 x 10-2 = 3.7 x 10-7

pOH = -log (3.7 × 10-7) = 6.43

pH = 14.00 – 6.43 = 7.57

คํานวณหา pH วิธที ี่ 2

pOH = pKb + log [NH4+]
[NH3]
4.95 x 10-2
= -log (1.80 X 10-5) + log 1.01 x 10-3
pOH = 6.43

pH = 14.00 – 6.43 = 7.57

∴ เม่ือหยดสารละลาย HCl 24.5 cm3 (กอ นถึงจุดสมมลู ) pH ของสารละลายเทากับ 7.57

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 66

ค) เมื่อหยดสารละลาย HCl ลงไป 25 cm3 เกดิ ปฏิกิรยิ าพอดีกับ NH3 ในขวดรปู กรวย

เปน จดุ สมมูลของการไทเทรต การคํานวณหาปริมาณสารที่ทําปฏิกิริยากัน ทําไดโ ดย

คํานวณหาปรมิ าณสารทท่ี ําปฏิกริ ิยากันเปนจํานวนโมล

mol NH3 = 0.1 mol x 1 dm3 x 25 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol NH3 = 2.50 x 10-3 mol

mol HCl = 0.1 mol x 1 dm3 x 25 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol HCl = 2.50 x 10-3 mol

สมการแสดงปฏกิ ิรยิ าที่เกิดขึน้ ระหวาง NH3 และ HCl

จํานวนโมล(mol) NH3(aq) + HCl(aq) NH4Cl(aq)
0
เริม่ ตน 2.50 x 10-3 2.50 x 10-3

เปล่ยี นแปลง -2.50 x 10-3 -2.50 x 10-3 +2.50 x 10-3
เมอ่ื เกิดปฏกิ ริ ยิ า

หลงั เกดิ ปฏกิ ริ ยิ า 2.50x10-3-2.50x10-3 2.50x10-3-2.50x10-3 0 + 2.50 x 10-3
= 0 = 0 = 2.50 x 10-3

[NH4Cl] = 2.50 x 10-3 mol x 1000 cm3
25.0 + 25.0 cm3 1 dm3

[NH4Cl] = 5.0 x 10-2 mol/dm3

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 67

ในสารละลายหลงั เกิดปฏิกิรยิ ามี NH4Cl ซ่ึงเปน เกลอื ของเบสออนและกรดแก แตกตวั
100% ให NH4+ จํานวน 5.0 x 10-2 mol/dm3 และ Cl- จาํ นวน 5.0 x 10-2 mol/dm3
(Cl- ไมเกดิ ปฏิกิรยิ าในนา้ํ ไมตองนํามาคํานวณ)

NH4+ เกิดไฮโดรลซิ สิ สมมติให NH+4 เกิดไฮโดรลิซสิ ไป x mol/dm3

ความเขมขนเริ่มตน (M) NH4+(aq) + H2O(l) NH3(aq) + H3O+(aq)
ความเขมขนทีเ่ ปล่ียนแปลง (M) 5.0 x 10-2 00
ความเขมขน ท่ีสภาวะสมดุล (M) +x +x
-x xx
5.0 x 10-2 - x

Ka = [NH3][H3O+] Ca 5.0 x 10-2
[NH4+] Ka = 5.6 x 10-10
= 8.93 x 107
[x][x]
5.6 x 10-10 = [5.0 x 10-2 - x] 0 8.93 x 107 > 1000

x2 = (5.6 x 10-10)( 5.0 x 10-2)

x = √28 X 10-12 = 5.29 x 10-6
ความเขม ขน ของ H3O+ เทา กบั 5.29 x 10-6 mol/dm3

pH = - log[H3O+ ]
pH = - log(5.29 x 10-6)
pH = 6 – 0.72 = 5.28
∴ pH ทจี่ ดุ สมมลู ของการไทเทรตเทา กับ 5.28

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 68

ง) เม่อื หยดสารละลาย HCl ลงไป 25.1 cm3 เกดิ ปฏกิ ริ ิยากบั NH3 และมี HCl เหลือ
การคํานวณหาปริมาณสารท่ีทําปฏกิ ิรยิ ากันทําไดโ ดยคาํ นวณหาปริมาณสารท่ที ําปฏิกริ ิยากนั

เปน จํานวนโมล 1 dm3
1000 cm3
mol NH3 = 0.1 mol x x 25 cm3
1 dm3

mol NH3 = 2.50 x 10-3 mol

mol HCl = 0.1 mol x 1 dm3 x 25.1 cm3
1 dm3 1000 cm3

mol HCl = 2.51 x 10-3 mol

สมการแสดงปฏิกริ ยิ าทีเ่ กิดข้ึนระหวา ง NH3 และ HCl

จํานวนโมล(mol) NH3(aq) + HCl(aq) NH4Cl(aq)
0
เร่มิ ตน 2.50 x 10-3 2.51 x 10-3

เปลีย่ นแปลง -2.50 x 10-3 -2.50 x 10-3 +2.50 x 10-3
เมื่อเกดิ ปฏกิ ิรยิ า

หลงั เกิดปฏิกริ ยิ า 2.50x10-3-2.50x10-3 2.51x10-3-2.50x10-3 0 + 2.50 x 10-3

=0 = 1.0 × 10-5 = 2.50 x 10-3

ในสารละลายหลังเกดิ ปฏิกริ ิยามี HCl เหลือ 1.0 × 10-5 mol และมี NH4+ (จากNH4Cl)
เกดิ ขน้ึ 2.50 × 10-3 mol คํานวณหา pH ของสารละลายจาก HCl 1.0 × 10-5 mol สวน NH4+
จะเกดิ ไฮโดรลิซิสไดแต [H3O+] จากการไฮโดรลซิ สิ มคี านอยมากเมื่อเทียบกบั [H3O+] จาก HCl

จึงตดั ทง้ิ ไป 1000 cm3
1 dm3
[HCl] = 1.0 x 10-5 mol x = 2 x 10-4 mol/dm3
25.0 + 25.1 cm3

HCl แตกตัว 100% ได H3O+ เทา กบั 2 x 10-4 mol/dm3
pH = -log[H3O+]
pH = -log (2.00 × 10-4 )
pH = 3.70

∴ เมอื่ หยดสารละลาย HCl 25.1 cm3 (เกนิ จุดสมมูล) pH ของสารละลายเทา กับ 3.70

ชุดกิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 69

คําชแ้ี จง ใหนกั เรียนแตล ะกลมุ รวมกันตอบคาํ ถามตอไปน้ี

ใบกิจกรรม

1. จงคํานวณหา pH ของสารละลายเมื่อหยดสารละลาย NaOH เขม ขน 0.1 mol/dm3
ปริมาตร 50 cm3 จากบวิ เรตตล งในสารละลาย HCl เขม ขน 0.1 mol/dm3 ปรมิ าตร
50 cm3
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 70

2. จงคํานวณหา pH ของสารละลายเมือ่ หยดสารละลาย NaOH เขม ขน 0.1 mol/dm3
ปริมาตร 30 cm3 จากบิวเรตตลงในสารละลาย CH3COOH เขมขน 0.1 mol/dm3
ปรมิ าตร 20 cm3 (กําหนดให log 2 = 0.3)
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 71

3. จงคํานวณหา pH ของสารละลายเม่ือหยดสารละลาย HCl เขมขน 0.1 mol/dm3
ปริมาตร 10 cm3 จากบิวเรตตลงในสารละลาย NH3 เขมขน 0.1 mol/dm3
ปรมิ าตร 20 cm3 (กําหนดให log 1.8 = 0.26)
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 72

ใบกจิ กรรมที่ 6
กจิ กรรมประเมินผล
ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรูท ี่ 9
เรอ่ื ง การไทเทรตกรด-เบส

คาํ ช้แี จง ใหน ักเรียนตอบคําถามตอไปน้ี

1. ในการไทเทรตสารละลาย HCl ปรมิ าตร 25 cm3 พบวาตองใชสารละลาย Ba(OH)2
เขม ขน 0.02 mol/dm3 ปริมาตร 25 cm3 จงึ จะถงึ จุดยุตเิ ม่ือใชโ บรโมครีซอลกรนี
เปน อนิ ดเิ คเตอร จงคํานวณความเขม ขน ของสารละลาย HCl
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 73

2. จงคํานวณหา pH ที่จุดสมมูลของการไทเทรตสารละลาย CH3NH2 0.15 mol/dm3
ปรมิ าตร 20 cm3 กบั สารละลาย HCl 0.15 mol/dm3 (กําหนดให Kb ของ CH3NH2
เทากับ 4.2 x 10-4 และ log1.3 = 0.1)
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 74

2. จงคาํ นวณหา pH ท่ีจุดสมมลู ของการไทเทรตสารละลาย CH3NH2 0.15 mol/dm3
ปริมาตร 20 cm3 กับสารละลาย HCl 0.15 mol/dm3 (กําหนดให Kb ของ
CH3NH2 เทา กบั 4.2 x 10-4 และ log1.3 = 0.1) (ตอ )
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 75

3. ถา นกั เรียนตองการทาํ การทดลองการไทเทรตระหวา งสารละลายกรดออ นมอนอโปรติก
ชนิดหน่งึ กับสารละลายเบสแกท ีท่ ราบความเขมขน เพื่อนาํ ผลมาคํานวณหาความเขม ขน
ของสารละลายกรด
3.1 นกั เรียนควรจะทําการทดลองอยา งไร
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

3.2 จดุ สมมูลของสารละลายควรมี pH มากกวา 7 หรือนอยกวา 7 หรือเทา กับ 7
เพราะเหตุใด

……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

3.3 นกั เรยี นควรเลอื กใชอ นิ ดิเคเตอรใดสาํ หรับบอกจุดยตุ ิ เพราะเหตุใด
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 76

4. กราฟของการไทเทรตระหวา งสารละลายกรดมอนอโปรติก 3 ชนิด คอื HX HY และ HZ
ซงึ่ มีความเขมขน และปริมาตรเทากันกับสารละลาย NaOH เปน ดงั รูป

pH

12
10

8

6 HX
HY
4
2 HZ
20 25
00 5 10 15 30 35 ปรมิ าตร NaOH (cm3)

4.1 ทีจ่ ดุ ยุตใิ ช NaOH ก่ี cm3
……………………………………………………………………………………………………………………

4.2 pH ที่จุดสมมลู ของการไทเทรตสารละลาย HX HY และ HZ มีคา เทาใด
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

4.3 จงเปรียบเทยี บคา pH ที่จุดสมมูลของสารละลาย HX HY และ HZ จากนอ ยไปมาก
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

ชุดกิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 77

4.4 จากขอมูลในตาราง การไทเทรตสารละลาย HX HY และ HZ ดว ย NaOH
จะเลอื กใชอ ินดิเคเตอรชนดิ ใดไดบา งจงึ จะบอกจดุ ยุติไดใ กลเ คียงกบั จดุ สมมูล

อนิ ดิเคเตอร ชวง pH การเปลย่ี นสี
เมทิลออเรนจ 3.2 – 4.4 แดง – เหลอื ง
4.2 – 6.3 แดง – เหลอื ง
เมทิลเรด 6.0 – 7.6 เหลอื ง – น้าํ เงิน
โบรโมไทมอลบลู 8.3 – 10.0 ไมมสี ี – ชมพู
ฟนอลฟทาลนี

……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

4.5 จงเปรียบความแรงของกรด HX HY และ HZ จากนอยไปมาก
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 78

5. จะใชอินดิเคเตอรใดบา ง เพ่ือบอกจุดยุตใิ นการไทเทรตสารละลายกรดกับเบสคูต อไปนี้
เพราะเหตใุ ด
5.1 NH3 ดวย HCl
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
5.2 HNO3 ดว ย KOH
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
5.3 กรดซติ ริก (C6H8O7) ดว ย NaOH
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

ชุดกิจกรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 79

ใบกจิ กรรมท่ี 7
กจิ กรรมนาํ ความรไู ปใชใหเกดิ ประโยชน

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท ่ี 9
เรือ่ ง การไทเทรตกรด-เบส

ในชวี ติ ประจําวนั มกี ารใชส ารที่มีสมบตั เิ ปนกรดหรอื เบสอยูเปน
จาํ นวนมาก เชน ใชย าลดกรดทีม่ ีสารประเภทไฮดรอกไซด

ไฮโดรเจนคารบ อเนต คารบอเนตหรอื ออกไซด เพอ่ื ชว ยลดกรด
ไฮโดรคลอริกในกระเพาะอาหาร เราสามารถนาํ วธิ ีการไทเทรต
มาใชห าปริมาณสารท่ีมีอยูในยาลดกรดประเภทคารบ อเนต

ซ่ึงนักเรยี นสามารถศึกษาไดจ ากการทดลองตอไปนี้

ภาพที่ 9 กรดไฮโดรคลอริกในกระเพาะอาหาร
ทมี่ า : http://www.industrytap.com/stomach-acid-can-dissolve-metal/34295

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 80

การทดลอง เร่ือง การหาปริมาณสารลดกรดในยาลดกรดชนิดท่ีมแี คลเซียมคารบอเนต

จุดประสงค

1. ทาํ การทดลองเพอื่ หาปรมิ าณของสารลดกรดในยาลดกรดได
2. คํานวณหาปรมิ าณรอ ยละโดยมวลของสารลดกรดในยาลดกรดได

สารเคมี 1 ใบ
1 ชุด
1. ยาลดกรดชนดิ ที่มีแคลเซยี มคารบอเนต 1 อนั
2. สารละลายกรดไฮโดรคลอริกเขมขน 1.0 mol/dm3 1 เเผน
3. สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซดเขม ขน 0.1 mol/dm3 1 ใบ
4. เมทลิ ออเรนจ 1 อนั
5. น้ํากล่ัน 1 อนั
อุปกรณ 1 ชุด
3 ใบ
1. บีกเกอรขนาด 100 cm3 1 ชดุ
2. โกรง บด 1 อนั
3. กรวยกรอง
4. กระดาษกรอง
5. ขวดวดั ปรมิ าตรขนาด 100 cm3
6. ปเปตต ขนาด 10 cm3
7. บวิ เรตต ขนาด 50 cm3
8. ตะเกียงแอลกอฮอลพรอ มตะแกรงท่ีก้นั ลม
9. ขวดรูปกรวยขนาด 100 cm3
10. ขาตงั้ พรอมทจี่ ับหลอดทดลอง
11. ลูกยาง (สําหรบั สวมปเ ปตต)

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 81

วธิ กี ารทดลอง

1. บดยาลดกรดชนิดเม็ดใหละเอียด แลวช่ังมา 1 กรัม (จดน้ําหนักใหละเอียด) ใสในบีกเกอร
ขนาด 100 cm3 เตมิ นาํ้ กล่ันประมาณ 20 cm3 คนใหท วั่

2. เติมสารละลาย HCl เขมขน 1.0 mol/dm3 ครั้งละ 1 cm3 เขยา จนกระท่ังไมมีฟองแกส
เกิดขึ้น เตมิ สารละลาย HCl เพ่มิ อีก 1 cm3 เขยา บันทกึ ปริมาตร HCl ท่ใี ช

3. อุนสารผสมในขอ 2 ใหรอนประมาณ 1 นาที กรองดวยกระดาษกรอง ลางบีกเกอรดวย
น้าํ กลัน่ ปริมาณเลก็ นอ ย แลว เทลางสารทเ่ี หลือ บนกระดาษกรอง 2-3 คร้ัง

4. รินของเหลวที่กรองไดลงในขวดวัดปริมาตรขนาด 100 cm3 ลางบีกเกอรดวยนํ้ากล่ันครั้งละ
5 – 10 cm3 2-3 ครั้ง แลวเทรวมลงในขวดวัดปริมาตร เติมน้ําจนถึงขีดมาตรฐานปดจุกกลับ
ขวดขึ้นลง 2-3 ครั้ง

5. ปเปตตสารละลายในขอ 4 มาจํานวน 10 cm3 ไทเทรตดวยสารละลาย NaOH เขมขน
0.1 mol/dm3 โดยใชเ มทลิ ออเรนจเ ปน อนิ ดิเคเตอร บันทกึ ปรมิ าตรสารละลาย NaOH ทีใ่ ช

6. ทําการไทเทรตซํ้า 3 คร้ังจนไดผลใกลเคียงกัน แลวหาปริมาตรเฉล่ียของสารละลาย NaOH
ที่ใช

บันทึกผลการทดลอง

ยาลดกรด 1 g ทาํ ปฏกิ ิริยากับสารละลาย HCl 1 mol/dm3 จาํ นวน.....................cm3

การทดลองคร้งั ที่ ปริมาตรของสารละลาย NaOH ที่ใช (cm3)
1
2
3

เฉล่ยี

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 82

สรปุ ผลการทดลอง
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 83

แบบทดสอบหลงั เรียน
ชชดุ ุดกกจิ ิจกกรรรรมมกกาารรเรเรียยีนนรรทู ทู ี่ 9ี่ 9 กกาารรไทไทเทเทรรตตกกรรดด-เ-บเบสส

คาํ ชแ้ี จง 1. แบบทดสอบมที ั้งหมด 10 ขอ คะแนนเต็ม 10 คะแนน เวลา 15 นาที
2. ใหน ักเรยี นเลือกคาํ ตอบทีถ่ กู ตองที่สุดเพียงขอ เดยี ว และทําเครอื่ งหมายกากบาท (X)
ใหต รงกับขอท่นี ักเรยี นเลอื กลงในกระดาษคําตอบ (ขอ ละ 1 คะแนน)

1. จากรูปตอ ไปนี้

สารละลาย A

สารละลาย B และอินดิเคเตอรท เี่ หมาะสม

1) สารละลาย A คอื สารละลายกรดหรือเบสที่ทราบความเขม ขนแนน อน สวนสารละลาย B คือ

สารละลายกรดหรือเบสที่ไมทราบความเขม ขน

2) สารละลาย B คือ สารละลายกรดหรือเบสที่ทราบความเขม ขน แนนอน สวนสารละลาย A คอื

สารละลายกรดหรอื เบสที่ไมทราบความเขมขน

3) ไทเทรตสารละลาย B ดวยการไขกอกทบ่ี ิวเรตใหสารละลาย A ทําปฏิกริ ยิ ากบั สารละลาย B

จนถึงจดุ ยุติ

4) ถา สารละลาย A คือเบสแกและสารละลาย B คือกรดออน อินดเิ คเตอรทีเ่ หมาะสมในการ

ไทเทรต คือ ฟนอลฟทาลนี

ขอ ใดกลาวถูกตอ งเกยี่ วกับการไทเทรต

ก. 1) และ 3) ข. 2) และ 4) ค. 3) และ 4) ง. 1) 3) และ 4)

ชุดกิจกรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 84

2. ในการไทเทรตสารละลาย CH3COOH เขมขน 0.1 mol/dm3 ปริมาตร 50 cm3 ในขวดรูปกรวย

ดวยสารละลาย NaOH เขมขน 0.1 mol/dm3 ปริมาตร 50 cm3 จงคํานวณหา pH ของ

สารละลายในขวดรปู กรวย (กําหนดให Ka ของ CH3COOH เทากบั 1.8 x 10-5, log 5.29 = 0.72)

ก. 5.28 ข. 8.72 ค. 10.56 ง. 11.47

3. เม่อื ผสมสารละลาย NH3 เขม ขน 0.1 mol/dm3 ปริมาตร 20 cm3 กบั สารละลาย HCl

0.05 mol/dm3 ปริมาตร 50 cm3 เขาดว ยกัน สารละลายผสมจะมีคา pH เปนอยา งไร

ก. pH เทา กับ 7 ข. pH นอยกวา 7

ข. pH มากกวา 7 ง. สรุปไมไ ด

4. จงคาํ นวณหา pH ของสารละลายเมือ่ หยดสารละลาย Ba(OH)2 เขมขน 0.1 mol/dm3 ปริมาตร

13 cm3 จากบิวเรตตลงในสารละลาย HCl เขมขน 0.1 mol/dm3 ปรมิ าตร 25 cm3

(log2.6 = 0.4)

ก. 2.6 ข. 7.5 ค. 11.4 ง. 13.6

5. ถาหลอดหยดอนั หนง่ึ มีปริมาตรของหยดเปน 20 หยดตอ 1 cm3 ถาใชส ารละลาย HCl เขมขน
2 mol/dm3 จํานวน 10 หยด ทาํ ปฏิกริ ยิ าสะเทนิ กบั สารละลาย NaOH จาํ นวน 5 หยด จงหา
ความเขมขน ของ NaOH
ก. 1 ข. 2 ค. 4 ง. 8

6. เมอื่ ผสมสารละลาย NaOH 0.4 mol/dm3 ปริมาตร 200 cm3 กบั สารละลาย HBr 0.1 mol/dm3

พบวา สารละลายมี pH เทา กับ 10 จงคาํ นวณปริมาตรสารละลาย HBr ท่ีใชเทา กับเทาใด

ก. 499 cm3 ข. 599 cm3 ค. 699 cm3 ง. 799 cm3

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 85

7. เมื่อนาํ สารแตล ะคมู าผสมกัน สารละลายขอ ใดมี pH สงู สุด
ก. HCl 0.1 mol/dm3 ปรมิ าตร 25 cm3 ผสมกบั KOH 0.1 mol/dm3 ปริมาตร 25 cm3
ข. HNO3 0.2 mol/dm3 ปริมาตร 25 cm3 ผสมกบั NH3 0.1 mol/dm3 ปริมาตร 25 cm3
ค. HNO3 0.1 mol/dm3 ปรมิ าตร 50 cm3 ผสมกบั NH3 0.2 mol/dm3 ปริมาตร 25 cm3
ง. HF 0.1 mol/dm3 ปรมิ าตร 25 cm3 ผสมกับ NaOH 0.2 mol/dm3 ปรมิ าตร 25 cm3

8. ขอใดคือลักษณะของกราฟทเ่ี กิดจากการไทเทรตโดยการเตมิ สารละลาย NaOH เขมขน
0.1 mol/dm3 ลงในสารละลาย CH3COOH เขม ขน 0.1 mol/dm3

ก. pH ข. pH

ปริมาตรสารละลายมาตรฐานท่ีเตมิ ลงไป ปริมาตรสารละลายมาตรฐานทีเ่ ติมลงไป

ค. pH ง. pH

ปรมิ าตรสารละลายมาตรฐานท่ีเติมลงไป ปริมาตรสารละลายมาตรฐานที่เตมิ ลงไป

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 86

9. การหาปรมิ าณกรดแอซีติลซาลซิ ิลิก (HC9H7O4) เปน ยาระงบั ปวดในแอสไพริน โดยนํามา
ไทเทรตกบั สารละลายมาตรฐาน NaOH เขมขน 0.01 mol/dm3 พบวา เมื่อใชแอสไพริน
4 เม็ดในนํา้ 100 cm3 จะตอ งใชสารละลายมาตรฐาน NaOH 20 cm3 จงหาวา แอสไพรนิ
แตล ะเม็ดมีกรดแอซตี ลิ ซาลซิ ลิ กิ (HC9H7O4) ก่มี ิลลิกรัม
ก. 2 ข. 9 ค. 15 ง. 20

10. จากกราฟการไทเทรตตอไปน้ีpH

14 150
12
10

8
6
4
2
0

0 50 100

ปรมิ าตรของสารละลายเบสแกท เ่ี ตมิ ลงไป

อนิ ดเิ คเตอรใ ดเหมาะสมทีส่ ุดในการไทเทรต

ก. ฟน อลฟ ทาลนี (ชว ง pH ท่ีเปลี่ยนสี คอื 8.3-10.0)
ข. โบรโมไทมอลบลู (ชวง pH ทเี่ ปลี่ยนสี คอื 6.0-7.6)
ค. เมทลิ ออรเ รนจ (ชว ง pH ทเ่ี ปลย่ี นสี คอื 3.2-4.4)
ง. คองโกเรด (ชวง pH ทเ่ี ปล่ยี นสี คอื 3.0-5.0)

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 87

กระดาษคาํ ตอบ
แบบทดสอบหลงั เรยี น

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรูท ี่ 9 การไทเทรตกรด-เบส

คําชแ้ี จง : ใหนักเรยี นเลือกคําตอบท่ถี กู ตองที่สุดเพียงคําตอบเดียว โดยทาํ เครื่องหมาย
กากบาท (×) ลงในกระดาษคาํ ตอบใหต รงกบั ขอทีน่ กั เรียนเลอื ก

***************************************************************************
ชอื่ ........................................................................... ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปท .ี่ ............ เลขท่ี...........

ขอ ก ข ค ง คะแนนเต็ม 10
1 คะแนนทไ่ี ด
2 คดิ เปน รอ ยละ
3
4
5
6
7
8
9
10

ชุดกิจกรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 88

บรรณานุกรม

กรกช บญุ นคิ ม. (2558). หัวใจเคมี 2. พิมพค ร้งั ท่ี 4. กรุงเทพฯ : โรงพิมพสามลดา.
นพิ นธ ตงั คณานรุ ักษ และคณิตา ตังคณานรุ กั ษ. (2554). Compact เคมี ม.5 เลม 3. กรุงเทพฯ :

บริษทั สํานกั งานพิมพแม็ค จํากดั .
________. (2557). เกง็ ขอสอบเคมี ม.5. กรุงเทพฯ : บรษิ ัท สาํ นักงานพมิ พแม็ค จํากดั .
รานี สวุ รรณพฤกษ. (2559). เคมีท่ัวไป เลม 2. พมิ พครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : บริษัทวทิ ยพัฒน

จาํ กดั .
พนิ ิติ รตะนานุกลู และคณะ. (2562). เคมี 3 โครงการตาํ ราวิทยาศาสตรและคณิตศาสตรมูลนธิ ิ

สอวน. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั ดานสทุ ธาการพมิ พ จาํ กัด.
สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลย.ี (2559). คูมอื ครู รายวิชาเพิม่ เตมิ เคมี เลม 3.

พมิ พค รั้งที่ 9. กรงุ เทพมหานคร : โรงพิมพ สกสค. ลาดพราว.
________. (2559). หนังสอื เรียนรายวิชาเคมี เพ่ิมเติม 3. พิมพคร้ังท่ี 10. กรุงเทพมหานคร :

โรงพมิ พ สกสค. ลาดพรา ว.
________. (2561). หนังสือเรยี นรายวิชาเพิ่มเติมวทิ ยาศาสตร เคมี เลม 1. พมิ พค ร้ังที่ 1.

กรงุ เทพมหานคร : ศนู ยห นังสือแหง จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.
________. (2562). คูมอื ครู รายวิชาเพม่ิ เติมวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี เคมี เลม 4. สบื คน

เมือ่ 1 ธนั วาคม 2562, จาก www.scimath.org
________. (2562). หนงั สือเรียนรายวิชาเพ่ิมเตมิ วิทยาศาสตร เคมี เลม 4. พมิ พค ร้ังท่ี 1.

กรงุ เทพมหานคร : ศูนยห นังสอื แหงจฬุ าลงกรณมหาวิทยาลยั .
สมพงศ จันทรโ พธศ์ิ รี และวิทัศน จนั ทรโพธิศ์ ร.ี (2558). ตีแตกขอสอบเคมี 15 พ.ศ..

สมทุ รปราการ : บริษทั ออฟเซ็ทพลสั จาํ กัด.
Raymond Chang. (2555). เคมี เลม 1 CHEMISTRY 10/e (ทวชี ัย อมรศกั ดิ์ชยั , ยทุ ธนา

ตนั ตริ ุงโรจนช ัย, ทนิ กร เตยี นสิงห และพรสวรรค อมรศักด์ชิ ยั , ผูแปล). กรุงเทพมหานคร :
สาํ นกั พิมพแมคกรอ-ฮิล. (ตนฉบับพิมพป 2012).
________. (2556). เคมี เลม 2 CHEMISTRY 10/e (ทวีชัย อมรศกั ดชิ์ ยั , ยุทธนา
ตนั ตริ งุ โรจนชยั , ทินกร เตยี นสงิ ห และพรสวรรค อมรศักด์ิชยั , ผูแปล). พมิ พค รัง้ ที่ 2.
กรุงเทพมหานคร : สาํ นกั พมิ พแมคกรอ-ฮิล. (ตน ฉบับพมิ พป 2012).
________. (2010). Chemistry 10th edition. New York : McGraw Hill Inc.

ชุดกิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 89

บรรณานกุ รม (ตอ)

ข้นั ตอนของการไทเทรต. (ออนไลน). สบื คนเม่อื 1 ตลุ าคม 2563, จาก
http://www.scimath.org/lesson-chemistry/item/7197-titration

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 90

ภาคผนวก

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูท่ี 9 | การไทเทรตกรด-เบส 91

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยี น-แบบทดสอบหลงั เรยี น
ชุดกิจกรรมการเรยี นรทู ี่ 9

เรื่อง การไทเทรตกรด-เบส

กระดาษคําตอบแบบทดสอบก่อนเรียน กระดาษคําตอบแบบทดสอบหลงั เรียน

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง

1 1
2 2
3 3
4 4
5 5
6 6
7 7
8 8
9 9
10  10 

ชุดกิจกรรมการเรียนรูที่ 9 | การไทเทรตกรด-เบส 92